DEKLARACJA UPADKU DEMOKRACJI W CHILE 23 sierpnia 1973

Poniszy dokument jest kompletnym tekstem uchway Kongresu Narodowego Chile, zatwierdzonym znaczc wikszoci gosw, dnia 23 sierpnia 1973 roku. W tym dokumencie zostaj wymienione pogwacenia Konstytucji i innych praw przez marksistowski rzd prezydenta Allende oraz uchwala si, z przyczyny braku konstytucyjnej procedury "impeachmentu", "przedstawienie" tego "powanego przekroczenia porzdku konstytucyjnego i prawnego Republiki", wrd innych organizmw pastwowych, take Siom Zbrojnym. Rwnie uchwala si "zakomunikowanie im, i z uwagi na ich funkcje, przysig zachowania wiernoci Konstytucji i innych praw, (...) naley do nich pooenie natychmiastowego kresu wszystkim wspomnianym okolicznociom jakie naruszaj Konstytucj i inne prawa". Po tym apelu izby niszej chilijskiego Parlamentu o "natychmiastowe dziaanie", chilijskie Siy Zbrojne, dowodzone wwczas przez generaa Augusto Pinocheta, dnia 11 wrzenia 1973, czyli zaledwie 18 dni pniej, przystpiy do usunicia urzdujcego prezydenta [Salvadore Allende] amicego konstytucj. Mona tu przytoczy sowa Benjamina Franklina: "bunt przeciwko tyranowi jest obowizkiem wobec Boga".

UCHWAA
Uwzgldniajc, e:

1. Gwnym warunkiem do zaistnienia pastwa prawa jest wypenianie przez Wadze Pastwowe zobowiza wyznaczonych im przez Konstytucj i obowizujce prawa, przy penym poszanowaniu wobec podstaw wzajemnej niezawisoci jak posiadaj, oraz e wszyscy mieszkacy kraju mog cieszy si podstawowymi prawami i gwarancjami, ktre zapewnia im Konstytucja;

2. Godzenie w wymiar sprawiedliwoci pastwa chilijskiego ktry, jako spucizna narodu, od lat ksztatowany by na fundamentalnej zasadzie wspistnienia, jest niszczeniem nie tylko kulturalnego i moralnego narodowego dziedzictwa ale te w praktyce zaprzeczeniem jakiejkolwiek moliwoci ycia w demokracji;

3. Wartociami i zasadami s te, ktre wyraone zostay w Konstytucji Pastwa, ktra, na podstawie artykuu numer 2, dowodzi, i suwerenno tkwi zasadniczo w Narodzie i e Organy Pastwowe nie mog sprawowa wadzy w zakresie

wikszym ni t do ktrej zostay wydelegowane przez Nard, oraz, wnioskujc z artykuu numer 3, i rzd ktry przypisuje sobie prawa do ktrych Nard go nie upowani, naraa si na bunt;

4. Obecny Prezydent Republiki zosta wybrany przez Zgromadzenie Narodowe zaakceptowawszy konstytucyjne gwarancje demokratyczne, ktra to akceptacja szczeglnie miaa na celu podporzdkowanie dziaa jego Rzdu podstawom i zasadom pastwa prawa, a ktre on sam uroczycie zobowiza si szanowa;

5. Jest faktem, i obecny Rzd Republiki od samego pocztku swego istnienia stara si usilnie przej cakowit wadz, wyranie zamierzajc podda wszystkich obywateli najcilejszej kontroli gospodarczej i politycznej ze strony Pastwa i tym samym ustanowi system totalitarny, cakowicie sprzeczny z reprezentacyjnym systemem demokratycznym ustanowionym w Konstytucji;

6. Aby osign ten cel Rzd nie poprzesta na przypadkowym amaniu Konstytucji i innych praw, ale uczyni z tego trway system podobnych zachowa, dochodzc do skrajnoci w postaci nie uznawania uprawnie pozostaych Organw Pastwa, notorycznie amic gwarancje jakie Konstytucja zapewnia wszystkim mieszkacom Republiki i pozwalajc oraz popierajc tworzenie si rwnolegych i bezprawnych wadz, ktre stanowi bardzo powane niebezpieczestwo dla Narodu, w zwizku z czym zniszczono podstawowe elementy instytucjonalne pastwa prawa;

