Guide Appl 2006 42 Ec 2nd 201006 - PL

KOMISJA EUROPEJSKA PRZEDSIBIORSTWA I PRZEMYS
Przewodnik dotyczcy stosowania
dyrektywy 2006/42/WE w sprawie maszyn

Wydanie drugie czerwiec 2010 r.
Przewodnik dotyczcy stosowania dyrektywy 2006/42/WE w sprawie maszyn - Wydanie drugie czerwiec 2010 r.
Wstp do wydania drugiego

Dyrektywa 2006/42/WE jest zmienion wersj dyrektywy w sprawie maszyn, ktrej pierwsza wersja zostaa przyjta w 1989 r. Nowa dyrektywa w sprawie maszyn obowizuje od dnia 29 grudnia 2009 r. Dyrektywa ma na celu zarwno harmonizacj wymaga w zakresie zdrowia i bezpieczestwa, ktre maj zastosowanie do maszyn, w oparciu o wysoki poziom ochrony zdrowia i bezpieczestwa, jak i zagwarantowanie swobodnego obrotu maszynami na rynku UE. W zmienionej dyrektywie w sprawie maszyn w porwnaniu z jej poprzednimi wersjami nie wprowadzono radykalnych zmian. Przepisy dyrektywy zostay doprecyzowane i ujednolicone w celu usprawnienia jej stosowania w praktyce. Podczas gdy dyrektywa w sprawie maszyn bya przedmiotem dyskusji Parlamentu Europejskiego i Rady, Komisja zgodzia si przygotowa nowy przewodnik dotyczcy jej stosowania. Celem przewodnika jest objanienie poj i wymaga dyrektywy 2006/42/WE, po to by zapewni jednolity sposb interpretowania i stosowania tej dyrektywy w caej UE. Przewodnik dostarcza rwnie informacji na temat innych powizanych przepisw UE. Jest on adresowany do wszystkich stron zaangaowanych w stosowanie dyrektywy w sprawie maszyn, takich jak producenci, importerzy i dystrybutorzy, jednostki notyfikowane, twrcy norm, agencje bezpieczestwa i higieny pracy oraz ochrony konsumentw, urzdnicy waciwych administracji krajowych i organy nadzoru rynku. Przewodnik moe by rwnie przedmiotem zainteresowania prawnikw i studentw prawa UE w dziedzinie rynku wewntrznego, bezpieczestwa i higieny pracy oraz ochrony konsumentw. Przewodnik zosta zatwierdzony przez Komitet ds. Maszyn dnia 2 czerwca 2010 r. Naley podkreli, e wycznie dyrektywa w sprawie maszyn i akty wykonawcze.zawarte w niej przepisy w prawie krajowym s prawnie wice. Niniejsze drugie wydanie przewodnika zostao uzupenione komentarzami do zacznikw IIIXI dyrektywy w sprawie maszyn. Pewne bdy zauwaone przez czytelnikw zostay poprawione. Odniesienia prawne i terminy zostay zaktualizowane zgodnie z traktatem lizboskim w szczeglnoci w miejscach, w ktrych dyrektywa odnosi si do Wsplnoty, w przewodniku stosowany jest obecnie termin UE. Po przeprowadzeniu rozmw z przedstawicielami przemysu, komentarze dotyczce acuchw, lin i pasw do podnoszenia w 44, 330, 340, 341 i 357 zostay zmienione w celu doprecyzowania praktycznego stosowania wymaga w odniesieniu do tych produktw. Wydanie drugie zawiera rwnie indeks tematyczny, w celu uatwienia korzystania z przewodnika. Numeracja sekcji przewodnika pozostaa niezmieniona.
Przewodnik jest publikowany w jzyku angielskim na stronach internetowych Komisji EUROPA. Planowane jest przetumaczenie przewodnika na pozostae jzyki UE, ale poniewa wycznie wersja angielska zostanie sprawdzona przez Komisj, w przypadku wystpienia wtpliwoci powinna ona by traktowana jako rdo odniesienia. Przewodnik mona pobra ze strony internetowej, na ktrej jest udostpniony w formacie do wydruku. Tekst dyrektywy zamieszczono w ramkach i wyrniono kursyw w kolorze czerwonym nastpujce po nim komentarze pisane s czcionk w kolorze czarnym. Przewiduje si publikowanie regularnych aktualizacji przewodnika w celu przedstawienia odpowiedzi na pytania, ktre zostay uzgodnione przez Komitet ds. Maszyn i Grup Robocz ds. Maszyn. W przewodniku uwzgldniono zmiany w dyrektywie 2006/42/WE wprowadzone rozporzdzeniem (WE) nr 596/2009 dotyczcym procedury regulacyjnej poczonej z kontrol w odniesieniu do Komitetu ds. Maszyn. Uwzgldniono rwnie przepisy rozporzdzenia (WE) nr 765/2008 dotyczce nadzoru rynku, ktre stosowane s w sposb uzupeniajcy. Drugie wydanie przewodnika nie uwzgldnia zmiany dyrektywy w sprawie maszyn w zakresie maszyn do stosowania pestycydw wprowadzonej przez dyrektyw 2009/127/WE, ktra bdzie obowizywaa poczwszy od dnia 15 grudnia 2011 r. Zmiana ta bdzie uwzgldniona w trzecim wydaniu przewodnika, ktre zostanie opublikowane pod koniec 2010 r. Przewodnik zosta przygotowany przy udziale grupy redakcyjnej 1 . Komisja pragnie serdecznie podzikowa czonkom grupy redakcyjnej zarwno za ogrom wykonanej pracy, jak i za efektywn, konstruktywn i opart na wzajemnej wsppracy atmosfer, w jakiej przygotowywane byy projekty. Poza pracami prowadzonymi przez grup redakcyjn bezcennych informacji od przedstawicieli przemysu dostarczya grupa gwna w sprawie maszyn ustanowiona przez ORGALIME, wraz z przedstawicielami gwnych sektorw zwizanych z wytwarzaniem maszyn. Projekty przygotowane przez grup redakcyjn zostay przedstawione pastwom czonkowskim i zainteresowanym podmiotom, aby mogy one zgosi swoje uwagi. Komisja pragnie rwnie podzikowa tym wszystkim, ktrzy takie uwagi przedstawili. Staralimy si je uwzgldni w moliwie najwikszym stopniu. Komisja ponosi oczywicie pen odpowiedzialno za zawarto niniejszego przewodnika. Prosimy czytelnikw o przekazywanie wszelkich poprawek lub uwag do drugiego wydania przewodnika 2 , tak aby mogy one zosta uwzgldnione przy przygotowywaniu trzeciego wydania. Bruksela, czerwiec 2010 r. Ian Fraser, redaktor
1
W pracach grupy redakcyjnej wziy udzia nastpujce osoby:
Lennart Ahnstrm, Emilio Borzelli, Robert Chudzik, Roberto Cianotti, Mike Dodds, Cosette Dussaugey, Marcel Dutrieux, Pascal Etienne, Ludwig Finkeldei, Tuiri Kerttula, Thomas Kraus, Partrick Kurtz, Wolfgang Lentsch, Gran Lundmark, Phil Papard, Bogusaw Piasecki, Marc Schulze, Katri Tytykoski, Gustaaf Vandegaer, Henk van Eeden, Richard Wilson, Jrg Zwicky.
2
Poprawki, uwagi i sugestie dotyczce ulepsze naley przesya na adres: ian.fraser@ec.europa.eu
Spis treci
Umocowania 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 Umocowania Podstawa prawna dyrektywy w sprawie maszyn Motywy Motyw 1 Motyw 2 Motyw 3 Motyw 4 Motyw 5 Motyw 6 Motyw 7 Motyw 8 Motyw 9 i 10 Motyw 11 Motyw 12 Motyw 13 Motyw 14 Motyw 15 Motyw 16 Motyw 17 Motyw 18 Motyw 19 Motyw 20 Motyw 21 i 22 Motyw 23 Motyw 24 Motyw 25 Motyw 26 Motyw 27 Motyw 28 Motyw 29 Motyw 30 Artyku 1 ust. 1 Artyku 2 Artyku 1 lit. a) Artyku 1 lit. a) i art. 2 lit. a) tiret pierwsze tiret drugie tiret trzecie tiret czwarte tiret pite Artyku 1 lit. b) i art. 2 lit. b) Artyku 1 lit. c) i art. 2 lit. c) Motywy Historia dyrektywy w sprawie maszyn Gospodarcze i spoeczne znaczenie dyrektywy w sprawie maszyn Zdrowie i bezpieczestwo Definicje Wczenie dwigw budowlanych Wczenie przenonych maszyn montaowych i innych maszyn udarowych uruchamianych za pomoc nabojw Osprzt przeznaczony do podnoszenia osb za pomoc maszyn przeznaczonych do podnoszenia towarw Cigniki rolnicze i lene Nadzr rynku Formalne zastrzeenie wobec norm oraz klauzula ochronna Przepisy dotyczce uytkowania maszyn rodki dotyczce postpowania w odniesieniu do grup maszyn niebezpiecznych stwarzajcych takie samo ryzyko Stan wiedzy technicznej Maszyny przeznaczone do uytku przez konsumentw Maszyny nieukoczone Targi i wystawy Nowe podejcie Ocena zgodnoci Maszyny objte zacznikiem IV Oznakowanie CE Ocena ryzyka Dokumentacja techniczno-konstrukcyjna rodki odwoawcze Egzekwowanie przepisw Zmiana dyrektywy w sprawie dwigw Pomocniczo i proporcjonalno Krajowe tabele korelacji Komitet ds. Maszyn Artykuy Produkty objte dyrektyw w sprawie maszyn Uywanie terminu maszyna w szerokim znaczeniu Maszyny w wskim znaczeniu Podstawowa definicja Maszyny dostarczane bez elementw umoliwiajcych ich podczenie Maszyny przeznaczone do zainstalowania na specjalnej konstrukcji Zespoy maszyn Zespoy obejmujce nowe oraz istniejce maszyny Maszyny do podnoszenia adunkw napdzane rcznie Wyposaenie wymienne Elementy bezpieczestwa 3
Artyku 1 lit. d) i art. 2 lit. d) Artyku 1 lit. e) i art. 2 lit. e) Artyku 1 lit. f) i art. 2 lit. f) Artyku 1 lit. g) i art. 2 lit. g) Artyku 1 ust. 2 Artyku 1 ust. 2 lit. a) Artyku 1 ust. 2 lit. b) Artyku 1 ust. 2 lit. c) Artyku 1 ust. 2 lit. d) Artyku 1 ust. 2 lit. e) tiret pierwsze tiret drugie tiret trzecie tiret czwarte tiret pite Artyku 1 ust. 2 lit. f) Artyku 1 ust. 2 lit. g) Artyku 1 ust. 2 lit. h) Artyku 1 ust. 2 lit. i) Artyku 1 ust. 2 lit. j) Artyku 1 ust. 2 lit. k) tiret pierwsze tiret drugie tiret trzecie tiret czwarte tiret pite tiret szste Artyku 1 ust. 2 lit. l) Artyku 2 lit. h)
43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87
Osprzt do podnoszenia acuchy, liny i pasy Odczalne urzdzenia do mechanicznego przenoszenia napdu Maszyny nieukoczone Produkty wyczone z zakresu stosowania dyrektywy w sprawie maszyn Elementy bezpieczestwa przeznaczone do uytku jako czci zamienne zastpujce identyczne elementy i dostarczone przez producenta oryginalnej maszyny Urzdzenia przeznaczone do uytku na terenie wesoych miasteczek lub parkw rozrywki Maszyny do celw jdrowych Bro, w tym bro palna rodki transportu Cigniki rolnicze i lene Pojazdy drogowe na co najmniej czterech koach i ich przyczepy Dwu- i trzykoowe pojazdy drogowe Pojazdy silnikowe przeznaczone do udziau w wycigach rodki transportu lotniczego, wodnego i kolejowego Statki penomorskie i pywajce jednostki przybrzene oraz maszyny zainstalowane na takich statkach lub jednostkach Maszyny do zastosowa w wojsku i policji Maszyny do celw badawczych Grnicze urzdzenia wycigowe Maszyny przeznaczone do przemieszczania artystw podczas przedstawie artystycznych Maszyny objte zakresem stosowania dyrektywy o sprzcie elektrycznym niskiego napicia Urzdzenia gospodarstwa domowego przeznaczone do uytku domowego Sprzt audiowizualny Sprzt informatyczny Maszyny biurowe powszechnego uytku Aparatura rozdzielcza i aparatura sterownicza niskiego napicia Silniki elektryczne Sprzt elektryczny wysokiego napicia Definicja wprowadzenia do obrotu Maszyny nowe i uywane Etap, na ktrym dyrektywa w sprawie maszyn ma zastosowanie Wprowadzanie do obrotu w wietle prawa i umw Aukcje Wprowadzanie do obrotu zespow maszyn Wprowadzanie do obrotu maszyn nieukoczonych Definicja producenta Kto jest producentem? Osoba produkujca maszyn na wasny uytek Inne osoby, ktre mog by uznane za producentw Maszyny modyfikowane przed pierwszym oddaniem do uytku Dystrybutorzy Moliwo wyznaczenia upowanionego przedstawiciela Zadania upowanionego przedstawiciela Definicja oddania do uytku Definicja normy zharmonizowanej
Artyku 2 lit. i)
Artyku 2 lit. j) Artyku 2 lit. k) Artyku 2 lit. l) 4
88 Artyku 3 89 90 91 92
(Zastrzeony) Dyrektywa w sprawie maszyn i inne dyrektywy dotyczce rynku wewntrznego Dyrektywy szczegowe majce zastosowanie zamiast dyrektywy w sprawie maszyn do maszyn objtych ich zakresem Dyrektywy szczegowe, ktre mog mie zastosowanie do okrelonych rodzajw zagroe zamiast dyrektywy w sprawie maszyn Dyrektywy, ktre mog mie zastosowanie do maszyn, oprcz dyrektywy w sprawie maszyn, w odniesieniu do zagroe nieobjtych dyrektyw w sprawie maszyn Nadzr rynku Nadzr rynku w odniesieniu do maszyn Nadzr rynku w odniesieniu do maszyn nieukoczonych Organy nadzoru rynku System nadzoru rynku Narzdzia nadzoru rynku Dokumenty dotyczce maszyn wymienionych w zaczniku IV Dziaania, jakie naley podj w przypadku maszyn niezgodnych Niebezpieczne produkty konsumenckie Kontrole na zewntrznych granicach UE Obowizki producentw maszyn Obowizki producentw maszyn nieukoczonych rodki zapewniajce zgodno maszyn Oznakowanie CE zgodnie z innymi dyrektywami Swobodny przepyw maszyn i maszyn nieukoczonych Targi, wystawy i pokazy Domniemanie zgodnoci na podstawie oznakowania CE i deklaracji zgodnoci WE Domniemanie zgodnoci na podstawie stosowania norm zharmonizowanych Klasyfikacja norm dotyczcych maszyn Opracowywanie norm zharmonizowanych dotyczcych maszyn Oznaczanie norm zharmonizowanych Publikacja odniesie do norm zharmonizowanych w Dz.U. Udzia partnerw spoecznych w procesie normalizacji rodki objte procedur regulacyjn komitetu rodki objte procedur doradcz komitetu rodki przewidziane w odniesieniu do maszyn niebezpiecznych stwarzajcych podobne ryzyko Formalne zastrzeenia wobec norm zharmonizowanych Procedura skadania formalnych zastrzee Skutki formalnego zastrzeenia Klauzula ochronna Procedura w sprawie rodkw ochronnych Braki w normach zharmonizowanych Dziaania przeciw osobie, ktra umiecia oznakowanie CE Informacje dotyczce procedury w sprawie rodkw ochronnych Ocena zgodnoci maszyny Kategorie maszyn niewymienione w zaczniku IV Maszyny wymienione w zaczniku IV zaprojektowane na podstawie norm zharmonizowanych obejmujcych wszystkie majce zastosowanie zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa 5
Artyku 4 ust. 1 Artyku 4 ust. 2 Artyku 4 ust. 3 i 4
93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129
Artyku 5 ust. 1 Artyku 5 ust. 2 Artyku 5 ust. 3 Artyku 5 ust. 4 Artyku 6 ust. 1 i 2 Artyku 6 ust. 3 Artyku 7 ust. 1 Artyku 7 ust. 2
Artyku 7 ust. 3 Artyku 7 ust. 4 Artyku 8 ust. 1 Artyku 8 ust. 2 Artyku 9 Artyku 10
Artyku 11 ust. 1 Artyku 11 ust. 2 i 3 Artyku 11 ust. 4 Artyku 11 ust. 5 Artyku 11 ust. 6 Artyku 12 ust. 1 Artyku 12 ust. 2 Artyku 12 ust. 3
Artyku 12 ust. 4 Artyku 13
130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156
Inne maszyny wymienione w zaczniku IV Procedura dotyczca maszyny nieukoczonej Schemat procedur wprowadzania do obrotu maszyn i maszyn nieukoczonych Jednostki notyfikowane Ocena i monitorowanie jednostek notyfikowanych Wycofywanie certyfikatw i decyzji wydanych przez jednostki notyfikowane Wymiana dowiadcze pomidzy organami notyfikujcymi Koordynacja jednostek notyfikowanych Wycofanie notyfikacji Przepisy krajowe dotyczce instalowania i uytkowania maszyny Przepisy krajowe dotyczce bezpieczestwa i zdrowia pracownikw Oznakowanie CE Niezgodno oznakowania Poufno i przejrzysto Grupa ADCO ds. maszyn Motywowanie decyzji i odwoa rda informacji Komitet ds. Maszyn Grupa Robocza ds. Maszyn Schemat instytucji zajmujcych si dyrektyw w sprawie maszyn Sankcje za naruszenia przepisw dyrektywy Granica pomidzy dyrektyw w sprawie maszyn a dyrektyw w sprawie dwigw Uchylenie dyrektywy 98/37/WE Transpozycja i zastosowanie przepisw dyrektywy Okres przejciowy dla przenonych maszyn montaowych i innych udarowych uruchamianych za pomoc nabojw Data wejcia w ycie dyrektywy Adresaci i sygnatariusze dyrektywy
Artyku 14 ust. 15 Artyku 14 ust. 6 Artyku 14 ust. 7 Artyku 14 ust. 8 Artyku 15 Artyku 16 Artyku 17 Artyku 18 Artyku 19 Artyku 20 Artyku 21 Artyku 22
Artyku 23 Artyku 24 Artyku 25 Artyku 26 Artyku 27 Artyku 28 Artyku 29
Zacznik I Zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa odnoszce si do projektowania i wykonywania maszyn Zasady oglne Zasada oglna nr 1 Zasada oglna nr 2 Zasada oglna nr 3 Zasada oglna nr 4 1.1.1 Definicje 164 165 166 167 Zagroenie Strefa niebezpieczna Osoba naraona Operator 1.1.1 lit. a) 1.1.1 lit. b) 1.1.1 lit. c) 1.1.1 lit. d) 6 157 158 159 160 161 162 163 Zasady oglne Ocena ryzyka Ocena ryzyka i normy zharmonizowane Stosowanie zasadniczych wymaga w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa Stan wiedzy technicznej Normy zharmonizowane a stan wiedzy technicznej Struktura zacznika I
1.1.1 lit. e) 1.1.1 lit. f) 1.1.1 lit. g) 1.1.1 lit. h) 1.1.1 lit. i) 1.1.2 1.1.2 lit. a) 1.1.2 lit. b) 1.1.2 lit. c) 1.1.2 lit. d) 1.1.2 lit. e) 1.1.3 1.1.4 1.1.5 1.1.6 1.1.7 1.1.8 1.2 1.2.1 1.2.2 1.2.2 tiret pierwsze 1.2.2 tiret drugie 1.2.2 tiret trzecie 1.2.2 tiret czwarte i pite 1.2.2 tiret szste 1.2.2 tiret sidme 1.2.2 akapit drugi 1.2.2 akapit trzeci 1.2.2 akapit czwarty 1.2.2 akapit pity i szsty 1.2.2 akapit sidmy 1.2.2 akapit smy 1.2.2 ostatni akapit 1.2.3 1.2.4.1 1.2.4.2 1.2.4.3 1.2.4.4 1.2.5 1.2.6 1.3 1.3.1 1.3.2 1.3.3 1.3.4 1.3.5 1.3.6 1.3.7 1.3.8.1 1.3.8.2
168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183
Ryzyko Osona Urzdzenia ochronne Zamierzone zastosowanie Moliwe do przewidzenia niewaciwe uycie Zasady bezpieczestwa kompleksowego Metoda trzech etapw Zapobieganie uytkowaniu odbiegajcemu od normalnego uytkowania Ograniczenia wynikajce ze stosowania rodkw ochrony indywidualnej Wyposaenie specjalne i osprzt Zastosowane materiay i produkty Owietlenie wasne Przemieszczanie maszyny i jej czci Zasady ergonomii Stanowisko operatora w rodowiskach niebezpiecznych Siedziska i ich zapewnienie Bezpieczestwo i niezawodno ukadw sterowania Elementy sterownicze Identyfikacja elementw sterowniczych Rozmieszczenie elementw sterowniczych Ruch elementw sterowniczych Umiejscowienie i rozmieszczenie elementw sterowniczych Zapobieganie niezamierzonemu dziaaniu elementw sterowniczych Wytrzymao elementw sterowniczych Elementy sterownicze suce do speniania rnych funkcji Elementy sterownicze i zasady ergonomii Wskaniki i wywietlacze Widoczno stref niebezpiecznych podczas uruchamiania maszyny Rozmieszczenie stanowisk sterowania Zwielokrotnione stanowiska sterowania Zwielokrotnione stanowiska operatora Sterowanie uruchamianiem Elementy sterownicze zatrzymywania normalnego Zatrzymanie eksploatacyjne Urzdzenia do zatrzymywania awaryjnego Elementy sterownicze zatrzymujce zespoy maszyn Wybr trybu Zanik zasilania energi Stateczno Uszkodzenie podczas pracy Przedmioty spadajce lub wyrzucane Ostre krawdzie i naroa oraz chropowate powierzchnie Maszyny zespolone Rnice w warunkach pracy Czci ruchome Ruchome czci przenoszenia napdu Ruchome czci zwizane z procesem 7
Zasady bezpieczestwa kompleksowego
Ukady sterowania 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214
Ochrona przed zagroeniami mechanicznymi
1.3.9 1.4 1.4.1 1.4.2 1.4.2.1 1.4.2.2 1.4.2.3 1.4.3 1.5 1.5.1 1.5.2 1.5.3 1.5.4 1.5.5 1.5.6 1.5.7 1.5.8 1.5.8 akapit drugi 1.5.9 1.5.10 1.5.11 1.5.12 1.5.13 1.5.14 1.5.15 1.5.16 1.6 1.6.1 1.6.2 1.6.3 1.6.4 1.6.5 1.7 1.7.1 1.7.1.1 1.7.1.2 1.7.2 1.7.3 akapit pierwszy i drugi 1.7.3 akapit trzeci 1.7.3 akapit czwarty 1.7.3 - ostatni akapit 1.7.4 1.7.4.1 lit. a) i b) 1.7.4.1 lit. c) 1.7.4.1 lit. d) 1.7.4.2 lit. a) i b) 1.7.4.2 lit. c) 1.7.4.2 lit. d), e) i f) 8 Informacje Konserwacja
215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262
Ruchy niekontrolowane Wymagania oglne dotyczce oson i urzdze ochronnych Wymagania szczeglne dotyczce oson Osony stae Ruchome osony blokujce Osony nastawne ograniczajce dostp Urzdzenia ochronne Elektryczno Niepodana elektryczno statyczna Zasilanie energi inn ni energia elektryczna Bdy w montau Skrajne temperatury Poar Wybuch Zmniejszanie emisji haasu Dane porwnawcze emisji Drgania Promieniowanie jonizujce i niejonizujce Promieniowanie zewntrzne Promieniowanie laserowe Emisja materiaw i substancji niebezpiecznych Ryzyko uwizienia we wntrzu maszyny Polizgnicia, potknicia i upadki Wyadowania atmosferyczne Konserwacja Dostp do stanowisk obsugi i punktw konserwacji Odczanie od rde energii Interwencja operatora Czyszczenie czci wewntrznych Informacje dla uytkownikw Informacje i ostrzeenia umieszczone na maszynie Jzyki urzdowe UE Informacje i urzdzenia informacyjne Urzdzenia ostrzegawcze Ostrzeenia przed ryzykiem resztkowym Oznakowanie maszyny Oznakowanie zgodnoci w odniesieniu do maszyn podlegajcym przepisom ATEX Informacje niezbdne do bezpiecznego uytkowania Oznakowanie czci maszyny, ktre maj by przemieszczane za pomoc urzdze do podnoszenia Instrukcje Forma instrukcji Jzyk instrukcji Opracowywanie i tumaczenie instrukcji Zapobieganie moliwemu do przewidzenia niewaciwemu uyciu Instrukcje dla uytkownikw nieprofesjonalnych Tre instrukcji dane dotyczce producenta i maszyny Zawarcie deklaracji zgodnoci WE w instrukcji Opisy, rysunki, schematy i objanienia
Wymagane waciwoci oson i urzdze ochronnych
Ryzyko zwizane z innymi zagroeniami
1.7.4.2 lit. g) i h) 1.7.4.2 lit. i) i j) 1.7.4.2 lit. k) 1.7.4.2 lit. l) i m) 1.7.4.2 lit. n) 1.7.4.2 lit. o) 1.7.4.2 lit. p) 1.7.4.2 lit. q) 1.7.4.2 lit. r), s) i t) 1.7.4.2 lit. u) 1.7.4.2 lit. v) 1.7.4.3 2
263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275
Uytkowanie zgodne z przeznaczeniem i moliwe do przewidzenia uycie niewaciwe Monta, instalacja i czenie Oddawanie do uytku i eksploatacji Szkolenie operatorw Informacje dotyczce ryzyka resztkowego Zasadnicze wasnoci narzdzi Warunki statecznoci Transport, przenoszenie i przechowywanie Procedury i metody stosowane w nagych sytuacjach w celu odblokowania maszyny Regulacja, konserwacja i czci zamienne Deklaracja dotyczca emisji haasu Wyroby medyczne implantowane Materiay promocyjne
Dodatkowe zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa dotyczce niektrych kategorii maszyn 276 Dodatkowe wymagania dotyczce niektrych kategorii maszyn Wymagania w zakresie higieny dotyczce maszyn przeznaczonych do stosowania w kontakcie z artykuami spoywczymi lub z produktami kosmetycznymi lub farmaceutycznymi 278 Dodatkowe wymagania dotyczce maszyn przenonych trzymanych w rku lub prowadzonych rcznie 279 Deklaracja dotyczca drga przenoszonych przez maszyny przenone trzymane w rku lub prowadzone rcznie 280 Przenone maszyny udarowe, montaowe i inne 281 Maszyny do obrbki drewna i materiaw o podobnych waciwociach 282290 (Zastrzeone) 277 Dodatkowe zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa zapobiegajce zagroeniom powodowanym przez przemieszczanie si maszyn 291 Dodatkowe wymagania dotyczce zagroe powodowanych przez przemieszczanie si maszyn Definicja zagroenia ze wzgldu na przemieszczanie si" maszyny Definicja kierowcy Stanowisko kierowcy Siedzisko Stanowiska osb niebdcych kierowc Nieupowanione uycie elementw sterowniczych Zdalne sterowanie Umiejscowienie i rozmieszczenie elementw sterowniczych Peday Powrt do pooenia neutralnego Kierowanie Sygnay ostrzegawcze cofania Sterowanie przemieszczaniem si przez kierowc jadcego na maszynie Urzdzenia wystajce poza normalne gabaryty maszyny Niezamierzony ruch maszyny Zmniejszenie prdkoci, zatrzymanie i unieruchomienie Przepisy ruchu drogowego Zatrzymanie i kontrolowanie potencjalnie niebezpiecznych dziaa 9
2.1.1 2.2.1 2.2.1.1 2.2.2 2.3
3.1.1 lit. a) 3.1.1 lit. b) 3.2.1 3.2.2 3.2.3 3.3 akapit pierwszy 3.3 - akapit drugi, trzeci i czwarty 3.3.1 akapit pierwszy 3.3.1 akapit drugi 3.3.1 akapit trzeci 3.3.1 akapit czwarty i pity 3.3.1 - ostatni akapit 3.3.2 akapit pierwszy 3.3.2 akapit drugi, trzeci i czwarty 3.3.2 - ostatni akapit 3.3.3 akapit pierwszy, drugi i trzeci 3.3.3 akapit czwarty
292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309
3.3.3 - ostatni akapit 3.3.4 3.3.5 3.4.1 3.4.2 3.4.3 3.4.4 3.4.5 3.4.6 3.4.7 3.5.1 3.5.2 3.5.3 3.6.1 3.6.2 3.6.3.1 3.6.3.2 4
310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326
poprzez zdalne sterowanie Zatrzymanie funkcji jazdy Ruch maszyn sterowanych przez kierowcw pieszych Uszkodzenie zasilania ukadu kierowniczego Ruchy niekontrolowane Dostp do przedziau silnikowego Przewrcenie i przechylenie Spadajce przedmioty Stopnie i uchwyty umoliwiajce dostp Urzdzenia holownicze Odczalne urzdzenia do mechanicznego przenoszenia napdu Akumulatory Ganice i systemy ganicze Ochrona operatorw maszyn rozpylajcych przed ryzykiem naraenia na substancje niebezpieczne Znaki, sygnay i ostrzeenia Oznakowanie maszyn samojezdnych Deklaracja dotyczca drga przenoszonych przez maszyn samojezdn Instrukcje dotyczce wielorakiego zastosowania
Dodatkowe zasadniczewymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa zapobiegajce zagroeniom zwizanym z podnoszeniem 327 Zakres zastosowania czci 4 4.1.1 lit. a) 328 Podnoszenie 4.1.1 lit. b) 329 adunek prowadzony 4.1.1 lit. c) 330 Wspczynnik bezpieczestwa 4.1.1 lit. d) 331 Wspczynnik przecienia 4.1.1 lit. e) 332 Prba statyczna 4.1.1 lit. f) 333 Prba dynamiczna 4.1.1 lit. g) 334 Podstawa adunkowa 4.1.2.1 335 Ryzyko zwizane z brakiem statecznoci 4.1.2.2 336 Tory szynowe i prowadnice 4.1.2.3 akapit 337 Wytrzymao mechaniczna pierwszy, drugi i trzeci 4.1.2.3 akapit 338 Wytrzymao mechaniczna wspczynniki przecienia dla prb czwarty statycznych 4.1.2.3 - ostatni akapit 339 Wytrzymao mechaniczna wspczynniki przecienia dla prb dynamicznych 4.1.2.4 340 Krki, bbny, koa, liny i acuchy 4.1.2.5 341 Osprzt do podnoszenia i jego czci skadowe 4.1.2.6 342 Sterowanie ruchami 4.1.2.7 343 Zapobieganie ryzyku kolizji 4.1.2.8 344 Maszyny obsugujce stae przystanki 4.1.2.8.1 345 Ruchy podstawy adunkowej 4.1.2.8.2 346 Dostp do podstawy adunkowej 4.1.2.8.3 347 Kontakt z ruchom podstaw adunkow 4.1.2.8.4 348 adunek spadajcy z podstawy adunkowej 4.1.2.8.5 349 Bezpieczestwo na przystankach 4.1.3 350 Sprawdzanie przydatnoci do pracy zgodnie z przeznaczeniem 351 Prby statyczne i dynamiczne 352 Sprawdzanie przydatnoci do pracy zgodnie z przeznaczeniem w miejscu uytkowania maszyny 4.2.1 353 Sterowanie ruchami maszyny i adunku 4.2.2 354 Zapobieganie przecieniu i przewrceniu 355 Kontrola obcienia wzkw jezdniowych podnonikowych 4.2.3 356 Liny prowadzce 4.3.1 357 Informacje i oznakowania odnoszce si do acuchw, lin i pasw 4.3.2 358 Oznakowanie osprztu do podnoszenia 10
4.3.3 4.4.1 4.4.2 5
359 360 361
Oznakowanie maszyn podnoszcych Instrukcje dla osprztu do podnoszenia Instrukcje dla maszyn podnoszcych
Dodatkowe zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa w odniesieniu do maszyn przeznaczonych do pracy pod ziemi 362 Dodatkowe wymagania w odniesieniu do maszyn przeznaczonych do pracy pod ziemi 5.1 & 5.2 363 Zmechanizowane obudowy kroczce 5.3 364 Urzdzenia sterownicze 5.4 365 Sterowanie ruchami 5.5 366 Ryzyko wywoania poaru przez maszyny przeznaczone do pracy pod ziemi 5.6 367 Emisje spalin 6
Dodatkowe zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa dotyczce maszyn stwarzajcych szczeglne zagroenie powodowane podnoszeniem osb 368 Zakres czci 6 6.1.1 369 Wytrzymao mechaniczna 6.1.2 370 Kontrola obcienia 6.2 371 Urzdzenia sterownicze 6.3.1 372 Ruch podstawy adunkowej 6.3.2 akapit pierwszy 373 Przechylenie si podstawy adunkowej 6.3.2 akapit drugi i 374 Wykorzystanie podstawy adunkowej jako stanowiska pracy trzeci 6.3.2 - ostatni akapit 375 Drzwi w podstawie adunkowej 6.3.3 376 Dach ochronny 6.4 377 Maszyny przeznaczone do podnoszenia osb, obsugujce stae przystanki 6.4.1 378 Ryzyko dla osb znajdujcych si wewntrz podstawy adunkowej lub na podstawie adunkowej 6.4.2 379 Elementy sterownicze na przystankach 6.4.3 380 Dostp do podstawy adunkowej 6.5 381 Oznakowanie na podstawie adunkowej ZACZNIK II Deklaracje Deklaracja zgodnoci WE dla maszyn Tre deklaracji zgodnoci WE Deklaracja wczenia maszyny nieukoczonej Tre deklaracji wczenia Przechowywanie deklaracji zgodnoci WE i deklaracji wczenia ZACZNIK III Oznakowanie CE Zacznik III 387 Forma oznakowania CE ZACZNIK IV Kategorie maszyn, do ktrych ma zastosowanie jedna z procedur okrelonych w art. 12 ust. 3 i 4 Zacznik IV 388 Kategorie maszyn, ktre mog by przedmiotem jednej z procedur oceny zgodnoci, w ktrych udzia bierze jednostka notyfikowana
Zacznik II cz 1 sekcja A Zacznik II cz 1 sekcja A pkt 110 Zacznik II cz 1 sekcja B Zacznik II cz 1 sekcja B pkt 18 Zacznik II cz 2
382 383 384 385 386
11
ZACZNIK V Orientacyjny wykaz elementw bezpieczestwa, o ktrych mowa w art. 2 lit. c) Zacznik V 389 Orientacyjny wykaz elementw bezpieczestwa ZACZNIK VI Instrukcja montau maszyny nieukoczonej Zacznik VI 390 Instrukcja montau maszyny nieukoczonej ZACZNIK VII Dokumentacja techniczna maszyny Odpowiednia dokumentacja techniczna dla maszyny nieukoczonej Zacznik VII cz A Zacznik VII cz A pkt 1 lit. a) i b) Zacznik VII cz A pkt 2 i 3 Zacznik VII cz B 391 392 393 394 Dokumentacja techniczna maszyny Zawarto dokumentacji technicznej Udostpnianie dokumentacji technicznej Odpowiednia dokumentacja techniczna dla maszyny nieukoczonej
ZACZNIK VIII Ocena zgodnoci poczona z kontrol wewntrzn w fazie wytwarzania maszyny Zacznik VIII 395 Ocena zgodnoci poczona z kontrol wewntrzn w fazie wytwarzania maszyny ZACZNIK IX Badanie typu WE Zacznik IX pkt 1 Zacznik IX pkt 2 Zacznik IX pkt 3 Zacznik IX pkt 48 Zacznik IX pkt 9 396 397 398 399 400 Badanie typu WE Wniosek o przeprowadzenie badania typu WE Zakres badania typu WE Certyfikat badania typu WE Wano certyfikatu badania typu WE i jego przegld ZACZNIK X Pene zapewnienie jakoci Zacznik X sekcja 1 Zacznik X sekcja 2.1 Zacznik X sekcja 2.2 Zacznik X sekcja 2.3 Zacznik X sekcja 2.4 Zacznik X sekcja 3 Zacznik X sekcja 4 401 402 403 404 405 406 407 Pene zapewnienie jakoci Wniosek o ocen systemu penego zapewnienia jakoci Cele i elementy skadowe systemu penego zapewnienia jakoci Ocena systemu penego zapewnienia jakoci Wdraanie i modyfikowanie systemu penego zapewnienia jakoci Nadzr nad systemem penego zapewnienia jakoci Przechowywanie dokumentacji, decyzji i sprawozda dotyczcych systemu penego zapewnienia jakoci
ZAACZNIK XI Minimalne kryteria, jakie powinny zosta wzite pod uwag przez pastwa czonkowskie przy notyfikowaniu jednostek Zacznik XI 408 Ocena jednostek notyfikowanych INDEKS
12
DYREKTYWA 2006/42/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 17 maja 2006 r. w sprawie maszyn, zmieniajca dyrektyw 95/16/WE (przeksztacenie) (Tekst majcy znaczenie dla EOG) PREAMBUA DO DYREKTYWY W SPRAWIE MASZYN UMOCOWANIA 1 Umocowania
Umocowania zawarte w preambule do dyrektywy w sprawie maszyn wskazuj podstaw prawn dyrektywy, opinie wyraone przez waciwy komitet konsultacyjny oraz procedury, zgodnie z ktrymi przedmiotowa dyrektywa zostaa przyjta. PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ uwzgldniajc Traktat ustanawiajcy Wsplnot Europejsk, w szczeglnoci jego art. 95, uwzgldniajc wniosek Komisji (1), uwzgldniajc opini Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Spoecznego (2), stanowic zgodnie z procedur okrelon w art. 251 Traktatu (3),
(1) (2) (3)
Dz.U. C 154 E z 29.5.2001, s. 164. Dz.U. C 311 z 7.11.2001, s. 1.
Opinia Parlamentu Europejskiego z dnia 4 lipca 2002 r. (Dz.U. C 271 E z 12.11.2003, s. 491), wsplne stanowisko Rady z dnia 18 lipca 2005 r. (Dz.U. C 251 E z 11.10.2005, s. 1) oraz stanowisko Parlamentu Europejskiego z dnia 15 grudnia 2005 r. (dotychczas nieopublikowane w Dzienniku Urzdowym). Decyzja Rady z dnia 25 kwietnia 2006 r.
Podstawa prawna dyrektywy w sprawie maszyn
Podstaw prawn dyrektywy w sprawie maszyn okrela art. 95 Traktatu WE (obecnie zastpiony art. 114 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej TFUE), umoliwiajcy UE przyjcie rodkw w celu zharmonizowania przepisw pastw czonkowskich, aby zapewni utworzenie i funkcjonowanie rynku wewntrznego. Podstaw takich rodkw musi by wysoki poziom ochrony zdrowia i bezpieczestwa osb oraz rodowiska. Dyrektywa w sprawie maszyn ma zatem dwojaki cel: umoliwienie swobodnego przepywu maszyn w ramach rynku wewntrznego, a jednoczenie zapewnienie wysokiego poziomu ochrony zdrowia i bezpieczestwa. W nastpstwie przedstawienia wniosku przez Komisj, Parlament Europejski i Rada, po konsultacjach z Europejskim Komitetem Ekonomiczno-Spoecznym, przyjy dyrektyw w sprawie maszyn zgodnie z procedur wspdecyzji okrelon w art. 251 Traktatu WE (obecnie zwan zwyk procedur prawodawcz w art. 294 TFUE).
13
W przypisach do umocowania podaje si rda i daty kolejnych etapw procedury. (Stanowisko Parlamentu Europejskiego z dnia 15 grudnia 2005 r. nie zostao opublikowane w Dzienniku Urzdowym Unii Europejskiej). PREAMBUA DO DYREKTYWY W SPRAWIE MASZYN MOTYWY 3 Motywy
Motywy przedstawiaj gwne postanowienia przedmiotowej dyrektywy oraz powody ich przyjcia. Wiele motyww zawiera objanienie zmian, ktre zostay wprowadzone w nowej dyrektywie w sprawie maszyn w stosunku do dyrektywy 98/37/WE. Jako takie, motywy nie posiadaj mocy prawnej i zazwyczaj nie zamieszcza si ich w przepisach krajowych wdraajcych przedmiotow dyrektyw. Pomagaj jednak w zrozumieniu dyrektywy, w szczeglnoci objaniajc znaczenie niektrych przepisw. Przy interpretowaniu tekstu dyrektywy sdy mog wzi pod uwag motywy w celu upewnienia si co do zamiarw prawodawcy. Ponisze komentarze zawieraj odniesienia do artykuw i zacznikw przedmiotowej dyrektywy, o ktrych mowa w poszczeglnych motywach. W celu uzyskania dalszych objanie naley zapozna si z komentarzami do danych artykuw i zacznikw. (1) Dyrektywa 98/37/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 czerwca 1998 r. w sprawie zblienia ustawodawstw pastw czonkowskich odnoszcych si do maszyn (4) skodyfikowaa dyrektyw 89/392/EWG (5). Z uwagi na to, e obecnie wprowadzane s zasadnicze zmiany do dyrektywy 98/37/WE, wskazane jest jej przeksztacenie w celu nadania jej jasnoci.
(4)
Dz.U. L 207 z 23.7.1998, s. 1. Dyrektywa zmieniona dyrektyw 98/79/WE (Dz.U. L 331 z 7.12.1998, s. 1) Dyrektywa Rady 89/392/EWG z dnia 14 czerwca 1989 r. w sprawie zblienia ustawodawstw pastw czonkowskich odnoszcych si do maszyn (Dz.U. L 183 z 29.6.1989, s. 9)
5)
Historia dyrektywy w sprawie maszyn
W pierwszym motywie przypomina si, e dyrektywa 2006/42/WE nie jest w caoci now dyrektyw, ale opiera si na dyrektywie 98/37/WE 3 , ktra skodyfikowaa zmienion dyrektyw w sprawie maszyn 89/392/EWG 4 . Kodyfikacja oznacza poczenie w jednym tekcie prawnym pierwotnej dyrektywy wraz z jej pniejszymi zmianami: dyrektywa 91/368/EWG 5 rozszerzya zakres dyrektywy w sprawie maszyn o wyposaenie wymienne, maszyny samojezdne oraz maszyny do podnoszenia towarw. Do zacznika I dodano cz 3, 4 i 5.
3 4 5
Dz.U. L 207 z 23.7.1998, s. 1. Dz.U. L 183 z 27.6.1989 s.9). Dz.U. L 198 z 22.7.1991, s. 16.
14
Dyrektywa 93/44/EWG 6 rozszerzya zakres dyrektywy w sprawie maszyn na elementy bezpieczestwa oraz maszyny do podnoszenia i przemieszczania osb. Do zacznika I dodano cz 6. Dyrektywa 93/68/EWG 7 wprowadzia zharmonizowane przepisy dotyczce oznakowania CE. Dyrektywa 98/37/WE zostaa zmieniona w niewielkim stopniu dyrektyw 98/79/WE w odniesieniu do wyczenia wyrobw medycznych.
Dyrektywa 98/37/WE obowizywaa do dnia 29 grudnia 2009 r. Dyrektyw 2006/42/WE okrela si jako przeksztacenie dyrektywy w sprawie maszyn, poniewa zmiany zostay przedstawione w formie nowej dyrektywy. (2) Sektor maszynowy jest wan gazi przemysu inynieryjnego i stanowi jeden z przemysowych filarw gospodarki Wsplnoty. Koszty spoeczne duej liczby wypadkw powodowanych bezporednio przez uytkowanie maszyn mona zmniejszy przez projektowanie i wykonanie maszyn bezpiecznych z samego zaoenia oraz przez waciwe ich instalowanie i konserwacj. Gospodarcze i spoeczne znaczenie dyrektywy w sprawie maszyn
W drugim motywie podkrela si gospodarcze i spoeczne znaczenie dwojakiego celu dyrektywy w sprawie maszyn. Ustanowienie zharmonizowanych ram regulacyjnych dotyczcych projektowania i wykonywania maszyn ma zasadnicze znaczenie gospodarcze dla europejskiego przemysu inynieryjnego. Jednoczenie bezpieczniejsze maszyny przyczyniaj si w duym stopniu do obnienia spoecznych kosztw wypadkw i uszczerbkw na zdrowiu zarwno w miejscu pracy, jak i w domu. (3) Pastwa czonkowskie s odpowiedzialne za zapewnienie na swoim terytorium ochrony zdrowia i bezpieczestwa ludzi, w szczeglnoci pracownikw i konsumentw oraz, we waciwych przypadkach, zwierzt domowych i towarw, przede wszystkim w zwizku z ryzykiem wynikajcym z uytkowania maszyn. Zdrowie i bezpieczestwo
Ochrona zdrowia i bezpieczestwo stanowi podstawowy obowizek oraz przywilej pastw czonkowskich. Poniewa dyrektywa w sprawie maszyn harmonizuje na szczeblu UE wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa w odniesieniu do projektowania i budowy maszyn, obowizek pastw czonkowskich dotyczcy ochrony zdrowia i bezpieczestwa osb w odniesieniu do ryzyka zwizanego z maszynami polega na zapewnieniu waciwego stosowania wymagania okrelonych w przedmiotowej dyrektywie.
6 7
Dz.U. L 175 z 19.7.1993, s. 12. Dz.U. L 220 z 31.8.1993, s. 1. 15
(4)
W celu zapewnienia uytkownikom pewnoci prawnej, zakres niniejszej dyrektywy i pojcia dotyczce jej stosowania powinny zosta zdefiniowane w moliwie najbardziej precyzyjny sposb. Definicje
W czwartym motywie podkrela si fakt, e ustanowiony w nowej dyrektywie w sprawie maszyn zakres jej stosowania jest bardziej przejrzysty oraz zawiera definicje najwaniejszych terminw i poj stosowanych w tekcie. Definicje terminw stosowanych w przedmiotowej dyrektywie zostay podane w art. 2, a dodatkowe definicje poj dotyczcych zasadniczych wymaga w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa podano w sekcjach 1.1.1, 3.1.1 oraz 4.1.1 zacznika I. (5) Wice przepisy pastw czonkowskich regulujce konstrukcj dwigw budowlanych przeznaczonych do podnoszenia osb lub osb i towarw, ktre s czsto uzupeniane przez faktycznie obowizkowe specyfikacje techniczne lub nieobowizkowe normy, niekoniecznie prowadz do nierwnoci w poziomie ochrony zdrowia i bezpieczestwa, jednake niejednolito tych przepisw powoduje powstawanie barier w handlu w ramach Wsplnoty. Ponadto krajowe systemy oceny zgodnoci i certyfikacji tych maszyn rni si w znacznym stopniu. Dlatego wskazane jest nie wyczanie dwigw budowlanych przeznaczonych do podnoszenia osb lub osb i towarw z zakresu niniejszej dyrektywy. 8 Wczenie dwigw budowlanych
Dwigi budowlane, ktre wczeniej zostay wyczone z zakresu stosowania zarwno dyrektywy w sprawie maszyn 98/37/WE, jak i dyrektywy w sprawie dwigw 95/16/WE, to urzdzenia podnoszce przeznaczone do tymczasowego zainstalowania w celu przemieszczania osb bd osb i materiaw na rne poziomy budynku podczas prac budowlanych i remontowych. W pitym motywie wyjania si, e dwigi budowlane nie s ju wyczone z zakresu stosowania dyrektywy w sprawie maszyn. Do zacznika I zostay dodane niektre nowe istotne wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa dotyczce maszyn obsugujcych stae przystanki w celu uwzgldnienia okrelonych rodzajw ryzyka zwizanego z takim typem maszyn. W odniesieniu do procedury oceny zgodnoci majcej zastosowanie do dwigw budowlanych naley rwnie zauway, e dwigi budowlane, stwarzajce zagroenie upadku z wysokoci wikszej ni trzy metry, zostay zaliczone do urzdze do podnoszenia osb lub osb i towarw wymienionych w pkt 17 zacznika IV.
16
(6) Waciwe jest wyczenie z zakresu niniejszej dyrektywy broni, w tym broni palnej, ktra objta jest dyrektyw Rady 91/477/EWG z dnia 18 czerwca 1991 r. w sprawie kontroli nabywania i posiadania broni(6); wyczenie broni palnej nie powinno mie zastosowania do przenonych maszyn montaowych i innych udarowych uruchamianych za pomoc nabojw, przeznaczonych wycznie do celw przemysowych lub technicznych. Naley przewidzie ustalenia przejciowe, umoliwiajce pastwom czonkowskim pozwolenie na wprowadzenie do obrotu i oddanie do uytku takich maszyn wyprodukowanych zgodnie z przepisami prawa krajowego obowizujcymi do czasu przyjcia niniejszej dyrektywy, cznie z przepisami wprowadzajcymi w ycie Konwencj z dnia 1 lipca 1969 r. dotyczc wzajemnego uznawania znakw prbnych na broni strzeleckiej. Takie ustalenia przejciowe umoliwi rwnie europejskim organizacjom normalizacyjnym opracowanie norm zapewniajcych poziom bezpieczestwa oparty na aktualnym stanie wiedzy technicznej.
(6)
Dz.U. L 256, 13.9.1991, s. 51.
Wczenie przenonych maszyn montaowych udarowych uruchamianych za pomoc nabojw
innych
maszyn
Bro, w tym bro palna, zostaa wyczona z zakresu dyrektywy w sprawie maszyn zob. 51: komentarze do art. 1 ust. 2 lit. d). W szstym motywie wyjania si, e wyczenie to jest uzasadnione w wietle zakresu stosowania przepisw UE dotyczcych kontroli broni, ktre nie maj zastosowania do urzdze przeznaczonych wycznie do celw przemysowych lub technicznych. Maszyny montaowe i inne maszyny udarowe uruchamiane za pomoc nabojw przeznaczone do celw przemysowych lub technicznych wyczone z pierwotnej dyrektywy w sprawie maszyn na podstawie dyrektywy zmieniajcej 91/368/EWG zostay zatem ponownie wczone do zakresu stosowania nowej dyrektywy w sprawie maszyn. Ponadto do zacznika I zostay wczone niektre zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa dotyczce okrelonych rodzajw ryzyka zwizanych z przenonymi maszynami montaowymi i innymi maszynami udarowymi. Naley zauway, e wymagania te maj zastosowanie zarwno do maszyn montaowych i udarowych uruchamianych za pomoc nabojw, jak i maszyn montaowych i udarowych zasilanych innymi rdami energii zob. 280: komentarze do sekcji 2.2.2 zacznika I. W odniesieniu do oceny zgodnoci tego typu maszyn naley rwnie zauway, e przenone maszyny montaowe i inne maszyny udarowe uruchamiane za pomoc nabojw zostay wymienione w pkt 18 zacznika IV zob. 388: komentarze do pkt 18 zacznika IV. Jeeli chodzi o ustalenia przejciowe wspomniane w ostatnim zdaniu motywu szstego, zob. 154: komentarze do art. 27.
17
(7) Niniejsza dyrektywa nie ma zastosowania do podnoszenia osb za pomoc maszyn nieprzeznaczonych do podnoszenia osb. Jednake nie narusza to prawa pastw czonkowskich do podjcia w odniesieniu do takich maszyn rodkw krajowych, zgodnie z Traktatem, majc na celu realizacj dyrektywy Rady 89/655/EWG z dnia 30 listopada 1989 r. dotyczcej minimalnych wymaga w zakresie bezpieczestwa i higieny uytkowania sprztu roboczego przez pracownikw podczas pracy (druga dyrektywa szczegowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG)(7).
(7)
Dz.U. L 393 z 30.12.1989, s. 13. Dyrektywa ostatnio zmieniona dyrektyw 2001/45/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (Dz.U. L 195 z 19.7.2001, s. 46).
10
Osprzt przeznaczony do podnoszenia osb za pomoc maszyn przeznaczonych do podnoszenia towarw
Wyjtkowe zastosowanie maszyn zaprojektowanych do podnoszenia towarw polegajce na podnoszeniu osb moe stanowi przedmiot przepisw krajowych w ramach przepisw wdraajcych dyrektyw 2009/104/WE zob. 140: komentarze do art. 15. Zgodnie z motywem 7 urzdzenia wprowadzone do obrotu z zamiarem takiego wyjtkowego zastosowania z wykorzystaniem maszyn przeznaczonych do podnoszenia towarw nie wchodz w zakres dyrektywy w sprawie maszyn. Wprowadzanie do obrotu tego typu osprztu moe by zatem regulowane przepisami krajowymi. Urzdzenia o takim wyjtkowym zastosowaniu naley odrni od wyposaenia wymiennego, ktrego konstrukcja przewiduje czenie z maszynami podnoszcymi w celu uzyskania nowej funkcji podnoszenia osb. Wyposaenie wymienne jest przedmiotem dyrektywy w sprawie maszyn 8 zob. 388: komentarze do pkt 17 zacznika IV. (8) W odniesieniu do cignikw rolniczych i lenych przepisy niniejszej dyrektywy dotyczce ryzyk nieobjtych obecnie dyrektyw 2003/37/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 maja 2003 r. w sprawie homologacji typu cignikw rolniczych lub lenych, ich przyczep i wymiennych holowanych maszyn, cznie z ich ukadami, czciami i oddzielnymi zespoami technicznymi(1) nie powinny by nadal stosowane w przypadku gdy takie ryzyka s objte dyrektyw 2003/37/WE.
(1) Dz.U. L 171 z 9.7.2003, s. 1. Dyrektywa ostatnio zmieniona dyrektyw Komisji 2005/67/WE (Dz.U. L 273 z 19.10.2005, s. 17).
Zob. wytyczne Interchangeable equipment for lifting persons and equipment used with machinery designed for lifting goods for the purpose of lifting persons: http://ec.europa.eu/enterprise/sectors/mechanical/files/machinery/interchangeable_equipment_lifting_p ersons_-_lifting_goods_dec_2009_en.pdf 18
11
Cigniki rolnicze i lene
smy motyw dotyczy wyczenia cignikw rolniczych i lenych z zakresu stosowania dyrektywy w sprawie maszyn w przypadku, w ktrym ryzyko jest objte dyrektyw 2003/37/WE zob. 53: komentarze do tiret pierwszego art. 1 ust. 2 lit. e). (9) Nadzr rynku jest instrumentem istotnym o tyle, e zapewnia on waciwe i jednolite stosowanie dyrektyw. Dlatego waciwym jest stworzenie ram prawnych, w ktrych nadzr rynku moe by sprawowany w sposb harmonijny. (10) Pastwa czonkowskie s odpowiedzialne za zapewnienie, aby niniejsza dyrektywa zostaa skutecznie wprowadzona w ycie na ich terytorium oraz aby bezpieczestwo odnonych maszyn ulego, w miar moliwoci, poprawie zgodnie z jej przepisami. Pastwa czonkowskie powinny zapewni sobie moliwo skutecznego nadzoru rynku, uwzgldniajc wytyczne opracowane przez Komisj w celu osignicia naleytego i jednolitego stosowania niniejszej dyrektywy. 12 Nadzr rynku
Termin nadzr rynku oznacza dziaania organw pastw czonkowskich polegajce na kontrolowaniu zgodnoci produktw objtych przedmiotow dyrektyw po ich wprowadzeniu do obrotu lub oddaniu do uytku i podejmowaniu niezbdnych krokw w odniesieniu do produktw niezgodnych z przepisami. W dziewitym i dziesitym motywie mowa jest o niektrych przepisach nowej dyrektywy w sprawie maszyn, ktre ustanawiaj mocniejsz podstaw prawn nadzoru rynku i dziaa w zakresie egzekwowania prawa oraz przewiduj niezbdn wspprac midzy pastwami czonkowskimi i Komisj w tym zakresie zob. 93-102: komentarze do art. 4, 118: komentarze do art. 9, 122-126: komentarze do art. 11 oraz 144: komentarze do art. 19. (11) W kontekcie nadzoru rynku powinno zosta ustanowione wyrane rozgraniczenie pomidzy kwestionowaniem normy zharmonizowanej przyznajcej maszynie domniemanie zgodnoci a klauzul ochronn odnoszc si do maszyny. 13 Formalne zastrzeenie wobec norm oraz klauzula ochronna
W jedenastym motywie stwierdza si, e procedura kwestionowania normy zharmonizowanej (znana jako formalne zastrzeenie) oraz procedura w sprawie rodkw ochronnych dotyczca postpowania w odniesieniu do produktw niespeniajcych wymaga i niebezpiecznych s odrbnymi procedurami okrelonymi w oddzielnych artykuach przedmiotowej dyrektywy zob. 119-121: komentarze do art. 10 oraz 122-126: komentarze do art. 11.
19
(12) Oddanie maszyny do uytku w rozumieniu niniejszej dyrektywy moe odnosi si jedynie do uywania samej maszyny zgodnie z jej przeznaczeniem lub zastosowania, ktre mona w uzasadniony sposb przewidzie. Nie wyklucza to moliwoci ustanawiania warunkw uytkowania niedotyczcych samej maszyny, pod warunkiem e nie pocigaj one za sob modyfikacji maszyny w sposb, ktry nie zosta okrelony w niniejszej dyrektywie. 14 Przepisy dotyczce uytkowania maszyn
W dwunastym motywie wyjania si pojcie oddania do uytku maszyn objtych zakresem stosowania dyrektywy w sprawie maszyn zob. 86: komentarze do art. 2 lit. k). Naley odrni oddanie do uytku od uytkowania maszyn, ktre mog by objte uregulowaniami pastw czonkowskich, w szczeglnoci w ramach przepisw UE dotyczcych uytkowania sprztu roboczego zob. 139 i 140: komentarze do art. 15. (13) Niezbdnym jest take okrelenie odpowiedniego mechanizmu pozwalajcego na podejmowanie rodkw szczeglnych na poziomie wsplnotowym, ktre wymagaj od pastw czonkowskich wprowadzenia zakazu lub ograniczenia wprowadzania do obrotu niektrych rodzajw maszyn stwarzajcych takie samo ryzyko dla zdrowia i bezpieczestwa osb ze wzgldu na braki w normie albo ze wzgldu na ich waciwoci techniczne, lub ktre wymagaj od pastw czonkowskich poddania takich maszyn szczeglnym warunkom. W celu zapewnienia odpowiedniej oceny dotyczcej potrzeby podjcia takich rodkw, powinny one by podejmowane przez Komisj, wspieran przez komitet, w wietle konsultacji z pastwami czonkowskimi i innymi zainteresowanymi stronami. W zwizku z tym, e rodki takie nie s bezporednio stosowane do podmiotw gospodarczych, pastwa czonkowskie powinny podj wszelkie niezbdne rodki dla ich realizacji. 15 rodki dotyczce postpowania w odniesieniu do grup maszyn niebezpiecznych stwarzajcych takie samo ryzyko
Procedura w sprawie rodkw ochronnych okrelona w art. 11 zobowizuje pastwa czonkowskie do przyjcia niezbdnych rodkw w celu ograniczenia wprowadzania do obrotu okrelonych modeli maszyn, ktre nie speniaj wymaga zawartych w przedmiotowej dyrektywie oraz zagraaj zdrowiu i bezpieczestwu osb. W trzynastym motywie przedstawia si przepis, ktry umoliwia przyjcie rodkw na szczeblu UE, jeeli istniej oczywiste dowody, e caa grupa podobnych modeli maszyn stwarza takie samo ryzyko zob. 118: komentarze do art. 9. Przedmiotowe rodki musz zosta przedstawione Komitetowi ds. Maszyn zgodnie z procedur regulacyjn poczon z kontrol zob. 147: komentarze do art. 22. (14) W celu zapewnienia, e maszyna jest bezpieczna, powinny by spenione zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa; wymagania te powinny by stosowane z wnikliwoci, tak aby uwzgldni stan wiedzy technicznej w momencie wykonania maszyny oraz wymagania techniczne i ekonomiczne.
20
16
Stan wiedzy technicznej
W motywie (14) mowa jest o pojciu stanu wiedzy technicznej, ktre naley wzi pod uwag przy stosowaniu zasadniczych wymaga w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa okrelonych w zaczniku I zob. 161 i 162: komentarze do zasady oglnej nr 3 w zaczniku I. (15) W przypadku maszyn, ktre mog by uytkowane przez konsumentw, czyli operatorw nieprofesjonalnych, producent powinien uwzgldni to w projekcie i przy budowie maszyny. Ma to zastosowanie take w przypadku gdy maszyna jest zazwyczaj uytkowana z przeznaczeniem do wiadczenia usug konsumentom. 17 Maszyny przeznaczone do uytku przez konsumentw
Dyrektywa w sprawie maszyn ma zastosowanie do maszyn uytkowanych przez pracownikw w miejscu pracy oraz do maszyn przeznaczonych do uytku konsumentw lub do wiadczenia usug na rzecz konsumentw. Zasadniczo przy projektowaniu i wykonywaniu maszyny konieczne jest uwzgldnienie zamierzonego rodzaju uytkowania. W motywie (15) podkrela si, e producent maszyn musi wzi pod uwag, czy dana maszyna jest przeznaczona do uytkowania przez profesjonalnych lub nieprofesjonalnych operatorw bd do wiadczenia usug na rzecz konsumentw. W dyrektywie zawarto szczegowe wymagania dotyczce sporzdzania instrukcji obsugi maszyn przeznaczonych do uytkowania przez operatorw nieprofesjonalnych zob. 259: komentarze do zacznika I sekcja 1.7.4.1 lit. d). (16) Pomimo e wymagania niniejszej dyrektywy nie maj w caoci zastosowania do maszyn nieukoczonych, niemniej jednak wane jest zagwarantowanie ich swobodnego przepywu w drodze okrelonej procedury. 18 Maszyny nieukoczone
W motywie (16) wspomina si o pojciu maszyn nieukoczonych zob. 46: komentarze do art. 1 ust. 1 lit. g) oraz art. 2 lit. g). Wprowadzanie do obrotu maszyn nieukoczonych jest objte szczegow procedur zob. 131: komentarze do art. 13. Maszyny nieukoczone nie mog by w peni zgodne z zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa okrelonymi w zaczniku I, poniewa z faktem, e maszyna nie jest ukoczona, z poczeniem maszyny nieukoczonej z jej pozosta czci lub z montaem maszyny, ktrej podzesp ma ona stanowi moe by zwizane pewne ryzyko. Producent maszyn nieukoczonych musi jednak okreli w deklaracji wczenia, ktre z zasadniczych wymaga w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa zostay przez niego spenione zob. 385: komentarze do zacznika II cz 1 sekcja B oraz 394: komentarze do sekcji B zacznika VII.
21
(17) Powinna istnie moliwo prezentowania maszyn, ktre nie speniaj wymaga niniejszej dyrektywy na targach, wystawach itp. Jednake strony zainteresowane powinny by waciwie poinformowane, e maszyny te nie speniaj wymaga i nie mog by zakupione w takim stanie. 19 Targi i wystawy
W motywie (17) okrela si przepis umoliwiajcy producentom prezentowanie nowych modeli maszyn na targach i wystawach przed dokonaniem oceny zgodnoci takich produktw z dyrektyw w sprawie maszyn lub ich lub ich prezentowania ze zdemontowanymi do celw pokazowych elementami, takimi jak osony. W takich przypadkach wystawca musi umieci odpowiedni znak oraz podj odpowiednie rodki bezpieczestwa w celu ochrony osb przez ryzykiem zwizanym z prezentowanymi maszynami zob. 108: komentarze do art. 6 ust. 3. (18) Niniejsza dyrektywa okrela jedynie wymagania zasadnicze w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa o powszechnym zastosowaniu, uzupenione pewn iloci bardziej szczegowych wymaga dla niektrych kategorii maszyn. Aby pomc producentom w udowodnieniu zgodnoci z tymi wymaganiami zasadniczymi oraz aby umoliwi kontrolowanie tej zgodnoci, wskazane jest posiadanie norm zharmonizowanych na poziomie wsplnotowym, w celu zapobieenia powstawaniu ryzyka wynikajcego z projektu i budowy maszyny. Normy te s opracowywane przez podmioty prawa prywatnego i powinny utrzyma swj niewicy status. 20 Nowe podejcie
W motywie (18) przypomina si, e dyrektywa w sprawie maszyn opiera si na metodzie regulacyjnej znanej jako nowe podejcie do harmonizacji technicznej i normalizacji. Przepisy okrelaj obowizkowe zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa, ktre musz speni produkty wprowadzane do obrotu w UE oraz procedur oceny ich zgodnoci zob. 103: komentarze do art. 5 ust. 1 lit a) oraz 163: komentarze do zasady oglnej nr 4 w zaczniku I. Szczegowe rozwizania techniczne dotyczce spenienia zasadniczych wymaga w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa s zawarte w europejskich normach zharmonizowanych. Stosowanie norm zharmonizowanych jest dowolne, ale stwarza domniemanie zgodnoci z zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa objtymi zakresem tych norm zob. 87: komentarze do art. 2 lit. l) oraz 110: komentarze do art. 7 ust. 2.
22
(19) Majc na uwadze charakter ryzyka dotyczcego uywania maszyn objtych niniejsz dyrektyw, powinny zosta ustanowione procedury oceny zgodnoci z zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa. Takie procedury powinny by opracowane w wietle wielkoci zagroenia waciwego danej maszynie. W rezultacie dla kadej kategorii maszyn powinna istnie odpowiednia procedura, pozostajca w zgodnoci z decyzj Rady 93/465/EWG z dnia 22 lipca 1993 r. dotyczc moduw stosowanych w rnych fazach procedur oceny zgodnoci oraz zasad umieszczania i uywania oznakowania zgodnoci WE, ktre maj by stosowane w dyrektywach harmonizacji technicznej(2) , uwzgldniajca charakter weryfikacji wymagany dla takich maszyn.
(2)
Dz.U. L 220 z 30.8.1993, s. 23.
21
Ocena zgodnoci
Motyw (19) dotyczy procedur oceny zgodnoci maszyn z zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa zob. 127-130: komentarze do art. 12 oraz przepisami dotyczcymi oznakowania CE zob. 141: komentarze do art. 16. (20) Producenci powinni pozosta w peni odpowiedzialni za certyfikowanie zgodnoci wyprodukowanych przez nich maszyn z przepisami niniejszej dyrektywy. Niemniej jednak w stosunku do niektrych typw maszyn o wyszym wspczynniku ryzyka wskazane jest stworzenie surowszej procedury certyfikacyjnej. 22 Maszyny objte zacznikiem IV
Procedura oceny zgodnoci majca zastosowanie do danego produktu zaley od tego, czy naley on do jednej z kategorii wymienionych w zaczniku IV, ktre uznaje si za majce wysoki wskanik ryzyka lub, ktre speniaj krytyczn funkcj ochronn. Rne procedury oceny zgodnoci okrelono w zaczniku VIII, IX i X, a zasady ich wyboru - w art. 12. (21) Oznakowanie CE powinno by w peni uznawane jako jedyne oznakowanie gwarantujce, e maszyna odpowiada wymaganiom niniejszej dyrektywy. Wszystkie inne oznakowania, ktre mogyby wprowadzi strony trzecie w bd co do znaczenia lub formy oznakowania CE, lub co do jednego i drugiego, powinny by zakazane. (22) W celu zapewnienia takiej samej jakoci dla oznakowania CE i znaku producenta wane jest, aby byy one nanoszone za pomoc tej samej techniki. Dla uniknicia mylenia rnych oznakowa CE, ktre mog pojawia si na poszczeglnych elementach i oznakowania CE odpowiadajcego maszynie wane jest, aby to ostatnie byo umieszczone obok nazwiska osoby, ktra wzia za nie odpowiedzialno, tzn. producenta lub jego upowanionego przedstawiciela.
23
23
Oznakowanie CE
W motywie (21) i (22) mowa jest o przepisach dotyczcych oznakowania CE zob. 141: komentarze do art. 16, 250: komentarze do sekcji 1.7.3 zacznika I oraz 387: komentarze do zacznika III. (23) Producent lub jego upowaniony przedstawiciel powinien take zapewni przeprowadzenie oceny ryzyka dla maszyny, ktr zamierza wprowadzi do obrotu. W tym celu powinien on okreli, ktre z wymaga s wymaganiami zasadniczymi w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa majcymi zastosowanie do jego maszyny i w odniesieniu do ktrych musi on podj rodki. 24 Ocena ryzyka
Motyw (23) dotyczy wymagania okrelonego w zaczniku I dotyczcego oceny ryzyka maszyny, ktra rozstrzyga o stosowaniu zasadniczych wymaga w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa zob. 158 i 159: komentarze do zasady oglnej nr 1 w zaczniku I. (24) Istotnym jest, aby przed sporzdzeniem deklaracji zgodnoci WE, producent lub jego upowaniony przedstawiciel we Wsplnocie opracowa dokumentacj techniczno-konstrukcyjn. Jednake nie jest niezbdne, aby caa taka dokumentacja bya stale dostpna w formie materialnej, z tym, e naley stworzy moliwo udostpniania jej na yczenie. Nie ma potrzeby wczania szczegowych planw podzespow uytych do produkcji maszyny, chyba e znajomo takich planw jest wana dla zapewnienia zgodnoci z zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa. 25 Dokumentacja techniczno-konstrukcyjna
Dokumentacja techniczno-konstrukcyjna producenta, o ktrej mowa w motywie (24), jest zarwno rodkiem umoliwiajcych organom nadzoru rynku kontrolowanie zgodnoci maszyn po ich wprowadzeniu do obrotu, jak i rodkiem sucym producentowi do wykazania zgodnoci jego produktu zob. 103: komentarze do art. 5 ust. 1 lit. b), 383: komentarze do zacznika II cz 1 A pkt 2 oraz 391-393: komentarze do sekcji A zacznika VII. (25) Adresaci wszelkich decyzji podjtych na podstawie niniejszej dyrektywy powinni by informowani o przyczynach podjcia tych decyzji oraz o przysugujcych im rodkach prawnych. 26 rodki odwoawcze
W motywie (25) mowa jest o przepisach dotyczcych praw producentw lub innych zainteresowanych stron, ktrych dotycz decyzje wydane na podstawie dyrektywy w sprawie maszyn zob. 135: komentarze do art. 14 ust. 6 oraz 145: komentarze do art. 20.
24
(26) Pastwa czonkowskie powinny okreli sankcje stosowane w przypadku narusze przepisw niniejszej dyrektywy. Sankcje te powinny by skuteczne, proporcjonalne i odstraszajce. 27 Egzekwowanie przepisw
W motywie 26 przypomina si, e organy krajowe odpowiedzialne za egzekwowanie przepisw dyrektywy w sprawie maszyn (organy nadzoru rynku) musz mie moliwo nakadania odpowiednich kar, jeeli przepisy te nie s waciwie stosowane. Kary musz zosta przewidziane w ustawach i regulacjach krajowych transponujcych przepisy przedmiotowej dyrektywy do prawa krajowego zob. 153: komentarze do art. 26. (27) Stosowanie niniejszej dyrektywy do wielu maszyn przeznaczonych do podnoszenia osb wymaga lepszego rozgraniczenia produktw objtych niniejsz dyrektyw od produktw objtych dyrektyw 95/16/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 czerwca 1995 r. w sprawie zblienia ustawodawstw pastw czonkowskich dotyczcych dwigw(1). Przedefiniowanie zakresu ostatniej z wymienionych dyrektyw uznaje si wic za niezbdne. Dyrektywa 95/16/WE powinna w zwizku z tym zosta odpowiednio zmieniona.
(1)
Dz.U. L 213 z 7.9.1995, s. 1. Dyrektywa zmieniona rozporzdzeniem (WE) nr 1882/2003 (Dz.U. L 284 z 31.10.2003, s. 1).
28
Zmiana dyrektywy w sprawie dwigw
W motywie (27) objania si, e nowa dyrektywa w sprawie maszyn 2006/42/WE obejmuje zmian dyrektywy w sprawie dwigw 95/16/WE w celu doprecyzowania rozgraniczenia midzy zakresami stosowania obu dyrektyw zob. 151: komentarze do art. 24. (28) W zwizku z tym, e cel niniejszej dyrektywy, to znaczy ustanowienie zasadniczych wymaga w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa w odniesieniu do projektowania i produkcji w celu poprawy bezpieczestwa maszyn wprowadzanych do obrotu, nie moe zosta skutecznie osignity przez pastwa czonkowskie, a moe zosta lepiej osignity na poziomie wsplnotowym, Wsplnota moe przyj rodki, zgodnie z zasad pomocniczoci okrelon w art. 5 Traktatu. Zgodnie z zasad proporcjonalnoci, okrelon w tym artykule, niniejsza dyrektywa nie wykracza poza to, co jest niezbdne do osignicia tego celu. 29 Pomocniczo i proporcjonalno
Motyw (28) zawiera uzasadnienie dyrektywy w sprawie maszyn w odniesieniu do zasad pomocniczoci i proporcjonalnoci okrelonych w art. 5 Traktatu WE (obecnie art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej TUE). Zgodnie z powyszymi zasadami UE podejmuje dziaania tylko wtedy, gdy cele nie mog zosta lepiej zrealizowane przez pastwa czonkowskie. Oczywiste jest, e bez przyjcia dyrektywy w sprawie maszyn producenci musieliby stosowa rne przepisy i procedury w zakresie
25
bezpieczestwa maszyn obowizujce w poszczeglnych pastwach czonkowskich, co stanowioby powan przeszkod dla rynku wewntrznego oraz mniej skuteczny rodek zwikszania bezpieczestwa maszyn. (29) Zgodnie z ust. 34 Porozumienia midzyinstytucjonalnego w sprawie lepszego stanowienia prawa(2) zachca si pastwa czonkowskie do sporzdzania, dla ich wasnych celw i w interesie Wsplnoty, wasnych tabel, ktre w moliwie najszerszym zakresie odzwierciedlaj korelacje pomidzy niniejsz dyrektyw a rodkami transpozycji, oraz do podawania ich do wiadomoci publicznej.
(2)
Dz.U. C 321 z 31.12.2003, s. 1.
30
Krajowe tabele korelacji
Motyw (29) dotyczy porozumienia zawartego przez Parlament Europejski, Rad i Komisj w sprawie poprawy jakoci i przejrzystoci stanowienia prawa UE. W czci zatytuowanej Lepsza transpozycja i stosowanie zachca si pastwa czonkowskie do publikowania tablic korelacji pokazujcych powizania midzy przepisami niniejszej dyrektywy oraz rodkw transponujcych je do prawa krajowego. Jest to wane ze wzgldu na fakt, e chocia moc prawn posiadaj krajowe rodki transpozycji , to we wzajemnym dialogu podmiotw gospodarczych tekst dyrektywy w sprawie maszyn w oczywisty sposb stanowi wsplny punkt odniesienia. Pastwa czonkowskie musz rwnie poda tabel korelacji do wiadomoci Komisji cznie z tekstem rodkw transponujcych przedmiotow dyrektyw do prawa krajowego zob. 153: komentarze do art. 26. (30) rodki niezbdne do wykonania niniejszej dyrektywy powinny zosta przyjte zgodnie z decyzj Rady 1999/468/WE z dnia 28 czerwca 1999 r. ustanawiajc warunki wykonywania uprawnie wykonawczych przyznanych Komisji(3),
(3)
Dz.U. L 184 z 17.7.1999, s. 23.
31
Komitet ds. Maszyn
Motyw (30) dotyczy niektrych rodkw, ktre Komisja moe przyj po konsultacjach z Komitetem ds. Maszyn zob. 116: komentarze do art. 8 oraz 147: komentarze do art. 22.
26
ARTYKUY DYREKTYWY W SPRAWIE MASZYN Artyku 1 1. Zakres
Niniejsza dyrektywa ma zastosowanie do nastpujcych produktw:
a) maszyn; b) wyposaenia wymiennego; c) e) f) g) elementw bezpieczestwa; acuchw, lin i pasw; odczalnych urzdze do mechanicznego przenoszenia napdu; maszyn nieukoczonych. d) osprztu do podnoszenia;
2. Z zakresu niniejszej dyrektywy wyczone s: a) elementy bezpieczestwa przeznaczone do uytku jako czci zamienne identycznych elementw i dostarczone przez producenta oryginalnej maszyny;
b) urzdzenia specjalne, przeznaczone do uytku na terenie wesoych miasteczek lub parkw rozrywki; c) maszyny specjalnie zaprojektowane lub oddane do uytku do celw jdrowych, ktre w przypadku uszkodzenia mog spowodowa emisj radioaktywn; nastpujce rodki transportu: cigniki rolnicze i lene w zakresie ryzyka objtego dyrektyw 2003/37/WE, z wyczeniem maszyn zamocowanych na tych pojazdach; pojazdy silnikowe i ich przyczepy objte dyrektyw Rady 70/156/EWG z dnia 6 lutego 1970 r. w sprawie zblienia ustawodawstw pastw czonkowskich odnoszcych si do homologacji typu pojazdw silnikowych i ich przyczep(1), z wyczeniem maszyn zamocowanych na tych pojazdach; pojazdy objte dyrektyw 2002/24/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 marca 2002 r. odnoszc si do homologacji typu dwu- lub trzykoowych pojazdw silnikowych(2), z wyczeniem maszyn zamocowanych na tych pojazdach; pojazdy silnikowe przeznaczone wycznie do udziau w wycigach; oraz rodki transportu lotniczego, wodnego oraz kolejowego, z wyczeniem maszyn zamocowanych na tych rodkach transportu; f) statki penomorskie i pywajce jednostki przybrzene oraz maszyny zainstalowane na takich statkach lub jednostkach;
d) bro, w tym bro palna; e)
g) maszyny zaprojektowane i wykonane specjalnie do zastosowa w wojsku i policji;

