You are on page 1of 5

Narkomania - chorobliwy nałóg zażywania środków odurzających

autor: dr n. med. Marek Krzystanek, psychiatra

Opiaty - Narkomania opiatowa.


Narkosis - odrętwienie, oszołomienie.

Zależność typu opiatowego: silna zależność psychiczna i fizyczna. Często pierwsza


dawka prowadzi do uzależnienia.

Dawniej heroina, obecnie kokaina i jej pochodne. Najsłabiej uzależniającym środkiem


z tej grupy jest kodeina.
W Polsce najpopularniejsze jest wstrzykiwanie sobie wywaru z słomy makowej -
kompotu.
Może być zanieczyszczony alkaloidami: chininą, lidokainą, laktozą, mannitolem lub
skażony bakteriami (posocznice gronkowcowe, spowodowane pałeczką ropy
błękitnej), wirusami lub grzybami (drożdżyce).
Ocenia się, iż uzależnionych jest ok. 30 tys. , ok. 10 % leczy się w placówkach
lecznictwa dla uzależnionych. Corocznie ok. 100 zgonów. Mężczyźni 4-5 razy częściej
od kobiet.
Powody śmierci: przedawkowanie, alkaloidy toksyczne w wywarze, niesterylny sprzęt
(WZW, przewlekłe stany zapalne, zapalenie wsierdzia i nerek, zarażenie HIV).

Ostre zatrucie opiatami


Objawy: zwężenie źrenic, zamazana mowa, zaburzenia koncentracji uwagi,
spowolnienie, apatia, senność, analgezja, nudności i wymioty, zaparcia stolca, świąd,
zaczerwiniona, ciepła skóra, złudzenia, euforia lub apatia. Może być powikłane
porażeniem ośrodka oddechowego, wstrząsem, śpiączką, obrzękiem płuc..
leczenie
Natychmiastowa hospitalizacja na OJOM-ie lub oddziale toksykologicznym. Konieczne
bywa podawanie naloksonu 0,4mg prefer. i.v. wolno przez 2-3 min, lub s.c., i.m..

Zespół abstynencyjny z odstawienia opiatów


Ok. 12 h od przyjęcia ostatniej dawki, trwa ok. 10 dni.
Objawy: Wymioty, biegunka, rozszerzenie źrenic, katar, ziewanie, bezsenność, zawsze
bóle mięśniowe.

leczenie
Nawodnienie, witaminy, anksjolityki bez diazepamu, chlorprotyksen 50-400 mg/d,
tiapryd . Nie podawać fenotiazyny.
Skuteczne jest podawanie klonidyny, (Hemiton) 0,1-0,3 mg trzy razy dziennie przez 2
tyg. stopniowe schodzenie z dawki tłumi objawy abstynencyjne, należy jednak
kontrolować ciśnienie krwi.
W wypadku pojawienia się zaburzeń świadomości, co jest sygnałem zagrożenia życia,
należy rozważyć jednorazowe lub kilkukrotne podanie opiatów.
Pobyt na oddziale detoksykacyjnym powinien trwać ok. 3 tyg., potem pacjent
powinien przejść leczenie rehabilitacyjno-readaptacyjne w ośrodkach
psychiatrycznych lub MONAR-owskich. Pomyślnie zakończony okres rehabilitacji
powinien zakończyć się podjęciem pracy lub nauki, nie wcześniej jednak niż po około
roku pobytu w takim ośrodku. Skuteczność wynosi ok. 20 %.
W kilku ośrodkach w Polsce stosuje się program metadonowy. Metadon to opiat
powodujący uzależnienie, przyjmowany drogą doustną. Podawanie go rozpoczyna się
w czasie detoksykacji i kontynuuje się ambulatoryjnie, Zmniejsza to szkody
zdrowotne oraz kryminalizację. Kuracja ta została wprowadzona w związku z
rozpowszechnieniem HIV w populacji narkomanów. 20-50 mg/d, potem o 10-20 %
dziennie obniżenie dawki.
Odrzucenie społeczne prowadzi do zatajania nosicielstwa, co jest problemem
zwłaszcza przy konieczności interwencji lekarskiej lub stomatologicznej.

Kanabinole
Substancją czynną jest tetrahydrokanabinol. Długotrwałe palenie powoduje zależność
psychiczną i psychozy toksyczne. Tolerancja rozwija się bardzo wolno. Kumuluje się w
organizmie, objawy psychiczne szybko wracają po powtórnym braniu..

Należą tu marihuana i haszysz. Zależność rozwija się po wielu kontaktach z tymi


środkami. Potrzebne jest wypalenie wielu skrętów w krótkim czasie.
Objawy: zagubienie upływu czasu, nastawienia urojeniowe, napady lęku, płaczu,
śmiechu, wzmożenie łaknienia, wzmożona podatność na sugestię, zaczerwienienie
spojówek bez zmian wielkości źrenic. Obj. somatyczne to: tachykardia, suchość w
jamie ustnej. Krańcowa dawka może spowodować omamy i urojenia trwające kilka
dni. Jest uznana na czarnym rynku za miękki narkotyk (twarde: heroina, kompot,
kokaina).
leczenie
Podobnie jak inne psychostymulanty: ciche otoczenie, diazepam p.o.