7. Rzd popeni nastpujce wykroczenia wobec Wadzy Ustawodawczej jak jest Zgromadzenie Narodowe:

a) Bezprawnie odebra Zgromadzeniu Narodowemu jego gwn funkcj, ktr jest ustanawianie praw, podejmujc szereg krokw o duym znaczeniu dla ycia gospodarczego i spoecznego kraju, bdcych bezdyskusyjnie kwestiami prawnymi, poprzez narzucone bezprawnie rodki przymusu lub poprzez proste administracyjne decyzje opierajce si na "legalnych moliwociach". Zaznaczano przy tym, i wszystko to czyniono ze wiadomym i jawnym zamiarem zmiany struktur kraju, w ramach obowizujcego ustawodawstwa, wycznie z woli Wadzy Wykonawczej a z cakowitym pominiciem Wadzy Ustawodawczej;

b) Niezmiennie lekceway funkcje kontrolne Zgromadzenia Narodowego, pozbawiajc go podlegych mu rzeczywistych uprawnie stawiania w stan oskarenia Ministrw amicych Konstytucj i inne prawa, tudzie popeniajcych inne przestpstwa lub naduycia wyszczeglnione w Ustawie Zasadniczej;

c) Dochodzc w kocu do sprawy szczeglnej wagi: zlekceway powan funkcj Zgromadzenia Narodowego jako Wadzy Ustawodawczej, odmawiajc realizacji reformy konstytucyjnej w zakresie trzech dziedzin gospodarczych, uchwalonej w cisej zgodnoci z normami zawartymi w Konstytucji;

8. Rzd popeni nastpujce wykroczenia wobec Wadzy Sdowniczej:

a) W celu zniszczenia autorytetu Wadzy Sdowniczej i podwaenia jej niezawisoci, przewodzi habicej kampanii obelg i oszczerstw przeciw Sdowi Najwyszemu oraz popiera bardzo powane ataki na sdziw i ich autorytet;

b) Lekceway dziaania wymiaru sprawiedliwoci w przypadkach przestpcw nalecych do stronnictw i grup zwizanych bd zblionych do Rzdu, czy to za pomoc bezprawnych uaskawie czy te poprzez wiadome nieegzekwowanie nakazw aresztowania;

c) Pogwaci prawo i zlekceway fundamenty rozdziau Wadz nie wykonujc tych sdowych orzecze i decyzji, ktre przeciwstawiay si jego celom oraz, wobec

oskare jakie wysun z tego powodu Sd Najwyszy, Prezydent Republiki posun si do niesychanej skrajnoci, przypisujc sobie prawo stanowienia "oceny" sdowych wyrokw i decydowania kiedy maj by one wykonane;

9. W sprawach dotyczcych Najwyszej Izby Kontroli Republiki - autonomicznego Organu kontroli, istotnego dla utrzymania porzdku administracyjnego - Rzd systematycznie ama te orzeczenia i dziaania, jakie dotyczyy bezprawnych poczyna Wadzy Wykonawczej lub jednostek jej podlegych;

10. Wrd permanentnych wykrocze Rzdu przeciwko podstawowym gwarancjom i prawom ustanowionym w Konstytucji mona wyodrbni nastpujce:

a) Naruszy podstawow rwno wobec prawa poprzez fanatyczn i nienawistn dyskryminacj w ramach pomocy, jakiej jako Organ Wadzy winien udziela by chroni ycie, prawa i wasno obywateli, w czasie gdy sprawowa dziaalno zwizan z podstawowymi problemami spoecznymi, m.in. ywieniowymi, tak jak i w wielu innych aspektach. Naley mie na uwadze fakt, i sam Prezydent Republiki stworzy z tych dyskryminacji regu, ogaszajc od samego pocztku swego urzdowania, e nie uwaa si za Prezydenta wszystkich Chilijczykw.