27
h) maszyny zaprojektowane i wykonane specjalnie do celw badawczych, do doranego uytku w laboratoriach; i) j) k) grnicze urzdzenia wycigowe; maszyny przeznaczone do przemieszczania artystw podczas przedstawie artystycznych; sprzt elektryczny i elektroniczny w nastpujcych dziedzinach, w stopniu, w jakim jest on objty dyrektyw Rady 73/23/EWG z dnia 19 lutego 1973 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw pastw czonkowskich odnoszcych si do wyposaenia elektrycznego przewidzianego do stosowania w niektrych granicach napicia (3): l)
(1)
urzdzenia gospodarstwa domowego przeznaczone do uytku domowego, sprzt audiowizualny, sprzt informatyczny, maszyny biurowe powszechnego uytku, aparatura rozdzielcza i aparatura sterownicza niskiego napicia, silniki elektryczne; aparatura rozdzielcza i aparatura sterownicza, transformatory.
nastpujce rodzaje sprztu elektrycznego wysokiego napicia:
Dz.U. L 42 z 23.2.1970, s. 1. Dyrektywa ostatnio zmieniona dyrektyw Komisji 2006/28/WE (Dz.U. L 65 z 7.3.2006, s. 27). Dz.U. L 124 z 9.5.2002, s. 1. Dyrektywa ostatnio zmieniona dyrektyw Komisji 2005/30/WE (Dz.U. L 106 z 27.4.2005, s. 17).
(3) (2)
Dz.U. L 77 z 26.3.1973, s. 29. Dyrektywa zmieniona dyrektyw 93/68/EWG (Dz.U. L 220 z 30.8.1993, s. 1).
Artyku 2 Definicje Do celw niniejszej dyrektywy termin maszyna okrela produkty wymienione w art. 1 ust. 1 lit. a)f). Zastosowanie maj nastpujce definicje: a) maszyna oznacza: zesp, wyposaony lub przeznaczony do wyposaenia w mechanizm napdowy inny ni bezporednio wykorzystujcy si mini ludzkich lub zwierzcych, skadajcy si ze sprzonych czci lub elementw, z ktrych przynajmniej jedna wykonuje ruch, poczonych w cao majc konkretne zastosowanie, zesp okrelony w tiret pierwsze, jedynie z pominiciem elementw przeznaczonych do jego podczenia w miejscu pracy lub do podczenia do rde energii i napdu,
28
zesp okrelony w tiret pierwsze i drugie, gotowy do zainstalowania i zdolny do funkcjonowania w danym stanie jedynie w przypadku gdy jest zamontowany na rodkach transportu lub zainstalowany w jakim budynku lub na konstrukcji, zespoy maszyn okrelone w tiret pierwsze, drugie i trzecie lub maszyny nieukoczone okrelone w lit. g), ktre w celu osignicia okrelonego efektu kocowego, zostay zestawione i s sterowane w taki sposb, e dziaaj jako zintegrowana cao, zesp sprzonych czci lub elementw, z ktrych przynajmniej jedna wykonuje ruch, poczonych w cao, przeznaczony do podnoszenia adunkw, a ktrego jedynym rdem mocy jest bezporednie wykorzystanie siy ludzkich mini, b) wyposaenie wymienne oznacza urzdzenie, ktre po oddaniu do uytku maszyny lub cignika jest zamontowane do tej maszyny lub cignika przez samego operatora, w celu zmiany funkcji maszyny lub cignika lub przyporzdkowania nowej funkcji, o ile wyposaenie to nie jest narzdziem; c) element bezpieczestwa oznacza element: ktry suy do spenienia funkcji bezpieczestwa, oraz ktry jest wprowadzany do obrotu niezalenie, oraz ktrego uszkodzenie lub nieprawidowe dziaanie zagraa bezpieczestwu osb, oraz ktry nie jest niezbdny do dziaania maszyny lub ktry mona zastpi zwykymi elementami tak, aby maszyna moga dziaa. Orientacyjny wykaz elementw bezpieczestwa jest zawarty w zaczniku V, ktry moe by uaktualniany zgodnie z art. 8 ust. 1 lit a); d) osprzt do podnoszenia oznacza element lub wyposaenie niezwizane z maszyn podnoszc, umoliwiajce utrzymanie adunku, umieszczone pomidzy maszyn a adunkiem lub na samym adunku lub mogce stanowi integraln cz adunku i ktre jest wprowadzane do obrotu niezalenie; zawiesia i ich elementy rwnie s uznawane za osprzt do podnoszenia; e) f) acuchy, liny i pasy oznaczaj acuchy, liny i pasy zaprojektowane i wykonane do podnoszenia jako cz maszyny podnoszcej lub osprztu do podnoszenia; odczalne urzdzenie do mechanicznego przenoszenia napdu oznacza odczalny element do przenoszenia mocy pomidzy maszynami samobienymi lub cignikami a innymi maszynami poprzez poczenie ich na pierwszym staym oysku. W przypadku gdy urzdzenie zostao wprowadzone do obrotu z oson, naley je traktowa jako jeden produkt;
g) maszyna nieukoczona oznacza zesp, ktry jest prawie maszyn, ale nie moe samodzielnie suy do konkretnego zastosowania. Ukad napdowy jest maszyn nieukoczon. Jedynym przeznaczeniem maszyny nieukoczonej jest wczenie do lub poczenie z inn maszyn lub inn maszyn nieukoczon lub wyposaeniem, tworzc w ten sposb maszyn, do ktrej ma zastosowanie niniejsza dyrektywa; ...
29
32
Produkty objte dyrektyw w sprawie maszyn
W artykule 1 ust. 1 okrela si zakres stosowania przedmiotowej dyrektywy, tj. produkty, do ktrych maj zastosowanie zawarte w niej przepisy. Kada z siedmiu kategorii wymienionych w art. 1 ust. 1 lit. a)-g) jest objta definicj podan w art. 2 lit. a)g). cznie z tym naley odczytywa art. 1 w zwizku z art. 2. W poniszych komentarzach przeanalizowano kolejno kad z siedmiu kategorii produktw objtych dyrektyw w sprawie maszyn, cznie z ich definicjami. Artyku 2 Definicje
Do celw niniejszej dyrektywy termin maszyna okrela produkty wymienione w art. 1 ust. 1 lit. a)f). ... 33 Uywanie terminu maszyna w szerokim znaczeniu
Pierwsz kategori produktw, o ktrych mowa w art. 1 ust.1 lit. a) oraz okrelonych w art. 2 lit. a), s maszyny. W art.1 ust. 1 lit. a) oraz art. 2 lit. a) terminu maszyna uywa si w wskim znaczeniu. Definicje kategorii produktw okrelonych w art. 2 s jednak poprzedzone zdaniem objaniajcym, e termin maszyna naley take rozumie w szerokim znaczeniu obejmujcym sze kategorii produktw okrelonych w art. 1 ust. 1 lit. a)-f). Obowizki okrelone w artykuach dyrektywy odnoszce si do maszyn naley zatem rozumie, jako majce zastosowanie zarwno do maszyn w wskim znaczeniu, o ktrych mowa w art. 1 ust. 1 lit. a), jak i do produktw, o ktrych mowa w art. 1 ust. 1 b)-f): wyposaenia wymiennego, elementw bezpieczestwa, osprztu do podnoszenia, acuchw, lin i pasw oraz odczalnych urzdze do mechanicznego przenoszenia napdu. Dotyczy to na przykad obowizkw okrelonych w art. 4 ust. 1 dotyczcym nadzoru rynku, art. 5 ust. 1 dotyczcym wprowadzenia do obrotu i oddania do uytku, art. 6 ust. 1 o swobodzie przepywu, art. 7 ust. 1 i ust. 2 dotyczcym domniemania zgodnoci i norm zharmonizowanych, art. 9 dotyczcym rodkw szczegowych przewidzianych w odniesieniu do maszyn potencjalnie niebezpiecznych, art. 11 o klauzuli ochronnej, art. 12 okrelajcym procedury oceny zgodnoci maszyn, art. 15 dotyczcym instalowania i uytkowania maszyn, art. 16 o oznakowaniu CE, art. 17 dotyczcym niezgodnoci oznakowania oraz art. 20 okrelajcym rodki odwoawcze. Obowizki okrelone w wymienionych powyej artykuach nie maj zastosowania do maszyn nieukoczonych, o ktrych mowa w art. 1 ust. 1 lit. g). Jeeli obowizki maj zastosowanie do maszyn nieukoczonych, jest to wyranie stwierdzone, jak na przykad w art. 4 ust. 2 dotyczcym nadzoru rynku, art. 5 ust. 2 dotyczcym wprowadzania do obrotu, art. 6 ust. 2 o swobodzie przepywu oraz w art. 13 dotyczcym procedury dla maszyn nieukoczonych. Rwnie w przypadku, w ktrym obowizki maj zastosowanie zarwno do maszyn w szerokim znaczeniu, jak i do maszyn nieukoczonych, jest to wyranie stwierdzone, jak na przykad w art. 4 ust. 3 o nadzorze rynku oraz art. 6 ust. 3 o swobodzie przepywu.
30
W zasadniczych wymaganiach w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa w zaczniku I dyrektywy w sprawie maszyn termin maszyna naley na og rozumie w szerokim sensie jako odniesienie si do dowolnej kategorii produktw, o ktrych mowa w art. 1 ust. 1 lit. a)-f). Jeeli niektre zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa maj zastosowanie tylko do jednej lub kilku z tych kategorii, jest to wyranie stwierdzone lub moliwe do wywnioskowania z kontekstu. Na przykad w czci 4 zacznika I niektre wymagania maj wyranie zastosowanie do osprztu do podnoszenia. 34 Maszyny w wskim znaczeniu
Kategoria produktu, o ktrej mowa w art. 1 ust.1 lit. a), tj. obejmujca maszyny w wskim znaczeniu, jest zdefiniowana w art. 2 lit. a). Definicja zawiera pi tiret. W poniszych komentarzach analizuje si kolejno rne elementy z kadego tiret definicji. Artyku 2 lit. a) tiret pierwsze maszyna oznacza: zesp, wyposaony lub przeznaczony do wyposaenia w mechanizm napdowy inny ni bezporednio wykorzystujcy si mini ludzkich lub zwierzcych, skadajcy si ze sprzonych czci lub elementw, z ktrych przynajmniej jedna wykonuje ruch, poczonych w cao majc konkretne zastosowanie, ... 35 Podstawowa definicja
Tiret pierwsze definicji maszyny obejmuje nastpujce elementy: . . . zesp . . skadajcy si ze sprzonych czci lub elementw . . Produktw posiadajcych czci lub elementy, ktre nie s ze sob sprzone, nie uznaje si za maszyny. Nie wyklucza to moliwoci dostarczania maszyn, ktrych pewne czci zostay zdemontowane do celw magazynowania lub transportu. W takich przypadkach maszyna musi zosta zaprojektowana i zbudowana w taki sposb, aby zapobiec bdom montaowym podczas montau poszczeglnych czci. Jest to szczeglnie wane, jeeli maszyna jest przeznaczona dla nieprzeszkolonych, nieprofesjonalnych uytkownikw. Producent musi take doczy odpowiedni instrukcj montau, biorc pod uwag, w stosownych przypadkach, oglny poziom wyksztacenia i wiedz, jakich mona w sposb uzasadniony oczekiwa od nieprofesjonalnych uytkownikw zob. 225: komentarze do sekcji 1.5.4, 259: komentarze do sekcji 1.7.4.1 lit. d) oraz 264: komentarze do zacznika I sekcja 1.7.4.2 lit. i). . . . z ktrych przynajmniej jedna wykonuje ruch . . . Produkty nieposiadajce czci ruchomych nie s uznawane za maszyny.
31
. . . wyposaony lub przeznaczony do wyposaenia w mechanizm napdowy . . . Ruchome czci maszyn s poruszane za pomoc ukadu napdowego zasilanego energi z jednego lub kilku rde, np. energi ciepln, elektryczn, pneumatyczn, hydrauliczn lub mechaniczn. Maszyna moe by wyposaona w silnik zasilany wasnym rdem energii, takim jak rdo termiczne lub akumulator. Moe ona by podczona do jednego lub wikszej liczby zewntrznych rde energii, takich jak zasilanie elektryczne lub spronym powietrzem. Maszyna moe wykorzystywa energi mechaniczn dostarczan przez inne urzdzenia, jak na przykad w przypadku maszyny rolniczej holowanej napdzanej waem odbioru mocy cignika lub stanowisk badawczych pojazdw silnikowych napdzanych przez badane pojazdy. Maszyna moe by rwnie zasilana naturalnym rdem energii, np. energi wiatru lub wody. Zwykle producent maszyn ukoczonych dostarcza je wyposaone w ukad napdowy. Jednak urzdzenia przeznaczone do wyposaenia w ukad napdowy, ale dostarczane bez tego ukadu, mona rwnie uzna za maszyny. W przepisie uwzgldnia si na przykad fakt, e niektrzy uytkownicy wol, aby wykorzystywane przez nich maszyny byy wyposaone w jednolite silniki ze wzgldu na atwiejsz konserwacj. W przypadku maszyn dostarczanych bez mechanizmu napdowego: ocena ryzyka przeprowadzona przez producenta musi uwzgldnia wszystkie rodzaje ryzyka zwizane z maszyn, w tym te zwizane z ukadem napdowym, w ktry maszyna ma zosta wyposaona zob. 158: komentarze do zasady oglnej nr 1 w zaczniku I; producent maszyn musi poda w swoich instrukcjach wszystkie niezbdne specyfikacje ukadu napdowego, ktry ma zosta zamontowany, takie jak typ, moc, sposoby podczenia, a take dostarczy szczegowe instrukcje montau ukadu napdowego zob. 264: komentarze do zacznika I sekcji 1.7.4.2 lit. i); ocena zgodnoci maszyny musi obejmowa specyfikacje ukadu napdowego, w ktry ma zosta wyposaona, oraz instrukcje montau; oznakowanie CE umieszczane na maszynie oraz towarzyszca jej deklaracja zgodnoci WE musz obejmowa specyfikacje i instrukcje dotyczce ukadu napdowego, w ktry maszyna ma zosta wyposaona;
Jeeli powysze warunki nie zostan spenione, maszyna bez okrelonego w peni ukadu napdowego musi zosta uznana za nieukoczon zob. 46: komentarze do art. 2 lit. g). W takim przypadku poczenie takiej maszyny nieukoczonej i ukadu napdowego naley uzna za maszyn finaln oraz podda j szczegowej ocenie zgodnoci zob. 38: komentarze tiret czwartego art. 2 lit. a). . . . inny ni bezporednio wykorzystujcy si mini ludzkich lub zwierzcych . . . Ruchome czci maszyn objtych dyrektyw w sprawie maszyn musz by napdzane rdem energii innym ni wykorzystujce bezporednio si mini ludzkich lub zwierzcych. Maszyny napdzane bezporednio si mini ludzkich lub zwierzcych, takie jak na przykad rczne kosiarki do trawy, rczne wiertarki lub pchane rcznie wzki, ktre przestaj dziaa w momencie zaprzestania przykadania
32
siy rcznej, nie podlegaj dyrektywie w sprawie maszyn. Jedynym odstpstwem od tej oglnej zasady s maszyny podnoszce zob. 40: komentarze do tiret pitego art. 2 lit. a). Z drugiej strony, dyrektywa w sprawie maszyn ma zastosowanie do maszyn napdzanych si rk, ktra nie jest przykadana bezporednio, ale magazynowana, jak na przykad w przypadku spryn lub akumulatorw hydraulicznych lub pneumatycznych, dziki czemu maszyna moe funkcjonowa po zaprzestaniu oddziaywania na ni siy rk. . . . poczonych w cao majc konkretne zastosowanie . . . Maszyna musi nadawa si do uytkowania w okrelonym celu. Typowe zastosowania maszyn obejmuj na przykad przetwarzanie, obrbk, pakowanie materiaw lub przemieszczanie materiaw, przedmiotw lub osb. Dyrektywy w sprawie maszyn nie stosuje si do poszczeglnych czci maszyny, takich jak na przykad uszczelki, oyska kulkowe, krki linowe, sprzga elastyczne, zawory elektromagnetyczne, siowniki hydrauliczne, skrzynie biegw mocowane konierzowo itp., ktre nie maj okrelonego zastosowania oraz s przeznaczone do wbudowania w maszyn. Maszyna ukoczona wyposaona w takie elementy musi spenia zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa. W zwizku z tym producent maszyn musi dobra elementy z odpowiednimi specyfikacjami i charakterystyk. Artyku 2 lit. a) tiret drugie ... maszyna oznacza: ... - zesp okrelony w tiret pierwsze, jedynie z pominiciem elementw przeznaczonych do jego podczenia w miejscu pracy lub do podczenia do rde energii i napdu, ... 36 Maszyny dostarczane bez elementw umoliwiajcych ich podczenie
W tiret drugim definicji maszyny uznaje si, e charakterystyki elementw niezbdnych do podczenia maszyny w miejscu pracy do rde energii i napdu mog zalee od miejsca, w ktrym maszyna ma by uytkowana lub zainstalowana. W zwizku z tym maszyny mona dostarcza bez tego rodzaju elementw. W takim przypadku producent maszyn musi okreli w instrukcjach wszelkie niezbdne specyfikacje dotyczce bezpiecznych sposobw podczenia zob. 264: komentarze do zacznika I sekcja 1.7.4.2 lit. i).
33
Artyku 2 lit. A) tiret trzecie ... maszyna oznacza: ... zesp okrelony w tiret pierwsze i drugie, gotowy do zainstalowania i zdolny do funkcjonowania w danym stanie jedynie w przypadku gdy jest zamontowany na rodkach transportu lub zainstalowany w jakim budynku lub na konstrukcji, ... 37 Maszyny przeznaczone do zainstalowania na specjalnej konstrukcji
Tiret trzecie definicji maszyny dotyczy maszyn przeznaczonych do zainstalowania na rodkach transportu, w budynku lub na konstrukcji. Zasadniczo rodki transportu s wyczone z zakresu stosowania dyrektywy w sprawie maszyn, ale maszyny montowane na rodkach transportu s tym zakresem objte zob. 54: komentarze do art. 1 ust. 2 lit. e). Przykadowe maszyny montowane na rodkach transportu obejmuj urawie przeadunkowe, podesty ruchome zaadowcze, skrzynie adunkowe wywrotek hydrauliczne dwigi samochodowe, platformy zaadunkowe, przyczepy wywrotki, sprarki montowane na pojazdach lub przyczepach, ugniatarki montowane na pojazdach, betoniarki montowane na pojazdach, adowarki kontenerw na odpady, wycigarki mechaniczne, wywrotki samochodowe oraz montowane na pojazdach lub przyczepach przejezdne podesty ruchome. Jeeli maszyny te montuje si na pojazdach drogowych lub przyczepach, ktre s wyczone z zakresu stosowania dyrektywy w sprawie maszyn, wymagania okrelone w tej dyrektywie nie maj zastosowania do samego pojazdu lub przyczepy, maj natomiast zastosowanie do montowanych na nich maszyn oraz do wszystkich aspektw dotyczcych oddziaywa zachodzcych midzy maszyn i podwoziem, na ktrym jest zamontowana, mogcych mie wpyw na bezpieczn jazd i dziaanie maszyny. Z tego powodu maszyny montowane na rodkach transportu odrnia si od samojezdnych maszyn z napdem silnikowym, takich jak na przykad samojezdne maszyny budowlane lub samojezdne maszyny rolnicze, ktre s w caoci objte dyrektyw w sprawie maszyn. Zgodnie z tiret trzecim definicji maszyny producent maszyn przeznaczonych do instalowania na rodkach transportu, w budynkach lub na konstrukcjach ponosi odpowiedzialno za zgodno takich maszyn z odpowiednimi zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa. Musi on umieci na maszynie oznakowanie CE oraz sporzdzi i podpisa deklaracj zgodnoci WE. Producent tego rodzaju maszyn musi uwzgldni w ocenie ryzyka wszystkie ryzyka zwizane z dan maszyn, w tym zwizane z instalacj maszyny na podwoziu pojazdu lub przyczepy bd na konstrukcji nonej zob. 158: komentarze do zasady oglnej nr 1 w zaczniku I. Producent maszyn okrela w instrukcjiach niezbdne specyfikacje dotyczce konstrukcji nonych oraz dostarcza szczegow instrukcje dotyczce instalacji zob. 264: komentarze do zacznika I sekcja 1.7.4.2 lit. i).
34
Producenci maszyn przeznaczonych do instalowania na rodkach transportu musz zatem okreli pojazdy lub przyczepy, na ktrych maszyny te mog zosta w bezpieczny sposb zainstalowane, podajc ich charakterystyki techniczne lub, jeeli jest to konieczne, konkretne modele pojazdu. Jeeli dostarczany produkt przeznaczony do zainstalowania na rodkach transportu nie jest gotowy do zainstalowania, na przykad jeeli brakuje istotnych elementw, takich jak rama nona lub podpory stabilizujce, naley go raczej uzna za maszyn nieukoczon zob. 46: komentarze do art. 2 lit. g). W takim przypadku za producenta maszyny finalnej naley uzna osob, ktra montuje maszyn nieukoczon i pozostae elementy na rodku transportu. Producenci maszyn przeznaczonych do instalowania w budynkach lub na konstrukcjach, na przykad suwnic bramowych, niektrych dwigw lub schodw ruchomych, musz okreli waciwoci konstrukcji w szczeglnoci nono niezbdne dla zapewnienia podparcia maszyny. Producent maszyn nie ponosi jednak odpowiedzialnoci za wykonanie samego budynku lub konstrukcji zob. 262: komentarze do zacznika I sekcja 1.7.4.2 lit. i) oraz 361: komentarze do zacznika I sekcja 4.4.2 lit. a). Osoba, ktra instaluje tak maszyn na rodkach transportu, w budynku lub na konstrukcji jest odpowiedzialna za przestrzeganie instrukcje dotyczce instalacji dostarczonej przez producenta. Ocena zgodnoci maszyny przeznaczonej do zainstalowania na rodkach transportu, w budynku lub na konstrukcji obejmuje sam maszyn, specyfikacje konstrukcji nonej oraz instrukcje dotyczce instalacji. Maszyna zainstalowana na konstrukcji musi zosta poddana niezbdnym badaniom i kontrolom w celu sprawdzenia zgodnoci z zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa. Oznakowanie CE umieszczane na maszynie oraz deklaracja zgodnoci WE, ktra musi by do niej doczona, potwierdzaj zgodno samej maszyny oraz specyfikacji i instrukcji dotyczcych instalacji. W przypadku maszyn przeznaczonych do podnoszenia producent jest odpowiedzialny za sprawdzenie maszyn, ktre s gotowe do wprowadzenia do uytku, pod ktem przydatnoci do pracy zgodnie z przeznaczeniem zob. 350352: komentarze do sekcji 4.1.3 zacznika I oraz 361: komentarze do zacznika I sekcja 4.4.2 lit. e). Niektre kategorie maszyn, do ktrych nale na przykad automatyczne bramy, drzwi, okna, aluzje i rolety, przeznaczone do instalowania w budynkach, s objte rwnie zakresem dyrektywy 89/106/WE w sprawie wyrobw budowlanych zob. 92: komentarze do art. 3.
35
Artyku 2 lit. a) tiret czwarte ... maszyna oznacza: ... - zespoy maszyn okrelone w tiret pierwsze, drugie i trzecie lub maszyny nieukoczone okrelone w lit. g), ktre w celu osignicia okrelonego efektu kocowego, zostay zestawione i s sterowane w taki sposb, e dziaaj jako zintegrowana cao, ... 38 Zespoy maszyn
Tiret czwarte dotyczy zespow maszyn skadajcych si z co najmniej dwch maszyn lub maszyn nieukoczonych zestawionych ze sob w celu okrelonego zastosowania. Zespoy maszyn mog by zoone z dwch jednostek, takich jak na przykad maszyna do pakowania i maszyna do znakowania, lub z szeregu zestawionych ze sob jednostek, tworzcych na przykad lini produkcyjn. Zgodnie z definicj zespow maszyn, zespoy s zestawione i sterowane w taki sposb, e dziaaj jako integralna cao w celu osignicia okrelonego efektu kocowego. W przypadku grupy jednostkowych maszyn lub maszyn nieukoczonych, ktra ma by uznana za zesp maszyn, musz zosta spenione wszystkie ponisze kryteria: jednostki skadowe zostay ze sob zestawione w celu speniania wsplnej funkcji, na przykad produkcji danego produktu; jednostki skadowe s poczone w funkcjonalny sposb, tak aby dziaanie kadej z jednostek miao bezporedni wpyw na dziaanie pozostaych jednostek lub zespou jako caoci, w zwizku z czym niezbdne jest przeprowadzenie oceny ryzyka dla caego zespou; jednostki skadowe posiadaj wsplny ukad sterowania zob. 184: komentarze do sekcji 1.2.1 zacznika I oraz 203: komentarze do sekcji 1.2.4.4 zacznika I.
Grupy maszyn poczonych ze sob, ale dziaajcych niezalenie od siebie, nie uznaje si za zesp maszyn w powyszym znaczeniu. Definicja zespow maszyn nie musi dotyczy caego zakadu przemysowego skadajcego si ze znacznej liczby maszyn, zespow maszyn oraz innych urzdze pochodzcych od rnych producentw. W celu stosowania dyrektywy w sprawie maszyn takie due instalacje dzieli si jednak zazwyczaj na sekcje, ktre mona uzna za zespoy maszyn, na przykad urzdzenia do rozadunku i odbioru surowcw, urzdzenia do przetwarzania oraz urzdzenia do pakowania i zaadunku. W takim przypadku wszelkie rodzaje ryzyka zwizane z oddziaywaniem na pozostae sekcje zakadu musz zosta uwzgldnione w instrukcjach zob. 264: komentarze do zacznika I sekcja 1.7.4.2 lit. i). Naley zauway, e wprowadzanie do obrotu urzdze instalowanych w zakadach przemysowych, ktre nie wchodz w zakres stosowania dyrektywy w sprawie maszyn, moe by regulowane przepisami innych dyrektyw UE w sprawie rynku wewntrznego.
36
Osoba tworzca zesp maszyn jest uznawana za producenta takiego zespou i ma obowizek zagwarantowa, e zesp jako cao bdzie spenia wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa okrelone w dyrektywie w sprawie maszyn zob. 79: komentarze do art. 2 lit i). W niektrych przypadkach producent zespou maszyn jest rwnie producentem jednostek skadowych zespou Czciej jednak jednostki skadowe zespou s wprowadzane do obrotu przez innych producentw w postaci kompletnych maszyn, ktre mogyby rwnie dziaa niezalenie od siebie zgodnie z tiret pierwszym, drugim lub trzecim art. 2 lit. a), lub w postaci maszyn nieukoczonych zgodnie z art. 2 lit. g). Jeeli jednostkowe maszyny, o ktrych mowa wprowadza si do obrotu jako maszyny gotowe do uytku, ktre mogyby take dziaa niezalenie od siebie, musz one posiada oznakowanie CE oraz doczon deklaracj zgodnoci WE zob. 103: komentarze do art. 5 ust. 1. Jeeli wprowadza si je do obrotu jako maszyny nieukoczone, nie powinno si umieszcza na nich oznakowania CE, ale naley doczy deklaracj wczenia oraz instrukcje montau zob. 104: komentarze do art. 5 ust. 2 oraz 131: komentarze do art. 13. Zespoy maszyn s objte zakresem stosowania dyrektywy w sprawie maszyn, poniewa ich bezpieczestwo zaley od bezpiecznego projektu i wykonania jednostek skadowych, a take od ich odpowiednioci oraz wzajemnego oddziaywania zachodzcego midzy takimi jednostkami. Ocena ryzyka przeprowadzana przez producenta zespou maszyn musi zatem obejmowa zarwno odpowiednio jednostek skadowych pod ktem bezpieczestwa zespou jako caoci, jak i zagroenia wynikajce z wzajemnych oddziaywa midzy jednostkami skadowymi. Ocena ryzyka musi uwzgldnia rwnie wszelkie zagroenia zwizane z zespoem, ktre nie s objte deklaracj zgodnoci WE (w przypadku maszyn) lub deklaracj wczenia i instrukcje montau (w przypadku maszyn nieukoczonych) dostarczan przez producentw jednostek skadowych. Producent zespou maszyn musi: przeprowadzi odpowiedni procedur oceny zgodnoci dla zespou maszyn zob. 127-130: komentarze do art. 12; umieci okrelone oznakowanie (na przykad w postaci odrbnej tabliczki) na zespole maszyn, zawierajce informacje wymagane w sekcji 1.7.3 oraz, w stosownych przypadkach, w sekcjach 3.6.2, 4.3.3 i 6.5 zacznika I, w tym oznakowanie CE; sporzdzi i podpisa deklaracj zgodnoci WE dotyczc zespou maszyn zob. 103: komentarze do art. 5 ust. 1. Deklaracja zgodnoci WE w przypadku maszyn ukoczonych oraz deklaracja wczenia i instrukcje montau w przypadku maszyn nieukoczonych wbudowanych do zespou maszyn musz zosta wczone do dokumentacji technicznej zespou maszyn zob. 392: komentarze do zacznika VII sekcja A pkt 1 lit. a). Dokumentacja techniczna zespou maszyn musi zawiera take informacje na temat wszelkich zmian wprowadzonych w jednostkach skadowych przy ich czeniu w zesp.
37
39
Zespoy obejmujce nowe oraz istniejce maszyny
Dyrektywa w sprawie maszyn ma zastosowanie do maszyn po raz pierwszy wprowadzanych do obrotu oraz oddawanych do uytku w UE. Zasadniczo s to nowe maszyny zob. 72: komentarze do art. 2 lit. h). W zwizku z powyszym zespoy maszyn, o ktrych mowa w tiret czwartym art. 2 lit. a), s zwykle nowymi zespoami nowych maszyn. W przypadku uytkowanych maszyn (wykorzystywanych przy pracy) pracodawca musi zapewni utrzymanie zgodnoci i bezpieczestwa maszyn przez cay okres ich uytkowania, zgodnie z krajowymi przepisami wdraajcym dyrektyw 2009/104/WE zob. 140: komentarze do art. 15. W niektrych przypadkach co najmniej jedna jednostka skadowa istniejcego zespou maszyn moe zosta zastpiona now jednostk lub nowe jednostki mog zosta doczone do takiego zespou. Powstaje pytanie, czy zesp maszyn obejmujcy nowe oraz istniejce ju jednostki jest, jako cao, objty zakresem stosowania dyrektywy w sprawie maszyn. Nie jest moliwe podanie dokadnych kryteriw umoliwiajcych udzielenie odpowiedzi na powysze pytanie w kadym okrelonym przypadku. W zwizku z tym, w razie wtpliwoci, zaleca si osobie zajmujcej si tworzeniem takiego zespou maszyn, aby zwrcia si w tej sprawie do waciwych organw krajowych. Niemniej jednak mona poda nastpujce wytyczne oglne: 1. Jeeli zastpienie lub dodanie jednostki skadowej w istniejcym ju zespole maszyn nie wpywa w znaczcy sposb na funkcjonowanie lub bezpieczestwo pozostaej czci zespou, now jednostk uznaje si za maszyn objt zakresem stosowania dyrektywy w sprawie maszyn i w danym przypadku nie wymaga si podejmowania adnych dziaa wedug dyrektywy w odniesieniu do czci zespou, na ktre zmiana nie wywara wpywu. Pracodawca pozostaje odpowiedzialny za bezpieczestwo caego zespou zgodnie z krajowymi przepisami wdraajcym dyrektyw 2009/104/WE zob. 140: komentarze do art. 15. Jeeli jednostka jest maszyn ukoczon, ktra mogaby funkcjonowa take niezalenie, posiadajc oznakowanie CE i doczon deklaracj zgodnoci WE, wbudowanie nowej jednostki do istniejcego ju zespou naley uzna za instalowanie maszyny, co nie wymaga przeprowadzenia nowej oceny zgodnoci, umieszczenia nowego oznakowania CE oraz doczenia nowej deklaracji zgodnoci WE. Jeeli nowa jednostka skada si z maszyny nieukoczonej z doczon deklaracj wczenia i instrukcje montau, osob zajmujc si wczeniem takiej maszyny do zespou maszyn uznaje si za producenta nowej jednostki. Musi on w zwizku z tym dokona oceny wszelkich rodzajw ryzyka zwizanych z poczeniami maszyny nieukoczonej z innymi urzdzeniami i zespoem maszyn, speni wszystkie odpowiednie zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa, ktrych nie zastosowa producent maszyny nieukoczonej, zastosowa instrukcje montau, sporzdzi deklaracj zgodnoci WE oraz umieci oznakowanie CE na nowej zmontowanej jednostce.
38
2. Jeeli zastpienie lub dodanie nowych jednostek skadowych w istniejcym ju zespole maszyn ma znaczcy wpyw na funkcjonowanie i bezpieczestwo zespou jako caoci lub wie si z istotnymi zmianami w zespole, mona uzna zmian za rwnoznaczn ze zbudowaniem nowego zespou maszyn, do ktrego musi by stosowana dyrektywa w sprawie maszyn. W takim przypadku cay zesp, w tym wszystkie jego jednostki skadowe, musz by zgodne z przepisami dyrektywy w sprawie maszyn. Moe to dotyczy rwnie przypadku, w ktrym nowy zesp maszyn skada si z jednostek nowych i z drugiej rki. Artyku 2 lit. a) tiret pite ... maszyna oznacza: ... zesp sprzonych czci lub elementw, z ktrych przynajmniej jedna wykonuje ruch, poczonych w cao, przeznaczony do podnoszenia adunkw, a ktrego jedynym rdem mocy jest bezporednie wykorzystanie siy ludzkich mini, ... 40 Maszyny do podnoszenia adunkw napdzane rcznie
Tiret pite definicji maszyny okrela wyjtek od oglnej zasady, wedug ktrej maszyny z napdem rcznym s wyczone z zakresu stosowania dyrektywy w sprawie maszyn. Maszyny z napdem rcznym przeznaczone do podnoszenia adunkw, tzn. towarw, osb bd zarwno towarw jak i osb, s objte zakresem przepisw dyrektywy w sprawie maszyn zob. 328: komentarze do zacznika I sekcja 4.1.1 lit. a). Przykadami maszyny tego typu s napdzane rcznie wcigniki i urawie, dwigniki, podnoniki stoowe, wzki jezdniowe unoszce i podnonikowe, a take podesty ruchome przejezdne. Urzdzenia, ktre nie su do podnoszenia adunku, ale tylko do jego utrzymywania na okrelonej wysokoci, nie s objte przedmiotow definicj. Artyku 2 ... b) wyposaenie wymienne oznacza urzdzenie, ktre po oddaniu do uytku maszyny lub cignika jest zamontowane do tej maszyny lub cignika przez samego operatora, w celu zmiany funkcji maszyny lub cignika lub przyporzdkowania nowej funkcji, o ile wyposaenie to nie jest narzdziem; 41 Wyposaenie wymienne
Wyposaenie wymienne, o ktrym mowa w art. 1 ust. 1 lit. b), zostao zdefiniowane w art. 2 lit. b). Naley zauway, e wyposaenie wymienne jest rwnie okrelane terminem maszyna stosowanym w szerokim znaczeniu tego sowa zob. 33: komentarze do akapitu pierwszego art. 2. W poniszych komentarzach zostay przeanalizowane kolejno rne elementy definicji wyposaenia wymiennego.
39
. . . po oddaniu do uytku maszyny lub cignika . . . Wyposaenie wymienne to wyposaenie zaprojektowane i zbudowane w celu zamontowania w maszynie po oddaniu do uytku maszyny podstawowej. Wyposaenie, ktre producent montuje w maszynie przy jej wprowadzaniu do obrotu i w przypadku ktrego nie przewiduje si jego wymiany przez uytkownika, nie jest uznawane za wyposaenie wymienne, ale za cz maszyny. Jeden element wyposaenia wymiennego lub ich wiksza liczba mog by dostarczane przez producenta maszyn wraz z maszyn podstawow lub przez innego producenta. W obu przypadkach kady element wymiennego wyposaenia uznaje si za odrbny produkt, ktry musi posiada doczon oddzieln deklaracj zgodnoci WE, oznakowanie CE oraz musi by dostarczany z dotyczcymi go instrukcjami. . . . jest zamontowane do tej maszyny lub cignika przez samego operatora . . . Poniewa wyposaenie wymienne jest przeznaczone do zamontowania w maszynie, uznaje si, e po poczeniu maszyna i wyposaenie wymienne funkcjonuj jako integralna cao. Urzdzenie wykorzystywane cznie z maszyn, ale niezamontowane w niej, nie jest uznawane za wyposaenie wymienne. . . . w celu zmiany funkcji maszyny lub cignika lub przyporzdkowania nowej funkcji, o ile wyposaenie to nie jest narzdziem . . . Wyposaenia wymiennego nie naley myli z czciami zamiennymi, ktre nie zmieniaj funkcji maszyny lub nie nadaj jej nowej funkcji, ale ich przeznaczeniem jest po prostu zastpienie zuytych lub uszkodzonych czci. Wyposaenie wymienne odrnia si rwnie od narzdzi, takich jak ostrza, wierta, zwyke yki do koparek itp., ktre nie zmieniaj funkcji maszyny podstawowej lub nie nadaj jej nowej funkcji. Narzdzia jako takie nie wchodz w zakres stosowania dyrektywy w sprawie maszyn (chocia producenci maszyn musz okreli zasadnicze waciwoci narzdzi, w ktre maszyna moe by wyposaona) zob. 268: komentarze do zacznika I sekcja 1.7.4.2 lit. n). Przykadowe wyposaenie wymienne obejmuje urzdzenia montowane do cignikw rolniczych lub lenych w celu uzyskania funkcji takich, jak oranie, zbieranie plonw, podnoszenie lub adowanie, a take urzdzenia montowane do maszyn do robt ziemnych w celu uzyskania funkcji umoliwiajcych np. wiercenie lub rozbirk. Podesty robocze przeznaczone do montowania na maszynach podnoszcych w celu zmiany ich funkcji, aby moliwe byo podnoszenie osb, stanowi wyposaenie wymienne zob. 388: komentarze do pkt 17 zacznika IV. Inne przykady wyposaenia tego typu to konstrukcje przeznaczone do montowania w przenonych maszynach rcznych w celu ich przeksztacenia w maszyny stacjonarne oraz wymienne dostawne mechanizmy posuwowe do obrabiarek do drewna. Wyposaenie wymienne moe wprowadza do obrotu producent maszyn podstawowych lub inny producent. W obu przypadkach producent wyposaenia wymiennego musi w dostarczonych instrukcjach okreli maszyny, w ktrych moe by ono bezpiecznie montowane i uytkowane, podajc waciwoci techniczne takich maszyn lub w stosownych przypadkach ich konkretne modele. Musi on take
40
doczy niezbdne instrukcje bezpiecznego montau i uytkowania wyposaenia wymiennego zob. 264: komentarze do zacznika I sekcja 1.7.4.2 lit. i). Producent wyposaenia wymiennego musi zagwarantowa, e maszyna podstawowa wraz z zamontowanym w niej zgodnie z przeznaczeniem wyposaeniem wymiennym bdzie spenia wszystkie zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa okrelone w zaczniku I i musi przeprowadzi odpowiedni procedur oceny zgodnoci. Naley zauway, e w wyniku zamontowania wyposaenia wymiennego w maszynie podstawowej moe powsta maszyna naleca do jednej z kategorii wymienionych w zaczniku IV. Na przykad moe to dotyczy przypadku, w ktrym obrabiarka do drewna zostaa wyposaona w statyw w celu jej przeksztacenia w maszyn stacjonarn, tak jak pilarka tarczowa stoowa lub frezarka z pionowym wrzecionem, bd przypadku, w ktrym maszyn podnoszc wyposaono w podest roboczy w celu zmiany jej funkcji, tak aby moliwe byo podnoszenie osb 9 . W takich przypadkach producent wyposaenia wymiennego musi przeprowadzi ocen ryzyka dla maszyny podstawowej z zamontowanym w niej wyposaeniem wymiennym oraz zastosowa jedn z procedur oceny zgodnoci przewidzianych dla maszyn wymienionych w zaczniku IV zob. 129-130: komentarze do art. 12. Ocena zgodnoci musi gwarantowa, e zesp zoony z wyposaenia wymiennego zamontowanego zgodnie z przeznaczeniem w maszynie podstawowej lub maszynach podstawowych okrelonego typu jest zgodny ze wszystkimi zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa okrelonymi w zaczniku I. W deklaracji zgodnoci WE dotyczcej wyposaenia wymiennego podaje si wymagane informacje dotyczce oceny zgodnoci maszyny podstawowej z zamontowanym w niej wyposaeniem wymiennym. Instrukcje dla takiego wyposaenia musz rwnie okrela typ lub typy maszyn podstawowych, w ktrych zgodnie z przeznaczeniem ma by montowane wyposaenie, oraz zawiera niezbdne instrukcje montau zob. 264: komentarze do sekcji 1.7.4.2 lit. i).
Zob. wytyczne Interchangeable equipment for lifting persons and equipment used with machinery designed for lifting goods for the purpose of lifting persons: http://ec.europa.eu/enterprise/sectors/mechanical/files/machinery/interchangeable_equipment_lifting_p ersons_-_lifting_goods_dec_2009_en.pdf 41
Artyku 2 ... c) element bezpieczestwa oznacza element: ktry suy do spenienia funkcji bezpieczestwa, oraz ktry jest wprowadzany do obrotu niezalenie, oraz ktrego uszkodzenie lub nieprawidowe dziaanie zagraa bezpieczestwu osb, oraz ktry nie jest niezbdny do dziaania maszyny lub ktry mona zastpi zwykymi elementami tak, aby maszyna moga dziaa. Orientacyjny wykaz elementw bezpieczestwa jest zawarty w zaczniku V, ktry moe by uaktualniany zgodnie z art. 8 ust. 1 lit a); 42 Elementy bezpieczestwa
Elementy bezpieczestwa, o ktrych mowa w art. 1 ust. 1 lit c), zostay zdefiniowane w art. 2 lit. c). Naley zauway, e elementy bezpieczestwa okrela si rwnie terminem maszyny stosowanym w szerokim znaczeniu tego sowa zob. 33: komentarze do pierwszego akapitu art. 2. Wiele elementw maszyn ma istotne znaczenie dla zdrowia i bezpieczestwa osb. Elementw o charakterze wycznie roboczym nie uznaje si jednak za elementy bezpieczestwa. Elementy bezpieczestwa to elementy, ktre zgodnie z przeznaczeniem okrelonym przez ich producenta, maj by montowane w maszynie wycznie w celu penienia funkcji ochronnej. Elementy wprowadzane do obrotu oddzielnie, ktre zgodnie z przeznaczeniem okrelonym przez ich producenta, maj peni funkcje ochronne i robocze lub by uytkowane do celw zapewnienia bezpieczestwa lub do celw roboczych, uznaje si za elementy bezpieczestwa. Wyczenie aparatury rozdzielczej i aparatury sterowniczej niskiego napicia wymienionej w tiret pitym art. 1 ust. 2 lit. k) nie ma zastosowania do elektrycznych elementw bezpieczestwa zob. 68: komentarze do art. 1 ust. 2 lit. k). Ostatnie zdanie definicji dotyczy wykazu elementw bezpieczestwa podanego w zaczniku V. Zacznik V zawiera wykaz kategorii elementw bezpieczestwa, w ktre zazwyczaj wyposaa si maszyny. Analiza tego wykazu pomaga zrozumie definicj elementu bezpieczestwa. Wykaz ten jest jednak orientacyjny i niezamknity. Innymi sowy kady element, zgodny z definicj okrelon w art. 2 lit. c), naley uzna za element bezpieczestwa wchodzcy w zakres stosowania dyrektywy w sprawie maszyn, nawet jeeli nie znajduje si w wykazie podanym w zaczniku V. Jeeli w przyszoci zidentyfikowane zostan elementy bezpieczestwa, ktre nie s uwzgldnione w wykazie w zaczniku V, na przykad innowacyjne elementy bezpieczestwa, Komisja moe przyj decyzj w sprawie aktualizacji wykazu po skonsultowaniu si z Komitetem ds. Maszyn zgodnie z procedur regulacyjn poczon z wnikliwym badaniem zob. 116: komentarze do art. 8 ust. 1 lit. a) oraz 147: komentarze do art. 22 ust. 3.
42
Tiret drugie definicji okrelonej w art. 2 lit. c) przewiduje, e tylko elementy bezpieczestwa, ktre s wprowadzane do obrotu niezalenie, podlegaj przepisom dyrektywy w sprawie maszyn. Elementy bezpieczestwa, ktre wyprodukowa producent maszyn w celu wbudowania tych elementw we wasne produkty, nie s objte zakresem stosowania przedmiotowej dyrektywy, mimo e musz umoliwi spenienie przez maszyn zasadniczych wymaga w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa. Naley zauway, e jeeli taki producent dostarcza elementy bezpieczestwa jako czci zamienne oryginalnych elementw bezpieczestwa maszyny, ktr wprowadzi do obrotu, nie podlegaj one przepisom dyrektywy w sprawie maszyn zob. 48: komentarze do art. 1 ust. 2 lit. a). W odniesieniu do procedury oceny zgodnoci majcej zastosowanie do elementw bezpieczestwa naley zauway, e niektre z tych elementw zostay wymienione w zaczniku IV zob. 129 i 130: komentarze do art. 12 oraz 388: komentarze do pkt 19-23 zacznika IV. Artyku 2 ... d) osprzt do podnoszenia oznacza element lub wyposaenie niezwizane z maszyn podnoszc, umoliwiajce utrzymanie adunku, umieszczone pomidzy maszyn a adunkiem lub na samym adunku lub mogce stanowi integraln cz adunku i ktre jest wprowadzane do obrotu niezalenie; zawiesia i ich elementy rwnie s uznawane za osprzt do podnoszenia; 43 Osprzt do podnoszenia
Osprzt do podnoszenia, o ktrym mowa w art. 1 ust. 1 lit. d), zosta zdefiniowany w art. 2 lit. d). Naley zauway, e osprzt do podnoszenia jest rwnie okrelany terminem maszyna stosowanym w szerokim znaczeniu tego sowa zob. 33: komentarze do pierwszego akapitu art. 2. Maszyna podnoszca posiada zwykle element podtrzymujcy adunek, na przykad hak. Tego typu elementy, w ktre s wyposaone maszyny podnoszce, nie s uznawane za osprzt do podnoszenia. Ze wzgldu na zrnicowany ksztat, wielko i charakter podnoszonych adunkw odpowiednie wyposaenie umieszcza si czsto midzy elementem podtrzymujcym maszyny podnoszcej i adunkiem bd na samym adunku, aby podtrzyma go podczas podnoszenia. Takie wyposaenie okrela si jako osprzt do podnoszenia. Za osprzt do podnoszenia uznaje si rwnie produkty wprowadzane niezalenie do obrotu, przeznaczone do przymocowania do adunkw w tym celu. Wyposaenie umieszczone midzy elementem podtrzymujcym maszyny podnoszcej i adunkiem uznaje si za osprzt do podnoszenia, nawet jeeli dostarcza si je cznie z maszyn podnoszc lub adunkiem. Ostatnia cz definicji osprztu do podnoszenia stanowi: . . . zawiesia i ich elementy rwnie s uznawane za osprzt do podnoszenia Oznacza to, e za osprzt do podnoszenia uznaje si wyposaenie przeznaczone do uytkowania jako oddzielne zawiesie lub w rnych zestawach tworzonych przez uytkownika, na przykad w zawiesiu wielocignowym. Natomiast elementy, ktre s
43
przeznaczone do doczenia do zawiesi i ktre nie s przeznaczone do uytkowania jako odrbne elementy, nie s uznawane za osprzt do podnoszenia zob. 358: komentarze do sekcji 4.3.2 zacznik I. Komitet ds. Maszyn opracowa wykaz rnych kategorii urzdze stosowanych do podnoszenia, wskazujcy, ktre kategorie uznaje si za osprzt do podnoszenia. Wykaz ten nie jest wyczerpujcy, ale ma uatwi jednolit interpretacj i stosowanie dyrektywy w sprawie maszyn w odniesieniu do osprztu do podnoszenia 10 . Osprzt do podnoszenia podlega pewnym, szczegowym, zasadniczym wymaganiom w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa podanym w czci 4 zacznika I zob. 337-341: komentarze do sekcji 4.1.2.3, 4.1.2.4 i 4.1.2.5 zacznika I, 358: komentarze do sekcji 4.3.2 oraz 360: komentarze do sekcji 4.4.1 zacznika I. Artyku 2 ... e) acuchy, liny i pasy oznaczaj acuchy, liny i pasy zaprojektowane i wykonane do podnoszenia jako cz maszyny podnoszcej lub osprztu do podnoszenia; 44 acuchy, liny i pasy
acuchy, liny i pasy, o ktrym mowa w art. 1 ust. 1 lit. e), zostay zdefiniowane w art. 2 lit. e). Produkty okrelone terminem acuchy, liny i pasy oznaczaj acuchy, liny i pasy zaprojektowane i wykonane do celw podnoszenia jako cz maszyny podnoszcej lub osprztu do podnoszenia. acuchy, liny lub pasy zaprojektowane do celw innych ni podnoszenie nie podlegaj przepisom dyrektywy w sprawie maszyn. acuchy, liny lub pasy, ktre producent zaprojektowa, wykona i przeznaczy do dwojakiego lub wielorakiego zastosowania, w tym do celw podnoszenia, podlegaj przedmiotowej dyrektywie. Poniewa acuchy, liny i pasy do podnoszenia nale do produktw terminem maszyna stosowanym w szerokim znaczeniu tego sowa komentarze do pierwszego akapitu art. 2 producenci acuchw, przeznaczonych do podnoszenia musz spenia wszystkie wymagania art. 5 ust. 1 zob. 103: komentarze do art. 5 ust. 1. okrelanych zob. 33: lin i pasw okrelone w
Naley zauway, e produkty okrelone terminem acuchy, liny i pasy to produkty wprowadzane do obrotu przez producenta acuchw, lin i pasw w postaci szpul, bbnw, rolek, zwojw lub wizek acuchw, lin lub pasw. Producent acuchw, lin i pasw moe dostarcza swoje produkty dystrybutorom, producentom maszyn podnoszcych, producentom osprztu do podnoszenia lub uytkownikom. Obowizki okrelone w art. 5 ust. 1 maj zastosowanie, jeeli acuchy, liny i pasy s wprowadzane do obrotu po raz pierwszy. Dystrybutor lub uytkownik nie staje si producentem w rozumieniu przedmiotowej dyrektywy w wyniku podzielenia takich
10
Zob. wytyczne Classification of equipment used for lifting loads with lifting machinery: http://ec.europa.eu/enterprise/sectors/mechanical/files/machinery/classification_of_equipment_lifting_ machinery_dec_2009_en.pdf 44
produktw na odcinki o danej dugoci w celu zastosowania do maszyny podnoszcej lub osprztu do podnoszenia. W zwizku z tym, obowizki okrelone w art. 5 ust. 1 nie maj zastosowania do odcinkw acuchw, lin i pasw odcitych od produktw wprowadzonych ju do obrotu przez producenta acuchw, lin lub pasw. Odcinki te uznaje si za elementy maszyny podnoszcej lub osprztu do podnoszenia, do ktrych zostay zamocowane. Dystrybutorzy acuchw, lin i pasw musz jednak zadba o to, aby wraz z odcinkami acucha, liny lub pasw producentom maszyn podnoszcych, producentom osprztu do podnoszenia lub uytkownikom dostarczona zostaa odpowiednia deklaracja zgodnoci WE, numer referencyjny certyfikatu okrelajcego waciwoci acucha, liny lub pasw oraz instrukcje producenta zob. 83: komentarze do art. 2 lit. i) oraz 357: komentarze do sekcji 4.3.1 zacznika I. Artyku 2 ... f) odczalne urzdzenie do mechanicznego przenoszenia napdu oznacza odczalny element do przenoszenia mocy pomidzy maszynami samobienymi lub cignikami a innymi maszynami poprzez poczenie ich na pierwszym staym oysku. W przypadku gdy urzdzenie zostao wprowadzone do obrotu z oson, naley je traktowa jako jeden produkt; 45 Odczalne urzdzenia do mechanicznego przenoszenia napdu
Odczalne urzdzenia do mechanicznego przenoszenia napdu, o ktrych mowa a art. 1 ust. 1 lit. f), zostay zdefiniowane w art. 2 lit. f). Naley zauway, e odczalne urzdzenia do mechanicznego przenoszenia napdu s rwnie okrelane terminem maszyny stosowanym w szerokim znaczeniu tego sowa zob. 33: komentarze do akapitu pierwszego art. 2. Odczalne urzdzenia do mechanicznego przenoszenia napdu podlegaj szczeglnym zasadniczym wymaganiom w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa podanym w czci 3 zacznika I zob. 319: komentarze do sekcji 3.4.7 zacznika I. Naley zauway, e osony odczalnych urzdze do mechanicznego przenoszenia napdu zostay wczone w pkt 1 do orientacyjnego wykazu elementw bezpieczestwa podanego w zaczniku V. Osony te, jeeli s wprowadzane do obrotu niezalenie, s objte zakresem stosowania dyrektywy w sprawie maszyn jako elementy bezpieczestwa. Zgodnie z drugim zdaniem powyszej definicji, jeeli jednak odczalne urzdzenie do mechanicznego przenoszenia napdu jest wprowadzane do obrotu cznie z oson, podlega ono przepisom dyrektywy w sprawie maszyn jako pojedynczy produkt. W odniesieniu do procedury oceny zgodnoci naley rwnie zauway, e odczalne urzdzenia do mechanicznego przenoszenia napdu, cznie z osonami, zostay wymienione w pkt 14 zacznika IV, a osony do takich urzdze w pkt 15 zacznika IV.
45
Artyku 2 ... g) maszyna nieukoczona oznacza zesp, ktry jest prawie maszyn, ale nie moe samodzielnie suy do konkretnego zastosowania. Ukad napdowy jest maszyn nieukoczon. Jedynym przeznaczeniem maszyny nieukoczonej jest wczenie do lub poczenie z inn maszyn lub inn maszyn nieukoczon lub wyposaeniem, tworzc w ten sposb maszyn, do ktrej ma zastosowanie niniejsza dyrektywa; 46 Maszyny nieukoczone
Maszyna nieukoczona, o ktrej mowa w art. 1 ust. 1 lit. g), zostaa zdefiniowana w art. 2 lit. g). Naley zauway, e maszyny nieukoczone nale do produktw okrelanych terminem maszyny stosowanym w szerokim znaczeniu tego sowa zob. 33: komentarze do akapitu pierwszego art. 2. Maszyna nieukoczona podlegajca przepisom dyrektywy w sprawie maszyn to produkt przeznaczony do wykonania maszyny, ktra jest objta zakresem stosowania przedmiotowej dyrektywy po wbudowaniu takiego produktu. Sformuowanie zesp, ktry jest prawie maszyn oznacza, e maszyna nieukoczona to produkt, ktry jest podobny do maszyny w wskim znaczeniu tego sowa, o ktrym mowa w art. 1 ust. 1 lit. a) tj. zespou skadajcego si ze sprzonych czci lub elementw, z ktrych co najmniej jedna cz lub jeden element wykonuje ruch, ale ktry nie posiada niektrych elementw niezbdnych do penienia okrelonej funkcji. Maszyna nieukoczona musi zatem zosta dodatkowo rozbudowana, aby sta si kompletn maszyn, ktra moe by wykorzystywana do okrelonego zastosowania. Rozbudowa nie polega na zainstalowaniu ukadu napdowego w maszynie dostarczonej bez takiego mechanizmu, jeeli ukad napdowy, ktry ma zosta zainstalowany, jest objty ocen zgodnoci producenta zob. 35: komentarze do tiret pierwszego art. 2 lit. a) bd na podczeniu w miejscu pracy lub podczeniu do rde energii i napdu. Maszyn nieukoczon naley take odrni od maszyny gotowej do zainstalowania na rodkach transportu, w budynku lub na konstrukcji zob. 37: komentarze do tiret trzeciego art. 2 lit. a). Maszyna, ktra moe peni samodzielnie okrelon funkcj, ale ktra nie zostaa wyposaona w rodki ochrony lub elementy bezpieczestwa, nie jest uznawana za maszyn nieukoczon. Poniewa maszyna nieukoczona jest prawie maszyn naley j odrni od elementw skadowych maszyn, ktre jako takie nie podlegaj przepisom dyrektywy w sprawie maszyn zob. 35: komentarze do tiret pierwszego art. 2 lit. a). Zwykle moliwe jest wbudowanie elementw w maszyny nalece do szerokiego zakresu kategorii o rnych zastosowaniach. W drugim zdaniu definicji maszyny nieukoczonej stwierdza si, e: . . . Ukad napdowy jest maszyn nieukoczon. Przepis ten ma rwnie zastosowanie do ukadw napdowych gotowych do zainstalowania w maszynie, a nie do poszczeglnych elementw takiego ukadu.
46
Na przykad silnik spalinowy lub silnik elektryczny zasilanym wysokim napiciem, wprowadzony do obrotu w postaci urzdzenia gotowego do zainstalowania w maszynie objtej zakresem stosowania dyrektywy w sprawie maszyn, naley uzna za maszyn nieukoczon. Naley zauway, e wikszo silnikw elektrycznych zasilanych niskim napiciem zostaa wyczona z zakresu stosowania dyrektywy w sprawie maszyn i podlega przepisom dyrektywy o sprzcie elektrycznym niskiego napicia 2006/95/WE zob. 69: komentarze do art. 1 ust. 2 lit. k). Wprowadzanie do obrotu maszyny nieukoczonej jest objte specjaln procedur zob. 104: komentarze do art. 5 ust. 2, 131: komentarze do art. 13, 384 i 385: komentarze do zacznika II cz 1 sekcja B oraz komentarze do zacznika VI i VII. 47 Produkty wyczone z zakresu stosowania dyrektywy w sprawie maszyn
Zakres stosowania dyrektywy w sprawie maszyn okrelony w art. 1 ust. 1 zosta ograniczony na dwa sposoby: Niektre produkty odpowiadajce definicjom okrelonym w art. 2 lit. a)g) zostay jednoznacznie wyczone z zakresu stosowania dyrektywy w sprawie maszyn. Wykaz wyranie wyczonych produktw znajduje si w art. 1 ust. 2 lit. a)l). Zgodnie z art. 3 Dyrektywy szczegowe", dyrektywa w sprawie maszyn nie ma zastosowania do produktw wymienionych w art. 1 ust. 1 w odniesieniu do rodzajw ryzyka objtych w sposb bardziej szczegowy innymi dyrektywami UE. Jeeli takie szczegowe dyrektywy obejmuj wszystkie rodzaje ryzyka zwizane z przedmiotowymi produktami, produkty te s w caoci wyczone z zakresu stosowania dyrektywy w sprawie maszyn. Jeeli dyrektywy szczegowe obejmuj tylko niektre rodzaje ryzyka zwizane z przedmiotowymi produktami, produkty te pozostaj w zakresie dyrektywy w sprawie maszyn w odniesieniu do pozostaych rodzajw ryzyka zob. 8991: komentarze do art. 3. Artyku 1 ust. 2 a) elementy bezpieczestwa przeznaczone do uytku jako czci zamienne identycznych elementw i dostarczone przez producenta oryginalnej maszyny; Elementy bezpieczestwa przeznaczone do uytku jako czci zamienne zastpujce identyczne elementy i dostarczone przez producenta oryginalnej maszyny
48
Wyczenie okrelone w art. 1 ust. 2 lit. a) dotyczy tylko elementw identycznych z elementami, ktre wyprodukowa producent maszyn i w ktre wyposay swoje maszyny. Elementy te jako takie nie podlegaj dyrektywie w sprawie maszyn, poniewa nie s wprowadzane do obrotu w sposb niezaleny zob. 42: komentarze do art. 2 lit. c). Jeeli wspomniany producent maszyn dostarcza identyczne elementy jako czci zamienne suce do zastpienia oryginalnych elementw, takie czci zamienne nie
47
zostaj zatem objte dyrektyw w sprawie maszyn. Wyczenie to ma rwnie zastosowanie w przypadkach, w ktrych identyczne elementy nie s ju dostpne, a producent maszyn dostarcza czci zamienne o takiej samej funkcji bezpieczestwa i parametrach, jak elementy, w ktre pierwotnie zostaa wyposaona maszyna. Artyku 1 ust. 2 ... b) urzdzenia specjalne, przeznaczone do uytku na terenie wesoych miasteczek lub parkw rozrywki; 49 Urzdzenia przeznaczone do uytku na terenie wesoych miasteczek lub parkw rozrywki
Urzdzenia zaprojektowane i zbudowane specjalnie do uytkowania na terenie wesoych miasteczek lub parkw rozrywki s wyczone z zakresu stosowania dyrektywy w sprawie maszyn. Projektowanie i wykonywanie tego typu urzdze nie podlega adnym przepisom UE, w zwizku z czym moe by regulowane na podstawie przepisw krajowych. Warto zauway, e istniej dwie europejskie normy dotyczce takich urzdze 11 . Uytkowanie takich urzdze przez pracownikw (na przykad podczas montau, demontau lub czynnoci konserwacyjnych) podlega przepisom krajowym wdraajcym dyrektyw 2009/104/WE dotyczc uytkowania sprztu roboczego podczas pracy zob. 140: komentarze do art. 15. Artyku 1 ust. 2 ... c) maszyny specjalnie zaprojektowane lub oddane do uytku do celw jdrowych, ktre w przypadku uszkodzenia mog spowodowa emisj radioaktywn; 50 Maszyny do celw jdrowych
Wyczenie przewidziane w art. 1 ust. 2 lit. c) dotyczy maszyn zaprojektowanych specjalnie na potrzeby sektora energetyki jdrowej bd na potrzeby produkcji lub przetwarzania materiaw radioaktywnych, ktre w przypadku uszkodzenia mog spowodowa emisj radioaktywn. Maszyny wykorzystywane w sektorze energetyki jdrowej, ktrych dziaanie nie powoduje powstania ryzyka emisji radioaktywnej, nie s wyczone z zakresu dyrektywy w sprawie maszyn. Maszyny, ktrych dotyczy wyczenie przewidziane w art. 1 ust. 2 lit. c), naley rwnie odrni od maszyn zawierajcych rda radioaktywne, np. na potrzeby pomiarw, bada nieniszczcych lub zapobiegania gromadzeniu adunku elektrostatycznego, ktre nie s projektowane ani uywane do celw jdrowych i w
EN 13814: 2004 Konstrukcje i urzdzenia mechaniczne wesoych miasteczek i parkw rozrywki Bezpieczestwo; EN 13782: 2005 Obiekty tymczasowe Namioty Bezpieczestwo. 48
11
zwizku z tym nie s wyczone z zakresu dyrektywy w sprawie maszyn zob. 232: komentarze do sekcji 1.5.10 zacznika I. Naley zauway, e wykorzystanie rde radioaktywnych moe podlega autoryzacji i kontroli zgodnie z przepisami krajowymi wdraajcymi dyrektyw 96/29/Euratom i dyrektyw 2003/122/Euratom 12 . Artyku 1 ust. 2 ... d) bro, w tym bro palna; 51 Bro, w tym bro palna
Jak wyjaniono w motywie 6, wyczenie broni, w tym broni palnej, przewidziane w art. 1 ust. 2 lit. d), naley rozumie w wietle zakresu prawodawstwa unijnego w sprawie kontroli nabywania i posiadania broni, przewidzianej w zaczniku I do dyrektywy Rady nr 91/477/EWG 13 . Sekcja III lit. b) tego zacznika wyklucza przedmioty przeznaczone do celw przemysowych i technicznych, pod warunkiem e mog by uywane wycznie do wymienionych celw. Dlatego te wyczenie broni, w tym broni palnej, z zakresu dyrektywy w sprawie maszyn nie rozciga si na przenone maszyny montaowe i inne udarowe uruchamiane za pomoc nabojw, przeznaczone wycznie do celw przemysowych lub technicznych zob. 9: komentarze do motywu 6. 52 rodki transportu
Wyczenia dotyczce rnych rodkw transportu zawarto w piciu tiret w art. 1 ust. 2 lit. e). W poniszych komentarzach zostay one omwione po kolei. Artyku 1 ust. 2 lit. e) tiret pierwsze nastpujce rodki transportu: ... cigniki rolnicze i lene w zakresie ryzyka objtego dyrektyw 2003/37/WE, z wyczeniem maszyn zamocowanych na tych pojazdach; ... 53 Cigniki rolnicze i lene
Wyczenie zawarte w art. 1 ust. 2 lit. e) tiret pierwsze dotyczy cignikw rolniczych i lenych objtych zakresem dyrektywy 2003/37/WE w sprawie homologacji typu cignikw rolniczych lub lenych, ich przyczep i wymiennych holowanych maszyn,
Dyrektywa Rady 96/29/Euratom z dnia 13 maja 1996 r. ustanawiajc podstawowe normy bezpieczestwa w zakresie ochrony zdrowia pracownikw i ogu spoeczestwa przed zagroeniami wynikajcymi z promieniowania jonizujcego Dz.U. L 159 z 29.6.1996, s. 1. Dyrektywa Rady 2003/122/Euratom z dnia 22 grudnia 2003 r. w sprawie kontroli wysoce radioaktywnych rde zamknitych i odpadw radioaktywnych Dz.U. L 346 z 31.12.2003, s. 57. Dz.U. L 256 z 13.9.1991, s. 51: http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31991L0477:PL:HTML 49
13 12
cznie z ich ukadami, czciami i oddzielnymi zespoami technicznymi (dyrektywy w sprawie cignikw) 14 . W momencie przyjcia nowej dyrektywy w sprawie maszyn dyrektywa w sprawie cignikw nie dotyczya wszystkich rodzajw ryzyka zwizanych z wykorzystaniem cignikw. Aby prawodawstwo UE obejmowao wszystkie istotne rodzaje ryzyka, cigniki rolnicze i lene wycza si zatem z zakresu dyrektywy w sprawie maszyn tylko w odniesieniu do rodzajw ryzyka objtych dyrektyw w sprawie cignikw. W odniesieniu do rodzajw ryzyka nieobjtych dyrektyw w sprawie cignikw zastosowanie ma dyrektywa w sprawie maszyn. Producent cignika musi zatem dokona oceny zgodnoci cignika z zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa zawartymi w zaczniku I do dyrektywy w sprawie maszyn, ktre dotycz danych rodzajw ryzyka, umieci na cigniku oznakowanie CE i sporzdzi deklaracj zgodnoci WE z tymi wymaganiami. Deklaracj zgodnoci WE naley doczy do dokumentw dostarczanych przez producenta wraz z wnioskiem o homologacj typu WE zgodnie z dyrektyw 2003/37/WE. W momencie przyjcia dyrektywy w sprawie maszyn 2006/42/WE Parlament Europejski, Rada i Komisja wyday nastpujce wsplne owiadczenie: Parlament, Rada i Komisja owiadczaj, e celem ujcia w jednej dyrektywie harmonizacyjnej wszystkich zagadnie dotyczcych zdrowia i bezpieczestwa w kontekcie cignikw rolniczych i lenych, dyrektywa 2003/37/WE w sprawie homologacji typu cignikw rolniczych lub lenych, ich przyczep i wymiennych holowanych maszyn, cznie z ich ukadami, czciami i oddzielnymi zespoami technicznymi, wymaga zmiany pozwalajcej uwzgldni wszelkie istotne rodzaje ryzyka wymienione w dyrektywie w sprawie maszyn. Taka zmiana dyrektywy 2003/37/WE powinna wiza si z odpowiedni zmian dyrektywy w sprawie maszyn, polegajc na usuniciu wyraenia w odniesieniu do rodzajw ryzyka z art. 1 ust. 2 lit e) tiret pierwsze. Komisja jest wiadoma potrzeby zawarcia w dyrektywach dotyczcych cignikw rolniczych i lenych dalszych wymaga zwizanych z rodzajami ryzyka nie ujtymi jeszcze w tych dyrektywach. W tym celu Komisja rozwaa waciwe rodki, cznie z odniesieniami do regulaminw Narodw Zjednoczonych, norm CEN i ISO oraz kodw OECD. W tym kontekcie Komisja zidentyfikowaa kilka zasadniczych wymaga w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa zawartych w dyrektywie w sprawie maszyn, ktre nie s w peni objte dyrektyw 2003/37/WE, i proponuje zmian dyrektywy w sprawie cignikw w taki sposb, aby uwzgldni te wymagania. Po przyjciu takiej zmiany i jej wejciu w ycie cigniki rolnicze i lene bd w peni wyczone z zakresu dyrektywy w sprawie maszyn. Naley zauway, e wyczenie zwizane z cignikami rolniczymi i lenymi ma zastosowanie wycznie do samych cignikw, a nie do ich przyczep, maszyn holowanych i pchanych czy te maszyn zawieszanych lub p-zawieszanych.
Dz.U. L 171 z 9.7.2003, s. 1: http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:32003L0037:PL:HTML 50
14
Przyczepy i wymienne holowane maszyny objte s zakresem zarwno dyrektywy nr 2003/37/WE w sprawie cignikw, jak i dyrektywy w sprawie maszyn, chocia nie opracowano jeszcze specjalnych wymaga technicznych umoliwiajcych przyznawanie homologacji typu WE takim maszynom. Jeli wymagania takie zostan w przyszoci opracowane, wwczas wymagania dotyczce bezpiecznego poruszania si po drogach takich przyczep i maszyn holowanych zostan zharmonizowane dyrektyw 2003/37/WE, natomiast wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa dotyczce uywania takich maszyn w terenie pozostan objte zakresem dyrektywy w sprawie maszyn. Artyku 1 ust. 2 lit. e) tiret drugie ... nastpujce rodki transportu: ... pojazdy silnikowe i ich przyczepy objte dyrektyw Rady 70/156/EWG z dnia 6 lutego 1970 r. w sprawie zblienia ustawodawstw pastw czonkowskich odnoszcych si do homologacji typu pojazdw silnikowych i ich przyczep, z wyczeniem maszyn zamocowanych na tych pojazdach; ... 54 Pojazdy drogowe na co najmniej czterech koach i ich przyczepy
Wyczenie zawarte w art. 1 ust. 2 lit. e) tiret drugie dotyczy pojazdw silnikowych i ich przyczep. Kiedy przyjmowano dyrektyw 2006/42/WE, homologacja typu takich pojazdw objta bya zakresem dyrektywy Rady nr 70/156/EWG. Dnia 29 kwietnia 2009 r. dyrektywa 70/156/EWG zastpiona zostaa dyrektyw 2007/46/WE 15 . Dyrektywa ta ma zastosowanie do napdzanych mechanicznie pojazdw majcych co najmniej cztery koa, osigajcych maksymaln prdko przekraczajc 25 km/h, zaprojektowanych i wykonanych w jednym lub kilku etapach do uycia na drodze, cznie z ich ukadami, elementami i oddzielnymi zespoami technicznymi zaprojektowanymi i zbudowanymi dla takich pojazdw oraz do pojazdw na koach niemajcych wasnego napdu, zaprojektowanych i skonstruowanych tak, aby mogy by cignite przez pojazd silnikowy. Artyku 2 ust. 3 dyrektywy 2007/46/WE przewiduje moliwo fakultatywnej homologacji typu lub fakultatywnego indywidualnego dopuszczenia maszyn samojezdnych; zawarto w nim jednoczenie stwierdzenie, e takie fakultatywne dopuszczenie lub homologacja musi by bez uszczerbku dla stosowania dyrektywy 2006/42/WE w sprawie maszyn. Wskutek tego wszystkie maszyny samojezdne, ktrych dotyczy moe homologacja typu lub dopuszczenie indywidualne do uycia na drogach, objte s nadal dyrektyw w sprawie maszyn w odniesieniu do wszystkich rodzajw ryzyka innych ni ryzyko zwizane z uyciem na drogach. Pojazdy nieprzeznaczone do wykorzystywania na drogach, takie jak na przykad quady do jazdy terenowej, pojazdy ATV, gokarty, wzki golfowe, pojazdy typu buggy i
Dyrektywa 2007/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 wrzenia 2007 r. ustanawiajca ramy dla homologacji pojazdw silnikowych i ich przyczep oraz ukadw, czci i oddzielnych zespow technicznych przeznaczonych do tych pojazdw Dz.U. L 263 z 9.10.2007, s. 1160: http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2007:263:0001:01:PL:HTML 51
15
pojazdy niegowe, s objte zakresem dyrektywy w sprawie maszyn, o ile nie s przeznaczone wycznie do udziau w wycigach zob. 56: komentarze do art. 1 ust. 2 lit. e) tiret czwarte. To samo dotyczy pojazdw o maksymalnej prdkoci nieprzekraczajcej 25 km/h, takich jak na przykad niektre kompaktowe zamiatarki. Maszyny montowane na pojazdach drogowych lub przyczepach, takie jak na przykad urawie przeadunkowe, podesty ruchome zaadowcze, sprarki montowane na pojazdach lub przyczepach, ugniatarki montowane na pojazdach, betoniarki montowane na pojazdach, adowarki kontenerw na odpady, wycigarki mechaniczne, skrzynie wywrotek oraz montowane na pojazdach lub przyczepach przejezdne podesty ruchome objte s zakresem dyrektywy w sprawie maszyn zob. 37: komentarze do art. 2 lit. a) tiret trzecie. Artyku 1 ust. 2 lit. e) tiret trzecie ... pojazdy objte dyrektyw 2002/24/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 marca 2002 r. odnoszc si do homologacji typu dwu- lub trzykoowych pojazdw silnikowych, z wyczeniem maszyn zamocowanych na tych pojazdach; ... 55 Dwu- i trzykoowe pojazdy drogowe
Wyjtek przewidziany w art. 1 ust. 2 lit. e) tiret trzecie dotyczy pojazdw objtych zakresem dyrektywy 2002/24/WE 16 , ktra ma zastosowanie do dwu- lub trzykoowych pojazdw silnikowych z koami podwjnymi lub innymi, przeznaczonych do poruszania si po drogach. Wyczenie nie ma zastosowania do pojazdw nieprzeznaczonych do poruszania si po drogach, na przykad do motocykli terenowych, ktre s zatem objte zakresem dyrektywy w sprawie maszyn, o ile nie s przeznaczone wycznie do udziau w wycigach zob. 56: komentarze do art. 1 ust. 2 lit. e) tiret czwarte. Wyczenie nie ma zastosowania do pojazdw o maksymalnej prdkoci konstrukcyjnej nieprzekraczajcej 6 km/h, pojazdw przeznaczonych do obsugiwania przez pieszego, pojazdw przeznaczonych do uytku przez osoby fizycznie niepenosprawne, pojazdw terenowych oraz rowerw wspomaganych silnikiem elektrycznym (EPAC, pedelec), ktre nie s objte zakresem dyrektywy 2002/24/WE. Te kategorie dwu- lub trzykoowych pojazdw mechanicznych s zatem przedmiotem dyrektywy w sprawie maszyn. Artyku 1 ust. 2 lit. e) tiret czwarte ... pojazdy silnikowe przeznaczone wycznie do udziau w wycigach; ...
Dz.U. L 124 z 9.5.2002, s. 1-44: http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:32002L0024:PL:HTML 52
16
56
Pojazdy silnikowe przeznaczone do udziau w wycigach
Wyczenie zawarte w art. 1 ust. 2 lit. e) tiret czwarte dotyczy pojazdw silnikowych przeznaczonych do udziau w wycigach. Pojazdy takie s wyczone z zakresu dyrektywy w sprawie maszyn bez wzgldu na to, czy s przeznaczone do wykorzystania na drogach, czy te do uytku w terenie. Wyczenie dotyczy pojazdw przeznaczonych wycznie do udziau w wycigach, tak wic na przykad pojazdy przeznaczone do uytku rekreacyjnego, ktre mog by rwnie wykorzystywane do nieformalnych wycigw, nie s objte wyczeniem. Gwnym kryterium stosowanym przy ocenianiu, czy pojazdy naley uzna za przeznaczone wycznie do udziau w wycigach, jest to, czy zostay one zaprojektowane zgodnie ze specyfikacjami technicznymi okrelonymi przez jedn z uznanych oficjalnie organizacji wycigowych. W odniesieniu do motocykli, quadw wycigowych lub pojazdw ATV oraz wycigowych pojazdw niegowych specyfikacje techniczne okrela FIM (Fdration Internationale de Motocyclisme Midzynarodowa Federacja Motocyklowa) i stowarzyszone federacje krajowe. Aby uatwi organom nadzoru rynku odrnianie modeli przeznaczonych do wykorzystania w wycigach od innych modeli pojazdw, FIM publikuje na swojej stronie internetowej list motocykli, quadw i pojazdw niegowych przeznaczonych do wykorzystania w wycigach, speniajcych jej specyfikacje techniczne i uczestniczcych w krajowych lub midzynarodowych zawodach sportowych organizowanych pod auspicjami Federacji i stowarzyszonych federacji krajowych 17 . Artyku 1 ust. 2 lit. e) tiret pite ... rodki transportu lotniczego, wodnego oraz kolejowego, z wyczeniem maszyn zamocowanych na tych rodkach transportu; 57 rodki transportu lotniczego, wodnego i kolejowego
Zgodnie z wyczeniem zawartym w art. 1 ust. 2 lit. e) tiret pite dyrektywa w sprawie maszyn nie obejmuje adnych statkw powietrznych ani rodkw transportu wodnego. Jednostki objte zakresem dyrektywy 94/25/WE w sprawie rekreacyjnych jednostek pywajcych zmienionej dyrektyw 2003/44/WE s wyczone z zakresu dyrektywy w sprawie maszyn. Dyrektywa w sprawie maszyn nie ma zatem zastosowania do silnikw wbudowanych na stae oraz silnikw przyczepnych uznawanych za czci jednostki. Dyrektywa w sprawie maszyn ma jednak zastosowanie do silnikw przyczepnych, z wyjtkiem wymaga uwzgldnionych szczegowo w dyrektywie w sprawie rekreacyjnych jednostek pywajcych i odnoszcych si konkretnie do instrukcji obsugi, waciwoci obsugi jednostki, uruchamiania silnika przyczepnego oraz emisji gazw spalinowych i emisji haasu.
17
http://www.fim-live.com/fr/fim/homologations-fim/motocycles/ 53
Maszyny montowane na statkach wodnych, takich jak na przykad pywajce urawie, platformy wiertnicze, czerparki i pogbiarki nie s wyczone z zakresu dyrektywy w sprawie maszyn. Wyczenie rodkw transportu kolejowego dotyczy maszyn przeznaczonych do transportu osb lub towarw w midzynarodowych, krajowych, regionalnych, podmiejskich lub miejskich sieciach kolejowych oraz systemach kolei poczonych z takimi sieciami. Z drugiej strony maszyny przeznaczone do uytku w systemach kolei, ktre nie s poczone z takimi sieciami, na przykad maszyny samojezdne do prac prowadzonych pod ziemi poruszajce si po torach, s objte zakresem dyrektywy w sprawie maszyn. Maszyny przeznaczone do wykorzystania w sieciach kolejowych, ktre nie s przeznaczone do transportu osb lub towarw, takie jak na przykad maszyny szynowe przeznaczone do budowy, konserwacji i inspekcji torw i obiektw kolejowych, objte s rwnie zakresem dyrektywy w sprawie maszyn. Dotyczy to rwnie maszyn montowanych na pojazdach szynowych, takich jak na przykad urawie przeadunkowe i podesty ruchome przejezdne. Artyku 1 ust. 2 f) statki penomorskie i pywajce jednostki przybrzene oraz maszyny zainstalowane na takich statkach lub jednostkach; Statki penomorskie i pywajce jednostki przybrzene oraz maszyny zainstalowane na takich statkach lub jednostkach
58
Statki penomorskie i pywajce jednostki przybrzene, takie jak na przykad ruchome urzdzenia wiertnicze, oraz maszyny instalowane na nich, s wyczone z zakresu dyrektywy w sprawie maszyn na mocy art. 1 ust. 2 lit. f), poniewa s przedmiotem konwencji Midzynarodowej Organizacji Morskiej. Niektre urzdzenia objte tym wyczeniem mog by rwnie objte dyrektyw 96/98/WE w sprawie wyposaenia statkw 18 zmienion dyrektyw 2002/75/WE 19 . Pywajca jednostka przybrzena to jednostka, ktra nie jest przeznaczona do umiejscowienia na stae czy dugoterminowo na polu naftowym, a do przemieszczania z miejsca na miejsce, bez wzgldu na to, czy ma wasny napd lub moliwo opuszczania ng na dno morskie. Z zakresu dyrektywy w sprawie maszyn nie s jednak wyczone platformy pywajce przeznaczone do celw produkcyjnych, takie jak na przykad FPSO (instalacje typu Floating Production, Storage and Offloading Pywajca Produkcja, Magazynowanie i Rozadunek - wykorzystujce zazwyczaj tankowce) i FPP (instalacje typu Floating Production Platform Pywajca Platforma Produkcyjna wykorzystujce jednostki pywajce pzanurzalne) oraz maszyny instalowane na takich jednostkach.
18 19
Dz.U. L 46 z 17.2.1997, s. 25. Dz.U. L 254 z 23.9.2002, s. 1.
54
Maszyny przeznaczone do instalowania na staych jednostkach przybrzenych, takich jak na przykad platformy wiertnicze, oraz maszyny, ktre mog zosta wykorzystane zarwno na staych jak i pywajcych jednostkach przybrzenych, rwnie s objte dyrektyw w sprawie maszyn. Artyku 1 ust. 2 g) maszyny zaprojektowane i wykonane specjalnie do zastosowa w wojsku i policji; 59 Maszyny do zastosowa w wojsku i policji
Wyczenie przewidziane w art. 1 ust. 2 lit. g) ma zastosowanie do maszyn zaprojektowanych i skonstruowanych specjalnie na potrzeby obronne lub utrzymania porzdku. Zwyke maszyny, ktre s wykorzystywane przez siy zbrojne lub przez policj, ale nie zostay zaprojektowane specjalnie na potrzeby obronne lub utrzymania porzdku, s objte zakresem dyrektywy w sprawie maszyn. W niektrych krajach do si zbrojnych nale niektre suby stray poarnej, jednake maszyny zaprojektowane do wykorzystania przez takie suby nie s uwaane za zaprojektowane i wykonane na potrzeby si zbrojnych, tak wic s objte zakresem dyrektywy w sprawie maszyn. Artyku 1 ust. 2 h) maszyny zaprojektowane i wykonane specjalnie do celw badawczych, do doranego uytku w laboratoriach; 60 Maszyny do celw badawczych
Wyczenie przewidziane w art. 1 ust. 2 lit. h) zostao wprowadzone, poniewa uznano, e nieracjonalne byoby objcie wymogami dyrektywy w sprawie maszyn sprztu laboratoryjnego zaprojektowanego i wykonanego specjalnie na potrzeby konkretnych projektw badawczych. Dlatego te wyczenie to nie ma zastosowania do maszyn zainstalowanych na stae w laboratoriach, ktre mog zosta wykorzystane do oglnych celw badawczych, ani do maszyn zainstalowanych w laboratoriach do celw innych ni cele badawcze, na przykad do przeprowadzania bada. Wyczenie ma zastosowanie tylko do sprztu zaprojektowanego i wykonanego do tymczasowego wykorzystania w badaniach, czyli do sprztu, ktry przestanie by uywany po zakoczeniu projektw badawczych, na potrzeby ktrych zosta zaprojektowany i wykonany. Artyku 1 ust. 2 i) grnicze urzdzenia wycigowe;
55
61
Grnicze urzdzenia wycigowe
Wyczenie zawarte w art. 1 ust. 2 lit. i) dotyczy dwigw stosowanych w szybach grniczych. Grnicze urzdzenia wycigowe wyczone s rwnie z zakresu dyrektywy 95/16/WE w sprawie dwigw. Uznano, e dwigi takie s specjalnymi instalacjami, ktrych waciwoci rni si w zalenoci od miejsca i ktre wywouj niewielkie ograniczenia w handlu. Grnicze urzdzenia wycigowe podlegaj zatem przepisom krajowym. Naley zwrci uwag, e wyczenie to dotyczy instalacji w szybie grniczym. Dwigi zainstalowane w innych czciach kopalni nie s objte wyczeniem, dlatego te mog ich dotyczy przepisy odpowiednio dyrektywy w sprawie dwigw lub dyrektywy w sprawie maszyn zob. 90: komentarze do art. 3 oraz 151: komentarze do art. 24. Artyku 1 ust. 2 j) maszyny przeznaczone do przemieszczania artystw podczas przedstawie artystycznych; Maszyny przeznaczone do przedstawie artystycznych przemieszczania artystw podczas
62
Wyczenie przedstawione w art. 1 ust. 2 lit. j) ma zastosowanie do maszyn przeznaczonych do przemieszczania artystw podczas przedstawie artystycznych. Sprzt taki jest wyczony z zakresu dyrektywy w sprawie maszyn i dyrektywy 95/16/WE w sprawie dwigw, poniewa zastosowanie wymogw tych dyrektyw mogoby by sprzeczne z artystyczn funkcj przedmiotowego sprztu zob. 151: komentarze do art. 24. Wyczenie nie ma zastosowania do maszyn przeznaczonych wycznie do przemieszczania przedmiotw, takich jak na przykad elementy scenografii czy owietlenia ani do maszyn przeznaczonych do przemieszczania osb innych ni artyci, na przykad technikw. Naley rwnie zauway, e wyczenie nie ma zastosowania do innego sprztu, takiego jak na przykad schody ruchome lub dwigi, przeznaczonego do przemieszczania osb w teatrach lub innych obiektach dziaalnoci rozrywkowej na potrzeby niezwizane bezporednio z realizacj przedstawie artystycznych. Sprzt taki jest objty przepisami odpowiednio dyrektywy w sprawie dwigw lub dyrektywy w sprawie maszyn zob. 90: komentarze do art. 3 oraz 151: komentarze do art. 24.
56
Artyku 1 ust. 2 k) sprzt elektryczny i elektroniczny w nastpujcych dziedzinach, w stopniu, w jakim jest on objty dyrektyw Rady 73/23/EWG z dnia 19 lutego 1973 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw pastw czonkowskich odnoszcych si do wyposaenia elektrycznego przewidzianego do stosowania w niektrych granicach napicia: urzdzenia gospodarstwa domowego przeznaczone do uytku domowego, sprzt audiowizualny, sprzt informatyczny, maszyny biurowe powszechnego uytku, aparatura rozdzielcza i aparatura sterownicza niskiego napicia, silniki elektryczne; 63 Maszyny objte zakresem stosowania dyrektywy o sprzcie elektrycznym niskiego napicia
Jednym z celw przegldu dyrektywy w sprawie maszyn byo wprowadzenie wyranego rozgraniczenia midzy zakresem dyrektywy w sprawie maszyn i zakresem dyrektywy 2006/95/WE 20 o sprzcie elektrycznym niskiego napicia (wczeniej dyrektywy 73/23/EWG ze zmianami) w celu zapewnienia wikszej pewnoci prawa. W art. 1 ust. 2 lit. k) wymieniono kategorie maszyn elektrycznych i elektronicznych zasilanych prdem o niskim napiciu, ktre s wyczone z zakresu dyrektywy w sprawie maszyn. Maszyny elektryczne nieobjte adn z kategorii wymienionych w art. 1 ust. 2 lit. k) (i ktrych nie dotyczy adne inne wyczenie) objte s dyrektyw w sprawie maszyn. Jeli maszyny takie zasilane s prdem o napiciu mieszczcym si w granicach okrelonych w dyrektywie o sprzcie elektrycznym niskiego napicia prdem przemiennym 50-1000 V lub prdem staym 75-1500 V), musz spenia wymagania bezpieczestwa zawarte w dyrektywie o sprzcie elektrycznym niskiego napicia zob. 222: komentarze do sekcji 1.5.1 zacznika I. Jednake w takiej sytuacji deklaracja zgodnoci WE producenta nie powinna zawiera odniesienia do dyrektywy dotyczcej sprztu elektrycznego niskiego napicia. Z drugiej strony urzdzenia elektryczne zasilane prdem o niskim napiciu wprowadzane do obrotu niezalenie w celu wbudowania do maszyn s objte zakresem dyrektywy o sprzcie elektrycznym niskiego napicia 21 .
20 21
Dz.U. L 374 z 27.12.2006, s. 10.
Zob. Przewodnik dotyczcy stosowania dyrektywy 2006/95/WE: http://ec.europa.eu/enterprise/electr_equipment/lv/guides/index.htm 57
Artyku 1 ust. 2 lit. k) tiret pierwsze ... urzdzenia gospodarstwa domowego przeznaczone do uytku domowego, ... 64 Urzdzenia domowego gospodarstwa domowego przeznaczone do uytku
W odniesieniu do wyczenia zawartego w art. 1 ust. 2 lit. k) tiret pierwsze niezbdnych jest kilka wyjanie: wyraenie urzdzenia gospodarstwa domowego oznacza sprzt przeznaczony do penienia funkcji zwizanych z prowadzeniem gospodarstwa domowego, takich jak pranie, mycie, ogrzewanie, chodzenie, gotowanie itp. Przykady urzdze gospodarstwa domowego to pralki, zmywarki, odkurzacze oraz urzdzenia do przygotowania i gotowania ywnoci. Z kolei elektryczne maszyny ogrodnicze lub narzdzia zasilane prdem przeznaczone do prac budowlanych i napraw w domu nie s objte tym wyczeniem i wchodz w zakres dyrektywy w sprawie maszyn; wyczenie dotyczy urzdze przeznaczonych do uytku domowego, innymi sowy urzdze przeznaczonych do wykorzystania przez osoby prywatne (konsumentw) w warunkach domowych. Dlatego te urzdzenia gospodarstwa domowego wspomniane powyej, przeznaczone do uytku komercyjnego lub przemysowego, nie s wyczone z zakresu dyrektywy w sprawie maszyn.
Cho moliwe jest, e konsument nabdzie urzdzenie przeznaczone do uytku komercyjnego lub e podmiot handlowy nabdzie urzdzenie przeznaczone do uytku domowego, kryterium, ktre naley wzi pod uwag przy ustalaniu zamierzone wykorzystania jest planowane uytkowanie zadeklarowane przez producenta urzdzenia w informacji o produkcie lub deklaracji zgodnoci. Oczywicie deklaracja taka musi dokadnie odzwierciedla zastosowanie produktu, ktre mona przewidzie. Artyku 1 ust. 2 lit. k) tiret drugie ... - sprzt audiowizualny, ... 65 Sprzt audiowizualny
Wyczenie wspomniane w art. 1 ust. 2 lit. k) tiret drugie dotyczy takiego sprztu, jak na przykad odbiorniki radiowe i telewizyjne, odtwarzacze oraz urzdzenia nagrywajce audio i wideo, odtwarzacze oraz urzdzenia nagrywajce CD i DVD, wzmacniacze i goniki, kamery i rzutniki.
58
Artyku 1 ust. 2 lit. k) tiret trzecie ... - sprzt informatyczny, ... 66 Sprzt informatyczny
Wyczenie zawarte w art. 1 ust. 2 lit. k) tiret trzecie dotyczy urzdze wykorzystywanych do przetwarzania, konwersji, transmisji, przechowywania, ochrony i odzyskiwania danych lub informacji. Urzdzenia takie to na przykad sprzt komputerowy, wyposaenie sieci komunikacyjnych oraz sprzt telefoniczny i telekomunikacyjny. Wyczenie nie rozciga si na sprzt elektroniczny bdcy czci maszyn, taki jak na przykad programowalne elektroniczne systemy sterowania, ktry uwaany jest za integraln cz maszyn objtych zakresem dyrektywy w sprawie maszyn i musi umoliwia spenianie przez maszyny odpowiednich zasadniczych wymaga w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa zawartych w zaczniku I do dyrektywy. Niektre urzdzenia z wbudowanym sprztem informatycznym mog by rwnie objte zakresem dyrektywy w sprawie maszyn jako elementy bezpieczestwa. Artyku 1 ust. 2 lit. k) tiret czwarte ... - maszyny biurowe powszechnego uytku, ... 67 Maszyny biurowe powszechnego uytku
Wyczenie zawarte w art. 1 ust. 2 lit. k) tiret czwarte ma zastosowanie do urzdze elektrycznych, takich jak na przykad drukarki, kopiarki, faksy, sortowniki, urzdzenia bindujce i zszywarki. Wyczenie to nie dotyczy maszyn o podobnych funkcjach, przeznaczonych do wykorzystania w takich sektorach, jak na przykad przemys drukarski czy papierniczy. Wyczenie maszyn biurowych powszechnego uytku nie rozciga si na meble biurowe z napdem elektrycznym podlegajce dyrektywie w sprawie maszyn. Artyku 1 ust. 2 lit. k) tiret pite ... - aparatura rozdzielcza i aparatura sterownicza niskiego napicia, ... 68 Aparatura rozdzielcza i aparatura sterownicza niskiego napicia
Aparatura rozdzielcza i aparatura sterownicza niskiego napicia, o ktrej mowa w art. 1 ust. 2 lit. k) tiret pite, to urzdzenia do wytwarzania i przerywania przepywu prdu w obwodach elektrycznych oraz powizanych z nimi urzdzeniach sterowniczych,
59
pomiarowych i regulacyjnych przeznaczonych do sterowania urzdzeniami zasilanymi energi elektryczn. Urzdzenia te same w sobie nie s objte zakresem dyrektywy w sprawie maszyn. Jeli takie urzdzenia s czci maszyny, musz umoliwia spenianie przez maszyn zasadniczych wymaga w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa zawartych w zaczniku I do dyrektywy w sprawie maszyn. Naley rwnie zauway, e wyczenie to nie ma zastosowania do elektrycznych elementw bezpieczestwa zasilanych prdem o niskim napiciu zob. 42: komentarze do art. 2 lit. c). Artyku 1 ust. 2 lit. k) tiret szste ... - silniki elektryczne; 69 Silniki elektryczne
Wyczenie przewidziane w art. 1 ust. 2 lit. k) tiret szste zakada, e silniki elektryczne objte zakresem dyrektywy 2006/95/WE o sprzcie elektrycznym niskiego napicia (czyli silniki elektryczne zasilane prdem elektrycznym o napiciu mieszczcym si w okrelonych granicach i niewymienione w zaczniku II do tej dyrektywy) s objte tylko dyrektyw niskiego napicia. Silnik elektryczny to urzdzenie przeksztacajce energi elektryczn na energi mechaniczn. Wyczenie stosuje si do samego silnika niemajcego konkretnego zastosowania i dodatkowych elementw mechanicznych ukadu napdowego. Wyczenie ma rwnie zastosowanie do zespow silnikowo-prdnicowych zasilanych prdem elektrycznym o niskim napiciu, ktre s podobnymi urzdzeniami przeznaczonymi do przeksztacania energii mechanicznej na energi elektryczn. Natomiast zespoy prdotwrcze skadajce si ze rda energii mechanicznej, takiego jak na przykad wewntrzny silnik spalinowy, oraz z prdnicy s objte zakresem dyrektywy w sprawie maszyn. Artyku 1 ust. 2 l) nastpujce rodzaje sprztu elektrycznego wysokiego napicia: 70 aparatura rozdzielcza i aparatura sterownicza, transformatory.
Sprzt elektryczny wysokiego napicia
Sprzt elektryczny zasilany prdem elektrycznym o wysokim napiciu, ktrego dotyczy wyczenie zawarte w art. 1 ust. 2 lit. l), obejmuje aparatur rozdzielcz i aparatur sterownicz oraz transformatory wchodzce w skad lub podczone do systemu zasilania prdem o wysokim napiciu (prdem przemiennym o napiciu powyej 1000 V lub prdem staym o napiciu powyej 1500 V).
60
Takie urzdzenia elektryczne zasilane prdem o wysokim napiciu nie s objte zakresem dyrektywy w sprawie maszyn. Jeli urzdzenia stanowi cz maszyny, musz umoliwia spenienie przez maszyn zasadniczych wymaga w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa zawartych w zaczniku I do dyrektywy w sprawie maszyn zob. 222: komentarze do sekcji 1.5.1 zacznika I. Artyku 2 h) wprowadzenie do obrotu oznacza udostpnienie maszyny lub maszyny nieukoczonej po raz pierwszy we Wsplnocie z zamiarem jej dystrybucji lub uytkowania, za wynagrodzeniem lub bezpatnie; 71 Definicja wprowadzenia do obrotu
Termin maszyna w definicji wprowadzenia do obrotu uyty jest w szerokim rozumieniu tego sowa, czyli definicja ma zastosowanie do wprowadzania do obrotu wszelkich produktw wymienionych w art. 1 lit. a)-f) zob. 33: komentarze do art. 2 ust. 1 jak rwnie do maszyn nieukoczonych. Dyrektywa w sprawie maszyn ma zastosowanie do maszyn lub maszyn nieukoczonych wprowadzanych do obrotu w UE. Nie ma ona zastosowania do produktw wytwarzanych w UE w celu wprowadzenia do obrotu lub oddania do uytku w krajach poza UE, cho niektre z tych krajw mog mie przepisy krajowe oparte na dyrektywie w sprawie maszyn lub te akceptowa na swoich rynkach maszyny speniajce wymogi tej dyrektywy. 72 Maszyny nowe i uywane
Maszyn uznaje si za wprowadzan do obrotu, jeli jest udostpniana w UE po raz pierwszy. Dyrektywa w sprawie maszyn ma zatem zastosowanie do wszystkich nowych maszyn wprowadzanych do obrotu lub oddanych do uytku w UE, bez wzgldu na to, czy takie nowe maszyny s produkowane w UE, czy poza UE. Zasadniczo dyrektywa w sprawie maszyn nie ma zastosowania do wprowadzania do obrotu maszyn uywanych. W niektrych pastwach czonkowskich wprowadzanie do obrotu maszyn uywanych jest regulowane szczegowymi przepisami krajowymi. W przeciwnym razie maszyny uywane wprowadzane do obrotu i oddawane do uytku dla potrzeb profesjonalnych s objte przepisami krajowymi dotyczcymi korzystania ze sprztu roboczego i wdraajcymi przepisy dyrektywy 2009/104/WE zob. 140: komentarze do art. 15. Od tej oglnej zasady jest jeden wyjtek. Dyrektywa w sprawie maszyn ma zastosowanie do maszyn uywanych, ktre zostay pierwotnie udostpnione w celu dystrybucji lub uytkowania poza UE, jeeli zostaj one nastpnie wprowadzone do obrotu lub oddane do uytku po raz pierwszy w UE 22 . Osoba odpowiedzialna za wprowadzenie do obrotu i oddanie do uytku takich uywanych maszyn po raz pierwszy w UE, niezalenie od tego, czy jest to producent maszyn, importer,
Maszyny wprowadzone do obrotu po raz pierwszy w krajach, ktre nastpnie przystpiy do Unii Europejskiej, uznaje si za wprowadzone do obrotu w UE. 61
22
dystrybutor czy sam uytkownik, musi speni wszystkie obowizki przewidziane w art. 5 dyrektywy. Dyrektywa w sprawie maszyn ma rwnie zastosowanie do maszyn uzyskanych w wyniku tak istotnego przeksztacenia lub przebudowania maszyn uywanych, e mona je uzna za nowe maszyny. Powstaje zatem pytanie, kiedy przeksztacenie maszyny uznawane jest za budow nowej maszyny zgodnie z dyrektyw w sprawie maszyn. Nie jest moliwe podanie dokadnych kryteriw umoliwiajcych udzielenie odpowiedzi na powysze pytanie w kadym okrelonym przypadku. W zwizku z tym zaleca si osobie zajmujcej si wprowadzeniem takiej przebudowanej maszyny do obrotu lub oddaniem jej do uytku, aby w razie wtpliwoci zwrcia si w tej sprawie do waciwych organw krajowych. 73 Etap, na ktrym dyrektywa w sprawie maszyn ma zastosowanie
Definicja wprowadzenia do obrotu oraz zawarta w art. 2 lit. k) definicja oddania do uytku okrela etap, na ktrym maszyna musi spenia wszystkie istotne przepisy dyrektywy. Producent lub jego upowaniony przedstawiciel musi wypeni wszystkie obowizki dotyczce zgodnoci maszyny, gdy jest ona wprowadzana do obrotu lub oddawana do uytku zob. 103: komentarze do art. 5. Wprowadzenie do obrotu odnosi si do kadej konkretnej maszyny lub maszyny nieukoczonej, a nie do modelu lub typu. Odpowiednie przepisy dyrektywy 2006/42/WE maj zatem zastosowanie do wszystkich maszyn lub maszyn nieukoczonych wprowadzanych do obrotu od dnia 29 grudnia 2009 r. zob. 153: komentarze do art. 26. Dyrektywa w sprawie maszyn nie ma zastosowania do maszyn zanim zostan one wprowadzone do obrotu lub oddane do uytku. W szczeglnoci maszyny przekazane przez producenta upowanionemu przedstawicielowi w UE w celu spenienia wszystkich lub czci wymaga przewidzianych w art. 5 uwaa si za wprowadzone do obrotu dopiero po ich udostpnieniu z zamiarem dystrybucji lub uytkowania zob. 84 i 85: komentarze do art. 2 lit. j). Dotyczy to rwnie maszyn bdcych jeszcze na etapie budowy i przekazanych przez producenta z zakadu produkcyjnego poza UE w celu ich ukoczenia w zakadach produkcyjnych w UE. Moe zdarzy si, e producent bdzie musia uruchomi lub przetestowa maszyn lub jej czci w trakcie budowy, montau, instalacji lub regulacji przed jej wprowadzeniem do obrotu lub oddaniem do uytku. W takiej sytuacji producent musi podj niezbdne rodki ostronoci w celu ochrony bezpieczestwa i zdrowia operatorw i innych naraonych osb podczas przeprowadzania takich operacji (zgodnie z krajowymi przepisami dotyczcymi bezpieczestwa i zdrowia w pracy oraz korzystania ze sprztu roboczego i wdraajcymi przepisy dyrektyw 89/391/EWG i 2009/104/WE) zob. 140: komentarze do art. 15. Maszyny takie nie musz jednak spenia wymogw przepisw dyrektywy w sprawie maszyn, zanim nie zostan wprowadzone do obrotu lub oddane do uytku. Szczeglne zasady dotycz maszyn przedstawianych na targach, wystawach i prezentacjach zob. 108: komentarze do art. 6 ust. 3.
62
74
Wprowadzanie do obrotu w wietle prawa i umw
Wprowadzanie do obrotu definiuje si jako udostpnienie maszyny z zamiarem jej dystrybucji lub uytkowania. Udostpnienie maszyny oznacza, e jest ona przekazywana przez producenta innej osobie, takiej jak dystrybutor czy uytkownik. Nie istniej jednak ograniczenia w odniesieniu do prawnej lub umownej formy takiego przekazania. W wielu przypadkach wprowadzenie do obrotu obejmuje przeniesienie wasnoci maszyny z producenta na dystrybutora lub uytkownika za wynagrodzeniem (na przykad sprzeda lub dzierawa z opcj zakupu). W innych przypadkach wprowadzenie do obrotu moe wiza si z innymi formami umownymi (takimi jak leasing lub najem). W takich sytuacjach prawo do korzystania z maszyny przyznawane jest za wynagrodzeniem, ale bez przeniesienia wasnoci. Dyrektywa w sprawie maszyn ma zastosowanie do takiej maszyny, kiedy staje si ona po raz pierwszy przedmiotem umowy leasingu lub najmu w UE. Dyrektywa nie ma zastosowania, gdy uywana maszyna, ktra zostaa po raz pierwszy wprowadzona do obrotu zgodnie z dyrektyw w sprawie maszyn, jest przedmiotem kolejnej umowy leasingu lub najmu w UE. Najem lub leasing uywanych maszyn moe by regulowany przepisami krajowymi zob. 140: komentarze do art. 15. Maszyn uznaje si rwnie za wprowadzon do obrotu, jeli jest udostpniana z zamiarem dystrybucji lub uytkowania nieodpatnie (np. gdy jest darem lub zostaa poyczona). 75 Aukcje Aukcje przeprowadzane w wolnych obszarach celnych Jednym ze sposobw wprowadzania maszyn do obrotu s aukcje. Mog one by organizowane w wolnych obszarach celnych 23 . Gwnym celem organizowania aukcji w wolnych obszarach celnych jest sprzeda maszyn nowych i uywanych spoza UE do wykorzystania w krajach poza UE. Maszyny sprzedawane w takim celu nie s uznawane za wprowadzone do obrotu w UE. Z drugiej strony maszyny oferowane do sprzeday na takich aukcjach uwaa si za wprowadzone do obrotu lub oddane do uytku w UE, jeli opuszcz wolny obszar celny w celu dystrybucji lub uytkowania w UE. Jeli maszyna jest nowa lub uywana i wprowadzona do obrotu lub oddana do uytku na rynku UE po raz pierwszy oraz jeli producent przedmiotowej maszyny lub jego upowaniony przedstawiciel nie wypeni swoich obowizkw wynikajcych z dyrektywy w sprawie maszyn, wwczas osoba nabywajca maszyn na aukcji i przemieszczajca j z wolnego obszaru celnego do UE w celu dystrybucji lub uytkowania uznawana jest za osob wprowadzajc maszyn do obrotu lub oddajc j do uytku w UE i musi speni wszystkie obowizki przewidziane w art. 5.
23
Unia Europejska posiada wolne obszary celne umoliwiajce czasowe skadowanie towarw przed ich wywozem, powrotnym wywozem lub przewiezieniem do innej czci obszaru celnego UE zob. art. 155-161 rozporzdzenia (WE) nr 450/2008 z dnia 23 kwietnia 2008 r. ustanawiajcego wsplnotowy kodeks celny (zmodernizowany kodeks celny) Dz.U. L 145 z 4.6.2008, s. 1. 63
Aukcje przeprowadzane poza wolnymi obszarami celnymi Jeli aukcja jest przeprowadzana w UE poza wolnym obszarem celnym, mona zaoy, e maszyna jest oferowana do sprzeday z zamiarem jej dystrybucji lub uytkowania w UE i dlatego naley j uzna za wprowadzon do obrotu w UE. Jeli maszyna oferowana do sprzeday na aukcji prowadzonej w UE poza wolnym obszarem celnym jest nowa, musi spenia waciwe wymogi dyrektywy w sprawie maszyn, niezalenie od tego, czy zostaa wyprodukowana w UE czy poza UE. Dotyczy to rwnie uywanych maszyn oferowanych do sprzeday na takich aukcjach, jeli s wprowadzane do obrotu w UE po raz pierwszy zob. 72 powyej. Jeli producent przedmiotowej maszyny lub jego upowaniony przedstawiciel nie wypenili swoich obowizkw wynikajcych z dyrektywy w sprawie maszyn, wwczas osoba oferujca maszyn do sprzeday na aukcji (wysyajcy) uznawana jest za osob wprowadzajc maszyn do obrotu w UE i musi w zwizku z tym speni wszystkie obowizki producenta przewidziane w art. 5. Obowizki te obejmuj zapewnienie, e maszyna spenia odpowiednie zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa, zapewnienie, e dostpna jest dokumentacja techniczna, dostarczanie instrukcji, przeprowadzanie waciwych procedur oceny zgodnoci, sporzdzanie i podpisywanie deklaracji zgodnoci WE i umieszczanie oznakowania CE zob. 81: komentarze do art. 2 lit. i). Prowadzcego aukcj, ktry organizuje sprzeda na aukcji takiej maszyny oferowanej do sprzeday przez nadawc, uznaje si za dystrybutora i musi on w zwizku z tym zapewni, e maszyna posiada oznakowanie CE, deklaracj zgodnoci WE sporzdzon i podpisan przez producenta lub jego upowanionego przedstawiciela oraz e jest do niej doczone instrukcje zob. 83: komentarze do art. 2 lit. i). 76 Wprowadzanie do obrotu zespow maszyn
Zespoy maszyn, ktrych monta jest prowadzony w siedzibie uytkownika przez osob inn ni uytkownik, uwaa si za wprowadzone do obrotu po zakoczeniu ich montau i przekazaniu uytkownikowi do wykorzystania zob. 38: komentarze do art. 2 lit. a) tiret czwarte oraz 79: komentarze do art. 2 lit. i). 77 Wprowadzanie do obrotu maszyn nieukoczonych
Maszyny nieukoczone uznaje si za wprowadzone do obrotu w momencie udostpnienia producentowi maszyn kompletnych lub zespow maszyn, do ktrych maj by one wczone zob. 46: komentarze do art. 2 lit. g).
64
Artyku 2 i) producent oznacza osob fizyczn lub prawn, ktra projektuje lub produkuje maszyny lub maszyny nieukoczone objte niniejsz dyrektyw i jest odpowiedzialna za zgodno maszyny lub maszyny nieukoczonej z niniejsz dyrektyw, majc na uwadze jej wprowadzenie do obrotu, pod wasn nazw lub znakiem towarowym lub do wasnego uytku. W razie braku producenta odpowiadajcego powyszej definicji za producenta uwaana jest osoba fizyczna lub prawna, ktra wprowadza do obrotu lub oddaje do uytku maszyny lub maszyny nieukoczone objte niniejsz dyrektyw; Definicja producenta
78
Obowizki dotyczce zgodnoci maszyn i maszyn nieukoczonych, przewidziane w dyrektywie w sprawie maszyn, nale do producenta lub jego upowanionego przedstawiciela. Obowizki te przedstawiono w art. 5. Definicja producenta oraz nastpujca po niej definicja upowanionego przedstawiciela okrelaj, kto powinien wypenia te obowizki. Termin maszyna w definicji producenta uyty jest w szerokim rozumieniu tego sowa, tj. definicja ma zastosowanie do producenta wszelkich produktw wymienionych w art. 1 lit. a)-f) zob. 33: komentarze do art. 2 ust. 1. Definicja ta ma rwnie zastosowanie do producenta maszyn nieukoczonych. 79 Kto jest producentem?
Producentem moe by osoba fizyczna lub prawna, czyli obywatel lub organizacja, taka jak spka lub stowarzyszenie. W procesie projektowania i budowania maszyn lub maszyn nieukoczonych moe bra udzia kilka osb lub przedsibiorstw, ale jedno z nich musi wzi na siebie odpowiedzialno jako producent za zgodno maszyn lub maszyn nieukoczonych z dyrektyw. Poniewa zawarte w dyrektywie zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa mog dotyczy projektu i budowy maszyny, osob najwaciwsz do spenienia tych wymaga jest w sposb oczywisty osoba, ktra rzeczywicie projektuje i buduje maszyn, a przynajmniej nadzoruje proces projektowania i budowania. W niektrych przypadkach producent moe sam zaprojektowa i zbudowa maszyn. W innych przypadkach cao lub cz projektowania lub budowy maszyny moe by przeprowadzana przez inne osoby (dostawcw lub podwykonawcw). Osoba, ktra bierze na siebie odpowiedzialno prawn za zgodno maszyny lub maszyny nieukoczonej z zamiarem wprowadzenia do obrotu pod wasn nazw lub znakiem towarowym, musi jednak zapewni odpowiedni kontrol nad prac swoich dostawcw lub podwykonawcw i posiada wystarczajce informacje do spenienia wszystkich obowizkw wynikajcych z dyrektywy, okrelonych w art. 5 zob. 105: komentarze do art. 5 ust. 3. Osoba tworzca zesp maszyn uznawana jest za producenta zespou zob. 38: komentarze do art. 2 lit. a). Elementy wchodzce w skad zespou maszyn s zazwyczaj dostarczane przez rnych dostawcw, jednake jedna osoba musi wzi na siebie odpowiedzialno za zgodno zespou jako caoci. Moe to by producent jednej jednostki skadowej lub ich wikszej liczby, wykonawca lub uytkownik. Jeli
65
uytkownik zestawia zesp maszyn do wasnego uytku, uznawany jest za producenta zespou zob. 80 poniej. 80 Osoba produkujca maszyn na wasny uytek
Osoba produkujca maszyn na wasny uytek uwaana jest za producenta i musi speni wszystkie obowizki przewidziane w art. 5. W takiej sytuacji maszyna nie jest wprowadzana do obrotu, poniewa nie jest udostpniana przez producenta innej osobie, tylko uytkowana przez samego producenta. Maszyna taka musi jednak speni wymogi dyrektywy w sprawie maszyn, zanim zostanie oddana do uytku zob. 86: komentarze do art. 2 lit. k). Dotyczy to rwnie uytkownika budujcego zesp maszyn na wasny uytek zob. 79 powyej. 81 Inne osoby, ktre mog by uznane za producentw
Przepis zawarty w drugim zdaniu definicji producenta ma mie zastosowanie do sytuacji zaistniaych w odniesieniu do niektrych maszyn przywoonych do UE. Jeli producent maszyn majcy siedzib poza UE podejmuje decyzj o wprowadzeniu swoich produktw do obrotu w UE, musi by w stanie sam speni obowizki wynikajce z dyrektywy w sprawie maszyn lub wskaza upowanionego przedstawiciela do spenienia wszystkich lub czci tych obowizkw w jego imieniu zob. 84 oraz 85: komentarze do art. 2 lit. j). Z drugiej strony decyzja o przywozie maszyn do UE moe zosta podjta przez importera, dystrybutora lub uytkownika. W niektrych przypadkach maszyny mog by zamawiane przez porednika, na przykad przedsibiorstwo wywozowe. W innych przypadkach osoba moe naby maszyn poza UE i sama przywie do UE, zamwi maszyn przez Internet, lub naby j w wolnym obszarze celnym z zamiarem dystrybucji lub uytkowania w UE. Osoba wprowadzajca tak maszyn do obrotu w UE moe by w stanie zagwarantowa, e producent wypenia obowizki naoone na niego przez dyrektyw. Jeli jednak nie jest to zapewnione, osoba wprowadzajca maszyn do obrotu w UE musi sama wypeni te obowizki. Dotyczy to rwnie osoby przywocej maszyny do UE na wasny uytek. W powyszych przypadkach osoba wprowadzajca maszyny lub maszyny nieukoczone na rynek UE lub oddajca maszyny do uytku w UE uwaana jest za producenta i musi speni wszystkie obowizki producenta przewidziane w art. 5. Oznacza to, e osoba wprowadzajca maszyn do obrotu musi mie moliwo wypenienia tych obowizkw, ktre obejmuj zapewnienie, e maszyna spenia odpowiednie zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa, zapewnienie dostpnoci dokumentacji technicznej, dostarczenie instrukcji, przeprowadzenie waciwych procedur oceny zgodnoci, sporzdzenie i podpisanie deklaracji zgodnoci WE maszyny i umieszczenie oznakowania CE zob. 103105: komentarze do art. 5. Naley zauway, e ani producent w UE, ani producent poza UE, ktry podejmuje inicjatyw wprowadzenia maszyny do obrotu w UE, nie moe powoywa si na przepis zawarty w drugim zdaniu definicji podanej w art. 2 lit. i) w celu uniknicia obowizkw wynikajcych z dyrektywy w sprawie maszyn.
66
82 Maszyny modyfikowane przed pierwszym oddaniem do uytku W niektrych przypadkach maszyny s sprzedawane importerowi lub dystrybutorowi, ktry nastpnie modyfikuje je na wniosek klienta przed pierwszym oddaniem ich do uytku. Jeli modyfikacje zostay przewidziane lub uzgodnione przez producenta i objte ocen ryzyka, dokumentami i deklaracj zgodnoci WE producenta, pierwotne oznakowanie CE producenta zachowuje wano. Jeli jednak modyfikacja jest znaczna (na przykad zmiana funkcji lub parametrw maszyny) i nie zostaa przewidziana ani uzgodniona przez producenta, pierwotne oznakowanie CE producenta traci wano i musi zosta odnowione zob. 72: komentarze do art. 2 lit. h). Podmiot dokonujcy modyfikacji uznawany jest wwczas za producenta i musi speni wszystkie obowizki przewidziane w art. 5 ust. 1. 83 Dystrybutorzy
Rozporzdzenie (WE) nr 765/2008 ustanawiajce wymagania w zakresie akredytacji i nadzoru rynku odnoszce si do warunkw wprowadzania produktw do obrotu zawiera nastpujca definicj dystrybutora: kada osoba fizyczna lub prawna w acuchu dostaw, inna ni producent lub importer, ktra udostpnia produkt na rynku 24 . Dyrektywa w sprawie maszyn nie zawiera wyranie sformuowanych obowizkw dystrybutorw maszyn, o ile dystrybutor nie jest upowanionym przedstawicielem producenta lub osob wprowadzajc maszyn do obrotu zob. 81 powyej. Rola dystrybutora maszyn zostaa wyjaniona w wyroku Trybunau Sprawiedliwoci 25 . Trybuna orzek, e krajowe przepisy mog nakaza dystrybutorowi upewnienie si, przed dostarczeniem maszyny uytkownikowi, e: jest ona opatrzona oznakowaniem CE, doczona jest do niej deklaracja zgodnoci WE sporzdzona i podpisana przez producenta lub jego upowanionego przedstawiciela oraz przetumaczona na jeden z jzykw urzdowych pastwa czonkowskiego, w ktrym maszyna jest wprowadzana do obrotu, jest ona zaopatrzona w instrukcje wraz z tumaczeniem na jzyk lub jzyki tego pastwa czonkowskiego.
Jeli producent nie dostarczy oryginalnych instrukcji w tym jzyku lub tych jzykach, dystrybutor wprowadzajcy maszyn do obrotu na danym obszarze jzykowym musi dostarczy tumaczenie zob. 257: komentarze do sekcji 1.7.4.1 zacznika I.
24
Artyku 2 ust. 6 rozporzdzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 765/2008 z dnia 9 lipca 2008 r. ustanawiajcego wymagania w zakresie akredytacji i nadzoru rynku odnoszce si do warunkw wprowadzania produktw do obrotu i uchylajcego rozporzdzenie (EWG) nr 339/93.
Wyrok Trybunau Sprawiedliwoci z dnia 8 wrzenia 2005 r., sprawa C-40/04: http://curia.europa.eu/jurisp/cgibin/form.pl?lang=pl&alljur=alljur&jurcdj=jurcdj&jurtpi=jurtpi&jurtfp=jurtfp&numaff=c40/04&nomusuel=&docnodecision=docnodecision&allcommjo=allcommjo&affint=affint&affclose=affclos e&alldocrec=alldocrec&docor=docor&docav=docav&docsom=docsom&docinf=docinf&alldocnorec=alld ocnorec&docnoor=docnoor&radtypeord=on&newform=newform&docj=docj&docop=docop&docnoj=doc noj&typeord=ALL&domaine=&mots=&resmax=100&Submit=Rechercher 67
25
Od dystrybutora oczekuje si zasadniczo, e w odniesieniu do dostarczanych przez siebie maszyn dooy naleytych stara, aby zaznajomi si z przepisami, ktrym maszyny te podlegaj, oraz bdzie powstrzymywa si od dostarczania maszyn, ktre w oczywisty sposb nie speniaj wymogw dyrektywy w sprawie maszyn. Od dystrybutora nie mona jednake oczekiwa, e bdzie samodzielnie weryfikowa zgodno maszyn z zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa zawartymi w dyrektywie w sprawie maszyn. W przypadku wtpliwoci co do zgodnoci maszyny od dystrybutora oczekuje si, e bdzie wsppracowa z organami nadzoru rynku, na przykad udzielajc im wsparcia przy nawizywaniu kontaktu z producentem lub jego upowanionym przedstawicielem i otrzymujc od tych ostatnich niezbdne informacje, takie jak dokumentacja techniczna zob. 98: komentarze do art. 4. Kwestie dotyczce szczeglnych obowizkw dotyczcych dystrybutorw acuchw, lin i pasw zob. 44: komentarze do art. 2 lit. e) oraz 357: komentarze do sekcji 4.3.1 zacznika I. Artyku 2 j) upowaniony przedstawiciel oznacza osob fizyczn lub prawn majc miejsce zamieszkania lub siedzib we Wsplnocie, ktra otrzymaa pisemne upowanienie od producenta do wykonywania w jego imieniu wszystkich lub niektrych jego zobowiza oraz formalnoci zwizanych z niniejsz dyrektyw; 84 Moliwo wyznaczenia upowanionego przedstawiciela
Obowizki dotyczce wprowadzania do obrotu i oddawania do uytku maszyn oraz wprowadzana do obrotu i oddawania do uytku maszyn nieukoczonych nale do producenta lub jego upowanionego przedstawiciela. Wyznaczenie upowanionego przedstawiciela w UE jest rozwizaniem dostpnym dla producentw maszyn lub maszyn nieukoczonych z siedzib w UE lub poza UE w celu uatwienia wypenienia obowizkw wynikajcych z dyrektywy w sprawie maszyn. Upowaniony przedstawiciel musi posiada pisemne upowanienie od producenta okrelajce jasno, ktre obowizki przewidziane w art. 5 zostay mu powierzone. Upowaniony przedstawiciel rni si zatem od agenta handlowego czy dystrybutora. Upowanionym przedstawicielem moe by osoba fizyczna lub prawna, czyli indywidualna osoba lub podmiot prawny, taki jak spka lub stowarzyszenie. Musi on mie siedzib w UE - innymi sowy musi posiada adres na terytorium jednego z pastw czonkowskich UE. Producent musi zapewni, e jego upowaniony przedstawiciel ma zapewnione rodki niezbdne do wypenienia wszystkich obowizkw, ktre go dotycz. Ma to szczeglne znaczenie jeli upowanionemu przedstawicielowi powierzono zadanie przeprowadzenia oceny zgodnoci maszyny zob. 105: komentarze do art. 5 ust. 3. Producent z siedzib poza UE nie ma obowizku wyznaczania upowanionego przedstawiciela producent taki moe wypenia swoje obowizki bezporednio. Bez wzgldu na to, czy taki producent wyznacza upowanionego przedstawiciela, czy te nie, zawsze musi jednak wskaza w deklaracji zgodnoci WE lub w deklaracji wczenia nazw (imi i nazwisko) i adres osoby z siedzib w UE, ktra jest
68
upowaniona do sporzdzenia dokumentacji technicznej lub odpowiednich dokumentw technicznych zob. 383: komentarze do zacznika II cz 1 sekcja A pkt 2 oraz 385: komentarze do zacznika II cz 1 sekcja B pkt 2. Naley rwnie zauway, e jeli producent wyznacza upowanionego przedstawiciela w zakresie ktregokolwiek z obowizkw wymienionych w art. 5, deklaracja zgodnoci WE maszyny lub deklaracja wczenia maszyny nieukoczonej musi zawiera nazw (imi i nazwisko) i adres zarwno producenta, jak i jego upowanionego przedstawiciela zob. 383: komentarze do zacznika II cz 1 sekcja A pkt 1, 385: komentarze do zacznika II cz 1 sekcja B pkt 1. 85 Zadania upowanionego przedstawiciela Producent moe wskaza upowanionego przedstawiciela, ktry bdzie wypenia cao lub cz obowizkw wymienionych w art. 5. W przypadku maszyn zadania przekazane przez producenta upowanionemu przedstawicielowi mog zatem obj zapewnienie, e maszyna spenia odpowiednie zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa, zapewnienie dostpnoci dokumentacji technicznej, dostarczanie instrukcji, przeprowadzenie waciwych procedur oceny zgodnoci, sporzdzenie i podpisanie deklaracji zgodnoci WE maszyny i umieszczenie umieszczanie oznakowania CE zob. 103105: komentarze do art. 5. W przypadku maszyn nieukoczonych upowaniony przedstawiciel producenta moe zosta wyznaczony do sporzdzenia odpowiednich dokumentw technicznych, przygotowania i dostarczenia instrukcji montau oraz sporzdzenia i podpisania deklaracji wczenia maszyny nieukoczonej zob. 131: komentarze do art. 13. Artyku 2 k) oddanie do uytku oznacza pierwsze wykorzystanie we Wsplnocie maszyny objtej niniejsz dyrektyw zgodnie z jej przeznaczeniem; 86 Definicja oddania do uytku
Dyrektywa w sprawie maszyn ma zastosowanie do maszyn w momencie wprowadzenia do obrotu lub oddania do uytku. Maszyna wprowadzana do obrotu w UE jest oddawana do uytku w momencie wykorzystania po raz pierwszy w UE. W takich przypadkach obowizki producenta dotyczce wprowadzenia do obrotu i oddania do uytku s takie same. W przypadku maszyn produkowanych przez dan osob na wasne potrzeby lub w przypadku zespou maszyn zestawionego przez uytkownika (i niewprowadzanego do obrotu) dyrektywa w sprawie maszyn ma zastosowanie, gdy maszyna lub zesp maszyn s po raz pierwszy oddawane do uytku. Innymi sowy maszyna taka musi by zgodna z wszystkimi przepisami dyrektywy, zanim zostanie po raz pierwszy uyta w UE do celw, do ktrych jest przeznaczona.
69
Artyku 2 l) norma zharmonizowana oznacza niewic specyfikacj techniczn przyjt przez organ normalizacyjny, to znaczy Europejski Komitet Normalizacyjny (CEN), Europejski Komitet Normalizacyjny Elektrotechniki (CENELEC) lub Europejski Instytut Norm Telekomunikacyjnych (ETSI), na podstawie mandatu udzielonego przez Komisj, zgodnie z procedurami ustanowionymi w dyrektywie 98/34/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 czerwca 1998 r. ustanawiajcej procedur udzielania informacji w zakresie norm i przepisw technicznych oraz zasad dotyczcych usug spoeczestwa informacyjnego (1);
(1)
Dz.U. L 204 z 21.7.1998, s. 37. Dyrektywa ostatnio zmieniona Aktem przystpienia z 2003 r.
87
Definicja normy zharmonizowanej
Normy zharmonizowane to podstawowe narzdzia stosowania dyrektywy w sprawie maszyn. Ich zastosowanie nie jest obowizkowe. Jednak kiedy odniesienia do norm zharmonizowanych zostaj opublikowane w Dzienniku Urzdowym Unii Europejskiej, zastosowanie specyfikacji tych norm oznacza przyznanie domniemania zgodnoci z zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa, ktre obejmuj zob. 110: komentarze do art. 7 ust. 2. Ponadto normy zharmonizowane s dobrym wskanikiem aktualnego stanu wiedzy technicznej, ktry musi by brany pod uwag przy stosowaniu zasadniczych wymaga w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa ustanowionych w zaczniku I zob. 162: komentarze do podstawowej zasady nr 3 w zaczniku I. Chocia definicja norm zharmonizowanych zawiera odniesienie do europejskich organw normalizacyjnych, w praktyce tylko dwa z tych organw, CEN i CENELEC, zajmuj si opracowywaniem norm zwizanych z dyrektyw w sprawie maszyn zob. 112: komentarze do art. 7 ust. 2. Mandat udzielony przez Komisj, o ktrym mowa w definicji, okrelany jest oglnie jako upowanienie. Dnia 19 grudnia 2006 r. Komisja udzielia upowanienia M/396 dla CEN i CENELEC, wnioskujc, aby organy te dokonay przegldu istniejcego dorobku norm zharmonizowanych w wietle dyrektywy 2006/42/WE oraz opracoway niezbdne nowe normy 26 . ( 88 Zastrzeony) Artyku 3 Dyrektywy szczegowe W przypadku maszyn, dla ktrych zagroenia okrelone w zaczniku I s w caoci lub czciowo objte innymi dyrektywami wsplnotowymi w sposb bardziej szczegowy, niniejsza dyrektywa nie ma zastosowania lub przestaje mie zastosowanie do tych maszyn w odniesieniu do takich zagroe od daty wprowadzenia w ycie tych innych dyrektyw.
26
http://ec.europa.eu/enterprise/mechan_equipment/machinery/mandates/m-396_en.pdf
70
89
Dyrektywa w sprawie maszyn i inne dyrektywy dotyczce rynku wewntrznego
Zgodnie z art. 3 w odniesieniu do produktw objtych zakresem dyrektywy w sprawie maszyn przepisy tej dyrektywy mog zosta cakowicie lub czciowo zastpione przez inne dyrektywy UE, ktre odnosz si w bardziej szczegowy sposb do wszystkich lub okrelonych zagroe. Tymi szczegowymi, majcymi zastosowanie dyrektywami mog by kompleksowe dyrektywy dotyczce ochrony zdrowia i bezpieczestwa dotyczce wszystkich zagroe zwizanych z maszynami odnoszcych si do produktw objtych ich zakresem. Zgodnie z art. 3 dyrektywy te naley stosowa zamiast dyrektyw w sprawie maszyn w odniesieniu do produktw objtych ich zakresem zob. 90 poniej. W innych przypadkach nakadanie si zakresw dyrektyw szczegowych i dyrektywy w sprawie maszyn ograniczone jest do jednego lub kilku zagroe. Zgodnie z art. 3 w sytuacjach takich naley zastosowa waciwe wymagania dyrektywy szczegowej zamiast odpowiednich zasadniczych wymaga w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa zawartych w dyrektywie w sprawie maszyn zob. 91 poniej. Oprcz dyrektyw szczegowych, o ktrych mowa w art. 3, inne dyrektywy UE mog mie charakter uzupeniajcy w odniesieniu do maszyn objtych zakresem dyrektywy w sprawie maszyn, ale w aspektach nieobjtych t dyrektyw, takich jak kompatybilno elektromagnetyczna lub ochrona rodowiska zob. 92 poniej. Inne dyrektywy UE, o ktrych mowa w dalszych ustpach, to dyrektywy zapewniajce swobodny przepyw towarw w wyniku harmonizacji technicznej w oparciu o art. 95 Traktatu WE (obecnie art. 114 TFUE). Nie zaliczono do nich dyrektyw opartych na art. 175 TWE (obecnie art. 192 TFUE) dotyczcych ochrony rodowiska ani dyrektyw opartych na art. 137 TWE (obecnie art. 153 TFUE) dotyczcych ochrony zdrowia i bezpieczestwa pracownikw. Relacje pomidzy dyrektyw w sprawie maszyn a dyrektywami opartymi na art. 137 TWE (art. 153 TFUE) zob. 140: komentarze do art. 15. Dyrektywy, o ktrych mowa w 90-92 mog mie rwnie zastosowanie do maszyn nieukoczonych, o ktrych mowa w art. 1 lit. g). Naley zauway, e jeeli do maszyny ma zastosowanie wicej dyrektyw ni jedna, kada z nich moe wymaga innej procedury oceny zgodnoci. W takiej sytuacji ocena zgodnoci przeprowadzana na mocy kadej z dyrektyw ma zastosowanie wycznie do aspektw objtych bardziej szczegowo zakresem danej dyrektywy. Oznakowanie CE umieszczone na maszynie oznacza, e maszyna ta spenia wymagania wszystkich majcych zastosowanie przepisw UE wymagajcych umieszczenia oznakowania CE zob. 106: komentarze do art. 5 ust. 4 oraz 141: komentarze do art. 16. Jeli do maszyny ma zastosowanie, oprcz dyrektywy w sprawie maszyn, co najmniej jedna inna dyrektywa wymagajca deklaracji zgodnoci WE, producent moe sporzdzi jedn deklaracj zgodnoci WE odnoszc si do wszystkich przedmiotowych dyrektyw, pod warunkiem e deklaracja ta zawiera wszystkie informacje wymagane przez poszczeglne dyrektywy. Moe to nie by moliwe we wszystkich przypadkach, poniewa niektre dyrektywy precyzuj okrelony format deklaracji zgodnoci. Deklaracja zgodnoci WE musi jednake kadorazowo
71
zawiera deklaracj, e maszyna spenia wymogi innych majcych zastosowanie dyrektyw zob. 383: komentarze do zacznika II cz 1 sekcja A pkt 4. 90 Dyrektywy szczegowe majce zastosowanie zamiast dyrektywy w sprawie maszyn do maszyn objtych ich zakresem
Dyrektywa w sprawie bezpieczestwa zabawek to szczegowa dyrektywa dotyczca ochrony zdrowia i bezpieczestwa, zajmujca si w sposb bardziej szczegowy ni dyrektywa w sprawie maszyn zagroeniami zwizanymi z maszynami przeznaczonymi do uytkowania jako zabawki. Zgodnie z art. 3 dyrektywa w sprawie maszyn nie ma zatem zastosowania do maszyn objtych zakresem dyrektywy w sprawie bezpieczestwa zabawek. Dyrektywa 89/686/EWG w sprawie wyposaenia ochrony osobistej (PPED) 28 Dyrektywa w sprawie wyposaenia ochrony osobistej to szczegowa dyrektywa dotyczca ochrony zdrowia i bezpieczestwa, zajmujca si w sposb bardziej szczegowy ni dyrektywa w sprawie maszyn zagroeniami zwizanymi z maszynami przeznaczonymi do uytkowania jako rodki ochrony indywidualnej (PPE). Zgodnie z art. 3 dyrektywa w sprawie maszyn nie ma zatem zastosowania do maszyn objtych zakresem dyrektywy w sprawie wyposaenia ochrony osobistej (PPED). Naley zauway, e produkty objte zakresem dyrektywy w sprawie PPE mog by instalowane w maszynach, na przykad sztywne lub elastyczne prowadnice do PPE chronicych przed upadkiem z wysokoci.
Dyrektywa 2009/48/WE w sprawie bezpieczestwa zabawek 27
27 28
Dz.U. L 170 z 30.6.2009, s. 1. Dz.U. L 399 z 30.12.1989, s. 18.
72
Dyrektywa 93/42/EWG 29 zmieniona dyrektyw 2007/47/WE 30 dotyczca wyrobw medycznych (MMD)
Dyrektywa dotyczca wyrobw medycznych to szczegowa dyrektywa dotyczca ochrony zdrowia i bezpieczestwa, zajmujca si w sposb bardziej szczegowy ni dyrektywa w sprawie maszyn zagroeniami zwizanymi z maszynami przeznaczonymi do zastosowa medycznych. Zgodnie z art. 3 dyrektywa w sprawie maszyn nie ma zatem zastosowania do maszyn objtych zakresem dyrektywy dotyczcej wyrobw medycznych. Naley zauway, e art. 3 zmienionej dyrektywy dotyczcej wyrobw medycznych przewiduje, e wszelkie zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa zawarte w dyrektywie w sprawie maszyn, ktre odnosz si do tych wyrobw, a nie zostay zawarte w dyrektywie dotyczcej wyrobw medycznych, maj zastosowanie do wyrobw medycznych bdcych maszynami, natomiast wszystkie inne obowizki dotyczce wprowadzania do obrotu takich wyrobw, w tym procedura oceny zgodnoci, okrelane s wycznie przez dyrektyw dotyczc wyrobw medycznych.
Dyrektywa 95/16/WE 31 w sprawie dwigw (LD)
Dyrektywa w sprawie dwigw to szczegowa dyrektywa dotyczca ochrony zdrowia i bezpieczestwa zajmujca si w sposb bardziej szczegowy ni dyrektywa w sprawie maszyn zagroeniami zwizanymi z maszynami przeznaczonymi do uytkowania jako dwigi oraz elementami bezpieczestwa dwigw. Zgodnie z art. 3 dyrektywa w sprawie maszyn nie ma zatem zastosowania do dwigw ani elementw bezpieczestwa objtych zakresem dyrektywy w sprawie dwigw. Naley zauway, e w sekcji 1.1 zacznika I do dyrektywy w sprawie dwigw przewiduje si, e wszelkie zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa zawarte w dyrektywie w sprawie maszyn, ktre nie zostay zawarte w zaczniku I do dyrektywy w sprawie dwigw, maj zastosowanie do dwigw, podczas gdy wszystkie inne obowizki dotyczce wprowadzania do obrotu dwigw, w tym procedura oceny zgodnoci, okrelane s wycznie przez dyrektyw w sprawie dwigw. Dyrektywa w sprawie maszyn ma zastosowanie do dwigw wyczonych z zakresu dyrektywy w sprawie dwigw, chyba, e s one rwnie wyczone z zakresu dyrektywy w sprawie maszyn zob. 47-70: komentarze do art. 1 ust. 2 oraz 151: komentarze do art. 24.
29 30 31
Dz.U. L 169 z 12.7.1993, s. 1. Dz.U. L 247 z 21.9.2007, s. 21. Dz.U. L 213 z 7.9.1995, s. 1. 73
Dyrektywa 2000/9/WE 32 w sprawie urzdze kolei linowych przeznaczonych do przewozu osb
Dyrektywa w sprawie urzdze kolei linowych to szczegowa dyrektywa dotyczca ochrony zdrowia i bezpieczestwa, zajmujca si w sposb bardziej szczegowy ni dyrektywa w sprawie maszyn zagroeniami zwizanymi z maszynami przeznaczonymi do uytkowania jako urzdzenia kolei linowych przeznaczone do przewozu osb. Zgodnie z art. 3 dyrektywa w sprawie maszyn nie ma zatem zastosowania do kolei linowych objtych zakresem dyrektywy w sprawie urzdze kolei linowych przeznaczonych do przewozu osb. Dyrektywa w sprawie maszyn ma zastosowanie do niektrych kolei linowych, ktre nie s objte zakresem dyrektywy w sprawie urzdze kolei linowych przeznaczonych do przewozu osb lub s wyczone z zakresu tej dyrektywy, takich jak na przykad koleje linowe przeznaczone wycznie do transportu towarw oraz koleje linowe na potrzeby rolnictwa, grnictwa czy przemysu. Inne urzdzenia, ktre s wyczone z zakresu dyrektywy w sprawie urzdze kolei linowych przeznaczonych do przewozu osb, s rwnie wyczone z zakresu dyrektywy w sprawie maszyn, na przykad rodki transportu wodnego lub kolejowego lub urzdzenia specjalne, przeznaczone do uytku na terenie wesoych miasteczek lub parkw rozrywki zob. 49 oraz 57: uwagi do art. 1 ust. 2.
32
Dz.U. L 106 z 3.5.2000, s. 21.
74
91
Dyrektywy szczegowe, ktre mog mie zastosowanie do okrelonych rodzajw zagroe zamiast dyrektywy w sprawie maszyn
Zgodnie z art. 3 dyrektywa w sprawie urzdze i systemw ochronnych przeznaczonych do uytku w przestrzeniach zagroonych wybuchem ma zastosowanie w zakresie zagroenie wybuchem do maszyn przeznaczonych do eksploatacji w takich warunkach. Odniesienie do wsplnotowych dyrektyw szczeglnych zawarte w sekcji 1.5.7 ust. 2 zacznika I do dyrektywy w sprawie maszyn naley rozumie jako odniesienie do dyrektywy w sprawie urzdze i systemw ochronnych przeznaczonych do uytku w przestrzeniach zagroonych wybuchem. Naley zauway, e dyrektywa w sprawie urzdze i systemw ochronnych przeznaczonych do uytku w przestrzeniach zagroonych wybuchem nie ma zastosowania do tych maszyn, w przypadku ktrych zagroenie wybuchem nie wynika z warunkw 34 stwarzanych przez otaczajc atmosfer . Zagroenie wybuchem w maszynie, lub ktrego rdem jest sama maszyna bd te gazy, ciecze, pyy, opary lub inne substancje przez ni wytwarzane lub uywane podczas jej eksploatacji objte jest zakresem dyrektywy w sprawie maszyn zob. 228: komentarze do sekcji 1.5.7 zacznika I. Aby wyeliminowa ryzyko wybuchu w przestrzeniach wewntrz maszyny, producent maszyn moe wbudowywa urzdzenia, systemy ochronne lub elementy podlegajce dyrektywie ATEX, ktre zostay ju wprowadzone do obrotu. W takiej sytuacji deklaracja zgodnoci WE maszyny nie powinna zawiera odniesienia do dyrektywy w sprawie urzdze i systemw ochronnych przeznaczonych do uytku w przestrzeniach zagroonych wybuchem, ale do dokumentacji technicznej producenta naley doczy deklaracje zgodnoci WE urzdze, systemw ochronnych lub elementw podlegajcych dyrektywie ATEX wchodzcych w skad maszyny zob. 392: komentarze do zacznika VII cz A pkt 1 lit. a).
Dyrektywa 94/9/WE 33 w sprawie urzdze i systemw ochronnych przeznaczonych do uytku w przestrzeniach zagroonych wybuchem Dyrektywa ATEX
33 34
Dz.U. L 100 z 19.4.1994, s. 1.
Zob. Wytyczne wdraania Dyrektywy Rady 94/9/WE z 23 marca 1994 r. w sprawie zblienia ustawodawstw pastw czonkowskich dotyczcych urzdze i systemw ochronnych przeznaczonych do uytku w przestrzeniach zagroonych wybuchem wydanie trzecie, czerwiec 2009 r.: http://ec.europa.eu/enterprise/sectors/mechanical/documents/guidance/atex/application/index_en.htm 75
Dyrektywa 84/500/EWG w sprawie wyrobw ceramicznych przeznaczonych do kontaktu ze rodkami spoywczymi 35 Rozporzdzenie (WE) nr 1935/2004 36 w sprawie materiaw i wyrobw przeznaczonych do kontaktu z ywnoci oraz uchylajce dyrektywy 80/590/EWG i 89/109/EWG Dyrektywa Komisji 2002/72/WE 37 w sprawie materiaw i wyrobw z tworzyw sztucznych przeznaczonych do kontaktu ze rodkami spoywczymi Dyrektywa 2009/105/WE 38 w sprawie prostych zbiornikw cinieniowych (wersja ujednolicona) (SPVD)
Zgodnie z art. 3 przepisy UE dotyczce materiaw i wyrobw przeznaczonych do kontaktu ze rodkami spoywczymi maj zastosowanie do odpowiednich czci maszyn stosowanych w przemyle spoywczym. Zawarte w sekcji 2.1.1 lit. a) zacznika I do dyrektywy w sprawie maszyn odniesienie do odpowiednich dyrektyw naley rozumie jako odniesienie do dyrektywy 84/500/EWG, rozporzdzenia (WE) nr 1935/2004 oraz dyrektywy 2002/72/WE.
Zgodnie z art. 3 dyrektywa w sprawie prostych zbiornikw cinieniowych ma zastosowanie w kontekcie zagroenia zwizanego z cinieniem do seryjnie produkowanych prostych zbiornikw cinieniowych objtych jej zakresem, wbudowanych w maszyny lub z nimi czonych. Naley zauway, e dyrektywa w sprawie maszyn odnosi si do ryzyka uszkodzenia podczas pracy zob. 207: komentarze do sekcji 1.3.2 zacznika I.
35 36 37 38
Dz.U. L 277 z 20.10.1984, s. 12 Dz.U. L 338 z 13.11.2004, s. 4. Dz.U. L 220 z 15. 8.2002, s. 18. Dz.U. L 264 z 8.10.2009, s. 12.
76
Dyrektywa 2009/142/WE 39 w sprawie urzdze spalajcych paliwa gazowe (GAD)
Dyrektywa w sprawie urzdze spalajcych paliwa gazowe ma zastosowanie do urzdze spalajcych paliwa gazowe uywanych do gotowania, ogrzewania, przygotowywania gorcej wody, chodzenia, owietlenia lub prania, w tym palnikw z wymuszonym nadmuchem oraz osprztu do takich urzdze. Zgodnie z art. 3 dyrektywa w sprawie urzdze spalajcych paliwa gazowe ma take zastosowanie w odniesieniu do objtych jej zakresem zagroe do urzdze gazowych wchodzcych w zakres jej zastosowania, wbudowanych w maszyny. Urzdzenia specjalnie zaprojektowane do stosowania w procesach przemysowych prowadzonych w obiektach przemysowych s wyczone z zakresu dyrektywy w sprawie urzdze spalajcych paliwa gazowe. Urzdzenia takie oraz inne urzdzenia gazowe wyczone z zakresu dyrektywy w sprawie urzdze spalajcych paliwa gazowe s objte dyrektyw w sprawie maszyn, jeli wchodz w jej zakres lub s wbudowane w maszyny. Dyrektywa w sprawie maszyn ma rwnie zastosowanie do urzdze gazowych objtych zakresem dyrektywy w sprawie urzdze spalajcych paliwa gazowe w odniesieniu do zagroe, ktre nie wchodz w zakres dyrektywy w sprawie urzdze spalajcych paliwa gazowe.
Dyrektywa 97/23/WE 40 w sprawie urzdze cinieniowych (PED)
Zgodnie z art. 3 dyrektywa w sprawie urzdze cinieniowych ma zastosowanie w kontekcie zagroe zwizanych z cinieniem do urzdze cinieniowych objtych jej zakresem, wbudowywanych w maszyny lub z nimi czonych. Jeli w maszyny s wbudowane urzdzenia cinieniowe, ktre zostay ju wprowadzone do obrotu, dokumentacja techniczna producenta maszyn musi zawiera deklaracj zgodnoci WE takich urzdze cinieniowych zob. 392: komentarze do zacznika VII cz A pkt 1 lit. a). Urzdzenia cinieniowe niesklasyfikowane wyej ni w kategorii 1, wbudowane w maszyny objte zakresem dyrektywy w sprawie maszyn, s wyczone z zakresu dyrektywy w sprawie urzdze cinieniowych. Dyrektywa w sprawie maszyn ma zatem w peni zastosowanie do takich urzdze. Naley zauway, e dyrektywa w sprawie maszyn odnosi si do ryzyka uszkodzenia podczas pracy zob. 207: komentarze do sekcji 1.3.2 zacznika I.
39 40
Dz.U. L 330 z 16.12.2009, s. 10. Dz.U. L 181 z 9.7.1997, s. 1. 77
92 Dyrektywy, ktre mog mie zastosowanie do maszyn, oprcz dyrektywy w sprawie maszyn, w odniesieniu do zagroe nieobjtych dyrektyw w sprawie maszyn
Dyrektywa 89/106/WE 41 w sprawie wyrobw budowlanych (CPD) Dyrektywa w sprawie wyrobw budowlanych zawiera wymogi dotyczce tego, czy wyroby budowlane s odpowiednie do zastosowania w obiektach budowlanych, w ktrych maj by uyte. Dyrektywa w sprawie wyrobw budowlanych. ma zastosowanie, poza dyrektyw w sprawie maszyn, do maszyn przeznaczonych do zainstalowania na stae w obiektach budowlanych, na przykad elektrycznych bram, drzwi, okien, okiennic i rolet oraz systemw wentylacji i klimatyzacji. Naley zauway, e zastosowanie dyrektywy w sprawie wyrobw budowlanych jest moliwe wycznie w przypadku istnienia odpowiedniej zharmonizowanej specyfikacji technicznej. Dyrektywa 97/68/WE 42 zmieniona dyrektywami 2002/88/WE 43 oraz 2004/26/WE 44 w sprawie emisji zanieczyszcze gazowych i pyowych z silnikw spalinowych montowanych w maszynach samojezdnych nieporuszajcych si po drogach (NRMMD) Dyrektywa w sprawie emisji zanieczyszcze gazowych i pyowych z silnikw spalinowych montowanych w maszynach samojezdnych nieporuszajcych si po drogach zawiera wymogi dotyczce ochrony rodowiska w odniesieniu do emisji zanieczyszcze gazowych i pyowych z silnikw spalinowych montowanych w maszynach samojezdnych nieporuszajcych si po drogach wchodzcych w zakres jej zastosowania. Silniki instalowane w maszynach samojezdnych nieporuszajcych si po drogach musz posiada oznaczenia, o ktrych mowa w art. 6, opisane w sekcji 3 zacznika I do dyrektywy 97/68/WE, jednake dyrektywy tej nie wymienia si w deklaracji zgodnoci WE danej maszyny.
41 42 43 44
Dz.U. L 40 z 11.2.1989, s. 12. Dz.U. L 59 z 27.2.1998, s. 1. Dz.U. L 35 z 11.2.2003, s. 28. Dz.U. L 146 z 30.4.2004, s. 1.
78
Dyrektywa 1999/5/WE 45 w sprawie urzdze radiowych i kocowych urzdze telekomunikacyjnych (R&TTED)
Wymogi dyrektywy w sprawie urzdze radiowych i kocowych urzdze telekomunikacyjnych dotyczce wykorzystania widma czstotliwoci maj zastosowanie do urzdze radiowych i kocowych urzdze telekomunikacyjnych wchodzcych w zakres jej zastosowania, takich jak na przykad zdalne urzdzenia sterownicze. Naley zauway, e bezpieczestwo systemw zdalnego sterowania maszyn podlega dyrektywie w sprawie maszyn zob. 184: komentarze do sekcji 1.2.1 zacznika I.
Dyrektywa 2000/14/WE 46 zmieniona dyrektyw 2005/88/WE 47 w sprawie emisji haasu do rodowiska przez urzdzenia uywane na zewntrz pomieszcze (OED)
Dyrektywa zawiera wymagania ochrony rodowiska dotyczce emisji haasu przez maszyny wchodzce w zakres jej zastosowania i przeznaczone do uytkowania na zewntrz pomieszcze 48 . Naley zauway, e w ostatnim akapicie sekcji 1.7.4.2 lit. u) zacznika I do dyrektywy w sprawie maszyn stwierdzono, e wymagania dyrektywy w sprawie emisji haasu do rodowiska przez urzdzenia uywane na zewntrz pomieszcze dotyczce pomiarw cinienia akustycznego lub mocy akustycznej maj zastosowanie do maszyn objtych zakresem tej dyrektywy, natomiast nie maj zastosowania odpowiednie przepisy tej sekcji dyrektywy w sprawie maszyn zob. 229 i 230: komentarze do sekcji 1.5.8 oraz 273: komentarze do sekcji 1.7.4.2 lit. u) zacznika I.
45 46 47 48
Dz.U. L 91, 7.4.1999, s. 10. Dz.U. L 162, 3.7.2000, s. 1. Dz.U. L 344, 27.12.2005, s. 44.
Zob. Wytyczne w sprawie zastosowania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/14/WE: http://ec.europa.eu/enterprise/mechan_equipment/noise/index.htm 79
Dyrektywa 2002/95/WE 49 w sprawie ograniczenia stosowania niektrych niebezpiecznych substancji w sprzcie elektrycznym i elektronicznym (ROHS)
Dyrektywa okrela ograniczenia w stosowaniu niektrych niebezpiecznych substancji w sprzcie elektrycznym i elektronicznym nalecym do kategorii 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 i 10, przedstawionych w zaczniku I cz A do dyrektywy 2002/96/WE. Niektre produkty nalece do tych kategorii mog by rwnie objte zakresem dyrektywy w sprawie maszyn, na przykad produkty z kategorii 1 wielkogabarytowe urzdzenia gospodarstwa nieprzeznaczone do uytku domowego domowego, 6 - narzdzia elektryczne i elektroniczne, 7 zasilany elektrycznie sprzt rekreacyjny i sportowy oraz 10 dozowniki automatyczne. Dyrektywa w sprawie kompatybilnoci elektromagnetycznej ma zastosowanie do maszyn zawierajcych czci elektryczne lub elektroniczne, ktre mog powodowa zaburzenia elektromagnetyczne lub na ktre takie zaburzenia mog mie wpyw. Dyrektywa odnosi si do aspektw kompatybilnoci elektromagnetycznej zwizanych z funkcjonowaniem maszyn 51 . Z kolei w zakres dyrektywy w sprawie maszyn wchodzi odporno maszyn na zaburzenia elektromagnetyczne zwizane z bezpieczestwem, generowane przez fale radiowe lub przewody zob. 184: komentarze do sekcji 1.2.1 oraz 233: komentarze do sekcji 1.5.11 zacznika I.
Dyrektywa 2004/108/WE 50 w sprawie kompatybilnoci elektromagnetycznej (EMCD)
Dyrektywa 2005/32/WE ustanawiajca oglne zasady ustalania wymogw dotyczcych ekoprojektu dla produktw wykorzystujcych energi (dyrektywa PWE)
Dyrektywa PWE tworzy ramy prawne przyjmowania wymogw dotyczcych ekoprojektw dla produktw przemysowych. rodki wykonawcze przyjte w ramach dyrektywy PWE mog mie zastosowanie do maszyn lub urzdze, ktre maj by wbudowane w maszyny, na przykad do pomp.
49 50 51
Dz.U. L 37 z 13.2.2003, s. 19. Dz.U. L 390 z 31.12.2004, s. 24.
Zob. Wytyczne dotyczce dyrektywy 2004/108/WE w sprawie kompatybilnoci elektromagnetycznej, 21 maja 2007 r. : http://ec.europa.eu/enterprise/electr_equipment/emc/guides/emcguide_may2007.pdf
80
Artyku 4 Nadzr rynku 1. Pastwa czonkowskie podejmuj wszelkie odpowiednie rodki w celu zapewnienia, e maszyna moe zosta wprowadzona do obrotu lub oddana do uytku jedynie w przypadku, gdy spenia ona odpowiednie przepisy niniejszej dyrektywy i nie zagraa zdrowiu i bezpieczestwu osb oraz, we waciwych przypadkach, zwierzt domowych lub mienia, kiedy jest odpowiednio zainstalowana, konserwowana i uytkowana zgodnie z jej przeznaczeniem lub w warunkach, ktre mona w sposb uzasadniony przewidzie. ... Nadzr rynku
93
Artyku 4 okrela nakadany na pastwa czonkowskie obowizek zapewnienia, aby przepisy dyrektywy w sprawie maszyn w odniesieniu do maszyn i maszyn nieukoczonych byy odpowiednio stosowane i aby maszyny wprowadzane do obrotu i oddawane do uytku byy bezpieczne. Termin maszyna jest zastosowany w art. 4 ust. 1 w szerokim rozumieniu tego sowa i odnosi si do kategorii produktw, o ktrych mowa w art. 1 ust. 1 lit. a)-f) zob. 33: uwagi do art. 2 akapit pierwszy. Podstawowe zasady dotyczce nadzoru rynku zawarto w rozdziale III rozporzdzenia (WE) nr 765/2008 ustanawiajcego wymagania w zakresie akredytacji i nadzoru rynku odnoszce si do warunkw wprowadzania produktw do obrotu 52 . Rozporzdzenie to jest bezporednio stosowane od dnia 1 stycznia 2010 r. Zawarte w nim przepisy dotyczce nadzoru rynku stanowi uzupenienie przepisw dyrektywy w sprawie maszyn, innymi sowy maj zastosowanie w przypadku, gdy dyrektywa w sprawie maszyn nie zawiera szczegowych przepisw majcych ten sam cel 53 . Ponisze komentarze dotycz zarwno przepisw art. 4 dyrektywy w sprawie maszyn, jak i przepisw dodatkowych zawartych w rozdziale III rozporzdzenia. Streszczono tu odpowiednie przepisy rozporzdzenia oraz podano w przypisach odniesienia. Termin nadzr rynku oznacza czynnoci wykonywane i rodki stosowane przez organy wadzy publicznej majce na celu zapewnienie, e produkty objte zakresem dyrektywy przeszy wymagane procedury oceny zgodnoci, e speniaj majce zastosowanie zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa oraz e w odniesieniu do ukoczonych produktw s bezpieczne 54 . Nadzr rynku przeprowadzany jest w trakcie wprowadzania produktw do obrotu lub oddawania do uytku lub po takim fakcie. Nadzr rynku naley zatem odrni od oceny zgodnoci,
52
Rozporzdzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 765/2008 ustanawiajce wymagania w zakresie akredytacji i nadzoru rynku odnoszce si do warunkw wprowadzania produktw do obrotu i uchylajce rozporzdzenie (EWG) nr 339/93 Dz.U. L 218 z 13.8.2008, s. 30. Zob. art. 15 ust. 2 rozporzdzenia (WE) nr 765/2008. Zob. art. 2 ust. 17 rozporzdzenia (WE) nr 765/2008. 81
53 54
ktrej celem jest zapewnienie zgodnoci produktw przed ich wprowadzeniem do obrotu. 94 Nadzr rynku w odniesieniu do maszyn
Nadzr rynku w odniesieniu do maszyn, wymagany na mocy art. 4 ust. 1, obejmuje co najmniej nastpujce dziaania: sprawdzenie, czy maszyna wprowadzana do obrotu lub oddawana do uytku posiada oznakowanie CE i towarzyszy jej poprawna deklaracja zgodnoci WE zob. 103: komentarze do art. 5 ust. 1, 141: komentarze do art. 16, 383: komentarze do zacznika II cz 1 sekcja A oraz 387: komentarze do zacznika III; upewnienie si, e maszyna wprowadzana do obrotu lub oddawana do uytku zostaa poddana odpowiedniej procedurze oceny zgodnoci zob. 127-130: komentarze do art. 12; sprawdzenie, czy maszynie wprowadzanej do obrotu lub oddawanej do uytku towarzysz odpowiednie informacje, takie jak instrukcje zob. 103: komentarze do art. 5 ust. 1 oraz 254-256: komentarze do sekcji 1.7.4 zacznika I; jeli w skad maszyny wchodzi maszyna nieukoczona, sprawdzenie, czy instrukcje montau producenta maszyny nieukoczonej zostaa prawidowo zastosowana przez producenta maszyny finalnej lub zespou maszyn; monitorowanie zgodnoci maszyn wprowadzanych do obrotu lub oddawanych do uytku majce na celu zapewnienie, e speniaj one majce zastosowanie zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa i nie zagraaj zdrowiu i bezpieczestwu osb lub w stosownych przypadkach zwierzt domowych zob. 103: komentarze do art. 5 ust. 1 oraz 160: komentarze do zasady oglnej nr 2 w zaczniku I; podejmowanie odpowiednich dziaa w celu zapewnienia, e produkty niezgodne bd doprowadzane do zgodnoci lub wycofywane z rynku zob. 122-126: komentarze do art. 11 oraz 142, komentarze do art. 17.
Zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa zawarte w dyrektywie w sprawie maszyn dotycz gwnie zdrowia i bezpieczestwa osb, w tym operatorw i innych osb naraonych zob. 166 i 167: komentarze do zacznika I sekcja 1.1.1 lit. c) i d). Zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa maj rwnie odpowiednio zastosowanie do zdrowia i bezpieczestwa zwierzt domowych. Moe to mie zastosowanie na przykad do maszyn przeznaczonych do zastosowania lub kontaktu ze zwierztami gospodarskimi, komi lub zwierztami domowymi. Zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa stosuje si rwnie w razie potrzeby na przykad w odniesieniu do ryzyka poaru lub wybuchu zob. 227 i 228: komentarze do zacznika I sekcja 1.5.6 i 1.5.7. Nadzr rynku mona przeprowadza na dowolnym etapie po zakoczeniu budowy maszyny, po udostpnieniu danego produktu do dystrybucji lub wykorzystania w UE zob. 73: komentarze do art. 2 lit. h). Maszyny mona bada w siedzibach
82
producentw, importerw, dystrybutorw lub firm wynajmujcych, w tranzycie lub na zewntrznych granicach UE. Zgodno maszyny moe rwnie zosta skontrolowana w siedzibie uytkownika po oddaniu jej do uytku; w takiej sytuacji organy nadzoru rynku musz jednak dokona rozrnienia pomidzy waciwociami maszyny w stanie, w jakim zostaa dostarczona przez producenta, a waciwociami, ktre mogy wynikn z modyfikacji przeprowadzonych przez uytkownika zob. 382: komentarze do zacznika II cz 1 sekcja A. Moe to uatwi zbadanie odpowiednich elementw dokumentacji technicznej producenta zob. 392: komentarze do zacznika VII cz A. Zgodno maszyny wyprodukowanej przez uytkownika do uytku wasnego mona rwnie sprawdzi po oddaniu jej do uytku zob. 86: komentarze do art. 2 lit. k). Jeli niezgodno maszyny stwarza ryzyko dla uytkownikw, organy krajowe odpowiedzialne za bezpieczestwo i zdrowie w pracy mog zada od uytkownikw podjcia niezbdnych rodkw w celu ochrony osb, za w przypadku powanego ryzyka mog zakaza uytkowania maszyny. rodki takie mona podj w ramach przepisw krajowych wdraajcych dyrektyw 2009/104/WE w sprawie uytkowania sprztu roboczego zob. 140: komentarze do art. 15. W takich przypadkach organy nadzoru rynku podejmuj jednak rwnie w stosunku do producenta danej maszyny niezbdne dziaania w oparciu o dyrektyw w sprawie maszyn. Oceniajc zgodno maszyny, organy nadzoru rynku musz uwzgldnia stan wiedzy technicznej, w tym w stosownych przypadkach normy zharmonizowane obowizujce w momencie wprowadzania maszyny do obrotu zob. 161 i 162: komentarze do zasady oglnej nr 3 w zaczniku I. Organy nadzoru rynku musz rwnie uwzgldnia uytkowanie zamierzone przez producenta oraz moliwe do przewidzenia niewaciwe uycie zob. 171 i 172: komentarze do zacznika I sekcja 1.1.1 lit. h) oraz i). Artyku 4 (cig dalszy) ... 2. Pastwa czonkowskie podejmuj wszelkie odpowiednie rodki w celu zapewnienia, e maszyna nieukoczona moe zosta wprowadzona do obrotu jedynie w przypadku gdy spenia odpowiednie przepisy niniejszej dyrektywy. ... 95 Nadzr rynku w odniesieniu do maszyn nieukoczonych
Artyku 4 ust. 2 wymaga, aby pastwa czonkowskie prowadziy nadzr rynku w odniesieniu do maszyn nieukoczonych. Mona go przeprowadza przed wbudowaniem maszyny nieukoczonej w finaln maszyn lub zesp maszyn. Organy nadzoru rynku mog rwnie przeprowadza kontrole maszyn lub zespow maszyn, w ktre wbudowano maszyny nieukoczone. W takich przypadkach nadzr rynku w odniesieniu do maszyn nieukoczonych jest elementem nadzoru rynku w odniesieniu do finalnej maszyny. Jeli niezgodno maszyny nieukoczonej wykryto po jej wbudowaniu w maszyn finaln lub zesp maszyn, organy nadzoru rynku mog sprawdzi w dokumentacji
83
technicznej maszyny finalnej, czy w deklaracji wczenia maszyny nieukoczonej potwierdzono zastosowanie i spenienie odpowiedniego zasadniczego wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa zob. 384: komentarze do zacznika II cz 1 sekcja B. W takich przypadkach organy nadzoru rynku powinny zwrci si do producenta maszyny nieukoczonej. Nadzr rynku w odniesieniu do maszyn nieukoczonych obejmuje nastpujce dziaania: a) upewnienie si, czy maszyna nieukoczona wprowadzona do obrotu zostaa poddana odpowiedniej procedurze zob. 131: komentarze do art. 13; b) sprawdzenie, czy wprowadzonej do obrotu maszynie nieukoczonej towarzyszy odpowiednia deklaracja wczenia. Obejmuje to w szczeglnoci sprawdzenie, czy deklaracja wczenia zawiera owiadczenie z informacj, ktre zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa zostay zastosowane i spenione zob. 131: komentarze do art. 13 oraz 384: komentarze do zacznika II cz 1 sekcja B; c) sprawdzenie, czy instrukcje montau zostaa sporzdzona sposb umoliwiajcy producentowi maszyny finalnej prawidowy monta maszyny nieukoczonej zob. 131: komentarze do art. 13 oraz 390: komentarze do zacznika VI; d) monitorowanie zgodnoci maszyny nieukoczonej wprowadzonej do obrotu z odpowiednimi zasadniczymi wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa, ktre wedug owiadczenia producenta zostay zastosowane i spenione zob. 385: komentarze do zacznika II cz 4 sekcja B. Monitorowanie maszyny nieukoczonej moe by uatwione dziki odwoaniu si do odpowiedniej dokumentacji technicznej zob. 394: komentarze do zacznika VII cz B; e) podjcie odpowiednich rodkw w odniesieniu do maszyny nieukoczonej, ktra nie spenia ktregokolwiek z przepisw, o ktrych mowa w lit. a)-d) powyej. Chocia w dyrektywie w sprawie maszyn nie okrelono rodkw, jakie naley podj, jest oczywiste, e organy nadzoru rynku musz wymaga od producenta maszyny nieukoczonej, aby doprowadzi maszyn do zgodnoci z przepisami, o ktrych mowa w lit. a)-d) powyej, a jeeli tego nie zrobi, aby zapewni, e produkt zostanie wycofany z rynku. Artyku 4 (cig dalszy) ... 3. Pastwa czonkowskie ustanawiaj lub wyznaczaj waciwe organy do monitorowania zgodnoci maszyn i maszyn nieukoczonych z postanowieniami ust. 1 i 2. 4. Pastwa czonkowskie okrelaj zadania, struktur i uprawnienia waciwych organw okrelonych w ust. 3 i powiadamiaj o tym Komisj i inne pastwa czonkowskie, jak rwnie o wszystkich pniejszych zmianach.
84
96
Organy nadzoru rynku
Termin waciwe organy oznacza organ lub organy kadego pastwa czonkowskiego odpowiedzialne za wykonywanie nadzoru rynku na jego terytorium 55 . Artyku 4 ust. 3 i ust. 4 zawieraj wymg, by pastwa czonkowskie wskazay organy odpowiedzialne za prowadzenie nadzoru rynku i okreliy ich zadania, organizacj i uprawnienia. Pastwa czonkowskie mog same okrela sposb zorganizowania nadzoru rynku, jednak system nadzoru rynku musi spenia pewne kryteria: organy nadzoru rynku wykonuj swoje obowizki w sposb niezaleny, bezstronny i wolny od uprzedze 56 ; pastwo czonkowskie musi zapewni organom nadzoru rynku odpowiednie zasoby kadrowe i budetowe, aby organy te mogy wykonywa swoje zadania; uprawnienia nadane organom nadzoru rynku obejmuj prawo do wymagania od podmiotw gospodarczych dostpu do niezbdnej dokumentacji i informacji oraz o ile jest to uzasadnione do wkraczania do siedziby podmiotw gospodarczych i pobierania niezbdnych reprezentatywnych prbek produktw 57 ; pastwa czonkowskie musz zadba, aby uprawnienia nadane organom nadzoru rynku wykonywane byy zgodnie z zasad proporcjonalnoci 58 ; pastwa czonkowskie musz podj niezbdne rodki aby, spoeczestwo byo wiadome istnienia, obowizkw i tosamoci krajowych organw nadzoru rynku i wiedziao, jak mona si z nimi kontaktowa 59 ; system nadzoru rynku musi obj wszystkie produkty bdce przedmiotem dyrektywy w sprawie maszyn, w tym maszyny do uytku profesjonalnego oraz maszyny przeznaczone do uytkowania przez konsumentw 60 . W niektrych pastwach czonkowskich jeden organ moe zajmowa si caym szeregiem produktw. W innych pastwach czonkowskich nadzr rynku powizany z dyrektyw w sprawie maszyn moe by realizowany czciowo na przykad przez organ odpowiedzialny za ochron konsumentw, a czciowo przez organ odpowiedzialny za bezpieczestwo i zdrowie w pracy; w przypadku wikszej liczby organw ni jeden pastwo czonkowskie musi dokona ustale, aby zapewni midzy nimi niezbdn komunikacj i koordynacj 61 ; organy nadzoru rynku musz posiada zaplecze do prowadzenia niezbdnych inspekcji i bada technicznych lub te musz co najmniej mie dostp do
Zob. art. 2 ust. 18 rozporzdzenia (WE) nr 765/2008. Zob. art. 19 ust. 4 rozporzdzenia (WE) nr 765/2008. Zob. art. 19 ust. 1 rozporzdzenia (WE) nr 765/2008. Zob. art. 18 ust. 4 rozporzdzenia (WE) nr 765/2008. Zob. art. 17 ust. 2 rozporzdzenia (WE) nr 765/2008. Zob. art. 16 ust. 3 rozporzdzenia (WE) nr 765/2008. Zob. art. 18 ust. 1 rozporzdzenia (WE) nr 765/2008. 85
55 56 57 58 59 60 61
niezbdnego zaplecza 62 . Wadze publiczne odpowiedzialne za nadzr rynku mog powierza konkretne zadania, takie jak badanie lub kontrola techniczna maszyn, kompetentnym organom zajmujcym si badaniami lub kontrolami, w tym organom prywatnym. Za wszystkie decyzje i rodki dotyczce nadzoru rynku podjte na podstawie wynikw bada lub kontroli technicznych wykonywanych w imieniu takich organw nadal odpowiadaj jednak publiczne organy nadzoru rynku. 97 System nadzoru rynku procedur rozpatrywania skarg dotyczcych maszyn niezgodnych; system monitorowania i reagowania na sprawozdania i informacje odnoszce si do wypadkw i uszczerbkw na zdrowiu spowodowanych przez maszyny; sondae dotyczce konkretnych kategorii maszyn oraz kontrol lub badanie prbek; odpowiednie rodki umoliwiajce sprawdzenie, czy dziaania naprawcze zostay skutecznie przeprowadzone; metody ledzenia wiedzy naukowej i technicznej w zakresie zagadnie bezpieczestwa i zdrowia w odniesieniu do maszyn 63 .
System nadzoru rynku musi obejmowa:
Organy nadzoru rynku nie s oczywicie w stanie zbada wszystkich produktw wprowadzanych do obrotu, jednak poziom monitorowania produktw na rynku musi by wystarczajcy dla zapewnienia, e dziaania zwizane z nadzorem rynku bd dostrzegane przez zainteresowane strony i bd miay znaczcy wpyw na postpowanie podmiotw gospodarczych. Organy nadzoru rynku podejmuj odpowiednie dziaania, kiedy skargi lub sprawozdania na temat wypadkw, zdarze lub uszczerbkw na zdrowiu spowodowanych przez maszyny wskazuj, e dana maszyna nie spenia zasadniczych wymaga dyrektywy w sprawie maszyn w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa. Organy nadzoru rynku prowadz dziaania wynikajce z decyzji Komisji zgodnie z procedur klauzuli ochronnej zob. 122-126: komentarze do art. 11. Organy nadzoru rynku powinny rwnie ledzi informacje na temat produktw niebezpiecznych zgaszane w ramach systemu RAPEX ustanowionego w myl dyrektywy w sprawie oglnego bezpieczestwa produktw 64 . Dziaania w zakresie nadzoru rynku obejmuj nie tylko takie rodki reaktywne, ale rwnie okresowe programy nadzoru rynku, ktre musz by poddawane regularnym przegldom i aktualizowane w celu podniesienia ich skutecznoci. Programy nadzoru rynku dotyczce maszyn mog by wczone do oglnego programu nadzoru rynku lub te mieci si w ramach programw specyficznych dla konkretnych sektorw. O
62 63 64
Zob. art. 19 ust. 1 rozporzdzenia (WE) nr 765/2008. Zob. art. 18 ust. 2 rozporzdzenia (WE) nr 765/2008.
Dyrektywa 2001/95/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 3 grudnia 2001 r. w sprawie oglnego bezpieczestwa produktw Dz.U. L 11 z 15.1.2002, s. 4.
86
programach nadzoru rynku naley informowa inne pastwa czonkowskie i Komisj, a take spoeczestwo, w tym rwnie przy wykorzystaniu komunikatw elektronicznych. Pierwszy taki komunikat powinien pojawi si do dnia 1 stycznia 2010 r. Programy nadzoru rynku musz by poddawane przegldowi co najmniej co cztery lata, za wyniki przegldu naley przekaza pozostaym pastwom czonkowskim i Komisji oraz przedstawi opinii publicznej 65 . Aby zapewni jak najwiksz skuteczno dziaa w zakresie nadzoru rynku naley oprze je na ocenie ryzyka. Szczegln uwag naley powici asortymentom produktw, w przypadku ktrych istniej dowody niewaciwego zastosowania przepisw dyrektywy bd w przypadku ktrych liczba wypadkw lub uszczerbkw na zdrowiu wskutek korzystania z maszyn pozostaje wysoka pomimo zastosowania dyrektywy . W celu optymalnego wykorzystania zasobw konieczna jest wsppraca i koordynacja pomidzy organami nadzoru rynku w pastwach czonkowskich zob. 144: komentarze do art. 19. Rozporzdzenie ustalajce wymogi w zakresie akredytacji i nadzoru rynku odnoszce si do wprowadzania produktw do obrotu przewiduje szczegowe rodki usprawniania takiej wsppracy oraz rodki zapewniajce odpowiedni wspprac z waciwymi organami pastw trzecich 66 . 98 Narzdzia nadzoru rynku Oznakowanie CE i deklaracja zgodnoci WE Oznakowanie CE umieszczone na maszynie oraz deklaracja zgodnoci WE producenta doczona do maszyny to pierwsze elementy, ktre mog zosta sprawdzone przez organy nadzoru rynku zob. 141: komentarze do art. 16, 383: komentarze do zacznika II cz 1 sekcja A oraz 387: komentarze do zacznika III. W szczeglnoci deklaracja zgodnoci WE zawiera podstawowe informacje umoliwiajce organom nadzoru rynku przeprowadzanie niezbdnych kontroli: nazw producenta maszyny upowanionego przedstawiciela; i, w stosownych przypadkach, jego
dane osoby upowanionej do sporzdzenia dokumentacji technicznej; okrelenie przeprowadzonej procedury oceny zgodnoci, a w razie potrzeby, potwierdzenie tosamoci jednostki notyfikowanej; inne dyrektywy, ktre wykorzystano w celu zastosowania bardziej szczegowych przepisw dotyczcych pewnych zagroe zob. 89-92: komentarze do art. 3; w stosownych przypadkach zastosowane normy zharmonizowane lub inne specyfikacje techniczne.
Aby skorzysta z domniemania zgodnoci przyznanego dziki zastosowaniu norm zharmonizowanych, producenci musz wskaza w deklaracji zgodnoci WE
65 66
Zob. art. 18 ust. 5 i 6 rozporzdzenia (WE) nr 765/2008. Zob. art. 24, 25 i 26 rozporzdzenia (WE) nr 765/2008. 87
odniesienia do zastosowanych norm zharmonizowanych. Naley jednak przypomnie, e stosowanie norm zharmonizowanych jest dobrowolne zob. 110 i 111: komentarze do art. 7 ust. 2, 114: komentarze do art. 7 ust. 3 oraz 385: komentarze do zacznika II cz 1 sekcja A. W przypadku maszyn nalecych do jednej z kategorii wymienionych w zaczniku IV, jeli producent zastosowa procedur oceny zgodnoci z kontrol wewntrzn wytwarzania maszyny zgodnie z zacznikiem VIII, musi on poda w deklaracji zgodnoci WE odniesienia do zastosowanych norm zharmonizowanych, poniewa zastosowanie norm zharmonizowanych obejmujcych wszystkie zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa majce zastosowanie do maszyn jest warunkiem wykorzystania takiej procedury oceny zgodnoci zob. 129: komentarze do art. 12 ust. 3. Jeli odniesienie do normy zharmonizowanej jest wskazane w deklaracji zgodnoci WE, organy nadzoru rynku maj prawo uzna, e producent zastosowa w peni specyfikacje normy. Jeli producent nie zastosowa wszystkich specyfikacji normy zharmonizowanej, moe wskaza norm w deklaracji zgodnoci WE, jednak musi rwnie poda, jakich specyfikacji normy nie zastosowa. Instrukcje Zbadanie instrukcji, ktre musz towarzyszy maszynie, moe rwnie przynie istotne informacje na potrzeby nadzoru rynku. Instrukcje musza by sporzdzone w jzyku urzdowym lub jzykach urzdowych kraju uytkowania maszyny zob. 256: komentarze do sekcji 1.7.4 zacznika I. W instrukcjach musi by wskazane w szczeglnoci przeznaczenie maszyny, ktre naley uwzgldni w trakcie sprawdzania zgodnoci maszyny zob. 171: komentarze do sekcji 1.1.1 lit. h) zacznika I. Dokumentacja techniczna lub odpowiednie dokumenty techniczne Jeli organy nadzoru rynku maj wtpliwoci co do zgodnoci maszyny z zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa, mog zada przekazania dokumentacji technicznej producenta zob. 393: komentarze do zacznika VII cz A pkt 2 i 3. W przypadku maszyny nieukoczonej organy nadzoru rynku mog zada przekazania odpowiednich dokumentw technicznych producenta zob. 394: komentarze do zacznika VII cz B. Takie danie moe mie miejsce na dowolnym etapie procesu nadzoru rynku. Przedmiotowe przepisy maj dwa cele: po pierwsze, przedstawienie odpowiednich elementw dokumentacji technicznej lub odpowiednich dokumentw technicznych umoliwia producentowi wyjanienie dziaa, ktre podj w odniesieniu do zagroe zwizanych z maszyn w celu spenienia majcych zastosowanie zasadniczych wymaga w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa. Po drugie, zbadanie tych dokumentw uatwia organom nadzoru rynku zakoczenie dochodzenia i rozwianie lub potwierdzenie wtpliwoci dotyczcych zgodnoci danej maszyny. Organy nadzoru rynku nie musz jednak da przedstawienia takich dokumentw, jeli uwaaj, e maj ju wystarczajco duo informacji, aby podj decyzj. We wniosku o przekazanie dokumentacji technicznej lub odpowiednich dokumentw technicznych naley wskaza charakter wtpliwoci dotyczcych zgodnoci danej
88
maszyny oraz czci lub aspekty maszyny, ktre s badane. Naley da udostpnienia tylko tych czci dokumentacji technicznej lub odpowiednich dokumentw technicznych, ktre s niezbdne do badania, aby nie nakada na producenta nieproporcjonalnego obcienia. Jeli producent nie przedstawi dokumentacji technicznej maszyny lub odpowiednich dokumentw technicznych maszyny nieukoczonej w odpowiedzi na takie waciwie uzasadnione danie, moe to stanowi podstaw do podwaenia zgodnoci maszyny lub maszyny nieukoczonej zob. 393: komentarze do zacznika VII cz A pkt 3 oraz 394: komentarze do zacznika VII cz B lit. b). Innymi sowy jeli producent nie odpowie na waciwie uzasadnione danie przedstawienia odpowiednich elementw dokumentacji technicznej lub dokumentw technicznych, organy nadzoru rynku maja prawo podj decyzj o dziaaniach w oparciu o wszelkie inne dostpne im dowody. 99 Dokumenty dotyczce maszyn wymienionych w zaczniku IV
Jeli maszyny nalece do jednej z kategorii wymienionych w zaczniku IV byy objte procedur oceny zgodnoci dokonywanej przez jednostk notyfikowan, organy nadzoru rynku mog oprcz dokumentw omwionych w poprzednim akapicie zada okrelonych dokumentw od danej jednostki notyfikowanej. Badanie typu WE W przypadku maszyn podlegajcych procedurze badania typu WE przewidzianej w zaczniku IX organy nadzoru rynku mog otrzyma na danie kopi odpowiedniego certyfikatu badania typu WE. Umoliwia to organom sprawdzenie, czy certyfikat rzeczywicie wydano dla danej maszyny. W drodze uzasadnionego dania organy nadzoru rynku mog otrzyma kopi dokumentacji technicznej i wynikw bada przeprowadzonych przez jednostk notyfikowan zob. 399: komentarze do zacznika IX pkt 7. dania te organy nadzoru rynku mog kierowa bezporednio do jednostki notyfikowanej, ktra przeprowadzia badanie typu WE. Jednostka notyfikowana powinna udzieli odpowiedzi organowi nadzoru rynku, ktry wystpi z takim daniem. W przypadku trudnoci, zwizanych na przykad z jzykiem, organy nadzoru rynku mog zwrci si o pomoc do organw krajowych odpowiedzialnych za notyfikacj danej jednostki notyfikowanej zob. 144: komentarze do art. 19. Pene zapewnienie jakoci Aby upewni si, czy w prawidowy sposb zastosowano procedur oceny zgodnoci obejmujc pene zapewnienie jakoci przez producenta, organy nadzoru rynku mog zada od producenta lub jego upowanionego przedstawiciela informacji na temat odpowiednich elementw dokumentacji systemu penego zapewnienia jakoci przez producenta zob. 407: komentarze do zacznika X pkt 4. 100 Dziaania, jakie naley podj w przypadku maszyn niezgodnych Niezgodne oznakowanie CE Jeeli organy nadzoru rynku stwierdz niezgodno w odniesieniu do oznakowania CE, naley podj dziaania naprawcze okrelone w art. 17. Klauzul ochronn
89
okrelon w art. 11 naley stosowa tylko wtedy, gdy w wyniku dziaania podjtego na podstawie art. 17 niezgodno nie zostaa usunita zob. 142: komentarze do art. 17. Brak zgodnoci z zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa Jeeli organy nadzoru rynku stwierdz, e maszyna wprowadzona do obrotu nie spenia zasadniczych wymaga w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa, najpierw wzywaj producenta lub jego upowanionego przedstawiciela do podjcia niezbdnych dziaa naprawczych w celu zapewnienia zgodnoci maszyny lub wycofania jej z obrotu w terminie okrelonym przez organ nadzoru rynku 67 . Takie rodki naprawcze naley podj w odniesieniu do wszystkich maszyn posiadajcych takie same wady projektowe lub konstrukcyjne oraz stosowa na caym rynku UE. Jeeli dany produkt stwarza powane zagroenie, organ nadzoru rynku wzywa rwnie producenta do pojcia odpowiednich dziaa w odniesieniu do maszyny wprowadzonej do obrotu lub oddanej do uytkowania, polegajcych na przykad na wycofaniu produktu 68 . Jeeli producent nie podejmie dobrowolnie niezbdnych dziaa naprawczych w terminie okrelonym przez organ nadzoru rynku, pastwo czonkowskie musi podj niezbdne rodki majce na celu zapewnienie wycofania z obrotu niebezpiecznych produktw. rodki te musz zosta zgoszone Komisji i pozostaym pastwom czonkowskim zgodnie z klauzul ochronn zob. 123: komentarze do art. 11. Organy nadzoru rynku podejmuj take odpowiednie rodki w celu ostrzeenia uytkownikw, na ile to moliwe, we wsppracy z zainteresowanymi podmiotami gospodarczymi, aby zapobiec wypadkom lub uszczerbkom na zdrowiu, ktre mogyby by wynikiem stwierdzonej wady 69 . Jeeli maszyna stwarzajca powane zagroenie zostaa wycofana z obrotu dobrowolnie lub za pomoc rodka ograniczajcego bd zostaa zapewniona jej zgodno z wymogami w drodze dziaa naprawczych, zainteresowane pastwo czonkowskie musi poinformowa pozostae pastwa czonkowskie i Komisj, aby mogy si upewni, czy niezbdnie dziaania naprawcze podjto w caej UE zob. 144: komentarze do art. 19. W tym celu przewiduje si wykorzystanie systemu RAPEX ustanowionego na podstawie dyrektywy w sprawie oglnego bezpieczestwa produktw 70 . Naley zauway, e jeeli organy nadzoru rynku zastosuj obowizkowy rodek ograniczajcy wprowadzenie do obrotu maszyny stwarzajcej powane zagroenie, zgoszenie w systemie RAPEX nie zwalnia zainteresowanego pastwa czonkowskiego z obowizku zgoszenia rodka zgodnie z klauzul ochronn dyrektywy w sprawie maszyn zob. 123: komentarze do art. 11.
67 68 69 70
Zob. art. 2 ust. 15 rozporzdzenia (WE) nr 765/2008. Zob. art. 2 ust. 14 oraz art. 20 rozporzdzenia (WE) nr 765/2008. Zob. art. 19 ust. 2 rozporzdzenia (WE) nr 765/2008. Zob. art. 22 ust. 4 rozporzdzenia (WE) nr 765/2008.
90
101 Niebezpieczne produkty konsumenckie Oprcz przepisw dyrektywy w sprawie maszyn oraz rozporzdzenia ustanawiajcego wymagania w zakresie akredytacji i nadzoru rynku odnoszce si do warunkw wprowadzania produktw do obrotu, do maszyn, ktre s przeznaczone dla konsumentw lub w przypadku ktrych istnieje prawdopodobiestwo, e bd przez nich uytkowane, maj zastosowanie niektre szczegowe przepisy dyrektywy w sprawie oglnego bezpieczestwa produktw, jeeli dyrektywa w sprawie maszyn lub wspomniane rozporzdzenie nie zawieraj rwnowanych przepisw 71 . W szczeglnoci maj zastosowanie nastpujce przepisy: obowizek, zgodnie z ktrym dystrybutorzy dziaaj z naleyt ostronoci oraz wsppracuj z organami nadzoru rynku 72 ; obowizek, zgodnie z ktrym producenci i dystrybutorzy informuj organy o niebezpiecznych produktach oraz wsppracuj z organami w celu zapobieenia ryzyku dla konsumentw 73 ; niektre rodki, ktre w odniesieniu do niebezpiecznych produktw mog podj organu nadzoru rynku 74 .
102 Kontrole na zewntrznych granicach UE W wielu przypadkach, w szczeglnoci w przypadku produktw produkowanych masowo i przywoonych do UE z pastw trzecich, najbardziej skutecznym sposobem prowadzenia nadzoru rynku jest kontrolowanie zgodnoci takich produktw w miejscach ich wprowadzenia na rynek UE, zanim zostan one rozprowadzone przez sieci dystrybucyjne w pastwach czonkowskich. W art. 27-29 rozporzdzenia (WE) nr 765/2008, ktre w tym zakresie uchyla i zastpuje rozporzdzenie (EWG) nr 339/93, okrela si ramy prawne tego rodzaju kontroli. Przepisy te maj pene zastosowanie do przywoonych maszyn. Pastwa czonkowskie musz zapewni organom odpowiedzialnym za kontrol produktw wprowadzanych do obrotu w UE (zwykle organom celnym) niezbdne uprawnienia i zasoby, aby umoliwi im prowadzenie w stosownym zakresie odpowiednich kontroli waciwoci maszyn, zanim zostan one dopuszczone do swobodnego obrotu 75 . Midzy tymi organami i organem lub organami odpowiedzialnymi za nadzr rynku w odniesieniu do maszyn musi zosta zorganizowana niezbdna wsppraca oraz wymiana informacji 76 . W szczeglnoci organy nadzoru rynku dostarczaj organom odpowiedzialnym za kontrole na granicach zewntrznych informacje na temat
71 72 73 74 75 76
Zob. art. 1 ust. 2 lit. b) dyrektywy 2001/95/WE oraz art. 15 ust. 3 rozporzdzenia (WE) nr 765/2008. Zob. art. 5 ust. 2 dyrektywy 2001/95/WE. Zob. art. 5 ust. 3 dyrektywy 2001/95/WE. Zob. art. 8 dyrektywy 2001/95/WE. Zob. art. 27 ust. 1 rozporzdzenia (WE) nr 765/2008. Zob. art. 27 ust. 2 rozporzdzenia (WE) nr 765/2008. 91
kategorii produktw, w przypadku ktrych stwierdzono powane zagroenie lub niezgodno 77 . Organy odpowiedzialne za kontrole na granicach zewntrznych zawieszaj dopuszczenie maszyny do swobodnego obrotu w UE w nastpujcych przypadkach: jeeli ukoczona maszyna nie posiada oznakowania CE i innych oznakowa wymaganych w dyrektywie w sprawie maszyn lub umieszczone na niej oznakowanie CE jest faszywe lub moe wprowadzi w bd bd jeeli do maszyny nie doczono deklaracji zgodnoci WE podpisanej przez producenta lub jego upowanionego przedstawiciela; jeeli istnieje powd, aby przypuszcza, e maszyna stanowi powane zagroenie dla zdrowia i bezpieczestwa 78 .
Organy odpowiedzialne za kontrole na granicach zewntrznych zawieszaj dopuszczenie maszyny nieukoczonej do swobodnego obrotu w UE w nastpujcych przypadkach: jeeli do maszyny nieukoczonej nie doczono deklaracji wczenia zob. 384: komentarze do zacznika II cz 1 sekcja B; jeeli do maszyny nieukoczonej nie doczono instrukcji montau zob. 390: komentarze do zacznika VI.
Organy nadzoru rynku musz by bezzwocznie informowane o wszelkich takich zawieszeniach. Organy odpowiedzialne za kontrole na granicach zewntrznych musz dopuci produkt do swobodnego obrotu w terminie 3 dni, o ile organy nadzoru rynku nie podjy adnych dziaa. W rozporzdzeniu ustanawia si procedury, ktre naley przeprowadzi, jeeli maszyna nie zostaa poddana odpowiedniej procedurze oceny zgodnoci, jeeli nie spenia majcych zastosowanie zasadniczych wymaga w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa lub jeeli stwarza powane zagroenie 79 .
77 78 79
Zob. art. 29 ust. 5 rozporzdzenia (WE) nr 765/2008. Zob. art. 27 ust. 3 rozporzdzenia (WE) nr 765/2008. Zob. art. 28 i art. 29 rozporzdzenia (WE) nr 765/2008.
92
Artyku 5 Wprowadzenie do obrotu i oddanie do uytku 1. Przed wprowadzeniem maszyny do obrotu lub oddaniem do uytku producent lub jego upowaniony przedstawiciel:
a) zapewnia, e maszyna spenia odpowiednie zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa okrelone w zaczniku I; b) zapewnia, e dostpna jest dokumentacja techniczna okrelona w zaczniku VII cz A; c) e) f) dostarcza, w szczeglnoci, niezbdnych informacji, takich jak instrukcje; sporzdza deklaracj zgodnoci WE zgodnie z zacznikiem II cz 1 sekcja A i zapewnia, e zostaa doczona do maszyny; umieszcza oznakowanie CE zgodnie z art. 16. ... d) przeprowadza waciwe procedury oceny zgodnoci zgodnie z art. 12;
103 Obowizki producentw maszyn W artykule 5 ust. 1 zostay wymienione obowizki, ktre musz speni producenci maszyn przed wprowadzeniem swoich produktw do obrotu lub ich oddaniem do uytku zob. 78- 81: komentarze do art. 2 lit. i). Naley zauway, e termin maszyna stosuje si w tym przypadku w szerokim znaczeniu tego sowa. Powysze obowizki maj zatem zastosowanie do producentw maszyn, o ktrych mowa w art. 1 ust. 1 lit. a)-f): maszyn w wskim znaczeniu tego sowa, wyposaenia wymiennego, elementw bezpieczestwa, osprztu do podnoszenia, acuchw, lin i pasw oraz odczalnych urzdze do mechanicznego przenoszenia napdu zob. 33: komentarze do pierwszego akapitu art. 2. Wszystkie lub niektre obowizki wymienione w artykule 5 ust. 1 lit. a)-f) moe wypenia take upowaniony przedstawiciel producenta zob. 84 i 85: komentarze do art. 2 lit. j). W wikszoci przypadkw obowizki te musz zosta spenione przed wprowadzeniem maszyny do obrotu w UE zob. 73: komentarze do art. 2 lit. h). W przypadku maszyny, ktra nie jest wprowadzana do obrotu, na przykad maszyny wyprodukowanej lub przywiezionej do UE przez uytkownika na wasny uytek, przedmiotowe obowizki musz zosta jednak spenione przed oddaniem takiej maszyny do uytku zob. 80 i 81: komentarze do art. 2 lit i). W art. 5 ust. 1 lit. c) zobowizuje si producenta do dostarczenia wraz z maszyn niezbdnych informacji i instrukcji. W tym kontekcie naley zauway, e dostarczenie niezbdnych informacji na temat maszyny i sporzdzenie instrukcji uznaje si za cz prac zwizanych z projektowaniem i budow maszyny, a ponadto czynnoci te podlegaj zasadniczym wymaganiom w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa zob. 244: komentarze do sekcji 1.7 zacznika I.
93
Artyku 5 (cig dalszy) ... 2. Przed wprowadzeniem do obrotu maszyny nieukoczonej producent lub jego upowaniony przedstawiciel zagwarantuje, e zostay zakoczone procedury okrelone w art. 13. ... 104 Obowizki producentw maszyn nieukoczonych Artyku 5 ust. 2 dotyczy obowizkw producentw maszyn nieukoczonych okrelonych w art. 2 zob. 46: komentarze do art. 2 lit. g). Obowizki producentw maszyn nieukoczonych zostay wymienione w art. 13 ust. zob. 131: komentarze do art. 13. Artyku 5 (cig dalszy) ... 3. Do celw procedur okrelonych w art. 12 producent lub jego upowaniony przedstawiciel posiada rodki niezbdne do zapewnienia, e maszyna spenia zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa okrelone w zaczniku I lub ma dostp do takich rodkw. ... 105 rodki zapewniajce zgodno maszyn. Artyku 5 ust. 3 odnosi si do obowizku, o ktrym mowa w art. 5 ust. 1 lit. d), dotyczcym przeprowadzenia waciwej procedury oceny zgodnoci zgodnie z art. 12. W przypadku maszyny poddanej procedurze oceny zgodnoci poczonej z kontrol wewntrzn wytwarzania, opisan w zaczniku VIII, niezbdne weryfikacje mog zosta przeprowadzone przez producenta lub jego upowanionego przedstawiciela bd w ich imieniu. Niezalenie od tego, czy ocen zgodnoci maszyny przeprowadza producent, czy jego upowaniony przedstawiciel, osoba dokonujca takiej oceny musi uzyska lub ma dostp do niezbdnych rodkw w celu zweryfikowania zgodnoci maszyny z majcymi zastosowanie wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa. rodki te mog obejmowa na przykad niezbdnych wykwalifikowanych pracownikw, dostp do niezbdnych informacji, uprawnienia i sprzt potrzebne do przeprowadzenia wymaganych kontroli projektu, wykonania oblicze, pomiarw, przeprowadzenia prb funkcjonalnych, bada wytrzymaociowych, ogldzin oraz kontroli informacji i instrukcji, aby zapewni zgodno maszyny z waciwymi zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa.
94
Jeeli maszyna zostaa zaprojektowana i wykonana zgodnie z normami zharmonizowanymi, normy te okrelaj zazwyczaj rodki, ktre naley stosowa w celu sprawdzenia zgodnoci maszyn z ich specyfikacjami 80 . W przypadku maszyn nalecych do jednej z kategorii wymienionych w zaczniku IV, dla ktrych stosuje si procedur penego zapewnienia jakoci opisan w zaczniku X, rodki do przeprowadzenia niezbdnych weryfikacji musz zosta udokumentowane w systemie penego zapewnienia jakoci producenta zob. 403: komentarze do pkt 2.2 zacznika X. Artyku 5 (cig dalszy) ... 4. W przypadku gdy dana maszyna podlega take innym dyrektywom dotyczcym innych aspektw i nakadajcym wymg umieszczenia oznakowania CE, oznakowanie to wskazuje, e dana maszyna spenia take przepisy tych innych dyrektyw. Jednake jeeli jedna lub wicej z tych dyrektyw pozwalaj producentowi lub jego upowanionemu przedstawicielowi wybra podczas okresu przejciowego system, ktry zastosuje, oznakowanie CE oznacza zgodno jedynie z przepisami tych dyrektyw, ktre stosuje producent lub jego upowaniony przedstawiciel. Szczegowe informacje dotyczce zastosowanych dyrektyw, opublikowanych w Dzienniku Urzdowym Unii Europejskiej, s podawane w deklaracji zgodnoci WE. 106 Oznakowanie CE zgodnie z innymi dyrektywami Artyku 5 ust. 4 dotyczy obowizku okrelonego w art. 5 ust. 1 lit. f), tj. umieszczenia oznakowania CE. W art. 5 ust. 4 przypomina si, e do maszyny mog mie zastosowanie inne dyrektywy zobowizujce do umieszczenia oznakowania CE. W takim przypadku producent musi zagwarantowa, e wywiza si ze swoich obowizkw zgodnie ze wszystkimi dyrektywami majcymi zastosowaniem do jego produktu przed umieszczeniem na nim oznakowania CE zob. 89-92: komentarze do art. 3.
80
Zob. klauzula 6.9 klauzula Weryfikacja wymaga w zakresie bezpieczestwa lub rodkw ochronnych CEN Guide 414: 2004 Bezpieczestwo maszyn Reguy opracowywania i prezentacji norm bezpieczestwa. 95
Artyku 6 Swoboda przepywu 1. Pastwa czonkowskie nie zakazuj, nie ograniczaj ani nie utrudniaj wprowadzania do obrotu lub oddania do uytku na ich terytoriach maszyn, ktre s zgodne z niniejsz dyrektyw. Pastwa czonkowskie nie zakazuj, nie ograniczaj ani nie utrudniaj wprowadzania do obrotu maszyny nieukoczonej, w przypadku gdy producent lub jego upowaniony przedstawiciel zo deklaracj wczenia, o ktrej mowa w zaczniku II cz 1 sekcja B, stwierdzajc, e maszyna nieukoczona przeznaczona jest do wczenia do maszyny lub zmontowania z inn maszyn nieukoczon, tak aby utworzy maszyn.
2.
... 107 Swobodny przepyw maszyn i maszyn nieukoczonych W art. 6 ust. 1 i ust. 2 okrelono obowizki zwizane realizacj jednego z podstawowych celw dyrektywy w sprawie maszyn: swobodnego przepywu maszyn i maszyn nieukoczonych na jednolitym rynku. W art. 6 ust. 1 termin maszyna stosuje si w szerokim znaczeniu tego sowa do okrelenia wszystkich produktw, o ktrych mowa w art. 1 ust. 1 lit. a)-f) zob. 33: komentarze do pierwszego akapitu art. 2. Zgodnie z obowizkami okrelonymi w art. 6 pastwa czonkowskie nie mog nakada adnych wymaga lub procedur innych ni okrelone w przedmiotowej dyrektywie w odniesieniu do wprowadzania do obrotu maszyn lub maszyn nieukoczonych bd oddawania maszyn do uytku, jeeli chodzi o zagroenia objte zakresem stosowania dyrektywy w sprawie maszyn. Obowizek umoliwienia swobodnego przepywu maszyn i maszyn nieukoczonych zgodnych z przedmiotow dyrektyw nie stanowi dla pastw czonkowskich przeszkody w regulowaniu w pewnych granicach zasad instalowania i uytkowania zob. 139 i 140: komentarze do art. 15. Na mocy Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG) 81 maszyny zgodne z dyrektyw w sprawie maszyn s objte swobodnym przepywem rwnie w Islandii, Liechtensteinie i Norwegii. Dotyczy to take Szwajcarii na mocy umowy o wzajemnym uznawaniu zawartej z UE 82 oraz Turcj na mocy unii celnej UE-Turcja 83 .
81 82
http://www.efta.int/legal-texts/eea.aspx
http://ec.europa.eu/enterprise/policies/single-market-goods/international-aspects/mutual-recognitionagreement/switzerland/index_en.htm
83
http://ec.europa.eu/taxation_customs/customs/customs_duties/rules_origin/customs_unions/article_ 414_en.htm 96
Artyku 6 (cig dalszy) 3. Pastwa czonkowskie nie zapobiegaj prezentacji podczas targw wystaw, demonstracji itp. maszyn lub maszyn nieukoczonych, ktre nie s zgodne z niniejsz dyrektyw, pod warunkiem e widoczne oznaczenie wyranie wskazuje na ich niezgodno oraz e nie bd one udostpnione do chwili doprowadzenia ich do zgodnoci. Ponadto podczas demonstrowania takiej niespeniajcej wymaga maszyny lub maszyny nieukoczonej naley podj odpowiednie rodki bezpieczestwa w celu zapewnienia ochrony osb.
108 Targi, wystawy i pokazy Targi, wystawy i demonstracje stanowi dla producentw, importerw i dystrybutorw okazj do promowania nowych i innowacyjnych produktw. Celem przepisw art. 6 ust. 3 jest zagwarantowanie, aby dyrektywa w sprawie maszyn nie stanowia przeszkody w promowaniu takich produktw zob. 19: komentarze do motywu 17. W niektrych przypadkach zainteresowane przedsibiorstwa chc si zorientowa przed przeprowadzeniem waciwej procedury oceny zgodnoci, czy ich produkty wzbudzaj zainteresowanie potencjalnych nabywcw. W innych przypadkach procedura moe nie by jeszcze zakoczona w momencie prezentacji maszyny. Producenci, importerzy lub dystrybutorzy chc czasem wystawia produkty, ktre nie s przeznaczone do wprowadzenia do obrotu w UE. Produkty mona prezentowa ze zdemontowanymi niektrymi osonami lub urzdzeniami ochronnymi, aby lepiej przedstawi ich charakterystyk robocz. Zgodnie z art. 6 ust. 3 tego rodzaju praktyki s dozwolone. Aby dostarczy potencjalnym nabywcom jasne informacje oraz unikn niesprawiedliwej konkurencji z wystawcami produktw zgodnych z dyrektyw w sprawie maszyn, produktom niezgodnym z przepisami przedmiotowej dyrektywy musi jednak towarzyszy widoczny znak informujcy w wyrany sposb, e produkty te s niezgodne oraz nie bd dostpne, zanim nie zostanie zapewniona ich zgodno. Organizatorzy targw powinni przypomnie wystawcom o ich obowizkach w tym wzgldzie. W dyrektywie w sprawie maszyn nie okrela si konkretnego formatu lub opisu takiego znaku. Proponuje si nastpujce sformuowanie do oznakowania maszyn, ktre producent zamierza doprowadzi do zgodnoci i wprowadzi do obrotu w UE: Maszyna znajdujca si na wystawie nie jest zgodna z dyrektyw w sprawie maszyn 2006/42/WE. Informuje si zwiedzajcych, e maszyna bdzie dostpna w Unii Europejskiej po zapewnieniu jej zgodnoci. Podczas wystaw i demonstracji musz zosta przyjte niezbdne rodki ostronoci w celu zapewnienia bezpieczestwa osobom prowadzcym pokaz i publicznoci, w szczeglnoci jeeli produkty s prezentowane ze zdemontowanymi osonami i urzdzeniami ochronnymi. W odniesieniu do ochrony zdrowia i bezpieczestwa osb prowadzcych pokaz lub innych pracownikw wystawcw musz zosta przyjte niezbdne rodki zgodnie z przepisami krajowymi wdraajcymi odpowiednie dyrektywy UE dotyczce ochrony zdrowia i bezpieczestwa pracownikw.
97
Artyku 7 Domniemanie zgodnoci i normy zharmonizowane 1. ... 109 Domniemanie zgodnoci na podstawie oznakowania CE i deklaracji zgodnoci WE W art. 7 ust. 1 wyjania si funkcj oznakowania CE i deklaracji zgodnoci WE jako przepustek uatwiajcych swobodny przepyw maszyn na jednolitym rynku zgodnie z art. 6 ust. 1. Maszynom musi towarzyszy deklaracja zgodnoci WE. Oznacza to, e producent musi dostarczy deklaracj zgodnoci WE wraz z maszyn przy jej wprowadzaniu do obrotu, a inne podmioty gospodarcze, takie jak importerzy lub dystrybutorzy, musz j przekaza uytkownikowi maszyny zob. 83: komentarze do art. 2 ust. i). Naley podkreli, e obowizek okrelony w art. 7 ust. 1, zgodnie z ktrym pastwa czonkowskie uznaj maszyny posiadajce oznakowanie CE, do ktrych doczono deklaracj zgodnoci WE, za zgodne z dyrektyw w sprawie maszyn, nie zwalnia pastw czonkowskich z obowizku prowadzenia nadzoru rynku w celu zagwarantowania, e produkty z oznakowaniem CE i towarzyszc im deklaracj zgodnoci faktycznie speniaj wymagania przedmiotowej dyrektywy, a take z obowizku zapewnienia wycofania z obrotu niezgodnych produktw posiadajcych oznakowanie CE zob. 93 i 94: komentarze do art. 4 ust. 1, 122-126: komentarze do art. 11 oraz 142: komentarze do art. 17. Artyku 7 (cig dalszy) ... 2. Domniemywa si, e maszyny wyprodukowane zgodnie z norm zharmonizowan, do ktrej odniesienia zostay opublikowane w Dzienniku Urzdowym Unii Europejskiej, speniaj zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa objte tak norm zharmonizowan. ... 110 Domniemanie zgodnoci zharmonizowanych na podstawie stosowania norm Pastwa czonkowskie uznaj maszyny noszce oznakowanie CE, do ktrych doczono deklaracj zgodnoci WE, ktrej tre jest okrelona w zaczniku II cz 1 sekcja A, za speniajce przepisy niniejszej dyrektywy.
Odniesienie do norm europejskich jest kluczowym elementem nowego podejcia do harmonizacji technicznej i normalizacji przyjtego w dyrektywie w sprawie maszyn. W dyrektywie ustanawia si obowizkowe zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa, natomiast szczegowe specyfikacje techniczne dotyczce spenienia takich wymaga s zawarte w europejskich normach zharmonizowanych zob. 87: komentarze do art. 2 lit. l). Europejski organ normalizacyjny po przyjciu europejskiej normy zharmonizowanej zgasza j do Komisji, aby odniesienia do normy zostay opublikowane w Urzdowym
98
Dzienniku Unii Europejskiej (Dz.U.). Po opublikowaniu odniesienia do normy zharmonizowanej w Dz.U. stosowanie zawartych w niej specyfikacji stanowi podstaw domniemania zgodnoci z zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa objtymi tak norm. Domniemanie zgodnoci istnieje od daty pierwszej publikacji odniesienia do normy w Dz.U. Domniemanie zgodnoci ustaje, kiedy norma zostaje zastpiona now lub zmienion norm w dniu bdcym dat ustania domniemania zgodnoci, ktr okrela si w Dz.U. w odniesieniu do maszyn wprowadzanych do obrotu po tej dacie zob. 114: komentarze do art. 7 ust. 3. Naley zauway, e po wniesieniu formalnego zastrzeenia odniesienia do niektrych norm mog by publikowane w Dz.U. z ostrzeeniem wycofujcym domniemanie zgodnoci w przypadku niektrych czci normy zob. 121: komentarze do art. 10. Stosowanie projektw norm europejskich (majcych prefiks prEN) lub norm europejskich, do ktrych odniesienia nie zostay jeszcze opublikowane w Dz.U., nie stanowi podstawy domniemania zgodnoci z zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa, okrelonymi w dyrektywie w sprawie maszyn. Informacje na temat przedmiotu normy (kategorii maszyny lub aspektu bezpieczestwa maszyny objtego norm) zawarte s w klauzuli normy dotyczcej jej zakresu stosowania. Dodatkowe informacje na temat zasadniczych wymaga w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa okrelonych w dyrektywie w sprawie maszyn, ktre uwzgldniono (lub nie) w normie, podaje si w informacyjnym zaczniku Z do danej normy. Jeeli odniesienie do normy lub jej czci jest powoane w normie zharmonizowanej europejskiej, specyfikacje zawarte we wskazanej normie lub jej fragmentach staj si czci normy zharmonizowanej, a ich stosowanie stanowi podstaw domniemania zgodnoci z zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa, obejmowanymi przez te specyfikacje. Ma to rwnie miejsce w przypadku, w ktrym wskazana norma ju nie obowizuje (o ile odniesienie do niej nie zostao wycofane z Dz.U. w wyniku formalnego zastrzeenia zob. 121: komentarze do art. 10). Natomiast stosowanie najnowszej wersji wskazanej normy take stanowi podstaw domniemania zgodnoci z okrelonymi zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa, pod warunkiem e odniesienie do takiej normy zostao opublikowane w Dz.U. Domniemanie zgodnoci na podstawie stosowania normy zharmonizowanej nie jest absolutne, poniewa zgodno samej normy moe zosta poddana w wtpliwo zob. 119-121: komentarze do art. 10. Domniemanie zgodnoci na podstawie stosowania normy zharmonizowanej zapewnia jednak okrelon producentowi pewno prawn w odniesieniu do producenta, poniewa nie musi on dostarcza dodatkowych dowodw zgodnoci z zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa, ktre obejmuje norma. Ponadto w przypadku kategorii maszyn wymienionych w zaczniku IV stosowanie normy zharmonizowanej, ktra obejmuje wszystkie zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa majce zastosowanie do maszyny, umoliwia producentowi przeprowadzenie oceny zgodnoci maszyny bez zwracania si do jednostki notyfikowanej zob. 129: komentarze do art. 12 ust. 3.
99
Naley zauway, e mimo i stosowanie norm zharmonizowanych uatwia przeprowadzenie oceny ryzyka, nie zwalnia cakowicie producenta maszyn z obowizku przeprowadzenia takiej oceny dla danej maszyny zob. 159: komentarze do zasady oglnej nr 1 w zaczniku I. Nawet jeeli dane zasadnicze wymaganie w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa jest objty norm zharmonizowan, producent maszyn moe w dowolny sposb stosowa specyfikacje alternatywne. Dobrowolny charakter norm zharmonizowanych ma na celu zapobieenie sytuacji, w ktrej normy techniczne stanowi przeszkod we wprowadzaniu do obrotu maszyn charakteryzujcych si innowacyjnymi rozwizaniami. Norma zharmonizowana przedstawia jednak stan wiedzy technicznej w czasie, w ktrym zostaa przyjta. Innymi sowy, norma zharmonizowana okrela poziom bezpieczestwa, jakiego naley oczekiwa od danego produktu w danym okresie. Producent maszyn, ktry zdecyduje o stosowaniu innych specyfikacji technicznych, musi mc wykaza, e jego alternatywne rozwizanie jest zgodne z zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa okrelonymi w dyrektywie w sprawie maszyn oraz zapewnia poziom bezpieczestwa przynajmniej odpowiadajcy poziomowi, jaki gwarantuje stosowanie specyfikacji normy zharmonizowanej zob. 161 i 162: komentarze do zasady oglnej nr 3 w zaczniku I. Jeeli producent maszyn zdecyduje o niestosowaniu norm zharmonizowanych lub o ich czciowym stosowaniu, musi wczy do dokumentacji technicznej przeprowadzon ocen ryzyka oraz opis krokw podjtych w celu spenienia zasadniczych wymaga w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa zob. 392: komentarze do zacznika VII cz A pkt 1 lit. a). W takim przypadku samo odniesienie do normy zharmonizowanej nie powinno by zawarte w deklaracji zgodnoci WE producenta, w ktrej mona jednak wskaza, jakie czci lub klauzule normy zharmonizowanej zastosowano zob. 383: komentarze do zacznika II cz I sekcja A pkt 7. 111 Klasyfikacja norm dotyczcych maszyn Normy dotyczce maszyn zostay podzielone na trzy typy: A, B i C. Celem takiej klasyfikacji jest umoliwienie autorom norm dotyczcych okrelonych kategorii maszyn powoywanie si na normy horyzontalne zawierajce sprawdzone rozwizania techniczne. Normy horyzontalne typu A i B mog rwnie pomc producentom projektujcym maszyny, dla ktrych normy typu C nie s dostpne. Naley rozrni charakter domniemania zgodnoci, jakie stwarza stosowanie wymienionych trzech typw norm: Normy typu A Normy typu A okrelaj podstawowe pojcia, terminologi i zasady projektowania majce zastosowanie do wszystkich kategorii maszyn. Stosowanie wycznie tego typu norm, mimo e okrelaj one podstawowe ramy dotyczce waciwego stosowania dyrektywy w sprawie maszyn, nie jest wystarczajce, aby zapewni zgodno z odpowiednimi zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i
100
bezpieczestwa zawartymi w przedmiotowej dyrektywie, w zwizku z czym nie stanowi podstawy dla penego domniemania zgodnoci. Na przykad stosowanie normy EN ISO 14121-1 84 gwarantuje, e ocena ryzyka zostaa przeprowadzona zgodnie z wymaganiami zasady oglnej nr 1 zacznika I, ale nie jest wystarczajce, aby wykaza, e rodki ochronne przyjte przez producenta w odniesieniu do zagroe zwizanych z maszyn speniaj zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa wymienione w zaczniku I. Normy typu B Normy typu B dotycz okrelonych aspektw bezpieczestwa maszyn lub okrelonych rodzajw zabezpiecze, ktre mog by stosowane w szerokim zakresie kategorii maszyn. Stosowanie specyfikacji norm typu B stanowi podstaw domniemania zgodnoci z uwzgldnionymi w nich zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa dyrektywy w sprawie maszyn, jeeli z normy typu C lub oceny ryzyka producenta wynika, e rozwizania techniczne okrelone w normie typu B s adekwatne w odniesieniu do konkretnej kategorii lub modelu danej maszyny. Stosowanie norm typu B zawierajcych specyfikacje dotyczce elementw bezpieczestwa, ktre s wprowadzane do obrotu niezalenie, stanowi podstaw domniemania zgodnoci takich elementw oraz zasadniczych wymaga w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa objtych normami zob. 42: komentarze do art. 2 lit. c). Normy typu C Normy typu C zawieraj specyfikacje dotyczce okrelonej kategorii maszyn, obejmujcej na przykad prasy mechaniczne, kombajny lub sprarki. Maszyny rnego typu nalece do kategorii objtej norm typu C s przeznaczone do podobnego uytku oraz stwarzaj podobny poziom ryzyka. Normy typu C mog odwoywa si do norm typu A lub B, wskazujc, ktre specyfikacje normy typu A lub B maj zastosowanie do kategorii danych maszyn. Jeeli ze wzgldu na okrelone aspekty bezpieczestwa maszyny norma typu C odbiega od specyfikacji norm typu A lub B, specyfikacje normy typu C maj pierwszestwo przed specyfikacjami normy typu A lub B. Stosowanie specyfikacji normy typu C na podstawie oceny ryzyka producenta stanowi podstaw domniemania zgodnoci z zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa dyrektywy w sprawie maszyn, ktre obejmuje norma. Niektre normy typu C s publikowane w kilku czciach, przy czym cz 1 normy zawiera oglne specyfikacje majce zastosowanie do rodziny maszyn, a pozostae czci normy zawieraj specyfikacje dotyczce poszczeglnych kategorii maszyn nalecych do danej rodziny, uzupeniajc lub zmieniajc specyfikacje podane w czci 1. W przypadku norm typu C posiadajcych tak form, podstaw domniemania zgodnoci z zasadniczymi wymaganiami dyrektywy w sprawie maszyn
84
EN ISO 14121-1:2007 Bezpieczestwo maszyn Ocena ryzyka Cz 1: Zasady (ISO 14121-1:2007). 101
stanowi stosowanie oglnej czci 1 normy oraz jej odpowiednich szczegowych czci. 112 Opracowywanie norm zharmonizowanych dotyczcych maszyn Opracowywaniem norm zharmonizowanych dotyczcych maszyn zajmuj si komitety techniczne (TC) europejskich organw normalizacyjnych, CEN i CENELEC. Do TC nale przedstawiciele powoani przez krajowe organizacje czonkowskie CEN i CENELEC. Poniej wymieniono TC zajmujce si opracowywaniem norm wspierajcych dyrektyw w sprawie maszyn:
CEN TC 10 TC 33 TC 47 TC 98 TC 114 TC 122 TC 123 TC 131 TC 142 TC 143 TC 144 TC 145 TC 146 TC 147 TC 148 TC 149 TC 150 TC 151 TC 153 TC 168 TC 169 TC 182 TC 186 TC 188 TC 192 TC 196 TC 197 TC 198 TC 200 TC 201 TC 202 TC 211 TC 213 TC 214 TC 221 TC 231 TC 232 TC 255 TC 256 TC 270 TC 271 TC 274 102 Dwigi, schody i chodniki ruchome Drzwi, okna, aluzje Palniki olejowe rozpylajce i ich elementy funkcja bezpieczestwo testowanie Platformy podnoszce Bezpieczestwo maszyn Ergonomia Lasery i fotonika Palniki gazowe wyposaone w wentylatory Obrabiarki do drewna bezpieczestwo Obrabiarki bezpieczestwo Cigniki i maszyny rolnicze i lene Maszyny do przetwrstwa tworzyw sztucznych i mieszanek gumowych Maszyny pakujce Dwignice bezpieczestwo Urzdzenia i systemy do transportu cigego bezpieczestwo Napdzane wyposaenie magazynowe Wzki jezdniowe bezpieczestwo Sprzt budowlany oraz maszyny do produkcji materiaw budowlanych Maszyny przeznaczone do produkcji rodkw spoywczych i pasz acuchy, liny, pasy, zawiesia i osprzt bezpieczestwo wiato i owietlenie Instalacje zibnicze, wymagania dotyczce bezpieczestwa i ochrony rodowiska Przemysowe procesy cieplne bezpieczestwo Tamy przenonikowe Wyposaenie stray poarnej Maszyny dla grnictwa podziemnego bezpieczestwo Pompy Maszyny drukarskie i papiernicze bezpieczestwo Maszyny i instalacje garbarskie bezpieczestwo Maszyny do produkcji wyrobw, w tym wyrobw obuwniczych, ze skry i imitacji skry bezpieczestwo Maszyny odlewnicze Akustyka Narzdzia rczne uruchamiane za pomoc nabojw bezpieczestwo Maszyny i akcesoria wkiennicze Prefabrykowane zbiorniki metalowe oraz wyposaenie do przechowywania cystern i do stacji paliw Drgania i wstrzsy mechaniczne Sprarki bezpieczestwo Narzdzia z napdem nieelektrycznym bezpieczestwo Kolejnictwo Silniki spalinowe Urzdzenia do powierzchniowej obrbki cieplnej bezpieczestwo Urzdzenia i sprzt do obsugi naziemnej statkw powietrznych
TC 305 TC 310 TC 313 TC 322 TC 354 TC 356 CENELEC TC 44X TC 61 TC 61F TC 76 TC 88
Przestrzenie zagroone wybuchem zapobieganie wybuchowi i ochrona przed wybuchem Zaawansowane technologie produkcji Wirwki wymagania bezpieczestwa Urzdzenia do wyrobu i formowania metali bezpieczestwo Samojezdne pojazdy silnikowe nieprzeznaczone do uytkowania na drogach publicznych Wentylatory przemysowe wymagania bezpieczestwa
Bezpieczestwo maszyn aspekty techniczno-elektryczne Elektryczny sprzt do uytku domowego i podobnego bezpieczestwo uytkowania Bezpieczestwo narzdzi rcznych i przenonych o napdzie elektrycznym Bezpieczestwo promieniowania optycznego oraz urzdzenia laserowe Turbozespoy wiatrowe
Projekty norm przygotowuj grupy robocze (WG) powoane przez odpowiednie TC. Grupy robocze skadaj si z ekspertw wyznaczonych przez krajowe organy normalizacyjne. TC wysya przygotowany przez WG projekt normy (prEN) do krajowych organw normalizacyjnych, ktre z kolei przekazuj projekt zainteresowanym stronom na szczeblu krajowym, aby mogy przedstawi swoje uwagi (ankieta publiczna). Otrzymane uwagi s przesyane z powrotem do TC i analizowane przez WG w celu udoskonalenia projektu. Ostateczny projekt normy zostaje nastpnie przekazany krajowym organom normalizacyjnym do przyjcia waon wikszoci gosw. Ponadto niektre normy zharmonizowane s opracowywane w ramach umw dotyczcych wsppracy midzy CEN i Midzynarodow Organizacj Normalizacyjn (ISO) lub midzy CENELEC i Midzynarodow Komisj Elektrotechniczn (IEC). Umowa midzy CEN i ISO znana jest jako Porozumienie Wiedeskie. Natomiast umowa midzy CENELEC i IEC nazwana jest Porozumieniem Drezdeskim. Jeeli zastosowanie maj powysze porozumienia, projekty norm mog przygotowywa TC i WG Midzynarodowej Organizacji Normalizacyjnej lub Midzynarodowej Komisji Elektrotechnicznej. Przed przyjciem w formie europejskich norm zharmonizowanych normy s jednak badane i stanowi przedmiot procedur przyjcia CEN i CENELEC, ktre przeprowadza si jednoczenie z procedurami ISO lub IEC. 113 Oznaczanie norm zharmonizowanych Projekty norm europejskich okrela si za pomoc poprzedzonego oznaczeniem prEN numeru referencyjnego, po ktrym nastpuje data projektu. Projekty norm europejskich udostpnia si publicznie na etapie przeprowadzania ankiety publicznej. Po przyjciu przez CEN lub CENELEC norma otrzymuje taki sam numer poprzedzony oznaczeniem EN po ktrym umieszcza si dat (rok) przyjcia. W przypadku, w ktrym norma zostaje zmieniona lub poprawiona, a nowa wersja posiada identyczny numer, data przyjcia umoliwia odrnienie nowej wersji normy od jej poprzedniej wersji. Jeeli norma CEN jest identyczna jak midzynarodowa norma przyjta przez ISO, normy europejskie i midzynarodowe s oznaczone takim samym numerem, a numer referencyjny normy zharmonizowanej poprzedza si oznaczeniem EN ISO. Jeeli natomiast norma CENELEC opiera si na normie IEC, nadaje si jej odrbny numer.
103
Jednak w obu przypadkach w nawiasie po tytule normy europejskiej podaje si odniesienie do odpowiadajcej normy ISO lub IEC. Krajowe organizacje czonkowskie CEN i CENELEC musz nada normie zharmonizowanej status normy krajowej bez wprowadzania adnych zmian. W numerze referencyjnym krajowej wersji normy zharmonizowanej oznaczenie EN poprzedza si oznaczeniem stosowanym do okrelenia norm krajowych w danym pastwie. Krajowe organy normalizacyjne pastw czonkowskich UE publikuj normy zharmonizowane z nastpujcymi prefiksami: NORM EN w Austrii NBN EN w Belgii EN w Bugarii CYS EN na Cyprze SN EN w Czechach DS EN w Danii EVS EN w Estonii SFS EN w Finlandii NF EN we Francji DIN EN w Niemczech EN w Grecji MSZ EN na Wgrzech IS EN w Irlandii UNI EN we Woszech IST EN w Islandii NS-EN w Norwegii LVS EN na otwie LST EN na Litwie EN w Luksemburgu MSA EN na Malcie NEN EN w Holandii PN EN w Polsce NP EN w Portugalii SR EN w Rumunii STN EN na Sowacji SIST EN w Sowenii UNE EN w Hiszpanii SS EN w Szwecji BS EN w Wielkiej Brytanii
W krajach EFTA takie same normy publikuje si z nastpujcymi oznaczeniami: SN EN w Szwajcarii
W niektrych przypadkach data umieszczona w krajowej wersji normy zharmonizowanej jest pniejsza ni data odniesieniu do normy opublikowanego w Dz.U., poniewa publikacja normy na szczeblu krajowym moe nastpi rok pniej. W deklaracji zgodnoci WE maszyny, europejskie normy zharmonizowane stosowane przez producenta mona okrela, uywajc odniesienia krajowego z jednym z prefiksw wymienionych powyej lub odniesienia opublikowanego w Dz.U. zawierajcego tylko oznaczenie EN zob. 383: komentarze do zacznika II cz 1 sekcja A pkt 7. Artyku 7 (cig dalszy) ... 3. Komisja publikuje w Dzienniku Urzdowym Unii Europejskiej odniesienia do norm zharmonizowanych. ... 114 Publikacja odniesie do norm zharmonizowanych w Dz.U. Zbiorcze wykazy norm zharmonizowanych s publikowane w serii C Dz.U. w formie komunikatu Komisji w ramach wdraania dyrektywy w sprawie maszyn. Wykaz jest
104
systematycznie aktualizowany, kiedy CEN i CENELEC zgaszaj Komisji Europejskiej odniesienia do norm nowych lub zmienionych norm. Wykaz publikowany w Dz.U. jest podzielony na 5 kolumn przedstawionych poniej: Kolumna 1 Kolumna 2 zawiera nazw europejskiego organu normalizacyjnego, ktry przyj norm: CEN lub CENELEC; zawiera odniesienie do normy, tj. jej numer i dat przyjcia przez CEN lub CENELEC, oraz tytu; Jeeli norma zostaa zmieniona, podaje si odniesienie do zmienionej wersji normy. Po opublikowaniu odniesie do takiej zmienionej normy w Dz.U., wersja zmieniona normy stanowi podstaw domniemania zgodnoci z zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa okrelonymi w dyrektywie w sprawie maszyn. Kolumna 3 zawiera dat pierwszej publikacji odniesienia do normy w Dz.U.; od tej daty stosowanie normy stanowi podstaw domniemania zgodnoci z zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa, ktre norma obejmuje; zawiera odniesienia do normy zastpionej. Kolumna jest wykorzystywana tylko w przypadku, gdy istniaa ju norma zharmonizowana dotyczca takiego samego tematu, kiedy przyjto now lub zmienion norm. W wikszoci przypadkw zastpiona norma jest wczeniejsz wersj normy, ktra zostaa zmieniona; zawiera dat ustania domniemania zgodnoci normy zastpionej. Kolumna jest wykorzystywana tylko w przypadku, gdy w kolumnie czwartej podaje si odniesienie do normy zastpionej. Zawiera dat ustania domniemania zgodnoci normy zastpionej, ustalon przez Komisj. Zasadniczo data ustania domniemania zgodnoci jest taka sama, jak ustalona przez CEN lub CENELEC data wycofania normy zastpionej przez krajowe organy normalizacyjne. Nowa norma stanowi podstaw domniemania zgodnoci od daty, z ktr odniesienie do niej zostao opublikowane w Dz.U., natomiast norma zastpiona stanowi podstaw domniemania zgodnoci do daty ustania domniemania zgodnoci podanej w pitej kolumnie. W okresie midzy obiema datami (okres przejciowy) specyfikacje nowej lub zastpionej normy stanowi podstaw domniemania zgodnoci z zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa, obejmowanymi przez te specyfikacje. Artyku 7 (cig dalszy) ... 4. Pastwa czonkowskie podejmuj odpowiednie rodki w celu umoliwienia partnerom spoecznym wpywu na szczeblu krajowym na proces opracowywania i monitorowania norm zharmonizowanych.
Kolumna 4
Kolumna 5
105
115 Udzia partnerw spoecznych w procesie normalizacji Normalizacja opiera si na porozumieniu osignitym midzy zainteresowanymi stronami. W przypadku norm dotyczcych maszyn zainteresowane strony obejmuj na przykad producentw maszyn, uytkownikw maszyn, takich jak pracodawcy, pracownicy i konsumenci, instytucje ds. bezpieczestwa i higieny pracy, jednostki notyfikowane, odpowiednie organizacje pozarzdowe i organy publiczne. Zasady uczestnictwa zainteresowanych stron s zwykle okrelone przepisami krajowymi dotyczcymi organizowania normalizacji. W art. 7 ust. 4 okrela si szczegowe wymagania, zgodnie z ktrymi pastwa czonkowskie zapewniaj przyjcie odpowiednich rodkw umoliwiajcych partnerom spoecznym, tj. przedstawicielom pracodawcw i pracownikw, wywieranie wpywu na proces normalizacji na szczeblu krajowym. Wybr odpowiednich rodkw oraz sposobu ich wdroenia naley do pastw czonkowskich. Artyku 8 85 rodki specyficzne 1. Komisja moe podj wszelkie waciwe rodki odnoszce si do: a) b) uaktualnienia orientacyjnego wykazu elementw bezpieczestwa, o ktrych mowa w art. 2 lit. c), znajdujcego si w zaczniku V; ograniczenia wprowadzania do obrotu maszyn, o ktrych mowa w art. 9.
rodki te, majce na celu zmian elementw innych ni istotne niniejszej dyrektywy poprzez jej uzupenienie, przyjmuje si zgodnie z procedur regulacyjn poczon z kontrol, o ktrej mowa w art. 22 ust. 3. ... 116 rodki objte procedur regulacyjn komitetu W art. 8 ust. 1 okrela si dwa przypadki, w ktrych Komisja moe przyj rodki po skonsultowaniu si z Komitetem ds. Maszyn zgodnie z procedur regulacyjn poczon z wnikliwym badaniem zob. 147: komentarze do art. 22 ust. 3. Artyku 8 ust. 1 lit. a) umoliwia Komisji aktualizowanie orientacyjnego wykazu elementw bezpieczestwa okrelonego w zaczniku V, na przykad przez dodanie do wykazu dodatkowych przykadw elementw odpowiadajcych definicji podanej w art. 2 zob. 42: komentarze do art. 2 lit. c). Mona dokona takiej aktualizacji, jeeli okazuje si, e niektre dostpne elementy zostay pominite w wykazie lub jeeli opracowano nowe elementy bezpieczestwa. Art. 8 ust. 1 lit. b) umoliwia Komisji przyjcie rodka ograniczajcego wprowadzanie do obrotu maszyn stwarzajcych, wskutek brakw w normie
85
Art. 8 zmieniono rozporzdzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 596/2009 z dnia 18 czerwca 2009 r. dostosowujcego do decyzji Rady 1999/468/WE niektre akty podlegajce procedurze, o ktrej mowa w art. 251 Traktatu, w zakresie procedury regulacyjnej poczonej z kontrol Dostosowanie do procedury regulacyjnej poczonej z kontrol Cz czwarta (Dz.U. L 188 z 18.7.2009, s.14). 106
zharmonizowanej, takie samo ryzyko, jak maszyny objte uzasadnionymi dziaaniami ochronnymi, bd przyjcie rodka przez Komisj na wniosek pastwa czonkowskiego zob. 118: komentarze do art. 9. Artyku 8 (cig dalszy) ... 2. Komisja, stanowic zgodnie z procedur doradcz, o ktrej mowa w art. 22 ust. 2, moe podj wszelkie odpowiednie rodki zwizane ze stosowaniem w praktyce niniejszej dyrektywy, w tym rodki niezbdne do zapewnienia wsppracy pastw czonkowskich midzy sob oraz z Komisj zgodnie z art. 19 ust. 1. 117 rodki objte procedur doradcz komitetu Artyku 8 ust. 2 umoliwia Komisji przyjcie wszelkich odpowiednich rodkw zwizanych ze stosowaniem w praktyce dyrektywy w sprawie maszyn po skonsultowaniu si z Komitetem ds. Maszyn zgodnie z procedur doradcz zob. 147: komentarze do art. 22 ust. 2. Stanowi take podstaw prawn wsparcia udzielanego przez Komisj na rzecz organizowania wsppracy i wymiany informacji miedzy organami nadzoru rynku pastw czonkowskich zob. 144: komentarze do art. 19 ust. 1.
107
Artyku 9 86 rodki szczeglne przewidziane w odniesieniu do maszyn potencjalnie niebezpiecznych 1. Jeeli, zgodnie z procedur okrelon w art. 10, Komisja uznaje, e norma zharmonizowana nie spenia cakowicie zasadniczych wymaga w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa, ktre s ni objte i ktre wymieniono w zaczniku I, Komisja moe, zgodnie z ust. 3 niniejszego artykuu, podj rodki, dajc wprowadzenia przez pastwa czonkowskie zakazu lub ograniczenia wprowadzania do obrotu maszyn o waciwociach technicznych stwarzajcych ryzyko wskutek brakw w normie lub dajc poddania takich maszyn szczeglnym warunkom. Jeeli, zgodnie z procedur okrelon w art. 11 Komisja uznaje, e rodek podjty przez pastwo czonkowskie jest uzasadniony, Komisja moe, zgodnie z ust. 3 niniejszego artykuu, podj rodki, dajc wprowadzenia przez pastwa czonkowskie zakazu lub ograniczenia wprowadzania do obrotu maszyn stwarzajcych takie samo ryzyko ze wzgldu na ich waciwoci techniczne lub dajc poddania takich maszyn szczeglnym warunkom. 2. 3. Kade pastwo czonkowskie moe da, aby Komisja zbadaa potrzeb podjcia rodkw, o ktrych mowa w ust. 1. W przypadkach, o ktrych mowa w ust. 1, Komisja konsultuje si z pastwami czonkowskimi i innymi zainteresowanymi stronami, wskazujc rodki, jakie zamierza podj w celu zapewnienia na poziomie wsplnotowym wysokiego poziomu ochrony zdrowia i bezpieczestwa osb. Komisja podejmuje niezbdne rodki, uwzgldniajc wyniki tych konsultacji w naleyty sposb. rodki te, majce na celu zmian elementw innych ni istotne niniejszej dyrektywy poprzez jej uzupenienie, przyjmuje si zgodnie z procedur regulacyjn poczon z kontrol, o ktrej mowa w art. 22 ust. 3. 118 rodki przewidziane w odniesieniu stwarzajcych podobne ryzyko do maszyn niebezpiecznych
Klauzula ochronna przewidziana w art. 11, zobowizujca pastwa czonkowskie do przyjcia odpowiednich rodkw w odniesieniu do maszyn niebezpiecznych posiadajcych oznakowanie CE, ma zastosowanie do poszczeglnych modeli maszyn. Art. 9 ust. umoliwia Komisji przyjcie rodka w celu zakazania lub ograniczenia wprowadzania do obrotu wszystkich modeli maszyn stwarzajcych ryzyko na skutek takich samych waciwoci technicznych. Tego rodzaju rodki mog zosta przyjte w nastpujcych okolicznociach:
Art. 9 ust. 3 zosta zmieniony rozporzdzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 596/2009 z dnia 18 czerwca 2009 r. dostosowujcym do decyzji Rady 251/1999/WE niektre akty podlegajce procedurze, o ktrej mowa w art. 251 Traktatu, w zakresie procedury regulacyjnej poczonej z kontrol Dostosowanie do procedury regulacyjnej poczonej z kontrol Cz czwarta (Dz.U. L 188 z 18.7.2009, s. 14). 108
86
W wyniku formalnego zastrzeenia wobec normy zharmonizowanej zgodnie z art. 10 Pierwszy rodzaj okolicznoci wie si z procedur kwestionowania normy zharmonizowanej przewidzian w art. 10. Jeeli wobec normy zharmonizowanej wystosowane zostao formalne zastrzeenie, Komisja moe przyj decyzj w sprawie wycofania lub ograniczenia domniemania zgodnoci na podstawie stosowania normy ze wzgldu na fakt, e niektre jej specyfikacje nie speniaj zasadniczych wymaga w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa zob. 121: komentarze do art. 10. Po przyjciu takiej decyzji moe zosta uznane za konieczne w celu ochrony zdrowia i bezpieczestwa osb zagwarantowanie, e maszyny zaprojektowane zgodnie z wadliw norm zostan wycofane z obrotu lub objte pewnymi ograniczeniami. W wyniku podjcia dziaa ochronnych zgodnie z art. 11 Drugi rodzaj okolicznoci wie si z procedur klauzuli ochronnej przewidzian w art. 11. Po zgoszeniu rodka przyjtego przez pastwo czonkowskie w celu zakazania lub ograniczenia wprowadzania do obrotu okrelonego modelu maszyny niebezpiecznej, Komisja podejmuje decyzj, w ktrej stwierdza, czy uwaa dany rodek za uzasadniony bd nieuzasadniony zob. 123: komentarze do art. 11 ust. 3. W nastpstwie takiej decyzji Komisja moe z kolei podj decyzj zobowizujc pastwa czonkowskie do przyjcia odpowiednich rodkw sucych zapewnieniu ochrony zdrowia i bezpieczestwa osb, gwarantujcych, e wszelkie pozostae maszyny posiadajce tak sam wad, jak model objty pierwotnym rodkiem krajowym, zostan wycofane z obrotu lub objte pewnymi ograniczeniami. W wyniku zoenia wniosku przez pastwo czonkowskie Artyku 9 ust. 2 umoliwia pastwom czonkowskim rozpoczcie procesu przez zoenie do Komisji wniosku w sprawie zbadania potrzeby przyjcia rodkw w celu zakazania lub ograniczenia wprowadzania do obrotu maszyn stwarzajcych takie samo ryzyko ze wzgldu na waciwoci techniczne lub w celu objcia takich maszyn szczeglnymi warunkami. Przed przyjciem takich rodkw Komisja konsultuje si z zainteresowanymi stronami. Poniewa rodki nie dotycz jedynie pojedynczego producenta, ale mog mie konsekwencje dla wszystkich producentw danej kategorii maszyn, oczywiste jest, e musz zosta przeprowadzone konsultacje z organizacjami reprezentujcymi producentw maszyn na szczeblu UE. Zasadniczo konsultacje z zainteresowanymi stronami organizuje si w ramach Grupy Roboczej ds. Maszyn zob. 148: komentarze do art. 22. Nastpnie rodki zostaj przyjte po konsultacjach z Komitetem ds. Maszyn zgodnie z procedur regulacyjn poczon z kontrol zob. 147: komentarze do art. 22 ust. 3.
109
Artyku 10 Procedura kwestionowania normy zharmonizowanej W przypadku gdy pastwo czonkowskie lub Komisja uznaje, e norma zharmonizowana nie spenia cakowicie zasadniczych wymaga w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa, ktre s ni objte i ktre wymieniono w zaczniku I, Komisja lub pastwo czonkowskie przedkada spraw komitetowi ustanowionemu na mocy dyrektywy 98/34/WE podajc tego powody. Komitet niezwocznie wydaje swoj opini. W wietle opinii komitetu Komisja podejmuje decyzj o opublikowaniu, niepublikowaniu, opublikowaniu z ograniczeniem, utrzymaniu, utrzymaniu z ograniczeniem lub wycofaniu odniesienia do danej normy zharmonizowanej w Dzienniku Urzdowym Unii Europejskiej. 119 Formalne zastrzeenia wobec norm zharmonizowanych Stosowanie norm zharmonizowanych, do ktrych odniesienia zostay opublikowane w Dz.U. stanowi podstaw domniemania zgodnoci z zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa, objtymi przez te normy zob. 110: komentarze do art. 7 ust. 2. Zgodnie z art. 10 i art. 11 mona jednak podway domniemanie zgodnoci: artyku 10 zobowizuje pastwa czonkowskie lub Komisj do zgoszenia normy zharmonizowanej Komitetowi ustanowionemu dyrektyw 98/34/WE 87 , jeeli posiadaj dowody, e niektre zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa objte norm nie zostay odpowiednio spenione w specyfikacjach; jeeli stosowana jest procedura w sprawie rodkw ochronnych okrelona w art. 11 oraz zainteresowane pastwo czonkowskie uwaa, e niezgodno maszyny objtej rodkiem ograniczajcym wynika z brakw w normie zharmonizowanej stosowanej przez producenta, przedmiotow norm zgasza si take Komitetowi ustanowionemu dyrektyw 98/34/WE zob. 124: komentarze do art. 11 ust. 4.
Aby unikn koniecznoci skadania tego rodzaju formalnych zastrzee, wzywa si pastwa czonkowskie do ledzenia prac nad normami zharmonizowanymi oraz przekazywania swoich uwag CEN lub CENELEC, zanim normy zharmonizowane zostan przyjte. Z tych samych wzgldw wzywa si organy normalizacyjne do naleytego uwzgldnienia obaw pastw czonkowskich podczas opracowywania i przyjmowania norm zharmonizowanych. Tylko pastwa czonkowskie i Komisja maj moliwo zoenia formalnego zastrzeenia wobec normy zharmonizowanej. Jeeli inne zainteresowane strony uwaaj, e w normie zharmonizowanej wystpuj powane braki, mog przedstawi
87
Dyrektywa 98/34/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 czerwca 1998 r. ustanawiajca procedur udzielania informacji w dziedzinie norm i przepisw technicznych oraz zasad dotyczcych usug spoeczestwa informacyjnego, zmieniona przez dyrektyw 98/48/WE i dyrektyw 2006/96/WE. Wersja skonsolidowana dyrektywy znajduje si na poniszej stronie internetowej: http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CONSLEG:1998L0034:20070101:PL:PDF
110
dan kwesti organom krajowym lub Komisji, zwracajc si o podjcie odpowiednich dziaa. 120 Procedura skadania formalnych zastrzee Formalne zastrzeenie mona zoy po przyjciu normy zharmonizowanej przez europejski organ normalizacyjny i jej zgoszeniu do Komisji w celu opublikowania w Dz.U. Ponadto formalne zastrzeenie mona zoy w dowolnym terminie pod opublikowaniu odniesienia do normy zharmonizowanej w Dz.U. Pastwo czonkowskie musi zoy formalne zastrzeenie do Komisji za porednictwem swojego Staego Przedstawicielstwa przy UE, podajc odniesienie do przedmiotowej normy, specyfikacje normy uznane za wadliwe oraz uzasadnienie zastrzeenia. W tym celu Komitet ustanowiony dyrektyw 98/34/WE opracowa standardowy formularz. Formalne zastrzeenie jest najpierw omawiane na posiedzeniu Grupy Roboczej ds. Maszyn zob. 148: komentarze do art. 22 na ktre zaprasza si pastwa czonkowskie, przedstawicieli CEN lub CENELEC i inne zainteresowane strony, aby wyrazili swoje opinie. Komisja przestawia wyniki dyskusji w ramach Grupy Roboczej ds. Maszyn Komitetowi ustanowionemu dyrektyw 98/34/WE. Nastpnie przeprowadza si z powyszym Komitetem konsultacje na temat projektu decyzji Komisji. Po konsultacjach Komisja przyjmuje decyzj, ktra zostaje opublikowana w serii L Dz.U. 121 Skutki formalnego zastrzeenia Decyzja Komisji w sprawie formalnego zastrzeenia wobec normy zharmonizowanej moe przyj kilka form: jeeli formalne zastrzeenie nie zostao podtrzymane, Komisja przyjmuje decyzj w sprawie opublikowania odniesienia do normy w Dz.U. lub w sprawie pozostawienia odniesienia do normy w Dz.U. w przypadku, gdy zostaa ona ju opublikowana; jeeli formalne zastrzeenie zostao podtrzymane, Komisja moe zdecydowa o niepublikowaniu odniesienia do normy w Dz.U. lub o wycofaniu odniesienia do normy z Dz.U. w przypadku, gdy zostaa ona ju opublikowana; jeeli braki w normie dotycz tylko niektrych specyfikacji, a pozostaa cz normy zostaa uznana za waciw, Komisja moe zdecydowa o opublikowaniu odniesienia do normy w Dz.U. (lub pozostawienia odniesienia do normy w Dz.U w przypadku, gdy zostaa ona ju opublikowana) z zastrzeeniem ograniczajcym domniemanie zgodnoci na podstawie stosowania normy.
Jeeli odniesienie do normy zostao opublikowane w Dz.U. z zastrzeeniem ograniczajcym domniemanie zgodnoci, oznacza to, e stosowanie specyfikacji normy nieobjtych ograniczeniem nadal stanowi podstaw domniemania zgodnoci z zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa, ktre te specyfikacje obejmuj. Aby osign zgodno z zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa, ktrych nie spenia norma, producent musi jednak przeprowadzi pen ocen ryzyka, wybra odpowiednie rodki ochronne
111
w odniesieniu do danych zagroe oraz uzasadnia swj wybr w dokumentacji technicznej zob. 392: uwagi do zacznika VII cz A pkt 1 lit. a). Jeeli Komisja przyjmie decyzj o niepublikowaniu odniesienia do normy w Dz.U., wycofaniu odniesienia do normy z Dz.U. bd opublikowaniu lub pozostawieniu takiego odniesienia w Dz.U z ograniczeniem, wwczas udziela upowanienia europejskiemu organowi normalizacyjnemu do zmiany danej normy w celu wyeliminowania stwierdzonych brakw. Artyku 11 Klauzula ochronna 1. 1. W przypadku gdy pastwo czonkowskie stwierdza, e maszyny objte niniejsz dyrektyw noszce oznakowanie CE, do ktrych doczono deklaracj zgodnoci WE i ktre s uywane zgodnie z przeznaczeniem lub w warunkach, ktre mona w sposb uzasadniony przewidzie, zagraaj zdrowiu i bezpieczestwu osb oraz, we waciwych przypadkach, zwierzt domowych lub mienia, pastwo to podejmuje wszelkie odpowiednie rodki w celu wycofania takich maszyn z obrotu, zakazania wprowadzania do obrotu lub oddania do uytku takich maszyn, lub ograniczenia ich swobodnego przepywu.
... 122 Klauzula ochronna Klauzula ochronna zostaa przewidziana w art. 95 ust. 10 Traktatu WE (obecnie art. 114 TFUE), na ktrym opiera si dyrektywa w sprawie maszyn zob. 2: komentarze do cytatu:
Powysze rodki harmonizujce obejmuj, w odpowiednich przypadkach, klauzul ochronn upowaniajc pastwa czonkowskie do podjcia, z jednego lub wicej powodw pozagospodarczych, o ktrych mowa w artykule 36, rodkw tymczasowych poddanych unijnej procedurze kontrolnej.
W art. 11 okrela si procedur, ktr naley zastosowa, jeeli organy nadzoru rynku pastwa czonkowskiego stwierdz, e domniemanie zgodnoci na podstawie oznakowania CE i deklaracji zgodnoci WE jest nieuzasadnione zob. 109: komentarze do art. 7 ust.1. Procedura w sprawie rodkw ochronnych okrelona w art. 11 ma zastosowanie do maszyn rozumianych w szerokim znaczeniu tego sowa, tj. moe by stosowana do wszelkich produktw wymienionych w art. 1 ust. 1 lit. a)-f). Nie mona jej stosowa do maszyn nieukoczonych. Jeeli zostanie stwierdzone, e maszyna nie spenia majcych zastosowanie wymaga w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa mimo oznakowania CE, pastwo czonkowskie powinno najpierw skontaktowa si z producentem, jego upowanionym przedstawicielem lub osob odpowiedzialn za wprowadzenie maszyny do obrotu, zwracajc si o zapewnienie zgodnoci produktu lub jego wycofanie z obrotu w terminie ustalonym przez organ nadzoru rynku zob. 78-84: komentarze do art. 2 lit. i) i j) oraz 100: komentarze do art. 4. Jeeli zapewniona zostanie zgodno produktu lub zostanie on wycofany z obrotu
112
dobrowolnie, nie istnieje konieczno przyjmowania rodkw ograniczajcych, o ktrych mowa w art. 11 ust. 1, i w konsekwencji nie ma podstawy prawnej do przeprowadzenia procedury w sprawie rodkw ochronnych. Jeeli dana maszyna stwarza powane zagroenie, zainteresowane pastwo czonkowskie jest jednak zobowizane na podstawie rozporzdzenia (WE) nr 765/2008 do poinformowania Komisji oraz pozostaych pastw czonkowskich o podjtych dziaaniach przy pomocy systemu RAPEX 88 . We wszystkich przypadkach, w ktrych producent podj dziaania naprawcze, wane jest, aby zainteresowane pastwo czonkowskie poinformowao o tym organy nadzoru rynku pozostaych pastw czonkowskich, aby mogy one zapewni przyjcie niezbdnych rodkw naprawczych w caej UE zob. 100: komentarze do art. 4. Informacje te mog zosta przekazane w ramach grupy ADCO ds. maszyn zob. 144: komentarze do art. 19. Artyku 23 rozporzdzenia (WE) nr 765/2008 przewiduje ustanowienie oglnego systemu UE wspierajcego wymian informacji w powyszym celu. W przypadku, w ktrym niezgodno objta dziaaniami naprawczymi podjtymi przez producenta wynika z niedostatkw zastosowanej normy, pastwo czonkowskie musi rwnie podj dziaania w odniesieniu do takiej normy, w razie potrzeby przy pomocy procedury formalnego zastrzeenia zob. 119-121: komentarze do art. 10. Jeeli dobrowolne rodki w celu zapewnienia zgodnoci produktu nie zostay podjte w terminie okrelonym przez organy nadzoru rynku oraz jeeli niezgodno moe zagraa zdrowiu i bezpieczestwu osb bd, w stosownych przypadkach, zwierzt domowych lub mienia, naley zastosowa procedur w sprawie rodkw ochronnych okrelon w art. 11. W art. 11 ust. 1 opisano rodki, ktre powinny zastosowa krajowe organy nadzoru rynku. rodki te mog obejmowa zawieszenie lub zakaz wprowadzania do obrotu lub oddawania do uytku danej maszyny, bd objcie tych dziaa pewnymi ograniczeniami. Zainteresowane pastwo czonkowskie decyduje o formie i treci rodkw, ktre musz by jednak wystarczajce do ochrony zdrowia i bezpieczestwa osb oraz proporcjonalne do wystpujcego poziomu ryzyka. Zgodnie z art. 21 ust. 3 rozporzdzenia (WE) nr 765/2008, przed podjciem przedmiotowych rodkw zainteresowane strony musz mie moliwo wyraenia swoich opinii, o ile nie jest to niemoliwe ze wzgldu na pilny tryb. Jeeli rodki zostay podjte bez konsultowania si z zainteresowanymi stronami, naley bezzwocznie umoliwi im przedstawienie wasnych stanowisk. Zgodnie z art. 20 rozporzdzenia, jeeli maszyna stwarza powane zagroenie wymagajce szybkiej interwencji, pastwo czonkowskie moe rwnie zada wycofania maszyny wprowadzonej ju do obrotu, zarwno z acucha dostaw, jak i uytkowania, aby zapewni ochron zdrowia i bezpieczestwa uytkownikw. rodek przyjty przez pastwo czonkowskie zgodnie z art. 11 ust. 1 musi okrela
Zob. art. 20 i art. 22 rozporzdzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 765/2008 z dnia 9 lipca 2008 r. ustanawiajcego wymagania w zakresie akredytacji i nadzoru rynku odnoszce si do warunkw wprowadzania produktw do obrotu i uchylajcego rozporzdzenie (EWG) nr 339/93 (Dz.U. L 218 z 13.8.2008, s. 30.) 113
88
dokadne powody stanowice jego podstaw oraz musi zosta bezzwocznie zgoszony zainteresowanej stronie, ktra jednoczenie jest informowana o dostpnych dla niej rodkach odwoawczych zob. 145: komentarze do art. 20. Decyzja podjta przez pastwo czonkowskie jest publikowana zob. 143: komentarze do art. 18 ust. 3. Artyku 11 (cig dalszy) ... 2. Pastwo czonkowskie niezwocznie powiadamia Komisj i inne pastwa czonkowskie o kadym takim rodku, wskazujc powody swojej decyzji oraz wskazujc, w szczeglnoci czy niezgodno jest wynikiem: a) niespenienia zasadniczych wymaga okrelonych w art. 5 ust. 1 lit. a); b) nieprawidowego zastosowania norm zharmonizowanych, o ktrych mowa w art. 7 ust. 2; c) brakw w samych normach zharmonizowanych, o ktrych mowa w art. 7 ust. 2. 3. Komisja niezwocznie przystpuje do konsultacji z zainteresowanymi stronami. Po konsultacjach Komisja rozwaa, czy rodki podjte przez pastwo czonkowskie byy uzasadnione i powiadamia o swojej decyzji pastwo czonkowskie, ktre podjo inicjatyw, pozostae pastwa czonkowskie oraz producenta lub jego upowanionego przedstawiciela. ... 123 Procedura w sprawie rodkw ochronnych W art. 11 ust. 2 i ust. 3 okrelono procedur, ktr naley przeprowadzi na szczeblu UE, gdy przyjty zostanie rodek krajowy zgodnie z art. 11 ust. 1. Zainteresowane pastwo czonkowskie musi zgosi rodek do Komisji Europejskiej, podajc jego uzasadnienie. Powiadomienie przekazuje Komisji Stae Przedstawicielstwo zainteresowanego pastwa czonkowskiego. Jednoczenie musz zosta poinformowane pozostae pastwa czonkowskie. Informacje mog zosta przekazane za porednictwem grupy ADCO ds. maszyn przy pomocy systemu CIRCA zob. 146: komentarze do art. 21. Grupa ADCO ds. maszyn opracowaa specjalny formularz, aby pomc pastwom czonkowskich w przekazywaniu niezbdnych informacji. W powiadomieniu naley jasno okreli zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa, ktrych nie spenia maszyna, oraz wyjani charakter ryzyka, jakie powstaje w wyniku takich niezgodnoci. Jeeli organy nadzoru rynku oceniy zgodno maszyny w odniesieniu do specyfikacji normy zharmonizowanej, naley rwnie poda odpowiednie normy. Aby umoliwi Komisji bezzwoczne przeprowadzenie badania, organy krajowe powinny przekaza wraz z powiadomieniem wszystkie istotne dokumenty. Dokumenty te mog obejmowa: zdjcia lub rysunki przedmiotowych maszyn pokazujce oznakowanie CE i dane wady;
114
kopi deklaracji zgodnoci WE; certyfikat badania typu WE lub certyfikat zatwierdzenia systemu penego zapewnienia jakoci producenta (jeeli ma zastosowanie); istotne elementy dokumentacji technicznej producenta, jeeli s dostpne; istotne fragmenty instrukcji producenta; sprawozdania z wszelkich zastosowano rodek; bada i inspekcji, na podstawie ktrych
szczegowe informacje na temat wszelkiej korespondencji z zainteresowanymi stronami, takimi jak producent lub jego upowaniony przedstawiciel, importer maszyny, dystrybutor maszyny bd zaangaowana jednostka notyfikowana. Suby Komisji analizuj nastpnie powiadomienie wraz z dokumentami uzupeniajcymi i konsultuj si z zainteresowanymi stronami w celu stwierdzenia, czy rodek przyjty przez pastwo czonkowskie jest uzasadniony. Do zainteresowanych stron nale organy pastwa czonkowskiego, ktre zgosio rodek, producent przedmiotowej maszyny lub jego upowaniony przedstawiciel oraz w stosownych przypadkach jednostka notyfikowana zaangaowana w przeprowadzanie ocenie zgodnoci maszyny. Na wasny wniosek zainteresowane strony maj moliwo spotkania si ze subami Komisji w celu przedstawienia swoich uwag. W razie potrzeby Komisja moe zasign porady niezalenego eksperta w celu dokonania oceny dokumentacji oraz, w niektrych przypadkach, w celu skontrolowania przedmiotowej maszyny lub przeprowadzenia bada. Nastpnie Komisja przyjmuje decyzj i przedstawia j pastwu czonkowskiemu, ktre przyjo rodek, pozostaym pastwom czonkowskim oraz producentowi lub jego upowanionemu przedstawicielowi. Decyzja Komisji zostaje opublikowana w Dzienniku Urzdowym Unii Europejskiej zob. 143: komentarze do art. 18 ust. 3. Jeeli Komisja zdecyduje, e rodek przyjty przez pastwo czonkowskie jest uzasadniony, pozostae pastwa czonkowskie przyjmuj niezbdne rodki, aby zapewni ochron zdrowia i bezpieczestwa osb w odniesieniu do niezgodnej maszyny. Jeeli Komisja zdecyduje natomiast, e rodek przyjty przez pastwo czonkowskie jest nieuzasadniony, zostaje on wycofany. Artyku 11 (cig dalszy) ... 4. W przypadku gdy rodki okrelone w ust. 1 s oparte na brakach w normach zharmonizowanych, a pastwo czonkowskie, ktre podjo rodki jako pierwsze podtrzymuje swoje stanowisko, Komisja lub pastwo czonkowskie wszczyna procedur, o ktrej mowa w art. 10. ... 124 Braki w normach zharmonizowanych Artyku 11 ust. 4 ma zastosowanie, jeeli niezgodno zgoszona zgodnie z art. 11 ust. 1 i 2 wynika z brakw w normie zharmonizowanej zastosowanej przez
115
producenta. W takim przypadku, oprcz procedury okrelonej w art. 11 ust. 3, pastwo czonkowskie lub Komisja musi zoy formalne zastrzeenie zgodnie z procedur przedstawion w art. 10 zob. 119-121: komentarze do art. 10. Artyku 11 (cig dalszy) ... 5. W przypadku gdy maszyna nie jest zgodna z wymaganiami, a nosi oznakowanie CE, waciwe pastwo czonkowskie podejmuje odpowiednie dziaania przeciw temu, kto umieci oznakowanie oraz informuje o tym Komisj. Komisja informuje pozostae pastwa czonkowskie. ... 125 Dziaania przeciw osobie, ktra umiecia oznakowanie CE Przepisy okrelone w art. 11 ust. 1-4 dotycz rodkw, ktre naley przyj w odniesieniu do produktw posiadajcych oznakowanie CE i mogcych zagraa zdrowiu i bezpieczestwu osb oraz, w uzasadnionych przypadkach, zwierztom lub mieniu. Oprcz przyjcia tego rodzaju rodkw, w art. 11 ust. 5 wymaga si od pastw czonkowskich podjcia odpowiednich dziaa w odniesieniu do osb, ktre umieciy oznakowanie CE na niezgodnym produkcie, przyjmujc w ten sposb odpowiedzialno za wprowadzenie produktu do obrotu lub oddanie go do uytku zob. 141: komentarze do art. 16. Powysz osob moe by producent, jego upowaniony przedstawiciel lub inn osoba przyjmujca odpowiedzialno za wprowadzenie do obrotu, uznawana za producenta zob. 78-81: komentarze do art. 2 lit. i). Pastwa czonkowskie podejmuj odpowiednie dziaania zgodnie z przepisami wdraajcymi dyrektyw w sprawie maszyn do prawa krajowego. Zasadniczo organy nadzoru rynku powinny najpierw zwrci si do producenta lub jego upowanionego przedstawiciela o podjcie krokw niezbdnych w celu wyeliminowania niezgodnoci. Jeeli niezbdne rodki nie zostan podjte w terminie ustalonym przez organy nadzoru rynku, konieczne jest zastosowanie odpowiednich sankcji zob. 150: komentarze do art. 23. W takich przypadkach pastwa czonkowskie musz poinformowa Komisj, ktra przekazuje otrzymane informacje pozostaym pastwom czonkowskim. W tym celu stosuje si oglny system wspierajcy wymian informacji przewidziany w art. 23 rozporzdzenia (WE) nr 765/2008. W odniesieniu do niezgodnoci zwizanych z oznakowaniem CE lub deklaracj zgodnoci WE zob. 142: komentarze do art. 17. Artyku 11 (cig dalszy) ... 6. Komisja zapewnia, aby pastwa czonkowskie byy informowane o postpach i wyniku procedury.
116
126 Informacje dotyczce procedury w sprawie rodkw ochronnych Zgodnie z art. 11 ust. 6 Komisja na bieco informuje pastwa czonkowskie o przebiegu i wyniku procedury w sprawie rodkw ochronnych. Odpowiednie informacje s przekazywane pastwom czonkowskim w ramach grupy ADCO ds. maszyn zob. 144: komentarze do art. 19. Decyzja Komisji jest publikowana w Dzienniku Urzdowym Unii Europejskiej zob. 143: komentarze do art. 18 ust. 3. Artyku 12 Procedury oceny zgodnoci maszyn 1. ... 127 Ocena zgodnoci maszyny Artyku 12 dotyczy procedury oceny zgodnoci, ktr musi przeprowadzi producent maszyny lub jego upowaniony przedstawiciel przed wprowadzeniem danej maszyny do obrotu lub jej oddaniem do uytku zob. 103: komentarze do art. 5 ust. 1. Procedura oceny zgodnoci jest obowizkowa, jednak w przypadku niektrych kategorii maszyn producent moe wybra spord szeregu alternatywnych procedur. W poniszych punktach przedstawiono warunki stosowania rnych procedur oceny zgodnoci. Artyku 12 (cig dalszy) ... 2. W przypadku gdy maszyna nie jest wymieniona w zaczniku IV, producent lub jego upowaniony przedstawiciel stosuje procedur oceny zgodnoci poczon z kontrol wewntrzn wytwarzania maszyny, przewidzian w zaczniku VIII. ... 128 Kategorie maszyn niewymienione w zaczniku IV W art. 12 ust. 2 okrelono procedur oceny zgodnoci, ktr naley stosowa dla wszystkich kategorii maszyn innych ni wymienione w zaczniku IV. Przedmiotowa procedura to procedura oceny zgodnoci poczon z kontrol wewntrzn wytwarzania maszyny, zwana czasem deklaracj zgodnoci skadan przez dostawc lub zawiadczeniem strony pierwszej 89 zob. 395: komentarze do zacznika VIII. Procedura ta nie wymaga udziau jednostki notyfikowanej. Producent lub jego upowaniony przedstawiciel moe jednak zwrci si o niezalene
Pojcie deklaracji zgodnoci skadanej przez dostawc zostao objanione w normie EN ISO/IEC 17050-1:2010 Ocena zgodnoci Deklaracja zgodnoci skadana przez dostawc Cz 1: Wymagania oglne (ISO/IEC 17050-1:2004, wersja zmieniona z dnia 15 czerwca 2007 r.), jednak stosowanie tej normy nie stwarza domniemania zgodnoci z wymaganiami dyrektywy w sprawie maszyn. 117
89
W celu powiadczenia zgodnoci maszyny z przepisami niniejszej dyrektywy, producent lub jego upowaniony przedstawiciel stosuje jedn z procedur oceny zgodnoci opisanych w ust. 2, 3 i 4.
doradztwo lub pomoc, potrzebne w celu przeprowadzenia oceny zgodnoci maszyny. Moe samodzielnie przeprowadzi sprawdzenia, kontrole i badania potrzebne do oceny zgodnoci maszyny lub powierzy te zadania wybranej przez siebie jednostce kompetentnej. Odpowiednie sprawozdania techniczne powinny zosta wczone do dokumentacji technicznej. Istotne sprawozdania techniczne zostaj wczone do dokumentacji technicznej zob. 392: komentarze do zacznika VII cz A pkt 1 lit. a) tiret szste. Naley zauway, e dla kategorii maszyn innych ni kategorie wymienione w zaczniku IV nie ma jednostek notyfikowanych. Producenci maszyn niewymienionych w zaczniku IV mog zwrci si o pomoc do jednostek notyfikowanych dla okrelonych kategorii maszyn objtych zacznikiem IV. W takim przypadku dana jednostka nie dziaa jako jednostka notyfikowana i nie moe umieszcza numeru identyfikacyjnego przyznanego jej przez Komisj na adnym z dokumentw zwizanych z wykonywaniem takiego zadania zob. 133: komentarze do art. 14. Artyku 12 (cig dalszy) ... 3. W przypadku gdy maszyna jest wymieniona w zaczniku IV i zostaa wyprodukowana zgodnie z normami zharmonizowanymi, o ktrych mowa w art. 7 ust. 2, oraz pod warunkiem e normy te obejmuj wszystkie odpowiednie zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa, producent lub jego upowaniony przedstawiciel stosuje jedn z nastpujcych procedur: (a) procedur oceny zgodnoci poczon z kontrol wewntrzn wytwarzania maszyny przewidzian w zaczniku VIII; (b) procedur badania typu WE przewidzian w zaczniku IX wraz z kontrol wewntrzn wytwarzania maszyny przewidzian w zaczniku VIII punkt 3; (c) procedur penego zapewnienia jakoci przewidzian w zaczniku X. ... 129 Maszyny wymienione w zaczniku IV zaprojektowane na podstawie norm zharmonizowanych obejmujcych wszystkie majce zastosowanie zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa W art. 12 ust. 3 okrela si trzy alternatywne procedury oceny zgodnoci, ktre mona stosowa do kategorii maszyn wymienionych w zaczniku IV oraz zaprojektowanych i zbudowanych zgodnie z normami zharmonizowanymi. Aby procedury okrelone w art. 12 ust. 3 miay zastosowanie, musz zosta spenione trzy nastpujce warunki: przedmiotowa maszyna musi by objta zakresem stosowania co najmniej jednej normy zharmonizowanej typu C, do ktrej odniesienia zostay opublikowane w Dz.U. zob. 110: komentarze do art. 7 ust. 2; przedmiotowe normy zharmonizowane musz obejmowa wszystkie zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa, ktre maj zastosowanie do maszyny zgodnie z ocen ryzyka zob. 159: komentarze do zasady oglnej nr 1;
118
maszyna musi by zaprojektowana i zbudowana w penej zgodnoci z przedmiotowymi normami zharmonizowanymi. Jeeli zostan spenione powysze trzy warunki, producent moe wybra procedur, o ktrej mowa w art. 13 ust. 3 lit. a), lub jedn z alternatywnych procedur, o ktrych mowa w art. 12 ust. 3 lit. b) i c). Procedura, o ktrej mowa w art. 12 ust. 3 lit a) ocena zgodnoci poczona z kontrol wewntrzn wytwarzania maszyny jest identyczna z procedur okrelon w art. 12 ust. 2, ktra ma zastosowanie do kategorii maszyn niewymienionych w zaczniku IV. Procedura, o ktrej mowa w art. 12 ust. 3 lit. b), wymaga od producenta poddania modelu maszyny badaniu typu WE przeprowadzanego przez jednostk notyfikowan, aby zapewni, e spenia ona zasadnicze majce zastosowanie wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa. Zgodno maszyn wyprodukowanych w dalszej kolejnoci na podstawie modelu zbadanego przez jednostk notyfikowan producent ocenia samodzielnie w ramach kontroli wewntrznej zob. 396-400: komentarze do zacznika IX oraz 395: komentarze do zacznika VIII pkt 3. W przypadku procedury okrelonej w art. 12 ust. 3 lit. c) producent musi posiada system penego zapewnienia jakoci obejmujcy projektowanie, wytwarzanie, kontrol kocow i badanie maszyny. Jednostka notyfikowana musi oceni i zatwierdzi taki system, w celu zagwarantowania, e jest on odpowiedni, aby zapewni proces projektowania i wytwarzania maszyny zgodny z majcymi zastosowanie zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa. Jednostka notyfikowana musi take monitorowa poprawne stosowanie systemu penego zapewnienia jakoci zob. 401-407: komentarze do zacznika X. Producent lub jego upowaniony przedstawiciel w UE moe zwrci si o przeprowadzenie badania typu WE modelu maszyny lub oceny systemu penego zapewnienia jakoci do kadej wybranej jednostki notyfikowanej w UE, pod warunkiem e dana jednostka notyfikowana zostaa notyfikowana do procedury oceny zgodnoci i przedmiotowej kategorii maszyn zob. 133: komentarze do art. 14. Wniosek o badanie typu WE dla danego modelu maszyny lub o ocen systemu penego zapewnienia jakoci moe jednak zosta zoony tylko w jednej jednostce notyfikowanej zob. 397: komentarze do zacznika X pkt 2.1 oraz 402: komentarze do zacznika X pkt 2.1. Certyfikat badania typu WE lub decyzja zatwierdzajca system penego zapewnienia jakoci wydana przez jednostk notyfikowan zachowuje wano na terenie caej UE.
119
Artyku 12 (cig dalszy) ... 4. W przypadku gdy maszyna jest wymieniona w zaczniku IV i nie zostaa wyprodukowana zgodnie z normami zharmonizowanymi, o ktrych mowa w art. 7 ust. 2, lub zostaa wyprodukowana jedynie czciowo zgodnie z takimi normami, lub jeeli normy zharmonizowane nie obejmuj wszystkich istotnych zasadniczych wymaga w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa, lub gdy nie istniej normy zharmonizowane dla danej maszyny, producent lub jego upowaniony przedstawiciel stosuje jedn z nastpujcych procedur: (a) procedur badania typu WE przewidzian w zaczniku IX wraz z kontrol wewntrzn wytwarzania maszyny przewidzian w zaczniku VIII punkt 3; (b) procedur penego zapewnienia jakoci przewidzian w zaczniku X. 130 Inne maszyny wymienione w zaczniku IV W art. 12 ust. 4 okrelono 2 procedury oceny zgodnoci, ktre mona stosowa kategorii maszyn wymienionych w zaczniku IV, jeeli nie zostanie speniony najmniej jeden z trzech warunkw dotyczcych zastosowania art. 12 ust. Procedury, o ktrych mowa w art. 12 ust. 4, maj zatem zastosowanie nastpujcych przypadkach: do co 3. w
jeeli normy zharmonizowane obejmujce typ przedmiotowej maszyny nie s dostpne; jeeli normy zharmonizowane przyjte przez producenta nie obejmuj wszystkich zasadniczych wymaga w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa, ktre maj zastosowanie do przedmiotowej maszyny; jeeli producent przedmiotowej maszyny nie zastosowa istotnych norm zharmonizowanych lub zastosowa je tylko czciowo. W takich przypadkach nie mona zastosowa procedury oceny zgodnoci poczonej z kontrol wewntrzn wytwarzania maszyny, w zwizku z czym musi zosta przeprowadzona jedna z dwch procedur z udziaem jednostki notyfikowanej.
120
Artyku 13 Procedura dotyczca maszyny nieukoczonej 1. Przed wprowadzeniem do obrotu maszyny nieukoczonej jej producent lub jego upowaniony przedstawiciel zapewniaj: (a) opracowanie odpowiedniej dokumentacji technicznej opisanej w zaczniku VII cz B; (b) opracowanie instrukcji montau opisanej w zaczniku VI; (c) sporzdzenie deklaracji wczenia opisanej w zaczniku II cz 1 sekcja B. 2. Instrukcja montau i deklaracja wczenia pozostaj doczone do maszyny nieukoczonej do momentu jej wczenia do maszyny finalnej, a nastpnie stanowi cz dokumentacji technicznej tej maszyny.
131 Procedura dotyczca maszyny nieukoczonej W art. 13 ust. 1 okrelono procedur, ktr naley przeprowadzi w przypadku wprowadzania do obrotu maszyny nieukoczonej, o ktrej mowa w art. 1 ust. 1 lit. g) zob. 384 i 385: komentarze do zacznika II cz 1 sekcja B, 390: komentarze do zacznika VI oraz 394: komentarze do zacznika VII cz B. Artyku 13 ust. 2 ma na celu dopilnowanie, aby instrukcja montau i deklaracja wczenia sporzdzone przez producenta maszyny nieukoczonej zostay udostpnione producentowi maszyny gotowej finalnej, do ktrej maszyna nieukoczona ma by wbudowana, tak aby mg on stosowa instrukcje montau oraz zaczy takie instrukcje wraz z deklaracj wczenia do dokumentacji technicznej kompletnej maszyny zob. 392: komentarze do tiret smego zacznika VII cz A pkt 1 lit. a). Zasadniczo oznacza to, e deklaracja wczenia i egzemplarz instrukcji montau musz zosta dostarczone wraz z kadym egzemplarzem maszyny nieukoczonej. W przypadkach, w ktrych producent maszyny nieukoczonej dostarcza parti identycznych produktw okrelonemu producentowi kompletnej maszyny, nie musi on jednak docza deklaracji wczenia i instrukcji montau do kadej sztuki, o ile dopilnuje, aby producent kompletnej maszyny otrzyma takie dokumenty wraz z pierwsz dostaw produktw z danej partii, oraz wyjani, e deklaracja wczenia i instrukcja montau maj zastosowanie do wszystkich sztuk maszyny nieukoczonej zawartych w danej partii.
121
132 Schemat procedur nieukoczonych
wprowadzania
do
obrotu
maszyn
maszyn
Na poniszym schemacie przedstawiono w skrcie procedury okrelone w art. 12 i 13:

