You are on page 1of 3

PAPROTNIKI Budowa i przystosowanie do rodowiska: 1. Korzenie utrzymuj rolin w podou, stanowi du powierzchni chonn do pobierania wody i soli min.

. 2. odyga - ma rne formy i ksztaty w zalenoci od gatunku. Moe by skrcona, podziemna, nosi wtedy nazw kcza (niektre paprocie),skrcona, bulwiasta (porybliny), przybiera posta potnych strzelistych pni (wymare i wspczesne paprocie drzewiaste),pocych, niepozornych pdw (widakowe). U skrzypw tworz si, oprcz podziemnych kczy, wzniesione nad ziemi, puste w rodku pdy podzielone na wzy i midzywla, silnie wysycone krzemionk. Zewntrzn warstw stanowi skrka z apartami szparkowymi, wntrze wypenia kora pierwotna i walec osiowy. Walec osiowy moe mie rn budow, ale zawsze zawiera wizki przewodzce: drewno (ksylem)przewodzce wod i sole mineralne oraz yko (floem) przewodzce produkty fotosyntezy. Towarzyszy im mikisz drzewny i ykowy. U paprotnikw wizki drzewne reprezentowane s przez prymitywne cewki (tracheidy), natomiast yko przez komrki sitowe. Drewno i yko tworz wizk przewodzc, tzw. hadrocentryczn, ktrej rodek zajmuje drewno, a wok niego rozmieszczone jest yko. Kor pierwotn i walec osiowy wypeniaj komrki mikiszowe, ktre magazynuj asymilaty. 3. Licie, podobnie jak odygi, przybieraj rne ksztaty i formy. Najbardziej charakterystyczne s licie due, pierzaste, zoone z ogonkw i gboko powcinanych blaszek liciowych, mode licie pastoraowato zwinite. Wyrastaj bezporednio z odygi, tworzc piropusz. W tej grupie systematycznej obserwuje si dwupostaciowo lici wynikajc z penienia rnych funkcji: trofofile suce do odywiania (fotosynteza) i sporofile suce do rozmnaania, z zarodnikami. Sporofile czsto tworz na wierzchoku kolbkowate kosy zarodnionone sporofilostany (skrzypy i widaki), ktre u paprociowych nigdy nie tworz kosa. Licie widakowych s drobne, przylegajce do odygi mikrofile, a u skrzypw drobne, uskowate, zronite w pochewk, wczesnowiosenne s bezzieleniowe. W przypadku redukcji lici funkcje asymilacyjne peni odygi. Szczegln budow maj licie paprotnikw wodnych; u poryblinw s wskie, szydowate, ostro zakoczone, u salwinii pywajcej w wzach odygi wyrastaj trzy licie, z ktrych dwa maj eliptyczne blaszki, utrzymuj si na powierzchni wody, a trzeci, podzielony na kilka nitkowatych odcinkw, zwisa w gb i peni rol stabilizatora. Licie paprotnikw, wporwnaniu z limi mszakw, s wiksze i lepiej peni swoje funkcje w rodowisku ldowym. - Sporofit moe rozmnaa si wegetatywnie przez wytwarzanie pdw bocznych i przez korzenie przybyszowe oraz bezpciowo przez zarodniki. Przemiana pokole jednozarodnikowych na przykadzie paprotki zwyczajnej Jest to przemiana heteromorficzna z dominacj sporofitu. Tak jak w kadej przemianie pokole pokolenie bezpciowe sporofit rozmnaa si przez zarodniki powstajce w wyniku podziau redukcyjnego, pokolenie pciowe gametofit rozmnaa si pciowo przez czenie gamet w procesie zapodnienia.

