Podstawowa forma prawna prowadzenia dziaalnoci: - Podstawowa forma prawna kategoria okrelajca status jednostki prowadzcej dziaalno - Forma

a jest oznaczana: -przymiot posiadania lub nieposiadania osobowoci prawne lub -poprzez przymiot posiadania zdolnoci do czynnoci prawnych Podstawowe formy prawne: - osoby prawne prowadzce dziaalno gospodarcz (spka z o.o., spka akcyjna, przedsibiorstwo pastwowe, spdzielnia, inne spki ) - jednostki organizacyjne nieposiadajce osobowoci prawnej (spka jawna, spka cywilna, spka komandytowa) - osoby fizyczne prowadzce dziaalno Gospodarcz Osoby prawne prowadzce dziaalno gospodarcz: - Typowymi osobami prawnymi s: spki kapitaowe (akcyjne, z o.o.), spdzielnie, przedsibiorstwa pastwowe, agencje rzdowe (pastwowe osoby prawne), partie polityczne, zwizki zawodowe, zwizki pracodawcw, stowarzyszenia rejestrowe, i inne. - Szczeglnymi osobami prawnymi s: Skarb Pastwa, gminy, powiaty, wojewdztwa samorzdowe, kocioy i zwizki wyznaniowe zdolno prawna / zdolno do czynnoci prawnych / osobowo prawna Kady czowiek od chwili urodzenia ma zdolno prawn, co oznacza, e moe by podmiotem praw i obowizkw (np. moe by wacicielem mieszkania (niezalenie od wieku)). Zdolno do czynnoci prawnych - tj. zdolno do samodzielnego ksztatowania swojej sytuacji prawnej poprzez dokonywanie czynnoci prawnych (np. przez zawieranie umw). Pen zdolno do czynnoci prawnych posiadaj osoby penoletnie Osobowo prawna to pojcie okrelajce zdolno osb prawnych do bycia podmiotem praw i obowizkw oraz do dokonywania we wasnym imieniu czynnoci prawnych. Osoba fizyczna prowadzca dziaalno gospodarcz. - w rejestrze REGON jest to osoba fizyczna bdca przedsibiorc w rozumieniu ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie dziaalnoci gospodarczej i inna osoba fizyczna prowadzca dziaalno na wasny rachunek w celu osignicia zysku oraz osoba fizyczna prowadzca indywidualne gospodarstwo rolne Podzia wg podstawowej formy prawnej: Osoby prawne podzia wg szczeglnej formy prawnej : Spki akcyjne , spki z ogr. odpow. , spki inne Przedsibiorstwa pastwowe , pastwowe jednostki organizacyjne, spdzielnie fundacje, urzdy gmin Stowarzyszenia , fundusze, partie , kocioy ,organizacje spoeczne, zw. zawodowe Urzdy marszakowskie, starostwa, urzdy gmin, woj. Pow. I gm. Jednostki organizacji, fundusze, spki partnerskie, spki cywilne, spki jawne, spki komandytowe, spki komand-akcuyjne, stowarzyszenia zwyke, wspnoty mieszkaniowe, oddz i przedstawicielstwa przds zagranicznych

Jednostki organizacyjne niemajce osobowoci prawnej

Osoby fizyczne prowadzce dziaalno gospodarcz

Najpopularniejsze szczeglne formy prawne w budownictwie : - osoby fizyczne prowadzce dziaalno gospodarcz - spki prawa handlowego - spki prawa cywilnego - spdzielnie - przedsibiorstwa pastwowe - stowarzyszenia / organizacje spoeczne Osoba fizyczna prowadzca dziaalno gospodarcz : - przedsibiorstwa wasnoci indywidualnej jednoosobowe, jednego waciciela - zalety: - niezaleno w podejmowaniu decyzji, - atwo zakadania i prowadzenia przedsibiorstwa (moliwo uproszczonej rachunkowoci) - wady: - ryzyko gospodarcze obcia tylko jedn osob, - waciciel odpowiada za zobowizania take majtkiem osobistym rozoenie ryzyka na wiksz ilo podmiotw zwikszone moliwoci pozyskania kapitau ograniczenie odpowiedzialnoci wacicieli utworzenie spki w celu prowadzenia dziaalnoci gospodarczej Spki - Spka jest to rodzaj dziaalnoci gospodarczej osb fizycznych lub prawnych oparty na umowie lub statucie. - Rodzaje spek spki moemy podzieli na spki prawa cywilnego oraz prawa handlowego. Spka prawa cywilnego Spka cywilna -Spka cywilna, ktra powstaje w drodze umowy, w myl ktrej wsplnicy zobowizuj si dy do osignicia wsplnego celu gospodarczego, przez dziaanie w sposb oznaczony, w szczeglnoci przez wniesienie wkadw. - rdem prawa dla spki cywilnej jest Kodeks Cywilny. - zalety: - rozoenie ryzyka gospodarczego i obowizkw na wsplnikw - rozoenie ciaru zgromadzenia wkadu kapitaowego na wsplnikw - wady: - spka cywilna nie posiada osobowoci prawnej - wsplnicy odpowiadaj majtkiem osobistym - konieczno uzgadniania decyzji pomidzy wsplnikami - konieczno rozwizania spki w przypadku wycofania si lub mierci jednego ze wsplnikw - forma zastrzeona dla maych firm (zatrudnienie do 50 osb, suma aktyww do 2 mln obrt roczny do 4 mln ) Spka jawna : - Spka jawna nie posiada osobowoci prawnej, ale posiada zdolno prawn - Zdolno prawna oznacza, e spka moe w swoim imieniu (a nie poszczeglnych wsplnikw) nabywa prawa, zaciga zobowizania, pozywa do sdu i by pozywan. - Spka jawna jest spk osb - wsplnikiem _ w spce mog by osoby fizyczne, osoby prawne, inne handlowe spki osobowe. - Spka ponosi odpowiedzialno za wasne zobowizania i nie ponosi odpowiedzialnoci za zobowizania wsplnikw. - Wsplnicy ponosz solidarn i subsydiarn odpowiedzialno za zobowizania spki bez ograniczenia, caym swoim majtkiem. - Solidarno zobowizania oznacza, e kady ze wsplnikw z innymi wsplnikami wesp ze spk odpowiada za cao dugu. - Subsydiarno oznacza, e wierzyciel spki moe prowadzi egzekucj z majtku wsplnika, w przypadku gdy egzekucja z majtku spki okae si bezskuteczna. - kady wsplnik ma rwny udzia w zyskach i stratach bez wzgldu na rodzaj i warto wkadu - w razie mierci, upadoci lub wypowiedzenia umowy przez jednego ze wsplnikw spka moe trwa dalej - spka jawna jest z reguy wiksza ni spka cywilna (kapita zakadowy)

Spka partnerska : - Spka partnerska spka osobowa tworzona przez wsplnikw tylko w celu wykonywania wolnego zawodu (np. adwokat, aptekarz, architekt, lekarz, inynier budownictwa) w spce prowadzcej przedsibiorstwo pod wasn firm. - spka pozwala obniy koszty, podnosi wiarygodno i in. - kady z partnerw musi mie uprawnienia do wykonywania zawodu - jeden partner nie odpowiada za skutki wykonywania zawodu przez innego partnera lub pracownikw najemnych - kady partner moe reprezentowa spk na zewntrz - Spka partnerska spka osobowa tworzona przez wsplnikw tylko w celu wykonywania wolnego zawodu (np. adwokat, aptekarz, architekt, lekarz, inynier budownictwa) w spce prowadzcej przedsibiorstwo pod wasn firm. - spka pozwala obniy koszty, podnosi wiarygodno i in. - kady z partnerw musi mie uprawnienia do wykonywania zawodu - jeden partner nie odpowiada za skutki wykonywania zawodu przez innego partnera lub pracownikw najemnych - kady partner moe reprezentowa spk na zewntrz Spka komandytowa : - Spka komandytowa spka osobowa majca na celu prowadzenie przedsibiorstwa pod wasn firm, w ktrej wobec wierzycieli za zobowizania spki: - odpowiedzialno co najmniej jednego wsplnika (komandytariusza) jest ograniczona - co najmniej jeden wsplnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz) - Wsplnikami mog by osoby fizyczne, osoby prawne i inne podmioty majce zdolno prawn - Odpowiedzialno komandytariusza jest ograniczona do wysokoci sumy komandytowej - Odpowiedzialno komplementariusza jest odpowiedzialnoci osobist, nieograniczon, solidarn i subsydiarn - komandytariusz - ma ograniczone prawa - nie moe reprezentowa spki na zewntrz, - ma udzia w zyskach proporcjonalny do wkadu - mier wsplnika nie powoduje rozwizania spki spadkobiercy wskazuj jedn osob, ktra bdzie ich reprezentowa Spka komandytowo-akcyjna: - Spka komandytowoakcyjna spka osobowa majca na celu prowadzenie przedsibiorstwa pod wasn firm, w ktrej wobec wierzycieli za zobowizania spki co najmniej jeden wsplnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a co najmniej jeden wsplnik jest akcjonariuszem. - Spka komandytowo-akcyjna jest konstrukcj zawierajc w istocie elementy spki jawnej i akcyjnej. - Odpowiedzialno komplementariusza jest odpowiedzialnoci nieograniczon, osobist, solidarn i subsydiarn. -Komplementariuszem mog by osoby prawne, spki osobowe oraz osoby fizyczne. - Akcjonariusz nie ponosi odpowiedzialnoci za zobowizania spki, ale ponosi ryzyko majtkowe zwizane z wnoszonymi do spki wkadami. -Akcjonariuszem moe by osoba prawna, handlowa spka osobowa, osoba fizyczna. - kapita zakadowy min. 50 tys. z

Spki kapitaowe: -spka akcyjna -spka z ograniczon odpowiedzialnoci

Spka akcyjna (minimalny kapita zakadowy 100 000 z) - Spka akcyjna spka kapitaowa, bdca osob prawn, ktra dziaa opierajc si na kapitale zakadowym podzielonym na akcje. - Akcja poza tym, e jest udziaem (uamkiem) w kapitale zakadowym, ogem praw i obowizkw akcjonariusza, wynikajcym z jego uczestnictwa w spce, jest papierem wartociowym. Spka z ograniczon odpowiedzialnoci (minimalny kapita zakadowy 5 000 z) -Spka z ograniczon odpowiedzialnoci spka handlowa o kapitaowym charakterze, majca osobowo prawn, dziaajca w oparciu o kapita zakadowy podzielony na udziay, ponoszca odpowiedzialno caym swoim majtkiem za zobowizania spki. -Wsplnicy nie odpowiadaj za zobowizania spki, ale ponosz ryzyko wniesionymi do spki wkadami.

