You are on page 1of 11

Wojciech Ufel Politologia II rok Grupa przywdztwo polityczne

Wrocaw, 06.06.09

Nowoczesne metody zarzdzania administracj publiczn

1. Zmierzch tradycyjnego modelu administracji publicznej. Tradycyjny model zarzdzania administracj publiczn siga XIX-wiecznemu systemowi wprowadzonemu w Stanach Zjednoczonych Ameryki. Opiera si on na cile pionowo zhierarchizowanej strukturze, wyranie oddzielonej od polityki i partykularnych interesw jej uczestnikw. Nominacje na stanowiska w administracji z klucza politycznego miay by ograniczane do najwyszych stanowisk w ministerstwach, a wpyw wysokich urzdnikw suby cywilnej na polityk mg si przejawia tylko w akcie wyborczym. Na ewolucj tego systemu ogromny wpyw (zauwaalny zwaszcza w pastwach Europy Zachodniej) miay idee zapocztkowane przez J. M. Keynesa i zwizane z budow welfare state. Przeom lat siedemdziesitych i osiemdziesitych XX wieku przynis jednak znaczc zmian tego paradygmatu w nauce, a pniej take i w praktyce zarzdzania administracj. W Stanach Zjednoczonych Ameryki kluczowe znaczenie miaa reforma korpusu suby cywilnej wprowadzona przez prezydenta Ronalda Reagana, chocia postulowana ju wczeniej. Gwne jej zaoenia zmieniay przede wszystkim aksjomat o dychotomii administracji i polityki, poprzez wprowadzenie wikszej iloci stanowisk z czysto politycznym kryterium nominacji. By to fina trwajcej od pocztku lat siedemdziesitych kampanii przeciwko biurokracji, ktra zostaa przyspieszona kryzysem gospodarczym kocwki tamtej dekady. Reformy zdecydowanie osabiy autonomi i pozycj administracji w systemie politycznym. Staa si ona odpowiedzialna przed politykami, a wic te od nich zalena. Jednak teoretycy nauk politycznych i prawnych ju wczeniej zauwaali, e urzdnicy przestali by bezstronni i obiektywni, gdy ulegali naciskom grup interesu oraz partykularnym interesom osobistym. Praktyka funkcjonowaa zupenie inaczej, ni wynikaoby to z powszechnych oczekiwa i przekona o etycznych i moralnych zachowaniach pracownikw suby cywilnej. W Europie Zachodniej system zarzdzania administracj uleg erozji przede wszystkim z powodu zbyt wysokich kosztw obsugi socjalnej model welfare state by duo bardziej rozwinity i wdroony na znacznie wiksz skal ni w USA. Kryzys lat siedemdziesitych spotgowa wynikajce z tego problemy ekonomiczne i zmusi rzdy pastw europejskich do wprowadzenia reform, ktrych celem byo lepsze wykorzystanie zasobw sektora publicznego przez administracj. Wpyw na reform miay te procesy integracyjne, prowadzce do europeizacji rynku przemysowego i finansowego, a take co w kontekcie niektrych proponowanych rozwiza staje si bardzo istotne poczucie braku legitymizacji systemu zarzdzania sektorem publicznym oraz poczucie niedoboru demokracji w administracji publicznej.

