#############################################################################################################################################################

niepowszedni

nonik

kultury

Nr 1/2011 Miejsce: Internet Czas: grudzie 2011 Nakad: ISSN: jeba ISSN ############################### WYDAWCA: Hub Wydawniczy Rozdzielczo Chleba Fundacja Liternet ul. Jahody 2/5 30-348 Krakw e-mail: rozdzielczosc.chleba@gmail.com www: http://-ch.pl ############################### REDAGUJ: Leszek Onak ukasz Podgrni ############################### PROJEKT GRAFICZNY I OKADKA: ukasz Podgrni AMANIE I DESTRUKCJA ZDJ AUTORW: Leszek Onak ############################### Nonik udostpniony na licencji Creative Commons: Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Polska (CC BY-SA 3.0) Peny tekst licencji dostpny na stronie: http://creativecommons.org/licenses/ by-sa/3.0/pl/legalcode

MANIFEST ROZDZIELCZOCI CHLEBA v. 1.7 04 / Leszek Onak, ukasz Podgrni SETY Piotr Puldzian Pucienniczak Partycjonowanie 10 / Czowiek 1.2 11 / Cicie. Nie-wydarzenie 12 / Czowiek 3.2 13 / Cicie. Wydarzenie 2 14 / Podstp 15 / Cicie. Wydarzenie 1. aneks 16 / Roman Bromboszcz Losowy kolor ta 18 / Stochastyczne trzaski 18 / Ruchy Browna 19 / Cztery wartoci 19 / ukasz Podgrni space#invaders 21 / seed peer polka 22 / O EFON (found footage) 23 / G 24 /_ 25 / Leszek Onak Wiara. Nadzieja. Mio. 27 / Internet 28 / Krgosup czasu 32 / Dopasowanie wzorca 33 / ars poetica #1 34 / Tomasz Puka Fragment studiw (1) 36 / Partita na skypce i fotrepin (1) 37 / rodki wyrazu 38 / Solec Zdrj (2) 38 / PUBLICYSTYKA Urszula Pawlicka Neofuturyzm, czyli co ma Jasieski do iPada? 40 / Arkadiusz Wierzba Dzie przed rewolucj 45 / WTYCZKA CICHEGO NABIAUU Wstple 49 / podgr 50-51 / brombox 52 / puka\\ 53 / POLEMIKA Jakub Wgrzyn vs Tomasz Puka 55 / Nie kopiemy lecych /

###############################

#############################################################################################################################################################

Rozdzielczo Chleba

Spis rzeczy

Zawie szenie tekstu za

+++++++++++++++++++++ # wdziczamy papierowi funkcj Internetu jest interakcja i ruch >>>>>>>>>>>

R3M3D1UM >>> Wysyamy danie literackiego robactwa, malware'u, spamu! Bdy serwera staj si naszymi przejzyczeniami y x7## 2i#$ppz'4*r}prz#yG#zwC3ycza:jeniami dJ#u7gbym#+## Wszechobecne wi-fi, jak Bg, projektuje nasze poczynania mrugajc sum witych did. Wierzymy, e zbawi nas parskanie kodu i niechciana poczta. Poezja jako miejsce na dysku: [wi n}Lubq^ ziemi obiecan | przez kursor Ka|||||iope. By j zdoby, utworzymy zoty KEYGEN DO KULTURY, ktry skopiujemy pod wycieraczki wszystkich budynkw wiata. #en#:>zJ2R@#Hu!{U#HZ###=Es'|]46Zb %#19R/#L#Z##"!,Jx Tc# >#K xNv##{Wt{m #>8#<E$F 8#<

Wydawcy, ksigarze, drukarze wasza mlekodajna krowa zdycha! Widzielimy zbutwiae sterty papieru [] [] [] [] [] [] [] skadowane w punktach skupu ywca. Widzielimy przecenione do nieprzytomnoci tomy, zalegajce na pkach sklepw z uywan odzie. # Papier si koczy, nie warto nawija kolejnej rolki! Zdigitalizujmy trzewia bibliotek i podpalmy je, by w cieple ogniska wysiadywa jaja nowych procedur i cyfrowych mutantw ywicych si kodem,
a popioy rozsypmy po systemowych folderach lub wcignijmy do nosa!

1 1

0#@0!

Wydawcy, k$igarze, drukarze! Z%wieszeni w nawach starego medium, wspierajcego si na popkanych kolumnach wersw i akapitw: zwieczonych przeciekajc strzech kart zdoalicie nie dostrzec poarw oraz nadcigajcych infostrad jedcw aplikacji, ktrzy dobijaj si teraz do waszych zabrudzonych witray (o! s)tuk je, zwiastujc C ########## ##"+G.+''+W>B4Gg[mke[db ry{bdn C## + +T..Tudu ###P# ##'' ######
4

UWAGA! ##### Zbiegajcy z walcych si wity post-papierowi faryzeu$ze przenosz do Internetu prawne i ekonomiczne zarazy nkajce ich dawne terytoria. Podmiotom korporacyjnym i e-wydawniczym pragncym wizi kultur w zotej klatce DRM-u, radzimy uprzejmie:

>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> $pierdala! #######################

)nBi#o *0l#Vwerere#H(= #v#E #1...c#rgf3f3#VE#~#K h;N> Pazerno doprowadzi was do bankructwa korzystajc z naszego keygenu i tak rozwalimy wszelkie zabezpieczenia i mentalne zapory, a nastpnie zaczniemy czerpa z kultury, caymi terabajtami, co tylko nam bdzie potrzebne! Sprbujcie aresztowa b e z p r z e w o d o w y wiat! Aby jej ziarno wydao nowy plon, ==============D kultura musi sta si bezpruderyjna i oglnodostpna jak lafirynda oddajca si kademu zainteresowanemu ni przechodniowi. Zrzekamy si wic wasnej godnoci. Niektre prawa zastrzeone. <* jIO9/XU6++(EJ" Ogaszamy wirtualizacj naszych bebechw i mzgw przekazujemy je w caoci instytucjom torrentotwrczym, ktre wychwyc co smaczniejsze kski, a resztek pozbd si z dysku. #################### Bdziemy wszdzie! Nieograniczona liczba stosunkw z odbiorc warunkowana wycznie przepustowoci cza! Mamy gbokie garda. Oddajemy si do koca. Nie zakadajcie DWXx @z#3 prezerwatywy.
l 4v

4v

h s

4v

{ Nie chcielibymy jednak, eby cyfrowe medium zostao naszym fetyszem. wiadomi puapki, w ktr moemy wpa, zamierzamy cynicznie wykorzystywa kady dziewiczy nonik kultury. Czekamy na nadejcie B I O L I T E R A T U R Y. } D3mh_d6wU=O~Za.j^mIO>`b}?Dm9lC??V.sDbX+ A 0 1 6 - 4 C 2 4 8 2 0 4 9 5 7 A }! #7Sbt$4BRU%C J%toeXVGUg 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 Obraz znaleziony na soup.io, twrca nieznany. ------------------------------------------------->>> 5

Nagie, nieuzbrojone sowo poetyckie domaga si raenia prdem, co z radoci uczynimy. Wystarczy ju bezuytecznych wiadectw i zapisw zmaga >>>>>>>>>>>>>>>>>>>> z osobistymi procesorami [przecionymi tradycj, uczuc1em, egzystencjaln rozt3rk i nieprzetrawion wspczesnoci;] (p/e3Cqq~N(p/e3Cqq~Nx#_okokokokG4cXksws#>7:#x# dawicymi si wasnymi, zsiniaymi jzykami programowania poetyckich tokenw cigajcych si o suche laury* i kas.
* ubijmy nimi luf i spalmy!