Maszyna: produkt okrelony w art. 1 ust. 1 lit. a-f) ) Maszyna nieukoczona okrelona w art. 1 ust. 1 lit. g)
Kategoria maszyny niewymieniona w zaczniku IV
Dokumentacja techniczna
zaacznik VII A Instrukcje
Kategoria maszyny wymienionaw zaczniku IV
Odpowiednie dokumenty techniczne
zacznik VII sekcja B

Instrukcje montau
zacznik VI
Zaprojektowana w caoci na podstawie norm zharmonizowanych obejmujcych wszystkie majce zastosowanie zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa
Niezaprojektowana w caoci na podstawie norm zharmonizowanych obejmujcych wszystkie majce zastosowanie zasadnicze wymogi w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa
Ocena zgodnoci poczona z kontrol wewntrzn w fazie wytwarzania maszyny zaczniku VIII
Pene zapewnienie jakoci zaczniku X
Badania typu WE zaczniku IX + kontrol wewntrzn wytwarzania zaczniku VIII punkt 3
Deklaracja zgodnoci WE zaczniku II cz 1 sekcja A
Deklaracja wczenia zaczniku II cz 1 sekcja B
Oznakowanie CE Artyku 16 zaczniku III
Normy zharmonizowane nie s dostpne, nie obejmuj wszystkich zasadniczych wymaga w zakresie ochrony zdrowia i
bezpieczestwa bd nie s stosowane lub s stosowane tylko czciowo.
Kategoria produktu Dokumenty Legenda kolorw: Procedura Deklaracja oznakowanie
122
Artyku 14. Jednostki notyfikowane 1. Pastwa czonkowskie notyfikuj Komisji i innym pastwom czonkowskim jednostki, ktre wyznaczyy do przeprowadzenia oceny zgodnoci w celu wprowadzenia do obrotu, o ktrej mowa w art. 12 ust. 3 i 4, cznie ze szczeglnymi procedurami oceny zgodnoci i kategoriami maszyn, dla ktrych jednostki te zostay wyznaczone oraz numerami identyfikacyjnymi nadanymi im uprzednio przez Komisj. Pastwa czonkowskie powiadamiaj Komisj i inne pastwa czonkowskie o wszelkich pniejszych zmianach. 2. Pastwa czonkowskie zapewniaj, e jednostki notyfikowane s regularnie monitorowane w celu sprawdzenia, czy speniaj one nieprzerwanie kryteria okrelone w zaczniku XI. Jednostka notyfikowana przedstawia na danie wszelkie istotne informacje, w tym dokumentacj budetow, umoliwiajce pastwom czonkowskim zapewnienie spenienia wymaga zacznika XI. 3. Do oceny jednostek, ktre maj by notyfikowane, i jednostek ju notyfikowanych, pastwa czonkowskie stosuj kryteria okrelone w zaczniku XI. 4. Komisja publikuje w celach informacyjnych w Dzienniku Urzdowym Unii Europejskiej wykaz jednostek notyfikowanych i ich numery identyfikacyjne oraz zadania, do ktrych zostay notyfikowane. Komisja zapewnia aktualizacj tego wykazu. 5. Domniemywa si, e jednostki speniajce kryteria oceny ustanowione w odpowiednich normach zharmonizowanych, do ktrych odniesienia publikowane s w Dzienniku Urzdowym Unii Europejskiej, speniaj odpowiednie kryteria. ... 133 Jednostki notyfikowane W artykule 14 okrelono przepisy dotyczce jednostek notyfikowanych. Jednostki notyfikowane to niezalene jednostki strony trzeciej oceniajce zgodno w ramach procedur oceny zgodnoci, o ktrych mowa w art. 12 ust. 3 i ust. 4, w odniesieniu do kategorii maszyn wymienionych w zaczniku IV. Termin notyfikowana odnosi si do faktu, e pastwa czonkowskie powiadamiaj o jednostkach Komisj oraz inne pastwa czonkowskie. Przed notyfikacj jednostki dokonujcej oceny zgodnoci, Komisja musi nada jej (czterocyfrowy) numer identyfikacyjny. Dana jednostka posiada jeden numer identyfikacyjny i moe by notyfikowana na podstawie jednej lub kilku dyrektyw UE. Zgodnie z dyrektyw w sprawie maszyn jednostki mog by notyfikowane wycznie do przeprowadzania oceny zgodnoci maszyn wymienionych w zaczniku IV. Jednostki, ktre zostay notyfikowane, mog rwnie przeprowadza ocen zgodnoci dla producentw innych kategorii maszyn, jednak w takich przypadkach jednostki te musz wyranie poinformowa swoich klientw, e nie dziaaj jako jednostki notyfikowane oraz nie mog umieszcza przyznanego im przez Komisj numeru identyfikacyjnego na adnych dokumentach dotyczcych takich zada zob. 128: komentarze do art. 12 ust. 2. Ocena, wyznaczanie oraz monitorowanie jednostek notyfikowanych jest wycznym
123
obowizkiem pastw czonkowskich. Notyfikacji dokonuje si przy pomocy systemu informacyjnego on-line Komisji NANDO (Organizacji Notyfikowanych i Wyznaczonych w ramach Nowego Podejcia). Na stronie internetowej znajduje si wykaz wszystkich europejskich jednostek notyfikowanych, a take organw pastw trzecich wyznaczonych na podstawie formalnych umw, takich jak umowy o wzajemnym uznawaniu, Porozumienie o Europejskim Obszarze Gospodarczym oraz porozumienia dotyczce oceny zgodnoci i zatwierdzania produktw przemysowych. Notyfikujc jednostk do przeprowadzania oceny zgodnoci zgodnie z dyrektyw w sprawie maszyn, organ notyfikujcy zainteresowanego pastwa czonkowskiego musi poda kategori maszyn, do ktrej jednostka zostaa wyznaczona. Jednostka notyfikowana moe zosta wyznaczona do przeprowadzania oceny zgodnoci jednej lub wikszej liczby kategorii maszyn wymienionych w zaczniku IV. Notyfikacja musi take okrela procedur lub procedury oceny zgodnoci, do ktrych przeprowadzania wyznaczono jednostk. Jednostk notyfikowan mona wyznaczy do przeprowadzania co najmniej jednej z poniszych dwch procedur, o ktrych mowa w art. 12: procedury badania typu WE art. 12 ust. 3 lit. b) i art. 12 ust. 4 lit. a) zacznik IX; procedury penego zapewnienia jakoci art. 12 ust. 3 lit. c) i art. 12 ust. 4 lit. b) zacznik X. Wane jest zatem, aby przed zoeniem wniosku o przeprowadzenie oceny zgodnoci do jednostki notyfikowanej sprawdzi w systemie NANDO, czy okrelona jednostka notyfikowana zostaa notyfikowana zgodnie z dyrektyw w sprawie maszyn do danej kategorii maszyn oraz do przeprowadzania danej procedury oceny zgodnoci zob. 129: komentarze do art. 12 ust. 3. 134 Ocena i monitorowanie jednostek notyfikowanych Artyku 14 ust. 3 dotyczy kryteriw okrelonych w zaczniku X, ktre naley stosowa przy przeprowadzaniu oceny jednostek wyznaczonych do notyfikacji zob. 408: komentarze do zacznika XI. Usilnie zaleca si pastwom czonkowskim stosowanie akredytacji jako rodka do oceny jednostek notyfikowanych. W rozporzdzeniu (WE) nr 765/2008 zobowizuje si kade pastwo czonkowskie do wyznaczenia jednej jednostki akredytujcej, ktrej zadaniem bdzie ocena, czy jednostki oceniajce posiadaj kompetencje do wykonywania okrelonych zada w zakresie oceny zgodnoci. Kada krajowa jednostka akredytujca podlega wzajemnej ocenie organizowanej w ramach Europejskiej Wsppracy w dziedzinie Akredytacji (EA) 90 . Artyku 14 ust. 5 dotyczy odpowiednich norm zharmonizowanych, ktre mona stosowa do oceny jednostek notyfikowanych. Waciwe normy zharmonizowane to EN ISO/IEC 17020, 17021 oraz 17025 91 .
90 91
Rozporzdzenia (WE) 765/2008 art. 3-14.
EN ISO/IEC 17020:2004 Oglne kryteria dziaania rnych rodzajw jednostek inspekcyjnych (ISO/IEC 17020:1998); 124
Zgodnie z art. 14 ust. 2 pastwa czonkowskie musz rwnie monitorowa jednostki notyfikowane, aby upewnia si, czy nadal speniaj one kryteria okrelone w zaczniku XI. Jeeli do wstpnej oceny jednostki notyfikowanej stosuje si akredytacj, jest ona zazwyczaj przyznawana na czas ograniczony. W zwizku z tym monitorowanie jednostki notyfikowanej mona prowadzi w ramach okresowych audytw w celu wznowienia akredytacji. Artyku 14 (cig dalszy) ... 6. Jeeli jednostka notyfikowana ustali, e producent nie speni lub nie spenia ju odpowiednich wymaga niniejszej dyrektywy lub e nie naleao wydawa certyfikatu badania typu WE lub zatwierdzenia systemu zapewnienia jakoci, jednostka ta, biorc pod uwag zasad proporcjonalnoci, zawiesza lub wycofuje wydany certyfikat lub zatwierdzenie, lub nakada na nie ograniczenia, podajc szczegowe powody, chyba e producent zapewnia spenienie takich wymaga przez wprowadzenie w ycie waciwych rodkw korygujcych. W przypadku zawieszenia lub wycofania certyfikatu, lub zatwierdzenia lub naoenia na nie ogranicze, lub w przypadkach, w ktrych interwencja waciwych organw moe si okaza niezbdna, jednostka notyfikowana informuje o tym waciwe organy zgodnie z art. 4. Pastwo czonkowskie niezwocznie informuje o tym pozostae pastwa czonkowskie i Komisj. Przewidziana jest procedura odwoawcza. ... 135 Wycofywanie notyfikowane certyfikatw i decyzji wydanych przez jednostki
W art. 14 ust. 6 okrelono zadania jednostki notyfikowanej w nastpujcych przypadkach: Jednostka notyfikowana zostaje poinformowana, e wprowadzona do obrotu maszyna objta certyfikatem badania typu WE lub decyzj zatwierdzajc system penego zapewnienia jakoci producenta nie spenia majcych zastosowanie zasadniczych wymaga w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa lub jest niebezpieczna. Moe to dotyczy na przykad sytuacji, w ktrej dana maszyna jest objta rodkiem zgoszonym w ramach procedury w sprawie rodkw ochronnych zgodnie z art. 11 lub rodka przyjtego w odniesieniu do maszyny potencjalnie niebezpiecznej zgodnie z art. 9.
EN ISO/IEC 17021:2006 Ocena zgodnoci Wymagania dotyczce jednostek prowadzcych audyt i certyfikacj systemw zarzdzania (ISO/IEC 17021:2006); EN ISO/IEC 17025:2005 Oglne wymagania dotyczce kompetencji laboratoriw badawczych i wzorcujcych (ISO/IEC 17025:2005) EN ISO/IEC 17025:2005/AC:2006; - zob. komunikat Komisji w ramach wykonania rozporzdzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 765/2008, decyzja 768/2008/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, rozporzdzenie (WE) nr 761/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady (Publikacja tytuw i odniesie do norm zharmonizowanych na mocy dyrektywy) Dz.U. C136 z 16.6.2009, s. 29. 125
Jednostka notyfikowana zostaje poinformowana, e producent nie wywizuje si ze swoich obowizkw w ramach zatwierdzonego systemu penego zapewnienia jakoci. Moe to nastpi na przykad po audycie okresowym systemu penego zapewnienia jakoci lub po niezapowiedzianej wizycie w celu skontrolowania waciwego funkcjonowania takiego systemu zob. 406: komentarze do zacznika X pkt 3. rodki, jakie jednostka notyfikowana powinna podj w takich przypadkach, zale do stopnia niezgodnoci oraz wicego si z tym ryzyka. Jeeli jednak producent nie zastosuje odpowiednich rodkw naprawczych w wyznaczonym terminie, odpowiedni certyfikat badania typu WE lub decyzja zatwierdzajca system penego zapewnienia jakoci musz zosta zawieszone lub wycofane. W przypadku zawieszenia lub wycofania certyfikatu lub decyzji zatwierdzajcej jednostka notyfikowana musi poinformowa organy nadzoru rynku w pastwie czonkowskim, w ktrym maj swoj siedzib, aby mogy zosta przyjte wszelkie rodki niezbdne w odniesieniu do niezgodnej lub niebezpiecznej maszyny. Organy krajowe informuj pozostae pastwa czonkowskie i Komisj, jeeli konieczne jest podjcie dziaa w odniesieniu do niezgodnej lub niebezpiecznej maszyny poza terytorium ich pastwa. Akapit trzeci art. 14 ust. 6 stanowi, e dostpna jest procedura odwoawcza. Producent musi mie moliwo odwoania si od decyzji jednostki notyfikowanej o odmowie wydania, zawieszeniu, wycofaniu lub nieprzedueniu certyfikatu badania typu WE zob. 399 i 400: komentarze do zacznika IX pkt 5 i pkt 9. Producent musi mie rwnie moliwo odwoania si od decyzji o niezatwierdzeniu systemu penego zapewnienia jakoci, wycofaniu lub zawieszeniu takiego zatwierdzenia lub naoeniu na nie ogranicze zob. 404 i 406: komentarze do zacznika X pkt 2.3 i 3. Producent musi najpierw zoy w jednostce notyfikowanej uzasadniony wniosek o ponowne rozpatrzenie swojej decyzji. Jeeli wniosek ten zostanie odrzucony, a producent nadal nie zgadza si z decyzj, musi mie moliwo zoenia odwoania. Forma odwoania i procedura, jak naley przeprowadzi, zale od przepisw krajowych regulujcych dziaalno jednostek notyfikowanych. Artyku 14 (cig dalszy) ... 7. W celu koordynowania jednolitego zastosowania niniejszej dyrektywy Komisja zapewnia organizacj wymiany dowiadcze pomidzy organami odpowiedzialnymi za powoanie, notyfikacj i monitorowanie jednostek notyfikowanych w pastwach czonkowskich a jednostkami notyfikowanymi. ...
126
136 Wymiana dowiadcze pomidzy organami notyfikujcymi Wymiana dowiadcze midzy organami odpowiedzialnymi za ocen i monitorowanie jednostek notyfikowanych przewidziana w art. 14 ust. 7 jest organizowana w ramach Grupy Roboczej ds. Maszyn zob. 148: komentarze do art. 22. 137 Koordynacja jednostek notyfikowanych Wymiana dowiadcze midzy jednostkami notyfikowanymi jest organizowana w ramach europejskiej koordynacji jednostek notyfikowanych ds. maszyn (NB-M). Celem NB-M jest omawianie problemw powstajcych w trakcie przeprowadzania procedur oceny zgodnoci oraz harmonizowanie praktyki jednostek notyfikowanych. W niektrych przypadkach jednostki notyfikowane s reprezentowane przez krajowe grupy koordynacyjne ustanowione w ich krajach. Uczestnictwo w dziaaniach koordynacyjnych stanowi jedno z kryteriw notyfikowania jednostki zob. 408: komentarze do zacznika XI. NB-M dzieli si na szereg grup zajmujcych si rnymi kategoriami maszyn wymienionymi w zaczniku IV. S to tak zwane Grupy Pionowe (VG). Obecnie istnieje 12 VG, ktre spotykaj si stosownie do potrzeb, aby zaj si nastpujcymi zagadnieniami: VG1 VG2 VG3 VG4 VG5 VG6 VG7 VG8 VG9 VG 11 VG 12 VG 13 Obrabiarki do drewna Maszyny do przetwarzania ywnoci wymienione w zaczniku IV Prasy do obrbki metali na zimno Wtryskarki lub wytaczarki Maszyny do robt podziemnych Pojazdy do zbierania odpadw z pojemnikw Odczalne way napdowe Podnoniki do obsugi pojazdw Urzdzenia do podnoszenia osb Elementy bezpieczestwa Konstrukcje ROPS i FOPS Pene zapewnienie jakoci
Ponadto NB-M posiada Komitet Horyzontalny, ktry nadzoruje i koordynuje prace Grup Pionowych oraz zajmuje si kwestiami wsplnymi dla wszystkich jednostek notyfikowanych. Komitet Horyzontalny spotyka si dwa razy w roku pod przewodnictwem wybranego przedstawiciela jednej z jednostek notyfikowanych. Przedstawiciele Komisji Europejskiej oraz trzech pastw czonkowskich wybranych przez Grup Robocz ds. Maszyn uczestnicz w tych posiedzeniach w roli obserwatorw. Komisja Europejska wspiera funkcjonowanie NB-M, finansujc sekretariat techniczny, ktry przygotowuje prace Grupy, a take sekretariat administracyjny, ktry organizuje posiedzenia i zarzdza przepywem dokumentw. NB-M przyjmuje tzw. Zalecenia do stosowania, ktre zawieraj uzgodnione odpowiedzi na pytania omawiane w ramach Grup Pionowych. Zasadniczo zalecenia te s wydawane, jeeli nie istnieje odpowiednia norma zharmonizowana lub jeeli odpowiednia norma zharmonizowana nie dostarcza wystarczajco szczegowej
127
odpowiedzi na niektre pytania. W przypadku przyjcia odpowiedniej normy zharmonizowanej lub stosownej zmiany normy zharmonizowanej zalecenia s wycofywane. Zalecenia do stosowania przyjmuje Komitet Horyzontalny NB-M, ktry nastpnie przedstawia je Grupie Roboczej ds. Maszyn do zatwierdzenia. Zalecenia zatwierdzone przez Grup Robocz ds. Maszyn s publikowane na portalu internetowym Komisji EUROPA. Przedmiotowe zalecenia nie s prawnie wice, ale po ich uzgodnieniu przez NB-M i zatwierdzeniu przez Grup Robocz ds. Maszyn s uznawane za wane rdo odniesienia zapewniajce jednolite stosowanie dyrektywy w sprawie maszyn przez jednostki notyfikowane. Artyku 14 (cig dalszy) ... 8. Pastwo czonkowskie, ktre notyfikowao jednostk, niezwocznie wycofuje jej notyfikacj w przypadku stwierdzenia, e: a) jednostka ta nie spenia ju kryteriw okrelonych w zaczniku XI; lub b) jednostka ta dopucia si powanego niedopenienia swoich obowizkw. Pastwo czonkowskie niezwocznie powiadamia o tym Komisj oraz pozostae pastwa czonkowskie. 138 Wycofanie notyfikacji Artyku 14 ust. 8 zobowizuje pastwa czonkowskie do wycofania notyfikacji jednostki, jeli nie spenia ona ju kryteriw okrelonych w zaczniku XI lub dopucia si powanego niedopenienia swoich obowizkw. Obowizek wycofania notyfikacji, ktra nie jest ju uzasadniona, jest konsekwencj obowizku monitorowania przez pastwa czonkowskie dziaa jednostek, ktre zostay przez te pastwa notyfikowane, w celu zapewnienia prawidowego sposobu realizacji swoich zada przez te jednostki zob. 134: komentarze do art. 14 ust. 2. Artyku 15 Instalacja i uywanie maszyny Niniejsza dyrektywa nie wpywa na uprawnienie pastw czonkowskich, z poszanowaniem przepisw prawa wsplnotowego, do ustanawiania takich wymaga, jakie mog one uzna za niezbdne w celu zapewnienia ochrony osb, w szczeglnoci pracownikw, podczas uywania maszyny, z zastrzeeniem, e nie oznacza to modyfikacji takiej maszyny w sposb, ktry nie jest okrelony w niniejszej dyrektywie. 139 Przepisy krajowe dotyczce instalowania i uytkowania maszyny Dyrektywa w sprawie maszyn ma zastosowanie do projektowania, wykonania, wprowadzania do obrotu lub oddawania do uytku maszyn zob. 71-77: komentarze do art. 2 lit. h) oraz 86: komentarze do art. 2 lit. k). Pod tym wzgldem dyrektywa zapewnia pen harmonizacj przepisw obowizujcych w caej UE. Innymi sowy, pastwa czonkowskie nie mog wprowadza przepisw krajowych wykraczajcych poza przepisy dyrektywy, pokrywajcych si czy te sprzecznych z nimi.
128
Artyku 15 wskazuje, e pastwa czonkowskie maj swobod regulowania kwestii instalowania i uytkowania maszyn zgodnie z odpowiednimi przepisami prawa UE, pod warunkiem e ich przepisy nie maj skutku ograniczajcego swobodny przepyw maszyn zgodny z przepisami dyrektywy w sprawie maszyn zob. 6: komentarze do motywu 3 oraz 107: komentarze do art. 6 ust. 1. Zatem krajowe przepisy dotyczce instalowania i uytkowania maszyn lub te zastosowanie tych przepisw nie mog prowadzi do modyfikowania maszyn zgodnych z przepisami dyrektywy w sprawie maszyn. Zakada si tu, e maszyny wprowadzane do obrotu rzeczywicie speniaj wymagania dyrektywy. Jeli uytkownicy lub organy krajowe s zdania, e konkretna maszyna wprowadzona do obrotu nie jest wystarczajco bezpieczna i e odpowiednie zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa nie zostay zastosowane we waciwy sposb, maszyn naley zgosi organom nadzoru rynku, jednoczenie podejmujc niezbdne rodki celem zapewnienia bezpieczestwa osb zob. 100: komentarze do art. 4. Poniej przedstawiono przykady zagadnie, ktre mog by regulowane krajowymi przepisami w sprawie instalowania i uytkowania maszyn: instalacja maszyny na pewnych obszarach, na przykad instalacja dwigw na terenach miejskich lub instalacja turbin wiatrowych na terenach wiejskich; wykorzystanie maszyn samojezdnych na niektrych obszarach, na przykad uytkowanie pojazdw terenowych na oglnodostpnych obszarach lub stosowanie pewnych rodzajw maszyn rolniczych w pobliu osiedli lub drg publicznych; ruch maszyn samojezdnych na drogach publicznych; uywanie maszyn w pewnych okresach czasu, na przykad ograniczenia dotyczce uytkowania kosiarek do trawy podczas weekendu; uywanie pewnych rodzajw maszyn przez osoby poniej pewnego wieku. 140 Przepisy krajowe dotyczce bezpieczestwa i zdrowia pracownikw Szczegln uwag naley zwrci na przepisy krajowe wdraajce przepisy dyrektyw UE dotyczcych bezpieczestwa i zdrowia w pracy. Dyrektywy te s opracowane na podstawie art. 137 Traktatu WE (obecnie art. 153 TFUE) dotyczcego ochrony zdrowia i bezpieczestwa pracownikw. Okrelaj one minimalne wymagania, co oznacza, e pastwom czonkowskim pozostawiono swobod utrzymania lub przyjcia wymaga bardziej surowych, jeli uznaj je za stosowne. W zwizku z tym konieczne jest kadorazowe sprawdzenie krajowych przepisw obowizujcych w danym pastwie czonkowskim w celu zidentyfikowania obowizujcych wymaga. Najwaniejsze dyrektywy dotyczce uywania maszyn to: Dyrektywa 89/391/EWG 92 w sprawie bezpieczestwa i zdrowia pracownikw w miejscu pracy. Znana jest ona jako dyrektywa ramowa, poniewa zawiera podstawowe obowizki pracodawcw i pracownikw dotyczce
Dyrektywa Rady 89/391/EWG z dnia 12 czerwca 1989 r. w sprawie wprowadzenia rodkw w celu poprawy bezpieczestwa i zdrowia pracownikw w miejscu pracy, Dz.U. L 183 z 29.6.1989. 129
92
bezpieczestwa i zdrowia w pracy i stanowi ramy dla szeregu dyrektyw szczegowych dotyczcych konkretnych aspektw bezpieczestwa i zdrowia lub konkretnych zagroe; Dyrektywa 2009/104/WE 93 w sprawie uytkowania sprztu roboczego przez pracownikw podczas pracy. Jest to druga dyrektywa szczegowa przyjta wydana na podstawie dyrektywy ramowej. Chocia pojcie sprztu roboczego jest szersze ni pojcie maszyny, maszyny do wykorzystania profesjonalnego stanowi istotn kategori sprztu roboczego. Przepisy krajowe wdraajce postanowienia dyrektywy 2009/104/WE maj zawsze zastosowanie do uytkowania maszyn podczas pracy. Pod tym wzgldem dyrektywa 2009/104/WE moe zosta uznana za rodek uzupeniajcy dyrektyw w sprawie maszyn. Zgodnie z dyrektyw 2009/104/WE pracodawcy maj obowizek udostpniania pracownikom sprztu roboczego waciwego do wykonania pracy oraz zgodnego z przepisami wszelkich majcych zastosowanie odpowiednich dyrektyw 94 . Dlatego te wszystkie nowe maszyny udostpniane pracownikom musz by zgodne z dyrektyw w sprawie maszyn i innymi dyrektywami UE, ktre mog mie do nich zastosowanie zob. 89-92: komentarze do art. 3. Przepisy dyrektywy 2009/104/WE maj zastosowanie do maszyn uytkowanych w miejscach pracy. W trakcie okresu eksploatacji maszyny pracodawca musi podejmowa rodki niezbdne do zapewnienia, aby uytkowana maszyna bya utrzymywana, dziki odpowiedniej konserwacji, w stanie zgodnym z przepisami majcymi zastosowanie w momencie pierwszego jej udostpnienia przez przedsibiorstwo lub zakad 95 . Nie oznacza to, e maszyna musi by utrzymywana w stanie jak nowa, poniewa ulega zuyciu. Konieczne jest jednak przeprowadzanie niezbdnej konserwacji, aby maszyna nadal speniaa odpowiednie wymagania w zakresie zdrowia i bezpieczestwa. Zatem maszyny objte zakresem przepisw dyrektywy w sprawie maszyn w momencie pierwszego udostpnienia musz by utrzymywane w zgodnoci z zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa dyrektywy w sprawie maszyn obowizujcymi w momencie pierwszego wprowadzenia do obrotu lub oddania do uytku. Ma to rwnie zastosowanie kadorazowo, gdy maszyna jest modyfikowana przez uytkownika w trakcie okresu eksploatacji, chyba e modyfikacje s na tyle due, e musi ona zosta uznana za now maszyn i przej ponownie ocen zgodnoci zgodnie z dyrektyw w sprawie maszyn zob. 72: komentarze do art. 2 lit. h). W zaczniku I do dyrektywy 2009/104/WE zawarto minimalne wymagania techniczne majce zastosowanie do uywanego sprztu roboczego. Te minimalne wymagania maj zastosowanie do maszyn oddanych do uytku przed rozpoczciem stosowania
93
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/104/WE z dnia 16 wrzenia 2009 r. dotyczca minimalnych wymaga w dziedzinie bezpieczestwa i higieny uytkowania sprztu roboczego przez pracownikw podczas pracy (druga dyrektywa szczegowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG), Dz.U. L 260 z 3.10.2009, s. 5. Dyrektywa 2009/104/WE jest skodyfikowan wersj dyrektywy 89/655/EWG i zmienia dyrektywy 95/63/EWG, 2001/45/WE i 2007/30/WE. Zob. art. 4 ust. 1 lit. a) dyrektywy 2009/104/WE. Zob. art. 4 ust. 2 dyrektywy 2009/104/WE.
94 95
130
dyrektywy w sprawie maszyn 96 . Nie maj one zastosowania do maszyn wprowadzanych do obrotu oraz oddawanych do uytku zgodnie z dyrektyw w sprawie maszyn. Dyrektywa 2009/104/WE zawiera rwnie przepisy dotyczce: wstpnej kontroli sprztu roboczego, ktrego bezpieczestwo uzalenione jest od warunkw jego instalowania, po zainstalowaniu i przed pierwszym oddaniem do uytku; kontroli takiego sprztu roboczego po przeprowadzeniu montau na nowym miejscu lub w nowej lokalizacji; okresowych kontroli i specjalnych kontroli oraz, w miar potrzeby, bada sprztu roboczego naraonego na warunki powodujce pogorszenie stanu i mogce prowadzi do niebezpiecznych sytuacji 97 . W przypadku maszyn podnoszcych kontrole wstpne, za ktre odpowiedzialny jest pracodawca, naley odrnia od rodkw podejmowanych w celu sprawdzenia maszyny pod ktem przydatnoci do pracy, co naley do obowizkw producenta maszyny zob. 350-352: komentarze do sekcji 4.1.3 zacznika I. Inne przepisy dyrektywy 2009/104/WE dotycz: ogranicze w uytkowaniu lub konserwacji sprztu roboczego stwarzajcego szczeglne ryzyko dla wyznaczonych pracownikw; uwzgldniania zasad ergonomii; informacji, instrukcji i szkole dla pracownikw na temat uytkowania sprztu roboczego; konsultacji i wspudziau pracownikw 98 . Dodatkowo zacznik II do dyrektywy 2009/104/WE okrela szczegowe zasady uytkowania rnych kategorii sprztu roboczego, w tym ruchomego sprztu roboczego, sprztu roboczego sucego do podnoszenia towarw oraz sprztu roboczego przeznaczonego do podnoszenia osb zob. 10: komentarze do motywu 7. Instrukcje doczane przez producenta do maszyny stanowi podstawowe narzdzie umoliwiajce pracodawcom stosowanie przepisw wdraajcych dyrektyw 2009/104/WE zob. 254: komentarze do sekcji 1.7.4 zacznika I.
96 97 98
Zob. art. 4 ust. 1 lit. a) pkt ii) oraz art. 4 ust. 1 lit. b) dyrektywy 2009/104/WE. Zob. art. 5 dyrektywy 2009/104/WE. Zob. art. 6-10 dyrektywy 2009/104/WE. 131
Artyku 16 Oznakowanie CE 1. 2. 3. Oznakowanie zgodnoci CE skada si z liter CE pokazanych w zaczniku III. Oznakowanie CE umieszcza si na maszynie w sposb widoczny, czytelny i trway, zgodnie z zacznikiem III. Zakazane jest umieszczanie na maszynie oznakowa, znakw i napisw, ktre mog wprowadzi strony trzecie w bd co do znaczenia lub formy oznakowania CE lub co do jednego i drugiego. Na maszynie mona umieci inne oznakowanie, pod warunkiem e nie ogranicza ono czytelnoci, widocznoci i zrozumienia oznakowania CE.
141 Oznakowanie CE Przepisy dotyczce oznakowania CE maszyn zawarte w dyrektywie w sprawie maszyn maj zastosowanie cznie z przepisami rozporzdzenia (WE) 765/2008 okrelajcego oglne zasady dotyczce oznakowania CE, ktre stosowane jest uzupeniajco. Ponisze komentarze oparte s na art. 16 i zaczniku III do dyrektywy w sprawie maszyn oraz na art. 2 ust. 20 i art. 30 rozporzdzenia (WE) 765/2008 99 . Wymagania dotyczce oznakowania CE maj zastosowanie do producenta, jego upowanionego przedstawiciela lub osoby odpowiedzialnej za wprowadzenie maszyny do obrotu zob. 78-85: komentarze do art. 2 lit. i) oraz j). Rozporzdzenie (WE) 765/2008 definiuje oznakowanie CE jako oznakowanie, za pomoc ktrego producent wskazuje, e produkt spenia majce zastosowanie wymagania okrelone we wsplnotowym prawodawstwie harmonizacyjnym przewidujcym jego umieszczanie. Umieszczajc oznakowanie CE lub zlecajc jego umieszczenie, producent informuje, e przyjmuje na siebie odpowiedzialno za zgodno produktu. oznakowanie CE skada si z inicjaw CE w formie graficznej przedstawionej w zaczniku III; rne elementy oznakowania CE musz mie zasadniczo ten sam wymiar pionowy, nie mniejszy ni 5 mm. Z zastosowania wymagania minimalnych wymiarw mona zrezygnowa w przypadku maszyn o niewielkich rozmiarach; oznakowanie CE musi by umieszczone na maszynie w sposb widoczny, czytelny i trway w bezporedniej bliskoci nazwy producenta lub jego upowanionego przedstawiciela przy wykorzystaniu tej samej techniki zob. 250: komentarze do sekcji 1.7.3 zacznika I; jeli zastosowana zostaa procedura penego zapewnienia jakoci, o ktrej mowa w art. 12 ust. 3 lit. c) oraz art. 12 ust. 4 lit. b), po oznakowaniu CE naley umieci numer identyfikacyjny jednostki notyfikowanej, ktra zatwierdzia system penego zapewnienia jakoci producenta zob. 133: komentarze do art. 14.
132
Oznakowanie CE jest jedynym oznakowaniem, ktre potwierdza zgodno produktu z majcymi zastosowanie wymaganiami odpowiedniego prawodawstwa harmonizacyjnego UE przewidujcego jego umieszczenie. Artyku 16 ust. 3 wymaga od pastw czonkowskich naoenia zakazu umieszczania na maszynie oznakowa, znakw i napisw, ktre mog wprowadzi osoby trzecie w bd co do znaczenia lub formy oznakowania CE lub co do jednego i drugiego. Oznakowania, ktre mog wprowadzi osoby trzecie w bd co do formy oznakowania CE, to na przykad litery EC lub EEC w formie graficznej podobnej do formy zawartej w zaczniku III, lub te litery CE w formie innej ni forma przedstawiona w zaczniku III. Oznakowania, ktre mog wprowadzi osoby trzecie w bd co do znaczenia oznakowania CE, to oznakowania inne ni oznakowanie CE wskazujce, e maszyna spenia wymagania majcego zastosowanie prawodawstwa UE. rodki, ktre naley podj w przypadku niezgodnoci oznakowania, wymieniono w art. 17. Artyku 17 Niezgodno oznakowania 1. Pastwa czonkowskie uznaj za niezgodne nastpujce oznakowania: a) b) c) 2. umieszczenie oznakowania CE zgodnie z niniejsz dyrektyw na produktach nieobjtych niniejsz dyrektyw; brak oznakowania CE lub brak deklaracji zgodnoci WE dla maszyny; umieszczenie na maszynie oznakowania innego ni oznakowanie CE, ktre jest zakazane zgodnie z art. 16 ust. 3.
W przypadku gdy pastwo czonkowskie stwierdza niezgodno oznakowania z odpowiednimi przepisami niniejszej dyrektywy, producent lub jego upowaniony przedstawiciel jest zobowizany do doprowadzenia produktu do zgodnoci oraz do zaprzestania naruszenia zgodnie z warunkami ustalonymi przez to pastwo czonkowskie. W przypadku utrzymywania si niezgodnoci pastwo czonkowskie podejmuje wszelkie odpowiednie rodki w celu ograniczenia lub wydania zakazu wprowadzania do obrotu danego produktu, lub zapewnienia wycofania go z obrotu zgodnie z procedur ustanowion w art. 11.
3.
142 Niezgodno oznakowania Klauzula ochronna zawarta w art. 11 przewiduje podjcie rodkw w przypadku stwierdzenia, e maszyna posiadajca oznakowanie CE nie jest bezpieczna. W art. 17 przedstawiono rodki, ktre naley zastosowa w przypadkach formalnej niezgodnoci z przepisami dyrektywy w sprawie maszyn, jeli nie ma wskazania, e maszyna nie jest bezpieczna. rodki te s zgodne z naoonym na pastwa czonkowskie obowizkiem zapewnienia prawidowego wdroenia reimu regulujcego oznakowanie CE oraz podejmowania odpowiednich dziaa w
133
przypadku niewaciwego uycia oznakowania wskazanego w art. 30 ust. 6 rozporzdzenia (WE) 765/2008. W art. 17 ust. 1 zdefiniowano trzy przypadki, ktre uznaje si za niezgodno oznakowania. Artyku 17 ust. 2 stwierdza, e pastwa czonkowskie maj obowizek podjcia niezbdnych rodkw w celu skonienia podmiotw gospodarczych do zaprzestania takich narusze. Decyzje co do charakteru rodkw pozostawiono w gestii pastw czonkowskich. Nie istnieje konieczno zgaszania takich rodkw Komisji czy innym pastwom czonkowskim. Kary za naruszenia przepisw dyrektywy w sprawie maszyn musz obejmowa kary za niezgodno oznakowania zob. 150: komentarze do art. 23. Art. 17 ust. 3 okrela procedur, ktr naley zastosowa w przypadku, gdy rodki podjte w celu zaprzestania narusze wymienionych w art. 17 ust. 1 nie s skuteczne. W takiej sytuacji konieczne jest zastosowanie procedury ochronnej przewidzianej w art. 11. Artyku 18 Poufno 1. Bez uszczerbku dla istniejcych przepisw i procedur krajowych w zakresie poufnoci, pastwa czonkowskie zapewniaj, e wszystkie strony oraz osoby zainteresowane stosowaniem niniejszej dyrektywy s zobowizane do traktowania jako poufne informacji uzyskanych podczas wykonywania swoich zada. W szczeglnoci traktuje si jako poufne tajemnic handlow, zawodow i tajemnic przedsibiorstwa, chyba e ujawnienie takiej informacji jest niezbdne dla ochrony zdrowia i bezpieczestwa osb. Przepisy ust. 1 nie wpywaj na zobowizania pastw czonkowskich i jednostek notyfikowanych w odniesieniu do wzajemnej wymiany informacji i wydawania ostrzee. Decyzje podejmowane przez pastwa czonkowskie i Komisj zgodnie z art. 9 i 11 s publikowane.
2.
3.
143 Poufno i przejrzysto Strony i osoby, ktrych dotycz przepisy zawarte w art. 18, to organy administracyjne pastw czonkowskich, Komisja i jednostki notyfikowane. W szczeglnoci wadze pastw czonkowskich oraz suby Komisji mog wymaga od producentw przekazywania elementw dokumentacji technicznej maszyn lub odpowiednich dokumentw technicznych maszyn nieukoczonych, ktre zawieraj tajemnice zawodowe i handlowe. Urzdnicy zainteresowanych organw administracji publicznej lub agencji i innych organw lub instytucji dziaajcych w ich imieniu musz przestrzega poufnoci takich informacji otrzymanych lub uzyskanych w okresie stosowania dyrektywy w sprawie maszyn. Podobnie jednostki notyfikowane musz przestrzega poufnoci informacji otrzymanych lub uzyskanych w trakcie przeprowadzania procedur oceny zgodnoci, za ktre s odpowiedzialne zob. 408: komentarze do zacznika XI pkt 7. W art. 18 ust. 2 wskazano, e obowizek poufnoci nie uniemoliwia przekazywania informacji pomidzy pastwami czonkowskimi oraz przekazywania informacji Komisji
134
w ramach wsppracy przewidzianej w art. 19 (Grupa ADCO ds. Maszyn). Obowizek poufnoci nie ma zastosowania do przekazywania informacji pomidzy jednostkami notyfikowanymi oraz przekazywania przez jednostki notyfikowane informacji pastwom czonkowskim zob. 135: komentarze do art. 14 ust. 6, 399: komentarze do zacznika IX pkt 5 i 7 oraz 407: komentarze do zacznika X pkt 4. Obowizek zachowania poufnoci nie wyklucza wydawania ostrzee publicznych, jeeli jest to niezbdne dla ochrony zdrowia i bezpieczestwa osb. Artyku 18 ust. 3 przewiduje szczeglny wymg przejrzystoci w odniesieniu do wszelkich decyzji podejmowanych przez pastwa czonkowskie i Komisj zgodnie z art. 9 i art. 11. Decyzje te obejmuj: rodki przyjte przez Komisj nakazujce pastwom czonkowskim zakazanie lub ograniczenie wprowadzania do obrotu maszyn potencjalnie niebezpiecznych zgodnie z art. 9 ust. 1; rodki podjte przez pastwa czonkowskie w celu wycofania z obrotu, zakazania wprowadzania do obrotu lub oddawania do uytku lub ograniczenia swobodnego przepywu maszyn, ktre mog zagraa zdrowiu i bezpieczestwu osb oraz w stosownych przypadkach zwierzt domowych lub mienia zgodnie z art. 11 ust. 1 (klauzula ochronna); decyzje podjte przez Komisj w odniesieniu do klauzul ochronnych zgodnie z art. 11 ust. 3. Artyku 19 Wsppraca midzy pastwami czonkowskimi 1. Pastwa czonkowskie podejmuj odpowiednie rodki w celu zapewnienia, e waciwe organy, o ktrych mowa w art. 4 ust. 3, wsppracuj ze sob i z Komisj oraz przekazuj sobie nawzajem informacje niezbdne do umoliwienia jednolitego stosowania niniejszej dyrektywy. Komisja zapewnia organizacj wymiany dowiadcze pomidzy waciwymi organami odpowiedzialnymi za nadzr rynku w celu koordynowania jednolitego stosowania niniejszej dyrektywy.
2.
144 Grupa ADCO ds. Maszyn Artyku 19 ust. 1 zawiera wymaganie, aby pastwa czonkowskie organizoway wspprac pomidzy krajowymi organami nadzoru rynku oraz przekazyway sobie nawzajem niezbdne informacje. W przedmiotowym obszarze wsppraca jest niezbdna, poniewa nadzr rynku prowadzony jest przez poszczeglne pastwa czonkowskie, chocia istnieje swobodny przepyw na jednolitym rynku maszyn z oznakowaniem CE. Artyku 19 ust. 2 daje Komisji moliwo zapewnienia wymiany dowiadcze pomidzy organami nadzoru rynku. Praktyczna realizacja art. 19 odbywa si w ramach Grupy Wsppracy Administracyjnej ds. Maszyn (Grupy ADCO ds. Maszyn - Machinery Administrative Cooperation Group). Jest to forum wymiany informacji pomidzy organami nadzoru
135
rynku pastw czonkowskich i Komisj. Grupa ADCO ds. Maszyn spotyka si zazwyczaj dwukrotnie w cigu roku, za przewodnicz jej kolejno przedstawiciele pastw czonkowskich. W posiedzeniach bior udzia wycznie przedstawiciele pastw czonkowskich i Komisji, a obrady i dokumenty Grupy ADCO maj charakter poufny, poniewa czstokro odnosz si do konkretnych badanych przypadkw. Do udziau w posiedzeniach ADCO zapraszane s jednak inne zainteresowane strony w charakterze ekspertw na czas ograniczony w zwizku ze szczeglnymi tematami. Gwne dziaania Grupy ADCO ds. Maszyn obejmuj: wymian informacji i dowiadcze w zakresie dziaa nadzoru rynku; promowanie najlepszych praktyk i optymalizowanie wykorzystania zasobw; zapewnienie podejmowania dziaa naprawczych we wszystkich pastwach czonkowskich w odniesieniu do maszyn niezgodnych i niebezpiecznych; przedstawianie informacji na temat postpw i wynikw procedury ochronnej oraz podejmowanie dziaa nastpczych w odniesieniu do decyzji wynikajcych z klauzuli ochronnej; dziaania nastpcze w odniesieniu do szczegowych rodkw dotyczcych maszyn potencjalnie niebezpiecznych; planowanie i organizowanie wsplnych projektw nadzoru rynku. Artyku 20 rodki odwoawcze Kady rodek podjty zgodnie z niniejsz dyrektyw, ktry ogranicza wprowadzanie do obrotu lub oddawanie do uytku maszyn objtych niniejsz dyrektyw, zawiera wskazanie dokadnych podstaw, na ktrych jest oparty. O takim rodku powiadamia si zainteresowan stron tak szybko jak to moliwe, z jednoczesnym poinformowaniem jej o przysugujcych na mocy przepisw prawnych obowizujcych w danym pastwie czonkowskim rodkach odwoawczych oraz o terminach, w jakich skorzystanie z tych rodkw jest moliwe. 145 Motywowanie decyzji i odwoa Artyku 20 ma zastosowanie do wszelkich rodkw podejmowanych przez wadze pastw czonkowskich w celu ograniczenia wprowadzania do obrotu lub oddawania do uytku maszyn, bez wzgldu na to, czy zostay one podjte na podstawie art. 11 (klauzula bezpieczestwa), art. 9 (rodki szczegowe przewidziane w odniesieniu do maszyn potencjalnie niebezpiecznych) czy art. 17 (niezgodno oznakowania). Artyku 21 Rozpowszechnianie informacji Komisja podejmuje niezbdne rodki w celu udostpnienia odpowiednich informacji dotyczcych wprowadzania w ycie niniejszej dyrektywy.
136
146
rda informacji
Informacje istotne dla wdraania dyrektywy w sprawie maszyn s powszechnie dostpne w Internecie w portalu Komisji EUROPA na stronach DG ds. Przedsibiorstw i Przemysu dotyczcych maszyn. Na portalu EUROPA znale mona w szczeglnoci nastpujce informacje: tekst dyrektywy w sprawie maszyn; odniesienia do tekstw przekazanych przez transponujcych dyrektyw do prawa krajowego; pastwa czonkowskie,
list punktw kontaktowych w pastwach czonkowskich odpowiedzialnych za wdroenie dyrektywy; list odniesie do norm zharmonizowanych dotyczcych maszyn; list jednostek notyfikowanych w odniesieniu do maszyn; Zalecenia do stosowania przyjte w ramach europejskiej koordynacji jednostek notyfikowanych ds. maszyn (NB-M), zatwierdzone przez Grup Robocz ds. Maszyn; wytyczne zatwierdzone przez Grup Robocz ds. Maszyn oraz niniejszy Przewodnik dotyczcy stosowania dyrektywy w sprawie maszyn 2006/42/WE ; protokoy ze wszystkich posiedze Grupy Roboczej ds. Maszyn od 1997 r. Artyku 22 100 Komitet 1. 2. 3. Komisj wspiera komitet, zwany dalej Komitetem. W przypadku odesania do niniejszego ustpu stosuje si art. 3 i 7 decyzji 1999/468/WE, z uwzgldnieniem przepisw art. 8 tej decyzji. W przypadku odesania do niniejszego ustpu, stosuje si art. 5a ust. 14 oraz art. 7 decyzji 1999/468/WE, z uwzgldnieniem jej art. 8.
147 Komitet ds. Maszyn Artyku 22 przewiduje utworzenie Komitetu, zwanego Komitetem ds. Maszyn, ktry skada si z przedstawicieli pastw czonkowskich, za przewodniczy mu przedstawiciel Komisji. Komitet przyjmuje swj wasny regulamin wewntrzny przygotowany na podstawie standardowego regulaminu wewntrznego opublikowanego w Dzienniku Urzdowym Unii Europejskiej. Parlament Europejski jest informowany o porzdku posiedze Komitetu oraz wszelkich projektach rodkw,
Artyku 22 zosta zmieniony na mocy rozporzdzenia (WE) Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 596/2009 z dnia 18 czerwca 2009 r. dostosowujcego do decyzji Rady 1999/468/WE niektre akty podlegajce procedurze, o ktrej mowa w art. 251 Traktatu, w zakresie procedury regulacyjnej poczonej z kontrol Dostosowanie do procedury regulacyjnej poczonej z kontrol Cz czwarta Dz.U. L 188 z 18.7.2009, s.14. 137
100
ktre s przedkadane Komitetowi, oraz otrzymuje wyniki gosowa i streszczenia protokow z posiedze. Komitet ds. Maszyn peni dwie gwne role: rol doradcz Rola doradcza Komitetu ds. Maszyn, przewidziana w art. 8 ust. 2, polega na doradzaniu Komisji w sprawie wszelkich odpowiednich rodkw zwizanych z praktycznym zastosowaniem dyrektywy w sprawie maszyn, w tym rodkw koniecznych do zapewnienia wsppracy pastw czonkowskich midzy sob oraz z Komisj, zgodnie z art. 19 ust. 1. rodki te nie mog dotyczy zmiany dyrektywy ani przyjcia decyzji uzupeniajcych przepisy dyrektywy. Dlatego te polegaj gwnie na udzielaniu wskazwek dotyczcych prawidowego i jednolitego stosowania przepisw dyrektywy. rol regulacyjn Rola regulacyjna Komitetu ds. Maszyn polega na opiniowaniu rodkw proponowanych przez Komisj, ktre zmieniaj lub uzupeniaj przepisy dyrektywy. Zgodnie z art. 8 ust. 1 lit. a) i b) rodki takie mog dotyczy tylko dwch kwestii: a) uaktualnienia orientacyjnego wykazu elementw bezpieczestwa, o ktrych mowa w art. 2 lit. c), znajdujcego si w zaczniku V zob. 42: komentarze do art. 2 lit. c); b) ograniczenia wprowadzania do obrotu maszyn potencjalnie niebezpiecznych zob. 118: komentarze do art. 9. Opinia Komitetu ds. Maszyn wyraana jest za porednictwem gosw przedstawicieli pastw czonkowskich w Komitecie, waonych tak jak w przypadku gosw w Radzie zgodnie z art. 205 Traktatu WE (obecnie art. 238 TFUE). Zanim rodki takie zostan przyjte przez Komisj, przedkada si je Parlamentowi Europejskiemu i Radzie do kontroli. Parlament Europejski lub Rada mog sprzeciwi si projektom rodkw przedoonym przez Komisj, jeli przekraczaj one uprawnienia wykonawcze przewidziane w dyrektywie, nie s zgodne z celem lub treci dyrektywy lub te nie przestrzegaj zasady subsydiarnoci lub proporcjonalnoci. W przypadku wystpienia takiego sprzeciwu Komisja moe przedoy zmieniony projekt rodkw lub wniosek ustawodawczy. Jeli Parlament Europejski ani Rada nie zgosz sprzeciwu w cigu trzech miesicy, Komisja przyjmuje rodek. 148 Grupa Robocza ds. Maszyn Grupa Robocza ds. Maszyn tworzona jest przez Komitet ds. Maszyn po to, by obserwatorzy z organw sektora, organw normalizacyjnych i jednostek notyfikowanych mieli moliwo uczestniczenia w omawianiu problemw zwizanych z praktycznym zastosowaniem dyrektywy w sprawie maszyn. W praktyce Grupa Robocza ds. Maszyn to najczciej wykorzystywane forum do omawiania zastosowania dyrektywy na poziomie UE. Grupie Roboczej ds. Maszyn, podobnie jak Komitetowi ds. Maszyn, przewodniczy przedstawiciel Komisji; podobnie jak Komitet, skada si ona te z przedstawicieli pastw czonkowskich. W charakterze
138
obserwatorw obecni s rwnie przedstawiciele krajw EFTA, krajw kandydujcych oraz krajw, ktre zawary porozumienia formalne z UE. Stowarzyszenia producentw maszyn na poziomie europejskim uczestnicz w obradach w charakterze obserwatorw; zachca si je do udziau w spotkaniach, by umoliwi im przedstawienie informacji i pogldw na temat konkretnych omawianych zagadnie. Przedstawiciele europejskich organw normalizacyjnych rwnie s obecni i mog przekazywa informacje oraz udziela odpowiedzi na zadane przez pastwa czonkowskie pytania dotyczce norm. Jednostki notyfikowane reprezentowane s przez europejsk koordynacj jednostek notyfikowanych ds. maszyn (NB-M), ktra podaje informacje na temat jej prac, odnotowuje opinie Grupy Roboczej ds. Maszyn na temat zalece dotyczcych uytkowania przedoonych Grupie Roboczej do zatwierdzenia oraz przedkada zapytania Grupie Roboczej na temat interpretacji dyrektywy. Do wyraenia pogldw zachca si rwnie zwizki zawodowe oraz przedstawicieli organizacji ochrony konsumentw jako ostatecznych uytkownikw maszyn. Tematy najczciej omawiane przez Grup Robocz ds. Maszyn to: wyjanienie zakresu dyrektywy oraz procedur oceny zgodnoci w odniesieniu do konkretnych kategorii produktw; wtpliwoci dotyczce tworzenia norm zharmonizowanych dotyczcych maszyn; opinie na temat formalnych zastrzee wobec norm zharmonizowanych zob. 120: komentarze do art. 10. Grupa Robocza ds. Maszyn spotyka si dwa lub trzy razy do roku w Brukseli. Dokumenty robocze na posiedzenia Grupy Roboczej ds. Maszyn s rozprowadzane wrd czonkw Grupy za porednictwem sekcji systemu informacyjnego on-line Komisji CIRCA. Organizacje reprezentujce na poziomie europejskim zainteresowane strony zwizane z maszynami maj dostp do tych dokumentw. Inne zainteresowane strony mog zwrci si o udostpnienie tych dokumentw do odpowiednich organizacji bdcych ich przedstawicielami. Naley pamita, by nie traktowa stanowisk wyraanych w dokumentach roboczych lub dokumentach do dyskusji jako pogldw Komisji lub Grupy Roboczej ds. Maszyn. Po wprowadzeniu poprawek i zatwierdzeniu na kolejnym posiedzeniu protokoy posiedze Grupy Roboczej ds. Maszyn s publikowane na stronach portalu Komisji EUROPA dotyczcych maszyn.
139
149 Schemat instytucji zajmujcych si dyrektyw w sprawie maszyn Poniszy schemat pokazuje rol rnych instytucji zaangaowanych w proponowanie, przyjmowanie, transponowanie, stosowanie i wdraanie dyrektywy w sprawie maszyn:
Rada i Parlament Europejski

Przyjmuj prawodawstwo UE (wspdecyzja)
Komisja Europejska Pastwa czonkowskie

Transponuj dyrektyw Wskazuj jednostki notyfikowane Prowadz nadzr rynku
Przedkada propozycje przepisw UE Zapewnia prawidowe wdraanie Zatwierdza normy zharmonizowane
CEN i CENELEC
Europejskie organy normalizacyjne Tworz normy zharmonizowane dotyczce maszyn
Komitet ds. Maszyn Grupa ADCO

Komisja + pastwa czonkowskie Pastwa czonkowskie + Komisja Wsppraca administracyjna w zakresie nadzoru rynku
Wydaje opinie na temat rodkw zapewniajcych prawidowe zastosowanie dyrektywy w sprawie maszyn
Producenci maszyn
Stosuj dyrektyw w sprawie maszyn Wnosz wkad w normy
Jednostki notyfikowane
Ocena zgodnoci maszyn wymienionych w zaczniku IV
Komisja + pastwa czonkowskie + zainteresowane strony z Europy

Omawia praktyczne zastosowanie dyrektywy w sprawie maszyn
Grupa Robocza ds. Maszyn
Europejska koordynacja jednostek notyfikowanych Zalecenia do stosowania
NB-M
Uytkownicy maszyn
Pracodawcy Zwizki zawodowe Stowarzyszenia konsumentw
Wnosz wkad w normy
140
Artyku 23 Sankcje Pastwa czonkowskie ustanawiaj zasady dotyczce sankcji majcych zastosowanie do narusze przepisw prawa krajowego przyjtych zgodnie z niniejsz dyrektyw i podejmuj wszelkie niezbdne rodki w celu zapewnienia, e s one wykonywane. Przewidziane sankcje musz by skuteczne, proporcjonalne i odstraszajce. Pastwa czonkowskie powiadamiaj Komisj o tych przepisach do dnia 29 czerwca 2008 r. oraz informuj j niezwocznie o wszelkich kolejnych zmianach majcych wpyw na te przepisy. 150 Sankcje za naruszenia przepisw dyrektywy Przepisy krajowe wdraajce dyrektyw w sprawie maszyn musz by prawnie wice, za ich naruszenia musz by karane odpowiednimi sankcjami. Moliwe naruszenia to na przykad: niezastosowanie odpowiedniej procedury oceny zgodnoci w odniesieniu do maszyn zob. 127-130: komentarze do art. 12; niezastosowanie procedury dotyczcej maszyny nieukoczonej zob. 131: komentarze do art. 13; niezgodno oznakowania zob. 142: komentarze do art. 17; niezgodno maszyny z zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa zawartymi w zaczniku I; brakujca lub niekompletna dokumentacja techniczna zob. 103: komentarze do art. 5 oraz 391-393: komentarze do zacznika VII cz A; brakujce lub niekompletne instrukcje (w tym brak niezbdnego tumaczenia) zob. 103: komentarze do art. 5 oraz 254-256: komentarze do sekcji 1.7.4 zacznika I; niezastosowanie rodkw przewidzianych w art. 11 (klauzula ochronna) oraz art. 9 (rodki szczegowe przewidziane w odniesieniu do maszyn potencjalnie niebezpiecznych). Kade pastwo czonkowskie podejmuje decyzj o rodzaju i poziomie sankcji za takie naruszenia. Artyku 23 przewiduje, e sankcje musz by skuteczne, proporcjonalne i odstraszajce, zgodnie z orzecznictwem Trybunau Sprawiedliwoci.
141
Artyku 24 Zmiana dyrektywy 95/16/WE W dyrektywie 95/16/WE niniejszym wprowadza si nastpujce zmiany: 1. w art. 1 ust. 2 i 3 otrzymuj nastpujce brzmienie: 2. Do celw niniejszej dyrektywy dwig oznacza urzdzenie podnoszce obsugujce okrelone poziomy, wyposaone w podstaw adunkow poruszajc si wzdu sztywnych prowadnic, nachylonych do poziomu pod ktem wikszym ni 15, przeznaczone do transportu: osb, osb i towarw, wycznie towarw, jeeli podstawa adunkowa jest dostpna, to znaczy, jeeli osoba moe wej na ni bez trudnoci, i wyposaona w urzdzenia sterujce umieszczone wewntrz podstawy adunkowej lub w zasigu osoby bdcej wewntrz podstawy adunkowej.
Urzdzenia podnoszce poruszajce si po okrelonym torze, nawet jeeli nie poruszaj si po sztywnych prowadnicach, uznaje si za dwigi objte zakresem niniejszej dyrektywy. Podstawa adunkowa oznacza cz dwigu, w ktrej umieszcza si ludzi lub towary w celu ich podnoszenia lub opuszczania. 3. Niniejsza dyrektywa nie ma zastosowania do: urzdze podnoszcych, ktrych prdko nie jest wiksza ni 0,15 m/s, dwigw budowlanych, urzdze transportu linowego, w tym kolejek linowych, dwigw specjalnie zaprojektowanych i wykonanych do zastosowa wojskowych lub policyjnych, urzdze podnoszcych, z ktrych mona prowadzi prace, grniczych urzdze wycigowych, urzdze podnoszcych przeznaczonych do podnoszenia artystw podczas wystpw artystycznych, urzdze podnoszcych transportu, stanowicych wyposaenie rodkw
urzdze podnoszcych poczonych z maszynami i sucych wycznie do dostpu do miejsc pracy, w tym punktw konserwacyjnych i kontrolnych maszyny, kolei zbatych, schodw i chodnikw ruchomych.;

142
2.
zacznik I pkt 1.2 otrzymuje brzmienie:
1.2 Podstawa adunkowa Podstaw adunkow w kadym dwigu musi by kabina. Kabina ta musi by zaprojektowana i wykonana tak, aby zapewni przestrze oraz wytrzymao odpowiadajc dopuszczalnej liczbie osb i udwigowi ustalonemu przez instalatora dwigu. W przypadku gdy dwig jest przeznaczony do transportu osb i tam, gdzie jego wymiary na to pozwalaj, kabina musi by zaprojektowana i wykonana w taki sposb, aby jej konstrukcja nie uniemoliwiaa ani nie utrudniaa osobom niepenosprawnym dostpu do niej i uytkowania jej oraz aby umoliwi wszelkie odpowiednie przystosowanie kabiny w celu uatwienia tym osobom korzystania z niej.. 151 Granica pomidzy dyrektyw w sprawie maszyn a dyrektyw w sprawie dwigw Artyku 24 dyrektywy 2006/42/WE wprowadza zmian dyrektywy w sprawie dwigw 95/16/WE w celu lepszego zdefiniowania granicy pomidzy t dyrektyw a dyrektyw w sprawie maszyn zob. 28: komentarze do motywu 27. Z drugiej strony w art. 24 ust. 1 modyfikuje si termin dwig podany w art. 1 ust. 2 dyrektywy w sprawie dwigw, zamieniajc termin kabina na termin podstawa adunkowa. Sugeruje to, e charakter podstawy adunkowej nie jest kryterium zastosowania dyrektywy w sprawie dwigw. Jednoczenie art. 24 ust. 2 modyfikuje zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa zawarte w sekcji 1.2 zacznika I do dyrektywy w sprawie dwigw, precyzujc, e podstaw adunkow dwigw objtych zakresem tej dyrektywy musi by kabina. Naley rwnie zauway, e sekcja 3.1 zacznika I do dyrektywy w sprawie dwigw wymaga, by kabiny dwigowe byy cakowicie zabudowane. Natomiast art. 24 ust. 1 modyfikuje list wycze zawart w art. 1 ust. 3 dyrektywy w sprawie dwigw, wyczajc dodatkowo urzdzenia podnoszce, ktrych prdko jest nie wiksza ni 0,15 m/s. W zwizku z tym dwigi poruszajce si z ma prdkoci objte s zakresem dyrektywy w sprawie maszyn zob. 344: komentarze do sekcji 4.1.2.8 oraz 377: komentarze do sekcji 6.4 zacznika I. W odniesieniu do listy wycze z zakresu dyrektywy w sprawie dwigw naley rwnie odnotowa, e: Dwigi budowlane s wyczone z zakresu zastosowania dyrektywy w sprawie dwigw. Nie s natomiast wyczone z zakresu zastosowania dyrektywy 2006/42/WE, a zatem s objte dyrektyw w sprawie maszyn od dnia 29 grudnia 2009 r. zob. 8: komentarze do motywu 5. Niej wymienione urzdzenia wyczone s z zakresu zastosowania dyrektywy w sprawie dwigw i s objte dyrektyw w sprawie maszyn: urzdzenia podnoszce, z ktrych mona prowadzi prace; urzdzenia podnoszce stanowice wyposaenie rodkw transportu;
143
urzdzenia podnoszce poczone z maszynami i suce wycznie do dostpu do miejsc pracy, w tym punktw konserwacyjnych i kontrolnych maszyny; schody i chodniki ruchome. Wszystkie urzdzenia kolei linowych s wyczone z zakresu dyrektywy w sprawie dwigw. Zgodnie z art. 3 dyrektywa w sprawie maszyn nie ma zastosowania do urzdze kolei linowych przeznaczonych do transportu osb objtych dyrektyw 2000/9/WE w sprawie urzdze kolei linowych przeznaczonych do przewozu osb, jednak ma zastosowanie do niektrych kolei linowych tej dyrektywy lub te wyczonych z jej zakresu zob. 90: komentarze do art. 3. Niej wymienione urzdzenia s wyczone z zakresu zastosowania zarwno dyrektywy w sprawie dwigw, jak i dyrektywy w sprawie maszyn: dwigi specjalnie zaprojektowane i wykonane do zastosowa w wojsku i policji zob. 59: komentarze do art. 1 ust. 2 lit. g); grnicze urzdzenia wycigowe zob. 61: komentarze do art. 1 ust. 2 lit. i); urzdzenia podnoszce przeznaczone do podnoszenia artystw podczas wystpw artystycznych zob. 62: komentarze do art. 1 ust. 2 lit. j); koleje zbate w sieciach kolejowych zob. 57: komentarze do art. 1 ust. 2 lit. e) tiret pite. Artyku 25 Uchylenie Dyrektywa 98/37/WE niniejszym traci moc z dniem 29 grudnia 2009 r. 101 Odniesienia do uchylonej dyrektywy interpretowane s jako odniesienia do niniejszej dyrektywy i powinny by odczytywane zgodnie z tabel korelacji zawart w zaczniku XII. 152 Uchylenie dyrektywy 98/37/WE Dyrektywa 2006/42/WE zastpuje dyrektyw 98/37/WE. Dyrektywa 98/37/WE zostaa zatem uchylona z dniem 29 grudnia 2009 r., w ktrym w ycie weszy przepisy dyrektywy 2006/42/WE. Artyku 25 akapit drugi oznacza, e od dnia 29 grudnia 2009 r. odniesienia do dyrektywy w sprawie maszyn w innych przepisach UE pozostaj w mocy i s rozumiane jako odniesienia do dyrektywy 2006/42/WE. Jeli odniesienia dotycz konkretnych przepisw dyrektywy, naley je odczyta jako odnoszce si do odpowiednich przepisw wskazanych w tabeli korelacji zawartej w zaczniku XII. Odniesienia takie aktualizowane s w momencie dokonywania przegldu danego przepisu.
101
Zgodnie ze sprostowaniem opublikowanym w Dz.U. L 76 z 16.3.2007, s. 35.
144
Artyku 26 Wprowadzenie w ycie 1. Pastwa czonkowskie przyjmuj i publikuj przepisy niezbdne do przestrzegania niniejszej dyrektywy nie pniej ni dnia 29 czerwca 2008 r. Pastwa czonkowskie niezwocznie informuj o tym Komisj. Pastwa czonkowskie stosuj te przepisy ze skutkiem od dnia 29 grudnia 2009 r. W przypadku przyjcia przez pastwa czonkowskie tych przepisw zawieraj one odniesienie do niniejszej dyrektywy lub odniesienie takie zamieszcza si w ich urzdowej publikacji. Metody sporzdzania takiego odniesienia okrelane s przez pastwa czonkowskie. 2. Pastwa czonkowskie przekazuj Komisji teksty przepisw prawa krajowego, ktre przyjmuj w dziedzinach objtych niniejsz dyrektyw wraz z tabel pokazujc sposb, w jaki przepisy niniejszej dyrektywy odpowiadaj przyjtym przepisom prawa krajowego.
153 Transpozycja i zastosowanie przepisw dyrektywy Dyrektywy UE skierowane s do pastw czonkowskich, co nakada na te pastwa obowizek przyjcia niezbdnych przepisw transponujcych je do prawa krajowego. To przepisy krajowe tworz wice obowizki dla podmiotw gospodarczych. Zgodnie z art. 288 TFUE (dawny art. 249 WE) dyrektywa jest wica w odniesieniu do rezultatu, ktry ma by osignity, pozostawia jednak organom krajowym swobod wyboru formy i rodkw. Poniewa dyrektywa w sprawie maszyn oparta jest na art. 95 Traktatu WE (obecnie art. 114 TFUE), ktry przewiduje rodki dotyczce zblienia przepisw ustawowych, wykonawczych i administracyjnych pastw czonkowskich, ktre maj na celu ustanowienie i funkcjonowanie rynku wewntrznego, swoboda pozostawiona pastwom czonkowskim jest jednak w praktyce raczej ograniczona. W szczeglnoci zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa dotyczce projektowania i wykonywania maszyn oraz procedur oceny zgodnoci musz by takie same we wszystkich pastwach czonkowskich. Po wejciu w ycie dyrektywy pastwa czonkowskie miay dwa lata na przyjcie niezbdnych przepisw. Przepisy te weszy w ycie osiemnacie miesicy pniej, dnia 29 grudnia 2009 r. Do tego momentu nadal miaa zastosowanie dyrektywa 98/37/WE. Odniesienia do tekstw transponujcych przepisy dyrektywy do prawodawstwa krajowego pastw czonkowskich, ktre zostay przekazane Komisji zgodnie z obowizkiem przewidzianym w art. 26 ust. 2, udostpniono na portalu internetowym Komisji EUROPA.
145
Artyku 27 Derogacja Do dnia 29 czerwca 2011 r. pastwa czonkowskie mog zezwoli na wprowadzenie do obrotu i oddanie do uytku przenonych maszyn montaowych i innych udarowych uruchamianych za pomoc nabojw, ktre s odpowiadaj przepisom krajowym obowizujcymi do czasu przyjcia niniejszej dyrektywy. 154 Okres przejciowy dla przenonych maszyn montaowych i innych udarowych uruchamianych za pomoc nabojw Poniewa zasadniczo producenci maj trzy i p roku od wejcia w ycie dyrektywy 2006/42/WE do zastosowania jej przepisw i w tym okresie mog w miar potrzeb dostosowywa swoje produkty, nie uznano za stosowne wprowadzenia okresu przejciowego. W drodze odstpstwa od tej zasady oglnej art. 27 przewiduje jednak osiemnastomiesiczny okres przejciowy dla przenonych maszyn montaowych i innych udarowych uruchamianych za pomoc nabojw, w ktrym to okresie pastwa czonkowskie mog umoliwi wprowadzanie do obrotu produktw speniajcych wymagania przepisw krajowych obowizujcych wczeniej. Te przepisy krajowe to w przypadku pastw czonkowskich bdcych stronami tej konwencji przepisy wdraajce Konwencj z dnia 1 lipca 1969 r. dotyczc wzajemnego uznawania znakw prbnych na broni strzeleckiej (konwencj CIP), albo w przypadku innych pastw czonkowskich istniejce przepisy krajowe zob. 9: komentarze do motywu 6. Naley zauway, e okres przejciowy to moliwo, z ktrej mog skorzysta pastwa czonkowskie, a nie obowizek. Wskutek tego przenone maszyny montaowe i inne udarowe uruchamiane za pomoc nabojw speniajce wymagania dyrektywy w sprawie maszyn korzystaj ze swobody przepywu w UE od dnia 29 grudnia 2009 r. Maszyny speniajce wymagania przepisw krajowych obowizujcych wczeniej mog by wprowadzane do obrotu wycznie w tych pastwach czonkowskich, ktre na to pozwol. Od dnia 29 czerwca 2011 r. wszystkie takie maszyny musz speni wymagania dyrektywy w sprawie maszyn. Artyku 28 Wejcie w ycie Niniejsza dyrektywa wchodzi w ycie dwudziestego dnia po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzdowym Unii Europejskiej. 155 Data wejcia w ycie dyrektywy Artyku 28 okrela dat wejcia w ycie dyrektywy 2006/42/WE. Poniewa dyrektywa zostaa opublikowana w Dzienniku Urzdowym w dniu 9 czerwca 2006 r., wesza w ycie w dniu 29 czerwca 2006 r. Data wejcia w ycie to dzie, w ktrym dyrektywa zaczyna istnie z prawnego punktu widzenia i nie naley myli jej z dat rozpoczcia stosowania przepisw dyrektywy, ktra przypada na dzie 29 grudnia 2009 r.
146
Artyku 29 Adresaci Niniejsza dyrektywa adresowana jest do pastw czonkowskich. Sporzdzono w Strasburgu, dnia 17 maja 2006 r. W imieniu Parlamentu Europejskiego Przewodniczcy J. BORRELL FONTELLES 156 Adresaci i sygnatariusze dyrektywy Dyrektywa adresowana jest do pastw czonkowskich, poniewa transpozycja przepisw dyrektywy do prawa krajowego jest niezbdna dla stworzenia wicych zobowiza prawnych dla podmiotw prawnych. Dyrektywa zostaa podpisana przez przewodniczcych Parlamentu Europejskiego i Rady, poniewa zostaa przyjta przez te instytucje zgodnie z procedur wspdecyzji przewidzian w art. 251 Traktatu WE (obecnie okrelan jako zwyka procedura ustawodawcza w art. 294 TFUE) zob. 2: komentarze do umocowa. W imieniu Rady Przewodniczcy H. WINKLER
147
ZACZNIK I Zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa odnoszce si do projektowania i wykonywania maszyn ZASADY OGLNE 157 Zasady oglne Zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa zawarte w zaczniku I wprowadzane s w postaci czterech zasad oglnych. Pierwsza, dotyczca oceny ryzyka, wyjania zawarte w zaczniku I zasadnicze wymaganie dotyczce identyfikacji zagroe i oceny ryzyka, jakie moe stwarza maszyna w celu okrelenia wymaga zasadniczych bezpieczestwa i ochrony zdrowia majcych zastosowanie do tej maszyny. Inne zasady oglne s istotne dla zrozumienia statusu i konsekwencji wynikajcych z wymaga zasadniczych bezpieczestwa i ochrony zdrowia. Te zasady oglne naley uwzgldnia podczas stosowania kadego z wymaga zasadniczych bezpieczestwa i ochrony zdrowia w trakcie projektowania i wytwarzania maszyn. ZASADY OGLNE 1. Producent maszyny lub jego upowaniony przedstawiciel musi zapewni przeprowadzenie oceny ryzyka w celu okrelenia wymaga w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa, ktre maj zastosowanie do maszyny; zatem maszyna musi by zaprojektowana i wykonana z uwzgldnieniem wynikw oceny ryzyka. Za pomoc iteracyjnego procesu oceny ryzyka i zmniejszania ryzyka, o ktrym mowa powyej, producent lub jego upowaniony przedstawiciel: ... 158 Ocena ryzyka Zgodnie z zasad ogln nr 2 wymagania zasadnicze bezpieczestwa i ochrony zdrowia maj zastosowanie jedynie do tych zagroe, ktre stwarza dana maszyna. W celu zidentyfikowania tych zagroe, uwzgldniajc wszystkie etapy
148
okrela ograniczenia dotyczce maszyny, w tym zamierzonego uywania i moliwego do przewidzenia w uzasadniony sposb niewaciwego jej uycia, okrela zagroenia, jakie moe stwarza maszyna i zwizane z tym niebezpieczne sytuacje, szacuje ryzyko, biorc pod uwag stopie moliwych obrae lub uszczerbku na zdrowiu i prawdopodobiestwo ich wystpienia, ocenia ryzyko, majc na celu ustalenie czy wymagane jest zmniejszenie ryzyka, zgodnie z celem niniejszej dyrektywy, eliminuje zagroenia lub zmniejsza ryzyko zwizane z takimi zagroeniami poprzez zastosowanie rodkw ochronnych, zgodnie z hierarchi wanoci ustanowion w sekcji 1.1.2.b).
przewidywanego czasu ycia maszyny, producent lub jego upowaniony przedstawiciel musz zapewni, e ocena ryzyka przeprowadzana jest zgodnie z procesem iteracyjnym opisanym w ramach zasady oglnej nr 1. Terminy zagroenie i ryzyko zob. 164: komentarze do sekcji 1.1.1 lit. a) oraz 168: komentarze do sekcji 1.1.1 lit. e). Ocena ryzyka moe by przeprowadzana przez samego producenta, przez jego upowanionego przedstawiciela lub przez inn osob dziaajc w jego imieniu. Jeli ocena ryzyka przeprowadzana jest w imieniu producenta przez inn osob, producent pozostaje odpowiedzialny za ocen ryzyka i zastosowanie koniecznych rodkw ochronnych podczas projektowania i wytwarzania maszyn zob. 78-81: komentarze do art. 2 lit. i) oraz 83 i 84: komentarze do art. 2 lit. j). W zdaniu drugim akapitu pierwszego zasady oglnej nr 1 stwierdzono, e maszyna musi by zaprojektowana i wykonana z uwzgldnieniem wynikw oceny ryzyka. Ocena ryzyka jest procesem iteracyjnym, gdy naley oceni czy kady rodek, przewidziany do danego zagroenia, wystarczajco zmniejsza ryzyko i nie generuje nowych zagroe. Jeli tak nie jest, proces musi zosta przeprowadzony na nowo. Z tego wynika, e proces oceny ryzyka musi by przeprowadzany rwnolegle z procesem projektowania maszyny. W ostatnim tiret akapitu drugiego podkrela si, e rodki zmniejszania ryzyka, ktre maj by stosowane w odniesieniu do zidentyfikowanych zagroe, naley uszeregowa wedug wanoci zgodnie z zasad bezpieczestwa kompleksowego zob. 174: komentarze do sekcji 1.1.2 lit. b). Ocen ryzyka i jej wynik naley udokumentowa w dokumentacji technicznej maszyny zob. 392: komentarze do zacznika VII sekcja A pkt 1 lit. a). Norma EN ISO 14121-1 (norma typu A) wyjania oglne zasady przeprowadzania oceny ryzyka w odniesieniu do maszyn 102 . 159 Ocena ryzyka i normy zharmonizowane Zastosowanie norm zharmonizowanych uatwia przeprowadzenie procesu oceny ryzyka, gdy w normach typu C dla maszyn zidentyfikowano istotne zagroenia, zwizane zazwyczaj z dan kategori maszyn oraz okrelono rodki ochronne przed tymi zagroeniami. Zastosowanie norm zharmonizowanych nie zwalnia jednak producenta maszyny z obowizku przeprowadzenia oceny ryzyka. Producent, ktry stosuje specyfikacje normy typu C musi zapewni, e dana norma zharmonizowana bdzie odpowiednia dla danej konkretnej maszyny oraz bdzie obejmowaa wszystkie rodzaje zagroe, ktrych rdem moe by ta maszyna. Jeeli dana maszyna jest rdem zagroenia nieobjtego norm zharmonizowan, konieczne jest przeprowadzenie penej oceny ryzyka w odniesieniu do tych zagroe i podjcie odpowiednich rodkw, aby im zapobiec. Ponadto, jeeli normy zharmonizowane przewiduj kilka alternatywnych rozwiza bez okrelenia kryteriw dokonywania wyboru pomidzy nimi, wybr odpowiedniego rozwizania dla danej maszyny musi by oparty na konkretnej ocenie ryzyka. Jest to
102
EN ISO 14121-1: 2007 - Bezpieczestwo maszyn -- Ocena ryzyka -- Cz 1: Zasady (ISO 14121-1:2007). 149
szczeglnie istotne przy stosowaniu norm typu B zob. 111: komentarze do art. 7 ust. 2. ZASADY OGLNE (cig dalszy) ... 2. Obowizki ustanowione przez zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa maj zastosowanie jedynie wtedy, gdy dla danej maszyny istniej odpowiednie zagroenia, gdy jest ona uytkowana zgodnie z warunkami przewidzianymi przez producenta lub jego upowanionego przedstawiciela, lub w moliwych do przewidzenia sytuacjach odbiegajcych od normy. W kadym przypadku zastosowanie maj zasady bezpieczestwa kompleksowego okrelone w sekcji 1.1.2 oraz obowizki dotyczce oznakowania maszyn i instrukcji okrelone w sekcjach 1.7.3 oraz 1.7.4. ... 160 Stosowanie zasadniczych wymaga w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa Zapoznajc si z kadym z zasadniczych wymaga w zakresie ochrony bezpieczestwa i zdrowia zawartych w zaczniku I, naley pamita o zasadzie oglnej nr 2. Zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa s zazwyczaj wyraane bez dodatkowych warunkw. Maj one jednak zastosowanie wycznie wtedy, gdy s stosowne i niezbdne. Innymi sowy, zasadnicze wymaganie ochrony bezpieczestwa i ochrony zdrowia ma zastosowanie wwczas, gdy rdem danego zagroenia jest konkretny model danej maszyny. W pierwszym zdaniu zasady oglnej nr 2 podkrela si, e przy identyfikowaniu zagroe dotyczcych danego modelu maszyny naley bra pod uwag nie tylko zamierzone warunki uytkowania, ale rwnie moliwe do przewidzenia sytuacje odbiegajce od normy. Przewidywalne sytuacje odbiegajce od normy to te sytuacje, ktre wynikaj z moliwego do przewidzenia niewaciwego uycia zob. 172: komentarze do sekcji 1.1.1 lit. i). W drugim zdaniu zawarto wyjtek od zasady oglnej nr 2, poniewa wymagania zawarte w sekcjach 1.1.2, 1.7.3 i 1.7.4 maj zastosowanie do wszystkich maszyn. ZASADY OGLNE (cig dalszy) ... 3. Zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa ustanowione w niniejszym zaczniku s obowizkowe. Jednake, biorc pod uwag stan wiedzy technicznej, osignicie wyznaczonych przez nie celw moe nie by moliwe. W takim przypadku, maszyna musi by zaprojektowana i wykonana, na ile to moliwe, z zamiarem zblienia si do tych celw.
... 161 Stan wiedzy technicznej Zasada oglna nr 3 wskazuje najpierw, e zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa s wice prawnie w odniesieniu do danego
150
modelu maszyny. Wynika to jasno z warunkw art. 5 lit. a) okrelajcych obowizki producentw maszyn. W tym wzgldzie istotne jest odrnienie zawartych w zaczniku I zasadniczych wymaga w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa od specyfikacji norm zharmonizowanych, ktrych zastosowanie jest dobrowolne zob. 110: komentarze do art. 7 ust. 2. Zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa zawarte w zaczniku I s zazwyczaj wyraane bez dodatkowych warunkw. W drugim zdaniu zasady oglnej nr 3 uznaje si, e w niektrych przypadkach moe okaza si niemoliwe cakowite spenienie danego zasadniczego wymagania ze wzgldu na aktualny stan wiedzy technicznej. W takich przypadkach producent maszyny musi dooy wszelkich wysikw by wypeni cele zawarte w zasadniczych wymaganiach w maksymalnym moliwym zakresie. Pojcie stanu wiedzy technicznej nie zostao zdefiniowane w dyrektywie w sprawie maszyn; z motywu 14 wynika jednak jasno, e pojcie stanu wiedzy technicznej obejmuje zarwno aspekt techniczny, jak i gospodarczy. Aby rozwizania techniczne przyjte w celu spenienia zasadniczych wymaga w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa odpowiaday stanowi wiedzy technicznej, dla spenienia tych wymaga musz by stosowane, dostpne w danym momencie, skuteczne rodki techniczne, ktre s racjonalne pod wzgldem kosztu przy uwzgldnieniu cakowitego kosztu danej kategorii maszyny oraz wymaganego zmniejszenia ryzyka. Nie mona oczekiwa od producentw maszyn, e bd stosowali rozwizania znajdujce si cigle na etapie bada lub rodki techniczne, ktre nie s oglnie dostpne na rynku. Z drugiej strony producenci musz bra pod uwag postp techniczny i przyjmowa najbardziej efektywne rozwizania techniczne, odpowiednie dla danej maszyny, w momencie gdy stan si one dostpne po racjonalnych kosztach. Stan wiedzy technicznej jest zatem pojciem dynamicznym ewoluuje, kiedy udostpniane s bardziej skuteczne rodki techniczne lub kiedy zmniejszaj si ich wzgldne koszty. Dlatego te rozwizanie techniczne, ktre zostanie w danym momencie uznane za speniajce zasadnicze wymagania dyrektywy w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa, moe zosta uznane pniej za niewystarczajce, jeli zmieni si stan wiedzy technicznej. Producent maszyny moe uwzgldni jedynie stan wiedzy technicznej istniejcy w czasie budowania maszyny. Jeli zmiana stanu wiedzy technicznej pozwala bardziej zbliy si do celw wskazanych w wymaganiach zasadniczych w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa, producent wytwarzajcy maszyn seryjne na podstawie takiego samego projektu musi dostosowa ten projekt odpowiednio do aktualnego poziomu nauki i techniki (uwzgldniajc czas niezbdny do wprowadzenia zmiany w projekcie oraz odpowiednich zmian w procesie produkcyjnym). 162 Normy zharmonizowane a stan wiedzy technicznej Normy zharmonizowane zawieraj specyfikacje techniczne umoliwiajce producentom maszyn spenianie zasadniczych wymaga ochrony zdrowia i bezpieczestwa. Poniewa normy zharmonizowane s opracowywane i przyjmowane w wyniku porozumienia midzy zainteresowanymi stronami, zawarte w nich specyfikacje wskazuj stan wiedzy technicznej w momencie ich przyjmowania.
151
Ewolucja stanu wiedzy technicznej znajduje odzwierciedlenie w pniejszych zmianach lub nowych wydaniach norm zharmonizowanych. Pod tym wzgldem poziom bezpieczestwa zapewniony w wyniku stosowania normy zharmonizowanej stanowi poziom odniesienia, ktry musz bra pod uwag wszyscy producenci kategorii maszyn objtej norm, w tym ci producenci, ktrzy zdecyduj si zastosowa alternatywne rozwizania techniczne. Producent, ktry zdecyduje si na zastosowanie rozwizania alternatywnego, musi by w stanie wykaza, e rozwizania te s zgodne z zasadniczymi wymaganiami dyrektywy w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa, z uwzgldnieniem aktualnego stanu wiedzy technicznej. Std te takie alternatywne rozwizania musz zapewnia poziom bezpieczestwa co najmniej rwnowany poziomowi zapewnionemu dziki zastosowaniu specyfikacji zawartej w odpowiedniej normie zharmonizowanej zob. 110: komentarze do art. 7 ust. 2. Jeli normy zharmonizowane nie s dostpne, uytecznych wskazwek na temat spenienia zasadniczych wymaga dyrektywy w sprawie maszyn odnoszcych si do bezpieczestwa i ochrony zdrowia mog dostarczy inne dokumenty techniczne. Dokumentami takimi s na przykad normy midzynarodowe, normy krajowe, projekty norm europejskich, zalecenia do stosowania wydane w ramach europejskiej koordynacji jednostek notyfikowanych ds. maszyn zob. 137: komentarze do art. 14 ust. 7 lub wytyczne wydane przez kompetentne organizacje sektorowe. Zastosowanie takich dokumentw technicznych nie stanowi jednak podstawy dla domniemania zgodnoci z zasadniczymi wymaganiami dyrektywy w sprawie maszyn w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa zob. 383: komentarze do zacznika II cz 1 sekcja A pkt 8. ZASADY OGLNE (cig dalszy) ... 4. Niniejszy zacznik skada si z kilku czci. Pierwsza cz ma zakres oglny i ma zastosowanie do wszystkich rodzajw maszyn. Kolejne czci odnosz si do niektrych typw bardziej okrelonych zagroe. Niemniej jednak, spraw zasadnicz jest przeanalizowanie niniejszego zacznika w caoci, aby upewni si, e spenione zostay wszystkie odpowiednie wymagania zasadnicze. Podczas projektowania maszyn naley wzi pod uwag wymagania czci oglnej oraz wymagania zawarte w jednej lub wicej pozostaych czci, w zalenoci od wynikw oceny ryzyka przeprowadzonej zgodnie z pozycj 1 niniejszych zasad oglnych.
163 Struktura zacznika I W zasadzie oglnej nr 4 wyjaniono struktur zacznika I. Zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa przedstawione w czci 1 zacznika I musz by uwzgldniane przez producentw wszystkich kategorii maszyn. Z wyjtkiem sekcji 1.1.2, 1.7.3 i 1.7.4, ktre maj zastosowanie we wszystkich przypadkach, zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa przewidziane w innych sekcjach czci 1 maj zastosowanie w sytuacji, gdy ocena ryzyka dokonana przez producenta wskazuje na istnienie danego zagroenia. Czci 2-6 zacznika I dotycz nastpujcych okrelonych zagroe:
152
cz 2
zagroenia dotyczce niektrych kategorii maszyn: maszyny stosowane w przemyle spoywczym, maszyny stosowane w przemyle kosmetycznym lub farmaceutycznym, maszyny przenone trzymane w rku lub prowadzone rcznie, przenone maszyny montaowe i inne przenone maszyny udarowe, maszyny do obrbki drewna i materiaw o podobnych waciwociach fizycznych; zagroenia powodowane przez przemieszczanie si maszyn; zagroenia zwizane z podnoszeniem; zagroenia w odniesieniu do maszyn przeznaczonych do pracy pod ziemi; zagroenia zwizane z podnoszeniem osb.
cz 3 cz 4 cz 5 cz 6
Waciwe przypisanie zasadniczych wymaga w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa zawartych w kadej z tych czci zaley od tego, czy dany model maszyny naley co najmniej do jednej z kategorii maszyn objtych zapisami czci 25, czy te ocena ryzyka dokonana przez producenta pokazuje, e maszyna jest rdem co najmniej jednego okrelonego zagroenia, o ktrym mowa w czciach 3, 4 i 6 zob. 160: komentarze do zasady oglnej nr 2. Przykadowo, do podestu ruchomego przejezdnego odnosz si wymagania zawarte w czciach 1, 3, 4 i 6. Trzymana w rku pilarka tarczowa do obrbki drewna podlega z kolei wymaganiom zawartym w czciach 1 i 2. W niektrych przypadkach wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa zawarte w czciach 2-6 uzupeniaj wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa zawarte w innych czciach zacznika I, dotyczcych tego samego rodzaju zagroenia. Wskazano to w komentarzach dotyczcych danych sekcji. 1. ZASADNICZE WYMAGANIA W ZAKRESIE OCHRONY ZDROWIA I BEZPIECZESTWA 1.1 1.1.1 UWAGI OGLNE Definicje
Do celw niniejszego zacznika: a) zagroenie oznacza potencjalne rdo obrae lub uszczerbku na zdrowiu; ... 164 Zagroenie Termin zagroenie wykorzystywany jest w kontekcie oceny ryzyka w znaczeniu, ktre moe rni si od jego codziennego rozumienia. W kontekcie oceny ryzyka zagroenie odnosi si do potencjalnego rda szkody. Obecno zagroenia jest nieodczn waciwoci maszyny i jest niezalena od tego, czy moe rzeczywicie doj do obrae lub uszczerbku na zdrowiu. Przykadowo, obecno czci o
153
wysokiej temperaturze w maszynie jest potencjalnym rdem takich obrae, jak oparzenia, lub uszczerbku na zdrowiu, takiego jak choroby zwizane z naraeniem cieplnym; obecno ostrych krawdzi w maszynie jest potencjalnym rdem takich urazw, jak skaleczenia lub amputacja. W trakcie etapu identyfikacji zagroe naley uzna zagroenie za istniejce, nawet jeeli cz maszyny stanowica rdo tego zagroenia jest niedostpna. Zagroenia mona zidentyfikowa na podstawie ich pochodzenia fizycznego (np. zagroenie mechaniczne, zagroenie ze strony elektrycznoci) lub charakteru potencjalnego obraenia lub uszczerbku na zdrowiu (przykadowo zagroenie skaleczeniem, zgnieceniem lub poraeniem prdem elektrycznym). Zasada oglna nr 1 wymaga by producent zidentyfikowa zagroenia, jakie moe stwarza maszyna lub jakie mog wynika z jej zastosowania, oraz zwizane z ni niebezpieczne sytuacje. Niebezpieczna sytuacja to okoliczno, wydarzenie lub sekwencja wydarze, w ktrych osoba naraona jest na zagroenie. Niebezpieczne sytuacje mog mie rny czas trwania od pojedynczego nagego wydarzenia do okolicznoci stale wystpujcych podczas posugiwania si maszyn. 1.1.1 ... Definicje (cig dalszy)
b) strefa niebezpieczna oznacza stref w obrbie lub wok maszyny, w ktrej wystpuje ryzyko dla zdrowia lub bezpieczestwa osoby tam przebywajcej; ... 165 Strefa niebezpieczna Koncepcja strefy niebezpiecznej umoliwia zlokalizowanie miejsc, w ktrych osoby w nich przebywajce mog by naraone na zagroenie. Na przykad w przypadku zagroenia kontaktem z ruchomymi czciami maszyny strefa niebezpieczna ograniczona jest do maej odlegoci od czci niebezpiecznych. W przypadku innych rodzajw zagroenia, takich jak na przykad zagroenie uderzeniem przedmiotem wyrzuconym przez maszyn lub zagroenie emisj dwiku lub substancji niebezpiecznych z maszyny, strefa niebezpieczna moe obj znaczne obszary w otoczeniu maszyny. Jednym z najbardziej efektywnych sposobw zapobiegania zagroeniom jest projektowanie maszyn tak, aby osoby nie musiay wkracza do strefy niebezpiecznej zob. 189: komentarze do sekcji 1.2.2 oraz 239: komentarze do sekcji 1.6.1. 1.1.1 ... c) ... 166 Osoba naraona Definicja terminu osoba naraona jest bardzo szeroka. Operatorzy to jedna z kategorii osb potencjalnie naraonych zob. 167: komentarze do sekcji 1.1.1 lit. d).
154
Definicje (cig dalszy)
osoba naraona oznacza kad osob znajdujc si czciowo lub cakowicie w strefie niebezpiecznej;
W strefie niebezpiecznej znajdowa si mog jednak osoby nie majce nic wsplnego z maszyn, szczeglnie jeli strefy niebezpieczne obejmuj obszary w otoczeniu maszyny. W przypadku maszyn przeznaczonych do wykorzystania profesjonalnego osobami takimi mog by na przykad inni pracownicy przedsibiorstwa, w ktrym maszyna jest uytkowana, lub osoby postronne. W przypadku maszyn uywanych na budowach, drogach publicznych lub obszarach miejskich do osb potencjalnie naraonych nalee mog przypadkowe osoby znajdujce si na ulicy lub w pobliskich budynkach. W przypadku takich maszyn jak maszyny rolnicze lub maszyny przeznaczone do uytkowania przez konsumentw w domach lub w ogrodach do osb potencjalnie naraonych mog zalicza si czonkowie rodziny, w tym dzieci. Celem zasadniczych wymaga w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa jest zapobieganie ryzyku w odniesieniu do wszystkich osb naraonych. Dlatego te ocena ryzyka przeprowadzana przez producenta musi obejmowa ocen prawdopodobiestwa znalezienia si operatorw lub innych osb w strefie niebezpiecznej. 1.1.1 ... Definicje (cig dalszy)
d) operator oznacza osob lub osoby instalujce, obsugujce, regulujce, konserwujce, czyszczce, naprawiajce lub przemieszczajce maszyny; ... 167 Operator Definicja operatora nadaje temu terminowi bardzo szerokie znaczenie. W dyrektywie w sprawie maszyn termin ten oznacza wszystkie osoby wykonujce konkretne zadania zwizane z maszyn, nie tylko operatorw produkcyjnych. Operatorzy to rwnie rne inne osoby majce do czynienia z maszyn na rnych etapach jej uytkowania zob. 173: komentarze do sekcji 1.1.2 lit. a). W przypadku maszyn przeznaczonych do uytku w miejscu pracy operatorami mog by specjalici, ktrzy przeszli specjalne szkolenie lub te go nie przeszli. W przypadku maszyn przeznaczonych do wykorzystania przez konsumentw operatorzy uytkujcy maszyn nie s specjalistami i naley zakada, e nie przeszli odpowiednich szkole - zob. 259: komentarze do sekcji 1.7.4.1 lit. d. Naley zauway, e maszyn niektrych typw wprowadzane s do obrotu z przeznaczeniem zarwno do uytku profesjonalnego, jak i do uytku przez konsumentw. 1.1.1 ... Definicje (cig dalszy)
e) ryzyko oznacza kombinacj prawdopodobiestwa i stopnia obrae lub uszczerbku na zdrowiu, ktre mog zaistnie w sytuacjach niebezpiecznych; ... 168 Ryzyko Termin ryzyko, podobnie jak termin zagroenie, wykorzystywany jest w dyrektywie w sprawie maszyn w bardziej precyzyjny sposb ni w mowie codziennej. Istnienie
155
ryzyka zaley od zagroe generowanych przez maszyn oraz powstajcych w momencie kontaktu maszyny z operatorem lub innymi naraonymi osobami. Maszyna moe powodowa zagroenie, ale jeli adna osoba nie jest naraona na takie zagroenie, nie powstaje ryzyko. Ryzyko mona scharakteryzowa poprzez odniesienie do danego zagroenia lub sytuacji niebezpiecznej (na przykad ryzyko zwizane z zagroeniem ruchomymi czciami maszyny, ryzyko zwizane z dotykiem do gorcych powierzchni, ryzyko powodowane emitowanym haasem lub emitowanymi substancjami niebezpiecznymi); ryzyko mona rwnie scharakteryzowa poprzez odniesienie do jego moliwych nastpstw (na przykad ryzyko zgniecenia, ryzyko skaleczenia, ryzyko oparzenia, ryzyko utraty suchu). Trzecim etapem procesu oceny ryzyka jest oszacowanie ryzyka, biorc pod uwag stopie moliwych urazw lub uszczerbku na zdrowiu i prawdopodobiestwo ich wystpienia zob. 158: komentarze do zasady oglnej nr 1. Oszacowania ryzyka dokonuje si na podstawie kombinacji tych dwch czynnikw. Najwikszy poziom ryzyka wynika z duego prawdopodobiestwa moliwej mierci bd cikich urazw lub duego uszczerbku na zdrowiu. Niewielkie prawdopodobiestwo wystpienia moe jednak skutkowa powanym ryzykiem, jeeli moliwe jest wystpienie miertelnych lub powanych obrae lub uszczerbku na zdrowiu. Ryzyko naley zatem ocenia w sposb indywidualny, uwzgldniajc fakt, e moe ono by zrnicowane na rnych etapach okresu eksploatacji maszyny, w zalenoci od prowadzonych operacji oraz stanu maszyny na kadym etapie zob. 173: komentarze do sekcji 1.1.2 lit. a). 1.1.1 ... f) ... 169 Osona Termin osona oznacza cz maszyny przeznaczon specjalnie do penienia funkcji ochronnej. Inne czci maszyny, ktre peni przede wszystkim funkcj operacyjn, jak na przykad podwozie maszyny, rwnie mog spenia funkcj ochronn, ale nie s nazywane osonami. Osony z definicji zapewniaj ochron w postaci bariery materialnej, takiej jak np. obudowa, osona, pokrywa, ekran, drzwi, ogrodzenie lub pot. Okrelenie bariera materialna oznacza, e oson stanowi materia stay, na przykad stal lub plastik, dobrany w zalenoci od wymaganej ochrony. Zastosowane materiay mog mie struktur cig lub perforowan, mog by sztywne lub elastyczne. Osony to jeden ze rodkw, jakie mona zastosowa, aby uniemoliwi dostp do stref niebezpiecznych w obrbie lub wok maszyny. W wielu przypadkach osona dziaa jako bariera w obydwu kierunkach, chronic przed dwoma zagroeniami lub wiksz ich liczb jednoczenie. Osona moe by na przykad zamontowana tak, aby uniemoliwi osobom wejcie do strefy niebezpiecznej oraz aby uniemoliwi
156
Definicje (cig dalszy)
osona oznacza cz maszyny przeznaczon specjalnie do zapewnienia ochrony w postaci bariery materialnej;
dotarcie wyrzucanych przedmiotw lub pynw, emitowanego haasu, promieniowania lub niebezpiecznych substancji do osb znajdujcych si w otoczeniu maszyny. W dyrektywie w sprawie maszyn rozrnia si trzy gwne rodzaje oson: osony stae, ruchome osony blokujce oraz osony nastawne ograniczajce dostp zob. 217: komentarze do sekcji 1.4.2 zacznika I. Jeeli osony s wprowadzane do obrotu niezalenie, uznaje si je za elementy bezpieczestwa zob. 42: komentarze do art. 2 lit. c) oraz 389: komentarze do zacznika V pkt 1, 3 i 7. 1.1.1 ... Definicje (cig dalszy)
g) urzdzenie ochronne oznacza urzdzenie (inne ni osona) zmniejszajce ryzyko, niezalenie albo w poczeniu z oson; ... 170 Urzdzenia ochronne Urzdzenia ochronne rni si od oson, poniewa nie stanowi fizycznej bariery midzy osob naraon a stref niebezpieczn, ale zmniejszaj ryzyko poprzez zapobieganie naraeniu na zagroenie innymi sposobami. Urzdzenia ochronne obejmuj m.in. oburczne urzdzenia sterownicze, mechanicznie aktywizowane wyposaenie ochronne, takie jak maty i listwy czue na nacisk, samoczynnie wyczajce prty i linki oraz optyczno-elektroniczne urzdzenia ochronne, takie jak kurtyny wietlne, skanery laserowe lub systemy zabezpieczajce wykorzystujce kamery zob. 221: komentarze do sekcji 1.4.3 zacznika I. Jeeli urzdzenia ochronne s wprowadzane do obrotu samodzielnie, uznaje si je za elementy bezpieczestwa zob. 42: komentarze do art. 2 lit. c) oraz 389: komentarze do zacznika V pkt 2 i 7. 1.1.1 ... Definicje (cig dalszy)
h) zamierzone zastosowanie oznacza uytkowanie maszyny zgodnie z informacj zawart w instrukcji obsugi; ... 171 Zamierzone zastosowanie Pierwszym etapem procesu oceny ryzyka opisanego w zasadzie oglnej nr 1 jest okrelenie ogranicze dotyczcych maszyny, w tym zamierzonego zastosowania maszyny. Maszyna niekoniecznie jest bezpieczna we wszystkich moliwych zastosowaniach, na przykad projektujc maszyn przeznaczon do obrbki metalu, producent zazwyczaj nie przystosowuje takiej maszyny do bezpiecznej obrbki drewna i vice versa; projektujc podest ruchomy przejezdny, producent zazwyczaj nie przystosowuje takiej maszyny do bezpiecznego zastosowania w charakterze urawia. Ocena ryzyka oraz projektowanie i wykonanie maszyn przez producenta musi si zatem opiera na okrelonym zastosowaniu lub okrelonych zastosowaniach. Specyfikacja zamierzonego zastosowania maszyny musi w stosownych przypadkach
157
obejmowa rne tryby pracy i fazy uytkowania maszyny zob. 173: komentarze do sekcji 1.1.2 lit. a). Naley przede wszystkim precyzyjnie okreli parametry, od ktrych zaley bezpieczne zastosowanie maszyny, oraz ich ograniczenia. Do takich parametrw nale na przykad maksymalne obcienie dla maszyn podnoszcych, maksymalne nachylenie terenu, na jakim mona stosowa maszyn bez utraty statecznoci, maksymalna prdko wiatru, przy jakiej mona bezpiecznie stosowa maszyn na zewntrz pomieszcze, maksymalne wymiary przedmiotw obrabianych i rodzaj materiau, jaki moe by bezpiecznie obrabiany przez obrabiarki. Zamierzone zastosowanie maszyny to zastosowanie okrelone i opisane w instrukcji producenta zob. 263: komentarze do sekcji 1.7.4.2 lit. g). 1.1.1 ... i) Definicje (cig dalszy)
moliwe do przewidzenia niewaciwe uycie oznacza uytkowanie maszyny w sposb niezgodny z informacj zawart w instrukcji obsugi, ale ktre moe wynika z dajcych si atwo przewidzie ludzkich zachowa.
172 Moliwe do przewidzenia niewaciwe uycie Pierwszy etap procesu oceny ryzyka opisanego w zasadzie oglnej nr 1 zawiera rwnie wymagnie, aby producent uwzgldni moliwe do przewidzenia niewaciwe uycie maszyny. Nie mona oczekiwa od producenta maszyny uwzgldnienia wszystkich moliwych niewaciwych zastosowa maszyny. Niektre rodzaje niewaciwego uycia, zamierzonego lub niezamierzonego, s jednak moliwe do przewidzenia na podstawie wczeniejszych dowiadcze z uytkowaniem maszyn tego samego rodzaju lub podobnych maszyn, dochodze w sprawie wypadkw i wiedzy dotyczcej ludzkich zachowa zob. 173: komentarze do sekcji 1.1.2 lit. a), 175: komentarze do sekcji 1.1.2 lit. c) oraz 263: komentarze do sekcji 1.7.4.2 lit. h). W normie EN ISO 12100-1 podaje si nastpujce przykady rodzajw niewaciwego uycia lub dajcych si atwo przewidzie ludzkich zachowa, ktrych uwzgldnienie moe by konieczne: utrata kontroli nad maszyn przez operatora; odruchowe zachowanie osoby w razie nieprawidowego dziaania, nagego zdarzenia lub uszkodzenia w trakcie uytkowania maszyny; zachowanie wynikajce z braku koncentracji lub nieostronoci; zachowanie wynikajce z wykonywania zadania po linii najmniejszego oporu; zachowanie wynikajce z presji, aby utrzyma cigo dziaania maszyny w kadych okolicznociach; zachowanie si niektrych osb, na przykad dzieci. Takie zachowania mog spowodowa szereg przypadkw niewaciwego uycia, na przykad stosowanie urawia lub podestu ruchomego przejezdnego bez rozstawienia stabilizatorw; zostawienie otwartych drzwi ciarwki do transportu ziemi w upale, a
158
tym samym wyeliminowanie dziaania urzdze filtrujcych powietrze i kontrolujcych poziom haasu; dwie osoby obsugujce pras przeznaczon do uytkowania przez jedn osob. Szczegln uwag naley zwrci na czynniki, ktre mog prowadzi do usunicia, wyczenia lub wyeliminowania oson i urzdze ochronnych zob. 216: komentarze do sekcji 1.4.1. 1.1.2 Zasady bezpieczestwa kompleksowego
a) Maszyna musi by zaprojektowana i wykonana w taki sposb, aby nadawaa si do wykonywania swojej funkcji oraz moga by obsugiwana, regulowana i konserwowana bez naraenia osb na ryzyko w trakcie wykonywania tych czynnoci w przewidzianych warunkach, ale take z uwzgldnieniem moliwego do przewidzenia jej niewaciwego uycia. Przedsiwzite rodki musz mie na celu wyeliminowanie wszelkiego ryzyka w okresie caego zaoonego okresu eksploatacji maszyny, z jej transportem, montaem, demontaem, unieruchomieniem i zomowaniem wcznie. ... 173 Zasady bezpieczestwa kompleksowego Sekcja 1.1.2, w ktrej ustala si zasady bezpieczestwa kompleksowego, czasami okrelanego mianem bezpieczestwa na etapie projektowania (ang. safety by design), jest najwaniejsz sekcj zacznika I. W sekcji 1.1.2 okrela si podstawowe zasady projektowania i wytwarzania maszyn zapewniajcych bezpieczestwo, ktre maj zasadnicze znaczenie dla podejcia przyjtego w dyrektywie w sprawie maszyn 103 . Zasada oglna nr 2 stanowi, e to wymaganie w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa ma zastosowanie do wszystkich maszyn. Stosujc pozostae wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa, naley przestrzega zasad bezpieczestwa kompleksowego okrelonych w sekcji 1.1.2. Sekcja 1.1.2 lit. a) stanowi po pierwsze, e maszyna musi si nadawa do realizacji swojej funkcji. Dyrektywa w sprawie maszyn dotyczy przede wszystkim bezpieczestwa i nie zawiera adnych szczegowych wymaga odnonie do parametrw maszyn. Zasadniczo uwaa si, e parametry maszyny s kwesti, ktr naley pozostawi rynkowi, oraz e uytkownicy wybior te maszyny, ktrych parametry pracy odpowiadaj ich potrzebom. Zdolno maszyny do prawidowej realizacji swojej funkcji ma jednak wpyw na bezpieczestwo w zakresie, w jakim nieodpowiednie funkcjonowanie maszyny moe prowadzi do niebezpiecznych sytuacji lub moe sprzyja niewaciwemu uyciu. Nastpnie w sekcji 1.1.2 lit. a) okrela si oglny cel, zgodnie z ktrym maszyna musi by zaprojektowana i wykonana tak, aby moga by obsugiwana, regulowana i konserwowana bez naraenia osb na zagroenie. Termin osoby obejmuje zarwno operatorw, jak i inne naraone osoby zob. 166 i 167: komentarze do sekcji 1.1.1
103
EN ISO 12100-1:2003 + A1:2009 Bezpieczestwo maszyn Pojcia podstawowe, oglne zasady projektowania Cz 1: Podstawowa terminologia, metodyka (ISO 12100-1:2003); EN ISO 12100-2:2003 + A1:2009 Bezpieczestwo maszyn Pojcia podstawowe, oglne zasady projektowania Cz 2: Zasady techniczne (ISO 12100-2:2003). 159
lit. c) i (d). Aby osign ten cel, producent musi uwzgldnia zamierzone warunki uytkowania, jak rwnie wszelkie moliwe do przewidzenia przypadki uycia maszyny niezgodnego z jej przeznaczeniem zob. 172: komentarze do sekcji 1.1.1 lit. i). W sekcji 1.1.2 lit. a) akapit drugi ustanawia si cel polegajcy na zapobieganiu ryzyku w okresie caego przewidywanego okresu ycia maszyny, z jej transportem, montaem, demontaem, unieruchomieniem i zomowaniem wcznie. Z jednej strony wymaganie to oznacza, e elementy i zespoy zwizane z bezpieczestwem musz by wystarczajco wytrzymae i trwae zob. 207: komentarze do sekcji 1.3.2, 339341: komentarze do sekcji 4.1.2.3, 4.1.2.4, 4.1.2.5 oraz 369: komentarze do sekcji 6.1.1 oraz e naley zapewni odpowiednie instrukcje dotyczce konserwacji i wymiany elementw podatnych na zmczenie materiau i zuycie zob. 272: komentarz do sekcji 1.7.4.2 lit. r). Z drugiej strony w akapicie tym wymaga si, aby producent uwzgldni zagroenia powstajce nie tylko podczas eksploatacji, ustawiania i konserwacji maszyny, ale rwnie w innych fazach jej ycia : transport rodki zapobiegania zagroeniom zwizanym z transportem maszyn obejmuj na przykad: zaprojektowanie maszyny w sposb uatwiajcy jej przemieszczanie zob. 180: komentarze do sekcji 1.1.5; rodki suce zapewnieniu stabilnoci maszyny podczas transportu zob. 206: komentarze do sekcji 1.3.1 oraz komentarze do sekcji 4.1.2.1; rodki suce zapewnieniu odpowiedniej wytrzymaoci mechanicznej podczas transportu zob. 338: komentarze do sekcji 4.1.2.3; zapewnienie instrukcji bezpieczestwa podczas transportu zob. 269 i 270: komentarze do sekcji 1.7.4.2 lit. o) i p). Takie rodki maj szczeglne znaczenie w przypadku maszyn, ktre w okresie eksploatacji bd transportowane pomidzy kolejnymi obiektami. monta i demonta Zaprojektowanie maszyny w sposb uatwiajcy jej monta i demonta jest take szczeglnie istotne w przypadku maszyn przeznaczonych do czasowego instalowania na kolejnych obiektach w okresie ich eksploatacji. rodki, ktre powinny zosta podjte, obejmuj na przykad: zapobieganie bdom montaowym zob. 225: komentarze do sekcji 1.5.4; zapewnienie odpowiedniej instrukcji zob. 264 i 269: komentarze do sekcji 1.7.4.2 lit. i) i o). unieruchomienie i zomowanie Dyrektywa w sprawie maszyn nie zawiera wymogw dotyczcych usuwania, recyklingu lub ponownego uycia elementw maszyny lub materiaw w przypadku zomowania maszyny.
160
rodki, o ktrych mowa w akapicie drugim, suce zapobieganiu ryzyku w trakcie unieruchomienia i zomowania maszyny pod koniec okresu jej eksploatacji, to rodki, ktre moe podj producent maszyny. rodki takie mog obejmowa na przykad zapewnienie odpowiedniego i trwaego oznaczenia czci zawierajcych szkodliwe substancje, zapewnienie bezpiecznego usunicia niebezpiecznych substancji znajdujcych si w maszynie oraz zapewnienie bezpiecznego rozproszenia jakiejkolwiek przechowywanej energii w przypadku unieruchomienia maszyny w celu uniknicia zagroe podczas zomowania zob. 178: komentarze do sekcji 1.1.3. 1.1.2 ... Zasady bezpieczestwa kompleksowego (cig dalszy)
b) Przy wybieraniu najwaciwszych metod producent lub jego upowaniony przedstawiciel musi stosowa nastpujce zasady, wedug podanej kolejnoci: wyeliminowanie lub zminimalizowanie ryzyka, tak dalece jak jest to moliwe (projektowanie i wykonywanie maszyn bezpiecznych z samego zaoenia); podjcie koniecznych rodkw ochronnych w zwizku z ryzykiem, ktrego nie mona wyeliminowa; informowanie uytkownikw o ryzyku resztkowym, spowodowanym jakimikolwiek brakami w przyjtych rodkach ochronnych, wskazanie, czy konieczne jest szczeglne przeszkolenie oraz okrelenie potrzeby stosowania rodkw ochrony osobistej.
... 174 Metoda trzech etapw W sekcji 1.1.2 lit. b) ustanawia si podejcie, ktre ma by stosowane przy okrelaniu rodkw podejmowanych w celu wyeliminowania zagroe zidentyfikowanych w procesie oceny ryzyka lub zmniejszenia poziomu ryzyka zwizanego z nie wyeliminowanymi zagroeniami opisanej w zasadzie oglnej nr 1. Trzy kolejne etapy uszeregowano zgodnie z hierarchi wanoci. Uszeregowanie to, czsto jest okrelane mianem metody trzech etapw (triady bezpieczestwa): Etap 1 = priorytet pierwszego rzdu Etap 2 = priorytet pierwszego rzdu Etap 3 = priorytet trzeciego rzdu Rozwizania konstrukcyjne bezpieczne same w sobie Techniczne rodki ochronne Informacje dla uytkownikw
Powysza hierarchia wanoci musi by przestrzegana przy doborze rodkw majcych na celu zminimalizowanie ryzyka, aby speni odpowiednie wymagania ochrony zdrowia i bezpieczestwa. Oznacza to, e producent musi wyczerpa wszystkie moliwe rodki zwizane z projektowaniem maszyn bezpiecznych z samego zaoenia, zanim skorzysta z innych rodkw ochronnych. Podobnie musi on wyczerpa wszystkie moliwe rodki ochronne, zanim ucieknie si do ostrzee i instrukcji dla operatorw. Zastosowanie metody trzech etapw wymaga rwnie
161
naleytego uwzgldnienia stanu wiedzy technicznej zob. 161: komentarze do zasady oglnej nr 3. Etap 1 = priorytet trzeciego rzdu Pierwszym priorytetem jest projektowanie maszyn bezpiecznych z samego zaoenia, poniewa ten rodek jest bardziej skuteczny ni rodki ochronne lub ostrzeenia. Do przykadw rodkw projektowania maszyn bezpiecznych z samego zaoenia nale m.in.: cakowite wyeliminowanie zagroenia na przykad poprzez zastpienie atwopalnej cieczy hydraulicznej ciecz niepaln zob. 178: komentarze do sekcji 1.1.3; projektowanie ukadw sterowania i elementw sterowniczych w celu zapewnienia bezpiecznego funkcjonowania zob. 184-185: komentarze do sekcji 1.2, oraz 297 i 298: komentarze do sekcji 3.3; zapewnienie staej statecznoci maszyny dziki jej ksztatowi i rozkadowi mas zob. 206: komentarze do sekcji 1.3.1; dopilnowanie, aby dostpne czci maszyny nie miay ostrych krawdzi lub chropowatych powierzchni zob. 209: komentarze do sekcji 1.3.4; zapewnienie wystarczajcej odlegoci midzy ruchomymi i staymi czciami maszyny, aby unikn zagroenia zgnieceniem zob. 212: komentarze do sekcji 1.3.7; unikanie sytuacji, w ktrych dostpne powierzchnie bd miay ekstremalne temperatury zob. 226: komentarze do sekcji 1.5.5; zmniejszenie emisji haasu, drga, promieniowania lub substancji niebezpiecznych u rda zob. 229: komentarze do sekcji 1.5.8, 231: komentarze do sekcji 1.5.9, 232: komentarze do sekcji 1.5.10 oraz 235: komentarze do sekcji 1.5.13; zmniejszenie, w miar moliwoci, prdkoci i energii ruchomych czci lub prdkoci jazdy samej maszyny; umiejscowienie niebezpiecznych czci maszyny w niedostpnych miejscach zob. 212: komentarze do sekcji 1.3.7; umiejscowienie punktw regulacji i konserwacji poza strefami niebezpiecznymi zob. 239: komentarze do sekcji 1.6.1 zacznika I. Etap 2 = priorytet drugiego rzdu Jeeli wyeliminowanie zagroe lub wystarczajce zmniejszenie ryzyka poprzez projektowanie maszyn bezpiecznych z samego zaoenia nie jest moliwe, drugim priorytetem staj si techniczne rodki ochronne stosowane dla ochrony osb przed naraeniem na zagroenia. Do przykadw technicznych rodkw ochronnych nale m.in.: osony: osony stae, ruchome osony blokujce z urzdzeniem ryglujcym w niezbdnych przypadkach osony lub osony nastawne ograniczajce dostp zob. 218-220: komentarze do sekcji 1.4.2.1-1.4.2.3;
162
urzdzenia ochronne zob. 221: komentarze do sekcji 1.4.3; izolowanie elektrycznych elementw pod napiciem zob. 222: komentarze do sekcji 1.5.1; odgradzanie rde haasu zob. 229: komentarze do sekcji 1.5.8; tumienie drga zob. 231: komentarze do sekcji 1.5.9; odseparowanie lub usuwanie substancji niebezpiecznych zob. 235: komentarze do sekcji 1.5.13; urzdzenia kompensujce brak bezporedniej widocznoci zob. 294: komentarze do sekcji 3.2.1; struktury ochronne zabezpieczajce przed zagroeniem przewrceniem si lub przechyleniem bd zagroeniem stwarzanym przez spadajce przedmioty zob. 315 i 316: komentarze do sekcji 3.4.3 i 3.4.4; stabilizatory zob. 335: komentarze do sekcji 4.1.2.1. Etap 3 = priorytet trzeciego rzdu W przypadku ryzyka resztkowego, ktrego nie mona odpowiednio zmniejszy poprzez projektowanie maszyn bezpiecznych z samego zaoenia lub za pomoc technicznych rodkw ochronnych, naley zapewni osobom naraonym informacje w formie ostrzee, umieszczonych na maszynie oraz uytkownikom w instrukcji, tak aby uytkownicy mogli podj konieczne rodki ostronoci 104 . Do przykadw takich ostrzee i instrukcji nale: informacje i ostrzeenia umieszczone na maszynie w formie symboli lub piktogramw zob. 245: komentarze do sekcji 1.7.1; dwikowa lub optyczna sygnalizacja ostrzegawcza zob. 248: komentarze do sekcji 1.7.1.2; wskazanie masy maszyny lub jej czci, ktrych przemieszczanie wymaga uycia urzdze podnoszcych na rnych etapach przewidywanego okresu eksploatacji maszyny zob. 253: komentarze do sekcji 1.7.3; ostrzeenie przed uytkowaniem maszyny przez okrelone osoby, np. mode osoby poniej pewnego wieku zob. 263: komentarze do sekcji 1.7.4.2 lit. g); informacje dotyczce bezpieczestwa montau i instalowania maszyny zob. 264: komentarze do sekcji 1.7.4.2 lit. i); okrelenie koniecznoci zapewnienia operatorom niezbdnych informacji i szkole zob. 266: komentarze do sekcji 1.7.4.2 lit. k);
104
Takie rodki podlegaj krajowym przepisom wdraajcym dyrektyw 89/391/EWG, z pniejszymi zmianami, w sprawie wprowadzenia rodkw w celu poprawy bezpieczestwa i zdrowia pracownikw w miejscy pracy (dyrektywa ramowa) oraz dyrektywom szczegowym przyjtym w tych ramach zob. 140, komentarze do art. 15. 163
informacje dotyczce dodatkowych rodkw ochronnych, ktre powinien podj pracodawca lub uytkownik maszyny zob. 267: komentarze do sekcji 1.7.4.2 lit. l); okrelenie koniecznoci dostarczenia operatorom odpowiednich rodkw ochrony indywidualnej i upewnienia si, e s one stosowane zob. 267: komentarze do sekcji 1.7.4.2 lit. m) 105 . Zapewnienie ostrzee i instrukcji uytkowania uznaje si za integraln cz projektowania i wykonywania maszyny. Fakt, e ten trzeci etap jest ostatnim w hierarchii wanoci podanej w sekcji 1.1.2 lit. b) oznacza jednak, e ostrzeenia i instrukcje nie mog by substytutem projektowania maszyn bezpiecznych z samego zaoenia i technicznych rodkw ochronnych, jeeli zastosowanie tych rodkw jest moliwe, uwzgldniajc stan wiedzy technicznej. 1.1.2 ... Zasady bezpieczestwa kompleksowego (cig dalszy)
c) Podczas projektowania i wykonywania maszyny oraz podczas opracowywania instrukcji producent lub jego upowaniony przedstawiciel musi wzi pod uwag nie tylko zamierzone zastosowanie maszyny, ale take moliwe do przewidzenia niewaciwe uycie. Maszyna musi zosta zaprojektowana i wykonana w sposb zapobiegajcy uytkowaniu odbiegajcemu od normalnego uytkowania, jeeli takie uytkowanie powodowaoby ryzyko. W stosownych przypadkach naley w instrukcjach zwrci uytkownikowi uwag na niedozwolone sposoby uytkowania maszyn, ktre, jak to wynika z dowiadczenia, mog mie miejsce. ... 175 Zapobieganie uytkowaniu odbiegajcemu od normalnego uytkowania Sekcja 1.1.2 lit. c) stanowi logiczn konsekwencj sekcji 1.1.2 lit. a). Poniewa producent maszyny musi przewidzie zarwno zamierzone zastosowanie maszyny, jak rwnie moliwe do przewidzenia niewaciwe uycia zob. 172: komentarze do sekcji 1.1.1 lit. i) naley rwnie podj rodki, aby zapobiec moliwemu do przewidzenia uytkowaniu odbiegajcemu od normalnego uytkowania, stwarzajcemu ryzyko. rodki takie naley wybra zgodnie z hierarchi wanoci ustanowion w sekcji 1.1.2 lit. b). Producent musi zatem w miar moliwoci zapobiega moliwemu do przewidzenia uytkowaniu odbiegajcemu od normalnego uytkowania za pomoc rodkw technicznych. Do przykadw takich rodkw nale m.in.: zapewnienie rodkw ograniczajcych obsug maszyny lub korzystanie z okrelonych urzdze sterowniczych tak, aby byy dostpne jedynie dla osb upowanionych zob. 204: komentarze do sekcji 1.2.5 oraz 297: komentarze do sekcji 3.3;
Zapewnienie rodkw ochrony indywidualnej w miejscu pracy podlega krajowym przepisom wdraajcym dyrektyw Rady 89/656/EWG w sprawie minimalnych wymaga w dziedzinie bezpieczestwa i ochrony zdrowia pracownikw korzystajcych z wyposaenia ochronnego. 164
105
projektowanie maszyn w taki sposb, aby zapobiec bdom montaowym zob. 225: komentarze do sekcji 1.5.4; montowanie urzdze uniemoliwiajcych przemieszczanie si maszyn samojezdnych, gdy kierowca nie znajduje si przy elementach sterowniczych zob. 304: komentarz do sekcji 3.3.2; montowanie urzdze uniemoliwiajcych dziaanie maszyny w przypadku nie uruchomionych stabilizatorw zob. 335: komentarze do sekcji 4.1.2.1; montowanie urzdze uniemoliwiajcych przecienie maszyn podnoszcych zob. 354: komentarze do sekcji 4.2.2 oraz 370: komentarze do sekcji 6.1.2. W przypadku, gdy pozostaje ryzyko resztkowe zwizane z moliwym do przewidzenia uyciem niezgodnym z przeznaczeniem, ktremu nie mona cakowicie zapobiec za pomoc takich rodkw technicznych, naley umieci odpowiednie ostrzeenia na maszynie zob. 249: komentarze do sekcji 1.7.2 oraz w instrukcjach zob. 263: komentarze do sekcji 1.7.4.2 lit. h). 1.1.2 ... Zasady bezpieczestwa kompleksowego (cig dalszy)
d) Maszyna musi by zaprojektowania i wykonana z uwzgldnieniem ograniczenia ruchw operatora w wyniku uywania niezbdnych lub przewidywanych rodkw ochrony indywidualnej. ... 176 Ograniczenia wynikajce ze stosowania rodkw ochrony indywidualnej Sekcja 1.1.2 lit. d) dotyczy szczeglnego aspektu zamierzonego zastosowania maszyny. Operatorzy maszyny mog mie obowizek stosowania rodkw ochrony indywidualnej w celu zmniejszenia ryzyka resztkowego wnikajcego z zagroe, ktrych rdem jest sama maszyna. Do takich rodkw nale na przykad ochronniki suchu przed emitowanym haasem lub ochrany oczu przed wyrzucanymi niebezpiecznymi substancjami lub przedmiotami. Obowizkiem operatorw moe by rwnie stosowanie rodkw ochrony indywidualnej w celu ochrony przed zagroeniami, ktrych rdem nie jest maszyna, ale ktre wystpuj w rodowisku, w ktrym uytkowana jest maszyna. Obowizkiem operatorw maszyn moe by na przykad noszenie obuwia chronicego stopy przed wstrzsami i ostrymi przedmiotami na budowie lub w miejscu pracy, w ktrym uytkowana jest maszyna. Konieczne moe by rwnie stosowanie ochronnych rkawic, odziey i obuwia przez operatorw maszyn uytkowanych w niskiej lub wysokiej temperaturze lub w niekorzystnych warunkach atmosferycznych. Projektowanie i wykonywanie maszyn oraz w szczeglnoci projekt, pooenie i wymiary elementw sterowniczych musz uwzgldnia ograniczenia, ktrym operator bdzie prawdopodobnie podlega ze wzgldu na stosowanie takich rodkw ochrony indywidualnej. Na przykad w przypadku maszyny przeznaczonej do stosowania w warunkach niskiej temperatury rozmieszczenie, wielko i konstrukcja pedaw
165
nonych powinny uwzgldnia noszenie obuwia o duym rozmiarze zob. 300: komentarz do sekcji 3.3.1. 1.1.2 ... Zasady bezpieczestwa kompleksowego (cig dalszy)
e) Maszyna musi by dostarczona z caym wyposaeniem specjalnym i osprztem, niezbdnym do umoliwienia jej bezpiecznej regulacji, konserwacji i uytkowania. 177 Wyposaenie specjalne i osprzt W sekcji 1.1.2 lit. e) nie nakada si na producentw maszyn wymogu dostarczania standardowych narzdzi i wyposaenia niezbdnych do wykonywania czynnoci regulacyjnych i konserwacyjnych (wkrtaki, klucze maszynowe, wcigniki itp.), ktre mona stosowa w przypadku rnych rodzajw maszyn. Jeeli jednak do celw bezpiecznej regulacji, konserwacji i uytkowania wymagane jest stosowanie wyposaenia lub akcesoriw, ktre s specyficzne dla danej maszyny, producent maszyny musi udostpni takie wyposaenie lub osprzt wraz z maszyn. Takie specjalne wyposaenie moe obejmowa na przykad urzdzenia do demontau czci maszyny w celu czyszczenia lub urzdzenia suce do podawania lub zaadunku i rozadunku przedmiotw obrabianych. 1.1.3 Materiay i produkty
Materiay uyte do wykonania maszyny albo produkty stosowane lub powstajce w trakcie jej uytkowania nie mog stwarza zagroenia dla zdrowia i bezpieczestwa osb. W szczeglnoci w przypadku stosowania pynw maszyna musi by zaprojektowana i wykonana w sposb zapobiegajcy ryzyku spowodowanemu napenianiem, uytkowaniem, odzyskiwaniem lub usuwaniem pynw. 178 Zastosowane materiay i produkty Wymaganie okrelone w sekcji 1.1.3 dotyczy kilku rodzajw ryzyka: a) zagroenia powodowane przez materiay lub wyroby stosowane do budowy maszyn, takie jak na przykad metale, tworzywa sztuczne, wyroby wkiennicze lub farby. Naley zwrci uwag na ryzyko dla zdrowia i bezpieczestwa operatorw lub innych osb naraonych na kontakt z tymi materiaami lub na przykad na ryzyko powodowane przez substancje niebezpieczne, ktre mog by emitowane przez te materiay w przypadku ich rozgrzania, uszkodzenia lub zuycia. W miar moliwoci naley zapobiega tym rodzajom zagroe poprzez wybieranie nieszkodliwych materiaw do budowy maszyny; b) zagroenia powodowane przez materiay lub wyroby stosowane podczas uytkowania maszyny, takie jak paliwa, smary, pyny hydrauliczne, chemikalia, elektrolit akumulatorowy, woda, para wodna, sprone powietrze itd. Takie zagroenia mona wyeliminowa lub zmniejszy zwizane z nimi ryzyko poprzez zaprojektowanie maszyny, w ktrej podczas uytkowania bd
166
stosowane materiay lub wyroby nieszkodliwe, lub poprzez zastpowanie materiaw lub wyrobw niebezpiecznych materiaami lub wyrobami mniej niebezpiecznymi. Producent musi okreli w instrukcjach waciwe materiay lub wyroby, ktrych naley stosowa podczas uytkowania maszyny. Jeeli zagroenie nadal istnieje, konieczne jest podjcie rodkw chronicych operatorw przed naraeniem na materiay lub wyroby niebezpieczne uywane podczas eksploatacji maszyny, na przykad poprzez ograniczenie dostpu lub naleytego odseparowania tych materiaw lub wyrobw. W niezbdnych przypadkach odpowiednie ostrzeenia musz zosta umieszczone na maszynie i podane w instrukcjach. W zdaniu drugim sekcji 1.1.3 podkrela si szczeglne aspekty, ktre trzeba wzi pod uwag w przypadku stosowania pynw. Do rodkw, ktre naley podj, aby zapobiec ryzyku spowodowanemu napenianiem, uytkowaniem, odzyskiwaniem lub usuwaniem pynw, nale m.in. odpowiednie rozmieszczenie i konstrukcja zbiornikw i pojemnikw oraz punktw ich napeniania i oprniania, a take zamontowanie tacy ciekowej pod ukadem hydraulicznym, jeeli nie mona cakowicie zapobiec wyciekom. Jeeli zbiorniki s zbiornikami cinieniowymi, konieczne jest wyposaenie ich w rodki obniania cinienia do bezpiecznego poziomu oraz sprawdzania cinienia przed otworzeniem punktw napeniania lub oprniania; c) ryzyko powodowane przez materiay lub wyroby obrabiane, przerabiane lub przeksztacane przez maszyn, takie jak metale, guma, tworzywa sztuczne, drewno, rodki spoywcze, kosmetyki itd. Producent maszyny musi wzi pod uwag materiay, ktre bd obrabiane przez maszyn, oraz podj rodki, aby zapobiec ryzyku zwizanemu z zagroeniami stwarzanymi na przykad przez ostre krawdzie, odpryski, wyrzucane elementy lub gorce bd zimne materiay; d) ryzyko powodowane przez materiay lub wyroby wytworzone podczas uytkowania maszyny. Takimi materiaami mog by albo zamierzone produkty maszyny, albo produkty uboczne lub odpady, na przykad wiry, zrbki, opary lub pyy. Naley zauway, e odniesienie do ryzyka powodowanego przez (...) wyroby powstajce w trakcie uytkowania maszyny w sekcji 1.1.3 nie dotyczy bezpieczestwa produktw wytworzonych przez maszyn. Niektre aspekty ryzyka wspomniane w pkt a)-d) powyej s objte szczegowymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa zob. 208: komentarze do sekcji 1.3.3 dotyczcymi ryzyka powodowanego przez przedmioty spadajce lub wyrzucane, 226: komentarze do sekcji 1.5.5 dotyczce skrajnych temperatur, 227: komentarze do sekcji 1.5.6 dotyczce ryzyka poaru, 228: komentarze do sekcji 1.5.7 dotyczce ryzyka wybuchu oraz 235: komentarze do sekcji 1.5.13 dotyczce emisji materiaw i substancji niebezpiecznych.
167
1.1.4
Owietlenie
Maszyna musi by wyposaona w owietlenie stanowice jej integraln cz, odpowiednie do przeprowadzania zwizanych z ni czynnoci, w przypadku gdy brak takiego owietlenia moe wywoa ryzyko mimo owietlenia zewntrznego o normalnym nateniu. Maszyna musi by zaprojektowania i wykonana w taki sposb, aby owietlenie nie powodowao uciliwych obszarw zacienienia, mczcych olnie i niebezpiecznego efektu stroboskopowego spowodowanego owietleniem czci ruchomych. Wewntrzne czci wymagajce czstych kontroli i regulacji oraz obszary konserwacji musz by wyposaone w odpowiednie owietlenie. 179 Owietlenie wasne Producent maszyny ma prawo zakada, e owietlenie zewntrzne w miejscu stosowania maszyny bdzie miao normalne natenie. Normalne natenie mona oceni na przykad biorc pod uwag poziomy owietlenia dla miejsc pracy we wntrzach i na zewntrz wskazane w normach EN 12164 cz 1 i 2 106 . Akapit pierwszy sekcji 1.1.4 wymaga, aby producent zapewni owietlenie stanowice integraln cz maszyny w przypadku, gdy owietlenie oglne o normalnym nateniu moe by nieodpowiednie do zapewnienia bezpieczestwa uytkowania maszyny. Takie owietlenie moe by konieczne na przykad na stanowiskach pracy, ktre mog znajdowa si w zacienionym miejscu, w zamknitych lub zakrytych miejscach pracy bd kabinach. Takie owietlenie moe by rwnie konieczne w przypadku, gdy dla zada operatorw wymagajcych widocznoci niezbdny jest wyszy poziom luminancji ni poziom, ktry moe zapewni owietlenie zewntrzne. Akapit trzeci sekcja 1.1.4 zawiera dodatkowy wymg wyposaenia w owietlenie wasne wewntrznych czci maszyny, do ktrych wymagany jest czsty dostp do celw kontroli, regulacji i konserwacji. Akapit drugi sekcja 1.1.4 dotyczy projektowania owietlenia wasnego maszyny tak, aby nie generowao ono innych zagroe. Specyfikacje dotyczce owietlenia wasnego maszyny przedstawiono w normie EN 1837 107 .
EN 12464-1:2002 wiato i owietlenie Owietlenie miejsc pracy Cz 1: Miejsca pracy we wntrzach; EN 12464-2:2007 Owietlenie miejsc pracy Cz 2: Miejsca pracy na zewntrz.
107
106
EN 1837:1999+A1:2009 Bezpieczestwo maszyn Owietlenie wasne maszyn.
168
1.1.5
Konstrukcja maszyny uatwiajca jej obsug
Maszyna lub kada z jej czci skadowych musz: umoliwia bezpieczn obsug i transport, by zapakowane lub zaprojektowane w sposb umoliwiajcy bezpieczne i niepowodujce uszkodze skadowanie. W trakcie transportowania maszyny lub jej czci skadowych nie moe by moliwoci nagego ruchu lub powstania zagroenia wynikajcego z braku statecznoci, jeeli maszyna lub jej czci skadowe obsugiwane s zgodnie z instrukcjami. W przypadku gdy masa, wielko lub ksztat samej maszyny lub jej rnych czci skadowych uniemoliwiaj jej rczne przemieszczanie, maszyna lub kada z jej czci skadowych musz: by wyposaone w elementy umoliwiajce zamocowanie do urzdzenia podnoszcego, lub by zaprojektowane w sposb umoliwiajcy zamocowanie tego rodzaju elementw, lub mie ksztat umoliwiajcy atwe zamocowanie ich do typowych urzdze podnoszcych. W przypadku gdy maszyna lub jedna z jej czci skadowych jest przewidziana do przemieszczania rcznego, musi ona: by atwo przemieszczalna, albo posiada wyposaenie do bezpiecznego podnoszenia i przemieszczania. W przypadku obsugi narzdzi lub czci maszyn, ktre mimo niewielkiej masy mog stwarza zagroenie, musz by opracowane szczeglne ustalenia. 180 Przemieszczanie maszyny i jej czci Wymagania okrelone w sekcji 1.1.5 maj by stosowane biorc pod uwag rne etapy czasu ycia danej maszyny zob. 173: komentarze do sekcji 1.1.2 lit. a). Sekcja 1.1.5 dotyczy maszyny lub kadej z jej czci. Nie oznacza to, e wszystkie czci maszyny musz by zaprojektowane w sposb umoliwiajcy bezpieczn obsug, ale tylko te czci maszyny (lub sama maszyna), ktre mog wymaga oddzielnej obsugi. Maszyny przenone trzymane w rku lub prowadzone rcznie wymaganiom szczegowym zob. 278: komentarze do sekcji 2.2.1. podlegaj
Obsuga maszyny lub jej czci czsto odbywa si na etapach innych ni normalna eksploatacja, takich jak transport, zaadunek i rozadunek, monta, instalacja, demonta, ustawianie lub konserwacja. Elektronarzdzia rczne przeznaczone do uytku konsumenckiego musz by na przykad zapakowane tak, aby zapewniay bezpieczestwo ich transportu, skadowania podczas dystrybucji oraz przewiezienie do domu przez konsumentw. Obrabiarka musi by na przykad zapakowana tak, aby zapewnione byo bezpieczestwo jej transportu do zakadu uytkownika oraz zaprojektowana i wykonana tak, aby zapewnione byo bezpieczestwo jej zaadunku,
169
transportu, rozadunku i przemieszczenia na miejsce instalowania. Konieczna moe by czsta wymiana cikich czci maszyny, takich jak na przykad forma wtryskarki lub tocznik prasy do obrbki metali, w zalenoci od rodzaju pracy, jaka ma by wykonywana. Maszyny przeznaczone do czasowego instalowania na kolejnych obiektach w okresie ich eksploatacji, na przykad urawie wieowe, musz by zaprojektowane w sposb umoliwiajcy bezpieczn obsug ich czci podczas montau i demontau oraz ich bezpieczny zaadunek i przymocowanie do rodkw transportu midzy miejscami zainstalowania. Szczegln uwag naley zwrci na czci, ktre mog utraci stabilno podczas transportu na przykad na samochodzie ciarowym jadcym po nierwnym terenie. Wymagane s instrukcje zaadunku oraz, w niektrych przypadkach, konieczne moe by dodatkowe wyposaenie, takie jak na przykad stela do transportu, aby zapewni stabilno podczas transportu. W akapitach trzecim i czwartym sekcji 1.1.5 wprowadza si rozrnienie midzy maszynami lub ich czciami skadowymi, ktrych nie mona bezpiecznie przemieszcza rcznie, a maszynami lub ich czciami, ktre mona bezpiecznie przemieszcza rcznie. Oceniajc, do ktrej kategorii naley maszyna lub jej czci, naley uwzgldni krajowe przepisy wdraajce przepisy dyrektywy 90/269/EWG 108 oraz kryteria podane w odpowiednich normach zharmonizowanych 109 . Podczas projektowania maszyn lub ich czci maszyn, ktre maj by bezpiecznie przesuwane lub podnoszone rcznie, konieczne jest unikanie ostrych krawdzi. Szczegln uwag naley zwrci na wymagan pozycj operatora 110 . 1.1.6 Ergonomia
Niewygoda, zmczenie oraz fizyczne i psychiczne napicie odczuwane przez operatora w zamierzonych warunkach uytkowania musz by ograniczone do moliwego minimum, z uwzgldnieniem zasad ergonomii, takich jak: dopuszczenie rnorodnoci warunkw fizycznych operatora, jego siy i wytrzymaoci, zapewnienie wystarczajcej przestrzeni dla ruchw czci ciaa operatora, unikanie okrelania tempa pracy przez maszyn, unikanie monitorowania wymagajcego dugotrwaej koncentracji, dostosowanie oddziaywania czowiek/maszyna do moliwych do przewidzenia cech charakterystycznych operatorw.
Dyrektywa Rady 90/269/EWG z dnia 29 maja 1990 r. w sprawie minimalnych wymaga dotyczcych ochrony zdrowia i bezpieczestwa podczas rcznego przemieszczania ciarw w przypadku moliwoci wystpienia zagroenia, zwaszcza urazw krgosupa pracownikw (czwarta szczegowa dyrektywa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG).
109
108
EN 1005-2:2003+A1:2008 Bezpieczestwo maszyn Moliwoci fizyczne czowieka Cz 2: Rczne przemieszczanie maszyn i ich czci. EN 1005-4: 2005+A1: 2008 Bezpieczestwo maszyn Moliwoci fizyczne czowieka Cz 4: Ocena pozycji pracy i ruchw w relacji do maszyny.
110
170
181 Zasady ergonomii Wymagania okrelone w sekcji 1.1.6 dotycz ergonomii. Ergonomi jako dyscyplin mona zdefiniowa nastpujco:
Ergonomia (czyli badanie czynnikw ludzkich) jest to dyscyplina naukowa, zajmujca si zrozumieniem oddziaywa zachodzcych pomidzy ludmi a innymi elementami systemu pracy, w ktrym stosuje si teorie, zasady, dane i metody projektowania, w 111 celu optymalizacji dobrostanu czowieka i funkcjonowania caego .
Aspekty ergonomii, o ktrych mowa w sekcji 1.1.6, mona podzieli na dwie grupy. Pierwsza grupa obejmuje czynniki ergonomiczne, ktre naley uwzgldni przy projektowaniu maszyny. W tiret w sekcji 1.1.6 wymienia si pi czynnikw, naley jednak podkreli, e lista ta nie jest wyczerpujca, ale ma na celu zwrcenie uwagi producentw na niektre wane aspekty zasad ergonomii. Druga grupa, wymieniona w pierwszym zdaniu sekcji 1.1.6, obejmuje negatywne skutki, do ktrych moe doprowadzi nieuwzgldnienie tych czynnikw. Dobry projekt ogranicza negatywne skutki dla ludzi powizane z tymi czynnikami, natomiast niewaciwy projekt moe zwiksza niewygod, obcienie fizyczne lub psychiczne. Skutki te mog z kolei prowadzi na przykad do schorze ukadu miniowoszkieletowego. Ponadto zwikszaj one prawdopodobiestwo wypadkw.
111
EN ISO 6385: 2004 Zasady ergonomiczne w projektowaniu systemw pracy (ISO6385:2004). 171
Poniszy schemat ilustruje wymagania okrelone w sekcji 1.1.6.

