You are on page 1of 8

FORMY UCZESTNICTWA OBYWATELI W YCIU PUBLICZNYM

Stowarzyszenia
Stowarzyszenie - jest dobrowolnym, samorzdnym, trwaym zrzeszeniem o celach niezarobkowych, samodzielnie okrelajcym swoje cele, programy dziaania i struktury organizacyjne oraz uchwalajcym akty wewntrzne dotyczce jego dziaalnoci.

Cechy stowarzysze DOBROWOLNO oznacza swobod tworzenia, likwidacji, wstpowania i wystpowania, ograniczon tylko przepisami prawa. SAMORZDNO oznacza samodzielne decydowanie o celach, programach, strukturach, metodach dziaania oraz zarzdzania swoimi sprawami na podstawie wasnych uchwa. TRWAO odnosi si do celw i organizacji. NIEZAROBKOWY charakter oznacza, e dziaalno stowarzyszenia przynoszca dochd moe suy wycznie realizacji celw statutowych i nie moe by celem gwnym dziaalnoci, ani rdem korzyci materialnych dla czonkw. Majtek stowarzysze powstaje przede wszystkim ze skadek czonkowskich, darowizn, dochodw z wasnej dziaalnoci, ofiarnoci publicznej oraz dotacji.

Funkcje stowarzysze Umoliwiaj obywatelom, na rwnych prawach, branie czynnego udziau w yciu publicznym dla realizacji indywidualnych zainteresowa i zaspokajania potrzeb. Daj moliwo wypowiadania si w sprawach publicznych. Promuj okrelone idee i wartoci. Ucz pragmatycznego dziaania. Wyzwalaj inicjatyw i kreatywno. Umoliwiaj modym ludziom zdobycie dowiadczenia niezbdnego i przydatnego w pracy zawodowej czy dalszej dziaalnoci spoecznej. Przyczyniaj si do ksztatowania wizi rodowiskowej. Staj si grupami interesu (nacisku); wywieraj wpyw na polityk pastwa, ksztatuj opini publiczn.

FORMY UCZESTNICTWA OBYWATELI W YCIU PUBLICZNYM


Stowarzyszenia

Rodzaje i przykady stowarzysze

STOWARZYSZENIA WYSZEJ UYTECZNOCI Polski Komitet Pomocy Spoecznej STOWARZYSZENIA WYZNANIOWE Polskie Towarzystwo Ewangelickie STOWARZYSZENIA NARODOWOCIOWE Towarzystwo Spoeczno Kulturalne Niemcw STOWARZYSZENIA REGIONALNE Towarzystwo Mionikw Ziemi Mieszkowickiej STOWARZYSZENIA ZAWODOWE Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich STOWARZYSZENIA TWRCZE Zwizek Artystw Scen Polskich STOWARZYSZENIA NAUKOWE Polskie Towarzystwo Socjologiczne STOWARZYSZENIA KULTURALNO OWIATOWE Polska Federacja Dyskusyjnych Klubw Filmowych STOWARZYSZENIA SPORTOWE Polski Zwizek Piki Nonej STOWARZYSZENIA ZAINTERESOWA Federacja Klubw Szaradzistw STOWARZYSZENIA EMERYTW, INWALIDW I KOMBATANTW Polski Zwizek Emerytw, Inwalidw i Rencistw STOWARZYSZENIA MODZIEOWE Zwizek Harcerstwa Polskiego STOWARZYSZENIA STUDENCKIE Zrzeszenie Studentw Polskich STOWARZYSZENIA KOBIECE Liga Kobiet Polskich

