Raport - Ecf Ocena Efektywn Bud Jednorodzinnych

W
ER SJ
Zesp specjalistw Fundacji FEWE pod kierownictwem Sawomira Pasierba, w tym: Sawomir Pasierb, koncepcja raportu, metodyka, bariery, rekomendacje Szymon Liszka Jerzy Wojtulewicz, wprowadzenie, grafika, sprzt gospodarstwa domowego, Piotr Kukla, ukasz Polakowski, analizy przedsiwzi termomodernizacyjnych budynku istniejcego, Tomasz Zieliski, analizy pomp ciepa Micha Pyka, analizy innowacyjnych technologii Mariusz Bogacki, analiza kolektorw sonecznych Grayna Michalik, analizy finansowe Joanna Honsek, redakcja raportu
Katowice, grudzie 2010 rok
RO
1
BO
Ocena istniejcych i propozycja nowych mechanizmw zwikszenia efektywnoci wykorzystania energii i promocji odnawialnych rde energii w jednorodzinnych budynkach mieszkalnych
CZ A
WERSJA ROBOCZA
Raport sfinansowany przez European Climate Foundation
ER SJ
Copyright by FEWE 2
RO
BO
CZ A
SPIS TRECI Sowo wstpne ....................................................................................................................... 4 1. WPROWADZENIE .......................................................................................................... 5 1.1. Oglna charakterystyka budynkw ................................................................................ 5 1.2. Zuycie i efektywno energii w budynkach ................................................................. 8
2. METODYKA ANALIZ, IDENTYFIKACJI BARIER I POTENCJALNYCH MECHANIZMW................................................................................................................. 15 2.1.Reprezentacyjny budynek i katalog potencjalnych przedsiwzi ................................. 15 2.2. Reprezentatywny budynek ............................................................................................. 19 2.3. Metodyka analiz energetycznych i ekonomicznych ...................................................... 22
ER SJ
6. PAKIETY TERMOMODERNIZACYJNE BUDYNEK ISTNIEJCY ....................... 93 6.1. Analiza ........................................................................................................................... 93 6.2. Barier.............................................................................................................................. 101 6.3. Rekomendacje ................................................................................................................ 100 7. NOWE BUDYNKI .......................................................................................................... 101 7.1. Analiza ...........................................................................................................................101 7.2. Bariery ............................................................................................................................108 7.3. Rekomendacje ................................................................................................................109 8. PODSUMOWANIE GWNE REKOMENDACJE ...................................................111
9. WYKORZYSTANE MATERIAY I LITERATURA .....................................................113 Sowo kocowe .....................................................................................................................115
5. SKORUPA PRZEGRODY ZEWNTRZNE BUDYNKU ISTNIEJCEGO .............. 85 5.1. Analiza ........................................................................................................................... 85 5.2. Bariery ............................................................................................................................ 91 5.3. Rekomendacje ................................................................................................................ 92
RO
3
4. DOMOWE RDA ENERGII I URZDZENIA ZUYWAJCE ENERGI ........... 32 4.1. Koty domowe i pompy ciepa ....................................................................................... 32 4.2. Kolektory soneczne ....................................................................................................... 71 4.3. Sprzt - artykuy gospodarstwa domowego ................................................................... 74 4.4. Owietlenie budynku ..................................................................................................... 83
BO
3. ZASILANIE BUDYNKU W SIECIOWE NONIKI ENERGII ...................................... 25 3.1. Informacje na rachunkach za energi ............................................................................. 25 3.2. Struktura taryf za energi ............................................................................................... 28
CZ A
Sowo wstpne W osiganiu celw efektywnego wykorzystania energii i zwikszenia udziau energii ze rde odnawialnych moemy stosowa rne technologie. Z punktu widzenia korzyci dla gospodarki i spoeczestwa powinnimy promowa te dziaania, ktre z jednej strony s najbardziej efektywne ekonomicznie, a drugiej strony znajd zainteresowanie i bd realizowane przez tysice i miliony inwestorw. Std w raporcie w analizie efektywnoci ekonomicznej przedsiwzi efektywnego wykorzystania energii, stosowania odnawialnych rde energii i redukcji emisji gazw cieplarnianych (CO2) przyjto jakie mierniki oceny jednostkowe koszty zaoszczdzenia energii (ocena/korzyci inwestora) i jednostkowe koszty redukcji emisji CO2 (ocena/korzyci pastwa z tytuu minimalizacji kosztw spoecznych realizacji celw redukcji). Raport dotyczy budynkw jednorodzinnych, ktre stanowi znaczcy ponad 20% - udzia w zuyciu energii kocowej w Polsce. Jednak sektor budynkw jednorodzinnych nie znalaz dotychczas uznania w polityce energetycznej pastwa, co wyraa si przede wszystkim w braku instrumentw skierowanych do tej grupy uytkownikw energii. Std w raporcie dokonano przegldu istniejcych mechanizmw i zaproponowano nowe, ktre jeeli zostan wdroone, winny przynie nowy impuls do efektywnego wykorzystania energii i po drodze do znaczcej redukcji emisji CO2. W redakcji raportu zdecydowano si na przedstawienie metodyki analiz, zaoe i danych wejciowych, by kady, kto uwaa, e jego przypadek i dane odbiegaj od przyjtych jako rednich dla kraju, mg zweryfikowa obliczenia dla swojego przypadku. Dla kogo ten raport moe by poyteczny? dla Ministerstwa Gospodarki, rodowiska i innych ministerstw, ktre opracowuj i wdraaj krajowe i resortowe plany i programy dziaania, w tym projektuj instrumenty realizacji tych dziaa, dla funduszy wsparcia, gwnie Narodowego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej i Wojewdzkich Funduszy Ochrony rodowiska, ktre uruchamiaj finansowe instrumenty wsparcia, dla samorzdw terytorialnych, ktre angauj si w popraw efektywnoci wykorzystania energii, zastosowania odnawialnych rde energii i poprawy jakoci powietrza na swoim terytorium, dla inwestorw/wacicieli budynkw jednorodzinnych, ktrzy podejmowa bd rozsdne ekonomicznie i przyjazne dla rodowiska decyzje inwestycyjne, dla organizacji pozarzdowych, ktre mog mie lepsze podstawy merytoryczne dla promowania zrwnowaonej energii i dla edukacji spoeczestwa. Wprawdzie raport koncentruje si na budynkach jednorodzinnych, ale wikszo barier i rekomendacji mona odnie do caej populacji budynkw mieszkalnych w Polsce.
ER SJ
RO
4
BO
CZ A
1. WPROWADZENIE W kraju uytkowanych jest ok. 13 150 tysicy mieszka, z tego w miastach 8 847 tys. i na wsi 4 303 tys. W budynkach jedno i dwu rodzinnych jest 4 795 tysicy mieszka (wg stanu na 31.12.2008). czna powierzchnia uytkowa mieszka wynosi 907 233 tys. m2. Mieszkania w miastach wyposaone s w wodocig ok. 98%, wc ok. 95%, azienki 92%, gaz z sieci ok. 75% i co 85%. Natomiast na wsi w wodocig prawie 90%, wc ok. 75%, azienki 76%, gaz z sieci 18% i co 64% (Rys.1.1.). Naley zauway, e GUS podaje mieszkania wyposaone w instalacje centralnego ogrzewania niezalenie od rda zasilania, tj. ciepo sieciowe, kotownia lokalna w budynku, kocio w mieszkaniu lub w budynku.
ER SJ
Rys. 1.1. Wyposaenie mieszka w % ogu mieszka w 2008 r. rdo: [May Rocznik Statystyczny Polski 2009, GUS] 1.1. Oglna charakterystyka budynkw W Polsce wg danych Narodowego Spisu Powszechnego w 2002 roku jest 4 772 728 budynkw mieszkalnych. Struktura wiekowa wszystkich budynkw, tj. wielo i jednorodzinnych jest zrnicowana. Najwicej, 28,7 % jest budynkw wybudowanych w latach 1945 1979, budynkw z lat 1971 1978 ponad 14% i podobnie z lat 1989 2002, 17,4% budynkw wybudowano w latach 1918 1944 i 16% budynkw w latach 1978 1988 (Rys.1.2).
A
5
RO
BO
CZ A
Struktura wiekowa budynkw mieszkalnych

1600
1400
1367,542
Razem budynkw 4 772,728 tysicy

1200
1000 Liczba [tysice] 828,167 800 676,498 600 413,255 400
28,7%
17,4% 14,2%
8,7%
200
przed 1918
1918-1944
1945-1970
BO
1971-1978
rdo: FEWE wg [2]
Rysunek 1.2.
ER SJ
W ostatniej dekadzie budynki, poza budownictwem indywidualnym, wznoszono w nastpujcych technologiach (Rys.1.3): tradycyjnej udoskonalonej, w ktrej konstrukcj non s ciany wykonane z cegy, bloczkw lub pustakw o ciarze i wymiarach umoliwiajcych ich rczne wbudowywanie, wielkopytowej o cianowej konstrukcji nonej przegrd pionowych, montowanych na miejscu budowy z wielkowymiarowych (wielkoblokowych) elementw prefabrykowanych betonowych lub elbetowych. Wymiary elementw ciennych odpowiadaj wysokoci caej kondygnacji i maj szeroko co najmniej 2,40m, wielkoblokowej o cianowej konstrukcji nonej przegrd pionowych montowanych na miejscu budowy z prefabrykowanych betonowych i elbetowych pyt lub blokw o wysokoci caej kondygnacji i o szerokoci mniejszej ni 2,40m, monolitycznej o cianowej lub szkieletowej konstrukcji z betonu lub elbetu realizowanej na miejscu budowy, z zastosowaniem deskowa o jedno- lub wielokrotnym uyciu i o rnych cechach konstrukcyjno-wymiarowych, kanadyjskiej - opart na konstrukcji szkieletu drewnianego na fundamencie betonowym. Dotyczy to budownictwa spdzielczego, komunalnego, spoecznego czynszowego oraz przeznaczonego na sprzeda lub wynajem. Metod tradycyjn ulepszon wznoszonych jest 81% mieszka, monolityczn 15%, wielkoblokow i wielkopytow po ok. 1%, kanadyjsk 0,1% i innymi sposobami 1,8%. Budownictwo indywidualne realizowane jest gwnie metod tradycyjn udoskonalon. W latach 2003, 2005 i 2007 w remontowanych zasobach mieszkaniowych ocieplono od 324,2 tys. mieszka do 477 tys. (Tab.1.1.). Mona oceni, e rocznie ocieplanych jest od 2,7% do 3,6% mieszka w odniesieniu do ogu zasobw.
RO
6
CZ A
763,461 698,361
16,0%
14,6%
1978-1988
1989-2002
rdo: FEWE wg GUS NSP 2002
Tabela 1.1. Liczba ocieplonych mieszka w zasobach mieszkaniowych zasoby spdzielni mieszkaniowych zakadowe wsplnot mieszkaniowych TBS pozostae komunalne skarbu pastwa Razem 2003 249 308 1 684 71 610 321 46 b.d. 1 230 324 199 2005 297 776 1 633 175 169 774 0 94 1 554 477 000 2007 284 554 2 103
rdo: FEWE na podstawie - Bank Danych Lokalnych GUS
A
wielkoblokowa 1,1% monolityczna 15,0%
Mieszkania oddawane do uytkowania poza budownictwem indywidualnym wg metod wznoszenia w latach 2003 do I procza 2010 r.
wielkopytowa 1,0% kanadyjska 0,1% pozostae 1,8%
ER SJ W
rdo: FEWE na podstawie [3]
RO
7
W budynkach jednorodzinnych, na podstawie ponad 5,5 tys. ankiet z dziesiciu gmin wojewdztw lskiego i mazowieckiego, stan termomodernizacji jest nastpujcy: ponad 50% budynkw ma wymienione okna, ponad 18% budynkw ma ocieplone ciany, prawie 19% budynkw ma ocieplony strop nad ostatni kondygnacj lub dach. Mona uzna, e stan termomodernizacji wszystkich budynkw jednorodzinnych w kraju jest podobny.
Rysunek 1.3.
BO
tradycyjna 81,0%
CZ A
815 29 110 494 474 916
Liczba oddanych budynkw: 427 602
186 811
rdo: FEWE wg GUS BDL
1.2. Zuycie i efektywno energii w budynkach W gospodarstwach domowych, ktrych liczba w przyblieniu odpowiada liczbie mieszka, bezporednio zuyto energii w 2008 roku ogem 776 673 TJ (215 743 GWh). Energia ta uytkowana bya do ogrzewania i wentylacji, podgrzewania wody, gotowania, owietlenia i napdu urzdze elektrycznych w tym urzdze audiowizualnych. Stanowi to 25,3% bezporedniego zuycia ogem w gospodarce narodowej. Udzia poszczeglnych form uytkowania energii jest nastpujcy: ogrzewanie i wentylacja podgrzewanie wody gotowanie owietlenie urzdzenia elektryczne 71,5% 15,1% 6,6% 2,3% 4,5%
W dalszych analizach nie skupiono si na wszystkich wymienionych formach uytkowania energii. Szczegowo rozpatrzono zagadnienia zwizane z ogrzewaniem, tj. rda ciepa (koty domowe), ocieplenie skorupy budynku, w tym okna i drzwi zewntrzne, sprzt gospodarstwa domowego, szczeglnie: chodziarko-zamraarki, pralki i owietlenie.
Struktura zuycia bezporedniego energii w gospodarstwach domowych w 2008 roku
ER SJ
energia elektryczna 12,6% lekki olej opaowy 1,7%
A
ciepo 22,5% wgiel kamienny en. 30,2%
RO
gaz ziemny zaazot. 1,4%
Na bezporednie zuycie ogem skada si wgiel kamienny w 30,2%, gaz ziemny 16,9%, ciepo sieciowe 22,5%, energia elektryczna 12,6%, torf i drewno 13,2% i pozostae noniki (lekki olej opaowy, gaz cieky, koks i pkoks, energia geotermalna) ok. 4,6% (Rys. 1.4.).
gaz cieky 2,7% koks i pkoks 0,1%
energia geotermalna 0,1%
torf i drewno 13,2%
BO
gaz ziemny wysokom. 15,5%
Rysunek 1.4.
rdo: FEWE wg GP-E w latach 2007-2008 GUS
CZ A
zuycie energii ogem - 776 673 TJ (215 743 GWh)
Od 1996 roku nastpi spadek bezporedniego zuycia energii w gospodarstwach domowych o 25%. Obniyo si rwnie zuycie wgla kamiennego o 42%, koksu o 95%, lekkiego oleju opaowego o 67% i ciepa sieciowego o 38%. Nieznacznie obniyo si zuycie gazu ziemnego oraz torfu i drewna, odpowiednio 7% i 6%. Wzroso natomiast zuycie ciekego gazu i energii elektrycznej (Rys.1.5.).
Zuycie bezporednie i struktura nonikw energii w gospodarstwach domowych w latach 1996 - 2008
1200
1000
zuycie nonikw energii [PJ]
800
ciepo 600
koks i pkoks 400
OZE
gaz ziemny 200 wgiel kamienny i brunatny
RO
2003
0 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 rdo: FEWE wg danych z Gospodarki Paliwowo-Energetycznej w latach 1996 - 2008,
BO
gaz cieky 2004
lata
energia elektryczna
Rysunek 1.5.
rdo: FEWE wg GP-E w latach 1996 2008 GUS
Prognoza zapotrzebowania na energi finaln przez gospodarstwa domowe, podana w Polityce Energetycznej Polski do 2030 roku (przyjta przez Rad Ministrw 10.11.2009 roku) przewiduje dla okresu 2010-2020 nieznaczny wzrost 2,1%. Krajowy wzrost zapotrzebowania na energi finaln ogem w tym samym okresie wyniesie 13%, w przemyle prawie 15%, w transporcie 20%, w usugach 30% a w rolnictwie spadnie o 2% (Rys.1.6.). Wobec wzrastajcej liczby oddawanych do uytku mieszka oznacza to, e wzrost zapotrzebowania na energi finaln w gospodarstwach domowych powinien by agodzony popraw efektywnoci wykorzystania energii w gospodarstwach domowych w tym na ogrzewanie. Struktura sposobw ogrzewania zasobw mieszkaniowych wg najaktualniejszych danych, tj. Narodowego Spisu Powszechnego 2002 przedstawia si nastpujco: prawie 78% mieszka ma instalacj centralnego ogrzewania, w tym prawie 42% korzysta z ciepa sieciowego a 36% z indywidualnych instalacji co. Wrd tych ostatnich ponad 25% opalanych jest paliwami staymi, gwnie wglem, ponad 8% gazem ziemnym i tylko 0,8% energi elektryczn. Prawie 21% mieszka ogrzewanych jest piecami, w tym ponad 19% paliwami staymi i 1% energi elektryczn (elektryczne wkady grzewcze do piecw kaflowych) (Rys.1.7.).
ER SJ
CZ A
lekki olej opaowy 2005 2006 2007 2008
Zapotrzebowanie na energi finaln w podziale na sektory gospodarki wg Polityki Energetycznej Polski do 2030 roku
300 000
250 000
Przemys
200 000
Energia finalna [GWh]
Transport
150 000
100 000
50 000
0 2005
2010
2015
BO
2020 2025 CO zbiorowe 43,3%
Rysunek 1.6.
Struktura ogrzewania mieszka wg danych Narodowego Spisu Powszechnego w 2002 roku
RO
piece: rdo energii - energia elektryczna 1,0%
piece: rdo energii - paliwa stae 20,0%
CO indywidualne: rdo energii paliwa gazowe 8,5%
ER SJ
CO indywidualne: rdo energii energia elektryczna 0,9%
CO indywidualne: rdo energii paliwa stae 26,2%
Rysunek 1.7.
Struktura zasilania w energi nowobudowanych mieszka jest inna ni zasilanie istniejcych zasobw. Przegld informacji zaczerpnitych z literatury, wywiadw z dystrybutorami ciepa, energii elektrycznej, gazu ziemnego i danych statystycznych wskazuje, e w zakresie budownictwa jednorodzinnego w miastach do ogrzewania wykorzystuje si gwnie wgiel kamienny, drewno (biomasa), gaz ziemny i w niewielu przypadkach energi elektryczn. Na wsi natomiast gwnie wgiel i drewno oraz w znacznie mniejszym stopniu gaz ziemny.
W zakresie budynkw wielorodzinnych sposb zasilania w duym stopniu zaley od formy budownictwa. Decydujce znaczenie ma budownictwo na sprzeda lub wynajem (tzw. deweloperskie) ok. 40%, nastpnie spdzielcze ponad 5% i pozostae, tj. budownictwo spdzielcze, komunalne i zakadowe ponad 4%. 10
CZ A
Usugi Gospodarstwa domowe
rdo: FEWE wykres wg [5] 2030
Rolnictwo
rdo: FEWE - wykres wg PEP do 2030
czna liczba mieszka w 2002 roku - 11 763 540
rdo: FEWE wg GUS NSP 2002
W mieszkaniach przeznaczonych na sprzeda lub wynajem potrzeby grzewcze zaspakajane s gwnie z kotw opalanych gazem ziemnym instalowanych w kadym mieszkaniu lub z kotowni obsugujcej cay budynek. Rzadko deweloperzy decyduj si na podczenie do sieci cieplnej. Budownictwo spdzielcze i komunalne korzysta z podczenia do sieci cieplnej i indywidualnych kotw opalanych gazem ziemnym. Podobnie jest w przypadku pozostaych form budownictwa. Poprawie efektywnoci wykorzystania energii w tym w gospodarstwach domowych suy polityka energetyczna pastwa. W pastwach Unii Europejskich wystpuje rnorodno instrumentw polityki energetycznej. Rny jest rwnie stopie ich stosowania.
ER SJ
rdo: Energy Efficiency Trends and Policies in the EU 27 ODYSSEE-MURE project October 2009
Rys. 1.8. Instrumenty polityki wg rodzajw dla gospodarstw domowych (stan 2006) Na tle UE pod wzgldem liczby instrumentw polityki energetycznej skierowanych na gospodarstwa domowe Polska z 5. instrumentami jest poniej redniej unijnej wynoszcej 15 stosowanych instrumentw (Rys.1.8.). Najwicej instrumentw, stosuje Wielka Brytania 35 i Niemcy - 31, najmniej Grecja 1 i Malta 2. Podobnie przedstawia si sytuacja pod wzgldem instrumentw ukierunkowanych na poszczeglne elementy mieszka, tj. skorupa budynku, kocio grzewczy, owietlenie i inne uytkowanie energii. rednia stosowanych w pastwach UE instrumentw wynosi 8 instrumentw a w Polsce 4. Najwicej instrumentw polityki stosowanych jest w Wielkiej Brytanii 22 i we Woszech 19, Grecja nie stosuje adnego instrumentu a Malta tylko 1 (Rys.1.9.).
RO
11
BO
CZ A
Rys. 1.9. Instrumenty polityki skierowane na mieszkania (stan 2006)
ER SJ
Rys. 1.10. Zuycie energii ogem na gospodarstwo domowe (z korekt klimatyczn)
A
12
RO
BO
CZ A
Rys. 1.11. Zuycie energii elektrycznej na gospodarstwo domowe Zuycie energii ogem na gospodarstwo domowe w Polsce w 2007 roku byo na poziomie redniej dla 27 pastw UE, tj. ok. 1,3 toe/gosp. domowe. Najwiksze zuycie wystpio w Belgii ponad 2 toe/gosp. domowe a najmniejsze na Malcie ok. 0,7 toe/gosp. domowe (Rys.1.10.).
ER SJ
rednie zuycie energii elektrycznej na gospodarstwo domowe w 2007 roku w EU-27 wynosio ok. 4000 kWh/gosp. domowe, a w Polsce poniej 2000 kWh/gosp. domowe. Najwiksze zuycie byo w Norwegii ok. 10000 kWh/gosp. domowe i Szwecji ponad 9000 kWh/gosp. domowe (Rys.1.11.).
RO
13
BO
CZ A
W 2006 roku rednie zuycie energii do ogrzewania 1 m2 powierzchni mieszkania (bez energii elektrycznej oraz z sprowadzeniem do rednich warunkw klimatycznych w UE) wynosio w EU 27 ok. 13 koe/m2rok, w Polsce ok. 15,5 koe/m2rok (Rys.1.12). W odniesieniu do 1997 roku obnienie w Polsce wynioso ponad 26% natomiast w UE ok. 7%. Pozycja Polski pod wzgldem dostpnoci najbardziej efektywnych energetycznie chodziarko-zamraarek, tj. w klasach energetycznych A, A+ i A++. jest wysoka. Polska znajduje si w grupie pastw, ktre maj ponad 90% tego sprztu w tych klasach 6. miejsce (Rys.1.13.). W Grecji i w Bugarii tego sprztu jest poniej 60%.
ER SJ
RO
14
Rys. 1.12. Zuycie energii do ogrzewania na 1 m powierzchni mieszkania (bez energii elektrycznej, sprowadzone do rednich warunkw klimatycznych UE)
rdo: Energy Efficiency Trends and Policies in the EU 27 ODYSSEE-MURE project October 2009 2
BO
CZ A
Rys. 1.13. Udzia w sprzeday chodziarko-zamraarek w klasach energetycznych A oraz A+ & A++ (2006)
2. METODYKA ANALIZ, IDENTYFIKACJI BARIER I POTENCJALNYCH MECHANIZMW
ER SJ
2.1. Reprezentacyjny budynek i katalog potencjalnych przedsiwzi
Do analiz techniczno-ekonomicznych wybrany zosta budynek jednorodzinny, ktrego budowa w latach 60 i 70 ubiegego wieku bya szeroko rozpowszechniona. Jest to budynek o nastpujcej geometrii:
RO
15
BO
CZ A
ER SJ
Rys. 2.1.
Dane wejciowe i wyniki charakterystyki energetycznej budynku, okrelonej na podstawie stosownych polskich norm przedstawiono poniej.
A
16
RO
BO
CZ A
Tabela 2.1. Wybrane dane wejciowe budynku

Wyszczeglnienie Powierzchnia uytkowa budynku [m2] Kubatura ogrzewana budynku [m3] Powierzchnia zabudowy [m2] Liczba kondygnacji Podpiwniczenie Liczba mieszka Liczba mieszkacw (osoby) Technologia Warto 100 250 100
Powierzchnia cian zewntrznych [m2] Powierzchnia dachu [m2] Powierzchnia okien [m ]