Dopuszczenie zmiennych cech Rnorodno operatorw: warunki fizyczne operatorw sia wytrzymao
Zapewnienie wystarczajcej przestrzeni dla ruchw czci ciaa operatora: postawa dynamika
Przestrze dla ruchw Napicie fizyczne Tempo pracy

Stresory, obcienia
Niewygoda
Negatywne skutki
Unikanie narzucania tempa pracy przez maszyn: tempo prdko Unikanie monitorowania wymagajcego dugotrwaej koncentracji: czujno czynnoci umysowe (liczba, zoono) Dostosowanie oddziaywania czowiek/maszyna do moliwych do przewidzenia cech charakterystycznych operatorw: wzrokowych suchowych wraliwoci odczuciowych
Napicie psychiczne Koncentracja
Zmczenie
Niewygoda, zmczenie oraz fizyczne i psychiczne napicie odczuwane przez operatora w zamierzonych warunkach uytkowania musz by ograniczone.
Oddziaywanie czowiek/maszyna
Czynniki ergonomiczne
Moliwe negatywne skutki
Wytyczne dotyczce praktycznego zastosowania zasad ergonomii w projektowaniu i wytwarzaniu maszyn podano w grupie norm zharmonizowanych opracowanych przez CEN TC 122 Ergonomia. Zaleno midzy tymi normami a czynnikami ergonomicznymi wymienionymi powyej przedstawiono w oddzielnej tabeli oraz w szeregu broszur informacyjnych. Poza oglnym wymaganiem okrelonym w sekcji 1.1.6, zasady ergonomii musz by rwnie uwzgldniane przy stosowaniu wymaga w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa w wielu innych sekcjach zacznika I. Na przykad ponisze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa obejmuj istotne aspekty ergonomii: Wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa majce zastosowanie do wszystkich maszyn: owietlenie (sekcja 1.1.4), obsuga maszyny i jej czci (sekcja 1.1.5), stanowisko operatora (sekcje 1.1.7 i 1.1.8), elementy sterownicze (sekcja 1.2.2),
172
skrajne temperatury (sekcja 1.5.5), haas (sekcja 1.5.8), drgania (sekcja 1.5.9), promieniowanie (sekcja 1.5.10), emisja materiaw i substancji niebezpiecznych (sekcja 1.5.13), ryzyko zwizane z zagroeniem polizgnicia si, potknicia lub upadku (sekcja 1.5.15), konserwacja maszyn (sekcja 1.6.1), dostp do stanowisk pracy i miejsc konserwacji (sekcja 1.6.2), interwencje operatora (sekcja 1.6.4), informacja (sekcja 1.7); Dodatkowe zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa dotyczce maszyn przenonych trzymanych w rku lub prowadzonych rcznie: Wymagania oglne (sekcja 2.2.1), instrukcje drgania (sekcja 2.2.1.1); Dodatkowe zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa dotyczce przemieszczania si maszyn: stanowiska kierowcy (sekcja 3.2.1), siedzisko (sekcja 3.2.2), stanowiska innych osb (sekcja 3.2.3), elementy sterownicze (sekcja 3.3.1), uruchamianie/jazda (sekcja 3.3.2), ruch maszyn sterowanych przez kierowcw pieszych (sekcja 3.3.4), rodki dostpu (sekcja 3.4.5), znaki, sygnay i ostrzeenia (sekcja 3.6.1), instrukcje drgania (sekcja 3.6.3.1); Dodatkowe zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa dotyczce podnoszenia: ruch adunkw podczas przemieszczania (sekcja 4.1.2.7), dostp do podstawy adunkowej (sekcja 4.1.2.8.2), sterowanie ruchami (sekcja 4.2.1);
173
Dodatkowe zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa dotyczce podnoszenia osb: elementy sterownicze (sekcja 6.2), dostp do podstawy adunkowej (sekcja 6.4.3). 1.1.7 Stanowisko operatora:
Stanowisko operatora musi by tak zaprojektowane i wykonane, aby unikn ryzyka powodowanego przez gazy spalinowe lub brak tlenu. Jeeli maszyna jest przeznaczona do uytkowania w rodowisku niebezpiecznym, stwarzajcym ryzyko dla zdrowia i bezpieczestwa operatora lub jeeli sama maszyna przyczynia si do powstania niebezpiecznego rodowiska, musz zosta zastosowane odpowiednie rodki w celu zapewnienia operatorowi dobrych warunkw pracy i ochrony przed moliwymi do przewidzenia zagroeniami. W stosownych przypadkach stanowisko pracy operatora musi by wyposaone w odpowiedni kabin zaprojektowan, wykonan lub wyposaon tak, aby speniaa powysze wymagania. Wyjcie musi umoliwia szybk ewakuacj. Ponadto w stosownych przypadkach naley przewidzie wyjcie awaryjne w kierunku innym ni wyjcie normalne. 182 Stanowisko operatora w rodowiskach niebezpiecznych Stanowiska operatora s to miejsca znajdujce si na lub w maszynie, gdzie operatorzy, zdefiniowani w sekcji 1.1.1 lit. d), wykonuj swoje zadania. Producent musi opisa w instrukcjach stanowisko lub stanowiska pracy, ktre mog zajmowa operatorzy zob. 262: komentarze do sekcji 1.7.4.2 lit. f). Wymaganie okrelone w akapicie pierwszym sekcji 1.1.7 ma zastosowanie gwnie do maszyn wyposaonych w silniki spalinowe. Wymaganie to oznacza po pierwsze, e konieczne jest ograniczenie emisji niebezpiecznych gazw spalinowych do minimum. Na przykad w przypadku maszyn przeznaczonych do stosowania w pomieszczeniach konieczne jest zamontowanie odpowiednich instalacji wycigowych lub filtrujcych gazy spalinowe. Po drugie, w przypadku gdy pozostaje ryzyko naraenia na niebezpieczne gazy spalinowe, konieczne jest zapewnienie rodkw w celu zagwarantowania, aby operatorzy nie wdychali takich gazw i mieli odpowiedni dopyw powietrza nadajcego si do oddychania. Akapit drugi sekcji 1.1.7 ma bardziej oglny charakter i wymaga ochrony operatorw przed wszelkim zagroeniami powodowanymi przez przewidywane uytkowanie maszyny w niebezpiecznym rodowisku. Takie zagroenia mog obejmowa na przykad zagroenia wysokimi i niskimi temperaturami, zagroenia haasem, promieniowaniem, wilgoci, niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi lub powietrzem zanieczyszczonym niebezpiecznymi substancjami. Producent musi zatem uwzgldni zakadane i przewidywane warunki uytkowania maszyny. Jeeli na przykad maszyna zostaa wprowadzona do obrotu w pastwie charakteryzujcym si umiarkowanym klimatem, zapewnienie ochrony przed skrajnie niskimi temperaturami moe nie by konieczne, natomiast potrzebna moe by ochrona przed pyem i wysokimi temperaturami. Specjaln uwag naley zwrci na maszyny,
174
z uytkowaniem ktrych wie si generowanie niebezpiecznych substancji, takich jak py, opary lub toksyczne aerozole; przykady to maszyny do rozdrabniania i przesiewania materiaw i ska, maszyny do transportu ziarna oraz komory do malowania natryskowego. Akapit trzeci sekcji 1.1.7 dotyczy jednego ze rodkw, ktry mona zastosowa w celu zapewnienia ochrony stanowiska operatora. Termin kabina zastosowany w tym akapicie jest oglnym okreleniem zamknitego stanowiska operatora, jak na przykad kabina w maszynach samojezdnych lub obudowany panel sterowania w stacjonarnych maszynach przemysowych. Aby speni wymagania okrelone w dwch pierwszych akapitach sekcji 1.1.7, konieczne jest wyposaenie kabiny lub obudowy w niezbdne rodki do oczyszczania i uzdatniania powietrza wchodzcego do kabiny oraz zapobiegania dostawania si powietrza przez nieszczelnoci, na przykad dziki utrzymywaniu wyszego cinienia ni atmosferyczne. Poza zapewnieniem ochrony przed niebezpiecznym rodowiskiem, przedmiotowe obudowy mog by rwnie zaprojektowane i wykonane tak, aby chroni operatorw przed naraaniem na emitowany haas zob. 229: komentarze do sekcji 1.5.8. W przypadku niektrych maszyn samojezdnych kabina moe by wyposaona w struktur ochronn przed zagroeniem przewrcenia si lub przechylenia lub zagroeniem spadajcymi przedmiotami zob. 315 i 316: komentarze do sekcji 3.4.3 i 3.4.4. 1.1.8 Siedzisko
W stosownych przypadkach i jeeli pozwalaj na to warunki pracy, stanowiska pracy bdce integraln czci maszyny musz by tak zaprojektowane, aby umoliwiay zamontowanie siedziska. Jeeli przewiduje si, e operator bdzie siedzia w trakcie pracy, a stanowisko operatora jest integraln czci maszyny, w maszynie musi by przewidziane siedzisko. Siedzisko operatora musi umoliwia mu utrzymanie stabilnej pozycji. Ponadto musi istnie moliwo dostosowania siedziska i jego odlegoci od urzdze sterujcych do operatora. Jeeli maszyna jest naraona na drgania, siedzisko musi by zaprojektowane i wykonane tak, aby drgania przenoszone na operatora byy zredukowane do najniszego poziomu, ktry jest moliwy do uzyskania w uzasadniony sposb. Zamocowanie siedziska musi wytrzymywa wszystkie siy, jakie mog na nie oddziaywa. Jeeli pod nogami operatora nie ma podogi, musz by przewidziane podnki pokryte materiaem przeciwpolizgowym. 183 Siedziska i ich zapewnienie Wymaganie okrelone w sekcji 1.1.8 dotyczy szczeglnego aspektu oddziaywania zachodzcego midzy operatorem i maszyn, ktre w przypadku zego projektu moe by rdem zarwno niewygody i zmczenia, jak i uszczerbku na zdrowiu zob. 181: komentarze do sekcji 1.1.6. W akapicie pierwszym sekcji 1.1.8 wymaga si, aby maszyna zostaa zaprojektowana w sposb umoliwiajcy w stosownych przypadkach i jeeli pozwalaj na to warunki pracy zamontowanie siedzisk. Producenci maszyn musz zatem
175
rozway, czy jest moliwo aby operatorzy czuli si bardziej komfortowo i wykonywali cao lub cz powierzonych im zada z wiksz atwoci i bardziej wydajnie, pracujc w pozycji siedzcej 112 . W takim przypadku stanowisko pracy, inaczej mwic miejsce w obrbie maszyny, na ktrym maj siedzie operatorzy, musi by zaprojektowane w sposb umoliwiajcy zamocowanie niezbdnych siedzisk. Oznacza to, e naley zwrci uwag w szczeglnoci na wysoko powierzchni roboczych, na rozmieszczenie i konstrukcj urzdze sterowniczych i innych czci maszyny, do ktrych operatorzy musz mie dostp, oraz na przestrze przewidzian dla samego siedziska oraz dla dolnych i grnych koczyn operatora. Akapit drugi sekcji 1.1.8 ma zastosowanie w przypadku, gdy zakada si, e operator bdzie siedzia podczas uytkowania maszyny oraz e stanowisko operatora stanowi integraln cz maszyny, tj. kiedy siedziska operatora nie montuje si na pododze obok maszyny, ale na czci samej maszyny. W takim przypadku siedzisko musi by dostarczone wraz z maszyn. W akapicie drugim i trzecim sekcji 1.1.8 okrela si wymagania dotyczce siedziska. Siedzisko musi by zaprojektowane w sposb umoliwiajcy operatorowi utrzymanie stabilnej pozycji, z uwzgldnieniem moliwych do przewidzenia warunkw uytkowania, w szczeglnoci moliwych do przewidzenia ruchw maszyny. Poszczeglne parametry samego siedziska, takie jak wysoko, szeroko, gboko i kt nachylenia siedziska, pooenie oparcia oraz w stosownych przypadkach pooenie podokietnikw i podnkw, musz by regulowane z uwzgldnieniem zmiennoci warunkw fizycznych operatorw. Pooenie siedziska w stosunku do pooenia urzdze sterowniczych, w tym pedaw, ktrych ma uywa operator, rwnie musi by moliwe do regulacji. Mona to osign umoliwiajc regulowanie pooenia siedziska albo urzdze sterowniczych 113 lub obu cznie. W przypadku maszyny, ktrej operator, znajdujcy si w pozycji siedzcej, moe by naraony na drgania spowodowane sam prac maszyny lub przemieszczaniem si maszyny po nierwnym terenie, zapewnienie siedziska z odpowiednim systemem tumienia drga jest jedynym ze sposobw na zmniejszenie ryzyka naraenia operatorw znajdujcych si w pozycji siedzcej na drgania caego ciaa zob. 231: komentarze do sekcji 1.5.9 114 .
112
EN 1005-4: 2005+A1: 2008 Bezpieczestwo maszyn Moliwoci fizyczne czowieka Cz 4: Ocena pozycji pracy i ruchw w relacji do maszyny.
113
Zob. EN ISO 14738:2008 Bezpieczestwo maszyn Wymagania antropometryczne dotyczce projektowania stanowisk pracy przy maszynie (ISO 14738:2002, cznie z Cor 1:2003 oraz Cor 2:2005). Zob. na przykad EN ISO 7096:2008 Maszyny do robt ziemnych Ocena laboratoryjna drga mechanicznych na siedzisku operatora (ISO 7096:2000).
114
176
1.2 1.2.1
UKADY STEROWANIA Bezpieczestwo i niezawodno ukadw sterowania
Ukady sterowania musz by zaprojektowane i wykonane w sposb, ktry zapobiegnie powstawaniu sytuacji zagroenia. Przede wszystkim musz one by zaprojektowane i wykonane w taki sposb, aby: mogy wytrzyma przewidywane obcienia podczas pracy i oddziaywanie czynnikw zewntrznych, defekty sprztu komputerowego i oprogramowania ukadu sterowania nie prowadziy do sytuacji zagroenia, bdy w ukadach logicznych sterowania nie prowadziy do sytuacji zagroenia, moliwe do przewidzenia bdy ludzkie w trakcie pracy nie prowadziy do sytuacji zagroenia. maszyna nie moe uruchamia si nieoczekiwanie, parametry maszyny nie mog zmienia si w sposb niekontrolowany, jeeli taka zmiana moe prowadzi do sytuacji zagroenia, po wydaniu polecenia zatrzymania, maszyna musi si zatrzyma, adna ruchoma cz maszyny lub element zamocowany w maszynie nie moe odpada lub zosta wyrzucony, automatyczne lub rczne zatrzymywanie jakichkolwiek czci ruchomych nie moe zosta zakcone, urzdzenia ochronne musz by w peni skuteczne lub wyda polecenie zatrzymania, czci ukadu sterowania zwizane z bezpieczestwem musz dziaa w spjny sposb w caym zespole maszyn lub maszyn nieukoczonych.
Naley zwrci szczegln uwag na nastpujce kwestie:
W przypadku sterowania bezprzewodowego musi zosta uruchomione automatyczne zatrzymanie w momencie nieotrzymania prawidowego sygnau sterujcego, w tym w przypadku utraty cznoci. 184 Bezpieczestwo i niezawodno ukadw sterowania Ukad sterowania maszyny jest systemem, ktry reaguje na sygnay wejciowe pochodzce od czci maszyny, od operatorw, od zewntrznego wyposaenia sterujcego lub jakiejkolwiek kombinacji powyszych czynnikw, oraz generuje odpowiednie sygnay wyjciowe do elementw wykonawczych maszyny, powodujc podane jej dziaanie. W ukadach sterowania mona wykorzystywa rne technologie lub kombinacje technologii, na przykad technologie mechaniczne, hydrauliczne, pneumatyczne, elektryczne lub elektroniczne. Elektroniczne ukady sterowania mog by programowalne. Zaprojektowanie i wykonanie ukadu sterowania w sposb zapewniajcy bezpieczne i niezawodne funkcjonowanie maszyny jest kluczowym czynnikiem zapewnienia
177
bezpieczestwa maszyny jako caoci. Operatorzy musz by w stanie zapewni bezpieczne i zgodne z oczekiwaniami funkcjonowanie maszyny w kadym momencie. Wymagania okrelone w sekcji 1.2.1 maj zastosowanie do wszystkich czci ukadu sterowania, ktre w przypadku defektu lub uszkodzenia mog doprowadzi do zagroe wynikajcych z niezamierzonego lub nieoczekiwanego funkcjonowania maszyny. Maj one szczeglne znaczenie dla projektu i wykonania tych czci ukadu sterowania, ktre s zwizane z funkcjami bezpieczestwa, takich jak czci ukadu sterowania zwizane z urzdzeniami blokujcymi i ryglujcymi osony, z urzdzeniami ochronnymi lub urzdzeniami zatrzymywania awaryjnego, poniewa uszkodzenie zwizanych z bezpieczestwem czci ukadu sterowania moe doprowadzi do niebezpiecznej sytuacji przy kolejnym przywoaniu danej funkcji bezpieczestwa. Niektre funkcje bezpieczestwa mog si rwnie pokrywa z funkcjami operacyjnymi, jak na przykad w przypadku oburcznego uruchamiajcego urzdzenia sterowniczego oburcznego. W akapicie pierwszym i jego czterech tiret sekcji 1.2.1 okrela si podstawowe wymagania dotyczce niezawodnoci i bezpieczestwa ukadw sterowania. W akapicie drugim i jego siedmiu tiret sekcji 1.2.1 opisano gwne niebezpieczne zdarzenia i sytuacje, ktrych trzeba unika. Zgodnie z pierwszym tiret akapitu pierwszego sekcj 1.2.1 ukady sterowania musz by w stanie wytrzyma przewidywane naraenia podczas pracy oraz oddziaywanie czynnikw zewntrznych, uwzgldniajc moliwe do przewidzenia sytuacje odbiegajce od normy zob. 160: komentarze do zasady oglnej nr 2 oraz 175: komentarze do sekcji 1.1.2 lit. c). Ukad sterowania musi zatem wytrzymywa, na przykad, oddziaywania mechaniczne wynikajce z funkcjonowania samej maszyny lub jej rodowiska, takie jak wstrzsy, drgania i zuycie wynikajce z tarcia. Ukady sterowania musz wytrzymywa wpyw warunkw wewntrznych i zewntrznych, w ktrych maszyna ma funkcjonowa, takich jak wilgo, skrajne temperatury, atmosfery powodujce korozj i zapylenie. Waciwe funkcjonowanie ukadw sterowania nie moe by zakcane przez promieniowanie elektromagnetyczne, niezalenie od tego, czy wytwarzane jest przez czci samej maszyny, czy przez elementy zewntrzne w warunkach, w ktrych maszyna ma by uytkowana zob. 233: komentarze do sekcji 1.5.11. Akapit pierwszy tiret drugie i trzecie sekcji 1.2.1 dotyczy funkcjonowania ukadu sterowania w przypadku defektu lub bdu sprztowego lub programowego. W wymaganiach tych uwzgldnia si moliwo wystpienia defektw ukadu sterowania spowodowanych na przykad uszkodzeniem elementu mechanicznego, hydraulicznego, pneumatycznego lub elektrycznego lub bdem w oprogramowaniu ukadu programowalnego. Ukady sterowania musz by zaprojektowane i wykonane w taki sposb, aby ewentualne defekty lub bdy nie prowadziy do sytuacji niebezpiecznych, takich jak sytuacje opisane w drugim akapicie sekcji 1.2.1 zob. take 205: komentarze do sekcji 1.2.6. Niebezpieczne funkcje maszyny mona kontrolowa na przykad dziki zatrzymaniu funkcji, odciciu zasilania lub uniemoliwieniu niebezpiecznej realizacji funkcji. Jeeli istotne funkcje maszyny mog by kontynuowane pomimo wystpienia defektu lub uszkodzenia dziki strukturze redundancyjnej, musi istnie rodek wykrywania defektu lub uszkodzenia, tak aby mona byo podj konieczne dziaania w celu osignicia lub utrzymania stanu bezpiecznego.
178
rodki zastosowane w celu spenienia tego wymogu zale od rodzaju ukadu sterowania, odnonej czci ukadu sterowania oraz od ryzyka, ktre mogoby wystpi w wyniku jego uszkodzenia. Mona wykorzysta nastpujce rozwizania: wykluczenie lub ograniczenie moliwoci wystpienia defektw lub uszkodze, ktre mog wpyn na funkcj bezpieczestwa poprzez wykorzystanie szczeglnie niezawodnych elementw oraz zastosowanie sprawdzonych zasad bezpieczestwa, jak na przykad zasada wymuszonego dziaania mechanicznego jednego elementu na drugi element; zastosowanie standardowych elementw z kontrol funkcji bezpieczestwa w odpowiednich odstpach czasu przez ukad sterowania; redundancj czci ukadu sterowania, tak aby pojedynczy defekt lub uszkodzenie nie prowadzio do utraty funkcji bezpieczestwa. Mona wykorzysta zrnicowanie technologii wykonania elementw redundantnych, aby unikn powszechnych przyczyn uszkodze; automatyczne monitorowanie majce zagwarantowa, e defekty i uszkodzenia bd wykrywane oraz e podejmowane bd konieczne rodki ochronne w celu zapobieenia odnonemu ryzyku. Takie rodki ochronne mog obejmowa zatrzymanie niebezpiecznego procesu, zapobieganie ponownemu uruchomieniu takiego procesu oraz uruchomienie alarmu. Mona stosowa rne kombinacje tych rozwiza. Poziom zapewnienia bezpieczestwa wymagany dla zwizanej z bezpieczestwem danej czci ukadu sterowania jest zaleny od poziomu ryzyka, ktrego dotyczy dana funkcja bezpieczestwa, i powinien zosta okrelony na podstawie oceny ryzyka przeprowadzonej przez producenta. Normy typu C dotyczce okrelonych kategorii maszyn zapewniaj wytyczne odnonie poziomu zapewnienia bezpieczestwa wymaganego dla zwizanych z bezpieczestwem rnych czci ukadu sterowania. Osignicie wymaganego poziomu zapewnienia bezpieczestwa dla zwizanych z bezpieczestwem czci ukadu sterowania musi zosta potwierdzone z uwzgldnieniem zarwno sprztu, jak i aspektw zwizanych z oprogramowaniem takich ukadw. Specyfikacje dotyczce projektowania czci ukadu sterowania zwizanych z bezpieczestwem okrelono w normach EN ISO 13849-1 115 oraz EN 62061 116 . Tiret czwarte akapitu pierwszego w sekcji 1.2.1 dotyczy racjonalnie przewidywalnych bdw ludzkich popenianych w trakcie obsugi maszyny. Aby speni to wymaganie, ukady sterowania musz by, tak dalece jak to moliwe, projektowane z uwzgldnieniem tolerancji bdw. Zapewnienie tolerancji bdw obejmuje takie
115
EN ISO 13849-1:2008 Bezpieczestwo maszyn Elementy systemw sterowania zwizane z bezpieczestwem Cz 1: Oglne zasady projektowania (ISO 13849-1:2006). EN 62061:2005 Bezpieczestwo maszyn Bezpieczestwo funkcjonalne elektrycznych, elektronicznych i programowalnych elektronicznych systemw sterowania zwizanych z bezpieczestwem (IEC 62061:2005). 179
116
rodki, jak wykrywanie bdw i zapewnianie odpowiednich informacji zwrotnych operatorowi w celu uatwienia korekty bdw. Oglne zasady interakcji czowieka z maszyn w celu zminimalizowania bdw operatora okrelono w normie EN 894-1 117 . Akapit trzeci sekcja 1.2.1 obejmuje szczeglne zagroenia zwizane z ukadami sterowania bezprzewodowego, takimi jak np. ukady zdalnego sterowania, wykorzystujce sygnay radiowe, optyczne lub dwikowe; nieprawidowe sygnay lub utrata cznoci midzy urzdzeniami sterowniczymi a maszyn maj by kontrolowane. Naley zauway, e w sekcji 3.3 okrela si dodatkowe wymagania dotyczce ukadw zdalnego sterowania dla maszyn samojezdnych. 1.2.2 ... Elementy sterownicze
185 Elementy sterownicze Elementy sterownicze s czciami ukadu sterowania, ktre wykrywaj sygnay wejciowe wysyane przez operatora zazwyczaj za pomoc nacisku rk lub nog. Istnieje wiele rnych rodzajw elementw sterowniczych, w tym m.in. przyciski, dwignie, czniki, pokrta, suwaki, drki sterownicze, kka rczne, peday, klawiatury i ekrany dotykowe. Elementy sterownicze mog by umieszczone na samej maszynie lub, w przypadku zdalnego sterowania, mog by umieszczone w pewnej odlegoci od maszyny i mog by z ni powizane na przykad za pomoc przewodw lub sygnaw radiowych, optycznych lub dwikowych. Zastosowanie wymaga okrelonych w sekcji 1.2.2 wymaga zwrcenia szczeglnej uwagi na zasady ergonomii, poniewa elementy sterownicze stanowi poczenie midzy maszyn a operatorami zob. 181: komentarze do sekcji 1.1.6. Specyfikacje dotyczce wymaga okrelonych w kolejnych akapitach sekcji 1.2.2 zawarto w normach z serii EN 894 118 oraz w normach z serii EN 61310 119 . Poza oglnymi wymaganiami dotyczcymi elementw sterowniczych okrelonymi w sekcji 1.2.2, nastpujce sekcje zacznika I zawieraj dodatkowe wymogi dla
EN 894-1:1997+A1:2008 Bezpieczestwo maszyn Wymagania ergonomiczne dotyczce projektowania wskanikw i elementw sterowniczych Cz 1: Oglne zasady interakcji midzy czowiekiem a wskanikami i elementami sterowniczymi. EN 894-1:1997+A1:2008 Bezpieczestwo maszyn Wymagania ergonomiczne dotyczce projektowania wskanikw i elementw sterowniczych Cz 1: Oglne zasady interakcji midzy czowiekiem a wskanikami i elementami sterowniczymi; EN 894-2:1997+A1:2008 Bezpieczestwo maszyn Wymagania ergonomiczne dotyczce projektowania wskanikw i elementw sterowniczych Cz 2: Wskaniki; EN 894-3:2000+A1:2008 Bezpieczestwo maszyn Wymagania ergonomiczne dotyczce projektowania wskanikw i elementw sterowniczych Cz 3: Elementy sterownicze.
119 118 117
EN 61310-1:2008 Bezpieczestwo maszyn Wskazywanie, oznaczanie i sterowanie Cz 1: Wymagania dotyczce sygnaw wizualnych, akustycznych i dotykowych (IEC 61310-1:2007); EN 61310-2:2008 Bezpieczestwo maszyn Wskazywanie, oznaczanie i sterowanie Cz 2: Wymagania dotyczce oznaczania (IEC 61310-2:2007); EN 61310-3:2008 Bezpieczestwo maszyn Wskazywanie, oznaczanie i sterowanie Cz 3: Wymagania dotyczce umiejscowienia i dziaania elementw sterowniczych (IEC 61310-3:2007).
180
elementw sterowniczych dla niektrych kategorii maszyn lub dla niektrych rodzajw ryzyka: maszyny przenone trzymane w rku lub prowadzone rcznie sekcje 2.2.1 oraz 2.2.2.1; przemieszczanie si maszyn sekcja 3.3; podnoszenie sekcja 4.2.1; maszyny przeznaczone do pracy pod ziemi sekcja 5.3; maszyny przeznaczone do podnoszenia osb sekcje 6.2 oraz 6.4.2. 1.2.2 ... Elementy sterownicze musz by: ... 186 Identyfikacja elementw sterowniczych Sekcja 1.2.2 tiret pierwsze dotyczca widocznoci i jednoznacznej identyfikacji elementw sterowniczych ma na celu umoliwienie operatorom stosowania tych elementw bez wahania i uniknicia wydawania niezamierzonych polece na skutek pomylenia dwch rnych elementw sterowniczych przez operatorw. Poniewa operatorzy czsto musz wykonywa rne zadania i korzysta z kilku rnych maszyn w trakcie swojej pracy, istotne jest, aby producenci oznaczali elementy sterownicze, korzystajc w miar moliwoci ze standardowych oznacze kolorystycznych, ksztatw i piktogramw, tak aby operatorzy nie byli zaskoczeni, gdy musz wykona inne zadanie lub skorzysta z innej maszyny. Jeeli funkcja elementu sterowniczego wynika jednoznacznie z jego standardowego ksztatu i umiejscowienia, tak jak w przypadku kierownicy w maszynie samojezdnej, dodatkowe sposoby identyfikacji nie s wymagane. Jeeli elementy sterownicze s identyfikowane za pomoc informacji przekazanych pisemnie lub ustnie, informacje takie podlegaj wymaganiom dotyczcym jzyka w odniesieniu do informacji i ostrzee umieszczonych na maszynie zob. 245: komentarze do sekcji 1.7.1. 1.2.2 ... ... rozmieszczone w sposb zapewniajcy bezpieczn obsug, pozbawion wtpliwoci, bezzwoczn i jednoznaczn, Elementy sterownicze (cig dalszy) wyranie widoczne i rozpoznawalne, z uyciem piktogramw we waciwych przypadkach, Elementy sterownicze (cig dalszy)
181
187 Rozmieszczenie elementw sterowniczych W tiret drugie sekcji 1.2.2 wymaga si, aby producenci uwzgldnili zasady ergonomii przy rozmieszczaniu elementw sterowniczych na maszynie w celu zagwarantowania, e elementy te bd wyranie widoczne dla operatorw i atwo dostpne oraz mona bdzie z nich korzysta skutecznie i bezpiecznie bez koniecznoci przyjmowania niewygodnej postawy. Przy rozmieszczaniu elementw sterowniczych naley uwzgldni zadania, ktre maj wykonywa operatorzy, oraz odpowiadajce im tryby pracy, rozmieszczenie i cechy charakterystyczne stanowisk pracy lub stanowisk operatorw, pozycj stojc lub siedzc operatorw oraz konieczno obserwowania niektrych czci maszyny przez operatorw podczas obsugiwania elementw sterowniczych. Ponadto przy rozmieszczaniu elementw sterowniczych naley uwzgldni rozmieszczenie czci maszyny, na ktre wpywa dany element sterowniczy, zgodnie z oglnie przyjtymi zasadami. Na przykad element sterujcy czciami maszyny znajdujcymi si po prawej stronie operatora powinien znajdowa si na prawo od stanowiska operatora; element sterujcy ruchem w gr powinien znajdowa si nad przyciskiem sterujcym ruchem w d itd. W przypadku, gdy elementy sterownicze maj by obsugiwane w okrelonej kolejnoci, naley je rozmieci w takiej wanie kolejnoci. Elementy sterownicze funkcji powizanych powinny by pogrupowane, za elementy sterownicze funkcji niepowizanych powinny by wyranie oddzielone. Elementy sterownicze, ktre prawdopodobnie bd najczciej uywane, lub ktre musz by cigle uywane, naley umieci w centralnym miejscu pola widzenia operatora oraz w obrbie jego bezporedniego zasigu, aby dostp do nich by moliwy bez schylania si. W razie potrzeby konieczne moe by zapewnienie rodkw do regulacji pooenia elementw sterowniczych w celu dostosowania do rnych wymiarw ciaa operatorw. 1.2.2 ... ... 188 Ruch elementw sterowniczych Wymaganie okrelone w tiret trzecim sekcji 1.2.2 dotyczy dwch zasad projektowania elementw sterowniczych, ktre maj na celu zapewnienie zgodnoci z oczekiwaniami uytkownikw oraz z powszechn praktyk w celu uniknicia sytuacji niebezpiecznych i bdw. Wymaganie to ma zastosowanie do ruchw takich elementw sterowniczych, jak np. dwignie lub pokrta. W miar moliwoci kierunek ruchu takich elementw powinien by zgodny z kierunkiem ruchu sterowanego za ich pomoc. W przypadku elementw sterowniczych sterujcych innymi parametrami kierunek ruchu takiego elementu powinien odpowiada oglnie przyjtym zasadom, takim jak na przykad zasada, e
182
Elementy sterownicze (cig dalszy) zaprojektowane tak, aby ich kierunek ruchu by zgodny z wywoywanym skutkiem,
obrcenie elementu zgodnie z kierunkiem ruchu wskazwek zegara zwiksza warto odnonego parametru, za obrcenie elementu w stron przeciwn do kierunku ruchu wskazwek zegara zmniejsza t warto. Szczegln uwag naley zwrci na projektowanie elementw sterowniczych w maszynach, w ktrych stanowisko operatora moe si obraca w stosunku do pozostaych czci maszyny, co powoduje odwrcenie kierunku niektrych ruchw sterowanych elementami sterowniczymi. 1.2.2 ... umiejscowione poza strefami niebezpiecznymi, z wyjtkiem, w przypadku gdy jest to konieczne, niektrych elementw sterowniczych, takich jak urzdzenie do zatrzymywania awaryjnego lub rczny programator robotw, umieszczone tak, aby ich obsuga nie moga powodowa dodatkowego ryzyka, Elementy sterownicze (cig dalszy)
...
189 Umiejscowienie i rozmieszczenie elementw sterowniczych Umiejscowienie i rozmieszczenie elementw sterowniczych poza strefami niebezpiecznymi, zgodnie z wymaganiami tiret czwartego i pitego sekcji 1.2.2, jest jednym ze sposobw na uniknicie naraenia operatorw na zagroenia zob. 165: komentarze do sekcji 1.1.1 lit. b). Wymaganie to musi by stosowane z uwzgldnieniem nie tylko obszarw, w ktrych wystpuje ryzyko bezporedniego kontaktu z niebezpiecznymi elementami maszyny, ale rwnie obszarw, na ktrych moe wystpowa ryzyko stwarzane przez wyrzucane obiekty lub emisje pochodzce z maszyny. Do sposobw speniania tych wymaga nale m.in. umiejscowienie elementw sterowniczych w wystarczajcej odlegoci od ruchomych czci zob. 212: komentarze do sekcji 1.3.7 lub umiejscowienie elementw sterowniczych za ekranem lub wewntrz odpowiedniej kabiny zob. 182: komentarze do sekcji 1.1.7. Jeeli konieczne jest odstpienie od tej oglnej zasady, na przykad w sytuacji, gdy konieczne jest zapewnienie elementw sterowniczych w obrbie strefy niebezpiecznej do celw ustawiania lub konserwacji, wymaganie okrelone w tiret czwartym mona speni dziki zapewnieniu trybu nastawiania lub konserwacji, ktrego wybr powoduje uruchomienie specjalnych rodkw ochronnych, takich jak na przykad przez ruch z ma prdkoci lub z narastajc prdkoci zob. 204: komentarze do sekcji 1.2.5. Wyjtkiem od oglnej zasady jest rwnie zapewnienie urzdze do zatrzymywania awaryjnego wewntrz stref niebezpiecznych zob. 202: komentarze do sekcji 1.2.4.3. 1.2.2 ... ...
183
Elementy sterownicze (cig dalszy) zaprojektowane lub zabezpieczone tak, aby podany efekt, jeeli wie si z nim zagroenie, mg by osignity tylko poprzez wiadome dziaanie;
190 Zapobieganie niezamierzonemu dziaaniu elementw sterowniczych Wymaganie okrelone w tiret szstym sekcji 1.2.2 ma na celu uniknicie niezamierzonego dziaania elementw sterowniczych. Niezamierzone dziaanie moe wynika z rnych przyczyn, takich jak na przykad przypadkowy kontakt czci ciaa operatora lub jego ubrania z elementem sterowniczym, przypadkowe uruchomienie dwch ssiednich elementw sterowniczych (na przykad nacinicie dwch przyciskw lub dwigni jedn rk lub dwch pedaw jedn stop), zablokowanie elementu sterowniczego jak przeszkod znajdujc si w otoczeniu maszyny lub wykorzystanie elementu sterowniczego jako porczy umoliwiajcej dostp do stanowiska operatora zob. 317: komentarze do sekcji 3.4.5. Ryzyko, o ktrym mowa powinno by oceniane w odniesieniu do rnych faz przewidywalnego cyklu ycia maszyny, z uwzgldnieniem zada operatorw i odpowiadajcych im trybw pracy oraz powinno si mu zapobiega poprzez zastosowanie odpowiednich rodkw na etapie projektowania. Do takich rodkw nale na przykad: projektowanie elementw sterowniczych stawiajcych odpowiedni opr, tak aby unikn ich niezamierzonego uruchomienia poprzez delikatny nacisk; rozmieszczanie elementw sterowniczych we wgbieniach lub otaczanie ich konierzem; rozmieszczanie lub zabezpieczanie elementw sterowniczych w taki sposb, aby zapobiec kontaktowi z czciami ciaa lub ubraniem operatora oraz aby uniemoliwi ich zablokowanie przez przeszkody znajdujce si w otoczeniu maszyny; monta takich elementw sterowniczych, ktrych uruchomienie wymaga wykonania dwch niezalenych czynnoci; monta elementw sterowniczych z blokad. 1.2.2 ... wykonane tak, aby mogy wytrzyma moliwe do przewidzenia siy; szczegln uwag naley zwrci na urzdzenia do zatrzymywania awaryjnego, co do ktrych istnieje prawdopodobiestwo, e bd naraone na dziaanie znacznych si. Elementy sterownicze (cig dalszy)
... 191 Wytrzymao elementw sterowniczych Wymaganie okrelone w tiret sidmym sekcji 1.2.2 dotyczy wytrzymaoci mechanicznej elementw sterowniczych. Uszkodzenie elementw sterowniczych moe prowadzi do niebezpiecznej sytuacji ze wzgldu na niemono sterowania dan funkcj. Samo takie uszkodzenie rwnie moe spowodowa obraenia. Stosujc to wymaganie, naley uwzgldni moliwe do przewidzenia warunki uytkowania na rnych etapach przewidywalnego cyklu ycia maszyny oraz rnorodno zada i trybw pracy zob. 207: komentarze do sekcji 1.3.2. Jest to
184
szczeglnie istotne w przypadku urzdze do zatrzymywania awaryjnego, ktrych uruchomienie musi si odbywa szybko i ktre czsto s tak zaprojektowane, e trzeba w nie uderzy zob. 202: komentarze do sekcji 1.2.4.3. 1.2.2 ... W przypadku gdy element sterowniczy jest zaprojektowany i wykonany w celu speniania kilku rnych funkcji, to znaczy przy braku wzajemnej jednoznacznej relacji, czynno, jaka ma by wykonana musi by wyranie zasygnalizowana i w razie potrzeby potwierdzona. ... 192 Elementy sterownicze suce do speniania rnych funkcji Wymaganie okrelone w akapicie drugim sekcji 1.2.2 ma zastosowanie w przypadkach, w ktrych jeden element sterowniczy moe sterowa kilkoma rnymi funkcjami. Na przykad niektre elementy sterownicze mog spenia rne funkcje w zalenoci od wybranego trybu pracy lub sterowania. Elementy sterownicze mog spenia rne funkcje w zalenoci od wyposaenia wymiennego zamontowanego w maszynie. Niektre elementy sterownicze w formie drka mog sterowa rnymi funkcjami za pomoc ruchw do przodu i do tyu, ruchw w bok i ruchw obrotowych, za skutki rnych ruchw drka mog by rnicowane w wyniku korzystania z przyciskw znajdujcych si na szczycie drka lub przecznikw wbudowanych w urzdzenie. Stosowanie takich elementw sterowniczych moe uatwia sterowanie maszynami nalecymi do niektrych kategorii poprzez zmniejszenie liczby i zakresu koniecznych ruchw doni i rki. Przy projektowaniu takich elementw szczeglnie istotne jest jednak, aby skutki rnych ruchw urzdzenia byy wyranie oznaczone oraz aby urzdzenia byy projektowane w sposb pozwalajcy unikn pomylenia rnych funkcji, ktre mog by wykonywane. W stosownych przypadkach w celu uniknicia pomyek naley wprowadzi konieczno wykonania dwch oddzielnych czynnoci, aby mc sterowa dan funkcj. Wymaganie okrelone w sekcji 1.2.2 akapit drugi ma rwnie zastosowanie do tak zwanych maszyn sterowanych numerycznie lub maszyn z programowalnym elektronicznym ukadem sterowania, w ktrych sygnay wejciowe s przekazywane za pomoc klawiatury lub ekranu dotykowego. Jednym ze sposobw na uniknicie bdw jest wskazywanie przez oprogramowanie dziaania, ktre ma zosta wykonane, oraz wymg potwierdzenia przez operatora, zanim sygna wyjciowy zostanie wysany do urzdze uruchamiajcych maszyny. Elementy sterownicze (cig dalszy)
185
1.2.2 ...
Elementy sterownicze (cig dalszy)
Elementy sterownicze musz by tak wykonane, aby ich rozplanowanie, przemieszczenie i opr zwizany z operowaniem nimi byy zbiene z czynnoci, jaka ma by wykonywana, z uwzgldnieniem zasad ergonomii. ... 193 Elementy sterownicze i zasady ergonomii Zgodnie z wymaganiem okrelonym w akapicie trzecim sekcji 1.2.2 waciwoci elementw sterowniczych musz uwzgldnia rne parametry zada operatorw, w tym na przykad: precyzj niezbdn przy ustawianiu elementu sterowniczego; niezbdn szybko wprowadzania ustawie; si potrzebn do obsugi elementu. Naley zwrci uwag na widoczno elementw sterowniczych, na moliwoci operatorw pod wzgldem skutecznego i bezpiecznego dostpu do takich elementw oraz ich skutecznego i bezpiecznego uytkowania we wszystkich warunkach roboczych i trybach obsugi bez koniecznoci przyjmowania niewygodnych pozycji. Rozmieszczenie elementw sterowniczych, wielko skoku ich czci ruchomych oraz sia potrzebna do ich obsugi musz uwzgldnia charakter wykonywanej czynnoci, anatomi funkcjonaln doni i stopy ludzkiej oraz wymiary ciaa operatorw. Elementy sterownicze uytkowane czsto lub cigle musz by tak zaprojektowane, aby wykluczy powtarzalne ruchy w niewygodnych pozycjach lub nadmiern rozpito doni, ktre mog prowadzi do dolegliwoci miniowoszkieletowych. Jeeli niezbdne s elementy sterownicze wymagajce podtrzymywania, musz by one zaprojektowane w taki sposb, aby w jak najwikszym stopniu zmniejszone zostao obcienie dla operatorw zob. 301: komentarze do sekcji 3.3.1, 353: komentarze do sekcji 4.2.1 oraz 371: komentarze do sekcji 6.2. Przestrze midzy elementami sterowniczymi musi by wystarczajca, aby zmniejszy ryzyko niezamierzonego uruchomienia, przy czym nie moe powodowa wykonywania niepotrzebnych ruchw. Szczegln uwag naley zwrci na ewentualno korzystania przez operatorw ze rodkw ochrony indywidualnej, w tym rkawic ochronnych lub obuwia ochronnego zob. 176: komentarze do sekcji 1.1.2 lit. d). Ukad i rozmieszczenie elementw sterowniczych musz rwnie uwzgldnia zdolno przetwarzania informacji przez czowieka, w tym zdolno skupienia uwagi, postrzegania oraz zdolnoci poznawcze.
186
1.2.2 ...
Maszyna musi by wyposaona we wskaniki wymagane do bezpiecznej obsugi. Operator musi by w stanie odczytywa ich wskazania ze stanowiska sterowania. ... 194 Wskaniki i wywietlacze Zgodnie z wymaganiem okrelonym w czwartym akapicie sekcji 1.2.2 maszyny musz by wyposaone w niezbdne wskaniki umoliwiajce operatorom wykonywanie rnych zada. S to na przykad wskaniki informujce operatorw o wartoci odpowiednich parametrw maszyny (midzy innymi takich jak prdko, obcienie, temperatura lub cinienie dotyczcych czci maszyny) oraz o skutkach oddziaywania operatorw na elementy na elementy sterownicze, w przypadku gdy nie s one oczywiste. Wskaniki mog rwnie ostrzega operatorw, jeeli odnone parametry przekrocz bezpieczny zakres wartoci. Tego typu wskaniki mog by poczone z elementami ograniczajcymi, ktre wyzwalaj pewne dziaania, jeeli bezpieczne parametry zostay przekroczone. Wskaniki mog by rwnie stosowne w poczeniu z okrelonym trybem pracy, takim jak tryb pracy z ma prdkoci lub tryb krokowy. Powszechnie stosowane wskaniki obejmuj wywietlacze cyfrowe i ekrany, wywietlacze analogowe, takie jak tarcze i przyrzdy pomiarowe, a take wskaniki dotykowe lub dwikowe. Wskaniki mog stanowi integraln cz elementw sterowniczych lub oddzielne urzdzenia. Jeeli s to oddzielne urzdzenia, musz by zaprojektowane i umieszczone w taki sposb, aby byy atwe do odczytania i zrozumiae dla operatorw na stanowisku sterowania podczas uytkowania powizanych ze wskanikami elementw sterowniczych. W szczeglnoci wskaniki musz by zaprojektowane w sposb uatwiajcy szybkie wykrycie nieprawidowego funkcjonowania maszyny. Wskaniki i wywietlacze s objte wymaganiami okrelonymi w sekcjach 1.7.1, 1.7.1.1 oraz 1.7.1.2 dotyczcymi informacji i ostrzee umieszczonych na maszynach, urzdze informacyjnych oraz urzdze ostrzegawczych. W szczeglnoci wszelkie informacje przekazywane przez wskaniki lub wywietlacze w formie pisemnej lub werbalnej s objte wymaganiami dotyczcymi jzyka okrelonymi w sekcji 1.7.1 zob. 245-248: komentarze do sekcji 1.7.1, 1.7.1.1 i 1.7.1.2.
187
1.2.2 ...
Operator musi mie moliwo stwierdzenia z kadego stanowiska sterowania, e nikt nie znajduje si w strefie niebezpiecznej, lub ukad sterowania musi by zaprojektowany i wykonany w sposb uniemoliwiajcy uruchomienie, jeeli jakakolwiek osoba znajduje si w strefie niebezpiecznej. Jeeli adna z tych moliwoci nie ma zastosowania, uruchomienie maszyny musi by poprzedzone dwikowym lub optycznym sygnaem ostrzegawczym. Osoby naraone musz mie czas na opuszczenie strefy niebezpiecznej lub zapobieenie uruchomieniu maszyny. ... 195 Widoczno stref niebezpiecznych podczas uruchamiania maszyny Zgodnie z sekcj 1.1.2 lit. b) pierwszym rodkiem obniajcym ryzyko powinno by wyeliminowanie lub zmniejszenie ryzyka, na przykad przez zaprojektowanie maszyny w taki sposb, aby nie byo konieczne wchodzenie do stref niebezpiecznych maszyny zob. 239: komentarze do sekcji 1.6.1 bd przez wyposaenie maszyny w osony lub urzdzenia ochronne wykrywajce obecno osb w strefie niebezpiecznej i zapobiegajce uruchomieniu maszyny, dopki te osoby znajduj si tej strefie. Zastosowanie tego rodzaju rodkw nie zawsze jest jednak moliwe. W przypadku, w ktrym istnieje ryzyko, e osoby mog wej do stref niebezpiecznych, celem wymagania okrelonego w pitym i szstym akapicie sekcji 1.2.2 jest stworzenie operatorowi moliwoci upewnienia si przed uruchomieniem maszyny, czy kto nie znalaz si w strefach niebezpiecznych maszyny. Osobami znajdujcymi si w strefach niebezpiecznych mog by inni operatorzy produkcji lub inne osoby naraone takie, jak konserwatorzy. W przypadku stref niebezpiecznych w otoczeniu maszyny, ewentualnymi osobami naraonymi mog by przypadkowi przechodnie zob. 165: komentarze do sekcji 1.1.1 lit. b). Jeeli nie jest moliwe zaprojektowanie maszyny w taki sposb, aby operator sterujcy uruchomieniem maszyny mia dostateczny bezporedni widok na strefy niebezpieczne ze stanowiska sterowania, moe rwnie zosta zapewnione wspomaganie w postaci przekazu obrazu poredniego, na przykad za pomoc lusterek lub telewizji przemysowej (CCTV). W tym wzgldzie naley zauway, e dodatkowe wymagania dotyczce widocznoci ze stanowiska kierowcy maszyn przejezdnych zostay okrelone w sekcji 3.2.1. Jeeli nie jest moliwe zapewnienie poredniej lub bezporedniej widocznoci stref niebezpiecznych ze stanowisk sterowania, uruchomienie maszyny musi by poprzedzone dwikowym lub wizualnym sygnaem ostrzegawczym (bd obydwoma) przy zapewnieniu wystarczajcego czasu midzy sygnaem ostrzegawczym a uruchomieniem lub ruchem maszyny, tak aby umoliwi osobom naraonym opuszczenie stref niebezpiecznych, a jeeli nie jest to moliwe, osoby naraone musz dysponowa rodkiem uniemoliwiajcym uruchomienie maszyny, takim jak na przykad element sterowniczy do zatrzymania awaryjnego umieszczony w strefie niebezpiecznej zob. 202: komentarze do sekcji 1.2.4.3.
188
Specyfikacje dotyczce dwikowych i wizualnych sygnaw ostrzegawczych s podane w normie EN 981 120 . Jeeli czynnoci konserwacyjne mog by przeprowadzane w strefach niebezpiecznych maszyny, musz zosta zastosowane szczeglne rodki zapobiegajce nieoczekiwanemu uruchomieniu maszyny lub jej czci zob. 241: komentarze do sekcji 1.6.. 1.2.2 ... Elementy sterownicze (cig dalszy)
Jeeli to konieczne, naley zastosowa rodki zapewniajce, e maszyna moe by sterowana jedynie ze stanowisk sterowania zlokalizowanych w jednej lub kilku ustalonych wczeniej strefach lub miejscach. ... 196 Rozmieszczenie stanowisk sterowania Wymaganie okrelone w sidmym akapicie sekcji 1.2.2 ma na celu zagwarantowanie, e miejsce, z ktrego operator steruje dziaaniem maszyny bdzie si znajdowa poza strefami niebezpiecznymi maszyny bdzie zlokalizowane w sposb pozwalajcy operatorowi, tak dalece jak to moliwe, upewni si, e inne osoby nie s naraone na ryzyko. Powysze wymaganie powinno stanowi przedmiot szczeglnej uwagi przy uwzgldnianiu zastosowania ruchomych elementw sterowniczych, takich jak podwieszane lub zdalne elementy sterownicze. Ocena ryzyka musi uwzgldnia ryzyko zwizane z faktem, e operator mgby sterowa maszyn z miejsca wystpowania zagroenia, takiego jak na przykad strefa, w ktrej wystpuje ryzyko zgniecenia lub uderzenia przedmiotem spadajcym lub wyrzuconym. 1.2.2 ... Elementy sterownicze (cig dalszy)
Jeeli istnieje kilka stanowisk sterowania ukad sterowania musi by zaprojektowany w taki sposb, aby uywanie jednego stanowiska wykluczao uywanie pozostaych, z wyjtkiem elementw sterowniczych zatrzymujcych i urzdze do zatrzymywania awaryjnego. ... 197 Zwielokrotnione stanowiska sterowania Wymagania okrelone w smym akapicie sekcji 1.2.2 dotycz maszyn wyposaonych w dwa lub wicej stanowisk sterowania przeznaczonych do uytkowania kolejno, przez jednego lub wicej operatorw, w celu wykonywania rnych zada lub sterowania maszyn podczas rnych faz jej dziaania. W celu uniknicia bdnych lub sprzecznych polece, elementy sterownicze przy kadym stanowisku sterowania musz by podczone do ukadu sterowania w taki sposb, aby uywanie jednego
EN 981:1996+A1:2008 Bezpieczestwo maszyn System dwikowych i wizualnych sygnaw niebezpieczestwa oraz sygnaw informacyjnych. 189
120
stanowiska wykluczao uywane pozostaych, z wyjtkiem elementw sterowniczych zatrzymywania i urzdze zatrzymywania awaryjnego. 1.2.2 ... Elementy sterownicze (cig dalszy)
W przypadku gdy maszyna posiada dwa lub wicej stanowiska operatora, kade stanowisko musi by tak wyposaone we wszystkie wymagane elementy sterownicze, aby operatorzy nie przeszkadzali sobie lub nie stwarzali wzajemnie sytuacji zagroenia. 198 Zwielokrotnione stanowiska operatora Ostatni akapit sekcji 1.2.2 ma zastosowanie do maszyn wyposaonych w dwa lub wicej stanowisk operatora, ktre mog by wykorzystywane jednoczenie. Dotyczy to zwykle zespow maszyn, w ktrych rne jednostki skadowe posiadaj wasne stanowiska operatora zob. 38: komentarze do tiret czwartego art. 2 lit. a). Caociowy ukad sterowania takiego zespou i przyporzdkowanie funkcji sterowania do rnych stanowisk musz by zaprojektowane w taki sposb, aby polecenia wydawane na jednym stanowisku operatora nie stwarzay utrudnie lub niebezpiecznej sytuacji dla operatorw na pozostaych stanowiskach roboczych. Naley podj szczeglne rodki ostronoci, jeeli dziaanie jednego elementu zespou automatycznie uruchamia inny jego element zob. 199: komentarze do sekcji 1.2.3.
190
1.2.3
Uruchamianie
Uruchomienie maszyny musi by moliwe jedynie przez zamierzone uaktywnienie elementu sterowniczego przewidzianego do tego celu. To samo wymaganie ma zastosowanie: w przypadku ponownego uruchomienia maszyny po jej zatrzymaniu, niezalenie od przyczyny zatrzymania, w przypadku gdy wprowadza si znaczce zmiany w warunkach pracy maszyny.
Jednake ponowne uruchomienie maszyny lub zmiany w warunkach pracy maszyny mog by dokonane przez zamierzone uaktywnienie urzdzenia innego ni element sterowniczy przewidziany do tego celu, pod warunkiem e nie prowadzi to do sytuacji zagroenia. W przypadku maszyny funkcjonujcej w trybie automatycznym uruchomienie maszyny, ponowne uruchomienie maszyny po jej zatrzymaniu lub zmiana w warunkach pracy maszyny mog by moliwe bez ingerencji, pod warunkiem e nie prowadzi to do sytuacji zagroenia. W przypadku gdy maszyna wyposaona jest w kilka uruchamiajcych elementw sterowniczych, przez co operatorzy mog powodowa wzajemne zagroenia, w celu wyeliminowania takiego ryzyka musz by zainstalowane urzdzenia dodatkowe. Jeeli bezpieczestwo wymaga, aby uruchomienie lub zatrzymanie zostao przeprowadzone w okrelonej kolejnoci, niezbdne s urzdzenia zapewniajce, e czynnoci te zostan wykonane we waciwym porzdku. 199 Sterowanie uruchamianiem Wymagania okrelone w sekcji 1.2.3 maj na celu zapobieganie niezamierzonym lub niespodziewanym uruchomieniom bdcym powszechn przyczyn powanych wypadkw zwizanych z maszynami. Zgodnie z wymaganiem podstawowym okrelonym w pierwszym akapicie sekcji 1.2.3 maszyna moe zosta uruchomiona tylko w wyniku wydania przez operatora polecenia uruchomienia za pomoc okrelonego uruchamiajcego elementu sterowniczego. Wymaganie to ma zastosowanie do wstpnego uruchomienia maszyny na pocztku cyklu roboczego. Zgodnie z drugim akapitem sekcji 1.2.3 to wymaganie podstawowe ma rwnie zastosowanie w przypadku ponownego uruchamiania maszyny po jej zatrzymaniu lub dokonaniu znaczcej zmiany w warunkach pracy maszyny, takiej jak na przykad regulacja prdkoci jej dziaania. Zatem, na przykad, generaln zasad jest, e uruchamianie nie moe by inicjowane przez zamykanie osony blokujcej, przez zwolnienie elementu sterowniczego zatrzymywania lub przez odblokowanie urzdzenia zatrzymywania awaryjnego. zob. 200 202: komentarze do sekcji 1.2.4. Jednak, zgodnie z trzecim akapitem sekcji 1.2.3 wymaganie dotyczce okrelonych elementw sterowniczych uruchamiania lub ponownego uruchamiania nie ma zastosowania w przypadku ponownego uruchamiania lub zmiany warunkw pracy
191
maszyny, jeeli uycie urzdzenia innego ni okrelony element sterowniczy uruchamiania nie stwarza niebezpiecznej sytuacji. Zatem w drodze wyjtku mona na przykad sterowa uruchamianiem niektrych funkcji maszyny, zamykajc oson blokujc (oson sterujc) bd wycofujc osob lub wykrywan cz jej ciaa ze strefy wykrywania urzdzenia ochronnego. Taka waciwo moe by uyteczna ze wzgldw ergonomicznych, aby unikn potrzeby powtarzania czynnoci przy obsudze uruchamiajcego elementu sterowniczego maszyny o krtkim cyklu pracy. Powysze szczeglne rozwizania mona jednak stosowa tylko wtedy, gdy maszyna zostaa zaprojektowana i wykonana z uwzgldnieniem adekwatnych dodatkowych rodkw ochronnych w celu wyeliminowania ryzyka niezamierzonego lub niespodziewanego uruchomienia. Specyfikacje dotyczce szczeglnego zastosowania oson sterujcych lub urzdze ochronnych do uruchamiania cyklu pracy s podane w normie EN ISO 12100-2 121 . Czwarty akapit sekcji 1.2.3 dopuszcza drugi wyjtek od zasady oglnej okrelonej w akapicie pierwszym w przypadkach, w ktrych uruchomienie maszyny bd ponowne uruchomienie po zatrzymaniu lub po zmianie warunkw pracy maszyny nastpuje automatycznie, pod warunkiem e nie stwarza to sytuacji niebezpiecznej. Zgodnie z takim wymaganiem uruchomienie lub ponowne uruchomienie w trybie automatycznym musi by tylko wtedy, gdy niezbdne rodki do ochrony osb przed ryzykiem zwizanym z funkcjami sterowanymi automatycznie s obecne i poprawnie dziaajce. Wymagania okrelone w akapicie pitym sekcji 1.2.3 stanowi uzupenienie wymaga okrelonych w akapitach smym i dziewitym sekcji 1.2.2. Maszyna moe by wyposaona w kilka elementw sterowniczych uruchamiania, poniewa jest wyposaona w kilka stanowisk sterowania przeznaczonych do uycia w rnym czasie lub do rnych zada. W takich przypadkach ukad sterowania musi by zaprojektowany w sposb gwarantujcy uycie tylko jednego elementu sterowniczego uruchamiania w danym momencie zgodnie z smym akapitem sekcji 1.2.2. Kilka elementw sterowniczych uruchamiania mona zastosowa rwnie w przypadku maszyn, w szczeglnoci zespow maszyn, wyposaonych w kilka stanowisk operatora obsugujcych rne jednostki skadowe. W takim przypadku caociowy ukad sterowania zespou musi by zaprojektowany tak, aby uycie jednego elementu sterowniczego uruchamiajcego nie stwarzao niebezpiecznych sytuacji dla pozostaych operatorw. Podobnie oglny projekt ukadu sterowania musi gwarantowa, e elementy maszyny, ktre musz by uruchamiane lub zatrzymywane w okrelonej kolejnoci, mona bdzie uruchamia lub zatrzymywa wycznie w tej kolejnoci oraz, e nieprawidowe sterujce sygnay uruchamiania lub zatrzymywania bd nieskuteczne. Specyfikacje dotyczce zapobiegania niespodziewanemu uruchomieniu maszyn s podane w normie EN 1037 122 .
EN ISO 12100-2:2003+A1:2009 Bezpieczestwo maszyn Pojcia podstawowe, oglne zasady projektowania Cz 2: Zasady techniczne (ISO 12100-2:2003) zob. pkt 5.2.5.3 i 5.3.2.5. 192
121
Naley zauway, e oprcz oglnych wymaga dotyczcych uruchamiania okrelonych w sekcji 1.2.3, w sekcji 3.3.2 przedstawiono dodatkowe wymagania dotyczce uruchamiania w odniesieniu do przemieszczania si maszyn. 1.2.4 1.2.4.1 Zatrzymanie Zatrzymanie normalne
Maszyna musi by wyposaona w element sterowniczy, przy uyciu ktrego mona doprowadzi w bezpieczny sposb do cakowitego zatrzymania maszyny. Kade stanowisko pracy musi by wyposaone w element sterowniczy umoliwiajcy zatrzymanie niektrych lub wszystkich funkcji maszyny, w zalenoci od istniejcego zagroenia, tak aby maszyna pozostawaa przez cay czas bezpieczna. Element sterowniczy zatrzymujcy maszyn musi by uprzywilejowany w stosunku do elementw uruchamiajcych. Z chwil zatrzymania maszyny lub jej niebezpiecznych funkcji zasilanie odpowiednich napdw uruchamiajcych musi zosta odczone. 200 Elementy sterownicze zatrzymywania normalnego Celem wymagania okrelonego w sekcji 1.2.4.1 jest zapewnienie operatorowi moliwoci bezpiecznego zatrzymania maszyny w kadym momencie. Oprcz koniecznoci bezpiecznego zatrzymania maszyny ze wzgldw eksploatacyjnych, istotne jest rwnie, aby operator mg zatrzyma maszyn w przypadku nieprawidowego funkcjonowania, ktre moe spowodowa sytuacj niebezpieczn. Akapit drugi ma zastosowanie do maszyn z co najmniej dwoma stanowiskami pracy. W niektrych przypadkach jeden operator moe sterowa ca maszyn z rnych stanowisk sterowania, w zalenoci od wykonywanych zada oraz fazy pracy maszyny. W innych przypadkach rne czci maszyny mog by sterowane przez kilku operatorw. Zatrzymujcy element sterowniczy umieszczony przy kadym stanowisku pracy moe zatrzymywa ca maszyn lub tylko jej cz, jeeli jest to moliwe bez stwarzania ryzyka zob. 203: komentarze do sekcji 1.2.4.4. W razie potrzeby zatrzymujcy element sterowniczy powinien zatrzyma odpowiednie czci maszyny zoonej poprzez dziaania sekwencyjne zob. 199: komentarze do sekcji 1.2.3. Wymaganie okrelone w akapicie trzecim sekcji 1.2.4.1 jest wymaganiem dotyczcym projektu ukadu sterowania, ktre ma szczeglne znaczenie w przypadku maszyn wyposaonych w kilka stanowisk pracy, poniewa zapobiega sytuacji, w ktrej polecenie uruchomienia wydane przez jednego operatora ma pierwszestwo przed poleceniem zatrzymania wydanym przez innego operatora. Wymaganie to ma take na celu zagwarantowanie moliwoci wydania polecenia zatrzymania nawet w przypadku awarii elementu sterowniczego uruchamiania polegajcej na podtrzymaniu polecenia uruchomienia..
EN 1037:1995+A1:2008 Bezpieczestwo maszyn Zapobieganie niespodziewanemu uruchomieniu. 193
122
Wymaganie okrelone w ostatnim akapicie sekcji 1.2.4.1, zgodnie z ktrym z chwil zatrzymania maszyny lub jej niebezpiecznych funkcji musi zosta odczone zasilanie odpowiednich elementw wykonawczych, ma na celu zapobieenie ryzyku niezamierzonego uruchomienia po wydaniu polecenia zatrzymania w wyniku defektu lub uszkodzenia ukadu sterowania. Oznacza to, e zatrzymanie moe nastpi w wyniku natychmiastowego odczenia zasilania elementw wykonawczych maszyny, bd przy utrzymaniu zasilania elementw wykonawczych do momentu osignicia stanu zatrzymania, a nastpnie odczeniu zasilania po osigniciu stanu zatrzymania maszyny. Naley zauway, e oprcz oglnych wymaga dotyczcych zatrzymania okrelonych w sekcji 1.2.4.1, w sekcji 3.3.3 przedstawiono dodatkowe wymagania dotyczce zatrzymania funkcji jazdy w odniesieniu do przemieszczania si maszyn. 1.2.4.2 Zatrzymanie eksploatacyjne
W przypadku gdy z przyczyn eksploatacyjnych wymagany jest element sterowniczy zatrzymujcy, ktry nie odcza zasilania odpowiednich napdw uruchamiajcych, stan zatrzymania musi by monitorowany i utrzymywany. 201 Zatrzymanie eksploatacyjne W sekcji 1.2.4.2 stwierdza si, e z przyczyn eksploatacyjnych, na przykad w celu umoliwienia atwiejszego lub szybszego ponownego uruchomienia maszyny, konieczne moe okaza si zainstalowanie oprcz elementu sterowniczego do zatrzymywania normalnego wymaganego w sekcji 1.2.4.1 elementu zatrzymujcego, ktry nie odcza zasilania elementw wykonawczych. Poniewa w takim przypadku awaria ukadu sterowania mogaby spowodowa niezamierzone uruchomienie, ukad sterowania musi by wyposaony w rodki monitorowania stanu zatrzymania, aby zagwarantowa, e maszyna pozostanie w trybie zatrzymania do momentu jej zamierzonego ponownego uruchomienia za pomoc elementu sterowniczego uruchamiania. Cz ukadu sterowania suc do monitorowania uznaje si za cz ukadu sterowania zwizan z bezpieczestwem, ktra musi mie odpowiedni poziom zapewnienia bezpieczestwa zob. 184: komentarze do sekcji 1.2.1.
194
1.2.4.3
Zatrzymanie awaryjne
Maszyna musi by wyposaona w co najmniej jedno urzdzenie do zatrzymywania awaryjnego, umoliwiajce zapobieenie istniejcemu lub zagraajcemu niebezpieczestwu. Stosuje si nastpujce wyjtki: maszyny, w ktrych urzdzenie do zatrzymywania awaryjnego nie obniyoby ryzyka, poniewa albo nie skrcioby czasu zatrzymania albo nie umoliwioby podjcia szczeglnych rodkw, niezbdnych do przeciwdziaania ryzyku, maszyny przenone trzymane w rku lub prowadzone rcznie. by wyposaone w wyranie rozpoznawalne, widoczne oraz szybko dostpne elementy sterownicze, moliwie najszybciej zatrzymywa niebezpieczny proces, bez stwarzania dodatkowego ryzyka, jeeli jest to niezbdne, inicjowa lub umoliwia zainicjowanie pewnych ruchw zabezpieczajcych.
Urzdzenie to musi:
Z chwil ustania aktywnego dziaania urzdzenia do zatrzymywania awaryjnego po wydaniu polecenia zatrzymania polecenie to musi zosta podtrzymane przez zablokowanie urzdzenia do zatrzymywania awaryjnego a do momentu, w ktrym zablokowanie to zostanie w sposb zamierzony zniesione; urzdzenia nie mona zablokowa bez wydania polecenia zatrzymania; odblokowanie urzdzenia moe nastpi wycznie przez dokonanie odpowiedniej czynnoci, przy czym odblokowanie to nie moe ponownie uruchomi maszyny, a powinno jedynie umoliwia jej ponowne uruchomienie. Funkcja zatrzymania awaryjnego musi by dostpna i gotowa do uycia przez cay czas, bez wzgldu na tryb pracy. Urzdzenia do zatrzymywania awaryjnego musz wspomaga pozostae rodki zabezpieczajce a nie zastpowa je. 202 Urzdzenia do zatrzymywania awaryjnego W skad urzdzenia do zatrzymywania awaryjnego wchodzi okrelony element sterowniczy podczony do ukadu sterowania, ktry wydaje polecenie zatrzymania, oraz elementy lub ukady niezbdne do jak najszybszego zatrzymania niebezpiecznych funkcji maszyny bez stwarzania dodatkowego ryzyka. Urzdzenia do zatrzymywania awaryjnego maj umoliwi operatorom jak najszybsze zatrzymanie niebezpiecznych funkcji maszyny, jeeli mimo przyjtych rodkw ochronnych zaistniaa niebezpieczna sytuacja lub zdarzenie. Samo zatrzymanie awaryjne nie zapewnia ochrony, dlatego te w ostatnim zdaniu sekcji 1.2.4.3 podkrela si, e wyposaenie maszyny w tak funkcj wspomaga pozostae rodki ochronne, takie jak osony i urzdzenia ochronne, ale ich nie zastpuje. Zatrzymanie awaryjne moe jednak umoliwia operatorom zapobieganie wypadkowi w wyniku powstania sytuacji niebezpiecznej, a co najmniej zmniejszenie konsekwencji
195
wypadku. Dziki zatrzymaniu awaryjnemu operatorzy mog rwnie zapobiega uszkodzeniu maszyny w wyniku jej niewaciwego funkcjonowania. Akapit pierwszy sekcji 1.2.4.3 zawiera wymaganie, aby maszyna bya z zasady wyposaona w co najmniej jedno urzdzenie do zatrzymywania awaryjnego. Drugi akapit sekcji 1.2.4.3 zawiera dwa wyjtki, kiedy takie urzdzenia nie s wymagane. Pierwszy wyjtek okrela sytuacj, w ktrej urzdzenie do zatrzymywania awaryjnego nie zmniejszyoby ryzyka w wikszym stopniu ni urzdzenie do zatrzymywania normalnego. Moe to na przykad dotyczy przypadku, w ktrym nie jest moliwe uzyskanie znacznie szybszego zatrzymania w porwnaniu z zatrzymaniem za pomoc elementu sterowniczego do zatrzymywania normalnego, bez stwarzania dodatkowego ryzyka, takiego jako ryzyko utraty stabilnoci przez maszyn lub uszkodzenia jej czci. Jeeli maszyna nie jest wyposaona w urzdzenie do zatrzymywania awaryjnego, element sterowniczy do zatrzymywania normalnego musi by atwy do zidentyfikowania, dobrze widoczny i szybko dostpny, aby moliwe byo uycie go do zatrzymania maszyny w nagych przypadkach. Drugi wyjtek dotyczy maszyn przenonych rcznych lub prowadzonych rcznie zob. 278: komentarze do sekcji 2.2.1. W akapitach trzecim i czwartym sekcji 1.2.4.3 okrelono wymagania dotyczce projektowania urzdze do zatrzymywania awaryjnego: Po pierwsze, elementy sterownicze zatrzymywania awaryjnego musz by wyranie rozpoznawalne i dobrze widoczne. Jest to wane, poniewa w nagej sytuacji zasadnicza moe okaza si byskawiczna reakcja. Zwykle elementy sterownicze do zatrzymywania awaryjnego maj czerwony kolor i s umieszczane za tym tle. Po drugie, elementy sterownicze do zatrzymywania awaryjnego musz by szybko dostpne. Wymaganie to wpywa zarwno na dobr typu elementu sterowniczego, jak i na liczb takich elementw oraz miejsce, w ktrym maj zosta zainstalowane. Elementy sterownicze do zatrzymywania awaryjnego maj czsto posta rcznych przyciskw grzybkowych. Jeeli istnieje jednak ryzyko, e operator moe mie trudnoci, aby sign do wycznika awaryjnego, na przykad, jeeli ma unieruchomione obie donie, lepszym rozwizaniem mog by none elementy sterownicze do zatrzymywania awaryjnego lub drki, ktre mona obsugiwa za pomoc innych czci ciaa. W przypadku maszyn posiadajcych rozlege strefy niebezpieczne, na przykad maszyn do transportu cigego, takich jak przenoniki, elementy sterownicze do zatrzymywania awaryjnego mog by uruchamiane za pomoc drutw lub linek. Poniewa elementy sterownicze do zatrzymywania awaryjnego musz by szybko dostpne, przy decydowaniu o liczbie i miejscu umieszczenia takich elementw naley uwzgldni wielko i konfiguracj maszyny, liczb operatorw, rozmieszczenie stref niebezpiecznych oraz stanowisk pracy i punktw konserwacji. W szczeglnoci konieczne moe okaza si umieszczenie elementw sterowniczych do zatrzymywania awaryjnego w strefach niebezpiecznych, ktre nie s widoczne dla operatora uruchamiajcego maszyn lub w obszarach gdzie ludzie mog zosta uwizieni, aby umoliwi wszystkim naraonym osobom przeciwdziaanie uruchomieniu maszyny, jeeli nie s w
196
stanie opuci strefy niebezpiecznej w odpowiednim czasie zob. 195: komentarze do akapitu szstego sekcji 1.2.2. W tiret drugim akapitu trzeciego stwierdza si, e urzdzenie do zatrzymywania awaryjnego musi moliwie najszybciej zatrzyma niebezpieczny proces bez stwarzania dodatkowego ryzyka. Oznacza to, e spenienie powyszego wymagania zaley od waciwoci maszyny. W niektrych przypadkach wystarczajce jest natychmiastowe odczenie zasilania elementw wykonawczych. Jeeli niezbdne jest zatrzymywanie sterowane, elementy wykonawcze mog by zasilane podczas procesu zatrzymywania, a nastpnie zasilanie mona odczy po osigniciu stanu zatrzymania. W niektrych przypadkach, aby unikn stwarzania dodatkowego ryzyka, moe zaistnie konieczno utrzymania zasilania niektrych elementw nawet po zatrzymaniu maszyny, na przykad aby zapobiec odpadniciu niektrych jej czci. Tiret trzecie akapitu trzeciego dotyczy przypadkw, w ktrych moe rwnie zaistnie konieczno uniknicia lub wyeliminowania sytuacji niebezpiecznej w odniesieniu do czynnoci innych ni zatrzymanie maszyny. Na przykad po zatrzymaniu maszyny konieczne moe by otwarcie lub umoliwienie otwarcia miejsc, w ktrych zostay pochwycone lub uwizione czci ciaa operatora. W tego rodzaju przypadkach urzdzenie do zatrzymywania awaryjnego musi by zaprojektowane w taki sposb, aby automatycznie wyzwala powysze dziaania lub umoliwia ich sterowanie. Tam, gdzie to niezbdne ze wzgldw bezpieczestwa dziaanie niektrych funkcji maszyn nie moe zosta zatrzymane (takich jak na przykad ukady chodzenia lub odpylania). Celem wymagania okrelonego w akapicie czwartym sekcji 1.2.4.3 jest zapobieenie ryzyku niespodziewanego ponownego uruchomienia maszyny po wczeniu urzdzenia do zatrzymywania awaryjnego. Wymaganie to mona speni przez zainstalowanie urzdze do zatrzymywania awaryjnego z mechanizmem zatrzaskowym, ktrych wyczenie nastpuje wycznie w wyniku zamierzonej czynnoci. Zwolnienie urzdzenia wyczania awaryjnego nie moe spowodowa ponownego uruchomienia si maszyny, a jedynie umoliwi ponowne uruchomienie maszyny za pomoc elementu sterowniczego normalnego uruchomienia zob. 199: komentarze do sekcji 1.2.3. W pitym akapicie sekcji 1.2.4.3 wymaga si, aby funkcja zatrzymywania awaryjnego bya dostpna i gotowa do uycia w przez cay czas, niezalenie od trybu pracy zob. 204: komentarze do sekcji 1.2.5. Specyfikacje dotyczce urzdze zatrzymywania awaryjnego s podane w normie EN ISO 13850 123 .
EN ISO 13850:2008 Bezpieczestwo maszyn Stop awaryjny Zasady projektowania (ISO 13850:2006). 197
123
1.2.4.4
Zesp maszyn
W przypadku maszyn lub czci maszyn zaprojektowanych w celu wsplnego dziaania maszyna musi by zaprojektowana i wykonana w taki sposb, aby elementy sterownicze zatrzymujce, w tym urzdzenia do zatrzymywania awaryjnego, mogy zatrzyma nie tylko sam maszyn, ale i wszystkie powizane z ni urzdzenia, jeeli dalsze dziaanie tych urzdze moe by niebezpieczne. 203 Elementy sterownicze zatrzymujce zespoy maszyn Wymaganie okrelone w sekcji 1.2.4.4 musi by stosowane zgodnie z ocen ryzyka przeprowadzon przez producenta zespou maszyn zob. 38: komentarze do tiret czwartego art. 2 lit. a). Opcja elementu sterowniczego do zatrzymywania normalnego tylko niektrych jednostek skadowych zespou maszyn, dopuszczana w sekcji 1.2.4.2, nie ma zastosowania, jeeli dalsza praca pozostaych elementw maszyny moe spowodowa niebezpieczn sytuacj. Podobnie, jeeli dla operatorw jednej jednostki zespou maszyn wana jest moliwo zatrzymania innych poczonych jednostek zespou w nagych sytuacjach, dziaanie urzdze zatrzymywania awaryjnego musi obejmowa wszystkie poczone czci zespou. Jeeli zesp maszyn jest podzielony na rne strefy sterowane, ktre s sterowane za pomoc rnych elementw sterowniczych zatrzymywania normalnego i urzdze zatrzymywania awaryjnego, strefy te musz by wyranie zdefiniowane, a elementy zespou maszyn wyranie przyporzdkowane do poszczeglnych stref. Miejsca styku stref naley zaprojektowa w taki sposb, aby kontynuacja dziaania jednej strefy nie powodowaa niebezpiecznych sytuacji w innych strefach po ich zatrzymaniu.
198
1.2.5
Wybr trybu sterowania lub trybu pracy
Wybrany tryb sterowania lub pracy musi odcza wszystkie inne tryby sterowania lub pracy z wyjtkiem zatrzymania awaryjnego. Jeeli maszyna zostaa zaprojektowana i wykonana w sposb pozwalajcy na jej wykorzystanie w kilku trybach sterowania lub pracy, wymagajcych rnych rodkw ochronnych lub procedur roboczych, musi ona by wyposaona w przecznik wyboru trybu, ktry mona zablokowa w kadym pooeniu. Kade pooenie takiego przecznika wyboru musi by wyranie rozpoznawalne i musi odpowiada tylko jednemu trybowi pracy lub sterowania. Przecznik wyboru mona zastpi inn metod wybierania, ktra ogranicza uycie niektrych funkcji maszyny do okrelonych kategorii operatorw. Jeeli przy niektrych pracach maszyna musi dziaa przy przeniesionych lub usunitych osonach lub unieruchomionym urzdzeniu ochronnym, przecznik wyboru trybu sterowania lub pracy musi jednoczenie: unieruchomi wszystkie inne tryby sterowania lub pracy, pozwoli na uruchamianie niebezpiecznych funkcji jedynie przez elementy sterownicze wymagajce staego podtrzymania, pozwoli na uruchamianie niebezpiecznych funkcji jedynie w warunkach obnionego ryzyka, przy jednoczesnym zapobieganiu zagroeniom wynikajcym z sekwencji sprzonych, zapobiega jakiemukolwiek uruchomieniu niebezpiecznych funkcji przez zamierzone lub niezamierzone dziaanie na czujniki maszyny.
Jeeli powysze cztery warunki nie mog by spenione jednoczenie, przecznik wyboru trybu sterowania lub pracy musi uruchomi pozostae rodki ochronne zaprojektowane i wykonane w celu zapewnienia bezpiecznej strefy interwencji. Ponadto operator musi mie moliwo sterowania z miejsca regulacji maszyny dziaaniem urzdze, przy ktrych pracuje. 204 Wybr trybu Sekcja 1.2.5 dotyczy ryzyka, ktre moe powsta w przypadku maszyny wyposaonej w kilka trybw sterowania lub pracy. W niektrych przypadkach projekt maszyny moe obejmowa okrelone tryby sterowania, na przykad przeznaczone do nastawiania lub wykonywania czynnoci konserwacyjnych. W innych przypadkach przewidziane s rne tryby pracy, na przykad z rcznym lub automatycznym podawaniem przedmiotw obrabianych. Maszyny samojezdne mog by sterowane przez kierowc jedcego na maszynie lub za pomoc zdalnego sterowania. Pierwszy akapit sekcji 1.2.5 ma zastosowanie we wszystkich tego rodzaju przypadkach i wymaga, aby rne tryby sterowania lub pracy wykluczay si na wzajem z wyjtkiem funkcji zatrzymywania awaryjnego, ktra musi by dostpna w kadym trybie sterowania lub pracy. Drugi akapit sekcji 1.2.5 ma zastosowanie do trybw pracy wymagajcych rnych rodkw ochronnych i procedur roboczych majcych rny wpyw na
199
bezpieczestwo. Na przykad w przypadku trybu pracy z rcznym podawaniem przedmiotw obrabianych odpowiedni ochron mog zapewni ruchome osony blokujce lub urzdzenia ochronne, takie jak optoelektroniczne urzdzenia ochronne lub urzdzenia sterowania oburcznego. W przypadku trybu pracy z podawaniem automatycznym prawdopodobnie nie bdzie akceptowalne stosowanie urzdzenia sterowania oburcznego jako gwnego rodka ochronnego. Tryby ustawiania lub konserwacji mog umoliwia sterowanie niektrymi funkcjami maszyny przy otwartych osonach lub z chwilowo zawieszonym dziaaniem urzdze ochronnych bd za pomoc specjalnego elementu sterowniczego, takiego jak podwieszany lub zdalny element sterowniczy, zamiast elementw sterowniczych stosowanych do zwykego trybu pracy. W takich przypadkach kada pozycja przecznika wyboru trybu musi odpowiada jednemu trybowi sterowania lub pracy oraz musi zosta zapewniona moliwo zablokowania przecznika w poszczeglnych pozycjach, przy czym przecznik musi posiada niezbdne wskaniki, aby operator mg atwo okreli, jaki tryb sterowania lub pracy zosta wybrany zob. 194: komentarze do akapitu czwartego sekcji 1.2.2. W trzecim akapicie sekcji 1.2.5 dopuszcza si jako rozwizanie alternatywne do fizycznie blokowanego przecznika, aby wybr trybu sterowania lub pracy, takiego jak na przykad tryb ustawie lub konserwacji, za pomoc innych metod, na przykad kodu dostpu, zosta zastrzeony dla specjalnie przeszkolonych lub upowanionych operatorw. W czwartym akapicie sekcji 1.2.5 okrelono cztery warunki, ktre musz by jednoczenie spenione w przypadku maszyny przeznaczonej do wyposaenia w tryb sterowania lub pracy przy otwartych osonach z chwilowo zawieszonym dziaaniem urzdze ochronnych: pierwszy warunek ma na celu wykluczenie stosowania innych trybw sterowania lub pracy, jeeli zosta wybrany przedmiotowy tryb; drugi warunek ma zagwarantowa, e operator posiada przez cay czas pen kontrol nad niebezpiecznymi funkcjami; trzeci warunek wymaga, aby zawieszenie dziaania zwykych rodkw ochronnych byo rwnowaone przez zastosowanie innych rodkw ochronnych, takich jak na przykad zmniejszona prdko lub stopniowe uruchamianie czci ruchomych. Naley pozostawi rodki ochronne dotyczce niebezpiecznych czci, do ktrych dostp nie jest konieczny;
czwarty warunek obejmuje wymaganie, aby przecznik wyboru trybu unieruchamia nie tylko pozostae tryby sterowania, ale take wszystkie czujniki maszyny, ktre mogyby wywoa ruchy lub uruchomi inne niebezpieczne funkcje maszyny lub jej czci podczas danej czynnoci.
Akapit pity sekcji 1.2.5 ma zastosowanie, jeeli zachodzi konieczno stosowania trybu pracy przy unieruchomionych niektrych rodkach ochronnych oraz jeeli co najmniej jeden z czterech warunkw podanych w czwartym akapicie nie moe zosta speniony. W takim przypadku maszyna musi zosta wyposaona w inne rodki ochronne zapewniajce bezpieczestwo strefy, w ktrej operator ma wykonywa swoje zadania. Naley podkreli, e rodki te musz zosta uwzgldnione przy projektowaniu i wykonywaniu maszyny oraz e w takim przypadku nie wystarczy
200
poleganie wycznie na instrukcjach producenta, ostrzeeniach umieszczonych na maszynie lub przeszkoleniu operatorw. 1.2.6 Zanik zasilania energi
Przerwa w zasilaniu, przywrcenie zasilania po przerwie lub dowolnego rodzaju wahania w zasilaniu maszyny nie mog prowadzi do niebezpiecznej sytuacji. Naley zwrci szczegln uwag na nastpujce kwestie: maszyna nie moe uruchamia si nieoczekiwanie, parametry maszyny nie mog zmienia si w niekontrolowany sposb, jeeli taka zmiana moe prowadzi do sytuacji zagroenia, po wydaniu polecenia zatrzymania, maszyna musi si zatrzyma, adna ruchoma cz maszyny lub element zamocowany w maszynie nie moe odpada lub zosta wyrzucony, automatyczne lub rczne zatrzymywanie jakichkolwiek czci ruchomych nie moe zosta zakcone, urzdzenia ochronne musz pozostawa w peni skuteczne lub wyda polecenie zatrzymania.
205 Zanik zasilania energi Sekcja 1.2.6 dotyczy niebezpiecznych sytuacji, ktre s spowodowane bezporednio awari zasilania lub konsekwencjami takiej awarii. W pierwszym akapicie okrelono podstawowe wymaganie, zgodnie z ktrym przerwa w zasilaniu, przywrcenie zasilania po przerwie lub wszelkie wahania w zasilaniu maszyny nie mog prowadzi do niebezpiecznej sytuacji. Zasilanie moe zosta przerwane w wyniku miejscowego lub oglnego odcicia dopywu energii elektrycznej lub z powodu awarii innych rde zasilania, takich jak para wodna, sprone powietrze, pyn hydrauliczny itp. Wahania w zasilaniu mog obejmowa zmiany napicia lub czstotliwoci zasilania elektrycznego, zmiany cinienia pary wodnej, spronego powietrza, cieczy hydraulicznej itp. Aby powysze wymaganie zostao spenione, ocena ryzyka producenta musi uwzgldnia analiz moliwych zachowa maszyny w takich przypadkach, a maszyna musi zosta zaprojektowana i wykonana w sposb umoliwiajcy zapobieenie niebezpiecznym sytuacjom. W tiret szstym akapitu drugiego sekcji 1.2.6 zwraca si uwag na niektre powszechne niebezpieczne sytuacje, ktre mog si zdarzy w przypadku awarii zasilania. Naley podkreli, e podana lista ma charakter orientacyjny. Mona rwnie zauway, e tego rodzaju niebezpieczne sytuacje s takie same, jak te wymienione w akapicie drugim sekcji 1.2.1 w odniesieniu do bezpieczestwa i niezawodnoci ukadw sterowania, w zwizku z czym niektre niezbdne rodki projektowe mog by wsplne dla obu wymaga. Tiret pierwsze dotyczy ryzyka zwizanego z nieoczekiwanym uruchomieniem si maszyny. Najwiksze prawdopodobiestwo powstania takiej sytuacji wystpuje w przypadku przywrcenia zasilania po przerwie. Ukad sterowania musi by zatem tak zaprojektowany, aby gwarantowa, e przerwa w zasilaniu automatycznie
201
uniemoliwi uruchomienie maszyny w inny sposb ni przy uyciu elementu sterowniczego uruchamiania. Tiret drugie dotyczy przypadkw, w ktrych zasilanie jest konieczne do utrzymania niektrych parametrw maszyny, takich jak na przykad cinienie lub temperatura, w bezpiecznych granicach. W niektrych sytuacjach konieczne moe okaza si zapewnienie zasilania rezerwowego w tym celu. Ponadto mona zachowa odpowiednie dane w celu ich wykorzystania po przywrceniu zasilania. Tiret trzecie ma zastosowanie do czci ukadu sterowania, ktre steruj funkcj zatrzymania i zatrzymania awaryjnego. Ukad sterowania musi by zaprojektowany w taki sposb, aby po wydaniu polecenia zatrzymania jego dziaanie byo przez cay czas skuteczne, nawet jeeli nastpi przerwa w zasilaniu. W tiret czwartym wymaga si, aby projekt maszyny gwarantowa, e jej czci ruchome lub zamocowane do niej elementy nie odpadn lub nie zostan wyrzucone w przypadku zaniku zasilania. Mona to osign, stosujc zaciski, hamulce, urzdzenia blokujce, zawory zwrotne itp., ktre uruchamiaj si po odczeniu zasilania, bd - jeeli nie jest to moliwe - rda magazynowanej energii, takie jak na przykad spryna lub zbiornik spronego powietrza. W powyszym kontekcie naley zauway, e do czynnoci podnoszenia ma zastosowanie wymaganie szczegowe zob. 342: komentarze do sekcji 4.1.2.6 lit. c). Tiret pite zawiera wymaganie, aby maszyny byy zaprojektowane w sposb umoliwiajcy bezpieczne zatrzymanie ruchomych czci maszyn w przypadku awarii zasilania. Jeeli do bezpiecznego zatrzymania ruchomych czci maszyny niezbdna jest energia, moe by ona doprowadzana ze rda magazynowanej energii. W niektrych przypadkach konieczne moe okaza si zapewnienie rezerwowego zasilania, aby umoliwi bezpieczne zatrzymanie ruchomych czci maszyny. W ostatnim tiret wymaga si, aby projekt urzdze ochronnych gwarantowa, e ich dziaanie pozostanie skuteczne bez zasilania lub e polecenie zatrzymania bdzie wydawane automatycznie w momencie przerwania zasilania. 1.3 1.3.1 OCHRONA PRZED ZAGROENIAMI MECHANICZNYMI Ryzyko utraty statecznoci
Maszyny, ich elementy i wyposaenie musz by wystarczajco stateczne, aby zapobiec wywrceniu si maszyny, upadkowi lub niekontrolowanemu przemieszczeniu podczas transportu, montau, demontau i wszystkich innych dziaa dotyczcych maszyny. Jeeli ksztat samej maszyny lub zamierzony sposb jej instalowania nie zapewniaj dostatecznej statecznoci, do maszyny naley wbudowa odpowiednie elementy mocujce i opisa je w instrukcji.
202
206 Stateczno W pierwszym akapicie sekcji 1.3.1 zobowizuje si producenta do zapewnienia statecznoci maszyny, jej elementw i wyposaenia na rnych etapach przewidywanego czasu ycia danej maszyny zob. 173: komentarze do sekcji 1.1.2 lit. a). Czynniki, jakie naley wzi pod uwag, obejmuj na przykad ksztat maszyny i jej podstawy, waciwoci powierzchni lub konstrukcji, na ktrej maszyna ma by uytkowana, zamontowana lub zainstalowana, rozkad obcienia, skutki dynamiczne ruchw wykonywanych przez maszyn, jej czci bd elementy przetwarzane przez maszyn lub przez ni trzymane, skutki wibracji, si zewntrznych, takich jak cinienie wiatru, oraz oddziaywania warunkw atmosferycznych, np. niegu i lodu. Jeeli stateczno maszyny zaley od warunkw uytkowania, takich jak na przykad kt nachylenia, rodzaj terenu lub obcienie, w instrukcjach producenta musz zosta okrelone warunki, w jakich maszyna spenia wymaganie statecznoci zob. 264 i 269: komentarze do sekcji 1.7.4.2 lit. i) oraz o). Drugi akapit sekcji 1.3.1 dotyczy przypadkw, w ktrych stateczno maszyny wymaga zastosowania szczeglnych rodkw w trakcie jej uytkowania lub instalowania. W takich przypadkach w projekcie i przy wytwarzaniu maszyny naley uwzgldni niezbdne wymagania dotyczce mocowania, a w instrukcjach producenta powinny by okrelone rodki, jakie powinien zastosowa uytkownik lub instalujcy maszyn zob. 264: komentarze do sekcji 1.7.4.2 lit. i) oraz 269: komentarze do sekcji 1.7.4.2 o). Naley zauway, e oprcz wymaga oglnych dotyczcych statecznoci okrelonych w sekcji 1.3.1: w sekcji 2.2.1 okrelone zostay dodatkowe wymagania dotyczce statecznoci maszyn przenonych; w sekcji 3.4.1 i 3.4.3 okrelone zostay dodatkowe wymagania dotyczce statecznoci maszyn samojezdnych; w sekcji 4.1.2.1 i 4.2.2 okrelone zostay dodatkowe wymagania dotyczce statecznoci maszyn do podnoszenia; w sekcji 5.1 okrelone zostay dodatkowe wymagania dotyczce statecznoci zmechanizowanych obudw kroczcych do prac podziemnych; w sekcji 6.1.2 i okrelone zostay dodatkowe wymagania dotyczce statecznoci maszyn przeznaczonych do podnoszenia osb.
203
1.3.2
Ryzyko uszkodzenia podczas pracy
Rne czci maszyny i elementy je czce musz by zdolne do wytrzymania obcie, ktrym podlegaj podczas eksploatacji. Trwao uytych materiaw musi by odpowiednia do charakteru rodowiska pracy przewidzianego przez producenta lub jego upowanionego przedstawiciela, w szczeglnoci w odniesieniu do zjawisk zmczenia materiau, starzenia, korozji i cierania. Instrukcja musi wskaza rodzaj i czstotliwo kontroli oraz konserwacji maszyny, wymaganych ze wzgldw bezpieczestwa. Musi take, w stosownych przypadkach, wskaza czci, ktre ulegaj zuyciu oraz okreli kryteria ich wymiany. W przypadku gdy mimo podjtych rodkw ostronoci ryzyko pknicia lub rozerwania nadal wystpuje, odpowiednie czci musz by zamontowane, umiejscowione lub zabezpieczone tak, aby w takim przypadku ich odamki pozostaway wewntrz osony, zapobiegajc sytuacji zagroenia. Sztywne i elastyczne przewody do transportu pynw, w szczeglnoci pod wysokim cinieniem, musz wytrzymywa przewidziane obcienia zewntrzne i wewntrzne oraz musz by pewnie zamocowane lub zabezpieczone, aby zapewni wyeliminowanie ryzyka spowodowanego pkniciem. W przypadkach automatycznego podawania obrabianego materiau, w celu uniknicia ryzyka w stosunku do osb, konieczne jest spenienie nastpujcych warunkw: w momencie, gdy narzdzie zetknie si z przedmiotem obrabianym, musi ono osign swoje normalne warunki pracy, w przypadku zamierzonego lub przypadkowego uruchomienia lub zatrzymania narzdzia, ruch podajcy i ruch narzdzia musz by skoordynowane.
207 Uszkodzenie podczas pracy rdem zagroe zwizanych z uszkodzeniem podczas pracy moe by na przykad runicie maszyny lub jej czci bd niekontrolowany ruch lub wyrzucenie czci maszyny w wyniku uszkodzenia elementw lub podzespow. Dwa pierwsze akapity sekcji 1.3.2 maj przyczyni si do zapobiegania uszkodzeniom czci maszyn podczas pracy dziki obowizkowi stosowania odpowiednich materiaw oraz odpowiedniego projektowania i wykonywania elementw i zespow, tak aby byy one odporne na obcienia, ktrym bd poddawane podczas pracy. W niektrych przypadkach normy zharmonizowane zawieraj specyfikacje dotyczce materiaw, projektowania, wykonania oraz badania niektrych najistotniejszych czci. W innych przypadkach wymagania te musz zosta spenione dziki uwzgldnieniu dobrych zasad i dobrej praktyki inynierskiej. W akapicie drugim sekcji 1.3.2 zwraca si uwag na znaczenie uwzgldnienia warunkw, w ktrych maszyna ma by uywana na rnych etapach jej cyklu ycia zob. 173: komentarze do sekcji 1.1.2 a). Niektre warunki uytkowania takie jak bardzo wysokie lub niskie temperatury, korozyjna atmosfera, wilgo lub promieniowanie mog mie wpyw na wytrzymao niektrych materiaw i zespow. Praca na zbyt duych obrotach, na przykad narzdzi wirujcych, moe
204
stwarza ryzyko uszkodzenia, w zwizku z czym w takich przypadkach naley podj dziaania zapobiegawcze. Warunki uytkowania, do ktrych zostaa zaprojektowana maszyna oraz jej ograniczenia w tym wzgldzie powinny by okrelone w instrukcjach producenta zob. 263: komentarze do sekcji 1.7.4.2 lit. g). Jeeli zmczenie materiau stanowi znaczcy czynnik, producent musi wzi pod uwag prognozowany okres eksploatacji maszyny oraz charakter funkcji, jakie ma ona peni, uwzgldniajc przy tym liczb cykli eksploatacyjnych, jakim zostanie poddany dany element lub zesp w trakcie eksploatacji. W akapicie trzecim sekcji 1.3.2 uwzgldnia si fakt, e niektre czci maszyn ulegajce zuyciu, w wyniku ktrego moe doj do uszkodzenia, musz by systematycznie kontrolowane przez uytkownika, a w razie potrzeby naprawiane lub wymieniane. W instrukcjach producenta musi zosta podany rodzaj kontroli, jakim naley poddawa przedmiotowe czci (np. ogldziny, kontrole funkcjonalne lub testy), czstotliwo przeprowadzania takich kontroli (na przykad pod ktem liczby cykli eksploatacyjnych lub czasu trwania uytkowania) oraz kryteria dotyczce naprawy lub wymiany przedmiotowych czci zob. 272: komentarze do sekcji 1.7.4.2 lit. r). Akapit czwarty sekcji 1.3.2 dotyczy przypadkw, w ktrych mimo zastosowania odpowiednich materiaw i zespow, istnieje resztkowe ryzyko pknicia lub rozerwania podczas pracy. W takich przypadkach musz zosta przyjte niezbdne rodki, aby fragmenty czci nikogo nie uderzyy. rodki te mog polega na zamontowaniu i umieszczeniu czci, ktre mog ulec uszkodzeniu, w taki sposb, aby ich fragmenty zostay zatrzymane przez inne czci maszyny, na przykad obudow, bd na wyposaeniu maszyny w odpowiednie osony. Niezalenie od tego, czy barier fizyczn dla fragmentw czci maj by funkcjonalne czci maszyny, czy osony, elementy te musz by wystarczajco mocne, aby wytrzyma napr energii wyrzucanych fragmentw zob. 169: komentarze do sekcji 1.1.1 lit. f) oraz komentarze do sekcji 1.4.1. Akapit pity sekcji 1.3.2 dotyczy ryzyka zwizanego z okrelonym rodzajem zagroe stwarzanych przez sztywne i elastyczne przewody zawierajce pyny, w szczeglnoci pyny pod wysokim cinieniem, wykorzystywane na przykad w ukadach zasilania hydraulicznego. Z jednej strony tego typu przewody musz zosta zaprojektowane i zainstalowane w taki sposb, aby byy odporne na wewntrzne cinienie i inne obcienia, ktrym mog by poddawane. Z drugiej strony, jeeli istnieje resztkowe ryzyko pknicia, przewody musz zosta umieszczone lub osonite tak, aby wydostajce si z nich pyny nie stwarzay ryzyka dla osb, a take odpowiednio przymocowane w celu zapobieenia efektowi smagnicia. Naley zauway, e ze wzgldu na ryzyko zwizane z cinieniem niektre z tych elementw mog by objte zakresem stosowania dyrektywy 97/23/WE dotyczcej urzdze cinieniowych zob. 91: komentarze do art. 3. Oglne specyfikacje dotyczce hydraulicznych i pneumatycznych przewodw sztywnych i gitkich zostay okrelone w normach EN 982 oraz EN 983 124 .
124
EN 982:1996+A1:2008 Bezpieczestwo maszyn Wymagania bezpieczestwa dotyczce ukadw hydraulicznych i pneumatycznych i ich elementw Hydraulika; 205
Ostatni akapit sekcji 1.3.2 dotyczy ryzyka zwizanego z maszynami, w ktrych stosuje si narzdzia dziaajce bezpiecznie w okrelonym zakresie prdkoci, przy czym kontakt midzy materiaem poddawanym obrbce i narzdziem poruszajcymi si z mniejszymi lub wikszymi prdkociami moe stwarza ryzyko uszkodzenia narzdzia lub materiau. Jeeli nie zostay zapewnione normalne warunki pracy, nie moe doj do zetknicia przedmiotu obrabianego z narzdziem. Z takich samych powodw prdko ruchu narzdzia musi by automatycznie koordynowana z posuwem przy kadym zatrzymaniu i uruchomieniu narzdzia. Naley zauway, e oprcz oglnych wymaga dotyczcych ryzyka uszkodzenia podczas pracy okrelonych w sekcji 1.3.2: w sekcjach: 4.1.2.3 i 4.1.2.4 i 4.1.2.5 okrelone zostay dodatkowe wymagania dotyczce wytrzymaoci mechanicznej maszyn do podnoszenia; w sekcji 6.1.1 okrelone zostay dodatkowe wymagania dotyczce wytrzymaoci mechanicznej maszyn przeznaczonych do podnoszenia osb. 1.3.3 Ryzyko powodowane przez przedmioty spadajce lub wyrzucane
Konieczne jest podjcie rodkw ostronoci majcych na celu zapobieenie ryzyku powodowanemu przez przedmioty spadajce lub wyrzucane. 208 Przedmioty spadajce lub wyrzucane Wymagania okrelone w sekcji 1.3.3 dotycz ryzyka zwizanego z zagroeniami przedmiotami spadajcymi lub wyrzucanymi, takimi jak przedmioty obrabiane lub ich fragmenty, narzdzia lub ich fragmenty, odpady, odamki, odpryski, opiki, kamienie itp. Jeeli jest to moliwe, projekt i sposb wykonania maszyny musi zapobiega spadaniu przedmiotw na osoby lub wyrzucaniu przedmiotw w ich kierunku. Jeeli nie mona jednak cakowicie zapobiec takim przypadkom, musz zosta zastosowane niezbdne rodki ochronne. rodki te obejmuj umieszczenie oson chronicych osoby przed wyrzucanymi przedmiotami lub wydzielenie zamknitych stanowisk operatora zob. 182: komentarze do sekcji 1.1.7. Jeeli tego rodzaju rodki ochronne mog nie by w peni skuteczne, producent maszyny musi zaznaczy w swoich instrukcjach, e konieczne jest zapewnienie i stosowanie odpowiednich rodkw ochrony indywidualnej, takich jak na przykad osony oczu zob. 267: komentarze do sekcji 1.7.4.2 lit. m). Naley zauway, e oprcz wymaga oglnych dotyczcych ryzyka zwizanego z przedmiotami spadajcymi lub wyrzucajcymi okrelonymi w sekcji 1.3.3: w sekcji 2.2.2.1 okrelone zostay dodatkowe wymagania dotyczce oson antyodpryskowych do przenonych maszyn udarowych czy montaowych; w sekcji 2.3 lit. b) okrelone zostay dodatkowe wymagania dotyczce ryzyka, jakie stanowi wyrzucane przedmioty obrabiane lub ich czci w przypadku maszyn do obrbki drewna lub materiaw o podobnych waciwociach fizycznych;
EN 983:1996+A1:2008 Bezpieczestwo maszyn Wymagania dotyczce bezpieczestwa ukadw hydraulicznych i pneumatycznych i ich elementw Pneumatyka. 206
w sekcji 3.4.4 okrelone zostay dodatkowe wymagania dotyczce ochrony przed spadajcymi przedmiotami dla maszyn samojezdnych; w sekcji 4.1.2.6 okrelone zostay dodatkowe wymagania dotyczce ryzyka stwarzanego przez maszyny do podnoszenia obsugujce stae przystanki zwizanego z adunkiem spadajcym z podstawy adunkowej; w sekcji 4.1.2.8.4 okrelone zostay dodatkowe wymagania dotyczce ryzyka stwarzanego przez maszyny do podnoszenia zwizanego ze spadajcym lub upuszczonym adunkiem; w sekcji 6.3.3 okrelone zostay dodatkowe wymagania dotyczce ryzyka zwizanego z przedmiotami spadajcymi na podstaw adunkow maszyny przeznaczonej do podnoszenia osb. 1.3.4 Ryzyko powodowane przez powierzchnie, krawdzie lub naroa
W zakresie, w jakim pozwala na to ich przeznaczenie, dostpne czci maszyny nie mog mie adnych ostrych krawdzi, ostrych naroy ani chropowatych powierzchni, ktre mog spowodowa obraenia. 209 Ostre krawdzie i naroa oraz chropowate powierzchnie Wymaganie okrelone w sekcji 1.3.4 dotyczy ryzyka powstania urazw w postaci otar, ran citych i stucze odniesionych w wyniku kontaktu z ostrymi krawdziami i naroami lub chropowatymi powierzchniami. Przy ocenie ryzyka naley wzi pod uwag nastpujce czynniki: dostp do przedmiotowych czci; ich umieszczenie wzgldem stanowisk operatora, elementw sterowniczych oraz punktw konserwacji; czci ciaa naraone na kontakt z tymi czciami; rodzaj czynnoci, podczas ktrych moe doj do kontaktu, na przykad wstp, utrzymywanie rwnowagi, obserwacja, cofanie si itp. Szczegln uwag naley zwrci na krawdzie ruchomych oson. Oglne wytyczne na temat zmniejszania ryzyka zwizanego z ostrymi krawdziami i naroami oraz chropowatymi powierzchniami zostay zawarte w normie EN ISO 12100-2 125 , natomiast w niektrych normach typu C okrela si minimalny promie dostpnych krawdzi.
EN ISO 12100-2:2003+A1:2009 Bezpieczestwo maszyn Pojcia podstawowe, oglne zasady projektowania Cz 2: Zasady techniczne (ISO 12100-2:2003) pkt 4.2.1. 207
125
1.3.5
Ryzyko powodowane przez maszyny zespolone
W przypadku gdy maszyna przeznaczona jest do wykonywania kilku rnych operacji z rcznym usuwaniem przedmiotu obrabianego midzy poszczeglnymi operacjami (maszyna zespolona), musi ona by zaprojektowana i wykonana w taki sposb, aby umoliwi uytkowanie kadego z jej elementw oddzielnie, bez powodowania ryzyka dla osb na nie naraonych przez pozostae elementy. W tym celu musi by moliwe oddzielne uruchamianie i zatrzymywanie kadego niechronionego elementu. 210 Maszyny zespolone Wymaganie okrelone w sekcji 1.3.5 ma zastosowanie do maszyn zespolonych, takich jak na przykad maszyny kombinowane do obrbki drewna. W akapicie pierwszym zobowizuje si producenta do zagwarantowania, aby zespoy robocze maszyny przeznaczonej do wykonywania rnych czynnoci lub funkcji mogy by uytkowane oddzielnie, bez stwarzania ryzyka przez jej pozostae zespoy robocze. W odniesieniu do zespow roboczych, ktre nie maj rozwiza zapewniajcych ochron dla czowieka, lub gdy ochrona ta nie jest wystarczajca, w drugim akapicie sekcji 1.3.5 okrelono dodatkowe wymagania w stosunku do wymaga zawartych w sekcjach 1.2.3, 1.2.4.1 i 1.2.4.2. 1.3.6 Ryzyko zwizane z rnicami w warunkach pracy
W przypadku gdy maszyny dziaajce w rnych warunkach pracy musz by zaprojektowane i wykonane w sposb umoliwiajcy bezpieczny i pewny wybr oraz regulacj tych warunkw pracy. 211 Rnice w warunkach pracy Wymaganie okrelone w sekcji 1.3.6 odnosi si do maszyn, ktre mog pracowa w rnych warunkach uytkowania, na przykad z zastosowaniem rnych rodzajw narzdzi, z rnymi prdkociami lub przy rnej szybkoci podawania, z uyciem rnych materiaw lub w rnych warunkach atmosferycznych. W takich przypadkach wybr waciwych warunkw uytkowania musi by jasny dla operatorw oraz w razie potrzeby musi take wiza si z zapewnieniem odpowiednich rodkw ochronnych. Sposb zaprojektowania elementw sterowniczych musi zapobiega dokonywaniu wyboru w sposb nieumylny lub niezamierzony, jeeli moe to prowadzi do niebezpiecznych sytuacji zob. 124: komentarze do sekcji 1.2.5.
208
1.3.7
Ryzyko zwizane z czciami ruchomymi
Ruchome czci maszyny musz by zaprojektowane i wykonane w taki sposb, aby zapobiec ryzyku ich zetknicia si, co mogoby spowodowa wypadek lub, gdy ryzyko nadal istnieje, musz by wyposaone w osony lub urzdzenia zabezpieczajce. Musz zosta podjte wszelkie niezbdne kroki w celu zapobieenia przypadkowemu zablokowaniu si czci ruchomych podczas pracy. W przypadkach gdy mimo podjtych rodkw ostronoci prawdopodobiestwo zablokowania nadal wystpuje, musz by zapewnione, w stosownych przypadkach, niezbdne specjalne urzdzenia ochronne i narzdzia do bezpiecznego odblokowania sprztu. Instrukcje i, jeeli jest to moliwe, oznakowanie na maszynie wskazuj takie specjalne urzdzenia ochronne i sposb ich uywania. 212 Czci ruchome Akapit pierwszy sekcji 1.3.7 dotyczy jednej z podstawowych przyczyn wypadkw z udziaem maszyn. Podczas kontaktu z czciami ruchomymi maszyny moe doj do urazw w wyniku uderzenia, obtarcia, cicia lub odcicia, cinania, przekucia lub przebicia, zgniecenia, wpltania oraz wcignicia lub uwizienia. Mona zastosowa szereg rodkw w celu wyeliminowania zagroe lub zmniejszenia ryzyka zwianych z kontaktem z czciami ruchomymi bez stosowania oson lub urzdze ochronnych. W niektrych przypadkach mona unikn ryzyka kontaktu z ruchomymi czciami lub ryzyko to zmniejszy dziki doborowi odpowiednich rozwiza przy projektowaniu czci ruchomych, na przykad przez ograniczenie siy potrzebnej do ich uruchamiania, aby uruchamiane czci nie stwarzay zagroenia mechanicznego bd przez zmniejszenie masy lub prdkoci czci ruchomych, zmniejszajc w ten sposb ich energi kinetyczn. Ruchome czci mona umieszcza w miejscach, w ktrych s one normalnie niedostpne dla osb, na przykad wewntrz obudowy maszyny, na wystarczajco duej wysokoci lub w wystarczajcej odlegoci od konstrukcji ochronnej, aby dosignicie do nich byo niemoliwe. Wartoci odlegoci bezpieczestwa s podane w normie EN ISO 13857 126 . Aby zapobiec ryzyku zgniecenia, odcicia lub wcignicia mona zapewni odpowiednie odstpy midzy czciami ruchomymi i nieruchomymi bd innymi czciami ruchomymi. Wartoci minimalnych odstpw zapobiegajcych ryzyku zgniecenia podano w normie EN 349 127 . Jeeli nie mona zapobiec ryzyku zwizanemu z czciami ruchomymi dziki odpowiedniemu zaprojektowaniu takich czci lub zachowaniu odlegoci i odstpw
126
EN ISO 13857:2008 Bezpieczestwo maszyn Odlegoci bezpieczestwa uniemoliwiajce siganie koczynami grnymi i dolnymi do stref niebezpiecznych (ISO 13857:2008).
EN 349:1993+A1:2008 Bezpieczestwo maszyn Minimalne odstpy zapobiegajce zgnieceniu czci ciaa czowieka. 209
127
bezpieczestwa, konieczne jest uniemoliwienie dostpu do czci ruchomych przy uyciu oson lub urzdze ochronnych. Akapity drugi i trzeci sekcji 1.3.7 dotycz problemu blokowania si czci ruchomych podczas ich pracy. Nawet jeeli samo blokowanie si nie stwarza niebezpiecznej sytuacji, czsto wymaga szybkiej interwencji operatorw w celu uniknicia szkd i strat w produkcji, co z kolei zwiksza prawdopodobiestwo, e taka interwencja bdzie niebezpieczna. W zwizku z tym producenci musz tak zaprojektowa maszyn, aby, na ile to moliwe, zapobiec jej blokowaniu si oraz, jeeli cakowite zapobieenie zablokowaniu nie jest moliwe, zapewni rodki umoliwiajce na bezpieczne odblokowanie czci ruchomych, najlepiej bez koniecznoci zdejmowania oson. rodki suce do odblokowywania musz by oznakowane na odpowiednich czciach maszyny, a metoda dziaania, jak naley zastosowa w takich przypadkach, musi zosta opisana w instrukcjach producenta zob. 271: komentarze do sekcji 1.7.4.2 lit. q). Jeeli do tego celu niezbdne jest specjalne wyposaenie, musi ono zosta doczone do maszyny zob. 117: komentarze do sekcji 1.1.2 lit. e). 1.3.8 Dobr ochrony przed ryzykiem powodowanym przez czci ruchome
Osony lub urzdzenia ochronne zaprojektowane w celu ochrony przed ryzykiem powodowanym przez czci ruchome dobiera si w zalenoci od rodzaju ryzyka. Przy doborze naley posugiwa si nastpujcymi wytycznymi. 1.3.8.1 Ruchome czci przenoszenia napdu
Osony zaprojektowane w celu ochrony osb przed zagroeniami powodowanymi przez ruchome czci przenoszenia napdu musz by: osonami staymi, o ktrych mowa w sekcji 1.4.2.1, albo ruchomymi osonami blokujcymi, o ktrych mowa w sekcji 1.4.2.2.
Zaleca si stosowanie ruchomych oson blokujcych, jeeli przewiduje si konieczno czstego dostpu. 213 Ruchome czci przenoszenia napdu Ruchome czci przenoszenia napdu obejmuj na przykad koa zbate, pasy, liny i acuchy wraz z odpowiednimi koami pasowymi lub linowymi, uzbieniem, koami acuchowymi, waami transmisyjnymi oraz ich mocowaniami. Poniewa ruchome czci przenoszenia napdu nie s bezporednio zwizane z procesem, zasadniczo mona w peni zapobiec dostpowi do nich podczas normalnej pracy. Jeeli w tym celu niezbdne s osony, ich dobr zaley od tego, czy niezbdny jest czsty dostp w celu wykonywania czynnoci konserwacyjnych, takich jak ustawianie, regulowanie i czyszczenie. Jeeli niezbdny jest czsty dostp, naley zamontowa ruchome osony blokujce zob. 217: komentarze do sekcji 1.4.2. Oprcz oglnego wymagania okrelonego w sekcji 1.3.8.1, w sekcji 3.4.7 okrelone zostay dodatkowe wymagania dotyczce odczalnych urzdze do mechanicznego
210
przenoszenia napdu czcych maszyny samobiene lub cigniki z maszyn napdzan. Sekcja 3.4.2. zawiera wyjtek od oglnego wymagania okrelonego w sekcji 1.3.8.1 dotyczcy ruchomych czci w przedziale silnikowym maszyny samobienej. 1.3.8.2 Ruchome czci zwizane z procesem
Osony lub urzdzenia ochronne zaprojektowane w celu ochrony osb przed zagroeniami powodowanymi przez ruchome czci zwizane z procesem musz by: osonami staymi, o ktrych mowa w sekcji 1.4.2.1, albo ruchomymi osonami blokujcymi, o ktrych mowa w sekcji 1.4.2.2, albo urzdzeniami ochronnymi, o ktrych mowa w sekcji 1.4.3, albo kombinacj powyszych.
Jednake jeeli niektre czci ruchome bezporednio zwizane z procesem technologicznym nie mog pozostawa cakowicie niedostpne podczas pracy z uwagi na dziaania wymagajce interwencji operatora, czci takie musz by wyposaone: w osony stae lub ruchome osony blokujce, zapobiegajce dostpowi do tych fragmentw czci ruchomych, ktre nie s wykorzystywane podczas pracy, oraz w osony nastawne, o ktrych mowa w sekcji 1.4.2.3, ograniczajce dostp do tych fragmentw czci ruchomych, do ktrych dostp jest niezbdny.
214 Ruchome czci zwizane z procesem W sekcji 1.3.8.2 przedstawiono rodzaje oson lub urzdze ochronnych, ktre naley stosowa w celu zapobieenia dostpowi do czci ruchomych zwizanych z procesem. Jeeli konieczne jest zapobieenie dostpowi do ruchomych czci zwizanych z procesem, wszdzie gdzie jest to moliwe musz zosta zamontowane osony lub urzdzenia ochronne, tak aby cakowicie zapobiec dostpowi podczas niebezpiecznych ruchw. Przy dokonywaniu wyboru midzy osonami staymi, ruchomymi osonami blokujcymi, urzdzeniami ochronnymi lub kombinacj konieczne jest uwzgldnienie wynikw oceny ryzyka, wymaganej czstotliwoci dostpu oraz aspektw ergonomii, takich jak wysiek potrzebny do powtarzalnego otwierania i zamykania ruchomej osony zob. 217: komentarze do sekcji 1.4.2. Urzdzenia ochronne mog nie zapewni adekwatnej ochrony, jeeli wystpuj inne rodzaje ryzyka, takie jak na przykad ryzyko zwizane z wyrzucanymi przedmiotami, bardzo wysokimi temperaturami lub promieniowaniem zob. 221: komentarze do sekcji 1.4.3. Drugi akapit sekcji 1.3.8.2 dotyczy przypadkw, w ktrych nie mona cakowicie zapobiec dostpowi do stref niebezpiecznych, na przykad w przypadku maszyny z rcznym podawaniem materiau lub przedmiotu przeznaczonego do obrbki. W takich przypadkach konieczne jest zamontowanie zestawu staych lub ruchomych oson blokujcych dla fragmentw ruchomych czci, do ktrych dostp nie jest wymagany podczas normalnego trybu pracy oraz oson nastawnych ograniczajcych dostp do
211
sekcji czci ruchomych, do obszarw, dla ktrych jest on niezbdny zob. 220: komentarze do sekcji 1.4.2.3. Naley zauway, e niektre kategorie maszyn z rcznym wprowadzaniem, m, podawaniem lub odbieraniem materiau lub przedmiotu obrabianego zostay wymienione w zaczniku IV zob. 129 i 130: komentarze do art. 12 ust. 3 i ust. 4 oraz 388: komentarze do zacznika IV. 1.3.9 Ryzyko zwizane z ruchami niekontrolowanymi
Po zatrzymaniu ruchu czci maszyny wszelkie przemieszczenie si jej od pozycji zatrzymania, wywoane dowolnymi przyczynami innymi ni dziaanie na elementy sterownicze, musi by uniemoliwione lub nie moe stanowi zagroenia.
215 Ruchy niekontrolowane Wymagania okrelone w sekcji 1.3.9 stanowi uzupenienie wymagania okrelonego w sekcji 1.2.4 dotyczcego zatrzymania. Jeeli wystpuje ryzyko zwizane z ruchem niekontrolowanym ruchomych czci maszyn po ich zatrzymaniu, konieczne jest zamontowanie niezbdnych ukadw hamulcowych, urzdze blokujcych lub systemw do monitorowania stanu zatrzymania przeciwdziaajcych, niekontrolowanym ruchom lub je ograniczajcych tak, aby nie stwarzay ryzyka zob. 201: komentarze do sekcji 1.2.4.2. Naley zauway, e oprcz oglnego wymagania okrelonego w sekcji 1.3.9, w sekcji 3.4.1 okrelone zostay dodatkowe wymagania dotyczce niekontrolowanych ruchw maszyn samojezdnych, a w sekcji 4.1.2.6 dodatkowe wymagania dotyczce ryzyka zwizanego z niekontrolowanymi ruchami maszyn do podnoszenia.
212
1.4 1.4.1
WYMAGANE WACIWOCI OSON I URZDZE OCHRONNYCH Wymagania oglne musz by solidnej konstrukcji, musz by pewnie przymocowane na swoim miejscu, nie mog stwarza adnego dodatkowego zagroenia, nie mog by atwe do ominicia lub wyczenia z dziaania, musz by umieszczone w odpowiedniej odlegoci od strefy niebezpiecznej, mog powodowa tylko minimalne utrudnienia w obserwacji procesu produkcyjnego, oraz powinny umoliwia wykonanie koniecznych prac zwizanych z mocowaniem lub wymian narzdzi oraz konserwacj, przez ograniczenie dostpu wycznie do obszaru, w ktrym dana praca musi by wykonana w miar moliwoci bez koniecznoci demontau oson lub wyczenia dziaania urzdze ochronnych.
Osony i urzdzenia ochronne:
Ponadto osony musz w miar moliwoci chroni przed wyrzucaniem lub spadaniem materiaw lub przedmiotw oraz przed emisjami powodowanymi przez maszyny. 216 Wymagania oglne dotyczce oson i urzdze ochronnych W sekcji 1.4.1 okrelono wymagania oglne dotyczce oson i urzdze ochronnych. Wymagania szczegowe odnoszce si do trzech gwnych rodzajw oson oraz do urzdze ochronnych przedstawiono w sekcjach 1.4.2.1, 1.4.2.2, 1.4.2.3 i 1.4.3. W tiret pierwszym sekcji 1.4.1 wymaga si, aby osony i urzdzenia ochronne posiaday wystarczajc wytrzymao mechaniczn, przy uwzgldnieniu zarwno zagroe, przed ktrymi maj chroni, jak i przewidzianych warunkw uytkowania. Jeeli wymagana jest szczeglnie wysoka wytrzymao, w szczeglnoci w przypdaku oson, ktre maj stanowi ochron przed spadajcymi lub wyrzucanymi przedmiotami, w odpowiednich normach zharmonizowanych okrelono kryteria projektowe oraz, w razie potrzeby, badania do przeprowadzenia. Tiret drugie sekcji 1.4.1 nakada obowizek, aby osony i urzdzenia ochronne byy pewnie przymocowane na swoim miejscu. Jest to szczeglnie wane, jeeli bezpieczestwo zaley od odlegoci midzy oson a niebezpiecznymi czciami maszyny. W tiret trzecim sekcji 1.4.1 stwierdza si, e osony nie mog stwarza adnego dodatkowego zagroenia. Na przykad otwieranie lub zamykanie ruchomych oson nie moe stwarza zagroenia zgniecenia lub odcicia. W razie potrzeby, w celu uniknicia nadmiernego lub powtarzalnego wysiku, otwieranie i zamykanie ruchomych oson powinno by zasilane lub wspomagane, na przykad za pomoc spryn bd siownikw hydraulicznych lub pneumatycznych. W tiret czwartym sekcji 1.4.1 wymaga si, aby osony i urzdzenia ochronne nie byy atwe do ominicia lub wyczenia z dziaania. Wymaganie to ma szczeglne
213
znaczenie w odniesieniu do urzdze blokujcych oson ruchomych oraz w odniesieniu do urzdze ochronnych. Tiret pite przedmiotowej sekcji zawiera wymaganie, zgodnie z ktrym osony i urzdzenia ochronne musz by umieszczone w odpowiedniej odlegoci od strefy niebezpiecznej. Odpowiednie odlegoci dla urzdze ochronnych zostay okrelone w normie EN 999 128 . W odniesieniu do oson z otworami, odlegoci bezpieczestwa uwzgldniajce wymiary i ksztat otworw zostay zawarte w normie EN ISO 13857 129 . Umieszczenie punktw ustawie, regulacji i innych punktw konserwacji poza niebezpiecznymi strefami umoliwia uniknicie koniecznoci zdejmowania oson w celu wykonania zwykych czynnoci konserwacyjnych zob. 239: komentarze do sekcji 1.6.1. W tiret szstym sekcji 1.4.1 wymaga si, aby osony i urzdzenia ochronne byy, na ile to tylko moliwe, projektowane i wykonywane tak, aby nie stanowiy przeszkody dla operatorw przez utrudnianie obserwacji procesu produkcji. Nieuwzgldnienie powyszego aspektu powoduje zwikszenie ryzyka, e operatorzy uszkodz lub usun osony i urzdzenia ochronne. Widoczno procesu pracy mona poprawi, na przykad przez zamontowanie przezroczystych oson bd, jeeli nie istnieje ryzyko zwizane z wyrzucanymi przedmiotami lub emisjami, przez zamontowanie oson z otworami lub urzdze ochronnych zob. 221: komentarze do sekcji 1.4.3. W tiret sidmym sekcji 1.4.1 stwierdza si, e przy projektowaniu i wykonywaniu oson i urzdze ochronnych naley uwzgldni konieczno dostpu do stref niebezpiecznych, zarwno w trakcie normalnej pracy maszyny, jak i w trakcie konserwacji. Osony i urzdzenia ochronne musz ogranicza dostp do obszaru, w ktrym dana praca ma by wykonywana. Umieszczenie miejsc nastawiania, regulacji i konserwacji poza strefami niebezpiecznymi umoliwia uniknicie koniecznoci zdejmowania oson w celu wykonania rutynowych czynnoci zob. 239: komentarze do sekcji 1.6.1. W akapicie drugim sekcji 1.4.1 podkrela si, e osony czsto mog zapewni jednoczenie ochron przed kilkoma zagroeniami i musz by w tym celu odpowiednio zaprojektowane i wykonane zob. 169: komentarze do sekcji 1.1.1 lit. f). Osony i urzdzenia ochronne przeznaczone do ochrony osb przed zagroeniami stwarzanymi przez czci ruchome uczestniczce w procesie przebiegajcym w maszynie, jeeli s wprowadzane do obrotu niezalenie, to stanowi elementy bezpieczestwa zob. 42: komentarze do art. 2 lit. c) oraz 389: komentarze do zacznika V.
EN 999:1998+A1:2008 Bezpieczestwo maszyn Umiejscowienie wyposaenia ochronnego ze wzgldu na prdkoci zbliania czci ciaa czowieka.
129
128
214
1.4.2
Wymagania szczeglne dotyczce oson
217 Wymagania szczeglne dotyczce oson Wymagania okrelone w sekcji 1.4.2 maj zastosowanie do oson zdefiniowanych w sekcji 1.1.1, tj. do czci maszyn przeznaczonych specjalnie do zapewnienia ochrony w postaci bariery materialnej zob. 169: komentarze do sekcji 1.1.1 lit. f). W dyrektywie w sprawie maszyn rozrnia si trzy gwne rodzaje oson: osony stae, ruchome osony blokujce oraz osony nastawne ograniczajce dostp. Zasadniczo osony stae naley zamontowa, jeeli dostp do strefy chronionej oson nie jest konieczny lub nie jest konieczny czsto. Jeeli natomiast dostp do strefy chronionej oson jest konieczny czsto, naley zamontowa ruchome osony blokujce. Osony nastawne ograniczajce dostp mona zamontowa w celu ochrony przed zagroeniami stwarzanymi przez czci maszyny zwizane z realizacj procesu, w przypadku ktrych dostp do niektrych ich fragmentw jest niezbdny w trakcie uytkowania. W celu uzyskania informacji na temat doboru oson chronicych przed zagroeniami stwarzanymi przez czci ruchome zob. 213 i 214: komentarze do sekcji 1.3.8.1 oraz 1.3.8.2. Kryteria dotyczce doboru oson, uwzgldniajce czstotliwo koniecznego dostpu, oraz projektowania oson zostay podane w normie EN 953 130 . 1.4.2.1 Osony stae
Osony stae musz by mocowane za pomoc systemw, ktre umoliwiaj otwarcie lub demonta wycznie przy uyciu narzdzi. Systemy mocowania oson musz pozosta przymocowane do oson lub do maszyny, jeeli osony zostay usunite. Jeeli istnieje taka moliwo, brak elementw mocujcych musi uniemoliwia pozostawanie oson na swoim miejscu. 218 Osony stae W sekcji 1.4.2.1 okrelono trzy wymagania w odniesieniu do pierwszego typu oson: oson staych. Wymagania okrelone w sekcji 1.4.2.1 stanowi uzupenienie wymaga oglnych w odniesieniu do oson i urzdze ochronnych okrelonych w sekcji 1.4.1. Jeeli dostp do strefy chronionej oson sta nie jest konieczny lub jeeli niezbdny dostp mona uzyska, wykorzystujc inn drog, osony stae mona mocowa trwale, na przykad metod spawania, nitowania lub klejenia. Jeeli natomiast niezbdne jest otwarcie lub demonta osony staej, zgodnie z akapitem pierwszym sekcji 1.4.2.1 otwarcie lub usunicie elementw mocujcych powinno by moliwe wycznie przy uyciu narzdzi. Celem tego wymagania jest ograniczenie, aby wykonywanie czynnoci demontau oson staych byo realizowane wycznie przez
130
EN 953:1997+A1:2009 Bezpieczestwo maszyn Osony Oglne wymagania dotyczce projektowania i budowy oson staych i ruchomych. 215
wykwalifikowane i upowanione osoby. Osony stae mog by w zwizku z tym mocowane na przykad za pomoc rub, wkrtw lub innych czci zcznych, ktre mona zdemontowa jedynie przy uyciu narzdzi, takich jak klucze. Wyboru systemu mocowania i narzdzi naley dokonywa w wietle oceny ryzyka. Nie mona stosowa mocowa, ktre mona szybko poluzowa lub usun, takich jak nakrtki skrzydekowe lub zamocowania szybko zwalniajce. Zgodnie z tiret drugim sekcji 1.4.2.1 systemy mocowania oson staych musz pozosta przymocowane do oson lub do maszyny, jeeli osony zostay usunite. Celem tego wymagania jest zmniejszenie ryzyka spowodowanego utrat choby jednego mocowania, jeeli osony zostay usunite na przykad w celu wykonania czynnoci konserwacyjnych. Taka utrata moe spowodowa, e osona nie zostanie z powrotem zamocowana, lub zostanie zamocowana na swoim miejscu jedynie czciowo, lub zostanie zamocowana za pomoc mocowa zastpczych o nieodpowiedniej wytrzymaoci, a wic osona nie bdzie odpowiednio peni swojej funkcji ochronnej w przypadkach, w ktrych na przykad niezbdna jest ochrona przed wyrzucanymi czciami przez ich zatrzymanie przez oson. Stosowanie tego wymogu zaley od dokonanej przez producenta oceny danego ryzyka. Wymaganie to dotyczy kadej osony staej, w przypadku ktrej istnieje prawdopodobiestwo, e zostanie ona zdjta przez uytkownika a jej elementy mocujce mog zagin; przykadem s osony stae, ktre s zdejmowane podczas ich rutynowego czyszczenia, nastawiania lub konserwacji, wykonywanych na miejscu przez uytkownika. Wymg niekoniecznie ma zastosowanie do oson staych, co do ktrych istnieje prawdopodobiestwo, e zostan zdjte jedynie w przypadkach, w ktrych na przykad przeprowadzany jest kapitalny remont maszyny, maszyna poddana jest naprawie gwnej, lub zostaje zdemontowana na czci w celu przeniesienia w inne miejsce pracy. Z tego samego powodu nie jest niezbdne stosowanie tego wymagania do obudw maszyn przeznaczonych do uytkowania przez klientw, jeeli w instrukcjach producenta stwierdza si, e naprawy wymagajce demontau tych obudw mog by wykonywane wycznie w specjalistycznym warsztacie remontowym. W takim przypadku naley stosowa systemy mocowania, ktrych nie mona atwo usun. Celem wymagania przewidzianego w akapicie trzecim sekcji 1.4.2.1 jest zapobieganie sytuacjom, w ktrych operatorzy nie zdaj sobie sprawy, e osona staa nie zostaa odpowiednio zamocowana na swoim miejscu, lub w ktrych nieprawidowo zamocowano oson z powrotem. W miar moliwoci osony stae powinny automatycznie wysun si ze swojego staego pooenia, jeeli umocowania s poluzowane.
216
1.4.2.2
Ruchome osony blokujce w miar moliwoci, pozostawa po otwarciu przymocowane do maszyny, by zaprojektowane i wykonane w taki sposb, aby mogy by nastawiane tylko poprzez zamierzone dziaanie. zapobiega uruchomieniu niebezpiecznych funkcji maszyny do ich zamknicia, oraz wydaje polecenie zatrzymania ilekro nie s one nadal zamknite.
Ruchome osony blokujce musz:
Ruchome osony blokujce musz by sprzone z urzdzeniem blokujcym, ktre:
W przypadku gdy operator moe znale si w strefie niebezpiecznej zanim ustanie ryzyko zwizane z niebezpiecznymi funkcjami maszyny, ruchome osony musz by poczone z urzdzeniem ryglujcym osony jako uzupenienie urzdzenia blokujcego, aby: zapobiec uruchomieniu niebezpiecznych funkcji do chwili zamknicia i zaryglowania oson, oraz osony pozostaway zamknite i zaryglowane dopki nie ustanie ryzyko obrae wynikajce z niebezpiecznych funkcji maszyny.
Ruchome osony blokujce musz by zaprojektowane w taki sposb, aby brak lub uszkodzenie jednej z ich czci skadowych uniemoliwia uruchomienie lub zatrzymywa niebezpieczne funkcje maszyny. 219 Ruchome osony blokujce W sekcji 1.4.2.2 okrelono wymagania w odniesieniu do drugiego typu oson: ruchomych oson blokujcych. Wymagania okrelone w sekcji 1.4.2.2 stanowi uzupenienie wymaga oglnych w odniesieniu do oson i urzdze ochronnych okrelonych w sekcji 1.4.1. W dwch tiret akapitu pierwszego sekcji 1.4.2.2 okrelono wymagania w odniesieniu do samych ruchomych oson blokujcych. W przeciwiestwie do oson staych, ruchome osony blokujce po ich otwarciu musz zawsze, o ile to moliwe, by poczone z maszyn. Na przykad osony te mog by mocowane zawiasowo lub przesuwane po staych prowadnicach. Regulacja ich pooenia musi by moliwa wycznie w wyniku zamierzonego dziaania, aby zapobiec na przykad niezamierzonej zmianie odlegoci midzy oson a stref niebezpieczn podczas otwierania lub zamykania. W dwch tiret akapitu drugiego sekcji 1.4.2.2 okrelono wymagania w odniesieniu do urzdzenia blokujcego, w ktre musz by wyposaone wszystkie ruchome osony. W dwch tiret akapitu trzeciego sekcji 1.4.2.2 okrelono wymagania w odniesieniu do urzdzenia ryglujcego oson, ktre musi by zainstalowane jako uzupenienie urzdzenia blokujcego w przypadkach, w ktrych operator moe znale si w strefie niebezpiecznej, zanim nastpi zatrzymanie niebezpiecznych funkcji maszyny. Ma to czsto miejsce w przypadkach, w ktrych zatrzymanie si wszystkich
217
ruchomych czci maszyny nastpuje po upywie pewnego czasu od wydania polecenia zatrzymania. Moe mie to miejsce rwnie w przypadku innych zagroe, takich jak na przykad skrajne temperatury lub emisje substancji niebezpiecznych. Parametry podane w normie EN 999 mog by pomocne przy decydowaniu o potrzebie instalowania urzdzenia ryglujcego osony w ruchomej osonie blokujcej 131 . Ostatni akapit sekcji 1.4.2.2 dotyczy zintegrowania urzdzenia blokujcego i urzdzenia ryglujcego ruchomych oson z ukadem sterowania maszyny. Wymaganie to jest szczeglnym zastosowaniem wymagania oglnego dotyczcego bezpieczestwa zapewnianego przez ukad sterowania i niezawodnoci ukadw sterowania zob. 184: komentarze do sekcji 1.2.1. Specyfikacje urzdze blokujcych i ryglujcych oson podane s w normie EN 1088 132 . Jeeli niezalenie wprowadza si do obrotu napdzane mechanicznie ruchome osony blokujce przeznaczone do stosowania jako rodek zapewniajcy bezpieczestwo w maszynach, o ktrych mowa w pkt 9,10 i 11 zacznika IV, okrela si je jako elementy bezpieczestwa zob. 42: komentarze do art. 2 lit. c), i 389: komentarze do zacznika V. S one rwnie wymienione w pkt 20 zacznika IV. 1.4.2.3 Osony nastawne ograniczajce dostp
Osony nastawne ograniczajce dostp do tych fragmentw czci ruchomych, ktre s niezbdne do wykonania pracy, musz by: nastawiane rcznie lub automatycznie, w zalenoci od rodzaju pracy, oraz atwe do nastawiania bez uycia narzdzi.
220 Osony nastawne ograniczajce dostp W dwch tiret sekcji 1.4.2.3 okrelono wymagania w odniesieniu do trzeciego typu oson: oson nastawnych ograniczajcych dostp. Wymagania okrelone w sekcji 1.4.2.3 stanowi uzupenienie wymaga oglnych okrelonych w sekcji 1.4.1 w odniesieniu do oson i urzdze ochronnych. Osony nastawne ograniczajce dostp naley instalowa w szczeglnoci w maszynach z rcznym podawaniem materiau lub przedmiotw obrabianych w przypadkach, w ktrych naley ograniczy dostp do tej czci strefy niebezpiecznej zawierajcej narzdzie, do ktrej dostp jest niezbdny. Aby maksymalnie ograniczy ryzyko kontaktu z czciami realizujcymi funkcje niebezpieczne, istotnym jest uatwienie nastawiania osony zgodnie z wymiarami danych przedmiotw obrabianych. Oson mona zaprojektowa i wykona tak, aby jej pooenie przystosowywao si automatycznie do wymiarw danego przedmiotu
EN 999:1998+A1:2008 Bezpieczestwo maszyn Umiejscowienie wyposaenia ochronnego ze wzgldu na prdkoci zbliania czci ciaa czowieka.
132 131
EN 1088:1995+A2:2008 Bezpieczestwo maszyn Urzdzenia blokujce sprzone z osonami Zasady projektowania i doboru.
218
obrabianego, jeeli nie powoduje to dodatkowego ryzyka. W przeciwnym razie operator musi mie moliwo szybkiego i prostego nastawienia pooenia osony bez uycia narzdzi. 1.4.3 Wymagania szczeglne dotyczce urzdze ochronnych
Urzdzenia ochronne musz by zaprojektowane i wbudowane w ukad sterowania tak, aby: czci ruchome nie mogy zosta uruchomione dopki znajduj si w zasigu operatora, Osoby nie mogy dosta si do czci ruchomych znajdujcych si w ruchu, oraz brak lub uszkodzenie jednego z ich elementw uniemoliwia uruchomienie czci lub zatrzymywa czci ruchome.
Urzdzenia zabezpieczajce musz by nastawiane tylko poprzez dziaanie zamierzone. 221 Urzdzenia ochronne W sekcji 1.4.3 okrelono wymagania w odniesieniu do urzdze ochronnych. Wymagania okrelone w sekcji 1.4.3 stanowi uzupenienie wymaga oglnych w odniesieniu do oson i urzdze ochronnych okrelonych w sekcji 1.4.1. Wymagania w odniesieniu do urzdze ochronnych i ruchomych oson blokujcych s podobne, poniewa ich wsplnym celem jest niedopuszczenie do kontaktu operatorw z czciami ruchomymi znajdujcymi si w ruchu. Naley zwrci uwag, e urzdzenia ochronne nie s waciwym rozwizaniem w przypadkach, w ktrych wymagana jest ochrona przed zagroeniami, takimi jak na przykad przedmioty wyrzucane, ekstremalne temperatury, emisja haasu, promieniowanie lub emisja substancji niebezpiecznych, poniewa nie stanowi one bariery materialnej. Specyfikacje dla urzdze czuych na nacisk podane s w normie EN 1760, czci 13 133 , specyfikacje dla oburcznych urzdze sterowniczych podane s w normie EN 574 134 ,
specyfikacje dla elektroczuego wyposaenia ochronnego podane s w normie EN 61496-1 135 .
EN 1760-1:1997+A1:2009 Maszyny Bezpieczestwo Urzdzenia ochronne czue na nacisk Cz 1: Oglne zasady projektowania oraz bada mat i podg czuych na nacisk; EN 1760-2:2001+A1:2009 Bezpieczestwo maszyn Urzdzenia ochronne czue na nacisk Cz 2: Oglne zasady projektowania oraz bada obrzey i listew czuych na nacisk; EN 1760-3:2004+A1:2009 Bezpieczestwo maszyn Urzdzenia ochronne czue na nacisk Cz 3: Oglne zasady projektowania oraz bada zderzakw, pyt, linek i podobnych urzdze czuych na nacisk. EN 574:1996+A1:2008 Bezpieczestwo maszyn Urzdzenia sterowania oburcznego Aspekty funkcjonalne Zasady projektowania. 219
134
133
1.5 1.5.1
RYZYKO ZWIZANE Z INNYMI ZAGROENIAMI Zasilanie energi elektryczn
W przypadku gdy maszyna zasilana jest energi elektryczn, musi ona by zaprojektowana, wykonana i wyposaona w sposb zapobiegajcy lub umoliwiajcy zapobieganie wszelkim zagroeniom o charakterze elektrycznym. Cele zwizane z bezpieczestwem okrelone w dyrektywie 73/23/EWG maj zastosowanie do maszyn. Jednake obowizki dotyczce oceny zgodnoci i wprowadzania do obrotu lub oddawania do uytku maszyn w odniesieniu do zagroe ze strony elektrycznoci s regulowane wycznie niniejsz dyrektyw. 222 Elektryczno Sekcja 1.5.1 dotyczy ryzyka zwizanego z wykorzystaniem energii elektrycznej. Energi elektryczn mona przeksztaci w energi mechaniczn za pomoc silnika elektrycznego lub wykorzysta na przykad w celu wytworzenia ciepa lub promieniowania na potrzeby danego procesu. Elektryczno statyczna wykorzystywana jest rwnie w pewnych procesach, takich jak na przykad malowanie, rozdzielanie materiaw lub wytrcanie si substancji podczas emisji. Gwne zagroenia zwizane z energi elektryczn stanowi: poraenie prdem elektrycznym spowodowane dotykiem bezporednim do czci pod napiciem (dotyk niezamierzony do czci bdcych zwykle pod napiciem) lub dotyk poredni (dotyk do czci, ktre znalazy si pod napiciem na skutek uszkodzenia) oraz oparzenia, poary lub wybuchy spowodowane iskrami elektrycznymi lub przegrzaniem wyposaenia elektrycznego. Zgodnie z akapitem pierwszym sekcji 1.5.1 producent maszyny musi podj niezbdne rodki, aby zapobiec wszelkim zagroeniom o charakterze elektrycznym. To wymaganie oglne ma zastosowanie niezalenie od wartoci napicia prdu elektrycznego. Zgodnie z akapitem drugim sekcji 1.5.1 wymagania bezpieczestwa zawarte w dyrektywie o sprzcie elektrycznym niskiego napicia 2006/95/WE (wczeniej dyrektywa 73/23/EWG ze zmianami) maj zastosowanie do maszyn. Z drugiego zdania tego akapitu jasno wynika, e procedury przewidziane w dyrektywie o sprzcie elektrycznym niskiego napicia dotyczce wprowadzania do obrotu i oddawania do uytku nie maj zastosowania do maszyn bdcych przedmiotem dyrektywy w sprawie maszyn. Oznacza to, e deklaracja zgodnoci dla maszyn bdcych przedmiotem dyrektywy w sprawie maszyn nie powinna odnosi si do dyrektywy o sprzcie elektrycznym niskiego napicia. Naley pamita, e pewne kategorie urzdze niskonapiciowych wyposaenia elektrycznego s wyczone z zakresu dyrektywy w sprawie maszyn zob. 63: komentarze do art. 1 ust. 2 lit. k).
135
EN 61496-1:2004+A1:2008 Bezpieczestwo maszyn Elektroczue wyposaenie ochronne Cz 1: Wymagania oglne i badania (IEC 61496-1:2004 (Zmodyfikowana)).
220
Specyfikacje oglne projektowania wyposaenia elektrycznego maszyny podane s w normie EN 60204-1 136 ; specyfikacje wysokonapiciowego wyposaenia elektrycznego maszyny podane s w normie EN 60204-11 137 . Specyfikacje wyposaenia elektrycznego podane s rwnie w wielu normach dotyczcych szczeglnych kategorii maszyn. Poza wymaganiami oglnymi okrelonymi w sekcji 1.5.1, w sekcji 3.5.1 okrelone zostay wymagania uzupeniajce dotyczce akumulatorw dla maszyn samojezdnych. 1.5.2 Elektryczno statyczna
Maszyny musz by zaprojektowane i wykonane tak, aby zapobiega lub ogranicza gromadzenie si potencjalnie niebezpiecznych adunkw elektrostatycznych lub wyposaone w ukad do ich rozadowywania. 223 Niepodana elektryczno statyczna Sekcja 1.5.2 dotyczy ryzyka spowodowanego gromadzeniem si w maszynie lub jej czciach niepodanego adunku elektrostatycznego gwnie na skutek tarcia midzy czciami maszyny lub midzy maszyn a przedmiotami obrabianymi, materiaami lub pynami wykorzystywanymi lub produkowanymi przez dan maszyn. adunek elektrostatyczny moe rwnie powsta w nieuziemionych metalowych czciach na skutek indukcji elektrostatycznej. Jeeli osoba dotyka do naadowanej czci lub zblia si do niej, moe nastpi przepyw prdu wyadowania elektrostatycznego przez jej ciao do ziemi. Nastpstwa fizjologiczne zale od rozmiarw powierzchni zetknicia, wielkoci energii naadowania elektrostatycznego oraz amplitudy i czstotliwoci prdu. Skutkiem moe by jedynie nieprzyjemne uczucie lub bl ale moe te by zagroenie ycia. Element zaskoczenia moe przyczyni si do ryzyka wypadku. Wyadowanie elektrycznoci statycznej moe rwnie spowodowa poar lub wybuch zob. 227 i 228: komentarze do sekcji 1.5.6 i 1.5.7. Wyadowanie elektrostatyczne moe rwnie uszkodzi ukady elektroniczne w ukadach sterowania lub utrudni ich poprawne funkcjonowanie, co moe prowadzi do niebezpiecznych sytuacji. Aby zapobiec gromadzeniu si niepodanych adunkw elektrostatycznych, mona stosowa rne techniki, takie jak na przykad zastpowanie materiaw izolacyjnych materiaami rozpraszajcymi lub przewodzcymi, unikanie suchej atmosfery lub tworzenie atmosfery zjonizowanej na danych obszarach. Bezpieczne rozadowanie adunkw elektrostatycznych mona osign na przykad dziki mostkowaniu i uziemianiu przewodzcych czci maszyny.
EN 60204-1:2006+A1:2009 Bezpieczestwo maszyn Wyposaenie elektryczne maszyn Cz 1: Wymagania oglne (IEC 60204-1:2005 (Zmodyfikowana)). EN 60204-11:2000+11:1 Bezpieczestwo maszyn-Wyposaenie elektryczne maszyn Cz 11: Wymagania dotyczce wyposaenia WN na napicia wysze ni 1000 V prdu przemiennego lub 1500 V prdu staego i nie przekraczajce 36 kV (IEC 60204-11:2000). 221
137
136
1.5.3
Zasilanie energi inn ni energia elektryczna
Maszyna zasilana ze rda energii innej ni energia elektryczna musi by zaprojektowana, wykonana i wyposaona tak, aby unikn wszystkich potencjalnych rodzajw ryzyka zwizanych z takimi rdami energii. 224 Zasilanie energi inn ni energia elektryczna Do rde energii innej ni energia elektryczna nale na przykad energia hydrauliczna, pneumatyczna, mechaniczna i cieplna. Energia moe by wytwarzana przez dan maszyn, na przykad za pomoc pompy hydraulicznej lub sprarki z napdem elektrycznym lub z napdem silnikiem spalinowym, albo moe by pobierana ze rda zewntrznego, takiego jak na przykad zbiornik spronego powietrza lub wa odbioru mocy cignika. Energi mechaniczn mona rwnie dostarcza za pomoc innego wyposaenia, takiego jak na przykad stanowisko badawcze pojazdw silnikowych napdzane testowanym pojazdem. Energia moe by rwnie czerpana z naturalnych rde, takich jak wiatr lub poruszajca si woda. Kady rodzaj energii wie si z okrelonymi zagroeniami, takimi jak na przykad wysokie cinienie albo zewntrzny lub wewntrzny przeciek w ukadzie hydraulicznym lub pneumatycznym, lub przegrzanie i emisje zanieczyszcze gazowych zwizane z silnikami spalinowymi. Zgodnie z sekcj 1.5.3 producenci maszyny musz oceni ryzyko zwizane z kadym zagroeniem powizanym z energi z takich rde oraz je wyeliminowa poprzez eliminacj zagroe oraz zapobiec ich negatywnym skutkom. W normie EN 982 podano oglne specyfikacje ukadw hydraulicznych 138 ; w normie EN 983 podano oglne specyfikacje ukadw pneumatycznych 139 . Poza wymaganiem oglnym okrelonym w sekcji 1.5.3, w sekcji 5.5 okrelone zostay wymagania uzupeniajce dotyczce silnikw spalinowych stosowanych w maszynach przeznaczonych do wykonywania prac pod ziemi.
138
EN 982:1996+A1:2008 Bezpieczestwo maszyn Wymagania bezpieczestwa dotyczce ukadw hydraulicznych i pneumatycznych i ich elementw Hydraulika.
EN 983:1996+A1:2008 Bezpieczestwo maszyn Wymagania dotyczce bezpieczestwa ukadw hydraulicznych i pneumatycznych i ich elementw Pneumatyka. 222
139
1.5.4
Bdy w montau
Bdy moliwe do popenienia przy pierwszym lub ponownym montau niektrych czci, mogce stanowi rdo ryzyka, musz zosta wyeliminowane przez projekt i wykonanie tych czci albo, przy braku takiej moliwoci, poprzez umieszczenie informacji na samych czciach lub na ich obudowach. Takie same informacje musz by umieszczone na czciach ruchomych lub ich obudowach w przypadkach, gdy w celu uniknicia ryzyka konieczna jest znajomo kierunku ruchu. W koniecznych przypadkach instrukcje musz zawiera dodatkowe informacje o tych rodzajach ryzyka. W przypadku gdy bdne poczenie moe by rdem ryzyka, naley uniemoliwi konstrukcyjnie niewaciwe poczenia, a przy braku takiej moliwoci, za porednictwem informacji podanej na elementach, ktre bd czone i, w razie potrzeby, na zczach. 225 Bdy w montau Akapit pierwszy wymagania okrelonego w sekcji 1.5.4 dotyczy ryzyka, ktre moe powsta przy pierwszym montau czci w maszynie podczas instalacji maszyny lub przy ponownym ich montau dokonywanym w nastpstwie przeniesienia maszyny w inne miejsce pracy lub w nastpstwie ich demontau w celu konserwacji. Wymaganie to ma zastosowanie w odniesieniu do czci maszyny przewidzianych do montau, demontau i ponownego montau przez uytkownika lub pod jego kontrol. Prawidowy monta pozostaych czci musi by zapewniony przez wasny system produkcyjny producenta. W przypadkach, w ktrych mona przewidzie moliwo nieprawidowego pierwszego lub ponownego montau prowadzc do powstania ryzyka, naley temu zapobiec, na tyle, na ile to moliwe, na etapie projektowania i wykonania maszyny i danych czci oraz systemw ich mocowania. Na przykad asymetryczny ksztat czci, ktra ma by zamontowana, pasujcy do asymetrycznego ksztatu czci maszyny, do ktrej ma by zamontowana, moe zapewni wyeliminowanie prawdopodobiestwa nieprawidowego montau danej czci. Ten sam skutek mona zapewni dziki stosowaniu odmiennych sposobw mocowania tych czci, ktre atwo ze sob pomyli. Jeeli rozwizanie projektowe nie jest moliwe, na czciach maszyny lub ich obudowach naley umieci niezbdne wskazwki w celu uniknicia bdw. Zgodnie ze zdaniem drugim akapitu pierwszego sekcji 1.5.4 te same wymagania maj zastosowanie w odniesieniu do czci ruchomych, takich jak na przykad acuchy lub pasy, ktre musz by montowane z uwzgldnieniem okrelonego kierunku. Oznakowania w celu uniknicia bdw w montau s przedmiotem wymaga okrelonych w sekcji 1.7.1 dotyczcych informacji i ostrzee umieszczonych na maszynach. Zgodnie z akapitem drugim sekcji 1.5.4, w stosownych przypadkach, instrukcje producenta musz zawiera dalsze informacje na temat rodkw podjtych w celu
223
uniknicia bdw w montau i w razie potrzeby wyjanienia do informacji umieszczonych na danych czciach zob. 264: komentarze do sekcji 1.7.4.2 lit. (i). Akapit trzeci sekcji 1.5.4 dotyczy szczeglnego przypadku ryzyka zwizanego z bdami poczenia. Dotyczy to takich pocze, jak na przykad poczenie maszyny ze rdami energii lub pynw lub poczenie ukadu sterowania maszyn holowanych z ukadem sterowania maszyny samobienej lub cignika. Podejcie do tego ryzyka jest takie samo, jak w przypadku szeroko pojtego zapobiegania bdom w montau. W miar moliwoci na etapie projektowania elementw, ktre bd czone, naley zapobiega bdom poczenia, ktre mog powodowa powstanie ryzyka, na przykad poprzez stosowanie rnych rednic, gwintw lub systemw czenia. Oznakowania, takie jak kody barwne, s przydatne, jednak nie mog zastpi rodkw konstrukcyjnych. Jeeli rodki projektowe s niewykonalne, naley umieci niezbdne informacje na elementach, ktre bd czone i w razie potrzeby na zczach. 1.5.5 Skrajne temperatury
Naley przedsiwzi rodki w celu wyeliminowania ryzyka obrae spowodowanych zetkniciem si z czci maszyny lub z materiaami o wysokiej lub bardzo niskiej temperaturze albo na skutek zblienia si do takiej maszyny lub materiaw. Naley podj niezbdne rodki w celu uniknicia lub zabezpieczenia przed ryzykiem wyrzucenia przez maszyn gorcego lub bardzo zimnego materiau. 226 Skrajne temperatury Dotyk do czci maszyn lub materiaw o wysokiej temperaturze albo zblienie si do takich czci lub materiaw moe spowodowa ze samopoczucie, bl i oparzenia. Dotyk do czci lub materiaw o bardzo niskiej temperaturze moe spowodowa odrtwienie lub odmroenie. Powtarzajce si naraenie na zimno moe prowadzi do uszkodzenia nerww lub ukadw naczyniowych. Jeli jest to tylko moliwe naley zmniejsza ryzyko powodowane zagroeniem w postaci dotyku do czci maszyny lub do materiaw o wysokiej lub bardzo niskiej temperaturze, stosowanych lub wytwarzanych przez dan maszyn, albo powodowane zblieniem si do takich czci maszyny lub do takich materiaw, poprzez nie stosowanie niebezpiecznych temperatur. Jeeli nie jest to moliwe, naley zastosowa niezbdne rodki ochronne w celu uniknicia niebezpiecznego kontaktu z okrelonymi miejscami albo zblienia si do takich miejsc poprzez umiejscowienie ich w dostatecznej odlegoci od miejsc na og znajdujcych si w zasigu osb, albo poprzez montowanie oson lub innych konstrukcji ochronnych z niezbdn izolacj ciepln. Wymaganie okrelone w akapicie drugim sekcji 1.5.5 stanowi uzupenienie wymagania okrelonego w sekcji 1.3.3 dotyczcego ryzyka powodowanego przedmiotami wyrzucanymi. W przypadkach, w ktrych zamontowane s osony w celu ochrony przed ryzykiem wyrzucania przez maszyn materiaw o wysokiej lub bardzo niskiej temperaturze, musz one by skonstruowane tak, aby byy odporne na dane temperatury zob. 216: komentarze do sekcji 1.4.1.
224
W normie EN ISO 13732, cz 1 i 3 140 okrelono wytyczne dotyczce oceny ryzyka powstania urazw powodowanych dotykiem odpowiednio do gorcych lub zimnych powierzchni. Wytyczne podane s rwnie w Przewodniku CENELEC nr 29 141 . 1.5.6 Poar
Maszyna musi by zaprojektowana i wykonana w taki sposb, aby unikn jakiegokolwiek ryzyka wywoania poaru lub przegrzania spowodowanego przez sam maszyn albo przez gazy, ciecze, pyy, opary lub inne substancje przez ni wytwarzane lub uywane podczas jej eksploatacji. 227 Poar Poar wywoany przez maszyny stwarza powane zagroenie zarwno dla osb, jak i mienia, poniewa moe prowadzi zarwno do uszkodzenia lub zniszczenia samej maszyny, jak i pobliskich obiektw i budynkw. Ocena zagroenia poarem obejmuje identyfikacj i ocen trzech kluczowych elementw niezbdnych spowodowania poaru, czsto przedstawianych w postaci trjkta 142 :
Paliwo
materiay lub substancje zapalne wbudowane w lub wykorzystywane lub wytwarzane przez maszyn
POAR
Tlen
pochodzcy z powietrza lub z substancji utleniajcych
rdo zaponu
takie jak iskrzenie urzdze mechanicznych lub elektrycznych, wyadowania elektrostatyczne, gorce powierzchnie, materiay lub substancje, pomienie
EN ISO 13732-1:2008 Ergonomia rodowiska termicznego Metody oceny reakcji czowieka na dotknicie powierzchni Cz 1: Powierzchnie gorce (ISO 13732-1:2006). EN ISO 13732-3:2008 Ergonomia rodowiska termicznego Metody oceny reakcji czowieka na dotknicie powierzchni Cz 3: Powierzchnie zimne (ISO 13732-3:2005). Przewodnik CLC nr 29:2007 Temperatury powierzchni gorcych, ktre mog by dotykane Przewodnik dla komitetw technicznych i producentw.
142 141
140
Proces spalania moe by wzmacniany lub hamowany na skutek obecnoci innych substancji (katalizatorw). 225
Zmniejszenie ryzyka wywoania poaru wie si z podjciem szeregu poczonych rodkw w odniesieniu do trzech elementw trjkta: unikanie zawierania w maszynach lub zawierania w maszynach, nie stosowanie lub nie wytwarzanie materiaw lub substancji palnych. Do takich rodkw zalicza si, na przykad, stosowanie ognioodpornych materiaw w budowie maszyny, bezpieczne odseparowywanie atwopalnych cieczy, pyw lub gazw wytwarzanych przez maszyn lub uywanych podczas jej eksploatacji i bezpieczne usuwanie atwopalnych odpadw zob. 178: komentarze do sekcji 1.1.3; zapobieganie przegrzaniu samej maszyny lub materiaw lub substancji wytwarzanych przez maszyn lub uywanych podczas jej eksploatacji i, jeeli moe doj do przegrzania, wykrywanie zagroenia przegrzaniem i inicjowanie niezbdnych rodkw korygujcych lub wysyanie ostrzeenia do operatora, zanim takie zagroenie stworzy ryzyko wywoania poaru; unikanie kontaktu midzy materiaami lub substancjami palnymi a rdami zaponu, takimi jak na przykad iskrzenie pochodzenia mechanicznego lub elektrycznego lub gorce powierzchnie zob. 222 i 223: komentarze do sekcji 1.5.1 i 1.5.2; zmniejszanie poziomu stenia tlenu (tylko wtedy, gdy nie stwarza to dodatkowego ryzyka dla osb) lub unikanie obecnoci substancji utleniajcych. Jeeli ryzyko wywoania poaru nie moe zosta w dostateczny sposb ograniczone mimo podjcia wskazanych rodkw, naley podj dodatkowe rodki zapobiegawcze majce na celu ograniczenie skutkw poaru. Do takich rodkw mona zalicza na przykad osanianie lub obudowywanie maszyny i monta systemw wykrywania, sygnalizacji i/lub gaszenia poaru. Niezbdne rodki naley okreli na podstawie oceny ryzyka wywoania poaru. Oglne wytyczne dotyczce przeprowadzania oceny ryzyka wywoania poaru i zapobiegania oraz ochrony przed zagroeniem poarem s podane w normie EN 13478 143 . Poza oglnymi wymaganiami okrelonymi w sekcji 1.5.6, w sekcji 3.5.2 okrelone zostay wymagania uzupeniajce dotyczce ryzyka wywoania poaru w odniesieniu do maszyn samojezdnych, a w sekcji 5.5 wymagania uzupeniajce dotyczce ryzyka wywoania poaru w odniesieniu do maszyn przeznaczonych do uytkowania pod ziemi.
EN 13478:2001+A1: 2008 Maszyny Bezpieczestwo Zapobieganie poarom i ochrona przeciwpoarowa. 226
143
1.5.7
Wybuch
Maszyna musi by zaprojektowana i wykonana w taki sposb, aby unikn ryzyka wybuchu spowodowanego przez sam maszyn lub przez gazy, ciecze, pyy, pary lub inne substancje przez ni wytwarzane lub uywane podczas jej eksploatacji. O ile wystpuje ryzyko wybuchu spowodowanego przez eksploatacj maszyny w przestrzeniach zagroonych potencjalnym wybuchem, maszyna musi spenia przepisy wsplnotowych dyrektyw szczeglnych. 228 Wybuch Wymaganie okrelone w pierwszym akapicie sekcji 1.5.7 dotyczy ryzyka wybuchu zwizanego z dziaaniem samej maszyny lub z materiaami lub substancjami przez ni wytwarzanymi lub uywanymi podczas jej eksploatacji. Do wybuchu moe doj, jeeli rdo zaponu o wystarczajcej energii zainicjuje reakcj spalania okrelonych ste w powietrzu substancji atwopalnych, takich jak gazy, opary, mgy i pyy. Przy wybuchu dochodzi do bardzo szybkiego, samopodtrzymujcego si rozprzestrzeniania reakcji spalania, ktrej towarzyszy duy wzrost cinienia. Szkody, jakie wybuch wyrzdza ludziom i mieniu, s konsekwencj gwatownej emisji pomieni, promieniowania cieplnego, fal cinienia, wyrzuconych w powietrze szcztkw i substancji niebezpiecznych. Rozmiar potencjalnych szkd zaley gwnie od iloci i charakteru danej mieszaniny wybuchowej. Zasady dotyczce zapobiegania ryzyku wybuchu s podobne do tych dotyczcych zapobieganiu ryzyku wywoania poaru. Zapobieganie ryzyku wybuchu wie si z poczeniem nastpujcych rodkw: unikanie gromadzenia wybuchowych mieszanin w maszynie lub w jej bezporednim otoczeniu poprzez unikanie materiaw i substancji atwopalnych lub poprzez stae utrzymywanie poziomu ich stenia w powietrzu poza doln lub grn granic wybuchowoci; unikanie obecnoci rde zaponu w miejscach niebezpiecznych; ograniczenie poziomu stenia tlenu w miejscach niebezpiecznych (tylko wtedy, gdy nie stwarza to dodatkowego ryzyka dla osb). Jeeli ryzyko wybuchu nie moe zosta cakowicie wyeliminowane, naley podj dodatkowe rodki zapobiegawcze majce na celu ograniczenie skutkw wybuchu. Do takich rodkw zalicza si na przykad projektowanie konstrukcji odpornych na wybuch, monta urzdze przeciwwybuchowych (pytki bezpieczestwa), monta automatycznych systemw lub urzdze sucych do wykrywania i hamowania rozprzestrzeniania si pomienia i wybuchu. Oglne specyfikacje dotyczce przeprowadzania oceny ryzyka wybuchu zapobiegania i ochrony przed tym ryzykiem s podane w normie EN 1127-1 144 . i
Zgodnie z drugim akapitem sekcji 1.5.7, maszyny przeznaczone do stosowania w przestrzeniach zagroonych wybuchem podlegaj przepisom okrelonym w
EN 1127-1:2007 Atmosfery wybuchowe Zapobieganie wybuchowi i ochrona przed wybuchem Cz 1: Pojcia podstawowe i metodologia. 227
144
dyrektywie ATEX 145 zob. 91: komentarze do art. 3. Pojcie przestrzeni zagroonej wybuchem zostao wyjanione w wytycznych dotyczcych stosowania dyrektywy ATEX 146 . Maszyny, w odniesieniu do ktrych ma zastosowanie dyrektywa ATEX, podlegaj szczeglnym wymaganiom w zakresie oznakowania zob. 251: komentarze dotyczce trzeciego akapitu sekcji 1.7.3. Mimo e dyrektywa ATEX jako taka nie ma zastosowania do sytuacji, w ktrej ryzyko wybuchu jest generowane wewntrz samej maszyny, na obszarach, w ktrych stosowane s maszyny i w odniesieniu do ktrych istnieje ryzyko zaistnienia przestrzeni zagroonej wybuchem, istnieje obowizek montowania urzdze speniajcych wymagania okrelone w dyrektywie ATEX. 1.5.8 Haas
Maszyna musi by zaprojektowana i wykonana w taki sposb, aby ryzyko wynikajce z emisji haasu zostao ograniczone do moliwie najniszego poziomu, z uwzgldnieniem postpu technicznego i dostpnoci rodkw ograniczajcych poziom haasu, w szczeglnoci u rda jego powstawania. Poziom emisji haasu moe by mierzony poprzez odniesienie do danych porwnawczych emisji dla podobnej maszyny. 229 Zmniejszanie emisji haasu Wymaganie okrelone w sekcji 1.5.8 odnosi si do kwestii ryzyka zwizanego z naraeniem operatorw maszyn i innych osb na haas wytwarzany przez maszyny. Dugotrwae naraenie na haas wytwarzany przez maszyny jest gwn przyczyn wystpowania ubytku suchu wywoanego haasem w miejscach pracy. Ryzyko dla zdrowia jest czsto utajone, poniewa mimo e uszkodzenie suchu ma charakter kumulatywny i nieodwracalny, ale osoba nim dotknita nie zdaje sobie sprawy w czasie naraenia, e doszo do uszkodzenia. Naraenie na haas impulsowy o znacznym nateniu moe spowodowa nag utrat suchu. Naraenie na haas wie si rwnie z innymi zaburzeniami suchu, takimi jak dzwonienie w uszach (wraenie syszenia dwikw w sytuacji braku ich zewntrznego rda). Naraenie na haas jest rwnie czynnikiem zwikszajcym poziom zmczenia i stresu i moe powodowa wypadki, na przykad poprzez zakcanie komunikacji zob. 181: komentarze do sekcji 1.1.6. Istotne jest rozrnienie naraenia osb na haas od haasu emitowanego przez maszyny. Emisja haasu przez maszyny, mierzona w okrelonych warunkach, jest swoist waciwoci danej maszyny. Stopie naraenia osb na haas wytwarzany
Dyrektywa 94/9/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 marca 1994 r. w sprawie zblienia ustawodawstw pastw czonkowskich dotyczcych urzdze i systemw ochronnych przeznaczonych do uytku w przestrzeniach zagroonych wybuchem Dz.U. L 100 z 19.4.1994, s. 1.
146 145
Wytyczne dotyczce stosowania dyrektywy 94/9/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 marca 1994 r. w sprawie zblienia ustawodawstw pastw czonkowskich dotyczcych urzdze i systemw ochronnych przeznaczonych do uytku w przestrzeniach zagroonych wybuchem wydanie trzecie, czerwiec 2009 r. zob. ustp 3.7.1: http://ec.europa.eu/enterprise/sectors/mechanical/documents/guidance/atex/application/index_en.htm
228
przez maszyny zaley od czynnikw, takich jak umiejscowienie maszyny, warunki jej uytkowania, cechy charakterystyczne miejsca pracy (takie jak np. pochanianie haasu, rozpraszanie haasu, odbicia dwiku), emisje haasu z innych rde (takich jak, na przykad, inne maszyny), umiejscowienie osb w odniesieniu do rde emisji haasu, dugo trwania naraenia i stosowanie rodkw ochrony indywidualnej (ochronnikw suchu). Producent maszyny ponosi odpowiedzialno za stopie, w jakim wyprodukowana przez niego maszyna przyczynia si do zwikszenia ryzyka zwizanego z haasem. Kwestia naraenia pracownikw na haas jest regulowana przepisami krajowymi wdraajcymi dyrektyw 2003/10/WE w sprawie naraenia pracownikw na ryzyko spowodowane haasem 147 . Dyrektywa ta ustanawia graniczne wartoci naraenia i wartoci naraenia, przy ktrych naley podejmowa odpowiednie dziaania w odniesieniu do dziennego poziomu ekspozycji na haas i poziomw szczytowych poziomw cinienia akustycznego oddziaujcych na pracownikw. Im mniejszy jest haas emitowany przez maszyny, tym atwiej jest uytkownikom przestrzega granicznych wartoci naraenia okrelonych w dyrektywie 2003/10/WE. W interesie uytkownikw ley zatem wybieranie maszyn o jak najniszej emisji haasu przy wymaganych osigach 148 zob. 275: komentarze do sekcji 1.7.4.3. Dyrektywa w sprawie maszyn nie okrela granicznych wartoci emisji haasu, ale stawia przed producentami wymaganie ograniczenia ryzyka zwizanego z emisj haasu do najniszego moliwego poziomu, biorc pod uwag postp techniczny i dostpno rodkw ograniczajcych haas. Niektre kategorie maszyn podlegaj, poza dyrektyw w sprawie maszyn, granicznym wartociom emisji haasu okrelonym w dyrektywie 2000/14/WE dotyczcej urzdze uywanych na zewntrz pomieszcze 149 zob. 92: komentarze do art. 3 i 273: komentarze do sekcji 1.7.4.2. lit. u). Podejcie producenta do kwestii zapobiegania ryzyku zwizanemu z emisj haasu musi uwzgldnia zasady bezpieczestwa kompleksowego okrelone w sekcji 1.1.2: w pierwszej kolejnoci naley podj rodki zwizane z projektowaniem i wykonaniem maszyny w taki sposb, by ograniczy emisj haasu u rda; w drugiej kolejnoci naley podj zintegrowane rodki ochronne uzupeniajce rodki suce ograniczeniu poziomu haasu u rda, umoliwiajc tym samym dalsze zmniejszenie emisji haasu; w trzeciej kolejnoci naley poinformowa uytkownika o resztkowej emisji haasu, aby umoliwi mu podjcie koniecznych rodkw ochronnych, takich jak na przykad rodki dotyczce montau maszyny, rozplanowania miejsca
147
Dyrektywa 2003/10/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie minimalnych wymaga w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa dotyczcych naraenia pracownikw na ryzyko spowodowane czynnikami fizycznymi (haasem) (Siedemnasta dyrektywa szczegowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) Dz.U. L 42 z 15.2.2003, s. 38. Zob. art. 4 ust. 6 dyrektywy 2003/10/WE.
148 149
Dyrektywa 2000/14/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 8 maja 2000 r. w sprawie zblienia ustawodawstw pastw czonkowskich odnoszcych si do emisji haasu przez urzdzenia uywane na zewntrz pomieszcze Dz.U. L 162 z 3.7.2000, s. 1 zob. art. 12. 229
pracy oraz zapewnienia rodkw ochrony indywidualnej (ochronniki suchu) i ich stosowania zob. 264, 267 i 273: komentarze do sekcji 1.7.4.2, lit. j), l), m) i u). Ograniczenie emisji haasu u rda jego powstawania jest najbardziej skuteczn metod zmniejszania ryzyka powodowanego przez haas zarwno w odniesieniu do operatorw maszyn, jak i innych osb, ktre mog by naraone na haas wytwarzany przez maszyny. W celu skutecznego zmniejszenia emisji haasu u rda konieczne jest okrelenie gwnych rde haasu wytwarzanego przez dane maszyny. rodki zmierzajce do wytumienia dominujcego rda lub rde haasu powinny zosta podjte najwczeniej jak to moliwe w procesie projektowania. Do zintegrowanych rodkw ochronnych sucych przeciwdziaaniu emisji haasu zalicza si montowanie obudw akustycznych wok maszyny lub wok jej gwnych rde haasu. W stosownych przypadkach naley zaprojektowa osony, ktre zapewni wymagany poziom wytumienia haasu, zapewniajc jednoczenie ochron przed innymi zagroeniami zob. 169: komentarze do sekcji 1.1.1 lit. f) i 216: uwagi do sekcji 1.4.1. Moliwe jest rwnie zaprojektowanie obudw dla stanowisk pracy lub stanowisk kierowcy (kabin), ktre zapewni wytumienie haasu i ochron przed innymi zagroeniami zob. 182: uwagi do sekcji 1.1.7 i 294: komentarze do sekcji 3.2.1. Naley jednak zwrci uwag na fakt, e tego rodzaju rodki nie zapewniaj ochrony operatorom, gdy znajduj si oni poza obrbem obudowy, ani innym naraonym osobom. Oglne specyfikacje dotyczce zmniejszania emisji haasu wytwarzanego przez maszyny s podane w normie EN ISO 11688-1 150 . 230 Dane porwnawcze emisji Drugi akapit sekcji 1.5.8 odnosi si do sposobu przeprowadzania oceny stosownoci rodkw podjtych w celu zmniejszenia ryzyka zwizanego z emisj haasu: dotyczy porwnania poziomu ryzyka z poziomem ryzyka zwizanym z uytkowaniem podobnych maszyn. Podejcie to jest czci czwartego etapu procesu oceny ryzyka ustanowionego w zasadzie oglnej 1: szacowanie ryzyka 151 zob. 158: uwagi do zasady oglnej 1 i jest gwn metod ustalania aktualnego stanu wiedzy technicznej zob. 161: uwagi do zasady oglnej 3. Podejcie to polega na porwnywaniu wartoci emisji haasu mierzonych przy danej maszynie z wartociami mierzonymi dla podobnych maszyn nalecych do tej samej grupy. Podobne maszyny to maszyny, ktre w zaoeniu maj peni tak sam rol i ktrych waciwoci eksploatacyjne s rwnowane. Parametry opisujce waciwoci eksploatacyjne s zazwyczaj okrelone w procedurze badania haasu odnoszcej si do danej kategorii maszyn. Poziom emisji haasu maszyny, z ktr ma zosta przeprowadzone porwnanie, musi zosta zmierzony przy uyciu tej samej procedury.
EN ISO 11688-1:2009 Akustyka Zalecany sposb postpowania przy projektowaniu maszyn i urzdze o ograniczonym haasie Cz 1: Projektowanie (ISO/TR 11688-1:1995).
150 151
Zob. pkt 8.3 normy EN ISO 14121-1:2007 Bezpieczestwo maszyn Ocena ryzyka Cz 1: Zasady.
230
Jeeli porwnanie wykae, e znaczna liczba podobnych maszyn o porwnywalnych parametrach charakteryzuje si niszym poziomem emisji haasu, oznacza to, e dana maszyna nie jest zgodna z aktualnym stanem wiedzy technicznej, poniewa istniej sposoby dalszego ograniczania emisji haasu, ktre powinny zosta zastosowane w jej przypadku. Jeeli porwnanie wykae, e podobne maszyny charakteryzuj si zblionym lub wyszym poziomem emisji haasu, oznacza to, e zastosowano waciwe rodki ograniczania ryzyka, chyba e dostpne s ewidentnie rodki dalszego zmniejszenia emisji haasu, ktre w takim przypadku powinny zosta zastosowane. Stosowanie tego podejcia musi opiera si na waciwej procedurze badania haasu oraz wiarygodnych i reprezentatywnych danych porwnawczych emisji haasu. Do tej pory proces gromadzenia danych odbywa si jedynie w ograniczonym zakresie. Planowane jest jednak wczanie do coraz wikszej liczby norm typu C danych porwnawczych emisji dotyczcych kategorii maszyn objtych ich zakresem. Metoda porwnywania danych dotyczcych emisji haasu przez maszyny jest podana w normie EN ISO 11689 152 . 1.5.9 Drgania
Maszyna musi by zaprojektowana i wykonana w taki sposb, by ryzyko wynikajce z drga wytwarzanych przez maszyn zostao ograniczone do moliwie najniszego poziomu, z uwzgldnieniem postpu technicznego i dostpnoci rodkw ograniczajcych drgania, w szczeglnoci u rda ich powstawania. Poziom emisji drga moe by mierzony poprzez odniesienie do danych porwnawczych emisji dla podobnej maszyny. 231 Drgania Wymaganie okrelone w sekcji 1.5.9 odnosi si do kwestii ryzyka zwizanego z naraeniem na drgania wytwarzane przez maszyny. Drgania mog powstawa podczas normalnego rodzaju pracy samej maszyny, na przykad w wyniku obrotw lub ruchu posuwisto-zwrotnego jej elementw, pulsacji gazw lub zjawisk aerodynamicznych, takich jak wywoywane przez wentylatory, lub w wyniku uderze maszyn trzymanych w rkach w obrabiane twarde materiay. Drgania mog rwnie powstawa wskutek wzajemnego oddziaywania maszyny i jej otoczenia, na przykad podczas poruszania si maszyn samojezdnych po wyboistej nawierzchni. Ekspozycja na drgania przenoszone przez stopy lub za porednictwem siedzisk na cae ciao moe powodowa lub nasila dolegliwoci miniowo-szkieletowe, takie jak bl plecw, moe take doprowadzi do uszkodzenia krgosupa. Ekspozycja na drgania ukadu rka/rami moe skutkowa uszkodzeniami naczy krwiononych w palcach i doniach (choroba biaych palcw) i uszkodzeniami obwodowego ukadu nerwowego, cigien, mini, koci i staww doni i ramion. Istotne jest odrnienie naraenia osb na drgania od emisji drga przez maszyny. Naley zauway, e kwesti naraenia pracownikw na drgania reguluj przepisy
EN ISO 11689:1997 Akustyka Procedura porwnywania danych o emisji haasu maszyn i urzdze. 231
152
krajowe wdraajce dyrektyw 2002/44/WE 153 . W dyrektywie tej ustalono dzienne graniczne wartoci naraenia i wartoci dziaania dla drga przekazywanych na koczyny grne i na cae ciao. Dziennej ekspozycji osb na drgania nie mona w prosty sposb okreli na podstawie pomiaru emisji drga przez maszyny, poniewa ekspozycja zaley rwnie od czasu naraenia i warunkw uytkowania danej maszyny. Jednak im niszy poziom emisji drga przez maszyny, tym atwiej jest uytkownikom przestrzega wartoci dopuszczalnych ekspozycji ustanowionych w dyrektywie 2002/44/WE. W interesie uytkownikw ley zatem wybieranie maszyn o jak najniszej emisji drga w odniesieniu do wymaganych osigw zob. 275: komentarze do sekcji 1.7.4.3. Podejcie producenta do kwestii zapobiegania ryzyku zwizanemu z emisj drga musi uwzgldnia zasady bezpieczestwa kompleksowego okrelone w sekcji 1.1.2: w pierwszej kolejnoci naley podj rodki zwizane z projektowaniem i wykonaniem maszyny w taki sposb, by moliwe byo zmniejszenie wytwarzania drga u rda, na przykad poprzez zapewnienie, aby czstotliwoci rezonansowe czci mechanicznych nie byy zblione do czstotliwoci wywoujcych drgania, poprzez wykorzystywanie materiaw o naturalnych waciwociach tumicych, przyczenie dodatkowych elementw zwikszajcych mas lub wyrwnowaenie czci wirujcych lub czci wykonujcych ruch postpowo-zwrotny; w drugiej kolejnoci naley zastosowa zintegrowane rodki ochronne: mog zosta zastosowane rodki wibroizolacyjne zapobiegajce przenoszeniu drga dziaajcych na cae ciao (w sposb oglny )lub dziaajcych na ukad rkarami. Do rodkw wibroizolacyjnych zalicza si montowanie metalowych lub elastomerowych spryn, montowanie ciernych, cieczowych lub gazowych amortyzatorw drga lub montowanie spryn i amortyzatorw; w trzeciej kolejnoci naley poinformowa uytkownika o resztkowej emisji drga, by umoliwi mu zastosowanie koniecznych rodkw ochronnych, takich jak na przykad rodki powizane z montaem maszyny lub zapewnienie odpowiednich szkole zob. 264 i 267: komentarze do sekcji 1.7.4.2 lit. j) i l), 279: komentarze do sekcji 2.2.1.1 i 325: komentarze do sekcji 3.6.3.1. Drugi akapit sekcji 1.5.9 dotyczy podejcia do oceny prawidowoci wyboru rodkw podjtych w celu zmniejszenia ryzyka zwizanego z drganiami: porwnania poziomu ryzyka z poziomem ryzyka zwizanym z uytkowaniem podobnej maszyny. Metod t stosuje si w tych samych warunkach, co rwnowane wymaganie odnoszce si do porwnawczych danych emisji haasu zob. 230: komentarze do sekcji 1.5.8. Oglne specyfikacje dotyczce wibroizolacji rde drga s podane w normie EN 1299 154 .
Dyrektywa 2002/44/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie minimalnych wymaga w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa dotyczcych naraenia pracownikw na ryzyko spowodowane czynnikami fizycznymi (wibracji) (szesnasta dyrektywa szczegowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG). EN 1299: 1997+A1:2008 Drgania mechaniczne i wstrzsy Wibroizolacja maszyn Informacje dotyczce stosowania izolacji rda. 232
154 153
Poza oglnymi wymaganiami okrelonymi w sekcji 1.5.9, w sekcji 1.1.8 okrelone zostay wymagania uzupeniajce dotyczce siedzisk w maszynach podlegajcych drganiom. 1.5.10 Promieniowanie
Niepodana emisja promieniowania przez maszyn musi zosta wyeliminowana lub ograniczona do takiego poziomu, aby nie miaa niekorzystnego wpywu na osoby. Kada emisja promieniowania jonizujcego zwizana z funkcjonowaniem musi by ograniczona do najniszego poziomu, wystarczajcego do waciwego funkcjonowania maszyny podczas ustawiania, dziaania i czyszczenia. W przypadku wystpowania ryzyka naley podj rodki zapobiegawcze. Kada emisja promieniowania niejonizujcego zwizana z funkcjonowaniem podczas ustawiania, dziaania i czyszczenia musi by ograniczona do takiego poziomu, aby nie miaa niekorzystnego wpywu na osoby. 232 Promieniowanie jonizujce i niejonizujce wytwarzane przez maszyn Wymagania okrelone w sekcji 1.5.10 dotycz ryzyka zwizanego z promieniowaniem emitowanym przez czci maszyny lub materiay lub substancje wytwarzane przez maszyn bd wykorzystywane podczas jej eksploatacji. Sekcja 1.5.10 odnosi si zarwno do promieniowania jonizujcego jak i niejonizujcego. Ryzyko zwizane ze spjnym promieniowaniem optycznym (laserowym) zostao omwione w sekcji 1.5.12. Na promieniowanie jonizujce skada si radioaktywne promieniowanie alfa, beta i gamma, a take promieniowanie rentgenowskie. Naraenie na promieniowanie jonizujce powoduje uszkodzenie komrek i moe by rakotwrcze. Na promieniowanie niejonizujce skada si promieniowanie magnetyczne i elektromagnetyczne w zakresach czstotliwoci mikrofal i fal radiowych i promieniowanie optyczne w zakresach czstotliwoci podczerwieni, zakresu widzialnego i ultrafioletu. Naraenie na dziaanie silnych pl magnetycznych moe wywoywa zawroty gowy, mdoci i magnetofosfeny (wraenia wzrokowe polegajce na postrzeganiu migoczcych wiate). Naraenie na dziaanie promieniowania o czstotliwociach mikrofalowych i radiowych moe prowadzi do efektw nagrzewania i zaburze reakcji nerww i mini. Naraenie na okrelone poziomy promieniowania optycznego moe powodowa oparzenia i inne urazy oczu i skry. Naraenie na promieniowanie ultrafioletowe moe by rakotwrcze.
233
Naley zauway, e kwesti naraenia pracownikw na promieniowanie reguluj przepisy krajowe wdraajce nastpujce dyrektywy: Promieniowanie jonizujce: Pola elektromagnetyczne: Sztuczne promieniowanie optyczne: Dyrektywa 96/29/Euratom 155 Dyrektywa 2004/40/WE 156 Dyrektywa 2006/25/WE 157
W dyrektywach tych ustanowiono graniczne wartoci naraenia. Chocia odrnienie naraenia osb na promieniowanie od emisji promieniowania przez maszyny jest istotne, to im niszy poziom emisji pochodzcych z maszyn, tym atwiej jest uytkownikom przestrzega granicznych wartoci naraenia. Oglne wymaganie okrelone w akapicie pierwszym sekcji 1.5.10 dotyczy niepodanych emisji promieniowania, to znaczy takich emisji, ktre nie s niezbdne do funkcjonowania maszyny. Dotyczy to zarwno promieniowania jonizujcego, jak i niejonizujcego. Na zapobieganie ryzyku zwizanemu z niepodanym promieniowaniem skada si: unikanie emisji promieniowania lub obnianie ich intensywnoci do nieszkodliwego poziomu naley zauway, e w odniesieniu do naraenia na promieniowanie jonizujce uznaje si, e nie istnieje poziom niegrony; stosowanie oson zapobiegajcych naraeniu operatorw i innych osb, jeeli emisje nie mog zosta wyeliminowane lub ich intensywno w dostateczny sposb zmniejszona,
informowanie uytkownikw o ryzyku resztkowym zwizanym z promieniowaniem oraz o koniecznoci zapewnienia i stosowania rodkw ochrony indywidualnej zob. 267: komentarze do sekcji 1.7.4.2 lit. l) i m).
Akapit drugi sekcji 1.5.10 odnosi si do kwestii ryzyka stwarzanego przez promieniowanie jonizujce zwizane z funkcjonowaniem. Naley pamita, e maszyny zaprojektowane specjalnie na potrzeby sektora energetyki jdrowej lub przeznaczone do wytwarzania lub przetwarzania materiaw promieniotwrczych s wyczone z zakresu dyrektywy w sprawie maszyn. Maszyny objte dyrektyw w sprawie maszyn mog jednak zawiera w sobie rda promieniowania jonizujcego, na przykad w celu przeprowadzenia pomiaru, prby nieniszczcej lub
155
Dyrektywa Rady 96/29/Euratom z dnia 13 maja 1996 r. ustanawiajca podstawowe normy bezpieczestwa w zakresie ochrony zdrowia pracownikw i ogu spoeczestwa przed zagroeniami wynikajcymi z promieniowania jonizujcego Dz.U. L 159 z 29.6.1996, s. 1.
Dyrektywa 2004/40/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie minimalnych wymaga w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa dotyczcych naraenia pracownikw na ryzyko spowodowane czynnikami fizycznymi (polami elektromagnetycznymi) (osiemnasta dyrektywa szczegowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG). Dyrektywa 2004/40/WE zostaa zmieniona przez dyrektyw 2008/46/WE, ktra odracza termin transpozycji do 30 kwietnia 2012 r. Dyrektywa 2006/25/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 kwietnia 2006 r. w sprawie minimalnych wymaga w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa dotyczcych naraenia pracownikw na ryzyko spowodowane czynnikami fizycznymi (sztucznym promieniowaniem optycznym) (dziewitnasta dyrektywa szczegowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG). 234
157
156
przeciwdziaania gromadzeniu si adunkw elektrostatycznych zob. 50: komentarze do art. 1 ust. 2 lit. c). Tego rodzaju promieniowanie jonizujce zwizane z funkcjonowaniem musi by ograniczone do najniszego poziomu wystarczajcego do waciwego funkcjonowania maszyn; naley rwnie podj niezbdne rodki ochronne, aby operatorzy i inne osoby nie byli naraeni na promieniowanie zarwno w trakcie normalnego trybu pracy maszyn, jak i podczas czynnoci konserwacyjnych, takich jak ustawianie i czyszczenie. Naley zauway, e stosowanie rde promieniotwrczych moe by objte procedur udzielania zezwole i kontroli zgodnie z przepisami krajowymi wdraajcymi dyrektyw 96/29/Euratom i dyrektyw 2003/122/Euratom 158 . Akapit trzeci sekcji 1.5.10 odnosi si do kwestii promieniowania niejonizujcego zwizanego z funkcjonowaniem. Poniewa naraenie na niskie poziomy okrelonych rodzajw promieniowania niejonizujcego moe by nieszkodliwe, akapit trzeci sekcji 1.5.10 wymaga, by poziomy promieniowania niejonizujcego, na ktre naraone s osoby, nie miay szkodliwych skutkw. Oglne specyfikacje dotyczce przeprowadzania oceny, pomiaru i ochrony przed promieniowaniem niejonizujcym s podane w czciach 13 norm EN 12198 159 . 1.5.11 Promieniowanie zewntrzne
Maszyna musi by zaprojektowana i wykonana w taki sposb, aby promieniowanie zewntrzne nie zakcao jej dziaania. 233 Promieniowanie zewntrzne Wymaganie okrelone w sekcji 1.5.11 odnosi si do jednego aspektu kompatybilnoci elektromagnetycznej maszyn, to znaczy odpornoci maszyny na zakcenia wynikajce z oddziaywania promieniowania elektromagnetycznego pochodzcego ze rde zewntrznych, ktre mog wpyn na zdrowie i bezpieczestwo osb. W zwizku z tym naley zwrci szczegln uwag na kwesti projektowania i wykonania czci ukadu sterowania zwizanych z bezpieczestwem zob. 184: komentarze do sekcji 1.2.1. W odniesieniu do odpornoci maszyn na promieniowanie elektromagnetyczne, ktre moe zakci ich oglnie rozumiane funkcjonowanie, i w odniesieniu do emisji promieniowania elektromagnetycznego przez maszyny, ktre moe zakci
Dyrektywa Rady 2003/122/Euratom z dnia 22 grudnia 2003 r. w sprawie kontroli wysoce radioaktywnych rde zamknitych i odpadw radioaktywnych Dz.U. L 346 z 31.12.2003, s. 57.
159 158
EN 12198-1:2000+A1:2008 Bezpieczestwo maszyn Ocena i zmniejszanie ryzyka wynikajcego z promieniowania emitowanego przez maszyny Cz 1: Zasady oglne; EN 12198-2:2002+A1:2008 Bezpieczestwo maszyn Ocena i zmniejszanie ryzyka wynikajcego z promieniowania emitowanego przez maszyny Cz 2: Sposb pomiaru emitowanego promieniowania; EN 12198-3:2002+A1:2008 Bezpieczestwo maszyn Ocena i zmniejszanie ryzyka wynikajcego z promieniowania emitowanego przez maszyny Cz 3: Zmniejszenie promieniowania przez tumienie lub ekranowanie; 235
funkcjonowanie innego rodzaju sprztu, poza dyrektyw w sprawie maszyn 160 zastosowanie ma dyrektywa EMC 2004/108/WE zob. 92: komentarze do art. 3. Wymaganie okrelone w sekcji 1.5.11 stawia rwnie przed producentami maszyn wymg zapobiegania zakceniom powodowanym przez inne rodzaje promieniowania zewntrznego, ktrego mona oczekiwa w przewidywanych warunkach eksploatacji maszyn. Na przykad sztuczne lub naturalne zewntrzne promieniowanie optyczne moe zakca funkcjonowanie niektrych urzdze fotoelektrycznych lub bezprzewodowych zdalnych urzdze sterowniczych. 1.5.12 Promieniowanie laserowe urzdzenia laserowe stosowane w maszynach musz by zaprojektowane i wykonane w taki sposb, aby zapobiec wszelkiej przypadkowej emisji promieniowania, urzdzenia laserowe stosowane w maszynach musz by zabezpieczone w taki sposb, aby promieniowanie robocze, promieniowanie odbite lub rozproszone i promieniowanie wtrne nie zagraay zdrowiu, wyposaenie optyczne do obserwacji lub nastawiania wyposaenia laserowego w maszynie powinno by takie, aby promieniowanie laserowe nie stwarzao adnego ryzyka dla zdrowia.
W przypadku stosowania urzdze laserowych naley uwzgldni, co nastpuje:
234 Promieniowanie laserowe rda promieniowania laserowego s czsto wbudowywane w maszyny do takich celw, jak na przykad wykonanie pomiarw, przetwarzanie danych lub wykrywanie obecnoci, lub wbudowane w maszyny do obrbki laserowej, takie jak np. maszyny do obrbki cieplnej, znakowania, cicia, gicia, lub spawania materiaw lub przedmiotw obrabianych. Ryzyko zwizane z laserami zaley od dugoci fal i mocy promieniowania. Naraenie na promieniowanie laserowe moe powodowa urazy oczu lub skry i oparzenia. Naley zauway, e kwesti naraenia pracownikw na promieniowanie laserowe reguluj przepisy krajowe wdraajce dyrektyw 2006/25/WE dotyczc sztucznego promieniowania optycznego, w ktrej okrelone zostay maksymalne dopuszczalne ekspozycje (MDE). Wymaganie okrelone w sekcji 1.5.12 nakada na producentw maszyn wymg wbudowywania generatorw lub rde wiata laserowego w maszyny w taki sposb, aby promieniowanie byo stosowane tylko w wymaganym miejscu i czasie. W niezbdnych przypadkach musz by montowane ogrodzenia, miejscowe osony lub ekrany, tak aby chroni osoby przed potencjalnie szkodliwym promieniowaniem bezporednim, odbitym lub rozproszonym.
160
Dyrektywa 2004/108/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 grudnia 2004 r. w sprawie zblienia ustawodawstw pastw czonkowskich odnoszcych si do kompatybilnoci elektromagnetycznej oraz uchylajca dyrektyw 89/336/EWG Dz.U. L 390 z 31.12.2004, s. 24.
236
Zasadniczo w przypadku maszyn do obrbki laserowej dostp do strefy przeprowadzania obrbki musi by uniemoliwiony podczas ich normalnego trybu pracy. Jeeli operatorzy s zobowizani do obserwowania urzdze laserowych, na przykad w celu ich justowania lub nastawienia, producent powinien uwzgldni konieczne rodki ochronne, aby zapobiec wszelkiemu ryzyku ubytku zdrowia. Zgodnie z sekcj 1.1.2 lit. b), instrukcje dotyczce dostarczania i stosowania rodkw ochrony indywidualnej (ochronniki oczu), chronicych przed promieniowaniem laserowym, s stosowane wycznie w odniesieniu do ryzyka resztkowego, ktrego nie mona unikn w wyniku stosowania rodkw ochronnych. W tiret trzecim sekcji 1.5.12 zawarto wymaganie, by wyposaenie optyczne stosowane w celu ochrony obserwatorw podczas obserwacji lub nastawiania wyposaenia laserowego, takie jak ekrany, charakteryzowao si konieczn maksymaln przepuszczalnoci wiata z uwzgldnieniem zakresu dugoci fal i innych waciwoci promieniowania laserowego, tak aby zapobiec jakiemukolwiek ryzyku uszkodzenia zdrowia. Oglne specyfikacje dotyczce maszyn do obrbki laserowej s podane w czci 1 i 2 normy EN ISO 11553 161 . Specyfikacje dotyczce ekranw ochronnych s podane w normie EN 12254 162 . 1.5.13 Emisja materiaw i substancji niebezpiecznych