FORMY UCZESTNICTWA OBYWATELI W YCIU PUBLICZNYM


Prawne warunki funkcjonowania stowarzysze w Polsce Tworzenie i funkcjonowanie stowarzysze
Stowarzyszenie moe zaoy co najmniej 15 osb, ktre w tym celu uchwal statut stowarzyszenia i wybior komitet zaoycielski. Wniosek o rejestracj stowarzyszenia naley zoy do sdu okrgowego waciwego dla miejsca siedziby stowarzyszenia. Do wniosku o rejestracj naley doczy nastpujce zaczniki: statut, list zaoycieli, zawierajc imiona i nazwiska, dat i miejsce urodzenia, miejsce zamieszkania oraz wasnorczne podpisy zaoycieli, protok z wyboru komitetu zaoycielskiego, informacje o adresie tymczasowej siedziby stowarzyszenia. STATUT Statut stowarzyszenia musi okrela: 1) nazw stowarzyszenia, odrniajc je od innych stowarzysze, organizacji lub instytucji, 2) teren dziaania i siedzib stowarzyszenia, 3) cele i sposoby ich realizacji, 4) sposb nabywania i utraty czonkostwa, przyczyny utraty czonkostwa oraz prawa i obowizki czonkw, 5) wadze stowarzyszenia, tryb dokonywania ich wyboru, uzupeniania skadu oraz ich kompetencje, 6) sposb reprezentowania stowarzyszenia oraz zacigania zobowiza majtkowych, a take warunki wanoci jego uchwa, 7) sposb uzyskiwania rodkw finansowych oraz ustanawiania skadek czonkowskich, 8) zasady dokonywania zmian statutu, 9) sposb rozwizania si stowarzyszenia. Sd rejestrowy przed wydaniem postanowienia o zarejestrowaniu stowarzyszenia, jeeli uzna za niezbdne dokonanie dodatkowych ustale, wyznacza w tym celu posiedzenie wyjaniajce, na ktre wzywa uczestnikw postpowania. Jeeli stowarzyszenie nie spenia warunkw okrelonych w ustawie sd odmawia jego zarejestrowania. Z kolei postanowienie o zarejestrowaniu wydaje po stwierdzeniu, e statut stowarzyszenia jest zgodny z przepisami prawa i zaoyciele speniaj wymagania okrelone ustaw. Stowarzyszenie uzyskuje osobowo prawn i moe rozpocz dziaalno z chwil wpisania do Krajowego Rejestru Sdowego.

FORMY UCZESTNICTWA OBYWATELI W YCIU PUBLICZNYM


Prawne warunki funkcjonowania stowarzysze w Polsce
Uproszczon form stowarzyszenia jest stowarzyszenie zwyke. Mog je zaoy co najmniej 3 osoby, ktre w tym celu uchwal regulamin dziaalnoci, okrelajcy w szczeglnoci nazw, cel, teren i rodki dziaania, siedzib oraz przedstawiciela reprezentujcego stowarzyszenie. Zakadajc stowarzyszenie zwyke wystarczy, jeeli jego zaoyciele poinformuj na pimie waciwy ze wzgldu na przysz siedzib stowarzyszenia, organ nadzorujcy, podajc dane okrelone powyej. Sd rejestrowy, na wniosek organu nadzorujcego lub prokuratora, moe zakaza zaoenia stowarzyszenia zwykego, w razie gdy jego regulamin dziaalnoci jest sprzeczny z przepisami prawa lub zaoyciele nie speniaj wymaga okrelonych ustaw. Sytuacja prawna stowarzysze zwykych jest znacznie gorsza od stowarzysze. Stowarzyszenia zwyke nie mog: powoywa terenowych jednostek organizacyjnych, czy si w zwizki stowarzysze, zrzesza osb prawnych, prowadzi dziaalnoci gospodarczej, przyjmowa darowizn, spadkw i zapisw oraz otrzymywa dotacji, a take korzysta z ofiarnoci publicznej. Stowarzyszenia zwyke nie posiadaj rwnie osobowoci prawnej, co np. pozbawia je moliwoci otwarcia konta w banku, zawarcia na wasny rachunek umowy najmu lokalu czy wynajcia sali.