)<d<\G5po#$#9#2 Google Translate wicej moe powiedzie o jzyku i wiecie ni niejeden ******ski i *******cki! Print screen nowym rodkiem stylistycznym! Cleverbot na prezydenta! Zamiast pieszczotliwego cytatu gwat zadawany repostem! h t , - ~ D[| - . AZy o_ Wygasanie grupowej licencji na rdzewiejcy w zawrotnym tempie engine poezji skania nas do natychmiastowego zaktualizowania jej systemu operacyjnego. Instalka XXI_wiek.rar pobieraa si 11 lat, jestemy gotowi by rozpakowa j i uruchomi. Formatujmy si : |||||||||||||| Nie ma autorw i czytelnikw s producenci i uytkownicy. :& Nie ma utworw s programy, obiekty, pseudokody i sieciowe performensy: Najwyszy czas skorzysta z potencjau czatw, serwisw spoecznociowych i sieciowych wideotelefonw. To one posu nam za kawiarnie literackie. Nie mwi si podmiot, tylko awatar. aden wiat przedstawiony, ale symulacja! e1I0)1o5vie1I0)1o5vie1I0)1o5vie1I0)1o Kultura powia niedawno dwie emblematyczne figury, ktre naley houbi. S nimi: Programista i DJ. Remiksujmy wszystko, co si (nie) rusza! Przetwarzanie istniejcych treci to zn#komity sposb na aktywne i satysfakcjonujce obcowanie z tradycj.

Sowo | Obraz | Dwik | Ruch | Interakcja >>>>>>>>>>>

przed tymi oto bokami: wpitymi we wsplny Intermedialny Rdze: uklkniemy na barwnych kobiercach utkanych z algorytmw, hipertekstw, usterek, remiksw, gier i szumw. ####################################################################bsp6

*@* *
Czy cyborgom, ktrymi wkrtce wanie si staniemy stajemy, potrzebne bd jeszcze poetyckie bibeloty opisujce strupy w zgiciu ramion i wyturlane dzierlatki? Czy cyborgi nie wolayby raczej ||||udzie nie wyczaj kuchenek, szkoda zFpFek.|||| posucha o tym, jak przebiega nasz bohaterski (?) przemarsz z ery analogowej q#M+fg w cyfrow; o towarzyszcych mu przemianach spoecznych, obyczajowych i mentalnych, sponsorowanych przez Internet? Czy jednostk wyposaon w totaln protez ciaa zainteresuj dywagacje na temat naszych tymczasowych, organicznych pojemnikw (na siebie) oraz ich parametrw, takich jak pe i wiek? *** Pozostaje nam wic snucie elegijnego spamu, rozpaczliwe zadeptywanie sygnau, smarkanie do kanaw komunikacji. #############################################

**@ *

NIECH POWSTAJ NOWE INTERFEJSY, NIECH POWIKSZA SI ZAWARTO BAZ DANYCH! NIECH CINAJ SI ADRESY IP I WYGASAJ DOMENY! NIECH POWSTAJ NOWE INTERFEJSY, NIECH POWIKSZA SI ZAWARTO BAZ DANYCH! NIECH CINAJ Si ADRESY IP I WYGASAJ DOMENY!

Poezja. Poezja. Poezja? Nope! Chuck Testa! Poezja? Nope! Chuck Testa! Chuck Testa! Chuck Testa! Chuck Testa!

Producenci tekstu:
Leszek Onak ukasz Podgrni

Podpisuj si:
Roman Bromboszcz Piotr Puldzian Pucienniczak Tomasz Puka

Piotr Puldzian Plucienniczak

(1984 - ?) Socjolog, aktywista, twrca elektronowy. Element grupy Cichy Nabiau, dugoletni reaktor domuSzkockiego [RIP]. Bezsens postpu technologicznego pcha go ku neoluddyzmowi. Zalogowany w Krakowie.

Piotr Puldzian Plucienniczak

10

Piotr Puldzian Plucienniczak

11

Piotr Puldzian Plucienniczak

12

Piotr Puldzian Plucienniczak

13

Piotr Puldzian Plucienniczak

14

Piotr Puldzian Plucienniczak

15

CTRL+X
Cicie. Wydarzenie 1. Aneks
Remiks: mylimy o dwch rodzajach sytuacji, o dwch rnych sytuacjonizmach. Nazwijmy: s y t u a c j o n i z m 1 oraz s y t u a c j o n i z m 2. Sytuacja: zbir przeliczalnych elementw. Kiedy syszymy radiowego konferansjera [zadowalajcego si rol pajaca], mylimy o przeliczaniu. Elementy zostaj policzone w inny sposb, ustawione w innej kolejnoci. Napicie jest powierzchniowe, remiks pozorny: remiks sytuacjonizmu1 to kolejne prz[d]stawienie sytuacji, inny zbir tego samego. Sytuacjonizm2, remiks waciwy, opiera si na przekroczeniu sytuacji, zoeniu jej zaoe. Elementy opuszczaj ruch precesji. Wkroczenie autora wyrywa je z dotychczasowej sytuacji i zarysowuje now sytuacj. Uwiadamiajc sobie cao pozwala sobie na przechwycenie jej czci skadowych, zmuszenie ich do nowego znaczenia. Sytuacjonizm2 ustanawia nowe przymierze. Rnica midzy sytuacjonizmem1 a sytuacjonizmem2 moe by rozumiana jako rnica midzy CTRLl+C a CTRL+X, kopi i ciciem. #########

Piotr Puldzian Plucienniczak

16

(1976) Ur. w Tychach, filozof, poeta.

Roman Bromboszcz

Roman Bromboszcz

18

Roman Bromboszcz

19

LUKASZ PODGoRNI

(1984) Autor tekstw, aplikacji, obiektw i grafik poetyckich. Performer i audialny kusownik. Jako czonek Perfokarty (http://perfokarta.net), podpisywa si pod manifestami poezji cybernetycznej od 2007 r. Mniej wicej w tym samym czasie wstpi na fotel ojca dyrektora sieciowej instytucji znanej dzi jako Cichy Nabiau (http://cichynabiau.blogspot.com). Autor tomiku noce i ptle (2010), wspautor biuletynu poetyckiego Kryzys (2009). Z zawodu: administrator www, z wyksztacenia: polonista. Troluje. Zamieszkay w http://szafranchinche.ovh.org

LUKASZ PODGoRNI

21

LUKASZ PODGoRNI

22

LUKASZ PODGoRNI

23

LUKASZ PODGoRNI

24

LUKASZ PODGoRNI

25

l e s z e k o n a k
(1981) Aplikacja tymczasowo zainstalowana w systemie offline. W pakiecie znajduje si: edytor tekstu, arkusz kalkulacyjny oraz kilkadziesit wektorw. Pierwsze wydanie dla komputerw z DOS-em pojawio si w poowie 1981 r. Przez wiele lat czoowy interfejs serwisu http://niedoczytania.pl, potem system zarzdzania relacyjnymi bazami danych w http://liternet.pl. Od kilku miesicy spam bot systemu pocztowego Cichy Nabiau. Kolaboruje z papierem w postaci comiesicznych rssw absurdu opatentowanych jako niedoweby w Lampie. Obecnie pracuje na open sourceowym kodzie http://lonaq.soup.io.

leszek onak

27

leszek onak

28

leszek onak

29

leszek onak

30

leszek onak

31

leszek onak

32

Leszek Onak

33

leszek onak

34

Tomasz Pulka

(1988) Kamca i zodziej. Wyda cztery ksiki poetyckie: Rewers (2006), Paralaksa w weekend (2007), Mixtape (2009) oraz Zesp Szk (2010).