2
Powierzchnia drzwi zewntrznych [m2] Usytuowanie elewacji frontowej
RO
17
ER SJ
Strop ciepo do gry 19,5 %
A
Strop ciepo do dou 12,3 %
Obliczeniowe straty ciepa przez przegrody budynku przedstawiono na Rysunku 2.2. i w Tabeli 2.2.
Szczegowe zestawienie strat energii cieplnej
ciana zew ntrzna 34,6 %
7 % Drzwi zewntrzne 19,5 % Strop ciepo do gry
16,9 % Okno (wietlik) zewntrzne 34,6 % ciana zewntrzna
Rys. 2.2.
BO
190,09 60,0 24,0 5,87
Okno (w ietlik) zew ntrzne 16,9 %
CZ A
TAK 1 4 Tradycyjna murowana poudnie (S)
Drzw i zew ntrzne 7 % Ciepo na w entylacj 9,5 %
12,3 % Strop ciepo do dou 9,5 % Ciepo na wentylacj
Zyski od soca 79,9 %
A ER SJ
Rys. 2.3. Tabela 2.3.
79,9 % Zyski od soca
RO
18
Szczegowe zestawienie zyskw energii cieplnej
BO
20,1 % Zyski wewntrzne
Zwraca uwag due obliczeniowe zapotrzebowanie z uwzgldnieniem zyskw ciepa i dla okresu grzewczego ciepa na ogrzewanie budynku wynosi 110,0 GJ/rok (30557 kWh/r) czyli jednostkowe zapotrzebowanie ciepa 1,10 GJ/m2/rok (305,6 kWh/m2/r). W praktyce zuycie ciepa jest najczciej znacznie nisze z uwagi na rny w stosunku do reimu obliczeniowego sposb ksztatowania przez uytkownikw komfortu cieplnego w pomieszczeniach budynku, gwnie z powodu utrzymywania w poszczeglnych pomieszczeniach temperatur niszych ni obliczeniowe. Nie mniej jednak stosowane standardowe metody obliczania teoretycznego zapotrzebowania na ciepo do ogrzewania prowadz czsto do powstania znaczcych (nawet do 50%) rnic midzy teoretycznym a rzeczywistym zapotrzebowaniem na ciepo, czego nie mona wytumaczy tylko stosowaniem innego ni obliczeniowy, komfortu cieplnego w budynku, ale rwnie niedoskonaoci istniejcej metodyki obliczania teoretycznego zapotrzebowania na ciepo. Dua elastyczno i swoboda w przyjmowaniu wspczynnikw obliczeniowych i konstrukcja modelu obliczeniowego moe prowadzi do rnych wynikw oblicze wykonywanych przez rnych ekspertw, co podwaa wiarygodno wynikw audytw energetycznych i stanowi istotn barier informacyjn. W reprezentatywnym budynku okrelono rwnie zyski ciepa budynku, co przedstawiono na Rysunku 2.3. i Tabeli 2.3.
CZ A
Zyski w ew ntrzne 20,1 %
Szczegowe wyniki oblicze charakterystyki energetycznej budynku przedstawiono w zaczniku nr 1. W analizach przyjto nastpujcy stan wyjciowy dla rda ciepa: domowy kocio wglowy, domowy kocio gazowy, zasilanie z sieci ciepowniczej. Wyrniono grupy technologii, w ktrych przeanalizowano nastpujce technologie (Tabela 2.4.). Tabela nr 2.4. Katalog analizowanych technologii, urzdze i materiaw w reprezentatywnym budynku jednorodzinnym Lp. Technologia, urzdzenie, materiay, informacje 1. Zasilanie budynku w energi elektryczn, gaz ziemny, ciepo sieciowe 1.1. Taryfy 1.2. Informacje rachunku za energi 2. Indywidualne rda energii i wyposaenie w sprzt energetyczny 2.1. Koty ogrzewcze: - wglowe - gazowe - olejowe - biomasowe 2.2. Pompy ciepa 2.3. Kolektory soneczne 2.4. Owietlenie 2.5. Chodziarko-zamraarki 2.6. Pralki 3. Skorupa budynku 3.1. ciany zewntrzne 3.2. Strop 3.3. Okna 4. Pakiety termomodernizacyjne 4.1. Zestawy przedsiwzi termomodernizacyjnych w zakresie ogrzewania budynku: rdo ciepa instalacje grzewcze i odzysku - skorupa budynku
ER SJ
2.2. Reprezentatywny nowy budynek
Wyniki oblicze charakterystyki energetycznej budynku w stanie istniejcym przedstawiono w zaczniku nr1
Budynki, wykonywane s gwnie w technologii tradycyjnej ulepszonej, metoda t w 2007 r. wybudowano okoo 76% oglnej kubatury budynkw. Przecitny dom jednorodzinny ma powierzchni 142 m2. Do analizy przyjto modelowy, typowy budynek jednorodzinny, dwukondygnacyjny, z garaem, niepodpiwniczony (Tab.2.5.) Budynek wzniesiono w technologii tradycyjnej ulepszonej (ciana warstwowa Rys.2.4.). Budynek ma poddasze uytkowe z dachem krytym dachwk ceramiczn na ruszcie drewnianym (z izolacj z weny mineralnej). Budynek zlokalizowany jest w III strefie klimatycznej.
RO
19
BO
CZ A
Tabela 2.5. Charakterystyka budynku modelowego Wyszczeglnienie Powierzchnia uytkowa budynku [m2] Kubatura ogrzewana budynku [m3] Powierzchnia zabudowy [m2] Liczba kondygnacji Podpiwniczenie Liczba mieszka Liczba mieszkacw (osoby) Technologia Budynek jednorodzinny 150 368
RO
20
Powierzchnia cian zewntrznych [m2] Powierzchnia dachu [m2] Powierzchnia okien [m2] Powierzchnia drzwi zewntrznych i bram garaowych [m2] Usytuowanie elewacji frontowej
Do oblicze cieplnych przyjto nastpujce zaoenia dodatkowe:
ER SJ
1) Sprawnoci skadowe dla centralnego ogrzewania (c.o.) i ciepej wody uytkowej (c.w.u.) przyjto na podstawie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynku. 2) Budynki zlokalizowane s w III strefie klimatycznej. 3) Nonik ciepa na cele c.w.u. przyjto tak jak dla c.o. 4) Ceny paliw okrelono na podstawie Polityki Energetycznej Polski do 2030 r. 5) Obliczenia zapotrzebowania na ciepo w budynkach modelowych prowadzono w dwch wariantach: z uwzgldnieniem mostkw cieplnych (zgodnie z wytycznymi zawartymi w metodologii obliczenia charakterystyki budynku) i bez uwzgldnienia mostkw cieplnych, przy czym nie uwzgldniano ich bezporednio w wspczynnikach przenikania ciepa U (W/m2K). 6) Przyjto nazewnictwo dla okrelenia rnego rodzaju energii zgodnie z metodologi sporzdzania charakterystyki energetycznej budynku: energia uytkowa - bez uwzgldniania sprawnoci skadowych systemu grzewczego; energia kocowa - z uwzgldnianiem sprawnoci skadowych systemu grzewczego;
BO
4 tradycyjna ulepszona 221,6 112,1 20,12 17,97 poudnie (S)
CZ A
100 2 brak 1
ER SJ
energia pierwotna - z uwzgldnianiem sprawnoci skadowych systemu grzewczego oraz wspczynnikw nakadu nieodnawialnej energii pierwotnej wi na wytworzenie i dostarczenie nonika energii lub energii do budynku; energia pomocnicza - roczne zapotrzebowanie na energi elektryczn kocow do napdu urzdze pomocniczych systemu ogrzewania, wentylacji lub systemu c.w.u.). 7) Pozostae oznaczenia stosowane w obliczeniach cieplnych: Qz [GJ/rok] - straty energii cieplnej przez przegrody zewntrzne (ciany, dachy, stropodachy, stropy nad przejazdami, okna, drzwi), Qw [GJ/rok] - straty energii cieplnej przez przegrody wewntrzne (ciany, stropy, okna, drzwi), Qg [GJ/rok] - straty energii cieplnej przez przegrody przylege do gruntu (ciany, podogi), Qa [GJ/rok] - energia cieplna zuyta na ogrzanie powietrza wentylacyjnego, Eta - Wspczynnik wykorzystania zyskw ciepa, Qsw [GJ/rok] zyski ciepa od promieniowania sonecznego przez zewntrzne przegrody przezroczyste (okna, wietliki, przeszklone drzwi), Qi [GJ/rok] - bytowe zyski ciepa (ludzie, ciepa woda, owietlenie, gotowanie, urzdzenia elektryczne), Qh [GJ/rok] - czne zuycie energii z uwzgldnieniem zyskw ciepa i sprawnoci ich wykorzystania, Qwent[W] - zapotrzebowanie na moc ciepln dla wentylacji, Qo[W] - obliczeniowe zapotrzebowanie na moc ciepln, Qzc[W] - dodatkowe zyski ciepa w pomieszczeniach. 8) W czterech rozpatrywanych wariantach przyjto, e w budynkach modelowych wystpuje wentylacja grawitacyjna bez odzysku ciepa (w jednym wariancie rozpatrzono wentylacj mechaniczn z odzyskiem ciepa). 9) W obliczeniach przyjto cian dwuwarstwow zoon z elementu ceramicznego konstrukcyjnego oraz warstwy ocieplenia styropianem z tynkiem zewntrznym mineralnym cienkowarstwowym (Rys. 1.4.). Materia ociepleniowy stanowi styropian o podwyszonych parametrach termicznych (przyjto wspczynnik przewodnoci cieplnej =0,032 W/mK) o grubociach niezbdnych do uzyskania zaoonych w poszczeglnych wariantach wspczynnikach przenikania ciepa. 10) Jako materia izolacyjny dachu w budynkach modelowych przyjto wen mineraln o podwyszonych parametrach termicznych (przyjto wspczynnik przewodnoci cieplnej =0,036 W/mK) o grubociach niezbdnych do uzyskania zaoonych w poszczeglnych wariantach wspczynnikw przenikania ciepa. 11) W przypadku wariantu optymalnego (WO) warstw izolacji cian zewntrznych i dachu dobrano w oparciu o kryterium kosztowe, tak aby warto bieca netto NPV inwestycji osigaa maksimum (wyniki oblicze przedstawiono w zaczniku 3).
RO
21
BO
CZ A
Rys.2.4. ciana dwuwarstwowa
Tabela 2.6. Syntetyczna struktura sposobw ogrzewania nowego budynku

wgiel biomasa Budynki 49,0% jednorodzinne gaz olej opaowy lpg energia el. 0,6% co
RO
30,5% 17,4%
BO
1,0% 1,0%
Wyboru rde energii dla budynkw modelowych dokonano zgodnie z diagnoz co do stosowanych sposobw ogrzewania oddawanych do uytku mieszka (Rozdzia 1). Na podstawie wywiadw u dystrybutorw nonikw energii i danych statystycznych przyjto nastpujce udziay dla poszczeglnych form budownictwa oraz paliw i nonikw energii w podziale na budynki jedno- i wielorodzinne oraz lokalizacj, tj. miasto i wie (Tab. 2.6.):
ER SJ
2.3. Metodyka analiz energetycznych i ekonomicznych
Efekty energetyczne i ekologiczne (CO2) przedsiwzi obliczono jako rednioroczne w cyklu ywotnoci technologii i urzdze. Oszczdno energii i wielko redukcji emisji gazw cieplarnianych, gwnie CO2, obliczono w rachunku rnicowym, w ktrym analizowan technologi i urzdzenie porwnywano do technologii i urzdze stanu istniejcego bd alternatywnych opcji. Koszty i efektywno ekonomiczn przedsiwzi obliczono konsekwentnie w rachunku kosztw w cyklu ywotnoci (LCC). Jako wielkoci kryterialne oceny efektywnoci ekonomicznej stosowania danej technologii i urzdzenia przyjto jednostkowy koszt zaoszczdzenia energii (CCE cost of conserved energy) i jednostkowy koszt redukcji emisji CO2 (CCC cost of carbon conserved). Taka prezentacja efektw ekonomicznych pozwala: z jednej strony inwestorowi oceni czy wszystkie koszty inwestycyjne i operacyjne wprowadzenia danej technologii i urzdzenia daj zmniejszenie (ujemne wartoci CCE i CCC) lub zwikszenie kosztw (dodatnie wartoci CCE i CCC) w cyklu ywotnoci
Ostatecznie do dalszej analizy i oblicze przyjto dla budownictwa jednorodzinnego ogrzewanie mieszka wglem, biomas i gazem ziemnym. (te oznaczenie w Tabeli 2.6.). Noniki energii i paliwa majce udzia na poziomie 1% pominito, przypisujc ich udziay do udziau wgla, gazu ziemnego i ciepa sieciowego, odpowiednio do ich wskanika emisji gazw cieplarnianych.
22
CZ A
0,6%
technologii np. ogrzewania budynku, owietlenia, chodzenia produktw w chodziarkozamraarce, z drugiej strony politykom i instytucjom finansowego wsparcia oceni po jakim koszcie mog z punktu widzenia interesw pastwa wykupywa efekt ekologiczny (CO2), ktry obniajc koszty inwestora moe zainteresowa go ekonomicznie w realizacji zmiany technologii lub urzdzenia.
Koszty w cyklu ywotnoci (LCC) danej technologii, funkcja:

LCC = CC ,W +
n =1
n =t
K e ,n + K O , M ,n + K fin ,n + K in ,n (1 + i ) n
koszty roczne: K e - koszty paliw i energii [z/rok] K O ,M - koszty obsugi i napraw [z/rok]
K in - inne koszty [z/rok] i - stopa dyskonta [1/rok] n - 1.....t, kolejny rok w cyklu ywotnoci t - okres ywotnoci technologii
ER SJ
K fin - const (rwne raty spat) i 1 (1 + i ) n uwaga i iK , CRF CRFK CRF =
CC - cakowite nakady [z] iK - uredniona stopa procentowa kredytu Jeeli: Koszty operacyjne s takie same w kadym roku K e - const K O ,M - const
K in - const, to wzr upraszcza si do: K + KO , M + K fin + Kin LCC = CC ,W + e CRF
K fin = (CC CC ,W ) * CRFK = (CC CC ,W ) *
RO
23
K fin - koszt finansowy (np. obsugi kredytw) [z/rok]
BO
iK 1 (1 + i K ) n
gdzie: CC ,W - kapita wasny w roku pocztkowym [z]
CZ A
Ramowe algorytmy oblicze przedstawiono jak niej:
Roczne koszty w cyklu ywotnoci