Nadzr nad dziaalnoci stowarzysze


Nadzr nad dziaalnoci stowarzysze oraz stowarzysze zwykych ustawa przyznaa dwm podmiotom: wojewodzie waciwemu ze wzgldu na siedzib stowarzyszenia (w zakresie nad dziaalnoci stowarzysze jednostek samorzdu terytorialnego), starocie waciwemu ze wzgldu na siedzib stowarzyszenia (w zakresie nadzoru nad wszystkimi innymi stowarzyszeniami). Organom nadzorujcym ustawa przyznaa dwa generalne uprawnienia: dania dostarczenia przez zarzd stowarzyszenia, w wyznaczonym terminie, odpisw uchwa walnego zebrania czonkw (zebrania delegatw) oraz dania od wadz stowarzyszenia niezbdnych wyjanie. Realizacja tych uprawnie zostaa zabezpieczona sankcj. Jeeli organ nadzoru stwierdzi, e dziaalno stowarzyszenia jest nielegalna (niezgodna z prawem) lub narusza postanowienia statutu, w zalenoci od rodzaju i stopnia stwierdzonych nieprawidowoci moe wystpi o ich usunicie w okrelonym terminie, udzieli wadzom stowarzyszenia ostrzeenia lub te wystpi do sdu o zastosowanie dostpnych mu rodkw. Sd, na wniosek uprawnionego podmiotu, moe: a) udzieli upomnienia wadzom stowarzyszenia, b) uchyli niezgodn z prawem lub statutem uchwa stowarzyszenia, c) rozwiza stowarzyszenie, jeeli zachodz okrelone przesanki. Stowarzyszenie moe ulec likwidacji w dwch przypadkach: na podstawie wasnej uchway oraz w razie rozwizania przez sd.

FORMY UCZESTNICTWA OBYWATELI W YCIU PUBLICZNYM


Prawne warunki funkcjonowania stowarzysze w Polsce

Stowarzyszenia o statusie specjalnym Prawo o stowarzyszeniach w art. 7 ust. 1 pkt. 1 zastrzega, e przepisom ustawy nie podlegaj organizacje spoeczne dziaajce na podstawie odrbnych ustaw lub umw midzynarodowych, ktrych Rzeczypospolita Polska jest stron. W ten sposb ustawodawca stworzy moliwo powstawania i dziaania zrzesze, ktrych cechy odpowiadaj cechom stowarzysze, funkcjonujcych na innych podstawach prawnych ni stowarzyszenia. Do tych zrzesze zalicza si: Polski Czerwony Krzy, dziaajcy na podstawie ustawy z dnia 16 listopada 1964 r. o Polskim Czerwonym Krzyu, Organizacje kocielne (nie s to zwizki wyznaniowe, lecz zrzeszenia osb duchownych lub wieckich dziaajce w celach zgbiania dogmatw wiary i nauki katolickiej) dziaajce na podstawie ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Pastwa do Kocioa Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, Polski Zwizek Dziakowcw, dziaajcy na podstawie ustawy z dnia 6 maja 1981 r. o pracowniczych ogrdkach dziakowych, kluby sportowe (mog one przybiera form stowarzysze, spek akcyjnych, i innych form prawnych), dziaajce na podstawie ustawy z dnia 18 stycznia 1996r. o kulturze fizycznej, Polski Zwizek owiecki, dziaajcy na podstawie ustawy z dnia 13padziernika 1995 r. Prawo owieckie, ochotnicze strae poarne, dziaajce na podstawie ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpoarowej, uczelniane organizacje studenckie (np. koa naukowe, zespoy artystyczne), dziaajce na podstawie ustawy z dnia 12 wrzenia 1990 r. o szkolnictwie wyszym, organizacje spoeczne modziey szkolnej, dziaajce na podstawie ustawy z dnia 7 wrzenia 1991 r. o systemie owiaty.