Tomasz Pulka

37

Tomasz Pulka

38

Neorokoko, neoromantyzm, neopozytywizm, neoawangarda powracajce fale nurtw udowadniaj, e grzebanie w trupach i powtarzanie umarych jest rzecz naturaln. Bruno Jasieski w Manifecie w sprawie poezji futurystycznej odegnywa si: nie mamy zamiaru w r. 1921 powtarza tego, co oni czynili ju w 1908, nie wiedzc, e wypieranie si jest niczym innym, jak przyznaniem si do kopiowania. Sinusoidalna historia literatury wynika z powtarzalnoci pewnych typw rzeczywistoci, ktrych istnienia dowodzi Leon Chwistek, teoretyk Nowej Sztuki na pocztku XX wieku. Kierunek w sztuce rozwija si na gruncie panujcej rzeczywistoci: Postp w sztuce wanie polega na dostosowywaniu si typu sztuki do typu nowej rzeczywistoci. Mona by zatem powiedzie, e rozwj sztuki rozumiany jako dokonywujcy si w niej postp, nie jest w tej koncepcji rwnolegy do historycznego cigu wydarze, ale do zmian zachodzcych w postawach poznawczych. O idei powracajcych trendw pisa take Wiktor Borisowicz Szkowski, teoretyk rosyjskiej szkoy formalnej, ktry zaznacza, e historia obrazowej sztuki nie polega na zmianie obrazu, lecz na cyklicznym powracaniu ju istniejcych: Okazuje si jednak, e obrazy s prawie niezmienne; przechodz one bez zmian ze stulecia w stulecie, od kraju do kraju, od poety do poety. (...) Im bardziej poznajemy epok, tym wicej przekonujemy si, e obrazy, ktre uwaalimy za wytwr danego poety, zostay przeze zaczerpnite od innych i do tego niemale zupenie nie zmienione. W XXI wieku, kiedy przestrze wirtualna waniejsza jest od przestrzeni Gutenberga, powstaje kierunek neolingwistyczny, ktry w swoim pierwszym manifecie ogasza mier kartki papieru i narodziny ekranu: Ogaszamy mier kartki papieru, ale nie boimy si grzeba w trupach. Wybieramy ekran, na ktrym sowa pojawiaj si i gasn, jakby ich nigdy nie byo. Wybieramy zmian, modyfikacj i kolejne wersje systemu. Nic nie zostao powiedziane raz na zawsze. Naley skraca i dopisywa

sowa Kochanowskim, Mickiewiczom, Mioszom. Nie ma oryginau. Oryginay nie istniej i nigdy nie istniay. S tylko kopie. Kada inna. Cyberpoeci z zazdroci czyta mogli o dalszych ich postulatach, jake nowatorsko-radykalnych: Ludzie s maszynami do pisania. (Re)produkcja wiata trwa. Fizyczno jest informacj. 3.3 Gbp danych. Wszystko z zer i jedynek. Z liter alfabetu w kodzie ASCII oraz Rkopisy puciy si z dymem, cigi zer i jedynek roztopi si w magnetycznym szumie. Wyprodukowalimy sobie taki wiat, na jaki nas nie sta. Jestemy przeraeni i zachwyceni. Wrzeszczymy, dopki wrzemy. Wiemy za duo. Z kadym dniem jest coraz gorzej. Wrzask ma to do siebie, e jest gony i krtki, ale potrafi pozostawi po sobie jeszcze dugotrwajce echo podobnie byo z neolingwistami. Goszenie wiata zero-jedynkowego byo piknym postulatem, niemajcym jednak odbicia w ich dziaalnoci praktycznej. Pojedyncze utwory Marii Cyranowicz neolingwizmu nie uczyni, Mnemotechniki Jarosawa Lipszyca ktre mona byoby podpi pod ostentacyjne hasa pojawiy si za pno. Neolingwici dosownie zrozumieli sowa Brunona Jasieskiego o tym, e kady ruch koczy si wraz ze swym manifestem szybko bowiem przyznali si, e caa neolingwistyczna zawierucha bya bajeczk, szczeniackim wygupem i artem. Gdyby to jednak bya prawda cyberpoeci umieraliby dwa razy. Niebezpieczne i zgubne jest zatem goszenie hase o wyrzekaniu si Galaktyki Gutenberga czy cakowitym zrywaniu z tradycj. Ju Jasieski idealistycznie wierzy, e sztuka jest tworzeniem rzeczy nowych, sam nawizujc jednoczenie do twrczoci rosyjskich futurystw. W tym kontekcie postulaty cyberpoetw s grzeczne, gdy ju w pierwszym tekcie przyznaj si o zwizkach z futuryzmem i o moliwoci naprzemiennoci medium. Oczywicie niektre hasa musz by podejrzliwe i prowokacyjne, aby po pierwsze zwrci uwag czytelnikw i krytykw, a po drugie wytumaczy nierzadko abstrakcyjne i niezrozumiae teksty. Manifesty su

Urszula Pawlicka

40

bowiem za rodzaj kamuflau przemycajcego prawdy o sztuce i za strategiczn obron przed zarzutami. Cyberpoeci nie musz zatem przedstawia wymylnych propozycji o zerowej dacie wanoci jak choby neolingwici, ani Podgrni nie musi wozi Bromboszcza na taczce, jak Stern Wata. To, co byo skandalem z pocztku XX wieku, teraz uzna si bowiem za artystyczny performance. Jak przystao na poetw cybernetycznych to sie jest gwnym miejscem dziaalnoci, wic publikowanie po Cichu absurdw nie zaszkodzi, a i Nabiau kademu si przyda. Kady artysta obowizany jest stworzy zupenie now niebywa dotd sztuk, ktr ma prawo nazwa swoim imieniem skoro nie mamy sztuki Jasieskiego ani sztuki Bromboszcza, powstay przetworzony kierunek jest raczej przypominaniem obrazw i ich dostosowaniem do nowej rzeczywistoci. Neofuturyzm pojawi si w USA ju w latach 80. wraz z caym ruchem neoawangardowym. Doczenie przedrostka neo- nie oznacza banalnego, grafomaskiego tworzenia kalek sownych w stylu to ja miasto twoje maszyna, o twarzy twej na amach pisz czy w twoich rkach billboardy wisz. Miasto, gazety, reklama to waciwoci czasw futurystw, obecnie zostay przemianowane, a raczej wyparte przez nowe elementy rzeczywistoci. Tum miejski zastpiony jest przez spoeczestwo sieciowe, gazety ustpiy miejsca Internetowi, billboardy banerom. Neofuturyzm to zatem obraz nowej rzeczywistoci, szczeglnie wirtualnej, oraz wizja czowieka zalogowanego i okablowanego. Neofuturyzm to nawizywanie do jzyka poetyckiego z pocztku XX wieku, w celu oddania nowej realnoci zapisy fonetyczne Jasieskiego, podkrelajce wag sowa mwionego w epoce radia i telefonu s zastpione przez jzyk oprogramowania w czasach html-u. Symultaniczno zdarze u futurystw przedstawiaa zamt miejski, u neofuturystw zjawisko zappingu i multitaskingu. Zakcenia u pierwszych spowodowane s trzeszczeniem radia czy przerywaniem cza telefonicznego, u drugich s odzwierciedleniem szumw informacyjnych. Neofuturyzm to take prba przeoenia utworw z pocztku XX wieku