Środki nasenne i uspokajające


Barbiturany, benzodiazepiny (zwłaszcza diazepam, lorazepam, klonazepam,
alprazolam).
3 razy częściej u kobiet, zwykle po 35 r.ż., które stosują je do poprawy snu, redukcji
niepokoju.
Ostre zatrucie
lekkie i umiarkowane zatrucie benzodiazepinami, barbituranami i wodzianem
chloralu:
- euforia,
- hipoalgezja,
- podwyższenie progu drgawkowego,
- uspokojenie (pobudzenie u osób w starszym wieku, dzieci lub w organicznych
zaburzeniach mózgu),
- oczopląs, dyzartrię, niezborność ruchów, upośledzenie pamięci i uwagi,
- hipotonię ortostatyczną.

Ciężkie zatrucie
Objawy:
- osłupienie lub śpiączka,
- zwolnienie oddechów,
- osłabienie odruchów,
- hipotonia,
- hipoksemia,
- hipotermia,
- śpiączka,
- śmierć (barbiturany: zapalenie płuc, niewydolność nerek, bardziej niebezpieczne są
np. amobarbital - barb. o krótkim działaniu. Same benzodiazepiny rzadko pow.
śmierć).

Gdy do 30 min od spożycia prowokacja wymiotów. Gdy brak odruchu: płukanie


żołądka. Podać środek przeczyszczający, żeby zmniejszyć wchłanianie.
Gdy ciężkie zatrucie: konieczny jest pobyt na OJOM-ie lub oddziale internistycznym.
leczenie
Podawanie płynów, kontrola krążenia i nerek. Z powodu możliwości wystąpienia
napadów drgawek lub majaczenia, od chwili odzyskania kontaktu z pacjentką należy
wznowić podawanie barbituranów. Nadciśnienie i hipotermię leczy się podając
fentolaminę.

Przewlekłe zatrucie
Objawy: Niezborność ruchowa, agresywność, chwiejność nastroju, dysforia.
Upośledzenie krytycyzmu i zapamiętywania. Często przypomina ten stan upojenie
alkoholem.

Zespół abstynencyjny z odstawienia barbituranów (benzodiazepin)


Najczęściej przy przyjęciu do szpitala z powodu innej choroby.
Objawy: nudności. wymioty, hipotensja, potliwość, tachykardia, lęk, drażliwość,
drżenie rąk i języka.
Mogą pojawić się drgawki lub majaczenie, które są wyrazem załamania
neuroadaptacji. Objawy mogą utrzymywać się przez kilka miesięcy.
Jeżeli chód chorego staje się zborny. a zachowanie normalizuje się należy podać
dawkę. fenobarbitalu (Luminalu), konieczną do wywołania ataksji, niezależnie od
tego, jaki lek był przyjmowany. Dawkę należy zmniejszać codziennie o 1/10 dawki z
dnia poprzedniego. Jeżeli wystąpi napad drgawek lub zmącenie świadomości należy
powrócić do dawki wyjściowej fenobarbitalu i próbować zmniejszać dawkę. Niezbędne
jest stałe oznaczanie poziomu barbituranów. Odtrucie trwa ok. miesiąca. Należy
zwrócić wtedy uwagę czy u podłoża procesu uzależnienia nie leży nerwica lub
depresja.
Ponieważ środki, działające depresyjnie na OUN wykazują odporność krzyżową,
substancję, którą odstawiono zastępuje się znanym lekiem, np. fenobarbitalem lub
pentobarbitalem. Dawkę wylicza się podając 60-90 mg fenobarbitalu w okresie 12-16
h po ostatniej dawce leku, kiedy u chorego nie występują objawy zatrucia:
- występują objawy ciężkiego zatrucia, lub chory zasypia: nie ma tolerancji i nie ma
potrzeby leczenia,
- gdy umiarkowane objawy zatrucia: dyzartria, oczopląs, ataksja lub senność) -
umiarkowana tolerancja - 60-90 mg /d,
- brak objawów zatrucia lub tylko oczopląs - duża tolerancja - żeby zapobiec objawom
abstynencyjnym - 180-300 mg/d podzieloną co 6 h,

potem co 10 % co 1-2 dni.

Postępowanie z uzależnionym:
1. Zbierać dokładny wywiad dotyczący leków stosowanych dotychczas przez
pacjenta. Chory może zażywać leki, które chce dostać od lekarza.
2. Nie wypisywać recept choremu, który zakończył leczenie.
3. Toksykologiczne badanie skriningowe - gdy obj. abstynencyjne nie ma leku we
krwi.
4. Regularne wizyty z nakłanianiem chorego do zaprzestania nadużywania.
5. Ew. możliwość hospitalizacji.

Kokaina
Zależność typu kokainy: psychiczna, bez tolerancji, wręcz nadwrażliwość.
Uszkodzenie błony śluzowej. Główny problem polega na psychozach toksycznych z
omamami dotykowymi.