b) Ugodzi powanie w wolno sowa, dokonujc wszelkiego rodzaju presji ekonomicznych wobec mediw nie bdcych bezwzgldnymi zwolennikami Rzdu; zamykajc tak gazety codzienne jak i rozgonie radiowe, zarzucajc tym ostatnim, e nadaj "nielegalnie"; z pogwaceniem prawa wtrcajc do wizienia dziennikarzy opozycji; uciekajc si do podstpnych procederw by ustanowi monopol informacyjny; otwarcie naruszajc rozporzdzenia prawne ktrym powinna by podporzdkowana Publiczna Telewizja przez przekazanie kierownictwa nad ni funkcjonariuszowi nie mianowanemu przez Senat i czynic z niej narzdzie fanatycznej propagandy oraz zniesawiania przeciwnikw politycznych;

c) Naruszy podstaw autonomii Uniwersytetw i prawo, jakie im przyznaje Konstytucja, do zakadania i utrzymywania stacji telewizyjnych, popierajc uzurpacj Kanau 9 Uniwersytetu Chilijskiego, przemoc i nielegalnymi zatrzymaniami atakujc Kana 6 tego Uniwersytetu oraz utrudniajc rozpowszechnianie w innych prowincjach kraju Kanau Uniwersytetu Katolickiego Chile;

d) Utrudnia, uniemoliwia a czasami hamowa przy uyciu siy wyraanie przez obywateli nie bdcych zwolennikami reimu prawa do swobodnych zgromadze, podczas gdy stale zezwala aby organizoway si, czstokro uzbrojone, grupy nie podporzdkowujce si odpowiednim przepisom, ktre kontroloway ulice i drogi w celu zastraszania ludnoci;

e) Ugodzi w swobod nauczania, wprowadzajc w sposb bezprawny, za pomoc nielegalnego tzw. "Dekretu o Demokratyzacji Nauki", program owiatowy majcy na celu marksistowsk indoktrynacj;

f) Systematycznie narusza konstytucyjne gwarancje wasnoci, popierajc bd zezwalajc na ponad 1500 nielegalnych "zagarni" posiadoci ziemskich oraz setek jednostek przemysowych i handlowych, by je nastpnie zarekwirowa lub bezprawnie kontrolowa i w ten sposb, poprzez grabie, ustanowi pastwow kontrol nad gospodark, co stao si jednym z decydujcych powodw spadku produkcji, przerw w dostawach, czarnego rynku i dawicej podwyki kosztw ycia codziennego, ruiny skarbu narodowego Pastwa i, generalnie, kryzysu gospodarczego ktry ogarn cay kraj i zagraa minimalnemu dobrobytowi rodzin oraz powanie zagraa narodowemu bezpieczestwu;

g) Dopuci si wielu bezprawnych aresztowa z powodw politycznych, poza ju wspomnianymi dotyczcymi dziennikarzy, i tolerowa fakt, i ofiary w wielu przypadkach poddawane byy torturom i biczowaniu;

h) Nie uznawa praw robotnikw i ich organizacji zwizkowych i zawodowych poddajc je, jak w przypadku El Teniente [1] czy Zwizku Transportowcw, nielegalnym metodom represji;

i) Zerwa zawarte wczeniej zobowizania by zadouczyni niesusznie przeladowanym pracownikom z firm takich jak Sumar, Helvetia, Bank Centralny, El Teniente czy Chuquicamata; kontynuowa polityczn samowol celowo naruszajc postanowienia prawne Reformy Agrarnej i zmuszajc chopw do nacjonalizacji gospodarstw; zakaza zagwarantowanej konstytucyjnie aktywnoci zwizkowej robotnikom, ostatecznie doprowadzajc do upadku wolno zwizkow poprzez organizacj rwnolegych, upolitycznionych organizacji robotniczych;

j) Powanie naruszy konstytucyjn gwarancj swobodnego wyjazdu z kraju ustanawiajc regulacje nie ujte w adnym z obowizujcych praw;

11. Potnie przyczynia si do upadoci pastwa prawa, z powodu tworzenia si i dziaalnoci, dziki rzdowej inspiracji i ochronie, szeregu organizacji ktre podburzaj porzdek konstytucyjny, poniewa sprawuj wadz, jakiej ani Konstytucja ani inne prawa im nie przyznaj. Wyrane naruszenie artykuu numer 106 stanowi istnienie wszystkich organizacji typu "Bojwki Gminne", "Rady Chopskie", "Komitety Nadzoru", "JAP-y" [2] etc., wyznaczonych do tworzenia bdnie nazwanej "Wadzy Ludowej", ktrej celem jest zastpienie Wadz prawnie ustanowionych i suenie jako podstawa do dyktatury totalitarnej. Do powyszych faktw Prezydent Republiki przyzna si publicznie w swym ostatnim ordziu prezydenckim, podobnie jak uczynili to stratedzy i media rzdowe;