ALCC = LCC * CRF
Koszty jednostkowe Jednostkowy koszt zaoszczdzonej energii CCE

CCE = ALCC ef ALCC ref Eref Eef
gdzie: Eref - roczne zuycie energii w referencyjnej technologii [np. GJ/rok]
Eef - roczne zuycie energii efektywnociowej technologii [np. GJ/rok]
CCC =
ALCCef ALCC ref C ref Cef
Cef - roczna emisja w technologii efektywnociowej [t CO2/rok] C = fe * E gdzie: E i C - jak wyej f e - wskanik emisji zwizany z produkcj i transportem paliwa i energii w dane miejsce uytkowania [kg CO2/jednostk paliwa, energii]
ER SJ
Standard oblicze Oczekiwane wyniki
LCC, ALCC - koszty CCE - jednostkowy koszt zaoszczdzonej energii CCC - jednostkowy koszt uniknitej emisji E - roczne zmniejszenie zuycia energii C - roczne zmniejszenie emisji GC (CO2)
Jednolite podejcie i powtarzalno oblicze
(1) stosowanie jednolitych danych wejciowych wsplnego zestawu danych: ceny paliw i energii (istniejce 2010 r) stopa dyskonta i = 0,05% f e - wskaniki emisji (stosownie do danych paliw)
RO
24
C - roczna emisja gazw cieplarnianych [t CO2/rok] C ref - roczna emisja w technologii referencyjnej [t CO2/rok]
BO
Jednostkowy koszt redukcji emisji CCC
CZ A
udzia kapitau wasnego w cakowitych nakadach = 0,2 C iK - stopa procentowa kredytu bankowego = 15%/rok t okres spacania kredytu= 10 lat. (2) utworzenie karty przedsiwzicia, w tym obliczenie wielkoci zagregowanych moliwo stosowania scenariuszowych danych wejciowych archiwizacja
CC ,W
3. ZASILANIE BUDYNKU W SIECIOWE NONIKI ENERGII
ER SJ
rdo: Raport Delphi/MB Rysunek 3.1. Co prowadzi najszybciej i najskuteczniej do wzrostu wiadomoci i aktywnoci spoeczestwa?
A
25
RO
BO
3.1. Informacje na rachunkach za energi 3.1.1. Analiza W badaniach stanu wiadomoci i pogldw grup spoecznych (Raport Delphi/Millward Brown w projekcie Foresight GIG Katowice Zeroemisyjna gospodarka energi w warunkach zrwnowaonego rozwoju Polski do 2050r) respondenci na pierwszym miejscu wskazali wzrost cen energii i biecy rachunek za energi i porwnanie z innymi (Rys. 3.1 i Rys. 3.2.)
CZ A
rdo: Raport Delphi/MB Rysunek 3.2. Ktre formy informacji wpywaj najsilniej na wiadomo? Czyli informacja o cenach energii i inne wiadomoci na biecych rachunkach za energi prowadz wedug respondentw najszybciej i najskuteczniej do wzrostu wiadomoci i aktywnoci spoeczestwa, w tym wacicieli i mieszkacw domw jednorodzinnych. Tymczasem rachunki za sieciowe noniki energii: ciepo sieciowe, gaz ziemny i energi elektryczn przedstawiaj wiele elementw taryf, uwzgldniajcych opaty w caym acuchu: od wytworzenia do dostarczenia energii (Tabela 1, 2 i 3), ktre dla odbiorcy mog stanowi jednorazow informacj jak powstaj koszty skadajce si na jego rachunek, natomiast cena za dostarczona energi nie jest wprost eksponowana na rachunku. Odbiorca, patnik rachunku, moe dopiero sam wylicza sobie cen o ile skomplikowana struktura rachunku go do tego nie zniechci.
ER SJ
Tabela 3.1. Przykadowy zacznik do faktury/rachunku za ciepo dom jednorodzinny
RO
26
BO
CZ A
Tabela 3.2. Przykadowy wycig z faktury/rachunku za gaz dom jednorodzinny
Tabela 3.3. Przykadowy wycig z faktury/rachunku za energi elektryczn dom jednorodzinny
3.1.2. Bariery (1) Rachunki za ciepo sieciowe, gaz ziemny i energi elektryczn s dla drobnego odbiorcy skomplikowane i nieczytelne. Zawieraj informacje o szczegowych elementach rachunku, ktre odbiorcy s niepotrzebne i nie ma na nie wpywu. (2) Brak jest podstawowych informacji o cenach energii w poszczeglnych okresach rozliczeniowych, co uniemoliwia ledzenie zachowania si wzrostu cen. (3) Brak jest na rachunkach informacji o: - monitorowaniu/zestawieniu okresowym zuycia kosztw energii oraz cen energii, - porwnaniu z podobnymi grupami odbiorcw, - emisyjnoci dostarczonych nonikw energii i procentowy udzia pozyskanej z odnawialnych rde energii.
ER SJ
3.1.3. Rekomendacje (1) Uproci rachunki za ciepo sieciowe, gaz ziemny i energi przedstawiajc: - rodzaj stosowanej taryfy, - okres rozliczeniowy, - zuycie energii w okresie rozliczeniowym, - koszt/opata za energi w okresie rozliczeniowym, - cen dostarczonej energii w okresie rozliczeniowym. 27
RO
BO
CZ A
Powysze zapisy o obowizku informacji winny by rozcignite na sprzedawcw gazu ziemnego i ciepa sieciowego.
3.2. Struktura taryf za energi 3.2.1. Analiza
Ciepo sieciowe Formua taryfowa rachunku za ciepo sieciowe (RC) okrela zaleno: RC = a * 12Mmax + b * Q z/rok Gdzie: RC [z/rok] rachunek za dostarczone ciepo Q [GJ/rok] a = a1 + a2 + a3 opaty zwizane z zamwieniem mocy cieplnej Mmax a1 [z/MW * m-c] opata za zamwion moc ciepln a2 [z/MW * m-c] opata za usugi przesyowe dystrybutora ciepa a3 [z/MW * m-c] opata za usugi przesyowe wytwrcy ciepa b = b1 + b2 + b3 opaty zwizane z dostarczonym ciepem b1 [z/GJ] opata za ciepo b2 [z/GJ] opata zmienna za usugi przesyowe dystrybutora ciepa b3 [z/GJ] opata zmienna za usugi przesyowe wytwrcy ciepa Przyjmujc wielkoci opat wg rzeczywistej taryfy PEC (I poowa 2010) a1 = 5855,48 z/MW * m-c a2 = 4936,88 z/MW * m-c a3 = 126,84 z/MW * m-c a = 10919,20 z/MW * m-c
ER SJ
RO
28
(2) Na rachunkach okresowo/rocznie przedstawi dodatkowo: - zestawienie zuycia kosztw i cen w okresach rozliczeniowych danego roku, - udzia energii z odnawialnych rde, - emisyjno (CO2) danego rodzaju energii. (3) Wprowadzi zmiany (w myl projektu Ustawy o efektywnoci energetycznej) w Ustawie Prawo energetyczne jak niej: 1) w art. 5 po ust. 6b dodaje si ust. 6c w brzmieniu: 6c. Sprzedawca energii elektrycznej informuje swojego odbiorc o iloci zuytej przez tego odbiorc energii elektrycznej w poprzednim roku oraz o miejscu, w ktrym s dostpne informacje o przecitnym zuyciu energii elektrycznej dla danej grupy przyczeniowej odbiorcw, rodkach poprawy efektywnoci energetycznej w rozumieniu ustawy z dnia.......o efektywnoci energetycznej (Dz.U. nr ....,poz....) i charakterystykach technicznych efektywnych energetycznie urzdze.; 2) w art. 9 w ust. 4 dodaje si pkt 15 w brzmieniu: 15) zakres i sposb informowania odbiorcy przez sprzedawc o iloci zuytej przez tego odbiorc energii elektrycznej w poprzednim roku oraz sposb informowania o miejscu, w ktrym s dostpne informacje o przykadowym zuyciu energii elektrycznej dla danej grupy przyczeniowej odbiorcw, rodkach poprawy efektywnoci energetycznej w rozumieniu ustawy, o ktrej mowa w art. 5 ust. 6c i charakterystykach technicznych efektywnych energetycznie urzdze.
BO
CZ A
b1 = 16,80 z/GJ b2 = 12,63 z/GJ b3 = 0,27 z/GJ b = 29,70 z/GJ roczny rachunek za ciepo, dla reprezentatywnego istniejcego budynku i wielkoci obliczeniowych jak w pkt. 3.2.1.: moc zamwiona 15,037 MW i dostarczone ciepo 157,97 GJ/rok wyniesie:
RC = 10919,20 z/MW * m-c* 0,015037 MW * 12 m-cy/rok + 29,70 z/GJ * 157,97 GJ/rok = 1970,30 z/rok + 4691,70 z/rok = 6662,0 z/rok rednioroczna cena ciepa Cc netto: RC 6662 zl / rok Cc = = = 42,17 zl / GJ Q 157,97GJ / rok brutto: Cc = 42,17 z/GJ * 1,22 = 51,45 z/GJ
ER SJ
RG = a * 12 + b * G [z/rok] Gdzie:
Standardowe obliczenia (normy) maksymalnej mocy cieplnej Mmax i teoretycznego zapotrzebowania na ciepo prowadz do duego wykorzystania mocy cieplnej wyraonej Q Dla naszego przypadku stosunek ten wynosi stosunkiem M Max 157,97 PJ / rok PJ / rok = 10,505 W praktyce stosunek ten najczciej waha si w granicach 15,037 MW MW PJ / rok 6,0 8,0 z uwagi na: MW przyjmowanie wartoci z dokumentacji projektowej, najczciej starej lub nieaktualnej, nadwyk zamwionej mocy w stosunku do obliczeniowej, maksymalnej na zwikszenie elastycznoci w reimach ogrzewania budynkw. Std w praktyce stosunek czci staej, zwizanej z zamwiona moc M, do caego rachunku RC moe wynosi 30 40% (a nawet do 50%). W naszym przypadku wynosi 1970,30 z / rok = 0,296(29,6%) 6662,0 z / rok Zmiana zamwionej mocy M wymaga aneksowania umowy ze sprzedawc ciepa, ktry czsto da udokumentowania (audyt energetyczny, obliczenia standardowe) zasadnoci zmiany. Jest to dla klienta/odbiorcy dodatkowy koszt i uciliwa procedura.
Gaz ziemny Formu taryfow rachunku za gaz ziemny (RG) okrela zaleno
RG [z/rok] rachunek za dostarczony gaz G [m3/rok] a = a1 +a2 a1 [z/m-c] opata sieciowa staa
RO
29
BO
CZ A
b1 = 0,4600 z/m3 b2 = 0,9700 z/m3 b = 1,4308 z/m3
RG = 43,20 z/m-c * 12 m-cy + 1,4308 z/m3 x 6428,16 m3/rok = 518,4 z/rok + 9197,4 z/rok = 9715,8 z/rok
ER SJ
Gdzie:
Energia elektryczna Formua taryfowa rachunku za energi elektryczn (RE) okrela zaleno: RE = a * 12 + b * E [z/rok] a [z/rok] opata staa b [z/rok] opata za energi elektryczn
Przyjmujac za taryf G12 i dla ogrzewania akumulacyjnego w godzinach nocnych 6:00 do 22:00 i w dzie 13:00 do 15:00 a = 4,15 z/m-c i b = 0,2516 z/kWh roczny rachunek za zuycie E = 41690 kWh/rok energii elektrycznej (netto) wyniesie: RE = 4,15 z/m-c * 12 m-cy + 0,2515 z/kWh * 41690 kWh/rok = 49,8 z/rok + 10489,2 z/rok = 10539 z/rok rednioroczna cena energii elektrycznej Ce netto: RE 10539 zl / rok Ce = = = 0,2527 zl / kWh = 25,27 gr / kWh E 41690kWh / rok 30
Udzia czci staej w rachunku niezalenej od zuycia gazu wynosi: 518,4 zl / rok = 0,053(5,3%) 9715,8 zl / rok
RO
rednioroczna cena gazu Cg netto: RG 9715,8 zl / rok Cg = = = 1,511zl / m 3 3 G 6428,16m / rok brutto: Cg = 1,511 z/m3 x 1,22 = 1,843 z/m3
BO
roczny rachunek za gaz ziemny dla reprezentatywnego istniejcego budynku i wielkoci obliczeniowego zuycia gazu G = 6428,16 m3/rok (uwzgldniajc rednioroczn sprawno kota gazowego) wyniesie:
CZ A
a2 [z/m-c] opata abonamentowa b= b1 + b2 b1 [z/m3] opata sieciowa zmienna b2 [z/m3] opata za paliwo Przyjmujc wielkoci opat wg rzeczywistej taryfy (W3) danego sprzedawcy gazu (I procze 2010r) a1 = 35,0 z/m-c a2 = 8,20 z/m-c a = 43,20 z/m-c
brutto: Ce = 25,27 gr/kWh * 1,22 = 30,84 Udzia czci staej w rachunku, niezalenej od zuycia energii elektrycznej wynosi: 49,8 zl / rok = 0,0047(0,05%) 10539 zl / rok
Rachunek za energi zmieni si jak w Tabeli 3.4.
ER SJ
3.2.2. Bariery (1) Obecna konstrukcja taryfy za ciepo sieciowe nie stymuluje energooszczdnych zachowa przez stosowanie odpowiednich reimw cieplnych i regulacji temperatury w poszczeglnych pomieszczeniach budynku. Jest to spowodowane: - uzalenieniem opat od zamwionej mocy cieplnej, - zbyt du czci opat nie zwizanych ze zuyciem ciepa, a zwizanych z zamwiona moc ciepln (2) Odbiorca ciepa/uytkownik budynku spodziewa si, e jeeli przez biec regulacj komfortu cieplnego w pomieszczeniach zaoszczdzi 10% ciepa, to w tej samej proporcji zmniejszy mu si rachunek za dostarczone ciepo. Tymczasem w praktyce rachunek zmniejsza si tylko o 5 do 7%. (3) Zmiana zamwionej mocy jest procedur uciliw i kosztown (audyt, obliczenia strat ciepa dla nowych warunkw) dla drobnych odbiorcw jakimi s waciciele i najemcy budynkw jednorodzinnych. Wiele przedsibiorstw sprzeday ciepa utrudnia zmian umw w zakresie wielkoci zamwionej mocy, nie tylko chronic swoje przychody z zawyonej mocy cieplnej, ale rwnie z uwagi na techniczne braki ograniczenia dostawy ciepa stosownie do wielkoci zamwionej przez odbiorc mocy. 3.2.3. Rekomendacje (1) Zmieni konstrukcj taryfy ciepa sieciowego (Rozporzdzenia Ministerstwa Gospodarki) na energooszczdn, opart na formule rachunku za ciepo (RC) RC = (a + b) * Q wic porednio warto a z potrzebn moc ciepln. (2) Wyeliminowa z konstrukcji taryfy cz opat zwizan bezporednio z zamwion moc. Ustali zaleno midzy moc zamwion (maksymaln) od wielkoci zuycia ciepa, na podstawie np. wg formuy:
RO
31
W praktyce zaoszczdzenie 10% ciepa sieciowego powoduje zmniejszenie rachunku za ciepo tylko o 5 6%.
BO
Tabela 3.4. Zmiana rocznych rachunkw przy 10% oszczdnoci energii Nonik energii % zmniejszenia rachunku Ciepo sieciowe 7,0% Gaz ziemny 9,5% Energia elektryczna 10,0%
CZ A
Wraliwo rachunkw na oszczdzanie energii w czasie roku: Zaoono: formuy taryfowe jak poprzednio, 10% oszczdno energii (C, G, E)
M max,r = (1,1 1,2) M Max = (1,1 1,2) Gdzie:
STDmax,d STD R
1 * Q[kW ] 86400sek
4.1. Koty domowe i pompy ciepa 4.1.1. Koty domowe 4.1.1.1.Analiza (1) Zaoenia do analiz kotw domowych i do skorupy przegrd zewntrznych budynku istniejcego.
Podstawowe zaoenia i dane: 1) W analizach rozwaano nastpujce przedsiwzicia: ocieplenie cian zewntrznych rnymi grubociami styropianu, ocieplenie dachu rnymi grubociami weny mineralnej, wymiana okien zewntrznych na okna u zrnicowanym wspczynniku U (W/m2K), kompleksowa termomodernizacja budynku zgodnie z warunkami technicznymi WT2008 (okrelone w Rozporzdzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 roku wraz z rozporzdzeniami Ministra Infrastruktury dnia 7 kwietnia 2004 oraz z dnia 6 listopada 2008 r. zmieniajce rozporzdzenie w sprawie warunkw technicznych, jakim powinny odpowiada budynki i ich usytuowanie) poczona z wymian rda ciepa (w wariantach wg poniszej tabelki). Wspczynniki dla przegrd zewntrznych przyjto zgodnie z warunkami technicznymi WT 2008, kompleksowa termomodernizacja budynku w wariancie optymalnym poczona z wymian rda ciepa (w wariantach wg poniszej tabelki). Przyjto nastpujce parametry cieplne dla przegrd zewntrznych - ciany U=0,177 W/m2K; dach U=0,177 W/m2K; okna U=1,1 W/m2K; drzwi zewntrzne U=1,6 W/m2K.
ER SJ
RO
32
4. DOMOWE RDA ENERGII I URZDZENIA ZUYWAJCE ENERGI
BO
Poniewa STDmax, d i STDR s wielkociami dla 10 poprzedzajcych lat, to warto zamwionej mocy jest zalena tylko od Q i formua rachunku RC przybierze posta: RC = (a x s + b) * Q
CZ A
1,1 1,2 zwikszenie mocy zamwionej dla zwikszenia elastycznoci ogrzewania (chwilowa nadwyka mocy) STDmax, d stopniodni dnia o najwikszej rnicy midzy temp. pomieszczenia a temp. zewntrzn STDR wielko sumy stopniodni w roku Q [kJ] zuycie ciepa w roku Q S dodatkowy wspczynnik obliczany z jak wyej M max,r
Wariant oblicze
Opis wariantu oblicze
1 2 3 4 5 6 7 8
Kocio gazowy kondensacyjny + instalacja c.o. + przegrody WT2008
ER SJ
Ciepo sieciowe: Sprawno wytwarzania 91%,
2) Sprawnoci skadowe dla centralnego ogrzewania (c.o.) i ciepej wody uytkowej (c.w.u.) przyjto w zalenoci od nonika energii na podstawie Rozporzdzenia Ministra Infrastruktury z dnia 6 listopada 2008 r. w sprawie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynku i lokalu mieszkalnego lub czci budynku stanowicej samodzieln cao techniczno-uytkow oraz sposobu sporzdzania i wzorw wiadectw ich charakterystyki energetycznej - Dz.U. 2008 nr 201 poz. 1240. Dla stanu istniejcego. Koty wglowe: Sprawno wytwarzania 60%, Sprawno przesyania 95%, Sprawno regulacji i regulacji wykorzystania 90%, Sprawno akumulacji 100%.
Koty gazowe tradycyjne: Sprawno wytwarzania 86%, Sprawno przesyania 95%, Sprawno regulacji i regulacji wykorzystania 90%, Sprawno akumulacji 100%.
RO
33
Kocio gazowy kondensacyjny + instalacja c.o. + przegrody optymalne Wze cieplny kompaktowy + instalacja c.o. + przegrody WT2008 Wze cieplny kompaktowy + instalacja c.o. + przegrody optymalne
BO
Kocio retortowy + instalacja c.o. + przegrody WT2008 Kocio retortowy + instalacja c.o. + przegrody optymalne Kocio gazowy tradycyjny + instalacja c.o. + przegrody WT2008 Kocio gazowy tradycyjny + instalacja c.o. + przegrody optymalne
CZ A
Sprawno przesyania 95%, Sprawno regulacji i regulacji wykorzystania 90%, Sprawno akumulacji 100%.
ER SJ
Kocio olejowy: Sprawno wytwarzania 88%, Sprawno przesyania 98%, Sprawno regulacji i regulacji wykorzystania 98%, Sprawno akumulacji 100%. Kocio gazowy tradycyjny: Sprawno wytwarzania 88%, Sprawno przesyania 98%, Sprawno regulacji i regulacji wykorzystania 98%, Sprawno akumulacji 100%. Kocio gazowy tradycyjny: Sprawno wytwarzania 72%, Sprawno przesyania 95%, Sprawno regulacji i regulacji wykorzystania 90%, Sprawno akumulacji 100%. 3) Obliczenia cieplne budynku prowadzono w programie Audytor OZC wersja 4.8 Pro stosujc nastpujce normy: PN-EN-ISO 12831:2006 "Instalacje ogrzewcze w budynkach - Metoda obliczania projektowego obcienia cieplnego", PN-EN ISO 13790 "Energetyczne waciwoci uytkowe budynkw. Obliczenia zuycia energii na potrzeby ogrzewania i chodzenia".
RO
34
Ciepo sieciowe kompaktowy wymiennik ciepa: Sprawno wytwarzania 98%, Sprawno przesyania 98%, Sprawno regulacji i regulacji wykorzystania 98%, Sprawno akumulacji 100%.
BO
Koty gazowe kondensacyjne: Sprawno wytwarzania 98%, Sprawno przesyania 98%, Sprawno regulacji i regulacji wykorzystania 98%, Sprawno akumulacji 100%.
CZ A
Dla stanu docelowego. Koty wglowe retortowe: Sprawno wytwarzania 82%, Sprawno przesyania 98%, Sprawno regulacji i regulacji wykorzystania 98%, Sprawno akumulacji 100%.
4) Budynek zlokalizowany jest w III strefie klimatycznej (stacja meteorologiczna Warszawa Okcie.
ER SJ
5) Przyjto nastpujce koszty przedsiwzi: 35
RO
BO
CZ A
Rodzaj przedsiwzicia Ocieplenie cian 040 Ocieplenie cian 032 Ocieplenie dachu 040 Ocieplenie dachu 032 Ocieplenie stropu nad piwnic 032 Wymiana okien U=1,3 Wymiana okien U=0,9 Wymiana okien U=0,7 Wymiana drzwi zewntrznych Monta instalacji c.o. Monta kota gazowego Monta kota kondensacyjnego Monta kota retortowego Monta wza cieplnego Monta kota olejowego Monta kota na biomas
koszt stay (z) 130 130 30 30 100 250 459 667 1100 10000 3500 5000 7000 10000 5000 8000
6) Przyjto nastpujce noniki ciepa na cele c.w.u.: w stanie istniejcym dla kotowni wglowej oraz gazowej tradycyjnej elektryczne podgrzewacze c.w.u., w stanie istniejcym dla ciepa sieciowego wytwarzanie c.w.u. z ciepa sieciowego, w stanie docelowym wytwarzanie c.w.u. dla wszystkich nonikw ciepa z gazu ziemnego poza ciepem sieciowym gdzie przewidziano wytwarzanie c.w.u. z wymiennika ciepa. Przykad oblicze c.w.u.
ER SJ
7) Okres ywotnoci inwestycji przyjto 25 lat dla wszystkich przedsiwzi poza wymian rde ciepa gdzie przyjto 15 lat. 8) Okres kredytowania 10 lat dla wszystkich analizowanych wariantw przedsiwzi. 9) Stopa dyskonta 0,05 - dla wszystkich analizowanych wariantw przedsiwzi. 10) rodki wasne 20% - dla wszystkich analizowanych wariantw przedsiwzi. 11) Przyjto nastpujce wartoci wskanika emisji CO2: 36
RO
BO
koszt jednostka zmienny (z/cm) 2 z/m 1,35 z/m2 2,05 2 z/m 2 z/m2 3 2 z/m 1,35 2 z/m z/m2 z/m2 z/m2 z z z z z z z
CZ A
Dla ogrzewania wglowego 81,3 kg/GJ, Dla ogrzewania gazowego 56,1 kg/GJ, Dla ogrzewania olejowego 45,1 kg/GJ, Dla ogrzewania w kotle biomasowym 0 kg/GJ, Dla ciepa sieciowego 122,0 kg/GJ, Dla ogrzewania wglowego kocio retortowy 80,8 kg/GJ.
13) Przyjto nazewnictwo dla okrelenia rnego rodzaju energii zgodnie z metodologi sporzdzania charakterystyki energetycznej budynku: energia uytkowa c.o. - bez uwzgldniania sprawnoci skadowych systemu grzewczego (Qh); energia uytkowa c.w.u. - bez uwzgldniania sprawnoci skadowych systemu grzewczego (Qw); energia kocowa c.o. z uwzgldnianiem sprawnoci skadowych systemu grzewczego (Qkh); energia kocowa c.w.u. - z uwzgldnianiem sprawnoci skadowych systemu grzewczego (Qkw); energia pierwotna - z uwzgldnianiem sprawnoci skadowych systemu grzewczego oraz wspczynnikw nakadu nieodnawialnej energii pierwotnej wi na wytworzenie i dostarczenie nonika energii lub energii do budynku (Qel); energia pomocnicza - roczne zapotrzebowanie na energi elektryczn kocow do napdu urzdze pomocniczych systemu ogrzewania, wentylacji lub systemu c.w.u.). 14) We wszystkich analizach przyjto, e w budynku modelowym wystpuje wentylacja grawitacyjna bez odzysku ciepa. 15) W obliczeniach przyjto cian dwuwarstwow zoon z elementu ceramicznego konstrukcyjnego oraz warstwy ocieplenia styropianem z tynkiem zewntrznym mineralnym cienkowarstwowym. Materia ociepleniowy stanowi styropian o grubociach niezbdnych do uzyskania zaoonych w poszczeglnych wariantach wspczynnikach przenikania ciepa. Przyjto nastpujce gruboci ocieplenia cian w poszczeglnych wariantach: docieplenie cian styropianem o gruboci 12 cm (= 0,04 W/mK), docieplenie cian styropianem o gruboci 12 cm ( = 0,032 W/mK), docieplenie cian styropianem o gruboci 20 cm ( = 0,04 W/mK), docieplenie cian styropianem o gruboci 20 cm ( = 0,032 W/mK).
ER SJ
RO
37
BO
12) Koszt paliw okrelono na podstawie obowizujcych w czasie opracowania ww. dokumentu cennikw. Wynikowe ceny paliw w przeliczeniu na z/GJ s nastpujce: Dla ogrzewania wglowego 27,08 z/GJ, Dla ogrzewania gazowego taryfa W3 51,93 z/GJ (zuycie gazu ziemnego od 1200 8000 m3), Dla ogrzewania gazowego taryfa W3 49,57 z/GJ (zuycie gazu ziemnego od 300 1200 m3), Dla ogrzewania olejowego 80,27 z/GJ, Dla ogrzewania w kotle biomasowym 26,92 z/GJ, Dla ciepa sieciowego 51,45 z/GJ, Dla ogrzewania wglowego kocio retortowy 26,92 z/GJ.
CZ A
17) W przypadku wymiany okien zewntrznych przyjto nastpujce parametry dla caego okna: Stan istniejcy U=3,0 W/m2K, Stan docelowy wariant 1 - U=1,3 W/m2K, Stan docelowy wariant 1 - U=0,9 W/m2K, Stan docelowy wariant 1 - U=0,7 W/m2K. 18) Inne skrty stosowane w niniejszej analizie: QH,nd - zapotrzebowanie na ciepo ogrzewanie, HL - Projektowe obcienie cieplne budynku Charakterystyki energetycznego budynku istniejcego po dociepleniu przedstawiono w zacznikach nr 2, 3, 4 (2) Analiza Kocio wglowy na inne sposoby ogrzewania Wymiana starego kota wglowego na inny jest opacalna w przypadku zastosowania bardziej efektywnego energetycznie i emitujcego mniej zanieczyszcze lokalnych kota wglowego retortowego, o zautomatyzowanym procesie spalania i kwalifikowanym wglu danego sortymentu (groszek). Jednostkowy koszt zaoszczdzonej energii w tym wypadku jest ujemny CCE = -10,7 z/GJ Rys. 4.1.1.
ER SJ
120 100
Koszt zaoszczdzonej energii CCE [z/GJ]
A
28,0 20,4
RO
97,0 Kompaktowy wymiennik ciepa Kocio olejowy
80
60
40
20
BO
33,2 Kocio gazowy tradycyjny
Kocio retortowy
Kocio gazowy kondensacyjny
Rys. 4.1.1. Zamiana paliwa z wgla
38
Kocio na biomas
-20
-10,7
CZ A
Koszt inw est. 5000 z olej opaow y 80,27 z/GJ
3,0
16) Jako materia izolacyjny dachu w budynku modelowym przyjto wen mineraln o grubociach niezbdnych do uzyskania zaoonych w poszczeglnych wariantach wspczynnikw przenikania ciepa. Przyjto nastpujce gruboci ocieplenia cian w poszczeglnych wariantach: docieplenie dachu wen mineraln o gruboci 15 cm ( = 0,04 W/mK), docieplenie dachu wen mineraln o gruboci 35 cm ( = 0,032 W/mK), docieplenie dachu wen mineraln o gruboci 15 cm ( = 0,04 W/mK), docieplenie dachu wen mineraln o gruboci 35 cm ( = 0,032 W/mK).
1800 Koszt zaoszczdzonej emisji CCC [z/MgCO2] 1600 1400 1200
1646,9
800 600 400 200 0 -200 -400 Kompaktowy wymiennik ciepa Kocio retortowy -130,2 169,0
611,5
Kocio olejowy
Kocio gazowy tradycyjny
Rys.4.1.2. Zamiana paliwa z wgla
ER SJ
W przypadku zmiany z ogrzewania wglowego na ogrzewanie z sieci ciepowniczej przedsiwzicie takie jest rwnie nieopacalne dla inwestora, bowiem koszt zaoszczdzonej energii jest dodatni i znaczny, CCE = 28,0 z/GJ.
Podobnie ksztatuje si jednostkowy koszt redukcji emisji CO2. Opacaln opcj pozostaje zmiana istniejcego kota wglowego, na retortowy wglowy, CCE = -130 z/Mg CO2 Rys. 4.1.2. Inne opcje s nieopacalne, ale wyranie maleje jednostkowy koszt redukcji CO2 przy zmianie na kocio biomasowy w stosunku do kota olejowego i zasilania z sieci ciepowniczej. Kocio gazowy tradycyjny na inne sposoby ogrzewania Zilustrowano na Rys. 4.1.3. i Rys. 4.1.4. tylko te opcje, ktre prowadz do oszczdnoci energii (CCE) lub redukcji emisji CO2 (CCC).
W przypadku wymiany istniejcego kota gazowego na kocio olejowy oraz kocio na biomas, opcje te s nieopacalne dla inwestora, bo jednostkowy koszt zaoszczdzonej energii wynosi odpowiednio: CCE = 20,3 z/GJ dla kota gazowego kondensacyjnego, CCE = 33,1 z/GJ dla kota gazowego tradycyjnego CCE = 97,0 z/GJ dla kota olejowego oraz CCE = 3,0 z/GJ dla kota biomasowego
RO
39
BO
Kocio na biomas
Kocio gazowy kondensacyjny
CZ A
246,0 6,1
1000
Zamiana paliwa z gazu ziemnego - kocio tradycyjny