2. Reformy administracji publicznej w latach 80. W celu zwikszenia efektywnoci wykorzystania zasobw przez administracj, dziaania podjy wadze wszystkich najbardziej rozwinitych krajw tzw. Zachodu. Za modelowe chciabym przedstawi reformy, ktre miay miejsce w Wielkiej Brytanii, chocia nie byy one najwczeniejsze (wczeniej np. Holandia). Metody, z ktrych korzysta tamtejszy prawodawca, opieray si na nastpujcych zaoeniach: (1) ograniczenie udziau sektora publicznego do tych dziedzin, w ktrych uwaany on jest za niezbdny; (2) prywatyzacja wasnoci publicznej; (3) wzmocnienie pozycji obywatela jako konsumenta usug wiadczonych przez administracj publiczn; (4) zastosowanie efektywnoci jako kryterium oceny, co zblia dziaanie sektora publicznego do sektora prywatnego, dziaajcego na wolnym rynku (zob. Jaboski, w: Ferens, Macek, 1999, s.85-86). Administracja brytyjska po reformie Next Steps Initiative z 1988 opieraa si na zasadach nauk o zarzdzaniu oraz reguach rachunku ekonomicznego, tworzc system w duej mierze oparty na administracji menederskiej. Reforma doprowadzia do podziau zada administracji centralnej departamenty gabinetowe miay peni jedynie funkcje polityczne, natomiast funkcje operacyjne zostay zdekoncentrowane na tworzone w tym celu agencje. Departamenty zawieray z agencjami stosowne umowy na wykonanie zleconych usug, a same agencje prowadzone przez profesjonalnych menederw wprowadzay decyzje administrajci centralnej, funkcjonujc jak prywatne firmy. B.G. Peters (1997, s. 73-75, za Herbut, w: Ferens, Macek, 1999, s. 51-53) wyrnia nastpujce typy reform administracji: o orientacji rynkowej, partycypacyjne oraz deregulacyjne. Reformy o orientacji rynkowej to wanie reformy idce w kierunku agencyfikacji (jak opisana wyej reforma w Wielkiej Brytanii), ale take reformy majce na celu promowa wrd pracownikw administracji publicznej efektywno dziaania, poprzez system premii lub zmiennej pacy w zalenoci od pracy woonej w realizacj swoich zada. Reformy partycypacyjne d z kolei do inkluzji jak najwikszej iloci podmiotw do procesu debaty publicznej i podejmowania decyzji administracyjnych. Natomiast reformy deregulacyjne dotykaj struktury zatrudnienia oraz organizacji agend i komrek administracyjnych, dajc im moliwo bardziej elastycznego zarzdzania wasnymi zasobami zarwno finansowymi, jak i kapitaem ludzkim oraz czasem i prac. 3. Normatywne aspekty nowoczesnego zarzdzania administracj publiczn. Wedug A. Jaboskiego, w Stanach Zjednoczonych dominujcy charakter w teorii 3

administracji publicznej maj dwa nurty: (1) czysto teoretyczny i idealistyczny nurt powrotu do tradycyjnych cnt republikaskich; (2) model partycypacyjno-komunikacyjny, ktrego istota zawiera si we wprowadzaniu i stosowaniu demokratycznych form konsultacji (dyskursu) pomidzy organem administracji a obywatelem-adresatem usug publicznych (Jaboski, w: Ferens, Macek, 1999, s. 80). Z kolei w nawizaniu do reform w Wielkiej Brytanii, autor wskazuje na coraz to czstsze uywanie czasownika 'governance' zamiast 'government. Autor, mwic o governance przytacza definicj Rhodesa: governance oznacza taki system rzdzenia, w ktrym pastwo staje si zbiorem powizanych sieci zoonych z aktorw rzdowych i spoecznych, z ktrych aden nie posiada wadzy umoliwiajcej mu sterowanie lub regulacj caego systemu (tame, s. 86). W kontekcie typologii Petersa, zarwno governance, jak i model partycypacyjno-komunikacyjny mogyby znale swoje odbicie w katalogu reform typu partycypacyjnego. W odniesieniu do typu rynkowego, R. Herbut wskazuje w przytaczanym ju przeze mnie artykule, e wiele zachodzcych tam zmian znajduje swoje odbicie w katalogu idei okrelanych jako New Public Management. Oczywicie NPM to nie tylko skupienie si na idei urynkowienia dziaa administracji, ale te wskazanie cieek deregulacji czy zwikszenia partycypacji. W tym kontekcie szereg reform o charakterze zarwno rynkowym, jak i deregulacyjnym, wskazuj natomiast w swoim dziele Osborne i Gaebler (Osborne, Gaebler, 1992). Celem mojej pracy jest opisanie niektrych z tak wielu koncepcji nowego zarzdzania sektorem publicznym. Dodatkowo bd si te stara pokaza niektre modele eksplanacyjne dotyczce administrowania wewntrz tak nietypowego systemu politycznego, jakim jest Unia Europejska (uywane zamiennie z Wsplnoty Europejskie). 3.1 New Public Management New Public Management jest stosunkowo star koncepcj, ktra rozwijaa si w latach osiemdziesitych w Australii, Wielkiej Brytanii oraz Nowej Zelandii, a w latach dziewidziesitych take i w USA. Gwne cechy modelu New Public Management, wymienia J. Supernat w swoim wykadzie o NPM (Supernat, 2003). S to: (1) zorientowanie administracji na osiganie wynikw, zarwno w zakresie produkcji usug, jak jakoci ich wpywu na ycie publiczne; (2) korzystanie z mechanizmw wolnej konkurencji, takich jak prywatyzacja, outsourcing, agencyfikacja, dezagregacja czy dzielenie jednostek administracji na mniejsze; (3) zorientowanie administracji na konsumentw; (4) organy administracyjne powinny realizowa swoje usugi poprzez inne podmioty z sektorw drugiego i trzeciego; (5) deregulacja administracji, ktra, dziaajc jak prywatna firma, sama bdzie dy do jak najkorzystniejszej alokacji zasobw; (6) stworzenie urzdnikom suby cywilnej moliwoci przejawiania wasnych inicjatyw i realizacji wasnych pomysw, ktre mog 4