Maszyna musi by zaprojektowana i wykonana w taki sposb, aby mona byo unikn ryzyka wdychania, spoycia, zetknicia ze skr, oczami lub bon luzow oraz przeniknicia przez skr materiaw i substancji niebezpiecznych przez ni wytwarzanych. Jeeli nie mona wyeliminowa zagroenia, maszyny naley wyposay tak, aby materiay i substancje niebezpieczne mogy by odseparowane, usunite, wytrcone przez zraszanie wod, filtrowane lub poddane dziaaniu innej rwnie skutecznej metody. W przypadku gdy maszyna podczas normalnego trybu pracy nie jest osonita, urzdzenia do separacji lub usuwania tych substancji musz by umieszczone w taki sposb, aby uzyska maksymalny efekt. 235 Emisja materiaw i substancji niebezpiecznych Wymagania okrelone w sekcji 1.5.13 dotycz ryzyka dla zdrowia zwizanego z emisj materiaw i substancji niebezpiecznych przez maszyny. Materiay i substancje niebezpieczne obejmuj materiay oraz substancje chemiczne i biologiczne sklasyfikowane jako toksyczne, szkodliwe, powodujce korozj, dranice, uczulajce, rakotwrcze, mutagenne, teratogenne, patogenne lub duszce. Substancje niebezpieczne przenoszone powietrzem najczciej dostaj si
161
EN ISO 11553-1:2008 Bezpieczestwo maszyn Maszyny do obrbki laserowej Cz 1: Oglne wymagania bezpieczestwa (ISO 11553-1:2005); EN ISO 11553-2:2008 Bezpieczestwo maszyn Maszyny do obrbki laserowej Cz 2: Wymagania bezpieczestwa dotyczce podrcznych przyrzdw do obrbki laserowej (ISO 11553-2:2007).
EN 12254:2010 Ekrany dla laserowych stanowisk roboczych Wymagania bezpieczestwa i badania. 237
162
do organizmu drog wziewn, ale mog take dostawa si do niego innymi drogami: przez ukad pokarmowy lub w wyniku osadzania si na powierzchni ciaa. Substancje niebezpieczne przenoszone inaczej ni przez powietrze najczciej dostaj si do organizmu drog wziewn lub na skutek zetknicia ze skr, oczami lub bonami luzowymi. Ryzyku zwizanemu z emisj materiaw i substancji niebezpiecznych mona zapobiega, unikajc stosowania materiaw i substancji niebezpiecznych lub stosujc bezpieczniejsze substancje zob. 178: komentarze do sekcji 1.1.3. Proces produkcji rwnie mona zaplanowa w taki sposb, aby unikn emisji lub je ograniczy. W przypadkach, w ktrych emisji materiaw i substancji niebezpiecznych nie mona w wystarczajcym stopniu unikn lub ograniczy, akapit drugi sekcji 1.5.13 przewiduje konieczno wyposaenia maszyny w elementy niezbdne do odseparowania, usunicia lub wytrcenia materiaw i substancji niebezpiecznych w celu zapewnienia osobom ochrony przed naraeniem. Jeeli materiay lub substancje niebezpieczne s palne lub mog tworzy mieszanin wybuchow z powietrzem, naley podj rodki ostronoci, aby zapobiec ryzyku wywoania poaru lub wybuchu podczas ich przechowywania lub usuwania zob. 227 i 228: komentarze do sekcji 1.5.6 i 1.5.7. Akapit trzeci sekcji 1.5.13 dotyczy przypadkw, w ktrych proces nie jest cakowicie zamknity. W takich przypadkach elementy wyposaenia suce do separacji lub usuwania materiaw i substancji niebezpiecznych musz by zaprojektowane i umieszczone w sposb umoliwiajcy uniknicie wydostawania si ich przez nieszczelnoci. Jest to moliwe na przykad dziki utrzymaniu podcinienia w zbiornikach lub dziki umieszczeniu wycigw lub dysz z odpowiednim przepywem powietrza w jak najmniejszej odlegoci od miejsc emisji. Specyfikacje oglne w zakresie zapobiegania ryzyku zwizanemu z emisjami materiaw i substancji niebezpiecznych s podane w normach EN 626, cz. 1 i 2 163 . 1.5.14 Ryzyko uwizienia we wntrzu maszyny
Maszyna musi by zaprojektowana, wykonana lub wyposaona w rodki zapobiegajce zamkniciu osoby wewntrz maszyny lub, w przypadku braku takiej moliwoci, w rodki umoliwiajce wezwanie pomocy. 236 Ryzyko uwizienia we wntrzu maszyny Wymaganie okrelone w sekcji 1.5.14 ma zastosowanie w odniesieniu do przypadkw, w ktrych nie mona cakowicie unikn obecnoci osb w zamknitych obszarach dziaania maszyny. Wymaganie to ma rwnie zastosowanie w odniesieniu do podstaw adunkowych niektrych rodzajw maszyn zaprojektowanych
EN 626-1:1994+A1:2008 Bezpieczestwo maszyn Zmniejszanie ryzyka dla zdrowia powodowanego substancjami niebezpiecznymi emitowanymi przez maszyny Cz 1: Zasady i wymagania dla producentw maszyn; EN 626-2:1996+A1:2008 Bezpieczestwo maszyn Zmniejszanie ryzyka dla zdrowia powodowanego substancjami niebezpiecznymi emitowanymi przez maszyny Cz 2: Metodyka okrelania procedur sprawdzania. 238
163
do podnoszenia osb, w ktrych uytkownicy mog zosta uwizieni w przypadku unieruchomienia podstawy adunkowej na wysokoci lub midzy staymi przystankami. Naley rwnie zwrci uwag na ryzyko uwizienia osoby znajdujcej si na stanowisku operatora znajdujcego si na wysokoci, na przykad w przypadku niesprawnoci. Wymaganie okrelone w sekcji 1.5.14 naley rozpatrywa cznie z wymaganiami okrelonymi w sekcji 1.1.7 dotyczcej wyj i wyj awaryjnych ze stanowisk operatora zob. 182: komentarze do sekcji 1.1.7 i w sekcjach 1.6.4 i 1.6.5 dotyczcych interwencji operatora i czyszczenia czci wewntrznych. 1.5.15 Ryzyko zwizane z polizgniciem si, potkniciem lub upadkiem
Czci maszyny, po ktrych mog si porusza lub na ktrych mog znajdowa si osoby, powinny by zaprojektowane i wykonane w sposb zapewniajcy wyeliminowanie ryzyka polizgnicia si, potknicia lub upadku na te czci lub z tych czci. W odpowiednich przypadkach czci te musz by wyposaone w uchwyty stae wzgldem uytkownika i pozwalajce mu utrzyma rwnowag. 237 Polizgnicia, potknicia i upadki Wymaganie okrelone w akapicie pierwszym sekcji 1.5.15 ma zastosowanie do wszystkich czci maszyny, po ktrych osoby mog si porusza lub na ktrych mog si znajdowa, zarwno w celu dotarcia do stanowisk operatora i do punktw konserwacji, jak i w celu przemieszczenia si z jednej czci maszyny do innej zob. 240: komentarze do sekcji 1.6.2. Ma ono rwnie zastosowanie do czci maszyn, po ktrych osoby si poruszaj lub na ktrych si znajduj podczas uytkowania maszyn do podnoszenia lub przemieszczania osb. Wymaganie to ma wic zastosowanie do takich czci maszyn, jak na przykad podnki, podesty robocze, przejcia, chodniki, rampy, stopnie, drabiny skadane, drabiny, podogi, stopnie schodw ruchomych lub tamy chodnikw ruchomych. Wymaganie okrelone w sekcji 1.5.15 ma zastosowanie jedynie do czci maszyn, w tym rodkw dostpu do maszyn zainstalowanych w zakadzie uytkownika zob. 240: komentarze do sekcji 1.6.2. Obowizki pracodawcy odnonie do podg w miejscu pracy okrelono w dyrektywie Rady 89/654/EWG 164 . W instrukcjach producenta musz zosta okrelone wszelkie szczeglne wymagania dotyczce podogi, na ktrej naley uytkowa lub zainstalowa maszyn zob. 264: komentarze do sekcji 1.7.4.2 lit. i). W celu zapobieenia ryzyku zwizanemu z polizgniciem si producent musi dopilnowa, aby powierzchnie maszyn, po ktrych osoby prawdopodobnie bd si porusza lub na ktrych bd si znajdowa, miay odpowiednie waciwoci przeciwpolizgowe, uwzgldniajc warunki uytkowania. Poniewa gromadzenie si substancji takich, jak woda, olej, smar, ziemia, brud, nieg lub ld wpywa na zwikszenie ryzyka zwizanego z polizgniciem si, maszyny o powierzchniach, po
Dyrektywa Rady 89/654/EWG z dnia 30 listopada 1989 r. dotyczca minimalnych wymaga w dziedzinie bezpieczestwa i ochrony zdrowia w miejscu pracy (pierwsza szczegowa dyrektywa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) zacznik I, sekcja 9.2. 239
164
ktrych osoby mog si porusza lub na ktrych mog si znajdowa, w miar moliwoci naley projektowa i umieszcza w sposb zapobiegajcy dostawaniu si takich substancji na tego rodzaju powierzchnie lub projektowa w sposb uniemoliwiajcy gromadzenie si takich substancji lub umoliwiajcy ich odsczanie. Jeeli powierzchnie mog pozostawa mokre lub wilgotne, naley unika stosowania gadkich powierzchni. Aby zapobiec ryzyku zwizanemu z potkniciem si, naley unika rnic poziomu midzy ssiednimi powierzchniami. Na przykad maszyny podnoszce obsugujce stae przystanki, z ktrych osoby maj dostp do podstawy adunkowej, musz mie tak dokadno poziomowania, aby wyeliminowa rnic poziomw midzy podog podstawy adunkowej a przystankiem, ktra mogaby spowodowa ryzyko potknicia. Naley zachowa ostrono podczas rozmieszczania i mocowania kabli i rur, aby unikn tworzenia przeszkd powodujcych ryzyko potknicia. Jeeli istnieje ryzyko upadku, w stosownych miejscach naley zaoy niezbdne obudowy lub balustrady oraz krawniki zapobiegajce upadkom. Jeeli wystpuje ryzyko resztkowe upadku z wysokoci, naley przewidzie rozwizania suce do mocowania rodkw ochrony indywidualnej chronicych przed upadkiem z wysokoci zob. 265: komentarze do sekcji 1.7.4.2 lit. m) i 374: komentarze do sekcji 6.3.2. Wyboru odpowiednich rodzajw kotwie naley dokonywa przy uwzgldnieniu koniecznoci poruszania si przez operatora. Zgodnie z przepisami zawartymi w sekcji 1.1.2 lit. b) instrukcje dotyczce zapewniania i stosowania rodkw ochrony indywidualnej nie powinny jednak zastpowa zintegrowanych rodkw ochronnych zapobiegajcych ryzyku upadku, jeeli rodki takie mona zastosowa. W akapicie drugim sekcji 1.5.15 wymaga si, aby powierzchnie maszyn, po ktrych osoby mog si porusza lub na ktrych mog si znajdowa, byy w stosownych przypadkach wyposaone w uchwyty stae dla uytkownikw, aby umoliwi im utrzymanie rwnowagi. Jest to uzupeniajcy rodek majcy na celu zmniejszenie ryzyka zwizanego z polizgniciem si, potkniciem i upadkiem, majcy szczeglne znaczenie w przypadku maszyn, ktrych uytkownicy maj wchodzi na powierzchnie ruchome, takie jak schody lub chodniki ruchome. Specyfikacje oglne dotyczce zapobiegania powstaniu zagroe polizgniciem si, potkniciem i upadkiem s podane w normach serii EN ISO 14122 zob. 240: komentarze do sekcji 1.6.2. Oprcz wymagania oglnego okrelonego w sekcji 1.5.15 istniej wymagania dodatkowe dotyczce ryzyka zwizanego z upadkiem z podstaw adunkowych maszyn sucych do podnoszenia osb, ktre okrelono w sekcji 6.3.2. 1.5.16 Wyadowania atmosferyczne
Maszyny, ktre wymagaj ochrony przed skutkami wyadowa atmosferycznych podczas uytkowania musz by wyposaone w ukad odprowadzajcy powstae adunki do ziemi. 238 Wyadowania atmosferyczne Wymaganie okrelone w sekcji 1.5.16 ma zastosowanie gwnie do maszyn stosowanych na zewntrz pomieszcze i zainstalowanych zarwno na stae w jednym miejscu jak i ustawianych kolejno w rnych miejscach. Moe ono rwnie
240
mie zastosowanie do maszyn, ktrych czci przewodzce znajduj si na zewntrz. Maszyny, ktre wymagaj ochrony przed skutkami wyadowa atmosferycznych, musz by wyposaone w odpowiedni przewd odgromowy odprowadzajcy adunki oraz w elementy czce ten przewd z ziemi. Instrukcje producenta musz zawiera informacje okrelajce sposb, w jaki poczenie przewodu odgromowego z ziemi naley wykonywa, sprawdza i utrzymywa w dobrym stanie, aby byo skuteczne zob. 264 i 272: komentarze do sekcji 1.7.4.2 lit. i) i r). 1.6 1.6.1 KONSERWACJA Konserwacja maszyn
Punkty regulacji i konserwacji musz by umieszczone poza strefami niebezpiecznymi. Naley zapewni moliwo przeprowadzenia regulacji, konserwacji, napraw, czyszczenia i innych czynnoci serwisowych podczas postoju maszyny. Jeeli przynajmniej jeden z powyszych warunkw nie moe by speniony z powodw technicznych, naley podj rodki w celu zapewnienia, e dziaania te zostan przeprowadzone w sposb bezpieczny (patrz: sekcja 1.2.5). W przypadku maszyn automatycznych i, w razie potrzeby, w przypadku innych maszyn, naley zapewni przycza dla sprztu diagnostycznego wykrywajcego defekty. Czci skadowe maszyn automatycznych, ktre trzeba czsto wymienia, powinny by przystosowane tak, aby je usuwa i zastpowa w atwy i bezpieczny sposb. Dostp do tego rodzaju czci skadowych musi umoliwia wykonanie tych czynnoci za pomoc niezbdnych rodkw technicznych, zgodnie z okrelon metod dziaania. 239 Konserwacja W akapicie pierwszym sekcji 1.6.1 okrelono istotne zasady oglne dotyczce projektowania maszyn, aby zapewni bezpieczestwo wykonywania czynnoci konserwacyjnych. Umieszczenie punktw regulacji i konserwacji poza strefami niebezpiecznymi pozwala unikn sytuacji, w ktrych konserwatorzy w celu wykonania swoich zada musieliby wchodzi do stref niebezpiecznych, oraz sytuacji, w ktrych konieczny byby demonta oson staych lub otwieranie w tym celu ruchomych oson blokujcych. W miar moliwoci maszyny naley projektowa w sposb umoliwiajcy wykonywanie czynnoci konserwacyjnych podczas postoju maszyny. Jeeli na przykad konieczna jest wymiana lub usunicie narzdzi w celu ich wyczyszczenia, powinno by moliwe odczenie tych narzdzi od maszyny bez koniecznoci jej uruchamiania. Jeeli do tego celu niezbdne jest zastosowanie specjalnego wyposaenia, naley je dostarczy wraz z maszyn zob. 177: komentarze do sekcji 1.1.2 lit. e). W niektrych przypadkach zatrzymanie caej maszyny nie musi by niezbdne, pod warunkiem e czci, ktre maj by przedmiotem prac, lub czci, ktrych dziaanie mogyby wpyn na bezpieczestwo operatora, s unieruchomione. W akapicie drugim sekcji 1.6.1 uznaje si, e nie zawsze mona unikn wchodzenia do stref niebezpiecznych w celu wykonania czynnoci konserwacyjnych i moe zaj konieczno wykonania niektrych nastawie lub regulacji podczas pracy maszyny.
241
W takim przypadku ukad sterowania maszyny musi zapewnia odpowiedni bezpieczny tryb pracy, o ktrym mowa jest w sekcji 1.2.5 zob. 204: komentarze do sekcji 1.2.5. Wymagania okrelone w akapitach trzecim i czwartym sekcji 1.6.1 maj na celu ograniczenie ryzyka zwizanego z interwencj operatora, w szczeglnoci w przypadku maszyn automatycznych. Zgodnie z akapitem trzecim sekcji 1.6.1 wymaga si, aby w stosownych przypadkach maszyny byy wyposaone w rodki do podczania niezbdnego sprztu diagnostycznego wykrywajcego defekty. Zgodnie z akapitem czwartym producent ma obowizek projektowania maszyn automatycznych w sposb uatwiajcy usuwanie i zastpowanie elementw, ktre naley czsto wymienia. Bezpieczny sposb wykonywania takich czynnoci konserwacyjnych naley jasno okreli i wyjani w instrukcjach zob. 272: komentarze do sekcji 1.7.4.2 lit. s). 1.6.2 Dostp do stanowisk obsugi i punktw konserwacji
Maszyna musi by zaprojektowana i wykonana w taki sposb, aby umoliwi bezpieczny dostp do wszystkich obszarw, gdzie niezbdna jest interwencja w trakcie obsugi, regulacji i konserwacji. 240 Dostp do stanowisk obsugi i punktw konserwacji Wymaganie okrelone w sekcji 1.6.2 naley uwzgldni podczas ustalania lokalizacji stanowisk obsugi i punktw konserwacji. Umieszczajc stanowiska obsugi i punkty konserwacji w miejscach atwo dostpnych, na przykad na poziomie podoa, mona unikn koniecznoci wyposaenia maszyny w specjalne rodki dostpu. Jeeli niezbdne jest zastosowanie specjalnych rodkw dostpu, stanowiska obsugi i punkty obsugi, do ktrych konieczny jest czsty dostp, naley usytuowa w taki sposb, aby byy atwo dostpne korzystajc z z odpowiedniego rodka dostpu. Podobnie jak punkty regulacji i konserwacji, rodki dostpu naley umieszcza poza strefami niebezpiecznymi zob. 239: komentarze do sekcji 1.6.1. Producent maszyny jest odpowiedzialny za wyposaenie maszyny w niezbdne rodki bezpiecznego dostpu. Dotyczy to rwnie maszyn, ktrych budowa zostaje zakoczona w zakadzie uytkownika. W takich przypadkach producent maszyny moe uwzgldni rodki dostpu ju istniejce w zakadzie, ktre naley okreli w dokumentacji technicznej. Projektujc rodki dostpu do punktw konserwacji, naley uwzgldni narzdzia i elementy wyposaenia niezbdne do konserwacji maszyny. Instrukcje producenta mog zawiera opis specjalnych rodkw nadzwyczajnego dostpu niezbdnych na przykad do przeprowadzenia wyjtkowych napraw zob. 272: komentarze do sekcji 1.7.4.2 lit. s). Specyfikacje dotyczce doboru i projektowania staych rodkw dostpu do maszyn s okrelone w normach serii EN ISO 14122 165 .
165
EN ISO 14122-1:2001 Maszyny Bezpieczestwo Stae rodki dostpu do maszyn Cz 1: Dobr staych rodkw dostpu midzy dwoma poziomami (ISO 14122-1:2001); 242
1.6.3
Odczanie od rde energii
Maszyny musz by wyposaone w urzdzenia odczajce je od wszystkich rde energii. Urzdzenia takie musz by wyranie oznakowane. Koniecznie naley zapewni moliwo ich zablokowania, jeeli ponowne podczenie mogoby zagraa osobom. Naley rwnie zapewni moliwo zablokowania urzdzenia w przypadku, gdy operator nie jest w stanie sprawdzi odczenia od rda energii z kadego dostpnego mu miejsca. W przypadku maszyn podczanych do zasilania elektrycznego wystarczy wyjcie wtyczki, pod warunkiem e operator jest w stanie sprawdzi z kadego dostpnego mu miejsca, e wtyczka zostaa wyjta. Po odczeniu energii naley zapewni moliwo rozadowania w normalny sposb energii pozostajcej lub zmagazynowanej w obwodach maszyny, bez ryzyka dla osb. Jako wyjtek od wymaga okrelonych w powyszych ustpach niektre obwody mog pozosta przyczone do swoich rde energii, na przykad celem utrzymania pooenia okrelonych czci, zachowania informacji, owietlenia wntrza itp. W takim przypadku naley podj szczeglne rodki dla zapewnienia bezpieczestwa operatora. 241 Odczanie od rde energii Celem wymagania okrelonego w sekcji 1.6.3 jest zapewnienie, e maszyna bdzie bezpieczna podczas jej konserwacji. W tym celu operatorzy wykonujcy czynnoci konserwacyjne przy wyczonej maszynie musz mie moliwo odczenia maszyny od rde energii przed rozpoczciem czynnoci konserwacyjnych, tak aby zapobiec niebezpiecznym zdarzeniom, takim jak nieoczekiwane uruchomienie maszyny wskutek defektu maszyny, dziaania innych osb niewiadomych obecnoci konserwatora lub przypadkowe dziaania samego konserwatora. W tym celu maszyn naley wyposay w rodki umoliwiajce operatorom jej pewne odczenie i odizolowanie od wszystkich rde energii, w tym od rda zasilania energi elektryczn i rde energii mechanicznej, hydraulicznej, pneumatycznej lub cieplnej. Jeeli operatorzy wykonujcy czynnoci konserwacyjne nie mog atwo sprawdzi, czy urzdzenia odczajce s w pooeniu odczenia, urzdzenia takie musz by zaprojektowane w sposb umoliwiajcy ich zaryglowanie w tym pooeniu. Jeeli mona przewidzie, e czynnoci konserwacyjne bdzie wykonywao jednoczenie kilku konserwatorw, urzdzenie odczajce naley zaprojektowa w sposb umoliwiajcy kademu z konserwatorw zaoenie wasnej blokady na czas wykonywania czynnoci. Akapit drugi sekcji 1.6.3 ma zastosowanie gwnie do elektronarzdzi trzymanych w rku lub do maszyn przenonych, w przypadku ktrych operator ma moliwo sprawdzenia z kadego dostpnego mu miejsca, czy maszyna jest podczona do
EN ISO 14122-2:2001 Maszyny Bezpieczestwo Stae rodki dostpu do maszyn Cz 2: Pomosty robocze i przejcia (ISO 14122-2:2001); EN ISO 14122-3:2001 Maszyny Bezpieczestwo Stae rodki dostpu do maszyn Cz 3: Schody, schody drabinowe i balustrady (ISO 14122-3:2001). 243
rda zasilania energi elektryczn. W takim przypadku, aby odczy maszyn od rda energii, wystarczy wycign wtyczk. Zgodnie z akapitem trzecim sekcji 1.6.3 maszyna musi by wyposaona w rodki zapewniajce moliwo rozadowania wszelkiej zmagazynowanej energii, ktra mogaby narazi operatorw na ryzyko. Zmagazynowan energi moe by na przykad energia kinetyczna (bezwadno czci ruchomych), energia elektryczna (kondensatory), pyny pod cinieniem oraz spryny lub czci maszyny, ktre mog porusza si pod wpywem wasnego ciaru. W akapicie czwartym sekcji 1.6.3 dopuszcza si wyjtek od wymaga okrelonych w pierwszych trzech akapitach dotyczcy przypadkw, w ktrych podczas wykonywania czynnoci konserwacyjnych konieczne jest utrzymanie zasilania w niektrych obwodach w celu zapewnienia bezpiecznych warunkw pracy. Konieczne moe by na przykad utrzymanie zasilania w celu zachowania informacji, owietlenia, wykorzystania narzdzi lub w celu odprowadzenia substancji niebezpiecznych. W takich przypadkach naley utrzyma zasilanie jedynie tych obwodw, w przypadku ktrych jest to konieczne, oraz zastosowa rodki majce na celu zapewnienie bezpieczestwa operatorom na przykad zapobiegajc dostpowi do tych obwodw lub poprzez zastosowanie odpowiednich ostrzee lub urzdze sygnalizacji ostrzegawczej. Instrukcje producenta dotyczce bezpiecznej regulacji i konserwacji musz zawiera informacje na temat odczania rde energii, ryglowania urzdzenia odczajcego, rozadowywania energii resztkowej i sprawdzania stanu bezpieczestwa maszyny zob. 272: komentarze do sekcji 1.7.4.2 lit. s). Specyfikacje oglne dotyczce rodkw umoliwiajcych odczanie i ryglowanie urzdze odczajcych zasilanie z rnych rde energii s podane w normie EN 1037 166 . Norma EN 60204-1 167 zawiera specyfikacje dotyczce niezawodnego odczania zasilania maszyn wchodzcych w jej zakres. Szczeglne wymaganie zwizane z odczaniem akumulatorw w maszynach samojezdnych okrelono w sekcji 3.5.1. 1.6.4 Interwencja operatora
Maszyna musi by zaprojektowana, wykonana i wyposaona w sposb ograniczajcy potrzeb interwencji operatora. W przypadku gdy interwencji operatora nie mona unikn, musi by moliwe przeprowadzenie jej w atwy i bezpieczny sposb. 242 Interwencja operatora Projekt i wykonanie maszyny oraz wyposaenie jej w urzdzenia i sprzt zapewniajce uniknicie lub ograniczenie potrzeby interwencji operatora w strefach niebezpiecznych to skuteczny sposb ograniczenia zwizanego z tym ryzyka. Jeeli interwencji operatora nie mona cakowicie unikn, maszyna musi by
EN 1037:1995+A1:2008 Bezpieczestwo maszyn Zapobieganie niespodziewanemu uruchomieniu.
167 166
EN 60204-1:2006+A1:2009 Bezpieczestwo maszyn Wyposaenie elektryczne maszyn Cz 1: Wymagania oglne (IEC 60204-1:2005 (Zmodyfikowana)).
244
zaprojektowana w sposb umoliwiajcy przeprowadzenie jej w sposb atwy i bezpieczny. 1.6.5 Czyszczenie czci wewntrznych
Maszyna musi by zaprojektowana i wykonana w taki sposb, aby moliwe byo czyszczenie jej czci wewntrznych, ktre uprzednio zawieray niebezpieczne substancje lub preparaty, bez potrzeby wchodzenia do nich; wszelkie konieczne odblokowywanie musi by rwnie moliwe od zewntrz. Jeeli uniknicie wchodzenia do maszyny jest niemoliwe, musi ona by zaprojektowana i wykonana tak, aby umoliwi jej bezpieczne czyszczenie. 243 Czyszczenie czci wewntrznych Wymaganie okrelone w sekcji 1.6.5 dotyczy omwionej w sekcji poprzedniej przykadowej interwencji operatora, ktra moe by szczeglnie niebezpieczna. Wchodzenie do takich czci maszyn, jak silosy, zbiorniki, pojemniki i przewody rurowe, ktre zawieray niebezpieczne substancje lub preparaty, moe powodowa ryzyko zatrucia lub uduszenia, zarwno dla operatorw, jak i dla osb prbujcych ich uratowa. Zgodnie z zasad ogln okrelon w zdaniu pierwszym sekcji 1.6.5 czyszczenie lub odblokowywanie dostpu do takich czci musi by moliwe od zewntrz, aby unikn koniecznoci wchodzenia do nich. Jeeli nie mona unikn wchodzenia do takich czci, naley podj niezbdne rodki ochronne, takie jak na przykad zainstalowanie odpowiedniego systemu wentylacyjnego, monitorowanie ste substancji niebezpiecznych lub braku tlenu w powietrzu oraz zapewnienie rozwiza dotyczcych nadzoru i bezpiecznego ratowania operatorw. 1.7 INFORMACJE
244 Informacje dla uytkownikw Poniewa bezpieczestwo stosowania maszyn zaley od poczenia rodkw projektowych i konstrukcyjnych zastosowanych przez producenta oraz rodkw ochronnych zastosowanych przez uytkownika, dostarczenie uytkownikom niezbdnych informacji i instrukcji stanowi kluczow i integraln cz projektu maszyny. Informacje, ostrzeenia i instrukcje w sprawie ryzyka resztkowego wynikaj z trzeciej zasady z opisanych w sekcji 1.1.2 dotyczcej kompleksowego zapewniania bezpieczestwa. Fakt, e jest to ostatnia zasada w hierarchii wanoci, oznacza, e ostrzeenia i instrukcje nie mog zastpowa rozwiza konstrukcyjnych bezpiecznych samych w sobie ani stosowania rodkw ochronnych, jeeli mona je zastosowa, z uwzgldnieniem aktualnych osigni nauki i techniki zob. 174: komentarze do sekcji 1.1.2 lit. b). Wymagania okrelone w sekcjach 1.7.11.7.4 maj zastosowanie do maszyn w szerokim znaczeniu tego sowa, tj. do wszystkich wyrobw wymienionych w art. 1 ust. 1 lit. a)f) zob. 33: komentarze do art. 2. Aby uzyska informacje na temat
245
stosowania si do tych wymaga w odniesieniu do maszyn nieukoczonych zob. 390: komentarze do zacznika VI. 1.7.1 Informacje i ostrzeenia umieszczone na maszynie
Informacje i ostrzeenia umieszczone na maszynie powinny by przewidziane najlepiej w formie atwo zrozumiaych symboli lub piktogramw. Wszelkie pisemne lub ustne informacje i ostrzeenia musz by wyraone w jzyku lub jzykach oficjalnych Wsplnoty, ktre mog zosta okrelone zgodnie z Traktatem przez pastwa czonkowskie, w ktrych maszyna jest wprowadzana do obrotu lub oddana do uytku i mog zawiera zaczone, na yczenie, wersje w innym jzyku lub jzykach oficjalnych Wsplnoty zrozumiaych dla operatorw. 245 Informacje i ostrzeenia umieszczone na maszynie Wymagania okrelone w sekcji 1.7.1 dotycz formy informacji i ostrzee umieszczonych na maszynie. W zdaniu pierwszym sekcji 1.7.1 zaleca si producentom stosowanie w tym celu atwo zrozumiaych symboli lub piktogramw. Odpowiednio zaprojektowane symbole lub piktogramy s rozumiane intuicyjnie, dziki czemu mona unikn koniecznoci tumaczenia informacji pisemnych lub ustnych. Zdanie drugie sekcji 1.7.1 ma zastosowanie w przypadku, gdy informacj przekazuje si pisemnie za pomoc tekstu lub sw umieszczonych na maszynie, na ekranie monitora lub w formie tekstu przekazanego w formie ustnej, na przykad za pomoc syntezatora mowy. W takich przypadkach informacji lub ostrzee naley udziela w jzyku lub jzykach urzdowych pastw czonkowskich, w ktrych maszyn wprowadza si do obrotu lub oddaje do uytku. Uytkownik maszyny moe rwnie zwrci si do producenta z prob o doczenie do informacji lub ostrzee umieszczonych na maszynie lub na ekranach monitorw informacji lub ostrzee wyraonych w innym jzyku lub jzykach UE zrozumiaych dla operatorw. Mona to uzasadni na rne sposoby: osoby uywajce maszyny nie rozumiej jzyka urzdowego danego pastwa czonkowskiego; maszyn stosuje si w miejscu pracy, w ktrym obowizuje jeden jzyk roboczy inny ni jzyki urzdowe danego pastwa czonkowskiego; maszyn stosuje si w jednym pastwie czonkowskim, ale konserwuj j technicy z innego pastwa czonkowskiego; diagnostyk zdaln prowadzi si w pastwie czonkowskim innym ni pastwo czonkowskie, w ktrym stosuje si maszyn. Kwesti umieszczenia na maszynie informacji i ostrzee w jzykach UE innych ni jzyki urzdowe pastwa czonkowskiego, w ktrym maszyn wprowadza si do obrotu lub oddaje do uytku, lub w jakichkolwiek innych jzykach reguluje si umow zawart midzy producentem a uytkownikiem w chwili zamwienia maszyny.
246
246 Jzyki urzdowe UE W UE obowizuj 23 jzyki urzdowe, funkcjonujce w nastpujcych pastwach czonkowskich:
Austria Belgia Bugaria Cypr Czechy Dania Estonia Finlandia Francja Niemcy Grecja Wgry Irlandia Wochy niemiecki niderlandzki, francuski i niemiecki bugarski angielski i grecki czeski duski estoski fiski i szwedzki francuski niemiecki grecki wgierski angielski i irlandzki woski otwa Litwa Luksemburg Malta Holandia Polska Portugalia Rumunia Sowacja Sowenia Hiszpania Szwecja Wielka Brytania otewski litewski francuski i niemiecki angielski i maltaski niderlandzki polski portugalski rumuski sowacki soweski hiszpaski szwedzki angielski
Niektre z pastw czonkowskich, w ktrych funkcjonuj co najmniej dwa jzyki urzdowe (Belgia, Finlandia), akceptuj stosowanie jednego jzyka wycznie w regionach, w ktrych uywa si tylko tego jzyka. Producentom zaleca si skonsultowanie w odniesieniu do powyszej kwestii z zainteresowanymi organami krajowymi. Inne pastwa czonkowskie, w ktrych s dwa jzyki urzdowe (Cypr, Malta i Irlandia), akceptuj wyczne stosowanie jzyka angielskiego. W innych krajach, w ktrych ma zastosowanie dyrektywa w sprawie maszyn na mocy Porozumienia EOG, na mocy umowy o wzajemnym uznawaniu ze Szwajcari lub uni celn UE-Turcja, przepisy krajowe wdraajce dyrektyw w sprawie maszyn wymagaj stosowania jzyka lub jzykw urzdowych w danym kraju:
Islandia Ksistwo Liechtensteinu Norwegia islandzki niemiecki norweski Szwajcaria Turcja francuski, niemiecki i woski turecki
1.7.1.1
Informacje i urzdzenia informacyjne
Informacje potrzebne do sterowania maszyn musza by przedstawione w jednoznacznej i atwo zrozumiaej formie. Nie mona stosowa nadmiaru informacji mogcych przeciy operatora. Wywietlacz ekranowy i inne interaktywne rodki komunikacji pomidzy operatorem a maszyn musz by atwe w zrozumieniu i uyciu. 247 Informacje i urzdzenia informacyjne Wymagania okrelone w sekcji 1.7.1.1 maj zastosowanie do wszystkich informacji dotyczcych maszyn, ktre s niezbdne w celu wsparcia operatorw w zakresie sterowania dziaaniem tych maszyn. Ma to zastosowanie w szczeglnoci do wskanikw i wywietlaczy, w ktre wyposaono elementy sterownicze zob. 194:
247
komentarze do sekcji 1.2.2. okrelonym w sekcji 1.7.1.
Powysze
informacje
podlegaj
wymaganiom
Specyfikacje dotyczce opracowania informacji oraz projektowania urzdze informacyjnych, wskanikw i wywietlaczy s podane w normach serii EN 894 168 , a take normach serii EN 61310 169 . 1.7.1.2 Urzdzenia ostrzegawcze
W przypadku gdy zdrowie i bezpieczestwo osb moe by zagroone przez defekt w dziaaniu maszyny pozostawionej bez nadzoru, maszyna musi by wyposaona w odpowiedni dwikow lub optyczn sygnalizacj ostrzegawcz. W przypadku gdy maszyna jest wyposaona w urzdzenia ostrzegawcze, sygnay tych urzdze musz by jednoznaczne i atwo dostrzegalne. Operator musi mie zawsze moliwo sprawdzenia dziaania urzdze ostrzegawczych. Wymagania wsplnotowych dyrektyw szczeglnych dotyczce barw i sygnaw bezpieczestwa musz by przestrzegane. 248 Urzdzenia ostrzegawcze Sekcja 1.7.1.2 dotyczy ryzyka dla osb wynikajcego z defektu maszyny lub czci maszyny, ktre zaprojektowano tak, aby dziaay bez staego nadzoru operatorw. W takich przypadkach musz by stosowane urzdzenia ostrzegawcze zaprojektowane w sposb zapewniajcy informowanie operatorw lub innych naraonych osb o niebezpiecznych defektach tak, aby umoliwi podjcie niezbdnych dziaa w celu ochrony osb zagroonych. W odpowiednich przypadkach urzdzenia ostrzegawcze mog by stosowane w samej maszynie lub w pewnej odlegoci od niej. Specyfikacje dotyczce sygnaw wizualnych i akustycznych zawarto w normie EN 61310-1. Ostatni akapit sekcji 1.7.1.2 odnosi si do dyrektywy 92/58/EWG 170 , w ktrej okrelono minimalne wymagania dotyczce znakw bezpieczestwa, jakie maj by stosowane w miejscu pracy. Przepisy krajowe wdraajce powysz dyrektyw nie maj zatem zastosowania bezporednio do producentw maszyn. Aby zapewni jednorodno znakw bezpieczestwa, w sekcji 1.7.1.2 wymaga si jednak od
168
EN 894-1:1997+A1:2008 Bezpieczestwo maszyn Wymagania ergonomiczne dotyczce projektowania wskanikw i elementw sterowniczych Cz 1: Oglne zasady interakcji midzy czowiekiem a wskanikami i elementami sterowniczymi; EN 894-2:1997+A1:2008 - Wymagania ergonomiczne dotyczce projektowania wskanikw i elementw sterowniczych Cz 2: Wskaniki. EN 61310-1:2008 - Bezpieczestwo maszyn Wskazywanie, oznaczanie i sterowanie Cz 1: Wymagania dotyczce sygnaw wizualnych, akustycznych i dotykowych (IEC 61310-1:2007); EN 61310-2:2008 - Bezpieczestwo maszyn Wskazywanie, oznaczanie i sterowanie Cz 2: Wymagania dotyczce oznaczania (IEC 61310-2:2007).
169
Dyrektywa Rady 92/58/EWG z dnia 24 czerwca 1992 r. w sprawie minimalnych wymaga dotyczcych znakw bezpieczestwa i/lub zdrowia w miejscu pracy (dziewita dyrektywa szczegowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) zob. zacznik VI minimalne wymagania dotyczce znakw wietlnych, oraz zacznik VII minimalne wymagania dotyczce znakw akustycznych.
170
248
producentw maszyn spenienia wymaga technicznych okrelonych w powyszej dyrektywie. 1.7.2 Ostrzeenia przed ryzykiem resztkowym
Jeeli ryzyko nadal istnieje mimo zastosowania konstrukcji bezpiecznej z samego zaoenia, rodkw zabezpieczajcych i ochronnych, naley zapewni niezbdne ostrzeenia, w tym urzdzenia ostrzegawcze. 249 Ostrzeenia przed ryzykiem resztkowym Wymagania okrelone w sekcji 1.7.2 odnosz si do ryzyka resztkowego, tj. ryzyka, ktrego nie mona wyeliminowa lub w wystarczajcym stopniu ograniczy za pomoc rozwiza konstrukcyjnych bezpiecznych samych w sobie lub za pomoc stosowania rodkw ochronnych zob. 174: komentarze do sekcji 1.1.2 lit. b). Ostrzeenia dotyczce ryzyka resztkowego umieszczone na maszynie stanowi uzupenienie informacji na temat ryzyka resztkowego, jakie maj by podawane w instrukcjach producenta zob. 267: komentarze do sekcji 1.7.4.2 lit. l). Ostrzeenia umieszczone na maszynie s przydatne w sytuacjach, w ktrych operatorw lub inne osoby naraone naley poinformowa o szczeglnych rodkach ostronoci, jakie trzeba podj w odniesieniu do ryzyka resztkowego w trakcie eksploatacji maszyn, takiego jak np. obecno gorcych powierzchni lub laserw. Mog by one przydatne rwnie jako przypomnienie o koniecznoci stosowania rodkw ochrony indywidualnej. Ostrzeenia umieszczone na maszynie musz spenia wymagania okrelone w sekcji 1.7.1. Ostrzeenia przedstawiane za porednictwem urzdze ostrzegawczych musz spenia wymagania okrelone w sekcji 1.7.1.2. Normy typu C mog okrela form ostrzee oraz zapewnia wytyczne odnonie do ich treci. Ponadto dyrektywa 92/58/EWG i norma EN 61310-1 zawieraj wytyczne istotne dla projektowania takich ostrzee.
249
1.7.3
Oznakowanie maszyny
Wszystkie maszyny musz by oznakowane w sposb widoczny, czytelny i trway, z podaniem co najmniej nastpujcych danych: firmy i penego adresu producenta, a upowanionego przedstawiciela producenta, okrelenia maszyny, oznakowania CE (patrz: zacznik III), okrelenia serii lub typu, numeru seryjnego, jeeli istnieje, roku wykonania maszyny, to znaczy roku zakoczenia procesu produkcji. w stosownych przypadkach
Zakazane jest antydatowanie lub postdatowanie maszyny w momencie umieszczania oznakowania CE. ... 250 Oznakowanie maszyny Akapit pierwszy sekcji 1.7.3 okrela dane, jakie naley umieci na wszystkich maszynach poza innymi informacjami lub ostrzeeniami dla uytkownikw. Oprcz oznakowania CE i oznakowania ATEX w sekcji 1.7.3 nie narzuca si adnych szczeglnych form oznakowania umieszczanego na maszynie, pod warunkiem e jest ono widoczne, czytelne i trwae. Oznakowanie musi by zatem umieszczone na maszynie w miejscu, ktre jest widoczne od zewntrz i nie jest zakryte czciami maszyny lub umieszczone pod nimi. Uwzgldniajc rozmiar maszyny, naley uy liter, ktre bd wystarczajco due, aby moliwe byo ich atwe odczytanie. Zastosowana technika oznakowania musi gwarantowa, e oznakowanie nie ulegnie starciu w cigu okresu eksploatacji maszyny przy uwzgldnieniu przewidywanych warunkw uytkowania. Jeeli oznakowanie jest umieszczone na tabliczce, musi ona by trwale przymocowana do maszyny, najlepiej przyspawana, przymocowana nitami lub przyklejona. W przypadku wyrobw zbyt maych, aby mona byo umieci na nich czytelne szczegowe dane wymagane w sekcji 1.7.3, oznakowanie mona umieci na trwaej etykiecie przymocowanej do wyrobu (zapewniajc jednoczenie, e nie bdzie to naruszao prawidowego funkcjonowanie maszyny). Szczegowe wymagania dotyczce oznakowania acuchw, lin i pasw okrelono w sekcji 4.3.1 zob. 357: komentarze do sekcji 4.3.1. Wymagania jzykowe okrelone w sekcji 1.7.1 nie maj zastosowania do szczegowych danych, o ktrych mowa w akapicie pierwszym sekcji 1.7.3. Powysze szczegowe dane powinny by jednak podane w jednym z jzykw urzdowych UE. Ponisze komentarze odnosz si do szeciu tiret akapitu pierwszego sekcji 1.7.3:
250
firma i peny adres producenta, a w stosownych przypadkach upowaniony przedstawiciel producenta. Celem wymagania ustanowionego w tiret pierwszym sekcji 1.7.3 jest zapewnienie uytkownikowi lub organom nadzoru rynku moliwoci skontaktowania si z producentem w przypadku wystpienia problemu zob. 79-81: komentarze do art. 2 lit. i). Konieczne jest podanie tych samych informacji w deklaracji zgodnoci WE zob. 383: komentarze do zacznika II cz 1 sekcja A. Termin firma odnosi si do nazwy, pod jak dane przedsibiorstwo jest zarejestrowane. Termin peny adres oznacza adres pocztowy, ktry wystarczy, aby moliwe byo dotarcie listu do producenta. Sama nazwa kraju lub miasta nie jest wystarczajca. Zaznaczenie adresu e-mail lub strony internetowej producenta nie jest obowizkowe, jednak dodanie ich moe by przydatne. Na maszynie musi rwnie zosta oznaczona firma oraz peny adres upowanionego przedstawiciela producenta z siedzib w UE w przypadkach, w ktrych producent upowani takiego przedstawiciela zob. 84 i 85: komentarze do art. 2 lit. j). Jeeli uwzgldnienie w oznakowaniu penego adresu producenta lub jego upowanionego przedstawiciela nie jest moliwe, na przykad w przypadku bardzo maej maszyny, przedmiotowe informacje naley poda w formie kodu, pod warunkiem e taki kod zostanie objaniony, a peny adres zostanie przedstawiony w instrukcjach dostarczonych wraz z maszyn zob. 259: komentarze do sekcji 1.7.4.2 lit. b); oraz w deklaracji zgodnoci WE maszyny zob. 383: komentarze do zacznika II cz 1 sekcja A. okrelenie maszyny Termin okrelenie maszyny odnosi si do przyjtej zwyczajowo nazwy kategorii maszyny, do ktrej naley konkretny model maszyny. (Termin ma znaczenie podobne do terminw oglne okrelenie i funkcja, zastosowanych w zaczniku II w odniesieniu do deklaracji zgodnoci WE). W miar moliwoci powinno si stosowa termin, ktry jest uywany do okrelenia kategorii danej maszyny w normach zharmonizowanych. Konieczne jest podanie tych samych informacji w deklaracji zgodnoci WE zob. 383: komentarze do zacznika II cz 1 sekcja A. Jeeli uwzgldnienie w oznakowaniu wyranego okrelenia maszyny nie jest moliwe, na przykad w przypadku bardzo maej maszyny, okrelenie mona poda w formie kodu, pod warunkiem e taki kod zostanie wyjaniony, a peny okrelenie maszyny zostanie przedstawione w instrukcjach dostarczonych wraz z maszyn zob. 259: komentarze do sekcji 1.7.4.2 lit. b); oraz w deklaracji zgodnoci WE maszyny zob. 383: komentarze do zacznika II cz 1 sekcja A. Okrelenia maszyny przez producenta nie naley interpretowa jako podstawy do ustalenia, czy maj zastosowanie okrelone zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa lub procedury oceny zgodnoci, ktre naley ustala niezalenie.
251
oznakowanie CE (patrz: zacznik III) Wymagania dotyczce oznakowania CE okrelono w art. 16 i zaczniku III. Zgodnie z zacznikiem III oznakowanie CE musi by umieszczone w bezporedniej bliskoci nazwy producenta lub jego upowanionego przedstawiciela, przy uyciu tej samej techniki zob. 141: komentarze do art. 16 i 387: komentarze do zacznika III; okrelenie serii lub typu Okrelenie serii lub typu obejmuje nazw, kod lub numer nadany przez producenta modelowi danej maszyny, ktra zostaa poddana waciwej procedurze oceny zgodnoci. Okrelenie serii lub typu czsto obejmuje znak towarowy. numer seryjny, jeeli istnieje, Numer seryjny suy zidentyfikowaniu konkretnej maszyny nalecej do okrelonej serii lub typu. Dyrektywa w sprawie maszyn nie wymaga, aby na maszynie widnia numer seryjny, ale w przypadkach, w ktrych producent przydzieli numer seryjny, musi on by w jej oznakowaniu po okreleniu serii lub typu. rok wykonania maszyny, to znaczy rok zakoczenia procesu produkcji. Zakazane jest antydatowanie lub postdatowanie maszyny w momencie umieszczania oznakowania CE. Rok wykonania maszyny definiuje si jako rok, w ktrym zakoczono proces produkcji. W przypadku maszyny, ktrej monta odbywa si w zakadzie producenta, proces produkcji mona uzna za zakoczony najpniej w momencie, gdy maszyna opuszcza teren zakadu producenta i ma zosta przekazana importerowi, dystrybutorowi lub uytkownikowi. W przypadku maszyny, ktrej monta odbywa si ostatecznie dopiero na terenie uytkownika, proces produkcji mona uzna za zakoczony w momencie zakoczenia montau maszyny na miejscu i jej gotowoci do oddania do uytku. W przypadku maszyny produkowanej przez uytkownika na uytek wasny proces produkcji mona uzna za zakoczony w momencie, gdy maszyna jest gotowa do oddania do uytku zob. 80: komentarze do art. 2 lit. i). Oprcz wymaga oglnych dotyczcych oznakowania, ustanowionych w sekcji 1.7.3, w sekcji 3.6.2 okrelono dodatkowe wymagania dotyczce oznakowania maszyn samojezdnych; wymagania dotyczce oznakowania acuchw, lin i pasw, osprztu do podnoszenia i maszyn podnoszcych okrelono w sekcji 4.3; dodatkowe wymagania dotyczce oznakowania w odniesieniu do maszyn przeznaczonych do podnoszenia osb ustanowiono w sekcji 6.5. Naley podkreli, e w przypadku maszyny objtej przepisami dyrektywy 2000/14/WE w sprawie urzdze uywanych na zewntrz pomieszcze oznakowaniu CE towarzyszy oznaczenie gwarantowanego poziomu mocy akustycznej zob. 92: komentarze do art. 3 oraz 271: komentarze do sekcji 1.7.4.2 lit. u).
252
1.7.3 Oznakowanie maszyny (cig dalszy) ... Ponadto maszyny zaprojektowane i wykonane z przeznaczeniem do eksploatacji w przestrzeni potencjalnie zagroonej wybuchem musz by odpowiednio oznakowane. ... 251 Oznakowanie zgodnoci w odniesieniu do maszyn podlegajcym przepisom ATEX Akapit trzeci sekcji 1.7.3 ma zastosowanie do maszyn, ktre oprcz podlegania dyrektywie w sprawie maszyn podlegaj te dyrektywie ATEX (94/9/WE 171 ) zob. 91: komentarze do art. 3 oraz 228: komentarze do sekcji 1.5.7. Oznakowanie CE oznacza zgodno maszyny z majcymi zastosowanie dyrektywami UE, ktre przewiduj jego umieszczenie zob. 141: komentarze do art. 16. Oprcz oznakowania CE dyrektywa ATEX zapewnia oznakowanie specjalne dla zabezpieczenia przeciwwybuchowego:
Po oznakowaniu ATEX umieszcza si symbol grupy urzdze i kategorii. 1.7.3 Oznakowanie maszyny (cig dalszy) ... Na maszynie musz znajdowa si rwnie pene informacje dotyczce jej typu oraz informacje niezbdne do jej bezpiecznego uytkowania. Takie informacje podlegaj wymaganiom okrelonym w sekcji 1.7.1. ... 252 Informacje niezbdne do bezpiecznego uytkowania Zgodnie z wymaganiami okrelonymi w czwartym akapicie sekcji 1.7.3 na maszynach musz znajdowa si niezbdne informacje istotne dla jej bezpiecznego uytkowania. Takie informacje podlegaj wymaganiom dotyczcym piktogramw i jzyka, okrelonym w sekcji 1.7.1. Naley rwnie uwzgldni wymaganie dotyczce informacji i urzdze informacyjnych, okrelone w sekcji 1.7.1.1. Nie oczekuje si od producenta, e zamieci on na maszynie wszystkie informacje dotyczce bezpiecznego uytkowania zawarte w instrukcji obsugi. Na maszynie musz by jednak umieszczone informacje dotyczce istotnych aspektw bezpiecznego uytkowania, takie jak na przykad maksymalne wymiary przedmiotu obrabianego, maksymalne wymiary narzdzi, jakie maj by uywane, maksymalne nachylenie podoa, przy ktrym maszyna pozostaje stabilna, maksymalna prdko
Dyrektywa 94/9/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 marca 1994 r. w sprawie zblienia ustawodawstw pastw czonkowskich dotyczcych urzdze ochronnych przeznaczonych do uytku w przestrzeniach zagroonych wybuchem Dz.U. L 100 z 19.4.1994, s. 1. 253
171
wiatru itp. Informacje, ktre maj zosta umieszczone na maszynie, s zazwyczaj okrelone szczegowo w odpowiednich normach zharmonizowanych. 1.7.3 Oznakowanie maszyny (cig dalszy) ... W przypadku gdy cz maszyny trzeba przemieszcza podczas uytkowania przy pomocy urzdze podnoszcych, jej masa musi by wskazana w sposb czytelny, trway i jednoznaczny. 253 Oznakowanie czci maszyny, ktre maj by przemieszczane za pomoc urzdze do podnoszenia Wymaganie okrelone w akapicie ostatnim sekcji 1.7.3 stanowi uzupenienie wymaga dotyczcych konstrukcji maszyny i ma na celu uatwienie jej obsugi zob. 180: komentarze do sekcji 1.1.5. Ma ono zastosowanie do czci maszyny, ktre musz by przemieszczane podczas uytkowania, a ktrych masa, wielko lub ksztat uniemoliwiaj ich rczne przemieszczanie. Wymaganie ma by stosowane w wietle analizy rnych etapw czasu ycia danej maszyny zob. 173: komentarze do sekcji 1.1.2 lit. a). Konieczne jest oznakowanie masy na takich czciach, tak aby umoliwi uytkownikowi zastosowanie maszyn do podnoszenia o wystarczajcym udwigu. W celu uniknicia niejednoznacznoci naley oznaczy mas w kilogramach w widocznym miejscu na okrelonej czci maszyny, najlepiej w bezporednim ssiedztwie elementw umoliwiajcych zamocowanie do maszyny do podnoszenia. 1.7.4 Instrukcja
Wszystkie maszyny musz by zaopatrzone w instrukcje sporzdzone w oficjalnym jzyku lub jzykach wsplnotowych pastwa czonkowskiego, w ktrym maszyna zostaje wprowadzona do obrotu lub oddana do uytku. Instrukcja doczona do maszyny musi by albo Instrukcj oryginaln albo Tumaczeniem instrukcji oryginalnej, w ktrym to przypadku oryginalna instrukcja musi by doczona do tumaczenia. W drodze wyjtku instrukcja konserwacji przeznaczona do uytku przez wyspecjalizowany personel zatrudniony przez producenta lub jego upowanionego przedstawiciela, moe by dostarczona tylko w jednym z jzykw wsplnotowych, zrozumiaym dla tego personelu. Instrukcje musz by opracowane zgodnie z niej okrelonymi zasadami. 254 Instrukcje W sekcji 1.7.4 omwiono jeden z obowizkw, jakie musi speni producent zanim maszyna zostanie wprowadzona do obrotu lub oddana do uytku zob. 103: komentarze do art. 5 ust. 1. W akapicie pierwszym sekcji 1.7.4 stwierdzono, e do maszyn musz by doczane instrukcje producenta. Oznacza to, e instrukcje musz by opracowane, zanim
254
maszyna zostanie wprowadzona do obrotu lub oddana do uytku, i musz by doczone do maszyny przed momentem dotarcia do uytkownika. Importerzy lub dystrybutorzy maszyny musz zatem zagwarantowa, e instrukcje zostan przekazane uytkownikowi zob. 83: komentarze do art. 2 lit. i). Oprcz wymaga oglnych dotyczcych instrukcji, okrelonych w sekcji 1.7.4, w poniszych sekcjach okrelono dodatkowe wymagania dotyczce instrukcji: sekcje 2.1.2, 2.2.1.1 i 2.2.2.2. maszyny stosowane w przemyle spoywczym, kosmetycznym lub farmaceutycznym, maszyny przenone trzymane w rku lub prowadzone rcznie, przenone maszyny udarowe, montaowe i inne; sekcje 3.6.3.1 i 3.6.3.2 maszyny samojezdne i maszyny o wielorakich zastosowaniach; sekcje 4.4.1 i 4.4.2 osprzt do podnoszenia i maszyny do podnoszenia. 255 Forma instrukcji W sekcji 1.7.4 nie podano szczegw dotyczcych formy instrukcji. Oglnie uznaje si, e wszystkie instrukcje dotyczce zdrowia i bezpieczestwa musz by dostarczane w formie papierowej, poniewa nie mona zaoy, e uytkownik ma dostp do rodkw sucych odczytaniu dostarczonej instrukcji w formie elektronicznej lub udostpnionej na stronie internetowej. Czsto jednak przydatne jest udostpnienie instrukcji nie tylko w formie papierowej, ale rwnie w formie elektronicznej oraz w Internecie, poniewa umoliwia to uytkownikowi pobranie pliku elektronicznego, jeeli wyrazi taki zamiar, w celu odzyskania instrukcji, gdy wersja papierowa zostanie zagubiona. Powysza praktyka uatwi rwnie aktualizowanie instrukcji w miar potrzeb. 256 Jzyk instrukcji Zasadniczo wszystkie instrukcje dotyczce zdrowia i bezpieczestwa musz by dostarczane w jzyku urzdowym UE lub w jzykach urzdowych pastwa czonkowskiego, w ktrym wprowadza si do obrotu maszyn lub oddaje j do uytku zob. 246: komentarze do sekcji 1.7.1. Akapit drugi sekcji 1.7.4 naley interpretowa w wietle sekcji 1.7.4.1. Do maszyny naley doczy oryginalne instrukcje, tj. instrukcje zweryfikowane przez producenta lub jego upowanionego przedstawiciela. Jeeli instrukcje oryginalne nie s dostpna w jzyku lub jzykach pastwa czonkowskiego, w ktrym wprowadza si do obrotu maszyn lub oddaje j do uytku, do maszyny naley doczy tumaczenie instrukcji oryginalnych wraz z samymi instrukcjami oryginalnymi. Celem powyszego wymogu jest zapewnienie uytkownikom moliwoci wgldu w instrukcje oryginalne w przypadku wtpliwoci co do trafnoci tumaczenia. Akapit trzeci sekcji 1.7.4 przewiduje wyjtek od wymogu oglnego okrelonego w akapicie pierwszym w odniesieniu do jzyka instrukcji. Ma on zastosowanie do instrukcji konserwacji przeznaczonych do uytku przez wyspecjalizowany personel zatrudniony przez producenta lub jego upowanionego przedstawiciela. Wyspecjalizowany personel moe oznacza pracownikw producenta lub jego upowanionego przedstawiciela bd pracownikw przedsibiorstwa, ktre zawaro z
255
producentem lub jego upowanionym przedstawicielem kontrakt lub umow na pimie na serwisowanie danej maszyny. Instrukcje przeznaczone wycznie dla takiego wyspecjalizowanego personelu nie musz by koniecznie dostarczane w jzyku lub jzykach kraju uytkowania i mog by dostarczone w jzyku zrozumiaym dla wyspecjalizowanego personelu. Powysze odstpstwo nie ma zastosowania do instrukcji dotyczcych czynnoci konserwacyjnych, ktre ma przeprowadzi uytkownik lub personel obsugi technicznej zatrudniony przez uytkownika. Aby odstpstwo miao zastosowanie, instrukcje producenta przeznaczona dla uytkownika musi zatem wyranie okrela, ktre czynnoci konserwacyjne mog by wykonywane wycznie przez wyspecjalizowany personel zatrudniony przez producenta lub jego upowanionego przedstawiciela. 1.7.4.1 Oglne zasady opracowywania instrukcji
a) Instrukcja musi by opracowana w przynajmniej jednym oficjalnym jzyku Wsplnoty. Zwrot Instrukcja oryginalna musi by umieszczony na wersji lub wersjach jzykowych zweryfikowanych przez producenta lub jego upowanionego przedstawiciela. b) Jeeli Oryginalna instrukcja nie istnieje w jzyku lub jzykach oficjalnych kraju, w ktrym maszyna bdzie uytkowana, tumaczenie na ten jzyk lub jzyki musi zosta dostarczone przez producenta lub jego upowanionego przedstawiciela lub przez osob wprowadzajc t maszyn na dany obszar jzykowy. Tumaczenie musi by opatrzone zwrotem Tumaczenie instrukcji oryginalnej. ... 257 Opracowywanie i tumaczenie instrukcji W lit. a) i b) sekcji 1.7.4.1. wyjaniono bardziej szczegowo, w jaki sposb naley speni wymagania dotyczce jzyka, okrelone w sekcji 1.7.4. W lit. a) sekcji 1.7.4.1 wyjaniono, e instrukcje oryginalne stanowi wersje jzykowe instrukcji zweryfikowane przez producenta lub jego upowanionego przedstawiciela. Te wersje jzykowe musz zawiera zwrot Instrukcje oryginalne (w jzyku kadej wersji). Producent zapewnia Instrukcje oryginalne w co najmniej jednym jzyku. W lit. b) sekcji 1.7.4.1 przestawiono sytuacj, gdy maszyn wprowadza si do obrotu w pastwie czonkowskim, dla ktrego producent lub jego upowaniony przedstawiciel nie przygotowa instrukcji oryginalnych. Moe to mie miejsce na przykad w przypadku, w ktrym importer, dystrybutor lub uytkownik podejmuje inicjatyw wprowadzenia maszyny do obrotu lub oddania jej do uytku w pastwie czonkowskim, ktrego producent pocztkowo nie uwzgldni. W takich przypadkach producent lub jego upowaniony przedstawiciel lub osoba wprowadzajca maszyn na przedmiotowy obszar jzykowy musi dostarczy tumaczenie instrukcji na jzyk lub jzyki urzdowe UE danego pastwa czonkowskiego. W praktyce powysze wymaganie oznacza, e osoba wprowadzajca maszyn na przedmiotowy obszar jzykowy musi uzyska tumaczenie od producenta lub jego
256
upowanionego przedstawiciela bd, jeli to niemoliwe, przetumaczy instrukcje samodzielnie lub zleci ich tumaczenie - zob. 83: komentarze do art. 2 lit. i). Tumaczenie musi zawiera zwrot Tumaczenie instrukcji oryginalnych (w jzyku kadej wersji) i musz by do niego doczone instrukcje oryginalne zob. 254: komentarze do sekcji 1.7.4. 1.7.4.1 Oglne zasady opracowywania instrukcji (cig dalszy) ... c) Tre instrukcji nie moe obejmowa jedynie zamierzonego zastosowania maszyny, ale musi rwnie uwzgldnia wszelkie moliwe do przewidzenia niewaciwe jej uycie. ... 258 Zapobieganie moliwemu do przewidzenia niewaciwemu uyciu W lit. c) sekcji 1.7.4.1 podkrelono, e instrukcje s jednym ze rodkw do zapobiegania niewaciwemu uyciu maszyny. Oznacza to, e przy opracowywaniu instrukcji dotyczcych kadego z aspektw wymienionych w sekcji 1.7.4.2 producenci musz uwzgldnia wiedz na temat moliwych sposobw niewaciwego uycia maszyny w wietle dowiadcze wynikajcych z uytkowania podobnych maszyn w przeszoci, dochodze w sprawie wypadkw oraz wiedzy na temat dajcych si atwo przewidzie ludzkich zachowa zob. 172: komentarze do sekcji 1.1.1 lit. i) oraz 175: komentarze do sekcji 1.1.2 lit. c). 1.7.4.1 Oglne zasady opracowywania instrukcji (cig dalszy) ... d) W przypadku maszyn przeznaczonych do stosowania przez uytkownikw nieprofesjonalnych, w sformuowaniach i ukadzie instrukcji uytkowania, uwzgldnia si rwnie oglny poziom wyksztacenia i sprawnoci umysowej, jakich mona w sposb uzasadniony oczekiwa od tych uytkownikw. 259 Instrukcje dla uytkownikw nieprofesjonalnych W lit. d) sekcji 1.7.4.1 dokonano rozrnienia midzy maszynami przeznaczonymi dla uytkownikw nieprofesjonalnych a maszynami przeznaczonymi do uytkowania profesjonalnego. Sformuowania i ukad instrukcji musz zosta dostosowane do uytkownikw, dla ktrych instrukcje s przeznaczone. Instrukcje dla uytkownikw nieprofesjonalnych musz by napisane i przedstawione w jzyku, ktry jest zrozumiay dla zwykego uytkownika, bez uycia specjalistycznej terminologii technicznej. Powysze wymaganie jest rwnie istotne w przypadku maszyn, ktre mog by uytkowane zarwno przez uytkownikw profesjonalnych, jak i nieprofesjonalnych. W przypadkach, w ktrych maszyny przeznaczone do uytku konsumenckiego s dostarczane z niektrymi elementami wymontowanymi do celw transportu i odpowiedniego zapakowania, naley powici szczegln uwag zapewnieniu, aby instrukcje montau byy kompletne, precyzyjne i zawieray jasne, dokadne i jednoznaczne schematy, rysunki lub zdjcia zob. 264: komentarze do sekcji 1.7.4.2 lit. i).
257
Normy typu C dotyczce konkretnych kategorii maszyn okrelaj szczegowo tre instrukcji, jednak z reguy nie zapewniaj wytycznych dotyczcych ich opracowywania i ukadu. Oglne wytyczne dotyczce opracowania instrukcji podano w normie EN ISO 12100-2 172 .Chocia norma EN 62079 173 w sprawie przygotowania i struktury instrukcji nie jest norm zharmonizowan w ramach dyrektywy w sprawie maszyn, zawarte w niej wytyczne mog by przydatne rwnie w odniesieniu do instrukcji dla maszyn. 1.7.4.2 Tre instrukcji
Kada instrukcja obsugi musi zawiera przynajmniej nastpujce informacje, jeeli maj one zastosowanie: a) firm i peny adres producenta i jego upowanionego przedstawiciela; b) okrelenie maszyny, ktre zostao umieszczone na samej maszynie, z wyjtkiem numeru seryjnego (patrz: sekcja 1.7.3); ... 260 Tre instrukcji dane dotyczce producenta i maszyny W sekcji 1.7.4.2 podsumowano najwaniejsze aspekty, ktre naley omwi w instrukcjach producenta. Zwrot przynajmniej wskazuje, e listy nie naley traktowa jako wyczerpujcej. Jeeli zatem jakiekolwiek informacje niewymienione w lit. a)-v) sekcji 1.7.4.2 s niezbdne do bezpiecznego uytkowania maszyny, naley je umieci w instrukcjach. Wyraenie jeeli maj one zastosowanie oznacza, e aspekty wymienione w lit. a)-v) sekcji 1.7.4.2 musz by uwzgldnione w instrukcjach wycznie w przypadku, w ktrym s one istotne w odniesieniu do danej maszyny. Szczegowe dane okrelone w sekcji 1.7.4.2 s takie same, jak szczegowe dane, ktre naley umieci na przedmiotowej maszynie zob. 250: komentarze do sekcji 1.7.3. Okrelenie maszyny w instrukcjach musi by jednak opisane w peni w jzyku instrukcji. Numer seryjny nie jest wymagany, poniewa instrukcje producenta dotycz zazwyczaj modelu lub typu maszyny, a nie konkretnego produktu. Jeeli model maszyny istnieje w kilku wariantach, konieczne jest wyrane wskazanie uytkownikowi, ktre z poszczeglnych czci instrukcji maj zastosowanie do kadego wariantu. Podobnie, jeeli instrukcje obejmuje co najmniej dwa modele lub typy, np. gdy obejmuje kilka modeli lub typw maszyn nalecych do tej samej serii, konieczne jest wyrane wskazanie uytkownikowi, ktre z poszczeglnych czci instrukcji maj zastosowanie do kadego modelu lub typu.
EN ISO 12100-2:2003+A1:2009 Bezpieczestwo maszyn Pojcia podstawowe, oglne zasady projektowania Cz 2: Zasady techniczne (ISO 12100-2:2003) zob. pkt 6.
173
172
EN 62079:2001 Przygotowanie instrukcji Struktura, zawarto i sposb prezentacji.
258
1.7.4.2 Tre instrukcji (cig dalszy) ... c) deklaracj zgodnoci WE lub dokument przedstawiajcy tre deklaracji zgodnoci WE, wskazujcy szczegowe dane dotyczce maszyny, niekoniecznie zawierajcy numer seryjny i podpis; ... 261 Zawarcie deklaracji zgodnoci WE w instrukcji W sekcji 1.7.4.2 lit. c) omwiono kwesti wczenia deklaracji zgodnoci WE do instrukcji. Deklaracj zgodnoci WE naley doczy do maszyny, podobnie jak instrukcje zob. 103: komentarze do art. 5 ust. 1. Aby speni ten obowizek, producent moe wybra jedn z poniszych opcji: do instrukcji obsugi doczy podpisan deklaracj zgodnoci WE. Jest to waciwy wybr w przypadku wyrobw produkowanych w pojedynczych egzemplarzach lub maszyn produkowanych w niewielkiej liczbie; do instrukcji obsugi doczy dokument okrelajcy tre deklaracji zgodnoci WE (niekoniecznie uwzgldniajc numer seryjny i podpis). W takim przypadku podpisan deklaracj zgodnoci WE naley dostarczy oddzielnie zob. 382: komentarze do zacznika II cz 1 sekcja A. 1.7.4.2 Tre instrukcji (cig dalszy) ... d) oglny opis maszyny; e) rysunki, schematy, opisy i objanienia niezbdne do uytkowania, konserwacji i naprawy maszyny oraz sprawdzenia prawidowoci jej dziaania; f) opis stanowiska lub stanowisk pracy, ktre mog zajmowa operatorzy; ... 262 Opisy, rysunki, schematy i objanienia Oglny opis maszyny, o ktrym mowa w sekcji 1.7.4.2 lit. d), ma na celu zapewnienie uytkownikowi moliwoci zidentyfikowania gwnych czci maszyny oraz ich funkcji. Sekcja 1.7.4.2 lit. e) dotyczy informacji i objanie niezbdnych do bezpiecznego uytkowania, konserwacji i naprawy maszyny oraz sprawdzenia prawidowoci jej dziaania. (Bardziej szczegowe wymagania dotyczce treci instrukcji w odniesieniu do powyszych aspektw okrelono w dalszych sekcjach). Zazwyczaj jasne i proste rysunki, schematy, wykresy i tabele s bardziej wskazane ni dugie, pisemne wyjanienia. Niezbdne pisemne wyjanienia naley umieci w pobliu ilustracji, do ktrych si one odnosz. Sekcja 1.7.4.2 lit. f) dotyczy stanowisk pracy przeznaczonych dla operatorw. Aspekty, ktre naley uwzgldni, obejmuj na przykad: lokalizacj stanowiska pracy,
259
dostosowanie siedzisk, podnkw lub innych czci maszyny, aby zapewni prawidow pozycj i ograniczy drgania przenoszone na operatora zob. 183: komentarze do sekcji 1.1.8; ukad i identyfikacj elementw sterowniczych oraz ich funkcje zob. 185: komentarze do sekcji 1.2.2; rne rodzaje sterowania lub obsugi oraz rodki ostronoci w odniesieniu do kadego rodzaju zob. 204: komentarze do sekcji 1.2.5; wykorzystanie oson i urzdze ochronnych zamontowanych w maszynie; wykorzystanie wyposaenia zamontowanego w celu odseparowania lub usunicia substancji niebezpiecznych lub w celu utrzymania dobrych warunkw pracy. 1.7.4.2 Tre instrukcji (cig dalszy) ... g) opis zamierzonego zastosowania maszyny; h) ostrzeenia dotyczce niedozwolonych sposobw uytkowania maszyn, ktre, jak to wynika z dowiadczenia, mog mie miejsce; ... 263 Uytkowanie zgodne z przeznaczeniem i moliwe do przewidzenia uycie niewaciwe Opis uytkowania maszyny zgodnego z przeznaczeniem, o ktrym mowa w sekcji 1.7.4.2 lit. g), musi zawiera dokadne wskazanie celw, do ktrych maszyna jest przeznaczona. Opis uytkowania maszyny zgodnego z przeznaczeniem musi szczegowo okrela ograniczenia maszyny dotyczce warunkw uytkowania, uwzgldnianych w ocenie ryzyka dokonanej przez producenta oraz w projektowaniu i budowie maszyny zob. 171: komentarze do sekcji 1.1.1 lit. h). Opis uytkowania maszyny zgodnego z przeznaczeniem musi zawiera wszystkie zrnicowane rodzaje pracy i fazy eksploatacji maszyny oraz okrela szczegowo bezpieczne wartoci parametrw, od ktrych zaley bezpieczne uytkowanie maszyny. Powysze parametry obejmuj m.in.: maksymalny udwig maszyny do podnoszenia; maksymalne nachylenie terenu, przy ktrym mona wykorzystywa maszyny samojezdne bez utraty ich statecznoci; maksymaln prdko wiatru, przy ktrej mona bezpiecznie uywa maszyny na zewntrz pomieszcze; maksymalne wymiary przedmiotu obrabianego; maksymaln prdko wirujcych narzdzi, w przypadku ktrych istnieje ryzyko uszkodzenia ze wzgldu na nadmiern prdko; rodzaje materiaw, ktre mog by bezpiecznie obrabiane przez maszyn. W sekcji 1.7.4.2 lit. h) zawarto wymaganie, aby instrukcje przygotowane przez producenta zapewniay ostrzeenia dotyczce przewidywanego niewaciwego uycia
260
maszyny zob. 172: komentarze do sekcji 1.1.1 lit. i) oraz 175: komentarze do sekcji 1.1.2 lit. c). Aby unikn niewaciwego uycia, pomocne moe by wskazanie uytkownikowi najczstszych przyczyn takiego niewaciwego uycia oraz wyjanienie ewentualnych konsekwencji. Ostrzeenia dotyczce przewidywanego niewaciwego uycia maszyny powinny uwzgldnia informacje zwrotne od uytkownikw oraz informacje na temat wypadkw lub zdarze wypadkowych bezurazowych z udziaem podobnych maszyn. 1.7.4.2 Tre instrukcji (cig dalszy) ... i) instrukcje montau, instalacji i czenia, zawierajce rysunki, schematy i sposoby mocowania oraz okrelenie podwozia lub instalacji, na jakim maszyna ma by zamontowana; j) instrukcje dotyczce instalacji i montau, majce na celu zmniejszenie haasu lub drga; ... 264 Monta, instalacja i czenie Sekcja 1.7.4.2 lit. i) dotyczy czynnoci, jakie maj by przeprowadzone przez uytkownika lub w jego imieniu przed oddaniem maszyny do uytku. Instrukcje montau s niezbdne w przypadku maszyny, ktra jest dostarczana uytkownikowi w formie niegotowej do uycia, na przykad gdy elementy maszyny zostay rozmontowane do celw transportu lub odpowiedniego zapakowania. Szczegln uwag naley powici instrukcjom montau w przypadkach, w ktrych monta ma by przeprowadzony przez uytkownikw nieprofesjonalnych zob. 258: komentarze do sekcji 1.7.4.1 lit. c). Instrukcje montau wyposaenia wymiennego musz szczegowo okrela rodzaj lub rodzaje maszyn podstawowych, z ktrymi wyposaenie to mona bezpiecznie uytkowa, oraz musz zawiera niezbdne instrukcje bezpiecznego montau wyposaenia wymiennego w maszynie podstawowej dokonywanego przez uytkownika zob. 41: komentarze do art. 2 lit. b). W przypadku maszyn dostarczanych bez ukadu napdowego instrukcje musz zawiera wszystkie niezbdne specyfikacje dotyczce ukadu napdowego, ktry ma by zamontowany, takie jak rodzaj, moc i rodki do poczenia, a take zawiera szczegowe instrukcje montau ukadu napdowego zob. 35: komentarze do tiret pierwszego w art. 2 lit. a); Instrukcje dotyczce instalowania s niezbdne w przypadku maszyny, ktra musi by zamontowana lub mocowana na okrelonych podporach, konstrukcjach lub budynkach, na fundamentach lub na podou tak, aby zapewni jej bezpieczne uytkowanie i stateczno. Instrukcje musz szczegowo okrela wymagane wymiary i waciwoci dotyczce obcialnoci podoa oraz rodki, ktre naley zastosowa do przymocowania maszyny do jej podoa. W przypadku maszyn przeznaczonych do instalowania na rodkach transportu instrukcje musz zatem szczegowo okrela pojazdy lub przyczepy, na ktrych maszyny te mog zosta w bezpieczny sposb zainstalowane, podajc ich waciwoci techniczne lub, jeeli jest
261
to konieczne, konkretne modele pojazdu zob. 37: komentarze do tiret trzeciego w art. 2 lit. a). Instrukcje poczenia musz opisywa rodki, jakie maj by zastosowane, aby zapewni bezpieczne poczenie maszyn ze rdami energii, pynw itd. Konieczne jest szczegowe okrelenie odpowiednich parametrw rde, takich jak na przykad napicie, moc, cinienie lub temperatura. Naley rwnie okreli bezpieczne poczenie maszyny ze rodkami sucymi usuniciu niebezpiecznych substancji, jeeli rodki te nie stanowi integralnej czci maszyny. Sekcja 1.7.4.2 lit. j) dotyczy szczeglnego aspektu instrukcji dotyczcych instalowania i montau zwizanego ze zmniejszeniem emisji haasu lub drga. W odniesieniu do haasu w instrukcjach naley w stosownych przypadkach wyszczeglni prawidowy monta i instalacj wyposaenia dostarczonego przez producenta maszyny w celu zmniejszenia emisji haasu. W odniesieniu do drga instrukcje mog zawiera na przykad specyfikacje fundamentw z odpowiednimi waciwociami tumicymi. 1.7.4.2 Tre instrukcji (cig dalszy) ... k) instrukcje dotyczce oddania do uytku i eksploatacji maszyny oraz, jeeli jest to niezbdne, instrukcje dotyczce szkolenia operatorw; ... 265 Oddawanie do uytku i eksploatacji W sekcji 1.7.4.2 lit. k) odniesiono si najpierw do instrukcji zwizanych z oddawaniem do uytku maszyn zob. 86: komentarze do art. 2 lit. k). Instrukcje oddawania do uytku wskazuj wszystkie niezbdne regulacje, kontrole, inspekcje lub prby funkcjonalne, ktre naley przeprowadzi po zmontowaniu i zainstalowaniu maszyny przed jej oddaniem do uytku. Naley opisa wszelkie szczeglne procedury, ktrych trzeba przestrzega. Te same informacje naley poda w przypadku ponownego oddania maszyny do uytku, na przykad w wyniku przeniesienia na nowe miejsce lub po naprawach gwnych. Drugi aspekt instrukcji, o ktrej mowa w sekcji 1.7.4.2 lit. k), dotyczy uytkowania maszyny. Instrukcje musz obejmowa rne fazy uytkowania maszyny. W miar potrzeby instrukcje powinny obejmowa: normalny rodzaj pracy, nastawianie i regulacje maszyny; prawidowe stosowanie elementw sterowniczych, oson i urzdze ochronnych; stosowanie specjalnych narzdzi lub wyposaenia dostarczonych wraz z maszyn zob. 117: komentarze do sekcji 1.1.2 lit. e). wybr i bezpieczne stosowanie wszystkich rodzajw sterowania lub rodzajw pracy zob. 204: komentarze do sekcji 1.2.5; okrelone rodki ostronoci, ktre naley podj w szczeglnych warunkach uytkowania.
262
266 Szkolenie operatorw Trzecim aspektem, o ktrym mowa w sekcji 1.7.4.2 lit. k), jest szkolenie operatorw. Producent maszyny musi poinformowa, czy do bezpiecznego uytkowania maszyny konieczne jest specjalistyczne szkolenie. Zazwyczaj jest to waciwy wybr w przypadku wyrobw przeznaczonych do uytkowania profesjonalnego. Nie naley oczekiwa od producenta, e zamieci on w instrukcjach peny program szkolenia lub instrukcje szkolenia. W instrukcjach mona jednak wskaza istotne aspekty, ktre powinny zosta uwzgldnione w szkoleniu operatorw, aby pomc pracodawcom w wypenieniu ich obowizku w zakresie zapewnienia operatorom odpowiedniego szkolenia. W tym wzgldzie naley podkreli, e w przypadku niektrych kategorii maszyn szkolenia operatorw i programy szkolenia mog by regulowane krajowymi przepisami wdraajcymi dyrektyw 2009/104/WE zob. 140: komentarze do art. 15. Oprcz informacji podstawowych na temat szkolenia zawartych w instrukcjach, niektrzy producenci maszyn wiadcz rwnie na rzecz uytkownikw usugi szkolenia operatorw, jednak takie usugi nie le w zakresie dyrektywy w sprawie maszyn. 1.7.4.2 Tre instrukcji (cig dalszy) ... l) informacje dotyczce ryzyka resztkowego istniejcego mimo zastosowania konstrukcji bezpiecznej z samego zaoenia, rodkw zabezpieczajcych i dodatkowych rodkw ochronnych; m) instrukcje w sprawie rodkw ochronnych jakie musi podj uytkownik, we waciwych przypadkach, cznie z dostarczeniem rodkw ochrony indywidualnej; ... 267 Informacje dotyczce ryzyka resztkowego Sekcja 1.7.4.2 lit. l) i m) dotyczy istotnej trzeciej kolejnoci zasady z grupy trzech zasad kompleksowego zapewniania bezpieczestwa zob. 174: komentarze do sekcji 1.1.2 lit. b). Zgodnie z sekcj 1.7.4.2 lit. l) instrukcje musz zawiera jasne informacje dotyczce wszystkich zagroe, w przypadku ktrych ryzyko nie zostao w wystarczajcym stopniu ograniczone poprzez rozwizania konstrukcyjne bezpieczne same w sobie lub poprzez stosowanie technicznych rodkw ochronnych. Powysze informacje maj na celu umoliwienie uytkownikom podjcia niezbdnych rodkw ochronnych, o ktrych mowa w sekcji 1.7.4.2 lit. m). rodki, ktre naley opisa szczegowo w instrukcjach, mog obejmowa na przykad: uycie dodatkowych ekranw lub oson w miejscu pracy; organizacj bezpiecznych systemw pracy; ograniczenie wykonywania okrelonych zada do wyszkolonych i upowanionych operatorw; zapewnienie i stosowanie odpowiednich rodkw ochrony indywidualnej.
263
Naley zauway, e wybr, zapewnienie i stosowanie rodkw ochrony indywidualnej stanowi odpowiedzialno pracodawcw i podlega przepisom krajowym wdraajcym dyrektyw 89/656/EWG 174 . W instrukcjach przygotowanych przez producenta maszyny mona jednak wskaza rodzaj rodkw ochrony indywidualnej, jakie naley zastosowa w celu ochrony przez ryzykiem resztkowym wynikajcym z uytkowania maszyny. Naley okreli odpowiednie rodki ochrony indywidualnej, w szczeglnoci jeeli maszyna jest wyposaona w urzdzenia umoliwiajce zamocowanie rodkw ochrony indywidualnej, ktre chroni przed upadkiem z wysokoci zob. 237: komentarze do sekcji 1.5.15 oraz 374: komentarze do sekcji 6.3.2. 1.7.4.2 Tre instrukcji (cig dalszy) ... n) zasadnicze wasnoci narzdzi, ktre mona stosowa w maszynie; ... 268 Zasadnicze wasnoci narzdzi Sekcja 1.7.4.2 lit. n) dotyczy instrukcji zwizanych z narzdziami, ktre nie s na stae zamontowane do maszyny i ktre mog by wymieniane przez uytkownika. Takich narzdzi nie uznaje si za cz maszyny zob. 41: komentarze do art. 2 lit. b) jednak bardzo czsto bezpieczne uytkowanie maszyny zaley od zamontowania i stosowania odpowiednich narzdzi. Instrukcje musz zatem szczegowo okrela waciwoci narzdzi, od ktrych zaley bezpieczne uytkowanie. Jest to szczeglnie istotne w przypadku narzdzi poruszajcych si poruszajcych si z du prdkoci lub obracajcych si z du prdkoci i ma na celu uniknicie ryzyka spowodowanego uszkodzeniem i wyrzuceniem fragmentw narzdzi lub wyrzuceniem samych narzdzi - zob. 207 i 208: komentarze do sekcji 1.3.2 i 1.3.3. Kluczowe waciwoci, ktre naley szczegowo okreli, mog obejmowa na przykad: wymiary minimalne i maksymalne oraz mas narzdzi; materiay narzdzi i ich zespoy; wymagany ksztat lub inne istotne cechy konstrukcyjne narzdzi; kompatybilno narzdzi z uchwytami narzdziowymi na maszynie.
174
Dyrektywa Rady 89/656/EWG z dnia 30 listopada 1989 r. w sprawie minimalnych wymaga w dziedzinie bezpieczestwa i ochrony zdrowia pracownikw korzystajcych z wyposaenia ochronnego (trzecia dyrektywa szczegowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) Dz.U. L393 z 30.12.1989, s. 18..
264
1.7.4.2 Tre instrukcji (cig dalszy) ... o) warunki, w jakich maszyna spenia wymagania statecznoci podczas uytkowania, transportu, montau, demontau, postoju, bada czy moliwych do przewidzenia awarii; ... 269 Warunki statecznoci Sekcja 1.7.4.2 lit. o) wie si z wymaganiami okrelonymi w sekcjach 1.3.1, 2.2.1, 3.4.1, 3.4.3, 4.1.2.1, 4.2.2, 5.1 i 6.1.2 w odniesieniu do statecznoci. W przypadkach, w ktrych projekt i konstrukcja maszyny zapewniaj jej stateczno w okrelonych, zdefiniowanych warunkach, naley je szczegowo okreli w instrukcjach. W szczeglnoci w przypadkach, w ktrych stateczno zaley od przestrzegania okrelonych ogranicze w zakresie warunkw uytkowania maszyny, takich jak np. maksymalne nachylenie podoa, maksymalna prdko wiatru, maksymalny zasig lub pozycja danych elementw maszyny naley szczegowo okreli te ograniczenia i poda niezbdne wyjanienia dotyczce zastosowania odpowiadajcych im urzdze ochronnych i ostrzegawczych zamontowanych na maszynie oraz sposobw unikania sytuacji niebezpiecznych. Instrukcje musz rwnie zawiera wyjanienia dotyczce sposobw zapewnienia statecznoci maszyny lub jej czci podczas rnych etapw cyklu ycia maszyny zob. 173: komentarze do sekcji 1.1.2 lit. a). Jeeli do zapewnienia statecznoci podczas powyszych etapw konieczne s szczeglne rodki, niezbdne jest rwnie szczegowe okrelenie rodkw, jakie naley podj, i metod, jakie naley zastosowa. 1.7.4.2 Tre instrukcji (cig dalszy) ... p) instrukcje majce na celu zapewnienie, e transport, przenoszenie i przechowywanie mog by przeprowadzane bezpiecznie, z podaniem masy maszyny i jej rnych czci, jeeli s one zazwyczaj transportowane osobno; ... 270 Transport, przenoszenie i przechowywanie Sekcja 1.7.4.2 lit. p) jest zwizana z wymaganiami dotyczcymi przenoszenia maszyny i jej czci zob. 180: komentarze do sekcji 1.1.5. Instrukcje dotyczce bezpiecznego transportu, przenoszenia i przechowywania maszyny oraz czci, ktre maj by transportowane oddzielnie, powinny w stosownych przypadkach obejmowa: instrukcje dotyczce bezpiecznego rcznego przenoszenia maszyny lub czci, ktre s przewidziane do przemieszczania rcznego; instrukcje dotyczce wykorzystania punktw umoliwiajcych zamocowanie do maszyny do podnoszenia, masy maszyny i czci, ktre maj by transportowane;
265
instrukcje dotyczce sposobu zapewnienia statecznoci podczas transportu i przechowywania, w tym zastosowania wszelkiego wyposaenia specjalistycznego przewidzianego w tym celu; opis szczeglnych ustale w odniesieniu do przenoszenia niebezpiecznych narzdzi lub czci. 1.7.4.2 Tre instrukcji (cig dalszy) ... q) metod dziaania w stosowan w razie wypadku lub awarii; jeeli wystpuje prawdopodobiestwo zablokowania, metod dziaania stosowan w celu przeprowadzenia bezpiecznego odblokowania urzdzenia; ... 271 Procedury i metody stosowane odblokowania maszyny w nagych sytuacjach w celu
W sekcji 1.7.4.2 lit q) od producenta maszyny wymaga si przewidzenia moliwego nieprawidowego dziaania maszyny oraz wyszczeglnienia procedur, ktrych naley przestrzega w ramach postpowania w sytuacjach awaryjnych. rodki, ktre naley wyszczeglni, obejmuj na przykad metody, jakie naley stosowa w celu ratowania osb poszkodowanych, wezwania pomocy lub ratowania osb uwizionych - zob. 236: komentarze do sekcji 1.5.14. W instrukcjach naley rwnie opisa procedur, ktrej naley przestrzega w przypadku zablokowania czci ruchomych, oraz wyjani zastosowanie wszelkich szczeglnych urzdze ochronnych lub narzdzi dostarczonych w tym celu zob. 212: komentarze do sekcji 1.3.7. 1.7.4.2 Tre instrukcji (cig dalszy) ... r) opis czynnoci regulacyjnych i konserwacyjnych, jakie powinien wykonywa uytkownik oraz zapobiegawcze rodki konserwacji, jakich naley przestrzega; s) instrukcje umoliwiajce bezpieczne przeprowadzenie regulacji i konserwacji, w tym rodki ochronne, jakie naley podj w trakcie tych czynnoci; t) specyfikacje czci zamiennych jakie maj zosta uyte, jeeli maj one wpyw na zdrowie i bezpieczestwo operatorw; ... 272 Regulacja, konserwacja i czci zamienne W sekcji 1.7.4.2 lit. r) zobowizuje si producenta do opisania czynnoci regulacyjnych i konserwacyjnych, ktre ma wykonywa uytkownik. W szczeglnoci w instrukcjach musz zosta okrelone niezbdne czynnoci regulacyjne i konserwacyjne, w tym ich czstotliwo. Instrukcje musz zawiera wykaz elementw lub czci maszyny, ktre naley regularnie sprawdza w celu ewentualnego stwierdzenia ich nadmiernego zuycia, a take okrela czstotliwo takich sprawdze (w odniesieniu do czasu trwania uytkowania lub liczby cykli), sposb wykonywania niezbdnych sprawdze lub testw oraz wyposaenie, jakie
266
naley stosowa. Konieczne jest podanie kryteriw dotyczcych naprawy i wymiany zuytych czci zob. 207: komentarze do sekcji 1.3.2. Sekcja 1.7.4.2 lit. s) jest powizana z wymaganiami okrelonymi w sekcjach 1.6.1 i 1.6.5, dotyczcych konserwacji. W instrukcjach musz zosta okrelone niezbdne metody i procedury, ktrych naley przestrzega w celu zapewnienia moliwoci bezpiecznego wykonywania czynnoci regulacyjnych i konserwacyjnych. Konieczne jest wskazanie odpowiednich rodkw ochronnych i rodkw ostronoci, ktre naley zastosowa w trakcie czynnoci konserwacyjnych. Instrukcje powinny obejmowa, w odpowiednich przypadkach: informacje dotyczce izolowania od rde energii, ryglowani urzdze odczajcych od rde energii, rozadowania zmagazynowanej energii oraz sprawdzania stanu bezpieczestwa maszyny zob. 241: komentarze do sekcji 1.6.3; rodki zapewniajce bezpieczestwo czynnoci konserwacyjnych, jakie musz by przeprowadzane w trakcie pracy maszyny; metody, ktre naley stosowa, aby bezpiecznie zdemontowa lub wymieni elementy zob. 239: komentarze do sekcji 1.6.1; rodki ostronoci, jakie naley stosowa podczas czyszczenia czci wewntrznych, ktre zawieray substancje niebezpieczne zob. 243: komentarze do sekcji 1.6.5; rodki dostpu, ktre naley stosowa w przypadku wyjtkowych napraw zob. 240: komentarze do sekcji 1.6.2. Sekcja 1.7.4.2 lit. t) dotyczy informacji na temat czci zamiennych. Zasadniczo dostawa czci zamiennych nie wchodzi w zakres przepisw dyrektywy w sprawie maszyn, w zwizku z czym stanowi przedmiot umowy midzy producentem a uytkownikiem. Jeeli jednak czci ulegajce zuycie eksploatacyjnemu musz by wymieniane w celu ochrony zdrowia i bezpieczestwa uytkownikw, instrukcje musz zawiera specyfikacje odpowiednich czci zamiennych. Przykadowe czci zamienne obejmuj: osony odczalnych urzdze do mechanicznego przenoszenia napdu zob. 319: komentarze do sekcji 3.4.7; gitkie osony podlegajce normalnemu zuyciu zob. 216: komentarze do sekcji 1.4.1; filtry do systemw doprowadzajcych czyste powietrzne do stanowisk operatora zob. 182: komentarze do sekcji 1.1.7 oraz 322: komentarze do sekcji 3.5.3. elementy none w maszynach do podnoszenia zob. 340 i 341: komentarze do sekcji 4.1.2.4 i 4.1.2.5; osony cznie z systemami ich mocowania stosowane do zatrzymywania wyrzucanych przedmiotw lub czci maszyny zob. 216: komentarze do sekcji 1.4.1.
267
1.7.4.2 ...
Tre instrukcji (cig dalszy)
u) nastpujce informacje na temat emisji haasu: poziom emitowanego cinienia akustycznego na stanowiskach pracy skorygowanego charakterystyk A, jeeli przekracza on 70dB (A); jeeli poziom ten nie przekracza 70dB (A), fakt ten musi zosta wskazany w instrukcji, szczytow chwilow warto cinienia akustycznego na stanowiskach pracy, skorygowan charakterystyk C, jeeli przekracza ona 63 Pa (130 dB w stosunku do 20 Pa), poziom mocy akustycznej maszyny skorygowany charakterystyk A, jeeli poziom emitowanego cinienia akustycznego na stanowiskach pracy skorygowany charakterystyk A przekracza 80 dB (A).
Wartoci te musz by albo faktycznie zmierzone dla danej maszyny albo ustalone na podstawie pomiarw wykonanych dla technicznie porwnywalnej maszyny, reprezentatywnej dla maszyny, ktra bdzie wykonana. W przypadku bardzo duych maszyn zamiast poziomu mocy akustycznej z korekcj A dopuszcza si wskazanie poziomw cinienia akustycznego z korekcj A emisji w okrelonych punktach otoczenia maszyny. W przypadkach niestosowania norm zharmonizowanych poziomy dwiku mierzy si przy uyciu metody najbardziej odpowiedniej dla danej maszyny. Ilekro podane s wartoci dotyczce emisji dwiku, naley okreli niepewnoci pomiarowe tych wartoci. Naley opisa warunki pracy maszyny podczas pomiarw i zastosowane metody pomiaru. W przypadku, gdy stanowisko lub stanowiska pracy nie s lub nie mog zosta okrelone, poziom cinienia akustycznego z korekcj A mierzy si w odlegoci 1 metra od powierzchni maszyny i na wysokoci 1,6 metra od podoa lub podestu, z ktrego moliwy jest dostp do maszyny. Podaje si rwnie pooenie i wartoci najwyszego cinienia akustycznego. W przypadku, gdy wsplnotowe dyrektywy szczegowe okrelaj inne wymagania dotyczce pomiarw cinienia akustycznego czy mocy akustycznej, dyrektywy te naley stosowa, a odpowiednie przepisy niniejszej sekcji nie maj zastosowania; ... 273 Deklaracja dotyczca emisji haasu W sekcji 1.7.4.2 lit. u) okrela si, jakie informacje dotyczce emisji haasu rozprzestrzeniajcego si w powietrzu naley poda w deklaracji dotyczcej emisji haasu. Deklaracja ta ma dwa gwne cele: dostarczenie uytkownikom wskazwek przy doborze maszyny z ograniczon emisj haasu; dostarczenie informacji uytecznych przy ocenie ryzyka, jak ma obowizek przeprowadzi pracodawca zgodnie z przepisami krajowymi wdraajcymi art. 4
268
dyrektywy 2003/10/WE dotyczcej spowodowane haasem 175 .
naraenia
pracownikw
na
ryzyko
W zwizku z powyszym naley przypomnie, e deklaracja emisji haasu podaje tylko informacje dotyczce udziau maszyny w wytwarzaniu haasu w miejscu pracy. Poziom naraenia pracownikw nie wynika wprost z deklaracji emisji haasu producenta, poniewa o naraeniu operatorw decyduj rwnie inne czynniki zob. 229: komentarze do sekcji 1.5.8. Informacje, ktre naley poda w deklaracji emisji haasu, obejmuj trzy rne wielkoci emisji haasu: 1. poziom cinienia akustycznego wytwarzanego przez maszyny na stanowiskach pracy skorygowany charakterystyk A, L pA . Jest to redni poziom emitowanego cinienia akustycznego w okrelonym czasie, reprezentatywny dla penego cyklu pracy maszyny. Poniewa jest wartoci emisji, wyklucza udzia otoczenia maszyny, w tym odbi haasu od cian lub haasu pochodzcego z innych rde w miejscu pracy. Wielko ta musi by ustalona dla wszystkich maszyn na podstawie pomiarw przeprowadzonych za pomoc odpowiedniej procedury badawczej, niezalenie od tego, czy maszyn uznaje si za haaliw czy nie. Jeeli zmierzona warto nie przekracza 70 dB(A), konieczne jest podanie takiej informacji w instrukcjach. W przypadku, w ktrym zmierzona warto przekracza 70 dB(A) konieczne jest zamieszczenie tej wartoci;; 2. szczytow chwilow warto cinienia akustycznego skorygowan charakterystyk czstotliwociow C, zwan rwnie szczytowym poziomem cinienia akustycznego skorygowanym charakterystyk czstotliwociow C, L pCpeak . Jest to maksymalna warto osigana przez cinienie akustyczne skorygowane charakterystyk C w okrelonym czasie, reprezentatywna dla penego cyklu pracy maszyny. Wielko ta dotyczy maszyn, ktre emituj haas impulsowy o duym nateniu. W instrukcjach musi zosta podana odpowiednia informacja tylko w przypadku, gdy zmierzona warto przekracza 63 Pa (130 dB w stosunku do 20 Pa). 3. poziom mocy akustycznej skorygowany charakterystyk czstotliwociow A, L WA . Wielko ta odpowiada energii akustycznej przenoszonej w powietrzu emitowanej przez maszyn w okrelonej przestrzeni, w zwizku z czym charakteryzuje maszyn jako rdo haasu. Jest to najwaniejsza wielko emisji haasu niezalena od otoczenia, w ktrym znajduje si maszyna. Poniewa pomiar L WA moe by skomplikowany, wielko ta musi zosta zmierzona i podana w instrukcjach tylko wtedy, gdy L pA na ktrymkolwiek ze stanowisk pracy przekracza 80 dB(A).
175
Dyrektywa 2003/10/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie minimalnych wymaga w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa dotyczcych naraenia pracownikw na ryzyko spowodowane czynnikami fizycznymi (haasem) (Siedemnasta dyrektywa szczegowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) Dz.U. L 42 z 15.2.2003, s. 38 zob. w szczeglnoci art. 4 ust. 6 lit. f). 269
W akapicie drugim sekcji 1.7.4.2 lit. u) stwierdza si, e w przypadku produkcji seryjnej badanie mona przeprowadzi na reprezentatywnej prbce maszyn porwnywalnych technicznie. W przypadku produkcji jednostkowej producent musi okreli na podstawie pomiaru emisj haasu dla kadej dostarczanej sztuki maszyny. Akapit trzeci sekcji 1.7.4.2 lit. u) dotyczy bardzo duych maszyn, w przypadku ktrych ustalenie poziomu mocy akustycznej L WA , moe by nadmiernie zoone. Aby stwierdzi, czy dan kategori maszyn naley uwaa za bardzo due maszyny, uwzgldnia si dystrybucj i kierunkowo rde dwiku maszyny oraz dziaania niezbdne w celu ustalenia poziomu mocy akustycznej L WA . W odpowiedniej procedurze badania haasu powinno by ustalone, czy dana kategoria obejmuje bardzo due maszyny. W przypadku takich maszyn zamiast L WA mona poda poziom cinienia akustycznego emisji. L pA , na okrelonych stanowiskach wok maszyny. Akapit czwarty sekcji 1.7.4.2 lit. u) dotyczy metod, ktre naley stosowa do pomiaru emisji haasu. Warunki pracy maj bardzo duy wpyw na emisj haasu. W zwizku z tym pomiar emisji haasu naley przeprowadza w warunkach, ktre s powtarzalne i reprezentatywne w stosunku do przewidywanych warunkw uytkowania maszyny. Jeeli procedura badawcza przedstawiona w normie zharmonizowanej okrela warunki pracy, w ktrych naley przeprowadzi pomiar, wystarczy poda odniesienie do takiej normy w celu wskazania warunkw pracy i zastosowanych metod pomiarowych. W przypadku stosowania innych metod badawczych konieczne jest okrelenie przyjtych warunkw pracy i metod pomiarowych w deklaracji emisji haasu. Akapit czwarty sekcji 1.7.4.2 lit. u) zawiera rwnie obowizek okrelenia w deklaracji emisji haasu niepewnoci pomiarowych wartoci mierzonych. Obecny stan wiedzy technicznej nie pozwala okreli niepewnoci pomiaru wartoci L pCpeak . Odpowiednie procedury badawcze powinny zawiera wytyczne dotyczce okrelania niepewnoci pomiaru wartoci L pA na stanowiskach pracy oraz wartoci L WA . W akapicie pitym sekcji 1.7.4.2 lit. u) wyjania si, w jaki sposb na podstawie pomiarw okreli poziom cinienia akustycznego emisji, L pA , na stanowiskach pracy dla maszyny, w przypadku ktrej operatorzy nie zajmuj ustalonych stanowisk. Jeeli stosowana jest metoda okrelona w tym akapicie, konieczne jest podanie w deklaracji emisji haasu w ktrych miejscach wartoci L pA zostay zmierzone. Ostatni akapit sekcji 1.7.4.2 lit. u) dotyczy dyrektywy 2000/14/WE w sprawie urzdze uywanych na zewntrz pomieszcze 176 . W przypadku maszyn objtych jej zakresem stosowania, w odniesieniu do emisji haasu w rodowisku ma zastosowanie, oprcz dyrektywy w sprawie maszyn, dyrektywa w sprawie urzdze uywanych na zewntrz pomieszcze zob. 92: komentarze do art. 3. W dyrektywie w sprawie urzdze uywanych na zewntrz pomieszcze wymaga si, aby urzdzenia objte jej zakresem stosowania posiaday, oprcz oznakowania CE, oznakowanie zawierajce gwarantowany poziom mocy akustycznej (odpowiadajcy wartoci poziomu mocy akustycznej zmierzonej za pomoc metody okrelonej w
Dyrektywa 2000/14/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 8 maja 2000 r. w sprawie zblienia ustawodawstw pastw czonkowskich odnoszcych si do emisji haasu do rodowiska przez urzdzenia uywane na zewntrz pomieszcze (Dz.U. L 162 z 3.7.2000, s. 1). 270
176
zaczniku III do tej dyrektywy zwikszonej o warto niepewnoci wynikajcych z niejednorodnoci produkcji i procedur pomiarowych). Z ostatniego akapitu sekcji 1.7.4.2 lit. u) wynika, e w przypadku maszyn objtych zakresem stosowania dyrektywy w sprawie urzdze uywanych na zewntrz pomieszcze zamiast zmierzonego poziomu mocy akustycznej L WA jako trzeci warto wymagan w deklaracji emisji haasu zawartej w instrukcjach naley poda gwarantowany poziom mocy akustycznej. Do tego typu maszyn nadal maj jednak zastosowanie wymagania okrelone w pierwszym akapicie sekcji 1.7.4.2 lit. u), dotyczce poziomu cinienia akustycznego emisji skorygowanego charakterystyk czstotliwociow A, L pA oraz szczytowego poziomu cinienia akustycznego skorygowanego charakterystyk C,L pCpeak . 1.7.4.2 Tre instrukcji (cig dalszy) ... v) informacje dotyczce promieniowania emitowanego na operatora i osoby naraone, gdy maszyna moe emitowa promieniowanie niejonizujce, ktre moe zagrozi osobom, w szczeglnoci posiadajcym wszczepione aktywne lub nieaktywne urzdzenia medyczne. 274 Wyroby medyczne implantowane Wymaganie okrelone w sekcji 1.7.4.2 lit. v) dotyczy szczeglnego przypadku ryzyka resztkowego zwizanego z promieniowaniem niejonizujcym zob. 232: komentarze do sekcji 1.5.10. Konieczne jest podanie informacji na temat waciwoci takiego promieniowania, w szczeglnoci jeeli istnieje prawdopodobiestwo, e wpynie ono na funkcjonowanie wyrobw medycznych implantowanych. 1.7.4.3 Materiay promocyjne
Materiay promocyjne opisujce maszyn nie mog pozostawa w sprzecznoci z instrukcj w odniesieniu do zagadnie ochrony zdrowia i bezpieczestwa. Materiay promocyjne opisujce parametry maszyny musz zawiera te same informacje na temat emisji, jakie zawarte s w instrukcji. 275 Materiay promocyjne Podczas gdy instrukcje dostarczane wraz z maszyn maj zapewni przede wszystkim bezpieczne uytkowanie maszyny, materiay promocyjne s wykorzystywane gwnie do celw handlowych. W sekcji 1.7.4.3 wymaga si jednak, aby instrukcje i materiay handlowe dotyczce maszyny byy spjne. Ma to szczeglne znaczenie w odniesieniu do przewidzianego uytkowania maszyny, o ktrym mowa w sekcji 1.7.4.2 lit. g), poniewa istnieje prawdopodobiestwo, e uytkownicy wybior maszyn do wasnych celw na podstawie materiaw promocyjnych. Celem drugiego zdania sekcji 1.7.4.3 jest udzielenie uytkownikowi wsparcia przy doborze maszyny z ograniczonym poziomem emisji haasu, wibracji, szkodliwego promieniowania lub substancji niebezpiecznych. W szczeglnoci w materiaach handlowych przedstawiajcych parametry maszyny musz by zawarte wartoci
271
podane w deklaracji emisji haasu, wymagane w sekcji 1.7.4.2 lit. u), oraz informacje na temat wibracji, wymagane w sekcji 2.2.1.1 i 3.6.3.1. Wiele broszur i katalogw handlowych zawiera sekcj lub tabel przedstawiajc najwaniejsze parametry maszyny, takie jak moc, prdko, wydajno, tempo produkcji itp., tak, aby potencjalni nabywcy mogli dobra maszyn stosownie do wasnych potrzeb. Taka sekcja jest odpowiednim miejscem do zamieszczenia wymaganych informacji na temat emisji.
272
2.
DODATKOWE ZASADNICZE WYMOGI W ZAKRESIE OCHRONY ZDROWIA I BEZPIECZESTWA DOTYCZCE NIEKTRYCH KATEGORII MASZYN
Maszyny stosowane w przemyle spoywczym, kosmetycznym lub farmaceutycznym, maszyny trzymane w rku lub prowadzone rcznie, przenone maszyny udarowe, montaowe i inne, maszyny do obrbki drewna i materiaw o podobnych waciwociach fizycznych musz spenia wszystkie zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa, opisane w niniejszym rozdziale (patrz: Zasady oglne, poz. 4). 276 Dodatkowe wymagania dotyczce niektrych kategorii maszyn W czci 2 zacznika I okrelono dodatkowe wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa dotyczce czterech okrelonych kategorii maszyn. Maj one zastosowanie do przedmiotowych maszyn oprcz odpowiednich wymaga zawartych w czci 1 zacznika I oraz, w stosownych przypadkach, w innych czciach zacznika I zob. 163: komentarze do zasady oglnej nr 4. 2.1. 2.1.1. MASZYNY STOSOWANE W PRZEMYLE SPOYWCZYM, KOSMETYCZNYM LUB FARMACEUTYCZNYM Przepisy oglne
Maszyny przeznaczone do stosowania w kontakcie z artykuami spoywczymi lub z produktami kosmetycznymi lub farmaceutycznymi musz by zaprojektowane i wykonane tak, aby unikn jakiegokolwiek ryzyka wywoania infekcji, choroby lub zaraenia. Konieczne jest przestrzeganie nastpujcych wymaga: a) materiay majce kontakt z artykuami spoywczymi lub z produktami kosmetycznymi lub farmaceutycznymi lub przeznaczone do kontaktu z tymi artykuami lub produktami, musz spenia warunki okrelone w odpowiednich dyrektywach. Maszyna musi by zaprojektowana i wykonana w taki sposb, aby materiay te mona byo oczyci kadorazowo przed ich uyciem. W przypadku gdy nie jest to moliwe, naley uywa czci jednorazowego uytku; b) wszystkie powierzchnie majce kontakt z artykuami spoywczymi albo z produktami kosmetycznymi lub farmaceutycznymi, inne ni powierzchnie czci jednorazowego uytku, musz: by gadkie i pozbawione wszelkich wypukoci czy szczelin, w ktrych mogyby si gromadzi substancje pochodzenia organicznego; to samo dotyczy ich pocze, by zaprojektowane i wykonane w sposb ograniczajcy do minimum wystpy, krawdzie i wgbienia w poczeniach, by atwe do oczyszczenia i zdezynfekowania, jeeli to konieczne, po usuniciu atwych do zdemontowania czci; promie krzywizn powierzchni wewntrznych musi umoliwia ich dokadne oczyszczenie;
273
c) musi istnie moliwo cakowitego usunicia z maszyny cieczy, gazw i aerozoli pochodzcych ze rodkw spoywczych lub z produktw kosmetycznych lub farmaceutycznych, jak rwnie z pynw stosowanych do czyszczenia, dezynfekowania i pukania (w miar moliwoci w trybie czyszczenie); d) maszyna musi by zaprojektowana i wykonana tak, aby do miejsc, ktrych nie mona oczyci, nie przenikay adne substancje, nie przedostaway si organizmy ywe, w szczeglnoci owady, ani nie gromadziy si substancje organiczne, e) maszyna musi by zaprojektowana i wykonana w taki sposb, aby adne substancje pomocnicze niebezpieczne dla zdrowia, cznie ze stosowanymi smarami, nie mogy wchodzi w kontakt ze rodkami spoywczymi, z produktami kosmetycznymi lub farmaceutycznymi. Jeeli jest to konieczne, maszyna musi by zaprojektowana i wykonana w taki sposb, aby mona byo sprawdzi, czy wymaganie to jest zawsze spenione. 2.1.2. Instrukcje
Instrukcje dotyczce maszyn stosowanych w przemyle spoywczym, kosmetycznym i farmaceutycznym musz wskazywa zalecane rodki i metody czyszczenia, dezynfekcji i pukania, nie tylko dla obszarw atwo dostpnych, ale take dla tych obszarw, do ktrych nie ma dostpu lub nie jest on zalecany. 277 Wymagania w zakresie higieny dotyczce maszyn przeznaczonych do stosowania w kontakcie z artykuami spoywczymi lub z produktami kosmetycznymi lub farmaceutycznymi Wymagania okrelone w sekcji 2.1 maj zastosowanie do maszyn przeznaczonych do stosowania w kontakcie z artykuami spoywczymi lub z produktami kosmetycznymi lub farmaceutycznymi. Wymagania te stosuje si niezalenie od tego, czy dane rodki spoywcze lub inne produkty s przeznaczone dla ludzi czy dla zwierzt. Przedmiotowe maszyny obejmuj na przykad maszyny do wytwarzania, przygotowywania, obrbki cieplnej, przetwarzania, schadzania, podawania, przechowywania, transportowania, konfekcjonowania, pakowania i dystrybucji rodkw spoywczych, produktw kosmetycznych oraz produktw farmaceutycznych. Wymagania okrelone w sekcji 2.1.1 lit. a) do e) maj zapobiec niebezpiecznemu zanieczyszczeniu rodkw spoywczych, produktw kosmetycznych lub produktw farmaceutycznych, ktrego rdem mog by materiay stosowane do budowy maszyn, rodowisko maszyny lub substancje pomocnicze stosowane w maszynach. Wymagania te stosuje si cznie z zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa okrelonymi w sekcji 1.1.3 dotyczcej materiaw i produktw, w sekcji 1.5.13 dotyczcej emisji materiaw i substancji niebezpiecznych, a take w sekcji 1.6 dotyczcej konserwacji. Przedmiotem sekcji 2.1.1 lit. a) s materiay zastosowane do wykonania maszyn, ktre s przeznaczone do kontaktu ze rodkami spoywczymi, produktami kosmetycznymi lub farmaceutycznymi.
274
Odpowiednie dyrektywy, o ktrych mowa w sekcji 2.1.1 lit. a), obejmuj: rozporzdzenie (WE) nr 1935/2004 177 przeznaczonych do kontaktu z ywnoci; w sprawie materiaw i wyrobw
dyrektyw 84/500/EWG 178 w sprawie zblienia ustawodawstw pastw czonkowskich dotyczcych wyrobw ceramicznych przeznaczonych do kontaktu ze rodkami spoywczymi; dyrektyw 2002/72/WE 179 w sprawie materiaw i wyrobw z tworzyw sztucznych przeznaczonych do kontaktu ze rodkami spoywczymi. Jeeli materiaom przeznaczonym do kontaktu ze rodkami spoywczymi wbudowanym do maszyny towarzyszy pisemna deklaracja (taka jak deklaracja zgodnoci przewidziana w art. 16 rozporzdzenia (WE) nr 1935/2004), musi ona zosta wczona do dokumentacji technicznej dotyczcej maszyny zgodnie z tiret dziewitym zacznika VII cz A pkt 1 lit a). W przypadku braku takiej deklaracji producent musi udokumentowa stosowno przedmiotowych materiaw w dokumentacji technicznej dotyczcej maszyny. W sekcji 2.1.1 lit. b) i c) wymaga si, aby maszyna bya zaprojektowana i wykonana w sposb uatwiajcy kompleksowe i dokadne czyszczenie oraz umoliwiajcy cakowite usunicie lub odprowadzenie substancji, ktre mogyby zanieczyci rodki spoywcze, produkty kosmetyczne lub farmaceutyczne, takich jak np. odpady, rodki czyszczce, dezynfektanty lub rodki do pukania. Jeeli do doprowadzania rodkw spoywczych, produktw kosmetycznych lub farmaceutycznych stosuje si gitkie lub sztywne przewody, ich poczenia mog by gwintowane, o ile s odizolowane od przepywajcych produktw, na przykad przy uyciu odpowiednich uszczelek lub piercieni uszczelniajcych, aby nie miay bezporedniego kontaktu z przetwarzanym produktem. Sekcja 2.1.1 lit. d) zawiera wymaganie, zgodnie z ktrym maszyna musi by zaprojektowana i wykonana w taki sposb, aby zapobiec przenikaniu zanieczyszcze ze rodowiska maszyny, takich jak py lub smar, bd przedostawaniu si ywych organizmw, takich jak owady, do czci maszyny, ktrych nie mona wyczyci, oraz aby zapobiec gromadzeniu si w takich czciach materii organicznej. Zgodnie z sekcj 2.1.1 lit. e) maszyna musi by zaprojektowana i wykonana w taki sposb, aby zapobiec zanieczyszczeniu rodkw spoywczych, produktw kosmetycznych i farmaceutycznych substancjami pomocniczymi stosowanymi w maszynie, takimi jak na przykad smary lub ciecze hydrauliczne.
Rozporzdzenie (WE) nr 1935/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 padziernika 2004 r. w sprawie materiaw i wyrobw przeznaczonych do kontaktu z ywnoci oraz uchylajce dyrektywy 80/590/EWG i 89/109/EWG (Dz.U. L 338 z 13.11.2004, s. 4). Zgodnie z art. 26 rozporzdzenia odniesienia do uchylonych dyrektyw naley rozumie jako odniesienia do rozporzdzenia (WE) nr 1935/2004.
178
177
Dyrektywa Rady z dnia 15 padziernika 1984 r. w sprawie zblienia ustawodawstw pastw czonkowskich dotyczcych wyrobw ceramicznych przeznaczonych do kontaktu ze rodkami spoywczymi (Dz.U. L 277 z 20.10.1984, s. 12).
Dyrektywa Komisji 2002/72/WE z dnia 6 sierpnia 2002 r. w sprawie materiaw i wyrobw z tworzyw sztucznych przeznaczonych do kontaktu ze rodkami spoywczymi (Dz.U. L 220 z 15.8.2002, s. 18). 275
179
Wymaganie okrelone w sekcji 2.1.2 stanowi uzupenienie wymagania oglnego dotyczcego instrukcji okrelonego w sekcji 1.7.4. W sekcji 2.1.2 zobowizuje si producenta maszyny do okrelenia odpowiednich metod czyszczenia, w tym metod czyszczenia miejsc, ktre s zwykle niedostpne lub do ktrych dostp moe by niebezpieczny. Producent musi rwnie okreli produkty, ktre naley stosowa do czyszczenia. Nie powinien wymienia konkretnych marek produktw czyszczcych, musi natomiast okreli odpowiednie waciwoci produktw do zastosowania, w szczeglnoci w odniesieniu do chemicznej i mechanicznej odpornoci materiaw, z ktrych wykonano maszyn. Jeeli jest to konieczne, musz zosta sformuowane ostrzeenia przestrzegajce przez stosowaniem niewaciwych produktw czyszczcych. Oglne specyfikacje dotyczce wymaga w zakresie higieny w odniesieniu do maszyn zostay przedstawione w normie EN 14159 180 . Specyfikacje dotyczce wymaga w zakresie higieny w odniesieniu do maszyn wykorzystywanych w przemyle spoywczym s podane w normie EN 1672-2 181 . 2.2. 2.2.1. MASZYNY PRZENONE TRZYMANE W RKU LUB PROWADZONE RCZNIE Przepisy oglne w zalenoci od rodzaju maszyny, mie odpowiednio du powierzchni podpierajc i posiada odpowiedni liczb uchwytw i wspornikw o waciwych wymiarach, rozmieszczonych tak, aby zapewniay stateczno maszyny w zamierzonych warunkach uytkowania, jeeli maszyna wyposaona jest w uchwyty, ktrych nie mona zwolni przy zachowaniu cakowitego bezpieczestwa, by wyposaona w rczne elementy sterownicze uruchamiania i zatrzymywania, rozmieszczone w sposb umoliwiajcy operatorowi posugiwanie si nimi bez zwalniania uchwytw, z wyjtkiem przypadkw, gdy jest to technicznie niemoliwe oraz gdy maszyna jest wyposaona w niezalene urzdzenie sterownicze, nie stwarza ryzyka przypadkowego uruchomienia lub kontynuowania dziaania maszyny po zwolnieniu uchwytw przez operatora. Jeeli spenienie tego wymogu nie jest technicznie osigalne, naley zastosowa rwnorzdne rodki; pozwala, jeeli jest to konieczne, na wzrokow obserwacj strefy niebezpiecznej i dziaania narzdzia na obrabiany materia. Uchwyty maszyn przenonych musz by zaprojektowane i wykonane tak, aby uruchamianie i zatrzymywanie maszyny byo nieskomplikowane.
Maszyny przenone trzymane w rku lub prowadzone rcznie musz:
EN ISO 14159:2008 Bezpieczestwo maszyn Wymagania w zakresie higieny dotyczce projektowania maszyny (ISO 14159: 2002).
181
180
EN 1672-2:2005+A1:2009 Maszyny dla przemysu spoywczego Pojcia podstawowe Cz 2: Wymagania z zakresu higieny.
276
278 Dodatkowe wymagania dotyczce maszyn przenonych trzymanych w rku lub prowadzonych rcznie Wymagania okrelone w sekcji 2.2.1 maj zastosowanie do maszyn przenonych trzymanych w rku i maszyn przenonych prowadzonych rcznie. Maszyna przenona trzymana w rku to maszyna trzymana przez operatora podczas jej uytkowania (za pomoc uprzy lub bez). Maszyna przenona prowadzona rcznie to maszyna przenona, ktrej ciar opiera si cakowicie lub czciowo, na przykad na stole warsztatowym, obrabianym materiale lub przedmiocie, pododze lub podou i ktrej ruchem w trakcie uytkowania steruje operator za pomoc rk. Przedmiotowe kategorie maszyn obejmuj na przykad trzymane w rku i prowadzone rcznie przenone narzdzia z napdem oraz maszyny ogrodnicze i lene. Maszyny przenone obejmuj maszyny napdzane silnikiem zasilanym z sieci elektrycznej lub silnikiem elektrycznym zasilanym bateri, maszyny z zasilaniem pneumatycznym oraz maszyny napdzane silnikiem spalinowym. Wymaganie okrelone w tiret pierwszym sekcji 2.2.1 stanowi uzupenienie do wymagania oglnego dotyczcego statecznoci okrelonego w sekcji 1.3.1. Wymaganie dotyczce odpowiedniej powierzchni podparcia ma zastosowanie w szczeglnoci do maszyn przenonych prowadzonych rcznie, ktre podczas uytkowania maj kontakt ze stoem warsztatowym, obrabianym materiaem lub przedmiotem bd podog lub podoem. Jeeli pozwalaj na to wymiary, maszyny przenone trzymane w rku i prowadzone rcznie musz by wyposaone w co najmniej dwa uchwyty, aby operator mg obsugiwa maszyn za pomoc obu rk, zapewniajc jej stateczno. Uchwyty powinny by umieszczane i projektowane w taki sposb, aby rce operatora pozostaway poza stref niebezpieczn. Maszyny naley projektowa tak, aby w jak najwikszym stopniu utrudni ich obsug za pomoc jednej rki. Umieszczenie, wielko i konstrukcja uchwytw musz by zgodne z zasadami ergonomii zob. 181: komentarze do sekcji 1.1.6. Wymagania okrelone w tiret drugim oraz akapicie drugim sekcji 2.2.1 stanowi uzupenienie wymaga oglnych dotyczcych uruchamiania i zatrzymywania okrelonych w sekcji 1.2.3 i 1.2.4.1. Zasadniczo musi by zapewniona moliwo uruchamiania i zatrzymywania maszyny bez zwalniania uchwytw. Wymagania te czsto mona speni na przykad przez wbudowanie w uchwyty elementu zezwalajcego urzdzenie sterownicze wymagajce podtrzymywania. Wymaganie okrelone w tiret trzecim sekcji 2.2.1 stanowi uzupenienie wymagania oglnego okrelonego w tiret szstym sekcji 1.2.2 dotyczcej elementw sterowniczych. Wymaganie to ma dwa cele: zapobiec przypadkowemu uruchomieniu maszyny na skutek niezamierzonego kontaktu z elementem sterowniczym; zapewni, aby maszyna nie dziaaa nadal po jej odoeniu lub odstawieniu bd po przypadkowym zwolnieniu uchwytw przez operatora. Aby speni powysze wymaganie, uruchamiajcy element sterowniczy musi z zasady by typem elementu wymagajcego podtrzymywania oraz musi by
277
zaprojektowany w sposb pozwalajcy unikn niepotrzebnego zmczenia w trakcie uytkowania. Uruchamiajcy element sterowniczy musi by umieszczony, zaprojektowany i, w razie koniecznoci, zabezpieczony, aby niemoliwe byo jego przypadkowe uruchomienie w trakcie chwytania, podnoszenia, przemieszczania lub odkadania maszyny. Jeeli nadal pozostaje ryzyko przypadkowego uruchomienia maszyny, konieczne mog okaza si dodatkowe rodki, takie jak na przykad zainstalowanie dodatkowego urzdzenia zezwalajcego lub uruchamiajcego elementu sterowniczego wymagajcego dwch odrbnych czynnoci. Celem wymagania okrelonego w ostatnim tiret sekcji 2.2.1 dotyczcego widocznoci strefy niebezpiecznej i dziaania narzdzia na obrabiany materia jest dostarczenie operatorowi rodkw zapewniajcych pen kontrol nad prac maszyny. 2.2.1.1. Instrukcje
Instrukcje musz zawiera nastpujce informacje dotyczce drga przenoszonych przez przenone maszyny trzymane w rku lub prowadzone rcznie: cakowita warto drga, dziaajca na ukad do/rami, jeeli warto ta przekracza 2,5 m/s2. Jeeli warto ta nie przekracza 2,5 m/s2, naley to potwierdzi w instrukcji, niepewno pomiarowa. Wartoci te musz by albo faktycznie zmierzone dla danej maszyny albo ustalone na podstawie pomiarw wykonanych dla technicznie porwnywalnej maszyny, reprezentatywnej dla maszyny, ktra bdzie produkowana. W przypadku gdy normy zharmonizowane nie maj zastosowania, parametry drga mierzy si przy zastosowaniu najbardziej odpowiedniej metodyki pomiarw dla danej maszyny. Naley okreli warunki pracy maszyny podczas pomiarw i zastosowane metody pomiaru lub odniesienie do stosowanej normy zharmonizowanej. 279 Deklaracja dotyczca drga przenoszonych przez maszyny przenone trzymane w rku lub prowadzone rcznie Wymaganie okrelone w sekcji 2.2.1.1 stanowi uzupenienie wymagania oglnego dotyczcego instrukcji okrelonego w sekcji 1.7.4. W tiret pierwszym pierwszego akapitu sekcji 2.2.1.1 okrela si wielko fizyczn dotyczc drga przenoszonych przez maszyny przenone trzymane w rku i prowadzone rcznie na ukad do/rami, ktra musi zosta podana w instrukcjach. Konieczne jest podanie wartoci zmierzonej na maszynie, jeeli przekracza ona 2,5 m/s2. Jeeli warto zmierzona dla maszyny nie przekracza powyszego progu, naley to stwierdzi. Pomiarw drga przenoszonych przez maszyn musi zatem dokona producent przy uyciu odpowiednich metod badawczych, o ile nie stwierdzono, e w przypadku danej kategorii maszyn mierzone wartoci nigdy nie przekraczaj podanej wyej wartoci granicznej. Tak informacj moe zawiera norma typu C dotyczca danej kategorii maszyn.
278
Deklaracja dotyczca drga przenoszonych przez maszyny przenone ma dwa gwne cele: udzielenie uytkownikom wsparcia przy doborze maszyny o ograniczonej emisji drga; dostarczenie uytecznych informacji do celw oceny ryzyka, jak ma obowizek przeprowadzi pracodawca zgodnie z przepisami krajowymi wdraajcymi dyrektyw 2002/44/WE w sprawie naraenia pracownikw na ryzyko spowodowane drganiami 182 . W powyszym kontekcie naley przypomnie, e poziomu naraenia pracownikw na drgania nie mona okreli jedynie na podstawie deklaracji producenta dotyczcej emisji drga, poniewa o naraeniu operatorw decyduj rwnie inne czynniki zob. 231: komentarze do sekcji 1.5.9. W tiret drugim akapitu pierwszego sekcji 2.2.1.1 wymaga si okrelenia niepewnoci w odniesieniu do podanej wartoci. Odpowiednie procedury badawcze powinny zawiera wytyczne dotyczce okrelania niepewnoci pomiaru drga przenoszonych przez maszyn. W akapicie drugim sekcji 2.2.1.1 stwierdza si, e w przypadku produkcji seryjnej pomiar mona przeprowadzi na reprezentatywnej prbce lub prbkach maszyn porwnywalnych technicznie. W przypadku produkcji jednostkowej producent musi dokona pomiaru drga przenoszonych przez kad dostarczan egzemplarz maszyny. Akapity trzeci i czwarty sekcji 2.2.1.1 dotycz metod wykorzystywanych do pomiaru drga. Warunki pracy maj znaczcy wpyw na drgania przenoszone przez maszyn. W zwizku z tym pomiar drga naley przeprowadza w reprezentatywnych warunkach pracy. Jeeli procedura badawcza przedstawiona w normie zharmonizowanej okrela warunki pracy, w ktrych naley przeprowadzi pomiar, wystarczy poda odniesienie do takiej normy zharmonizowanej w celu wskazania warunkw pracy i zastosowanych metod pomiarowych. W przypadku stosowania innych metod badawczych, konieczne jest okrelenie przyjtych warunkw pracy i metod pomiarowych w deklaracji dotyczcej drga. Naley zauway, e okrelona w instrukcjach warto dotyczca drga musi zosta rwnie podana w materiaach handlowych przedstawiajcych parametry maszyny zob. 273: komentarze do sekcji 1.7.4.3.
Dyrektywa 2002/44/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie minimalnych wymaga w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa dotyczcych naraenia pracownikw na ryzyko spowodowane czynnikami fizycznymi (wibracji) (szesnasta dyrektywa szczegowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) zob. art. 4 ust. 4 lit. e). 279
182
2.2.2. 2.2.2.1.
Przenone maszyny udarowe, montaowe i inne Przepisy oglne
Przenone maszyny udarowe, montaowe i inne musz zosta zaprojektowane i wykonane w taki sposb, e: energia jest przekazywana do elementu uderzanego poprzez poredni cz skadow, ktra nie opuszcza urzdzenia, urzdzenie zwalniajce zapobiega uderzeniu dopki maszyna nie znajdzie si w prawidowym pooeniu z odpowiednim naciskiem na materia bazowy, wyeliminowana jest moliwo niezamierzonego zainicjowania uderzenia; w razie potrzeby, aby zainicjowa uderzenie naley wymaga odpowiedniej kolejnoci czynnoci na urzdzeniu zwalniajcym i elemencie sterowniczym, wyeliminowana jest moliwo przypadkowego zainicjowania uderzenia podczas przenoszenia lub z powodu wstrzsu, zaadunek i rozadunek mog by przeprowadzane w atwy i bezpieczny sposb. W razie potrzeby musi istnie moliwo wyposaenia urzdzenia w oson lub osony przeciw odpryskom, a odpowiednia osona lub osony musz by dostarczone przez producenta maszyny. 2.2.2.2. Instrukcje osprztu i wyposaenia wymiennego, ktre mog by uywane z dan maszyn, odpowiednich elementw montaowych lub innych elementw uderzanych, ktre mog by uywane w danej maszynie, w razie potrzeby odpowiednich nabojw. 280 Przenone maszyny udarowe, montaowe i inne Sekcja 2.2.2 zawiera dodatkowe wymagania dotyczce maszyn przenonych przeznaczonych do wbijania lub wkrcania cznikw takich jak gwodzie, koki z gwintem, oczka lub podobnych przedmiotw do materiau bazowego. Wymagania te dotycz rwnie podobnych maszyn udarowych przeznaczonych do innych zastosowa, takich jak na przykad maszyny do trwaego znakowania materiaw technik grawerowania lub ubojowe pistolety bolcowe do oguszania zwierzt. Wymagania maj zastosowanie do maszyn na naboje wybuchowe oraz do maszyn wykorzystujcych inne rda energii, takich jak maszyny pneumatyczne, sprynowe, elektromagnetyczne lub maszyny uruchamiane w wyniku spalania gazu. Gwnym celem wprowadzenia wymaga okrelonych w sekcji 2.2.2.1 jest eliminowanie ryzyka powanych obrae powodowanych przez elementy zczne lub inne uderzane elementy bd odpryski z maszyny lub materiau bazowego,
280
Instrukcja musi zawiera informacje dotyczce:
uderzajce w czci ciaa operatora lub inne osoby znajdujce si w pobliu. Wymagania te dotycz take ryzyka zwizanego ze zdarzeniami potencjalnie wypadkowymi przy adowaniu i rozadowywaniu. Wymaganie okrelone w tiret trzecim sekcji 2.2.2.1 ma na celu wyeliminowanie wypadkw z powodu niezamierzonego zainicjowania uderzenia w nieodpowiednim momencie. Zazwyczaj niezbdne jest zagwarantowanie, e zarwno urzdzenie zezwalajce jak i element sterowniczy musz zosta zwolnione przed zainicjowaniem kolejnego uderzenia. Wymagania okrelone w sekcji 2.2.2.2 stanowi uzupenienie wymaga oglnych dotyczcych instrukcji okrelonych w sekcji 1.7.4. Tiret pierwsze sekcji 2.2.2.2 dotyczy narzdzi, rodkw ochronnych, takich jak osony przeciwodpryskowe, a take wyposaenia wymiennego, ktre mona montowa na maszynie w celu zmiany jej funkcji, na przykad, do celw trwaego znakowania materiaw. Dyrektywa w sprawie maszyn nie ma zastosowania do elementw zcznych lub innych uderzanych elementw stosowanych z maszynami montaowymi i innymi maszynami udarowymi. W tiret drugim sekcji 2.2.2.2 zobowizuje si jednak producenta maszyn do okrelenia odpowiednich waciwoci elementw zcznych lub innych uderzanych elementw, ktre naley stosowa w danej maszynie, aby umoliwi uytkownikowi dobranie takich elementw zcznych i innych uderzanych elementw, ktre s waciwe dla maszyny oraz nie pkn w okrelonych warunkach uytkowania. Tiret trzecie sekcji 2.2.2.2 ma zastosowanie do przenonych maszyn montaowych i innych udarowych uruchamianych za pomoc nabojw wybuchowych. Dyrektywa w sprawie maszyn nie ma zastosowania do nabojw stosowanych w tego typu maszynach, niemniej jednak producent maszyn musi okreli odpowiednie waciwoci nabojw, ktre mona bezpiecznie stosowa w przedmiotowych maszynach 183 . Naley zauway, e przenone maszyny montaowe i inne udarowe uruchamiane za pomoc nabojw s wymienione w wykazie w zaczniku IV (pkt 18) obejmujcym kategorie maszyn, do ktrych konieczne jest zastosowanie jednej z procedur, o ktrych mowa w art. 12 ust. 3 i ust. 4.
Przewiduje si, e do dnia 4 lipca 2013 r. naboje wybuchowe do maszyn montaowych uruchamianych za pomoc nabojw zostan objte dyrektyw 2007/23/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 maja 2007 r. w sprawie wprowadzania do obrotu wyrobw pirotechnicznych (Dz.U. L 154 z 14.6.2007,s. 1). 281
183
2.3.
MASZYNY DO OBRBKI DREWNA I MATERIAW O PODOBNYCH WACIWOCIACH FIZYCZNYCH
Maszyny do obrbki drewna i materiaw o podobnych waciwociach fizycznych musz spenia nastpujce wymagania: a) maszyna musi by zaprojektowana, wykonana lub wyposaona w taki sposb, aby mona byo bezpiecznie w niej umieci i prowadzi przedmiot obrabiany; jeeli przedmiot obrabiany jest trzymany rcznie na stole warsztatowym, st ten musi by odpowiednio stabilny podczas pracy i nie moe utrudnia przesuwania przedmiotu obrabianego; w przypadku gdy istnieje moliwo pracy maszyny w warunkach stwarzajcych ryzyko wyrzucania przedmiotu obrabianego lub jego czci, maszyna musi by zaprojektowana, wykonana lub wyposaona w taki sposb, aby wyeliminowa moliwo takiego wyrzucania lub, jeeli nie da si tego osign, aby takie wyrzucenie nie stwarzao ryzyka dla operatora lub osb naraonych; maszyna musi by wyposaona w hamulec automatyczny, ktry zatrzymuje narzdzie w wystarczajco krtkim czasie, jeeli istnieje ryzyko wystpienia kontaktu z narzdziem podczas zmniejszania przez nie prdkoci; w przypadku, gdy narzdzie jest wbudowane w maszyn, ktra nie jest w peni zautomatyzowana, maszyna ta musi by zaprojektowana i wykonana w taki sposb, aby wyeliminowa lub zmniejszy ryzyko przypadkowych obrae.
b)
c)
d)
281 Maszyny do obrbki drewna i materiaw o podobnych waciwociach Dodatkowe wymagania okrelone w sekcji 2.3 maj zastosowanie do maszyn do obrbki drewna oraz do maszyn, ktre mona take stosowa do obrbki materiaw posiadajcych podobne waciwoci fizyczne, takich jak na przykad korek, ko, ebonit, utwardzone tworzywa sztuczne, laminat z metalem bd niektre cienkie elementy z metalu hartowanego. Wymagania okrelone w sekcji 2.3 lit. a) pomagaj zapewni, e projekt i wykonanie mechanizmu dosuwu lub stou warsztatowego, w przypadku maszyny z posuwem rcznym, umoliwi bezpieczne umieszczanie i prowadzenie w maszynie przedmiotu obrabianego. Wymaganie okrelone w sekcji 2.3 lit. b) odnosi si do szczeglnego przypadku zagroenia, do ktrego ma zastosowanie wymaganie oglne dotyczce przedmiotw wyrzucanych, okrelone w sekcji 1.3.3. W sekcji 2.3 wymaga si zastosowania rodkw zapobiegajcych wyrzucaniu przedmiotw obrabianych lub ich czci. rodki te obejmuj na przykad stosowanie odpowiednich klinw rozszczepiajcych do pilarek tarczowych stoowych. Jeeli nie mona zupenie unikn zagroe zwizanych z wyrzucaniem, musz zosta przyjte rodki ochronne, aby zapobiec obraeniom operatorw lub pozostaych osb naraonych, powodowanym przez wyrzucane przedmioty. Wymaganie to musi by stosowane cznie z wymaganiami dotyczcymi oson okrelonymi w sekcji 1.4.
282
Sekcja 2.3 lit. c) dotyczy ryzyka kontaktu z narzdziem podczas zmniejszania przez nie prdkoci. W przypadku maszyn ze zmechanizowanym lub automatycznym posuwem mona zapobiec ryzyku przez zastosowanie oson blokujcych, jeli to niezbdne, z urzdzeniem blokujcym zob. 129: komentarze do sekcji 1.4.2.2. Jeeli jednak narzdzie nie jest zupenie niedostpne w trakcie pracy, na przykad jeeli zamontowana zostaa osona nastawna ograniczajca dostp zgodnie z sekcj 1.4.2.3, niezbdne jest wyeliminowanie zbyt dugiego czasu zwalniania narzdzia, stosujc w tym celu automatyczny hamulec. Normy zharmonizowane okrelaj dopuszczalny czas zwalniana w takich przypadkach. Zgodnie z sekcj 2.3 lit. d) konieczne jest przyjcie rodkw w celu zmniejszenia ryzyka obrae w razie przypadkowego kontaktu z poruszajcym si narzdziem maszyny, jeeli dostp do strefy niebezpiecznej nie zosta cakowicie uniemoliwiony przy uyciu ruchomych oson blokujcych. rodki te obejmuj na przykad zastosowanie oprzyrzdowania ograniczajcego wysunicie noy (ang. Limited Cutter Projection Tooling, LCPT), cylindrycznych (okrgych) gowic frezerskich lub podobnych rodkw zmniejszajcych gboko cicia. Naley zauway, e kilka kategorii maszyn do obrbki drewna zostao wczonych do wykazu w zaczniku IV (pkt 1-7) obejmujcego maszyny, w przypadku ktrych konieczne jest zastosowanie jednej z procedur, o ktrych mowa w art. 12 ust. 3 i ust. 4. (282-290 zastrzeone)
283
3.
DODATKOWE ZASADNICZE WYMOGI W ZAKRESIE OCHRONY ZDROWIA I BEZPIECZESTWA ZAPOBIEGAJCE ZAGROENIOM POWODOWANYM PRZEZ PRZEMIESZCZANIE SI MASZYN
Maszyny, ktre mog stanowi zagroenie ze wzgldu na ich przemieszczanie si, musz spenia wszystkie zasadnicze wymogi w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa opisane w niniejszym rozdziale (patrz: Zasady oglne, pkt. 4). 291 Dodatkowe wymagania dotyczce przemieszczanie si maszyn zagroe powodowanych przez
W czci 3 zacznika I okrelono dodatkowe wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa dotyczce zagroe powodowanych przez przemieszczanie si maszyn. Wymagania te stosuje si do przedmiotowych maszyn oprcz odpowiednich wymaga zawartych w czci 1 zacznika I oraz, w stosowanych przypadkach, wymaga zawartych w innych czciach zacznika I zob. 163: komentarze do zasady oglnej nr 4. 3.1. 3.1.1. PRZEPISY OGLNE Definicje
a) Maszyna, ktra moe stanowi zagroenie ze wzgldu na jej przemieszczanie si oznacza maszyn, ktrej dziaanie wymaga albo przemieszczania si w trakcie pracy, albo cigego lub przerywanego przemieszczania si midzy kolejnymi staymi stanowiskami pracy, lub maszyn, ktra nie przemieszcza si w trakcie pracy, ale ktra moe zosta wyposaona w sposb uatwiajcy ewentualne przemieszczanie z miejsca na miejsce. ... 292 Definicja zagroenia ze wzgldu na przemieszczanie si" maszyny Definicja maszyny, ktra moe stanowi zagroenie ze wzgldu na jej przemieszczanie si podana w sekcji 3.1.1 lit. a) okrela zakres wymaga przedstawionych w czci 3 zacznika I. Zgodnie z definicj przedmiotowe maszyny obejmuj: maszyny, ktre mog przemieszcza si w trakcie wykonywania swojej gwnej funkcji. Przykadowe maszyny tego typu to wozida, ubijarki, wzki jezdniowe, suwnice bramowe, urawie samojezdne szynowe i kosiarki; maszyny, ktre w trakcie wykonywania prac zgodnych z ich gwnym przeznaczeniem pozostaj stacjonarne, ale s zaprojektowane do przemieszczania z jednego miejsca robt do innego. Przykadowe maszyny tego typu to wiertnice, urawie samojezdne, urawie przeadunkowe oraz samobiene lub instalowane na przyczepach podesty ruchome przejezdne, ktre w trakcie podnoszenia s podparte na stabilizatorach;
284
maszyny, ktre w trakcie uytkowania s stacjonarne, ale posiadaj wyposaenie takie, jak koa lub gsienice napdowe bd urzdzenia holownicze, umoliwiajce im atwe przemieszczanie si z jednego miejsca uytkowania do innego.
Z definicji jasno wynika, e zagroenia zwizane z przemieszczaniem si okrelone w czci 3 zacznika I obejmuj zagroenia powodowane przemieszczaniem si caej maszyny, a nie zagroenia powodowane jej czciami ruchomymi, stanowice przedmiot sekcji 1.3.7 i 1.3.8. Przykadowe maszyny objte wymogami okrelonymi w czci 3 to: samojezdne maszyny budowlane, takie jak maszyny do robt ziemnych; samojezdne maszyny do budowy drg; samojezdne maszyny dla grnictwa podziemnego; samobiene i holowane maszyny rolnicze, lene i ogrodnicze; samojezdne maszyny do przewozu i podnoszenia towarw lub osb, takie jak wzki jezdniowe (w tym wzki bez operatora), urawie samojezdne i podesty ruchome przejezdne; maszyny montowane na rodkach przeadunkowe, sprarki i wywrotki; transportu, takie jak urawie
pojazdy do zbierania odpadw z pojemnikw; samojezdne maszyny terenowe do przewozu towarw lub osb, takie jak czterokoowce, pojazdy typu buggy, motocykle terenowe i gokarty; samojezdne maszyny do zimowego utrzymania drg; samojezdne maszyny do obsugi naziemnej statkw powietrznych 3.1.1. ... b) Definicje (cig dalszy) Kierowca oznacza operatora odpowiedzialnego za przemieszczanie si maszyny. Kierowca moe by transportowany przez maszyn, towarzyszy jej pieszo albo kierowa ni zdalnie.
... 293 Definicja kierowcy W sekcji 3.1.1 lit. b) kierowc definiuje si jako operatora odpowiedzialnego za przemieszczanie si maszyny, innymi sowy, jako osob sterujc ruchami maszyny podczas jej przemieszczania. Definicja dotyczy trzech gwnych trybw kierowania, w przypadku ktrych: samojezdna maszyna moe przewozi kierowc w pozycji siedzcej lub stojcej; samojezdna maszyna moe by przeznaczona do sterowania przez kierowc pieszego;
285
samojezdna maszyna moe by prowadzona z pewnej odlegoci przy mocy urzdzenia do zdalnego sterowania.
Niektre samojezdne maszyny mog by zaprojektowane z dwoma lub wiksz liczb alternatywnych trybw kierowania. Na przykad samojezdna maszyna moe by przeznaczona do sterowania zarwno przez jadcego na niej kierowc, jak i za pomoc urzdzenia do zdalnego sterowania zob. 204: komentarze do sekcji 1.2.5. Wymogi zawarte w czci 3 dotycz okrelonych rodzajw ryzyka zwizanych z rnymi trybami kierowania oraz niezbdnych rodkw ochronnych, jakie naley stosowa w ich przypadku. 3.2. 3.2.1. STANOWISKA PRACY Stanowisko kierowcy
Widoczno ze stanowiska kierowcy powinna by taka, aby mg on sterowa maszyn i jej czciami roboczymi w przewidzianych warunkach uytkowania, przy zachowaniu cakowitego bezpieczestwa wasnego i osb naraonych. W razie koniecznoci naley przewidzie odpowiednie urzdzenia, ktre zapobiegn niebezpieczestwom wynikajcym ze niedostatecznej bezporedniej widocznoci. Maszyna, na ktrej transportowany jest kierowca, musi by zaprojektowana i wykonana w taki sposb, aby nie wystpowao dla kierowcy na stanowisku ryzyko wynikajce z przypadkowego kontaktu z koami lub gsienicami. Stanowisko pracy kierowcy jedcego na maszynie musi by tak zaprojektowane i wykonane, aby mona byo zamocowa kabin kierowcy, pod warunkiem e nie zwiksza to ryzyka i jest na to miejsce. W kabinie musi znajdowa si miejsce na potrzebne kierowcy instrukcje. 294 Stanowisko kierowcy Wymaganie okrelone w sekcji 3.2.1 stanowi uzupenienie wymaga oglnych dotyczcych stanowisk operatora i siedziska okrelonych w sekcji 1.1.7 i 1.1.8. Akapit pierwszy sekcji 3.2.1 dotyczy widocznoci ze stanowiska kierowcy. Kierowca musi mie sta kontrol nad ruchami maszyny. Jeeli jest to moliwe, maszyna musi by zaprojektowana i wykonana w taki sposb, aby kierowca mia odpowiedni bezporedni widok na obszar wok maszyny. W szczeglnoci kierowca musi mie moliwo stwierdzenia, czy w pobliu maszyny znajduj si osoby, ktre mog by naraone na ryzyko zwizane z prac lub przemieszczaniem si maszyny zob. 195: komentarze do akapitu pitego sekcji 1.2.2. rodki, ktre mona zastosowa w celu polepszenia bezporedniej widocznoci, obejmuj na przykad podnoszone, przechylne lub obrotowe stanowiska kierowania i kabiny bd alternatywne stanowiska kierowania. Jeeli bezporednia widoczno jest niewystarczajca, innymi sowy, jeeli istnieje prawdopodobiestwo, e pole widzenia strefy niebezpiecznej przez kierowc moe zosta przesonite czciami maszyny bd przedmiotami lub materiaami przenoszonymi przez maszyn w stopniu uniemoliwiajcym stwierdzenie
286
obecnoci osb lub przeszkd, konieczne jest zainstalowanie odpowiednich urzdze zapewniajcych widoczno poredni. Takimi urzdzeniami mog by odpowiednie lusterka oraz telewizja przemysowa (CCTV). Przy podejmowaniu decyzji o zainstalowaniu urzdze zapewniajcych widoczno poredni, a take przy ich doborze, projektowaniu i umieszczaniu naley uwzgldni zasady ergonomii oraz ograniczenia utrudniajce prac kierowcy w przewidywanych warunkach uytkowania maszyny. Czynniki, ktre naley wzi pod uwag, obejmuj na przykad uytkowanie maszyny noc lub przy sabym owietleniu, uytkowanie na nierwnym podou, uytkowanie w strefach, gdzie mog znajdowa si piesi lub inne maszyny bd uytkowanie zwizane z czstym i dugotrwaym manewrem cofania zob. 181: komentarze do sekcji 1.1.6. Jeeli wystpuje ryzyko resztkowe kolizji z udziaem osb, maszyn mona wyposay w rodki majce na celu zapobieenie takim kolizjom, na przykad w urzdzenia ochronne czue na nacisk, radarowe, posiadajce czujnik podczerwieni lub czujnik ultradwikowy, umoliwiajce wykrycie obecnoci osb i zatrzymanie maszyny lub ostrzegajce kierowc przed kolizj. Akapit drugi sekcji 3.2.1 dotyczy maszyn, w ktrych stanowisko kierowcy znajduje si blisko k lub gsienic. Jeeli stanowisko kierowcy nie jest cakowicie zamknite oraz jeeli odlego bezpieczestwa midzy stanowiskiem kierowcy a koami lub gsienicami nie jest wystarczajca, musz zosta zamontowane osony aby zapobiec niezamierzonemu kontaktowi z takimi czciami. Akapit trzeci sekcji 3.2.1 zawiera wymaganie, zgodnie z ktrym maszyny przewoce kierowcw musz by zaprojektowane i wykonane w taki sposb, aby moliwe byo zamontowanie kabiny kierowcy, chyba e maszyna jest zbyt maa do tego celu lub, e zamontowanie kabiny wpynoby na zwikszenie ryzyka lub pogorszyoby funkcjonalno maszyny. W takich przypadkach konieczne jest rozwaenie innych rodkw zapewniajcych ochron kierowcy, takich jak na przykad siedziska z zadaszeniem ochronnym lub zdalne sterowanie. Wymaganie okrelone w akapicie trzecim sekcji 3.2.1 musi by stosowane razem z wymaganiami okrelonymi w sekcji 1.1.7 dotyczcej stanowisk operatora oraz w sekcji 3.5.3 dotyczcej emisji substancji niebezpiecznych zob. 182: komentarze do 1.1.7 oraz 322: komentarze do sekcji 3.5.3. Zgodnie ze zdaniem drugim akapitu trzeciego sekcji 3.2.1 w kabinie musi znajdowa si miejsce na potrzebne kierowcy instrukcje. Takie instrukcje dotycz bezpiecznej obsugi maszyny oraz czynnoci kontrolnych lub konserwacyjnych, ktre powinien wykonywa kierowca.
287
3.2.2.
Siedzisko
Jeeli istnieje ryzyko, e operatorzy lub inne osoby transportowane przez maszyn mog zosta zgniecione pomidzy czciami maszyny a podoem w przypadku przechylenia si lub przewrcenia maszyny, w szczeglnoci maszyny wyposaonej w konstrukcje chronice, o ktrych mowa w sekcji 3.4.3 lub 3.4.4, wwczas ich siedziska musz by zaprojektowane lub wyposaone w system ograniczajcy utrzymujcy osoby w siedziskach, bez ograniczania ich ruchw niezbdnych do prowadzenia maszyny lub ruchw wzgldem konstrukcji powodowanych przez zawieszenie siedziska. Takie systemy ograniczajce nie powinny by montowane jeeli powoduj zwikszenie ryzyka. 295 System ograniczajcy siedzisk Wymaganie okrelone w sekcji 3.2.2 stanowi uzupenienie wymaga oglnych dotyczcych siedziska okrelonych w sekcji 1.1.8. Sekcja 3.2.2 dotyczy ryzyka zgniecenia w wyniku wypadnicia operatorw lub innych przewoonych osb w przypadku przechylenia si lub przewrcenia maszyny. Konstrukcje chronice przez przechyleniem i przewrceniem, o ktrych mowa w sekcji 3.4.3, mog peni swoj funkcj wycznie, jeeli dane osoby znajduj si w zabezpieczonej przestrzeni. W powyszym celu maszyna musi: by zaprojektowana w taki sposb, aby zapobiec wypadniciu operatora na zewntrz w przypadku jej przechylenia si lub przewrcenia; by wyposaona w siedzisko zaprojektowane tak, aby operator nie mg z niego wypa, lub posiada siedzisko wyposaone w system ograniczajcy z odpowiednimi punktami zaczepienia.
System ograniczajcy, w ktry wyposaone jest siedzisko, musi by atwy w obsudze oraz w jak najmniejszym stopniu ogranicza niezbdne ruchy operatora. Jest to szczeglnie wane w odniesieniu do maszyn takich, jak na przykad wzki jezdniowe, w przypadku ktrych kierowca musi czsto opuszcza swoje stanowisko i wraca na nie z powrotem. Jeeli bezpieczestwo operatorw zaley od zastosowania systemu ograniczajcego siedzisko, konieczne jest podanie niezbdnych instrukcji dotyczcych obsugi takiego systemu zob. 263: komentarze do sekcji 1.7.4.2 lit. k). W ostatnim zdaniu sekcji 3.2.2 stwierdza si, e w niektrych przypadkach nie naley instalowa systemw ograniczajcych, poniewa mog one powodowa zwikszenie ryzyka. Dotyczy to na przykad maych maszyn samojezdnych, ktre nie s wyposaone w kabin lub konstrukcj chronic bd maszyn przewocych kierowc w pozycji stojcej. Zamontowanie systemu ograniczajcego moe okaza si niewykonalne rwnie w przypadku maszyn przeznaczonych do aktywnej jazdy wymagajcej wykonywania przez kierowc szerokich ruchw podczas przemieszczania maszyny. Systemy ograniczajce nie s zwykle wymagane w maszynach wyposaonych tylko w konstrukcj chronic przez spadajcymi przedmiotami.
288
3.2.3.
Stanowiska innych osb
Jeeli warunki pracy maszyny przewiduj moliwo okazjonalnego lub regularnego przewozu bd pracy na niej operatorw niebdcych kierowcami, naley dla nich przewidzie odpowiednie stanowiska umoliwiajce im bezpieczn jazd lub prac. Sekcja 3.2.1 ustpy drugi i trzeci maj take zastosowanie do miejsc przewidzianych dla osb niebdcych kierowcami. 296 Stanowiska osb niebdcych kierowc Wymagania okrelone w sekcji 3.2.3 stanowi uzupenienie wymaga oglnych dotyczcych stanowisk operatora i siedziska, okrelonych w sekcji 1.1.7 i 1.1.8. W sekcji 3.2.3 wymaga si zapewnienia bezpiecznych stanowisk dla osb niebdcych kierowc, ktre mog by sporadycznie lub regularnie przewoone na maszynie lub na niej pracowa. W zalenoci od typu maszyny i zada wykonywanych przez powysze osoby, przedmiotowymi stanowiskami mog by siedziska lub miejsca stojce, takie jak platformy lub pomosty. Konieczne jest zastosowanie szczeglnych rodkw ochronnych w przypadku ryzyka upadku z maszyny bd ryzyka uderze lub zgniecenia, jeeli stanowiska osb innych ni kierowca nie mieszcz si w normalnym obrysie maszyny. W akapicie drugim sekcji 3.2.3 stwierdza si, e wymagania okrelone w sekcji 3.2.1, dotyczce ryzyka kontaktu z koami lub gsienicami oraz zamontowania kabiny, maj zastosowanie do stanowisk osb niebdcych kierowc. 3.3. UKADY STEROWANIA
W razie potrzeby naley podj rodki zapobiegajce nieupowanionemu uyciu elementw sterowniczych. . . .. 297 Nieupowanione uycie elementw sterowniczych Wymagania okrelone w sekcji 3.3 stanowi uzupenienie wymaga oglnych dotyczcych bezpieczestwa i niezawodnoci ukadw sterowania, okrelonych w sekcji 1.2.1. W zdaniu pierwszym sekcji 3.3 wymaga si przyjcia, w razie potrzeby, rodkw zapobiegajcych nieupowanionemu uyciu elementw sterowniczych. rodki te s niezbdne w maszynach, w przypadku ktrych istnieje prawdopodobiestwo ich uycia przez osoby nieupowanione, na przykad w wzkach jezdniowych, bd w maszynach przeznaczonych do uytkowania lub parkowania w obszarach uytecznoci publicznej 184 . rodki, ktre mona wzi pod uwag, obejmuj na przykad zamontowanie zamkw, elektronicznych systemw dostpu lub systemw wymagajcych od operatora uycia elektronicznego identyfikatora w celu obsugi maszyny.
Tego rodzaju rodkw mog wymaga rwnie uytkownicy maszyn samojezdnych w celu zapobieenia kradzieom, jednak aspekt ten nie jest objty dyrektyw w sprawie maszyn. 289
184
3.3. UKADY STEROWANIA (cig dalszy) ... W przypadku zdalnego sterowania kada jednostka sterujca musi wyranie rozpoznawa maszyn, ktra ma by sterowana z tej jednostki. System zdalnego sterowania musi by zaprojektowany i wykonany w taki sposb, aby oddziaywa tylko na: dan maszyn, dane funkcje. Zdalnie sterowana maszyna musi by zaprojektowana i wykonana w taki sposb, aby odpowiada jedynie na sygnay z przeznaczonych dla niej jednostek sterujcych. 298 Zdalne sterowanie Wymagania okrelone w akapitach drugim, trzecim i czwartym sekcji 3.3 maj zastosowanie do ukadw zdalnego sterowania w maszynach samojezdnych. W przypadku maszyn przeznaczonych do sterowania przez jadcego na niej kierowc lub zdalnie, wymagania te stosuje si do trybu zdalnego sterowania zob. 293: komentarze do sekcji 3.1.1 lit. b). Przedmiotowe wymagania dotyczce ukadw zdalnego sterowania stanowi uzupenienie wymagania dotyczcego bezprzewodowych ukadw sterowania, okrelonego w ostatnim akapicie sekcji 1.2.1. Wymaganie okrelone w akapicie drugim sekcji 3.3 stanowi szczeglne zastosowanie wymagania oglnego okrelonego akapicie czwartym sekcji 1.2.2 dotyczcym wskanikw. Jeeli jednostka sterujca ukadu zdalnego sterowania nie zostaa powizana z maszyn, ktr steruje, operatorzy musz dokadnie wiedzie, na jak maszyn oddziauje uycie danej jednostki sterujcej. W akapicie trzecim i czwartym sekcji 3.3 okrela si wymagania dotyczce projektowania i wykonania ukadu zdalnego sterowania. Wymaganie okrelone w akapicie trzecim sekcji 3.3, zgodnie z ktrym system oddziauje wycznie na dan maszyn i dane funkcje, ma przyczyni si do uniknicia niezamierzonego wydawania polece innym maszynom lub innym funkcjom, bdcym w zasigu ukadu zdalnego sterowania. Celem wymagania okrelonego w ostatnim akapicie sekcji 3.3 jest wyeliminowanie sytuacji, w ktrych sygnay ze rde innych ni odpowiednia jednostka sterujca wywouj niezamierzone dziaanie sterowanej zdalnie maszyny. Aby spenione zostay wymagania okrelone w sekcji 3.3, projekt i wykonanie ukadu zdalnego sterowania musz zapewnia odpowiedni poziom zapewnienia bezpieczestwa zob. 184: komentarze do sekcji 1.2.1. Dodatkowe wymagania dotyczce zdalnego sterowania funkcji przemieszczania zostay okrelone w akapicie czwartym sekcji 3.3.3 oraz w akapicie trzecim sekcji 3.6.1.
290
3.3.1.
Elementy sterownicze
Kierowca musi mie moliwo uruchomienia ze swego stanowiska wszystkich elementw sterowniczych wymaganych do obsugi maszyny, z wyjtkiem funkcji, ktre mona bezpiecznie uruchomi tylko przy uyciu elementw sterowniczych umieszczonych gdzie indziej. Funkcje te obejmuj, w szczeglnoci, funkcje za ktre odpowiedzialni s operatorzy niebdcy kierowcami lub przy ktrych kierowca opuszcza swoje stanowisko w celu bezpiecznego sterowania nimi. ... 299 Umiejscowienie i rozmieszczenie elementw sterowniczych Wymagania okrelone w sekcji 3.3.1 stanowi uzupenienie wymaga oglnych dotyczcych elementw sterowniczych, okrelonych w sekcji 1.2.2. Wymagania okrelone w akapicie pierwszym sekcji 3.3.1 dotycz umiejscowienia i rozmieszczenia elementw sterowniczych przy stanowiskach kierowcy zob. 187: komentarze do tiret drugiego sekcji 1.2.2. W akapicie drugim sekcji 3.3.1 stwierdza si, e moe wystpi konieczno wyposaenia samojezdnej maszyny w stanowiska sterowania inne ni stanowisko kierowcy w celu bezpiecznego sterowania niektrymi funkcjami. Konieczne moe okaza si na przykad zapewnienie operatorowi sterujcemu takimi funkcjami odpowiedniej widocznoci danych stref niebezpiecznych, np. w przypadku obsugi urawi samojezdnych lub urawi przeadunkowych zob. 195: komentarze do akapitu pitego sekcji 1.2.2 oraz 343: komentarze do sekcji 4.1.2.7. W takim przypadku wane jest uwzgldnienie wymaga okrelonych w akapicie smym i dziewitym sekcji 1.2.2, dotyczcych kilku stanowisk sterowania i operatora zob. 197 i 198: komentarze do sekcji 1.2.2. 3.3.1. Elementy sterownicze (cig dalszy) ... Jeeli maszyna wyposaona jest w peday, musz one by zaprojektowane, wykonane i umieszczone w taki sposb, aby umoliwi bezpieczn obsug przez kierowc, z minimalnym ryzykiem bdnego dziaania. Ich powierzchnia musi by przeciwpolizgowa i atwa do czyszczenia. ... 300 Peday Poniewa operatorzy jedcy na maszynach samojezdnych czsto musz mie wolne rce, aby kierowa i sterowa innymi funkcjami maszyny, w wielu przypadkach stosuje si peday do sterowania, np. funkcji przyspieszania i hamowania. Poniewa wikszo operatorw maszyn jest rwnie kierowcami pojazdw drogowych, wane jest, aby peday do sterowania takimi funkcjami posiaday, na ile to tylko moliwe, podobny tryb pracy i ukad, jak peday stosowane w pojazdach drogowych, aby zmniejszy ryzyko niewaciwego uytkowania zob. 190: komentarze do tiret szstego sekcji 1.2.2 oraz 193: komentarze do akapitu trzeciego sekcji 1.2.2. Aby zapewni bezpieczne uytkowanie, przy projektowaniu wielkoci i ukadu pedaw naley uwzgldnia rwnie fakt, e operatorzy musz niekiedy zakada
291
obuwie ochronne, takie jak na przykad due buty z cholewami noszone zim lub w magazynach chodniczych zob. 176: komentarze do sekcji 1.1.2 lit. d). Z podobnych powodw peday musz posiada powierzchni przeciwpolizgow oraz by atwe w czyszczeniu, biorc pod uwag przewidywane warunki uytkowania. 3.3.1. Elementy sterownicze (cig dalszy) ... Jeeli obsuga elementw sterowniczych moe prowadzi do zagroenia, w szczeglnoci do wykonywania przez maszyn niebezpiecznych ruchw, elementy te musz wraca do pooenia neutralnego z chwil zwolnienia ich przez operatora. ... 301 Powrt do pooenia neutralnego Elementy sterownicze do sterowania ruchami maszyny oraz do sterowania innymi niebezpiecznymi funkcjami zasadniczo powinny by urzdzeniami sterowniczymi wymagajcymi podtrzymywania i wracajcymi do pooenia neutralnego po ich zwolnieniu, aby w razie potrzeby umoliwi operatorowi natychmiastowe zatrzymanie ruchu lub niebezpiecznej funkcji. Mona zainstalowa elementy sterownicze niewymagajce staego podtrzymywania, jeeli konieczne jest utrzymanie staej wartoci dla danego parametru, takiego jak na przykad prdko przemieszczania si maszyny, przez dugi czas. Takiego typu elementy sterownicze mog by konieczne na przykad w niektrych maszynach rolniczych lub maszynach do budowy drg. W powyszej sytuacji element sterowniczy powinien by zaprojektowany w taki sposb, aby w nagym przypadku mona go byo w atwy i szybki sposb cofn do pooenia neutralnego. Przewoce kierowc samobiene maszyny wyposaone w element sterowniczy do przemieszczania niewymagajcy staego nacisku musz posiada urzdzenie zezwalajce, aby spenia wymaganie okrelone w akapicie pierwszym sekcji 3.3.2, poniewa w takim przypadku istnieje moliwo opuszczenia stanowiska kierowcy w trakcie przemieszczania si maszyny zob. 304: komentarze do sekcji 3.3.2. 3.3.1. Elementy sterownicze (cig dalszy) ... W przypadku maszyn poruszajcych si na koach, ukad kierowniczy musi by zaprojektowany i wykonany w taki sposb, aby ograniczy siy wywoane nagymi ruchami kierownicy lub dwigni sterowniczej, spowodowanymi przez wstrzsy k kierowanych. Wszelkie urzdzenia blokujce mechanizm rnicowy musz by zaprojektowane i zbudowane w taki sposb, aby moliwe byo jego odblokowanie, gdy maszyna jest w ruchu. ... 302 Kierowanie Celem wymagania okrelonego w akapicie czwartym sekcji 3.3.1 jest wyeliminowanie ryzyka utraty kontroli i obrae z powodu nagego ruchu powrotnego elementu sterujcego w momencie, gdy koa kierowane napotykaj na przeszkod w podou.
292
W celu spenienia powyszego wymagania w ukadzie kierowniczym musi zosta zapewnione odpowiednie tumienie midzy koami kierowanymi i elementem sterujcym. Niektre maszyny samojezdne s wyposaone w blokad mechanizmu rnicowego, aby zwikszy tarcie i zapobiec polizgowi k na mikkiej, liskiej lub nierwnej powierzchni. W akapicie pitym sekcji 3.3.1 wymagane s urzdzenia blokujce mechanizm rnicowy, umoliwiajce odblokowanie takiego mechanizmu w trakcie przemieszczania si maszyny, aby w razie potrzeby kierowca mg odzyska pen kontrol nad maszyn. Aby speni powysze wymaganie, w stosownych przypadkach mona zastosowa automatyczny system blokujcy mechanizm rnicowy, ktry powoduje odpowiednio zablokowanie lub odblokowanie takiego mechanizmu bez udziau kierowcy. 3.3.1. Elementy sterownicze (cig dalszy) ... Sekcja 1.2.2 ustp szsty dotyczcy dwikowych lub optycznych sygnaw ostrzegawczych, ma zastosowanie jedynie w przypadku cofania. 303 Sygnay ostrzegawcze cofania Ostatni akapit sekcji 3.3.1 dotyczy akapitu szstego sekcji 1.2.2, zgodnie z ktrym uruchomienie maszyny musi zosta poprzedzone dwikowym lub optycznym sygnaem ostrzegawczym, jeeli operator nie moe upewni si, e nikt nie znajduje si w strefie niebezpiecznej bd jeeli nie jest moliwe zaprojektowanie ukadu sterowania, ktry zapobiegby uruchomieniu maszyny w razie obecnoci osb w takiej strefie. W maszynach samojezdnych, dwikowy lub optyczny automatyczny sygna ostrzegawczy jest wymagany wycznie w przypadku cofania. Poniewa w nagym przypadku konieczne moe okaza si szybkie sterowanie maszyn w trakcie cofania, zazwyczaj naley skraca czas midzy sygnaem ostrzegawczym a rozpoczciem cofania. Naley zauway, e automatyczne sygnay ostrzegawcze cofania nie zastpuj rodkw zapewniajcych bezporedni lub poredni widoczno stref niebezpiecznych zob. 294: komentarze do sekcji 3.2.1. Urzdzenia penice funkcj ostrzegawcz w trakcie przemieszczania si do przodu powinien zwykle uruchamia kierowca zob. 323: komentarze do sekcji 3.6.1. 3.3.2. Uruchamianie/przemieszczanie
Kade przemieszczenie si maszyny samobienej z kierowc jadcym na maszynie powinno by moliwe tylko wwczas, gdy kierowca znajduje si przy elementach sterowniczych. ... 304 Sterowanie przemieszczaniem si przez kierowc jadcego na maszynie Wymaganie okrelone w akapicie pierwszym sekcji 3.3.2 wynika z faktu, e bezpieczne przemieszczanie si maszyny samobienej wymaga od jadcego na niej kierowcy cigego wykonywania czynnoci sterujcych. Maszyna nie moe zacz
293
przemieszcza si, jeeli kierowca nie znajduje si przy elementach sterowniczych oraz nie moe kontynuowa jazdy z uruchomionym napdem, jeeli kierowca opuci swoje stanowisko. W przypadku maszyny, ktra moe by sterowana zarwno przez jadcego na niej kierowc, jak i zdalnie, wymaganie to stosuje si tylko w odniesieniu do trybu sterowania przez kierowc zob. 293: komentarze do sekcji 3.1.1 lit. b). Wymaganie okrelone w akapicie pierwszym sekcji 3.3.2 mona uzna za spenione, jeeli: elementy sterownicze wymagaj podtrzymywania, powracajc do pooenia neutralnego po zwolnieniu oraz elementy sterownicze do sterowania przemieszczaniem si maszyny nie s atwo dostpne spoza kabiny kierowcy.
Jeeli powysze dwa warunki nie zostan spenione, konieczne jest przyjcie innych rodkw, aby zapobiec przemieszczaniu si maszyny w przypadku, w ktrym kierowca nie znajduje si przy elementach sterowniczych. rodki te mog obejmowa na przykad zainstalowanie urzdzenia zezwalajcego, takiego jak czujnik na podokietniku elementw sterowniczych, czujnik pozycji w siedzisku lub cznik pod siedzeniem. Tego typu urzdzenia powinny by dobrane i zaprojektowane w taki sposb, aby nie stwarzay dodatkowych zagroe oraz nie uruchamiay si w wyniku drga maszyny lub przewidywanych ruchw kierowcy w trakcie kierowania maszyn. Elementy oraz ich funkcjonowanie w ramach ukadu sterowania musi charakteryzowa odpowiedni poziom zapewnienia bezpieczestwa zob. 184: komentarze do sekcji 1.2.1. 3.3.2. Uruchamianie/przemieszczanie (cig dalszy) ... Jeeli do celw eksploatacyjnych maszyna jest wyposaona w urzdzenia wystajce poza jej normalne gabaryty (np.: stabilizatory, wysignik itp.), przed ruszeniem kierowca musi mie moliwo atwego sprawdzenia, czy urzdzenia te znajduj si w okrelonym pooeniu umoliwiajcym bezpieczne przemieszczenie maszyny. Dotyczy to take innych czci, ktre w celu zapewnienia bezpiecznej pracy maszyny musz pozostawa w okrelonym, w razie potrzeby zablokowanym, pooeniu. Jeeli nie powoduje to innego ryzyka, ruch maszyny musi by uwarunkowany bezpiecznym pooeniem wyej wymienionych czci. ... 305 Urzdzenia wystajce poza normalne gabaryty maszyny Wymagania okrelone w akapicie drugim, trzecim i czwartym sekcji 3.3.2 dotycz ryzyka, ktre mog stwarza urzdzenia stanowice wyposaenie maszyny umieszczane do celw operacyjnych poza normalnym obrysem maszyny. Do tego typu urzdze nale na przykad stabilizatory lub podpory, ktre wystaj poza podwozie maszyny samojezdnej lub pojazdu, na ktrym zamontowana jest maszyna, aby zapewni ich stateczno podczas pracy. Stabilizatory mog by montowane na przykad do maszyn podnoszcych, takich jak urawie
294
przeadunkowe, urawie samojezdne, podesty ruchome przejezdne lub urzdzenia do robt ziemnych. Przedmiotowe urzdzenia obejmuj take na przykad konstrukcje do podnoszenia, takie jak wysigniki teleskopowe lub przegubowe, ramiona i wysigniki na maszynach podnoszcych bd na montowanych na samochodach ciarowych pompach do betonu i wywrotkach, ktre mog by wysuwane w poziomie lub w pionie poza normalny obrys maszyny lub pojazdu, na ktrym maszyna jest zamontowana. Jeeli tego typu urzdzenia nie zostay umocowane w bezpiecznym pooeniu przed rozpoczciem przemieszczania si maszyny lub pojazdu, na ktrym jest ona zamontowana, mog spowodowa obraenia przechodniw oraz uszkodzi inne maszyny, pojazdy, mosty, tunele, napowietrzne linie energetyczne itp. Takie kolizje mog by przyczyn cikich lub miertelnych wypadkw, a take spowodowa znaczne uszkodzenie mienia. Jeeli istnieje prawdopodobiestwo, e bezpieczne pooenie omawianych urzdze ulegnie zmianie podczas przemieszczania si maszyny, na przykad w wyniku oddziaywania si odrodkowych, konieczne jest zapewnienie moliwoci zablokowania takich urzdze w bezpiecznym pooeniu. We wszystkich takich przypadkach kierowca musi mie moliwo sprawdzenia, czy przedmiotowe urzdzenia te znajduj si w bezpiecznym pooeniu do jazdy, a w razie potrzeby czy zostay w tym pooeniu zablokowane przed rozpoczciem przemieszczania maszyny. Jeeli takiej kontroli nie mona atwo przeprowadzi wzrokowo, konieczne jest wyposaenie stanowiska kierowcy w niezbdne wskaniki lub urzdzenia ostrzegawcze. Naley zainstalowa systemy blokujce, aby zapobiec przemieszczaniu si maszyny lub jej uruchomieniu, jeeli urzdzenia, o ktrych mowa, nie zostay umieszczone i, w razie potrzeby, zablokowane w bezpiecznym pooeniu podczas przemieszczania si, pod warunkiem e systemy te nie stwarzaj dodatkowego ryzyka, na przykad ryzyka niespodziewanego zatrzymania w trakcie poruszania si po drodze. Uruchamianie/przemieszczanie (cig dalszy) 3.3.2. ... Niezamierzony ruch maszyny podczas uruchamiania silnika musi by uniemoliwiony. 306 Niezamierzony ruch maszyny Wymaganie okrelone w ostatnim akapicie sekcji 3.3.2 stanowi szczeglne zastosowanie wymagania oglnego okrelonego w sekcji 1.2.3 dotyczcej uruchamiania. Aby unikn niezamierzonego lub niespodziewanego ruchu maszyny samojezdnej, konieczne jest oddzielenie rozpoczcia ruchu maszyny od uruchamiania silnika lub motoru. Musi zosta zapewniona moliwo uruchomienia silnika bez zainicjowania ruchu maszyny oraz konieczne jest uniemoliwienie uruchomienia silnika lub motoru przy wczonym urzdzeniu przenoszenia napdu.
295
3.3.3.
Funkcja jazdy
Bez uszczerbku dla przepisw ruchu drogowego, maszyny samobiene i ich przyczepy musz spenia wymagania dotyczce zwalniania, zatrzymywania si, hamowania i unieruchamiania, w sposb zapewniajcy bezpieczestwo w kadych dopuszczalnych warunkach pracy, obcienia, szybkoci, nawierzchni i jej nachylenia. Kierowca musi mie moliwo zmniejszania prdkoci i zatrzymania maszyny samobienej przy uyciu hamulca gwnego. Jeeli wymaga tego bezpieczestwo, na wypadek uszkodzenia hamulca gwnego lub braku dopywu uruchamiajcej go energii, naley zainstalowa urzdzenie awaryjne umoliwiajce zmniejszenie prdkoci i zatrzymanie maszyny, przy czym urzdzenie to musi mie cakowicie niezaleny i atwo dostpny element sterowniczy. Jeeli wymagaj tego wzgldy bezpieczestwa, naley przewidzie urzdzenie pozwalajce na unieruchomienie maszyny podczas postoju. Urzdzenie moe by poczone z jednym z urzdze okrelonych w ustpie drugim, pod warunkiem, e jest ono typu wycznie mechanicznego. ... 307 Zmniejszenie prdkoci, zatrzymanie i unieruchomienie Pierwsze trzy akapity sekcji 3.3.3 dotycz hamowania, zmniejszania prdkoci, zatrzymywania i unieruchamiania maszyn samojezdnych. Akapit pierwszy sekcji 3.3.3 zawiera wymaganie, by maszyna samojezdna bya wyposaona w ukad hamulcowy umoliwiajcy zmniejszenie prdkoci i zatrzymanie maszyny w sposb bezpieczny oraz jej unieruchomienie. Ukad hamulcowy musi by tak zaprojektowany, zbudowany i zweryfikowany, aby zagwarantowa, e funkcje te s zapewnione we wszystkich zamierzonych i przewidywalnych warunkach obcienia, prdkoci, podoa i nachylenia. Wymaganie to ma zastosowanie do maszyn samobienych oraz do wikszoci maszyn holowanych, chyba, e maszyny takie mona bezpiecznie zahamowa i zatrzyma przy wykorzystaniu ukadu hamulcowego maszyny holujcej lub pojazdu holujcego. Akapit drugi sekcji 3.3.3 zawiera wymaganie, by ukad hamulcowy maszyny samobienej zawiera hamulec awaryjny, ktry bezpieczne zmniejsza prdko i zatrzymuje maszyn lub te moe by w tym celu uyty przez kierowc w razie uszkodzenia hamulca gwnego lub braku zasilania Wymaganie to ma zastosowanie do wszystkich maszyn samojezdnych, w przypadku ktrych istnieje ryzyko utraty kontroli nad ruchem maszyny, jeeli ukad hamulcowy zostanie uszkodzony. Wymaganie to mog speni na przykad mechaniczny hamulec rczny, hamulce z dociskiem sprynowym dziaajce w przypadku braku zasilania lub podwjny ukad hamulcowy, ktry odcza uszkodzony obwd w przypadku braku zasilania. Akapit trzeci sekcji 3.3.3 zawiera wymaganie, by maszyny samojezdne byy wyposaone w hamulec postojowy w sytuacji, w ktrej istnieje ryzyko, e maszyna ruszy z miejsca nieoczekiwanie. Hamulec postojowy musi by zaprojektowany tak, aby jego skuteczno nie ulega zmniejszeniu w czasie postoju maszyny. W ukadach hamulcowych w caoci mechanicznych hamulec postojowy moe zosta poczony z hamulcem gwnym lub awaryjnym.
296
308 Przepisy ruchu drogowego W akapicie pierwszym sekcji 3.3.3 stwierdza si, e wymagania dyrektywy w sprawie maszyn dotyczce zwalniania, zatrzymywania si, hamowania i unieruchamiania maj zastosowanie bez uszczerbku dla przepisw ruchu drogowego. Podobne odniesienie do przepisw ruchu drogowego mona znale akapicie drugim w sekcji 3.6.1 na temat znakw, sygnaw i ostrzee. Zasady i procedury odnoszce si do poruszania si maszyn samojezdnych po drogach publicznych nie s zharmonizowane na poziomie UE. Dlatego te oprcz wymaga i procedur dyrektywy w sprawie maszyn producenci pragncy uzyska dopuszczenie maszyny samojezdnej do ruchu drogowego mog by zobowizani do zastosowania zasad i procedur obowizujcych na poziomie krajowym. Przedmiotowe zasady krajowe mog dotyczy takich aspektw, jak na przykad: maksymalne wymiary, masa, obcienie na o i prdko, zawieszenie i opony, ukady hamulcowe i kierownicze, widoczno bezporednia i porednia, urzdzenia ostrzegajce, znaki, sygnay i wiata. Funkcja jazdy (cig dalszy) 3.3.3. ... Zdalnie sterowane maszyny musz by wyposaone w urzdzenia do zatrzymania dziaania automatycznie i niezwocznie oraz do zapobiegania potencjalnie niebezpiecznym dziaaniom w nastpujcych sytuacjach: kierowca traci kontrol nad sterowaniem, maszyna otrzymuje sygna do zatrzymania, wykryto defekt w czci systemu zwizanej z bezpieczestwem, brak sygnau potwierdzajcego w okrelonym czasie. ... 309 Zatrzymanie i kontrolowanie potencjalnie niebezpiecznych dziaa poprzez zdalne sterowanie Wymagania okrelone w akapicie czwartym sekcji 3.3.3 stanowi uzupenienie oglnych wymaga dotyczcych ukadw sterowania okrelonych w sekcji 1.2.1 oraz wymaga dotyczcych zdalnego sterowania maszyn samojezdnych okrelonych w sekcji 3.3 oraz w akapicie trzecim sekcji 3.6.1. Zdalne urzdzenie sterownicze i ukad sterowania maszyny musz by zaprojektowane w taki sposb, aby maszyna moga by bezpiecznie zatrzymana oraz, jeeli to niezbdne, zapobiec wszelkim potencjalnie niebezpiecznym dziaaniom maszyny we wszystkich sytuacjach opisanych w czterech tiret tego akapitu. Cele te mona osign dziki poczeniu rnych rodkw, w tym na przykad wymagajcych podtrzymywania urzdze sterowniczych, rodkw wykrywania i zatrzymywania maszyny w przypadku sytuacji niebezpiecznej, takich jak nietypowe
297
przyspieszenie, drgania lub przechy oraz aktywacj urzdze zezwalajcych, ktre musz by uruchamiane w regularnych odstpach czasu. Okrelony czas wspomniany w sekcji 3.3.3 akapit czwarty tiret ostatnie musi by wystarczajco krtki, aby zapobiec powstaniu sytuacji niebezpiecznej w danym okresie. W celu spenienia wymogw przewidzianych w sekcji 3.3.3 system zdalnego sterowania musi mie odpowiedni poziom zapewnienia bezpieczestwa zob. 184: komentarze do sekcji 1.2.1. 3.3.3. Funkcja jazdy (cig dalszy) ... Sekcja 1.2.4 nie ma zastosowania do funkcji jazdy. 310 Zatrzymanie funkcji jazdy Akapit ostatni sekcji 3.3.3 przewiduje odstpstwo od oglnych wymaga dotyczcych funkcji zatrzymania zawartych w sekcji 1.2.4.W szczeglnoci w sekcji 1.2.4.1 zawarto wymaganie, by z chwil zatrzymania maszyny nastpowao odczenie funkcji zasilania napdw uruchamiajcych. Nie ma to zastosowania do funkcji jazdy maszyny samojezdnej, ktr mona zatrzyma w pooeniu neutralnym przy pracujcym silniku. Wymogi majce zastosowanie do zatrzymania funkcji jazdy maszyny samojezdnej zawarte s w trzech pierwszych akapitach tej sekcji zob. 307: komentarze na temat trzech pierwszych akapitw sekcji 3.3.3. 3.3.4. Ruch maszyn sterowanych przez kierowcw pieszych
Ruch maszyn samobienych, sterowanych przez kierowc pieszego, musi by moliwy wycznie w przypadku cigego dziaania kierowcy na odpowiedni element sterowniczy. W szczeglnoci, ruch maszyny nie moe nastpi podczas uruchamiania silnika. Ukady sterowania maszyny sterowanej przez kierowc pieszego musz by zaprojektowane w taki sposb, aby zminimalizowa ryzyko wynikajce z przypadkowego ruchu maszyny w kierunku kierowcy, w szczeglnoci ryzyko: zgniecenia, zranienia obracajcymi si narzdziami. Prdko jazdy maszyny musi by zgodna z prdkoci poruszania si kierowcy pieszego. W przypadku maszyn, w ktrych mona zamocowa obracajce si narzdzia, naley wykluczy moliwo uruchomienia tych narzdzi, gdy wczony jest element sterowniczy powodujcy cofanie, z wyjtkiem przypadku gdy ruch maszyny powodowany jest przez ruch narzdzia. W takich przypadkach prdko cofania nie moe zagraa kierowcy.
298
311 Ruch maszyn sterowanych przez kierowcw pieszych Sekcja 3.3.4 dotyczy sterowanych przez kierowcw pieszych maszyn samobienych, czyli maszyn, ktrych przemieszczanie sterowane jest przez kierowcw towarzyszcych maszynie pieszo, ktrzy zazwyczaj id za lub przed maszyn i rcznie obsuguj elementy sterownicze lub urzdzenia kierownicze zob. 293: komentarze do sekcji 3.1.1 lit. b). Maszyny sterowane przez kierowcw pieszych obejmuj sterowane przez kierowcw pieszych wzki unoszce widowe, maszyny do czyszczenia powierzchni, ubijaki, kultywatory, redlice silnikowe i kosiarki do trawy. Sekcja 3.3.4 nie dotyczy maszyn napdzanych przez pieszych. Wymagania zawarte w akapicie pierwszym sekcji 3.3.4 maj ograniczy ryzyko niekontrolowanych ruchw maszyny. Elementy sterowania ruchem musz by elementami wymagajcymi podtrzymywania, a zwolnienie elementu sterowniczego musi powodowa bezpieczne zatrzymanie si maszyny. Jeli zachodzi prawdopodobiestwo, e maszyna bdzie si nadal porusza po tym, jak element sterowniczy powrci do pozycji neutralnej, moe okaza si konieczne uruchomienie hamulca w celu zwolnienia elementu sterowniczego. Poniewa operator musi zazwyczaj trzyma urzdzenie kierownicze i element sterowania ruchem t sam rk, wane jest, aby urzdzenie sterownicze wymagajce podtrzymywania w celu uruchomienia maszyny i utrzymania jej dziaania byo zaprojektowane i zlokalizowane w taki sposb, by zmniejszy obcienia dla operatora zob. 193: komentarze do akapitu trzeciego sekcji 1.2.2. Sekcja 3.3.4 akapit pierwszy zdanie drugie dotyczy konkretnego aspektu wymagania podanego w zdaniu pierwszym: projekt i budowa maszyny musz uniemoliwia ruch maszyny podczas uruchamiania silnika. Wymaganie zawarte w akapicie drugim sekcji 3.3.4 dotyczy ryzyka zgniecenia lub zranienia kierowcy przez sam poruszajc si maszyn, przez poruszajce si czci maszyny lub przez narzdzia. Ryzyko to jest szczeglnie istotne w sytuacji, gdy kierowca idzie przed maszyn lub gdy maszyna moe zmieni kierunek i zacz cofa si w stron kierowcy. W takich przypadkach konieczne moe okaza si zastosowanie urzdze ochronnych zatrzymujcych maszyn, jeli zbliy si ona do kierowcy lub dojdzie do jej kontaktu z ciaem kierowcy. Zawarte w akapicie trzecim sekcji 3.3.4 wymaganie, zgodnie z ktrym prdko jazdy maszyny musi by zgodna z prdkoci poruszania si kierowcy pieszego, ma na celu zapewnienie, e kierowca nie straci kontroli nad maszyn w trakcie jej ruchu. Ostatni akapit sekcji 3.3.4 dotyczy ryzyka obrae kierowcy pieszego spowodowanych kontaktem z narzdziem obrotowym, takim jak na przykad ostrze kultywatora lub redlicy. Jeli dziaanie maszyny wymaga funkcji cofania, narzdzie musi by rozczone w momencie cofania, za jeli ruch maszyny wynika z ruchw narzdzia, naley przewidzie prdko pezajc maszyny w celu zmniejszenia ryzyka.
299
3.3.5.
Uszkodzenie obwodu sterowniczego
Uszkodzenie zasilania ukadu kierowniczego ze wspomaganiem, jeeli zostao ono zainstalowane, nie powinno uniemoliwi kierowania maszyn przez czas niezbdny do jej zatrzymania. 312 Uszkodzenie zasilania ukadu kierowniczego Ukad kierowniczy ze wspomaganiem jest instalowany w maszynie samojezdnej w celu zmniejszenia wysiku koniecznego do sterowania maszyn, w szczeglnoci w przypadku duych maszyn i precyzyjnych manewrw. Poniewa jednak kierowca musi mie moliwo kontrolowania ruchw maszyny przez cay czas, w przypadku zaniku zasilania musi by moliwe sterowanie maszyn wystarczajco dugo, aby doprowadzi do jej bezpiecznego zatrzymania. Jeli moliwe jest sterowanie rczne maszyn w celu bezpiecznego zatrzymania, wymg ten moe zosta speniony dziki przejciu na sterowanie rczne w przypadku braku zasilania. W innych wypadkach konieczne jest zasilanie rezerwowe. Zasilanie rezerwowe jest niezbdne w przypadku maszyn ze wspomaganiem ukadu kierowniczego. 3.4. 3.4.1. OCHRONA PRZED ZAGROENIAMI MECHANICZNYMI Ruchy niekontrolowane
Maszyny musz by zaprojektowane, wykonane i, w odpowiednich przypadkach, umieszczone na konstrukcji jezdnej w taki sposb, aby w trakcie ruchu niekontrolowane wahania ich rodkw cikoci nie miay wpywu na ich stateczno ani nie powodoway nadmiernych napre w ich konstrukcji. 313 Ruchy niekontrolowane Wymaganie okrelone w sekcji 3.4.1 stanowi uzupenienie oglnych wymaga dotyczcych statecznoci i ryzyka uszkodze podczas pracy maszyny, okrelonych w sekcjach 1.3.1 i 1.3.2. W projekcie i budowie maszyny samojezdnej naley uwzgldni efekty dynamiczne wynikajce z ruchw maszyny, ktre mog mie wpyw na jej stateczno lub wytrzymao mechaniczn jej konstrukcji. Na te rodzaje ryzyka naley zwrci szczegln uwag w przypadku maszyn samobienych lub holowanych przeznaczonych do ruchu na drogach, maszyn przeznaczonych do instalowania na pojazdach drogowych oraz maszyn przeznaczonych do poruszania si z du prdkoci.
300
3.4.2.
Ruchome czci przenoszenia napdu
Na zasadzie odstpstwa od sekcji 1.3.8.1, w przypadku silnikw zdejmowane osony zapobiegajce dostpowi do ruchomych czci w przedziale silnikowym nie wymagaj urzdze blokujcych, jeeli otwieraj si przy pomocy narzdzia lub klucza lub przy uyciu elementu sterowniczego znajdujcego si na stanowisku kierowcy, pod warunkiem e element ten znajduje si w cakowicie obudowanej kabinie z zamkiem uniemoliwiajcym dostp osobom nieupowanionym. 314 Dostp do przedziau silnikowego W sekcji 3.4.2 przewidziano wyjtek od oglnego wymagania zakazu dostpu do ruchomych czci przenoszenia napdu zawartego w sekcji 1.3.8.1. Odstpstwo to ma zastosowanie do zdejmowanych oson zapobiegajcych dostpowi do ruchomych czci w przedziale silnikowym (pokrywy silnika z funkcj ochrony). Takie pokrywy silnikw nie musz by wyposaone w urzdzenia blokujce, ktre zatrzymuj silnik w momencie otwarcia pokrywy. Naley jednake podj odpowiednie rodki w celu uniemoliwienia dostpu do przedziau silnikowego osobom nieupowanionym: pokrywa silnika musi by zaprojektowana w taki sposb, aby do jej otwarcia potrzebne byo narzdzie lub klucz zob. 218: komentarze do sekcji 1.4.2.1, lub pokrywa silnika musi by wyposaona w zamek, ktry mona odblokowa wycznie ze stanowiska kierowcy za pomoc urzdzenia umieszczonego w cakowicie obudowanej kabinie, ktra moe by wyposaona w zamek uniemoliwiajcy dostp osobom nieupowanionym. 3.4.3. Przewrcenie i przechylenie
Maszyna samobiena przewoca kierowc, operatorw lub inne osoby, naraona na ryzyko wywrcenia si lub przechylenia, musi by wyposaona w odpowiedni konstrukcj chronic, chyba e zwiksza to ryzyko. W przypadku przewrcenia lub przechylenia, konstrukcja ta musi zapewni przewoonym na maszynie osobom odpowiedni przestrze zabezpieczon przed odksztaceniami. W celu sprawdzenia, czy konstrukcja taka spenia wymagania ustanowione w ustpie drugim, producent lub jego upowaniony przedstawiciel musi przeprowadzi odpowiednie badania dla kadego typu takiej konstrukcji lub zleci ich przeprowadzenie. 315 Przewrcenie i przechylenie Sekcja 3.4.3 dotyczy ryzyka resztkowego zwizanego z utrat statecznoci przez maszyn, jeeli pomimo podjcia rodkw przewidzianych w sekcjach 1.3.1 i 3.4.1, majcych zapewni odpowiedni stateczno, istnieje ryzyko resztkowe zwizane z przewrceniem lub przechyleniem si maszyny. Termin przewrcenie oznacza cakowite przewrcenie si, w tym obrt o 180. Termin przechylenie oznacza sytuacj, w ktrej maszyna przewraca si, ale jej ksztat lub taki element jak maszt
301
czy wysignik uniemoliwia jej obrt o ponad 90. Maszyna moe by podatna na przewrcenie lub przechylenie boczne lub wzdune lub w obu kierunkach. Przewrcenie lub przechylenie powoduje zawsze powstanie ryzyka wyrzucenia lub zgniecenia dla kierowcy lub innych osb przewoonych maszyn. Sekcja 3.4.3 akapit pierwszy zawiera wymg, by maszyna o takim ryzyku resztkowym wyposaona bya w odpowiedni konstrukcj chronic, czyli konstrukcj chronic przed skutkami wywrcenia lub przechylenia. Konstrukcje te musz by tak zaprojektowane, aby chroni wszystkie przewoone przez maszyn osoby naraone na takie ryzyko. Przy ocenie ryzyka resztkowego zwizanego z przewrceniem lub przechyleniem maszyny naley wzi pod uwag nastpujce parametry: zamierzone i moliwe do przewidzenia warunki pracy maszyny (takie jak prdko, maksymalne nachylenie i rodzaj podoa); masa, wymiary i rodek cikoci maszyny, rne warunki obcienia, obecno urzdze poziomujcych; ksztat maszyny i pozycja operatora lub operatorw. Niezbdn ochron mona zapewni, wykorzystujc czci samej maszyny, ktre bd chroni operatora lub operatorw na wypadek przewrcenia lub przechylenia. Jeli konieczna jest specjalna konstrukcja chronica, mona j wbudowa w kabin. W przypadku wielu kategorii maszyn normy zharmonizowane wskazuj, czy konstrukcja chronica jest niezbdna, oraz okrelaj rodzaj montowanej konstrukcji chronicej. Jedynym wyjtkiem od tego wymogu jest sytuacja, w ktrej zainstalowanie konstrukcji chronicej zwikszyoby ryzyko przewrcenia lub przechylenia. Przykadowo nie zaleca si montowania konstrukcji chronicej na maszynie przeznaczonej do aktywnej jazdy, na ktrej nie mona zastosowa urzdzenia ograniczajcego utrzymujcego osob w siedzisku zob. 295: komentarze do sekcji 3.2.2. Akapit drugi sekcji 3.4.3 wskazuje cele, ktre powinny zapewnia konstrukcje chronice przed skutkami wywrcenia lub przechylenia. Konstrukcja chronica musi zapewnia odpowiedni przestrze zabezpieczon przed odksztaceniami, innymi sowy, w przypadku przewrcenia lub przechylenia nie powinna si tak odksztaci, by wej w kontakt z operatorem znajdujcym si na stanowisku pracy. Naley zauway, e takie konstrukcje chronice mog spenia swoje tylko wtedy, gdy dane osoby s przymocowane w taki sposb, e pozostaj na swoich siedziskach w przypadku przewrcenia lub przechylenia zob. 295: komentarze do sekcji 3.2.2. Akapit trzeci sekcji 3.4.3 zawiera wymaganie, by konstrukcje chronice przy przewrceniu lub przechyleniu si maszyny byy objte odpowiednimi badaniami typu pozwalajcymi stwierdzi, czy speniaj one swoj rol ochronn. Naley zauway, e konstrukcje chronice przy przewrceniu lub przechyleniu, si maszyny wprowadzane do obrotu niezalenie, s elementami bezpieczestwa, przy czym ROPS (konstrukcje chronice przed skutkami wywrcenia) zamieszczone s w wykazie orientacyjnym elementw bezpieczestwa zamieszczonym w zaczniku V (pozycja 14). ROPS s rwnie zawarte w kategoriach maszyn wymienionych w