1200 1005,7
1000
800
430,9 400
200
0 -16,6 -200 Kocio retortowy Kocio olejowy Kocio gazowy kondensacyjny
Rys. 4.1.3. Zamiana paliwa z gazu ziemnego kocio tradycyjny
3000 Koszt zaoszczdzonej emisji CCC [z/MgCO2]
2500
2000
A
-295,2 Kocio gazowy kondensacyjny Kocio olejowy
1500
1000
ER SJ
500 0
RO
2469,7 956,2 -226,5 Kocio gazowy tradycyjny Kocio na biomas
-500
Rys. 4.1.4. Zamiana paliwa z gazu ziemnego - kocio tradycyjny
40
BO
Kocio gazowy tradycyjny
CZ A
53,7
600
Ciepo sieciowe na inne systemy ogrzewania Wyrniono tylko te opcje, ktre prowadz do oszczdnoci energii lub redukcji emisji CO2 Rys. 4.1.5 i Rys. 4.1.6
90 80
70 60 50 40 30 20 10 0 Kocio gazowy kondensacyjny
22,0
RO
41
ER SJ
Rys. 4.1.5. Zmiana paliwa z ciepa sieciowego
Kompaktowy wymiennik ciepa
BO
CZ A
81,7
Opacaln opcj dla inwestora jest zamiana kota gazowego tradycyjnego na gazowy kondensacyjny CCE = -16,6 z/GJ Opcja zamiany - zakup nowego gazowego tradycyjnego nawet o nieco wyszej sprawnoci ni ma istniejcy gazowy kocio tradycyjny i zamiana na olejowy s nieopacalne (CCE dodatnie). Natomiast z punktu widzenia redukcji CO2 opcje zamiany na kocio gazowy kondensacyjny i kocio biomasowy staja si opacalne, jednostkowy koszt redukcji CO2 wynosi odpowiednio (CCC) 295,2 z/GJ i 226,5 z/GJ Rys. 4.1.4.
800 700 600 500 400 300 200 100 0 -100 -200
2]
669,7
Koszt zaoszczdzonej emisji CCC [z/MgCO
20,7
kondensacyjny
wymiennik ciepa
Rys. 4.1.6. Zmiana paliwa z ciepa sieciowego
Wartociowe efekty redukcji emisji CO2, pole do interwencji przez fundusze wsparcia
ER SJ
W tabeli 4.1.1. przedstawiono warto emisji CO2, przy zaoeniu, e pastwo/fundusze wsparcia wykupuj zredukowana emisj CO2, w opcjach gdzie wystpuje zmniejszenie energii CO2, przez okres 10 lat, po cenie 40 z/Mg CO2 (10 Euro/Mg CO2).
RO
42
Opcja zamiany zasilania z sieci ciepowniczej na kocio gazowy nie opaca si CCE = 22,0 z/GJ (CCE dodatnie), rwnie zainstalowanie wza kompaktowego/wymiennika kompaktowego nie przynosi oszczdnoci kosztw, wysokie CCE = 81,7 z/GJ Rys. 4.1.5 Natomiast zamiana z sieci ciepowniczej (stosunkowo dua emisyjno wytwarzania ciepa z wgla) na kocio biomasowy jest z punktu widzenia efektw redukcji CO2 opcj opacaln, CCC = -92,1 z/Mg CO2
BO
Kocio na biomas
Kocio gazowy
Kompaktowy
CZ A
-92,1
Tabela 4.1.1.
Warto emisji CO2 przy zmianie sposobu ogrzewania Cena CO2 - 40 z/Mg, okres wykupu redukcji - 10 lat Ilo zredukowanej Warto emisji CO2 przez zredukowanej emisji 10 lat [Mg CO2] CO2 przez 10 lat [z]
Stan istniejcy Zasypowy kocio wglowy
Nowa opcja
kocio retortowy, wglowy kocio gazowy, kondensacyjny ciepo sieciowe, kompaktowy kocio olejowy kocio tradycyjny gazowy kocio na biomas
kocio olejowy
BO
Tradycyjny kocio gazowy
kocio gazowy, kondensacyjny
nowy kocio tradycyjny gazowy kocio na biomas Zasilanie z sieci ciepowniczej
kocio gazowy, kondensacyjny
RO
regulowany wze, kompaktowy wymiennik kocio na biomas
ER SJ
Poniewa okres ywotnoci nowych opcji/technologii ogrzewania budynkw przekracza 10 lat i pod warunkiem, e w tym okresie opcje te s eksploatowane, to istniej podstawy, by wartoci emisji okrelay wielko dofinansowania przez fundusze wsparcia, najlepiej jako dofinansowanie kosztw pocztkowych/nakadw inwestycyjnych. Warto zredukowanej emisji CO2 preferuje nastpujce opcje do dofinansowania: - istniejce koty wglowe na ogrzewanie gazem kocio kondensacyjny, na ogrzewanie olejem kocio olejowy, a przede wszystkim na ogrzewanie kotem na biomas, - tradycyjny kocio gazowy na kocio biomasowy, - zasilanie z sieci ciepowniczej na ogrzewanie kotem na biomas (tylko w obszarach nie zurbanizowanych). Zmiana na kocio gazowy, chocia atrakcyjna z uwagi na wielko redukcji CO2 nie powinna by preferowana z uwagi na strategi utrzymania kondycji systemw ciepowniczych. Wielko dofinansowania od 2000 7000 z odpowiednio na dan opcj, stanowi bdzie od 20 80% nakadw inwestycyjnych, a wic istotny bodziec do zmiany istniejcego stanu. 4.1.1.2.Bariery (1) W domach jednorodzinnych znaczcy udzia ma ogrzewanie budynkw wglem, bowiem jest to cigle najtasze paliwo na polskim rynku. Sprawno energetyczna nowych kotw wglowych znacznie si podniosa w ostatnich latach i w zalenoci od typu kotw siga w warunkach laboratoryjnych testw 75 85% (nawet 88%). Najwysze sprawnoci osiga si w zautomatyzowanych kotach retortowych, ktre w stosunku do innych s 2 3 krotnie drosze. W praktyce szacuje si, e w eksploatacji w cigu sezonu grzewczego sprawno nowych kotw jest nisza od 10 25%. Stare konstrukcje kotw, cigle 43
CZ A
47,5 100,6 14,1 108,2 92,2 174,2 10,9 18,6 2,6 84,6 109,8 12,6 119,3
1 900
4 022 565
4 329 3 687
6 969 437
744 103 3 384 4 392 505 4 771
(5)
(6)
ER SJ
4.1.1.3.Rekomendacje (1) Wprowadzi system dofinansowania przedsiwzi ze rodkw Funduszy Zielonych Inwestycji skierowany do inwestorw/wacicieli budynkw samodzielnie, indywidualnie zmieniajcych istniejce koty wglowe na koty i inne rda energii o wikszej sprawnoci i przyjazne dla rodowiska. Wielko dofinansowania (dotacje, niskooprocentowane poyczki) winno odpowiada wartociom zredukowanej emisji jak np. w tabeli 4.1.1., przy czym preferowane winny by przedsiwzicia: - zamiany istniejcego kota wglowego na: kocio retortowy wglowy, kocio gazowy, kocio olejowy, kocio na biomas, 44
RO
(4)
BO
(3)
CZ A
(2)
eksploatowanych maj rednie eksploatacyjne sprawnoci nie wiksze od 50 55%, a przy zej obsudze nawet mniej. W przypadku kotw wglowych mamy wic nastpujce bariery: droszy zakup nowych kotw wglowych o wysokiej sprawnoci i o znaczco mniejszej emisji zanieczyszcze powietrza, brak wiedzy i wiarygodnych informacji, jaka jest rzeczywista sprawno kotw w eksploatacji (brak bada kotw w eksploatacji), brak wiedzy wacicieli budynkw o obiektywnym przegldzie kotw na rynku i korzyciach stosowania kotw nowoczesnej konstrukcji. Eksploatacja kotw wglowych starego i nowego typu z komorami spalania umoliwiajcymi spalanie gorszych gatunkw wgla i mieci domowych, to nie tylko problem energetyczny i klimatyczny, ale moe przede wszystkim, problem zej jakoci powietrza i przekroczenie standardw emisji zanieczyszcze powietrza w bardzo wielu obszarach zurbanizowanych (py, SO2, NOx), a nawet w niektrych caych regionach (benzoalfapiren). Panuje przekonanie, e bez administracyjnego nakazu wycofania kotw wglowych ze stref zagroonych, natomiast brak jest regulacji prawnych umoliwiajcych eliminowanie kotw wglowych. Podobne s bariery: wyszego kapitau pocztkowego i braku wiedzy o korzyciach z zastosowania kotw gazowych kondensacyjnych zamiast tradycyjnych. Szacuje si (dane europejskie, z rynku 2007r.), e nawet w odnawianych domach jednorodzinnych rednia sprawno energetyczna kotw gazowych (22 kW) wynosi 54%, natomiast w wysokosprawnych kotach gazowych kondensacyjnych rednia sprawno w eksploatacji wynosi 81% (znamionowa sprawno 95 107%). Brak jest powszechnych instrumentw wsparcia (podatki, dopaty, niezalene doradztwo)zachcajcych do stosowania kotw o wyszej sprawnoci i niszej emisyjnoci albo do przejcia z wgla na inne bardziej przyjazne rodowisku paliwo: gaz ziemny, olej opaowy, gaz cieky lub zasilanie z sieci ciepowniczej. Ustawowa likwidacja Gminnych Funduszy Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej (2009r.) spowodowaa zahamowanie w gminach realizacji pakietowych programw likwidacji tzw. niskiej emisji z maych rde energii, praktycznie w wikszoci z kotw wglowych, z uwagi na niemoliwo transferu rodkw publicznych do prywatnych wacicieli budynkw przez fundusze wsparcia. Prace legislacyjne eliminacji z rynku urzdze o niskiej sprawnoci na poziomie Unii Europejskiej opniaj si pod wpywem presji producentw na odwlekanie terminu wprowadzenia stosownych rozwiza prawnych. Dotyczy to rwnie kotw grzewczych i urzdze przygotowania ciepej wody, ktre zuywaj ok. 25% energii kocowej w krajach UE. By moe, ze to jest przyczyn braku etykietowania energetycznego kotw grzewczych, rwnie w Polsce.
(2)
(3) (4)
ER SJ
(6)
(5)
podczenie do sieci ciepowniczej - zamiany tradycyjnego kota gazowego na kondensacyjny, W obszarach gdzie przekroczone s dopuszczalne stenia zanieczyszcze powietrza wykluczy dofinansowanie kotw wglowych i biomasowych (tylko obszary zurbanizowane). Indywidualne systemy wsparcia mog by obsugiwane przez banki detaliczne i specjalne karty patnicze. Wprowadzi w regulacjach prawnych (np. w Ustawie o efektywnoci energetycznej) instrument dobrowolnych kontraktw dugoterminowych (LTA), midzy stronami: rzd (wyznaczone ministerstwo lub operator np. NFOiGW) i due miasta, zwizki gmin, powiaty lub regiony-wojewdztwa, na realizacj dugoterminowych pakietowych programw obejmujcych: przedsiwzicia likwidacji niskiej emisji zanieczyszcze, poprawy efektywnoci uytkowania energii, stosowania odnawialnych rde energii (OZE) w obiektach publicznych, budynkach jedno i wielorodzinnych, w maych i rednich przedsibiorstwach. Kontrakty dugoterminowe oparte byyby na zobowizaniach gmin, powiatw, wojewdztw do osignicia okrelonych celw: poprawy efektywnoci energetycznej, zwikszenia udziau OZE, redukcji emisji CO2, poprawy jakoci powietrza, natomiast rzd gwarantowa by wprowadzenie niezbdnych uregulowa prawnych i stabilne formuy dofinansowania oraz zasady i wielkoci dofinansowania programw. Bdzie to rwnie instrument umoliwiajcy samorzdom realizacj ustawowego obowizku realizacji planw zaopatrzenia gminy (potrzebne rozszerzenie na wojewdztwa) i zacht do wprowadzenia celw 3 x 20% pakietu UE do tych planw. Wprowadzi w Polsce na zasadzie dobrowolnych umw z producentami (np. LTA) system etykietowania energetycznego kotw grzewczych, przygotowujc si do przyszego wdroenia rozwiza etykietowania UE. Wprowadzi regulacje prawne zakazu stosowania kotw wglowych w obszarach zurbanizowanych, gdzie przekroczone s znaczco dopuszczalne emisje zanieczyszcze powietrza (py, benzoalfapiren), dostosowane terminowo do moliwoci wymiany urzdze, dostpnoci do sieci gazu ziemnego i sieci ciepowniczej, poday staych paliw bezemisyjnych, rozwoju systemu wsparcia dla wacicieli i lokatorw budynkw np. przez instrument kontraktw dugoterminowych (LTA) pkt. (2) rekomendacji. Wprowadzi trwae systemy doradztwa o korzyciach stosowania kotw najwyszej sprawnoci energetycznej i najmniejszych emisjach zanieczyszcze w formach: - centralnego portalu doradczego i informacyjnego (np. jak www.topten.info.pl), - lokalnych, okresowo powtarzalnych kampanii edukacyjno-informacyjnych, - czenia inspekcji kotw i przegldw kominiarskich z prostymi przegldami (audytami) i doradztwem. Przeprowadzi badania efektywnoci wykorzystania paliw i emisji zanieczyszcze wgla, gazu, oleju opaowego, biomasy) w wybranych rodzajach kotw (9 wglowych, 6 gazowe, 3 olejowe, 6 biomasowych) w eksploatacji, co najmniej w czasie jednego sezonu grzewczego. Wyniki upowszechni i wykorzysta w weryfikacji wysokoci dofinansowania funduszy wsparcia.
RO
45
BO
CZ A
4.1.2. Pompy ciepa 4.1.2.1.Analiza (1) Zaoenia i opis wariantw Rozpatrzono zastosowanie sprarkowej pompy ciepa z wymiennikiem gruntowym, poziomym lub pionowym jako alternatywne rdo ciepa do celw ogrzewania budynku jednorodzinnego w stosunku do kotowni wglowej, kotowni gazowej i wymiennika ciepa wsppracujcego z systemem ciepowniczym. Wariant I
ER SJ W
powierzchnia ogrzewana kubatura ogrzewana Zapotrzebowanie na moc Zapotrzebowanie na ciepo, ogrzewanie sprawno rda (kocio wglowy wyprodukowany przed 1980 rokiem) sprawno przesyu sprawno regulacji i wykorzystania sprawno akumulacji sprawno cakowita systemu grzewczego zapotrzebowanie na ciepo, ogrzewanie ze sprawnoci (EK energia kocowa) wskanik dla EK zuycie wgla (przy wartoci opaowej 24 GJ/Mg) *wynik z programu RETScreen
RO
46
budynek z kotowni gazow z instalacj c.o. pompow, z grzejnikami czonowymi (9 sztuk o redniej mocy cieplnej okoo 1700 W) z regulacj miejscow, temperatura czynnika grzewczego 90/70 oC; powierzchnia ogrzewana kubatura ogrzewana Zapotrzebowanie na moc Zapotrzebowanie na ciepo, ogrzewanie sprawno rda (kocio gazowy z otwart komor spalania) sprawno przesyu sprawno regulacji i wykorzystania sprawno akumulacji sprawno cakowita systemu grzewczego m2 m3 kW GJ/rok 100 250 15,035 118,20* 0,86 0,95 0,90 1,00 0,74
BO
m2 m3 kW GJ/rok 100 250 15,035 118,20* 0,60 0,95 0,90 1,00 0,51 230,41 9,6 GJ/rok Mg/rok kWh/m2 640,02
W wariancie I analizy przyjto, e stan istniejcy stanowi budynek nie poddany termomodernizacji o nastpujcych parametrach: budynek z kotowni wglow z instalacj c.o. otwart, z grzejnikami czonowymi (9 sztuk o redniej mocy cieplnej okoo 1700 W) z regulacj miejscow z pomp wspomagajc, temperatura czynnika grzewczego 90/70oC;
CZ A
zapotrzebowanie na ciepo, ogrzewanie ze GJ/rok 160,75 sprawnoci (EK energia kocowa) wskanik dla EK kWh/m2 446,53 zuycie gazu (przy wartoci opaowej 35 m3/rok 4593 MJ/m3) *wynik z programu RETScreen
RO
47
powierzchnia ogrzewana kubatura ogrzewana Zapotrzebowanie na moc Zapotrzebowanie na ciepo, ogrzewanie sprawno rda (wze cieplny bez obudowy o mocy do 100 kW) sprawno przesyu sprawno regulacji i wykorzystania sprawno akumulacji sprawno cakowita systemu grzewczego zapotrzebowanie na ciepo, ogrzewanie ze sprawnoci (EK energia kocowa) wskanik dla EK *wynik z programu RETScreen
m2 m3 kW GJ/rok -
ER SJ
Ponadto: zaoono, e zmiana rda ciepa wymaga wymiany instalacji c.o., charakterystyka nowej instalacji c.o.: instalacja pompowa, z grzejnikami z elementami konwekcyjnymi z regulacj miejscow, temperatura czynnika grzewczego 55/40 oC; ze wzgldu na zmian temperatury czynnika grzewczego konieczne jest zainstalowanie grzejnikw, ktre dla parametru 90/70 oC maj moc okoo 4400 W, przy parametrze 55/40 oC zapewni one wydajno jak w stanie istniejcym. zaoono nastpujce koszty inwestycyjne: o pompa ciepa z wymiennikiem pionowym: 45000 z o pompa ciepa z wymiennikiem poziomym: 38750 z o wymiana instalacji c.o.: 14000 z zaoono, e redni wspczynnik efektywnoci pompy ciepa wsppracujcej z instalacj o temperaturze czynnika grzewczego na zasilaniu 55 oC wynosi: o pompa ciepa z wymiennikiem pionowym: 3,1 powierzchnia ogrzewana kubatura ogrzewana Zapotrzebowanie na moc Zapotrzebowanie na ciepo, ogrzewanie efektywno rda (COP) sprawno przesyu sprawno regulacji i wykorzystania sprawno akumulacji
BO
0,91 0,95 0,9 1 0,78 GJ/rok 151,92 kWh/m2 421,99 m2 m3 kW GJ/rok 100 250 15,035 118,20* 3,10 0,97 0,97 1,00
CZ A
100 250 15,035 118,20*
budynek z wymiennikiem ciepa zasilanym z sieci ciepowniczej, z instalacj c.o. pompow, z grzejnikami czonowymi (9 sztuk o redniej mocy cieplnej okoo 1700 W) z regulacj miejscow, temperatura czynnika grzewczego 90/70 oC;
efektywno cakowita 2,92 zapotrzebowanie na ciepo, ogrzewanie ze GJ/rok 40,52 sprawnoci (EK) wskanik dla EK kWh/m2 112,57 *wynik z programu RETScreen Ze wzgldu na monta nowej instalacji c.o. znaczco poprawiono sprawnoci przesyu, regulacji i wykorzystania. pompa ciepa z wymiennikiem poziomym: 2,9
RO
48
powierzchnia ogrzewana m2 kubatura ogrzewana m3 Zapotrzebowanie na moc kW Zapotrzebowanie na ciepo, ogrzewanie GJ/rok efektywno rda (COP) sprawno przesyu sprawno regulacji i wykorzystania sprawno akumulacji efektywno cakowita zapotrzebowanie na ciepo, ogrzewanie ze GJ/rok sprawnoci (EK) wskanik dla EK kWh/m2 *wynik z programu RETScreen
ER SJ
Wariant II
W wariancie II analizy przyjto, e stan istniejcy stanowi budynek poddany termomodernizacji, speniajcy warunki WT 2008, o nastpujcych parametrach:
Ze wzgldu na monta nowej instalacji c.o. znaczco poprawiono sprawnoci przesyu, regulacji i wykorzystania. zaoono nastpujce koszty paliw i energii: o wgiel: 650 z/Mg; o gaz: 1,75 z/m3; o ciepo sieciowe: 51,34 z/GJ; o energia elektryczna: 0,52 z/kWh. zaoono okres ycia inwestycji na 25 lat; na potrzeby wyznaczania dynamicznych wskanikw ekonomicznych zaoono stop dyskonta na poziomie 5 %; na potrzeby okrelenia emisji CO2 przyjto nastpujce wspczynniki: o dla wgla: 94,8 kg CO2/GJ, o dla gazu: 55,8 kg CO2/GJ o dla energii elektrycznej: 0,931 kg CO2/kWh
BO
43,32 120,33
CZ A
100 250 15,035 118,20* 2,90 0,97 0,97 1,00 2,73
budynek z kotowni wglow z instalacj c.o. otwart, z grzejnikami czonowymi (9 sztuk o redniej mocy cieplnej okoo 720 W) z regulacj miejscow z pomp wspomagajc, temperatura czynnika grzewczego 90/70oC; powierzchnia ogrzewana m2 100 kubatura ogrzewana m3 250 Zapotrzebowanie na moc kW 6,435 Zapotrzebowanie na ciepo, ogrzewanie GJ/rok 41,98* sprawno rda (kocio wglowy 0,60 wyprodukowany przed 1980 rokiem) sprawno przesyu 0,95 sprawno regulacji i wykorzystania 0,90 sprawno akumulacji 1,00 sprawno cakowita systemu grzewczego 0,51 zapotrzebowanie na ciepo, ogrzewanie ze GJ/rok 81,83 sprawnoci (EK energia kocowa) wskanik dla EK kWh/m2 227,30 zuycie wgla (przy wartoci opaowej 24 Mg/rok 3,4 GJ/Mg) *wynik z programu RETScreen budynek z kotowni gazow z instalacj c.o. pompow, z grzejnikami czonowymi (9 sztuk o redniej mocy cieplnej okoo 720 W) z regulacj miejscow, temperatura czynnika grzewczego 90/70 oC; powierzchnia ogrzewana kubatura ogrzewana Zapotrzebowanie na moc Zapotrzebowanie na ciepo, ogrzewanie sprawno rda (kocio gazowy z otwart komor spalania) sprawno przesyu sprawno regulacji i wykorzystania sprawno akumulacji sprawno cakowita systemu grzewczego zapotrzebowanie na ciepo, ogrzewanie ze sprawnoci (EK energia kocowa) wskanik dla EK zuycie gazu (przy wartoci opaowej 35 MJ/m3) *wynik z programu RETScreen
RO
49
ER SJ W
budynek z wymiennikiem ciepa zasilanym z sieci ciepowniczej, z instalacj c.o. pompow, z grzejnikami czonowymi (9 sztuk o redniej mocy cieplnej okoo 720 W) z regulacj miejscow, temperatura czynnika grzewczego 90/70 oC; powierzchnia ogrzewana kubatura ogrzewana Zapotrzebowanie na moc Zapotrzebowanie na ciepo, ogrzewanie m2 m3 kW GJ/rok 100 250 6,435 41,98*
BO
m2 m3 kW GJ/rok 100 250 6,435 41,98* 0,86 0,95 0,9 1 0,74 57,09 1669 GJ/rok m3/rok kWh/m2 158,58
CZ A
kWh/m2 149,87
ER SJ W
RO
50
Ponadto: zaoono, e zmiana rda ciepa wymaga wymiany instalacji c.o., charakterystyka nowej instalacji c.o.: instalacja pompowa, z grzejnikami z elementami konwekcyjnymi z regulacj miejscow, temperatura czynnika grzewczego 55/40 oC; ze wzgldu na zmian temperatury czynnika grzewczego konieczne jest zainstalowanie grzejnikw, ktre dla parametru 90/70 oC maj moc okoo 1900 W, przy parametrze 55/40 oC zapewni one wydajno jak w stanie istniejcym. zaoono nastpujce koszty inwestycyjne: o pompa ciepa z wymiennikiem pionowym: 32600 z o pompa ciepa z wymiennikiem poziomym: 28800 z o wymiana instalacji c.o.: 10100 z zaoono, e redni wspczynnik efektywnoci pompy ciepa wsppracujcej z instalacj o temperaturze czynnika grzewczego na zasilaniu 55 oC wynosi: o pompa ciepa z wymiennikiem pionowym: 3,1
Ze wzgldu na monta nowej instalacji c.o. znaczco poprawiono sprawnoci przesyu, regulacji i wykorzystania. o pompa ciepa z wymiennikiem poziomym: 2,9 powierzchnia ogrzewana kubatura ogrzewana Zapotrzebowanie na moc Zapotrzebowanie na ciepo, ogrzewanie efektywno rda (COP) m2 m3 kW GJ/rok 100 250 6,435 41,98* 2,90
BO
100 250 6,435 41,98* 3,10 0,97 0,97 1,00 2,92 14,39 39,98
CZ A
sprawno rda (wze cieplny bez obudowy o mocy do 100 kW) sprawno przesyu sprawno regulacji i wykorzystania sprawno akumulacji sprawno cakowita systemu grzewczego zapotrzebowanie na ciepo, ogrzewanie ze sprawnoci (EK energia kocowa) wskanik dla EK *wynik z programu RETScreen
GJ/rok
0,91 0,95 0,9 1 0,78 53,95
Ze wzgldu na monta nowej instalacji c.o. znaczco poprawiono sprawnoci przesyu, regulacji i wykorzystania. zaoono nastpujce koszty paliw i energii: o wgiel: 650 z/Mg; o gaz: 1,75 z/m3; o ciepo sieciowe: 51,34 z/GJ; o energia elektryczna: 0,52 z/kWh. zaoono okres ycia inwestycji na 25 lat; na potrzeby wyznaczania dynamicznych wskanikw ekonomicznych zaoono stop dyskonta na poziomie 5 %; na potrzeby okrelenia emisji CO2 przyjto nastpujce wspczynniki: o dla wgla: 94,8 kg CO2/GJ, o dla gazu: 55,8 kg CO2/GJ o dla energii elektrycznej: 0,931 kg CO2/kWh
Obliczenia energetyczne, efektu ekologicznego i wskanikw ekonomicznych typu SPBT, NPV przeprowadzono w programie RetScreen International.
ER SJ
W wariancie III analiz techniczno-ekonomiczn dla zastosowania sprarkowej pompy ciepa jako rda ciepa do celw grzewczych przeprowadzono porwnujc to rozwizanie techniczne jako alternatywne dla rde ciepa na olej opaowy lekki i gaz ziemny (kocio jednofunkcyjny z zamknit komor spalania i kocio jednofunkcyjny z zamknita komor spalania, kondensacyjny) dla budynku nowego z zaprojektowan instalacj c.o. paszczyznow, wodn, przystosowan do parametrw niskotemperaturowych 40/30 oC. Obliczenia przeprowadzono dla budynku mieszkalnego o nastpujcej charakterystyce: budynek jednorodzinny o powierzchni uytkowej 150 m2, zapotrzebowanie na energi ciepln do celw grzewczych wynosi 39,7 GJ/rok, zapotrzebowanie na moc na potrzeby ogrzewania okoo 6 kW.
Wariant III
RO
51
BO
CZ A
sprawno przesyu sprawno regulacji i wykorzystania sprawno akumulacji efektywno cakowita zapotrzebowanie na ciepo, ogrzewanie ze GJ/rok sprawnoci (EK) wskanik dla EK kWh/m2 *wynik z programu RETScreen
0,97 0,97 1,00 2,73 15,38 42,73
Dane szczegowe kocio olejowy powierzchnia ogrzewana m2 kubatura ogrzewana m3 Zapotrzebowanie na moc kW Zapotrzebowanie na ciepo, ogrzewanie GJ/rok sprawno rda sprawno przesyu sprawno regulacji i wykorzystania sprawno akumulacji sprawno cakowita systemu grzewczego zapotrzebowanie na ciepo, ogrzewanie ze GJ/rok sprawnoci (EK energia kocowa) wskanik dla EK kWh/m2 zuycie oleju (przy wartoci opaowej 36,5 GJ/ 3 m /rok m3) *wynik z programu RETScreen Dane szczegowe kocio gazowy kondensacyjny 150 375 6,089 39,7* 0,91 0,97 0,98 1,00 0,87 45,92
ER SJ W
powierzchnia ogrzewana m2 kubatura ogrzewana m3 Zapotrzebowanie na moc kW Zapotrzebowanie na ciepo, ogrzewanie GJ/rok sprawno rda sprawno przesyu sprawno regulacji i wykorzystania sprawno akumulacji sprawno cakowita systemu grzewczego zapotrzebowanie na ciepo, ogrzewanie ze GJ/rok sprawnoci (EK energia kocowa) wskanik dla EK kWh/m2 zuycie gazu (przy wartoci opaowej 34 3 m /rok GJ/m3) *wynik z programu RETScreen
RO
52
zaoono, e redni wspczynnik efektywnoci pompy ciepa wsppracujcej z instalacj o temperaturze czynnika grzewczego na zasilaniu 40 oC wynosi:
BO
150 375 6,089 39,7* 1,00 0,97 0,98 1,00 0,95 41,78 77,38 1230
CZ A
85,03 1,258
pompa ciepa z wymiennikiem pionowym: 4,38 powierzchnia ogrzewana m2 kubatura ogrzewana m3 Zapotrzebowanie na moc kW Zapotrzebowanie na ciepo, ogrzewanie GJ/rok efektywno rda (COP) sprawno przesyu sprawno regulacji i wykorzystania sprawno akumulacji efektywno cakowita zapotrzebowanie na ciepo, ogrzewanie ze GJ/rok sprawnoci (EK) wskanik dla EK kWh/m2 *wynik z programu RETScreen 150 375 6,089 39,7* 3,90 0,97 0,98 1,00 3,71
pompa ciepa z wymiennikiem poziomym: 3,83
ER SJ
RO
53
Ponadto: zaoono nastpujce koszty inwestycyjne: o pompa ciepa z wymiennikiem pionowym: 32600 z o pompa ciepa z wymiennikiem poziomym: 28800 z o kocio olejowy dostawa i monta: 10000 z (wraz ze zbiornikiem paliwa) o kocio gazowy kondensacyjny dostawa i monta: 15000 z (wraz z wykonaniem przycza gazowego) o w analizie finansowej pod uwag wzito koszty rnicowe pomidzy rozwizaniem z pomp ciepa a dan kotowni. zaoono nastpujce koszty paliw i energii: o gaz: 1,75 z/m3; o olej: 2,90 z/l o energia elektryczna: 0,52 z/kWh. zaoono okres ycia inwestycji na 25 lat; na potrzeby wyznaczania dynamicznych wskanikw ekonomicznych zaoono stop dyskonta na poziomie 5 %;
BO
100 250 6,435 39,7* 3,50 0,97 0,98 1,00 3,33 11,94 22,11
CZ A
10,71 19,84
na potrzeby okrelenia emisji CO2 przyjto nastpujce wspczynniki: o dla gazu: 55,8 kg CO2/GJ o dla oleju: 73,9 kg CO2/GJ o dla energii elektrycznej: 0,931 kg CO2/kWh Obliczenia energetyczne, efektu ekologicznego i wskanikw ekonomicznych typu SPBT, NPV przeprowadzono w programie RetScreen International. (2) Analizy i wyniki Wybrane wyniki z narzdzia RetScreen: WARIANT I Kocio wglowy/pompa ciepa z wymiennikiem poziomym
Wyszczeglnienie czne nakady Oszczdnoci energii Rnica w kosztach paliw/energii Zmiana emisji CO2 SPBT IRR NPV jednostka PLN MWh/rok PLN/rok Mg CO2/rok lata % PLN
BO
ER SJ
54
RO
CZ A
warto 52 750 52,0 23 10,8 2 294 -52 426
Kocio wglowy/pompa ciepa z wymiennikiem pionowym

