UKAD WYDALNICZY

BUDOWA

ZAKCENIA FUNKCJONOWANIA - Prg nerkowy dla glukozy rednie stenie glukozy we krwi nie przekraczajce poziomu 8,5-10 milimoli/dm3 - cukromocz pojawienie si glukozy w moczu, prowadzi do tego przekroczenie progu nerkowego dla glukozy, moe by objawem cukrzycy - biakomocz pojawienie si biaka w moczu, powodowane niektrymi chorobami, np. zapaleniem ciaek nerkowych oraz ciszymi zatruciami - prawidowe wyniki badania moczu: barwa somkowa (brzowy problemy z pcherzykiem ciowym, taczka, mtnoczerwony krwiomocz, pomaraczowy skutek zaywania lekw) przejrzysto klarowny bakterie - nieliczne odczyn kwany lub obojtny cukier i biako brak bilirubina (produkt przemiany hemoglobiny) brak urobilinogen (produkt przemiany hemoglobiny) w normie ciaa ketonowe brak osad moczu: nabonki pojedyncze, erytrocyty i leukocyty do kilku w polu widzenia

PARA NEREK

MOCZOWODY

CEWKA MOCZOWA

- ksztat powikszonych ziaren fasoli - z kadej nerki prowadzi - usuwany jest przez ni mocz z - znajduj si po obu stronach krgosupa, za pojedynczy moczowd pcherza moczowego odkiem i wtrob (lewa wyej od prawej) - mocz przepywa tu z miedniczki - z kad nerk zwizane s due naczynia krwionone: ttnica nerkowa oraz ya nerkowa - do grnej powierzchni nerek przylegaj naczynia PCHERZ MOCZOWY nadnercze - na przekroju nerki wida bardzo silnie ukrwiony - jest nieparzystym narzdem misz, zrnicowany na janiejsz kor nerki oraz zbiornikiem moczu o bardzo ciemniejszy rdze nerki rozcigliwych cianach - rdze nerki wsptworz piramidy nerkowe, podstawami zwrcone do kory, natomiast wierzchokami do wewntrz - w wierzchokw kadej piramidy znajduj si ujcia przewodw wyprowadzajcych mocz przez kielichy nerkowe do lejkowatej miedniczki nerkowej - z miedniczki mocz przepywa do moczowodu i dalej do pcherzyka moczowego KANALIK NERKOWY - z pcherza moczowego mocz usuwany jest na zewntrz przez cewk moczow - tworzony przez nabonek jednowarstwowy szecienny,

NEFRON - podstawowa jednostka czynnociowostrukturalna nerki - zbudowany z ciaka nerkowego oraz dugiego kanalika nerkowego

ktrego komrki maj bardziej rozwinit zdolno do aktywnego transportowania jonw i s sabo przepuszczalne dla mocznika - w kanaliku nerkowym uwag zwracaj proste odcinki kanalika, tworzce tzw. ptl nefronu, skadajc si z dwch ramion biegncych w rnych kierunkach TOREBKA NEFRONU/BOWMANA - wszystkie odcinki kanalika nerkowego oplecione s drobnymi naczyniami krwiononymi - ciany torebki nefronu zbudowane s z bardzo - kanaliki nefronw uchodz do przewodw zbiorczych cienkiego nabonka jednowarstwowego paskiego o duej przepuszczalnoci dla wody, jonw i innych substancji dobnoczsteczkowych

CIAKO NERKOWE/MALPIGHIEGO

KBUSZEK NACZYNIOWY - niewielkie skupienie naczy wosowatych otoczone torebk nefronu