Spki prawa handlowego : -Spka handlowa spka, ktrej utworzenie, organizacj, funkcjonowanie, rozwizywanie, czenie, podzia, przeksztacenie reguluje Kodeks spek handlowych. - Spki handlowe maj obowizek _ uzyskania wpisu do Krajowego Rejestru Sdowego. - Spki prawa handlowego dziel si na: -osobowe: spka jawna, spka partnerska, spka komandytowa i spka komandytowo-akcyjna, - kapitaowe: spka z ograniczon odpowiedzialnoci i spka akcyjna. Ustawa o Krajowym Rejestrze Sdowym z dnia 20 sierpnia 1997 r. Rejestr skada si z: 1) rejestru przedsibiorcw; 2) rejestru stowarzysze 3) rejestru dunikw niewypacalnych. Rejestr prowadz w systemie informatycznym Sdy gospodarcze), obejmujce swoj waciwoci obszar wojewdztwa lub jego cz, zwane dalej "sdami rejestrowymi" http://krs.ms.gov.pl/. Spki osobowe a spki kapitaowe - W spkach osobowych wsplnicy angauj zarwno swj majtek jak i osobist prac. Zazwyczaj liczba uczestnikw w tego rodzaju spkach jest niewielka, natomiast ryzyko znaczne wsplnicy odpowiadaj caym swoim majtkiem za zobowizania spki. -Spka osobowa moe we wasnym imieniu nabywa prawa, zaciga zobowizania, pozywa i by pozywan. - W odrnieniu od spki osobowej w spce kapitaowej wsplnicy s wyczeni z osobistej odpowiedzialnoci za zobowizania spki. - Wsplnicy z reguy s odsunici od bezporedniego prowadzenia spraw spki i kontroli jej dziaalnoci (do tego celu suy specjalny organ rada nadzorcza, komisja rewizyjna), natomiast za ich reprezentowanie odpowiedzialne jest zgromadzenie wsplnikw.

Spki: 1.Spki prawa cywilnego a)spka cywilna 2.Spki prawa handlowego a)spka osobowa -spka jawna -spka partnerska -spka komandytowa -spka komandytowo-akcyjna b)spki kapitaowe -spka akcyjna -spka z ograniczon odpowiedzialnoci Przedsibiorstwa pastwowe: - Przedsibiorstwo pastwowe samodzielny, samorzdny i samofinansujcy si przedsibiorca posiadajcy osobowo prawn, tworzony przez organ zaoycielski (naczelne oraz centralne organy administracji pastwowej, Narodowy Bank Polski lub banki pastwowe). - Podstaw prawn dziaania jest ustawa z dnia 25 wrzenia 1981 r. o przedsibiorstwach pastwowych lub odrbna ustawa nadajca konkretnemu przedsibiorstwu pastwowemu osobowo prawn. - Podlega obowizkowi wpisu do Krajowego Rejestru Sdowego. Spdzielnia: - Spdzielnia dobrowolne zrzeszenie nieograniczonej liczby osb, o zmiennym skadzie osobowym i zmiennym funduszu udziaowym, ktre w interesie swoich czonkw prowadzi wspln dziaalno gospodarcz - Podstaw prawn dziaania jest ustawa z dnia 16.09.1982 r. Prawo spdzielcze oraz zarejestrowany statut. - Spdzielnia nabywa osobowo prawn z chwil wpisania jej do Krajowego Rejestru Sdowego.

Inne rodzaje spek dziaajcych w budownictwie -Spka inna formy organizacyjne zrzeszajce osoby fizyczne lub prawne, utworzone dla wykonywania okrelonej dziaalnoci. - Spki te dziaaj w oparciu o przepisy odrbnych ustaw, ktre nadaj im osobowo prawn. Zalicza si tu m.in. spki wodne, spki gruntowe, towarzystwa ubezpiecze wzajemnych. Uwarunkowania prawne dziaalnoci gospodarczej w dziedzinie budownictwa. Prawo dziaalnoci gospodarczej: zasady rejestrowania, prowadzenia i rozliczenia dziaalnoci. Podstawowe akty prawne: -Ustawa z 2 lipca 2004 r. o swobodzie dziaalnoci gospodarczej (tekst jednolity Dz. U. 2010 Nr 220, poz. 1447) -Ustawa z 19 listopada 1999 r. Prawo dziaalnoci gospodarczej (Dz. U. Nr 101, poz. 1178) Rozpoczynanie dziaalnoci: - Pod pojciem dziaalnoci gospodarczej zgodnie z art. 2 Ustawy o swobodzie dziaalnoci gospodarczej, naley rozumie zarobkow dziaalno wytwrcz, handlow, budowlan i usugow oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin, a take dziaalno zawodow, wykonywan w sposb zorganizowany i cigy. KROK 1. Przedsibiorca wybiera form prawn (wybr mona w trakcie dziaalnoci zmieni) KROK 2. Wybr nazwy i zakresu dziaalnoci - Nazw firmy osoby fizycznej jest zgodnie z art. 434 Kodeksu Cywilnego jej imi i nazwisko. Dodatkowo warto w nazwie zawrze informacj o profilu dziaalnoci, np.: BUDOWNICTWO Jan Nowak , - Zakres dziaalnoci - Polska Klasyfikacja Dziaalnoci (PKD 2007), usystematyzowany zbir rodzajw dziaalnoci gospodarczej. - Kada zmiana zakresu dziaania przeds. wymaga zgoszenia w ewidencji dziaalnoci oraz w Urz. Statystycznym. - PKD 2007: http://www.stat.gov.pl/klasyfikacje/pkd_07/pkd_07.htm Rejestracja dziaalnoci gospodarczej : - Przedsibiorcy dziaajcy jednoosobowo oraz wsplnicy spek cywilnych rejestrowani s w Ewidencji Dziaalnoci Gospodarczej, ktr prowadzi urzd miasta lub gminy, w ktrym dana osoba ma miejsce zamieszkania (wsplnicy spki cywilnej wpisani mog wic by w rnych ewidencjach). - Dziaalno w formie spki osobowej albo kapitaowej - rejestracja w Krajowym Rejestrze Sdowym, prowadzonym przez sdy rejonowe waciwe ze wzgldu na siedzib tworzonej spki. Rozpoczynanie dziaalnoci osoba fizyczna KROK 3. Wpis do ewidencji dziaalnoci gospodarczej - od 31 marca 2009 r. uatwienia w rejestracji dziaalnoci gospodarczej. - zintegrowany wniosek o wpis do wszystkich rejestrw prowadzonych przez urzdy zaangaowane w proces rejestracji EDG-1 - miejsce skadania wniosku - urzd miasta lub gminy, w ktrym przedsibiorca jest zameldowany EDG-1 jest rwnoczenie: - wnioskiem o wpis do ewidencji dziaalnoci gospodarczej, - wnioskiem o wpis do krajowego rejestru urzdowego podmiotw gospodarki narodowej (REGON), - zgoszeniem identyfikacyjnym lub aktualizacyjnym, - zgoszeniem patnika skadek albo jego zmiany w rozumieniu przepisw o systemie ubezpiecze spoecznych albo zgoszeniem owiadczenia o kontynuowaniu ubezpieczenia spoecznego rolnikw KROK 4. pozostae ew. formalnoci: - zoenie w ZUS odpowiednich drukw w zakresie ubezpieczenia spoecznego, - zoenie w urzdzie skarbowym informacji o formie opodatkowania i podjciu dziaalnoci objtej podatkiem od towarw i usug VAT. Rozpoczynanie dziaalno osoba prawna - Spka: osobowa i kapitaowa jest osob prawn. - Rodzaje spek osobowych: Spka jawna Spka partnerska Spka komandytowa Spka komandytowo-akcyjna - Rodzaje spek kapitaowych: Spka z ograniczon odpowiedzialnoci Spka akcyjna

Krajowy rejestr sdowy: - spki jawne, - europejskie zgrupowania interesw gospodarczych, - spki partnerskie, - spki komandytowe, - przedsibiorcy zagraniczni, - towarzystwa ubezpiecze wzajemnych, - oddziay przedsibiorcw - spki komandytowo-akcyjne, - spki z ograniczon odpowiedzialnoci, - spki akcyjne, - spki europejskie, - spdzielnie, - przedsibiorstwa pastwowe, - jednostki badawczo- rozwojowe - gwne oddziay zagranicznych zakadw ubezpiecze Rejestr Przedsibiorcw KRS - Najliczniej wystpujce podmioty: spki z ograniczon odpowiedzialnoci, spki akcyjne spdzielnie. Rozpoczynanie dziaalnoci osoba prawna spka z o. o. - Umowa spki z ograniczon odpowiedzialnoci w formie aktu notarialnego - Wniesienie przez wsplnikw kapitau zakadowego (Kapita zakadowy co najmniej 5 000 zotych, warto nominalna jednego udziau nie moe by nisza ni 50 z) - Powoanie zarzdu - Ustanowienie organu nadzoru (rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej) (jeeli kapita zakadowy >500 000 z, liczba wsplnikw >25) - Wpis do rejestru KRS - zarzd zgasza spk do sdu rejestrowego waciwego wzgldu na siedzib spki. - wniosek rejestrowy - formularz KRS-W3 + zaczniki: KRS-WE - dot. wsplnikw spki KRS-WM - z danymi o przedmiocie dziaalnoci spki KRS-WK - o osobach uprawnionych do reprezentowania podmiotu +ew. inne - opata sdowa 1000z + opata za ogoszenie w Monitorze Sdowym i Gospodarczym 500z - inne wymagane dokumenty (oryginay lub odpisy powiadczone): umowa spki, list wsplnikw, w ktrej naley poda imi i nazwisko albo firm i siedzib kadego wsplnika, adres, liczb i warto nominaln jego udziaw, owiadczenie wszystkich czonkw zarzdu, e wkady na kapita zakadowy zostay wniesione, powiadczone urzdowo wzory podpisw osb uprawnionych do reprezentowania spki (czonkw zarzdu i prokurentw), dowd powoania poszczeglnych czonkw organw spki. 1.PYTANIA EGZAMINACYJNE : - Rnica pomidzy spkami handlowymi i cywilnymi - Rnice pomidzy spkami kapitaowymi i osobowymi - Co to jest KRS? - Co to jest ewidencja dziaalnoci gospodarczej i kto j prowadzi? - Gdzie naley zgosi rozpoczcie dziaalnoci gospodarczej? - Majtek przedsibiorstwa kontrolowane przez jednostk zasoby majtkowe o wiarygodnie okrelonej przeszoci nabyte w wyniku przeszych zdarze, ktre spowoduj w przyszoci wpyw do jednostki korzyci ekonomicznych. - Majtek moe mie posta: - niematerialn licencja, prawa autorskie - rzeczow - pienin

podzia majtku ze wzgldu na: - posta majtku (AKTYWA): - majtek trway (aktywa trwae) np. nieruchomoci, materiay - majtek obrotowy (aktywa obrotowe) np. gotwka - rodzaj kapitau (PASYWA): - fundusze wasne - np. kapita akcyjny - fundusze obce (zobowizania) np. kredyt - skadniki majtku mona podzieli na: - majtek trway i majtek obrotowy (aktywa trwae i obrotowe) - kryteria zaliczenia skadnika majtku do aktyww trwaych lub obrotowych: - rodzaj majtku - warto - okres uytkowania - rola w dziaalnoci przedsibiorstwa - podstawowe cechy majtku trwaego: -dugi okres uytkowania - znaczna warto - rodzaje majtku trwaego: - rzeczowy majtek trway - finansowy majtek trway - wartoci niematerialne i prawne Majtek trway/aktywa trwae: 1) rzeczowy majtek a) rodki trwae b) inwestycje rozpoczte 2) finansowy majtek trway a) akcje/udziay b) dugoterminowe poyczki c) papiery wartociowe 3) wartoci niematerialne i prawne a) nabyte prawa b) koszty prac rozwojowych c) wartoci niematerialne 1. Rzeczowy majtek trway przedsibiorstwa: - rodki trwae - inwestycje rozpoczte - RODKI TRWAE - zuywaj si stopniowo zachowujc przy tym swoj naturaln posta. Zalicza si do nich grunty, budynki, rodki transportu, urzdzenia techniczne i inne rodki dugotrwaego uytkowania (powyej 1 roku). - INWESTYCJE ROZPOCZTE - oznacza koszty bezporednio zwizane z niezakoczon jeszcze budow, montaem lub przekazaniem do uywania nowego lub ulepszeniem ju istniejcego rodka trwaego. 2. Finansowy rodek trway : - AKCJE, UDZIAY - DUGOTERMINOWE PAPIERY WARTOCIOWE lokaty, ktrych termin spaty przypada co najmniej po upywie roku od daty, na jak sporzdzone jest sprawozdanie finansowe - UDZIELONE DUGOTERMINOWE POYCZKI kwoty nalene, ktrych okres spaty na dzie bilansowy jest duszy ni rok. 3.WARTOCI NIEMATERIALNE I PRAWNE - nabyte prawa majtkowe nadajce si do gospodarczego wykorzystania o okresie uytkowania duszym ni 1 rok - Wartoci niematerialne i prawne mona podzieli na grupy: - NABYTE PRAWA MAJTKOWE zalicza si do nich prawo uytkowania wieczystego gruntu, prawa autorskie, prawa do projektw, wynalazkw, patentw wzorw itp. - NABYTE PROGRAMY KOMPUTEROWE o przewidywalnym okresie uytkowania duszym ni 1 rok - WARTO FIRMY stanowi rnic pomidzy cen nabycia okrelonej jednostki, a nisz od niej wartoci rynkow skadnikw majtkowych danej jednostki. - KOSZTY PRAC ROZWOJOWYCH koszty zwizane z badaniami lub innymi sposobami uzyskiwania wiedzy, ktrych wynik moe by wykorzystany do produkcji nowych lub ulepszonych, okrelonych produktw lub technologii