12. W upadoci pastwa prawa szczeglne znaczenie ma tworzenie i rozwj, przy poparciu Rzdu, uzbrojonych grup ktre, poza godzeniem w bezpieczestwo osb i ich praw oraz w wewntrzny pokj narodowy, s rwnie skierowane do stawiania oporu Siom Zbrojnym. Take szczegln wag ma fakt, i uniemoliwia si Korpusowi Karabinierw [3] sprawowanie jego podstawowych funkcji wobec przestpczych zaj dokonywanych przez wierne Rzdowi ugrupowania stosujce przemoc. Ze wzgldu na bardzo powane znaczenie nie mona przemilcze publicznych i nagminnych usiowa by uy Siy Zbrojne i Korpus Karabinierw do celw partyzanckich, zniszczy ich hierarchi instytucyjn a take inwigilowa politycznie ich kadry;

13. W momencie tworzenia si obecnego Ministerstwa, przy udziale wysokich rang czonkw Si Zbrojnych i Korpusu Karabinierw, pan Prezydent Republiki okreli je jako bdce "od spraw bezpieczestwa narodowego" i wyznaczy mu podstawowe zadania "ustanowienia porzdku publicznego". Mona to rozwaa jedynie w kontekcie przywrcenia penej praworzdnoci w oparciu o normy konstytucyjne i prawne, jakie formuj porzdek instytucjonalny Republiki;

14. Siy Zbrojne i Korpus Karabinierw s i powinny stanowi naturaln gwarancj dla wszystkich Chilijczykw, a nie wycznie dla wybranej grupy Narodu lub pewnej politycznej opcji. Wobec tego Rzd nie moe wykorzystywa ich uczestnictwa [we Wadzach Wykonawczych] jako pretekstu do ukrywania okrelonej, stronniczej polityki mniejszociowej. Ich obecno powinna by skierowana ku przywrceniu penego adu konstytucyjnego i prawnego oraz demokratycznej koegzystencji, ktra jest dla Chile niezbdna by zagwarantowa stabilno instytucjonaln, pokj spoeczny, bezpieczestwo i rozwj;

15. Ostatecznie, wypeniajc uprawnienia przypisane mu przez Konstytucj, na podstawie artykuu numer 39 Konstytucji Republiki Chile,

KONGRES NARODOWY UCHWALA:

Po pierwsze: Przedstawienie Prezydentowi Republiki i panom Ministrom Stanu oraz czonkom Si Zbrojnych [4] i Korpusu Karabinierw, e doszo do powanego przekroczenia porzdku konstytucyjnego i prawnego Republiki, ktre zostay opisane w punktach od 5 do 12 niniejszej Uchway;

Po drugie: Zakomunikowanie im w ten sposb, i z uwagi na ich funkcj, przysig zachowania wiernoci Konstytucji i innych praw oraz, w przypadku wspomnianych panw Ministrw, z uwagi na charakter instytucji ktrych s wysokimi urzdnikami i Tego, Ktrego imi zostao przywoane przez nich w chwili zaprzysienia , naley do nich pooenie natychmiastowego kresu wszystkim wspomnianym okolicznociom jakie naruszaj Konstytucj i inne prawa, w celu skierowania dziaalnoci rzdowej na waciwe tory prawne, zapewnienia porzdku konstytucyjnego naszej Ojczynie i podstawowych zasad demokratycznej koegzystencji wrd Chilijczykw;

Po trzecie: Zadeklarowanie, e wypadku wykonania powyszego obecno wyej wspomnianych Ministrw w Rzdzie byaby wartociowo znaczca dla Republiki. W przeciwnym wypadku powanie skompromitowaliby charakter narodowy i profesjonalizm Si Zbrojnych i Korpusu Karabinierw, naruszajc otwarcie artyku numer 22 Konstytucji i podwaajc presti swych instytucji;

Po czwarte: Przekazanie niniejszej Uchway Prezydentowi Republiki oraz panom Ministrom Finansw, Obrony Narodowej, Transportu i Robt Publicznych, Ziemi i Kolonizacji.

Tumaczyli: Kamila i Maciej Turowscy