Uzależnia pierwsza dawka.


Jako papierosy (crack - natychmiast) - najbardziej uzależnia, zażywa się wziewnie (po
20 min. i trwa ok. 1 h), liście Coca są żute, też i.v (natychmiast).
Zatrucie: pobudzenie psychoruchowe, agresywność, tachykardia, rozszerzenie źrenic,
podwyższenie ciśnienia krwi, przyśpieszenie oddychania, nudności, wymioty, omamy
wzrokowe i dotykowe, nastawienia urojeniowe.
Systematyczne zażywanie prowadzi do zespołu urojeniowego.
leczenie
Haloperidol 10 mg i.m., można powtórzyć.
Rozpoznanie: badanie krwi lub metabolitów w moczu.
Po ustąpieniu pobudzenia zaproponować pacjentowi wykonanie testu HIV.
Objawy po odstawieniu kokainy są łagodne: męczliwość, zaburzenia snu, apatia,
obniżenie nastroju.
leczenie
Takie jak opioidy i alkohol
Stosuje się również imipraminę, wenlafaksyna, amantedynę, bromokryptynę

Inne
Zależność typu amfetaminy: Zasadniczo tylko psychiczna. Zgony przy
przedawkowaniu sa spowodowane zaburzeniami rytmu serca. Tolerancja raczej
wolno.

Amfetamina: p.o. (euforyzacja, przyśpieszenie toku myślenia), i.v. Duże dawki


powodują pobudzenie psychoruchowe, agresywność. Przyjmowanie regularne lub
krótkotrwałe dużych dawek może powodować zespół urojeniowy. Psychozy toksyczne
podobne do tych po kokainie.

Ostre zatrucie
Podwyższenie samopoczucia, pobudzenie psychoruchowe, nastawienia urojeniowe,
przyśpieszenie akcji serca, rozszerzenie źrenic, podwyższenie ciśnienia krwi,
dreszcze, poty, nudności.
leczenie
Nawadnianie, Haloperidol.
Objawy po odstawieniu: męczliwość, senność, apatia, obniżenie nastroju.
Ostatnio dużą popularność zyskała ekstazy.

Halucynogeny
Zależność typu lizergidu: Silna psychiczna, szybki rozwój tolerancji. Psychozy
toksyczne.

Najczęściej dietyloamid kwasu lizergowego (LSD), psylocybina (lub grzyby


zawierające ją), meskalina (pejotl), fencyklidyna (PCP).
Doustnie. LSD służy do wywoływania psychoz eksperymentalnych.

Ostre zatrucie
wzrost ciśnienia, przyśpieszenie tętna, podwyższenie temp., rozszerzenie źrenic,
omamy wzrokowe, rzadziej słuchowe, lęk, obniżenie nastroju, zwiewne urojenia
prześladowcze, czasem depersonalizacja, agresja, lęk, zaburzenia poczucia czasu.
Fencyklidyna: gwałtowne zachowania, nadmierna aktywność, nadwrażliwość na
dźwięki, mutyzm, echolalia, oczopląs, ataksję, sztywność mięśniową, drgawki,
śpiączka..
leczenie
Pozostawienie chorego w cichym otoczeniu. Czasem diazepam.
kontrola elektrolitów, badania laboratoryjne mające na celu zróżnicowanie przyjętego
środka.
Neuroleptyki, nawadnianie,

Nikotyna
Zależność typu nikotyny: Raczej psychiczna. U niektórych palaczy po odstawieniu:
obj. abstynencyjne, obj. wegetatywne.
Nie zaburza zachowania i funkcjonowania. Uzależnienie pojawia się szybko.
Zespół abstynencyjny utrzymuje się przez wiele tygodni. Najpierw drażliwość,
niepokój, zaburzenia koncentracji uwagi, wzmożenie łaknienia, przyrost masy ciała,
bóle głowy. Uporczywe myśli o powrocie do nałogu przez kilka miesięcy.
leczenie
Plastry z nikotyną, klonidyna jak przy opiatach, ter. behawioralna.

Lotne rozpuszczalniki organiczne


Są to: benzyna, kleje, rozpuszczalniki do farb.
Substancje czynne to węglowodory aromatyczne.

Zatrucie:
zawroty głowy, euforia, splątanie, oczopląs, ataksja, drżenie, nieostre widzenie,
majaczenie. Przewlekłe nadużywanie może powodować otępienie.
W Polsce najpopularniejszym jest butapren. Objawy: Euforia, agresji, zaburzenia
impulsywne, niezborność ruchowa, bełkotliwość mowy, osłabienie odruchów,
oczopląs.
leczenie: Ograniczenie dostępu do tych substancji.

Naprzemienne przyjmowanie środków psychoaktywnych


Może powodować nietypowe objawy, również abstynencyjne. Konieczne jest
oznaczenie jakościowe rodzaju środka (barbiturany, alkohol, opiaty, benzodiazepiny).

You might also like