Majtek trway/aktywa trwae: -Wartoci niematerialne i prawne -wartoci niematerialne -warto firmy -koszty prac rozwojowych -nabyte prawa -autorskie, majtkowe i pokrewne -prawa do wynalazkw, patentw, znakw towarowych -Rzeczowe aktywa trwae -rodki trwae -grunty -budynki, lokale, obiekty in. ldowej i wodnej -urzdzenia techniczne i maszyny -rodki transportu -inwestycje rozpoczte -Finansowe aktywa trwae -akcje/udziay -udzielone poyczki dugoterminowe -dugoterminowe papiery wartociowe Majtek obrotowy : - Majtek obrotowy jest to majtek, ktrego skadniki trac swoj posta naturaln w stosunkowo krtkim czasie. - Skadniki m.o. bior bezporedni udzia w dziaalnoci gospodarczej przedsibiorstwa - znajduj si w cigym ruchu i przechodzc przez kolejne fazy dziaalnoci przyjmuj coraz inn posta - W skad majtku obrotowego wchodz: 1. rodki pienine (gotwka w kasie i na rachunku bankowym) 2. papiery wartociowe (udziay, akcje, obligacje) krtkoterminowe - udziay i akcje obcych przedsibiorstw przeznaczone do odsprzeday - obligacje innych jednostek gospodarczych i obligacje pastwowe - czeki i weksle obce patne w okresie duszym ni 3 mies. od daty ich wystawienia - zakupione akcje i udziay wasne do zbycia 3. zapasy materiay - zuywaj si cakowicie w procesie produkcyjnym, czsto trac przy tym swoj posta naturaln. Caa ich warto przechodzi na wytwarzane produkty - przeznaczone do zuycia surowce - materiay podstawowe i pomocnicze - pfabrykaty obcej produkcji- opakowania itp towary -rzeczowe skadniki nabyte przez jednostk w celu sprzeday pprodukty, produkcja / roboty w toku gotowe produkty 4. nalenoci - kwoty pienine nalene jednostce od osb trzecich (nabywcw, odbiorcw usug itp.). - Nalenoci wystpuj w momencie sprzeday zazwyczaj nie ma natychmiastowego dokonania zapaty za towary lub usugi.

Kapita przedsibiorstwa : Spojrzenie na sposb finansowania majtku przedsibiorstwa = analiza kapitau firmy Zrnicowanie kapitau przedsibiorstwa ze wzgldu na jego pochodzenie: - Kapita wasny - Kapita obcy A. Kapita (fundusz) wasny I. kapita podstawowy II. kapita zapasowy III. kapita z aktualizacji wyceny IV. kapitay rezerwowe V. zysk/strata z lat ubiegych VI. zysk/strata netto z roku biecego B. Zobowizania i rezerwy na zobowizania I. rezerwy na zobowizania II. zobowizania dugoterminowe III. zobowizania krtkoterminowe Kapita wasny : - kapitay podstawowe, pierwotne (np. kapita zakadowy w spkach z o.o., kapita akcyjny w spkach akcyjnych SA, kapita wsplnikw w spkach osobowych, fundusz zaoycielski w przedsibiorstwach pastwowych) - kapitay uzupeniajce - kapita zapasowy (obowizkowy w SA, stabilizacja, pokrycie ew. straty netto) - kapita z aktualizacji wyceny (+ lub -) - pozostae kapitay rezerwowe (z zysku netto, wpat wsplnikw, obnienia kapitau podstawowego) na inwestycje , zabezpieczenie ew. ryzyka Kapita obcy : (zobowizania) - Zobowizania i rezerwy na zobowizania - rezerwy na zobowizania - zobowizania dugoterminowe - zobowizania krtkoterminowe - Definicje: - zobowizania wynikajcy z przeszych zdarze obowizek wykonania wiadcze o wiarygodnie okrelonej wartoci, ktre spowoduj wykorzystanie ju posiadanych lub przyszych aktyww jednostki - rezerwy zobowizania, ktrych termin wymagalnoci lub kwota nie s pewne - Zobowizania dugoterminowe - kredyty i poyczki podlegajce zwrotowi w okresie duszym ni rok bilansowy - najczstsza forma: umowa midzy bankiem a kredytobiorc zobowizujca do zwrotu kwoty kredytu wraz z odsetkami, bank zwykle wymaga ustanowienia prawnego zabezpieczenia kredytu - zobowizania dugoterminowe zakup rodkw trwaych, inwestycje - Zobowizania krtkoterminowe og zobowiza z tytuu dostaw i usug, a take cao lub t cz pozostaych zobowiza, ktre staj si wymagalne w cigu 12 mies. od dnia bilansowego - najczstsza forma: - zobowizania tytuu dostaw, robt i usug -zobowizania z tytuu podatkw, opat i innych rozrachunkw publiczno-prawnych - zobowizania z tytuu wynagrodze za prac - zobowizania krtkoterminowe finansowanie dziaalnoci biecej majtku obrotowego

Kapita przedsibiorstwa : - Kapita stay kapita zaangaowany w przedsibiorstwo na duszy czas Kapita stay = kapita wasny + zobowizania dugoterminowe - Kapita obrotowy Kapita obrotowy = kapita stay majtek trway

kapita stay majtek trway >0 Cz rodkw obrotowych jest finansowana kapitaem dugoterminowym. Kapita dugoterminowy, stanowicy kapita obrotowy moe by: 1. w peni kapitaem wasnym 2. sum czci kapitau wasnego i zobowiza dugoterminowych 3. tylko kapitaem obcym pochodzcym z kredytw i poyczek Finansowanie kapitaem obcym jest korzystne gdy rentowno kapitau przekracza koszt kredytu.

kapita stay majtek trway =0

kapita stay majtek trway <0 Ujemny kapita obrotowy oznacza, e cz majtku trwaego przedsibiorstwa jest finansowana krtkoterminowymi zobowizaniami. Sytuacja czsta w firmach handlowych, ktre sprzedaj za gotwk majc jednoczenie odroczone terminy patnoci u wasnych dostawcw powstae wolne rodki pienine wykorzystywane wprost na budow lub spaty rat kredytu dugoterminowego. podzia majtku ze wzgldu na: - posta majtku (AKTYWA): - majtek trway (aktywa trwae) np. nieruchomoci, materiay - majtek obrotowy (aktywa obrotowe) np. gotwka - rodzaj kapitau (PASYWA): - fundusze wasne - np. kapita akcyjny - fundusze obce (zobowizania) np. kredyt Majtek przedsibiorstwa a bilans: -Usystematyzowanie zestawienie wszystkich elementw majtku przedsibiorstwa i rde ich pochodzenia, sporzdzone na okrelony dzie i w okrelonej formie, nazywamy bilansem przedsibiorstwa - krtka definicja: -bilans - zestawienie majtku i rde jego pochodzenia sporzdzane na okrelony dzie

Bilans: - zasada rwnowagi bilansowej suma aktyww = suma pasyww czyli majtek = kapita Kady element majtku przedsibiorstwa ma okrelone rdo finansowania, dlatego suma wszystkich aktyww musi si rwna sumie pasyww, czyli rde ich pochodzenia. - zadania bilansu przedsibiorstwa: _ dokument ksigowy _ sprawozdanie finansowe sporzdzane na koniec roku obrotowego uwaga: oprcz bilansu rocznego mog by sporzdzane bilanse lub ich wycinki na krtsze okresy, np. kwartalne lub miesiczne Analiza bilansu : wstpna ocena sytuacji finansowej finansowej przedsibiorstwa Wstpna ocena podstawowych sprawozda finansowych - wstpna ocena bilansu - wstpna ocena rachunku zyskw i strat (nastpny wykad) Analiza bilansu przedsibiorstwa: - Etapy analizy bilansu przedsibiorstwa: _ wstpna analiza bilansu _ wskanikowa analiza bilansu (rozwinicie analizy wstpnej) Wstpna analiza bilansu : - analiza struktury majtkowej (wskaniki odnoszce si do aktyww) - analiza struktury kapitaowej (wskaniki odnoszce si do pasyww) - analiza struktury kapitaowo-majtkowej Analiza aktyww : 1. Ocena struktury aktyww 2. Ocena majtku trwaego i obrotowego (analiza sprawnoci dziaania przedsibiorstwa) Oceny struktury aktyww - udzia majtku trwaego w aktywach ogem majtek trway / aktywa ogem - udzia rzeczowego majtku w aktywach ogem rzeczowy majtek / aktywa ogem - udzia majtku obrotowego w aktywach ogem majtek obrotowy / aktywa ogem - udzia zapasw w aktywach ogem zapasy/ aktywa ogem - udzia nalenoci w aktywach ogem nalenoci/ aktywa ogem - udzia rodkw pieninych w aktywach ogem rodki pienine/ aktywa ogem - struktura aktyww jest zalena od brany, cechy charakterystyczne dla budownictwa: - wysoki udzia majtku trwaego (gwnie rzeczowego) - wysoki udzia zapasw (gwnie roboty w toku) Analiza pasyww - Ocena struktury pasyww - Ocena poziomu zaduenia firmy Ocena struktury pasyww: - wyposaenie przedsibiorstwa w kapita wasny kapita wasny / pasywa ogem - obcienie zobowizaniami dugoterminowymi zob. dugoterm./ pasywa ogem - obcienie zobowizaniami krtkoterminowymi zob. krtkoterm./ pasywa ogem - wyposaenie przedsibiorstwa w kapita stay kapita stay / pasywa ogem - obcienie kredytem krtkoterminowym kredyt krtkoterm./ pasywa ogem Ocena zaduenia : - zaduenie oglne zobowizania/ pasywa ogem - zaduenie kapitau wasnego zobowizania/ kapita wasny - zaduenie dugoterminowe zob. dugoterm./ kapita wasny - podane wartoci wskanikw: - zaduenie oglne [0,56 0,67] (rednio brana budowl. 1 procze 2011 0,67) - zad. kapitau wasnego [mae firmy max 3:1, due max 1:1] (1 procze 2011 2:1) - zad. dugoterminowe [0,5 1,0 ] (rednio brana bud. 1 procze 2011 0,45)