doprowadzi do bardziej efektywnego suenia klientom (empowerment); (7) wiksze zwrcenie uwagi na wykorzystanie wasnych zasobw zrobienie wicej z ich mniejszym wykorzystaniem; (8) zwikszenie roli kierownikw odpowiednich komrek organizacyjnych administracji maj zacz peni takie role, jak: architektura konsensusu, komunikacja i efektywne dziaanie na arenie lokalnej czy take bycie wzorem etycznego postpowania; (9) wprowadzenie do dziaa administracji publicznej elementw adhokracji, bdcej przeciwiestwem biurokracji (elastyczno, innowacyjno, przedsibiorczo i umiejtno rozwizywania problemw); (10) utrzymanie apolitycznoci administracji nie ma ona by odpowiedzialna przed politykami, a przed spoeczestwem, czyli swoimi klientami. Wyej wymienione informacje o New Public Management s przedstawione oczywicie w wielkim skrcie, jednak z powodu konwencji, w ktrej pisana jest ta praca, nie chc zagbia si w ten temat. Tak samo pomijam ocen NPM, szczeglnie jej krytyczne aspekty, rne sposoby interpretowania tej idei oraz konkretne etapy rozwoju koncepcji Nowego Zarzdzania Publicznego 3.2 Deliberacja Deliberacja sama w sobie nie jest now metod administrowania, jednak pojawia si ona jako trzon licznych koncepcji partycypacyjnych. Sygnalizowane ju w tej pracy rozwizanie partycypacyjno-komunikacyjne uznaje, i legitymizacja systemu bdzie miaa swoje rdo w aktywnoci spoecznej i udziale obywateli w podejmowaniu decyzji. Jaboski wskazuje za Foxem konkretne wymagania stawiane tak pojmowanemu dyskursowi spoecznemu: (1) dyskutujcy powinni mie zdolno do zabierania gosu z perspektywy szerszej ni indywidualny interes, chocia interes jednostkowy moe, a nawet powinien by brany pod uwag; (2) aktywny stosunek uczestnikw do przedmiotu dyskusji; (3) kady powinien wnosi do debaty co istotnego (Jaboski, w: Ferens, Macek, 1999, s. 81). Istotny wkad w teori deliberacji miaa koncepcja sprawiedliwoci Johna Rawlsa, ktr w tym kontekcie szerzej pokazuje J. Sroka (Sroka, 2009, s.19-21). Nie wchodzc w szczegy interpretacji tej teorii w spektrum deliberacji, maj one sta si podstaw dochodzenia do konsensusu i podejmowania decyzji w ramach deliberacji. Sroka wskazuje take inne charakterystyczne cechy deliberacji, czyli (1) perswazyjny sposb doboru argumentw; (2) denie do osignicia konsensusu oraz (3) publiczny charakter dyskursu (tame, s. 28). Za J. Habermasem wskazuje jeszcze inne wymagania stawiane takim debatom publicznym, ktre odnosz si ju konkretnie do dziaania: (1) neutralno orodkw wadzy; (2) inkluzywno; (3) decyzyjno, ktra jest o tyle istotna, eby deliberujce gremium nie ulego erozji, a decyzje faktycznie weszy w ycie w formie ustalonego na dan chwil konsensusu (tame, s.41). Z przedstawionych powyej tez wynikaj inne zasady, ktre towarzyszy musz procedurom deliberacyjnym s to zasady zwizane z 5

