Zielona wyspa bezrobotnych

W styczniu bezrobocie osigno 13%. Eksperci zapowiadaj, e moe wzrosnd w tym roku nawet do 20%. A mimo to wci yjemy w wychwalanej z gospodarczego punktu widzenia krainie.

Stabilna nijakod Dobre wskaniki Polski w obliczu wiatowego kryzysu byy zaskakujce. Tak jakby dziay si rzeczywicie jakie niesamowite rzeczy. Tym czasem nasza stabilnod wynika raczej z innych czynnikw. Wszyscy sobie zdaj spraw, e zielone wskaniki nie odzwierciedlaj sytuacji przecitnego obywatela, ktrego stan chocia si poprawia, daleko jej do jakoci ycia obywateli krajw wikszoci UE. Rozwijamy si poniekd si rzeczy, bdc w Unii, w rodku Europy i otrzymujc rodki na infrastruktur. Ale jestemy jednak krajem w p drogi, midzy jakoci i innowacj a tani si robocz. Tak wic, kiedy jedne wskaniki stoj wci na jako takim poziomie, wzrost bezrobocia nie dziwi. Poniewa jak Polacy stanowi de facto konkurencyjnod? Co my takiego moemy zaoferowad koncernom zagranicznym? Co sami ciekawego wytwarzamy? Jaka jest konkurencyjnod naszej siy roboczej? Jaka jest nasza oferta? Przemys? Nowoczesne technologie? Nauka? Polska potrzebuje w wielu, naprawd wielu sferach szybkich i powanych zmian. My jednak trzymamy si status quo, lawirujemy bez rewolucji. Byd moe wanie przydaby si jaki wielki kryzys, eby troch obudzid spoeczeostwo, chocia jak zwykle pretensje zamiast do samych siebie poszyby do rzdzcych. Nie ma sensu wyywad si na obecnym rzdzie, ktry jest tak naprawd emanacj narodu jest konserwatywny i mao rewolucyjny, i jak na emanacj narodu radzi sobie w takim potrzasku cakiem niele. Prba zmian natychmiast napotyka silny opr w spoeczeostwie, ktre stanowi mocny splot rnych grup, z ktrych niemal kada ma jakie swoje status quo do utrzymania. Szersze spojrzenie, oddanie wasnego pola, dla tak abstrakcyjnego dobra jak paostwo, dla wikszej perspektywy czasowej, a nawet dla szans dla wasnych dzieci i wnukw nie mieci si w gowach. Partie polityczne nie maj skonnoci samobjczych i programowego przeznaczenia jednorazowego uytku. A szkoda. Tyle o polityce. Kraj ludzi wyedukowanych Mamy doskonay wskanik ludzi z wyszym wyksztaceniem. Mona nim si zakrywad jak listkiem figowym. Oznacza on jednak co innego - co co amerykaoski socjolog Randall Collins nazywa inflacj dyplomw. Jest to powszechne zjawisko w wiecie i raczej nie naley si z niego cieszyd, bo niemal na pewno oznacza ono spadek jakoci tych dyplomw. Dodajmy jeszcze, e sformuowa to w koocu obywatel USA w odniesieniu do tamtejszych warunkw, czyli kraju, w ktrym wiele uniwersytetw to wiatowa czowka. A Polska? Najlepsze uczelnie ledwo api si w trzeciej setce.