na warunki sieciowe i tym samym odpowiedzenie na synne ju pytanie Ameriki: Co futuryci zrobiliby z infostrad?. Cyberpoeci to zrecyklingowani futuryci, to neofuturyci, dla ktrych Sie, labirynt, baza danych to najbardziej udane ortografie. Fascynacja futuryzmem widoczna jest w adaptacji utworw XX-wiecznych do warunkw sieciowych. Papierowe medium jest zastpione (audio)wizualnym przekadalno wiadczy o tym, e sztuka XX-wieczna dya do adekwatnego oddania problemu, wykorzystujc jedyne dostpne wwczas narzdzie. Przykadem jest animacja grupy Twoywo bdca literackim remakiem wiersza Marsz Brunona Jasieskiego. Utwr naczelnego polskiego futurysty z manifestacyjnego tomiku But w butonierce z 1921 roku, zosta podwjnie oywiony: przez ruch oraz muzyk. Grupa Twoywo udowodnia, e animacja byaby uwieczeniem ich prb przekroczenia granic literatury. Zdecydowanie po fascynacji reklam na pocztku XX wieku, przyszedby czas na nowe media, ktre stayby si orem futuryzmu. Nawizaniem do Tytusa Czyewskiego i poniekd przeoeniem jego idei z Mechanicznego ogrodu s Drzewa owocowe Romana Bromboszcza. Symultaniczno czy sowa na wolnoci to nie jedyne waciwoci poezji futurystycznej, ktre doskonale mog by zaadaptowane przez cyberpoetw. Pogrubione sowa w utworach Czyewskiego, szczeglnie w Oczach tygrysa, a prosz si o zlinkowanie czy zanimowanie. Wytuszczone ostatnie wyrazy kadej linijki z Muzyki z okna przywodz na myl sowa emanacyjne rodem z Ars poetica Zenona Fajfera. Dodatkowo powtarzalno wersw i poszczeglnych fraz kojarzy si nie tylko z tytuow muzycznoci, ale take z zastosowaniem przez cyberpoetw techniki statystycznej podczas generowania utworw. Kompozycja maszynowa, polegajca na wyznaczeniu zbioru elementw, czynnika przypadku i selekcji jest u nich modelem podstawowym, prezentujcym proces konstrukcji utworu. John Pierce, skupiajc uwag na zwizkach pomidzy teori informacji i sztuk, wskaza na dwie maszyny: matematyczn, wyposaon w dane statystyczne oraz cyfrow. Filozof

Neofuturyzm to nawizywanie do jzyka poetyckiego z pocztku XX wieku, w celu oddania nowej realnoci zapisy fonetyczne Jasieskiego, podkrelajce wag sowa mwionego w epoce radia i telefonu s zastpione przez jzyk oprogramowania w czasach html-u.

Urszula Pawlicka

41

zastanawia si nad moliwoci ich wykorzystania przez artystw: Czy maszyna cyfrowa jest w stanie produkowa wartociowy tekst literacki posugujc si reguami gramatycznymi oraz sekwencj przypadkowych liczb? Moe ona tworzy niezwyke i zabawne sowa lub nawet fragmenty tekstu zdolne do zadziwienia czytelnika. Metoda statystyczna polega na badaniu czstoci wystpie danych elementw, przykadem jej zastosowania jest wiersz Dzieli wind Romana Bromboszcza z tomiku digital.prayer. Pomostem jest zatem fascynacja matematyk, ktrej Czyewski da wyraz w Poemacie liczb, Bromboszcz w Matriksie Halucynacjach, a Podgrni w nocach i ptlach, w ktrym jak mantra powracaj wyraenia o liczbach, numerowaniu, wyliczaniu. lady futuryzmu dostrzega si w realizacjach poezji wizualnej, ktra na pocztku XX wieku powstawaa pod wpywem inspiracji reklam. Tytus Czyewski pozazdrociby Matki zawrotnej ukasza Podgrniego, bowiem w analogicznej, dynamicznej formie animacyjnej zaprezentowaby swj utwr Noc dzie. Powstaje dzie i znika noc / koa wiruj pierwsze sowa wizualnie, zawrotnie wirowayby podobnie do prdkoci wiata u Podgrniego. W twrczoci poetw cybernetycznych poetycko-plastyczne ujcie moliwe s take dziki waciwociom typograficznym krj czcionki, typ czy kolor; czeniom w tekcie znakw pozaliterowych; zakceniom w zapisie sw oraz uprzestrzennieniu tekstu. Z kolei nawizaniem do futurystycznego jzyka zaumnego jest Nieprawdopodobny rozwj jzyka polskiego [digital.prayer] Romana Bromboszcza. Glosolaliczny utwr stanowi fonetyczn prezentacj pseudo-jzyka. Wierszami pozarozumowymi byy namopaniki Aleksandra Wata, za ktre artysta mia zosta przez publiczno zlinczowany podczas wieczoru w Zakopanem. Nazw t okreli bowiem cykl swoich utworw zbudowanych z wyrazw pozbawionych znaczenia (przeksztaconych lub utworzonych w oparciu o zasb morfemw istniejcych w jzyku), a odznaczajcych si staym powtarzaniem pewnych motyww brzmieniowych. Dwik jest dodatkowym wsplnym obszarem futurystw i cyberpoetw. Pierwsi oddawali go wprowadzajc wyraenia onomatopeiczne: hi hi; ho ho; ha ha; aju aju (Czyewskiego); trrrrrach; aaaaaaaaaa; hoop; um-