1. Sporofit (2n) dominujcy, zrnicowany na


korzenie, licie i odygi, wytwarza zarodnie (sporangia), ktre mog by workowate, kuliste, maczugowate lub spaszczone, siedzce albo umieszczone na trzonku; ich rozmieszczenie na liciach sporofitu jest rnorodne. W zarodni znajduje si tkanka archesporialna, zawierajca macierzyste komrki zarodnikw (2n). Komrki te przechodz mejoz, w wyniku ktrej powstaj haploidalne zarodniki (mejospory). U jednakozarodnikowych s to niezrnicowane morfologicznie, tzw. izospory. Zarodniki kiekuj w podou i w wyniku kolejnych mitoz oraz po rnicowaniu komrek powstaje gametofit zwany przedrolem. Jest to

2.

3.

4. 5. 6. 7. 8.

drobna, haploidalna, krtko yjca rolina zbudowana z tkanki mikiszowej, u wikszoci gatunkw pokolenie autotroficzne, u widakw heterotroficzne. Mejospory niezrnicowane morfologicznie, tzw. izospory, mog by jednakowe fizjologicznie i wtedy kiekuj wobupciowe przedrola (wikszo paproci i widakw) lub zrnicowane fizjologicznie i wwczas kiekuj w rozdzielnopciowe przedrola (skrzypy). Na przedrolu rozwijaj si gametangia: rodnie i plemnie, w rodniach znajduje si po jednej komrce jajowej, w plemniach wiele plemnikw. Plemniki maj wici; widaki i widliczki dwie, paprocie i skrzypy wiele. W wodzie ruchliwe plemniki przepywaj do rodni i cz si z komrkjajow oogamia (zapodnienie tylko w obecnoci wody!). Powstaje zygota, ktra dzieli si mitotycznie i rozwija w zarodek sporofitu, pocztkowo odywiajcy si kosztem gametofitu. Po wytworzeniu przez zarodek zawizkw odygi i lici oraz pierwszych korzeni przedrole obumiera. Rozwija si dojrzay wieloletni sporofit, cykl powtarza si.

Przemiana pokole rnozarodnikowych na przyk. Widliczki Do paprotnikw rnozarodnikowych zaliczamy paprocie wodne i widliczki oraz porybliny nalece do widakowych.

1. Sporofit to zielona, samoywna rolina, ktra


wytwarza licie zarodnionone sporofile skupiajce si na szczycie odygi i tworzcekos zarodnionony. W dolnej czci kosa znajduj si zarodnie due makrosporangia zawierajce macierzyste komrki makrospor, w grnejzarodnie mae mikrosporangia zawierajce macierzyste komrki mikrospor. 2. W wyniku mejozy z macierzystych komrek powstaj makrospory imikrospory. 3. Kiekuj one wewntrz mikrosporangiw i makrosporangiw w mikroskopijne przedrola mskie i eskie. Gametofity s wic u nich bardzo zredukowane w porwnaniu z przedrolami innych paprotnikw. 4. W przedrolach, w gametangiach, tzn. mskich plemniach, powstaj plemniki, w eskich rodniach komrki jajowe. Plemniki w kropli deszczu lub rosy dostaj si do dolnej czci kosa, gdzie znajduj si kiekujce makrospory oraz przedrola eskie, i wnikaj do rodni. Dochodzi do zapodnienia, tworzy si zygota zawizek sporofitu. Dopiero po zapodnieniu przedrole eskie z zarodkiem nowego sporofitu opuszcza sporofilostan. W odpowiednim podou nastpuje dalszy rozwj sporofitu.

5. 6. 7. 8.