demokratycznoci dyskursu, czyli rwno dostpu do debaty i rwne podleganie jej reguom Metody deliberacyjne zastpuj tradycyjne formy dialogu w stosunkach przemysowych, ktre rozwiny si gwnie w europejskich demokracjach, jak pluralizm czy korporatywizm. Tworz one take nowe formy organizowania si spoeczestw, grup interesu i partii politycznych, ktre z klasycznych form przeksztacaj si w sieci (policy networks). Ten aspekt deliberacji staje si podstaw licznych koncepcji nowego zarzdzania administracj publiczn, przede wszystkim governance (w niektrych znaczeniach tego sowa), o czym pisz w dalszej czci tej pracy. 3.3 Governance Governance jest bardzo szerokim pojciem, ktre obejmuje wiele aspektw zarzdzania administracj czy wewntrz administracji. W ostatnich dwch dekadach XX wieku termin ten usamodzielni si od terminu government, z ktrym jeszcze w latach siedemdziesitych by utosamiany. Cytowany ju Rhodes wymienia nastpujce pojcia korespondujce w literaturze swoim znaczeniem z terminem governance: pastwo minimum, kierowanie korporacyjne, New Public Management, dobre rzdzenie, systemy cybernetyczno-spoeczne, samoorganizujce si ukady sieciowe, natomiast Kersbegen i Waarden dodaj jeszcze nastpujce: rzdzenie bez rzdu, wielopoziomowe rzdzenie sieciowe, zewntrzna oraz wewntrzna koordynacja ukadw sieciowych, samokoordynacja w obrbie sieci powstajcych midzy podmiotami gospodarczymi (Sroka, 2009, s. 45-46) A. Antoszewski i R. Herbut traktuj governance jako nowy <<punkt odniesienia>>, pozwalajcy w sposb do czytelny zakwestionowa wiele tradycyjnych zaoe dotyczcych np. administracji publicznej czy procesu podejmowania decyzji (Antoszewski, Herbut, 2009, s.55). Autorzy ci wpisuj NPM do jednego z modeli governance, jako szeroko pojtego konceptu, ale gwn uwag skupiaj na rnych interpretacjach sieciowych (networks). Wskazuj te na najbardziej charakterystyczne cechy procesu, ktry prowadzi do zmiany paradygmatu, mianowicie osabienie zdolnoci pastwa (rzdu) w zakresie kierowania spoeczestwem i efektywnego rozwizywania problemw spoecznych. Wie si to te z zamazaniem podziau na sektor publiczny i prywatny oraz spoecznymi daniami do innego traktowania obywateli (jako uczestnikw procesu, chccych mie na niego wpyw). W efekcie tego procesu, pastwo staje przed problemem zwizanym z odpowiednim organizacyjnym koordynowaniem zwizkw pomidzy aktorami ycia publicznego (spoeczestwo, organizacje I, II i III sektora, politycy etc.). Ksztatowa si zaczynaj sieci organizacyjne, ktre stanowi alternatywny dla tradycyjnego (pastwowego) mechanizm koordynacji oraz alokacji dbr (tame, s. 57-58). 6