Ocena struktury kapitaowo-majtkowej - Ocena struktury kapitaowo-majtkowej to ocena powiza midzy aktywami i pasywami. - Pokrycie majtku trwaego kapitaem wasnym kapita wasny/ majtek trway - jeli majtek trway jest w peni pokryty przez kapita wasny, wwczas speniona jest zota regua bilansowania (wskanik 1,0) - Pokrycie majtku trwaego kapitaem staym kapita stay/ majtek trway - jeli majtek trway jest w peni pokryty przez kapita stay, wwczas speniona jest srebrna regua bilansowa (wskanik 1,0, przy czym udzia kapitau wasnego na poziomie 2/3 ) Ocena pynnoci - Ocena pynnoci finansowej zdolnoci do spacania zobowiza krtkoterminowych. - bieca pynno finansowa aktywa biece/ pasywa biece (czyli: aktywa obrotowe/zob. krtkoter.) - szybka pynno finansowa aktywa biece-zapasy/ pasywa biece (czyli: aktywa obrotowe-zapasy/zobowizania krtkoterminowe lub rodki pienine + nalenoci/zobowizania krtkoterminowe) - podane wartoci wskanikw: -bieca pynno finansowa [1,2 2,0] -szybka pynno finansowa [1,0-1,3] Podsumowanie wstpnej analizy bilansu - Analiza bilansu: - analiza struktury majtku i kapitau - analiza dynamiki / zmian w czasie porwnywanie wartoci okrelonych pozycji bilansowych na przestrzeni lat - ocena za pomoc wskanikw zaduenia i pynnoci - porwnanie otrzymanych wartoci wskanikw do przedziaw przyjtych dla poszczeglnych wskanikw 2.Pytania do Egzaminu - wymie przykadowe aktywa trwae oraz majtku obrotowego. - co to s nalenoci? nale do pasyww czy aktyww? - co to s zobowizania? nale do pasyww czy aktyww? - podaj przykady kapitau obcego dugoterminowego i krtkoterminowego. - kapita obrotowy - co oznacza zasada rwnowagi bilansowej? - proste zadania na gwnych elementach bilansu wyznacz kapita wasny firmy, jeli aktywa trwae wynosz 100, nalenoci od odbiorcw 20, rodki pienine 5, zapasy 10,firma ma dugoterminowy kredyt w wysokoci 55 i kredyt obrotowy 10 oraz zobowizania wobec dostawcw na kwot 15. Ekonomika przedsibiorstw rachunek zyskw i strat rachunek przepyww pieninych zysk (lub strata) wynik finansowy dziaalnoci przedsibiorstwa przychody pomniejszone o poniesione koszty A. Przychody B. Koszty C. Wynik Finansowy (C = A B) Rachunek zyskw i strat RZIS - Sprawozdanie finansowe (wyznacza naleny podatek od zysku) -RZiS zadania: - zestawienie przychodw i kosztw jednostki gospodarczej - informacja o stopniu realizacji podstawowego celu dziaalnoci gospodarczej Podstawowe pojcia w RZIS przychody i zyski uprawdopodobnione powstanie w okresie sprawozdawczym korzyci ekonomicznych, o wiarygodnie okrelonej wartoci, w formie: - zwikszenia wartoci aktyww, - albo zmniejszenia wartoci zobowiza, ktre doprowadz do: - wzrostu kapitau wasnego - lub zmniejszenia jego niedoboru w inny sposb ni wniesienie rodkw przez udziaowcw lub wacicieli

koszty i straty uprawdopodobnione zmniejszenia w okresie sprawozdawczym korzyci ekonomicznych, o wiarygodnie okrelonej wartoci, w formie: - zmniejszenia wartoci aktyww, - albo zwikszenia wartoci zobowiza i rezerw, ktre doprowadz do: - zmniejszenia kapitau wasnego - lub zwikszenia jego niedoboru w inny sposb ni wycofanie rodkw przez udziaowcw lub wacicieli - RZiS dzieli dziaalno przedsibiorstwa na: - dziaalno operacyjn (podstawowa dziaalno, dla ktrej prowadzenia istnieje przedsibiorstwo) - dziaalno finansow (wynikajc ze stosunkw z instytucjami finansowymi, gwnie bankami, a take z posiadania wasnoci ulokowanej poza przedsibiorstwem w formie papierw wartociowych, akcji, udziaw) - dz. operacyjna + dz. finansowa = dz. gospodarcza - dz. operacyjna i dz. finansowa powoduj wystpowanie przychodw i kosztw - przychody koszty = zysk (+) lub strata (-) Przychody: warto sprzeday dbr, towarw i usug netto (bez VAT) przychd ze sprzeday niepotrzebnego majtku trwaego odsetki od lokat dugoterminowych przykad przychodu Koszty: warto materiaw zuytych do produkcji koszty wyceny aktyww trwaych odsetki od kredytw przykad przychodu

podstawowa dziaalno operacyjna pozostaa dziaalno operacyjna dziaalno finansowa rodzaj dziaalnoci podstawowa dziaalno operacyjna pozostaa dziaalno operacyjna dziaalno finansowa rodzaj dziaalnoci

Warianty RZiS - Istniejce prawo wyboru wariantu sporzdzania rachunku zyskw i strat (kalkulacyjny lub porwnawczy) wynika z rnych potrzeb informacyjnych przedsibiorstwa, jakie chce ono uzyska - Wybr wariantu wynika ze sposobu prowadzenia ewidencji kosztw w przedsibiorstwie Wariant Kalkulacyjny Przychody ze sprzeday - Koszty = Zysk (strata) brutto ze sprzeday - Koszty sprzeday - Koszty oglne zakupu = Zysk (strata) ze sprzeday Wariant porwnawczy Przychody ze sprzeday - Koszty dziaalnoci operacyjnej = Zysk (strata) ze sprzeday

+ Pozostae przychody operacyjne - Pozostae koszty operacyjne = Zysk (strata) z dziaalnoci operacyjnej + Przychody finansowe - Koszty finansowe = Zysk (strata) z dziaalnoci gospodarczej +zyski nadzwyczajne - straty nadzwyczajne = Zysk (strata) brutto - Podatek dochodowy = Zysk (strata) netto

1.Przychody i koszty operacyjne - przychody ze sprzeday produktw (usug); iloczyn iloci sprzedanych produktw i ceny; najistotniejsze - koszty odpowiadajce przychodom ze sprzeday: - techniczny koszt wytworzenia (materiay, pace bezporednie, koszty wydziaowe) - koszty zarzdu - koszty sprzeday przychody koszty = wynik na sprzeday 2.Pozostae przychody i koszty operacyjne - przychody i koszty porednio zwizane z dziaalnoci operacyjn jednostki, np. :dochody z czynszw, ze sprzeday rodkw trwaych, zbdnych zapasw, straty poniesione na dziaalnoci inwestycyjnej, dotacje itp. 3.Przychody i koszty finansowe - przychody ze sprzeday papierw wartociowych, przychody z udziaw w spkach, dywidendy, odsetki od udzielonych poyczek - koszty operacji finansowych: - warto nabycia sprzedanych papierw wartociowych - odsetki i prowizje od kredytw i poyczek - odsetki od obligacji przychody koszty = wynik na dz. Finansowej 4.Zyski i straty nadzwyczajne - zyski i straty pienine skutki zdarze losowych (np. powd), po uwzgldnieniu kosztw usuwania szkd i przyznanych odszkodowa oraz wynikajce z dziaalnoci koszty, niedobory, szkody, ktre nie mog by wliczone do kosztw uzyskania przychodw. 5.Zysk brutto, netto, podatek - zysk brutto przed opodatkowaniem - podatek dochodowy CIT, 19%; PIT 18% i 32% - zysk netto = zysk _ brutto podatek Wariant Kalkulacyjny Przychody netto ze sprzeday - Koszty = Zysk (strata) brutto ze sprzeday - Koszty sprzeday - Koszty oglne zakupu = Zysk (strata) ze sprzeday Wariant porwnawczy .Przychody ze sprzeday - Koszty dziaalnoci operacyjnej = Zysk (strata) ze sprzeday

+ Pozostae przychody operacyjne - Pozostae koszty operacyjne = Zysk (strata) z dziaalnoci operacyjnej + Przychody finansowe - Koszty finansowe = Zysk (strata) z dziaalnoci gospodarczej +zyski nadzwyczajne - straty nadzwyczajne = Zysk (strata) brutto - Podatek dochodowy = Zysk (strata) netto Zysk ze sprzeday wariant porwnawczy A. Przychody netto ze sprzeday i zrwnane z nimi I. Przychody netto ze sprzeday produktw II. Zmiana stanu produktw (zwikszenie - warto dodatnia, zmniejszenie - warto ujemna) III. Koszt wytworzenia produktw na wasne potrzeby jednostki IV. Przychody netto ze sprzeday towarw i materiaw B. Koszty dziaalnoci operacyjnej I. Amortyzacja II. Zuycie materiaw i energii

III. Usugi obce IV. Podatki i opaty, w tym: - podatek akcyzowy V. Wynagrodzenia VI. Ubezpieczenia spoeczne i inne wiadczenia VII. Pozostae koszty rodzajowe VIII. Warto sprzedanych towarw i materiaw C. Zysk (strata) ze sprzeday (A - B) (B i C koszty ujte wg rodzajw) Wstpna analiza Rachunku zyskw i strat - ustalenie i ocena zmian w wielkociach: przychody ze sprzeday, koszty, wynik finansowy i in. w kolejnych latach - badanie relacji pomidzy wybranymi pozycjami rachunku Jakie informacje mona odczyta z rachunku 1. Jakie czynniki ksztatuj przychody i jaka jest ich wysoko? np. przychody ze sprzeday 90%, sprzeda majtku trwaego 10%, zmiany stanu -30% 2. Jakie czynniki ksztatuj koszty i jaka jest ich relacja do przychodw? np. usugi obce 80% kosztw i 60% przychodw, amortyzacja 8% kosztw i 60% przychodw, wynagrodzenia 4% kosztw 3. Jaka jest relacja w analizowanym przedziale czasu pomidzy przychodami ogem, a kosztami operacyjnymi? np. 65% przychodw ogem 4. Jak w badanym okresie ksztatoway si koszty operacyjne, ktre skadowe dominoway, ktre si zmniejszyy, a ktre wzrosy w badanym okresie? 5. Jak warto w analizowanym przedziale czasu przyjy koszty finansowe, a jak przychody finansowe, co na to wpyno? wzrost kosztw finansowych spowodowany obsug nowego kredytu 6. Jak w badanym okresie ksztatuje si wynik finansowy netto i poszczeglne wielkoci ekonomiczne majce wpyw na jego ostateczn warto, takie jak: wynik na sprzeday, wynik na dziaalnoci operacyjnej, wynik na dziaalnoci gospodarczej, zysk/strata brutto? 7. Jaka jest rentowno/zyskowno dziaalnoci, zaangaowanego kapitau, majtku? 8. Jaka jest produktywno/aktywno dziaalnoci, zaangaowanego kapitau, majtku? Wskanik rentownoci rentowno sprzeday rentowno sprzeday brutto rentowno sprzeday netto (stopa zwrotu z kapitau w. (ROS)) rentowno majtku wskanik rentownoci majtku (stopa zwrotu z majtku (ROA)) rentowno finansowa rentowno kapitau wasnego (stopa zwrotu z kapitau w. (ROE)) rentowno kapitau staego Wskaniki aktywnoci produktywno rodkw trwaych produktywno rodkw obrotowych rotacja majtku

zysk brutto/sprzeda netto zysk netto/sprzeda netto

zysk netto / aktywa ogem

zysk netto / kapita wasny zysk netto / kapita stay

sprzeda netto/wart. rodkw trwaych sprzeda netto/aktywa obrotowe sprzeda netto/aktywa ogem

Rachunek przepyww pieninych Cash flow - Rachunek przepyww pieninych pokazuje wpywy i wydatki w przedsibiorstwie w momencie ich wystpienia Rachunek przepyww pieninych a RZiS - Wystpujcy w rachunku zyskw i strat przychd ze sprzeday mwi o wydaniu produktu odbiorcy wraz z faktur, co nie oznacza, e odbiorca za produkt zapaci. - W rachunku przepyww pieninych transakcja ta pojawi si dopiero w chwili dokonania patnoci przez odbiorc. - Podobnie z kosztami w rachunku zyskw i strat, wydatek poniesiony na wytworzenie danego produktu pojawi si jako koszt dopiero w chwili jego sprzeday. - Rachunek przepyww pieninych koszt pojawia si w momencie poniesienia wydatku.