FORMY UCZESTNICTWA OBYWATELI W YCIU PUBLICZNYM


Prawne warunki funkcjonowania stowarzysze w Polsce
Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989r. Prawo o stowarzyszeniach (fragmenty)
Rozdzia 1. Przepisy oglne Art.1. 1. Obywatele polscy realizuj prawo do zrzeszania si w stowarzyszeniach, zgodnie z Konstytucj Rzeczypospolitej Polskiej oraz porzdkiem prawnym okrelonym w ustawach. 2. Prawo zrzeszania si w stowarzyszeniach moe podlega ograniczeniom przewidzianym jedynie przez ustawy, niezbdnym do zapewnienia interesw bezpieczestwa pastwowego lub porzdku publicznego oraz ochrony zdrowia lub moralnoci publicznej albo ochrony praw i wolnoci innych osb. 3. Stowarzyszenia maj prawo wypowiadania si w sprawach publicznych. Art. 2. 1. Stowarzyszenie jest dobrowolnym, samorzdnym, trwaym zrzeszeniem o celach niezarobkowych.. 2. Stowarzyszenie samodzielnie okrela swoje cele, programy dziaania i struktury organizacyjne oraz uchwala akty wewntrzne dotyczce jego dziaalnoci. 3. Stowarzyszenie opiera swoj dziaalno na pracy spoecznej czonkw; do prowadzenia swych spraw moe zatrudnia pracownikw. Art. 3. 1. Prawo tworzenia stowarzysze przysuguje obywatelom polskim majcym pen zdolno do czynnoci prawnych i nie pozbawionych praw publicznych. 2. Maoletni w wieku od 16 do 18 lat, ktrzy maj ograniczon zdolno do czynnoci prawnych, mog nalee do stowarzysze i korzysta z czynnego i biernego prawa wyborczego, z tym, e w skadzie zarzdu stowarzyszenia wikszo musz stanowi osoby o penej zdolnoci do czynnoci prawnych. 3. Maoletni poniej16 lat mog, za zgod przedstawicieli ustawowych, nalee do stowarzysze wedug zasad okrelonych w ich statutach, bez prawa udziau w gosowaniu na walnych zebraniach czonkw oraz bez korzystania z czynnego i biernego prawa wyborczego do wadz stowarzyszenia. Jeeli jednak jednostka organizacyjna stowarzyszenia zrzesza wycznie maoletnich, mog oni wybiera i by wybierani do wadz tej jednostki. Art. 4. 1. Cudzoziemcy majcy miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej mog zrzesza si w stowarzyszeniach, zgodnie z przepisami obowizujcymi obywateli polskich. 2. Cudzoziemcy nie majcy miejsca zamieszkania na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej mog wstpowa do stowarzysze, ktrych statuty przewiduj tak moliwo. Art. 6. 1. Tworzenie stowarzysze przyjmujcych zasad bezwzgldnego posuszestwa ich czonkw wobec wadz stowarzyszenia jest zakazane. 2. Nikogo nie wolno zmusza do udziau w stowarzyszeniu lub ogranicza jego prawa do wystpienia ze stowarzyszenia. Nikt nie moe ponosi ujemnych nastpstw z powodu przynalenoci do stowarzyszenia albo pozostawania poza nim. Art. 8. 1. Stowarzyszenie podlega rejestracji, o ile przepisy ustawy nie stanowi inaczej. 2. Rejestracja stowarzyszenia naley do waciwego ze wzgldu na siedzib stowarzyszenia rejestrowego sdu okrgowego (...)