J. Sroka, bdc w peni wiadomym niejednoznacznoci pojcia governance, wprowadza pojcie rzdzenia wielopasmowego. Wydaje mi si, e stwierdzenie to odpowiada wizji, w ktrej przyszo zarzdzania administracj (i nie tylko bo przecie te niepastwowymi strukturami spoecznymi czy agencjami, ktrych quasi-rzdowa, quasi-rynkowa formua powoduje problem z jednoznacznym zakwalifikowaniem do struktur administracji publicznej) bdzie polegaa na umiejtnym i pynnym przechodzeniem pomidzy wymienianymi przez Rhodesa, Kersbergena i Waardena aspektami, poziomami czy pasmami konsultacji. Rzdzenie wielopasmowe, czyli network governance polega (...) na decentralizacji i dekoncentracji, ktre to metody maj najwicej wsplnego z koordynacj zewntrzn sprawowan przez narzdzia, jakie prawo stanowione daje orodkom wadzy pastwowej (...) to take dziaania koordynacyjne o charakterze wewntrznym. Mona je porwna do swoistych instytucjonalnych implantw, ktre wszczepione autonomicznym podmiotom pozwalaj w zadowalajcym zakresie koordynowa nimi od wewntrz (Sroka, 2009, s. 85). Dziaania te pojawiaj si zatem tam, gdzie nie jest moliwe ustanowienie tradycyjnej hierarchii, a potrzeba jest koordynacja relacji midzy pastwem a podmiotami z nim wsppracujcymi oraz pomidzy samymi podmiotami, ktr uczestnicz w procesie deliberacji czy implementacji rozwiza. Pojcie rzdzenie wielopasmowe wyranie jest odrnione od wielopoziomowego rzdzenia sieciowego, ktre w network governance si zawiera jest to bowiem ten bardziej zwizany z pastwem aspekt i koordynacja z zewntrz, polegajca na decentralizacji i dekoncentracji, ale jednak utrzymujcej zwizek z administracj centraln i pewn (niekoniecznie sztywn, ale jednak obecn) hierarchi. W tym modelu zaciera si granica midzy zewntrznymi a wewntrznymi granicami pastwa, gdy w zarzdzaniu uczestnicz struktury ponadnarodowe, samorzd terytorialny oraz organizacje obywatelskie i gospodarcze(Czaputowicz, 2008, s. 145). Jednak mimo swojego rodzaju podrzdnoci wobec rzdzenia wielopasmowego jest to zjawisko o tyle istotne, e warto mu powici par sw w osobnym akapicie. Na znaczenie tego zjawiska maj przede wszystkim wpyw realia, ktre zaistniay we wspczesnej Europie, a maj zwizek z tworzeniem supranarodowej struktury, jak s Wsplnoty Europejskie. Wielopoziomowo zarzdzania ma tutaj specyficzny charakter i odbywa si na trzech poziomach: Unii Europejskiej, pastw narodowych oraz regionw. Co jest istotne, kady z tych poziomw realizuje inne funkcje i ich autonomia jest wyranie zaznaczona, co nie oznacza absolutnej ucieczki od hierarchii, ktra jest sygnalizowana chociaby poprzez supremacj prawa europejskiego. Jednak nawet sam proces powstawania tego prawa jest o tyle wyjtkowy, e powstaje on na podstawie kolegialnego dziaania bd chociaby kolegialnej legitymizacji przez pastwa czonkowskie. Natomiast wpyw pojedynczych rzdw na tre prawa europejskiego zostaje 7

ograniczony. 3.4 Zarzdzanie w Unii Europejskiej Taka struktura, jak jest Unia Europejska, wprowadza i modyfikuje w praktyce wiele z dotychczasowych koncepcji nowego zarzdzania, zawartych w rozlicznych teoriach korespondujcych zarwno z NPM, jak i z governance. Wydaje mi si, i wynika to przede wszystkim z tego, e jest to twr stosunkowo nowy i tworzony odgrnie, wic na ksztat rozwiza systemowych zastosowanych chociaby do formowania procesu decyzyjnego wpyw maj specjalici i teoretycy akademiccy (gwnie prawnicy, ale te ekonomici, matematycy czy politolodzy). Dlatego te waciwie nie ma oporu starego systemu przed radykalnymi zmianami na nowe rozwizania, ktre po prostu s implementowane w strukturaln pustk. Ponadto struktura Unii w ktrej suwerenne pastwa wci odgrywaj bardzo istotn, jeli nie najistotniejsz rol w naturalny sposb koresponduje z ideami decentralizacji i samorzdnoci pojawiajcej si we wszystkich nowoczesnych sposobach zarzdzania administracj publiczn1. W UE wyrni naley dwa poziomy zarzdzania. Na poziomie makro wystpuj metody charakteryzujce dziaanie instytucji unijnych, czyli: (1) metoda wsplnotowa; (2) otwarta metoda koordynacji; (3) decentralizacja polityk unijnych. Na poziomie mikro z kolei wymienia si m.in. agencyfikacj, outsourcing zada, podnoszenia kompetencji urzdnikw czy nowatorskie metody zarzdzania kadrami, finansami i dziaaniami. (Grosse, w: Czaputowicz, 2008, s. 83-84) Wydaje mi si, e warto skupi si szczeglnie na metodach z poziomu makro, gdy pozostae zostay ju w tej pracy opisane bd jako wspomniane. Z samych metod z poziomu makro z kolei, metod wsplnotow uznaje si ju za t tradycyjn, ale dalsze rozwizania s ju traktowane jako innowacyjne. Metoda wsplnotowa opiera si na rozwoju struktur technokratycznych (Komisja Europejska), ktre tworz i narzuacaj wsplne prawo (niektrzy badacze nazywaj UE regulatory state wzbudza to przede wszystkim kontrowersje w kwestii drugiego czonu tej nazwy). W takiej strukturze wzrasta znaczenie grup interesw, ktre charakteryzuj si specjalistyczn wiedz, ale w zamian za ni niejednokrotnie otrzymuj decydujcy wpyw na ksztat ostatecznych decyzji (regulacji), co pociga za sob spadek demokratycznej legitymizacji systemu. Wanym elementem tej metody jest Europejski Trybuna Sprawiedliwoci, ktry obok Komisji Europejskiej stanowi proceduraln ciek wymuszania na pastwach czonkowskich stosowania prawa europejskiego (tame, s.84-85). Otwarta metoda koordynacji (OMC) zostaa przedstawiona w Lizbonie w 2000 roku, jako
1 Pragn przy tym zauway, i znowu nie jest to wynik naturalnego ksztatowania si oddolnej samorzdnoci ani te pojawiajcej si chyba gwnie w systemach Europy rodkowej i wschodniej decentralizacji narzuconej z gry. Tutaj system ten jest tworzony przez centrum, ale kompetencje s przekazywane do gry, a nie na d