302
zaczniku IV (pozycja 22) podlegajcych procedurze oceny zgodnoci, o ktrej mowa w art. 12 ust. 3 i 4. 3.4.4. Spadajce przedmioty
Maszyna samobiena przewoca kierowc, operatorw lub inne osoby, naraona na ryzyko spowodowane przez spadajce przedmioty lub materiay, musi by zaprojektowana i wykonana z uwzgldnieniem ryzyka i wyposaona, jeeli pozwalaj na to jej wymiary, w odpowiedni konstrukcj chronic. W przypadku spadajcych przedmiotw lub materiaw, konstrukcja ta musi gwarantowa przewoonym na maszynie osobom odpowiedni przestrze zabezpieczon przed odksztaceniami. W celu sprawdzenia, czy konstrukcja taka spenia wymagania ustanowione w ustpie drugim, producent lub jego upowaniony przedstawiciel musi przeprowadzi odpowiednie badania dla kadego typu takiej konstrukcji lub zleci ich przeprowadzenie. 316 Spadajce przedmioty Wymaganie okrelone w sekcji 3.4.4 stanowi uzupenienie wymagania oglnego dotyczcego ryzyka wywoanego przez przedmioty spadajce lub wyrzucane, okrelonego w sekcji 1.3.3. Ryzyko, e kierowca lub inne osoby przewoone w maszynie samobienej doznaj obrae wywoanych przez spadajce przedmioty, moe by wywoane przedmiotami lub materiaami przemieszczanymi lub przenoszonymi przez maszyn, na przykad przez wzki podnonikowe lub maszyny do robt ziemnych. Ryzyko moe rwnie wynika z otoczenia, w ktrym maszyna ma pracowa, na przykad prace rozbirkowe lub prace lene. Jeli ryzyko zwizane ze spadajcymi przedmiotami zachodzi w zamierzonych lub przewidywalnych warunkach uytkowania maszyny, konieczne jest podjcie niezbdnych rodkw ochronnych, w tym o ile pozwala na to wielko maszyny zamontowanie odpowiedniej konstrukcji chronicej przed spadajcymi przedmiotami. Konstrukcja ochronna musi by zaprojektowana w taki sposb, by chronia wszystkie osoby przewoone w maszynie, ktre s naraone na przedmiotowe ryzyko. Projekt konstrukcji chronicej musi uwzgldnia zarwno wielko potencjalnych spadajcych przedmiotw (w celu uniknicia przedostania si spadajcego przedmiotu przez konstrukcj), jak i konieczno zapewnienia odpowiedniej widocznoci ze stanowiska kierowcy zob. 294: komentarze do sekcji 3.2.1. Normy zharmonizowane wikszoci maszyn samojezdnych okrelaj typ wymaganej konstrukcji chronicej. Komentarze do akapitw drugiego i trzeciego sekcji 3.4.3 na temat ochrony przed skutkami przewrcenia i przechylenia maj rwnie zastosowanie do akapitw drugiego i trzeciego sekcji 3.4.4. Naley zauway, e konstrukcje chronice przed spadajcymi przedmiotami, wprowadzane do obrotu niezalenie, s elementami bezpieczestwa i s zamieszczone w orientacyjnych wykazach elementw bezpieczestwa okrelonych w
303
zaczniku V (pozycja 15). Takie FOPS (konstrukcje chronice przed spadajcymi przedmiotami) nale rwnie do kategorii maszyn wymienionych w zaczniku IV (pozycja 23) podlegajcych procedurze oceny zgodnoci, o ktrej mowa w art. 12 ust. 3 i 4. 3.4.5. rodki dostpu
Uchwyty i stopnie musz by zaprojektowane, wykonane i rozmieszczone w taki sposb, aby operatorzy uywali ich instynktownie i nie uywali elementw sterowniczych do pomocy w dostpie. 317 Stopnie i uchwyty umoliwiajce dostp Sekcja 3.4.5 dotyczy projektowania, wykonania i rozmieszczenia stopni i uchwytw umoliwiajcych kierowcom i innym osobom bezpieczny dostp do stanowiska i jego opuszczenie oraz innych stanowisk operatora i punktw konserwacji maszyny zob. 237: komentarze do sekcji 1.5.15 oraz 240: komentarze do sekcji 1.6.2. Wymaganie to naley stosowa w poczeniu z wymaganiami oglnymi dotyczcymi projektowania elementw sterowniczych zob. 190: komentarze do sekcji 1.2.2 tiret szste. rodki dostpu do stanowiska kierowcy i innych stanowisk operatora naley rwnie zaprojektowa i rozmieci w taki sposb, by unikn uytkowania przez operatorw w charakterze stopni i uchwytw elementw nieprzeznaczonych do tego celu, na przykad otworw w konstrukcji, oson czy elementw ruchomych. 3.4.6. Urzdzenia holownicze
Wszystkie maszyny uywane do holowania lub holowane musz by wyposaone w urzdzenia holownicze lub sprzgajce, zaprojektowane, wykonane i umieszczone w sposb zapewniajcy atwe i bezpieczne poczenie i rozczenie oraz uniemoliwiajcy przypadkowe rozczenie si w trakcie uytkowania maszyny. Jeeli ciar dyszla holowniczego tego wymaga, maszyna taka musi by wyposaona w element wsporczy o powierzchni nonej dostosowanej do ciaru i do rodzaju podoa. 318 Urzdzenia holownicze Wymagania zawarte w sekcji 3.4.6 maj zastosowanie do maszyn przeznaczonych do holowania innych maszyn lub sprztu. Takie maszyny holownicze obejmuj na przykad niektre wzki jezdniowe, urzdzenia do obsugi naziemnej statkw powietrznych przeznaczone do holowania statkw powietrznych oraz niektre rodzaje maszyn do robt ziemnych. Wymagania zawarte w sekcji 3.4.6 maj rwnie zastosowanie do maszyn przeznaczonych do holowania przez inn maszyn, pojazd lub cignik. Takie maszyny holowane obejmuj na przykad maszyny do robt ziemnych przeznaczone do holowania, holowane maszyny rolnicze, sprarki instalowane na przyczepach, podesty ruchome przejezdne oraz podnoniki montaowe. Konieczne jest zapewnienie atwego i pewnego czenia i rozczania urzdze holowniczych, takich jak dyszle holownicze, haki i zaczepy, sprzgi, wsporniki
304
montaowe i pyty podporowe. Musz one by zaprojektowane i wyposaone w taki sposb, aby zapobiec przypadkowemu rozczeniu w trakcie holowania, na przykad za pomoc automatycznego zatrzasku. Jeli urzdzenia holownicze s cikie, konieczne jest zatem zapewnienie podparcia, na przykad podpory z jedn powierzchni opart na ziemi, za prawidowe wykorzystanie podpory musi by opisane w instrukcji. 3.4.7. Przenoszenie mocy z maszyny samobienej (lub cignika) do maszyny napdzanej
Odczalne urzdzenia do mechanicznego przenoszenia napdu czce maszyn samobien (lub cignik) z pierwszym staym oyskiem maszyny napdzanej musz by zaprojektowane i wykonane w taki sposb, e kada z czci poruszajcych si w trakcie pracy jest chroniona na caej swojej dugoci. Po stronie maszyny samobienej (lub cignika) punkt odbioru mocy, do ktrego podczone jest odczalne urzdzenie do mechanicznego przenoszenia napdu musi by chronione przez oson przymocowan do maszyny samobienej (lub cignika) i z ni poczon, albo przez inne dowolne urzdzenie zapewniajce rwnowan ochron. Dla uzyskania dostpu do odczalnego urzdzenia do przenoszenia napdu musi istnie moliwo otwarcia osony. Po zaoeniu osony, musi pozosta wystarczajcy odstp zapobiegajcy uszkodzeniu osony przez wa napdowy podczas ruchu maszyny (lub cignika). Po stronie maszyny napdzanej, wa wejciowy musi by osonity obudow ochronn przymocowan do maszyny. Ograniczniki momentu obrotowego lub sprzga jednokierunkowe mog by przymocowane do napdw z przegubami uniwersalnymi wycznie po stronie maszyny napdzanej. Odczalne urzdzenie do mechanicznego przenoszenia napdu musi by odpowiednio oznakowane. Wszystkie maszyny napdzane, ktrych dziaanie wymaga odczalnego urzdzenia do mechanicznego przenoszenia napdu do podczenia ich do maszyny samobienej (lub cignika), musz by wyposaone w taki ukad mocowania odczalnego urzdzenia do mechanicznego przenoszenia napdu, ktry zapewni, e odczalnego urzdzenie do mechanicznego przenoszenia napdu i jego osona nie ulegn uszkodzeniu wskutek kontaktu z podoem lub z czciami maszyny, gdy maszyna zostanie odczona. Zewntrzne czci osony musz by zaprojektowane, wykonane i umiejscowione w taki sposb, aby nie mogy si obraca wraz z odczalnym urzdzeniem do mechanicznego przenoszenia napdu. Osona musi przykrywa przeniesienie napdu do kocw wideek wewntrznych, w przypadku zwykego przegubu uniwersalnego, oraz co najmniej do rodkowej czci przegubu zewntrznego lub przegubw, w przypadku przegubw uniwersalnych szerokoktnych. Jeeli dostp do stanowiska pracy przewidziany jest w pobliu odczalnego urzdzenia do mechanicznego przenoszenia napdu, musi by zaprojektowany i wykonany w taki sposb, eby osony wau nie mogy by uywane jako stopnie, jeeli nie zostay w tym celu zaprojektowane i wykonane.
305
319 Odczalne urzdzenia do mechanicznego przenoszenia napdu Wymagania zawarte w sekcji 3.4.7 dotycz projektowania i budowy odczalnych urzdze do mechanicznego przenoszenia napdu oraz ich oson zob. 45: komentarze do art. 2 lit. f). Celem wprowadzenia tych wymaga jest zabezpieczenie osb przed pochwyceniem przez obracajcy si wa transmisyjny lub czci czce wa z punktem odbioru mocy maszyny holujcej lub cignika oraz z maszyn holowan. Cel ten musi zosta osignity poprzez odpowiednie zabezpieczenie wau transmisyjnego i czci czcych. W akapitach pierwszym, drugim, trzecim, czwartym i sidmym sekcji 3.4.7 zawarto wymagania dotyczce oson i ich waciwoci. Akapit trzeci, szsty i ostatni sekcji 3.4.7 wymagaj podjcia rodkw w celu przeciwdziaania uszkodzeniu oson punktw odbioru mocy oraz odczalnego urzdzenia do mechanicznego przenoszenia napdu, zarwno w trakcie uytkowania, jak i wwczas, kiedy urzdzenie to jest odczone. Ostatni akapit sekcji 3.4.7 stanowi uzupenienie oglnego wymagania okrelonego w sekcji 1.6.2 dotyczcej dostpu do stanowisk obsugi i punktw konserwacji. Naley zauway, e osony odczalnych urzdze do mechanicznego przenoszenia napdu wprowadzane do obrotu niezalenie s elementami bezpieczestwa i s zamieszczone w orientacyjnym wykazie elementw bezpieczestwa podanym w zaczniku V (pozycja 1). Odczalne urzdzenia do mechanicznego przenoszenia napdu, w tym ich osony, nale rwnie do kategorii maszyn wymienionych w zaczniku IV (pozycje 14 i 15) i s przedmiotem procedury oceny zgodnoci wspomnianej w art. 12 ust. 3 i 4. 3.5. 3.5.1. OCHRONA PRZED INNYMI ZAGROENIAMI Akumulatory
Obudowa akumulatora musi by tak zaprojektowana i wykonana, aby unikn wylania si elektrolitu na operatora w przypadku wywrcenia si lub przechylenia maszyny oraz gromadzenia si oparw w miejscach pracy operatorw. Maszyna powinna by tak zaprojektowana i wykonana, aby mona byo bez trudnoci odcza akumulator za pomoc atwo dostpnego narzdzia przewidzianego do tego celu. 320 Akumulatory Wymaganie przewidziane w sekcji 3.5.1 odnosi si do rodzaju akumulatora oraz umiejscowienia, projektu i konstrukcji obudowy akumulatora w maszynie samojezdnej. Wykorzystanie akumulatorw szczelnych lub bezobsugowych moe by jednym ze sposobw ograniczenia przedmiotowego ryzyka. Wymaganie przedstawione w akapicie drugim dotyczce odczenia akumulatora to szczeglne zastosowanie oglnego wymagania zawartego w sekcji 1.6.3 dotyczcego odczania od rde energii. W celu spenienia tego wymagania, producent moe albo zastosowa atwo dostpny wycznik, albo jeli dostp do zaciskw akumulatora jest atwy zapewni atwe rozczenie zaciskw akumulatora bez uycia narzdzi.
306
3.5.2.
Poar
W zalenoci od zagroe przewidywanych przez producenta, maszyna musi, jeeli pozwala na to jej wielko: umoliwia wyposaenie w atwo dostpne ganice, lub mie wbudowane systemy ganicze. 321 Ganice i systemy ganicze Wymaganie okrelone w sekcji 3.5.2 stanowi uzupenienie wymagania oglnego dotyczcego ryzyka poaru, okrelonego w sekcji 1.5.6. Dodatkowe rodki ochronne majce na celu ograniczenie skutkw poaru w stosunku do maszyn samojezdnych okrela si w wietle zamierzonych warunkw uytkowania maszyny oraz oceny ryzyka poaru, w tym moliwych konsekwencji poaru dla osb i mienia. Czynniki, ktre naley wzi pod uwag to na przykad: czy maszyna ma by wykorzystywana w rodowisku, w ktrym konsekwencje poaru mog by powane; czy maszyna ma by uytkowana w pomieszczeniach lub w zamknitych przestrzeniach; czy maszyna zawiera lub moe transportowa znaczne iloci materiaw lub substancji atwopalnych lub zapalnych; czy ucieczka ze stanowiska kierowcy oraz innych stanowisk operatora moe zosta uniemoliwiona, na przykad w przypadku duej instalacji samojezdnej.
Jeli istnieje znaczce ryzyko resztkowe wystpienia poaru w maszynie i jeeli pozwala na to jej wielko, w maszynie naley w miar potrzeby umieci odpowiedni ilo ganic o waciwych wymiarach w atwo dostpnych miejscach. Nie naley oczekiwa od producenta maszyny, e dostarczy ganice. Jeli maszyny przedstawiaj wysokie ryzyko resztkowe powstania poaru lub jeli konsekwencje poaru w zamierzonych warunkach uytkowania mog by powane, i jeli pozwala na to wielko maszyny, producent maszyny musi zainstalowa wbudowany system ganiczy. Naley zauway, e zainstalowanie wbudowanego systemu ganiczego jest wyranie wymagane w odniesieniu do niektrych maszyn przeznaczonych do pracy pod ziemi zob. 366: komentarze do sekcji 5.5. 3.5.3. Emisja substancji niebezpiecznych
Sekcja 1.5.13 ustpy drugi i trzeci nie maj zastosowania, jeeli gwn funkcj maszyny jest rozpylanie produktw. Jednake operator musi by chroniony przed ryzykiem naraenia si na tak niebezpieczn emisj.
307
322 Ochrona operatorw maszyn rozpylajcych przed ryzykiem naraenia na substancje niebezpieczne Zdanie pierwsze sekcji 3.5.3 wskazuje, e wymagania zawarte w akapitach drugim i trzecim sekcji 1.5.13 dotyczce odseparowania, usunicia, wytrcenia, filtrowania lub innej metody wyeliminowania materiaw i substancji niebezpiecznych wydzielanych przez maszyn nie maj zastosowania, jeeli gwn funkcj maszyny jest rozpylanie produktw, ktre mog by niebezpieczne. Maszyny takie to na przykad opryskiwacze oraz niektre maszyny wykorzystywane do czyszczenia powierzchni i budowy drg. Naley zauway, e pierwszy akapit sekcji 1.5.13 dotyczcy zapobiegania ryzyku wdychania, spoycia, zetknicia ze skr, oczami lub bon luzow oraz przeniknicia przez skr materiaw i substancji niebezpiecznych ma zastosowanie do maszyn przeznaczonych do rozpylania produktw. W zdaniu drugim sekcji 3.5.3 podkrela si, e w przypadku maszyn przeznaczonych do rozpylania produktw operator musi by chroniony przed ryzykiem naraenia na tak niebezpieczn emisj dziki odpowiednim rodkom, ktre mog rni si od rodkw wspomnianych w akapitach drugim i trzecim sekcji 1.5.13. Wymaganie to musi by stosowane w poczeniu z wymaganiami przewidzianymi w sekcji 1.1.7 dotyczcej stanowiska operatora oraz zawartymi w sekcjach 3.2.1 i 3.2.3 wymaganiami dotyczcymi stanowiska kierowcy i stanowisk innych osb. Maszyna samobiena przewoca kierowc musi by zatem wyposaona w kabin kierowcy zaprojektowan i zbudowan w taki sposb, aby chroni go przed ryzykiem naraenia na substancje niebezpieczne, na przykad za pomoc odpowiedniego ukadu filtrowania powietrza i nadcinienia zob. 182: komentarze do sekcji 1.1.7, 235: komentarze do sekcji 1.5.13, 294: komentarze do sekcji 3.2.1 oraz 296: komentarze do sekcji 3.2.3.
308
3.6. 3.6.1.
INFORMACJE I WSKAZWKI Znaki, sygnay i ostrzeenia
Wszystkie maszyny musz by wyposaone w symbole lub w tablice z instrukcjami dotyczcymi uytkowania, regulacji i konserwacji, wszdzie tam, gdzie jest to konieczne w celu zapewnienia ochrony zdrowia i bezpieczestwa osb. Musz one zosta tak wybrane, zaprojektowane i wykonane, aby byy wyranie widoczne i niecieralne. Bez uszczerbku dla przepisw ruchu drogowego, maszyna przewoca kierowc musi posiada nastpujce wyposaenie: ostrzegawcz sygnalizacj dwikow w celu ostrzegania osb, system sygnaw wietlnych odpowiednich do zamierzonych warunkw uytkowania, wymaganie to nie ma zastosowania w odniesieniu do maszyn przeznaczonych wycznie do uytkowania pod ziemi i nie zasilanych energi elektryczn, w razie potrzeby musi istnie odpowiednie poczenie pomidzy przyczep i maszyn umoliwiajce dziaanie sygnaw. Maszyny zdalnie sterowane, ktre w normalnych warunkach uytkowania stwarzaj dla osb ryzyko uderzenia lub zgniecenia, musz by wyposaone w odpowiednie rodki sygnalizujce ruch maszyny lub te w rodki chronice osoby przed tego rodzaju ryzykiem. Takie same wymagania maj zastosowanie w odniesieniu do maszyn, ktre podczas uytkowania wykonuj stale powtarzajce si ruchy w przd i w ty wzdu jednej osi, w sytuacji, gdy obszar z tyu maszyny nie jest bezporednio widoczny dla kierowcy. Maszyny musz by zaprojektowane w sposb uniemoliwiajcy przypadkowe wyczenie wszystkich urzdze sygnalizujcych i ostrzegawczych. W przypadkach koniecznych ze wzgldu na bezpieczestwo, w urzdzeniach tych naley przewidzie rodki sprawdzenia ich stanu technicznego, za ich uszkodzenia musz by widoczne dla operatora. Jeeli ruch maszyny albo jej narzdzi stanowi szczeglne zagroenie, na maszynie umieszcza si znaki ostrzegajce przed zblianiem si do pracujcej maszyny. Znaki te musz by czytelne z wystarczajcej odlegoci, w celu zapewnienia bezpieczestwa osb, ktre zmuszone s przebywa w pobliu maszyny. 323 Znaki, sygnay i ostrzeenia Wymagania okrelone w sekcji 3.6.1 stanowi uzupenienie wymaga okrelonych w sekcjach 1.7.1-1.7.3 na temat informacji i urzdze informacyjnych, urzdze ostrzegawczych, ostrzee przed ryzykiem resztkowym oraz oznakowania maszyny niezbdnymi informacjami na temat jej bezpiecznego uytkowania zob. 245-250 oraz 252: komentarze do sekcji 1.7.1-1.7.3. Wymagania dotyczce formy i jzyka umieszczania informacji oraz ostrzee na maszynach, zawarte w sekcji 1.7.1 maj zastosowanie do informacji wymaganych w akapicie pierwszym sekcji 3.6.1. Wymagania dotyczce urzdze ostrzegawczych zawarte w sekcji 1.7.1.2 maj zastosowanie do dwikowej i optycznej sygnalizacji ostrzegawczej wymaganej na mocy akapitw drugiego i trzeciego sekcji 3.6.1.
309
Odniesienie do przepisw ruchu drogowego w akapicie drugim sekcji 3.6.1 dotyczy zasad ruchu drogowego w odniesieniu do maszyn samojezdnych zob. 308: komentarze do sekcji 3.3.3. Akapit trzeci sekcji 3.6.1 dotyczy ryzyka zwizanego z kolizjami pomidzy maszynami zdalnie sterowanymi lub maszynami samojezdnymi bez operatora a osobami. Powysze maszyny musz by wyposaone w odpowiednie rodki sygnalizacji ich ruchw, takie jak dwikowe lub wizualne urzdzenia ostrzegawcze. W razie potrzeby naley rwnie zainstalowa urzdzenia ochronne w celu zapobieenia kolizjom zob. 294: komentarze do sekcji 3.2.1. Wymagania zawarte w akapicie trzecim sekcji 3.6.1 maj rwnie zastosowanie do maszyn przewocych kierowc, przeznaczonych do wykonywania stale powtarzajcych si ruchw w przd i w ty, takich jak na przykad niektre rodzaje maszyn do budowy drg lub adowarki, poniewa kierowca takiej maszyny moe nie by w stanie monitorowa przez cay czas obszaru z tyu maszyny. 3.6.2. Oznakowanie
Na wszystkich maszynach musz by w sposb czytelny i trway widoczne: moc nominalna wyraona w kilowatach (kW), masa dla najczciej stosowanego ukadu maszyny, podana w kilogramach (kg), oraz, w stosownych przypadkach: przewidziana maksymalna sia ucigu na haku sprzgajcym, wyraona w niutonach N), przewidziane maksymalne obcienie pionowe dla haka sprzgajcego, wyraone w niutonach (N). 324 Oznakowanie maszyn samojezdnych Wymagania okrelone w sekcji 3.6.2 dotyczce oznakowania maszyn samojezdnych stanowi uzupenienie wymaga oglnych dotyczcych oznakowania okrelonych w sekcji 1.7.3 zob. 250: komentarze do sekcji 1.7.3. Oznaczenie mocy nominalnej, masy i w miar potrzeby przewidzianej maksymalnej siy ucigu i obcienia pionowego dla haka sprzgajcego naley umieci, stosujc tak sam technik jak w przypadku innych oznakowa. Logicznie rozumujc, oznakowanie dotyczce mocy i masy naley umieci w tym samym miejscu, co inne oznakowania, natomiast oznakowanie dotyczce przewidzianej maksymalnej siy ucigu i obcienia pionowego naley umieci albo w tym samym miejscu, albo w pobliu urzdzenia do holowania, stosownie do potrzeb.
310
3.6.3. 3.6.3.1.
Instrukcje Drgania
Instrukcje musz podawa nastpujce informacje dotyczce drga przenoszonych przez maszyn na ukad do/rami lub na cae ciao: cakowita warto drga dziaajcych na ukad do/rami, jeeli warto ta przekracza 2,5 m/s2. Jeeli warto ta nie przekracza 2,5 m/s2, naley to potwierdzi w instrukcji, najwysz waon warto skuteczn przyspieszenia dziaajcego na cae ciao operatora, jeeli warto ta przekracza 0,5 m/s2. Jeeli warto ta nie przekracza 0,5 m/s2, naley to potwierdzi w instrukcji, niepewno pomiarow. Wartoci te musz by albo faktycznie zmierzon dla danej maszyny albo ustalon na podstawie pomiarw wykonanych dla technicznie porwnywalnej maszyny, reprezentatywnej dla maszyny, ktra bdzie wykonana. W przypadku, gdy nie zastosowano norm zharmonizowanych, pomiary drga wykonuje si przy zastosowaniu uznanej metody pomiarowej najbardziej odpowiedniej dla danej maszyny. Naley opisa warunki pracy podczas pomiarw i zastosowane uznane metody pomiarowe. 325 Deklaracja dotyczca drga przenoszonych przez maszyn samojezdn Wymaganie okrelone w sekcji 3.6.3.1 stanowi uzupenienie oglnych wymaga dotyczcych instrukcji okrelonych w sekcji 1.7.4. W szczeglnoci zastosowanie maj wymagania dotyczce jzyka instrukcji zob. 257: komentarze do sekcji 1.7.4.1 lit. a) i b). W sekcji 3.6.3.1 akapit pierwszy tiret pierwsze i drugie wskazano waciwoci fizyczne, ktre naley poda w instrukcji, dotyczce drga przenoszonych przez maszyn samojezdn na ukad do/rami oraz na cae ciao. Wartoci mierzone w odniesieniu do maszyny naley wskaza w instrukcjach, jeeli przekraczaj 2,5 m/s2 dla ukadu do/rami oraz 0,5 m/s2 dla caego ciaa. Jeli wartoci zmierzone dla maszyny nie przekraczaj tych wartoci, fakt ten naley zadeklarowa. Drgania przenoszone przez maszyn musz by zatem mierzone przez producenta maszyny za pomoc odpowiedniej metody badawczej, chyba e stwierdzono, e w danej kategorii maszyn wartoci zmierzone nigdy nie przekraczaj powyszych limitw moe to by okrelone w normie typu C dla danej kategorii maszyn.
311
Deklaracja dotyczca drga przenoszonych przez maszyn samojezdn ma dwa gwne cele: dostarczenie uytkownikom wskazwek przy doborze maszyny o ograniczonych emisjach drga; dostarczenie informacji uytecznych przy przeprowadzeniu oceny ryzyka przez pracodawc zgodnie z przepisami krajowymi wdraajcymi dyrektyw 2002/44/WE w sprawie naraenia pracownikw na ryzyko spowodowane drganiami 185 . W tej kwestii naley przypomnie, e poziom naraenia pracownikw na drgania nie wynika wprost z deklaracji producenta maszyny dotyczcej emisji drga, poniewa o naraeniu operatora decyduj rwnie inne czynniki zob. 231: komentarze do sekcji 1.5.9. Sekcja 3.6.3.1 akapit pierwszy tiret trzecie zawiera wymaganie podania niepewnoci pomiaru deklarowanych wartoci. Wytyczne dotyczce okrelania niepewnoci pomiaru drga przenoszonych przez maszyn powinny zosta podane w odpowiednich procedurach badania. Akapit drugi sekcji 3.6.3.1 wskazuje, e w przypadku produkcji seryjnej pomiar mona przeprowadzi na reprezentatywnej prbce technicznie porwnywalnych maszyn. W przypadku produkcji jednostkowej producent musi okreli na podstawie pomiaru emisj haasu dla kadego dostarczanego egzemplarza maszyny. Akapity trzeci i czwarty sekcji 3.6.3.1 dotycz metod wykorzystywanych do pomiaru drga. Warunki pracy maj znaczcy wpyw na drgania przenoszone przez maszyn. Pomiar drga naley zatem przeprowadza w reprezentatywnych warunkach pracy. Procedury badania drga wytwarzanych przez maszyny okrelaj warunki pracy w odniesieniu do caego zakresu warunkw pracy, w ktrych mona dokonywa pomiarw. Jeli procedura badawcza przedstawiona w normie zharmonizowanej okrela warunki pracy, w ktrych naley przeprowadzi pomiar, wystarczy poda odniesienie do takiej normy zharmonizowanej w celu wskazania warunkw pracy i zastosowanych metod pomiarowych. W przypadku stosowania innych metod badawczych konieczne jest okrelenie przyjtych warunkw pracy i metod pomiarowych w deklaracji dotyczcej drga. Oglne wytyczne dotyczce okrelenia wartoci emisji drga wytwarzanych przez maszyny samojezdne s podane w normie EN 1032 186 . Naley zauway, e zadeklarowane w instrukcjach wartoci dotyczce drga musz zosta rwnie podane w dokumentach handlowych dotyczcych parametrw maszyny zob. 273: komentarze do sekcji 1.7.4.3.
Dyrektywa 2002/44/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie minimalnych wymaga w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa dotyczcych naraenia pracownikw na ryzyko spowodowane czynnikami fizycznymi (wibracji) (szesnasta dyrektywa szczegowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) zob. art. 4 ust. 4 lit. e). EN 1032:2003+A1:2008 Drgania mechaniczne Badania maszyn samojezdnych w celu wyznaczenia wartoci emisji drga. 312
186
185
3.6.3.2.
Wielorakie zastosowania
Instrukcje do maszyny posiadajcej kilka zastosowa w zalenoci od uytego wyposaenia i instrukcji do wyposaenia wymiennego musz zawiera informacje niezbdne do celw bezpiecznego montau i stosowania maszyny podstawowej i doczanego do niej wyposaenia wymiennego. 326 Instrukcje dotyczce wielorakiego zastosowania W sekcji 3.6.3.2 podkrela si, e instrukcje obsugi maszyny samojezdnej przeznaczonej do kilku zastosowa przy uyciu wyposaenia wymiennego musz zawiera informacje niezbdne do bezpiecznego montau i stosowania maszyny podstawowej oraz wyposaenia wymiennego. Producent maszyny podstawowej musi: poda szczegowe informacje na temat poczenia maszyny podstawowej i wyposaenia wymiennego oraz wskaza niezbdne waciwoci kompatybilnego wyposaenia wymiennego lub okreli, jakie wyposaenie wymienne moe by bezpiecznie instalowane w maszynie. Wymaganie to stanowi uzupenienie wymagania, by producent wyposaenia wymiennego okreli maszyn podstawow, do ktrej ma by montowane wyposaenie, oraz zapewni niezbdne instrukcje montau zob. 41: komentarze do art. 2 lit. b) oraz 262: komentarze do sekcji 1.7.4.2 lit. i).
313
4.
DODATKOWE ZASADNICZE WYMOGI W ZAKRESIE OCHRONY ZDROWIA I BEZPIECZESTWA ZAPOBIEGAJCE ZAGROENIOM ZWIZANYM Z PODNOSZENIEM
Maszyny stwarzajce zagroenie zwizane z podnoszeniem, musz spenia wszystkie odpowiednie zasadnicze wymogi w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa opisane w niniejszym rozdziale (patrz: Zasady oglne, pkt 4). 327 Zakres zastosowania czci 4 W czci 4 zacznika okrelono zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa dotyczce maszyn stwarzajcych zagroenie zwizane z podnoszeniem. Sytuacje niebezpieczne zwizane z podnoszeniem obejmuj w szczeglnoci spadnicie lub niekontrolowany ruch adunku, kolizje z maszynami, podstaw adunkow lub adunkiem oraz runicie lub przewrcenie si maszyny podnoszcej. Wymagania okrelone w czci 4 zacznika I maj zastosowanie w odniesieniu do wszystkich operacji podnoszenia zdefiniowanych w sekcji 4.1.1 lit. a) bez wzgldu na to, czy podnoszenie jest gwn funkcj maszyny, drugorzdn funkcj maszyny, czy te funkcj jej czci. W czci 4 termin maszyna podnoszca naley zatem rozumie jako odnoszcy si do wszystkich maszyn bdcych rdem zagroe zwizanych z podnoszeniem. Wymagania okrelone w czci 4 mog mie zastosowanie w odniesieniu do maszyn w wskim znaczeniu, do wyposaenia wymiennego przeznaczonego do podnoszenia, do elementw bezpieczestwa montowanych w celu zapewnienia bezpieczestwa operacji podnoszenia, do osprztu do podnoszenia, do acuchw, lin i pasw uywanych do podnoszenia. Jeli wymagania zawarte w czci 4 obejmuj konieczno przeprowadzenia bada w celu sprawdzenia statecznoci i wytrzymaoci, wyposaenie wymienne do podnoszenia musi zosta zbadane w warunkach, w ktrych planowane jest jego uytkowanie. W zwizku z tym niezbdne moe by na przykad przeprowadzenie takich bada w odniesieniu do wyposaenia wymiennego na reprezentatywnej maszynie podstawowej, z ktr maj by uytkowane zob. 41: komentarze do art. 2 lit. b). W poniszych komentarzach w miar potrzeb sprecyzowano zakres rnych wymaga, Naley zauway, e kade z wymaga przewidzianych w czci 4 mona zastosowa do maszyny nieukoczonej wykorzystywanej do podnoszenia. 4.1 4.1.1 a) PRZEPISY OGLNE Definicje Podnoszenie oznacza przemieszczanie pojedynczych adunkw zawierajcych towary lub osoby, wymagajcych w danym momencie zmiany poziomu pooenia. ...
314
328 Podnoszenie W definicji terminu podnoszenie wyraenie pojedyncze adunki odnosi si do grup zoonych z co najmniej jednej osoby, przedmiotu lub iloci materiau masowego, ktre s przemieszczane jako pojedyncze elementy. Wyraenie wymagajcych w danym momencie zmiany poziomu pooenia sugeruje, e termin podnoszenie obejmuje wszelkie ruchy oraz sekwencje ruchw pojedynczych adunkw, ktre obejmuj podnoszenie lub opuszczanie lub obydwie te czynnoci. Podnoszenie i opuszczanie zakada zmian poziomu w kierunku pionowym oraz pod ktem. Sformuowanie w danym momencie wskazuje, e maszyny przeznaczone do przemieszczania przedmiotw, pynw, materiaw lub osb w sposb cigy, na przykad na przenonikach, na schodach ruchomych lub przez rury nie s uznawane za maszyny wykorzystywane do podnoszenia w tym znaczeniu i nie maj do nich zastosowania wymagania zawarte w czci 4. Wyraenie pojedyncze adunki nie obejmuje czci samej maszyny. Dlatego te operacja, w ramach ktrej podnoszona jest cz maszyny, ale nie jest podnoszony aden adunek zewntrzny, nie jest uznawana za podnoszenie w tym znaczeniu. Normalne przemieszczanie materiaw przez maszyny do robt ziemnych, na przykad przez koparki lub adowarki, nie jest uznawane za podnoszenie, dlatego te maszyny do robt ziemnych wykorzystywane tylko do tego celu nie podlegaj zapisom czci 4 zacznika I. Wymaganiom zawartym w czci 4 zacznika I podlegaj jednak maszyny do robt ziemnych, ktre zostay rwnie zaprojektowane i wyposaone w taki sposb, by podnosiy adunki. 4.1.1 Definicje (cig dalszy) b) adunek prowadzony oznacza adunek, ktrego przenoszenie odbywa si w caoci wzdu sztywnych lub elastycznych prowadnic, ktrych pooenie ustalone jest za pomoc staych zamocowa. ...
329 adunek prowadzony Definicja adunku prowadzonego obejmuje zarwno adunki umieszczane na podstawach adunkowych, ktre poruszaj si po prowadnicach, torach lub linach, jak i adunki podnoszone przez maszyny z wyposaeniem, ktre przemieszcza podstaw adunkow wzdu okrelonej trajektorii, takim jak mechanizm noycowy zob. 336: komentarze do sekcji 4.1.2.2, 342344: komentarze do sekcji 4.1.2.6, 4.1.2.7 i 4.1.2.8 oraz 356: komentarze do sekcji 4.2.3. Naley zauway, e termin adunek prowadzony nie odnosi si do maszyn, takich jak na przykad suwnice bramowe lub urawie wieowe szynowe, w przypadku ktrych prowadzona jest sama maszyna, a ruch adunku nie odbywa si po z gry okrelonej linii.
315
4.1.1 Definicje (cig dalszy) c) Wspczynnik bezpieczestwa oznacza arytmetyczny stosunek obcienia, ktre wedug gwarancji producenta maszyny lub jego upowanionego przedstawiciela cz skadowa jest w stanie utrzyma, do maksymalnego udwigu naniesionego na danej czci skadowej. ...
330 Wspczynnik bezpieczestwa Wspczynnik bezpieczestwa to pojcie odnoszce si do wytrzymaoci elementw nonych maszyn podnoszcych, osprztu do podnoszenia lub wyposaenia wymiennego do podnoszenia. Poniewa wytrzymao takich elementw ma istotne znaczenie dla bezpieczestwa operacji podnoszenia, wymiaruje si je uwzgldniajc wskanik bezpieczestwa, okrelany w czci 4 zacznika I jako wspczynnik bezpieczestwa. Wspczynnik bezpieczestwa dla elementu nonego to stosunek midzy maksymalnym obcieniem, jakiemu element moe zosta poddany bez zniszczenia (okrelany w odnonych normach zharmonizowanych jako minimalna sia zrywajca dla czci skadowej), a cile okrelonym maksymalnym obcieniem, ktrego nie naley przekracza podczas pracy. Przykadowo zatem element o wspczynniku bezpieczestwa wynoszcym 5 to element, ktrego minimalna sia zrywajca wynosi piciokrotno jego maksymalnego udwigu zob. 340 i 341: komentarze do sekcji 4.1.2.4 i 4.1.2.5 oraz 369: komentarze do sekcji 6.1.1. 4.1.1 Definicje (cig dalszy) d) Wspczynnik przecienia oznacza arytmetyczny stosunek obcienia uytego do przeprowadzenia prb statycznych lub dynamicznych na maszynie podnoszcej lub osprzcie do podnoszenia do maksymalnego udwigu naniesionego na maszynie podnoszcej lub osprzcie do podnoszenia. ...
331 Wspczynnik przecienia Wspczynnik przecienia to pojcie, odnoszce si do statycznych lub dynamicznych prb przecieniowych przeprowadzanych w celu wykazania, e maszyna podnoszca, osprzt do podnoszenia lub wyposaenie wymienne do podnoszenia bd dziaa prawidowo i bez uszkodzenia podczas podnoszenia adunkw stanowicych maksymalne obcienie, na jakie zostay projektowane zob. 339: komentarze do sekcji 4.1.2.3, 350352: komentarze do sekcji 4.1.3 oraz 360 i 361: komentarze do sekcji 4.4.1 i 4.4.2.
316
4.1.1 Definicje (cig dalszy) e) Prba statyczna oznacza badanie, podczas ktrego maszyna podnoszca lub osprzt nony s poddawane ogldzinom, a nastpnie poddawane dziaaniu siy odpowiadajcej maksymalnemu udwigowi pomnoonemu przez odpowiedni wspczynnik przecienia dla prb statycznych i ponownie skontrolowane bezporednio po zdjciu obcienia w celu upewnienia si, e nie nastpio adne uszkodzenie. ...
332 Prba statyczna Prba statyczna jest jednym ze sposobw caociowego sprawdzenia maszyny podnoszcej przed oddaniem jej do uytku. Prby statyczne przeprowadza si w przypadku maszyn podnoszcych w wskim znaczeniu, osprztu do podnoszenia i wyposaenia wymiennego do podnoszenia zob. 328: komentarze do sekcji 4.1.1 lit. a), 339: komentarze do sekcji 4.1.2.3, 350352: komentarze do sekcji 4.1.3 oraz 361: komentarze do sekcji 4.4.1 i 4.4.2. 4.1.1 f) Definicje (cig dalszy) Prba dynamiczna oznacza badanie, podczas ktrego maszyna podnoszca obciona penym udwigiem pomnoonym przez odpowiedni wspczynnik przecienia dla prb dynamicznych pracuje we wszystkich moliwych konfiguracjach, ze zwrceniem uwagi na dynamiczne zachowanie si maszyny podnoszcej w celu sprawdzenia, czy dziaa waciwie. ...
333 Prba dynamiczna Prba dynamiczna to jeszcze jeden sposb sprawdzania caociowego i prawidowoci funkcjonowania maszyny podnoszcej po jej montau. Prby dynamiczne przeprowadza si w przypadku maszyn podnoszcych w wskim znaczeniu i wyposaenia wymiennego do podnoszenia zob. 328: komentarze do sekcji 4.1.1 lit. a), 339: komentarze do sekcji 4.1.2.3, 352: komentarze do sekcji 4.1.3 oraz 361: komentarze do sekcji 4.4.2. 4.1.1 Definicje (cig dalszy) g) Podstawa adunkowa oznacza cz maszyny, na ktrej lub w ktrej umieszcza si ludzi lub towary w celu ich podnoszenia.
334 Podstawa adunkowa Termin podstawa adunkowa to oglny termin odnoszcy si do czci maszyny, takich jak na przykad kabiny, stoy, platformy lub krzeseka, na ktrych lub w ktrych umieszcza si adunek w postaci towarw, ludzi lub towarw i ludzi jednoczenie w celu ich podnoszenia zob. 343348: komentarze do sekcji 4.1.2.7 i 4.1.2.8, 359: komentarze do sekcji 4.3.3 oraz 359381: komentarze do sekcji 6.1, 6.2, 6.3, 6.4 i 6.5.
317
4.1.2 4.1.2.1
Ochrona przed zagroeniami mechanicznymi Ryzyko zwizane z brakiem statecznoci
Maszyna musi by zaprojektowana i wykonana tak, aby zapewnia utrzymanie statecznoci opisanej w sekcji 1.3.1, zarwno podczas pracy, jak i postoju, a take podczas wszystkich etapw transportu, montau i demontau, podczas dajcych si przewidzie uszkodze czci skadowych, jak rwnie podczas prb przeprowadzanych zgodnie z instrukcj obsugi. W tym celu, producent lub jego upowaniony przedstawiciel musi zastosowa waciwe metody sprawdzania. 335 Ryzyko zwizane z brakiem statecznoci Wymaganie okrelone w sekcji 4.1.2.1 ma zastosowanie do maszyn podnoszcych w wskim znaczeniu, wyposaenia wymiennego do podnoszenia i w stosownych przypadkach do elementw bezpieczestwa montowanych w celu zapewnienia bezpieczestwa podnoszenia. Wymaganie okrelone w sekcji 4.1.2.1 stanowi uzupenienie wymagania oglnego okrelonego w sekcji 1.3.1 zacznika I, ktre stanowi, e maszyny, ich elementy i wyposaenie musz by wystarczajco stateczne, aby zapobiec przewrceniu si maszyny podczas transportu, montau demontau i wszystkich innych dziaa dotyczcych maszyny. W sekcji 4.1.2.1 podkrela si, e producent musi zapewni stateczno maszyny podnoszcej zarwno podczas pracy, jak i postoju, podczas dajcych si przewidzie uszkodze czci skadowych, jak rwnie podczas przeprowadzanych na nich prbach statycznych, dynamicznych i funkcjonalnych. Maszyna musi by zaprojektowana tak, aby pozostawaa stateczna w zamierzonych warunkach uytkowania. Producent musi okreli w instrukcjach warunki, w jakich maszyna spenia wymagania statecznoci. Warunki te mog obejmowa takie czynniki, jak na przykad maksymalne nachylenie, maksymalna prdko wiatru i odporno powierzchni, na ktrej uytkowana jest maszyna zob. 263: komentarze do sekcji 1.7.4.2 lit. g) i 269: komentarze do sekcji 1.7.4.2 lit. o). Gdy stateczno maszyny zaley od jej instalacji w miejscu uytkowania, naley przedstawi niezbdne instrukcje dotyczce instalacji zob. 264: komentarze do sekcji 1.7.4.2 lit. i) i 361: komentarze do sekcji 4.4.2. lit. a). Po pierwsze, zgodnie z zasadami bezpieczestwa kompleksowego okrelonymi w sekcji 1.1.2 rodki, jakie naley przedsiwzi w celu zapewnienia statecznoci maszyny dotycz samoistnej statecznoci maszyny. Po drugie, gdy ryzyko utraty statecznoci pozostaje, naley zamontowa niezbdne urzdzenia i wyposaenie ochronne zapobiegajce przechyleniu lub przewrceniu si maszyny. W zwizku z tym producent musi wzi pod uwag moliwe do przewidzenia niewaciwe uycie maszyny, ktre moe spowodowa ryzyko przechylenia lub przewrcenia. Niezbdne rodki ochronne mog obejmowa na przykad zamontowanie stabilizatorw, ogranicznikw prdkoci, urzdze kontrolujcych pooenie, urzdze kontrolujcych przecienie i moment oraz urzdze kontrolujcych nachylenie. Po trzecie, w przypadku ryzyka resztkowego, ktremu takie urzdzenia nie mog w peni zapobiec, naley zapewni niezbdne wskaniki, takie jak np. prdkociomierze, pochyomierze i wiatromierze, oraz niezbdne informacje, ostrzeenia i instrukcje,
318
aby umoliwi operatorom uniknicie sytuacji mogcych prowadzi do przechylenia lub przewrcenia si maszyny na rnych etapach jej okresu eksploatacji zob. 263: komentarze do sekcji 1.7.4.2 lit. h). Metody sprawdzania, o ktrych mowa w ostatnim zdaniu sekcji 4.1.2.1, mog obejmowa prby statecznoci, symulacje lub obie te metody. Przykadowe prby statecznoci to prby na nachylonej powierzchni i prby statecznoci dynamicznej, takie jak na przykad prba najazdu na krawnik stosowana do badania podestw ruchomych przejezdnych. W przypadku maszyn jednostkowej produkcji tego rodzaju prby naley wykonywa dla kadej maszyny. W przypadku produkcji seryjnej przeprowadza si prby typu. Waciwe metody sprawdzania s zazwyczaj okrelone w odpowiednich normach zharmonizowanych dla poszczeglnych kategorii maszyn. W zasadzie nie ma obowizku, aby takie prby lub symulacje byy przeprowadzane przez jednostki badawcze, ktre s niezalene lub s stron trzeci, lecz w przypadku maszyn podnoszcych bdcych przedmiotem badania typu WE lub procedurze penego zapewnienia jakoci prby moe przeprowadzi Jednostka Notyfikowana zob. 129 i 130: komentarze do art. 12, 388: komentarze do zacznika IV pkt 16 i 17 oraz 406: komentarze do zacznika IX pkt 3.2. Prb statecznoci wykonywanych w celu sprawdzenia zgodnoci maszyn z zasadniczymi wymaganiami dyrektywy w sprawie maszyn nie naley myli z prbami, ktre mog by przewidziane w przepisach krajowych dotyczcych kontroli maszyn podnoszcych podczas ich pracy zob. 140: komentarze do art. 15. 4.1.2.2 Maszyny poruszajce si po prowadnicach i torach szynowych
Maszyny musz by wyposaone w urzdzenia, ktre zapobiegaj wypadniciu z szyn lub prowadnic, dziaajc na prowadnice lub szyny. Jeeli, mimo takich urzdze, pozostaje ryzyko wykolejenia si lub uszkodzenia szyny lub prowadnicy lub czci jezdnych, naley zastosowa takie urzdzenia, ktre zapobiegn upadkowi sprztu, czci skadowej maszyny czy adunku, lub te wywrceniu si maszyny. 336 Tory szynowe i prowadnice Wymaganie okrelone w sekcji 4.1.2.2 ma zastosowanie do maszyn podnoszcych przeznaczonych do poruszania si po szynach lub torach, takich jak na przykad maszyny podnoszce poruszajce si po sieciach transportu kolejowego, suwnice bramowe, dwignice kontenerowe, urawie portowe, niektre urawie wieowe i podesty ruchome wiszce. Wykolejenia mona unikn zarwno przez odpowiednie zaprojektowanie powierzchni styku szyn lub torw z elementami jezdnymi maszyny, jak rwnie poprzez wyposaenie maszyny w urzdzenia ochronne zapobiegajce wykolejeniu, takie jak na przykad urzdzenia usuwajce z szyn przeszkody znajdujce si na trasie elementw. Wymaganie okrelone w akapicie drugim sekcji 4.1.2.2 ma zastosowanie wwczas, gdy istnieje ryzyko przewrcenia si maszyny lub wypadnicia z zamocowa w przypadku wykolejenia lub uszkodzenia czci jezdnej. Naley zamontowa
319
zapobiegajce temu urzdzenia. Urzdzenia eliminujce to ryzyko obejmuj na przykad mechaniczne ograniczniki zapobiegajce wypadniciu z zamocowa podestw ruchomych wiszcych jedcych po szynach, w przypadku, w przypadku gdy czci jezdne zsun si z szyny. Jeli producent maszyny nie dostarczy szyn, na jakich ma by zainstalowana maszyna podnoszca, opracowane przez producenta instrukcje dotyczce instalacji musz dokadnie okrela waciwoci szyn i torw oraz ich podstaw, na ktrych mona bezpiecznie zainstalowa maszyn zob. 361: komentarze do sekcji 4.4.2 lit. a). Maszyny przeznaczone do poruszania si po istniejcych sieciach szynowych musz by zaprojektowanie z uwzgldnieniem waciwoci szyn i torw tworzcych sie, po ktrej maszyny te maj si porusza zob. 264: komentarze do sekcji 1.7.4.2 lit. i). 4.1.2.3 Wytrzymao mechaniczna
Maszyny, osprzt do podnoszenia i ich czci skadowe musz wytrzymywa naprenia, ktrym s poddawane zarwno podczas pracy jak i, jeeli ma to zastosowanie, podczas postoju, oraz w przewidywanych warunkach instalowania i uytkowania, we wszystkich odpowiednich konfiguracjach i przy uwzgldnieniu, tam gdzie jest to waciwe, warunkw atmosferycznych oraz si wywieranych przez osoby. Spenienie niniejszego wymagania obowizuje rwnie podczas transportu, montau i demontau. Maszyny i osprzt do podnoszenia musz by zaprojektowane i wykonane w sposb zapobiegajcy uszkodzeniom spowodowanym zmczeniem materiau i zuyciem czci, z naleytym uwzgldnieniem ich uytkowania zgodnego z przeznaczeniem. Stosowane materiay dobiera si zgodnie z zamierzonym rodowiskiem pracy maszyny, ze szczeglnym uwzgldnieniem korozji, cierania, udarw, skrajnych temperatur, zmczenia materiau, kruchoci i starzenia. ... 337 Wytrzymao mechaniczna Wymaganie okrelone w sekcji 4.1.2.3 ma zastosowanie do maszyn podnoszcych w wskim znaczeniu, wyposaenia wymiennego do podnoszenia, osprztu do podnoszenia i w stosownych przypadkach do elementw bezpieczestwa montowanych w celu zapewnienia bezpieczestwa podnoszenia. Z uwagi na ich funkcj takie maszyny s wielokrotnie naraone na naprenia mechaniczne, zmczenie materiau i zuycie, ktre mog prowadzi do uszkodze skutkujcych opadniciem adunku, przewrceniem si lub runiciem maszyny podnoszcej. Wymaganie okrelone w sekcji 4.1.2.3 stanowi uzupenienie oglnego wymagania dotyczcego uszkodzenia podczas pracy zob. 207: komentarze do sekcji 1.3.2 zacznika I. Akapit pierwszy sekcji 4.1.2.3 zawiera wymaganie, aby projektant zapewni wytrzymao czci skadowych i zespow maszyny, uwzgldniajc zamierzone warunki uytkowania maszyny na rnych etapach jej okresu eksploatacji. Jeli w projekcie uwzgldniono pewne ograniczenia warunkw uytkowania, takie jak na przykad maksymalna prdko wiatru, maksymalna lub minimalna temperatura lub maksymalne nachylenie, naley zastosowa rodki, zgodnie z zasadami
320
bezpieczestwa kompleksowego okrelonymi w sekcji 1.1.2, w celu zagwarantowania, aby maszyna bya uytkowana jedynie w zalecanym zakresie. W akapicie drugim tej sekcji wymaga si, aby projektant uwzgldni zmczenie materiau i zuycie eksploatacyjne. Poniewa zmczenie materiau i zuycie zale od czasu i intensywnoci uytkowania maszyny, obliczenia musz si opiera na zaoeniach okresu eksploatacji maszyny wyraonego na przykad w liczbie godzin pracy lub cykli eksploatacyjnych. Naley zauway, e zaoenia przyjte przy projektowaniu maszyny musz by spjne z instrukcjami producenta pod wzgldem rodzaju i czstotliwoci inspekcji i zapobiegawczych rodkw konserwacji maszyny, a take kryteriw wymiany czci ulegajcych zuyciu zob. 207: komentarze do sekcji 1.3.2 i 272: komentarze do sekcji 1.7.4.2 lit. r) zacznika I. 4.1.2.3 Wytrzymao mechaniczna (cig dalszy)
Maszyny i osprzt do podnoszenia musz by zaprojektowane i wykonane w taki sposb, aby mogy wytrzyma przecienie podczas prb statycznych, nie wykazujc trwaych odksztace lub innych uszkodze. Przy obliczeniach wytrzymaoci naley uwzgldni warto wspczynnika przecienia dla prb statycznych wybranego w celu zagwarantowania odpowiedniego poziomu bezpieczestwa. Dla tego wspczynnika przyjmuje si z reguy nastpujce wartoci: a) dla maszyn obsugiwanych rcznie i osprztu do podnoszenia: 1,5; b) dla pozostaych maszyn: 1,25. ... 338 Wytrzymao mechaniczna wspczynniki przecienia dla prb statycznych Akapit czwarty sekcji 4.1.2.3 ma zastosowanie do maszyn podnoszcych, osprztu do podnoszenia i wyposaenia wymiennego do podnoszenia, ktre poddaje si statycznej prbie przecienia zob. 331 i 332: komentarze do sekcji 4.1.1 lit. d) i e) oraz 350352: komentarze do sekcji 4.1.3. Przy projektowaniu i wykonywaniu maszyny, w tym przy obliczeniach wytrzymaoci i statecznoci, naley uwzgldni wspczynnik przecienia stosowany w statycznej prbie przecienia, ktrej poddana zostanie maszyna. Celem tego wymagania jest zapewnienie, aby maszyna nie ulega uszkodzeniu podczas podnoszenia obcienia rwnego jej maksymalnemu udwigowi, oraz zapewnienie marginesu bezpieczestwa podczas uytkowania. Wspczynnik przecienia dla prb statycznych ma zastosowanie w prbach przeprowadzanych na maszynach kompletnych gotowych do uytku. Nie naley go myli z wspczynnikiem bezpieczestwa, ktry stosuje si przy wymiarowaniu elementw nonych zob. 330 i 331: komentarze do sekcji 4.1.1 lit. c) i d). W sekcji 4.1.2.3 stwierdza si, e stosowane wspczynniki przecienia dla prb statycznych musz gwarantowa odpowiedni poziom bezpieczestwa. Wybr wspczynnika przecienia musi si zatem opiera na ocenie ryzyka przeprowadzonej przez producenta. W sekcji 4.1.2.3 wskazano take wspczynniki przecienia, jakie przyjmuje si z reguy. Wspczynniki przecienia okrelone w sekcji 4.1.2.3 mog nie by odpowiednie dla poszczeglnych kategorii maszyn
321
podnoszcych lub osprztu do podnoszenia. Wspczynniki przecienia wyszczeglnione w sekcji 4.1.2.3 naley stosowa, jeeli nie istniej bardziej odpowiednie wspczynniki przecienia, ktre wskazano w odpowiednich normach zharmonizowanych lub ktrych zastosowanie zostao naleycie uzasadnione w dokumentacji technicznej producenta. Zastosowanie waciwej normy zharmonizowanej, ktra okrela taki alternatywny wspczynnik przecienia, stanowi podstaw domniemania zgodnoci z wymaganiem ustanowionym w sekcji 4.1.2.3 zob. 110: komentarze do art. 7 ust. 2. W przypadku maszyn podnoszcych i wyposaenia wymiennego do podnoszenia prby statyczne, o ktrych mowa w sekcji 4.1.2.3, s zasadniczo prbami jednostkowymi zob. 350352: komentarze do sekcji 4.1.3. W zasadzie nie ma obowizku, aby prby te byy przeprowadzane przez jednostki badawcze, ktre s niezalene lub s stron trzeci, lecz w przypadku maszyn podnoszcych bdcych przedmiotem badania typu WE lub procedury penego zapewnienia jakoci prby moe przeprowadzi Jednostka Notyfikowana zob. 129 i 130: komentarze do art. 12 ust. 3, 388: komentarze do zacznika IV pkt 16 i 17 oraz 398: komentarze do zacznika IX pkt 3.2. Statycznych prb przecienia wykonywanych w celu sprawdzenia zgodnoci maszyn z zasadniczymi wymaganiami dyrektywy w sprawie maszyn nie naley myli z prbami, ktre mog by przewidziane w przepisach krajowych dotyczcych kontroli maszyn podnoszcych podczas ich pracy zob. 140: komentarze do art. 15. 4.1.2.3 Wytrzymao mechaniczna (cig dalszy)
Maszyny musz by zaprojektowane i wykonane w taki sposb, aby mogy by poddane bez uszkodzenia prbom dynamicznym pod maksymalnym obcieniem rwnym udwigowi pomnoonemu przez wspczynnik przecienia dla prb dynamicznych. Wspczynnik ten dobiera si w celu zapewnienia waciwego poziomu bezpieczestwa: jego warto wynosi z reguy 1,1. Z zasady, prby te przeprowadza si przy zaoonych prdkociach nominalnych. Jeeli obwd sterowania maszyny pozwala na kilka jednoczesnych ruchw, prby przeprowadza si w najmniej sprzyjajcych warunkach, zwykle przy kojarzeniu odpowiednich ruchw. 339 Wytrzymao mechaniczna wspczynniki przecienia dla prb dynamicznych Ostatni akapit sekcji 4.1.2.3 ma zastosowanie do maszyn podnoszcych i wyposaenia wymiennego do podnoszenia, ktre poddaje si dynamicznej prbie przecienia. Nie ma on zastosowania do osprztu do podnoszenia zob. 331 i 333: komentarze do sekcji 4.1.1 lit. d) i f) oraz 350352: komentarze do sekcji 4.1.3. Przy projektowaniu i wykonywaniu maszyny, w tym przy obliczeniach wytrzymaoci i statecznoci, naley uwzgldni wspczynnik stosowany w dynamicznej prbie przecienia, ktrej poddana zostanie maszyna. Celem tego wymagania jest zapewnienie, aby maszyna funkcjonowaa prawidowo i nie ulega uszkodzeniu podczas uytkowania.
322
W sekcji 4.1.2.3 stwierdza si, e wspczynniki przecienia stosowane w prbach dynamicznych musz gwarantowa odpowiedni poziom bezpieczestwa. Wybr wspczynnika przecienia musi si zatem opiera na ocenie ryzyka przeprowadzonej przez producenta. W sekcji 4.1.2.3 wskazano take wspczynnik przecienia, jaki przyjmuje si z reguy. Wspczynnik przecienia okrelony w sekcji 4.1.2.3 moe by nieodpowiedni dla poszczeglnych kategorii maszyn podnoszcych lub osprztu do podnoszenia. Wspczynniki przecienia wyszczeglnione w sekcji 4.1.2.3 naley stosowa, jeeli nie istniej bardziej odpowiednie wspczynniki przecienia, ktre wskazano w odpowiednich normach zharmonizowanych, lub ktrych zastosowanie zostao naleycie uzasadnione w dokumentacji technicznej producenta Zastosowanie waciwej normy zharmonizowanej, ktra okrela taki alternatywny wspczynnik przecienia, stanowi podstaw domniemania zgodnoci z wymaganiem ustanowionym w sekcji 4.1.2.3 zob. 110: komentarze do art. 7 ust. 2. W przypadku maszyn podnoszcych w wskim znaczeniu i wyposaenia wymiennego do podnoszenia prby dynamiczne, o ktrych mowa w sekcji 4.1.2.3, s zasadniczo prbami jednostkowymi zob. 350352: komentarze do sekcji 4.1.3 W zasadzie nie ma obowizku, aby prby te byy przeprowadzane przez jednostki badawcze, ktre s niezalene lub s stron trzeci, lecz w przypadku maszyn podnoszcych bdcych przedmiotem badania typu WE lub procedury penego zapewnienia jakoci prby moe przeprowadzi Jednostka Notyfikowana zob. 129 i 130: komentarze do art. 12 ust. 3 i 4, 388: komentarze do zacznika IV pkt 16 i 17 oraz 398: komentarze do zacznika IX pkt 3.2. Prb dynamicznych wykonywanych w celu sprawdzenia zgodnoci maszyn z zasadniczymi wymaganiami dyrektywy w sprawie maszyn nie naley myli z prbami, ktre mog by przewidziane w przepisach krajowych dotyczcych kontroli maszyn podnoszcych podczas ich pracy zob. 140: komentarze do art. 15.
323
4.1.2.4
Krki, bbny, koa, liny i acuchy
rednica krkw, bbnw i k musi by proporcjonalna do rozmiaru lin lub acuchw, do ktrych mona je zamontowa. Bbny i koa musz by zaprojektowane, wykonane i zainstalowane w taki sposb, aby wsppracujce z nimi liny lub acuchy mogy zosta nawinite, nie spadajc. Na linach uywanych bezporednio do podnoszenia lub podtrzymywania adunkw nie mog wystpowa adne zaplecenia, z wyjtkiem zaplece na kocwkach. Jednake, zaplecenia takie s dopuszczalne w instalacjach zaprojektowanych do regularnej modyfikacji w zalenoci od potrzeb. Wspczynnik bezpieczestwa dla caych lin i ich kocwek musi by tak dobrany, aby zapewni odpowiedni poziom bezpieczestwa. Warto tego wspczynnika wynosi z reguy 5. Wspczynnik bezpieczestwa acuchw do podnoszenia musi by tak dobrany, aby zapewni odpowiedni poziom bezpieczestwa. Warto tego wspczynnika wynosi z reguy 4. W celu sprawdzenia doboru odpowiedniego wspczynnika bezpieczestwa, producent lub jego upowaniony przedstawiciel musi przeprowadzi odpowiednie prby dla kadego typu acucha i liny zastosowanej bezporednio do podnoszenia adunku oraz dla kocwek lin, lub zleci przeprowadzenie takich prb. 340 Krki, bbny, koa, liny i acuchy Wymagania okrelone w sekcji 4.1.2.4 zacznika I maj zastosowanie do krkw, bbnw, k, lin i acuchw wbudowanych w maszyny podnoszce lub w wyposaenie wymienne do podnoszenia. Elementy skadowe osprztu do podnoszenia podlegaj wymaganiom szczegowym okrelonym w sekcji kolejnej, tj. sekcji 4.1.2.5. Wymagania ustanowione w akapicie pierwszym i drugim sekcji 4.1.2.4 dotyczce kompatybilnoci krkw, k i bbnw z linami lub acuchami, z ktrymi maj by uytkowane, maj na celu: zagwarantowa, e liny lub acuchy nie bd ulega nadmiernemu zuyciu w wyniku nawijania na krki, bbny lub koa; zagwarantowa, e liny lub acuchy nie bd spada z krkw, k lub bbnw, na ktrych s nawinite.
Stosunki wymiarw i kompatybilno krkw, bbnw i k oraz acuchw i lin s zazwyczaj okrelone w odpowiednich normach zharmonizowanych. Zgodnie z akapitem trzecim sekcji 4.1.2.4 nie dozwolone jest splatanie lin nonych, z wyjtkiem kocwek. W zdaniu drugim tego akapitu uznaje si jednak, e zaplecenia mog by niezbdne w przypadku pewnych kategorii maszyn, takich jak na przykad urzdzenia transportu linowego przeznaczone do przemieszczania wycznie towarw lub przejezdne wcigarki zrywkowe do pozyskiwania surowca drzewnego, ktre wykorzystuj dugie liny zaprojektowane do regularnej modyfikacji w zalenoci od potrzeb lub w celu przeprowadzenia dozwolonych napraw.
324
W sekcji 4.1.2.4 stwierdza si, e wspczynniki bezpieczestwa lin i acuchw musz zapewnia odpowiedni poziom bezpieczestwa. Wymiarowanie lin i acuchw musi wic opiera si na ocenie ryzyka przeprowadzonej przez producenta maszyny podnoszcej lub osprztu do podnoszenia. W sekcji 4.1.2.4 ujto take wspczynnik bezpieczestwa, jaki naley z reguy uwzgldni przy wymiarowaniu lin i acuchw. Wspczynniki bezpieczestwa okrelone w sekcji 4.1.2.4 mog by nieodpowiednie dla poszczeglnych elementw lub dla poszczeglnych kategorii maszyn podnoszcych. Wspczynniki bezpieczestwa okrelone w sekcji 4.1.2.4 naley stosowa, jeeli nie istniej bardziej odpowiednie wspczynniki bezpieczestwa, ktre podano w odpowiednich normach zharmonizowanych lub ktrych uycie zostao naleycie uzasadnione w sporzdzonej przez producenta dokumentacji technicznej maszyny podnoszcej lub osprztu do podnoszenia zob. 392: komentarze do zacznika VII A pkt 1 lit. a). Zastosowanie waciwej normy zharmonizowanej, ktra okrela taki alternatywny wspczynnik bezpieczestwa, stanowi podstaw domniemania zgodnoci z wymaganiem ustanowionym w sekcji 4.1.2.4 zob. 110: komentarze do art. 7 ust. 2. Akapit ostatni sekcji 4.1.2.4 zawiera wymaganie przeprowadzenia prb w celu sprawdzenia, czy wspczynnik bezpieczestwa dla acuchw lub lin stosowanych bezporednio do podnoszenia adunku oraz ich kocwek jest odpowiedni. W celu zastosowania wspczynnika bezpieczestwa naley zna minimaln si zrywajc dla danego acucha lub liny zob. 330: komentarze do sekcji 4.1.1 lit. c). W przypadku acuchw i lin przeznaczonych do podnoszenia prby konieczne do ustalenia minimalnej siy zrywajcej acucha lub liny s przeprowadzane zazwyczaj przez producenta acucha lub liny i opisane szczegowo we waciwym certyfikacie zob. 357: komentarze do sekcji 4.3.1 zacznika I. Jeli jednak producent maszyny podnoszcej, osprztu do podnoszenia lub wyposaenia wymiennego do podnoszenia sam wytwarza acuchy, liny lub ich kocwki, musi przeprowadzi niezbdne prby lub zleci ich przeprowadzenie. Wyniki prb naley doczy do sporzdzonej przez producenta dokumentacji technicznej maszyny zob. 392: komentarze do zacznika VII A pkt 1 lit. a). Prby wspomniane w sekcji 4.1.2.4 s badaniami typu, ktre maj suy dowiadczalnemu sprawdzeniu oblicze wytrzymaoci wykonanych przez producenta. Nie ma zazwyczaj obowizku, aby takie prby byy przeprowadzane przez jednostki badawcze, ktre s niezalene lub s stron trzeci, lecz w przypadku maszyn podnoszcych bdcych przedmiotem badania typu WE lub procedury penego zapewnienia jakoci prby moe przeprowadzi Jednostka Notyfikowana zob. 129 i 130: komentarze do art. 12 ust. 3 i 4 oraz komentarze do zacznika IX. Prb tych nie naley myli z prbami, ktre mog by przewidziane w przepisach krajowych dotyczcych kontroli maszyn podnoszcych lub osprztu do podnoszenia podczas ich pracy zob. 140: komentarze do art. 15.
325
4.1.2.5
Osprzt do podnoszenia i jego czci skadowe
Wymiary osprztu do podnoszenia jego czci skadowych musz by dobierane z naleytym uwzgldnieniem procesw zmczenia i starzenia materiau podczas okrelonej liczby cykli roboczych, odpowiadajcej oczekiwanemu okresowi uytkowania okrelonemu w warunkach pracy dla danego zastosowania. Ponadto: a) wspczynnik bezpieczestwa lin stalowych z kocwkami musi by tak dobrany, aby zapewni odpowiedni poziom bezpieczestwa; warto tego wspczynnika wynosi z reguy 5. Zaplecenia lub ptle mog wystpowa wycznie na kocwkach liny; b) w przypadku zastosowania acuchw o ogniwach spawanych lub zgrzewanych, musz to by acuchy o ogniwach krtkich. Wspczynnik bezpieczestwa dla acuchw musi by tak dobrany, aby zapewni odpowiedni poziom bezpieczestwa; jego warto wynosi z reguy 4; c) wspczynnik bezpieczestwa dla lin lub zawiesi wkiennych zaley od materiau, metody wykonania, wymiarw i zastosowania. Wspczynnik ten musi by tak dobrany, aby zapewni odpowiedni poziom bezpieczestwa; jego warto wynosi z reguy 7, pod warunkiem e uyte materiay s wysokiej jakoci, a metoda produkcji jest odpowiednia do zamierzonego zastosowania. W przeciwnym razie, warto wspczynnika z reguy zwiksza si, aby zapewni rwnowany poziom bezpieczestwa. Liny i zawiesia wkienne musz by pozbawione wzw, pocze i zaplece, poza kocwkami; wyjtek stanowi zawiesia tworzce zamknit ptl bez koca; d) wspczynnik bezpieczestwa wszystkich metalowych czci skadowych stanowicych cz zawiesi lub stosowanych wraz z zawiesiami musi by tak dobrany, aby zapewni odpowiedni poziom bezpieczestwa; warto tego wspczynnika wynosi z reguy 4; e) maksymalny udwig zawiesia wielocignowego okrela si na podstawie wspczynnika bezpieczestwa najsabszego cigna; liczby cigien i wspczynnika redukcyjnego, ktry zaley od konfiguracji zawiesia; f) w celu sprawdzenia doboru waciwego wspczynnika bezpieczestwa producent lub jego upowaniony przedstawiciel musi przeprowadzi odpowiednie prby dla kadego typu elementw, o ktrych mowa w lit. a), b), c) i d), lub zleci przeprowadzenie takich prb.
341 Osprzt do podnoszenia i jego czci skadowe Wymagania okrelone w sekcji 4.1.2.5 maj zastosowanie do osprztu do podnoszenia i jego czci skadowych zob. 43: komentarze do art. 2 lit. d). Czci skadowe w kontekcie sekcji 4.1.2.5 odnosz si do elementw, ktre mona wbudowa w osprzt do podnoszenia i ktre s istotne dla jego bezpieczestwa. Wymaganie okrelone w akapicie pierwszym sekcji 4.1.2.5 stanowi uzupenienie wymaga ustanowionych w pierwszych trzech akapitach sekcji 4.1.2.3 oraz wymaga oglnych dotyczcych ryzyka uszkodzenia podczas pracy, zawartego w sekcji 1.3.2.
326
Naley zauway, e zaoenia przyjte przy projektowaniu osprztu do podnoszenia i jego czci skadowych w odniesieniu do warunkw ich uytkowania oraz moliwego do przewidzenia okresu uytkowania musz by spjne z dostarczonymi przez producenta instrukcjami w zakresie ich inspekcji i konserwacji oraz z kryteriami ich wymiany zob. 207: komentarze do sekcji 1.3.2 i 272: komentarze do sekcji 1.7.4.2 lit. r). W sekcji 4.1.2.5 okrelono, e wspczynniki bezpieczestwa dla czci skadowych osprztu do podnoszenia musz gwarantowa odpowiedni poziom bezpieczestwa. Wymiarowanie takich czci skadowych musi si wic opiera na ocenie ryzyka przeprowadzonej przez producenta osprztu do podnoszenia. W literach a)d) sekcji 4.1.2.5 wskazano wspczynniki bezpieczestwa, jakie naley z reguy uwzgldni przy wymiarowaniu czci skadowych osprztu do podnoszenia. Wspczynniki bezpieczestwa okrelone w sekcji 4.1.2.5 mog nie by odpowiednie dla poszczeglnych czci skadowych lub dla poszczeglnych kategorii osprztu do podnoszenia. Naley stosowa wspczynniki bezpieczestwa wymienione w sekcji 4.1.2.5, chyba e istniej bardziej odpowiednie wspczynniki bezpieczestwa, ktre okrelono w odpowiednich normach zharmonizowanych lub s naleycie uzasadnione w dokumentacji technicznej producenta. Zastosowanie waciwej normy zharmonizowanej, ktra okrela taki alternatywny wspczynnik bezpieczestwa, stanowi podstaw domniemania zgodnoci z wymaganiem ustanowionym w sekcji 4.1.2.5 zob. 110: komentarze do art. 7 ust. 2. Litera f) sekcji 4.1.2.5 zawiera wymaganie przeprowadzenia prb w celu sprawdzenia, czy czci skadowe osprztu do podnoszenia, o ktrych mowa w lit. a)d), zaprojektowano i wykonano przy zaoeniu odpowiedniego wspczynnika bezpieczestwa. W celu zastosowania wspczynnika bezpieczestwa naley zna minimaln si zrywajc danej czci skadowej zob. 330: komentarze do sekcji 4.1.1 lit. c). W przypadku acuchw, lin lub pasw prby konieczne do ustalenia minimalnej siy zrywajcej samego acucha, liny lub pasw przeprowadza zazwyczaj producent acucha, liny lub pasw, ktry wskazuje je we waciwym certyfikacie zob. 357: komentarze do sekcji 4.3.1 zacznika I. W przypadku innych czci skadowych konieczne prby moe przeprowadzi lub zleci producent czci skadowych lub producent osprztu do podnoszenia. Jeli cz skadow osprztu do podnoszenia produkuje si w jednym egzemplarzu lub w niewielkiej serii, przeprowadzanie prb, w wyniku ktrych cz skadowa nie bdzie si nadawaa do uycia, moe by niepraktyczne. W takiej sytuacji producent osprztu do podnoszenia musi sprawdzi innymi stosownymi metodami, takimi jak obliczenia projektowe, czy wspczynnik bezpieczestwa dla czci skadowej stosowanej w osprzcie do podnoszenia jest odpowiedni. Prby, o ktrych mowa w sekcji 4.1.2.5 lit. f), s prbami typu. Nie ma obowizku, aby takie prby byy przeprowadzane przez jednostki badawcze, ktre s niezalene lub s stron trzeci. Prb tych nie naley myli z prbami, ktre mog by przewidziane w przepisach krajowych dotyczcych kontroli maszyn podnoszcych podczas ich pracy zob. 140: komentarze do art. 15. Stosowne obliczenia i sprawozdania przedstawiajce wyniki prb wspomnianych w sekcji 4.1.2.5 lit. f) naley doczy do dokumentacji technicznej producenta
327
dotyczcej osprztu do podnoszenia zob. 392: komentarze do zacznika VII A pkt 1 lit. a). 4.1.2.6 Sterowanie ruchami
Urzdzenia do sterowania ruchami musz dziaa w taki sposb, aby maszyny, na ktrych s one zainstalowane byy bezpieczne. a) Maszyny musz by tak zaprojektowane i wykonane lub wyposaone w takie urzdzenia, aby amplituda ruchu ich czci skadowych nie przekraczaa okrelonych granic. W odpowiednich przypadkach rozpoczcie pracy przez takie urzdzenie musi zosta poprzedzone ostrzeeniem. b) W przypadku gdy mona manewrowa jednoczenie w tym samym miejscu kilkoma maszynami stacjonarnymi lub maszynami na szynach, co moe grozi kolizj, projekt i wykonanie takich maszyn musi umoliwia zamontowanie ukadw zapobiegajcych takiemu ryzyku. c) Maszyny musz by zaprojektowane i wykonane tak, aby adunki nie mogy przesuwa si w sposb stwarzajcy niebezpieczestwo lub nieoczekiwanie spada, nawet w przypadku czciowego lub cakowitego odcicia zasilania, lub kiedy operator przestaje kierowa maszyn. d) W normalnych warunkach pracy nie moe istnie moliwo opuszczenia adunku wycznie za pomoc hamulca ciernego, z wyjtkiem tych maszyn, ktrych funkcja wymaga takiego sposobu dziaania. e) Urzdzenia chwytajce musz by zaprojektowane i wykonane w taki sposb, aby zapobiega przypadkowemu upuszczeniu adunku. 342 Sterowanie ruchami Wymagania okrelone w sekcji 4.1.2.6 maj zastosowanie do maszyn podnoszcych w wskim znaczeniu, wyposaenia wymiennego do podnoszenia i w stosownych przypadkach do elementw bezpieczestwa montowanych w celu zapewnienia bezpieczestwa podnoszenia. Mog mie rwnie zastosowanie do osprztu do podnoszenia ze sterowanymi czciami ruchomymi. Wymaganie okrelone w zdaniu pierwszym sekcji 4.1.2.6 stanowi wymaganie oglne odnoszce si do wszystkich urzdze sterujcych ruchami maszyny lub adunku. Litera a) sekcji 4.1.2.6 dotyczy granicznych wartoci amplitudy ruchu, w przypadkach gdy s one niezbdne do zapewnienia bezpieczestwa dziaania. W pewnych przypadkach wymaganie to mona speni dziki odpowiedniemu zaprojektowaniu ukadu napdowego i ukadu sterowania. W pozostaych przypadkach w celu spenienia tego wymagania konieczne moe by rwnie zamontowanie urzdze ograniczajcych ruch poruszajcych si czci, takich jak na przykad ograniczniki mechaniczne, wyczniki kracowe lub zderzaki. Litera b) sekcji 4.1.2.6 dotyczy ryzyka kolizji z udziaem maszyn stacjonarnych lub poruszajcych si po szynach. Ryzyko kolizji moe wystpowa w sytuacjach, gdy w tym samym obszarze pracy eksploatuje si kilka maszyn, czyli na przykad gdy na jednej budowie zainstalowano co najmniej dwa urawie wieowe lub gdy w tym
328
samym budynku zainstalowano co najmniej dwie suwnice bramowe. W przypadku maszyn podnoszcych przeznaczonych do uytkowania w sytuacjach, gdy ryzyko to istnieje, producent musi zagwarantowa, e moliwe bdzie zamontowanie w maszynie koniecznych urzdze antykolizyjnych, oraz dostarczy konieczne instrukcje montau. Litera c) sekcji 4.1.2.6 dotyczy ryzyka niekontrolowanych ruchw adunku. Takie ruchy mog obejmowa niekontrolowany ruch adunku w gr lub w d pod wpywem jego wasnego ciaru lub przeciwwagi. rodki podejmowane w celu spenienia tego wymagania obejmuj na przykad zamontowanie hamulcw uruchamianych w momencie odcicia dopywu energii, zaworw zwrotnych w siownikach hydraulicznych oraz chwytaczy dziaajcych na prowadnice dwigw i podestw. Przedmiotowe wymaganie nie wyklucza wszystkich przypadkw pynicia adunku, gdy niewielki ruch adunku nie powoduje ryzyka. Normy zharmonizowane mog okrela maksymaln akceptowaln amplitud lub prdko ruchw. Przy niektrych typach maszyn podnoszcych, takich jak na przykad podnoniki do obsugi pojazdw, w przypadku ktrych niedopuszczalny jest jakikolwiek ruch adunku z pooenia, do jakiego zosta podniesiony, wymagane moe by zamontowanie urzdze blokujcych w celu spenienia tego wymagania. Litera d) sekcji 4.1.2.6 ustanawia wymaganie dotyczce opuszczania adunku, ktre ma zastosowanie do wikszoci maszyn podnoszcych, poniewa hamulec cierny nie stanowi zazwyczaj niezawodnego rodka kontrolujcego ruch opuszczania. Litera e) sekcji 4.1.2.6 ma zastosowanie do projektu urzdze utrzymujcych adunek, niezalenie od tego, czy s czci maszyny podnoszcej, czy osprztu do podnoszenia. Najczciej stosowanym rodkiem spenienia tego wymagania jest zapadka zabezpieczajca zamontowana na haku. Dla innego typu urzdze utrzymujcych adunek rodki niezbdne do spenienia tego wymagania obejmuj na przykad zamontowanie rezerwowej pompy prniowej w podnoniku prniowym lub akumulatora awaryjnego w chwytnikach elektromagnetycznych. 4.1.2.7 Ruchy adunkw podczas przemieszczania
Stanowisko operatora maszyny musi by umiejscowione w sposb zapewniajcy moliwie jak najszerszy widok trajektorii czci ruchomych, w celu uniknicia kolizji z osobami, sprztem lub innymi maszynami, ktre mog manewrowa w tym samym czasie i stwarza tym samym potencjalne zagroenie. Maszyny o adunkach prowadzonych musz by zaprojektowane i wykonane w taki sposb, aby zapobiec obraeniom osb powodowanym przez ruch adunku, podstawy adunkowej lub przeciwwagi, jeeli jest. 343 Zapobieganie ryzyku kolizji Akapit pierwszy sekcji 4.1.2.7 ma zastosowanie do maszyn podnoszcych lub wyposaenia wymiennego do podnoszenia, ktrych dziaanie znajduje si pod sta kontrol operatora. W takich przypadkach stanowisko operatora musi by tak umiejscowione i zaprojektowane, aby zapewni operatorowi jak najlepsz widoczno przemieszczania adunku. W niektrych przypadkach w celu spenienia tego wymagania ruchome musi by take stanowisko operatora. W pozostaych
329
przypadkach mona zapewni zdalne sterowanie, aby umoliwi operatorowi kontrolowanie przemieszczania adunku z miejsca, z ktrego ma on odpowiedni widoczno. W przypadku przejezdnej maszyny podnoszcej wymaganie okrelone w akapicie pierwszym sekcji 4.1.2.7 stanowi uzupenienie wymagania okrelonego w akapicie pierwszym sekcji 3.2.1 zacznika I. Akapit drugi sekcji 4.1.2.7 ma zastosowanie do maszyn podnoszcych o adunku prowadzonym, wyposaenia wymiennego do podnoszenia o adunku prowadzonym i w stosownych przypadkach elementw bezpieczestwa montowanych w celu zapewnienia bezpieczestwa operacji podnoszenia zob. 329: komentarze do sekcji 4.1.1 lit. b). W przypadku takich maszyn przemieszczanie podstawy adunkowej, adunku i ewentualnej przeciwwagi na og nie znajduje si pod sta kontrol operatora. rodki podejmowane, aby zapobiec ryzyku obrae osb w wyniku kontaktu z podstaw adunkow, adunkiem lub przeciwwag, zale od oceny ryzyka. W pewnych przypadkach, na przykad przy duych prdkociach, obszar w obrbie trajektorii podstawy adunkowej, adunku lub przeciwwagi musi by cakowicie niedostpny podczas normalnego trybu pracy poprzez jego umiejscowieniu lub zastosowaniu oson. W pozostaych przypadkach, na przykad przy maej prdkoci, istnieje moliwo eliminowania ryzyka obrae dziki mocowaniu urzdze ochronnych do podstawy adunkowej zob. 347: komentarze do sekcji 4.1.2.8.3 zacznika I. 4.1.2.8 Maszyny obsugujce stae przystanki
344 Maszyny obsugujce stae przystanki Wymagania zawarte w sekcji 4.1.2.8 maj zastosowanie do rnych urzdze podnoszcych nieobjtych zakresem zmienionej dyrektywy 95/16/WE w sprawie dwigw nie odpowiadaj definicji dwigu zawartej w art. 1 dyrektywy w sprawie dwigw lub poniewa s wyczone z zakresu dyrektywy w sprawie dwigw przez przepisy zawarte w art. 1 ust. 3 tej dyrektywy zob. 151: komentarze do art. 24. Maszyny obsugujce stae przystanki to maszyny przeznaczone do transportu towarw, osb lub towarw i osb midzy wyznaczonymi poziomami lub pitrami budowli lub konstrukcji. Do maszyn obsugujcych stae przystanki zalicza si na przykad dwigi towarowe, dwigi budowlane towarowe i osobowe, dwigi poczone z maszynami, takimi jak na przykad urawie wieowe, turbiny wiatrowe, dwigi umoliwiajce dostp do stanowiska pracy, dwigi domowe, platformy podnoszce dla osb z ograniczon zdolnoci poruszania si i dwigi schodowe. Naley odrnia maszyny obsugujce stae przystanki od maszyn sucych do umoliwienia dostpu do stanowisk na wysokoci, w przypadku ktrych przewidziane jest wejcie na podstaw adunkow i zejcie z niej jedynie na jednym poziomie (zazwyczaj na poziomie terenu), takich jak na przykad podesty ruchome masztowe samowznoszce lub platformy robocze wiszce, do ktrych nie maj zastosowania wymagania okrelone w sekcji 4.1.2.8. Maszyny speniajce obie wyej wymienione funkcje, czyli maszyny, ktre obsuguj stae przystanki mog rwnie by stosowane na przykad jako podesty umoliwiajce dostp do stanowisk znajdujcych si w ich strefie przemieszczania,
330
podlegaj wymaganiom okrelonym w sekcji 4.1.2.8 ze wzgldu na zagroenia zwizane z funkcj obsugi staych przystankw. 4.1.2.8.1 Ruchy podstawy adunkowej
Przemieszczanie si podstawy adunkowej maszyny obsugujcej stae przystanki musi by sztywno prowadzone do przystankw i na przystanki. Ukad noycowy rwnie jest traktowany jako sztywne prowadzenie. 345 Ruchy podstawy adunkowej Celem wymagania okrelonego w sekcji 4.1.2.8.1 jest zapewnienie bezpiecznego prowadzenia do przystankw podstawy adunkowej maszyny obsugujcej stae przystanki, przy unikniciu ryzyka kolizji z konstrukcjami i urzdzeniami na przystankach oraz zapewnienie osignicia przez podstaw adunkow pooenia pozwalajcego na bezpieczne transportowanie towarw, osb lub towarw i osb midzy podstaw adunkow a przystankami zob. 329: komentarze do sekcji 4.1.1 lit. b). 4.1.2.8.2 Dostp na podstaw adunkow
Jeeli na podstaw adunkow maj dostp osoby, maszyna musi by zaprojektowana i wykonana tak, aby zapewni, e podstawa adunkowa podczas wchodzenia na ni pozostaje nieruchoma, w szczeglnoci za podczas zaadunku i rozadunku. Maszyna musi by zaprojektowana i wykonana tak, aby zapewni, e rnica poziomw pomidzy podstaw adunkow a obsugiwanym pomostem nie stwarza ryzyka potknicia si. 346 Dostp do podstawy adunkowej Wymaganie okrelone w akapicie pierwszym sekcji 4.1.2.8.2 dotyczy ryzyka powodowanego niezamierzonym przemieszczaniem podstawy adunkowej podczas zaadunku i rozadunku lub podczas wchodzenia na podstaw adunkow albo schodzenia z niej na przystankach. W celu spenienia tego wymagania mechanizm podnoszcy i ukad sterowania musz by tak zaprojektowane, aby podstawa adunkowa pozostaa na przystanku w czasie, kiedy jest dostpna. Stosowanie wymagania okrelonego w akapicie pierwszym sekcji 4.1.2.8.2 nie wyklucza poziomowania podstawy adunkowej, pod warunkiem e takie poziomowanie zostaje zakoczone zanim osoby bd miay dostp na podstaw adunkow. Ponadto niezbdne moe by rwnie ponowne poziomowanie, jeeli poziom podstawy adunkowej jest podatny na zmiany w trakcie zaadunku lub rozadunku. Wymaganie okrelone w akapicie drugim sekcji 4.1.2.8.2 stanowi uzupenienie wymagania oglnego okrelonego w sekcji 1.5.15 zacznika I. Maszyny obsugujce stae przystanki, ktrych podstawa adunkowa jest dostpna dla osb, musz posiada odpowiedni poziom dokadnoci zatrzymywania si, aby zapobiec ryzyku potknicia si w czasie wchodzenia na podstaw adunkow lub schodzenia z niej. Wymaganie to ma zastosowanie niezalenie od tego, czy dostp na podstaw
331
adunkow zosta przewidziany w odniesieniu do transportu osb, czy jedynie w celu zaadunku towarw. 4.1.2.8.3 Ryzyko powodowane kontaktem z ruchom podstaw adunkow
Jeeli jest to konieczne w celu spenienia wymaga wyraonych w sekcji 4.1.2.7 ustp drugi, strefa przemieszczania musi by niedostpna podczas normalnego trybu pracy. Jeeli podczas kontroli lub konserwacji, istnieje ryzyko, e osoby znajdujce si pod lub nad podstaw adunkow mog ulec zgnieceniu midzy podstaw adunkow a jakimikolwiek czciami staymi, musi by zapewniona dostateczna wolna przestrze w postaci materialnego schronienia albo za pomoc urzdzenia mechanicznego blokujcego ruch podstawy adunkowej. 347 Kontakt z ruchom podstaw adunkow Wymaganie okrelone w akapicie pierwszym sekcji 4.1.2.8.3 ma zastosowanie do maszyn podnoszcych w wskim znaczeniu, obsugujcych stae przystanki i w stosownych przypadkach do elementw bezpieczestwa montowanych w celu zapewnienia bezpieczestwa podnoszenia przy obsudze staych przystankw. Stanowi ono uzupenienie wymagania okrelonego w akapicie drugim sekcji 4.1.2.7. Wymaganie okrelone w akapicie pierwszym sekcji 4.1.2.8.3 oznacza, e w odniesieniu do maszyn obsugujcych stae przystanki oglna zasada jest taka, e strefa przemieszczania musi by niedostpna dla osb w trakcie normalnego trybu pracy albo poprzez jej umiejscowienie, albo poprzez zastosowanie oson. Ewentualne wyjtki od tej zasady oglnej stanowi maszyny, w przypadku ktrych nie jest moliwe stworzenie niedostpnej strefy przemieszczania, takie jak na przykad dwigi schodowe lub platformy podnoszce dla osb z ograniczon zdolnoci poruszania. W takich przypadkach naley zapobiec ryzyku kontaktu z osobami przy zastosowaniu innych rodkw. Zazwyczaj niezbdne jest zastosowanie kilku rodkw, takich jak np. maa prdko, elementy sterownicze wymagajce podtrzymywania i urzdzenia ochronne czue na nacisk. Dostp do strefy przemieszczania moe by natomiast potrzebny w celu przeprowadzenia kontroli lub konserwacji. Wymaganie okrelone w akapicie drugim sekcji 4.1.2.8.3 dotyczy ryzyka, e osoba znajdujca si w strefie przemieszczania w celu przeprowadzenia inspekcji lub konserwacji zostanie zgnieciona midzy podstaw adunkow a ogranicznikami strefy przemieszczania bd przeszkodami znajdujcymi si nad lub pod podstaw adunkow w przypadku wystpienia niezamierzonego przemieszczenia podstawy adunkowej. Mona skutecznie zapobiec temu ryzyku poprzez zapewnienie stale dostpnej dostatecznej wolnej przestrzeni nad i pod podstaw adunkow w jej najwyszym i najniszym pooeniu tak, aby osoby tam pracujce unikny zgniecenia. Jeeli nie ma wystarczajcego miejsca, aby zapewni tak stale woln przestrze, naley zastosowa urzdzenia mechaniczne w celu zablokowania podstawy adunkowej w bezpiecznym pooeniu. Musi istnie moliwo uruchomienia takich urzdze ochronnych z bezpiecznego miejsca.
332
4.1.2.8.4
Ryzyko powodowane adunkiem spadajcym z podstawy adunkowej
Jeeli istnieje ryzyko powodowane adunkiem spadajcym z podstawy adunkowej, maszyna musi by zaprojektowana i wykonana tak, aby zapobiec takiemu ryzyku. 348 adunek spadajcy z podstawy adunkowej Wymaganie okrelone w sekcji 4.1.2.8.4 jest wyraone w oglny sposb i jego praktyczne zastosowanie zaley od oceny ryzyka powodowanego spadajcym adunkiem. Do czynnikw, ktre naley wzi pod uwag, nale na przykad wysoko, na jak podnoszony jest adunek, prdko przemieszczania, wielko, ksztat i masa adunku, ktry ma by podnoszony przez maszyn, ewentualna obecno osb pod podstaw adunkow oraz konstrukcja samej podstawy adunkowej. Normalnym sposobem spenienia tego wymagania jest wyposaenie podstawy adunkowej w barier materialn zapobiegajc spadaniu adunku. 4.1.2.8.5 Przystanki
Naley wyeliminowa ryzyko kontaktu osb znajdujcych si na przystankach z przemieszczajc si podstaw adunkow lub innymi czciami ruchomymi. Jeeli istnieje ryzyko wpadnicia osb do strefy przemieszczania gdy na przystanku nie ma podstawy adunkowej, naley zamontowa osony zapobiegajce takiemu ryzyku. Osony nie mog otwiera si w kierunku strefy przemieszczania. Musz one by wyposaone w urzdzenie ryglujce sterowane poprzez pooenie podstawy adunkowej, ktra uniemoliwia: niebezpieczne ruchy podstawy adunkowej, dopki osony nie s zamknite i zaryglowane, niebezpieczne otwarcie osony, dopki podstawa adunkowa nie zatrzyma si na odpowiednim przystanku. 349 Bezpieczestwo na przystankach Wymaganie okrelone w sekcji 4.1.2.8.5 dotyczy ryzyka w odniesieniu do osb na przystankach. Ma ono zastosowanie do maszyn podnoszcych w wskim znaczeniu, obsugujcych stae przystanki oraz w stosownych przypadkach do elementw bezpieczestwa montowanych w celu zapewnienia bezpieczestwa takiego podnoszenia. Uwzgldniono dwa rodzaje ryzyka: ryzyko kontaktu z przemieszczajc si podstaw adunkow lub innymi czciami ruchomymi maszyny (takie jak na przykad ryzyko uderzenia lub zgniecenia przez podstaw adunkow lub ryzyko uwizienia przez czci ruchome) oraz ryzyko spadnicia osoby z wysokoci do strefy przemieszczania, gdy na przystanku nie ma podstawy adunkowej. Zazwyczaj mona stosowa te same rodki w celu ochrony przez oboma rodzajami ryzyka. Producent dwigu schodowego musi podj rodki w celu zmniejszenia ryzyka spadnicia ze schodw podczas wchodzenia na dwig i schodzenia z dwigu, jednak nie wymaga si od niego montowania oson, aby zapobiec ryzyku spadnicia ze schodw na przystankach, poniewa takie ryzyko istnieje niezalenie od instalacji tego rodzaju dwigu.
333
Osonami ryglujcymi, o ktrych mowa w akapicie drugim sekcji 4.1.2.8.5, mog by drzwi przystankowe uniemoliwiajce dostp do strefy przemieszczania w czasie, w ktrym podstawa adunkowa nie znajduje si przy danym przystanku, lub bariery uniemoliwiajce osobom dotarcie do strefy przemieszczania. Specyfikacje oson tego rodzaju zawarte s w normach zharmonizowanych odnoszcych si do poszczeglnych kategorii maszyn. W odniesieniu do projektowania oson znajdujcych si na przystankach istotne mog rwnie by normy zharmonizowane dotyczce odlegoci bezpieczestwa 187 , projektowania oson ruchomych 188 , urzdze blokujcych dla oson 189 i rodkw zapobiegajcych spadaniu z pomostw lub przej umoliwiajcych dostp do maszyny 190 . Naley zauway, e urzdzenia ryglujce drzwi przystankowe dla maszyn przeznaczonych do przemieszczania osb midzy staymi przystankami s wczone do wykazu elementw bezpieczestwa podanych w zaczniku V zob. 389: komentarze do zacznika V pkt 17. 4.1.3 Przydatno do pracy zgodnie z przeznaczeniem
Kiedy maszyna podnoszca lub osprzt do podnoszenia jest wprowadzana do obrotu lub po raz pierwszy oddawana do uytku, producent lub jego upowaniony przedstawiciel musi zapewni, poprzez podjcie waciwych rodkw lub zlecenie ich podjcia, aby maszyny lub osprzt nony w stanie gotowym do uytku, zarwno obsugiwane rcznie jak i napdzane mechanicznie, mogy spenia swoje funkcje w sposb bezpieczny. Prby statyczne i dynamiczne okrelone w sekcji 4.1.2.3 musz by przeprowadzone na wszystkich maszynach podnoszcych gotowych do oddania do uytku. Jeeli maszyna nie moe by zmontowana w zakadzie producenta lub jego upowanionego przedstawiciela, naley podj waciwe rodki w miejscu uytkowania maszyny. W pozostaych przypadkach, rodki te mog zosta podjte w zakadzie producenta albo w miejscu uytkowania maszyny. 350 Sprawdzanie przydatnoci do pracy zgodnie z przeznaczeniem Wymaganie okrelone w akapicie pierwszym sekcji 4.1.3 ma zastosowanie do maszyn podnoszcych w wskim znaczeniu, do wyposaenia wymiennego do podnoszenia i do osprztu do podnoszenia. Celem tego wymagania jest zapewnienie integralnoci i prawidowoci funkcjonowania (zwanych przydatnoci do pracy zgodnie z przeznaczeniem) wszystkich maszyn podnoszcych, wszystkich wyposaenia wymiennego do podnoszenia lub caoci osprztu do podnoszenia, ktre s wprowadzane do obrotu i
187
188
EN 953:1997+A1:2009 Bezpieczestwo maszyn Osony Oglne wymagania dotyczce projektowania i budowy oson staych i ruchomych. EN 1088:1995+A2:2008 Bezpieczestwo maszyn Urzdzenia blokujce sprzone z osonami Zasady projektowania i doboru.
189
EN ISO 14122-2:2001 Maszyny Bezpieczestwo Stae rodki dostpu do maszyn Cz 2: Pomosty robocze i przejcia (ISO 14122-2:2001). 334
190
oddawane do uytku. Celem wymaga dotyczcych rodkw okrelonych w akapicie pierwszym sekcji 4.1.3 nie jest sprawdzenie konstrukcji maszyny, tylko sprawdzenie integralnoci konstrukcji i montau maszyny i prawidowego funkcjonowania elementw sterowniczych i urzdze ochronnych. Wymaganie to oznacza, e producent musi zapewni przeprowadzenie niezbdnych prb funkcjonalnych i inspekcji przed oddaniem maszyny przez uytkownika po raz pierwszy do uytku. Nie ma obowizku, aby takie prby byy przeprowadzane przez jednostk badawcz, ktra jest niezalena lub ktra jest stron trzeci. Mog one by przeprowadzane przez samego producenta lub ich przeprowadzenie moe by powierzone kadej kompetentnej osobie lub podmiotowi dziaajcym w jego imieniu. Nie naley myli rodkw niezbdnych dla sprawdzenia przydatnoci maszyny do pracy zgodnie z jej przeznaczeniem, podjtych przez producenta lub w jego imieniu po zmontowaniu maszyny i przed oddaniem jej po raz pierwszy do uytku, z prbami, ktre mog by przewidziane w przepisach krajowych dotyczcych kontroli maszyn podnoszcych w trakcie ich pracy zob. 140: komentarz do art. 15. 351 Prby statyczne i dynamiczne W akapicie drugim sekcji 4.1.3 stwierdza si, e do rodkw przewidzianych w akapicie pierwszym w odniesieniu do wszystkich maszyn podnoszcych w wskim znaczeniu lub do wszystkich wyposaenia wymiennego do podnoszenia naley zaliczy statyczne i dynamiczne prby przecienia, o ktrych mowa w sekcji 4.1.2.3. Zasadniczo prby statyczne i dynamiczne s badaniami jednostkowymi kadej maszyny po jej zmontowaniu i przed oddaniem jej po raz pierwszy do uytku. Jest to szczeglnie istotne w przypadku zastosowania w procesie produkcyjnym spawania rcznego ze wzgldu na fakt, e przeprowadzenie prb statycznych i dynamicznych z zastosowaniem wymaganego przecienia przyczynia si do odprenia spaww. W odniesieniu do niektrych kategorii maszyn produkowanych seryjnie, w przypadku ktrych wykorzystywane techniki produkcyjne i stosowanie naleycie udokumentowanego systemu kontroli jakoci umoliwiaj zagwarantowanie identycznych waciwoci kadej wyprodukowanej maszyny po jej cakowitym zmontowaniu, mona uzna, e prby statyczne i dynamiczne wykonywane na odpowiednich prbkach maszyny stanowi spenienie wymagania okrelonego w akapicie drugim sekcji 4.1.3. Warunki przeprowadzania prb statycznych i dynamicznych s zazwyczaj okrelone w normach zharmonizowanych dla danej kategorii maszyn. Odpowiednie sprawozdania z prb musz by zamieszczone w instrukcjach doczonych do maszyny zob. 361: komentarze do art. 4.4.2 lit. d). W niektrych normach zharmonizowanych zaproponowano wzory takich sprawozda z prb. 352 Sprawdzanie przydatnoci do pracy zgodnie z przeznaczeniem w miejscu uytkowania maszyny Poniewa rodki niezbdne dla zapewnienia przydatnoci do pracy zgodnie z przeznaczeniem przewidziane w akapicie pierwszym i drugim sekcji 4.1.3 naley wdraa po zmontowaniu maszyny, w akapicie trzecim sekcji 4.1.3 stwierdza si, e w odniesieniu do maszyn podnoszcych, takich jak na przykad due suwnice bramowe, ktrych nie mona zmontowa w zakadzie producenta a tylko w miejscu
335
uytkowania maszyny, niezbdne prby i inspekcje naley przeprowadza w miejscu uytkowania maszyny. W odniesieniu do pozostaych maszyn podnoszcych, ktre mog by montowane w zakadzie producenta, producent moe rwnie zdecydowa, czy niezbdne prby i inspekcje maj by przeprowadzone w jego zakadzie, czy w miejscu uytkowania maszyny. 4.2 4.2.1 WYMOGI W ODNIESIENIU DO MASZYN Z NAPDEM INNYM NI RCZNY Sterowanie ruchami
Do sterowania ruchami maszyny lub jej wyposaenia naley stosowa elementy sterownicze wymagajce podtrzymywania. Jednake, w przypadku wykonywania ruchw czciowych lub penych, przy ktrych nie istnieje ryzyko zwizane z moliwoci kolizji adunku lub maszyny, elementy te mona zastpi elementami sterowniczymi umoliwiajcymi automatyczne zatrzymywanie w wybranych pooeniach, bez staego oddziaywania przez operatora na element sterowniczy wymagajcy podtrzymywania. 353 Sterowanie ruchami maszyny i adunku Wymaganie okrelone w sekcji 4.2.1 ma zastosowanie do maszyn podnoszcych w wskim znaczeniu, do wyposaenia wymiennego do podnoszenia i do osprztu do podnoszenia zawierajcych sterowane czci ruchome. Celem stosowania elementw sterowniczych wymagajcych podtrzymywania jest zapewnienie staej kontroli operatora nad przemieszczaniem maszyny i adunku. Wyjtek od tej zasady oglnej okrelony w zdaniu drugim sekcji 4.2.1 ma zastosowanie do przemieszczania maszyny w przypadku, gdy nie istnieje ryzyko kolizji adunku lub maszyny z osobami, przeszkodami lub innymi maszynami. Wyjtek ten ma zastosowanie na przykad do kontroli nad przemieszczaniem adunku prowadzonego, jeeli strefa przemieszczania jest cakowicie niedostpna w trakcie normalnego trybu pracy. 4.2.2 Kontrola obcienia
Maszyny o maksymalnym udwigu nie mniejszym ni 1 000 kilogramw lub o momencie wywracajcym nie mniejszym ni 40 000 Nm musz by wyposaone w urzdzenia ostrzegajce kierowc i zapobiegajce niebezpiecznym ruchom w przypadku: przecienia, w wyniku przekroczenia maksymalnego udwigu albo przekroczenia maksymalnego dopuszczalnego momentu wskutek obcienia, lub przekroczenia momentu wywracajcego. 354 Zapobieganie przecieniu i przewrceniu Wymaganie okrelone w sekcji 4.2.2 ma zastosowanie do maszyn podnoszcych w wskim znaczeniu i do wyposaenia wymiennego do podnoszenia o maksymalnym udwigu nie mniejszym ni 1 000 kilogramw lub o momencie wywracajcym nie mniejszym ni 40 000 Nm oraz do elementw bezpieczestwa montowanych w takich maszynach w celu wyeliminowania przecienia i przewrcenia.
336
Celem wymagania okrelonego w sekcji 4.2.2 jest przeciwdziaanie uytkowaniu maszyny, celowemu lub niezamierzonemu, do podnoszenia adunku przekraczajcego maksymalny udwig okrelony przez producenta, lub uytkowania jej w sposb prowadzcy do przekroczenia momentu wywracajcego. Przecienie maszyny moe prowadzi do natychmiastowego uszkodzenia elementw nonych lub do runicia lub przewrcenia si maszyny. Powtarzajce si przecienie maszyny moe rwnie powodowa nadmierne zuycie elementw nonych, co po pewnym czasie prowadzi do uszkodzenia. W sekcji 4.2.2 wzito pod uwag fakt, e w moliwych do przewidzenia warunkach uytkowania operator moe nieprawidowo oceni ciar podnoszonego adunku, podj prb podniesienia zbyt cikiego adunku lub podniesienia adunku do pooenia, ktre doprowadzioby do utraty statecznoci. W zwizku z tym celem takiego przewidywalnego powyszego wymagania jest uniemoliwienie niewaciwego uycia maszyny zob. 173: komentarze do sekcji 1.1.2 lit. a). Wybr urzdze ochronnych zaley od kategorii i waciwoci danej maszyny. W odniesieniu do wikszoci kategorii maszyn podnoszcych urzdzenia, ktre maj by zamontowane, s okrelone w stosownych normach zharmonizowanych. Zasadniczo urzdzenia kontrolujce adunek i moment musz mierzy lub oblicza stosowne parametry, takie jak na przykad ciar i pooenie adunku oraz moment wywracajcy stwarzany przez adunek. Urzdzenia te musz ostrzega operatora, zanim osignita zostanie maksymalna warto udwigu lub momentu wywracajcego, aby mg on podj dziaania majce na celu niedopuszczenie do przecienia maszyny lub przemieszczenia adunku do pooenia, w ktrym nastpioby przewrcenie si maszyny. Urzdzenia ochronne musz by zintegrowane z ukadem sterowania w taki sposb, aby zapobiec niebezpiecznym ruchom maszyny lub adunku w przypadku przekroczenia maksymalnego obcienia roboczego lub momentu wywracajcego. Dozwolone jest przemieszczanie maszyny nie powodujce zagroenia. Niezbdne moe okaza si zapewnienie rodkw bocznikujcych urzdzenia kontrolujcych moment i adunek na przykad w celu przeprowadzenia prb przecienia lub sprowadzenia adunku z powrotem do bezpiecznego pooenia. W takim przypadku naley podj niezbdne rodki, aby zapobiec niewaciwemu uyciu urzdzenia bocznikujcego, na przykad za pomoc przecznika wyboru trybu zob. 204: komentarze do sekcji 1.2.5 lub poprzez takie umieszczenie sterujcego urzdzenia bocznikujcego, aby nie byo ono dostpne z normalnego stanowiska operatora. W przypadku maszyn przeznaczonych do uytkowania przez suby ratownicze moe by niezbdne umoliwienie wyszkolonym operatorom bocznikowanie nastawy urzdzenia kontrolujcego moment lub obcienie na przykad w celu zaegnania zagroenia poarem lub eksplozj. Kontrola obcienia nie jest wymagana, jeeli nie ma wpywu na bezpieczestwo maszyny. Wymaganie dotyczce kontroli obcienia nie moe mie zastosowania na przykad w odniesieniu do maszyn wyposaonych w urzdzenie suce do przytrzymywania adunku, takie jak kad odlewnicza, ktre uniemoliwia podniesienie adunku przekraczajcego maksymalny udwig maszyny.
337
355 Kontrola obcienia wzkw jezdniowych podnonikowych W owiadczeniu zamieszczonym w protokole posiedzenia Rady z dnia 14 czerwca 1991 r. uznano, e wymaganie dotyczce kontroli obcienia moe okaza si problematyczne w przypadku podnonikowych wzkw jezdniowych: Komisja i Rada stwierdziy, e zgodnie z aktualnym stanem wiedzy technicznej niektre maszyny, w tym wzki jezdniowe, mog nie speni tego wymagania w caoci. Wszelkie problemy zwizane ze stosowaniem tego punktu zostan zgoszone Komitetowi ds. Maszyn w celu ich zbadania. Komitet ds. Maszyn ustanowiony zgodnie z art. 6 ust. 2 dyrektywy 98/37/WE wskaza, e powysze owiadczenie odnoszce si do wzkw jezdniowych nie miao zastosowania do podnonikowych wzkw jezdniowych z wysignikiem teleskopowym (nonikw teleskopowych), ale wycznie do wzkw jezdniowych podnonikowych z masztem, poniewa nie stwierdzono istnienia trudnoci technicznych z montowaniem urzdze zapobiegajcych przekroczeniu momentu wywracajcego w wyniku podnoszenia adunku na wzkach jezdniowych z wysignikiem teleskopowym 191 . Owiadczenie Rady i Komisji z dnia 14 czerwca 1991 r. zachowuje swoj wano w odniesieniu do wzkw jezdniowych podnonikowych z masztem w zakresie stosowania wymagania okrelonego w sekcji 4.2.2 zacznika I do dyrektywy 2006/42/WE. Naley jednak oczekiwa, e stan wiedzy technicznej bdzie si rozwija, aby speni wymaganie okrelone w sekcji 4.2.2. Rozwj ten znajdzie swoje odzwierciedlenie w przegldzie odpowiednich norm zharmonizowanych. 4.2.3 Instalacje prowadzone za pomoc lin
Liny none, liny napdne i liny nono-napdne musz by podtrzymywane przez obciniki lub przez urzdzenie pozwalajce na nieprzerwan kontrol nacigu. 356 Liny prowadzce Wymg ten ma zastosowanie do maszyn podnoszcych z podstaw adunkow zawieszon na wcigane przez liny wykorzystujc zasad ciernoci, takich jak na przykad urzdzenia transportu linowego przeznaczone do transportu towarw. Ma on rwnie zastosowanie do maszyn z podstaw adunkow zawieszon na linach wykorzystujc zasad ciernoci, takich jak na przykad dwigi przeznaczone do podnoszenia towarw lub dwigi budowlane. Utrzymywanie odpowiedniego napicia takich lin jest niezbdne do uzyskania wymaganej siy tarcia, do zapewnienia nawijania si lin na bbny, koa pasowe lub krki linowe w odpowiedni sposb i do zapobiegania opuszczaniu przez nie.
191
Posiedzenie Komitetu ds. Maszyn z dnia 9 lutego 2005 r.
338
4.3 4.3.1
INFORMACJE I OZNAKOWANIA acuchy, liny i pasy
Kady odcinek acucha, liny lub pasa niebdcy czci zespou musi zosta oznakowany, za w przypadku braku takiej moliwoci, musi mie zamocowan na stae tabliczk lub nieusuwalny piercie z podan nazw i adresem producenta lub jego upowanionego przedstawiciela oraz dane identyfikacyjne odpowiedniego wiadectwa. Wyej wymienione wiadectwo musi zawiera przynajmniej nastpujce informacje: a) nazw i adres producenta i, w stosownych przypadkach, jego upowanionego przedstawiciela; b) opis acucha lub liny zawierajcy: wymiary nominalne, rodzaj konstrukcji, materiay uyte do wykonania, oraz wszelkie specjalne procesy obrbki metalurgicznej, jakim materia ten zosta poddany; c) zastosowane metody bada; d) maksymalne obcienie eksploatacyjne acucha lub liny podczas pracy. Mona poda szereg wartoci dla zamierzonych zastosowa. 357 Informacje i oznakowania odnoszce si do acuchw, lin i pasw Wymagania okrelone w sekcji 4.3.1 maj zastosowanie do produktw wskazanych w art. 1 ust. 1 lit. e) i okrelonych w art. 2 lit. e) zob. 44: komentarze do art. 2 lit. e). Wymagania dotyczce oznakowania okrelone w sekcji 4.3.1 stanowi uzupenienie wymaga dotyczcych oznakowania okrelonych w sekcji 1.7.3 zob. 250: komentarze do sekcji 1.7.3. Wspomniane wymagania dotyczce oznakowania maj zastosowanie do produktw wprowadzanych do obrotu przez producenta acuchw, lin lub pasw. Oznakowanie moe by umieszczane na szpulach, bbnach, rolkach, zwojach lub wizkach acuchw, lin lub pasw. Tabliczka lub piercie, na ktrych oznakowanie zostao umieszczone, musz by nieusuwalne, a wic nie mog zosta w niezamierzony sposb usunite w trakcie przechowywania lub transportu. Zaleca si umieszczenie oznakowania CE w tym samym miejscu zob. 141: komentarze do art. 16 ust. 2 i 387: komentarze do zacznika III. Wymagania dotyczce oznakowania nie maj zastosowania do odcinkw acucha, liny lub pasa odcitych od produktw wprowadzonych do obrotu przez producenta acuchw, lin lub pasw w celu wczenia do maszyn podnoszcych lub osprztu do podnoszenia. W zwizku z tym odcinki acucha, liny i pasw, ktre zostay wbudowane w maszyny podnoszce lub osprzt do podnoszenia, nie musz by opatrzone tymi oznakowaniami. Dystrybutorzy acuchw, lin i pasw musz jednak zagwarantowa, e odpowiednia deklaracja zgodnoci WE, numer referencyjny certyfikatu okrelajcego waciwoci
339
acucha, liny lub pasw oraz instrukcje producenta zostan doczone wraz z odcinkami acucha, liny lub pasw producentom maszyn podnoszcych, producentom urzdze podnoszcych lub uytkownikom zob. 44: komentarze do art. 2 lit. e). Informacje zawarte w certyfikacie i deklaracji zgodnoci WE dotyczcej acuchw, lin lub pasw musz zosta zawarte w dokumentacji technicznej producenta odnoszcej si do maszyn podnoszcych lub osprztu do podnoszenia, w ktre wbudowano te acuchy, liny lub pasy zob. 392: komentarze do zacznika VII A pkt 1 lit. a). W certyfikacie, o ktrym mowa w akapicie drugim sekcji 4.3.1, okrela si waciwoci techniczne acuchw, lin lub pasw. Odpowiednie normy zharmonizowane zawieraj wzory takiego certyfikatu. Metoda bada, o ktrej mowa w sekcji 4.3.1 lit c), to metoda stosowana do badania prbek, ktrego przeprowadzenie jest wymagane w celu okrelenia minimalnej siy zrywajcej dla acuchw, lin lub pasw zob. 340 i 341: komentarze do sekcji 4.1.2.4 i 4.1.2.5. Jeeli stosowana jest odpowiednia metoda bada okrelona w normie zharmonizowanej, wystarczy wskaza odniesienie do numeru tej normy. W sekcji 4.3.1 lit. d) okrelono wymaganie przedstawienia informacji, ktre umoliwi producentowi maszyn podnoszcych lub osprztu do podnoszenia dokonanie wyboru acucha, liny lub pasw o odpowiednim wspczynniku bezpieczestwa, uwzgldniajc zamierzone zastosowanie maszyn podnoszcych lub osprztu do podnoszenia i maksymalne obcienia eksploatacyjne acucha, liny lub pasw podczas pracy. W zwizku z tym producent acucha, liny lub pasw musi okreli minimaln si zrywajc acucha, liny lub pasw. Mimo e w sekcji 4.3.1 nie okrelono, e certyfikat, o ktrym mowa w akapicie drugim, musi zosta doczony do produktu, producent lub uytkownik maszyn podnoszcych lub osprztu do podnoszenia musi mie dostp do zawartych w tym certyfikacie informacji, by mia moliwo dokonania wyboru acuchw, lin lub pasw, ktre s odpowiednie w odniesieniu do zamierzonego zastosowania i ktre posiadaj wymagany wspczynnik bezpieczestwa i waciwoci techniczne zob. 337 do 341: komentarze do sekcji 4.1.2.3, 4.1.2.4 i 4.1.2.5. W zwizku z tym zaleca si wczenie deklaracji zgodnoci WE, informacji, o ktrych mowa w akapicie drugim sekcji 4.3.1, i instrukcji dotyczcych acuchw, lin lub pasw do jednego dokumentu.
340
4.3.2
Osprzt do podnoszenia okrelenie materiau, jeeli informacja ta jest niezbdna do bezpiecznego uytkowania, maksymalny udwig.
Na osprzcie do podnoszenia musz by umieszczone nastpujce dane szczegowe:
W przypadku osprztu do podnoszenia, na ktrym niemoliwe jest umieszczenie oznakowania, dane wymienione w ustpie pierwszym musz zosta podane na tabliczce lub w inny rwnowany sposb i trwale przymocowane do osprztu. Dane musz by czytelne i umieszczone w taki sposb, aby nie mogy ulec zniszczeniu wskutek cierania lub nie mogy obniy wytrzymaoci tego osprztu. 358 Oznakowanie osprztu do podnoszenia Wymagania dotyczce oznakowania okrelone w sekcji 4.3.2 maj zastosowanie do osprztu do podnoszenia zob. 43: komentarze do art. 2 lit. d). Wymagania te stanowi uzupenienie wymaga dotyczcych oznakowania maszyn okrelonych w sekcji 1.7.3. Jeeli osprzt do podnoszenia zosta wyprodukowany z elementw trwale ze sob zmontowanych, cao zoona z tych elementw musi zosta oznakowana jako jeden osprzt do podnoszenia. Jeeli elementy skadowe zawiesi lub innego osprztu do podnoszenia, ktre mog by rwnie wykorzystywane jako odrbny osprzt do podnoszenia, s wprowadzane do obrotu, takie elementy skadowe powinny zosta opatrzone oznakowaniami okrelonymi w sekcji 4.3.2. Natomiast elementy skadowe, ktre nie mog by wykorzystywane jako odrbny osprzt do podnoszenia, nie powinny by opatrzone tymi oznakowaniami. W normach zharmonizowanych dotyczcych stalowych elementw zawiesi okrelono system kodw uywanych do znakowania. Jeeli takie elementy mog by wykorzystywane jako odrbny osprzt do podnoszenia, kodowane oznaczenie moe zosta uznane za speniajce wymaganie okrelone w sekcji 4.3.2, pod warunkiem e znaczenie danego kodu zostao wyranie okrelone w instrukcjach producentw zob. 360: komentarze do sekcji 4.4.1 zacznika I. Oznakowanie CE jest umieszczane w tym samym miejscu, co oznakowania okrelone w sekcji 1.7.3 i 4.3.2 zob. 387: komentarze do zacznika III.
341
4.3.3
Maszyny podnoszce
Maksymalny udwig musi by w sposb widoczny umieszczony na maszynie. Oznakowanie to musi by atwe do odczytania, nieusuwalne i w formie niezakodowanej. Jeeli maksymalny udwig zaley od konfiguracji maszyny, kade stanowisko operatora musi zosta zaopatrzone w tablic obcie podajc nominalne obcienie dla kadej konfiguracji, przy czym zaleca si stosowanie formy wykresu lub tabeli. Maszyny przeznaczone do podnoszenia jedynie towarw, wyposaone w podstaw adunkow umoliwiajc dostp osobom, musz by wyposaone w czytelne i nieusuwalne ostrzeenia zabraniajce podnoszenia ludzi. Ostrzeenia te musz by widoczne z kadego miejsca, z ktrego moliwy jest dostp. 359 Oznakowanie maszyn podnoszcych Wymagania okrelone w sekcji 4.3.3 maj zastosowanie do maszyn podnoszcych w wskim znaczeniu i wyposaenia wymiennego do podnoszenia. Stanowi one uzupenienie wymaga dotyczcych oznakowania maszyn okrelonych w sekcji 1.7.3. W sekcji 4.3.3 okrelono, e maksymalny udwig musi by umieszczony na maszynie w sposb widoczny (ang. prominently). Wymaganie to jest bardziej restrykcyjne, ni majce zastosowanie do innych oznakowa wymaganie okrelone w sekcji 1.7.3, zgodnie z ktrym informacje dotyczce maksymalnego udwigu musz by tylko widoczne (ang. visible). Oznacza to, e informacje dotyczce maksymalnego udwigu musz zosta umieszczone na maszynie w taki sposb, by byy atwo dostrzegalne dla operatorw. Informacje dotyczce maksymalnego udwigu powinny zosta podane w kilogramach. Natomiast tablica obcie, o ktrej mowa w akapicie drugim sekcji 4.3.3, okrelajca maksymalny udwig w odniesieniu do kadego stanowiska operatora danej maszyny, musi by widoczna z odpowiednich stanowisk operatora. Akapit trzeci sekcji 4.3.3 dotyczy moliwego do przewidzenia niewaciwego wykorzystania okrelonych maszyn przeznaczonych wycznie do podnoszenia towarw niezgodnie z przeznaczeniem zob. 175: komentarze do sekcji 1.1.2 lit. c). Maszyny wyposaone w podstaw adunkow o wystarczajco duych wymiarach, umoliwiajce wejcie osobom, na przykad dwigi przeznaczone do podnoszenia towarw, musz by opatrzone odpowiednim ostrzeeniem przeznaczonym dla osb, ktre mog chcie przemieci si, uywajc podstawy adunkowej tej maszyny. Ostrzeenie jest objte wymaganiami okrelonymi w sekcji 1.7.1 zacznika I odnoszcego si do informacji i ostrzee umieszczanych na maszynach.
342
4.4 4.4.1
INSTRUKCJE Osprzt do podnoszenia
Kady element osprztu do podnoszenia lub kada niepodzielna partia tego osprztu musz by zaopatrzone w instrukcj, zawierajc co najmniej nastpujce dane szczegowe: a) zamierzone zastosowanie; b) ograniczenia stosowania (szczeglnie dotyczce takiego osprztu do podnoszenia jak chwytaki magnetyczne lub prniowe, ktre nie w peni odpowiadaj postanowieniom sekcji 4.1.2.6e); c) instrukcje montau, obsugi i konserwacji; d) zastosowane wspczynniki dla prb statycznych. 360 Instrukcje dla osprztu do podnoszenia Wymaganie okrelone w sekcji 4.4.1 ma zastosowanie do osprztu do podnoszenia, w tym zawiesi i elementw zawiesi, ktre mog by wykorzystywane jako odrbny osprzt do podnoszenia zob. 43: komentarze do art. 2 lit. d). Instrukcje dla osprztu do podnoszenia mog zosta zawarte w dokumencie handlowym, takim jak na przykad katalog, ale producent musi zagwarantowa, e kopia tego dokumentu zostanie doczona do kadego osprztu do podnoszenia lub do kadej partii tego osprztu. W lit. b) odniesiono si do osprztu do podnoszenia, takiego jak na przykad chwytniki magnetyczne lub pneumatyczne, w odniesieniu do ktrego wymaganie okrelone w sekcji 4.1.2.6 lit. e) nie zawsze moe by w peni spenione. Producent musi okreli takie przypadki i poinformowa uytkownika, e omawianych urzdze chwytajcych nie mona wykorzystywa nad obszarami, na ktrych mog pojawi si ludzie.
343
4.4.2
Maszyny podnoszce
Do maszyn podnoszcych zacza si instrukcje zawierajce nastpujce informacje: a) waciwoci techniczne maszyny, w szczeglnoci: maksymalny udwig i, w stosownych przypadkach, kopi tablicy obcie lub tabel obcie , opisane w sekcji 4.3.3 ustp drugi, reakcje na podporach lub zakotwiczeniach oraz, w stosownych przypadkach, charakterystyk torw, w stosownych przypadkach, okrelenie obcienia balastowego i sposb jego mocowania; b) zawarto dziennika eksploatacji, jeeli nie jest on dostarczony wraz z maszyn; c) wskazwki dotyczce uytkowania, w szczeglnoci w przypadku, gdy operator urzdzenia nie widzi bezporednio podnoszonego adunku; d) w stosownych przypadkach, sprawozdanie z prb wyszczeglniajce prby statystyczne i dynamiczne przeprowadzone przez lub dla producenta lub jego upowanionego przedstawiciela; e) w przypadku maszyn niezmontowanych w zakadzie producenta w formie, w jakiej bd one uytkowane, niezbdne instrukcje do wykonania czynnoci okrelonych w sekcji 4.1.3 przed oddaniem do uytku po raz pierwszy. 361 Instrukcje dla maszyn podnoszcych Wymaganie okrelone w sekcji 4.4.2 ma zastosowanie do maszyn podnoszcych w wskim znaczeniu i do wyposaenia wymiennego do podnoszenia. W tiret pierwszym lit. a) sekcji 4.4.2 ponownie zwrcono uwag na istotno kwestii informowania uytkownika i operatora o maksymalnym udwigu maszyny. W tiret drugim i trzecim lit. a) sekcji 4.4.2 odniesiono si do kwestii instalowania maszyn podnoszcych w taki sposb, by zapewni ich stateczno. Wymagania te stanowi uzupenienie oglnych wymaga odnoszcych si do instrukcji instalacji i statecznoci okrelonych w sekcji 1.7.4.2 lit. i) i o) zacznika I. Sekcja 4.4.2 lit. b) dotyczy dziennika eksploatacji. Producent nie ma obowizku dostarczenia takiego dziennika. Dostarczenie dziennika eksploatacji, w ktrym wskazuje si zapobiegawcze czynnoci konserwacyjne, jakie uytkownik powinien podj, wraz z czstotliwoci przeprowadzania tych czynnoci, moe by jednak zalecane jako praktyczny sposb dostarczania instrukcji konserwacji zgodnie z wymaganiem okrelonym w sekcji 1.7.4.2 lit. r) zacznika I. Nawet jeeli producent maszyn podnoszcych nie dostarczy dziennika eksploatacji, zgodnie z wymaganiem okrelonym w sekcji 4.4.2 lit. b) jest on zobowizany dostarczy wskazwki dotyczce zawartoci tego dziennika. Normy zharmonizowane mog okrela standardow form zawartoci dziennika eksploatacji w odniesieniu do okrelonych kategorii maszyn, co uatwi uytkownikom, personelowi przeprowadzajcemu kontrole i personelowi przeprowadzajcemu prace konserwacyjne korzystanie z niego.
344
W sekcji 4.4.2 lit. c) stwierdza si, e pomimo podjcia przez producenta rodkw w celu zapewnienia zgodnoci z wymaganiem okrelonym w akapicie pierwszym sekcji 4.1.2.7, w okrelonych warunkach pracy maszyny operator moe nie widzie adunku w wystarczajco dobry sposb, na przykad za spraw przeszkd w strefie prowadzenia prac. W zwizku z tym producent musi dostarczy uytkownikowi wytyczne dotyczce rodkw, ktre mog zosta podjte w celu zrekompensowania braku dobrej widocznoci. W sekcji 4.4.2 lit. d) i e) odniesiono si do rodkw, ktre producent powinien podj w celu sprawdzenia przydatnoci do pracy zgodnej z przeznaczeniem maszyn podnoszcych zgodnie z wymaganiami sekcji 4.1.3 zacznika I. W lit. d) odniesiono si do prb statycznych i dynamicznych wymienionych w akapicie drugim sekcji 4.1.3. Odpowiednie sprawozdania z prb musz zosta doczone do instrukcji. Uytkownik uzyska w ten sposb dowd na to, e niezbdne prby zostay przeprowadzone przez producenta lub jego w imieniu. Wymaganie okrelone w lit. e) ma zastosowanie w przypadku, gdy maszyna nie zostaa zmontowana w zakadzie producenta i w zwizku z tym jej przydatno do pracy zgodnej z przeznaczeniem musi zosta sprawdzona przez producenta lub w jego imieniu w miejscu jej uytkowania zob. komentarze do sekcji 4.1.3. W takiej sytuacji instrukcje dotyczce podjcia niezbdnych rodkw musz zosta doczone do instrukcji producenta, aby umoliwi podjcie niezbdnych rodkw w miejscu uytkowania. Naley zauway, e wymaganie to nie wskazuje na moliwo przeniesienia przez producenta na uytkownika obowizku zagwarantowania, e sprawdzona zostaa przydatno maszyny do pracy zgodnej z jej przeznaczeniem przed oddaniem do uytku po raz pierwszy.
345
5.
DODATKOWE ZASADNICZE WYMOGI W ZAKRESIE OCHRONY ZDROWIA I BEZPIECZESTWA W ODNIESIENIU DO MASZYN PRZEZNACZONYCH DO PRACY POD ZIEMI
Maszyny przeznaczone do pracy pod ziemi musz spenia wszystkie zasadnicze wymogi w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa opisane w niniejszym rozdziale (patrz: Zasady oglne, pkt 4). 362 Dodatkowe wymagania w odniesieniu do maszyn przeznaczonych do pracy pod ziemi W czci 5 zacznika I okrelono dodatkowe zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa w odniesieniu do maszyn przeznaczonych do pracy pod ziemi. Powysze wymagania maj zastosowanie do przedmiotowych maszyn wraz z odpowiednimi wymaganiami zawartymi w czci 1 zacznika I oraz, w stosownych przypadkach, w pozostaych czciach zacznika zob. 163: komentarze do zasady oglnej nr 4. Ograniczone zastosowanie terminu praca pod ziemi zostao wskazane w protokole Rady z dnia 20 czerwca 1991 r., gdy wymagania te po raz pierwszy wprowadzono do dyrektywy w sprawie maszyn. Prace wykonywane na parkingach podziemnych, w podziemnych centrach handlowych, piwnicach i pieczarkarniach oraz tym podobne prace nie s rozumiane jako prace wykonywane pod ziemi. W zwizku z tym zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa okrelone w czci 5 dotycz maszyn przeznaczonych do uytkowania w kopalniach i w podziemnych kamienioomach, a nie w budynkach pooonych poniej poziomu terenu. Naley zwrci uwag, e niektre kategorie maszyn przeznaczonych do pracy pod ziemi zamieszczono w zaczniku IV w wykazie kategorii maszyn (pkt 12.1 i 12.2), do ktrych ma zastosowanie jedna z procedur oceny zgodnoci, o ktrych mowa w art. 13 ust. 3 i 4. 5.1. RYZYKO ZWIZANE Z BRAKIEM STATECZNOCI Zmechanizowane obudowy kroczce musz by zaprojektowane i zbudowane w taki sposb, aby poruszajc si utrzymyway okrelony kierunek ruchu i nie ulegay polizgowi przed obcieniem, podczas obcienia ani po usuniciu adunku. Musz one by wyposaone w zakotwiczenia pyt grnych poszczeglnych stojakw hydraulicznych. 5.2. RUCH Zmechanizowane obudowy kroczce musz umoliwia swobodne poruszanie si osb.
346
363 Zmechanizowane obudowy kroczce Wymagania okrelone w sekcjach 5.1 i 5.2 dotycz hydraulicznych zmechanizowanych obudw kroczcych stosowanych do podpierania stropu przodka. Wymagania okrelone w sekcji 5.1 stanowi uzupenienie wymagania oglnego dotyczcego statecznoci okrelonego w sekcji 1.3.1. Specyfikacje zmechanizowanych obudw kroczcych zawarto w normach z serii EN 1804. 5.3. URZDZENIA STEROWNICZE Urzdzenia sterujce przyspieszeniem i hamowaniem maszyn poruszajcych si po szynach musz by obsugiwane rczne. Jednake urzdzenia czuwakowe mog by sterowane nonie. Urzdzenia sterownicze zmechanizowanej obudowy kroczcej musz by zaprojektowane i umieszczone w taki sposb, aby w czasie przemieszczania si obudowy operator znajdowa si pod oson nieruchomego segmentu obudowy. Urzdzenia sterownicze musz by zabezpieczone przed ich przypadkowym zwolnieniem. 364 Urzdzenia sterownicze Wymagania okrelone w akapicie pierwszym sekcji 5.3 dotycz urzdze sterowniczych maszyn poruszajcych si po szynach przeznaczonych do uytkowania w kopalniach podziemnych. Stanowi one uzupenienie wymaga oglnych dotyczcych urzdze sterowniczych okrelonych w sekcji 1.2.2 oraz wymaga dotyczcych urzdze sterowniczych maszyn samojezdnych okrelonych w sekcji 3.3.1. Wymagania okrelone w akapicie drugim dotycz projektowania i umieszczania urzdze sterowniczych zmechanizowanych obudw kroczcych. 5.4. ZATRZYMYWANIE Przeznaczone do pracy pod ziemi maszyny samobiene poruszajce si po szynach musz by wyposaone w urzdzenia czuwakowe dziaajce na obwd sterujcy ruchem maszyny w taki sposb, aby ruch zosta zatrzymany jeeli kierowca utraci nad nim kontrol. 365 Sterowanie ruchami Wymaganie okrelone w sekcji 5.4 stanowi uzupenienie wymagania dotyczcego sterowania ruchami okrelonego w akapicie pierwszym sekcji 3.3.2. Maszyny samobiene poruszajce si po szynach, przeznaczone do uytkowania w podziemnych kopalniach i w kamienioomach musz by wyposaone w urzdzenie zezwalajce, zapewniajce nie tylko, e kierowca jest na swoim stanowisku lecz take, e jest w stanie sterowa jazd.
347
5.5. POAR W przypadku maszyn zawierajcych wysoce atwopalne czci obowizuj przepisy sekcji 3.5.2 tiret drugie. System hamulcowy maszyn przeznaczonych do wykonywania prac pod ziemi musi by zaprojektowany i wykonany w taki sposb, aby nie powodowa iskrzenia i nie wywoywa poarw. Maszyny przeznaczone do wykonywania prac pod ziemi, zaopatrzone w silniki spalinowe, musz by wyposaone wycznie w silniki na paliwo o niskiej prnoci pary, w ktrych wykluczone jest wystpowanie iskier pochodzenia elektrycznego. 366 Ryzyko wywoania poaru przez maszyny przeznaczone do pracy pod ziemi Wymaganie okrelone w akapicie pierwszym sekcji 5.5 stanowi uzupenienie wymaga dotyczcych rodkw ganiczych okrelonych w sekcji 3.5.2. Poniewa skutki poaru, ktry wybuch podczas pracy pod ziemi, prawie zawsze s powane, wbudowanie systemu ganiczego jest wyranie wymagane w odniesieniu do maszyn przeznaczonych do pracy pod ziemi o wysoce atwopalnych czciach. Wymagania okrelone w akapitach drugim i trzecim sekcji 5.5 stanowi uzupenienie wymaga oglnych dotyczcych ryzyka wywoania poaru okrelone w sekcji 1.5.6. Wymagania te ustanowiono, aby zapobiec zapaleniu si systemu hamulcowego lub silnika zamontowanego w maszynie przeznaczonej do uytkowania w kopalniach podziemnych lub rozprzestrzenianiu ognia przez te urzdzenia. Naley zwrci uwag, e silniki spalinowe przeznaczone do uytkowania w przestrzeniach zagroonych wybuchem s przedmiotem dyrektywy ATEX 94/9/WE zob. 91: komentarze do art. 3; oraz 288: komentarze do sekcji 1.5.7. 5.6. EMISJE SPALIN Emisje spalin z silnikw spalinowych nie mog by odprowadzane w gr. 367 Emisje spalin Wymaganie okrelone w sekcji 5.6 dotyczce odprowadzania emisji gazw spalinowych z silnikw spalinowych, w ktre wyposaone s maszyny przeznaczone do pracy pod ziemi, ustanowiono gwnie po to, aby zapobiec naraeniu stropu kopalni lub kamienioomu na naprenie termiczne.
348
6.
DODATKOWE ZASADNICZE WYMOGI W ZAKRESIE OCHRONY ZDROWIA I BEZPIECZESTWA DOTYCZCE MASZYN STWARZAJCYCH SZCZEGLNE ZAGROENIE POWODOWANE PODNOSZENIEM OSB
Maszyny stwarzajce zagroenie powodowane podnoszeniem osb musz spenia wszystkie odpowiednie zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa opisane w niniejszym rozdziale (patrz: Zasady oglne, pkt 4). 368 Zakres czci 6 W czci 6 okrelono zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa dotyczce maszyn stwarzajcych zagroenia powodowane podnoszeniem osb. Do sytuacji szczeglnie niebezpiecznych zwizanych z podnoszeniem osb zalicza si w szczeglnoci spadnicie lub niekontrolowane przemieszczanie si podstawy adunkowej, spadnicie osb z podstawy adunkowej, kolizje midzy podstaw adunkow lub osobami znajdujcymi si w lub na podstawie adunkowej a przeszkodami w otoczeniu maszyny oraz runicie lub przewrcenie si maszyny podnoszcej. Zasadniczo ryzyko zwizane z podnoszeniem osb jest wysze ni ryzyko zwizane z podnoszeniem towarw ze wzgldu na wiksz skal szkd powstaych w nastpstwie uszkodzenia prowadzcego do wypadkw oraz na wiksze naraenie na zagroenia, poniewa osoby podnoszone za pomoc maszyn s stale naraone na takie zagroenia, jak odpadnicie podstawy adunkowej oraz ograniczona moliwo uniknicia zagroe lub ich skutkw. Wymagania okrelone w czci 6 maj zastosowanie do wszystkich maszyn o dziaaniu zwizanym z podnoszeniem osb, w przypadku ktrych podnoszenie osb moe by zarwno gwn, jak i drugorzdn funkcj maszyny lub jej czci. Termin podnoszenie oznacza wszelkiego rodzaju ruch lub sekwencj ruchw polegajce na podnoszeniu lub opuszczaniu, lub na wykonywaniu obu tych czynnoci. Podnoszenie i opuszczanie polega na zmianach poziomu pooenia, zarwno w kierunku pionowym, jak i pod ktem zob. 328: komentarze do sekcji 4.1.1 lit. a). Wymagania zawarte w czci 6 nie maj zastosowania do zagroe powodowanych cigym przemieszczaniem osb przez maszyny, takie jak schody i chodniki ruchome zob. 328: komentarze do sekcji 4.1.1 lit. a). Wymagania okrelone w czci 6 maj zastosowanie do maszyn w wskim znaczeniu, do wyposaenia wymiennego do podnoszenia do podnoszenia osb, do elementw bezpieczestwa mocowanych w celu zapewnienia bezpieczestwa czynnoci wynikajcych z podnoszenia osb, do osprztu do podnoszenia lub do acuchw, lin i pasw uywanych do podnoszenia osb. Naley zwrci uwag, e kade z wymaga okrelonych w czci 6 moe mie zastosowanie do maszyn nieukoczonych o dziaaniu zwizanym z podnoszeniem osb.
349
6.1 6.1.1
PRZEPISY OGLNE Wytrzymao mechaniczna
Podstawa adunkowa, wcznie z klapami, musi by zaprojektowana i wykonana w taki sposb, aby zapewni wytrzymao i przestrze odpowiadajce maksymalnej liczbie osb dopuszczalnej dla podstawy adunkowej i maksymalnemu udwigowi. Wspczynniki bezpieczestwa dla elementw skadowych okrelone w sekcjach 4.1.2.4 i 4.1.2.5 s nieodpowiednie w odniesieniu do maszyn przeznaczonych do podnoszenia osb i z reguy musz one zosta podwojone. Maszyna przeznaczona do podnoszenia osb lub osb i towarw musi by wyposaona w system zawieszenia lub podparcia podstawy adunkowej, zaprojektowany i wykonany tak, aby zapewni odpowiedni oglny poziom bezpieczestwa i zapobiec ryzyku spadku podstawy adunkowej. Przy zastosowaniu lin lub acuchw do zawieszenia podstawy adunkowej z reguy wymagane s co najmniej dwie niezalene liny lub acuchy, kade cigno z wasnym zamocowaniem. 369 Wytrzymao mechaniczna Wymagania okrelone w sekcji 6.1.1 stanowi uzupenienie wymaga oglnych okrelonych w sekcji 1.3.2 dotyczcych ryzyka uszkodzenia podczas pracy oraz wymaga okrelonych w sekcji 4.1.2.3 dotyczcych wytrzymaoci mechanicznej w celu skompensowania zagroe zwizanych z podnoszeniem. Zgodnie z akapitem pierwszym sekcji 6.1.1, projektujc i produkujc podstaw adunkow, naley wzi pod uwag zarwno jej maksymalny udwig, jak i maksymaln dopuszczaln liczb osb, ktre mog si na niej znale. Maksymalny udwig oblicza si przy uwzgldnieniu zarwno maksymalnej liczby osb, ktre maszyna ma podnosi, jak i ich ciaru oraz ciaru przedmiotw lub materiaw, takich jak na przykad sprzt lub narzdzia robocze, ktre maszyna ma podnosi. Przestrze przeznaczona dla osb musi by odpowiednia w celu umoliwienia przemieszczania osb w sposb wygodny i bezpieczny, oraz, w przypadku podestw, aby mogy one bezpiecznie wykonywa swoje zadania. W niektrych przypadkach przestrze ta moe by ograniczona w celu uniknicia przecienia podstawy adunkowej. Wymaganie okrelone w akapicie drugim sekcji 6.1.1 uwzgldnia fakt, e w przypadku podnoszenia osb spadnicie lub niekontrolowany ruch podstawy adunkowej lub adunku prawie zawsze prowadzi do powanego lub miertelnego wypadku. W zwizku z tym przy obliczaniu wytrzymaoci elementw nonych naley stosowa bardziej rygorystyczny wspczynnik bezpieczestwa ni ten, ktry stosuje si dla maszyn sucych do podnoszenia towarw zob. 330: komentarze do sekcji 4.1.1 lit. c). W akapicie trzecim sekcji 6.1.1 okrelono szczeglne wymaganie dotyczce maszyn z zawieszon podstaw adunkow. Niniejsze wymaganie ustalono, aby zapobiec ryzyku spadnicia lub niekontrolowanego ruchu podstawy adunkowej w gr w przypadku zerwania liny lub cigna, na ktrych jest zawieszona. Zgodnie z zasad ogln dotyczc tego rodzaju maszyn naley stosowa co najmniej dwie oddzielne liny lub acuchy, kade cigno z wasnym zamocowaniem.
350
Odstpstwa od tej zasady oglnej s dopuszczalne, jeeli zawieszenie podstawy adunkowej na dwch linach nie jest moliwe, pod warunkiem e moliwe jest osignicie rwnowanego poziomu bezpieczestwa. Przykadem takiego odstpstwa jest zawieszenie podstawy adunkowej na jednej linie przy jednoczesnym zastosowaniu liny zabezpieczajcej oraz chwytaczy dwigu, ktre uruchamiaj si automatycznie w razie osignicia nadmiernej prdkoci przez podstaw adunkow. Takie odstpstwa naley uzasadni na podstawie oceny ryzyka oraz stanu wiedzy technicznej. Rozwizania techniczne mog by okrelone w odpowiednich normach zharmonizowanych zob. 162: komentarze do zasady oglnej nr 3. 6.1.2 Kontrola obcienia w urzdzeniach z napdem innym ni sia ludzka
Bez wzgldu na maksymalny udwig i moment wywracajcy, stosuje si wymagania sekcji 4.2.2, chyba e producent moe wykaza, e nie istnieje ryzyko przecienia lub wywrcenia si. 370 Kontrola obcienia Wymaganie okrelone w sekcji 6.1.2 stanowi uzupenienie wymagania okrelonego w sekcji 4.2.2 dotyczcej kontroli obcienia. Maszyny przeznaczone do podnoszenia osb musz by wyposaone w urzdzenia zapobiegajce przecieniu lub przewrceniu si przewidziane w sekcji 4.2.2. Dotyczy to rwnie maszyn o maksymalnym udwigu mniejszym ni 1000 kg lub momencie wywracajcym mniejszym ni 40 000 Nm. Naley zwrci uwag, e urzdzenia suce do kontroli obcienia nie mog zapobiec niektrym rodzajom ryzyka zwizanego z przecieniem, na przykad ryzyku zwizanemu z przecieniem podstawy adunkowej podczas pracy na wysokoci. Urzdzenia takie mog jednak zapobiec podniesieniu przecionej podstawy adunkowej z pooenia dostpu do niej oraz suy ostrzeganiu operatora i zapobiec niebezpiecznemu przemieszczaniu si w przypadku przecienia podstawy adunkowej. Specyfikacje odnonie do kontroli obcienia okrelono w normach zharmonizowanych dotyczcych poszczeglnych kategorii maszyn przeznaczonych do podnoszenia osb. W sekcji 6.1.2 dopuszcza si odstpstwa od wymagania dotyczcego kontroli obcienia, jeeli producent moe wykaza, e nie istnieje ryzyko przecienia lub przewrcenia si. Jest to moliwe, jeeli ocena ryzyka wykae, e zagroenia te nie wystpuj lub e zostay wystarczajco ograniczone przy zastosowaniu innych rodkw. Odstpstwo moe by dopuszczalne na przykad w odniesieniu do maszyn, w ktrych podstawie adunkowej jest niewiele miejsca oraz w przypadku ktrych obliczenia wykazay, e podstawa adunkowa i konstrukcje podnoszce mog wytrzyma przecienie dopuszczalne dla podstawy adunkowej o ograniczonych wymiarach. Warunki dla takich odstpstw okrelono w normach zharmonizowanych dotyczcych poszczeglnych kategorii przedmiotowych maszyn.
351
6.2
URZDZENIA STEROWNICZE
Jeeli wymagania w zakresie bezpieczestwa nie nakazuj stosowania innych rozwiza, przyjmuje si ogln zasad, e podstawa adunkowa musi by zaprojektowana i wykonana w taki sposb, aby osoby znajdujce si w jej wntrzu miay moliwo sterowania ruchem w gr lub w d oraz, w odpowiednich przypadkach, poruszania podstaw adunkow w innych kierunkach. W czasie dziaania omawiane urzdzenia sterownicze musz by nadrzdne w stosunku do wszelkich innych urzdze sterujcych tymi samymi ruchami, z wyjtkiem urzdze do zatrzymania awaryjnego. Urzdzenia sterujce tymi ruchami musz by urzdzeniami wymagajcymi podtrzymywania, z wyjtkiem przypadkw, gdy podstawa adunkowa jest cakowicie obudowana. 371 Urzdzenia sterownicze Wymagania okrelone w sekcji 6.2 stanowi uzupenienie wymaga oglnych okrelonych w sekcji 1.2.2 dotyczcych elementw sterowniczych oraz wymaga okrelonych w sekcjach 4.1.2.6 i 4.2.1 dotyczcych sterowania ruchami w odniesieniu do zagroe zwizanych z podnoszeniem. Wymagania okrelone w sekcji 3.3.1 dotyczce elementw sterowniczych maj rwnie zastosowanie do maszyn przeznaczonych do podnoszenia osb, w przypadku ktrych przemieszczanie si moe powodowa ryzyko. Wymaganie okrelone w akapicie pierwszym sekcji 6.2 uwzgldnia fakt, e zasadniczo osoba podnoszona znajdujca si w podstawie adunkowej lub na niej moe najlepiej oceni zagroenie, na jakie jest naraona, na przykad w zwizku z przeszkodami znajdujcymi si w otoczeniu maszyny. W zwizku z tym istotne jest, aby osoba ta moga sterowa ruchami podstawy adunkowej. Wyjtki od tej zasady oglnej dopuszcza si na przykad wtedy, gdy osoba lub osoby podnoszone s chronione przed zagroeniami zwizanymi z ruchem podstawy adunkowej w inny sposb, na przykad jeeli podstawa adunkowa jest cakowicie obudowana lub jeeli do zmniejszenia ryzyka konieczne jest sterowanie ruchami spoza podstawy adunkowej. Wymaganie okrelone w akapicie drugim sekcji 6.2 oznacza, e urzdzenia na podstawie adunkowej w gr i w d musz mie pierwszestwo nad urzdzeniami sterujcymi jej ruchem w gr i w d lub w innych kierunkach na przystankach lub w innych miejscach. Zgodnie z akapitem trzecim sekcji 6.2 stosowanie urzdze sterowniczych wymagajcych podtrzymywania jest konieczne w odniesieniu do kadego rodzaju ruchu podstawy adunkowej, niezalenie od tego, czy urzdzenia sterownicze znajduj si w podstawie adunkowej, czy nie, chyba e podstawa adunkowa jest cakowicie obudowana. Cakowicie obudowanymi podstawami adunkowymi s podstawy adunkowe o penowymiarowych cianach, posiadajce podog i sufit (z wyjtkiem otworw wentylacyjnych) oraz penowymiarowych drzwiach. Zastosowanie urzdze sterowniczych wymagajcych podtrzymywania zmusza operatora, aby zwraca uwag na ruchy, ktrymi steruje, i uatwia natychmiastowe
352
zatrzymanie w przypadku zaistnienia niebezpiecznej sytuacji. Zgodnie z sekcj 1.2.2 szczeglnie wane jest zapewnienie, aby urzdzenia sterownicze wymagajce podtrzymywania byy umieszczone i zaprojektowane w sposb zapobiegajcy ich zablokowaniu w pooeniu dziaanie podczas przemieszczania si w przypadku, gdy podstawa adunkowa zetknie si z przeszkod. 6.3 6.3.1 RYZYKO DLA OSB ZNAJDUJCYCH SI WEWNTRZ PODSTAWY ADUNKOWEJ LUB NA PODSTAWIE ADUNKOWEJ Ryzyko powodowane ruchami podstawy adunkowej
Maszyny przeznaczone do podnoszenia osb musz by zaprojektowane, wykonane i wyposaone w taki sposb, aby przyspieszanie lub zwalnianie podstawy adunkowej nie powodowao ryzyka dla osb. 372 Ruch podstawy adunkowej Nadmierne przyspieszanie lub zwalnianie podstawy adunkowej moe spowodowa, e podnoszone osoby strac rwnowag, odnios obraenia w wyniku kontaktu z czciami podstawy adunkowej lub zostan zrzucone z podstawy adunkowej. Osoby mog rwnie odnie obraenia, gdy uruchomione zostan urzdzenia zabezpieczajce. Wymg okrelony w sekcji 6.3.1 wymaga ograniczenia dodatnich i ujemnych wartoci przyspieszenia na etapie projektowania i wykonania mechanizmu napdowego, przekadni i systemu hamulcowego oraz urzdze zabezpieczajcych. W przypadku maszyn, ktrych nie zaprojektowano do przemieszczania, gdy osoby znajduj si wewntrz podstawy adunkowej lub na podstawie adunkowej, wymg odnosi si wycznie do ruchw podstawy adunkowej. W przypadku maszyn, ktre zaprojektowano do przemieszczania, gdy osoby znajduj si wewntrz podstawy adunkowej lub na podstawie adunkowej, wymg odnosi si zarwno do ruchw podstawy adunkowej, jak i przemieszcze samej maszyny. 6.3.2 Ryzyko wypadnicia osb z podstawy adunkowej
Podstawa adunkowa nie moe przechyli si w stopniu zagraajcym wypadniciem pasaerw, rwnie w trakcie ruchu maszyny wraz z podstaw adunkow. ... 373 Przechylenie si podstawy adunkowej Wymagania okrelone w sekcji 6.3.2 stanowi uzupenienie wymagania okrelonego w sekcji 1.5.15 dotyczcej ryzyka zwizanego z polizgniciem si, potkniciem lub upadkiem. Przechylenie si podstawy adunkowej moe nastpi w wyniku ustawienia lub ruchu samej maszyny podnoszcej lub w wyniku ruchw podstawy adunkowej na jej systemie zawieszenia lub konstrukcji wsporczej. Przypadki niebezpiecznych sytuacji wicych si z przechyleniem obejmuj na przykad nierwnomierne podnoszenie podestw roboczych wiszcych za pomoc wicej ni jedn wcigark lub nadmierne przechylenie podestu ruchomego przejezdnego na skutek ruchw konstrukcji wsporczej lub wewntrznego przecieku w systemach hydraulicznych.
353
Akapit pierwszy sekcji 6.3.2 nie wyklucza jakichkolwiek przechyle podstawy adunkowej, ale wymaga zaprojektowania i wykonania maszyn w sposb ograniczajcy przechylanie do wartoci, ktre nie stwarzaj ryzyka upadnicia w obrbie podstawy adunkowej, upadnicia na ni lub wypadnicia z niej. Dopuszczalne wartoci zale od oceny ryzyka producenta. Wartoci wskazano we waciwych normach zharmonizowanych. W przypadku gdy nadmiernemu przechyleniu nie mona zapobiec w wyniku zaprojektowania konstrukcji bezpiecznej z samego zaoenia, moe okaza si niezbdne zainstalowanie urzdze do automatycznego wykrywania i korygowania nadmiernego przechylenia lub, jeli to niemoliwe, do zatrzymania ruchu podstawy adunkowej i ostrzeenia operatora, aby mg on podj niezbdne dziaanie korygujce, zanim dojdzie do niebezpiecznej sytuacji. 6.3.2 ... Ryzyko wypadnicia osb z podstawy adunkowej (cig dalszy)
Jeeli podstawa adunkowa zostaa zaprojektowana jako stanowisko pracy, musz zosta wykonane zabezpieczenia zapewniajce stateczno i zapobiegajce niebezpiecznym ruchom. Jeeli rodki okrelone w sekcji 1.5.15. s niewystarczajce, podstawy adunkowe musz zosta wyposaone w tak liczb odpowiednich punktw zaczepienia, ktra wystarczy dla liczby osb dopuszczalnej dla podstawy adunkowej. Punkty zaczepienia musz by wystarczajco mocne do zastosowania rodkw ochrony indywidualnej zapobiegajcych wypadniciu. ... 374 Wykorzystanie podstawy adunkowej jako stanowiska pracy Jeli podstawa adunkowa jest przeznaczona do wykorzystania jako stanowisko pracy, akapit drugi sekcji 6.3.2 wymaga zaprojektowania i wykonania samej podstawy adunkowej, jej systemu zawieszenia lub konstrukcji podpierajcej oraz systemw napdzajcych i sterujcych ruchami podstawy adunkowej w sposb umoliwiajcy bezpieczne wykonanie wspomnianej pracy przez operatorw stojcych lub siedzcych w lub na podstawie adunkowej. Naley tym samym uwzgldni takie czynniki, jak np. rodzaj pracy, do ktrej maszyna ma zosta wykorzystana, zwizane z prac pozycje operatorw, siy, jakie mog by wywierane na podstaw adunkow w czasie pracy, w tym sia wiatru i sia rk, oraz rodzaj sprztu lub narzdzi, ktre mog by uywane do wykonania pracy. Instrukcje producenta musz okrela wartoci graniczne si, jakie mog by bezpiecznie wywierane na podstaw adunkow. Poniewa ewentualne skutki wypadnicia osoby lub osb z podstawy adunkowej s tak powane, akapit trzeci sekcji 6.3.2 wymaga od producenta maszyny wyposaenia podstawy adunkowej w niezbdny punkt lub punkty zaczepienia, aby umoliwi operatorowi lub operatorom przymocowanie rodkw ochrony indywidualnej zapobiegajcych wypadniciu, jeli istnieje nawet najmniejsze ryzyko resztkowe takiego zdarzenia. Naley zauway, e zapewnienie punktu zaczepienia do przymocowania rodkw ochrony indywidualnej jest uzupeniajcym rodkiem
354
ochrony i w adnym wypadku nie jest rodkiem zastpujcym zintegrowane rodki ochrony przed wypadniciem z podstawy adunkowej. Odpowiednie rodki ochrony indywidualnej to zazwyczaj system ograniczajcy, ktry utrzymuje operatora na stanowisku pracy i uniemoliwia mu wypadnicie z podstawy adunkowej. Obliczenia wytrzymaoci i statecznoci wykonane przez producenta musz uwzgldnia siy, ktre mog powstawa w wyniku stosowania rodkw ochrony indywidualnej. W podstawie adunkowej naley umieci odpowiednie informacje i ostrzeenia zob. 245 i 249: komentarze do sekcji 1.7.1 i 1.7.2. Instrukcje producenta musz rwnie informowa uytkownikw o resztkowym ryzyku wypadnicia z podstawy adunkowej i okrela rodzaj rodkw ochrony indywidualnej, ktre naley zapewni i stosowa (na przykad system ograniczajcy z dugoci linki dostosowan do powierzchni stanowiska pracy). W szczeglnoci instrukcje musz ostrzega przed stosowaniem systemu zabezpieczajcego przed upadkiem z wysokoci, jeli nie zosta zaprojektowany punkt zaczepienia dla takiego systemu i jeli wypadnicie operatora z podstawy adunkowej moe doprowadzi do utraty statecznoci maszyny zob. 267: komentarze do sekcji 1.7.4.2 lit. l) i m). 6.3.2 ... Ryzyko wypadnicia osb z podstawy adunkowej (cig dalszy)
Wszelkie klapy w pododze lub suficie, oraz wszystkie drzwi musz by zaprojektowane i wykonane w sposb zapobiegajcy przypadkowemu otwarciu i musz otwiera si w kierunku wykluczajcym wypadnicie osb w razie ich nagego otwarcia. 375 Drzwi w podstawie adunkowej Wymg okrelony w akapicie czwartym sekcji 6.3.2 ma na celu ograniczenie ryzyka wypadnicia osb z podstawy adunkowej przez otwory niezbdne do wejcia, wyjcia lub ewakuacji. Przypadkowe otwarcie musi by wyeliminowane dziki konstrukcji samych drzwi i klap oraz umiejscowieniu i zaprojektowaniu rodkw uywanych do ich otwarcia. Na przykad klamki musz zosta umiejscowione i zaprojektowane tak, by zapobiegay przypadkowemu otwieraniu w wyniku kontaktu z czciami ciaa. Naley rwnie zadba o to, by drzwi i klapy nie blokoway si atwo w pooeniu otwartym. W celu spenienia wymagania okrelonego w sekcji 6.3.2 drzwi musz zasadniczo zosta zaprojektowane tak, by otwieray si do wewntrz podstawy adunkowej nie powinny si otwiera na zewntrz lub pod wpywem wasnego ciaru. Klapy w pododze lub suficie podstawy adunkowej powinny na og otwiera si do gry, Odstpstwa od tych oglnych zasad mog by jednak niezbdne, na przykad na podestach wykorzystywanych przez straakw, poniewa mog ogranicza ruch, a tym samym ogranicza moliwo ratowania ycia. Wymg okrelony w akapicie czwartym sekcji 6.3.2 nie dotyczy drzwi lub barier umoliwiajcych wejcie oraz zaadunek i rozadunek na przystankach w przypadku maszyn obsugujcych stae przystanki. Takie drzwi musz jednak zosta wyposaone w urzdzenie blokujce i urzdzenie ryglujce osony zob. 378: komentarze do sekcji 6.4.1.
355
6.3.3
Ryzyko powodowane przedmiotami spadajcymi na podstaw adunkow
Jeeli istnieje ryzyko spadania przedmiotw na podstaw adunkow i osoby naraone, podstawa adunkowa musi zosta wyposaona w dach ochronny. 376 Dach ochronny Wymg okrelony w sekcji 6.3.3 ma zastosowanie do maszyn przeznaczonych do wykorzystania w sytuacjach, gdy istnieje ryzyko powodowane przez przedmioty spadajce, takie jak na przykad kamienie lub gruz. W takim przypadku dach ochronny, podstawa adunkowa i sama maszyna musz mie dostateczn wytrzymao mechaniczn i stabilno, aby wytrzyma dziaanie si, jakie mog wywiera spadajce przedmioty. Jeli jednak zamierzone wykorzystanie maszyny sprawia, e wyposaenie podstawy adunkowej w dach ochronny jest niewykonalne, jak to ma na przykad miejsce w przypadku podestw majcych zapewnia dostp do miejsc znajdujcych si powyej podstawy adunkowej, instrukcje producenta musz zawiera ostrzeenia przed uywaniem maszyn w sytuacjach, gdy istnieje ryzyko powodowane przez przedmioty spadajce zob. 263: komentarze do sekcji 1.7.4.2 lit. g) i h). 6.4. MASZYNY OBSUGUJCE STAE PRZYSTANKI do podnoszenia osb, obsugujce stae
377 Maszyny przeznaczone przystanki
Wymagania okrelone w sekcji 6.4 stanowi uzupenienie wymaga okrelonych w sekcji 4.1.2.8 dotyczcej maszyn przeznaczonych do podnoszenia, obsugujcych stae przystanki. Wymagania okrelone w sekcji 6.4 maj zastosowanie do maszyn, takich jak na przykad dwigi budowlane dla osb albo osb i towarw, dwigi poczone z maszynami, np. urawiami wieowymi lub turbinami wiatrowymi, umoliwiajce dostp do stanowisk pracy, dwigi domowe, platformy podnoszce i dwigi schodowe dla osb z ograniczon zdolnoci poruszania si.
356
6.4.1
Ryzyko dla osb znajdujcych si wewntrz podstawy adunkowej lub na podstawie adunkowej
Podstawa adunkowa musi by zaprojektowana i wykonana w sposb zapobiegajcy ryzyku powodowanemu kontaktem osb lub przedmiotw znajdujcych si wewntrz podstawy adunkowej lub na podstawie adunkowej z jakimikolwiek staymi lub ruchomymi elementami. Jeeli to konieczne, w celu spenienia niniejszych warunkw podstawa adunkowa musi by cakowicie zabudowana, z drzwiami wyposaonymi w urzdzenie blokujce, zapobiegajce niebezpiecznym ruchom podstawy adunkowej, jeeli drzwi nie s zamknite. Jeeli podstawa adunkowa zatrzymuje si midzy przystankami, co grozi wypadniciem z podstawy adunkowej, drzwi musz pozosta zamknite. Maszyna musi by tak zaprojektowana, wykonana i, jeeli to konieczne, wyposaona w urzdzenia zapobiegajce niekontrolowanemu ruchowi podstawy adunkowej w gr bd w d. Urzdzenia te musz by w stanie zatrzyma podstaw adunkow obcion maksymalnym udwigiem i przy maksymalnej moliwej do przewidzenia prdkoci. Zatrzymywanie nie moe wywoywa wytracenia prdkoci szkodliwego dla pasaerw, bez wzgldu na warunki obcienia. 378 Ryzyko dla osb znajdujcych si wewntrz podstawy adunkowej lub na podstawie adunkowej Zdanie pierwsze sekcji 6.4.1 oznacza, e we wszystkich przypadkach naley podj niezbdne rodki ochronne w celu zapobiegnicia ryzyku powodowanemu kontaktem osb lub przedmiotw znajdujcych si wewntrz podstawy adunkowej lub na podstawie adunkowej z jakimikolwiek staymi lub ruchomymi elementami. Zdanie drugie sekcji 6.4.1 odnosi si do przypadkw, gdy cakowite zabudowanie podstawy adunkowej (lub kabiny) jest niezbdne dla osignicia tego celu. Cakowita zabudowa jest na przykad niezbdna w przypadku maszyn z szybko poruszajc si podstaw adunkow, takich jak niektre dwigi budowlane. W przypadku takich maszyn drzwi musz by wyposaone w urzdzenia blokujce w celu uniemoliwienia ruchw podstawy adunkowej do momentu zamknicia drzwi. Gdy istnieje ryzyko wypadnicia z podstawy adunkowej, jeli podstawa adunkowa zatrzymuje si midzy przystankami, urzdzenia blokujce musz by poczone z urzdzeniami blokujcymi osony w celu uniemoliwienia otwarcia drzwi do chwili dotarcia podstawy adunkowej do przystanku. Dyrektywa w sprawie maszyn ma rwnie zastosowanie do dwigw, ktrych prdko przemieszczania wynosi nie wicej ni 0,15 m/s zob. 151: komentarze do art. 24. W przypadku takich dwigw o niskiej prdkoci moliwe jest dostateczne zmniejszenie ryzyka powodowanego kontaktem osb lub przedmiotw znajdujcych si wewntrz podstawy adunkowej lub na podstawie adunkowej z jakimikolwiek staymi lub ruchomymi elementami poprzez kombinacj innych rodkw, takich jak, na przykad, elementy sterownicze wymagajce podtrzymywania w celu sterowania ruchami podstawy adunkowej i czciowe zabudowanie podstawy adunkowej. Akapit drugi sekcji 6.4.1 dotyczy ryzyka niekontrolowanych ruchw podstawy adunkowej, ruchu w d wywoanego ciarem podstawy adunkowej i adunkiem lub ruchu w gr wywoanego przeciwwag. W przypadku, gdy naley zapobiec temu
357
ryzyku, dwig musi by wyposaony w urzdzenia do wykrywania takich niekontrolowanych ruchw i bezpiecznego zatrzymywania podstawy adunkowej po wykryciu takich ruchw. 6.4.2 Elementy sterownicze na przystankach
Elementy sterownicze na przystankach, poza elementami do uytku na wypadek awarii, nie mog inicjowa ruchu podstawy adunkowej: podczas dziaania elementw sterowniczych na podstawie adunkowej, gdy podstawa adunkowa nie znajduje si na przystanku.
379 Elementy sterownicze na przystankach Wymg okrelony w sekcji 6.4.2 ma na celu zapewnienie, by w przypadku gdy jedna osoba wewntrz podstawy adunkowej lub na podstawie adunkowej uruchomia podstaw adunkow, inna osoba na przystanku nie bya w stanie przej kontroli nad ruchem podstawy adunkowej za pomoc urzdzenia sterujcego wezwaniem, zanim osoba na podstawie adunkowej dotrze do docelowego przystanku. Oznacza to, e urzdzenie sterujce wezwaniem nie moe przej kontroli, gdy element sterowniczy wymagajcy podtrzymywania zostanie zwolniony pomidzy przystankami lub uruchomione zostanie urzdzenie zabezpieczajce. Naley natomiast zapewni rodki umoliwiajce bezpieczne doprowadzenie podstawy adunkowej na przystanek w sytuacji awaryjnej. 6.4.3 Dostp do podstawy adunkowej
Osony na przystankach i osony podstawy adunkowej musz by zaprojektowane i wykonane tak, aby zapewni bezpieczne przemieszczanie do i z podstawy adunkowej, uwzgldniajc moliw do przewidzenia ilo towarw i osb, jakie bd podnoszone. 380 Dostp do podstawy adunkowej Wymaganie okrelone w sekcji 6.4.3 stanowi uzupenienie wymagania okrelonego w sekcji 1.5.15 dotyczcej ryzyka zwizanego z polizgniciem si, potkniciem lub upadkiem oraz wymagania okrelonego w sekcji 4.1.2.8.2 dotyczcej dostpu do podstawy adunkowej dla maszyn przeznaczonych do podnoszenia, obsugujcych stae przystanki. Osony lub drzwi w podstawie adunkowej i na przystankach naley zaprojektowa, uwzgldniajc zamierzone zastosowanie maszyn, takie jak na przykad uytkowanie przez osoby przewoce lub przemieszczajce towary, uytkowanie przez dzieci, uytkowanie przez osoby z ograniczon zdolnoci poruszania si lub osoby poruszajce si na wzkach inwalidzkich. Naley dostatecznie zmniejszy, wypeni lub osoni wszystkie odstpy pomidzy podstaw adunkow a przystankiem, aby zapobiec ryzyku grocemu osobom wchodzcym na podstaw adunkow lub z niej schodzcym.
358
6.5
OZNAKOWANIE
Na podstawie adunkowej naley umieci informacje niezbdne dla zapewnienia bezpieczestwa, w tym: liczb osb dopuszczaln dla podstawy adunkowej, maksymalny udwig.
381 Oznakowanie na podstawie adunkowej Wymaganie okrelone w sekcji 6.5 stanowi uzupenienie wymaga okrelonych w sekcji 1.2.2 dotyczcej rozpoznawania elementw sterowniczych, w sekcji 1.7.1.1 dotyczcej informacji i urzdze informacyjnych, w sekcji 1.7.3 dotyczcej oznakowania maszyn oraz w pierwszych dwch akapitach sekcji 4.3.3 dotyczcej informacji i oznakowania na maszynach podnoszcych. Sekcja 6.5 odnosi si do informacji, ktre musz by atwo i trwale dostpne dla osoby lub osb na podstawie adunkowej maszyny lub wewntrz tej podstawy, aby zapewni bezpieczne uytkowanie maszyny. Maksymalny udwig naley oznaczy wewntrz podstawy adunkowej (oraz na maszynie zgodnie z wymaganiem sekcji 4.3.3). Liczba osb dopuszczalna wewntrz podstawy adunkowej lub na tej podstawie musi rwnie zosta oznaczona wewntrz podstawy adunkowej. Inne niezbdne informacje do oznaczenia wewntrz podstawy adunkowej mog obejmowa dziaanie, jakie naley podj w sytuacjach awaryjnych i prawidowe wykorzystanie sprztu do powiadamiania awaryjnego.
359
ZACZNIK II Deklaracje 1. TRE A. DEKLARACJA ZGODNOCI WE DLA MASZYN Deklaracja ta oraz jej tumaczenia musz by sporzdzone na tych samych warunkach co instrukcja (patrz: zacznik I sekcja 1.7.4.1 lit. a) i b), w formie maszynopisu lub odrcznie wielkimi literami. Deklaracja ta odnosi si wycznie do maszyny w stanie, w jakim zostaa wprowadzona do obrotu i nie obejmuje czci skadowych dodanych przez uytkownika kocowego lub przeprowadzonych przez niego pniejszych dziaa. ... 382 Deklaracja zgodnoci WE dla maszyn Zacznik II pkt 1 lit. A dotyczy deklaracji zgodnoci WE, ktr producent maszyny lub jego upowaniony przedstawiciel w UE musi sporzdzi i ktra musi by doczona do maszyny do chwili przekazania jej uytkownikowi zob. 103: komentarze do art. 5 ust. 1 i 109: komentarze do art. 7 ust. 1. Deklaracja zgodnoci WE jest prawnym owiadczeniem wydanym przez producenta lub jego upowanionego przedstawiciela potwierdzajcym, e dana maszyna jest zgodna z wszystkimi odpowiednimi przepisami dyrektywy w sprawie maszyn. Wymg okrelony w pierwszym akapicie zacznika II pkt 1 lit. A, zgodnie z ktrym deklaracja oraz jej tumaczenia musz by sporzdzone na tych samych warunkach, co instrukcje, oznacza, e deklaracja zgodnoci WE musi by sporzdzona w jednym lub kilku jzykach urzdowych UE. Jeli brak jest oryginalnej deklaracji zgodnoci WE w jzyku lub jzykach urzdowych pastwa, w ktrym maszyna ma by stosowana, tumaczenie na ten jzyk lub jzyki musi zosta dostarczone przez producenta, jego upowanionego przedstawiciela lub przez osob wprowadzajc maszyn na dany obszar jzykowy. Tumaczenia musz zawiera sowo Tumaczenie zob. 246: komentarze do sekcji 1.7.1, 255: komentarze do sekcji 1.7.4 i 257: komentarze do sekcji 1.7.4.1 lit. a) i b) zacznika I. Deklaracja zgodnoci WE musi by sporzdzona w formie maszynopisu (wydruku) lub odrcznie wielkimi literami. Naley j doczy do instrukcji obsugi lub dostarczy oddzielnie, przy czym w tym ostatnim przypadku dokument przywoujcy tre deklaracji zgodnoci WE musi by doczony do instrukcji obsugi zob. 149: komentarze do sekcji 1.7.4.2 lit. c) zacznika I. Akapit drugi zacznika II pkt 1 lit. A podkrela, e deklaracja zgodnoci WE odnosi si wycznie do maszyny w stanie, w jakim zostaa zaprojektowana, wykonana i wprowadzona do obrotu przez producenta. Jeli producent zezwala innemu podmiotowi gospodarczemu, takiemu jak importer lub dystrybutor, na modyfikacj maszyny przez dostarczeniem jej uytkownikowi kocowemu, producent pozostanie prawnie odpowiedzialny za maszyn w stanie, w jakim zostanie dostarczona. Producent nie jest jednak prawnie odpowiedzialny za dodatki i
360
zmiany wprowadzone do maszyny bez jego zezwolenia przez inne podmioty gospodarcze lub uytkownika kocowego. Naley to uwzgldni, gdy uytkowana maszyna jest przedmiotem kontroli organw nadzoru rynku zob. 94: komentarze do art. 4 ust. 1. Zacznik II pkt 1 lit. A (cig dalszy) ... Deklaracja zgodnoci WE musi zawiera nastpujce dane szczegowe: 1. 2. 3. 4. firm i peny adres producenta, a w stosownych przypadkach jego upowanionego przedstawiciela; nazwisko i adres osoby majcej miejsce zamieszkania lub siedzib we Wsplnocie, upowanionej do przygotowania dokumentacji technicznej; opis i dane identyfikacyjne maszyny, w tym oglne okrelenie, funkcja, model, typ, numer seryjny i nazwa handlowa; zdanie zawierajce wyrane owiadczenie, e maszyna spenia wszystkie odpowiednie postanowienia niniejszej dyrektywy, a w stosownych przypadkach podobne zdanie zawierajce owiadczenie o zgodnoci z innymi dyrektywami wsplnotowymi lub odpowiednimi przepisami, ktre maszyna musi spenia. Odniesienia te musz by odniesieniami opublikowanymi w Dzienniku Urzdowym Unii Europejskiej; w odpowiednich przypadkach, nazw adres i numer identyfikacyjny jednostki notyfikowanej, ktra przeprowadzia badanie typu WE, o ktrym mowa w zaczniku IX oraz numer wiadectwa badania typu WE; w odpowiednich przypadkach, nazw adres i numer identyfikacyjny jednostki notyfikowanej, ktra zatwierdzia system penego zapewnienia jakoci, o ktrym mowa w zaczniku X; w odpowiednich przypadkach, odniesienie zharmonizowanych, o ktrych mowa w art. 7 ust. 2; do zastosowanych norm
5.
6.
7. 8. 9.
w odpowiednich przypadkach, odniesienie do innych zastosowanych norm technicznych i specyfikacji; miejsce i dat zoenia deklaracji;
10. tosamo i podpis osoby upowanionej do sporzdzenia deklaracji w imieniu producenta lub jego upowanionego przedstawiciela. ... 383 Tre deklaracji zgodnoci WE Ponisze komentarze odnosz si do numerowanych ustpw w zaczniku II ust. 1 lit. A: 1. Nazwa i peny adres producenta musz by takie same, jak umieszczone na maszynie zob. 250: komentarze do sekcji 1.7.3 zacznika I. Jeli producent postanowi wskaza upowanionego przedstawiciela w UE do wywizania si z wszystkich lub czci obowizkw okrelonych w art. 5 zob. 84 i 85:
361
komentarze do art. 2 lit. j) dane szczegowe upowanionego przedstawiciela rwnie musz si znajdowa w deklaracji zgodnoci WE. 2. Osoba upowaniona do przygotowania dokumentacji technicznej jest osob fizyczn lub prawn majc miejsce zamieszkania lub siedzib w UE, ktrej producent powierzy zadanie zgromadzenia i udostpnienia waciwych elementw dokumentacji technicznej w odpowiedzi na naleycie uzasadniony wniosek organw nadzoru rynku jednego z pastw czonkowskich zob. 98: komentarze do art. 4 ust. 3 i 4 oraz 393: komentarze do zacznika VII lit. A pkt 2 i 3. Osoba upowaniona do przygotowania dokumentacji technicznej nie jest jako taka odpowiedzialna za projekt, wykonanie lub ocen zgodnoci maszyny, za opracowanie dokumentw zawartych w dokumentacji technicznej, za umieszczenie oznakowania CE lub sporzdzenie i podpisanie deklaracji zgodnoci WE. Wszyscy producenci maszyn musz wskaza nazwisko i adres osoby upowanionej do sporzdzenia dokumentacji technicznej. W przypadku producentw majcych siedzib w UE osob upowanion do przygotowania dokumentacji technicznej moe by sam producent, jego upowaniony przedstawiciel, osoba kontaktowa naleca do personelu producenta (ktra moe by t sam co osoba podpisujca deklaracj zgodnoci WE) lub inna osoba fizyczna lub prawna majca miejsce zamieszkania lub siedzib w UE, ktrej producent powierza to zadanie. W przypadku producentw majcych siedzib poza UE osob upowanion do przygotowania dokumentacji technicznej moe by osoba fizyczna lub prawna majca miejsce zamieszkania lub siedzib w UE, ktrej powierzono zadanie zgromadzenia i udostpnienia dokumentacji technicznej w odpowiedzi na naleycie uzasadniony wniosek. Jeli producent majcy siedzib poza UE postanowi wskaza upowanionego przedstawiciela w UE do wywizania si z wszystkich lub czci obowizkw okrelonych w art. 5 zob. 84 i 85: komentarze do art. 2 lit. j) upowaniony przedstawiciel w UE moe by rwnie osob upowanion do przygotowania dokumentacji technicznej. 3. Dane szczegowe wymagane w przypadku opisu i danych identyfikacyjnych maszyny s zasadniczo takie same, jak dane, ktre naley umieci na maszynie zob. 250: komentarze do sekcji 1.7.3 zacznika I. W deklaracji zgodnoci WE dane szczegowe maszyny naley poda w penej wersji. Celem tych informacji jest umoliwienie zarwno uytkownikowi, jak i organom nadzoru rynku jednoznaczne zidentyfikowanie maszyny objtej deklaracj. Z reguy naley wskaza numer seryjny maszyny objtej deklaracj zgodnoci WE. W przypadku maszyny produkowanej seryjnie mona opracowa jedn deklaracj zgodnoci WE obejmujc przedzia numerw seryjnych lub partii, w ktrym to przypadku przedzia objty deklaracj musi by okrelony, a dla kadego nowego przedziau numerw seryjnych lub partii naley wyda now deklaracj zgodnoci WE. W kadym razie naley dostarczy niezbdne dane identyfikacyjne w celu zapewnienia zwizku pomidzy kadym egzemplarzem maszyny a deklaracj zgodnoci WE, ktra ma do niego zastosowanie.
362
4. Zdanie zawierajce owiadczenie, e maszyna spenia wszystkie odpowiednie przepisy dyrektywy w sprawie maszyn, jest kluczowym elementem deklaracji zgodnoci WE. W zdaniu tym producent lub jego upowaniony przedstawiciel zawiadcza, e dana maszyna spenia wszystkie majce zastosowanie zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa z zacznika I do dyrektywy w sprawie maszyn i e przeprowadzono odpowiedni procedur oceny zgodnoci. Jeli dana maszyna podlega innym przepisom UE poza dyrektyw w sprawie maszyn, naley rwnie zadeklarowa zgodno z innymi odnonym dyrektywami lub rozporzdzeniami zob. 91 i 92: komentarze do art. 3. Producent moe sporzdzi jedn deklaracj zgodnoci WE pod ktem tych innych dyrektyw i rozporzdze, o ile deklaracja zawiera wszystkie informacje wymagane w kadej dyrektywie. Moe to nie by moliwie we wszystkich przypadkach, poniewa niektre dyrektywy okrelaj szczeglne formaty deklaracji zgodnoci zob. 89: komentarze do art. 3. 5. W przypadku maszyn nalecych do jednej z kategorii wymienionych w zaczniku IV, jeli producent postanowi przeprowadzi procedur badania typu WE, naley wskaza dane szczegowe jednostki notyfikowanej, ktra przeprowadzia badanie typu WE i numer certyfikatu badania typu WE zob. 129 i 130: komentarze do art. 12 ust. 3 i 4. Nazw, adres i czterocyfrowy numer indentyfikacyjny jednostki notyfikowanej, ktre naley wskaza, mona sprawdzi w bazie danych NANDO zob. 133: komentarze do art. 14. 6. W przypadku maszyn nalecych do jednej z kategorii wymienionych w zaczniku IV, jeli producent postanowi przeprowadzi procedur penego zapewnienia jakoci, naley wskaza dane szczegowe jednostki notyfikowanej, ktra zatwierdzia system penego zapewnienia jakoci producenta zob. 129 i 130: komentarze do art. 12 ust. 3 i 4. Nazw, adres i czterocyfrowy numer indentyfikacyjny jednostki notyfikowanej, ktre naley wskaza, mona sprawdzi w bazie danych NANDO zob. 133: komentarze do art. 14. 7. Aby skorzysta z domniemania zgodnoci w zwizku ze stosowaniem norm zharmonizowanych, producenci musz wskaza w deklaracji zgodnoci WE odniesienia do zastosowanej normy lub norm zharmonizowanych zob. 110 i 111: komentarze do art. 7 ust. 2 i 114: komentarze do art. 7 ust. 3. Naley jednak przypomnie, e stosowanie norm zharmonizowanych pozostaje dobrowolne zob. 110: komentarze do art. 7 ust. 2 W przypadku maszyn nalecych do jednej z kategorii wymienionych w zaczniku IV, jeli producent przeprowadzi procedur oceny zgodnoci poczonej z kontrol wewntrzn w fazie wytwarzania maszyny zgodnie z zacznikiem VIII, musi wskaza musi wskaza w deklaracji zgodnoci WE odniesienie(-a) do zastosowanej normy lub norm zharmonizowanych, poniewa zastosowanie norm zharmonizowanych, ktre obejmuj wszystkie zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa majce zastosowanie do maszyny, jest warunkiem zastosowania tej procedury oceny zgodnoci zob. 129: komentarze do art. 12 ust. 3.
363
Gdy odniesienie do normy zharmonizowanej zamieszczono w deklaracji zgodnoci WE, organy nadzoru rynku s uprawnione do uznania, e producent w peni zastosowa si do wymaga normy. Jeli producent nie zastosowa si do wszystkich wymaga normy zharmonizowanej, moe nadal zamieci odniesienie do normy w deklaracji zgodnoci WE, ale w takim przypadku musi wskaza, do ktrych wymaga technicznych normy si zastosowa lub nie zastosowa. 8. Jeli nie wykorzystano norm zharmonizowanych, producent moe wskaza odniesienie do innych technicznych dokumentw wykorzystywanych w projekcie i przy wykonaniu maszyny. Naley pamita, e zastosowanie takich dokumentw nie stanowi podstawy domniemania zgodnoci zob. 162: komentarze do zasady oglnej 3 zacznika I. 9. Wskazanie miejsca i daty zoenia deklaracji jest zwyczajowym wymogiem w stosunku do podpisanego dokumentu prawnego. Miejsce, ktre naley wskaza, to zazwyczaj miasto, w ktrym mieci si siedziba producenta lub jego upowanionego przedstawiciela. Poniewa deklaracja zgodnoci WE musi zosta sporzdzona przed wprowadzeniem maszyny do obrotu lub oddaniem jej do uytku zob. 103: komentarze do art. 5 ust. 1 data wskazana w deklaracji zgodnoci WE nie moe by dat pniejsz od daty wprowadzenia maszyny do obrotu, lub pniejsz od daty oddania maszyny do uytku w przypadku maszyny do wasnego uytku producenta. 10. Tosamo osoby uprawnionej przez producenta lub jego upowanionego przedstawiciela do sporzdzenia deklaracji zgodnoci WE musi zosta podana obok jego podpisu. Przez tosamo osoby rozumie si jej nazwisko i stanowisko. Deklaracja zgodnoci WE moe zosta podpisana przez dyrektora zarzdzajcego odnonego przedsibiorstwa lub innego przedstawiciela przedsibiorstwa, na ktrego naoono tak odpowiedzialno. Deklaracj zgodnoci WE podpisuje i przechowuje producent lub jego upowaniony przedstawiciel zob. 386: komentarze do zacznika II pkt 2. Podpis moe zosta powielony na kopiach deklaracji zgodnoci doczonych do maszyny. ZACZNIK II 1. TRE (cig dalszy) ... B. DEKLARACJA WCZENIA MASZYNY NIEUKOCZONEJ Deklaracja ta oraz jej tumaczenia musz by sporzdzone na tych samych warunkach co instrukcja (patrz: zacznik I sekcja 1.7.4.1. lit. a) i b), w formie maszynopisu lub odrcznie wielkimi literami. ... 384 Deklaracja wczenia maszyny nieukoczonej Zacznik II pkt 1 lit. B dotyczy deklaracji wczenia, ktr musi sporzdzi producent maszyny nieukoczonej lub jego upowaniony przedstawiciel w UE i
364
ktra musi towarzyszy maszynie nieukoczonej do chwili, gdy dotrze ona do producenta maszyny finalnej, z ktr ma by poczona zob. 104: komentarze do art. 5 ust. 2 i 131: komentarze do art. 13. Deklaracja wczenia powinna wic by czci dokumentacji technicznej maszyny finalnej zob. 392: komentarze do zacznika VII lit. A pkt 1 ppkt a). Deklaracja wczenia jest owiadczeniem prawnym producenta maszyny nieukoczonej lub jego upowanionego przedstawiciela majcym nastpujce gwne cele: poinformowanie producenta maszyny finalnej, ktre z majcych zastosowanie zasadniczych wymaga w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa z zacznika I do dyrektywy w sprawie maszyn zostay zastosowane i spenione oraz w stosownych przypadkach owiadczenie zgodnoci maszyny nieukoczonej z przepisami innych majcych zastosowanie przepisw UE; zobowizanie do przekazania odpowiednich informacji na temat maszyny nieukoczonej w odpowiedzi na uzasadniony wniosek organw krajowych; wskazanie, e maszyna nieukoczona nie moe zosta oddana do uytku do momentu zadeklarowania zgodnoci maszyny finalnej, do ktrej ma by wczona maszyna nieukoczona, z odpowiednimi przepisami dyrektywy w sprawie maszyn.
Komentarze odnoszce si do akapitu pierwszego zacznika II pkt 1 lit. A maj rwnie zastosowanie do akapitu pierwszego zacznika II pkt 1 lit. B.
365
Zacznik II pkt 1 lit. B (cig dalszy) ... Deklaracja wczenia musi zawiera nastpujce dane szczegowe: 1. 2. 3. 4. firm i peny adres producenta maszyny nieukoczonej, a w stosownych przypadkach, jego upowanionego przedstawiciela; nazwisko i adres osoby majcej miejsce zamieszkania lub siedzib we Wsplnocie, upowanionej do przygotowania odpowiedniej dokumentacji technicznej; 3) opis i identyfikacj maszyny nieukoczonej, w tym oglne okrelenie, funkcja, model, typ, numer seryjny i nazwa handlowa; zdanie zawierajce owiadczenie, ktre z zasadniczych wymaga niniejszej dyrektywy s stosowane i speniane oraz e przygotowano odpowiedni dokumentacj techniczn zgodnie z zacznikiem VII cz B, a w stosownych przypadkach zdanie zawierajce owiadczenie o zgodnoci maszyny nieukoczonej z innymi dyrektywami wsplnotowymi. Odniesienia te musz by odniesieniami do tekstw opublikowanych w Dzienniku Urzdowym Unii Europejskiej; zobowizanie do przekazania, na uzasadniony wniosek wadz krajowych, odpowiednich informacji na temat maszyny nieukoczonej. Zobowizanie obejmuje metod przekazania i nie narusza praw wasnoci intelektualnej producenta do maszyny nieukoczonej; owiadczenie, e maszyna nieukoczona nie moe zosta oddana do uytku do momentu, gdy maszyna finalna, do ktrej ma zosta wbudowana uzyska deklaracj zgodnoci z przepisami niniejszej dyrektywy, jeeli jest to waciwe; miejsce i dat zoenia deklaracji; tosamo i podpis osoby upowanionej do sporzdzenia deklaracji w imieniu producenta lub jego upowanionego przedstawiciela.
5.
6.
7. 8. ...
385 Tre deklaracji wczenia Ponisze komentarze odnosz si do numerowanych ustpw w zaczniku II ust. 1 lit. B: 1. Zastosowanie maj komentarze do ust. 1 zacznika II pkt 1 lit. A. 2. W odniesieniu do osoby upowanionej do przygotowania dokumentacji technicznej zastosowanie maj komentarze do ust. 2 zacznika II pkt 1 lit. A odnoszcego si do osoby upowanionej do przygotowania dokumentacji technicznej. 3. Zastosowanie maj komentarze do ust. 3 zacznika II pkt 1 lit. A. 4. Dyrektywa w sprawie maszyn nie okrela, ktre majce zastosowanie zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa musz by zastosowane i spenione przez producenta maszyny nieukoczonej. Przy podejmowaniu decyzji, czy zastosowa i speni
366
niektre zasadnicze wymagania w zakresie ochrony bezpieczestwa, mona uwzgldni nastpujce okolicznoci:
zdrowia
producent maszyny nieukoczonej moe nie by w stanie w peni oceni niektrych rodzajw ryzyka, ktre zale od sposobu wczenia maszyny nieukoczonej do maszyny finalnej; producent maszyny nieukoczonej moe uzgodni z producentem maszyny finalnej podzia zada, przez co zastosowane i spenienie niektrych zasadniczych wymaga w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa pozostawia si producentowi maszyny finalnej.
W zdaniu wymaganym w ust. 4 zacznika II pkt 1 lit. B producent maszyny nieukoczonej musi precyzyjnie wskaza w deklaracji wczenia, ktre z majcych zastosowanie zasadniczych wymaga w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa zastosowa i speni. Jeli dane wymaganie w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa zostao spenione w odniesieniu do niektrych czci lub aspektw maszyny nieukoczonej, a dla innych nie, naley to wskaza. Instrukcje montau maszyny nieukoczonej musz wskazywa konieczno uwzgldnienia zasadniczych wymaga w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa, ktre nie zostay spenione lub zostay spenione czciowo zob. 390: komentarze do zacznika VI. Producent maszyny nieukoczonej musi rwnie owiadczy, e przygotowa odpowiedni dokumentacj techniczn przedstawiajc sposb, w jaki te wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa zostay zastosowane zob. 394: komentarze do zacznika VII lit. B. Jeli maszyna nieukoczona (lub jej cz) podlega innym przepisom UE poza dyrektyw w sprawie maszyn, naley rwnie zadeklarowa zgodno z innymi odnonymi dyrektywami i rozporzdzeniami zob. 91 i 92: komentarze do art. 3. Jeli te dyrektywy i rozporzdzenia przewiduj deklaracj zgodnoci WE, dla maszyny nieukoczonej musi zosta sporzdzona deklaracja zgodnoci WE zgodna z tymi przepisami. Takie deklaracje zgodnoci naley doczy do dokumentacji technicznej maszyny finalnej zob. 392: komentarze do zacznika VII lit. A pkt 1 ppkt a). 5. Zobowizanie wymagane w ust. 5 zacznika II pkt 1 lit. b) odnosi si do obowizku przedstawienia przez producenta maszyny nieukoczonej informacji istotnych dla do zdrowia i bezpieczestwa oraz w szczeglnoci odpowiedniej dokumentacji technicznej w odpowiedzi na naleycie uzasadniony wniosek organw nadzoru rynku jednego z pastw czonkowskich zob. 394: komentarze do zacznika VII lit. B. Poniewa deklaracja wczenia maszyny nieukoczonej ma by czci dokumentacji technicznej maszyny finalnej zob. 392: komentarze do zacznika VII lit. A pkt 1 ppkt a) producent maszyny finalnej posiada tym samym zobowizanie swojego dostawcy do przekazania odpowiedniej dokumentacji technicznej organom nadzoru rynku w odpowiedzi na naleycie uzasadniony wniosek. Prawa wasnoci intelektualnej producenta maszyny nieukoczonej s chronione w zwizku z tym, e organy nadzoru rynku s zobowizane do
367
traktowania informacji uzyskanych przy wykonywaniu swoich zada jako poufnych zob. 143: komentarze do art. 18 ust. 1. 6. Owiadczenie wymagane w ust. 6 uwzgldnia fakt, e maszyny nieukoczonej nie mona uzna za bezpieczn dopki: nie zostan spenione zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa majce zastosowanie do maszyny nieukoczonej, niespenione przez producenta maszyny nieukoczonej; nie oceniono ryzyka wynikajcego z wczenia maszyny nieukoczonej do maszyny finalnej i nie podjto niezbdnych rodkw ochronnych w celu wyeliminowania takiego ryzyka.
7. Zastosowanie maj komentarze do ust. 9 zacznika II pkt 1 lit. A. 8. Zastosowanie maj komentarze do ust. 10 zacznika II pkt 1 lit. A. Zacznik II (cig dalszy) ... 2. PRZECHOWYWANIE DOKUMENTW Producent maszyny lub jego upowaniony przedstawiciel zachowuj orygina deklaracji zgodnoci WE przez okres przynajmniej dziesiciu lat od daty produkcji ostatniego egzemplarza maszyny. Producent maszyny nieukoczonej lub jego upowaniony przedstawiciel zachowuj orygina deklaracji wczenia przez okres przynajmniej dziesiciu lat od daty produkcji ostatniego egzemplarza maszyny nieukoczonej. 386 Przechowywanie deklaracji zgodnoci WE i deklaracji wczenia Dziesicioletni okres przechowywania dokumentw od daty produkcji ostatniego egzemplarza okrelony w zaczniku II pkt 2 dla deklaracji zgodnoci i deklaracji wczenia ma w razie potrzeby umoliwi organom nadzoru rynku kontrol tych dokumentw zob. 98: komentarze do art. 4 ust. 3 i 4.
368
ZACZNIK III Oznakowanie CE Oznakowanie zgodnoci CE skada si z liter CE w nastpujcej formie:
W przypadku zmniejszenia lub powikszenia oznakowania CE naley zachowa proporcje podane na powyszym rysunku. Poszczeglne elementy oznakowania CE musz mie zasadniczo t sam wysoko, ktra nie moe by mniejsza ni 5 mm. W odniesieniu do maszyn o niewielkich rozmiarach dopuszczalne jest odstpstwo od wymiaru minimalnego. Oznakowanie CE musi by umieszczone w bezporedniej bliskoci nazwy producenta lub jego upowanionego przedstawiciela, przy uyciu tej samej techniki. W przypadku zastosowania procedury penego zapewnienia jakoci, o ktrej mowa w art. 12 ust. 3 lit. c) oraz art. 12 ust. 4 lit. b), po oznakowaniu CE umieszczany jest numer identyfikacyjny jednostki notyfikowanej. 387 Forma oznakowania CE Przepisy odnoszce si do oznakowania CE okrelone w art. 16 maj zastosowanie wraz z przepisami rozporzdzenia (WE) 765/2008 zob. 141: komentarze do art. 16. Zacznik II okrela obowizkow form graficzn oznakowania CE. Oznakowanie CE skada si tylko z liter CE w formie graficznej przedstawionej na rysunku siatk i kropkowane linie umieszczono na rysunku wycznie po to, by pomc w okreleniu ksztatu liter i nie wolno ich powiela w oznakowaniu CE. Ustp czwarty zacznika III odnoszcy si do miejsca i techniki oznakowania WE musi by stosowany w poczeniu z oglnymi wymaganiami w zakresie oznakowania maszyn zob. 250: komentarze do sekcji 1.7.3 zacznika I. Ostatni ustp zacznika III ma zastosowanie tylko do maszyn nalecych do jednej z kategorii wymienionych w zaczniku IV, do ktrych zastosowano procedur penego zapewnienia jakoci zob. 129, 130 i 132: komentarze do art. 12 ust. 3 i 4. W takim przypadku po oznakowaniu CE naley umieci czterocyfrowy numer indentyfikacyjny jednostki notyfikowanej, ktra zatwierdzia system penego zapewnienia jakoci producenta zob. 133: komentarze do art. 14. Dla takich maszyn oznakowanie CE i numer identyfikacyjny jednostki notyfikowanej moe by umieszczony dopiero po powiadomieniu producenta o zatwierdzeniu jego systemu penego zapewnienia jakoci przez jednostk notyfikowan zob. 404: komentarze