POWSTAWANIE MOCZU: - krew dopywajca do kbuszkw naczyniowych, zanieczyszczona zbdnymi produktami przemiany materii, poddawana jest filtracji - mocz pierwotny, ktry wwczas powstaje ulega obrbce polegajcej na resorpcji (zwrotnemu wchanianiu) oraz sekrecji (wydzielaniu) okrelonych substancji - kocowym produktem jest mocz ostateczny usuwany drogami moczowymi na zewntrz MECHANIZM POWSTAWANIA MOCZU: - w procesie filtracji wykorzystywany jest prosty mechanizm - ttniczka doprowadzajca krew do kbka naczyniowego jest nieco szersza ni ttniczka odprowadzajca - dopywajca krew napiera na ciany naczy wosowatych - w kbuszku naczyniowym powstaje nadcinienie hydrostatyczne, powodujce wyciskanie pynnych skadnikw krwi do wiata torebki nefronu - powstajcy w torebce nefronu mocz pierwotny ma skad chemiczny podobny do osocza krwi - z przepywajcego przez kanalik nerkowy moczu pierwotnego resorbowana jest woda, niektre jony, aminokwasy i glukoza - szczegln rol odgrywa tu duga ptla nefronu pozwalajca znacznie zwiksza stenie moczu - do wiata kanalika nerkowego wydzielane s midzy innymi jony wodorowe, barwniki oraz niektre leki przyjmowane w czasie choroby - poniewa sam mocznik nie ulega resorpcji, jego stenie w moczu ostatecznym bardzo wyranie wzrasta SPRAWNO FILTRACJI - w cigu minuty przez nerki przepywa okoo 1dm3 krwi (20% rzutu minutowego serca), z tego 15% ulega przefiltrowaniu do wiata nefronw - przecitnie podczas doby w nerkach powstaje ponad 200 dm3 moczu pierwotnego - pozwala to na kilkunastokrotne przefiltrowanie caej wody i soli mineralnych zawartych w organizmie - wydajno resorpcji przekracza 99%, dziki czemu w cigu doby powstaje zaledwie 1,5-2 dm3 silnie stonego moczu ostatecznego - mocz powstaje w nerkach przez ca dob - proces podlega kontroli ukadu nerwowego (orodek wydalania moczu znajduje si w czci krzyowej rdzenia krgowego), a przede wszystkim dokrewnego WYTWARZANIE HIPERTONICZNEGO MOCZU - w nerkach czowieka i innych ssakw wykorzystuje si do tego mechanizm wzmacniaczy przeciwprdowych i wymiennikw przeciwprdowych - wzmacniaczami przeciwprdowymi s ramiona ptli nefronw (mocz pynie w nich w przeciwnych kierunkach) - w ramieniu zstpujcym ptli woda wydostaje si na skutek osmozy, przez co przescz kanalikowy ulega zagszczeniu - woda opuszcza rami zstpujce ptli nefronu, nie moe natomiast wrci do ramienia wstpujcego (jest ono prawie nieprzepuszczalne dla wody) - jednoczenie komrki ramienia wstpujcego ptli aktywnie transportuj jony sodu do przestrzeni okookanalikowej (pyncy do gry mocz oddaje sd, ktry zwiksza stenie pynu tkankowego, powodujc, e mocz, pyncy ramieniem zstpujcym w d oddaje wod) - podtrzymywanie dziaania wzmacniaczy przeciwprdowych wymaga nieustannego odbierania wody i czci jonw Na+ - zadanie to speniaj naczynia krwionone oplatajce ptle nefronw (naczynia te tworz wymienniki przeciwprdowe odbierajce wod i jony sodu) CHOROBY NEREK a) kamienie nerkowe - grudki zawierajce m.in. szczawiany wapnia oraz fosforan wapnia (nierozpuszczalne w wodzie) - rosnce kamienie moczowe mog przemieszcza si do pcherzyka moczowego, wywoujc niezwykle bolesne ataki kamicy nerkowej, - kamienie nerkowe mog w nim niekiedy osign rozmiary pieczki tenisowej i wrcz blokowa wypyw moczu z pcherzyka moczowego - kamienie mona usuwa operacyjnie mechanicznie za pomoc wprowadzonego przez cewk moczow cystoskopu albo stosujc wysokoenergetyczne ultradwiki b) moczwka prosta - choroba objawiajca si nadmiernym wydalaniem moczu - powstaje przy niedoborze jednego z hormonw c) sztuczna dializa pozaotrzewnowa pozaustrojowe oczyszczania krwi w urzdzeniu zwanym sztuczn nerk