Wyszczeglnienie czne nakady Oszczdnoci energii Rnica w kosztach paliw/energii Zmiana emisji CO2 SPBT IRR NPV jednostka PLN MWh/rok PLN/rok Mg CO2/rok lata % PLN warto 59 000 52,7 430 11,5 137,2 -52 941
Kocio gazowy/pompa ciepa z wymiennikiem poziomym
ER SJ
Wyszczeglnienie czne nakady Oszczdnoci energii Rnica w kosztach paliw/energii Zmiana emisji CO2 SPBT IRR NPV
RO
jednostka PLN MWh/rok PLN/rok Mg CO2/rok lata % PLN warto 52 750 32,6 1 973 -2,4 26,7 -24 946
55
BO
CZ A
Kocio gazowy/pompa ciepa z wymiennikiem pionowym

RO
jednostka PLN MWh/rok PLN/rok Mg CO2/rok lata % PLN
BO
warto 59 000 33,4 2 380 -1,7 24,8 0,1 -25 460
ER SJ
56
CZ A
Ciepo sieciowe/pompa ciepa z wymiennikiem poziomym

Wyszczeglnienie czne nakady Oszczdnoci energii Rnica w kosztach paliw/energii Zmiana emisji CO2 SPBT IRR NPV jednostka PLN MWh/rok PLN/rok Mg CO2/rok lata % PLN warto 52 750 30,2 1 526 7,3 34,6 -31243
Ciepo sieciowe/pompa ciepa z wymiennikiem pionowym
ER SJ
RO
jednostka PLN MWh/rok PLN/rok Mg CO2/rok lata % PLN warto 59 000 30,9 1933 8,0 30,5 -31 757
57
BO
CZ A
WARIANT II
Kocio wglowy/pompa ciepa z wymiennikiem poziomym

RO
58
BO A
warto 38 900 18,5 8 3,8 4 764 -38 785
ER SJ
CZ A
Kocio wglowy/pompa ciepa z wymiennikiem pionowym

RO
59
BO
warto 42 700 18,7 153 4,1 279,7 -40 548
ER SJ
CZ A
Kocio gazowy/pompa ciepa z wymiennikiem poziomym

Wyszczeglnienie czne nakady Oszczdnoci energii Rnica w kosztach paliw/energii Zmiana emisji CO2 SPBT IRR NPV jednostka PLN MWh/rok PLN/rok Mg CO2/rok lata % PLN warto 38 900 11,6 701 -0,9 55,5 -29 026
ER SJ
Kocio gazowy/pompa ciepa z wymiennikiem pionowym

jednostka PLN MWh/rok PLN/rok Mg CO2/rok lata % PLN warto 42 700 11,9 845 -0,6 50,5 -30 789
A
60
RO
BO
CZ A
ER SJ
61
RO
jednostka PLN MWh/rok PLN/rok Mg CO2/rok lata % PLN
Ciepo sieciowe/pompa ciepa z wymiennikiem poziomym
BO
warto 38 900 10,7 542 2,6 71,8 -31 262
CZ A
Ciepo sieciowe/pompa ciepa z wymiennikiem pionowym

Wyszczeglnienie czne nakady Oszczdnoci energii Rnica w kosztach paliw/energii Zmiana emisji CO2 SPBT IRR NPV jednostka PLN MWh/rok PLN/rok Mg CO2/rok lata % PLN warto 42 700 11,0 686 2,8 62,2 -33 025
ER SJ W
WARIANT III budynek nowy (koszty rnicowe rda ciepa) Kocio olejowy/pompa ciepa z wymiennikiem poziomym
jednostka PLN MWh/rok PLN/rok Mg CO2/rok lata % PLN warto 18 800 9,4 1 928 0,3 9,8 9,1 8 370
Wyszczeglnienie Rnica nakadw (pompa ciepa kotownia olejowa) Oszczdnoci energii Rnica w kosztach paliw/energii Zmiana emisji CO2 SPBT IRR NPV
RO
62
BO
CZ A
Kocio olejowy/pompa ciepa z wymiennikiem pionowym

Wyszczeglnienie Rnica nakadw (pompa ciepa kotownia olejowa) Oszczdnoci energii Rnica w kosztach paliw/energii Zmiana emisji CO2 SPBT IRR NPV
RO
63
BO
jednostka PLN MWh/rok PLN/rok Mg CO2/rok lata % PLN warto 22 600 9,7 2 104 0,6 10,7 7,9 7 054
ER SJ
CZ A
Kocio gazowy kondensacyjny/pompa ciepa z wymiennikiem poziomym