-ta-ta (Jasieskiego); oj-ja; jjaj; hi hi (Modoeca); bla; mmuuu-g-yg-h; eee-eem; mm (Sterna). Drudzy majc przewag nowego medium buduj take brzmienia w utworach analogowych, korzystajc tym samym z podobnych technik dwikonaladowczych. Brzmieniowo futurystycznych wierszy miaa odzwierciedli funkcjonujce, trzeszczce maszyny, warkot samochodw, chaos miejski czy uliczny, rozgadany tum. Muzyczno wydoby mona rwnie poprzez waciw kompozycj dziea. W poemacie perkusyjnym Podgrni zastosowa amanie wyrazu podzieli go na czci, z ktrego druga zostaa przeniesiona do kolejnego wersu, dziki czemu uzyskano efekt rytmicznoci wiersza: odzysk / awszy; grek / a; obie= / kcie; ja / ; br / ak czy orli / ch. W tym samym utworze dostrzec mona rwnie atomizacj dwiku, czyli obecno autonomicznych liter czy gosek. Wygenerowa dwik take poprzez zastosowanie pogrubienia i kursywy w sowach: pediatrzy, play.stoceny, wy.ceni sony? po czuwam si. Futuryci byli przewiadczeni, e mowa miasta i wielkomiejskich gazet jest jedynym prawdziwym jzykiem. Std ich twrczo jest rejestracj zasyszanych rozmw, zapisem hase z wystaw sklepowych czy plakatw na murach. Przykadem jest utwr Arka Anatola Sterna, zawierajcy reklam o wydaniu gwiadzicie lepego poematu pod tytuem Nagi czowiek w rdmieciu, ktrego mona naby we wszystkich ksigarniach i w gwnym skadzie Warecka 14 m. 18 (nad ogrodnikiem). Efektem dokumentacji scenerii miejskiej jest rwnie zastosowanie symultanizmu, nastawionego na uchwycenie rwnoczesnoci zdarze, czego wymownym dowodem jest wspomniany ju Marsz Jasieskiego. Symultaniczno pojawia si take u cyberpoetw, chccych odda nadmiar sloganw, lidw czy specyfik zappingu. al way son mym ind Podgrniego jest polifonicznym zapisem, rejestrujcym medialne newsy, ktorych nadmiar odzwierciedla szum informacyjny. Futuryci rwnie generowali zakcenia, wynikajce z dowiadczania kakofonicznego miasta czy trzeszczcego radia. Wystarczy przypomnie choby Radioromans Stanisawa Modoeca, w ktrym wersy zbudowane wycznie z mylnikw przywodz na myl zakcenia fal radiowych czy zerwanie sieci komunikacyjnej. W Lalce Tytusa Czyewskiego powtarzaj si z kolei sowa hallo, hallo, dzin, dzin, dzin, dzin, trrr, ktre oddaj

Urszula Pawlicka

42

dwiki, wydobywajce si z urzdzenia telefonicznego i tym samym obrazujce prb nawizania rozmowy przez dany aparat. Szumy z atwoci odtworzy mona w poezji animacyjnej, w wizualnej natomiast pozbawionej dwiku moliwy jest do uzyskania dziki odpowiedniej konstrukcji tekstu. Poetyk awarii uzyskuje si poprzez wprzgnicie w tekst znakw pozaliterowych, wprowadzenie zakce formalnych oraz anarchiczne rozbicie tekstu. Bdy w strukturze wiersza uzyskiwane s poprzez: 1. Literwki (w moliwo wsypy Podgrniego zamiast sowa wyspa pojawia si wsypa); 2. Kompilacje znakw literowych, cyfrowych i graficznych (moliwo wsypy ef#g7; O tapicerze, ktry mia nieszczelne miso Podgrniego k3#u; teoria szumw teoria bankowoci Puki nfztd89ataic 6sdg9afdsnaf709 fznd709a); 3. Nagromadzenie znakw interpunkcyjnych lub graficznych (np. wielokropki oznaczajce przerwanie kontaktu czy niemono odczytania danych needle drop. Podgrniego oraz cz Apostrof dla zarzdcy w tomiku U-man i masa Bromboszcza); 4. Deformacje w zapisie sowa (wsw wtw w[arst]w Podgrni; wyjCzpoza ale jest ciezko wspoltrworzyc historie m.aszna (...) w siwetle zwzciestwa Puka); 5. Cicia sowne, czyli przenoszenie czci wyrazu do kolejnego wersu (poemat perkusyjny Podgrniego); 6. Nagromadzenie goski dwicznej r imitujcej zaburzenie przekazu (poemat perkusyjny: d r eszczu () o r ganicznego () p r ecyzja () programu; 7. Rejestracj tekstu w sposb chaotyczny (np. przypadkowe rozprzestrzenienie liter oznacza odtworzenie tylko tego, co si zachowao co mi podyktowa silnik apokryfu. Podgrniego; zapis dwukolumnowy, informujcy o pierwotnym zapisie cigym, ktry w wyniku usterki uleg wybrakowaniu); 8. Rnorodny zapis typograficzny w ramach jednego wiersza (needle drop, przestancie ju chodzi, wyczcie to wszystko. pierwsza jest Podgrniego); 9. Wprowadzanie odsyaczy w utworze, ktry czyni z niego lektur hipertekstow (Moliwo wsypy, Noc obliczeniowa Podgrniego; 10. Wczanie wyrazw obcojzycznych np. equalizer, crossfade, acid vs smile, beat, break down (poemat perkusyjny Podgrniego), pimp (pimp my ojciec goriot Podgrniego), needle

drop (needle drop. Podgrniego), noise commander (jesus is a noise commander Podgrniego), startseite abbrechen (teoria szumw teoria bankowoci Puki). Paszczyzn wspln futurystw i cyberpoetw jest rwnie kwestia obrazowania czowieka, zdominowanego przez technologie. W tekcie Od maszyny do zwierzt Czyewski nawouje do czenia si z maszynami, ktre nie tylko s wytworami czowieka, lecz przede wszystkim czci i przedueniem jego ycia: Kocha bdziemy maszyny, gdy one nasze siostry i zwierzta, bo one nasi nauczyciele i bracia, Kochamy maszyny elektryczne i nie robimy im krzywdy, Niech yje elektryczny instynkt, instynktowa sztuka zwierzt, instynkt elektryczny wszechwiata. Bruno Jasieski natomiast w Futuryzmie Polskim (bilans) manifestuje podniesienie maszyny do poziomu ideau erotycznego ludzkoci oraz podkrela zacieranie granicy pomidzy ciaem ludzkim a maszyn: Maszyna nie jest produktem czowieka jest jego nadbudow, jego nowym organem, niezbdnym mu na obecnym szczeblu rozwoju. Stosunek czowieka do maszyny jest stosunkiem organizmu do swego nowego organu. Jest ona niewolnikiem czowieka o tyle tylko, o ile niewolnikiem jego jest w wasna rka, podlegajca rozkazom jednej i tej samej centrali mzgowej. Pozbawienie tak jednej, jak i drugiej przyprawioby czowieka wspczesnego o kalectwo. Ju u Jasieskiego dopatrywa si naley ladw twierdze o cyborgizacji czowieka, ktre powrc na przeomie XX i XXI wieku. Choby Charles Johnscher w yciu okablowanym postawi pytanie o to, kim jestemy w epoce przekazu cyfrowego . Anatol Stern w wierszu Czcicielowi maszyn oznajmi: i tym maszyn jeste maszyn tylko , Adam Wayk z kolei zwrci uwag na maszyn do pisania, bdc przedueniem rki: to prawie tak jak w twojej maszynie do pisania / kiedy na skraju walca pismo wyparuje dwiki / to byoby cudem w dziecistwie kiedy zbieralimy marki / dzi klawisz kaleczy ci palce / i gos ten to gos twojej rki. Czyewski z kolei w Hymnie do maszyny mego ciaa opisuje czowieka takimi wyraeniami jak: kable do moich y, skrcony drut przewd do mego serca akumulator, dynamo-serce, elektryczne puca, magnetyczna przepono brzuszna czy elektryczne serce raz wskazujc ja-

Urszula Pawlicka

Maszyna nie jest produktem czowieka jest jego nadbudow, jego nowym organem, niezbdnym mu na obecnym szczeblu rozwoju. Stosunek czowieka do maszyny jest stosunkiem organizmu do swego nowego organu. Jest ona niewolnikiem czowieka o tyle tylko, o ile niewolnikiem jego jest w wasna rka, podlegajca rozkazom jednej i tej samej centrali mzgowej. Pozbawienie tak jednej, jak i drugiej przyprawioby czowieka wspczesnego o kalectwo