Powizanie rachunku przepyww z innymi elementami sprawozdania finansowego

Metody sporzdzania RPP - Wybr metody ujmowania przepywu rodkw pieninych w dziaalnoci operacyjnej oznacza, e w teje dziaalnoci mona alternatywnie: - ujmowa wynik RZiS oraz jego korekty (metoda porednia), - wykazywa poszczeglne tytuy wpyww i wydatkw (metoda bezporednia). Struktura rachunku przepyww pieninych Dziaalno operacyjna Metoda bezporednia Metoda porednia Wpywy Wydatki Wynik finansowy netto (z RZiS) Korekty

Przepywy pienine netto z dziaalnoci operacyjnej Dziaalno inwestycyjna Wpywy Wydatki Przepywy pienine netto z dziaalnoci inwestycyjnej Dziaalno finansowa Wpywy Wydatki Przepywy pienine netto z dziaalnoci finansowej Razem przepywy pienine netto Metoda bezporednia: - Metoda bezporednia - polega na wykazywaniu w ramach dziaalnoci operacyjnej podstawowych tytuw wpyww i wydatkw, w szczeglnoci: - wpyww od odbiorcw, - patnoci z tytuu dostaw, - wynagrodzenia i ich pochodne. - Kwoty wyej wymienionych wpyww i wydatkw s wykazane jako odrbne pozycje, a nastpnie zagregowane do kwoty przepyww pieninych netto z dziaalnoci operacyjnej Metoda porednia : - Metoda porednia - za punkt wyjcia w ustalaniu wielkoci przepyww pieninych netto z dziaalnoci operacyjnej przyjmuje wynik finansowy netto. - Warto wyniku koryguje si nastpnie o pozycje najczciej nie powodujce zmian w gotwce lub jej ekwiwalentach (np. amortyzacj, zmiany stanu) oraz o wyniki z dziaalnoci pozaoperacyjnej Komentarz do metod: - Bez wzgldu na rodzaj zastosowanej metody, ostateczna warto przepyww pieninych netto z dziaalnoci operacyjnej pozostaje taka sama, inne s jednak informacje wykazywane przy uyciu kadej z nich. - Obie metody odnosz si wycznie do dziaalnoci operacyjnej, pozostae pozycje sprawozdania, jak rwnie saldo kocowe rodkw pieninych, pozostaj takie same bez wzgldu na rodzaj zastosowanej metody

Zalety metody bezporedniej: - prezentacja struktury wpyww i wydatkw z dziaalnoci operacyjnej, - dostarcza informacji uytecznych przy okrelaniu przyszych wpyww i wydatkw dziaalnoci operacyjnej (dane niedostpne w metodzie poredniej), - atwo weryfikowania w obiektywny sposb pozycji i kwot wpyww i wydatkw. Zalety metody poredniej: - dostpno informacji o relacji zachodzcej midzy wynikiem finansowym netto a przepywami pieninymi netto z dziaalnoci operacyjnej, w ramach tego samego elementu sprawozdania finansowego, - powizania pozycji rachunku przepyww pieninych z pozycjami bilansu oraz rachunku zyskw i strat, - moliwo sporzdzenia rachunku przepyww pieninych bez wikszej rozbudowy ewidencji ksigowej Rachunek przepyww pieninych - Wpywy i wydatki s grupowane jako wynikajce z dziaalnoci: operacyjnej, inwestycyjnej, finansowej Definicje dziaalnoci: - dziaalno operacyjna - podstawowy rodzaj dziaalnoci jednostki oraz inne rodzaje dziaalnoci, nie zaliczone do dziaalnoci inwestycyjnej (lokacyjnej) lub finansowej; - dziaalno inwestycyjna (lokacyjna) -nabywanie lub zbywanie skadnikw aktyww trwaych i krtkoterminowych aktyww finansowych oraz wszystkie z nimi zwizane pienine koszty i korzyci; - dziaalno finansowa -pozyskiwanie lub utrat rde finansowania (zmiany w rozmiarach i relacjach kapitau (funduszu) wasnego i obcego w jednostce) oraz wszystkie z nimi zwizane pienine koszty i korzyci. Dziaalno operacyjna - wpywy ze sprzeday produktw, towarw i materiaw, - wpywy z tytuu honorariw, praw autorskich, opat i innych przychodw operacyjnych, - wydatki z tytuu zapaty za dostarczone towary, materiay, surowce, energi i wywiadczone usugi suce realizacji dziaalnoci operacyjnej jednostki, - wydatki na wynagrodzenia pracownikw oraz inne wiadczenia na ich rzecz, - wpywy i wydatki na ubezpieczenia spoeczne i zdrowotne, - wydatki z tytuu podatku dochodowego, innych podatkw i opat o charakterze publicznoprawnym, lub wpywy z ich zwrotu, - wpywy i wydatki z tytuu kontraktw zawieranych w celu nabycia i odsprzeday, jeeli s one elementem dziaalnoci operacyjnej jednostki. Wynik z dziaalnoci operacyjnej - Dodani wynik z dziaalnoci operacyjnej wiadczy, o tym, e jednostka generuje aktywa pienine w ramach prowadzonej dziaalnoci operacyjnej, ktre mog zosta wykorzystane na dziaalno inwestycyjn i spat zobowiza. - Ujemne przepywy pienine informuj o niskiej rentownoci sprzeday, problemach ze ciganiem nalenoci czy utrzymywaniem nadmiernych zapasw. Dziaalno Inwestycyjna - wydatki z tytuu zakupu skadnikw rodkw trwaych, rodkw trwaych w budowie, wartoci niematerialnych i prawnych, inwestycji w nieruchomoci oraz wartoci niematerialne i prawne, jak te aktyww finansowych, - wpywy ze sprzeday rodkw trwaych, rodkw trwaych w budowie, wartoci niematerialnych i prawnych, inwestycji w nieruchomoci oraz wartoci niematerialne i prawne, jak te aktyww finansowych, - wydatki i wpywy z tytuu udzielenia i zwrotu krtko- i dugoterminowych poyczek udzielonych innym jednostkom, - wydatki z tytuu zaliczek dotyczcych dziaalnoci inwestycyjnej oraz wpywy ze zwrotu tych zaliczek, - wydatki i wpywy z tytuu pochodnych instrumentw finansowych, - wydatki i wpywy z tytuu pieninych kosztw i korzyci dot. wymienionych wczeniej skadnikw dziaalnoci inwestycyjnej, np. otrzymane odsetki od lokat, otrzymane dywidendy. Wynik z dziaalnoci inwestycyjnej - Dodatnie przepywy pienine z dziaalnoci inwestycyjnej oznaczajce nadwyk wpyww inwestycyjnych, natomiast ujemne wi si z wysokimi wydatkami inwestycyjnymi, ktrych jednostka nie moga pokry wpywami z tej dziaalnoci.

Dziaalno finansowa - zacignicie i spat kredytw i poyczek (cznie ze zrealizowanymi rnicami kursowymi), - wydatki z tytuu podziau zysku, w tym z lat poprzednich, - wydatki poniesione przez korzystajcego na spat zobowiza z tytuu umw leasingu finansowego, - zapacone odsetki, prowizje bankowe i inne pienine koszty (lub korzyci) zwizane bezporednio z pozyskaniem kapitau - wpywy z wydania udziaw (akcji) i innych instrumentw kapitaowych oraz dopat do kapitau, - patnoci na rzecz wacicieli akcji lub udziaw jednostki z tytuu ich wykupu i zwrot dopat do kapitau, - wpywy z emisji dugo- i krtkoterminowych dunych instrumentw finansowych Wynik z dziaalnoci finansowej -Dodatnie przepywy wiadcz o pozyskiwaniu nowych rde finansowania dziaalnoci, natomiast ujemne o ich odpywie. Struktura rachunku przepyww pieninych Dziaalno operacyjna Metoda bezporednia Metoda porednia I. Wpywy 1. Sprzeda 2. Inne wpywy z dziaalnoci operacyjnej II. Wydatki 1. Dostawy i usugi 2. Wynagrodzenia netto 3. Ubezpieczenia spoeczne i zdrowotne oraz inne wiadczenia 4. Podatki i opaty o charakterze publicznoprawnym 5. Inne wydatki operacyjne I. Zysk (strata) netto (z RZIS) II. Korekty 1. Amortyzacja 2. Zyski (straty) z tytuu rnic kursowych 3. Odsetki i udziay w zyskach (dywidendy) 4. Zysk (strata) z dziaalnoci inwestycyjnej 5. Zmiana stanu rezerw 6. Zmiana stanu zapasw 7. Zmiana stanu nalenoci 8. Zmiana stanu zobowiza krtkotermin.,z wyjtkiem poyczek i kredytw 9. Zmiana stanu rozlicze midzyokresow. 10. Inne korekty

Przepywy pienine netto z dziaalnoci operacyjnej B. PRZEPYWY RODKW PIENINYCH Z DZIAALNOCI INWESTYCYJNEJ - I. Wpywy 1. Zbycie wartoci niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktyww trwaych - 2. Zbycie inwestycji w nieruchomoci oraz wartoci niematerialne i prawne - 3. Z aktyww finansowych, w tym: a) w jednostkach powizanych b) w pozostaych jednostkach - zbycie aktyww finansowych, - dywidendy i udziay w zyskach - spata udzielonych poyczek dugoterminowych - odsetki - inne wpywy z aktyww finansowych - 4. Inne wpywy inwestycyjne - II. Wydatki - 1. Nabycie wartoci niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktyww trwaych - 2. Inwestycje w nieruchomoci oraz wartoci niematerialne i prawne - 3. Na aktywa finansowe, w tym: a) w jednostkach powizanych b) w pozostaych jednostkach - nabycie aktyww finansowych - udzielone poyczki dugoterminowe - 4. Inne wydatki inwestycyjne III. Przepywy pienine netto z dziaalnoci inwestycyjnej (I-II)

C. PRZEPYWY RODKW PIENINYCH Z DZIAALNOCI FINANSOWEJ I. Wpywy - 1. Wpywy netto z wydania udziaw (emisji akcji) i innych instrumentw kapitaowych oraz dopat do kapitau - 2. Kredyty i poyczki - 3. Emisja dunych papierw wartociowych - 4. Inne wpywy finansowe II. Wydatki - 1. Nabycie udziaw (akcji) wasnych - 2. Dywidendy i inne wypaty na rzecz wacicieli - 3. Inne, ni wypaty na rzecz wacicieli, wydatki z tytuu podziau zysku - 4. Spaty kredytw i poyczek - 5. Wykup dunych papierw wartociowych - 6. Z tytuu innych zobowiza finansowych - 7. Patnoci zobowiza z tytuu umw leasingu finansowego - 8. Odsetki - 9. Inne wydatki finansowe III. Przepywy pienine netto z dziaalnoci finansowej (I-II)