Wyszczeglnienie Rnica nakadw (pompa ciepa kotownia gazowa) Oszczdnoci energii Rnica w kosztach paliw/energii Zmiana emisji CO2 SPBT IRR NPV jednostka PLN MWh/rok PLN/rok Mg CO2/rok lata % PLN warto 13 800 8,3 431 -0,8 32 -7 724
Kocio gazowy kondensacyjny/pompa ciepa z wymiennikiem pionowym
ER SJ W
Wyszczeglnienie Rnica nakadw (pompa ciepa kotownia gazowa) Oszczdnoci energii Rnica w kosztach paliw/energii Zmiana emisji CO2 SPBT IRR NPV
RO
jednostka PLN MWh/rok PLN/rok Mg CO2/rok lata % PLN warto 17 600 8,6 607 -0,5 29 -9 039
64
BO
CZ A
Budynek istniejcy, stan wyjciowy, niedocieplony (wariant I) Jednostkowy koszt zaoszczdzenia energii przez zastosowanie pompy ciepa w budynku istniejcym jest dodatni i duy, to jest CCE = 28,3 36,5 z/GJ Rys. 4.1.7. To znaczy ta opcja ogrzewania dla aktualnych warunkw jest nieopacalna, przy zamianie kadego istniejcego rda ciepa: kota wglowego, gazowego i zasilania z sieci ciepowniczej.
ER SJ
65
RO
(3) Efektywno ekonomiczna oszczdnoci energii i redukcji emisji CO2
BO
CZ A
40,0 35,0 30,0 CCE, z/GJ 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0
wgiel/PC w.poziomy wgiel/PC w.pionowy gaz/PC w.poziomy
BO
gaz/PC w.pionowy
Rwnie wysokie s jednostkowe koszty redukcji emisji CO2 Rys. 4.1.8, dodatkowo z uwagi na du emisyjno energii elektrycznej polskiego, wglowego systemu wytwarzania i przesyu tej energii.
ER SJ
800,0 700,0 600,0 500,0 400,0 300,0 200,0 100,0
CCC, z/Mg CO 2
0,0
w giel/PC w .poziomy w giel/PC w .pionow y ciepo sieciow e/PC w .poziomy ciepo sieciow e/PC w .pionow y
Rys. 4.1.8. Zastpienie istniejcego rda (budynek niedocieplony) pomp ciepa z now instalacj c.o. niskotemperaturow
RO
66
Rys. 4.1.7. Zastpienie istniejcego rda (budynek niedocieplony) pomp ciepa z now instalacj c.o. niskotemperaturow
CZ A
ciepo sieciowe/PC w.poziomy ciepo sieciowe/PC w.pionowy
Budynek istniejcy, docieplony (wariant II)
Jednostkowe koszty zaoszczdzenia energii CCE i redukcji emisji CO2 CCC s jeszcze wysze Rys. 4.1.9. i Rys. 4.1.10.
100,0 90,0 80,0 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0
wgiel/PC w.poziomy
ER SJ
CCE, z/GJ
wgiel/PC w.pionowy gaz/PC w.poziomy gaz/PC w.pionowy ciepo sieciowe/PC w.poziomy
RO
67
BO
Niewiele zmieniaby si atrakcyjno ekonomiczna zastosowania pomp ciepa w budynkach istniejcych, gdyby pastwo/fundusze wsparcia wykupio redukcj emisji CO2 po cenie 10 Euro/Mg CO2 (40 z/Mg CO2). Gdyby wykupywano redukcj emisji przez 10 lat, to warto emisji CO2 w cenie 40 z/Mg CO2, wyniesie: - kocio wglowy na pomp ciepa 4036 4600 z - ciepo sieciowe na pomp ciepa 2920 3200 z to w rachunku inwestora nie wystpi znaczca poprawa opacalnoci zastosowania ciepa z uwagi na wysokie nakady inwestycyjne rzdu 52750 59000z. W nakadach inwestycyjnych zawarte s rwnie koszty koniecznego zainstalowania w istniejcym budynku nowego, niskotemperaturowego systemu grzewczego. Nie oznacza to, e atrakcyjno ekonomiczna zastosowania pomp ciepa musi utrzymywa si w duszym okresie czasu. Wykonane analizy wraliwoci (stan bazowy, koszty pocztkowe) wskazuj, e zastosowanie pomp ciepa w istniejcych budynkach staj si opacalne, wtedy gdy: - kocio wglowy na pomp ciepa ceny wgla wzrosn o 50%, a nakady inwestycyjne zmalej (lub nastpi dopata) o 25%, - ciep sieciowego na pomp ciepa ceny ciepa wzrosn o 25%, a nakady inwestycyjne zmalej (lub nastpi dopata) o 25%.
Rys. 4.1.9. Zastpienie istniejcego rda (budynek docieplony) pomp ciepa z now instalacj c.o. niskotemperaturow
CZ A
ciepo sieciowe/PC w.pionowy
1500,0 1450,0 1400,0 CCC, z/Mg CO 2 1350,0 1300,0 1250,0 1200,0 1150,0
w giel/PC w .poziomy
w giel/PC w .pionow y
BO
ciepo sieciow e/PC w .poziomy
ER SJ
Budynek nowy (wariant III)
W nowych budynkach inwestor ma na pocztku moliwo wyboru rda ciepa, wic w analizie jako nakady wzito koszty inwestycyjne rnicowe oraz oszczdno energii i redukcji CO2 z rnicy porwnywalnych opcji ogrzewania budynku. Jednostkowe koszty zaoszczdzonej energii CCE w przypadku zastosowania pompy ciepa zamiast kota olejowego wskazuj na to, e pompa ciepa moe by opcj opacaln, bowiem dla pompy z wymiennikiem poziomym CCE = -0,6 z/GJ (czyli oszczdzamy pienidze) lub dla pompy z wymiennikiem pionowym CCE = 5,4 z/GJ (niewielki wzrost kosztw w okresie eksploatacji.
Opacalno zastosowania pompy ciepa zamiast kota wglowego, kota gazowego i zasilania ciepem sieciowym jest jeszcze gorsza. Wynika to std, e wprawdzie nakady na pomp ciepa o mniejszej mocy malej, ale jeszcze wicej spada zapotrzebowanie ciepa na ogrzewanie ocieplonego budynku, wic mniejsze s oszczdnoci energii i redukcji CO2. Odpowiednio mniejsze s wartoci redukcji CO2 w okresie 10 lat eksploatacji pompy ciepa.
RO
68
Rys.4.1.10. Zastpienie istniejcego rda (budynek docieplony) pomp ciepa z now instalacj c.o. niskotemperaturow
CZ A
ciepo sieciow e/PC w .pionow y
45,0 40,0
30,0 CCE, z/GJ 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0 -5,0
olej/PC w.poziomy
olej/PC w.pionowy
BO
gaz/PC w.poziomy
Rys. 4.1.11. Porwnanie alternatywnych rde ciepa (budynek nowy)
350,0 300,0 250,0 200,0 150,0 100,0 50,0 0,0
ER SJ
CCC, z/Mg CO 2
A
olej/PC w .poziomy olej/PC w .pionow y
-50,0
-100,0
Rys. 4.1.12. Porwnanie alternatywnych rde ciepa (budynek nowy)
RO
69
CZ A
gaz/PC w.pionowy
35,0
W przypadku alternatywy pompa ciepa zamiast kota gazowego redukcja CO2 nie wystpuje. Zastosowanie pompy ciepa zamiast kota gazowego jest nie opacalna dla inwestora CCE = 32,7 38,3 z/GJ (Rys. 4.1.11.) Analiza wraliwoci tego podwariantu wskazuje, w jakich warunkach zmiany cen gazu i inwestycyjnych nakadw (koszty paliwa stan bazowy, koszty pocztkowe) lub w jakich warunkach zmian cen energii elektrycznej do napdu pompy ciepa i nakadw inwestycyjnych (koszty paliwa stan planowany) lub w jakich warunkach zmian cen gazu i energii elektrycznej (koszty paliwa stan bazowy, koszty paliwa stan planowany) opcja pompy ciepa moe by opacalna w stosunku do kota gazowego (NPV > 0). Gdyby stosowa zasad wykupu redukcji emisji CO2 w nowych budynkach przez 10 lat w cenie 40 z/t CO2, to bodziec taki dla inwestora/waciciela budynku byby niewielki: np. 120 - 240 z dla pompy ciepa zamiast kota olejowego. Nieco lepiej wyglda opcja zastosowania pomp ciepa zamiast kota wglowego, jeeli uwzgldni si, e dodatkowy bodziec mgby wynika z korzyci realizacji tej opcji w obszarach zej jakoci powietrza. Uniknite koszty redukcji lokalnych zanieczyszcze w publicznych programach poprawy jakoci powietrza (redukcja niskiej emisji) byyby dodatkowym instrumentem wsparcia dla zastosowania pomp ciepa w tych obszarach. Naley jednak zwrci uwag na obiecujce pole zastosowa pomp ciepa w budynkach w ktrych stosuje si lub przewiduje ogrzewanie budynkw bezporednio energi elektryczn. Skala efektw ekonomicznych i klimatycznych (CO2) jest w tym przypadku znaczca. 4.1.2.2. Bariery
ER SJ
4.1.2.3. Rekomendacje
(1) Zastosowanie pomp ciepa w istniejcych i nowych budynkach trafia na barier stosunkowo wysokiego kosztu pocztkowego/nakadw inwestycyjnych, ktry w stosunku do konwencjonalnego rda ciepa jak kocio gazowy, jest okoo 10 razy wyszy. Dodatkowym kosztem dla waciciela istniejcego budynku jest konieczno zmiany wewntrznej instalacji grzewczej z wysokotemperaturowej (90/70oC) na niskotemperaturow (50/30oC). (2) W warunkach istniejcych cen pompy ciepa i energii (wgiel, gaz, ciepo sieciowe, olej energia elektryczna) zastosowanie pomp ciepa w istniejcym stanie budynkw i w budynkach docieplonych zamiast konwencjonalnych kotw grzewczych jest nieopacalne. Rwnie dla pastwa/funduszy wsparcia skala efektw redukcji CO2 jest stosunkowo niska, w stosunku do innych moliwych przedsiwzi (wysoka emisyjno energii elektrycznej zuywanej do napdu pomp ciepa).
(1) Istniej jednake pola gdzie zastosowanie pomp ciepa moe by technicznie i ekonomicznie uzasadniona opcj. S to: - nowe budynki lub istniejce budynki ogrzewane energia elektryczn, ktre maj dostp tylko do energii elektrycznej, gdzie brak dostpu do innych sieciowych nonikw energii (gaz ziemny, ciepo sieciowe), - tam gdzie w obszarach przekracza si dopuszczalne emisje zanieczyszcze powietrza (przede wszystkim py, SO2, NOx, benzeny i inne) konieczne jest eliminowanie bezporedniego spalania wgla, a waciciele budynkw skaniaj si do zastosowania pomp ciepa,
RO
70
BO
CZ A
ER SJ
4.2. Kolektory soneczne 4.2.1. Analiza
(1) Podstawowe zaoenia i dane: - budynek wyposaony jest w system centralnego ogrzewania i przygotowania ciepej wody uytkowej, - zapotrzebowanie na ciepo do ogrzewania 9,36 GJ/rok, - dobowe zapotrzebowanie na cwu 240 l o temperaturze 55oC, - rozpatrywano 3 warianty: wariant 1 co wgiel, cwu energia elektryczna, wariant 2 co i cwu gaz ziemny, wariant 3 co i cwu ciepo sieciowe, - wyej wymienione sposoby ogrzewania i przygotowania cwu bd uzupeniane kolektorami sonecznymi produkcji firmy Watt, model 3000 SU, - powierzchnia 2. kolektw 3,77 m2, - moc 2,59 kW, - straty 5%, - pojemno zasobnika ciepej wody 200 l, 71
w obszarach gdzie rozwijane s rozproszone rda energii np. produkcja energii elektrycznej z biogazu, elektrownie wiatrowe redniej i maej mocy i emisyjno (CO2) energii elektrycznej wybitnie maleje, - w budynkach, gdzie waciciele potencjalnie zainteresowani s tworzeniem domowych, innowacyjnych systemw energetycznych: ogniwa fotowoltaiczne, domowe wiatraki, magazynowanie energii, pompy ciepa i przeksztacenia si z konsumenta na prosumenta energii (sprzedawcy netto energii elektrycznej do sieci). (2) Wprowadzi zachty przez fundusze wsparcia, gwnie WFOiGW, jak dofinansowanie (dotacje, niskooprocentowane poyczki) do pomp ciepa odpowiednio do wykupu redukcji CO2 przez 10 lat w wysokoci 10 20 Euro/Mg CO2 (40 80 z/Mg CO2) tam, gdzie: - waciciel istniejcego budynku decyduje si na zmian ogrzewania elektrycznego na ogrzewanie z zastosowaniem pompy ciepa, - w nowych budynkach, gdzie alternatyw do ogrzewania kotami wglowymi, olejowymi i gazem ciekym w obszarach braku dostpu do sieci gazu ziemnego jest zastosowanie pomp ciepa, - w obszarach rozwinitej rozproszonej energetyki, opartej w znaczcym stopniu na wykorzystaniu energii ze rde odnawialnych, gdzie istniej nadwyki wytwarzania energii elektrycznej. (3) Wspiera demonstracyjne i pilotowe projekty tworzenia punktowych samowystarczalnych energetycznie prosumenckich systemw energetycznych przy budynkach jednorodzinnych. Wysoko wsparcia ustali na poziomie zachty odejcia od alternatywnego systemu konwencjonalnego koty grzewcze i potrzebach doprowadzenia do budynkw do stanu niskoenergetycznego. Wykorzysta projekty demonstracyjne i pilotowe do bada i ocen zastosowania w praktyce innowacyjnych technologii przez monitorowanie efektw w eksploatacji. (4) Wprowadzi doradztwo dla potencjalnych inwestorw pomp ciepa i innych technologii innowacyjnych, ktrzy aplikuj wnioski o dofinansowanie do funduszy wsparcia, w formie sfinansowania niezalenych audytw i ekspertyz weryfikujcych projektowe rozwizania.
RO
BO
CZ A
Jednostkowy koszt zaoszczdzenia energii konwencjonalnej/zastpienia energi odnawialn
Jednostkowe koszty zastpienia energii konwencjonalnej wskazuj na nieopacalno tej opcji we wszystkich wariantach wyjciowych I do III, bo CCE wynosi od 44 z/GJ dla zastpienia energii elektrycznej w bojlerze do 124 z/GJ dla zmniejszenia zuycia ciepa sieciowego.
ER SJ
Jednostkowy koszt redukcji emisji CO2
Rys. 4.2.1. Jednostkowy koszt oszczdnoci energii CCE dla kolektorw sonecznych zastpujcych rne noniki energii
We wszystkich wariantach zastosowanie kolektorw sonecznych daje dodatnie wartoci emisji jednostkowego kosztu redukcji emisji CO2 (CCC dodatnie) Rys. 4.2.2. Najmniejsze wartoci CCC wystpuj w wariancie I, to znaczy zastpienia przygotowania ciepej wody w bojlerze elektrycznym ciepem z kolektorw sonecznych CCC = 189 z/Mg CO2rok. Ten wariant winien by rekomendowany w pierwszym rzdzie inwestorom i promowany przez fundusze wsparcia.
A
72
RO
BO
CZ A
- udzia ciepa z kolektorw 43%, - cena brutto energii elektrycznej 0,52 z/kWh, - finansowanie inwestycji: 20% kapita wasny, 80% kredyt na 15%/rok, (2) Wyniki analiz Obliczenia efektywnoci zastosowania kolektorw sonecznych w istniejcym budynku jednorodzinnym przeprowadzono przy pomocy programu obliczeniowego RETScreen International. Szczegowe wyniki oblicze przedstawiono w zaczeniu: wariant I zacznik nr 5a, wariant II zacznik 5b, wariant III zacznik nr 5c.
3 000 Jednostkowy koszt redukcji emisji [z/Mg CO 2 rok]
2 500
2 000
1 500
1 000
500
0 co - wgiel, cwu - energia el. co i cwu - gaz ziemny
Rys. 4.2.2. jednostkowy koszt redukcji emisji CO2 CCC dla kolektorw sonecznych zastpujcych rne noniki energii
4.2.2. Bariery
ER SJ
4.2.3. Rekomendacje
(1) W 2010 Narodowy Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki uruchomi instrument wsparcia (45% dotacja) dla inwestorw instalujcych kolektory soneczne, obsugiwany przez banki. Potrzebne jest monitorowanie efektw zastpowania energii konwencjonalnej odnawialn i kosztw po jakich pastwo/NFOiGW wykupuje efekt redukcji CO2 i wzrostu wykorzystania energii odnawialnej. Do tego naley przygotowa plan pomiarw i dokona pomiary w losowo wybranych 3 5 obiektach. (2) Dla zwikszenia efektywnoci wykorzystania instrumentu wsparcia NFOiGW powinien opracowa szczegowe wytyczne doboru i wsppracy kolektorw sonecznych z systemami energetycznymi budynku. Rwnoczenie wielko dotacji winna by zrnicowana w zalenoci od efektu zastpienia energii konwencjonalnej i redukcji emisji CO2.
(1) Podstawow barier jest duy koszt pocztkowy zakupu kolektorw sonecznych i ich zainstalowania. Kolektory soneczne nie wypieraj drugiego rda ciepa, np. bojlerw elektrycznych, bowiem w okresach sabego nasonecznienia (np. w zimie) przygotowanie ciepej wody przejmuje bojler elektryczny, kocio gazowy, ciepo sieciowe. Jest to wic duy koszt dodatkowy. (2) Obecne ceny energii nie czyni opcji wykorzystania energii odnawialnej w kolektorach sonecznych opacaln (3) W praktyce czsto wsppraca kolektorw sonecznych z systemami ogrzewania budynku i przygotowania ciepej wody jest le zaprojektowana. To powoduje, e efekty energetyczne i ekonomiczne s mniejsze od zakadanych, co jeszcze bardziej pogarsza opacalno stosowania kolektorw sonecznych.
RO
73
BO
CZ A
co i cwu - ciepo sieciowe
4.3. Sprzt artykuy gospodarstwa domowego 4.3.1. Analiza
W analizach wyrniono chodziarki-zamraarki, pralki, reprezentujce najwikszy udzia w zuyciu energii kocowej w gospodarstwach domowych, to jest ok. 36%
Zuycie energii elektrycznej wg funkcji dla urednionego modelu mieszkania w 2002 roku
podgrzewacz wody 3,6% piece akumulacyjne 4,7% czajnik elektryczny 4,9% telewizor 5,5% radioodbiornik i zestaw wieowy 6,1%
kuchnia mikrofalowa zmywarka do naczy 1,8% komputer 0,4% 2,2%
chodziarko-zamraarka 25,7%
pralka 8,4%
Rys. 4.3.1.
Chodziarko-zamraarki Podstawowe zaoenia i dane: w budynku istnieje jedna chodziarko-zamraarka o pojemnoci 200 l, okres pracy chodziarko-zamraarki 15 lat lub 10 lat, roczne zuycie energii elektrycznej: 15-letniej 702 kWh/rok, 10-letniej 551 kWh/rok, cena energii elektrycznej brutto 0,52 z/kWh, opcje efektywnociowe: zastpienie zuytej 15-letniej na chodziarko-zamraark klasy A+ lub A++ zamiast A o tej samej pojemnoci, dalsza eksploatacja 10-letniej i 15-letniej przez nastpne 10 lat a potem zakup nowej klasy A lub A+, A++ o tej samej pojemnoci lub od razu zakup nowej, roczne zuycie nowych chodziarko-zamraarek: klasa A 278 kWh/r klasa A+ 221 kWh/r klasa A++ 164 kWh/r cena zakupu (2010r) nowych chodziarko-zamraarek: klasa A 1018 z klasa A+ 1103 z klasa A++ 1237 z
ER SJ
RO
74
Zuycie energii elektrycznej w gospodarstwie domowym - 1624 kWh/rok
kuchnia elektryczna 18,0%
BO
owietlenie + drobny sprzt AGD 18,7%
rdo: "Problemy zastpowania energi elektryczn innych nonikw energii w istniejcych wielokondygnacyjnych budynkach mieszkalnych" - M. Krupa - praca magisterska - Politechnika lska, 2002, badania wasne FEWE
CZ A
Uwaga: Zuycie energii i ceny nowych chodziarko-zamraarek przyjto jako rednie z wystpujcych na rynku, o podobnych parametrach uytkowych. a) Zastpienie zuytej 15 letniej now klasy A+, A++ zamiast A.
CCE
0,00
-0,05
-0,10 CCE i CCC [z/kWh, z/kg CO2]
A++
-0,15
A+
-0,20
-0,30
-0,35
RO
75
-0,25
BO
A+
rdo:FEWE
Ujemne wartoci jednostkowego kosztu zaoszczdzenia energii elektrycznej i redukcji emisji CO2 wskazuj, e mimo droszego zakupu chodziarko-zamraarki klasy A+ lub A++, koszty w caym cyklu ywotnoci (20 lat) s nisze, ni w przypadku kupna chodziarko-zamraarki klasy A. Ale nabywca musi o tym wiedzie, a jeszcze lepiej gdyby okrelona dopata do najbardziej energooszczdnych, klasy A+, wiksza do klasy A++ zwrcia by mu na to uwag. Przyjmujc, e dopata byaby skorelowana z wykupem redukcji emisji CO2 przez 10 lat (do 2020r) przez okrelony fundusz wsparcia w wysokoci tylko 10 Euro/MgCO2 (40 z/MgCO2), to przy zaoszczdzonej energii elektrycznej przez 10 lat z tego powodu redukcja emisji CO2 w tym czasie wynosi: A A+ 530 kg/CO2 A A++ 1790 kg/CO2 a warto uniknitej emisji/dopaty do chodziarko-zamraarki wynosiaby A A+ 21,2 z A A++ 71,6 z b) Dalsza eksploatacja 10-letniej i 15-letniej chodziarko-zamraarki przez nastpne 10 lat lub od razu zakup nowej klasy A lub A+ lub A++
ER SJ
Rys. 4.3.2. Koszt zaoszczdzonej energii CCE i koszt redukcji emisji CO2 CCC przy zakupie nowej chodziarko-zamraarki w klasie energetycznej A+ lub A++ zamiast A
CZ A
CCC A++
Efektywno ekonomiczna oszczdnoci energii i redukcji emisji CO2
10-letnia chodziarko-zamraarka Efektywno ekonomiczna oszczdnoci energii (CCE) i redukcji emisji CO2 (CCC)
0,00
Koszt zaoszczdzonej energii CCE i koszt redukcji CO2 CCC [z/kWh, z/kg CO 2]
-0,05
-0,10
-0,15
-0,20
CCC
-0,25
10. letnia na now klasy A
10. letnia na now klasy A+
Mimo obcienia rachunku w cyklu ywotnoci penym kosztem zakupu nowej chodziarki po 10 latach (poowa cyklu ywotnoci nowej chodziarki nastpne 10 lat) zakup nowej we wszystkich klasach A, A+, A++ zamiast eksploatacji starej prowadzi do opacalnych opcji zarwno dla uytkownika energii jak i celw polityki pastwa ujemne wartoci CCE i CCC.
Koszt zaoszczdzonej energii CCE i koszt redukcji CO2 CCC [z/kWh, z/kg CO 2]
ER SJ
0,00 -0,05 -0,10 -0,15 -0,20 -0,25
CCE CCC
15. letnia na now klasy A 15. letnia na now klasy A+ 15. letnia na now klasy A++
Rys. 4.3.4. Dalsza eksploatacja przez 10 lat chodziarko-zamraarki uytkowanej ju 15 lat i nastpnie zakup nowej
15-letnia chodziarko-zamraarka Efektywno ekonomiczna oszczdnoci energii (CCE) i redukcji CO2 (CCC)
RO
76
Rys. 4.3.3. Dalsza eksploatacja przez 10 lat chodziarko-zamraarki uytkowanej ju 10 lat i nastpnie zakup nowej
BO
CCE
CZ A
10. letnia na now klasy A++
Opacalno wczeniejszej wymiany 15-letniej chodziarki na now, zamiast dalszej (10letniej) eksploatacji istniejcej jest jeszcze wiksza ni 10-letniej, z uwagi na wysze zuycie energii w 15-letniej. Przy wczeniejszej wymianie istniejcej (10-letniej lub 15-letniej) na now mona by zastosowa te same bodce finansowe jak w zakupie nowej punkt a. Efekty i warto wczeniejszej wymiany istniejcej (10- lub 15-letniej) chodziarkozamraarki przedstawiono w tabeli 4.3.1.
Tabela 4.3.1.
Wiek istniejcej chodziarko-zamraarki Zamiana na now klas Efekty i warto (10 Euro/MgCO2) uniknitej emisji przez 10 lat Zaoszczdzona energia Redukcja CO2 Warto elektryczna kWh Mg z
LP
2 Pralki
15-letnia
Podstawowe zaoenia i dane: w budynku jest jedna pralka automatyczna o maksymalnym adunku prania 6 kg, pralka jest technicznie zuyta; okres pracy pralki wynosi 15 lat lub 10 lat, pralka jest wykorzystywana 104 razy w roku, wskanik zuycia energii elektrycznej na 1 cykl prania w wodzie o temperaturze 60oC dla pralki 15-letniej 1,28 kWh, dla 10-letniej 1,2 kWh, cena brutto energii elektrycznej, jak poprzednio 0,52 z/kWh, wskanik zuycia wody na cykl dla pralki 15-letniej 50 l, dla 10-letniej 48 l, opcje efektywnociowe: zastpienie zuytej pralki 15-letniej pralk o klasie energetycznej A+ lub A++ o tym samym adunku zamiast A, dalsza eksploatacja 10-letniej lub 15 letniej pralki przez nastpne 10 lat a potem zakupienie nowej klasy energetycznej A lub A+ lub A++, wskanik zuycia energii elektrycznej nowych pralek na 1 cykl prania w wodzie o temperaturze 60oC: klasa A 1,19 kWh, klasa A+ 0,96 kWh, klasa A++ 0,86 kWh, wskanik zuycia wody na cykl dla pralki: klasa A 46,63 kWh, klasa A+ 46,0 kWh, klasa A++ 43,5 kWh, koszt zakupu (2010 r.) nowych pralek: klasa A 971,90 z, klasa A+ 1433,52 z, klasa A++ 1546,57 z,
ER SJ
RO
77
BO
10-letnia
A A+ A++ A A+ A++
2730 3300 5510 4240 4800 5380
CZ A
2,54 3,07 3,60 3,95 4,47 5,00 101,6 122,8 144,0 158,0 178,0 200,0
Uwaga: zuycie energii elektrycznej i wody oraz ceny nowych pralek przyjto jako rednie z wystpujcych na rynku, o podobnych parametrach uytkowych. c. Zastpienie zuytej, 15-letniej pralki now klasy A+ lub A++ zamiast A
Koszt zaoszczdzonej energii CCE i koszt redukcji emisji CO2 CCC przy zakupie nowej pralki w klasie energetycznej A+ lub A++ zamiast A
2,5
2,0
CCE i CCC [z/kWh, z/kg CO2]
1,5
1,0
0,5
0,0 CCE
RO
78
BO
CCC
A+
A++
Rysunek 4.3.5. Efektywno ekonomiczna oszczdnoci energii CCE i redukcji emisji CO2
ER SJ
Dodatnie wartoci jednostkowego kosztu zaoszczdzenia energii elektrycznej i redukcji emisji CO2 wskazuj, e koszty w caym cyklu ywotnoci (15 lat) s wysze, ni w przypadku zakupu pralki klasy A. Ale okrelona dopata do najbardziej energooszczdnych pralek klasy A+, wiksza do pralek klasy A++ zachci moe kupujcego do zakupu pralki energooszczdnej. Przyjmujc, podobnie jak w przypadku chodziarko-zamraarki, e dopata byaby skorelowana z wykupem przez 10 lat, tj. do 2020 roku, przez okrelony fundusz wsparcia w wysokoci tylko 10 Euro/Mg CO2 (40 z/ Mg CO2) to przy zaoszczdzonej energii elektrycznej przez 10 lat z tego powodu redukcja emisji CO2 wyniesie w tym czasie: A A A+ A++ 230 kg CO2 320 kg CO2
a warto uniknitej emisji/dopaty do pralki wynosiaby minimum: A A A+ A++ 9,20 z 12,80 z
CZ A
A+ A++
rdo:FEWE
d. Dalsza eksploatacja 10-letniej lub 15-letniej pralki przez 10 lat lub od razu zakup nowej klasy A lub A+ lub A++ 10-letnia pralka
Dalsza eksploatacja przez 10 lat pralki uytkowanej ju 10 lat i nastpnie zakup nowej
140
CCE
Koszt zaoszczdzonej energii CCE i koszt redukcji CO2 CCC [z/kWh, z/kg CO2] 120
CCC
100
60
40
20
0 rdo: 10. letnia na now klasy A
RO
ER SJ
Jeeli obciy si rachunki w cyklu ywotnoci penym kosztem zakupu nowej pralki po 10. latach (poowa cyklu ywotnoci nowej pralki nastpne 10 lat), to zakup nowej we wszystkich klasach, tj. A, A+, A++ zamiast eksploatacji starej, daje mniej zachcajcy wynik ni w przypadku chodziarko-zamraarki. Koszty zaoszczdzonej energii i redukcji emisji CO2 maj wartoci dodatnie. Efektywno ekonomiczna jest szczeglnie niekorzystna dla zastpienia pralki 10-letniej pralk w klasie A poniewa zuycie energii elektrycznej na 1 cykl prania niewiele si rni (1,2 kWh i 1,19 kWh).
Rysunek 4.3.6. Efektywno ekonomiczna oszczdnoci energii CCE i redukcji emisji CO2 CCC
79
BO
80
CZ A
15-letnia pralka
Dalsza eksploatacja przez 10 lat chodziarko-zamraarki uytkowanej ju 15 lat i nastpnie zakup nowej
0,00
Koszt zaoszczdzonej energii CCE i koszt redukcji CO2 CCC [z/kWh, z/kg CO2]
-0,05
-0,10
-0,15
-0,20
CCE CCC
-0,25
rdo: FEWE
15. letnia na now klasy A
Rysunek 4.3.7. Efektywno ekonomiczna oszczdnoci energii CCE i redukcji emisji CO2 CCC
Podobnie ksztatuje si efektywno ekonomiczna oszczdnoci energii i redukcji emisji CO2 w przypadku pralki 15. letniej. Przy wczeniejszej wymianie pralki 10 lub 15 letniej na now mona zastosowa te same bodce finansowe jak przy zakupie nowej (punkty a i c). Efekty i warto uniknitej emisji przez 10 lat dla takiej wymiany pralki zestawiono w tabeli 4.3.2.
Zaoszczdzona energia el., uniknita emisja CO2 i jej warto (10 Euro/MgCO2) przez 10 lat zaoszczdzona redukcja warto energia el. CO2 kWh Mg z 10 0,09 3,6 257 0,24 9,6 356 0,33 13,28 930 0,09 3,44 341 0,32 12,68 440 0,41 16,36
ER SJ
Tabela 4.3.2. LP. Wiek istniejcej pralki
1. 10 letnia
2. 15 letnia
A
A A+ A++ A A+ A++
RO
Zamiana na now klasy
80
BO
CZ A
4.3.2. Bariery 1) Obecny system etykietowania jakoci energetycznej wikszoci artykuw gospodarstwa domowego nie odpowiada postpowi technologicznemu i jakoci urzdze spotykanych na rynku. Obecna etykieta zaczyna si od klasy A i koczy na najgorszej klasie G. Natomiast na rynku coraz powszechniejszy jest sprzt agd w klasie A+, A++ a nawet A+++. Oznaczenie na etykiecie klasy A nie jest jednoznaczne, gdy moe by to sprzt klasy A, A+, A++, A+++, co nie informuje i nie uatwia nabywcy wyboru, kierujcego si kryterium najmniejszego zuycia energii. Producenci sprztu stosuj czsto dodatkow informacj o klasie lepszej ni A, wic istniejcy wzr etykiety nie spenia swojej funkcji. 2) Brak wiedzy nabywcw i dostpu (lub rozpowszechnienia informacji www.topten.info.pl) do informacji o moliwociach i korzyciach z zakupu sprztu agd o wysokiej jakoci energetycznej. Sprzedawcy duych sieci handlowych nie s wyszkoleni albo maj inn strategi firmy odnonie sprzeday sprztu. Najczciej stosowane s promocje sprztu zalegajcego dugo magazyny. Nie ma jednoznacznej korelacji midzy sprztem o wyszej jakoci energetycznej a wysz cen. Czsto o cenie decyduj inne funkcje uytkowe sprztu. 3) Brak jest wsparcia (dopaty, ulgi podatkowe i inne) stosowanego przy zakupie sprztu wysokiej jakoci energetycznej. Samo wsparcie nie bdzie tylko zwikszeniem opacalnoci zakupu sprztu wysokiej jakoci energetycznej dla nabywcy, ale rwnie informacj kierujc uwag nabywcw na ten rodzaj sprztu agd. 4) Okres uytkowania sprztu agd jest stosunkowo dugi (20 lat i wicej), natomiast postp technologiczny sprawi, e np. nowe wysokoefektywne chodziarki i zamraarki maj ponad dwukrotnie mniejsze zuycie energii od tych 15 20- letnich. Przeszkodami, szczeglnie dla gospodarstw emerytw i nisko uposaonych, jest zebranie pienidzy na zakup nowego sprztu i brak wiedzy, e dodatkowy wydatek na nowy sprzt jest mniejszy ni suma oszczdnoci ze zmniejszonego zuycia energii elektrycznej w okresie nawet tylko 5 10 letniej eksploatacji. 5) Brak jest systemu kontroli jakoci energetycznej sprztu agd i innych urzdze powszechnego uytku zuywajcych energi znajdujcego si na rynku. Nawet wrd samych producentw sprztu i urzdze powstaj wtpliwoci na ile te znajdujce si na rynku produkty maj t sam jako energetyczn jaka jest przedstawiana w danych technicznych i etykietach energetycznych. 4.3.3. Rekomendacje
ER SJ
1) Wprowadzi w 2011 roku w drodze rozporzdzenia nowy wzr dla etykiety jakoci energetycznej wedug przepisw Komisji Unii Europejskiej, wprowadzajcych do etykiety klasy A+, A++, A+++. Dotyczy to telewizorw, chodziarek i zamraarek, zmywarek i pralek. Tam gdzie dla danego rodzaju sprztu nie wystpuj klasy gorsze od C (D, E, F, G) winno si te klasy usun z etykiety. 2) Wprowadzi cigy system informacji i edukacji o oznaczeniach i dostpnoci na rynku sprztu o wysokiej jakoci energetycznej przez: - periodyczne kampanie informacyjne na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym, - zagwarantowanie rodkw i prowadzenie krajowego portalu edukacyjnoinformacyjnego odnonie efektywnoci urzdze i sprztu powszechnego uytku, uytkowujcych energi, w tym sprztu agd. Moe to by krajowa kontynuacja projektu IEE Eurotopten (www.topten.info.pl),
RO
81
BO
CZ A
ER SJ
zobowizanie w ramach dobrych praktyk wszystkich sprzedawcw, w tym due sieci handlowe i sklepy internetowe, do udostpnienia informacji o jakoci energetycznej sprztu agd w formie prezentacji klasy jakoci energetycznej na kadej ulotce reklamowej, benchmarkingu efektywnoci energetycznej dla kadego rodzaju sprztu agd na sklepowych portalach. Rozwin system wyrniania sprzedawcw przyznaniem nazwy przyjazny dla energii i klimatu. 3) Wprowadzi system zacht dla nabywcw sprztu agd o wysokiej jakoci energetycznej. Rozpocz od pilotowego projektu dopaty do zakupu chodziarko-zamraarek (tam s najwiksze oszczdnoci energii) w wysokoci: - 100 z dla klasy A+ - 150 z dla klasy A++ - 200 z dla klasy A+++ w zalenoci od wielkoci/pojemnoci chodziarko-zamraarek, dopat objto by chodziarko-zamraarki o objtoci do 300 litrw. Zakadajc, e poowa nabywcw skorzysta z tej dopaty, to ogem dopata wyniesie na pocztku ok. 22 30 mln z/rok a przy dalszym wzrocie zakupw w klasie A+ i wyej 80 105 mln z/rok. Pokrycie tej dopaty moe pochodzi z Funduszu Zielonych Inwestycji (GIS) na zasadzie wykupu przez pastwo efektw redukcji CO2 w kwocie 10 20 Euro/MgCO2 od tej grupy uytkownikw energii. System dopat moe by uruchomiony: - albo/i przez system specjalnych kart bankowych (zielone zakupy), - albo/i przez bezporednie uruchomienie dopaty przez sprzedawc i refundowanie kosztw sprzedawcom na podstawie kopii faktur przez operatora funduszy GIS lub autoryzowane instytucje finansowe np. banki (BO Bank). 4) Umoliwi w procedurach Ustawy o efektywnoci energetycznej udziau projektw/pakietw wymiany sprztu agd na nowy o wysokiej jakoci energetycznej w uproszczonym postpowaniu i standaryzowanym obliczaniu efektw (katalog sprztu i jego efektywnoci energetycznej). Moe to zachci sprzedawcw energii (energii elektrycznej i gazu ziemnego) do oferowania nowego typu usug dla swoich klientw, jak rwnie otworzy now nisz rynkow dla firm usugowych, na zasadzie sfinansowania zakupu, ratalnej spaty i miesicznych spat cznie z rachunkiem za energi, cznie z recyklingiem odbieranego starego sprztu. 5) W krajowym planie dotyczcym efektywnoci energetycznej wczy dziaania i zorganizowa system losowego badania jakoci energetycznej sprztu i urzdze powszechnego uytku znajdujcego si na rynku. Na poziomie Komisji Europejskiej rozway czy celowe i moliwe jest zbudowanie systemu kontroli jakoci w UE wobec coraz bardziej uniwersalnej oferty producentw na rynku europejskim.
RO
82
BO
CZ A
4.4. Owietlenie budynku 4.4.1. Analiza Podstawowe zaoenia i dane: w budynku jest 20 punktw wietlnych, 10 punktw stanowi tradycyjne arwki o redniej mocy 75, 4 punkty to energooszczdne wietlwki kompaktowe o redniej mocy 15 W, 6 punktw to arwki halogenowe o redniej mocy 50 W, wszystkie punkty wietlne wykorzystywane s rednio przez 45 minut na dob w okresie letnim i prawie 80 minut w okresie zimowym, ywotno arwki tradycyjnej wynosi ok. 1000 godzin, wietlwki kompaktowej 10 tys. godzin i arwki halogenowej 2 tys. godzin, rednia cena arwki tradycyjnej wynosi ok. 2 z, wietlwki kompaktowej 20 z i arwki halogenowej 10 z, cena brutto energii elektrycznej 0,52 z/kWh, opcje efektywnociowe: jednorazowe zastpienie uytkowanych jeszcze 10. arwek tradycyjnych 10. wietlwkami kompaktowymi, jednorazowe zastpienie uytkowanych jeszcze 10. arwek tradycyjnych 6. wietlwkami kompaktowymi i 4. arwkami halogenowymi.
Jednostkowe koszty zaoszczdzonej energii CCE oraz redukcji emisji CO2 dla dwch wariantw wymiany rde wiata
0,00
-0,05 Koszt zaoszczdzonej energii CCE i koszt redukcji CO2 CCC [z/kWh, z/kg CO2]
-0,10
ER SJ
-0,20 -0,25 -0,30
-0,15
CCE CCC
-0,35
Wymiana 10 arwek na 10 wietlwek kompakt.
A
Wym. 10 arwek na 6 w. kompakt.+ 4 halogeny
rdo:
Rysunek 4.4.1. Efektywno ekonomiczna oszczdnoci energii CCE i redukcji emisji CO2 przy wymianie rde wiata
Ujemne wartoci jednostkowego kosztu zaoszczdzenia energii elektrycznej i redukcji emisji CO2 wskazuj, e koszty wietlwek s nisze ni w przypadku dalszego uytkowania arwek tradycyjnych.
RO
83
BO
CZ A
Efekty i warto uniknitej emisji przez 10 lat dla takiej wymiany rde wiata zestawiono w tabeli 4.4.1.
Tabela 4.4.1.
zaoszczdzona redukcja CO2 energia el. kWh Mg 2 243 1 720 2,1 1,6
10 wietlwek kompaktowych 6 wietlwek kompaktowych i 4 arwki halogenowe 4.4.2. Bariery
ER SJ
(1) Postp w wycofywaniu nieefektywnych energetycznie arwek wnosi dyrektywa UE o corocznym wycofywaniu z rynku arwek o coraz mniejszej mocy (od 2011 r. wycofane bd arwki o mocy 75W), a do cakowitej eliminacji arwek z rynku. (2) Potrzebne jest rozwijanie systemw edukacji z zaangaowaniem wszystkich potencjalnych aktorw: administracji centralnej i samorzdowej, przedsibiorstw elektroenergetycznych, producentw i sprzedawcw rde wiata.
4.4.3. Rekomendacje
RO
84
(1) Stosowanie energooszczdnych rde wiata jest przedsiwziciem opacalnym. Barierami s: brak wiedzy, wybr rodzajw energooszczdnych wietlwek kompaktowych i arwek halogenowych na wsiach i w maych miastach, przyzwyczajenia i istniejce systemy owietlenia (iluminatory) oraz przekonanie, e energooszczdne rda wiata s na tyle drogie, e mniejszy koszt energii nie zwrci nakadw pocztkowych (zakupu).
BO
CZ A
warto z 83,53 64,04
Jednorazowa zamiana 10 arwek tradycyjnych na:
Zaoszczdzona energia el., uniknita emisja CO2 i jej warto (10 Euro/MgCO2) przez 10 lat
5.
SKORUPA PRZEGRODY ZEWNTRZNE BUDYNKU ISTNIEJCEGO
10 8 6
CCE [z/GJ]
9,1
9,3 7,9
9,7
BO RO
-1,2 -0,9 -2,8 Gaz ziemny - ciany 12 cm l=0,04 Gaz ziemny - ciany 12 cm l=0,032 Gaz ziemny - ciany 20 cm l=0,04 3,4 -0,1 Gaz ziemny - ciany 20 cm l=0,032 Ciepo sieciowe ciany 12 cm l=0,04
12
4 2 0 -2 -4 Wgiel - ciany 12 cm l=0,04 Wgiel - ciany 12 cm l=0,032 Wgiel - ciany 20 cm l=0,04 Wgiel - ciany 20 cm l=0,032
Ciepo sieciowe ciany 20 cm l=0,04
ER SJ
Rys. 5.1. Ocieplenie cian zewntrznych
Podobne relacje wystpuj przy ocenie jednostkowego kosztu redukcji emisji CO2 Rys. 5.2. Tutaj ocieplenie cian zewntrznych prowadzi do jednostkowego kosztu redukcji CO2: w przypadku ogrzewania wglem CCC = 96,9 119,7 z/MgCO2, przy ogrzewaniu gazem CCC = od 2,5 z/GJ do 49,4 z/GJ, przy zasilaniu z sieci ciepowniczej CCC = 10,9 z/GJ 33,9 z/GJ.
85
CZ A
3,7 4,1 1,3
5.1. Analiza 5.1.1. ciany zewntrzne Ocieplenie cian zewntrznych jest inwestycja nieopacaln dla ogrzewania wglem CCE = 7,9 9,7 z/GJ, w mniejszym stopniu ale rwnie dla ogrzewania z sieci ciepowniczej, CCE = 1,3 4,1 z/GJ Rys. 5.1. Natomiast przy ogrzewaniu gazem docieplenie cian zewntrznych jest opacalne CCE = od 0,1 z/GJ do 2,8 z/GJ, nawet przy wikszych grubociach izolacji (20 cm) i lepszych wasnociach materiau izolacyjnego (wspczynnik przewodzenia ciepa = 0,32 W/mK) Wartym spostrzeenia jest jednak fakt, e nawet przy ogrzewaniu wglem, czy zasilaniu z sieci ciepowniczej, zwikszenie gruboci izolacji z 12 cm do 20 cm prowadzi do zmniejszenia jednostkowego kosztu zaoszczdzenia energii CCE Rys. 5.1.
140 120 100 80 CCC [z/MgCO2] 60 40 20 0 -2,5 -20 -20,9 -40 -60 Gaz ziemny - ciany 12 cm l=0,04 Gaz ziemny - ciany 12 cm l=0,032 Wgiel - ciany 12 cm l=0,04 Wgiel - ciany 12 cm l=0,032 Wgiel - ciany 20 cm l=0,04 Wgiel - ciany 20 cm l=0,032 -49,4 Gaz ziemny - ciany 20 cm l=0,04 -15,8 28,0 30,0 10,9 33,9 111,9 113,9 96,9 119,7
Gaz ziemny - ciany 20 cm l=0,032
Rys. 5.2. Ocieplenie cian zewntrznych
Tabela 5.1. Warto emisji CO2 przy poprawie izolacyjnoci cian zewntrznych Cena CO2 - 40 z/Mg, okres wykupu redukcji - 10 lat
RO
Nowa opcja
Gdyby uwzgldni warto zredukowanej emisji CO2 w okresie 10 lat przez docieplenie cian zewntrznych, przy cenie wykupu redukcji emisji 40 z/MgCO2 (10 Euro/MgCO2) Tabela 5.1., to istnieje znaczce i interesujce pole dla polityki pastwa z uwagi na znaczcy potencja redukcji emisji CO2.
ER SJ
grubo izol. - 12 cm, = 0,04
BO
Ilo zredukowanej Warto emisji CO2 przez zredukowanej emisji 10 lat [Mg CO2] CO2 przez 10 lat [z] 63,4 66,7 70,4 72,8 31,2 32,8 34,6 35,8 62,7 66,0 70,0 72,4 2 535 2 668 2 817 2 914 1 248 1 312 1 383 1 430 2 508 2 641 2 800 2 896
grubo izol. - 20 cm, = 0,032
grubo izol. - 20 cm, = 0,032
grubo izol. - 20 cm, = 0,032
grubo izol. - 20 cm, = 0,032
Zasilanie z sieci ciepowniczej
grubo izol. - 12 cm, = 0,04 grubo izol. - 20 cm, = 0,032 grubo izol. - 12 cm, = 0,04 grubo izol. - 20 cm, = 0,032
86
CZ A
Warto emisji, wynoszca od 1248 z do 2914 z, moe pokry rnic nakadw inwestycyjnych midzy zwykle stosowanym dociepleniem (grubo izolacji 12 cm) a zwikszon izolacyjnoci docieplenia (grubo izolacji 20 cm) czyli midzy 27791 z a 29844 z (przy = 0,04). 5.1.2. Strop nad ostatni kondygnacj Z uwagi na moliwoci techniczne istniejcego budynku istnieje moliwo ocieplenia stropu nad ostatni kondygnacj, przez pooenie mat izolacyjnych, co jest stosunkowo niedrog inwestycj. Std we wszystkich opcjach ocieplenie stropu jest przedsiwziciem opacalnym, bo dla ogrzewania wglowego CCE = od 4,3 z/GJ do 14,8 z/GJ, dla ogrzewania gazowego CCE = od 20,7 z/GJ do 35,3 z/GJ i dla zasilania z sieci ciepowniczej CCE = od 17,2 z/GJ do 32,9 z/GJ Rys. 5.3.
-5 -10 -15
CCE [z/GJ]
-4,3
-9,8 -12,7 -14,8
BO
-20,7 -25,5 -29,6 -32,9 -28,2 -32,4 -35,3 Gaz ziemny - dach 15 cm l=0,04 Gaz ziemny - dach 15 cm l=0,032 Gaz ziemny - dach 35 cm l=0,04 Gaz ziemny - dach 35 cm l=0,032 Ciepo sieciowe dach 15 cm l=0,032 Ciepo sieciowe dach 15 cm l=0,04
-25 -30 -35 -40 Wgiel - dach 15 cm l=0,04 Wgiel - dach 15 cm l=0,032 Wgiel - dach 35 cm l=0,04
RO
Wgiel - dach 35 cm l=0,032
-20
ER SJ
rdo: FEWE Rys. 5.3. Ocieplenie stropu nad ostatni kondygnacj Podobnie ksztatuje si jednostkowy koszt redukcji emisji CO2 (CCC) Rys. 5.4, ktry dla ogrzewania wglem wynosi CCC od 4,3 z/MgCO2 do 14,8 z/MgCO2, dla ogrzewania gazem CCC od 20,7 z/MgCO2 do 35,3 z/MgCO2, przy zasilaniu z sieci ciepowniczej CCC od 17,2 z/MgCO2 do 32,9 z/MgCO2.
87
Ciepo sieciowe dach 35 cm l=0,032
CZ A
-17,2
0 -52,4 -120,0 -200 CCC [z/MgCO2] -182,5 -156,4 -208,7 -243,1 -141,0
-100
-400 -434,5 -500 -502,9 -600 -576,6
-368,3
-700 Gaz ziemny - dach 15 cm l=0,04 Gaz ziemny - dach 15 cm l=0,032 Gaz ziemny - dach 35 cm l=0,04 Wgiel - dach 15 cm l=0,04 Wgiel - dach 15 cm l=0,032 Wgiel - dach 35 cm l=0,04 Wgiel - dach 35 cm l=0,032
Gaz ziemny - dach 35 cm l=0,032
rdo: FEWE Rys. 5.4. Ocieplenie stropu nad ostatni kondygnacj
W tym przedsiwziciu praktyka pastwa winna by zainteresowana gbszym ociepleniem stropu (grubsze izolacje 35 cm i wikszy opr cieplny = 0,032 W/mK) co potwierdzaj wartoci zredukowanej emisji Tabela 5.2. Tabela 5.2.
Tabela 5.2. Warto emisji CO2 przy poprawie izolacyjnoci stropu nad ostatni kondygnacj Cena CO2 - 40 z/Mg, okres wykupu redukcji - 10 lat
RO
Nowa opcja grubo izol. - 15 cm, l = 0,04 grubo izol. - 35 cm, l = 0,032 grubo izol. - 15 cm, l = 0,04 grubo izol. - 35 cm, l = 0,032 grubo izol. - 15 cm, l = 0,04 grubo izol. - 35 cm, l = 0,032 grubo izol. - 15 cm, l = 0,04 grubo izol. - 35 cm, l = 0,032 grubo izol. - 15 cm, l = 0,04 grubo izol. - 35 cm, l = 0,032 grubo izol. - 15 cm, l = 0,04 grubo izol. - 35 cm, l = 0,032
ER SJ
Stan istniejcy
Zasypowy kocio wglowy
BO
Ilo zredukowanej Warto emisji CO2 przez zredukowanej emisji 10 lat [Mg CO2] CO2 przez 10 lat [z] 24,2 25,8 28,6 29,3 17,9 13,1 14,4 14,8 24,0 25,5 28,6 29,3 969 1 033 1 142 1 171 714 524 577 590 959 1 022 1 143 1 171
88
CZ A
-300
-269,5
5.1.3. Okna Wymiana istniejcych okien na nowe o wikszej izolacyjnoci cieplnej jest przedsiwziciem opacalnym w przypadku zastosowania okien o jakoci energetycznej U = 1,3, gdy przy rnym systemie ogrzewania budynku: wgiel, gaz ziemny, ciepo sieciowe jednostkowy koszt zaoszczdzenia energii CCE wynosi odpowiednio: -0,6 z/GJ, -16,5 z/GJ, -11,3 z/GJ Rys. 5.5.
25 20 15 10,6 10
CCE [z/GJ]
BO
15,2
22,2
RO
-0,8 Gaz ziemny wymiana okien U=1,3
5 0 -0,6 -5 -10 -15 -20 Wgiel - wymiana okien U=1,3 Wgiel - wymiana okien U=0,9
-16,5
Gaz ziemny wymiana okien U=0,9
Gaz ziemny wymiana okien U=0,7
Ciepo sieciowe wymiana okien U=1,3
ER SJ
rdo: FEWE Rys. 5.5. Wymiana okien jednostkowy koszt zaoszczdzonej energii CCE W przypadku wymiany na okna klasy U = 0,9 tylko w przypadku ogrzewania gazem jest to opacalne CCE = -0,8 z/GJ, dla wgla i ciepa sieciowego prowadzi to do zwikszenia kosztw energii CCE = 10,6 z/GJ i 5,0 z/GJ. Wymiana na okna klasy 0,7, interesujca z punktu widzenia wielkoci zaoszczdzonej energii i redukcji emisji CO2, jest nieopacalna (wysokie nakady inwestycyjne drogie okna) CCE od 15,2 z/GJ do 22,4 z/GJ. Podobne wyniki s odnonie opacalnoci redukcji emisji CO2 Rys. 5.6.
Wgiel - wymiana okien U=0,7
89
CZ A
22,4 5,0 -11,3
Polityka pastwa (fundusze wsparcia) przy tym przedsiwziciu, mimo, e jest ono stosunkowo znaczco opacalne, winny przez dofinansowanie w kwocie rwnowanej wartoci zredukowanej emisji tabela 5.2, 524 1171 z na stosowanie zwikszonej izolacyjnoci docieplenia, czyli gruboci izolacji 35 cm. Odpowiada to prawie rnicy nakadw inwestycyjnych midzy gruboci izolacji 15 cm, czyli 3600 z a gruboci izolacji 35 cm 6000 z (przy = 0,04).
400 272,8
300
271,6 183,4
200 130,6 CCC [z/MgCO2]
0 -7,1 -100 -14,1
-200
-300
-294,5
-400 Gaz ziemny wymiana okien U=1,3 Gaz ziemny wymiana okien U=0,9 Wgiel - wymiana okien U=1,3 Wgiel - wymiana okien U=0,9 Wgiel - wymiana okien U=0,7
BO
Gaz ziemny wymiana okien U=0,7 Ciepo sieciowe wymiana okien U=1,3
Warto emisji CO2 w okresie 10 lat i ceny redukcji emisji 40 z/Mg Tabela 5.3. np. dla wgla 747 z 1073 z nie pokrywaj rnicy zakupu coraz bardziej efektywnych energetycznie okien, bowiem nakady inwestycyjne wynosz: U = 1,3 6000 z, U = 0,9 11016 z, U = 0,7 16008 z.
ER SJ
Tabela 5.3. Warto emisji CO2 przy wymianie okien Cena CO2 - 40 z/Mg, okres wykupu redukcji - 10 lat Ilo zredukowanej Warto emisji CO2 przez zredukowanej emisji 10 lat [Mg CO2] CO2 przez 10 lat [z] 18,7 24,1 26,8 9,7 12,3 13,6 18,5 24,2 26,8 747 964 1 073 386 491 543 739 967 1 074
Stan istniejcy
Zasypowy kocio wglowy
RO
Nowa opcja okna U = 1,3 okna U = 0,9 okna U = 0,7 okna U = 1,3 okna U = 0,9 okna U = 0,7 okna U = 1,3 okna U = 0,9 okna U = 0,7
rdo: FEWE Rys. 5.6. Wymiana okien jednostkowy koszt redukcji emisji CO2 CCC
90
CZ A
40,8 -92,3
100
Nie oznacza to jednak by nie zastosowa dofinansowania do okien U = 0,9 i U = 0,7 w podobnej wysokoci jak warto uniknitej emisji, przede wszystkim, by zwrci uwag inwestorom na to, e s okna lepszej jakoci energetycznej i przy droejcej energii ta opcja bdzie niedugo opacalna.
5.2. Bariery (1) Brak wiedzy inwestorw, e w cyklu ywotnoci to si opaci i wysze koszty pocztkowe s barierami dla stosowania bardziej energooszczdnych opcji jak: wiksza grubo i jako izolacji cieplnej cian zewntrznych i stropw oraz okna o wikszym oporze cieplnym (mniejszym wspczynniku przenikania ciepa U).Wielu wacicieli budynkw jednorodzinnych dokonuje czstkowej termomodernizacji docieplajc ciany zewntrzne, stropy i wymieniajc okna. Wana jest rwnie wiedza, e kolejno wymiany z punktu widzenia inwestora jest tez nieobojtna, najlepiej zaczyna od tych przedsiwzi, ktre przynosz najwiksze efekty ekonomiczne, a wic ktre maj najniszy jednostkowy koszt zaoszczdzenia energii (ujemne wartoci CCE) Rys. 5.7.
25
20
15
10
-5
-10
ER SJ
-15 -20
grubo izol. grubo grubo grubo grubo izol. grubo izol. grubo izol. grubo izol. ciany 12 cm izol.ciany 12 izol.ciany 20 izol.ciany 20 stropu 15 cm stropu 15 cm stropu 35 cm stropu 35 cm l=0,04 cm l=0,032 cm l=0,04 cm l=0,032 l=0,04 l=0,032 l=0,04 l=0,032
A
okna U=1,3 okna U=0,9
RO
okna U=0,7 l oznacza
rdo: FEWE Rys. 5.7. Jednostkowy koszt zaoszczdzonej energii CCE w przypadku ogrzewania wglowego (2) Brak jest dofinansowania przedsiwzi termomodernizacyjnych w domach jednorodzinnych. Wyjtkiem jest Fundusz Ustawy Termomodernizacyjnej, jednake koszt przygotowania wnioskw i zbyt skomplikowane dla waciciela budynku procedury powoduj, e zainteresowanie tym funduszem dla tej grupy celowej jest znikome. Inne fundusze wsparcia nie s zainteresowane t grup podmiotw z uwagi na wysokie koszty transakcyjne obsugi. (3) Brak jest rwnie prostych w funkcjonowaniu systemw zacht np. zmniejszenia podatkw VAT dla materiaw i produktw o najwyszej efektywnoci energetycznej.
CCE [z/GJ]
91
BO
CZ A
300
250
200
150
CCC [z/MgCO2]
100
-50
-100
-150
-200
ER SJ
grubo izol. grubo grubo grubo grubo izol. grubo izol. grubo izol. grubo izol. okna U=1,3 ciany 12 cm izol.ciany 12 izol.ciany 20 izol.ciany 20 stropu 15 cm stropu 15 cm stropu 35 cm stropu 35 cm l=0,04 cm l=0,032 cm l=0,04 cm l=0,032 l=0,04 l=0,032 l=0,04 l=0,032
RO
okna U=0,9 okna U=0,7 l oznacza
50
rdo: FEWE Rys. 5.8. Jednostkowy koszt redukcji emisji CO2 CCC w przypadku ogrzewania wglowego
5.3. Rekomendacje (1) Wprowadzi system dofinansowania przedsiwzi termomodernizacji skorupy budynku ze rodkw Funduszu Zielonych Inwestycji dla wacicieli budynkw w nastpujcych formach: - w przypadku kapitaochonnych inwestycji i mniej typowych przedsiwzi jak izolacja cieplna cian i stropu obsuga przez wyspecjalizowane banki z refundacj kosztw uproszczonego audytu energetycznego i dofinansowaniem przedsiwzi w wysokoci np. wartoci uniknitej redukcji emisji CO2 w cenie 40 80 z/MgCO2. Szczegowe wielkoci dofinansowania mog by okrelone na zasadach jak w tabeli 5.1 i 5.2., - w przypadku bardziej typowych produktw jak okna i okrelonej jakoci energetycznej okien (U) rozway i wybra najbardziej wygodny i skuteczny sposb
92
BO
CZ A
(4) Brak jest instrumentw w polityce klimatyczno-energetycznej UE i kraju, ktre by pozwalay na optymalizacj kosztw w caej gospodarce, czyli adresowanych cznie do podmiotw uczestniczcych (ETS) i nie uczestniczcych (non ETS) w systemie handlu emisji i przenoszeniu jednostek redukcji emisji CO2 (GC) miedzy sektorami. Z jednej strony przewiduje si, e ceny uprawnie do emisji mog by w przedziale 30 100 Euro/MgCO2 w latach 2013 2020, z drugiej strony brak instrumentw, ktre kosztowayby spoeczestwo 10 20 Euro/MgCO2 w przypadku dofinansowania energooszczdnych przedsiwzi. Warto wykupu emisji CO2 po 40 80 z/MgCO2, wskazuj, e opcje redukcji CO2 w domach jednorodzinnych s atrakcyjne dla pastwa/spoeczestwa i rwnowa jednostkowy koszt redukcji emisji CO2 Rys. 5.8 ponoszony obecnie w caoci przez inwestora.
Tabela 6.1. Nakady inwestycyjne, oszczdno energii i redukcja emisji CO2 dla pakietw modernizacyjnych
RO
6. PAKIETY TERMOMODERNIZACYJNE BUDYNEK ISTNIEJCY 6.1. Analiza Zaoenia do analiz przedstawiono w punkcie 4.1.1.1. wymienione warianty pakietw termomodernizacyjnych charakteryzuj si nastpujcymi gwnymi efektami i nakadami, Tabela 6.1.
ER SJ
Kocio retortowy + instalacja c.o. + przegrody WT2008 Kocio retortowy + instalacja c.o. + przegrody optymalne Kocio gazowy tradycyjny + instalacja c.o. + przegrody WT2008 Kocio gazowy tradycyjny + instalacja c.o. + przegrody optymalne Kocio gazowy kondensacyjny + instalacja c.o. + przegrody WT2008 Kocio gazowy kondensacyjny + instalacja c.o. + przegrody optymalne Wze cieplny kompaktowy + instalacja c.o. + przegrody WT2008
A
Nowa opcja
BO
67 334 76 590 63 834 73 090 65 334 74 590 70 334 79 590 67 334 76 590 63 834 73 090 65 334 74 590 70 334 79 590 67 334 76 590 63 834 73 090 65 334 74 590 70 334 79 590
dofinansowania do okien wyszej jakoci energetycznej (U = 0,9 i U = 0,7) wrd nastpujcych moliwoci: dofinansowania przez specjalne karty patnicze, zmniejszenie podatku VAT (przy zakupie) okien U = 0,9 i U = 0,7 i refinansowaniu zmniejszenia wpyww do budetu pastwa z Funduszu Zielonych Inwestycji, pozostawienia refinansowania rnicy podatku VAT (23 i 7%) przez Urzdy Skarbowe, gdyby z uwagi na sytuacj finansow pastwa miao doj do zniesienia ulgi podatkowej VAT do materiaw budowlanych. Wielko dofinansowania do energooszczdnych okien (U = 0,9 i U = 0,7) moe odpowiada wartociom przedstawionym w tabeli 5.3. (2) Wczy przedsiwzicia termomodernizacji przegrd zewntrznych budynku do systemw doradztwa proponowanych w pkt. 4.1.1.3 rekomendacje (5), w zakresie: - korzyci ekonomicznych i ekologicznych wyboru optymalnych najbardziej energooszczdnych opcji termomodernizacji: - moliwoci skorzystania z dofinansowania przedsiwzi, - przegldu najbardziej energooszczdnych (benchmarking) technologii.
Wze cieplny kompaktowy + instalacja c.o. + przegrody optymalne
Tradycyjny kocio Kocio retortowy + instalacja c.o. + przegrody WT2008 gazowy Kocio retortowy + instalacja c.o. + przegrody optymalne Kocio gazowy tradycyjny + instalacja c.o. + przegrody WT2008 Kocio gazowy tradycyjny + instalacja c.o. + przegrody optymalne Kocio gazowy kondensacyjny + instalacja c.o. + przegrody WT2008 Kocio gazowy kondensacyjny + instalacja c.o. + przegrody optymalne Wze cieplny kompaktowy + instalacja c.o. + przegrody WT2008 Wze cieplny kompaktowy + instalacja c.o. + przegrody optymalne Zasilanie z sieci ciepowniczej Kocio retortowy + instalacja c.o. + przegrody WT2008 Kocio retortowy + instalacja c.o. + przegrody optymalne Kocio gazowy tradycyjny + instalacja c.o. + przegrody WT2008 Kocio gazowy tradycyjny + instalacja c.o. + przegrody optymalne Kocio gazowy kondensacyjny + instalacja c.o. + przegrody WT2008
93 Kocio gazowy kondensacyjny + instalacja c.o. + przegrody optymalne