369
do sekcji 2.3 zacznika X. Te oznakowania nie mog by dalej umieszczane, jeli zatwierdzenie systemu penego zapewnienia jakoci zostao zawieszone lub cofnite przez jednostk notyfikowan zob. 406: komentarze do sekcji 3 zacznika X. Nie wolno nanosi numeru identyfikacyjnego jednostki notyfikowanej na maszyn, ktra przesza procedur badania typu WE.
370
ZACZNIK IV Kategorie maszyn, do ktrych ma zastosowanie jedna z procedur okrelonych w art. 12 ust. 3 i 4 1. Pilarki tarczowe (jedno- i wielopiowe) do obrbki drewna i podobnych materiaw lub do obrbki misa i podobnych materiaw, nastpujcych rodzajw: 1.1. Pilarki, w ktrych pia(-y) pozostaje(-) podczas skrawania w staej pozycji, wyposaone w stay st lub podpor z rcznym posuwem przedmiotu obrabianego lub dostawnym mechanizmem posuwowym; 1.2. Pilarki, w ktrych pia(-y) pozostaje(-) podczas skrawania w staej pozycji, wyposaone w rcznie obsugiwany st lub wzek wykonujcy ruchy zwrotne; 1.3 Pilarki, w ktrych pia(-y) pozostaje(-) podczas skrawania w staej pozycji, z wbudowanym mechanizmem posuwowym dla przedmiotw obrabianych oraz rcznym podawaniem lub odbieraniem; 1.4. Pilarki z pi(-ami) przemieszczajc(-ymi) si podczas skrawania, z mechanicznym napdem przemieszczania piy z rcznym podawaniem lub odbieraniem; 2. 3. 4. Strugarki wyrwniarki do obrbki drewna z rcznym posuwem. Jednostronne strugarki grubiarki do obrbki drewna z wbudowanym mechanizmem posuwowym oraz rcznym podawaniem lub odbieraniem. Pilarki tamowe, z rcznym podawaniem lub odbieraniem, do obrbki drewna i podobnych materiaw albo do misa i podobnych materiaw, nastpujcych rodzajw: 4.1. Pilarki, w ktrych pia(-y) pozostaje(-) podczas skrawania w staej pozycji, wyposaone w stay lub wykonujcy ruchy zwrotne st lub podpor dla przedmiotu obrabianego; 4.2. Pilarki, w ktrych pia(-y) jest(s) zamontowana(-e) na wzku wykonujcym ruchy zwrotne. 5. Maszyny kombinowane, stanowice poczenie rodzajw okrelonych w pkt 14 i 7, przeznaczone do obrbki drewna i materiaw o podobnych waciwociach fizycznych. Wielowrzecionowe czopiarki do obrbki drewna z posuwem rcznym. Frezarki z pionowym wrzecionem i posuwem rcznym, do drewna i materiaw o podobnych waciwociach fizycznych. Przenone pilarki acuchowe do obrbki drewna. Prasy, w tym prasy krawdziowe, do obrbki metali na zimno, z rcznym podawaniem lub odbieraniem, ktrych ruchome czci robocze mog mie skok wikszy ni 6 mm i prdko przekraczajc 30 mm/s.
6. 7. 8. 9.
10. Wtryskarki lub prasy do tworzyw sztucznych, z rcznym podawaniem lub odbieraniem.
371
11. Wtryskarki lub prasy do gumy, z rcznym podawaniem lub odbieraniem. 12. Maszyny do robt podziemnych nastpujcych rodzajw: 12.1. lokomotywy i wzki hamulcowe; 12.2. hydrauliczne obudowy zmechanizowane. 13. Rcznie adowane pojazdy do zbierania odpadw z gospodarstw domowych, wyposaone w mechanizm prasujcy. 14. Odczalne urzdzenia do mechanicznego przenoszenia napdu wraz z osonami. 15. Osony odczalnych urzdze do mechanicznego przenoszenia napdu. 16. Podnoniki do obsugi pojazdw. 17. Urzdzenia do podnoszenia osb lub osb i towarw, stwarzajce ryzyko upadku z wysokoci wikszej ni 3 metry. 18. Przenone maszyny montaowe i inne udarowe uruchamiane za pomoc nabojw. 19. Urzdzenia ochronne przeznaczone do wykrywania obecnoci osb. 20. Napdzane mechanicznie ruchome osony blokujce przeznaczone do zastosowania jako zabezpieczenie w maszynach, o ktrych mowa w pkt 9, 10 i 11. 21. Ukady logiczne zapewniajce funkcje bezpieczestwa. 22. Konstrukcje chronice przed skutkami wywrcenia (ROPS). 23. Konstrukcje chronice przed spadajcymi przedmiotami (FOPS). 388 Kategorie maszyn, ktre mog by przedmiotem jednej z procedur oceny zgodnoci, w ktrych udzia bierze jednostka notyfikowana W zaczniku IV przedstawiono wykaz kategorii maszyn, ktre mog by przedmiotem jednej z dwch procedur oceny zgodnoci, w ktrych udzia bierze jednostka notyfikowana: bada typu WE albo procedury penego zapewnienia jakoci. Kategorie te obejmuj maszyny w szerokim znaczeniu zob. 33: komentarze do art. 2. Maszyna naleca do jednej z kategorii wymienionych w zaczniku IV moe rwnie podlega procedurze oceny zgodnoci poczonej z kontrol wewntrzn, jeeli jest produkowana zgodnie z normami zharmonizowanymi, ktre obejmuj wszystkie majce zastosowanie zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa zob. 129 i 130: komentarze do art. 12, ust. 3 i ust. 4. Wykaz przedstawiony w zaczniku IV jest wyczerpujcy, innymi sowy, wycznie maszyny nalece do wymienionych kategorii podlegaj procedurom oceny zgodnoci okrelonym w art. 12 ust. 3 i 4. Maszyny nalece do kategorii, ktre nie zostay wymienione w zaczniku IV, nawet jeeli s podobne do maszyn nalecych do wymienionych kategorii lub jeeli wi si z nimi podobne zagroenia, podlegaj jedynie procedurze oceny zgodnoci poczonej z kontrol wewntrzn zob. 128: komentarze do art. 12 ust. 2.
372
Punkty 18 Punkt 1 obejmuje jedynie pilarki tarczowe do obrbki drewna i analogicznych materiaw lub do obrbki misa lub analogicznych materiaw, nalece do kategorii, o ktrych mowa w pkt 1.11.4. Naley rwnie zauway, e nie uwzgldnia si wszystkich pilarek tarczowych do obrbki drewna. Na przykad w zaczniku IV nie ma mowy o pilarkach, ktrych pia jest przemieszczana rcznie w trakcie skrawania (takich jak niektre rodzaje pilarek do cicia pod ktem i ukonie). Do materiaw analogicznych do drewna zalicza si na przykad pyty wirowe, pyty pilniowe, sklejki (a take te materiay pokryte tworzywem sztucznym lub laminaty z lekkich stopw), korek, ko, tward gum lub tworzywa sztuczne. Natomiast kamienia, betonu i podobnych materiaw wymagajcych zastosowania cicia ciernic nie uznaje si za materiay analogiczne do drewna. Do materiaw analogicznych do misa zalicza si ryby oraz ywno mroon i gboko mroon. W punktach 1.3, 1.4, 3 i 4 jest mowa o rcznym podawaniu lub odbieraniu. Rczne podawanie lub odbieranie ma miejsce wwczas, gdy operator umieszcza przedmioty obrabiane bezporednio w urzdzeniu posuwowym lub w urzdzeniu podtrzymujcym przedmiot obrabiany i wyjmuje je bezporednio z tego urzdzenia tak, e moe on bezporednio dotyka przedmiotu obrabianego w czasie, gdy przedmiot ten ma kontakt z narzdziem. Nie uznaje si, e maszyna ma funkcj rcznego podawania lub odbierania, jeeli jest ona wyposaona w urzdzenie posuwowe lub urzdzenie suce do podawania lub odbierania przedmiotw obrabianych (takie jak na przykad przenonik), w ktrej narzdzia znajduj si poza zasigiem uytkownika w trakcie pracy urzdzenia i ktrej dziaanie nie jest moliwe bez tego urzdzenia. W punktach 1.1, 2, 6 i 7 jest mowa o maszynach z rcznym posuwem. Rczny posuw ma miejsce, jeeli przedmiot obrabiany albo narzdzie s rcznie przemieszczane w trakcie skrawania w taki sposb, e istnieje moliwo kontaktu operatora z narzdziem. Dotyczy to rwnie maszyn wyposaonych w rcznie obsugiwany st lub wzek wykonujcy ruchy prostoliniowe posuwisto-zwrotne, o ktrych mowa w pkt 1.2. Maszyny kombinowane do obrbki drewna, o ktrych mowa w pkt 5, to maszyny zaprojektowane do speniania kadej kombinacji funkcji, o ktrych mowa w pkt 14 i 7, z rcznym usuwaniem przedmiotu obrabianego midzy poszczeglnymi operacjami zob. 210: komentarze do sekcji 1.3.5 zacznika I. Wycznie maszyny kombinowane speniajce funkcje, o ktrych mowa w pkt 14 i 7, s objte punktem 5 zacznika IV, jednak takie maszyny mog rwnie spenia inne dodatkowe funkcje. Poniewa niezbdne rodki ochronne s czsto wsplne dla kilku lub wszystkich funkcji zespolonych, badania typu WE lub system oceny penego zapewnienia jakoci w odniesieniu do tego rodzaju maszyn kombinowanych do obrbki drewna zawsze dotycz caej maszyny. Frezarki pionowe dolnowrzecionowe, o ktrych mowa w pkt 7, posiadaj wrzeciono przechodzce przez st i mechanizm napdowy znajdujcy si pod stoem.
373
Punkt 7 nie obejmuje frezarek pionowych z rcznym posuwem wyposaonych we wrzeciono znajdujce si cakowicie ponad stoem. Punkt 9 Prasy do obrbki metali na zimno, o ktrych mowa w pkt 9, to prasy, ktrych zamierzone lub przewidywalne zastosowanie obejmuje moliwo rcznego umieszczania i usuwania przedmiotw obrabianych midzy narzdziami przez operatora bez wykorzystania zintegrowanych pomocniczych urzdze manipulacyjnych. Termin obrbka na zimno dotyczy ksztatowania metalu bez ogrzewania zazwyczaj w temperaturze pokojowej. Termin metal odnosi si do materiau w postaci blach cienkich, blach walcowanych lub odkuwek ksztatowych. Punkt 9 ma zastosowanie wycznie do pras wyposaonych w ruchome czci robocze majce obie z nastpujcych cech: skok wikszy ni 6 mm, oraz prdko zamykania przekraczajc 30 mm/s.
Przy ustalaniu prdkoci zamykania pras mechanicznych naley wzi pod uwag najwiksz prdko chwilow osignit przez suwak (na og nastpuje to w poowie jego skoku). Punkt 9 nie obejmuje innych typw maszyn do obrbki metali na zimno, takich jak na przykad: prasy spiekalnicze, noyce dwigniowe lub gilotynowe, nitownice, zszywarki introligatorskie lub zszywacze, prasy montaowe, gitarki prasy do prostowania, dziurkarki z gowic rewolwerow, prasy do wyciskania, prasy do kucia matrycowego, prasy rozdmuchujco-toczce, prasy izostatyczne.
Punkty 10 i 11 Wtryskarki do tworzyw sztucznych i gumy, o ktrych mowa w pkt 10 i 11, to maszyny zaprojektowane do obrbki polimerw, takich jak termoplasty i materiay termoutwardzalne, lub gumy poprzez wtryskiwanie lub kompresj. Podawanie i odbieranie odnosi si jedynie do umieszczania w formie materiau lub czci oraz do usuwania materiau lub czci z formy. Podawania i odbierania nie uznaje si za rczne, jeeli: maszyn obsuguj wycznie roboty lub manipulatory, lub maszyna jest wyposaona w urzdzenia podajce i odbierajce, bez ktrych jej dziaanie jest niemoliwe.
374
We wszystkich pozostaych przypadkach podawanie i odbieranie uznaje si za rczne. Punkt 12 Lokomotywy do robt podziemnych, o ktrych mowa w pkt 12.1, to pojazdy z wasnym rdem zasilania, jadce po torze skadajcym si z jednej lub dwch szyn znajdujcych si nad lub pod pojazdem, przeznaczone do wykorzystywania w kopalniach lub do innych robt podziemnych, zaprojektowane do cignicia lub transportu ludzi, materiaw lub mineraw. Wzki hamulcowe to pojazdy szynowe do robt podziemnych wyposaone w hamulec, ktrego moe uy operator. Hydrauliczne obudowy zmechanizowane, o ktrych mowa w pkt 12.2, to zazwyczaj hydrauliczne podpory stropowe kroczce stosowane w przodku kopalni. S to: jedna obudowa obsugiwana przez towarzyszce urzdzenie sterujce; szereg obudw obsugiwanych przez zesp urzdze sterujcych; system obudw w caym przodku kopalni sterowany centralnie.
Punkt 12 nie obejmuje maszyn do drenia tuneli. Punkt 13 Objanienie terminu adowanie rczne w odniesieniu do rcznie adowanych pojazdw do zbierania odpadw z gospodarstw domowych, wyposaonych w mechanizm prasujcy, o ktrych mowa w pkt 13, zawarto w szczegowych wytycznych. Podano w nich rwnie przykady maszyn objtych zakresem pkt 13 i maszyn nieobjtych zakresem pkt 13 192 . Zasadniczo sam pojazd jest wyczony z zakresu dyrektywy w sprawie maszyn, tak wic maszyna, o ktrej mowa w pkt 13, odnosi si do wyposaenia sucego do zbierania i prasowania odpadw zamontowanego na podwoziu zob. 37:komentarze do tiret trzeciego art. 2 lit. a), i 54: komentarze do art. 1 ust. 2 lit. e). Punkty 14 i 15 Odczalne urzdzenia do mechanicznego przenoszenia napdu, o ktrych mowa w pkt 14, powszechnie znane jako way odbioru mocy, stanowi odczalne elementy do przenoszenia mocy pomidzy maszynami samobienymi lub cignikami a maszynami, do ktrych przenoszona jest moc, takimi jak holowana maszyna rolnicza zob. 45: komentarze do art. 2 lit. f). Odczalne urzdzenia do mechanicznego przenoszenia napdu naley zawsze wprowadza do obrotu wraz z odpowiedni oson. Osony do odczalnych urzdze do mechanicznego przenoszenia napdu mona rwnie wprowadza do obrotu jako elementy bezpieczestwa tego typu osony zawarto w pkt 15.
192
http://ec.europa.eu/enterprise/sectors/mechanical/files/machinery/classification_of_rcvs_december_20 09_en.pdf 375
Punkt 16 Podnoniki do obsugi pojazdw, o ktrych mowa w pkt 16, to stacjonarne, przejezdne lub przenone dwigniki przeznaczone do podnoszenia caych pojazdw z podoa w celu dokonania kontroli pojazdu i prac przy pojedzie lub pod nim w czasie, w ktrym znajduje si on nad podoem. Podnoniki krtkoskokowe, ktre nie s przeznaczone do wykonywania prac pod pojazdem, nie zostay objte pkt 16. Do podnonikw objtych pkt 16 nale maszyny przeznaczone do obsugi pojazdw, takich jak na przykad samochody, motocykle, skutery niene, platformy ciarowe, autobusy, tramwaje, pojazdy szynowe i wzki jezdniowe. Nale do nich rwnie zespoy zsynchronizowanych urzdze podnoszcych suce do podnoszenia caego statku powietrznego w celu dokonania kontroli lub czynnoci konserwacyjnych. Do pkt 16 nie zaliczaj si: podnoniki, ktre nie zostay zaprojektowane do podnoszenia caego pojazdu z podoa, podnoniki przeznaczone do parkowania pojazdw, podnoniki wbudowane w linie montaowe pojazdw. Punkt 17 Do urzdze do podnoszenia osb lub osb i towarw, o ktrych mowa w pkt 17, nale: a) maszyny, ktrych gwn funkcj jest podnoszenie osb lub osb i towarw, takie jak na przykad: przejezdne, masztowe lub wiszce podesty ruchome; dwigi budowlane suce do podnoszenia osb lub osb i towarw; urzdzenia podnoszce przeznaczone do poczenia z maszynami, takimi jak urawie lub turbiny wiatrowe, w celu umoliwienia dostpu do stanowiska pracy; maszyny obsugujce stae przystanki podlegajce dyrektywie do spraw maszyn, takie jak dwigi domowe i platformy podnoszce przeznaczone dla osb z ograniczon zdolnoci poruszania si zob. 151: komentarze do art. 24;
b) urzdzenia do podnoszenia osb lub osb i towarw montowane w maszynach, ktrych gwna funkcja jest inna ni podnoszenie osb. Do takich urzdze nale na przykad podnoszone stanowisko kierowcy lub operatora, lub stanowisko sterowania w wzkach jezdniowych, ukadnicach, urawiach lub maszynach do robt ziemnych. W odniesieniu do takich urzdze badanie typu WE lub system oceny penego zapewnienia jakoci dotycz zgodnoci maszyny w zakresie podnoszenia osb i nie obejmuj pozostaych funkcji maszyny.
376
c) maszyny podnoszce, ktrych gwne funkcje s inne ni podnoszenie osb, wyposaone w pokadowe stanowiska sterowania, takie jak na przykad urzdzenia i sprzt do obsugi naziemnej statkw powietrznych, pomosty wejciowe dla pasaerw do statkw powietrznych, pomosty umoliwiajce dostp na statek i klatki teleskopowania do wznoszenia urawi wieowych; d) wyposaenie wymienne urzdzenia do podnoszenia osb, takie jak platformy robocze przeznaczone do zamontowania na przykad z wzkami jezdniowymi podnonikowymi ze zmiennym wysigiem, urawiami przeadunkowymi lub samojezdnymi. Celem oceny zgodnoci jest zagwarantowanie, e zesp zoony z wyposaenia wymiennego i kadego rodzaju maszyn podstawowych, do ktrych ma by zamontowane, bdzie zgodny ze wszystkimi odpowiednimi zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa zob. 41: komentarze do art. 2 lit. b). Takie wyposaenie wymienne naley odrni od wyposaenia, ktre nie jest przeznaczone do zamontowania z maszyn podnoszc, tylko wykorzystywane wycznie do podnoszenia osb w maszynie przeznaczonej do podnoszenia towarw (zgodnie z sekcj 3.2.1 zacznika II dyrektywy 2009/104/WE) i nie podlegaj dyrektywie w sprawie maszyn zob. 10: komentarze do motywu 7. Rozrnienie to zostao objanione w szczegowych wytycznych 193 . Punkt 17 obejmuje wyej wymienione urzdzenia, jeeli wie si z nimi zagroenie upadkiem z wysokoci wikszej ni 3 metry. Wysoko jest rozumiana jako pionowa odlego midzy powierzchni podstawy adunkowej, na ktrej umieszcza si osoby lub osoby i towary w celu ich podniesienia zob. 334:komentarze do sekcji 4.1.1 lit. g) zacznika I a poziomem, na ktry spadyby osoby lub sama podstawa adunkowa. Poziomem tym jest zazwyczaj poziom terenu bd poziom pitra lub powierzchni, na ktrej maszyna ma by zainstalowana lub uytkowana, ale poziom ten moe stanowi nisze pitro lub poziom terenu, jeeli maszyna jest przeznaczona przez producenta do zainstalowania obok obnienia. Punkt 18 Przenone maszyny montaowe uruchamiane za pomoc nabojw, o ktrych mowa w pkt 18, to maszyny przenone uruchamiane przez naboje wybuchowe przeznaczone do wprowadzania do materiau bazowego elementw zcznych, takich jak gwodzie, koki gwintowane, oczka lub podobne przedmioty. Punkt 18 dotyczy rwnie maszyn udarowych uruchamianych za pomoc nabojw przeznaczonych do innych zastosowa, takich jak np. maszyny do trwaego znakowania materiaw technik grawerowania lub pistolety ubojowe na uwizi do oguszania zwierzt.
193
http://ec.europa.eu/enterprise/sectors/mechanical/files/machinery/interchangeable_equipment_lifting_p ersons_-_lifting_goods_dec_2009_en.pdf 377
Punkt 18 nie dotyczy przenonych maszyn montaowych lub innych maszyn udarowych wykorzystujcych inne rda energii, takich jak maszyny pneumatyczne, sprynowe, elektromagnetyczne lub maszyny na naboje gazowe. Punkt 19 Punkt 19 obejmuje elementy bezpieczestwa wykrywajce obecno osb lub czci ciaa i wysyajce odpowiedni sygna do ukadu sterowania w celu zmniejszenia ryzyka dla wykrytych osb. Sygna moe by wysyany, jeeli osoba lub cz jej ciaa przekroczy wczeniej ustalon granic (potknicie si) lub jeeli osoba zostaje wykryta w ustalonej wczeniej strefie (wyczuwanie obecnoci), lub w przypadku zaistnienia obu okolicznoci. Do takich urzdze ochronnych nale na przykad: urzdzenia ochronne czue na nacisk, takie jak np. czue na nacisk maty, podogi, obrzea, krawdzie, barierki, odbojniki, pyty i przewody; optoelektroniczne urzdzenia ochronne, takie jak np. kurtyny wietlne, gowice skanujce, urzdzenia wykorzystujce wizki wiata i urzdzenia laserowe; urzdzenia radarowe, na podczerwie, ultradwikowe i urzdzenia ochronne rejestrujce obraz.
Punkt 19 nie obejmuje urzdze widzenia poredniego, takich jak lusterka lub telewizja przemysowa (CCTV). Punkt 20 Punkt 20 obejmuje ruchome osony napdzane mechanicznie, ktre speniaj definicj elementw bezpieczestwa zob. 42: komentarze do art. 2 lit. c) przeznaczone do montowania w prasach do obrbki metali na zimno, o ktrych mowa w pkt 9, lub we wtryskarkach lub prasach do tworzyw sztucznych lub gumy z rcznym podawaniem lub odbieraniem, o ktrych mowa w pkt 10 i 11. Punkt 21 Ukady logiczne zapewniajce funkcje bezpieczestwa, o ktrych mowa w pkt 21, to elementy zoone, ktre: speniaj definicj elementw bezpieczestwa zob. 42: komentarze do art. 2 lit. c); oraz analizuj co najmniej jeden sygna wejciowy i generuj, wedug ustalonego algorytmu, co najmniej jeden sygna wyjciowy; oraz s przeznaczone do dziaania w poczeniu z ukadem sterowania maszyny lub jako jego cz w celu wykonywania co najmniej jednej funkcji bezpieczestwa.
Ukadu sterowania jako caoci nie uznaje si jednak za ukad logiczny. Prostych urzdze, takich jak czujniki elektromechaniczne lub urzdzenia przeczajce, ktre jedynie przetwarzaj sygna wejciowy na sygna wyjciowy nie uznaje si za ukady logiczne.
378
Do ukadw logicznych zapewniajcych funkcje bezpieczestwa nale na przykad: ukady logiczne dla oburcznych urzdze sterujcych; sterowniki bezpieczestwa PLC, elementy przeznaczone do przetwarzania zwizanych z bezpieczestwem sygnaw systemw magistrali SafetyBus. Punkty 22 i 23 Punkty 22 i 23 obejmuj konstrukcje chronice przed skutkami wywrcenia si maszyny (ROPS) i konstrukcje chronice przed spadajcymi przedmiotami (FOPS), ktre speniaj definicj elementw bezpieczestwa zob. 42:komentarze do art. 2 lit. c). Punkty 22 i 23 nie obejmuj ROPS i FOPS, ktre zostay wyprodukowane przez producenta maszyn do wyposaenia jego wasnych maszyn. Dotyczy to rwnie ROPS lub FOPS przeznaczonych do uytku jako czci zamienne identycznych ROPS lub FOPS dostarczanych przez producenta oryginalnej maszyny zob. 48:komentarze do art. 1 ust. 2 lit. a) poniewa jako takie nie s objte dyrektyw w sprawie maszyn. Wszystkie ROPS i FOPS, niezalenie od tego, czy s wprowadzane do obrotu jako elementy bezpieczestwa, czy s produkowane przez producenta maszyn do stosowania w jego wasnych maszynach, naley jednak podda odpowiednim badaniom zob. 315 i 316: komentarze do sekcji 3.4.3. i 3.4.4 zacznika I a odpowiednie sprawozdania z bada naley wczy do dokumentacji technicznej maszyny, w ktrej s zamontowane zob. 392: komentarze do zacznika VII cz A pkt 1. Odpowiednie badania naley przeprowadzi rwnie w przypadku konstrukcji chronicych przy przewrceniu si maszyny (TOPS) zgodnie z wymaganiami zawartymi w sekcji 3.4.3 zacznika I, jednak konstrukcje te nie s objte ani pkt 22 zacznika IV, ani procedurami oceny zgodnoci. Naley zauway, e w normach zharmonizowanych FOPS s czasami okrelane innymi terminami, takimi jak na przykad dachy ochronne lub osony czoowe. Wszystkie konstrukcje przeznaczone do zamontowania w maszynach samojezdnych w celu ochrony operatora przed spadajcymi przedmiotami uznaje si za FOPS, niezalenie od terminu uytego w normach odnoszcych si do danej maszyny.
379
ZACZNIK V Orientacyjny wykaz elementw bezpieczestwa, o ktrych mowa w art. 2 lit. c) 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Osony odczanych mechanicznych waw napdowych; Urzdzenia ochronne przeznaczone do wykrywania obecnoci osb; Napdzane mechanicznie ruchome osony blokujce przeznaczone do zastosowania jako zabezpieczenie w maszynach, o ktrych mowa w zaczniku IV pkt 9, 10 i 11; Ukady logiczne zapewniajce funkcje bezpieczestwa; Zawory z dodatkowymi rodkami do wykrywania uszkodze, przeznaczone do sterowania niebezpiecznymi ruchami maszyny; Instalacje wycigowe przeznaczone do usuwania zanieczyszcze emitowanych przez maszyny; Osony i urzdzenia ochronne zaprojektowane w celu ochrony osb przed czciami ruchomymi zwizanymi z procesem przebiegajcym w maszynie; Urzdzenia monitorujce do kontroli obcienia i przemieszczania w maszynach podnoszcych; Systemy ograniczajce majce za zadanie utrzymanie osb w siedziskach;
10. Urzdzenia do zatrzymywania awaryjnego; 11. Ukady do rozadowywania adunkw elektrostatycznych zapobiegajce gromadzeniu si potencjalnie niebezpiecznych adunkw elektrostatycznych; 12. Ograniczniki energii i urzdzenia nadmiarowe, o ktrych mowa w zaczniku I sekcje 1.5.7, 3.4.7 i 4.1.2.6; 13. Ukady i urzdzenia zmniejszajce emisj haasu i drga; 14. Konstrukcje chronice przed skutkami wywrcenia (ROPS); 15. Konstrukcje chronice przed spadajcymi przedmiotami (FOPS); 16. Oburczne urzdzenie sterujce; 17. Elementy skadowe maszyn zaprojektowanych do podnoszenia lub opuszczania osb pomidzy rnymi przystankami i zawarte w nastpujcym wykazie: a) b) c) d) urzdzenia ryglujce drzwi przystankowe; urzdzenia chronice jednostk przenoszc adunek przed spadkiem lub niekontrolowanym ruchem w gr; ograniczniki prdkoci; zderzaki z akumulacj energii, e)
380
z charakterystyk nieliniow, lub z tumieniem ruchu powrotnego;
zderzaki rozpraszajce energi;
f)
urzdzenia zabezpieczajce zainstalowane na siownikach hydraulicznych ukadw napdowych, jeeli s stosowane jako urzdzenia zapobiegajce spadkom; elektryczne urzdzenia zabezpieczajce w postaci cznikw bezpieczestwa zawierajcych elementy elektroniczne.
g)
389 Orientacyjny wykaz elementw bezpieczestwa W zaczniku V przedstawiono wykaz przykadowych produktw speniajcych kryteria okrelone w definicji elementw bezpieczestwa zob. 42: komentarze do art. 2 lit. c). Naley zauway, e za elementy bezpieczestwa uznaje si wycznie elementy wprowadzane do obrotu niezalenie. Wykaz przedstawiony w zaczniku V ma charakter orientacyjny, a nie wyczny; w zwizku z tym kady element, ktry jest zgodny z definicj okrelon w art. 2 lit. c), naley uzna za element bezpieczestwa podlegajcy przepisom dyrektywy w sprawie maszyn, nawet jeeli nie zosta on wymieniony w tym wykazie. Orientacyjny wykaz elementw bezpieczestwa przedstawiony w zaczniku V moe by aktualizowany przez Komisj po konsultacji z Komitetem ds. Maszyn zob. 116: komentarze do art. 8 ust. 1 lit. a) i 147: komentarze do art. 22 ust. 3. Naley zauway, e wymienione poniej elementy bezpieczestwa zawarte w orientacyjnym wykazie przedstawionym w zaczniku V zostay rwnie wczone do kategorii maszyn wymienionych w zaczniku IV, w odniesieniu do ktrych naley stosowa jedn z procedur oceny zgodnoci, o ktrych mowa w art. 12 ust. 3 i 4.
Zaczni V Punkt 1 Punkt 2 Punkt 3 Osony odczanych mechanicznych waw napdowych Urzdzenia ochronne przeznaczone do wykrywania obecnoci osb Napdzane mechanicznie ruchome osony blokujce przeznaczone do zastosowania jako zabezpieczenie w maszynach, o ktrych mowa w zaczniku IV pkt 9, 10 i 11 Ukady logiczne zapewniajce funkcje bezpieczestwa Konstrukcje chronice przed skutkami wywrcenia si maszyny (ROPS) Konstrukcje chronice przed spadajcymi przedmiotami (FOPS) Zacznik IV = punkt 15 = punkt 19
= punkt 20 = punkt 21 = punkt 22 = punkt 23
Punkt 4 Punkt 14 Punkt 15
W celu uzyskania objanie dotyczcych powyszych punktw zob. 388: komentarze do zacznika IV. Pozostae kategorie elementw bezpieczestwa wymienionych w zaczniku V (i wszelkie elementy bezpieczestwa niewymienione w zaczniku V) podlegaj procedurze oceny zgodnoci poczonej z kontrol wewntrzn w fazie wytwarzania maszyny zob. 128: komentarze do art. 12 ust. 2 i 391: komentarze do zacznika VII.
381
Punkt 5 Zawory, o ktrych mowa w punkcie 5, to elementy, w ktre wyposaane s ukady hydrauliczne lub pneumatyczne, by zapobiec niebezpiecznym ruchom maszyn w przypadku uszkodze zob. 205: komentarze do sekcji 1.2.6 i 342: komentarze do sekcji 4.1.2.6 lit. c) zacznika I. Punkt 6 Instalacje wycigowe, o ktrych mowa w punkcie 6, to instalacje po to, aby usuwa materiay i substancje niebezpieczne wytwarzane przez maszyn lub przez materiay przetwarzane przez maszyn w celu ochrony zdrowia i bezpieczestwa naraonych osb zob. 235: komentarze do sekcji 1.5.13 i 322: komentarze do sekcji 3.5.3 zacznika I. Takie systemy mog by przeznaczone do mocowania na pojedynczych maszynach lub do instalowania w tym samym miejscu pracy, by umoliwi podczenie do nich szeregu maszyn. Punkt 6 nie obejmuje instalacji montowanych wycznie do celw ochrony rodowiska. Punkt 7 Punkt 7 obejmuje osony i urzdzenia ochronne przeznaczone do mocowania w maszynach w celu ochrony osb przed ruchomymi czciami zwizanymi z procesem zob. 214: komentarze do sekcji 1.3.8.2. Punkt 8 Punkt 8 obejmuje urzdzenia monitorujce do kontroli obcienia i przemieszczania przeznaczone do mocowania na maszynach podnoszcych zob. 342: komentarze do sekcji 4.1.2.6, 354: komentarze do sekcji 4.2.2 i 370: komentarze do sekcji 6.1.2 zacznika I. Monitorowanie obcienia i przemieszczania w maszynach podnoszcych odbywa si zazwyczaj za porednictwem systemu zoonego z szeregu elementw, takich jak elektroniczny modu sterujcy, czujniki, hydrauliczne napdy uruchamiajce itd. Elementem kluczowym dla funkcji bezpieczestwa jest elektroniczny modu sterujcy wyposaony w odpowiednie oprogramowanie. W zwizku z tym elektroniczny modu sterujcy wyposaony w odpowiednie oprogramowanie powinien by uznawany za element bezpieczestwa, niezalenie od tego czy jest on dostarczany osobno, czy jako element systemu monitorowania. Cay system monitorowania naley take uznawa za element bezpieczestwa. Punkt 9 Punkt 9 obejmuje systemy ograniczajce majce za zadanie utrzymanie osb w siedziskach, przeznaczone do instalowania w maszynach samojezdnych na przykad w przypadkach, w ktrych istnieje ryzyko, e operatorzy lub inne osoby transportowane przez maszyny mog zosta zgnieceni pomidzy czciami maszyny a podoem w przypadku przechylenia lub przewrcenia maszyny zob. 295: komentarze do sekcji 3.2.2 zacznika I.
382
Punkt 10 Punkt 10 obejmuje urzdzenia do zatrzymywania awaryjnego zob. 202: komentarze do sekcji 1.2.4.3 zacznika I. Punkt 11 Punkt 11 obejmuje ukady do rozadowywania adunkw elektrostatycznych zapobiegajce gromadzeniu si potencjalnie niebezpiecznych adunkw elektrostatycznych zob. 223: komentarze do sekcji 1.5.2 zacznika I. Punkt 12 Punkt 12 obejmuje elementy bezpieczestwa przeznaczone do mocowania w celu zapewnienia zgodnoci z wymaganiami okrelonymi w sekcji 1.5.7 (Wybuch), 3.4.7 (Przenoszenie mocy z maszyny samobienej (lub cignika) do maszyny napdzanej) i 4.1.2.6 (Sterowanie ruchami) zacznika I. Punkt 13 Punkt 13 obejmuje ukady i urzdzenia przeznaczone do instalowania w maszynach w celu zmniejszenia emisji haasu i drga. Ukady i urzdzenia zmniejszajce emisj haasu obejmuj obudowy akustyczne, tumiki i urzdzenia z aktywn redukcj haasu zob. 229: komentarze do sekcji 1.5.8 zacznika I. Ukady i urzdzenia zmniejszajce emisj drga obejmuj ukady wykorzystujce spryny, amortyzatory lub ich poczenia zob. 231: komentarze do sekcji 1.5.9 zacznika I. Punkt 16 Oburczne urzdzenia sterujce s rodzajem urzdze ochronnych zob. 221: komentarze do sekcji 1.4.3 zacznika I. Punkt 17 Elementy bezpieczestwa wymienione w punkcie 17 lit. a)g) s przeznaczone do instalowania w maszynach sucych do podnoszenia osb lub osb i towarw midzy staymi przystankami zob. 344349: komentarze do sekcji 4.1.2.8 i 377380: komentarze do sekcji 6.4.16.4.3 zacznika I. Wykaz ten jest taki sam, jak wykaz elementw bezpieczestwa przedstawiony w zaczniku IV do dyrektywy 95/16/WE w sprawie dwigw 194 . Oznacza to, e podobne elementy bezpieczestwa mog by instalowane w dwigach budowlanych, dwigach, ktrych prdko przemieszczania si nie przekracza 0,15 m/s, i innych dwigach wyczonych z zakresu dyrektywy w sprawie dwigw, ktre podlegaj dyrektywie w sprawie maszyn zob. 151: komentarze do art. 24. Naley zauway, e zgodnie z dyrektyw w sprawie dwigw elementy bezpieczestwa wymienione w punkcie 17 a)g) podlegaj procedurze oceny zgodnoci, w ktrej udzia bierze jednostka notyfikowana. Elementy bezpieczestwa opatrzone oznakowaniem CE, do ktrych doczona jest
Zob. Przewodnik dotyczcy stosowania dyrektywy 95/16/WE w sprawie dwigw: http://ec.europa.eu/enterprise/sectors/mechanical/documents/guidance/lifts/annex4/index_en.htm 383
194
deklaracja zgodnoci, mog zgodnie z przepisami dyrektywy w sprawie dwigw by wykorzystywane do penienia podobnych funkcji w maszynach obsugujcych stae przystanki, podlegajcych przepisom dyrektywy w sprawie maszyn. Natomiast elementy bezpieczestwa przeznaczone dla tego rodzaju maszyn podlegajcych przepisom dyrektywy w sprawie maszyn nie mog by wykorzystywane w dwigach objtych przepisami dyrektywy w sprawie dwigw, chyba e podlegay one jednej z procedur oceny zgodnoci przewidzianych w tej dyrektywie.
384
ZACZNIK VI Instrukcja montau maszyny nieukoczonej Instrukcja montau maszyny nieukoczonej musi zawiera opis warunkw, jakie naley speni w celu prawidowego wczenia do maszyny finalnej, aby nie stworzy zagroenia dla zdrowia i bezpieczestwa. Instrukcja montau musi by napisana w oficjalnym jzyku Wsplnoty zaaprobowanym przez producenta maszyny, do ktrej maszyna nieukoczona ma zosta wczona, lub przez jego upowanionego przedstawiciela. 390 Instrukcja montau maszyny nieukoczonej Przepisy zacznika VI maj zastosowanie do maszyn nieukoczonych, o ktrych mowa w art. 1 lit. g), i ktre zostay zdefiniowane art. 2 lit. g) zob. 46: komentarze do art. 2 lit g). Instrukcja montau maszyny nieukoczonej musi zosta sporzdzona przez producenta maszyny nieukoczonej lub jego upowanionego przedstawiciela i dostarczona producentowi maszyny finalnej zob. 131: komentarze do art. 13. Instrukcja montau powinna wwczas zosta doczona do dokumentacji technicznej maszyny finalnej zob. 392: komentarze do zacznika VII cz A pkt 1 lit. a). Instrukcja montau powinna dotyczy wszystkich kwestii zwizanych z bezpieczestwem uytkowania maszyny nieukoczonej i oddziaywaniem midzy maszyn nieukoczon a maszyn finaln, ktre monter powinien mie na uwadze przy wbudowywaniu maszyny nieukoczonej w maszyn finaln. Instrukcja montau powinna wskazywa na potrzeb podjcia niezbdnych rodkw w odniesieniu do zasadniczych wymaga w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa majcych zastosowanie do maszyn nieukoczonych, do ktrych producent maszyny nieukoczonej nie zastosowa si i ktrych nie speni lub ktre speni tylko czciowo zob. 385: komentarze do zacznika II cz 1 sekcja B. W niektrych przypadkach producent maszyny nieukoczonej moe zastosowa i speni okrelone w zaczniku I zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa dotyczce instrukcji oraz poinformowa o tym w swojej deklaracji wczenia. Producent silnika przeznaczonego do wbudowania do maszyny samojezdnej moe na przykad dostarczy instrukcj. W pozostaych przypadkach instrukcja montau maszyny nieukoczonej powinna stanowi rdo niezbdnych informacji dotyczcych tej maszyny, by umoliwi producentowi maszyny finalnej sporzdzenie projektu tych czci instrukcji, ktre dotycz maszyny nieukoczonej. Instrukcja montau jest adresowana do producenta maszyny finalnej i w zwizku z tym musi by dla niego zrozumiaa. Zgodnie z akapitem drugim zacznika VI instrukcja montau musi by napisana w jednym z jzykw urzdowych UE zaaprobowanym przez producenta maszyny finalnej zob. 246: komentarze do sekcji 1.7.1 zacznika I. Oznacza to, e w przypadku gdy producent maszyny finalnej jest znany producentowi maszyny nieukoczonej, obie strony mog uzgodni midzy sob, na przykad w
385
umowie sprzeday, kwesti tego, w jakim jzyku instrukcja montau dostarczana wraz z maszyn nieukoczon ma zosta sporzdzona. W przypadku braku takiej umowy, instrukcja montau musi zosta sporzdzona w jzyku urzdowym UE pastwa czonkowskiego, w ktrym producent maszyny finalnej ma swoj siedzib, poniewa nie mona zakada, e inny jzyk bdzie zrozumiay dla tego producenta.
386
ZACZNIK VII A. Dokumentacja techniczna maszyny Niniejsza cz zawiera opis procedur sporzdzania dokumentacji technicznej. Dokumentacja techniczna musi wykaza, e maszyna spenia wymagania niniejszej dyrektywy. Musi ona obejmowa projekt, wytworzenie i dziaanie maszyny w zakresie koniecznym do tej oceny. Dokumentacja techniczna musi by sporzdzona w przynajmniej jednym z oficjalnych jzykw Wsplnoty, z wyjtkiem instrukcji dla maszyny, do ktrej maj zastosowanie przepisy szczeglne zacznika I sekcja 1.7.4.1. ... 391 Dokumentacja techniczna maszyny Obowizek sporzdzenia dokumentacji technicznej zgodnie z zacznikiem VII cz A ma zastosowanie do producenta ktregokolwiek z produktw wymienionych w art. 1 ust. 1 lit. a)f) lub do jego upowanionego przedstawiciela zob. 103: komentarze do art. 5 ust. 1. Celem dokumentacji technicznej jest umoliwienie producentom wykazania zgodnoci maszyn z odpowiednimi zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa. Jest ona rwnie pomocna dla organw nadzoru rynku przy przeprowadzaniu kontroli zgodnoci maszyn, w szczeglnoci w odniesieniu do tych aspektw, ktrych nie mona skontrolowa podczas ogldzin. W akapicie pierwszym czci A zacznika VII stwierdza si, e dokumentacja techniczna musi zawiera informacje dotyczce projektu, sposobu wytwarzania i eksploatacji maszyny w zakresie koniecznym do przeprowadzenia tej oceny. W dokumentacji technicznej nie trzeba uwzgldnia wszystkich szczegw dotyczcych projektowania i wykonania maszyn, ktre nie s waciwe dla danej maszyny i ktre mona uzasadni na podstawie dobrej praktyki inynierskiej. Producent musi jednak zagwarantowa, e dokumentacja techniczna bdzie zawieraa wszystkie informacje niezbdne do jasnego wykazania, e w odniesieniu do istotnego ryzyka zwizanego z maszyn podjte zostay odpowiednie rodki w celu zapewnienia zgodnoci z waciwymi zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa zob. 98: komentarze do art. 4. W akapicie pierwszym czci A zacznika VII stwierdzono rwnie, e dokumentacja techniczna musi zosta przygotowana w przynajmniej jednym z jzykw urzdowych Wsplnoty zob. 246: komentarze do sekcji 1.7.1 zacznika I. Producenci posiadajcy swoj siedzib w UE przygotowuj zazwyczaj wikszo elementw wchodzcych w skad dokumentacji technicznej w jzyku urzdowym pastwa czonkowskiego, w ktrym znajduje si ich siedziba, chocia mog oni preferowa inne jzyki urzdowe UE. Producenci mog rwnie zawrze w dokumentacji technicznej dokumenty dostarczone przez dostawcw czci skadowych lub podzespow lub sprawozdania dostarczone przez jednostki badawcze napisane w innych jzykach urzdowych UE. Takie dokumenty nie musz by tumaczone. Dokumenty napisane w jzykach nie bdcych jzykami UE musz jednak zosta przetumaczone na jeden z jzykw urzdowych UE. Producenci
387
majcy swoj siedzib poza UE musz sporzdzi dokumentacj techniczn w przynajmniej jednym jzyku urzdowym UE. Istnieje jeden wyjtek od tej oglnej reguy, poniewa zgodnie z tiret sidmym pkt 1 zacznika VII cz A dokumentacja techniczna musi zawiera egzemplarz instrukcji, ktra podlega specyficznym wymaganiom jzykowym zob. 256 i 257: komentarze do sekcji 1.7.4 I 1.7.4.1 lit. a) i b) zacznika I. ZACZNIK VII A (cig dalszy) ... 1. Dokumentacja techniczna obejmuje: a) dokumentacj konstrukcyjn zawierajc: oglny opis maszyny, rysunek zestawieniowy maszyny i schematy obwodw sterowania, jak rwnie istotne opisy i objanienia niezbdne do zrozumienia dziaania maszyny, rysunki szczegowe, wraz z doczonymi obliczeniami, wynikami bada, certyfikatami itp., niezbdne do sprawdzenia zgodnoci maszyny z zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa, dokumentacj oceny ryzyka przedstawiajc zastosowan procedur, zawierajc: (i) wykaz zasadniczych wymaga w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa, ktre maj zastosowanie do maszyny; (ii) opis rodkw zapobiegawczych wdroonych w celu wyeliminowania rozpoznanych zagroe lub zmniejszenia ryzyka oraz, w stosownych przypadkach, wskazanie ryzyka resztkowego zwizanego z maszyn, zastosowane normy i inne specyfikacje techniczne, wskazujce zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa objte tymi normami, wszelkie sprawozdania techniczne podajce wyniki wszystkich bada przeprowadzonych albo przez producenta albo przez jednostk wybran przez producenta lub jego upowanionego przedstawiciela, egzemplarz instrukcji obsugi maszyny, w odpowiednich przypadkach, deklaracj wczenia wmontowanej maszyny nieukoczonej i odpowiedni instrukcj montau takiej maszyny, w odpowiednich przypadkach, egzemplarz deklaracji zgodnoci WE maszyn lub innych produktw wczonych do maszyny, Egzemplarz deklaracji zgodnoci WE; b) w przypadku produkcji seryjnej, rodki wewntrzzakadowe, jakie zostan podjte w celu zapewnienia zgodnoci maszyny z przepisami niniejszej dyrektywy.
388
Producent musi przeprowadzi odpowiednie badania i prby czci skadowych, osprztu lub gotowych maszyn, aby ustali, czy ich projekt lub wykonanie pozwalaj na bezpieczny monta i oddanie maszyny do uytku. Odpowiednie sprawozdania i wyniki podlegaj wczeniu do dokumentacji technicznej. ... 392 Zawarto dokumentacji technicznej W lit. a) i b) pkt 1 zacznika VII cz A okrelono tre dokumentacji technicznej. Litera a) sekcji 1 dotyczy projektowania i wykonania maszyn; lit. b) sekcji 1 dotyczy ich produkcji. Pierwsze trzy tiret sekcji 1 lit. a) dotycz opisu maszyny, ktry musi by dostatecznie szczegowy, by umoliwi organom nadzoru rynku zrozumienie sposobu dziaania maszyny i sprawdzenie jej zgodnoci z odpowiednimi zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa. Powysze tiret naley odczytywa w wietle akapitu trzeciego sekcji 2 zacznika VII cz A, w ktrym ograniczono stopie szczegowoci dokumentacji technicznej wymagany w odniesieniu do podzespow. Dokumentacja techniczna jest wymagana w odniesieniu do kadego modelu lub typu maszyny. Terminy model lub typ oznaczaj maszyn o okrelonej konstrukcji, waciwociach technicznych i zastosowaniu. Dany rodzaj maszyny moe by produkowany seryjnie lub w pojedynczych egzemplarzach. Jeden rodzaj maszyny moe mie rne warianty; aby jednak mona je byo zaliczy do tego samego typu, warianty te musz mie tak sam konstrukcj podstawow, stwarza podobne zagroenia i wymaga zastosowania podobnych rodkw ochronnych. Opis maszyny zawarty w dokumentacji technicznej musi okrela wszelkie warianty danego modelu lub typu. Tiret czwarte sekcji 1 lit. a) dotyczy oceny ryzyka przeprowadzanej przez producenta. Wyniki przeprowadzonej oceny ryzyka musz zosta udokumentowane, aby umoliwi organom sprawdzenie, czy majce zastosowanie zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa zostay we waciwy sposb okrelone i czy niezbdne rodki ochronne zostay podjte zgodnie z zasadami bezpieczestwa kompleksowego zob. 173177: komentarze do sekcji 1.1.2 zacznika I. Informacje wymagane w podpunkcie (i) i (ii) tiret czwartego sekcji 1 lit. a) mog zosta przedstawione w postaci listy kontrolnej wskazujcej zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa, ktre maj zastosowanie do danej maszyny, wraz z odpowiednimi rodkami ochronnymi. Stosowanie norm zharmonizowanych uatwia dokumentowanie oceny ryzyka, chocia stosowanie takich norm nie zwalnia producenta z obowizku przeprowadzenia powyszej oceny zob. 158 i 159: komentarze do zasady oglnej nr 1 zacznika I. Zgodnie z wymaganiami okrelonymi w tiret pitym sekcji 1 lit. a) producent musi okreli normy lub inne wykorzystane specyfikacje techniczne, wskazujc zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa, ktre zostay nimi objte. Odniesienie si do specyfikacji okrelonych w odpowiednich normach zharmonizowanych uatwia wykazanie zgodnoci maszyny, poniewa ich stosowanie stwarza domniemanie zgodnoci z zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony
389
zdrowia i bezpieczestwa, ktre zostay nimi objte zob. 110: komentarze do art. 7 ust. 2. Tiret szste sekcji 1 lit. a) dotyczy sprawozda z wynikw bada przeprowadzonych przez producenta lub w jego imieniu. Metody sprawdzania konieczne do zapewnienia zgodnoci maszyn, wraz z niezbdnymi kontrolami, badaniami typu, badaniami prbek lub badaniami jednostkowymi, s zazwyczaj okrelone w odpowiednich normach zharmonizowanych. Ponadto zgodnie z zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa okrelonymi w zaczniku I przeprowadzenie niektrych bada jest obowizkowe: badania dotyczcego ROPS, TOPS i FOPS w odniesieniu do maszyn samojezdnych zob. 315 i 316: komentarze do sekcji 3.4.3 i 3.4.4 zacznika I; badania dotyczcego wytrzymaoci mechanicznej maszyn do podnoszenia zob. 339341: komentarze do sekcji 4.1.2.3, 4.1.2.4 i 4.1.2.5 zacznika I; badania dotyczcego przydatnoci do pracy zgodnej z przeznaczeniem maszyn i osprztu do podnoszenia zob. 356: komentarze do sekcji 4.1.3 zacznika I.
Tiret sidme sekcji 1 lit. a) dotyczy instrukcji obsugi maszyn zob. 254274: komentarze do sekcji 1.7.4 i w razie potrzeby 277: komentarze do sekcji 2.1.2, 279: komentarze do sekcji 2.2.1.1, 280: komentarze do sekcji 2.2.2.2, 325: komentarze do sekcji 3.6.3 i 360 i 361: komentarze do sekcji 4.4 zacznika I. W tiret smym sekcji 1 lit. a) odniesiono si do deklaracji wczenia dla kadej wbudowanej maszyny nieukoczonej zob. 384 i 385: komentarze do zacznika II cz 1 sekcja B i odpowiednich instrukcji montau zob. 390: komentarze do zacznika VI. Powysze dokumenty nie musz by doczone do maszyny finalnej, ale musz zosta wczone do dokumentacji technicznej tej maszyny. Tiret dziewite sekcji 1 lit. a) odnosi si do deklaracji zgodnoci WE maszyn lub innych produktw wbudowanych w maszyny. Moe to dotyczy nastpujcych produktw: a) elementw bezpieczestwa lub acuchw, lin lub pasw wbudowanych w maszyny; b) wbudowanych w maszyny urzdze, ktre podlegaj przepisom okrelonej dyrektywy wymagajcej dostarczenia deklaracji zgodnoci WE, takich jak na przykad urzdzenia zgodne z wymaganiami dyrektywy ATEX lub dyrektywy dotyczcej urzdze cinieniowych zob. 91: komentarze do art. 3; c) gotowych maszyn, ktre s wbudowane w zesp maszyn zob. 38: komentarze do tiret czwartego art. 2 lit. a). Deklaracje zgodnoci WE dotyczce wyej wymienionych produktw nie musz by doczone do maszyn, do ktrych produkty te zostay wbudowane, ale musz zosta zawarte w dokumentacji technicznej tych maszyn.
390
Zgodnie z wymaganiem okrelonym w tiret dziesitym sekcji 1 lit. a) kopia deklaracji zgodnoci WE dla danej maszyny musi zosta doczona do dokumentacji technicznej tej maszyny zob. 382 i 383: komentarze do zacznika II cz 1 sekcja A. Zgodnie z wymaganiem okrelonym w sekcji 1 lit. b) zacznika VII cz A, w odniesieniu do maszyn produkowanych seryjnie naley sporzdzi dokumentacj techniczn w celu udokumentowania rodkw, ktre naley podj, aby zagwarantowa, e produkowana maszyna pozostanie zgodna z odpowiednimi zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa. rodki te mog obejmowa na przykad: monitorowanie dostaw materiaw, elementw i podsystemw; kontrole i badania przeprowadzane na rnych etapach procesu produkcji i na produktach kocowych. rodki suce zapewnieniu, e specyfikacje techniczne producenta bd we waciwy sposb wdraane przez podwykonawcw.
rodki te mog zosta wdroone poprzez stosowanie systemu zarzdzania jakoci, takiego jak na przykad system zgodny z norm EN ISO 9001 195 . Zgodnie z wymaganiem okrelonym w ostatnim akapicie sekcji 1 zacznika VII cz A producent musi przeprowadzi niezbdne prace badawcze i badania w odniesieniu do elementw i wyposaenia. Niezbdne metody sprawdzania, wraz z niezbdnymi kontrolami, badaniami typu, badaniami prbek lub badaniami jednostkowymi, s zazwyczaj okrelane w odpowiednich normach zharmonizowanych. Wszystkie dokumenty, o ktrych mowa w sekcji 1 zacznika VII cz A, musz podlega regularnemu przegldowi i by aktualizowane, gdy w projekcie lub procesie produkcji danej maszyny wprowadzane s zmiany.
195
EN ISO 9001:2008 Systemy zarzdzania jakoci Wymagania (ISO 9001:2008). 391
ZACZNIK VII cz A (cig dalszy) ... 2. Dokumentacja techniczna okrelona w pkt 1 musi by udostpniana do wgldu waciwym organom krajowym przez okres przynajmniej 10 lat od daty produkcji maszyny lub, w przypadku produkcji seryjnej, od daty wyprodukowania ostatniego egzemplarza. Dokumentacja techniczna nie musi znajdowa si na terytorium Wsplnoty, i nie musi by stale dostpna w formie materialnej. Jednake, musi by moliwe jej skompletowanie i udostpnienie w czasie wspmiernym do jej zoonoci przez osob wyznaczon w deklaracji zgodnoci WE. Dokumentacja techniczna nie musi obejmowa szczegowych rysunkw ani innych szczeglnych informacji o podzespoach uytych do produkcji maszyny, o ile takie informacje nie s niezbdne przy sprawdzaniu zgodnoci z zasadniczymi wymaganiami w zakresie zdrowia i bezpieczestwa. 3. Niedopenienie obowizku przedoenia dokumentacji technicznej w odpowiedzi na prawidowo uzasadniony wniosek waciwych organw krajowych moe stanowi wystarczajc podstaw do zakwestionowania zgodnoci danej maszyny z zasadniczymi wymaganiami w zakresie zdrowia i bezpieczestwa. ... 393 Udostpnianie dokumentacji technicznej W sekcjach 2 i 3 zacznika VII cz A okrelono warunki przekazywania dokumentacji technicznej organom nadzoru rynku pastw czonkowskich zob. 98: komentarze do art. 4 ust. 3 i 4. Stosowne elementy dokumentacji technicznej naley udostpni w odpowiedzi na uzasadniony wniosek waciwych organw pastwa czonkowskiego, w ktrym producent ma swoj siedzib, lub innego pastwa czonkowskiego. W akapicie drugim sekcji 2 wskazano, e dokumentacja techniczna nie musi znajdowa si na terytorium UE. W zwizku z tym dokumentacja techniczna maszyn wyprodukowanych poza UE moe pozosta w zakadzie producenta. W akapicie drugim sekcji 2 wskazano rwnie, e dokumentacja techniczna nie musi by stale dostpna w formie materialnej. Termin dokumentacja techniczna oznacza wic zbir informacji, ktre mona przechowywa w formie papierowej lub elektronicznej w jednym lub kilku miejscach. W szczeglnoci nie ma potrzeby powielania dokumentw wsplnych dla rnych typw maszyn. Informacje naley jednak organizowa, klasyfikowa i przechowywa w sposb umoliwiajcy producentowi niezwoczne przekazanie stosownych elementw dokumentacji technicznej w odpowiedzi na naleycie uzasadniony wniosek organw nadzoru rynku ktregokolwiek z pastw czonkowskich osobie wyznaczonej w deklaracji zgodnoci WE zob. 383: komentarze do zacznika II cz 1 sekcja A. dania przedstawienia dokumentacji technicznej mona skada do celw nadzoru rynku; powinny one wskazywa na podstaw zakwestionowania zgodnoci przedmiotowej maszyny i ogranicza si do elementw niezbdnych do przeprowadzenia badania zob. 98 i 99: komentarze do art. 4 ust. 3 i 4.
392
Dokumentacja techniczna moe zawiera wraliwe informacje handlowe lub informacje poufne. Organy nadzoru rynku maj obowizek poszanowania poufnoci takich informacji zob. 143: komentarze do art. 18. Nie ma obowizku przedstawiania elementw dokumentacji osobom innymi ni waciwe organy pastw czonkowskich. Producent nie ma na przykad obowizku przekazywania elementw dokumentacji technicznej swoim klientom. W akapicie trzecim sekcji 2 zacznika VII cz A ograniczono stopie szczegowoci dokumentacji technicznej wymagany w odniesieniu do podzespow zob. 392: komentarze do sekcji 1 zacznika VII cz A. Sekcja 3 zacznika VII cz A stanowi, e niedopenienie obowizku przedoenia dokumentacji technicznej w odpowiedzi na naleycie uzasadniony wniosek moe stanowi wystarczajc podstaw do zakwestionowania zgodnoci danej maszyny. Niedopenienie obowizku przedoenia dokumentacji technicznej nie jest dowodem niezgodnoci maszyny, jednak w przypadku nieudostpnienia stosownych elementw dokumentacji technicznej przez producenta, organy nadzoru rynku mog zdecydowa o tym, jakie dziaania naley podj, na podstawie dostpnych im dowodw. ZACZNIK VII (cig dalszy) ... B. Odpowiednia dokumentacja techniczna dla maszyny nieukoczonej Niniejsza cz zawiera opis procedury sporzdzania odpowiedniej dokumentacji technicznej. Dokumentacja musi wskazywa, ktre wymagania niniejszej dyrektywy s zastosowane i spenione. Musi ona obejmowa projekt, wytwarzanie i dziaanie maszyny nieukoczonej w zakresie koniecznym do oceny zgodnoci z zastosowanymi zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa. Dokumentacja musi by sporzdzona w przynajmniej jednym z oficjalnych jzykw Wsplnoty. Obejmuje ona nastpujce elementy: a) dokumentacj konstrukcyjn zawierajc: rysunek zestawieniowy maszyny nieukoczonej, wraz ze schematami obwodw sterowania, rysunki szczegowe, wraz z doczonymi obliczeniami, wynikami bada, certyfikatami itp., niezbdne do sprawdzenia zgodnoci maszyny nieukoczonej z zastosowanymi zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa, dokumentacj zawierajc: oceny ryzyka przedstawiajc zastosowan procedur,
(i) wykaz zasadniczych zastosowanych i spenionych wymaga w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa, (ii) opis rodkw zapobiegawczych wdroonych w celu wyeliminowania rozpoznanych zagroe lub zmniejszenia ryzyka oraz, w stosownych przypadkach, wskazanie ryzyka resztkowego,
393
(iii) zastosowane normy i inne specyfikacje techniczne, wskazujce zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa objte tymi normami, (iv) wszelkie sprawozdania techniczne podajce wyniki wszystkich bada przeprowadzonych albo przez producenta albo przez jednostk wybran przez producenta lub jego upowanionego przedstawiciela, (v) egzemplarz instrukcji montau maszyny nieukoczonej; b) w przypadku produkcji seryjnej, rodki wewntrzzakadowe, jakie zostan podjte w celu zapewnienia zgodnoci maszyny nieukoczonej z zastosowanymi zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa.
Producent musi przeprowadzi odpowiednie badania i prby czci skadowych, osprztu lub maszyn nieukoczonych, aby ustali, czy ich projekt lub wykonanie pozwalaj na bezpieczny monta i uytkowanie. Odpowiednie sprawozdania i wyniki podlegaj wczeniu do dokumentacji technicznej. Odpowiednia dokumentacja techniczna musi by dostpna przez okres przynajmniej 10 lat od daty produkcji maszyny nieukoczonej lub, w przypadku produkcji seryjnej, od daty wyprodukowania ostatniego egzemplarza, a na wniosek przedoona waciwym organom pastw czonkowskich. Nie musi ona znajdowa si na terytorium Wsplnoty, i nie musi by stale dostpna w formie materialnej. Musi by moliwe jej skompletowanie i przedoenie waciwym organom przez osob wyznaczon w deklaracji wczenia. Niedopenienie obowizku przedoenia odpowiedniej dokumentacji technicznej w odpowiedzi na prawidowo uzasadniony wniosek waciwych organw krajowych moe stanowi wystarczajc podstaw do zakwestionowania zgodnoci maszyny nieukoczonej z zastosowanymi i poddanymi atestacji zasadniczymi wymaganiami w zakresie zdrowia i bezpieczestwa. 394 Odpowiednia dokumentacja techniczna dla maszyny nieukoczonej Obowizek sporzdzenia odpowiedniej dokumentacji technicznej opisanej w zaczniku VII cz B dotyczy producentw maszyn nieukoczonych, o ktrych mowa w art. 1 ust. 1 lit. g) zob. 131: komentarze do art. 13 ust. 1. Celem odpowiedniej dokumentacji technicznej jest umoliwienie producentom wykazania zgodnoci maszyny nieukoczonej z zastosowanymi i spenionymi zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa, jak okrelono w deklaracji wczenia zob. 95: komentarze do art. 4 ust. 2; oraz 98: komentarze do art. 4 ust. 3 i 4. Dokumentacja uatwia rwnie organom nadzoru rynku sprawdzanie zgodnoci maszyn nieukoczonych z zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa, w szczeglnoci pod wzgldem aspektw, ktrych nie mona skontrolowa podczas ogldzin. Zakres odpowiedniej dokumentacji technicznej ogranicza si wic do tych zasadniczych wymaga w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa, ktre producent maszyny nieukoczonej zastosowa i speni, oraz do instrukcji montau tej maszyny zob. 385: komentarze do zacznika II cz B pkt 4.
394
W pozostaych kwestiach komentarze do przepisw dotyczcych dokumentacji technicznej maszyn okrelone w zaczniku II cz A obowizuj w odniesieniu do rwnowanych przepisw dotyczcych dokumentacji technicznej maszyn nieukoczonych okrelonych w zaczniku VII cz B zob. 391393: komentarze do zacznika VII cz A.
395
ZACZNIK VIII Ocena zgodnoci poczona z kontrol wewntrzn w fazie wytwarzania maszyny 1. W niniejszym zaczniku opisano procedur, zgodnie z ktr producent albo jego upowaniony przedstawiciel, ktry realizuje zobowizania ustanowione w pkt 2 i 3, zapewnia i owiadcza, e dana maszyna spenia odpowiednie wymagania niniejszej dyrektywy. Producent lub jego upowaniony przedstawiciel opracowuj dokumentacj techniczn okrelon w zaczniku VII cz A dla kadego reprezentatywnego typu z danej serii. Producent musi podj wszelkie niezbdne rodki, tak aby proces produkcji zapewnia zgodno wytworzonych maszyn z dokumentacj techniczn okrelon w zaczniku VII cz A oraz z wymaganiami niniejszej dyrektywy.
2.
3.
395 Ocena zgodnoci poczona z kontrol wewntrzn w fazie wytwarzania maszyny W zaczniku VIII opisano procedur oceny zgodnoci, ktr naley zastosowa do wszystkich kategorii maszyn niewymienionych w zaczniku IV zob. 128: komentarze do art. 12 ust. 2. Procedura ta jest rwnie jedn z trzech procedur oceny zgodnoci, ktre mona wybra w przypadku maszyn nalecych do kategorii wymienionych w zaczniku IV, jeeli producent zastosowa si do norm zharmonizowanych, ktrych numery wymieniono w Dzienniku Urzdowym Unii Europejskiej i ktre uwzgldniaj wszystkie odpowiednie zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa zob. 129: komentarze do art. 12 ust. 3. W sekcji 2 zacznika VIII przypomina si o spoczywajcym na producencie lub na jego upowanionym przedstawicielu obowizku opracowania dokumentacji technicznej zgodnie z zacznikiem VII sekcja A pkt 1 w odniesieniu do kadego typu maszyn zob. 103: komentarze do art. 5 ust. 1 lit. b). W dokumentacji technicznej naley zidentyfikowa zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa majce zastosowanie do maszyn oraz opisa sposb ich spenienia. Termin reprezentatywny typ jest rwnowany terminowi typ lub model zob. 392: komentarze do zacznika VII cz A pkt 1. Naley zwrci uwag, e dokumentacja techniczna wymagana jest zarwno w odniesieniu do maszyn produkowanych seryjnie, jak i do maszyn produkowanych w pojedynczych egzemplarzach. Jeeli dokonano zmian w konstrukcji maszyny produkowanej seryjnie, na przykad jeeli przewidziano zastosowanie materiaw lub elementw od innych dostawcw, lub jeeli konstrukcj ulepszono, naley dokona ponownej oceny zgodnoci tych aspektw konstrukcji, w ktrych wprowadzono modyfikacje, oraz odpowiednio zaktualizowa dokumentacj techniczn. Zgodnie z sekcj 3 zacznika VIII od producenta wymaga si podjcia niezbdnych rodkw w celu dopilnowania, aby proces produkcji zapewnia zgodno produkowanych maszyn z dokumentacj techniczn oraz z majcymi zastosowanie zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa zob.
396
392: komentarze do zacznika VII cz A pkt 1 b). S to kontrole wewntrzne procesu wytwarzania, o ktrych mowa w zaczniku VIII.
397
ZACZNIK IX Badanie typu WE Badanie typu WE jest procedur, wedug ktrej jednostka notyfikowana stwierdza i zawiadcza, e reprezentatywny wzorzec maszyny okrelonej w zaczniku IV (zwany dalej typem") spenia przepisy niniejszej dyrektywy. 1. Producent lub jego upowaniony przedstawiciel musi sporzdzi dla kadego typu dokumentacj techniczn okrelon w zaczniku VII cz A. ...
396 Badanie typu WE W zaczniku IX okrelono jedn z procedur oceny zgodnoci, ktre mona stosowa w stosunku do maszyn nalecych do jednej z kategorii wymienionych w zaczniku IV zob. 129 i 130: komentarze do art. 12 ust. 3 i 4; oraz 388: komentarze do zacznika IV. Po wybraniu procedury badania typu WE kady model lub typ maszyny nalecej do jednej z kategorii wymienionych w zaczniku IV musi zosta zbadany przez jednostk notyfikowan. Jednostka notyfikowana sprawdza dokumentacj i przeprowadza niezbdne kontrole i badania prbki lub prbek maszyn, aby zapewni zaprojektowanie i wykonanie danego modelu lub typu zgodnie z majcymi zastosowanie zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa. Terminy model lub typ oznaczaj co najmniej jedn maszyn danej konstrukcji, o danej charakterystyce technicznej i danym zastosowaniu. Kady typ maszyny moe by produkowany seryjnie lub w pojedynczych egzemplarzach. Kady typ maszyny moe mie rne warianty; jednak aby warianty te byy zaliczane do tego samego typu, musz mie t sam podstawow konstrukcj, stwarza podobne zagroenia i posiada podobne rodki ochronne. Do obowizkw jednostki notyfikowanej naley ocena w odniesieniu do kadego konkretnego przypadku, czy warianty mona uzna za nalece do tego samego typu, czy naley je traktowa jako odrbne typy. Warianty danego typu maszyny naley opisa w dokumentacji technicznej; wszystkie warianty naley oceni pod ktem zgodnoci. W certyfikacie badania typu WE naley zidentyfikowa wszystkie warianty maszyny, ktrej on dotyczy zob. 399: komentarze do sekcji 4 zacznika IX. W akapicie pierwszym zacznika IX przypomina si, e producent ma obowizek opracowania dokumentacji technicznej dla kadego typu maszyny zgodnie z zacznikiem VII cz A zob. 103: komentarze do art. 5 ust. 1 lit. b).
398
ZACZNIK IX (cig dalszy) ... 2. Dla kadego typu producent lub jego upowaniony przedstawiciel przedkada w wybranej przez siebie jednostce notyfikowanej, wniosek o przeprowadzenie badania zgodnoci WE. Wniosek powinien zawiera: nazw i adres producenta, a w odpowiednich przypadkach, jego upowanionego przedstawiciela, pisemn deklaracj, e wniosek nie zosta zoony w innej jednostce notyfikowanej, dokumentacj techniczn. Ponadto wnioskodawca powinien przekaza do dyspozycji jednostki notyfikowanej prbk typu. Jeeli wymaga tego program bada, jednostka notyfikowana moe zwrci si o dostarczenie dalszych prbek. ... 397 Wniosek o przeprowadzenie badania typu WE W sekcji 2 zacznika IX okrelono zawarto wniosku o przeprowadzenie badania typu WE. Wniosek taki mona zoy w kadej jednostce w UE notyfikowanej w odniesieniu do danej procedury badania typu WE i do danej kategorii maszyn. Wniosek napisa mona w kadym jzyku urzdowym UE zaaprobowanym przez jednostk notyfikowan zob. 399: komentarze do sekcji 8 zacznika IX. Wniosek moe zosta zoony osobicie przez producenta lub powierzony jego upowanionemu przedstawicielowi zob. 84 i 85: komentarze do art. 2 lit. j). Tiret pierwsze sekcji 2 stanowi, e wniosek musi zawiera nazw i adres producenta, a w stosownych przypadkach rwnie jego upowanionego przedstawiciela zob.. 250: komentarze do sekcji 1.7.3 zacznika I. Zgodnie z tiret drugim sekcji 2 wniosek o przeprowadzenie badania typu WE mona zoy tylko w jednej jednostce notyfikowanej. Celem tego przepisu nie jest uniemoliwienie producentowi otrzymania kilku ofert cenowych przed wybraniem jednostki notyfikowanej, ktra przeprowadzi badanie typu WE, tylko uniemoliwienie mu zwracania si do kolejnych jednostek notyfikowanych w przypadku odrzucenia konstrukcji przez poprzednie a do momentu zatwierdzenia danego typu maszyny przez jedn z nich. Po wybraniu jednostki notyfikowanej, ktra przeprowadzi badanie typu WE dla danego typu maszyny, producent musi zoy owiadczenie, e nie zoy wniosku dotyczcego tego samego typu maszyny, czyli maszyny o takiej samej konstrukcji, charakterystyce technicznej i zastosowaniu, w adnej innej jednostce notyfikowanej. Producent moe jednak wybra inn jednostk notyfikowan do przeprowadzenia badania typu WE dla innego typu maszyny. Tiret trzecie sekcji 2 wymaga, aby wniosek o przeprowadzenie badania typu WE zawiera dokumentacj techniczn danego typu maszyny zob. 392: komentarze do
399
zacznika VII cz A pkt 1. Dokumentacja techniczna dotyczy caej maszyny, nie tylko jej aspektw stwarzajcych ryzyko, ze wzgldu na ktre kategori, do ktrej naley maszyna, wymieniono w zaczniku IV. Do celw procedury badania typu WE dokumentacj techniczn naley udostpni jednostce notyfikowanej na etapie wczeniejszym ni zasadniczo okrelono w art. 5 ust. 1 lit. b), w ktrym wymaga si, aby dokumentacja techniczna bya dostpna przed wprowadzeniem maszyny do obrotu lub jej oddaniem do uytku zob. 103: komentarze do art. 5 ust. 1. Dokumentacj techniczn mona udostpni w formie uzgodnionej midzy wnioskodawc a jednostk notyfikowan. W ostatnim akapicie sekcji 2 wymaga si, aby do celw kontroli, pomiaru i badania wnioskodawca przekaza do dyspozycji jednostki notyfikowanej co najmniej jedn prbk danego typu. Liczba wymaganych prbek musi by rozsdna i uzasadniona charakterem prowadzonych bada. Jeeli wymagane jest przeprowadzenie testw niszczcych, potrzebna moe by wicej ni jedna prbka. W przypadku duych maszyn zazwyczaj wystarczy jedna prbka. Na drodze umowy niezbdne prbki mona przesa do jednostki notyfikowanej lub przekaza do dyspozycji jednostki notyfikowanej w miejscu uzgodnionym przez jednostk notyfikowan i producenta zob. 398: komentarze do sekcji 3.4 zacznika IX. ZACZNIK IX (cig dalszy) ... 3. Jednostka notyfikowana: 3.1. bada dokumentacj techniczn, sprawdza czy dany typ zosta wyprodukowany zgodnie z t dokumentacj i ustala, ktre elementy zostay zaprojektowane zgodnie z odpowiednimi postanowieniami norm, o ktrych mowa w art. 7 ust. 2 oraz te elementy, ktrych projekt nie opiera si na odpowiednich postanowieniach tych norm; 3.2. jeeli nie zostay zastosowane normy, o ktrych mowa w art. 7 ust 2, przeprowadza lub zleca przeprowadzenie odpowiednich kontroli, pomiarw i bada w celu ustalenia czy przyjte rozwizania speniaj zasadnicze wymagania niniejszej dyrektywy w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa; 3.3. jeeli normy okrelone w art. 7 ust. 2 zostay zastosowane, przeprowadza lub zleca przeprowadzenie odpowiednich kontroli, pomiarw i bada w celu sprawdzenia, czy normy te zostay rzeczywicie zastosowane; 3.4. uzgadnia z wnioskodawc miejsce sprawdzenia czy dany typ zosta wytworzony zgodnie ze zbadan dokumentacj techniczn i przeprowadzenia niezbdnych kontroli, pomiarw i bada. ... 398 Zakres badania typu WE W sekcji 3 zacznika IX okrelono cele i zakres badania typu WE. Zgodnie z sekcj 3.1 od jednostki notyfikowanej wymaga si: zbadania dokumentacji technicznej;
400
sprawdzenia, czy dany typ zosta wyprodukowany zgodnie z t dokumentacj; ustalenia, ktre czci lub aspekty maszyny: a) zaprojektowano zgodnie zharmonizowanych; z odpowiednimi postanowieniami norm
b) zaprojektowano zgodnie z innymi specyfikacjami technicznymi. Umoliwia to jednostce notyfikowanej sprawdzenie, czy producent przeprowadzi stosown ocen ryzyka, czy prawidowo zidentyfikowano zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa majce zastosowanie dla danej maszyny oraz czy wdroono stosowne rodki ochronne. Zbadanie dokumentacji technicznej umoliwia rwnie jednostce notyfikowanej okrelenie, jakie kontrole, pomiary i badania prbek maszyn przekazanych do jej dyspozycji naley przeprowadzi. W sekcjach 3.2 i 3.3 odrniono podejcie, jakie naley przyj w odniesieniu do maszyn zaprojektowanych zgodnie z normami zharmonizowanymi, od podejcia przyjmowanego w odniesieniu do maszyn, ktrych nie zaprojektowano zgodnie z tymi normami. W przypadkach, w ktrych stosowane normy zharmonizowane nie obejmuj wszystkich zasadniczych wymaga w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa majcych zastosowanie dla danej maszyny, w ktrych norm zharmonizowanych nie zastosowano w peni lub w ktrych zastosowano je jedynie w odniesieniu do niektrych czci lub aspektw maszyny, podejcia okrelone w sekcjach 3.2 i 3.3 mona poczy. Zgodnie z sekcj 3.2 w odniesieniu do maszyn (lub czci lub aspektw maszyn), dla ktrych nie zastosowano norm zharmonizowanych, jednostka notyfikowana musi okreli, jakie kontrole, pomiary i badania bd odpowiednie w celu sprawdzenia zgodnoci maszyn z majcymi zastosowanie zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa. Nawet w takich przypadkach normy zharmonizowane mog stanowi wan wskazwk dotyczc stanu wiedzy technicznej, ktr naley wzi pod uwag podczas sprawdzania zgodnoci z zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa zob. 161 and 162: komentarze do zasady oglnej nr 3 w zaczniku I. Metody sprawdzania okrelone w normach zharmonizowanych czsto mona stosowa lub dostosowywa do maszyn, ktrych nie zaprojektowano zgodnie z tymi normami. W pozostaych przypadkach stosowa mona metody weryfikacji okrelone w odpowiednich specyfikacjach technicznych. W przeciwnym razie dokonujc wyboru odpowiedniej metody sprawdzania, zapewniajcej zmniejszenia ryzyka w stopniu co najmniej rwnowanym temu, ktry okrelono w normach zharmonizowanych, jednostka notyfikowana musi polega na wiedzy i dowiadczeniu personelu przeprowadzajcego kontrole zob. 408: komentarze do sekcji 4 zacznika XI. Wytyczne mog by rwnie dostpne w Zaleceniach dotyczcych uytkowania wydanych przez koordynacj jednostek notyfikowanych ds. maszyn (NB-M) zob. 137: komentarze do art. 14 ust. 7. Zgodnie z sekcj 3.3 w odniesieniu do maszyn (lub aspektw maszyn), dla ktrych zastosowano normy zharmonizowane, jednostka notyfikowana musi przeprowadzi niezbdne kontrole, pomiary i badania w celu sprawdzenia, czy wymagania w zakresie projektowania i budowy maszyn okrelone w normach zastosowano prawidowo.
401
Z reguy kontrole, pomiary i badania niezbdne w celu sprawdzenia zgodnoci maszyny powinna prowadzi jednostka notyfikowana we wasnym zakresie zob. 408: komentarze do sekcji 3 zacznika XI. Jednostka notyfikowana moe jednak zleca podwykonawstwo kontroli o charakterze wyjtkowym, takich jak na przykad nieniszczce kontrole spaww. W celu uniknicia powielania testw jednostka notyfikowana moe rwnie wzi pod uwag sprawozdania dotyczce kontroli lub bada przeprowadzonych przez waciwe jednostki lub przez samego producenta. Jednostka notyfikowana przyjmujca sprawozdania z innych rde ponosi jednak pen odpowiedzialno za decyzj w sprawie zgodnoci maszyny podlegajcej badaniu typu WE. Zgodnie z sekcj 3.4 jednostka notyfikowana i wnioskodawca musz uzgodni miejsce przeprowadzenia badania maszyny. Do kryteriw praktycznych stosowanych przy wyborze miejsca zalicza si rozmiar maszyny oraz charakter prowadzonych kontroli, pomiarw i bada. W niektrych przypadkach, w szczeglnoci w przypadku duych maszyn, waciwe moe by przeprowadzenie badania caej maszyny w zakadzie producenta i przeniesienie jedynie jej elementw lub podzespow do pomieszcze jednostki notyfikowanej w celu ich zbadania. W przypadku badania typu WE dla maszyn, ktrych monta jest prowadzony w siedzibie uytkownika, lub maszyn przeznaczonych do takiego montau czsto konieczne jest przeprowadzenie kontroli, pomiaru i badania w miejscu montau. ZACZNIK IX (cig dalszy) ... 4. Jeeli dany typ spenia przepisy niniejszej dyrektywy, jednostka notyfikowana wydaje skadajcemu wniosek certyfikat badania typu WE. Certyfikat zawiera nazw i adres producenta i jego upowanionego przedstawiciela, dane niezbdne do zidentyfikowania zatwierdzonego typu, wnioski z bada i warunki na jakich zosta wydany. Producent i jednostka notyfikowana zachowuj po egzemplarzu tego certyfikatu, dokumentacji technicznej i wszystkich odpowiednich dokumentw przez 15 lat od daty wydania certyfikatu. 5. Jeeli dany typ nie spenia przepisw niniejszej dyrektywy, jednostka notyfikowana odmawia skadajcemu wniosek wydania certyfikatu badania typu WE, podajc szczegowe powody odmowy. Powiadamia ona skadajcego wniosek, inne jednostki notyfikowane i pastwo czonkowskie, ktre notyfikowao dan jednostk. Procedura odwoawcza musi by dostpna. Wnioskodawca informuje jednostk notyfikowan, ktra przechowuje dokumentacj techniczn zwizan z certyfikatem badania typu WE o wszelkich zmianach wprowadzanych do zatwierdzonego typu. Jednostka notyfikowana bada te zmiany i albo potwierdza wano istniejcego certyfikatu badania typu WE albo wydaje nowy certyfikat, jeeli zmiany mog zagraa zgodnoci z zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa lub z przewidywanymi warunkami eksploatacji danego typu. Komisja, pastwa czonkowskie i inne jednostki notyfikowane mog, na wniosek, uzyska egzemplarz certyfikatu badania typu WE. Na uzasadniony wniosek Komisja
6.
7.
402
i pastwa czonkowskie mog uzyska egzemplarz dokumentacji technicznej oraz wynikw bada przeprowadzonych przez jednostk notyfikowan. 8. Dokumenty i korespondencj odnoszce si do procedur badania typu WE sporzdza si w oficjalnym jzyku lub jzykach wsplnotowych pastwa czonkowskiego, w ktrym ustanowiona jest jednostka notyfikowana lub w jakimkolwiek innym oficjalnym jzyku Wsplnoty moliwym do zaakceptowania przez t jednostk.
... 399 Certyfikat badania typu WE Zgodnie z sekcj 4 zacznika IX, jeeli wynik badania typu WE jest pozytywny, jednostka notyfikowana wydaje certyfikat badania typu WE. W certyfikacie naley wyranie zidentyfikowa typ maszyny, ktrego ten certyfikat dotyczy. Dane niezbdne do identyfikacji zatwierdzonego typu obejmuj nazw maszyny i numer serii lub typu zgodnie z podanymi na maszynie zob. 250: komentarze do sekcji 1.7.3 zacznika I. Jeeli certyfikat dotyczy typu, ktry ma rne warianty, w certyfikacie naley zidentyfikowa te warianty, wskazujc na cechy, ktre odrniaj je od innych. Moliwe jest wydanie certyfikatu badania typu WE jednemu producentowi dla jednego typu maszyny, ktra ma by wprowadzona do obrotu pod wicej ni jednym numerem lub znakiem towarowym. W takim przypadku rne numery i znaki towarowe naley okreli w certyfikacie badania typu WE, ze wskazaniem, e odnosz si one do tego samego typu maszyny. Jeeli o wprowadzeniu maszyny do obrotu pod innym numerem lub znakiem towarowym zdecydowano po wydaniu pierwotnego certyfikatu badania typu WE, naley o tym poinformowa jednostk notyfikowan i odpowiednio zmieni certyfikat. Producent i jednostka notyfikowana musz zachowa po jednym egzemplarzu certyfikatu badania typu WE, dokumentacji technicznej maszyny i wszystkich zwizanych z nimi dokumentw przez 15 lat od daty wydania certyfikatu. Ma to celu umoliwienie Komisji, pastwom czonkowskim i innym jednostkom notyfikowanym korzystania z dokumentw zgodnie z sekcj 7. Omawiany okres 15 lat rozpoczyna si na nowo po kadym odnowieniu certyfikatu zob. 400: komentarze do sekcji 9.3. zacznika IX. Okres 15 lat zapewnia dostpno omawianych dokumentw przez okres 10 lat od daty wyprodukowania ostatniej jednostki z serii, podczas ktrego producent ma obowizek dopilnowania, aby dokumentacja techniczna bya dostpna waciwym organom zob. 393: komentarze do zacznika VII cz A pkt 2. Poniewa jednostka notyfikowana zazwyczaj nie zna daty produkcji ostatniej jednostki typu, ktrego dotyczy certyfikat, a certyfikat jest wany przez okres piciu lat, okres przechowywania certyfikatu badania typu WE jest duszy o pi lat, ale rozpoczyna si z dniem wydania certyfikatu. Zgodnie z sekcj 5 zacznika IX, jeeli wynik badania typu WE jest negatywny, jednostka notyfikowana informuje wnioskodawc o odmowie wydania certyfikatu badania typu WE, podajc szczegowe powody odmowy i okrelajc procedur odwoawcz od decyzji zob. 135: komentarze do art. 14 ust. 6. O kadej odmowie wydania certyfikatu badania typu WE naley powiadomi inne jednostki notyfikowane oraz pastwo czonkowskie, ktre notyfikowao dan jednostk notyfikowan.
403
Zgodnie z sekcj 6 zacznika IX od wnioskodawcy wymaga si, aby poinformowa jednostk notyfikowan o kadej modyfikacji, jakiej zamierza podda zatwierdzony typ maszyny. Jednostka notyfikowana musi wwczas zdecydowa, czy modyfikacja wpywa na wano certyfikatu badania typu WE. Jeeli modyfikacje s niewielkie, jednostka notyfikowana moe wyda now lub rozszerzon wersj pierwotnego certyfikatu. Jeeli zmiany mog wpywa na zgodno maszyny z odpowiednimi zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa, przed wydaniem nowej lub rozszerzonej wersji certyfikatu konieczne moe by przeprowadzenie dalszej weryfikacji. Dokumentacj techniczn przechowywan przez producenta i przez jednostk notyfikowan naley odpowiednio zaktualizowa. Jeeli modyfikacja przewiduje zmiany na tyle istotne, e wymagane jest przeprowadzenie ponownej oceny zgodnoci maszyny z majcymi zastosowanie zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa, jednostka notyfikowana informuje wnioskodawc, e pierwotny certyfikat zmodyfikowanego typu maszyny straci wano. Jeeli producent zamierza wprowadza dalsze modyfikacje, konieczne jest zoenie przez niego wniosku o przeprowadzenie nowego badania typu WE. Zasadniczo badanie to moe ogranicza si do tych aspektw maszyny, ktrych dotycz modyfikacje. Zgodnie z sekcj 7 zacznika IX Komisja, pastwa czonkowskie i inne jednostki notyfikowane mog na wniosek otrzyma od jednostki notyfikowanej po jednym egzemplarzu wydanych przez ni certyfikatw. Na uzasadniony wniosek Komisja i pastwa czonkowskie mog otrzyma po jednym egzemplarzu dokumentacji technicznej i wynikw bada przeprowadzonych przez jednostk notyfikowan. Jednostki notyfikowane musz udzieli odpowiedzi na taki wniosek, niezalenie od tego, czy zoyy go organy pastwa czonkowskiego, ktre je notyfikoway, czy organy innego pastwa czonkowskiego. Wnioski o udostpnienie takich dokumentw mona skada do celw nadzoru rynku. Przy skadaniu takiego wniosku naley okreli podstaw zakwestionowania zgodnoci przedmiotowej maszyny, ograniczajc si do elementw niezbdnych do przeprowadzenia badania zob. 98 i 99: komentarze do art. 4 ust. 3 i 4. Nie ma obowizku doczania certyfikatw badania typu WE do maszyn w momencie ich wprowadzania do obrotu, ale deklaracja zgodnoci WE musi zawiera szczegowe dane jednostki notyfikowanej, ktra przeprowadzia badanie typu WE, oraz numer certyfikatu badania typu WE zob. 383: komentarze do zacznika II cz 1 sekcja A. Sekcja 8 zacznika IX dotyczy jzyka dokumentacji i korespondencji odnoszcej si do procedury badania typu WE, a niestanowicej czci dokumentacji technicznej zob. 391: komentarze do zacznika VII cz A. Wybr jzyka urzdowego UE do tego celu jest wynikiem wsplnych uzgodnie midzy danym wnioskodawc a dan jednostk notyfikowan.
404
ZACZNIK IX (cig dalszy) ... 9. Wano certyfikatu badania typu WE 9.1. Na jednostce notyfikowanej spoczywa stay obowizek zapewnienia, e certyfikat badania typu WE pozostaje wany. Powiadamia ona producenta o wszelkich istotnych zmianach, ktre mogyby mie wpyw na wano certyfikatu. Jednostka notyfikowana wycofuje certyfikaty, ktre straciy wano. 9.2. Na producencie danej maszyny spoczywa stay obowizek zapewnienia, e maszyna ta odpowiada aktualnemu stanowi wiedzy technicznej. 9.3. Co pi lat producent skada jednostce notyfikowanej wniosek przeprowadzenie przegldu wanoci certyfikatu badania typu WE. o
Jednostka notyfikowana odnawia certyfikat na kolejne pi lat, jeeli stwierdzi, e pozostaje on wany, uwzgldniajc aktualny stan wiedzy technicznej. Producent i jednostka notyfikowana zachowuj po egzemplarzu tego certyfikatu, dokumentacji technicznej i wszystkich odpowiednich dokumentw przez 15 lat od daty wydania certyfikatu. 9.4 W przypadku gdy wano certyfikatu badania typu WE nie zostaa odnowiona, producent zaprzestaje wprowadzania do obrotu danej maszyny. 400 Wano certyfikatu badania typu WE i jego przegld Sekcja 9 zacznika IX dotyczy wanoci certyfikatw badania typu WE oraz ich okresowego przegldu. Sekcja 9.1 nakada na jednostk notyfikowan obowizek dopilnowania, aby wydane przez ni certyfikaty badania typu WE pozostay wane. Obowizek ten jednostka notyfikowana spenia na podstawie dostpnych jej informacji. Jednostka notyfikowana ma obowizek poinformowania posiadacza certyfikatu o istotnych zmianach w wymogach prawnych lub zmianach stanu wiedzy technicznej, ktre zgodnie z posiadanymi przez ni informacjami mog wpyn na wano certyfikatu. Poniewa jednostki notyfikowane musz ledzi zmiany w normach waciwych dla ich obszarw dziaalnoci zob. 408: komentarze do sekcji 8 zacznika XI informuj one na przykad posiadaczy certyfikatw o wszelkich nowych lub zmienionych normach zharmonizowanych, ktre odzwierciedlaj znaczce zmiany stanu wiedzy technicznej na temat przedmiotowych maszyn zob. 162: komentarze do zasady oglnej nr 3 w zaczniku I. Jednostki notyfikowane informuj rwnie posiadaczy certyfikatw o decyzjach Komisji dotyczcych rodkw podejmowanych w odniesieniu do kategorii maszyn potencjalnie niebezpiecznych zob. 118: komentarze do art. 9 dotyczcych formalnych zastrzee wobec norm zharmonizowanych zob. 121: komentarze do art. 10 lub dotyczcych procedury w sprawie rodkw ochronnych zob. 123: komentarze do art. 11 jeeli decyzje te maj wpyw na zgodno przedmiotowej maszyny.
405
Aby uzyska informacje o zasadach wycofywania certyfikatw badania typu WE zob. 135: komentarze do art. 16 ust. 6. Sekcja 9.2 stanowi uzupenienie sekcji 6 zob. 397: komentarze do zacznika IX i sekcji 9.1. W sekcji 9.2 przypomina si o spoczywajcym na producencie obowizku wzicia pod uwag kadej znaczcej zmiany stanu wiedzy technicznej, ktra moe powodowa, e maszyny objtej certyfikatem badania typu WE nie mona ju uznawa za speniajc niektre zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa. Moe to mie na przykad miejsce, jeeli udostpniono nowe lub skuteczniejsze rodki ochronne lub jeeli opublikowano nowe lub zmienione normy zharmonizowane zob. 161: komentarze do zasady oglnej nr w zaczniku I. W sekcji 9.3 okrelono spoczywajcy na posiadaczu certyfikatu badania typu WE obowizek wnioskowania o okresowy przegld wanoci certyfikatu co pi lat. Oznacza to, e w certyfikacie wydanym przez jednostk notyfikowan naley okreli dat wyganicia jego wanoci. Producent jest odpowiedzialny za zoenie wniosku o przegld we waciwym czasie; warto jednak, aby jednostka notyfikowana wysyaa posiadaczom certyfikatw przypomnienia w tej sprawie. Przeprowadzajc przegld certyfikatu badania typu WE, jednostka notyfikowana bada dokumentacj techniczn maszyny w wietle wszystkich znaczcych zmian stanu wiedzy technicznej, ktre zaszy w trakcie okresu minionych piciu lat. Jeeli jest to konieczne, jednostka notyfikowana sprawdza maszyn, badajc jej prbk. W wietle przegldu jednostka notyfikowana decyduje o tym, czy certyfikat mona przeduy na okres kolejnych piciu lat. Odnowiony certyfikat, zaktualizowana dokumentacja techniczna oraz wszystkie inne odpowiednie dokumenty podlegaj tym samym wymaganiom w zakresie przechowywania, ktrym podlega pierwotny certyfikat zob. 399: komentarze do sekcji 4 zacznika IX. Sekcja 9.4 stanowi, e w przypadku nieodnowienia certyfikatu producent zaprzestaje wprowadzania danego typu maszyny do obrotu, poniewa nie mona ju go uzna za zgodny z wymaganiami okrelonymi w dyrektywie w sprawie maszyn.
406
ZACZNIK X Pene zapewnienie jakoci Niniejszy zacznik zawiera opis oceny zgodnoci maszyn, o ktrych mowa w zaczniku IV, wytworzonych z zastosowaniem systemu penego zapewnienia jakoci oraz procedury, za pomoc ktrej jednostka notyfikowana ocenia i zatwierdza system jakoci i monitoruje jego stosowanie. 1. ... 401 Pene zapewnienie jakoci W zaczniku X okrelono jedn z procedur oceny zgodnoci, ktr mona stosowa w odniesieniu do kategorii maszyn wymienionych w zaczniku IV zob. 129 i 130: komentarze do art. 12 ust. 3 i ust. 4 oraz 388: komentarze do zacznika IV. Jeeli stosowana jest procedura penego zapewnienia jakoci, producent nie jest zobowizany do zwrcenia si do jednostki notyfikowanej z wnioskiem o zbadanie kadego typu maszyny. Zamiast tego jednostka notyfikowana ocenia i monitoruje stosowanie przez producenta jego systemu penego zapewnienia jakoci. Konieczne jest ustanowienie i stosowanie systemu, aby zagwarantowa, e przedmiotowe maszyny wymienione w zaczniku IV s projektowane i produkowane zgodnie z majcymi zastosowanie zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa oraz s objte niezbdnymi kontrolami i badaniami, zapewniajcymi stae utrzymanie zgodnoci maszyn. W sekcji 1 okrela si oglnie obowizek dotyczcy producenta lub jego upowanionego przedstawiciela, ktry podejmuje decyzj o stosowaniu procedury przedstawionej w zaczniku X. Producent musi posiada zatwierdzony system jakoci w odniesieniu do projektu, wytwarzania, kocowej kontroli i bada, stosownie do wymaga okrelonych w pkt 2, a take podlega nadzorowi okrelonemu w pkt 3.
407
ZACZNIK X (cig dalszy) ... 2. System jakoci 2.1. Producent lub jego upowaniony przedstawiciel skada wniosek o ocen swojego systemu jakoci do wybranej przez siebie jednostki notyfikowanej. Wniosek zawiera: nazw i adres producenta i, we waciwym przypadku, jego upowanionego przedstawiciela, miejsce projektowania, produkcji, kontroli, testowania i magazynowania maszyny, dokumentacj techniczn opisan w zaczniku VII cz A, dla jednego wzorca dla kadej kategorii maszyny, o ktrej mowa w zaczniku IV, jaki zamierza produkowa, dokumentacj systemu jakoci, pisemne owiadczenie, e wniosek nie zosta zoony w innej jednostce notyfikowanej. 402 Wniosek o ocen systemu penego zapewnienia jakoci W sekcji 2.1 zacznika X okrela si tre wniosku o ocen systemu penego zapewnienia jakoci, ktry ma zoy producent lub jego upowaniony przedstawiciel. Wniosek ten mona zoy w kadej jednostce notyfikowanej w UE, ktra jest notyfikowana w odniesieniu do procedury oceny penego zapewnienia jakoci oraz kategorii maszyn objtych systemem penego zapewnienia jakoci stosowanego przez producenta. Mimo e zacznik X nie zawiera wymaga dotyczcych jzyka korespondencji midzy producentem i jednostk notyfikowan, mona przyj, e podobnie jak w przypadku procedury badania typu WE taka korespondencja moe by sporzdzana w kadym jzyku urzdowym UE akceptowanym przez dan jednostk notyfikowan zob. 399 komentarze do sekcji 8 zacznika IX. Tiret drugie sekcji 2.1 zawiera wymaganie, zgodnie z ktrym we wniosku naley poda miejsce projektowania, produkcji, kontroli, testowania i magazynowania maszyny. Takie informacje maj umoliwi jednostce notyfikowanej przeprowadzenie kontroli na miejscu, o ktrych mowa w sekcji 2.3 i 3.2. Jeeli producent zleca podwykonawstwo lub dokonuje outsourcingu caoci lub znaczcej czci zada zwizanych z projektem, produkcj, kontrol, testowaniem lub magazynowaniem maszyny, wniosek musi zawiera dane identyfikacyjne podwykonawcw oraz miejsca, w ktrych wykonywane s zadania zlecone w ramach podwykonawstwa. Producent maszyn jest odpowiedzialny za uzyskanie od swoich podwykonawcw informacji i dokumentacji wymaganych do oceny aspektw systemu penego zapewnienia jakoci, ktre maj zastosowanie do zada zleconych w ramach podwykonawstwa. Nie dotyczy to zakupu gotowych do zastosowania elementw, elementw bezpieczestwa lub maszyn nieukoczonych, niemniej jednak
408
system penego zapewnienia jakoci musi obejmowa rodki niezbdne do zagwarantowania odpowiednioci takich dostaw, aby zapewni zgodno maszyny finalnej. W tiret trzecim sekcji 2.1 zobowizuje si producenta do zaczenia jako czci wniosku o ocen systemu penego zapewnienia jakoci dokumentacji technicznej dla jednego modelu z kadej kategorii maszyn objtej przedmiotowym systemem. Termin kategoria odnosi si do tytuu zacznika IV Kategorie maszyn, do ktrych ma zastosowanie jedna z procedur okrelonych w art. 12 ust. 3 i 4. Kady z 23 punktw zacznika IV naley zatem uwzgldni jako kategori maszyn (w tym kontekcie podkategorii pkt 1, 4 i 12 zacznika IV nie traktuje si jako odrbnych kategorii). Producent musi dostarczy po jednej dokumentacji technicznej dla kadej kategorii maszyn przewidzianej do produkcji. W zwizku z powyszym, jeeli na przykad system penego zapewnienia jakoci obejmuje produkcj podnonikw do obsugi pojazdw (pkt 16 zacznika IV) oraz urzdzenia do podnoszenia osb (pkt 17 zacznika IV), producent musi dostarczy dokumentacj techniczn dla jednego modelu podnonika do obsugi pojazdw i dokumentacj techniczn dla jednego modelu urzdzenia do podnoszenia osb. Poniewa celem powyszego wymagania jest umoliwienie jednostce notyfikowanej dokonania przegldu przedmiotowych dokumentacji technicznych, aby zapewni ich zgodno z majcymi zastosowanie zasadniczymi wymaganiami w zakresie zdrowia i bezpieczestwa, dokumentacja techniczna musi by reprezentatywna dla zakresu produktw danego producenta oraz przedstawia wszystkie gwne zagroenia zwizane z okrelon kategori maszyn. W zwizku z tym jednostka notyfikowana musi upewni si, czy przedstawiona dokumentacja techniczna dotyczy modelu reprezentujcego najbardziej zoone maszyny w kadej kategorii objtej systemem penego zapewnienia jakoci. Poniewa przegld dokumentacji technicznej stanowi wane narzdzie kontroli systemu penego zapewnienia jakoci, musi zosta udostpniona jednostce notyfikowanej, zanim przeprowadzona zostanie kontrola w pomieszczeniach producenta. Z reguy jednostce notyfikowanej musi zosta przekazana kompletna dokumentacja techniczna. W przypadku bardzo zoonych maszyn przekazanie kompletnej dokumentacji technicznej przed kontrol w pomieszczeniach producenta moe okaza si trudne do wykonania. W takich przypadkach zawarto dokumentacji, ktra ma by przesana przed audytem, moe zosta ograniczona w porozumieniu z jednostk notyfikowan. Podczas audytu wszystkie elementy dokumentacji technicznej musz jednak zosta udostpnione. Tiret czwarte sekcji 2.1 dotyczy dokumentacji systemu penego zapewnienia jakoci wymaganej w sekcji 2.2. Z ostatniego tiret sekcji 2.1 wynika, e wniosek o ocen systemu penego zapewnienia jakoci mona zoy tylko w jednej jednostce notyfikowanej. Celem powyszego wymagania nie jest uniemoliwienie uzyskania przez producenta kilku ofert cenowych przed dokonaniem wyboru jednostki notyfikowanej, ktra ma przeprowadzi ocen jego systemu penego zapewnienia jakoci, ale po prostu
409
uniknicie sytuacji, w ktrej producent zwraca si do kolejnych jednostek notyfikowanych, a jedna z nich w kocu zatwierdzi system. Po wybraniu jednostki notyfikowanej, ktra ma przeprowadzi ocen jego systemu penego zapewnienia jakoci, producent musi przedstawi owiadczenie, e nie zoy wniosku dotyczcego tego samego systemu zapewnienia jakoci w innej jednostce notyfikowanej. ZACZNIK X (cig dalszy) ... 2.2. System jakoci musi zapewnia zgodno maszyny z przepisami niniejszej dyrektywy. Wszystkie elementy, wymagania i przepisy przyjte przez producenta musz by udokumentowane w systematyczny i uporzdkowany sposb w postaci rodkw, procedur i pisemnych instrukcji. Dokumentacja systemu jakoci musi umoliwia jednolit interpretacj rodkw proceduralnych i jakociowych, takich jak programy jakoci, plany jakoci, ksigi jakoci i zapisy. W szczeglnoci, musi zawiera nastpujce odpowiednie opisy: celw dotyczcych jakoci, struktury organizacyjnej, zakresu odpowiedzialnoci i uprawnie kierownictwa w odniesieniu do konstrukcji i jakoci maszyn, technicznych specyfikacji projektowych, w tym norm, jakie bd stosowane oraz, jeeli normy, o ktrych mowa w art. 7 ust. 2, nie s w peni stosowane, rodkw, jakie zostan podjte w celu spenienia zasadniczych wymaga niniejszej dyrektywy w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa, technik kontroli projektowania i technik weryfikacji konstrukcji, procesw i dziaa systematycznych, ktre bd stosowane przy projektowaniu maszyn objtych niniejsz dyrektyw, odpowiednich technik wytwarzania, technik kontroli i zapewnienia jakoci, procesw i systematycznie podejmowanych dziaa, jakie bd stosowane, kontroli i bada, ktre bd przeprowadzone przed, w trakcie i po wytworzeniu oraz czstotliwoci, z jak bd przeprowadzane, zapisw dotyczcych jakoci, takich jak sprawozdania z kontroli, dane dotyczce bada, dane dotyczce kalibracji, sprawozdania dotyczce kwalifikacji danego personelu, rodkw monitorowania uzyskania wymaganej jakoci projektowania i jakoci maszyn, jak rwnie skutecznoci dziaania systemu zapewnienia jakoci. ... 403 Cele i elementy skadowe systemu penego zapewnienia jakoci W sekcji 2.2 zacznika X okrela si cele oraz wymienia elementy systemu penego zapewnienia jakoci. Podstawowe cele systemu penego zapewnienia jakoci sprowadzaj si do zagwarantowania, e dana maszyna zostaa zaprojektowana i
410
wykonana zgodnie z odpowiednimi zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa dyrektywy w sprawie maszyn oraz e zgodno wyprodukowanej maszyny jest sprawdzana i utrzymywana. W akapicie pierwszym sekcji 2.2 wymaga si, aby przedmiotowy system by w peni udokumentowany. W tiret sidmym akapitu drugiego sekcji 2.2 wymienia si gwne elementy dokumentacji systemu penego zapewnienia jakoci. Tiret pierwsze akapitu drugiego sekcji 2.2 dotyczy celw i aspektw organizacyjnych systemu. Struktura organizacyjna i zakres obowizkw w zakresie zarzdzania musz zapewni skuteczn realizacj celw systemu penego zapewnienia jakoci. Jeeli zadania zwizane z projektem, produkcj, kontrol, testowaniem lub magazynowaniem s w caoci lub w znaczcej czci realizowane przez podwykonawc lub zlecane w ramach outsourcingu, opis aspektw organizacyjnych systemu penego zapewnienia jakoci musi obejmowa stosunki zachodzce midzy producentem i jego podwykonawcami. Tiret drugie akapitu drugiego sekcji 2.2 dotyczy stosowanych technicznych specyfikacji projektowych. Jeeli stosowane s normy zharmonizowane, odniesienia do nich musz by udokumentowane, ze wskazaniem zasadniczych wymaga w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa, ktre obejmuj. Jeeli normy zharmonizowane nie s stosowane lub s stosowane czciowo, konieczne jest udokumentowanie alternatywnych specyfikacji technicznych stosowanych w celu spenienia zasadniczych wymaga w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa, ktre maj zastosowanie do maszyn. Tiret trzecie akapitu drugiego sekcji 2.2 dotyczy kontroli, technik weryfikacji, procesw i dziaa systematycznych realizowanych w celu zapewnienia zgodnoci projektu maszyny. Konieczne jest okrelenie obowizkw i kompetencji osb odpowiedzialnych za wykonywanie takich zada, a ich dziaania musz by dokumentowane. Kontrol i przegld projektu przeprowadza si w warunkach kontrolowanych (za pomoc jasnych instrukcji, list kontrolnych itp.). Dobr praktyk jest zlecenie przeprowadzenia kontroli i weryfikacji projektu osobom niezaangaowanym bezporednio w proces projektowania. Tiret czwarte akapitu drugiego sekcji 2.2 odnosi si do technik kontroli i zapewnienia jakoci, procesw i systematycznych dziaa, ktre naley realizowa w celu zagwarantowania, e maszyny powstae w wyniku procesu produkcyjnego s zgodne ze specyfikacjami projektowymi. Takie rodki musz obejmowa kroki podejmowane w celu zapewnienia, e podstawowe elementy, elementy bezpieczestwa lub maszyny nieukoczone, dostarczane przez dostawcw w postaci gotowej do zastosowania, s objte kontrol gwarantujc, e s one odpowiednie do zapewnienia zgodnoci kompletnej maszyny. Tiret pite akapitu drugiego sekcji 2.2 dotyczy kontroli i bada, ktre naley przeprowadzi przed, w trakcie i po produkcji. Mog one obejmowa kontrole i badania materiaw, elementw lub podzespow przeprowadzane przed lub w trakcie produkcji, a take kontrole i badania kompletnej maszyny przeprowadzane na zakoczenie procesu produkcyjnego, tak aby zapewni zgodno produkcji ze specyfikacjami projektowymi. Konieczne jest udokumentowanie charakteru kontroli i bada, czstotliwoci ich przeprowadzania oraz kryteriw kwalifikacji. Konieczne jest
411
take okrelenie dziaa, ktre naley podj w przypadku uzyskania negatywnych wynikw. Jeeli producent zleca podwykonawstwo lub dokonuje outsourcingu caoci lub znaczcej czci zada w zakresie projektowania lub produkcji danej maszyny, cele i obowizki okrelone w tiret trzecim, czwartym i pitym akapitu drugiego sekcji 2.2 musz obejmowa zlecone w ramach podwykonawstwa zadania projektowe i produkcyjne oraz miejsce ich wykonywania. Tiret szste akapitu drugiego sekcji 2.2 odnosi si do zapisw dotyczcych jakoci. Konieczne jest segregowanie i przechowywanie dokumentw dotyczcych systemu penego zapewnienia jakoci, tak aby informacje byy dostpne zarwno do celw zarzdzania systemem, jak i do celw przeprowadzania audytw. W ostatnim tiret akapitu drugiego sekcji 2.2 zobowizuje si producenta do okrelenia rodkw, ktre maj suy do monitorowania funkcjonowania systemu penego zapewnienia jakoci, aby zagwarantowa, e jest on skutecznie stosowany w oparciu o dokumenty okrelone w szeciu poprzednich tiret sekcji 2.2. rodki te musz zapewni stwierdzenie nieprawidowoci, podjcie odpowiednich dziaa naprawczych oraz w razie potrzeby aktualizacj lub udoskonalenie elementw systemu penego zapewnienia jakoci. ZACZNIK X (cig dalszy) ... 2.3. Jednostka notyfikowana ocenia system jakoci, aby ustali, czy spenia on wymagania okrelone w pkt 2.2. Domniemywa si, e elementy systemu jakoci zgodne z odpowiednimi normami zharmonizowanymi s zgodne z odpowiednimi wymaganiami, o ktrych mowa w pkt 2.2. W skad zespou audytorw musi wchodzi co najmniej jedna osoba posiadajca dowiadczenie w ocenie technologii maszyn. Procedura oceny obejmuje przeprowadzenie kontroli w pomieszczeniach producenta. Podczas oceny, zesp audytorw dokonuje przegldu dokumentacji technicznej, o ktrej mowa w pkt 2.1 ust. 2 tiret trzecie w celu zapewnienia ich zgodnoci z waciwymi wymogami dotyczcymi zdrowia i bezpieczestwa. O decyzji powiadamiany jest producent lub jego upowaniony przedstawiciel. W powiadomieniu musz by zawarte wnioski z badania oraz umotywowana decyzja wynikajca z oceny. Procedura odwoawcza musi by dostpna. ... 404 Ocena systemu penego zapewnienia jakoci W sekcji 2.3 zacznika X wymieniono zadania jednostki notyfikowanej zwizane z ocen systemu penego zapewnienia jakoci. Akapit drugi sekcji 2.3 dotyczy odpowiednich norm zharmonizowanych. Odpowiedni norm zharmonizowan dotyczc systemu penego zapewnienia
412
jakoci jest norma EN ISO 9001 196 . Stosowanie powyszej normy stwarza podstawy dla domniemania zgodnoci z wymaganiami zacznika X, pod warunkiem e system penego zapewnienia jakoci gwarantuje zgodno danych produktw z wszystkimi szczegowymi wymaganiami dyrektywy w sprawie maszyn (okrelonych w normie jako ustawowe i regulacyjne wymagania majce zastosowanie do produktu). Stosowanie normy EN ISO 9001 oraz certyfikacja przez jednostk certyfikujc na podstawie tej normy nie s jednak obowizkowe. Jednostka notyfikowana przeprowadzajca ocen systemu penego zapewnienia jakoci zgodnie z zacznikiem X nie moe polega w peni na dostpnej certyfikacji systemu na podstawie normy EN ISO 9001, natomiast do jednostki tej naley okrelenie zakresu wymaganej dodatkowej oceny. Akapit trzeci i czwarty sekcji 2.3 dotycz audytu systemu penego zapewnienia jakoci. W skad zespou audytorw musi wchodzi co najmniej jeden audytor bdcy ekspertem w dziedzinie oceny technologii dla kategorii maszyn objtych systemem penego zapewnienia jakoci. Liczba potrzebnych audytorw zaley od zakresu i zoonoci projektu oraz procesu produkcji objtych przedmiotowym systemem. Jeeli na przykad system ten obejmuje kilka kategorii maszyn opartych na rnych technologiach lub maszyny wyposaone w elektroniczne systemy sterowania o duym stopniu zoonoci, moe okaza si konieczne wsparcie wikszej liczby ekspertw ni jeden. W akapicie trzecim sekcji 2.3 stwierdza si, e audyt obejmuje kontrol przeprowadzan w pomieszczeniach producenta. Jeeli projektowanie, produkcja, kontrola i testowanie maszyny odbywa si w wicej ni jednym miejscu, wymagane kontrole musz zosta przeprowadzone przez jednostk notyfikowan lub pod jej nadzorem we wszystkich odpowiednich miejscach, aby zapewni zgodno produktu z majcymi zastosowanie zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa, w tym w pomieszczeniach jednostek zalenych producenta lub najwaniejszych podwykonawcw zob. 395: komentarze do sekcji 2.1 zacznika X. W tym przypadku producenci ustanowieni w UE i poza UE musz by traktowani w ten sam sposb. Czas trwania audytu okrela jednostka notyfikowana, biorc pod uwag takie czynniki, jak na przykad liczba miejsc produkcji, zoono procesu produkcji, ilo prac zleconych w ramach podwykonawstwa, liczb, rnorodno i zoono typw produkowanych maszyn oraz wielko produkcji. Jako podstaw do okrelenia minimalnego czasu trwania audytu mona wykorzysta wytyczne Midzynarodowego Forum Akredytacji 197
196
EN ISO 9001:2008 Systemy zarzdzania jakoci wymagania (ISO 9001: 2008). Odniesienie do tej normy zostao opublikowane w Dz.U w ramach decyzji ustanawiajcej moduy oceny zgodnoci zob. komunikat Komisji w ramach wdraania rozporzdzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 765/2008, decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady nr 768/2008/WE, rozporzdzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 761/2001 (Publikacja tytuw i odniesie do norm zharmonizowanych) Dz.U. C 136 z 16.6.2009, s. 29.
Wytyczne Midzynarodowego Forum Akredytacji dotyczce stosowania Przewodnika ISO/IEC nr 62:1996 Wymagania oglne dotyczce jednostek prowadzcych ocen oraz certyfikacj/rejestracj systemw jakoci, wydanie trzecie (IAF GD 2: 2003) zacznik 2: Terminy dla audytorw: http://elsmar.com/pdf_files/IAF-GD2-2003_Guide_62_Issue_3_Pub.pdf 413
197
Zdanie trzecie akapitu trzeciego sekcji 2.3 dotyczy rwnie przegldu dokumentacji technicznych zoonych cznie z wnioskiem o ocen systemu penego zapewnienia jakoci zgodnie z tiret trzecim sekcji 2.1. Przegld reprezentatywnych dokumentacji technicznych stanowi jedn z kontroli przeprowadzanych przez jednostk notyfikowan w celu zapewnienia odpowiednioci systemu penego zapewnienia jakoci stosowanego przez producenta. Przegld dokumentacji technicznych przeprowadzany w ramach oceny systemu penego zapewnienia jakoci jest podobny do przegldu wymaganego badania typu WE, z t rnic, e nie obejmuje on szczegowej kontroli maszyny zob. 398: komentarze do sekcji 3.1 zacznika IX. Jeeli przy projektowaniu maszyny stosowane s normy zharmonizowane, jednostka notyfikowana sprawdza, czy wybrano odpowiednie normy, czy dostpne s ich najnowsze wersje oraz czy producent monitoruje zmiany w odpowiednich normach. Jeeli stosowane s inne techniczne specyfikacje projektowe, jednostka notyfikowana sprawdza, czy znajduj uzasadnienie w ocenie ryzyka oraz czy speniaj majce zastosowanie zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa, biorc pod uwag stan wiedzy technicznej. Przegld dokumentacji technicznej pomaga jednostce notyfikowanej rwnie okreli inne aspekty systemu penego zapewnienia jakoci, ktre powinny zosta objte kontrol. W trakcie audytu jednostka notyfikowana sprawdza, czy dokumentacje techniczne innych modeli maszyn zostay sporzdzone przy zastosowaniu takiego samego podejcia, jak w przypadku reprezentatywnych dokumentacji technicznych zaczonych do wniosku. Akapit czwarty sekcji 2.3 dotyczy przekazania decyzji o zatwierdzeniu systemu penego zapewnienia jakoci. Do decyzji zatwierdzajcej, o ktrej powiadamiany jest wnioskodawca po audycie, zacza si pisemne sprawozdanie z audytu lub zamieszcza si w niej odniesienie do takiego sprawozdania. W decyzji zatwierdzajcej wyranie okrela si zakres zatwierdzenia, podajc objte nim kategorie maszyn wymienionych w zaczniku IV, a take adresy miejsc produkcji, w ktrych przeprowadzono kontrole. Okrela si wszelkie szczeglne ograniczenia, ktrym podlega zatwierdzenie. Decyzja powinna zawiera dat jej wydania i upywu wanoci. Jeeli jednostka notyfikowana zdecyduje o niezatwierdzeniu systemu penego zapewnienia jakoci, informuje wnioskodawc o takiej decyzji, podajc szczegowe uzasadnienie oraz informacje na temat odpowiedniej procedury odwoawczej zob. 135: komentarze do art. 14 ust. 6. W takim przypadku sprawozdanie z audytu powinno zawiera wystarczajce informacje i wyjanienia umoliwiajce producentowi okrelenie niedocigni w jego systemie oraz podjcie odpowiednich dziaa naprawczych przed zwrceniem si o przeprowadzenie wizytacji w ramach dodatkowej kontroli.
414
ZACZNIK X (cig dalszy) ... 2.4. Producent zobowizuje si do wypeniania obowizkw wynikajcych z zatwierdzonego systemu jakoci oraz do zapewnienia, e pozostanie on waciwy i skuteczny. Producent lub jego upowaniony przedstawiciel informuj jednostk notyfikowan, ktra zatwierdzia system jakoci, o jego wszelkich planowanych zmianach. Jednostka notyfikowana ocenia proponowane zmiany i decyduje, czy zmodyfikowany system zapewnienia jakoci nadal spenia wymagania okrelone w pkt 2.2 lub czy wymagana jest jego ponowna ocena. Jednostka notyfikowana zawiadamia producenta o swojej decyzji. W powiadomieniu musz by zawarte wnioski z badania oraz umotywowana decyzja wynikajca z oceny. ... 405 Wdraanie i modyfikowanie systemu penego zapewnienia jakoci W akapicie pierwszym sekcji 2.4 zacznika X podkrela si obowizek wdroenia przez producenta zatwierdzonego systemu penego zapewnienia jakoci, monitorowania procesu wdraania oraz w razie potrzeby aktualizowania i ulepszania systemu. W akapicie drugim sekcji 2.4 zobowizuje si producenta lub jego upowanionego przedstawiciela do informowania jednostki notyfikowanej o wszelkich planowanych zmianach przedmiotowego systemu. Poniewa celem systemu jest zapewnienie producentowi moliwoci projektowania i produkowania nowych modeli maszyn bez zwracania si za kadym razem do jednostki notyfikowanej, jednostka ta nie musi by informowana o zmianach wprowadzanych do projektu maszyny objtej systemem lub o wprowadzaniu nowych modeli, pod warunkiem e zmiany te nie wi si z modyfikacjami systemu penego zapewnienia jakoci. Przykadowe zmiany, o ktrych musi by powiadamiana jednostka notyfikowana: dodanie nowych urzdze produkcyjnych lub miejsc produkcji; zawarcie nowych umw na podwykonawstwo lub outsourcing czynnoci produkcyjnych lub zaprzestanie zlecania takich czynnoci w ramach podwykonawstwa lub dokonywania ich outsourcingu; rozszerzenie systemu zaczniku IV; na nowe kategorie maszyn wymienionych w
rozszerzenie systemu na maszyn nalec do takiej samej kategorii zacznika IV, ale opart na innej technologii; wprowadzenie nowych technik produkcji; zmiany w metodach kontroli jakoci; reorganizacja zarzdzania jakoci.
415
Zgodnie z akapitem trzecim sekcji 2.4 do zada jednostki notyfikowanej naley stwierdzenie, czy konieczne jest przeprowadzenie audytw w celu dokonania oceny stosownoci czci lub aspektw systemu penego zapewnienia jakoci, ktre maj by zmienione. Po zakoczeniu wymaganych audytw, przeprowadzonych zgodnie z akapitem czwartym sekcji 2.4, wnioskodawca zostaje powiadomiony o decyzji jednostki notyfikowanej na takich samych zasadach, jak w przypadku pocztkowej decyzji, w tym w razie potrzeby o odpowiedniej procedurze odwoawczej zob. 404: komentarze do sekcji 2.3 zacznika X.
416
ZACZNIK X (cig dalszy) ... 3. Nadzr prowadzony przez jednostk notyfikowan 3.1. Celem nadzoru jest upewnienie si, czy producent naleycie wywizuje si ze zobowiza wynikajcych z zatwierdzonego systemu jakoci. 3.2. Producent umoliwia jednostce notyfikowanej dostp do miejsc projektowania, produkcji, kontroli, bada oraz magazynowania, w celu przeprowadzenia inspekcji, oraz dostarcza jej wszelkich niezbdnych informacji, takich jak: dokumentacja dotyczca systemu jakoci, zapisy dotyczce jakoci przewidziane w czci systemu zapewnienia jakoci dotyczcej projektowania, takie jak wyniki analiz, oblicze i prb itp., zapisy dotyczce jakoci przewidziane w czci systemu zapewnienia jakoci dotyczcej wytwarzania, takie jak sprawozdania z kontroli, dane dotyczce bada, dane dotyczce kalibracji, sprawozdania dotyczce kwalifikacji danego personelu, itp. 3.3. Jednostka notyfikowana przeprowadza okresowe audyty w celu upewnienia si, e producent utrzymuje i stosuje system jakoci; przedkada ona producentowi sprawozdanie z audytu. Czstotliwo okresowych audytw powinna by taka, aby pena ponowna ocena bya przeprowadzana co trzy lata. 3.4. Ponadto jednostka notyfikowana moe dokona niezapowiedzianych wizytacji u producenta. Potrzeba takich dodatkowych wizytacji i ich czstotliwo bdzie okrelana na podstawie systemu monitorowania wizytacji prowadzonego przez jednostk notyfikowan. W systemie monitorowania wizytacji bd szczeglnie uwzgldniane nastpujce czynniki: wyniki poprzednich wizytacji w ramach nadzoru, potrzeba monitorowania rodkw naprawczych, w odpowiednich przypadkach, szczeglne warunki zaczone przy zatwierdzeniu systemu, znaczce modyfikacje wytwarzania. w organizacji procesu, rodkw i technik
W ramach takich wizytacji jednostka notyfikowana moe, w razie koniecznoci, przeprowadzi lub zleci przeprowadzenie bada w celu sprawdzenia prawidowoci dziaania systemu jakoci. Jednostka notyfikowana dostarcza producentowi sprawozdanie z wizytacji oraz, w przypadku przeprowadzenia bada, sprawozdanie z bada. 406 Nadzr nad systemem penego zapewnienia jakoci Sekcja 3 zacznika X dotyczy nadzoru nad procesem wdraania zatwierdzonego systemu penego zapewnienia jakoci prowadzonego przez jednostk notyfikowan, ktra wydaa pierwotn decyzj zatwierdzajc.
417
Nadzr jest prowadzony w ramach okresowych audytw, o ktrych mowa w sekcji 3.3, oraz niezapowiedzianych wizytacji, o ktrych mowa w sekcji 3.4. W sekcji 3.2 zobowizuje si producenta do zapewnienia jednostce notyfikowanej do celw przeprowadzenia takich audytw i wizytacji dostpu do wszystkich miejsc projektowania oraz miejsc produkcji oraz do odpowiedniej dokumentacji. Czas trwania i czstotliwo okresowych audytw, o ktrych mowa w sekcji 3.3, ustala jednostka notyfikowana, biorc pod uwag takie czynniki, jak na przykad liczba miejsc produkcji, zoono procesu produkcyjnego, ilo pracy zleconej w ramach podwykonawstwa, liczba, rnorodno i zoono typw produkowanych maszyn oraz wielko produkcji. Zgodnie z zaleceniem dotyczcym uytkowania NBM nr CNB/M/13.021 zob. 137: komentarze do art. 14 ust. 7 okres midzy audytami nie powinien przekracza 12 miesicy. Przy ustalaniu czstotliwoci audytw okresowych jednostka notyfikowana uwzgldnia rwnie dowiadczenia z poprzednich audytw. Jeeli niektre audyty okresowe s ograniczone do czci systemu penego zapewnienia jakoci, jednostka notyfikowana dopilnowuje, aby wszystkie elementy przedmiotowego systemu byy poddane ponownej ocenie co najmniej raz na trzy lata. Po zakoczeniu audytu okresowego jednostka notyfikowana przedstawia producentowi sprawozdanie z audytu oraz informuje go na takich samych zasadach, jak w przypadku pierwotnej decyzji o ewentualnym odnowieniu wanoci zatwierdzenia jego systemu penego zapewnienia jakoci, w tym w razie potrzeby wskazuje odpowiedni procedur odwoawcz zob. 404: komentarze do sekcji 2.3 zacznika X. W sekcji 3.4 przedstawia si niektre powody, dla ktrych konieczne moe okaza si przeprowadzanie niezapowiedzianych wizytacji. Zadaniem jednostki notyfikowanej jest stwierdzenie koniecznoci przeprowadzenia przedmiotowych wizytacji oraz okrelenie ich czstotliwoci. Jednym z powodw, ktre mog skoni do przeprowadzenia niezapowiedzianej wizytacji, jest naleycie udokumentowana skarga zoona jednostce notyfikowanej przez Komisj, pastwo czonkowskie, producenta, inn jednostk notyfikowan lub inn zainteresowan stron. Innym powodem moe by uzyskanie przez notyfikowan jednostk informacji o zmianach w strukturze organizacyjnej producenta oraz w procesie, rodkach lub technice produkcji. Przedmiotowa wizytacja moe by rwnie konieczna, jeeli organ nadzoru rynku stwierdzi niezgodno maszyny objtej systemem penego zapewnienia jakoci lub jeeli taka maszyna podlega decyzji Komisji w ramach procedury w sprawie rodkw ochronnych. Zgodnie z zaleceniem NB-M umowa midzy jednostk notyfikowan i producentem powinna przewidywa moliwo przeprowadzania takich wizytacji. Jednostka notyfikowana moe przeprowadzi badania nad danym produktem (lub zleci ich przeprowadzenie), jeeli konieczne jest sprawdzenie waciwego funkcjonowania systemu penego zapewnienia jakoci. Badania te zasadniczo powinny zosta ograniczone do przypadkw, w ktrych wystpuje uzasadniona wtpliwo co do skutecznoci systemu. Po niezapowiedzianej wizytacji producentowi dostarcza si sprawozdanie z wizytacji oraz w stosownych przypadkach sprawozdanie z bada na takich samych zasadach jak sprawozdania z audytu.
418
Jeeli w trakcie audytu okresowego lub niezapowiedzianej wizytacji jednostka notyfikowana stwierdzi: brak zgodnoci systemu penego zapewnienia jakoci z wymaganiami okrelonymi w sekcji 2.2 zacznika X, lub niezgodno produkowanej maszyny objtej systemem, jednostka notyfikowana podejmuje decyzj o zawieszeniu zatwierdzenia systemu penego zapewnienia jakoci oraz zwraca si do producenta o usunicie niezgodnoci w podanym terminie. Jeeli niezgodnoci nie zostan skorygowane naleycie lub w ustalonym terminie, jednostka notyfikowana musi wycofa zatwierdzenie systemu jakoci zob. 135: komentarze do art. 14 ust. 6. Wprowadzanie do obrotu maszyn wymienionych w zaczniku IV, objtych procedur zapewnienia penej zgodnoci, musi zosta przerwane, jeeli jednostka notyfikowana zawiesia lub wycofaa system penego zapewnienia jakoci producenta. ZACZNIK X (cig dalszy) ... 4. Przez dziesi lat od daty produkcji ostatniego egzemplarza, producent lub jego upowaniony przedstawiciel przechowuje w celu udostpnienia organom krajowym: dokumentacj, o ktrej mowa w pkt 2.1, decyzje i sprawozdania jednostki notyfikowanej, o ktrych mowa w pkt 2.4 akapit trzeci i czwarty oraz w pkt 3.3 i 3.4. 407 Przechowywanie dokumentacji, decyzji i sprawozda dotyczcych systemu penego zapewnienia jakoci W sekcji 4 zacznika X zobowizuje si producenta posiadajcego system penego zapewnienia jakoci lub jego upowanionego przedstawiciela do przechowywania dokumentacji, decyzji i sprawozda dotyczcych przedmiotowego systemu w celu ich udostpniania organom krajowym przez 10 lat od ostatniej daty produkcji. Jest to data zakoczenia produkcji ostatniego egzemplarza maszyny wymienionej w zaczniku IV i objtej systemem penego zapewnienia jakoci. Udostpnienie takich dokumentw moe by wymagane w trakcie nadzoru rynku zob. 99: komentarze do art. 4 ust. 3 i ust. 4. Obowizek ten stanowi uzupenienie oglnego obowizku producenta, zgodnie z ktrym musi on przechowywa dokumentacj techniczn dla kadego typu wyprodukowanej maszyny zob. 393: komentarze do zacznika VII cz A pkt 2.
419
ZAACZNIK XI Minimalne kryteria, jakie powinny zosta wzite pod uwag przez pastwa czonkowskie przy notyfikowaniu jednostek 1. Jednostka, jej dyrektor i personel odpowiedzialny za przeprowadzanie bada weryfikacyjnych nie mog by projektantami, producentami, dostawcami ani instalatorami maszyn, ktre kontroluj, ani upowanionymi przedstawicielami adnej z tych stron. Nie mog oni by zaangaowani bezporednio albo jako upowanieni przedstawiciele w projektowanie, wykonywanie, prowadzenie obrotu lub konserwacj tych maszyn. Ograniczenia te nie wykluczaj moliwoci wymiany informacji technicznych midzy producentem a jednostk. Jednostka i jej personel przeprowadzaj badania weryfikacyjne wykazujc najwyszy stopie rzetelnoci zawodowej i kompetencji technicznej oraz nie podlegaj adnym naciskom czy namowom, w szczeglnoci natury finansowej, ktre mogyby mie wpyw na ich osd lub wyniki kontroli, pochodzcym w szczeglnoci od osb lub grup osb zainteresowanych tymi wynikami. Jednostka musi dysponowa personelem majcym niezbdn wiedz techniczn oraz wystarczajce i odpowiednie dowiadczenie do przeprowadzania oceny zgodnoci w odniesieniu do kadej kategorii maszyn, dla ktrej jest notyfikowana. Musi ona posiada rodki niezbdne do wypenienia zada technicznych i administracyjnych zwizanych z realizacj kontroli w odpowiedni sposb; musi take mie dostp do sprztu niezbdnego do przeprowadzania kontroli o charakterze wyjtkowym. Pracownicy odpowiedzialni za kontrol posiadaj: gruntowne przeszkolenie techniczne i zawodowe, zadowalajc znajomo wymaga zwizanych z badaniami, ktre przeprowadzaj i odpowiednie dowiadczenie w przeprowadzaniu takich bada, umiejtno sporzdzania certyfikatw, zapisw i sprawozda, wymaganych w celu uwierzytelnienia przeprowadzanych bada. 5. Zagwarantowana jest bezstronno personelu przeprowadzajcego kontrole. Jego wynagrodzenie nie jest uzalenione od liczby przeprowadzonych bada ani od wynikw tych bada. 6. Jednostka jest ubezpieczona od odpowiedzialnoci cywilnej, chyba e odpowiedzialno ponosi pastwo zgodnie z przepisami prawa krajowego lub samo pastwo czonkowskie jest bezporednio odpowiedzialne za badania. 7. Na mocy przepisw niniejszej dyrektywy albo przepisw prawa krajowego ustanowionych w celu jej wykonania, pracownicy jednostki s zobowizani do przestrzegania tajemnicy zawodowej w odniesieniu do wszelkich informacji uzyskanych przy wykonywaniu swoich zada (z wyjtkiem w stosunku do waciwych organw administracyjnych pastwa, w ktrym wykonuje ona swoje dziaania).
420
2.
3.
4.
8. Jednostki notyfikowane uczestnicz w czynnociach koordynacyjnych. Bior one rwnie bezporedni udzia lub s reprezentowane w europejskiej dziaalnoci normalizacyjnej lub zapewniaj znajomo biecego stanu w odniesieniu do odpowiednich norm. 9. Pastwa czonkowskie mog podj wszelkie niezbdne rodki, jakie uznaj za stosowne w celu zapewnienia, e w przypadku zaprzestania dziaalnoci przez jednostk notyfikowan dokumentacja jej klientw zostanie przesana do innej jednostki lub zostanie udostpniona pastwu czonkowskiemu, ktre j notyfikowao. 408 Minimalne kryteria oceny jednostek notyfikowanych Pastwa czonkowskie oceniaj, wyznaczaj, a nastpnie zgaszaj Komisji jednostki notyfikowane, ktre maj przeprowadzi procedur oceny zgodnoci opart na badaniu typu WE okrelonym w zaczniku IX oraz procedur penego zapewnienia jakoci okrelon w zaczniku X w odniesieniu do maszyn nalecych do kategorii wymienionych w zaczniku IV zob. 133: komentarze do art. 14 ust. 1-5. Zacznik XI zawiera kryteria, ktre pastwa czonkowskie powinny stosowa przy ocenie jednostek kandydujcych do notyfikacji, poprzedzajcej ich wyznaczenie zgodnie z art. 14 ust. 1, oraz w trakcie monitorowaniu dziaalnoci takich jednostek zgodnie z art. 14 ust. 2. S to kryteria minimalne, tj. pastwa czonkowskie s upowanione do naoenia dodatkowych wymaga na jednostki, ktre wyznaczaj, o ile zostao spenionych dziewi kryteriw okrelonych w zaczniku XI. Ocen i monitorowanie jednostek notyfikowanych mona przeprowadza w ramach akredytacji opartej na odpowiednich normach zharmonizowanych zob. 134: komentarze do art. 14 ust. 2, ust. 3 i ust. 5. W sekcji 1 zacznika XI przedstawiono kryteria niezalenoci jednostki, jej dyrektora i pracownikw. Jednostki notyfikowane w odniesieniu do maszyn to jednostki oceny zgodnoci bdce stronami trzecimi, ktre musz by niezalene pod wzgldem organizacyjnym i finansowym od stron zaangaowanych w projektowanie, produkcj, dostarczanie, wprowadzanie do obrotu, instalowanie i konserwacj maszyn. Sekcja 2 i 5 dotycz rzetelnoci zawodowej, kompetencji technicznej oraz bezstronnoci jednostki i jej pracownikw. W sekcji 3 i 4 wymaga si, aby pracownicy jednostki posiadali wiedz, ukoczone szkolenia i dowiadczenie niezbdne do zajmowania si technicznymi i administracyjnymi aspektami oceny zgodnoci. Przy ocenie takich aspektw konieczne jest uwzgldnienie zarwno kategorii maszyn wymienionych w zaczniku IV, jak i procedur, odnonie do ktrych jednostka chce by notyfikowana. Sekcja 3 zawiera take wymaganie, zgodnie z ktrym jednostka musi dysponowa rodkami niezbdnym do wykonywania zada administracyjnych i technicznych zwizanych z procedur oceny zgodnoci, do ktrej chce by notyfikowana oraz musi posiada dostp do urzdze niezbdnych do przeprowadzania nietypowych kontroli. W zwizku z powyszym jednostka notyfikowana zasadniczo musi dysponowa infrastruktur i urzdzeniami niezbdnymi do przeprowadzania kontroli, pomiarw i bada wymaganych w ramach danej procedury oceny zgodnoci. Moe zosta
421
jednak przewidziana moliwo zlecania podwykonawstwa nietypowych kontroli zob. 398: komentarze do sekcji 3.1 zacznika IX. W sekcji 6 zobowizuje si jednostk do posiadania ubezpieczenia odpowiedzialnoci cywilnej, chyba e odpowiedzialno ponosi pastwo. od
Zgodnie z sekcj 7 pracownicy jednostki notyfikowanej musz zosta zobowizani do przestrzegania tajemnicy zawodowej w odniesieniu do poufnych informacji uzyskanych podczas dziaa z zakresu oceny zgodnoci. Nie wpywa to na obowizek dostarczania informacji organowi notyfikujcemu przez jednostk notyfikowan, poniewa organy pastw czonkowskich s rwnie zobowizane do zachowania poufnoci takich informacji zob. 143: komentarze do art. 18. W sekcji 8 zobowizuje si jednostk notyfikowan do uczestniczenia w dziaaniach koordynacyjnych. Takie kryterium mona uzna za spenione, jeeli jednostka notyfikowana uczestniczy bezporednio w pracach europejskiej koordynacji jednostek notyfikowanych ds. maszyn (NB-M) lub dziaa w strukturze koordynacyjnej na poziomie krajowym, ktra jest reprezentowana w NB-M zob. 137: komentarze do art. 14 ust. 7. W sekcji 8 zobowizuje si jednostki notyfikowane rwnie do bezporedniego uczestnictwa lub uczestnictwa przez przedstawicielstwo w normalizacji europejskiej lub do dopilnowania, aby sytuacja dotyczca odpowiednich norm bya na bieco ledzona. Uczestnictwo jednostek notyfikowanych w pracach nad normami dotyczcymi kategorii maszyn, w odniesieniu do ktrych zostay notyfikowane, ma due znaczenie, poniewa zapewnia uwzgldnienie w normach dowiadcze z kontroli i bada danych maszyn. Wane jest rwnie, aby jednostki notyfikowane posiaday nie tylko odpowiedni znajomo opublikowanych norm zharmonizowanych, ale take monitoroway prace nad nowymi i zmienianymi normami. W tym celu mog zosta bezporednio zaangaowane w normalizacj na poziomie europejskim lub co najmniej wczone do krajowych grup normalizacyjnych, ktre ledz prace nad normami zwizanymi z ich dziaalnoci zob. 112: komentarze do art. 7 ust. 2. Sekcja 9 ma zagwarantowa, e w przypadku zaprzestania dziaalnoci jednostki notyfikowanej z powodu jej rozwizania lub wycofania jej notyfikacji dokonuje si niezbdnych ustale, aby w razie potrzeby odpowiednie dokumentacje mogy by nadal udostpniane organom nadzoru rynku zob. 399: komentarze do pkt 7 zacznika IX oraz 407: komentarze do pkt 4 zacznika X. Mona tego dokona, przekazujc dokumentacj innej jednostce notyfikowanej w porozumieniu z zainteresowanym producentem lub udostpniajc dokumentacj organowi notyfikujcemu.
422
INDEKS
Haso A
Adres producenta - oznakowanie - instrukcje Akredytacja jednostek notyfikowanych Akumulatory Aparatura rozdzielcza i aparatura sterownicza (wyczenie) - niskiego napicia - wysokiego napicia Aukcje (wprowadzenie do obrotu) Zacznik I Zacznik I sekcja 1.7.4.2 lit. a) Artyku 14 ust. 2, 3 i 5 Zacznik I sekcja 3.5.1 Artyku 1 ust. 2 lit. k) tiret pite Artyku 1 ust. 2 lit. l) Artyku 2 lit. h) 250 260 134 320 68 70 75
Dyrektywa 2006/42/WE
Przewodnik
B
Badanie typu WE (ocena zgodnoci) - stosowanie - tre - certyfikat - wano i przegld certyfikatu Bbny (podnoszenie) Bdy w montau Bro palna (wyczenie) Artyku 12 ust. 3 lit. b) Artyku 12 ust. 4 lit. a) Zacznik IX pkt 1 Zacznik IX pkt 2 Zacznik IX pkt 3 Zacznik IX pkt 4-8 Zacznik IX pkt 9 Zacznik I sekcja 4.1.2.4 Zacznik I sekcja 1.5.4 Motyw 6 Artyku 1 ust. 2 lit. d) 129 130 396 397 398 399 400 340 225 9 51
C
CEN (europejski organ normalizacyjny) CENELEC (europejski organ normalizacyjny) Chropowate powierzchnie Cigniki lene i rolnicze (wyczenie) Czci przenoszenia napdu - silnik (przemieszczanie si) Czci ruchome - dobr ochrony - ruchome czci przenoszenia napdu - ruchome czci zwizane z procesem - instrukcje odblokowywania - koa i gsienice (przemieszczanie si) Czci zacznika I Czci zamienne (instrukcje) Czopiarki (z posuwem rcznym) Czyszczenie - czci wewntrznych maszyn stosowanych w przemyle spoywczym, kosmetycznym i farmaceutycznym Artyku 7 ust. 2 Artyku 7 ust. 2 Zacznik I sekcja 1.3.4 Motyw 8 Artyku 1 ust. 2 lit. e) Zacznik I sekcja 1.3.8.1 Zacznik I sekcja 3.4.2 Zacznik I sekcja 1.3.7 Zacznik I sekcja 1.3.8 Zacznik I sekcja 1.3.8.1 Zacznik I sekcja 1.3.8.2 Zacznik I sekcja 1.7.4.2 lit. q) Zacznik I sekcja 3.2.1 Zacznik I zasada oglna nr 4 Zacznik I sekcja 1.7.4.2 lit. t) Zacznik IV punkt 6 Zacznik I sekcja 1.6.5 Zacznik I sekcja 2.1 112 112 209 11 53 213 314 212 213 213 214 271 294 163 272 388 243 277
423
D
Decyzje (system penego zapewnienia jakoci) Definicje Zacznik X sekcja 2.3 Motyw 4 Artyku 2 Zacznik I sekcja 1.1.1 Zacznik I sekcja 3.1.1 Zacznik I sekcja 4.1.1 Artyku 13 Zacznik II 1 B Zacznik II 2 Artyku 5 ust. 1 lit. e) Zacznik I sekcja 1.7.4.2 lit. c) Zacznik II cz 1 sekcja A Zacznik II cz 2 Artyku 6 ust. 3 Zacznik I sekcja 1.1.2 lit. a) Zacznik I sekcja 1.7.4.2 lit. o) Zacznik I sekcja 4.1.2.8.2 Motyw 24 Artyku 5 ust. 1 lit. b) Zacznik II cz 1 sekcja A pkt 2 Zacznik VII cz A Zacznik VII cz A pkt 1 Zacznik VII cz A pkt 2 i 3 Artyku 7 ust. 1 Artyku 7 ust. 2 Zacznik I sekcja 1.6.2 Zacznik I sekcja 3.4.5 Zacznik I sekcja 6.4.3 Zacznik I sekcja 1.5.9 Zacznik I sekcja 1.1.8 Zacznik I sekcja 1.7.4.2 (j) Zacznik I sekcja 2.2.1.1 Zacznik I sekcja 3.6.3.1 Zacznik I sekcja 1.7.4.2 (j) Zacznik I sekcja 1.7.4.3 Zacznik V punkt 13 Artyku 3 Artyku 1 ust. 2 lit. k) Zacznik I sekcja 1.5.1 Artyku 3 404 7 33 - 87 164 - 172 292 i 293 328 - 324 131 385 386 103 261 382 i 383 386 108 173 269 346 25 103 383 391 392 393 109 110 i 111 240 317 380 231 183 264 279 325 264 275 389 90 63 - 69 222 92
Deklaracja wczenia maszyny nieukoczonej - przechowywanie Deklaracja zgodnoci WE - obowizek - instrukcje - tre - przechowywanie Demonstracje, targi i wystawy Demonta - etap okresu eksploatacji maszyny - warunki speniania wymaga statecznoci Dokadno zatrzymywania si (maszyny obsugujce stae przystanki) Dokumentacja techniczna - obowizek producenta - osoba upowaniona do przygotowania dokumentacji technicznej - procedura przygotowywania - tre - informacje Domniemanie zgodnoci - oznakowanie CE - normy zharmonizowane Dostp - do stanowisk obsugi i punktw konserwacji - rodki dostpu (przemieszczanie si) - do podstawy adunkowej (podnoszenie osb) Drgania - zredukowanie emisji - siedzisko - instalacja i monta - informacje na temat maszyn przenonych - informacje na temat maszyn samojezdnych - instrukcje dotyczce instalacji i montau - materiay promocyjne - ukady i urzdzenia zmniejszajce emisj Dyrektywa dotyczca wyrobw medycznych (93/42/WE) Dyrektywa o sprzcie elektrycznym niskiego napicia (2006/95/WE) (wyczenie) - cele zwizane z bezpieczestwem Dyrektywa PWE (2005/32/WE) 424
Dyrektywa w sprawie bezpieczestwa zabawek (2009/48/WE) Dyrektywa w sprawie dwigw (95/16/WE) - zmiana Dyrektywa w sprawie emisji haasu do rodowiska przez urzdzenia uywane na zewntrz pomieszcze (2000/14/WE) Dyrektywa w sprawie emisji zanieczyszcze gazowych i pyowych z silnikw spalinowych montowanych w maszynach samojezdnych nieporuszajcych si po drogach (97/68/WE) Dyrektywa w sprawie prostych zbiornikw cinieniowych (2009/105/WE) Dyrektywa w sprawie urzdze cinieniowych (97/23/WE) Dyrektywa w sprawie urzdze i systemw ochronnych przeznaczonych do uytku w przestrzeniach zagroonych wybuchem (ATEX) (94/9/WE) - ryzyko wybuchu - oznakowanie zgodnoci Dyrektywa w sprawie urzdze kolei linowych przeznaczonych do przewozu osb (2000/9/WE) Dyrektywa w sprawie urzdze spalania paliw gazowych (90/396/EWG) Dyrektywa w sprawie wyrobw budowlanych (89/106/EWG) Dyrektywa w sprawie urzdze radiowych i kocowych urzdze telekomunikacyjnych (1999/5/WE) Dystrybutorzy Dwigi budowlane
Artyku 3 Artyku 3 Motyw 27 Artyku 24 Artyku 3
90 90 28 151 92
Artyku 3 Artyku 3 Artyku 3
92 91 91
Artyku 3 Zacznik I sekcja 1.5.7 Zacznik I sekcja 1.7.3 Artyku 3 Artyku 3 Artyku 3 Artyku 3 Motyw 5
91 228 251 90 91 92 92 83 8
E
Elektroczue wyposaenie ochronne Elektryczno statyczna - ukady do rozadowywania adunkw elektrostatycznych (elementy bezpieczestwa) Elementy sterownicze do zatrzymywania normalnego Element sterowniczy do zatrzymania eksploatacyjnego Elementy bezpieczestwa (definicja) - orientacyjny wykaz - czci zamienne identycznych elementw (wyczenie) - uaktualnianie orientacyjnego wykazu - przeznaczone do wykrywania obecnoci osb - do maszyn obsugujcych stae przystanki Elementy sterownicze - identyfikacja - rozmieszczenie - ruch Zacznik I sekcja 1.4.3 Zacznik I sekcja 1.5.2 Zacznik V punkt 11 Zacznik I sekcja 1.2.4.1 Zacznik I sekcja 1.2.4.2 Artyku 1 ust. 1 lit. c) i art. 2 lit. c) Zacznik V Artyku 1 ust. 2 lit. a) Artyku 8 ust. 1 lit. a) Zacznik IV punkt 19 Zacznik V punkt 17 Zacznik I sekcja 1.2.2 221 223 389 200 201 42 389 48 116 388 389 185 - 198 186 187 188 425
- umiejscowienie - niezamierzone dziaanie - wytrzymao - spenianie rnych funkcji - zasady ergonomii - wskaniki i wywietlacze - maszyna samojezdna - ruchy podnoszce - praca pod ziemi - podnoszenie osb Elementy sterownicze na przystankach (podnoszenie osb) Elementy sterownicze wymagajce podtrzymywania - maszyna samojezdna - ruchy podnoszce - podnoszenie osb Emisje (drgania) - ograniczenie emisji - siedzisko - instalacja i monta - informacje na temat maszyn przenonych - informacje na temat maszyn samojezdnych Emisje (haas) - ograniczenie emisji - dane porwnawcze emisji - deklaracje - dyrektywa w sprawie emisji haasu do rodowiska przez urzdzenia uywane na zewntrz pomieszcze (2000/14/WE ) Emisje (materiay i substancje niebezpieczne) - maszyna do rozpylania Emisje (materiay promocyjne) Emisje (promieniowanie) Emisje gazw spalinowych (praca pod ziemi) Energia hydrauliczna Energia pneumatyczna EUROPA (strona internetowa Komisji Europejskiej) Europejski Obszar Gospodarczy (EOG) Europejskie organy normalizacyjne
Zacznik I sekcja 3.3.1 Zacznik I sekcja 4.2.1 Zacznik I sekcja 5.3 Zacznik I sekcja 6.2 Zacznik I sekcja 6.4.2 Zacznik I sekcja 3.3.1 Zacznik I sekcja 4.2.1 Zacznik I sekcja 6.2 Zacznik I sekcja 1.5.9 Zacznik I sekcja 1.1.8 Zacznik I sekcja 1.7.4.2 lit. j) Zacznik I sekcja 2.2.1.1 Zacznik I sekcja 3.6.3.1 Zacznik I sekcja 1.5.8 Zacznik I sekcja 1.5.8 Zacznik I sekcja 1.7.4.2 lit. u) Artyku 3 Zacznik I sekcja 1.7.4.2 lit. u) Zacznik I sekcja 1.5.13 Zacznik I sekcja 3.5.3 Zacznik I sekcja 1.7.4.3 Zacznik I sekcja 1.5.10 Zacznik I sekcja 5.6 Zacznik I sekcja 1.5.3 Zacznik I sekcja 1.5.3 Artyku 21 Artyku 6 Artyku 7 ust. 2
189 190 191 192 193 194 299 i 300 353 364 371 379 353 301 371 231 183 264 279 325 229 230 273 92 273 235 322 275 232 367 224 224 146 107 112
F
Formalne zastrzeenia wobec norm zharmonizowanych - procedura - wynik Frezarka z pionowym wrzecionem (z posuwem rcznym) Motyw 11 Artyku 10 Zacznik IV punkt 7 13 119 i 120 121 388
G
Gsienice i koa (przemieszczanie si) Grnicze urzdzenia wycigowe (wyczenie) Grupa ADCO ds. Maszyn (nadzr rynku) 426 Zacznik I sekcja 3.2.1 Artyku 1 ust. 2 lit. i) Artyku 19 ust. 2 294 61 144
Grupa Robocza ds. Maszyn Grupy Pionowe Jednostek Notyfikowanych (VG)
Artyku 22 Artyku 14 ust. 7
148 137
H
Haas - ograniczenie emisji - dane porwnawcze emisji - deklaracje (instrukcje) - dyrektywa w sprawie emisji haasu do rodowiska przez urzdzenia uywane na zewntrz pomieszcze (2000/14/WE ) - instrukcje dotyczce instalacji i montau - materiay promocyjne - ukady i urzdzenia zmniejszajce emisj Hamulec awaryjny (przemieszczanie si) Hydrauliczne obudowy zmechanizowane. Zacznik I sekcja 1.5.8 Zacznik I sekcja 1.5.8 Zacznik I sekcja 1.7.4.2 lit. u) Artyku 3 Zacznik I sekcja 1.7.4.2 lit. u) Zacznik I sekcja 1.7.4.2 lit. j) Zacznik I sekcja 1.7.4.3 Zacznik V punkt 13 Zacznik I sekcja 3.3.3 Zacznik IV punkt 12.2 229 230 273 92 273 264 275 389 307 388
I
Informacje - informacje i ostrzeenia umieszczone na maszynie - informacje i urzdzenia informacyjne - urzdzenia ostrzegawcze - informacje niezbdne do bezpiecznego uytkowania Informacje na temat dyrektywy w sprawie maszyn Instalacja i uywanie maszyny Instalacje wycigowe (elementy bezpieczestwa) Instrukcje - jzyk - opracowywanie i tumaczenie - moliwe do przewidzenia niewaciwe uycie - uytkownicy nieprofesjonalni - maszyn stosowanych w przemyle spoywczym, kosmetycznym i farmaceutycznym - maszyn przenonych trzymanych w rku lub prowadzonych rcznie (drgania) - przenonych montaowych i innych maszyn udarowych - maszyn samojezdnych (drgania) - osprztu do podnoszenia - maszyn podnoszcych Instrukcje instalacji Instrukcje montau - w odniesieniu do maszyny ukoczonej - w odniesieniu do maszyny - warunki statecznoci Instytucje zajmujce si dyrektyw w sprawie maszyn Interwencja operatora (konserwacja) Artyku 5 (c) Zacznik I sekcja 1.1.2 lit. b) Zacznik I sekcja 1.7 Zacznik I sekcja 1.7.1 Zacznik I sekcja 1.7.1.1 Zacznik I sekcja 1.7.1.2 Zacznik I sekcja 1.7.3 Artyku 21 Artyku 15 Zacznik V punkt 6 Artyku 5 lit. c) Zacznik I sekcja 1.7.4 Zacznik I sekcja 1.7.4.1 lit. a) i b) Zacznik I sekcja 1.7.4.1 lit. c) Zacznik I sekcja 1.7.4.1 lit. d) Zacznik I sekcja 2.1.2 Zacznik I sekcja 2.2.1.1 Zacznik I sekcja 2.2.2.2 Zacznik I sekcja 3.6.3.1 Zacznik I sekcja 4.4.1 Zacznik I sekcja 4.4.2 Zacznik I sekcja 1.7.4.2 lit. i) i j) Artyku 13 Zacznik VI Zacznik I sekcja 1.7.4.2 lit. i) i j) Zacznik I sekcja 1.7.4.2 lit. o) Zacznik I sekcja 1.6.4 103 174 244 - 279 245 i 246 247 248 252 146 139 i 140 389 103 254 - 274 256 i 257 258 259 277 279 280 325 360 361 264 131 390 264 269 149 242 427
J
Jednostki notyfikowane - koordynacja jednostek notyfikowanych (NB-M) - minimalne kryteria notyfikowania Jednostki przybrzene (wyczenie) Jzyk - informacje pisemne lub ustne (ostrzeenia) - instrukcje - instrukcje montau maszyny nieukoczonej - dokumentacja techniczna. - korespondencja z jednostk notyfikowan Jzyki urzdowe Wsplnoty (UE) Artyku 14 ust. 1-5 Artyku 14 ust. 7 Zacznik XI Artyku 1 ust. 2 lit. f) Zacznik I sekcja 1.7.1 Zacznik I sekcja 1.7.4 Zacznik VI Zacznik VII cz A Zacznik IX cz 8 Zacznik I sekcja 1.7.1 133 i 134 127 408 58 245 i 246 256 390 391 399 246
K
Kabina - stanowisko kierowcy (przemieszczanie si) Kierowca maszyny samojezdnej (definicja) Klasyfikacja norm zharmonizowanych Klauzula ochronna - procedura - braki w normach zharmonizowanych - wynik Koa (podnoszenie) Koa i gsienice (przemieszczanie si) Komitet ds. Maszyn Komitet Horyzontalny Jednostek Notyfikowanych Komitety techniczne (CEN & Cenelec) Kompatybilno elektromagnetyczna - dyrektywa (2004/108/WE) - odporno Konserwacja - wybr trybu - konserwacja maszyn - dostp - odczenie od rde energii - interwencja operatora - czyszczenie czci wewntrznych - instrukcje Kontrola obcienia (podnoszenie) - podnoszenie osb - urzdzenia (elementy bezpieczestwa) Kontrola podczas uywania maszyny Kontrole wewntrzne wytwarzania maszyny (ocena zgodnoci) Koordynacja jednostek notyfikowanych (NB-M) Krki (podnoszenie) Kryteria oceny jednostek notyfikowanych Zacznik I sekcja 1.1.8 Zacznik I sekcja 3.2.1 Zacznik I sekcja 3.1.1 lit. b) Artyku 7 ust. 2 Artyku 11 Artyku 11 ust. 2 i ust. 3 Artyku 11 ust. 4 Artyku 11 ust. 6 Zacznik I sekcja 4.1.2.4 Zacznik I sekcja 3.2.1 Motyw 30 Artyku 22 Artyku 14 ust. 7 Artyku 7 ust. 2 Artyku 3 Zacznik I sekcja 1.2.1 Zacznik I sekcja 1.5.11 Zacznik I sekcja 1.2.5 Zacznik I sekcja 1.6.1 Zacznik I sekcja 1.6.2 Zacznik I sekcja 1.6.3 Zacznik I sekcja 1.6.4 Zacznik I sekcja 1.6.5 Zacznik I sekcja 1.7.4.2 lit. r) i s) Zacznik I sekcja 4.2.2 Zacznik I sekcja 6.1.2 Zacznik V punkt 8 Artyku 15 Artyku 12 ust. 2 i 3 Zacznik VIII Artyku 14 ust. 7 Zacznik XI Zacznik I sekcja 4.1.2.4 Zacznik XI 182 294 293 111 122 123 124 126 340 294 31 147 137 112 92 184 233 204 239 240 241 242 243 272 354 370 389 140 128 i 129 395 137 408 340 408
428
L
Liny, acuchy, i pasy do podnoszenia (definicja) - maszyny podnoszce - osprzt do podnoszenia i jego czci skadowe - informacje i oznakowania - podnoszenie osb Lokomotywy i wzki hamulcowe (roboty podziemne) Artyku 1 ust. 1 lit. e) i art. 2 lit. e) Zacznik I sekcja 4.1.2.4 Zacznik I sekcja 4.1.2.5 Zacznik I sekcja 4.3.1 Zacznik I sekcja 6.1.1 Zacznik IV punkt 12.1 44 340 341 357 369 388
adunek (podnoszenie) - spadanie, opuszczanie, urzdzenia chwytajce adunek prowadzony (definicja) - liny prowadzce acuchy, liny i pasy (definicja) - maszyny podnoszce - osprzt do podnoszenia i jego elementy - informacje i oznakowania - podnoszenie osb Zacznik I sekcja 4.1.2.6 Zacznik I sekcja 4.1.1 lit. b) Zacznik I sekcja 4.2.3 Artyku 1 ust. 1 lit. e) i art. 2 lit. e) Zacznik I sekcja 4.1.2.4 Zacznik I sekcja 4.1.2.5 Zacznik I sekcja 4.3.1 Zacznik I sekcja 6.1.1 342 329 356 44 340 341 357 369
M
Maksymalny udwig - oznakowanie osprztu do podnoszenia - oznakowanie maszyn podnoszcych - instrukcje do maszyn podnoszcych - oznakowanie podstawy adunkowej (podnoszenie osb) Masa - instrukcja przenoszenia - oznakowanie maszyn samojezdnych Maszyna - szerokie znaczenie - definicja - maszyna nowa i uywana - do celw jdrowych (wyczenie) - do zastosowa w wojsku i policji (wyczenie) - do celw badawczych (wyczenie) - do przemieszczania artystw podczas przedstawie (wyczenie) - do uytkowania przez konsumentw - obsugujca stae przystanki - do robt podziemnych Maszyna nieukoczona - definicja - wprowadzenie do obrotu - procedura - deklaracja wczenia - instrukcja montau - odpowiednia dokumentacja techniczna Zacznik I sekcja 4.3.2 Zacznik I sekcja 4.3.3 Zacznik I sekcja 4.4.2 Zacznik I sekcja 6.5 Zacznik I sekcja 1.7.4.2 lit. p) Zacznik I sekcja 3.6.2 Artyku 1 ust. 1 lit. a) Artyku 2 zdanie pierwsze Artyku 2 lit. a) Artyku 1 ust. 2 lit. c) Artyku 1 ust. 2 lit. g) Artyku 1 ust. 2 lit. h) Artyku 1 ust. 2 lit. j) Motyw 15 Zacznik I sekcja 1.7.4.1 lit. d) Zacznik I sekcja 4.1.2.8 Zacznik I sekcja 6.4 Zacznik I cz 5 Zacznik IV punkt 12 Motyw 16 Artyku 1 ust. 1 lit. g) i art. 2 lit. g) Artyku 2 (h) Artyku 13 Zacznik II 1 B Zacznik VI Zacznik VII B 358 359 364 381 270 324 33 34 - 40 72 50 59 60 62 17 259 344 - 349 377 - 380 362 - 367 388 18 46 77 131 385 390 394 429
Maszyna przeznaczona do obrbki drewna Maszyny biurowe (wyczenie) Maszyny montaowe i inne maszyny udarowe uruchamiane za pomoc nabojw (przenone) - okres przejciowy Maszyny na szynach (podnoszenie) Tory szynowe i prowadnice Maszyny przenone trzymane w rku lub prowadzone rcznie - deklaracja dotyczce drga Maszyny sterowane przez kierowcw pieszych Maszyny stosowane w przemyle kosmetycznym Maszyny stosowane w przemyle spoywczym Maszyny uywane Maszyny wymienione w zaczniku IV - procedury oceny zgodnoci - lista kategorii Maszyny zespolone - maszyny przeznaczone do obrbki drewna Materiay - zastosowane materiay i produkty - majce kontakt z artykuami spoywczymi - trwao materiaw - emisja materiaw niebezpiecznych - podnoszenie Materiay i substancje niebezpieczne - ograniczenia dotyczce zastosowania dyrektywy w sprawie ograniczenia stosowania niektrych niebezpiecznych substancji w sprzcie elektrycznym i elektronicznym (2002/95/WE) - uywane lub wytwarzane podczas eksploatacji maszyny - emisja - materiay promocyjne - maszyny do rozpylania Minimalne kryteria oceny jednostek notyfikowanych Moc nominalna (oznakowanie maszyn samojezdnych) Monitorowanie jednostek notyfikowanych Monta (etap okresu eksploatacji maszyny) Motywowanie decyzji Motywy Moliwe do przewidzenia niewaciwe uycie (definicja) - uwzgldnienie - zapobieganie - ostrzeenia zawarte w instrukcjach
Zacznik I sekcja 2.3 Zacznik IV punkty 1-8 Artyku 1 ust. 2 lit. k) tiret czwarte Motyw 6 Zacznik IV punkt 18 Artyku 27 Zacznik I sekcja 4.1.2.6 lit. b) Zacznik I sekcja 4.1.2.2 Zacznik I sekcja 2.2 Zacznik I sekcja 2.2.1.1 Zacznik I sekcja 3.3.4 Zacznik I sekcja 2.1 Zacznik I sekcja 2.1 Artyku 2 lit. h) Motyw 20 Artyku 12 ust. 3 i 4 Zacznik IV Zacznik I sekcja 1.3.5 Zacznik IV punkt 5 Zacznik I sekcja 1.1.3 Artyku 3 Zacznik I sekcja 2.1.1 lit. a) Zacznik I sekcja 1.3.2 Zacznik I sekcja 1.5.13 Zacznik I sekcja 1.4.2.3
281 388 67 9 388 154 342 336 278 279 311 277 277 72 22 129 i 130 388 210 388 178 91 277 207 235 337
Artyku 3 Zacznik I sekcja 1.1.3 Zacznik I sekcja 1.5.13 Zacznik I sekcja 1.7.4.3 Zacznik I sekcja 3.5.3 Zacznik XI Zacznik I sekcja 3.6.2 Artyku 14 ust. 2 Zacznik I sekcja 1.1.2 lit. a) Artyku 20 Motywy Zacznik I sekcja 1.1.1 lit. i) Zacznik I sekcja 1.1.2 lit. a) Zacznik I sekcja 1.1.2 lit. c) Zacznik I sekcja 1.7.4.2 lit. h)
92 178 235 275 322 408 324 134 173 145 3 - 31 172 173 175 263
N
Nadzr rynku - maszyn 430 Motywy 9 i 10 Artyku 4 12 93 - 102 94
- maszyn nieukoczonych - organy - system - wsppraca pomidzy organami Najem maszyny (wprowadzenie do obrotu) NANDO (lista jednostek notyfikowanych) Napdzane mechanicznie ruchome osony do pras Narzdzia - wyposaenie niewymienne - ryzyko uszkodzenia podczas pracy - instrukcje dotyczce narzdzi, ktre mona stosowa w maszynie NB-M (koordynacja jednostek notyfikowanych) Nieupowanione uycie elementw sterowniczych Niewaciwe uycie - moliwe do przewidzenia (definicja) - uwzgldnienie - zapobieganie - ostrzeenia, instrukcje Niezawodno ukadw sterowania Niezgodno maszyny Niezgodno oznakowania Norma (definicja normy zharmonizowanej) - nowe podejcie - formalne zastrzeenie Norma zharmonizowana - definicja - domniemanie zgodnoci - klasyfikacja - opracowywanie - okrelanie - publikacja w Dz.U. - udzia partnerw spoecznych - formalne zastrzeenie - braki w normach zharmonizowanych - ocena zgodnoci maszyny objtej zacznikiem IV - normy i stan wiedzy technicznej Normy typu A, B, C Numer seryjny (oznakowanie maszyny)
Artyku 19 ust. 2 Artyku 2 lit. h) Artyku 14 Zacznik IV punkt 20 Zacznik V punkt 3 Artyku 2 lit. b) Zacznik I sekcje 1.3.2 i 1.3.3 Zacznik I sekcja 1.7.4.2 lit. n) Artyku 14 ust. 7 Zacznik I sekcja 3.3 Zacznik I sekcja 1.1.1 lit. i) Zacznik I sekcja 1.1.2 lit. a) Zacznik I sekcja 1.1.2 lit. c) Zacznik I sekcja 1.7.4.2 lit. h) Zacznik I sekcja 1.2.1 Artyku 4 Artyku 17 Artyku 2 lit. l) Motyw 18 Motyw 11 Artyku 10 Motyw 18 Artyku 2 lit. l) Artyku 7 ust. 2
95 96 97 144 74 133 388 389 41 207 i 208 268 137 297 172 173 175 263 184 100 i 101 142 87 20 13 119 - 121 20 87 110 111 112 113 114 115 13 119 - 121 124 129 162 111 250
Artyku 7 ust. 3 Artyku 7 ust. 4 Motyw 11 Artyku 10 Artyku 11 ust. 4 Artyku 12 ust. 3 Zacznik I zasada oglna nr 3 Artyku 7 ust. 2 Zacznik I sekcja 1.7.3
O
Obsuga maszyny i jej czci - okrelenie masy Oburczne urzdzenia sterujce - elementy bezpieczestwa Ocena jednostek notyfikowanych - minimalne kryteria notyfikowania Ocena ryzyka Ocena zgodnoci - obowizek - rodki zapewniajce zgodno Zacznik I sekcja 1.1.5 Zacznik I sekcja 1.7.3 Zacznik I sekcja 1.4.3 Zacznik V punkt 16 Artyku 14 ust. 3 i 5 Zacznik XI Motyw 23 Zacznik I zasada oglna nr 1 Motyw 19 Artyku 5 ust. 1 lit. d) Artyku 5 ust. 3 180 253 221 389 134 408 24 158 i 159 21 103 105 431
- procedury - z kontrol wewntrzn w fazie wytwarzania - badanie typu WE - pene zapewnienie jakoci Ocena zgodnoci poczona z kontrol wewntrzn wytwarzania maszyny Oddanie do uytku (definicja) - instrukcje Odczalne urzdzenia do mechanicznego przenoszenia napdu (definicja) - wymagania - procedury oceny zgodnoci - osony Odpowiednia dokumentacja techniczna maszyny nieukoczonej Okres przejciowy (przenone maszyny montaowe i inne uytkowe uruchamiane za pomoc nabojw) Okrelenie maszyny - oznakowanie - instrukcje Operator (definicja) - szkolenie - wskazanie koniecznego szkolenia - instrukcje dotyczce szkolenia Opis maszyny (instrukcje) Osona (definicja) - osony i urzdzenia ochronne - osony - osony stae - ruchome osony blokujce - urzdzenie ryglujce - osony nastawne - osony do odczalnych urzdze do mechanicznego przenoszenia napdu - elementy bezpieczestwa Osony nastawne ograniczajce dostp Osony ruchome (blokujce) - napdzane mechanicznie, do zastosowania w prasach Osony stae Osoba naraona (definicja) Osprzt Osprzt do podnoszenia (definicja) - osprzt do podnoszenia i jego elementy - oznakowanie - instrukcje Ostre krawdzie lub naroa Ostrzeenia - umieszczone na maszynie - urzdzenia ostrzegawcze - ostrzeenia przed ryzykiem resztkowym - cofanie (przemieszczanie si) - znaki, sygnay i ostrzeenia (przemieszczanie si) Owietlenie Oznakowanie CE 432
Artyku 12 Zacznik VIII Zacznik IX Zacznik X Artyku 12 ust. 2 i 3 Zacznik VIII Artyku 2 lit. k) Zacznik I sekcja 1.7.4.2 lit. k) Artyku 1 ust. 1 lit. f) i art. 2 lit. f) Zacznik I sekcja 3.4.7 Zacznik IV punkty 14 i 15 Zacznik V punkt 1 Artyku 13 Zacznik VII B Artyku 27 Zacznik I sekcja 1.7.3 Zacznik I sekcja 1.7.4.2 lit. b) Zacznik I sekcja 1.1.1 lit. d) Artyku 15 Zacznik I sekcja 1.1.2 Zacznik I sekcja 1.7.4.2 lit. k) Zacznik I sekcja 1.7.4.2 lit. d)-f) Zacznik I sekcja 1.1.1 lit. f) Zacznik I sekcja 1.4.1 Zacznik I sekcja 1.4.2 Zacznik I sekcja 1.4.2.1 Zacznik I sekcja 1.4.2.2 Zacznik I sekcja 1.4.2.2 Zacznik I sekcja 1.4.2.3 Zacznik I sekcja 3.4.7 Zacznik IV punkt 15 Zacznik V punkt 7 Zacznik I sekcja 1.4.2.3 Zacznik I sekcja 1.4.2.2 Zacznik IV punkt 20 Zacznik V punkt 3 Zacznik I sekcja 4.1.2.1 Zacznik I sekcja 1.1.1 I Zacznik I sekcja 1.1.2 (e) Artyku 1 ust. 1 lit. d) i art. 2 lit. d) Zacznik I sekcja 4.1.2.5 Zacznik I sekcja 4.3.2 Zacznik I sekcja 4.4.1 Zacznik I sekcja 1.3.4 Zacznik I sekcja 1.7.1 Zacznik I sekcja 1.7.1.2 Zacznik I sekcja 1.7.2 Zacznik I sekcja 3.3.1 Zacznik I sekcja 3.6.1 Zacznik I sekcja 1.1.4 Motywy 21 i 22
127 - 130 395 396 - 400 401 - 407 128 i 129 395 86 265 45 319 388 389 131 394 154 250 260 167 140 174 266 262 169 216 217 218 219 219 220 319 388 389 220 219 388 389 218 166 177 43 341 358 360 209 245 i 246 248 249 303 323 179 23
- obowizek - inne dyrektywy - domniemanie zgodnoci - oznakowanie CE na niezgodnym produkcie - umieszczanie - forma - niezgodno oznakowania Oznakowanie maszyny - maszyna samojezdna - acuchy, liny i pasy - osprzt do podnoszenia - maszyny podnoszce - podstawa adunkowa (podnoszenie osb)
Artyku 5 ust. 1 lit. f) Artyku 5 ust. 4 Artyku 7 ust. 1 Artyku 11 ust. 5 Artyku 16 Zacznik I sekcja 1.7.3 Zacznik III Artyku 17 Zacznik I sekcja 1.7.3 Zacznik I sekcja 3.6.2 Zacznik I sekcja 4.3.1 Zacznik I sekcja 4.3.2 Zacznik I sekcja 4.3.3 Zacznik I sekcja 6.5
103 106 109 125 141 250 387 142 250 324 357 358 359 381
P
Partnerzy spoeczni (uczestnictwo w procesie normalizacji) Pasy (definicja) - osprzt do podnoszenia i jego elementy - informacje i oznakowania Peday (przemieszczanie si) Piktogramy (informacje i ostrzeenia) Pilarki acuchowe (przenone) Pilarki tamowe Pywajce jednostki przybrzene (wyczenie) Podczenie - do rde energii - bdy w montau - instrukcje - urzdzenia holownicze Podnoszenie (definicja) - wymogi Podnoszenie osb - wymogi - urzdzenia do podnoszenia osb Podnoniki do obsugi pojazdw Podstawa adunkowa (definicja) - ruchy - dostp - kontakt - spadajcy adunek - przeznaczona do podnoszenia jedynie towarw - podnoszenie osb - sterowanie ruchami - przyspieszanie i zwalnianie - przechylenie, wypadnicie osb - klapy i drzwi - dach ochronny - kontakt ze staymi lub ruchomymi elementami - ruchy niekontrolowane - oznakowanie (podnoszenie osb) Artyku 7 ust. 4 Artyku 1 ust. 1lit. e) i art. 2 lit. e) Zacznik I sekcja 4.1.2.5 Zacznik I sekcja 4.3.1 Zacznik I sekcja 3.3.1 Zacznik I sekcja 1.7.1 Zacznik IV punkt 8 Zacznik IV punkt 4 Artyku 1 ust. 1 lit. f) Artyku 2 lit. a) Zacznik I sekcja 1.5.4 Zacznik I sekcja 1.7.2.4 lit. i) Zacznik I sekcja 3.4.6 Zacznik I sekcja 4.1.1 lit. a) Zacznik I cz 4 Motyw 7 Zacznik I cz 6 Zacznik IV punkt 17 Zacznik IV punkt 16 Zacznik I sekcja 4.1.1 lit. g) Zacznik I sekcja 4.1.2.8.1 Zacznik I sekcja 4.1.2.8.2 Zacznik I sekcja 6.4.3 Zacznik I sekcja 4.1.2.8.3 Zacznik I sekcja 4.1.2.8.4 Zacznik I sekcja 4.3.3 Zacznik I sekcja 6.1.1 Zacznik I sekcja 6.2 Zacznik I sekcja 6.3.1 Zacznik I sekcja 6.3.2 Zacznik I sekcja 6.3.2 Zacznik I sekcja 6.3.3 Zacznik I sekcja 6.4.1 Zacznik I sekcja 6.4.1 Zacznik I sekcja 6.5 115 44 341 357 300 245 388 388 58 36 225 264 318 328 327 - 364 10 368 - 381 388 388 334 345 346 380 347 348 359 369 371 372 373 i 374 375 376 378 378 381 433
Pojazdy (wyczenie) - czterokoowe pojazdy drogowe - dwu- i trzykoowe pojazdy drogowe - przeznaczone do udziau w wycigach Pojazdy do zbierania odpadw Pojazdy silnikowe (wyczenie) - czterokoowe pojazdy drogowe - dwu- i trzykoowe pojazdy drogowe - pojazdy przeznaczone do udziau w wycigach Polizgnicie si, potknicie, upadek - podstawa adunkowa obsugujca stae przystanki Poufno Poar - ganice (przemieszczanie si) - maszyna do pracy pod ziemi Praca pod ziemi (maszyny przeznaczone do pracy pod ziemi) Prasy do obrbki metali na zimno Procedura doradcza (Komitet ds. Maszyn) Procedura dotyczca maszyny nieukoczonej Procedura penego zapewnienia bezpieczestwa (ocena zgodnoci) - stosowanie - cele i tre - ocena - wdraanie i zmiany - nadzr - przechowywanie dokumentacji Procedura regulacyjna poczona z kontrol Procedury oceny zgodnoci maszyn Proces (ruchome czci) Producent (definicja) - producent maszyny - producent maszyny nieukoczonej Produkty elektryczne i elektroniczne (wyczenie) Produkty objte dyrektyw (zakres) Produkty stosowane Produkty wyczone z zakresu dyrektywy Projektowanie maszyn bezpiecznych z samego zaoenia Promieniowanie - wyroby medyczne do implantacji - materiay promocyjne Promieniowanie elektromagnetyczne Promieniowanie jonizujce Promieniowanie laserowe Promieniowanie optyczne Promieniowanie zewntrzne Prowadnice i tory szynowe Prba dynamiczna - definicja - wspczynniki 434
Artyku 1 ust. 2 lit. e) tiret drugie Artyku 1 ust. 2 lit. e) tiret trzecie Artyku 1 ust. 2 lit. e) tiret czwarte Zacznik IV punkt 13 Artyku 1 ust. 2 lit. e) tiret drugie Artyku 1 ust. 2 lit. e) tiret trzecie Artyku 1 ust. 2 lit. e) tiret czwarte Zacznik I sekcja 1.5.15 Zacznik I sekcja 4.1.2.8.2 Artyku 18 Zacznik I sekcja 1.5.6 Zacznik I sekcja 3.5.2 Zacznik I sekcja 5.5 Zacznik I cz 5 Zacznik IV punkt 9 Artyku 8 ust. 2 Artyku 13 Artyku 12 ust. 3 lit. c) Artyku 12 ust. 4 lit. b) Zacznik X 1 Zacznik X 2.1 Zacznik X 2.2 Zacznik X 2.3 Zacznik X 2.4 Zacznik X 3 Zacznik X 4 Artyku 8 ust. 1 Artyku 9 ust. 3 Artyku 12 Zacznik I sekcja 1.3.8.2 Artyku 2 lit. i) Artyku 5 ust. 1 Artyku 5 ust. 2 Artyku 1 ust. 2 lit. k) Artyku 1 ust. 1 i art. 2 Zacznik I sekcja 1.1.3 Artyku 1 ust. 2 Zacznik I sekcja 1.1.2 lit. b) Zacznik I sekcja 1.5.10 Zacznik I sekcja 1.7.4.2 lit. v) Zacznik I sekcja 1.7.4.3 Zacznik I sekcja 1.5.10 Zacznik I sekcja 1.5.10 Zacznik I sekcja 1.5.12 Zacznik I sekcja 1.5.10 Zacznik I sekcja 1.5.11 Zacznik I sekcja 4.1.2.2 Zacznik I sekcja 4.1.1 lit. f) Zacznik I sekcja 4.1.2.3
54 55 56 388 54 55 56 237 346 143 227 321 366 362 - 367 388 117 131 132 129 130 401 402 403 404 405 406 407 116 118 127 - 129 132 214 78 - 82 103 104 63 32 - 46 178 48 - 70 174 232 274 275 232 232 234 232 233 336 333 339
- przydatno do pracy zgodnie z przeznaczeniem Prba statyczna (definicja) - wspczynniki - przydatno do pracy zgodnie z przeznaczeniem Przedmioty wyrzucane - wyrzucenie przedmiotu obrabianego (obrbka drewna) Przemieszczanie si Przemieszczanie si maszyn (definicja) - wymogi Przenone maszyny montaowe i inne udarowe uruchamiane za pomoc nabojw - okres przejciowy Przenone maszyny udarowe, montaowe i inne Przepisy krajowe dotyczce instalowania i uytkowania maszyny Przewrcenie i przechylenie - konstrukcje chronice przy przewrceniu si maszyny (ROPS) Przydatno do pracy zgodnie z przeznaczeniem (podnoszenie) Przystanki - elementy sterownicze na przystankach (podnoszenie osb) Publikowanie decyzji Punkty konserwacji (dostp)
Zacznik I sekcja 4.1.3 Zacznik I sekcja 4.1.1 lit. e) Zacznik I sekcja 4.1.2.3 Zacznik I sekcja 4.1.3 Zacznik I sekcja 1.3.3 Zacznik I sekcja 2.3 lit. b) Zacznik I sekcja 3.3.2 Zacznik I sekcja 3.1.1 lit. a) Zacznik I cz 3 Motyw 6 Zacznik IV punkt 18 Artyku 27 Zacznik I sekcja 2.2.2 Artyku 15 Zacznik I sekcja 3.4.3 Zacznik IV punkt 22 Zacznik V punkt 14 Zacznik I sekcja 4.1.3 Zacznik I sekcja 4.1.2.8.5 Zacznik I sekcja 6.4.2 Artyku 18 ust. 3 Zacznik I sekcja 1.6.2
351 332 338 351 208 281 304 292 291 - 326 9 388 154 280 139 i 140 315 388 389 350 - 352 349 379 143 240
R
Regulacja - operator - instrukcje Rok wykonania (oznakowanie maszyny) Ruch drogowy maszyn samojezdnych - znaki, sygnay i ostrzeenia Ruchome osony blokujce - napdzane mechanicznie osony przeznaczone do zastosowania w niektrych prasach Ruchy niekontrolowane - maszyna samojezdna Ryzyko (definicja) Ryzyko resztkowe - ostrzeenia - instrukcje Ryzyko uwizienia Ryzyko zwizane z energi elektryczn - akumulatory Zacznik I sekcja 1.1.1 lit. d) Zacznik I sekcja 1.7.4.2 lit. r) i s) Zacznik I sekcja 1.7.3 Zacznik I sekcja 3.3.3 Zacznik I sekcja 3.6.1 Zacznik I sekcja 1.4.2.2 Zacznik IV punkt 20 Zacznik V punkt 3 Zacznik I sekcja 1.3.9 Zacznik I sekcja 3.4.1 Zacznik I sekcja 1.1.1 lit. e) Zacznik I sekcja 1.1.2 lit. b) Zacznik I sekcja 1.7.2 Zacznik I sekcja 1.7.4.2 lit. l) Zacznik I sekcja 1.5.14 Zacznik I sekcja 1.5.1 Zacznik I sekcja 3.5.1 167 272 250 308 323 219 388 389 215 313 168 174 249 267 236 222 320
S
Sankcje Seria lub typ (oznakowanie maszyny) Sieci kolejowe (wyczenie) Siedzisko - maszyna samojezdna Motyw 26 Artyku 23 Zacznik I sekcja 1.7.3 Artyku 1 ust. 2 lit. e) Zacznik I sekcja 1.1.8 Zacznik I sekcja 3.2.2 27 150 250 57 183 295 435
Silniki elektryczne (wyczenie) Skrajne temperatury Spadajce przedmioty - maszyna samojezdna - maszyna do podnoszenia osb - konstrukcje chronice przed spadajcymi przedmiotami (FOPS) Spadanie adunku (podnoszenie) - z platformy adunkowej Sprzeda maszyny (wprowadzenie do obrotu) Sprzt audiowizualny (wyczenie) Sprzt diagnostyczny wykrywajcy defekty Sprzt elektryczny wysokiego napicia (wyczenie) - wysokonapiciowe wyposaenie maszyny Sprzt informatyczny (wyczenie) Sprzt roboczy (uytkowanie) Stabilizatory (przemieszczanie si maszyn samojezdnych) Stae przystanki (maszyny obsugujce) - podnoszenie osb Stan wiedzy technicznej Stanowiska sterowania - widoczno ze stanowisk sterowania - rozmieszczenie stanowisk sterowania - kilka stanowisk sterowania Stanowisko kierowcy (przemieszczanie si) Stanowisko operatora - co najmniej dwa stanowiska operatora - dostp Stateczno - instrukcja instalacji - warunki speniania wymaga statecznoci - maszyna przenona - maszyna przeznaczona do obrbki drewna - maszyna samojezdna - maszyna podnoszca - zmechanizowane obudowy kroczce - maszyna do podnoszenia osb Statki penomorskie (wyczenie) Sterowanie (przemieszczanie si) - elementy sterownicze - ukad kierowniczy ze wspomaganiem Sterowanie ruchami (podnoszenie) Stopnie (rodki dostpu do maszyn samojezdnych) Strefa niebezpieczna (definicja) - lokalizacja punktw konserwacji poza strefami niebezpiecznymi Strefa przemieszczania (maszyny obsugujce stae przystanki) Strugarki Strugarki wyrwniarki (z rcznym posuwem) 436
Artyku 1 ust. 2 lit. k) tiret szste Zacznik I sekcja 1.5.5 Zacznik I sekcja 1.3.3 Zacznik I sekcja 3.4.4 Zacznik I sekcja 6.3.3 Zacznik IV punkt 23 Zacznik V punkt 15 Zacznik I sekcja 4.1.2.6 lit. c) Zacznik I sekcja 4.1.2.8.4 Artyku 2 lit. h) Artyku 1 ust. 2 lit. k) tiret drugie Zacznik I sekcja 1.6.1 Artyku 1 ust. 2 lit. l) Zacznik I sekcja 1.5.1 Artyku 1 ust. 2 lit. k) tiret trzecie Artyku 15 Zacznik I sekcja 3.3.2 Zacznik I sekcja 4.1.2.8 Zacznik I sekcja 6.4 Motyw 14 Zacznik I zasada oglna nr 3 Zacznik I sekcja 1.2.2 Zacznik I sekcja 3.2.1 Zacznik I sekcja 1.1.7 Zacznik I sekcja 1.2.2 Zacznik I sekcja 1.6.2 Zacznik I sekcja 1.3.1 Zacznik I sekcja 1.7.4.2 lit. i) Zacznik I sekcja 1.7.4.2 lit. o) Zacznik I sekcja 2.2.1 Zacznik I sekcja 2.3 lit. a) Zacznik I sekcja 3.4.1 Zacznik I sekcja 4.1.2.1 Zacznik I sekcja 5.1 Zacznik I sekcja 6.1.2 Artyku 1 ust. 2 lit. f) Zacznik I sekcja 3.3.1 Zacznik I sekcja 3.3.5 Zacznik I sekcja 4.1.2.6 Zacznik I sekcja 3.4.5 Zacznik I sekcja 1.1.1 lit. b) Zacznik I sekcja 1.6.1 Zacznik I sekcja 4.1.2.8.3 Zacznik IV punkt 3 Zacznik IV punkt 2
69 226 208 316 376 388 389 342 348 74 65 239 70 222 66 140 305 344 - 349 377 16 161 i 162 195 196 197 294 182 198 240 206 264 269 278 281 313 335 363 370 58 302 312 342 317 165 239 347 388 388
Swobodny przepyw maszyn i maszyn nieukoczonych Sygnay optyczne i dwikowe (urzdzenia ostrzegawcze) - cofanie (przemieszczanie si) Systemy ograniczajce (przemieszczanie si) - elementy bezpieczestwa Szkolenie - wskazanie koniecznego szkolenia - instrukcje dotyczce szkolenia
Artyku 6 Zacznik I sekcja 1.7.1.2 Zacznik I sekcja 3.3.1 Zacznik I sekcja 3.2.2 Zacznik V punkt 9 Artyku 15 Zacznik I sekcja 1.1.2 Zacznik I sekcja 1.7.4.2 lit. k)
107 248 303 295 389 140 174 266
rodki dostpu (przemieszczanie si) rodki ochronne rodki ochrony indywidualnej - dyrektywa 89/686/WE - dostarczenie rodkw ochrony indywidualnej - ograniczenia wynikajce z uywania rodkw ochrony indywidualnej - instrukcje dotyczce dostarczenia rodkw ochrony indywidualnej - punkty zaczepienia podstawy adunkowej rodki odwoawcze, rodki prawne rodki przewidziane w odniesieniu do grup maszyn niebezpiecznych rodki transportu (wyczenie) rodowiska niebezpieczne (stanowisko operatora) Zacznik I sekcja 3.4.5 Zacznik I sekcja 1.1.2 lit. b) Artyku 3 Zacznik I sekcja 1.1.2 lit. b) Zacznik I sekcja 1.1.2 lit. d) Zacznik I sekcja 1.7.4.2 lit. m) Zacznik I sekcja 6.3.2 Motyw 25 Artyku 20 Motyw 13 Artyku 8 ust. 1 lit. b) Artyku 9 Artyku 1 ust. 2 lit. e) Zacznik I sekcja 1.1.8 317 174 90 174 176 267 374 26 145 15 116 118 53 - 57 182
T
Targi, wystawy i demonstracje Temperatury (skrajne) Tumaczenie (instrukcja) Tory szynowe (prowadnice) Transformatory wysokie napicie (wyczenie) Transport - etap okresu eksploatacji maszyny - warunki speniania wymaga statecznoci - instrukcje majce na celu zapewnienie bezpiecznego transportu Transpozycja do prawa krajowego Motyw 17 Artyku 6 ust. 3 Zacznik I sekcja 1.5.5 Zacznik I sekcja 1.7.4.1 Zacznik I sekcja 4.1.2.2 Artyku 1 ust. 2 lit. l) Zacznik I sekcja 1.1.2 lit. a) Zacznik I sekcja 1.7.4.2 lit. o) Zacznik I sekcja 1.7.4.2 lit. p) Artyku 26 19 108 226 257 336 70 173 269 270 153
U
Uchwyty (polizgnicie si, potknicie, upadek) - rodki dostpu do maszyny samojezdnej Uchylenie dyrektywy 98/37/WE Ukad kierowniczy ze wspomaganiem (przemieszczanie si) Zacznik I sekcja 1.5.15 Zacznik I sekcja 3.4.5 Artyku 25 Zacznik I sekcja 3.3.5 237 317 152 312 437
Ukady logiczne zapewniajce funkcje bezpieczestwa Ukady sterowania bezpieczestwo i niezawodno - uruchamianie - zatrzymanie - nieupowanione uycie (przemieszczanie si) - zdalne sterowanie (przemieszczanie si) Umocowania Unieruchomienie (okres eksploatacji maszyny) Upadek, polizgnicie si i potknicie Upowaniony przedstawiciel Uruchamianie - maszyna samobiena z kierowc jadcym na maszynie - niezamierzony ruch podczas uruchamiania silnika Urzdzenia do podnoszenia osb Urzdzenia do zatrzymywania awaryjnego - elementy bezpieczestwa Urzdzenia gospodarstwa domowego przeznaczone do uytku domowego (wyczenie) Urzdzenia holownicze - oznakowanie haka sprzgajcego Urzdzenia ochronne (definicja) - wymagania - do wykrywania obecnoci osb - elementy bezpieczestwa Urzdzenia przeznaczone do wesoych miasteczek lub parkw rozrywki (wyczenie) Ustawianie trybu (wybr) Uytkowanie przez konsumentw - instrukcje Uytkownicy nieprofesjonalni (instrukcja) Uytkownik - rodki ochronne podejmowane przez uytkownikw - instrukcja - operacje konserwacji przeprowadzane przez uytkownikw Uywanie maszyn - przepisy krajowe - instrukcje
Zacznik IV punkt 21 Zacznik V punkt 4 Zacznik I sekcja 1.2 Zacznik I sekcja 1.2.1 Zacznik I sekcja 1.2.3 Zacznik I sekcja 1.2.4 Zacznik I sekcja 3.3 Umocowania Zacznik I sekcja 1.1.2 lit. a) Zacznik I sekcja 1.5.15 Artyku 2 lit. j) Zacznik I sekcja 1.2.3 Zacznik I sekcja 3.3.2 Zacznik I sekcja 3.3.2 Zacznik IV punkt 17 Zacznik I sekcja 1.2.4.3 Zacznik V punkt 10 Artyku 1 ust. 2 lit. k) tiret pierwsze Zacznik I sekcja 3.4.6 Zacznik I sekcja 3.6.3 Zacznik I sekcja 1.1.1 lit. g) Zacznik I sekcja 1.4.3 Zacznik IV punkt 19 Zacznik V punkt 2 Zacznik V punkt 7 Artyku 1 ust. 2 Zacznik I sekcja 1.2.5 Motyw 15 Zacznik I sekcja 1.7.4.1 lit. d) Zacznik I sekcja 1.7.4.1 lit. d) Zacznik I sekcja 1.1.2 lit. b) Zacznik I sekcja 1.7.4.2 lit. m) Zacznik I sekcja 1.7.4.2 lit. r) Motyw 12 Artyku 15 Zacznik I sekcja 1.7.4.2 lit. k)
388 399 184 - 205 184 199 200 - 203 297 i 298 1 173 237 84 i 85 199 304 306 388 202 389 64 318 324 170 221 388 389 389 49 204 17 259 259 174 267 272 14 139 i 140 265
W
Warunki pracy (zrnicowanie) Widoczno stref niebezpiecznych - ze stanowisk sterowania - ze stanowiska kierowcy (przemieszczanie si) Wielorakie zastosowania (instrukcje, przemieszczanie si) Zacznik I sekcja 1.3.6 Zacznik I sekcja 1.2.2 Zacznik I sekcja 3.2.1 Zacznik I sekcja 3.6.3.2 211 195 294 326
438
Wprowadzenie do obrotu (definicja) - maszyn - maszyn nieukoczonych Wskaniki i wywietlacze (elementy sterownicze) Wspczynnik bezpieczestwa (definicja) - liny i acuchy - osprzt do podnoszenia i jego elementy - podnoszenie osb Wspczynnik przecienia (definicja) - prby statyczne - prby dynamiczne Wsppraca pomidzy pastwami czonkowskimi - Grupa ADCO ds. Maszyn Wtryskarka do tworzyw sztucznych Wtryskarki lub prasy do gumy Wybr trybu sterowania lub trybu pracy Wybuch Wycofanie notyfikacji jednostki notyfikowanej Wycofywanie zawiadcze i decyzji wydanych przez jednostki notyfikowane - certyfikat badania typu WE - zatwierdzenie systemu penego zapewnienia jakoci Wyjcie awaryjne (ze stanowiska operatora) Wykrywanie obecnoci osb (elementy bezpieczestwa) Wyadowania atmosferyczne Wyczenie (zakres) Wymagania w zakresie higieny Wyposaenie specjalne i osprzt Wyposaenie wymienne (definicja) - instrukcje (przemieszczanie si) - przeznaczone do podnoszenia Wyroby medyczne do implantacji (instrukcje) Wystawy, targi i demonstracje Wywietlacze (elementy sterownicze) Wytrzymao mechaniczna (podnoszenie) - podnoszenie osb
Artyku 2 lit. h) Artyku 5 ust. 1 Artyku 5 ust. 2 Zacznik I sekcja 1.2.2 Zacznik I sekcja 4.1.1 lit. c) Zacznik I sekcja 4.1.2.4 Zacznik I sekcja 4.1.2.5 Zacznik I sekcja 6.1.1 Zacznik I sekcja 4.1.1 lit. d) Zacznik I sekcja 4.1.2.3 Zacznik I sekcja 4.1.2.3 Artyku 19 ust. 2 Zacznik IV punkt 10 Zacznik IV punkt 11 Zacznik I sekcja 1.2.5 Zacznik I 1.5.7 Artyku 14 ust. 8 Artyku 14 ust. 6 Zacznik IX 9 Zacznik X 3 Zacznik I sekcja 1.1.7 Zacznik IV punkt 19 Zacznik V punkt 2 Zacznik I sekcja 1.5.16 Artyku 1 ust. 2 Zacznik I sekcja 2.1 Zacznik I sekcja 1.1.2 lit. e) Artyku 1 ust. 1 lit. b) i art. 2 lit. b) Zacznik I sekcja 3.6.3.2 Zacznik I cz 4 Zacznik I sekcja 1.7.4.2 lit. v) Motyw 17 Artyku 6 ust. 3 Zacznik I sekcja 1.2.2 Zacznik I sekcja 4.1.2.3 Zacznik I sekcja 6.1.1
71 - 77 103 104 194 330 340 341 369 331 338 339 144 388 388 204 228 138 135 400 406 182 388 389 238 48 - 70 277 177 41 326 327 274 19 108 194 337 - 339 369
Z
Zagroenia mechaniczne Zagroenie (definicja) - zagroenie ze wzgldu na przemieszczanie si Zakres stosowania dyrektywy w sprawie maszyn Zalecenia do stosowania Zamierzone zastosowanie (definicja) - instrukcje Zanik zasilania energi Zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczestwa Zasady bezpieczestwa kompleksowego Zasady ergonomii - elementy sterownicze Zasady oglne Zacznik I sekcja 1.3 Zacznik I sekcja 1.1.1 lit. a) Zacznik I sekcja 3.1.1 lit. a) Artyku 1 ust. 1 i art. 2 Artyku 14 ust. 7 Zacznik I sekcja 1.1.1 lit. h) Zacznik I sekcja 1.7.4.2 lit. g) Zacznik I sekcja 1.2.6 Artyku 5 ust. 1 lit. a) Zacznik I Zacznik I sekcja 1.1.2 Zacznik I sekcja 1.1.6 Zacznik I sekcja 1.2.2 Zacznik I zasady oglne 206 - 215 164 292 32 - 46 137 171 263 205 103 157 - 381 173 - 177 181 193 157 - 163 439
Zasilanie energi (zanik) - podnoszenie Zastosowane pyny - pyny pod wysokim cinieniem Zastosowania w wojsku i policji (wyczenie) Zastosowanie dyrektywy w sprawie maszyn Zastosowanie zasadniczych wymaga w zakresie zdrowia i bezpieczestwa Zatrzymanie - zatrzymanie normalne - zatrzymanie eksploatacyjne - zatrzymanie awaryjne - zesp maszyn - czas zmniejszania prdkoci (obrbka drewna) - maszyna samojezdna - maszyna do pracy pod ziemi Zawory (elementy bezpieczestwa) Zdalne sterowanie - zdalnie sterowane maszyny samojezdne Zdrowie i bezpieczestwo - osb - zasadnicze wymagania - pracownikw Zespoy maszyn (definicja) - wprowadzenie do obrotu - elementy sterownicze zatrzymujce Zomowanie (etap okresu eksploatacji maszyny) Zmechanizowane obudowy kroczce (roboty podziemne) Zmiana dyrektywy w sprawie dwigw Zmniejszenie ryzyka Znaki, sygnay i ostrzeenia (przemieszczanie si)
Zacznik I sekcja 1.2.6 Zacznik I sekcja 4.1.2.6 lit. c) Zacznik I sekcja 1.1.3 Zacznik I sekcja 1.3.2 Artyku 1 ust. 2 lit. g) Artyku 26 ust. 1 Zacznik I zasada oglna nr 2 Zacznik I sekcja 1.2.4 Zacznik I sekcja 1.2.4.1 Zacznik I sekcja 1.2.4.2 Zacznik I sekcja 1.2.4.3 Zacznik I sekcja 1.2.4.4 Zacznik I sekcja 2.3 lit. c) Zacznik I sekcja 3.3.3 Zacznik I sekcja 5.4 Zacznik V punkt 5 Zacznik I sekcja 3.3 Zacznik I sekcja 3.3.3 Motyw 3 Artyku 4 ust. 1 Zacznik I Artyku 15 Artyku 2 lit. a) Artyku 2 lit. h) Zacznik I sekcja 1.2.4.4 Zacznik I sekcja 1.1.2 lit. a) Zacznik I sekcja 5.1 i 5.2 Zacznik IV punkt 12.2 Motyw 27 Artyku 24 Zacznik I sekcja 1.1.2 lit. b) Zacznik I sekcja 3.6.1
205 342 178 207 59 153 160 200 - 203 200 201 202 203 281 307 365 389 298 309 6 93 157 - 381 140 38 i 39 76 203 173 363 388 28 151 174 323
440