43

sno na ksztatowanie cielesnoci pod wpywem urzdze technicznych. Cyberpoeci w manifestach rwnie wskazuj na problem przebudowy czowieka, posugujc si pojciami sztucznej inteligencji oraz elektronicznych protez. W programie z 2006 roku

Kuszce jest take odnajdywanie w twrczoci pocztku XX wieku pewnych ladw literatury XXI wieku, rozwijajcej si pod wpywem nowych mediw. Neofuturyzm to urzeczenie Internetem, podczas gdy futuryzm zachwyca si radiem, pras, kinem i reklam.

ra e. Tym samym grafik odczytuje si humorystycznie jako zesanie Internetu przez Chrystusa namaszczenie i powicenie go przez samego stwrc wiata. Remiks z kolei propagowany jest przez Leszka Onaka, ktry zastosowa go

pojawiaj si twierdzenia: Ukady scalone z ludzkim ciaem. Estetyka precyzyjnej mechaniki. Zcza bio i elektro. Protezy oryginalne. Kopie lepsze od wzorw. Ta tabletka zapewni stae poczenie z systemem rzeczywistoci wirtualnej. Oderwa si od i wyrwa si z nie jest tak atwo. Gdyby chcie pozostawi ten wiat sobie, w imi innego wiata? Niekorzystny ukad zmieni? Zcza bio i elektro. Protezy oryginalne. Zespolenie tego, co biologiczne z tym, co elektroniczne niewtpliwie kojarzy si z hasami Czyewskiego o ciele mechanicznym czy dynamo-dzieciach. Wyrazistym przykadem wchonicia czowieka przez medium jest grafika Poczony Bromboszcza. Obraz odsya do kontekstu wirtualnego linie imituj kable, tworzc sie pocze z Internetem. Zaobserwowa mona take wizualizacj postaci czowieka funkcj gowy peni znak @, korpus z kolei skada si z geometrycznych linii. Obraz sieci objani mona nie tylko w aspekcie cigego bycia on-line, lecz take w kategorii labiryntu, oddajc tym samym zagubienie i dezorientacj w rzeczywistoci informatycznej. Ostatnim zagadnieniem, na ktre warto zwrci uwag, jest technika tworzenia zarwno przez futurystw, jak i cyberpoetw. W twrczoci pierwszych zdecydowanie wida inspiracj: reklam widoczn na przykad we wczaniu ogosze w obrb wiersza; kinem w formach wizualnych oraz radiem zyskujc posta graficznych zakce. Cyberpoeci bazuj natomiast na zasadzie tzw. kompozycji maszynowej (opartej na selekcji i przypadku), korzystaj z metody kolau, remiksu oraz screenu. Estetyka kolau pojawia si w artobliwych grafikach Podgrniego, ktry dodaje do gotowych ilustracji religijnych odrbny element, wprowadzajc tym samym obraz w nowy kontekst odbiorczy. Obraz wi.te jp.g przedstawia Chrystusa, zwracajcego si do ludu poprzez gest wycignitych doni Podgrni zmienia sytuacj poprzez wprowadzenie do obrazu znaku Internet Explore-

choby w utworze Microsoft upad /395/, opartego na samplach z gotowych wierszy Andrzeja Sosnowskiego. Onak zastosowa take technik screenu w wnm. Obraz jest zrzutem ekranu, ktry przedstawia zablokowanie dostpu do moliwoci obejrzenia wizualizacji wiersza Czesawa Miosza. Screen suy jako metoda wyjciowa, jest podstaw dalszych artystycznych modyfikacji twrca generuje zmiany wprowadzajc w miejsce sowa film wiersz. Zestawienie trzech tytuw Miosza Wiara, Nadzieja, Mio z informacj o ograniczeniu dostpu w twoim kraju zyskuje efekt ironiczny, aczkolwiek czytelny w swej wymowie. Pewne wtki w literaturze powracaj jak bumerang pod postaci przedrostka neo-. Oczywiste jest, e zmienia si kontekst spoeczno-kulturowy, jednak pewne idee czy metody pozostaj niezmienne. Futuryzm z Jankowskim, Jasieskim, Czyewskim, Sternem i Modoecem przywieca twrczoci cybernetycznej, ktra odnajduje w nim wiecznie yw fascynacj nowoczesnoci, technik oraz czowiekiem usytuowanym w centrum zmechanizowanego wiata. Kuszce jest take odnajdywanie w twrczoci pocztku XX wieku pewnych ladw literatury XXI wieku, rozwijajcej si pod wpywem nowych mediw. Neofuturyzm to urzeczenie Internetem, podczas gdy futuryzm zachwyca si radiem, pras, kinem i reklam. W utworze Do futurystw padaj sowa krzyczay w gazetach telefony i Paty, czyby Bruno Jasieski przewidzia iPady?
Urszula Pawlicka (1987) Doktorantka w dziedzinie literaturoznawstwa na Uniwersytecie Warmisko-Mazurskim w Olsztynie. Obronia prac magistersk na temat polskiej poezji cybernetycznej. Zamieszcza felietony na stronie Korporacji Ha!art. Naley do Fundacji Liternet. Wsppracuje z portalem literackim Niedoczytania.pl. Publikowaa m.in. w Magazynie Techstw, Czasie Kultury, artPapierze, Wakacie online, Pograniczach, Kofeinie art-zin, Antologii (on-line), Portrecie, Redzie (online) oraz w ksice Hiperteksty literackie. Literatura i nowe media (Korporacja Ha!art). Wsptworzy Sownik Gatunkw Literatury Cyfrowej (Korporacja Ha!art).

Urszula Pawlicka

44

Na czym polega praca badawcza naukowca, ktry zajmuje si np. motywem ksiyca w poezji Modej Polski? (S tacy!) Ot naukowiec taki wci jeszcze rozpoczyna swj wysiek badawczy od przewertowania kilkudziesiciu tomikw poezji z tego okresu. Cierpliwie fiszkuje kolejne pozycje, podkrela tropy lunarne, wypenia stos rewersw w bibliotekach i czytelniach tego smutnego kraju. Jeli jest cho troch sprytny, wysya tam z pewnoci swoich asystentw (a kady z nich biegnie tam z dziwnym zapaem inkasujc miesicznie gra 1500 z i mylc, e los si do niego umiechn). Prawdziwy naukowiec przez due N zajmuje si ju tylko robot koncepcyjn. Ukada ksiyce w tabelki, segreguje ksiyce melancholijne, metafizyczne i ksiyce pozbawione znacze, a efekty swojej pracy publikuje lub wygasza w formie referatu. Mona sobie wyobrazi, jak znacznie uatwiby sobie ycie, gdyby posiada elektroniczne zbiory poezji modopolskiej. Gdyby owek zamieni na laptopa, tak jak jego przodkowie zamienili drogi i trudny w eksploatacji pergamin na papier, a gsie pira na czcionki, o wiele wczeniej rezygnujc z glinianych tabliczek i pisma klinowego. Tylko e wtedy by moe okazaoby si, e cay jego wysiek jest kompletnie bezwartociowy. Bo c to za wielka naukowa umiejtno research? Uytkownicy tego typu prac rwnie z pewnoci doceniliby cyfryzacj produkcji naukowej. Choby ze wzgldu na przypisy. Czym tak naprawd jest przypis, odsyacz, jak nie linkiem? Adresem, pod ktrym mona odnale dany cytat w jego macierzystym kontekcie, porwna ze sob fragmenty, przeczyta komentarz itd. Przypis jest wynalazkiem skrojonym na miar elektronicznych rodkw przekazu, cho powsta w epoce Gutenberga. Dlatego te niezbyt pasuje do przestarzaego modelu ksiki jako przedmiotu o okrelonej liczbie zadrukowanych stron, zamknitych w dwch okadkach. Nie spenia swojej pomocniczej funkcji, jeli redaktor publikacji zechce nas prowadzi za rk, jak np. w kolejnych edycjach sygnowanych mark Biblioteki Narodowej. Bywa, e 90% tekstu na stronie zajmuje przypis. Niezbyt to wygodne,