Wze cieplny kompaktowy + instalacja c.o. + przegrody WT2008 Wze cieplny kompaktowy + instalacja c.o. + przegrody optymalne
CZ A
Roczna Roczne Nakady zmniejszenie redukcja emisji inwestycyjne CO2 zuycia energii [z] [GJ/rok] [Mg CO2/rok] 165,3 182,5 168,7 184,7 173,4 187,7 173,4 187,7 101,7 118,9 105,0 121,0 109,7 124,1 109,7 124,1 92,6 109,7 95,9 111,9 100,6 114,9 100,6 114,9 13,5 14,8 14,9 15,8 15,1 15,9 12,4 14,2 4,5 5,9 5,9 6,8 6,2 7,0 3,5 5,2 14,0 15,4 15,8 16,7 16,0 16,8 12,3 14,0
rdo: FEWE Pakiety przeanalizowano dla trzech stanw wyjciowych: ogrzewania wglem, ogrzewania gazem i zasilania z sieci ciepowniczej. Wyniki analiz przedstawiono na Rys. 6.1. 6.6. Stan wyjciowy kocio wglowy Wszystkie warianty w stosunku do stanu istniejcego prowadz do wzrostu kosztw ogrzewania budynkw, bowiem we wszystkich wariantach jednostkowy koszt zaoszczdzenia energii jest dodatni, Rys. 6.1. Nieopacalno pakietw termomodernizacji istniejcego budynku jest wynikiem aktualnych relacji cen materiaw, urzdze i usug do ceny energii.
25
18,1 16,7 15,5
15
14,2
10
Kocio retortowy + instalacja c.o. + przegrody WT2008
Kocio retortowy + instalacja c.o. + przegrody optymalne
Kocio gazowy kondensacyjny + instalacja c.o. + przegrody optymalne
Kocio gazowy tradycyjny + instalacja c.o. + przegrody WT2008
Kocio gazowy tradycyjny + instalacja c.o. + przegrody optymalne
Wze cieplny kompaktowy + instalacja c.o. + przegrody WT2008
ER SJ
rdo: FEWE Rys. 6.1. Pakiety przedsiwzi stan istniejcy kocio wglowy. Jednostkowy koszt zaoszczdzonej energii Naley zwrci uwag na to, e chocia poszczeglne przedsiwzicia jak: wymiana kotw, okien, izolacja stropw s opacalne, to jednak wynikowa opacalno pakietw jest mniejsza bowiem: efekty oszczdnoci energii i redukcji CO2 poszczeglnych przedsiwzi nie mona wprost dodawa i efekty pakietu s mniejsze ni suma efektw poszczeglnych przedsiwzi. Bierze si to std, e np. termoizolacja cian zewntrznych zmniejsza zapotrzebowanie energii do ogrzewania budynku i efekt wymiany kota na bardziej sprawny odnosz si nie do wyjciowego a do zracjonalizowanego zmniejszonego zapotrzebowania na ciepo, we wszystkich pakietach zaoono logiczn dla pakietu wymian wewntrznej instalacji grzewczej (sie wewntrzna, grzejniki, zawory regulacyjne) co jest nie tyle przedsiwziciem energooszczdnym, a odnowieniem technicznych moliwoci ogrzewania budynku stara instalacja do wymiany. Std podroenie nakadw inwestycyjnych w pakietach termomodernizacyjnych. Z porwnania jednostkowych kosztw zaoszczdzonej energii Rys. 6.1. wynika, e wprawdzie pozostanie przy ogrzewaniu wglem po caociowej termomodernizacji budynku 94
RO
BO
16,5 16,5
20
CZ A
19,9 19,4
300
2]
250 205,2 200 190,5 174,6
195,9
150
100
50
przegrody optymalne
przegrody optymalne
przegrody optymalne
ER SJ
rdo: FEWE Rys. 6.2. Pakiety przedsiwzi stan istniejcy kocio wglowy. Jednostkowy koszt redukcji CO2.
Wartoci jednostkowego kosztu redukcji emisji CO2 dla pakietw z ogrzewaniem wglowym i gazowym s podobne jak dla zaoszczdzonej energii, CCC w przedziale od 174,6 z/MgCO2 do 205,2 z/GJ. Natomiast mao atrakcyjnie z punktu widzenia redukcji CO2 przedstawia si przejcie z ogrzewania wglem na ogrzewanie ciepem sieciowym, gdzie CCC wynosi 277,6 z/GJ i 257,4 z/GJ. Jest to spowodowane w pierwszym rzdzie tym, e przyjte w obliczeniach wskaniki emisyjnoci wytwarzania i dostawy ciepa sieciowego w Polsce (elektrownie, elektrociepownie, kotownie) w wysokoci 122 kgCO2/GJ, s wysokie i nawet wysze od emisyjnoci indywidualnego ogrzewania kotami wglowymi (koty retortowe). Bierze si to std, e stosowana metodyka (GUS) rozdziau paliwa wgla na wytworzon energi elektryczn i ciepo metoda energetycznego rozdziau przedstawia energi chemiczn (GPU/GUS) paliwa przypisan ciepu i mix paliwowy na wejciu do kogeneracji. Std obliczono wspczynnik emisyjnoci w niniejszym opracowaniu, czyli 122 kgCO2/GJ. Poprawniej byoby, gdyby publiczna statystyka przedstawiaa wprost sposb rozdziau emisji CO2 na energie elektryczn i ciepo, przy uwzgldnieniu emisyjnoci wytworzenia energii elektrycznej w kogeneracji wg rwnowanej elektrowni wglowej (lub mixu systemu), emisyjno CO2 w wytwarzaniu ciepa bdzie nisza ni przyjta w tym opracowaniu. W kadym razie w obliczeniach jednostkowego kosztu emisji CO2 w lokalnych systemach 95
przegrody optymalne
przegrody WT2008
przegrody WT2008
Kocio retortowy +
przegrody WT2008
kondensacyjny +
przegrody WT2008
Kocio retortowy +
RO
kondensacyjny + instalacja c.o. + instalacja c.o. + Kocio gazowy instalacja c.o. + Kocio gazowy tradycyjny +
kompaktowy +
BO
189,3 194,0
instalacja c.o. +
instalacja c.o. +
instalacja c.o. +
Kocio gazowy
Wze cieplny
instalacja c.o. +
instalacja c.o. +
Kocio gazowy
kompaktowy +
tradycyjny +
Wze cieplny
CZ A
277,6 257,4
prowadzi do najniszego wzrostu kosztw ogrzewania CCE = 14,2 z/GJ i 15,5 z/GJ, to jednak rnice w stosunku do zmiany ogrzewania na gazowe nie s znaczce, CCE = 16,7 z/GJ i 16,5 z/GJ dla przegrd optymalnych. Std wniosek, e fundusze wsparcia winny dofinansowywa opcje przynoszce najwiksze efekty redukcji CO2 Tabela 6.1., to jest opcje gazowe ogrzewania z kotem kondensacyjnym, a dla wszystkich opcji ogrzewania preferowanie optymalnej izolacyjnoci termicznej przegrd zewntrznych z obecnych przepisw jakoci energetycznej nowych budynkw WT 2008. Podobne tendencje odnosz si do jednostkowych kosztw redukcji emisji CO2 Rys. 6.2.
ciepowniczych naley uwzgldnia warunki miejscowe, stosujc wskaniki rozdziau emisji CO2 w kogeneracji jak uprzednio. Kocio gazowy Wyniki opacalnoci przejcia ze stanu istniejcego na nowy po przeanalizowaniu danego pakietu termomodernizacyjnego s rwnie niekorzystne, CCE dodatnie Rys. 6.3.
14
12 9,8 8,8 7,6 6,8
10
3,2
RO
0 Kocio retortowy + instalacja c.o. + przegrody optymalne Kocio retortowy + instalacja c.o. + przegrody WT2008
BO
ER SJ
Niepokojce jest, e ogrzewanie wglem prowadzi do niszych kosztw ogrzewania, co zachca moe uytkownikw gazu do przejcia na wgiel. Powinno preferowa si przez dofinansowanie pakietu termomodernizacyjnego z nowym kotem gazowym kondensacyjnym i przegrodami optymalnymi, CCE = 8,6 z/GJ. Podobnie przedstawiaj si relacje odnonie wartoci jednostkowych wartoci kosztw redukcji emisji CO2 Rys. 6.4.
rdo: FEWE Rys. 6.3. Pakiety przedsiwzi stan istniejcy kocio gazowy. Jednostkowy koszt zaoszczdzonej energii CCE.
96
CZ A
13,0 13,1 8,6
Koszt zaoszczdzonej emisji CCC [z/MgCO2] 100 150 200 250 300 350 400 450 50 0
10
15
20
25
W
72,9
5,1