FORMY UCZESTNICTWA OBYWATELI W YCIU PUBLICZNYM


Prawne warunki funkcjonowania stowarzysze w Polsce
Rozdzia 2. Tworzenie stowarzysze Art. 9. Osoby w liczbie co najmniej pitnastu, pragnce zaoy stowarzyszenie, uchwalaj statut stowarzyszenia i wybieraj komitet zaoycielski. Art. 10. 1. Statut stowarzyszenia okrela w szczeglnoci: 1. nazw stowarzyszenia, odrniajc je od innych stowarzysze, organizacji i instytucji, 2. teren dziaania i siedzib stowarzyszenia, 3. cele i sposoby ich realizacji, 4. sposb nabywania i utraty czonkostwa, przyczyny utraty czonkostwa oraz prawa i obowizki czonkw, 5. wadze stowarzyszenia, tryb dokonywania ich wyboru, uzupeniania ich skadu oraz ich kompetencje, 6. sposb reprezentowania stowarzyszenia oraz zacigania zobowiza majtkowych, a take warunki wanoci jego uchwa, 7. sposb uzyskania rodkw finansowych oraz ustanawiania skadek czonkowskich, 8. zasady dokonywania zmian statutu, 9. sposb rozwizania si stowarzyszenia. Art. 11. 1. Najwysz wadz stowarzyszenia jest walne zebranie czonkw.(...) 3. Stowarzyszenie jest obowizane posiada zarzd i organ kontroli wewntrznej. Art. 12. Komitet zaoycielski skada do sdu rejestrowego wniosek o rejestracj wraz ze statutem, list zaoycieli zawierajc imiona i nazwiska, dat i miejsce urodzenia, miejsce zamieszkania oraz wasnorczne podpisy zaoycieli, protok z wyboru komitetu zaoycielskiego, a take informacj o adresie tymczasowej siedziby stowarzyszenia. Art. 14. Sd rejestrowy odmawia zarejestrowania towarzyszenia, jeeli nie spenia ono warunkw okrelonych w ustawie. Art. 16. Sd rejestrowy wydaje postanowienie o zarejestrowaniu stowarzyszenia po stwierdzeniu, e jego statut jest zgodny z przepisami prawa i zaoyciele speniaj wymagania okrelone ustaw. Art.17. 1. Stowarzyszenie uzyskuje osobowo prawn i moe rozpocz dziaalno z chwil uprawomocnienia si postanowienia o zarejestrowaniu. Rozdzia 3. Nadzr nad stowarzyszeniami Art. 28. W razie stwierdzenia, e dziaalno stowarzyszenia jest niezgodna z prawem lub narusza postanowienia statutu (...), organ nadzorujcy (starosta), w zalenoci od rodzaju i stopnia stwierdzonych nieprawidowoci, moe wystpi o ich usunicie w okrelonym terminie, udzieli ostrzeenia wadzom stowarzyszenia, wystpi do sdu o zastosowanie rodka okrelonego w art. 29. Art.29. 1. Sd, na wniosek organu nadzorujcego lub prokuratora, moe: 1. udzieli upomnienia wadzom stowarzyszenia, 2. uchyli niezgodn z prawem lub statutem uchwa stowarzyszenia, 3. rozwiza stowarzyszenie, jeeli jego dziaalno wykazuje race lub uporczywe naruszanie prawa albo postanowie statutu i nie ma warunkw do przywrcenia dziaalnoci zgodnej z prawem lub statutem.

FORMY UCZESTNICTWA OBYWATELI W YCIU PUBLICZNYM


Prawne warunki funkcjonowania stowarzysze w Polsce

Rozdzia 4. Majtek stowarzyszenia Art. 33. 1. Majtek stowarzyszenia powstaje ze skadek czonkowskich, darowizn, spadkw, zapisw, dochodw z wasnej dziaalnoci, dochodw z majtku stowarzyszenia oraz ofiarnoci publicznej. Art. 34. Stowarzyszenie moe prowadzi dziaalno gospodarcz, wedug oglnych zasad okrelonych w odrbnych przepisach. Dochd z dziaalnoci gospodarczej stowarzyszenia suy realizacji celw statutowych i nie moe by przeznaczony do podziau midzy jego czonkw. Art. 35. Stowarzyszenie moe otrzyma dotacj wedug zasad okrelonych w odrbnych przepisach. Rozdzia 6. Stowarzyszenia zwyke Art. 40. 1. Uproszczon form stowarzyszenia jest stowarzyszenie zwyke, nie posiadajce osobowoci prawnej. 2. Osoby w liczbie co najmniej trzech, pragnc zaoy stowarzyszenie zwyke uchwalaj regulamin dziaalnoci, okrelajc w szczeglnoci jego nazw, cel, teren i rodki dziaania, siedzib oraz przedstawiciela reprezentujcego stowarzyszenie. 1. O zaoeniu stowarzyszenia zwykego jego zaoyciele informuj na pimie waciwy, ze wzgldu na przysz siedzib stowarzyszenia, organ nadzorujcy, podajc dane, o ktrych mowa w ust. 2. Art. 42. 1. Stowarzyszenie zwyke nie moe: 1. powoywa terenowych jednostek organizacyjnych, 2. czy si w zwizki stowarzysze, 3. zrzesza osb prawnych, 4. prowadzi dziaalnoci gospodarczej. 5. przyjmowa darowizn, spadkw i zapisw oraz otrzymywa dotacji, a take korzysta z ofiarnoci publicznej. 2. Stowarzyszenie zwyke uzyskuje rodki na swoj dziaalno ze skadek czonkowskich.

You might also like