szczeglnie, jeli przypis cignie si przez kilka stron, co zdarza si u redaktorw rozkochanych w dygresjach i estetyce nadmiaru. A sowniki, kodeksy, encyklopedie i leksykony? To wanie te pozycje ukazuj si najczciej w wymiarach urgajcych wygodzie uytkowania. A przecie ich funkcja sprowadza si do przekazywania informacji na okrelony temat. Jaka przepa dzieli funkcj search, ktra zbdzia pod strzechy wraz z powszechnym dostpem do PC-ta, od mozolnego szukania swek w ksikowej edycji sownika? Ilekro sigam po wydany przez Universitas wycznie w wersji papierowej sownik sowacko-polski (jak na razie jedyny tak obszerny sownik tego jzyka na rynku), czuj bezsiln zo. Aby dowiedzie si, co znaczy ta gupia palka, musz przekartkowa kilkadziesit stron pod liter P. Bywa, e rezygnuj na rzecz Google. Ze sownika papierowego w pracy tumacza korzystam raz na kilkadziesit poszukiwanych poj. I to wycznie dlatego, e nie mam jego wersji elektronicznej. Bo tak chcia wydawca. Jedynym powodem, dla ktrego nie mog skorzysta z cyfrowej wersji najbardziej potrzebnych mi pozycji (w pracy) i ulubionych ksiek (dla przyjemnoci) jest wanie lk polskich wydawcw. Wrd tych z pierwszej dziesitki zajmujcej si literatur, na sprzeda ksiek elektronicznych zdecydoway si jedynie: W.A.B., Muza, Prszyski i S-ka, Zysk i S-ka. W okopach witej Trjcy pozostali wydawcy z Krakowa (Znak, WL), w tym take rewolucyjna, cyberpunkowa i postpowa redakcja Ha!artu. W ofercie wydawnictwa znajduj si elektroniczne ksiki liberackie, ale brakuje cyfrowej odsony flagowych pozycji, w tym cyfrowej wersji czasopisma o tej samej nazwie. Argumenty na poparcie tego anachronizmu powracaj wci te same. Nie wydajemy wersji elektronicznych, bo atwo je zdefraudowa, skopiowa i splagiatowa. Zabezpieczenia? Mona je zama. Dlatego najwikszym, faktycznym

Arkadiusz Wierzba

45

wydawc literatury piknej i uytkowej pozostaje serwis chomikuj.pl, ktry peni rwnie funkcj biblioteki publicznej, co susznie zauway ju redaktor serwisu swiatczytnikow.pl na konferencji powiconej ebookom podczas tegorocznych Warszawskich Targw Ksiki. Z lku przed jawnym piractwem wydawnictwa wspieraj piractwo podziemne. Istnienie serwisu kolportujcego nielegalne ebooki nie moe by oczywicie argumentem za digitalizacj zasobw polskich ksigar. A jednak trudno zaprzeczy, e jest to efekt nieyciowej zupenie polityki wydawniczej firm z tej brany. W USA, gdzie rzdy sprawuje serwis amazon.com, mona sprzedawa wicej ksiek elektronicznych ni papierowych (liczc cznie edycje paperback i hardcover), mimo piractwa. Ale Polska to kraj niereformowalnych zodziei. Naprawd?

po literkach. Wybr czytnikw na rynku midzynarodowym ogromny. Od Kindle (dostpnego ju w kilku wersjach), przez jego rne chisko-tajwaskie klony, a po polskie edycje iRiver oraz (podupade nieco) eClicto (o tabletach nie wspominajc). Czytniki s coraz bardziej sexy, wic podanie i zainteresowanie budzi zaczyna take ksika, a waciwie to, co o ksice stanowi, czyli content. Nie zauwaaj tego tylko polscy wydawcy, ktrych zadowala dystrybucyjny potencja katakumb, czyli nakady w ilociach ladowych. Dlatego symbolem aktywnoci i wyobrani promocyjnej polskich bibliofili pozostaje akcja Ksika i Ra. W ramach tej zabawy dooybym jeszcze paragon na pergaminie. W hodzie dla tradycji.

Ostatni argument, koronny: podatek VAT. Ksika elekW zestawie najczstszych argumentw pojawia si oczytroniczna nie jest ksik w wietle polskiej ordynacji wicie: nie da si lub jego agodniejsza wersja: da si, podatkowej. Jest usug, a wic nie dotycz jej preferenale to bardzo trudne. Na wspomnianej ju tutaj konfecyjne stawki VAT-u na ksiki (ktre i tak wzrosy z 0% do rencji argument ten przywoa przedstawiciel wydawnic5%) 23% kwoty z okadki wdruje do wsplnej kasy. twa W.A.B., ktre akurat znajduje si w elitarnym gronie Problem w tym, e ten podatek, nawet przy uwzgldwydawcw ksiek elektronicznych. nieniu najwyszej stawki, stanowi zniDla kadego uytkownika edytora tekkom cz ceny dla uytkownika koNie wydajemy wersji elektrostu, programisty, webmastera, czy cowego. Wikszo pochaniaj koszty nicznych, bo atwo je zdefrauamatora-hobbysty, ktry zna podstawy dystrybucji, czyli ksigarnie. Wedug dowa, skopiowa i splagiatojzyka HTML, wie czym jest XML i CSS, oblicze Gazety Wyborczej (wydanie tego typu wypowiedzi brzmi wrcz z 30 maja 2011 r.), a 20-25 z z papiewa. Zabezpieczenia? Mona oburzajco. Jakby kto prbowa uzarowej powieci dostpnej za 40 z to je zama. Dlatego najwiksadni i wytumaczy swoje nieuctwo zysk firm kolportujcych. Konkretny szym, faktycznym wydawc lub brak elementarnego przygotowaprzykad: esej Umberta Eco Nie myl, literatury piknej i uytkowej nia do rozmowy o tej wanie brane ksiki znikn, wydawnictwo W.Apozostaje serwis chomikuj. y. Bowiem stworzenie ksiki elek.B., 2010 rok. Wersja w twardej oprapl, ktry peni rwnie funktronicznej, jeli posiada si ju tekst wie, uwaga!, jest o 33 grosze tasza cj biblioteki publicznej [...] w wersji cyfrowej, przy wykorzystaniu od wersji elektronicznej, dostpnej darmowego, legalnego i banalnego w ksigarni eClicto, cho koszty dysw obsudze oprogramowania zajmuje nie wicej kilkatrybucji ebooka s praktycznie znikome. Jak to moliwe? dziesit sekund i jest o wiele prostsze ni skad do druPono wszystkiemu winny jest wanie VAT. Tylko, e 23% ku. Zarwno w formacie EPUB (promowanym np. przez od 40 z to raptem ceny. Gdzie reszta? Odpowiedzi ze pierwsz polsk ksigarni zintegrowan z czytnikiem, strony wydawnictwa raczej si nie spodziewam. W spraczyli ksigarni eClicto), jak i PRC lub MOBI (standard wie Eco pisaem do nich zreszt z pretensjami, bo zamapreferowany przez ksigarni amazon.com). Da si. rzya mi si ta ksieczka wanie w cyfrowej postaci, ale nie zamierzaem za ni da 40 zotych. Pytaem, czemu C jednak, e si da, jeli nikt nie czyta? odpowiadaj to jest tak strasznie drogie? Do tej pory nie uzyskaem wydawcy, jak nikt inny zatroskani o poziom czytelnictwa komentarza wydawcy w tej sprawie. Polityka cenowa w Polsce. I zamykaj spraw digitalizacji rynku ksiki, wydawnictw i dystrybutorw, chrem narzekajcych na jakby nie zauwayli, e po raz pierwszy w brany elektroskandaliczny poziom czytelnictwa, to zreszt temat na niki uytkowej pojawiy si gadety skrojone bezporedodrbne, solidne ojenie po gowie. nio na potrzeby czytelnika, a tym samym promujce czytelnictwo ksiek i prasy. Po raz pierwszy gadeciarstwo Wszystkie uwagi o rynku ksiki odnosz si w rwnym wspiera tak szlachetn praktyk, jak wodzenie wzrokiem stopniu do czasopism, dla ktrych internet powinien by