Analiza rachunku przepyww pieninych - Analiza przepyww pieninych przeprowadzana jest w celu oceny pynnoci przedsibiorstwa w biecym okresie. - Analiza prognozowanych przepyww umoliwia orientacj o przewidywanych nadwykach rodkw pieninych na przyszo, ewentualnie o zagraajcym niedoborze rodkw pieninych. - Utrzymanie dodatniego salda przepyww pieninych jest wanym wskanikiem informujcym o sytuacji firmy. - Utrata pynnoci finansowej wie si z zagroeniem upadoci firmy. 3.EGZAMIN: 1. Podaj przykad przychodu/kosztu (w Rachunku zyskw i strat) z dziaalnoci operacyjnej/pozostaej operacyjnej/finansowej 2. Zadanie typu: oblicz rentowno sprzeday/ rentowno majtku/ rentowno kapitau wasnego i staego 3. Podaj przykad wpywu/wydatku (w Rachunku przepyww pieninych) z dziaalnoci operacyjnej/inwestycyjnej/finansowej 4. Firma zakupia w styczniu samochd ciarowy za gotwk (cena ... tys. z) jak zostanie ujty zakup w bilansie na koniec roku/ rachunku zyskw i strat/ rachunku przepyww pieninych 5. Firma zacigna kredyt dugoterminowy inwestycyjny (oprocentowanie ....%, okres spaty ..... lat) na zakup hali magazynowej w wys. .....mln z jak operacje zacignicia kredytu i zakupu hali zostan ujte w rachunku zyskw i strat/ rachunku przepyww pieninych

Analiza - to metoda poznania obiektw i zjawisk zoonych poprzez ich podzia na elementy proste i zbadanie powiza midzy tymi elementami, szczeglnie zalenoci przyczynowo-skutkowych. Analiza Ekonomiczna przedsibiorstwa Analiza ekonomiczna: -analiza struktury zjawisk i procesw wystpujcych w dziaalnoci gospodarczej przedsibiorstwa, -ustalanie ich wewntrznych i zewntrznych powiza, -ustalanie wielkoci i przyczyn odchyle stanw rzeczywistych od postulowanych, -projektowanie dziaa korekcyjnych, zmierzajcych do ekonomicznie racjonalnego uksztatowania stanu zjawisk i przebiegu procesw.

Analiza dziaalnoci przedsibiorstwa :

Analiza otoczenia przedsibiorstwa Ocena warunkw spoecznych i prawnych Analiza rynku Analiza ekonomiczna Analiza finansowa Analiza techniczno-ekonomiczna Analiza konkurencji

Synteza wynikw analiz i przygotowanie decyzji dot. przyszych okresw Rodzaje analiz ekonomicznych: Przeznaczenie analiz: Analiza zewntrzna sprawozdanie roczne, przeznaczone dla akcjonariuszy, inwestorw, udziaowcw, bankw, a take klientw, kooperantw, dostawcw, prasy. Podstawowa funkcja informacja nt. rozwoju i pozycji przedsibiorstwa w minionym roku (m.in. bilans, rachunek zyskw i strat) Analiza wewntrzna gwnie dla waciciela/kierownictwa przedsibiorstwa, zawiera analiz sprawozda finansowych, gwnie analiz wynikw finansowych w aspekcie efektywnoci gospodarowania. Moe by analiz expost jak i ex ante. Stanowi podstaw decyzji gospodarczych Czas ktrego dotyczy analiza: Analiza retrospektywna ex post badanie przeszoci, stanowi punkt wyjcia dla zamierze biecych i przyszociowych - Analiza bieca (operatywna) ocena przebiegu podjtych dziaa i reakcja na ew. negatywne skutki czy te zakcenia (np. na rynku walut, konkurencja itd.) - Analiza prospektywna ex ante ustalenie i ocena rnych wariantw przed podjciem decyzji, krtko- lub dugookresowa, gwnie ocena efektywnoci inwestycji, ale take analiza przedsibiorstwa, otoczenia, marketingu Zastosowane metody badawcze: Analiza funkcjonalna (odcinkowa) analiza oddzielnych zjawisk np. analiza kosztw wasnych, analiza dochodw ze sprzeday, rentownoci, zwykle sporzdzana przez odpowiednie wasne komrki, zwykle ex post - Analiza dziedzinowa (obejmujca wybrane dziedziny dziaalnoci gospodarczej) analiza produkcji, analiza gospodarowania czynnikiem ludzkim, analiza gospodarki materiaowej itp. - Analiza problemowa (dot. problemw gospodarczych) analiza wydajnoci pracy, kosztw wasnych, obrotowoci aktyww - Analiza kompleksowa caociowe spojrzenie na dziaalno gospodarcz, ocena dziaalnoci gospodarczej i stanu ekonomicznego z punktu widzenia powiza i zalenoci midzy zjawiskami gospodarczymi - Analiza decyzyjna badania wycinkowe, obejmujce analiz zjawisk od rozpoczcia do zakoczenia dziaa spowodowanych badan decyzj Szczegowo opracowania: Analiza oglna caoksztat dziaalnoci przedsibiorstwa, oglna ocena dziaalnoci zwykle oparta na podstawowych wskanikach, brak bada wzajemnych zalenoci wystpujcych pomidzy zjawiskami gospodarczymi - Analiza szczegowa badania okrelonego odcinka dziaalnoci lub okrelonego problemu, w sposb szczegowy, oparta na szerokim zakresie informacji i wskanikw, umoliwia uchwycenie zalenoci przyczynowo-skutkowych midzy badanymi zjawiskami rda informacji - Materiay wewntrzne zawieraj informacje pochodzce z wewntrz przedsibiorstwa - Materiay zewntrzne informuj o otoczeniu, czyli o zewntrznych warunkach Funkcjonowania przedsibiorstwa - dane statystyczne - bezporednie badania rynku ankieta, wywiad - raporty, opracowania, ekspertyzy - przepisy prawne ANALIZA MAKRO-OTOCZENIA - Otoczenie ekonomiczne stopa wzrostu gospodarczego, stopy procentowe (koszt kredytu konsumpcyjnego i inwestycyjnego), kursy walutowe, inflacja, podatki itp. - Otoczenie prawne i polityczne zmiany legislacyjne, dotacje i granty, licencje, wielko zamwie publicznych itp - Otoczenie midzynarodowe poziom rozwoju przemysu w rnych krajach (rynki zbytu lub zagroenie konkurencj), restrykcje i sankcje midzynarodowe, stosunki z pastwami - Otoczenie technologiczne szybko zmian technologii (upadek/powstanie gazi przemysu), jako zaplecza naukowobadawczego - Otoczenie spoeczne moda, bezrobocie, zamono spoeczestwa, zwizki zawodowe, ochrona rodowiska - Otoczenie demograficzne obecna struktura demograficzna spoeczestwa oraz trendy, starzenie si spoeczestwa

ANALIZA OTOCZENIA KONKURENCYJNEGO - otoczenie konkurencyjne (sektorowe) og instytucji, podmiotw oraz warunkw, ktre wpywaj na przedsibiorstwo i/lub na ktre przedsibiorstwo moe wpywa - otoczenie konkurencyjne okrela warunki funkcjonowania i rozwoju przedsibiorstwa w danym sektorze i na danym rynku geograficznym - analiza sektora pozwala oceni obecn i przysz atrakcyjno sektora i zwizane z nim ryzyko Analiza ekonomiczna Analiza finansowa wstpna analiza bilansu analiza rachunku zyskw i strat analiza przepyww pieninych analiza kondycji finansowej przedsibiorstwa czynnikowa analiza wyniku finansowego (przychodw, kosztw) Analiza techniczno-ekonomiczna analiza produkcji analiza zatrudnienia, pac, wydajnoci analiza rodkw trwaych analiza gospodarki materiaowej analiza postpu technicznego

ANALIZA FINANSOWA - Przedmiotem analizy finansowej s wielkoci ekonomiczne, charakteryzujce dziaalno jednostki gospodarczej, ktre s wyraone w jednostkach pieninych - Analiza finansowa jest najwaniejszym narzdziem oceny dziaalnoci jednostek gospodarczych - zadania: - Przewidzenie przyszych zdarze stanowicych zagroenie dla przedsibiorstwa na podstawie znajomoci relacji historycznych - Porwnanie wynikw przedsibiorstwa z wasnymi wynikami historycznymi oraz wynikami firm konkurencyjnych (w brany) w celach optymalizacyjnych KLASYFIKACJA ANALIZY FINANSOWEJ 1. Porwnanie w czasie podstaw odniesienia s dane z poprzednich okresw 2. Porwnanie z wartociami wzorcowymi mog to by wartoci standardowe normatywne, planowane 3. Porwnanie przekrojowe do wartoci innych jednostek Rodzaje porwna Wewntrzne Porwnanie w czasie Porwnanie z wielkociami postulowanymi, zaplanowanymi zewntrzne Porwnanie z wielkociami rnych zakadw z brany Porwnanie z wielkociami rednio-branowymii porwnanie z wielkociami z rnych bran porwnanie z wielkociami standardowymi w gospodarce

NARZDZIA ANALIZY FINANSOWEJ - analiza struktury: wskanik struktury -analiza dynamiki: mierniki dynamiki jednopodstawowe mierniki dynamiki acuchowe : przyrost absolutny ,przyrost wzgldny -analiza wskanikowa: rentownoci, pynnoci finansowej, sprawnoci dziaania przedsibiorstwa, zaduenia ANALIZA STRUKTURY Dostarcza informacji o prawidowociach proporcji pomidzy poszczeglnymi wielkociami. Podstawowym narzdziem badawczym jest wskanik struktury. WSKANIK STRUKTURY uk= Xk / X , uk - wskanik struktury k-tego skadnika ANALIZA DYNAMIKI - Jeden z waniejszych elementw w analizie finansowej Ma na celu ustali kierunek, tempo i intensywno zmian w czasie zjawisk finansowych Mierniki dynamiki pokazuj zmiany poziomu wyrnionego zjawiska w rnych okresach w stosunku do poziomu tego samego zjawiska z okresu przyjtego za podstaw. Wskaniki dynamiki: 1.jednopodstawowe: Staa podstawa odniesienia zwykle rok zerowy - Informuj, jakie zmiany zjawiska nastpiy w kolejnych okresach w stosunku do okresu uznanego za podstawowy i1t=xt/x1 *100 2.acuchowe: Zmienna, ruchoma podstawa odniesienia - Za podstaw odniesienia dla wartoci zjawiska z biecego okresu przyjmuje si poziom zjawiska z okresu poprzedniego - Informuj, jakie zmiany poziomu zjawiska wystpuj w kolejnych okresach it=xt/xt-1 *100 PRZYROST ABSOLUTNY - Rnica pomidzy wartoci zjawiska w okresie badanym a wartoci zjawiska w okresie podstawowym - Przyrosty absolutne s wartociami mianowanymi, czyli wyraonymi w tych samych jednostkach miary, co badane zjawisko. Informuj o ile jednostek zmniejszy si lub zwikszy poziom zjawiska w okresie badanych w stosunku do okresu z roku poprzedniego - Przyrost absolutny jednopodstawowy (o staej podstawie x1): x1t = xt x1, t = 1,2,..n - Przyrost absolutny acuchowy (o zmiennej podstawie xt): x1t = xt xt-1, t = 1,2,..n PRZYROST WZGLDNY - Stosunek przyrostu absolutnego do poziomu zjawiska w okresie przyjtym za podstaw porwna. - Najczciej wyraane s w procentach. Okrela si je wtedy mianem tempa zmian. - Tempo zmian jednopodstawowe (o staej podstawie x1) w1t=(xt-x1)/x1 *100 Tempo zmian acuchowe (o zmiennej podstawie xt) wt=(xt-xt-1)/xt-1 *100 PYNNO FINANSOWA - Ocena pynnoci finansowej zdolnoci do spacania zobowiza krtkoterminowych. - bieca pynno finansowa aktywa biece/ pasywa biece - szybka pynno finansowa aktywa biece-zapasy/ pasywa biece // gotwka+nalenoci/ pasywa biece - podane wartoci wskanikw: - bieca pynno finansowa [1,2 2,0] - szybka pynno finansowa [1,0-1,3] ZADUENIE - zaduenie oglne zobowizania/ pasywa ogem - zaduenie kapitau wasnego zobowizania/ kapita wasny - zaduenie dugoterminowe zob. dugoterm./ kapita wasny - podane wartoci wskanikw: - zaduenie oglne [0,6 0,7] - zaduenie kapitau wasnego [mae firmy max 3:1, due max 1:1] - zaduenie dugoterminowe [0,5 1,0]