Nasze uczelnie ulegy pauperyzacji. Znaczna czd tych, ktrzy faktycznie chc robid co ciekawego po studiach, czsto musi uciekad z kraju. Tutaj brakuje laboratoriw, sprztu, funduszy, ale take chci, bo po co? Tylko to co moe przynied wielki dochd moe byd warte zainteresowania, o ile starczy na to wyobrani. Trendy, co do wyborw kierunku studiw sterowane s medialnie i poprzez rodzicw. W pierwszej kolejnoci wszystkich nakania si po prostu do studiowania, ewentualnie potem do studiowania kierunkw cisych, ewentualnie ekonomii i prawa. Gwne kryterium: praca i wysokie zarobki. Rodzice mwi dzieciom aby si uczyy, ale po co, tego nie s w stanie ju dobrze wytumaczyd, zmotywowad bo tak; rwienicy perswaduj im eby jednak si nie uczyli, a nauczyciele zazwyczaj nie robi nic. W tym zagubieniu zamiast wyboru zgodnego z sumieniem i umiejtnociami, mamy masowe uganianie si za najlepsz opcj od burty do burty, w zalenoci w ktr stron jest przechy. Inny problem to to, e studia ulegy przewartociowaniu. Pd szczurw sprawi, e nagle studia zaoczne z caym szacunkiem dla tych ktrzy je koocz stay si lepsze ni studia dzienne, dlatego bo daj jednoczenie moliwod zdobycia bardzo dugiego stau pracy. Tym sposobem piecze si dwie pieczenie na jednym ogniu, zawiadczenie e si pracowao i papierek studiw wyszych. Ale nie taka bya chyba idea studiw zaocznych. Wysze tak humanista nie Zgodnie z paradygmatem, e najwaniejsze jest eby mied magistra, niewane czego wikszod ludzi studiowaa jakie kierunek humanistyczny, bo atwo. Otwierano kolejne uczelnie prywatne oferujce taki rodzajw studiw: take, bo atwo, ale te s to stosunkowo tanie studia w prowadzeniu, tym bardziej dobry zarobek. Nadmiar humanistw powoduje wanie humanistyczn jaowod ni odwrotnie. Obecnie jestemy w fazie kolejnego przesilenia, w ktrym nastpuje rzucanie si na kierunku techniczne. Obietnica pracy po zakooczeniu takich studiw przewaya nad rzekomymi trudnociami w ich zaliczeniu. Nie udmy si jednak, e w tym kraju s dla nich jakie wyjtkowo ambitne posady i moliwoci rozwoju, albo rozbudowane zaplecze technicznie dla wielu nowoczesnych badao. Kiedy tak wszyscy koocz studia, potrzeba wykwalifikowanych robotnikw i technikw. Znaczna czd prac, ktre wykonuj ludzie z wyszym wyksztaceniem, mogaby byd obsadzona przez dobrze przygotowanych ludmi z wyksztaceniem rednim. Z kolei pracodawcy skar si na uczelnie, gdy te nie edukuj pod ktem rynku pracy, ale jeli by sobie wyobrazid uczelnie ksztacce dokadnie do warunkw rynkowych, to naleaoby zamknd wikszod uczelni i otwierad szkoy zawodowe, a uczelnie wysze nie s stworzone tylko po to eby zasilad rynek w pracownikw, ale midzy innymi te po to, eby tworzyd nowe rodzaje rynkw, zawodw, produktw, usug innymi sowy maj byd innowacyjne. Oburzeni s w pracy Wci tkwimy w epoce zachwytu kapitalizmem, w nie o wolnym rynku, pracy, penych sklepach, kilkudziesiciu kanaach w telewizji, samochodzie. Nie wane, e jestemy krajem trzeciej kategorii, wytwrcom nic nieznaczcych na wiecie redniej jakoci produktw i usug, podwykonawc bardziej