Arkadiusz Wierzba

46

przecie naturalnym kanaem dystrybucji. Tymczasem z prasy wielkonakadowej jedynie tygodniki Polityka i Newsweek konsekwentnie rozwijaj si w tym kierunku. Znacznie szybciej proces ten przebiega w brany czasopism kulturalnych, cho i tu wiele jeszcze zostao do zrobienia. Z jednej strony mamy dwutygodnik.com, ktry oferuje swoim czytelnikom darmow wersj EPUB, z drugiej, na chybi trafi, Lamp, ktra nie oferuje adnej wersji, i wreszcie z trzeciej: off-czasopisma w rodzaju Pana Slawisty, ktry zachowuje w wersji PDF czterokolumnowy ukad strony, kompletnie nieuyteczny w czytaniu na laptopie lub czytniku kolumny peniy przecie dawniej cile praktyczn funkcj: umoliwiay wygodn lektur niewygodnie wydawanej prasy. Jak peni funkcj w czasopimie internetowym? Estetyczn, cho utrudnia to znacznie ich lektur. Wspomniany periodyk nie jest tutaj adnym wyjtkiem. * W moim niewielkim pokoiku trzy szwedzkie regay z marnych pfabrykatw z trudem mieciy uzbierane przez lata ksiki. Pki zapaday si coraz gbiej, a cieniutkie listewki nocnym skrzypieniem zapowiaday zbliajc si katastrof. Mogem kupi nowy rega albo sprzeda cz ksiek. Opcja numer dwa wydawaa si korzystniejsza, bo ostatnie wakacje mocno nadwyryy skromny budet. Przez lata yem w przekonaniu, e moje pki dwigaj cakiem suszn ilo zamroonego kapitau jak papiery wartociowe lub biuteria. Przetrzewiaem dopiero w antykwariacie przy Pijarskiej w Krakowie, gdy odmwiono mi przyjcia kompletu powieci modnego przecie ostatnio Houllebecqa ze sowami: Nie jestemy zainteresowani. Wtedy i ja straciem nagle zainteresowanie papierem, tym bardziej e ju od kilku miesicy czytaem niemal wycznie na otrzymanym w prezencie Kindlu. Postanowiem pozby si wszystkich ksiek, niezalenie od tego, czy posiadam je w wersji cyfrowej, sprzedajc je partiami na aukcjach, na ktrych pozwalaem sobie na luksus dyktowania niskich cen (a nawet urzdzajc w doborowym gronie domow licytacj opart na zasadzie kto da mniej) lub po prostu rozdajc caymi partiami. Nie robiem adnych wyjtkw. Zastrzegem sobie tylko jeden warunek: ksiki mona sprzeda lub podarowa, byleby nie trafiy do adnej biblioteki publicznej. Obiekty tego typu przez cae studia omijaem z daleka (gdy tylko mogem). Za osobisty yciowy sukces uwaam fakt, e nie splamiem si nigdy wizyt w czytelni Jagiellonki

miejscu ponurym, nieludzkim, penym przedziwnych postaci rodem z koszmarw Lovecrafta (czyli tzw. Ryboludzi), ktrych zadaniem bya baczna obserwacja skarbca kultury polskiej. Biblioteki nie day mi wyksztacenia. Biblioteki day mi w ko wypenianiem rewersw, kserem po bandyckich cenach (20 groszy za A4 na Rajskiej w Krakowie, 1 z za stron skanu!), kolejkami i klimatem intelektualnego kochozu, ktrego szczerze nie znosz po epizodzie edukacji w klasztorze (a dziao si to jeszcze w szkole redniej). Krtko mwic: pozbyem si papieru radykalnie, w cigu kilku dni, zachowujc jednak elementarny szacunek do artefaktw, za ktre jeszcze kiedy dabym si pokroi. Dlatego ksiki te trafiy w wikszoci do elitarnego grona znajomych, ktrych nie przekonuje wizja nadcigajcych nieuchronnie zmian (poczekajcie, a Amazon otworzy polski Kindle Store!) i ktrzy wci lubi wieczorem spojrze na regay wypenione kultur w wersji analogowej. Nie mam najmniejszej wtpliwoci, e rynek ksiki elektronicznej w Polsce lada moment eksploduje, mimo niesamowitego oporu wydawcw. Tak dzieje si ju w Stanach, powoli rwnie w Europie. Adwokaci na salach sdowych w Krakowie pono masowo ju korzystaj z czytnika Kindle, by sprawnie zarzdza treci kodeksw i ustaw. W tramwajach krakowskich nadal natomiast krluje papier, a widok czytnika powoduje niezdrow ekscytacj. Ale to te kwestia czasu. Wydarzenia w rodzaju upadku PIW-u, przeciwko ktremu mona byo sobie zaprotestowa na facebooku, podziaaj by moe orzewiajco na ca bran. Pki co trzeba zacisn zby. I czeka, przegldajc cierpliwie legalne i nielegalne zasoby sieciowe, tworzc samodzielnie praswki z kanaw RSS lub skanujc zbiory prywatne. Na razie papier w Polsce trzyma si mocno. Autor tekstu nie pobiera wynagrodzenia od firmy Amazon.
Arkadiusz Wierzba (1985) Student polonistyki, tumacz jzyka czeskiego i sowackiego (przygotowuje do druku przekad powieci Szaman Egona Bondyego), recenzent, wsptwrca serwisu hrabal.pl, inwalida notorycznie szykanowany przez polskie pastwo i NFZ. Publikowa m.in. w Znaku, Dekadzie Literackiej, Wielogosie, Witrynie Czasopism. Mieszka w Pradze.

Arkadiusz Wierzba

47

50

51

52

53