Charakterystyka Do paprotnikw zalicza si nastpujce typy: widakowe, skrzypowe, paprociowe oraz wymare ryniofity (zwane dawniej psylofitami). Roliny te wystpuj w rodowiskach wilgotnych. Potrzebuj wody do zapodnienia. Maj odyg, korzenie o charakterze przybyszowych oraz ronie wyksztacone licie. W budowie wewntrznej wystpuj tkanki. Paprotniki s rolinami, u ktrych pokoleniem dominujcym jest sporofit, a gametofit jest zredukowany, ale samodzielny. Widakowe maj sporofit skadajcy si z korzeni przybyszowych i pdu dychotonicznie rozgazionego. odygi s poce, pokryte drobnymi listkami. S to licie asymilujce. Drugim rodzajem lici s sporofile, na ktrych znajduj si zarodnie. Sporofile zebrane s w skupieniu zwanym

kosem zarodniononym. Gametofit jest silnie zredukowany, czsto cudzoywny, rozwija si wewntrz zarodnika i wymaga symbiozy z grzybem. Skrzypowe maj podziemne kcze, z ktrego wyrasta odyga podzielona na wzy oraz midzywla i okkowo rozgaziona. Jest sztywna dziki obecnoci krzemionki. Licie s drobne, uskowate, uoone okkowo. Sporofile maj posta tarczek zebranych w kos zarodnionony. Gametofit jest drobny, ale zielony, dwupienny. Paprociowe maj krotk podziemn odyg, czyli kcze, z ktrej wyrastaj due licie, czsto pierzastodzielne, stojce na ogonkach. Mode licie s zwinite w ksztacie pastorau. Zarodnie powstaj na dolnej stronie lici asymilacyjnych (trofofili). albo na odrbnych liciach zarodniononych (sporofilach). Skupione s w tzw. kupki i okryte oson zwan zawijk. Gametofit jest zielony, o ksztacie sercowatym. U czciwidakw i paproci oraz wszystkich skrzypw zarodniki s jednakowe (paprotniki jednako zarodnikowe), u pozostaych widakw i paproci tworz si rone zarodniki (paprotniki rnozarodnikowe). U paprotnikw jednako zarodnikowych z jednakowych zarodnikw powstaj gametofity (przedrola) wytwarzajce rodnie i plemnie. Po zapodnieniu, ktre zachodzi w obecnoci wody, powstaje zygota, a z niej wielokomrkowy zarodek. Odywia si on kosztem gametofitu, a nastpnie przeksztaca si w samodzielny sporofit. Widaki rnozarodnikowe i paprocie rnozarodnikowe wytwarzaj dwa rodzaje zarodnikw. W makrosporangiach produkuj makrospory, z ktrych wyrastaj przedrola eskie z rodniami. W mikrosporangiach powstaj mikrospory, z ktrych tworz si przedrola mskie z plemni gdzie rozwijaj si plemniki. Widakami s porybliny, widliczki i widaki (np. widak godzisty, widak jaowcowaty, widak wroniec) oraz wymare kalamity. Przedstawicielami skrzypw jest np. skrzyp polny, skrzyp leny, skrzyp botny, skrzyp olbrzymi oraz wymare lepidendrony. Paprocie to np. narecznica samcza, paprotka zwyczajna, pioropusznik strusi, dugosz krlewski, jzycznik zwyczajny, salwinia pywajca. Kalamity, lepidendrony i paprocie kopalne bray udzia w tworzeniu pokadw wgla. Najstarszymi rolinami ldowymi byy ryniofity. Znaczenie o Kopalne gatunki, formy drzewiaste yjce w erze paleofitycznej przyczyniy si do powstania ogromnych z wgla kamiennego. o W klimacie tropikalnym paprotniki reprezentowane s liczniej ni w umiarkowanym i stanowi istotny skadnik biocenoz lenych. o Wspczesne gatunki krajowe nie odgrywaj wikszej roli w przyrodzie i ekosystemach, cho w niektrych lasach stanowi podstawowy skadnik podszytu. Ze wzgldu na rzadko wystpowania wiele gatunkw objtych jest ochron prawn. o Na wiksz skal paprocie hodowane s jedynie w celach dekoracyjnych, np. orliczka kreteska. o Nieliczne gatunki stosowane w leczeniu ludzi: widak godzisty, skrzyp polny, nerecznica samcza.

You might also like