element strategii lizboskiej. Jest to przykad zasstosowania w praktyce zasady subsydiarnoci, a polega na odejciu od narzucania wszystkich rozwiza regulacyjnych z gry, dajc pastwom czonkowskim moliwo samodzielnej implementacji niektrych polityk unijnych, z preferencj wymiany dowiadcze pomidzy krajami, ale bez poszukiwania uniwersalnych rozwiza.(tame, s.87) Decentralizacja z kolei polega na naciskaniu na pastwa oraz na regiony, na inicjacj dalszych postpw w decentralizacji. Wynika to bowiem z przekonania o zbyt sabej pozycji regionw czy duych miast w ramach rzdzenia wielopoziomowego, co skutkuje niezrwnowaonym rozwojem, sab efektywnoci w penieniu swoich zada oraz nik legitymizacj systemu. Tym wanie problemom ma zapobiega zwikszanie roli samorzdw, ktre w opinii elit UE oraz wielu ekspertw same najlepiej bd w stanie zagospodarowa rodki i zasoby, ktrymi dysponuj (rwnie te przekazywane od rzdw pastw czy bezporednio z budetu europejskiego), a take najlepiej zadbaj o partykularne interesy obywateli czy regionw. 3.5 Administracja inteligentna Relatywnie nowym i sabo zbadanym w polskiej literaturze prawniczej i politologicznej tematem jest administracja inteligentna. Nie jest to caociowy system nowego zarzdzania administracj, lecz jedynie zaakcentowanie jednego z wycinkw dziaania administracji publicznej w systemie politycznym. Jest to taka administracja, ktra kierujc si zasadami logiki, kryterium racjonalnoci oraz wymogami susznoci, bez dodatkowych wysikw organizacyjnych, nakadw finansowych i ludzi potrafi, dziaajc zgodnie z prawem, wzbogaci wartoci lece u podstaw jej kreacji i funkcjonowania oraz jednoczenie zaatwi zindywidualizowan spraw czy cig spraw zindywidualizowanych, albo unikn strat, ktre w danych warunkach administracja mniej inteligentna niewtpliwie by poniosa, lub ponisby adresat jej dziaa (Ba, Bo, Jeewski, 2003, s. 391). Jej cech charakterystyczn jest przewidywanie, dlatego wane jest, eby polityka kadrowa jednostek organizacyjnych administracji, nakierowana bya na zatrudnianie ludzi mdrych i znajcych si na problemach pastwa i spoeczestwa, a jednoczenie wykazujcych si obiektywnoci i nierealizowaniem partykularnych interesw w dziedzinie, ktra naley do ich kompetencji. Istotnym elementem administracji inteligentnej, jest daleko posunita deregulacja jej dziaa: prawo stanowi tylko sie norm uznajcych zachowania moliwe bd obowizkowe (tame, s.392). Zatem, w kwestii zada, urzdnicy nie s cile zwizani normami prawnymi i wanie tam administracja taka moe wykaza si swoj inteligencj w praktyce. W zwizku z tym tworzy si jeden z gwnych zarzutw stawianych takiej koncepcji zderegulowanej administracji, a mianowicie 9