Sprawno dziaania

RENTOWNO rentowno sprzeday rentowno sprzeday brutto rentowno sprzeday netto (stopa zwrotu ze sprzeday (ROS)) rentowno majtku wskanik rentownoci majtku (stopa zwrotu z majtku (ROA)) rentowno finansowa rentowno kapitau wasnego (stopa zwrotu z kapitau w. (ROE))

zysk brutto/przychody ze sprzeday zysk netto/przychody ze sprzeday zysk netto / aktywa ogem zysk netto / kapita wasny

Analiza czynnikw ksztatujcych wynik finansowy przedsibiorstwa -analiza przychodw ze sprzeday wyrobw i usug - analiza kosztw wasnych - ocena wyniku finansowego przedsibiorstwa - prg rentownoci i jego przydatno w praktyce Analiza przychodw ze sprzeday wyrobw i usug - analiza iloci, jakoci i struktury asortymentowej produkcji - analiza odbiorcw - ocena polityki marketingowej - ocena warunkw sprzeday i skutkw ekonomicznych ich zmian Analiza kosztw wasnych - odpowiada na pytania: - jak zmieniaj si koszty na kady waniejszy wyrb, poczynajc od wytworzenia do dostarczenia do odbiorcy, wczajc obsug gwarancyjn? - jak zmieniaj si koszty wraz ze zmian rozmiarw produkcji? - w jakim stopniu obecna struktura kosztw, wykorzystanie zdolnoci produkcyjnych i kierunki zmian kosztw odpowiadaj zmianom kosztw u konkurencji?

Analiza kosztw w ukadzie rodzajowym - koszty zuycia materiaw - koszty zuycia paliw i energii - amortyzacja - koszty usug obcych (remontowych, transportowych, in.) - inne koszty materialne - pace z narzutami - odpisy na fundusze specjalne - inne koszty niematerialne BADANIE REAKCJI ZMIAN KOSZTW NA ZMIANY W WIELKOCI PRODUKCJI - wyodrbnienie: - koszty stae zalena od czasu, obejmujce te skadniki kosztw ktrych wysoko nie zaley od zmian w wielkoci produkcji - koszty zmienne reagujce na zmiany w wielkoci produkcji Prg rentownoci i jego przydatno w praktyce - badanie tzw. punktu wyrwnania (break even point BEP), w ktrym zrealizowane przychody ze sprzeday dokadnie pokrywaj poniesione koszty - przedsibiorstwo nie osiga zysku ale te nie ponosi straty Prg rentownoci - uproszczenia: - produkcja rwna sprzeday - koszty produkcji s funkcj wielkoci produkcji - koszty mona podzieli na stae i zmienne - koszty zmienne s proporcjonalne do produkcji (sprzeday) - koszty stae s niezalene od poziomu produkcji (sprzeday) - na poziom rentownoci wpywa: - wielko produkcji (sprzeday) - cena wyrobu - jednostkowe koszty zmienne - koszty stae s produkcji - warto sprzeday

PRG RENTOWNOCI - schemat oblicze - warto sprzeday (iloczyn wielkoci produkcji i ceny) S=Pxc poziom kosztw cakowitych (suma kosztw staych i zmiennych) Kc = Ks + P x kz prg rentownoci (przychody=kosztom) S = Kc P x c = Ks + P x kz BEP = P = Ks / (c-kz) w ujciu ilociowym BEP = BEP x c = [Ks / (c-kz) ] x c w ujciu wartociowym 4.Egzamin 1. Zadanie typu: oblicz dla zadanego bilansu wskaniki struktury /wskaniki dynamiki przyrost lub tempo zmian/(jednopodstawowe/acuchowe) 2. Bieca i szybka pynno finansowa czym si rni? 3. Zadanie typu: oblicz zaduenie oglne/dugoterminowe/kapitau wasnego 4. Zadanie typu: oblicz biec i szybk pynno finansowa 5. Co to s koszty stae/zmienne podaj przykad 6. Zadanie typu: oblicz prg rentownoci przy zadanych kosztach staych i zmiennych i cenie produktu Analiza efektywnoci ekonomicznej inwestycji podstawowe warunki zapewnienia dobrej pozycji i ekspansji firmy: o sprawno biecego zarzdzania o trafne/optymalne decyzje dot. rozwoju i rde jego finansowania rozwj firmy (gwnie) realizacja przedsiwzi inwestycyjnych(rozwojowych) przedsiwzicia rozwojowe mog dotyczy: o zmiany wielkoci produkcji o zmiany jakoci produkcji o zmiany asortymentu o obniki kosztw o zmiany rde zaopatrzenia/kierunkw zbytu o powiza z innymi firmami o lokowania nadwyek kapitau Klasyfikacja inwestycji inwestycje odtworzeniowe zastpowanie zuytych/przestarzaych urzdze nowymi, odtwarzanie zuywajcego si majtku (przeciwdziaanie rosncym koszty utrzymania) inwestycje modernizacyjne nastawione na zmniejszenie kosztw produkcji (zwykle razem z odtworzeniowymi) inwestycje innowacyjne modyfikacja wytwarzanych dotychczas produktw inwestycje rozwojowe dwa rodzaje: o zwikszajce potencja firmy wzrost wydajnoci parku maszynowego, rozwj sieci sprzeday/dystrybucji o produkcja nowych wyrobw/usug inwestycje strategiczne o defensywne ochrona przed konkurencj i polityk dostawcw o ofensywne umocnienie pozycji na rynku (filie, kooperacja, fuzje) Decyzje rozwojowe 1. decyzje suce akceptacji lub odrzuceniu konkretnego projektu inwestycyjnego jest to tzw. bezwzgldna ocena opacalnoci inwestycji, informujca czy inwestycja bdzie dla firmy opacalna 2. decyzje dot. klasyfikacji wzgldna ocena opacalnoci wybr najbardziej opacalnego wariantu inwestycji

Efektywno/opacalno inwestycji kiedy inwestycja jest efektywna/opacalna? gdy efekty/zyski przewyszaj nakady inwestycyjne ocena efektywnoci ( kiedy zwrc si nakady inwestycyjne?): o okres zwrotu (payback period): PP=I/Z, gdzie: I nakady inwestycyjne, Z - roczne zyski o okres zwrotu (payback period), w przypadku zmiennych zyskw rocznych: PP= t + No(t) / Z(t+1) gdzie: t - ostatni rok, na koniec ktrego nakady pozostaj nie zwrcone, No(t) - nakady niezwrcone na koniec roku t, Z(t+1) - zysk w roku nastpnym Dugi okres zwrotu dostarcza istotnych informacji: przedsiwzicie jest mao pynne, gdy zaangaowane rodki bd zamroone na dugi okres, korzyci netto generowane w dugim okresie nios za sob wiksze ryzyko ni te osigane w okresie krtszym, std podwyszone ryzyko przedsiwzi o duszym okresie zwrotu. Wady i zalety okresu zwrotu Zalety: atwo dokonywania oblicze przydatno do wstpnej oceny projektw porwnanie alternatyw i charakterystyk dla brany moliwo oceny pynnoci inwestycji Wady: nie uwzgldnia zmiany pienidza w czasie przy zmiennych zyskach rocznych moe promowa inwestycje o pocztkowych wysokich zyskach trudny w zastosowaniu przy rozoonych nakadach inwestycyjnych Zastosowanie okresu zwrotu Prosty okres zwrotu moe mie zastosowanie: porwnania alternatywnych projektw, oceny ryzykownoci przedsiwzicia, wstpnej oceny efektywnoci ekonomicznej inwestycji, oceny efektywnoci mao istotnych/kosztownych projektw Efektywno inwestycji prosta stopa zwrotu (rate of return): RR = 1/PP = Zr/I gdzie: I nakady inwestycyjne, Zr - rednioroczne zyski stopa zwrotu (return on investment): ROI = Z/I gdzie: Z roczne zyski, I nakady inwestycyjne stopa zwrotu (return on equity): ROE = Z/IE gdzie: IE nakady inwestycyjne sfinansowane kapitaem wasnym Wady i zalety stopy zwrotu Zalety: prostota, zrozumiao, atwo dokonywania oblicze, przydatno do wstpnej oceny projektw, porwnanie alternatyw i charakterystyk dla brany, Wady: pomijanie zmiany pienidza w czasie, ocena na podstawie zysku a nie przepyww pieninych, niejednoznaczno metody (rne sposoby okrelania zysku, amortyzacji itd.),

Zastosowanie stopy zwrotu stopa zwrotu (prosta, ksigowa) ma zastosowanie do: obliczenia opacalnoci inwestycji porwnanie do stopy granicznej, oczekiwanej, rynkowej stopy zwrotu, kosztu kapitau, zwrotu charakterystycznego dla brany lub zwrotu moliwej do uzyskania na innej drodze porwnania i wyboru bardziej opacalnego wariantu inwestycji Gwna zasada oceny inwestycji Pienidz posiadany dzi jest warty wicej ni pienidz spodziewany jutro: o inflacja o ryzyko o preferowanie biecej konsumpcji o alternatywne korzyci - moliwo inwestowania Warto obecna i przysza Ile bdzie wart kapita 100 000 z za 3 lata ? Lokata kapitau na koncie o rocznym oprocentowaniu 5%: Za 1 rok: 100 000(1+0,05)=105 000 z Za 2 lata: 105 000(1+0,05)=110 250 z Za 3 lata: 110 250(1+0,05)=115 763 z Za 1 rok: FV1 = PV( 1+ r ) Za 2 lata: FV2 = FV1 ( 1 + r )=PV ( 1 + r ) ( 1 + r ) = PV ( 1 + r )2 Za 3 lata: FV3 = PV ( 1 + r )3 FVn = PV (1 + r )n FV (future value) warto przysza PV (present value) warto obecna n liczba lat r roczna stopa procentowa ( 1 + r )n czynnik wartoci przyszej Ile warta jest dzi suma pienidzy, ktr otrzymamy po n latach, przy inwestowaniu wedug stopy procentowej r i rocznej kapitalizacji dochodw? PV = FVn / ( 1 + r )n Warto obecna: zdyskontowana, bieca, zaktualizowana 100 000 / ( 1 + 5% )3 = 86 384 z Warto bieca netto Bieca warto inwestycji (net present value) w wysokoci I0, jeli na koniec kolejnych lat otrzymuje si dochody CF1, CF2, ..., CFn:

- gdy nakady s rozoone na kilka lat, istotna zmienna m.in. stopa dyskontowa r

Ocena inwestycji 1. projekt naley przyj, gdy: a. NPV>0 Nadwyka dochodw pieninych z inwestycji nad nakadem. Inwestycja efektywna ekonomicznie. b. NPV=0 Zrwnanie przyszych dochodw z nakadem inwestycyjnym 2. projekt naley odrzuci, gdy: a. NPV<0 Dochody nie pokrywaj poniesionych nakadw. Inwestycja nieefektywna ekonomicznie. Wady i zalety NPV Zalety: prostota, ilociowe wyraenie wartoci inwestycji, jednoznaczne okrelenie efektywnoci, poziom stopy dyskontowej odzwierciedla wymagane zyski oczekiwane przez rda finansowania, uwzgldnia zmian wartoci pienidza w czasie, powszechnie stosowane kryterium oceny, Wady: brak informacji na temat ryzyka Wewntrzna stopa zwrotu Stopa zwrotu, stopa dyskontowa, przy ktrej inwestycja nie przynosi zyskw (nakady s rwnowane zyskom) r = IRR NPV = 0

5.Egzamin : - zadania typu oblicz: stop zwrotu, okres zwrotu, ROI, ROE, NPV - co to jest IRR? - jaka jest rnica pomidzy ROI oraz ROE? Finansowanie inwestycji Finansowanie - pozyskanie i gromadzenie kapitau Inwestowanie - efektywne wydatkowanie kapitau Podstawowe etapy/zadania finansowania a) Dobr rde finansowania b) Budowa portfela kapitau (struktury kapitau, udziau poszczeglnych rde) I. Jedno rdo II. Wiele rde Kapita dominujcy Kapita uzupeniajcy Klasyfikacja kapitau ze wzgldu na wasno rodkw finansowych wasne rda finansowania kapita pozostawiony do dyspozycji przedsibiorstwa przez jego wacicieli wkady (pienine i rzeczowe) na poczet kapitau podstawowego dodatkowa emisja akcji, udziaw, dopaty wsplnikw wypracowane zyski przedsibiorstwa obce rda finansowania - kapita dostarczony do przedsibiorstwa zwykle na czas ograniczony przez jego wierzycieli oraz zobowizania biece wierzyciele wnoszcy kapita maj prawo do odsetek/opat

Klasyfikacja kapitau ze wzgldu na pochodzenie rodkw zewntrzne rda finansowania - spoza przedsibiorstwa kapita zewntrzny wasny (wkady, udziay, emisja akcji pierwsza i kolejne) jednoczesne zwikszenie tytuw wasnoci do majtku/uprawnie do dochodw zwykle bezzwrotny kapita kapita zewntrzny obcy dotacje, subwencje z budetw, funduszy kapita bezzwrotny kredyty, poyczki i inne kapita zwrotny wewntrzne rda finansowania rda samofinansowania zysk, przychody z przeksztace struktury majtkowej (np. sprzeda zbdnego majtku), odpatne udostpnianie majtku, odpisy amortyzacyjne Klasyfikacja kapitau ze wzgldu na okres na jaki rodki s udostpniane rda finansowania dugoterminowego kapita zaangaowany dugofalowo lub na stae kapita stay (duej ni 1 rok) kapita wasny zewntrzny oraz kapita obcy o dugim okresie spaty rda finansowania krtkoterminowego kapita udostpniany na okres krtszy ni 1 rok zobowizania krtkoterminowe kredyty, poyczki, zobowizania biece wobec dostawcw, pracownikw, budetu itp. Rodzaje kapitau 1. Kapita wasny a) Wewntrzny Nadwyki finansowe Odpisy amortyzacyjne Odpatne udostpnienie majtku / wyprzeda majtku b) Zewntrzny Wkady zaoycielskie Emisja akcji / udziaw 2. Kapita obcy a) Zwrotny Kredyty poyczki Emisja papierw wartociowych Leasing b) Bezzwrotny rodki budetowe rodki funduszy celowych rodki unijne Dywersyfikacja rde finansowania diversus rny; facio robi dywersyfikacja w obszarze dziaalnoci inwestycyjnej moe dotyczy: dywersyfikacji w doborze rde finansowania dywersyfikacja struktury kapitau zrnicowania inwestycji (sposobw/miejsc inwestowania) cel obnienie ryzyka inwestycji
gwne kryterium doboru rde: koszt kapitau poziom ryzyka (dla kapitao-biorcy) efektywno inwestycji

koszt kapitau minimalizacja redniego waonego kosztu kapitau redni waony koszt kapitau gwny czynnik wyznaczajcy stop dyskontow w rachunku oceny opacalnoci inwestycji minimalizacja wpywa na efektywno inwestycji Koszt kapitau koszt kapitau cena jak paci przedsibiorstwo za moliwo korzystania z kapitau jest to jednoczenie stopa zwrotu dla kapitao-dawcy koszt kapitau stopa procentowa odzwierciedlajca stosunek wydatkw w skali roku do wartoci tego kapitau przy wielu rdach finansowania redni waony koszt kapitau WACC (weighted average cost of capital),

ui udzia i-tego rda; Ki koszt kapitau z i-tego rda; n- liczba rde kapita wasny nie generuje kosztw finansowych mimo tego jest uwaany za jedno z najdroszych rde finansowani mierzony kosztem alternatywnym (kosztem utraconych moliwoci) wyrzeczenie si moliwych korzyci z zaangaowania kapitau w inny sposb kapita trudny do wycofania kapita wymagajcy np. w spce z o.o. zmiany umowy spki (notariusz, wpis do rejestru), w spce SA emisja i dystrybucja akcji, nowe wpisy do rejestru; oczekiwania nowych wacicieli co do stopy zwrotu (dywidendy) najczstsza metoda szacunku kosztu wasnego Ke stopa zwrotu z bezpiecznej inwestycji (obligacji) Kobl plus premia za ryzyko p

Koszt kapitau obcego - kredyt kredyty bankowe koszt okrelony gwnie przez stop procentow rk oraz stop podatku dochodowego T uwzgldnienie podatku wynika z moliwoci odliczenia odsetek od podstawy do opodatkowania tzw. tarcza podatkowa redni waony koszt kapitau WACC struktura finansowania inwestycji: 25% - kapita wasny (zysk) koszt = stopa obligacji rzdowych + premia = 5,75% + 1% = 6,75% 45% - obligacje, oprocentowanie 10,84%, koszt emisji 1% 30% - kredyt bankowy oprocentowanie rzeczywiste 8% WACC = 0,25 * kapita wasny + 0,45 * obligacje + 0,30 * kredyt WACC = 0,25 * 6,75% + 0,45 * 11,84% + 0,30 * 8% * (1-19%) = 8,96% kredyty bankowe oprocentowanie: stae, zmienne podstaw s stopy LIBOR, EURIBOR, WIBOR + mara banku (zalena od rodzaju kredytu, kondycji kredytobiorcy, stopnia ryzyka inwestycji, okresu kredytowania, form i rodzajw zabezpiecze) pozostae koszty kredytu: prowizja przygotowawcza, prowizja od zaangaowania kapitau, prowizja od wczeniejszej spaty, prowizja za zmian waluty lub innych warunkw umowy, opata ubezpieczeniowa, opata za ustanowienie zabezpieczenia, i in. suma ww. rzeczywisty koszt kredytu bankowego Koszt kapitau obcego poyczka poyczka pozyskanie kapitau take od innych podmiotw ni bank koszty podobnie jak kredyt efekt tarczy podatkowej koszt rzeczywisty uwzgldniajcy oprcz oprocentowania pozostae koszty pozyskania i uytkowania kapitau Koszt kapitau obcego - leasing leasing zgodnie z umow leasingu finansujcy zobowizuje si naby na okrelonych warunkach rzecz od oznaczonego zbywcy i odda j korzystajcemu do uywania przez czas oznaczony, a korzystajcy zobowizuje si zapaci finansujcemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenie pienine leasing kapita obcy w formie zasobu rzeczowego rodzaje leasingu: leasing finansowy leasing operacyjny

 leasing finansowy inne nazwy kapitaowy, waciwy leasingobiorca korzysta z przedmiotu przez okres bliski jego gospodarczej uywalnoci alternatywa kredytu inwestycyjnego leasing operacyjny krtki okres umowy alternatywa do najmu/dzierawy korzyci: dua elastyczno/ duy rynek leasingodawcw dua dostpno, proste procedury nie powiksza zobowiza dugoterminowych (zaduenia) raty leasingowe pacone zwykle z biecych przychodw raty leasingowe (lub amortyzacja w leasingu finansowym) s kosztem uzyskania przychodu Koszt kapitau obcego - inne dotacje, preferencyjne poyczki i kredyty, subwencje na spaty odsetek, gwarancje, porczenia kredytw koszt = koszt pozyskania np. przygotowania wniosku, przy refinansowaniu koszt monitoringu, raportowania itd. Model finansowania inwestycji forma wasnoci dominujce rdo kapitau uzupeniajce rda kapitau Model finansowania przykad Inwestycja publiczna DT drogowa trasa rednicowa DT Gliwice-Zabrze-Ruda l.-witochowice-Chorzw-Katowice idea trasy powstaa w latach 70 i 80 podzia trasy na 28 zada inwestycyjnych dwa etapy DT Zachd i DT Wschd w 1983 r. powoanie jedn.bud. Dyrekcja Budowy Tras Komunikacyjnych, inwestor gwny/bezporedni Wojewoda Katowicki w 1993 r. powoanie spki Drogowa Trasa rednicowa SA, wikszociowy pakiet akcji Skarb Pastwa (aport w formie gruntu), pozostali 23 podmioty (zakup akcji za gotwk) w 1998 r. umowa kredytowa rzdu z EBI w 1998 r. umowa kredytowa rzdu z EBI finansowanie DT Wschd nakady inwestycyjne 376 mln kredyt z EBI udzia wasny nakady poniesione gwnie z budetu pastwa do 1998 r. kredyt z EBI podzielony na 2 czci cz A 100 mln w 1998 cz B 80 mln w 2002 odsetki pacone co p roku spata kapitau odroczona o 5 lat (od 2003) kredyt patny w transzach uzalenionych od harmonogramu , umw z wykonawcami, realizacji wydatkw z poprzednich transz, EBI wymaga raportw z prac, specjalnych procedur przetargowych (dwuetapowych) finansowanie DT Zachd nakady inwestycyjne 296 mln rodki unijne z funduszy strukturalnych rodki budetowe zobowizania krtkoterminowe efektywno inwestycji ocena wg standardw unijnych dot. projektw publicznych analiza kosztw i korzyci AKK (cost-benefit analysis CBA) inwestycja niedochodotwrcza, analiza kosztw i korzyci jest sporzdzana z punktu widzenia spoeczestwa a nie inwestora przyjte korzyci: zmniejszenie liczby wypadkw, skrcenie czasu podry, zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza, zmniejszenie zuycia paliwa, skrcenie drogi ocena efektywnoci (dla okresu 21 lat) okres zwrotu 6 lat, ocena NPV = 664 mln z dla i = 5%; NPV = 200 mln z dla i = 8%; IRR = 9,9%

6.Egzamin 1. 2. 3. 4. 5. Zadanie typu: oblicz koszt kapitau (metod WACC) przy zadanej strukturze finansowania Zadanie typu: oblicz koszt kredytu z uwzgldnieniem efektu tarczy podatkowej W jaki sposb mona oszacowa koszt kapitau wasnego? Podaj dwa podstawowe rodzaje leasingu i podaj podstawowe rnice midzy nimi. Podaj przykad kapitau wasnego/obcego/wewntrznego/zewntrznego/zwrotnego/ bezzwrotnego/krtkoterminowego/dugoterminowego 6. Dlaczego koszt kapitau wpywa na efektywno finansow inwestycji?