innowacyjnych krajw, ktre i tak dobrze, e zgadzaj si co u nas produkowad i organizowad. Ale taki rodzaj naszej konkurencyjnoci szybko si wyczerpie. W Polsce nie doszo do specjalnie duych protestw oburzonych. Zaczy si dopiero, kiedy pojawia si sprawa ACTA. Przyzwyczailimy si do perspektywy trzeciorzdnego kraju, w ktrym praca wyglda jak wyglda. Marna, bezsensowna, sabo patna, ale lepiej eby bya. Nikt nie bdzie specjalnie protestowa w strachu przed utrat tej podstawy egzystencji. Ale w momencie, kiedy zagroono, e odbierze si ludziom moliwod dostpu do kultury, na ktr ich przy tych pacach nie stad, i czsto do, ktrej w Polsce nie ma oficjalnego dostpu, te dlatego e w Polsce po prostu si kultury takiej nie tworzy, wtedy faktycznie si oburzylimy. I susznie. I tutaj wracamy do problemu humanizmu, ktry za kultur odpowiada. Ta kultura nie bierze si znikd, telewizory i komputery to nie wszystko, co musi byd jeszcze przez nie transmitowane. Tym czasem pogarda dla humanizmu w tym kraju, powstaa w wyniku zamienienia tego typu dyplomw na papier toaletowy, przysania istnienie jeszcze czego poza prac techniczn lub biurow. Nie jest to oczywicie problem czysto polski, ale szanse u nas w tym kontekcie s wyjtkowo ograniczone. Kryteria doboru I tak dochodzimy do problemu zdobywania pracy. A t zdobywa si, jak to kto opisa na forum dla poszukujcych zatrudnienia, czsto poprzez sprzedawanie si. Jako przykad doskonaej sprzeday siebie podawano osob, ktra zostaa zatrudniona poniewa na bramie zakadu, w ktrym chciaa dostad prac powiesia swoje due zdjcie z danymi i podpisem wyraajcym chd bycia w nim zatrudnion. Zastao to okrelone jako przebojowod. Osobicie wolabym si zaprezentowad ni sprzedawad, wolabym byd uczciwym i profesjonalnym ni przebojowym. Sprzedawad si i byd przebojowym mog byd spokesmani i sprzedawcy, a nie pracownicy biur, ktrych gwnym problemem nie jest to, czy maj dostatecznie biay umiech i wygadzon mow, a takiego sprzedawcy te nie chciabym waciwe spotykad. Moe tutaj tkwi problem. W pogoni za marn prac system ju uleg zaamaniu i zamieni si w dziki, rzdzony darwinizmem wycig szczurw. Kamstwa w CV, ktrych nikt ju nie jest w stanie zweryfikowad. Listy motywacyjne skopiowane z sieci, ktrych i tak nikt nie czyta, zdjcia w CV take na posady na zapleczu - poprawiane Photoshopem. Najbardziej arbitralne kryteria przy przyjmowaniu do pracy (takie jak sta pracy) s najbardziej wite, chocia nic de facto nie udowadniaj, ale takie atwe wskazania pozwalaj atwo i szybko przemielid zalew CV ludzi zabijajcych si o posad. Tymczasem w administracji NIK wykrywa nieprawidowoci przy prowadzonym naborze na stanowiska w skontrolowanych jednostek. Tak wic do caej listy mona na koniec dopisad nepotyzm i kolesiostwo na szerok skal. Oby taki styl darwinistyczny nie zacz si przenosid na wysze poziomy. Strach pomyled co si stanie, jeli sprzedawanie si zawadnie caym rynkiem pracy: moe na stanowisko technika testu w elektrowni jdrowej zatrudniad bd na podstawie konkursu taoca.

Zmiana bez zmiany Byd moe taka sytuacja rozwie si sama bez pomocy ze strony paostwa. Byd moe jestemy w sytuacji specyficznej burzy i naporu, nastpujcej poprzez wymian pokoleo i powolne przebudzenie. Modsze pokolenie ju najwyraniej przeraone sytuacj swoich starszych kolegw, przeuci si na studia techniczne, po ktrych rzekomo praca jest atwiejsza. Byd moe kierunki humanistyczne z kolei nie opustoszej, a za to sytuacja si zacznie wyrwnywad. Kilka bezproduktywnych prywatnych uczelni wyszych moe w koocu upadnie. Wykadowcy zamiast nauczad na piciu uczelniach bd mieli na zajcie si prac naukow i prowadzeniem wartociowych zajd. Kierunki te zaczn studiowad ludzie, ktrych to pasjonuje, a nie ci, ktrzy szukaj najatwiejszej drogi do tytuu magistra. Tytu humanistyczny powoli niestety bardzo powoli zacznie nabierad ponownie na wartoci. Podobne zdarzenia musiaby jeszcze dotknd nisze poziomy nauki, tak aby ksztacid odpowiednie iloci osb wysoko wykwalifikowanych technicznie. Jednoczenie widok ofert pracy ze strony koncernw, wielu coraz bardziej wiadomych ludzi w tak beznadziejnej sytuacji jak teraz, zacznie szukad drg na wasny biznes odwoujc si do nowych form usug i handlu oraz wasnej pomysowoci rozwijanych dziki sieci i nowoczesnym technologiom. Byd moe to faktycznie okres przesilenia, ktre niestety zachodzi na ywym organizmie.