problem pozaprawnego funkcjonowania administracji. Jednak, co jest szalenie istotne w tej koncepcji, zakada si, e administracja nigdy nie dziaa na szkod obywateli, a jeli jakie jej decyzje takie si wydaj, to inteligencja urzdnikw powinna si przejawi w wytumaczeniu odbiorcom tych aktw sensu i potrzeby takich zachowa. Jeeli administracja wycofuje si z pewnych pl (np. jaki zakres suby zdrowia), to musi mie pewno, e celem tych dziaa jest zapewnienie lepszej realizacji interesu publicznego. Wydaje si, e gwnym celem dziaania administracji inteligentnej jest lepsze prowadzenie spraw publicznych. Urzdnicy suby cywilnej nie dziaajc wedug z gry ustalonych procedur mog podchodzi do jednostkowych przypadkw w sposb zindywidualizowany, zapewniajc efektywniejsze rozwizywanie problemw i wiadczenie usug. Ba, Bo i Jeewski wskazuj jednak na inne cele tej administracji, przedstawiajc je jako kluczowe i najwaniejsze w tej koncepcji. S to: (1) utrwalenie przekonania, i administracja jest inteligentna, a w zwizku z tym naley zagospodarowa korzyci z tego pynce i utrwali swoje miejsce w systemie spoeczno-politycznym; (2) prowadzenie dziaalnoci w celu budowania poszanowania administracji publicznej jako instytucji dziaajcej dla dobra obywateli (Ba, Bo, Jeewski, 2003). Pozwala to na interpretacj tej koncepcji w nieco innym wietle, ni po prostu zwikszenie efektywnoci dziaania administracji bdce esencj New Public Management. Dziaania administracji maj dba o dobr jej opini wrd obywateli-klientw, ktrzy kontroluj i maj wpyw na administracj, a take swoimi dziaaniami mog j wspiera. Dobra opinia wymaga jednak rzetelnej wiedzy o uwarunkowaniach i celach konkretnych decyzji podejmowanych przez urzdnikw, ktra zaskutkuje ich zrozumieniem i aprobat. 4. Zakoczenie Doskonale zdaj sobie spraw, e kwestie, ktre tutaj zaznaczyem, to zaledwie czubek gry lodowej. Jednak doskonale to pokazuje brak spjnoci w nauce o administracji, ktrego skutkiem jest chociaby tak liczna ilo czsto do rnych teorii, zawartych w pewnej gwnej idei, ktr staje si czy to New Public Management, czy governance. A i to nie zawsze jest takie oczywiste rozrnienie, gdy niektrzy autorzy utosamiaj te dwa pojcia. Dla nauki nie jest to moe i dobra, zdrowa sytuacja. Moe implikowa rozliczne trudnoci w opisie czy analizie podanych zjawisk, nie mwic ju o wasnym wkadzie wnoszonym do dyskursu. Jeli zaoy jednak, i nauka o administracji publicznej ma suy pastwu, obywatelom, dobremu wypenianiu usug publicznych itd., to sytuacja taka moe jak najbardziej implikowa pozytywne efekty, bowiem wielo rnych konfiguracji daje rzdzcym bardzo szeroki katalog moliwoci 10

wprowadzania zmian i reform, ich testowania w rnych warunkach i w efekcie osignicia podanego celu. Myl, e w najbliszym czasie naley spodziewa si licznej weryfikacji koncepcji teoretycznych w praktyce zarzdzania administracj publiczn.

Bibliografia

Antoszewski A., Herbut R., 2008, Demokracje zachodnioeuropejskie. Analiza porwnawcza, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocawskiego, Wrocaw. Ba A., Bo J., Jeewski J., 2003, Administracja Publiczna, Kolonia Limited, Wrocaw. Czaputowicz, 2008, Administracja publiczna. Wyzwania w dobie integracji europejskiej, PWN, Warszawa Ferens A., Macek I., 1999, Administracja i Polityka. Wprowadzenie, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocawskiego, Wrocaw. Osborne D., Gaebler T., 1992, Rzdzi inaczej, tum. Andrzej Jankowski, Media Rodzina of Pozna, Pozna Sroka J., 2009, Deliberacja i rzdzenie wielopasmowe. Teorie i praktyka, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocawskiego, Wrocaw Supernat J., 2003, Administracja publiczna w wietle koncepcji New Public Management, dostpny w World Wide Web: <http://www.supernat.pl/artykuly/administracja_publiczna_w_swietle_koncepcji_new_public_manag ement.html>

11

You might also like