Guide Appl 2006 42 Ec 2nd 201006 - PL

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Guide Appl 2006 42 Ec 2nd 201006 - PL

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

KOMISJA EUROPEJSKA PRZEDSIBIORSTWA I PRZEMYS

Przewodnik dotyczcy stosowania

dyrektywy 2006/42/WE w sprawie maszyn

Wstp do wydania drugiego

W pracach grupy redakcyjnej wziy udzia nastpujce osoby:

Poprawki, uwagi i sugestie dotyczce ulepsze naley przesya na adres: ian.fraser@ec.europa.eu

Artyku 2 lit. j) Artyku 2 lit. k) Artyku 2 lit. l) 4

Artyku 4 ust. 1 Artyku 4 ust. 2 Artyku 4 ust. 3 i 4

Artyku 12 ust. 4 Artyku 13

Artyku 23 Artyku 24 Artyku 25 Artyku 26 Artyku 27 Artyku 28 Artyku 29

Zasady bezpieczestwa kompleksowego

Ochrona przed zagroeniami mechanicznymi

Wymagane waciwoci oson i urzdze ochronnych

Ryzyko zwizane z innymi zagroeniami

2.1.1 2.2.1 2.2.1.1 2.2.2 2.3

4.3.3 4.4.1 4.4.2 5

359 360 361

382 383 384 385 386

Dz.U. C 154 E z 29.5.2001, s. 164. Dz.U. C 311 z 7.11.2001, s. 1.

Podstawa prawna dyrektywy w sprawie maszyn

Historia dyrektywy w sprawie maszyn

Dz.U. L 175 z 19.7.1993, s. 12. Dz.U. L 220 z 31.8.1993, s. 1. 15

Dz.U. L 256, 13.9.1991, s. 51.

Wczenie przenonych maszyn montaowych udarowych uruchamianych za pomoc nabojw

Osprzt przeznaczony do podnoszenia osb za pomoc maszyn przeznaczonych do podnoszenia towarw

Cigniki rolnicze i lene

Stan wiedzy technicznej

Dz.U. L 220 z 30.8.1993, s. 23.

Zmiana dyrektywy w sprawie dwigw

Dz.U. C 321 z 31.12.2003, s. 1.

Krajowe tabele korelacji

Dz.U. L 184 z 17.7.1999, s. 23.

Komitet ds. Maszyn

ARTYKUY DYREKTYWY W SPRAWIE MASZYN Artyku 1 1. Zakres

Niniejsza dyrektywa ma zastosowanie do nastpujcych produktw:

d) bro, w tym bro palna; e)

g) maszyny zaprojektowane i wykonane specjalnie do zastosowa w wojsku i policji;

nastpujce rodzaje sprztu elektrycznego wysokiego napicia:

Produkty objte dyrektyw w sprawie maszyn

Zespoy obejmujce nowe oraz istniejce maszyny

Dz.U. L 171 z 9.7.2003, s. 1: http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:32003L0037:PL:HTML 50

Dz.U. L 124 z 9.5.2002, s. 1-44: http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:32002L0024:PL:HTML 52

Pojazdy silnikowe przeznaczone do udziau w wycigach

Dz.U. L 46 z 17.2.1997, s. 25. Dz.U. L 254 z 23.9.2002, s. 1.

Grnicze urzdzenia wycigowe

Dz.U. L 374 z 27.12.2006, s. 10.

Zob. Przewodnik dotyczcy stosowania dyrektywy 2006/95/WE: http://ec.europa.eu/enterprise/electr_equipment/lv/guides/index.htm 57

Sprzt elektryczny wysokiego napicia

Wprowadzanie do obrotu w wietle prawa i umw

Definicja normy zharmonizowanej

Dyrektywa w sprawie maszyn i inne dyrektywy dotyczce rynku wewntrznego

Dyrektywa 2009/48/WE w sprawie bezpieczestwa zabawek 27

Dz.U. L 170 z 30.6.2009, s. 1. Dz.U. L 399 z 30.12.1989, s. 18.

Dyrektywa 93/42/EWG 29 zmieniona dyrektyw 2007/47/WE 30 dotyczca wyrobw medycznych (MMD)

Dyrektywa 95/16/WE 31 w sprawie dwigw (LD)

Dyrektywa 2000/9/WE 32 w sprawie urzdze kolei linowych przeznaczonych do przewozu osb

Dz.U. L 106 z 3.5.2000, s. 21.

Dz.U. L 100 z 19.4.1994, s. 1.

Dyrektywa 2009/142/WE 39 w sprawie urzdze spalajcych paliwa gazowe (GAD)

Dyrektywa 97/23/WE 40 w sprawie urzdze cinieniowych (PED)

Dz.U. L 330 z 16.12.2009, s. 10. Dz.U. L 181 z 9.7.1997, s. 1. 77

Dyrektywa 1999/5/WE 45 w sprawie urzdze radiowych i kocowych urzdze telekomunikacyjnych (R&TTED)

Dyrektywa 2004/108/WE 50 w sprawie kompatybilnoci elektromagnetycznej (EMCD)