136,9
8,6

174,1
16,4

ER SJ A
156,8 Kocio gazowy tradycyjny + instalacja c.o. + przegrody optymalne 136,3
14,1
rdo: FEWE Rys. 6.5. Pakiety przedsiwzi stan istniejcy ciepo sieciowe. Jednostkowy koszt zaoszczdzonej energii CCE
rdo: FEWE Rys. 6.4. Pakiety przedsiwzi stan istniejcy kocio gazowy. Jednostkowy koszt redukcji CO2 CCC Ciepo sieciowe Jeeli budynek ogrzewany jest ciepem sieciowym, to wszystkie inne warianty pakietw, oprcz wariantw pozostania przy cieple sieciowym, maj mniejsze koszty zaoszczdzenia energii Rys. 6.5., ale wszystkie warianty s nieopacalne w stosunku do stanu istniejcego.
Potwierdza to obaw, e inwestor/waciciel budynku stojc przed decyzj kompleksowej termomodernizacji budynku i opierajc si na analizach techniczno-ekonomicznych, moe
13,4
97
13,7 19,5 18,9
RO
153,2
BO
412,4
312,1
CZ A
180
2]
BO
100
160 140 120 100 80 62 60 40 20 0 34
RO
95 84
przegrody optymalne
przegrody optymalne
przegrody optymalne
ER SJ
rdo: FEWE Rys. 6.6. Pakiety przedsiwzi stan istniejcy ciepo sieciowe
Efektywno redukcji emisji CO2 w kryteriach polityki pastwa Naley zauway, e w opcjach ogrzewania gazem i ciepem sieciowym wikszo wariantw pakietw termomodernizacyjnych ma warto jednostkowych kosztw redukcji CO2 rzdu 100 160 z/MgCO2, ktre wprawdzie zwikszaj koszty ogrzewania budynkw, w przypadku gdyby w caoci mia w peni ponie te koszty uytkownik budynku, ale z punktu widzenia interesu caej gospodarki kraju jednostkowe koszty redukcji emisji CO2 s porwnywalne z prognozowanymi cenami zakupu uprawnie do emisji CO2 rzdu 30 40 Euro/MgCO2, a wic rosncymi kosztami w miejscu wytwarzania i dostawy energii. Warto wic dofinansowa wykup redukcji emisji CO2 przez fundusze wsparcia. Wielkoci i wartoci zredukowanej emisji w poszczeglnych opcjach ogrzewania i wariantach pakietw termomodernizacyjnych przedstawiono w tabeli 6.2. 98
przegrody optymalne
przegrody WT2008
przegrody WT2008
Kocio retortowy +
przegrody WT2008
kondensacyjny +
przegrody WT2008
Kocio retortowy +
kondensacyjny +
kompaktowy +
instalacja c.o. +
instalacja c.o. +
instalacja c.o. +
instalacja c.o. +
instalacja c.o. +
Kocio gazowy
Kocio gazowy
Wze cieplny
instalacja c.o. +
instalacja c.o. +
instalacja c.o. +
Kocio gazowy
Kocio gazowy
kompaktowy +
tradycyjny +
Wze cieplny
tradycyjny +
CZ A
160 155 94
wybra opcj ogrzewania wglem, ktrego pakiet termoodernizacyjny prowadzi do 2 3 krotnie mniejszych jednostkowych kosztw zaoszczdzenia energii (CCE = 5,1 z/GJ i 8,6 z/GJ) ni przy ogrzewaniu ciepem sieciowym (CCE = 19,5 z/GJ i 18,9 z/GJ). Szczegln obaw odchodzenia z ciepa sieciowego na rzecz ogrzewania wglem moe budzi przewidywany wzrost cen ciepa sieciowego, nawet do 40%, z uwagi na konieczno zakupu czci uprawnie (poza kogeneracj?) do emisji CO2 przez sektor wytwarzania ciepa. Tymczasem brak na razie rozwiza, ktre prowadziyby do solidarnego obcienia indywidualnych emitorw CO2 lokalnych kotw i kotowni maej mocy. Nie oznacza to, e fundusze wsparcia nie maj dofinansowa kompleksowej termomodernizacji budynkw ogrzewanych ciepem sieciowym, przy czym winno si preferowa pakiet termomodernizacyjny z przegrodami optymalnymi jako korzystny dla inwestora (mniejsze CCE ni z przegrodami WT 2008) i dla pastwa wykup wikszej redukcji emisji CO2. Podobne relacje wystpuj przy jednostkowych kosztach redukcji emisji CO2 (CCC) Rys. 6.6.
Tabela 6.2. Warto emisji CO2 dla pakietw modernizacyjnych

Cena CO2 - 40 z/Mg, okres wykupu redukcji - 10 lat Ilo zredukowanej Warto emisji CO2 przez zredukowanej emisji 10 lat [Mg CO2] CO2 przez 10 lat [z] 134,6 148,4 5 383 5 938 5 942
Nowa opcja
Kocio retortowy + instalacja c.o. + przegrody WT2008 Kocio retortowy + instalacja c.o. + przegrody optymalne Kocio gazowy tradycyjny + instalacja c.o. + przegrody WT2008
Kocio gazowy kondensacyjny + instalacja c.o. + przegrody optymalne Wze cieplny kompaktowy + instalacja c.o. + przegrody WT2008 Tradycyjny kocio gazowy
Wze cieplny kompaktowy + instalacja c.o. + przegrody optymalne Kocio retortowy + instalacja c.o. + przegrody WT2008
BO
Wze cieplny kompaktowy + instalacja c.o. + przegrody WT2008 Wze cieplny kompaktowy + instalacja c.o. + przegrody optymalne Zasilanie z sieci ciepowniczej Kocio retortowy + instalacja c.o. + przegrody WT2008
RO
99
Kocio gazowy tradycyjny + instalacja c.o. + przegrody WT2008 Kocio gazowy tradycyjny + instalacja c.o. + przegrody optymalne Kocio gazowy kondensacyjny + instalacja c.o. + przegrody WT2008 Kocio gazowy kondensacyjny + instalacja c.o. + przegrody optymalne
ER SJ
Osobn, dotychczas niewycenion wartoci, jest redukcja lokalnych zanieczyszcze powietrza: pyw, SO2, NOx, benzoalfapirenw i innych. W wyniku realizacji pakietw termomodernizacyjnych, szczeglnie tam, gdzie przekroczone s standardy jakoci powietrza, cz marginalnych kosztw redukcji lokalnych zanieczyszcze do stanu standardw jakoci powietrza moe by wartoci, ktra moe by wielkoci dofinansowan przez rodowiskowe fundusze wsparcia. Z punktu widzenia samej redukcji emisji CO2 dofinansowane winny by (jako minimalne kwoty dopaty) nastpujce pakiety: 1) ogrzewanie kotem wglowym zamiana na: - kocio retortowy + instalacja co + przegrody optymalne 6000 z - kocio gazowy kondensacyjny + instalacja co + przegrody optymalne 6300 z - podczenie do sieci ciepowniczej + instalacja co + przegrody optymalne 5700 z 2) ogrzewanie tradycyjnym kotem gazowym: - kocio gazowy kondensacyjny + instalacja co + przegrody optymalne 2800 z - podczenie do sieci ciepowniczej + instalacja co + przegrody optymalne (tam gdzie warunki techniczno-ekonomiczne) 2100 z
CZ A
148,6 157,5 151,2 159,2 124,1 141,7 45,0 58,8 58,9 67,9 61,6 69,6 34,5 52,0 139,8 153,7 157,8 166,8 160,4 168,5 122,6 140,2
6 301
6 047 6 370 4 966
5 666 1 799 2 353 2 358 2 717 2 462 2 785 1 381 2 082 5 592 6 147 6 313 6 672 6 417 6 740 4 906
5 607
3) zasilanie z sieci ciepowniczej - kocio gazowy kondensacyjny + instalacja co + przegrody optymalne (tam gdzie oboplny interes dostawcy i uytkownika wskazuje na rezygnacj z dostaw ciepa sieciowego) - wze kompaktowy + instalacja co + przegrody optymalne
6.2. Bariery Bariery odnonie moliwoci realizacji pakietw termomodernizacyjnych s podobne jak dla czstkowych przedsiwzi, np. dla wymiany kotw domowych pkt. 4.1.1.2 i dla termoizolacji przegrd zewntrznych (okna, ciany zewntrzne, stropy). Dodatkowe jako wane i specyficzne dla realizacji pakietw termomodernizacyjnych przedstawiono poniej: 1) Brak wiedzy inwestorw o tym, e w cyklu ywotnoci urzdze i materiaw kompleksowej termomodernizacji budynkw opaci si stosowa bardziej efektywne energetycznie technologie termomodernizacji, ju nawet z poziomu obecnych relacji cenowych: materiaw, urzdze i usug oraz energii. Energia bdzie droaa, wic biorc pod uwag 20 50 lat ywotnoci przedsiwzi opaci si termomodernizowa budynki do wyszej jakoci energetycznej ni by to wynikao z oblicze technicznoekonomicznych dla obecnych warukw. 2) Brak jest dofinansowania przedsiwzi termomodernizacyjnych w domach jednorodzinnych. W przypadku kompleksowej termomodernizacji jest to jeszcze bardziej dotkliwe, gdy nakady inwestycyjne pakietw s wysokie, dla analizowanego budynku rzdu 63000 70000 z. 3) Sabo co wyraa si w braku kompleksowej strategii i programw wykonawczych redukcji emisji gazw cieplarnianych przebija si filozofia, e efektywne wykorzystanie energii i racjonalne wykorzystanie odnawialnych rde energii mog stanowi tasz opcj wywizania si z celw redukcji emisji. Cele pastwowe (3 x 20%) nie zeszy na poziom planowania energetycznego w regionie i w miastach/gminach. Brak jest wyceny kosztw cznej redukcji globalnych (gazy cieplarniane) i lokalnych (pyy, NOx, SO2, inne) zanieczyszcze powietrza i w konsekwencji brak odpowiednio stosowanych dopat z funduszy wsparcia na zasadzie wykupu efektw ekologicznych.
ER SJ
6.3. Rekomendacje 1) Opracowa i wprowadzi system dofinansowania kompleksowej termomodernizacji budynkw jednorodzinnych stosujc nastpujce zasady: - rnicowa wielko dopat w zalenoci od jakoci energetycznej budynku po termomodernizacji, ale jako minimum kwalifikujce si do dofinansowania to jednostkowe zuycie energii kocowej na ogrzewanie i przygotowanie ciepej wody EK = 100 kWh/m2rok. Im nisza warto EK tym wysze dofinansowanie. Wskazwk odnonie dofinansowania tylko z efektw redukcji CO2 mog by wartoci przedstawione w punkcie 6.1., - Dodatkow wielko dofinansowania winno przynie wartociowanie efektw redukcji lokalnych zanieczyszcze powietrza (pyy, NOx, SO2, inne), - Refinansowa koszty audytw energetycznych prowadzcych do wyboru najbardziej efektywnego dla inwestora i pastwa funduszu wsparcia pakietu termomodernizacyjnego. 2) Wprowadzi w regulacjach prawnych (np. w Ustawie o efektywnoci energetycznej) instrument dobrowolnych kontraktw dugoterminowych (LTA), midzy stronami: rzd (wyznaczone ministerstwo lub operator np. NFOiGW) i due miasta, zwizki gmin,
RO
100
BO
CZ A
ER SJ
7. NOWE BUDYNKI JEDNORODZINNE 7.1. Analiza 7.1.1 Przegld standardw
Wymagania w zakresie izolacyjnoci termicznej zewntrznych przegrd budowlanych wynikay pocztkowo z koniecznoci zabezpieczenia cian przed kondensacj pary wodnej i byy, patrzc z dzisiejszej perspektywy, bardzo agodne. Obecnie dopuszczane wartoci wspczynnikw przenikania ciepa (U) dla cian zewntrznych i okien uwarunkowane s wzgldami racjonalnego gospodarowania energi. Poniewa z perspektywy przyszego uytkownika budynku lub mieszkania wane jest ile energii bdzie potrzebowa on dla zapewnienia komfortu cieplnego w obiekcie, dla penej oceny jakoci energetycznej budynku uywa si wskanikw w postaci sezonowego zapotrzebowania na ciepo lub zapotrzebowania na energi nieodnawialn. Mimo e przegrody o niskich wspczynnikach przenikania ciepa nie gwarantuj energooszczdnoci caego budynku, to jednak ich obecno jest warunkiem koniecznym dla zakwalifikowania budynku jako energooszczdnego.
Poniszy wykres (Rys. 7.1) i tabela (Tab. 7.1) przedstawiaj zmiany wymaga w zakresie wspczynnika przenikania ciepa dla wybranych przegrd budowlanych w wietle obowizujcych w Polsce przepisw.
RO
101
powiaty lub regiony-wojewdztwa, na realizacj dugoterminowych pakietowych programw obejmujcych: przedsiwzicia likwidacji niskiej emisji zanieczyszcze, poprawy efektywnoci uytkowania energii, stosowania odnawialnych rde energii (OZE) w obiektach publicznych, budynkach jedno i wielorodzinnych, w maych i rednich przedsibiorstwach. Kontrakty dugoterminowe oparte byyby na zobowizaniach gmin, powiatw, wojewdztw do osignicia okrelonych celw: poprawy efektywnoci energetycznej, zwikszenia udziau OZE, redukcji emisji CO2, poprawy jakoci powietrza, natomiast rzd gwarantowa by wprowadzenie niezbdnych uregulowa prawnych i stabilne formuy dofinansowania oraz zasady i wielkoci dofinansowania programw. Bdzie to rwnie instrument umoliwiajcy samorzdom realizacj ustawowego obowizku realizacji planw zaopatrzenia gminy (potrzebne rozszerzenie na wojewdztwa) i zacht do wprowadzenia celw 3 x 20% pakietu UE do tych planw. 3) Zrealizowa 5 10 demonstracyjnych projektw kompleksowej termomodernizacji wybranych budynkw jednorodzinnych (w drodze konkursu) dla osignicia blisko zeroenergetycznego stanu budynku. Wyniki upowszechni przez krajowe i lokalne portale informacji i doradztwa. 4) Wprowadzi trwae systemy doradztwa o korzyciach stosowania technologii termomodernizacji budynkw najwyszej efektywnoci energetycznej i najmniejszych emisjach zanieczyszcze w formach: - centralnego portalu doradczego i informacyjnego (np. jak www.topten.info.pl), - lokalnych, okresowo powtarzalnych kampanii edukacyjno-informacyjnych, - upowszechnienia dobrych przykadw termomodernizacji, - moliwoci wykorzystania instrumentw wsparcia finansowego. 5) Wprowadzi krajowy portal informacji i edukacji, oraz stymulowa powstawanie sieci portali na poziomie regionw, miast, a dla mniejszych gmin na poziomie powiatw.
BO
CZ A
1,4 1,2 1,0 0,8 0,6 0,4 0,2 0,0
1949
1953
1957
1982
1991
1995
ciany
da chy, s tropo dachy
rdo: FEWE Rys. nr 7.1. Wymagane wspczynniki przenikania ciepa dla wybranych przegrd zewntrznych [W/m2K].
Tabela 7.1. Wymagane wspczynniki przenikania ciepa dla wybranych przegrd zewntrznych [W/m2K]
1949 1953 1957 1982 1991 1995 2002 ciany 1,3 1,2 1,16 0,75 0,55 0,3* 0,3* Dachy, stropodachy 0,9 0,9 0,87 0,45 0,3 0,3 0,3 Okna** 2,6 2,6 2,6 2,6 *warto dla cian warstwowych, dla cian jednowarstwowych 0,5 [W/m2K]
RO
0,25 1,8 1,3
BO
0,24 / 0,2 0,13 1,2
ER SJ
Trudno jest bezporednio porwnywa ze sob wymagania dotyczce energochonnoci budynkw a w szczeglnoci wymaganych wspczynnikw przenikania ciepa dla budynkw zlokalizowanych w rnych strefach klimatycznych. Na samym obszarze Polski wyrnia si pi takich stref. Ponadto nie we wszystkich krajach funkcjonuj obecnie jakiekolwiek wymagania dla przegrd zewntrznych. Z danych prezentowanych w tabeli 7.2 wynika, e wymagania w Niemczech majcych zblione (nieco agodniejsze) warunki klimatyczne s na nieznacznie wyszym poziomie, zblionym do polskich wymaga dla budynkw termomodernizowanych korzystajcych z premii w ramach programu termomodernizacji, natomiast wymagania norweskie dla klimatu chodniejszego s znacznie ostrzejsze.
Tabela 7.2. Wymagane wspczynniki przenikania ciepa dla wybranych przegrd zewntrznych w wybranych pastwach europejskich [W/m2K].
Kraj, rok wprowadzenia przepisw Polska Niemcy Norwegia 2008 2009 2007 0,3 0,24 0,18
ciany Dachy, stropodachy Okna
** -
wartoci dla I, II i III strefie klimatycznej
102
CZ A
2002 2008
2008 0,3 0,25 1,7
Tabela 7.3. Wybrane parametry przyjte do oblicze dla budynku jednorodzinnego oraz wynikowe zapotrzebowanie na energi pierwotn i redni wspczynnik strat ciepa, na podstawie
Niemcy 2007 0,18 0,40 1,50 0,40 104 Austria 2007 0,20 0,35 1,40 0,38 101 Czechy 2007 0,24 0,38 1,70 0,45 111
BO
Polska 2002 0,30 0,30 2,00 0,47 114 Szwecja 2006 0,16 0,21 1,20 0,26 87
S zwecj a Dania Be lgia
LU-Luksemburg
120 110 [k Wh/m2 ro k] 100 90 80 70 60
ER SJ
Nie mcy
A ustria
C zechy
RO
Polska
Dach U ciany U Okna U Ur En. pierwot.
W/m2 K W/m2 K W/m2 K W/m2 K kWh/m2
Rysunek 7.2. Wynikowe zapotrzebowanie na energi pierwotn budynek jednorodzinny (Dania bd.)
103
CZ A
Dania 2006 0,25 0,28 1,51 Belgia 2005 0,19 0,19 1,76 0,37 103 LU 2008 0,20 0,24 1,35 0,34 96 Francja 2006 0,20 0,36 1,80 0,43 108
Luksemburg Francja
Szczegowe porwnanie skutkw przepisw obowizujcych w rnych krajach europejskich dla energochonnoci nowobudowanych budynkw wykona w 2008 roku Institut Wohnen Und Umwelt z Darmstadt. Ze strony Polskiej w projekcie uczestniczya Narodowa Agencja Poszanowania Energii. Analizy przeprowadzono na modelowych budynkach, zaprojektowanych zgodnie z przepisami obowizujcymi w poszczeglnych pastwach. Nastpnie obliczono zapotrzebowanie na energi zgodnie z metodologi niemieck. W poniszych tabelach (Tab. 4 i 5) zestawiono zaoenia i wyniki oblicze dla budynku jednorodzinnego ogrzewanego niskotemperaturowym kotem gazowym. Z porwnania wynikowego zapotrzebowania na energi pierwotn dla budynku jednorodzinnego wynika, e standardy obowizujce w Polsce i Czechach s najbardziej liberalne, co skutkuje wyranie wiksz energochonnoci nowych budynkw.
7.1.2. Ocena wpywu zmian wspczynnika przenikania ciepa dla cian i dachu na wielko zuycia i kosztw energii Niniejsz analiz przeprowadzono w oparciu o zdefiniowany poprzednio jednorodzinny budynek modelowy o powierzchni 150 m2. Biorc pod uwag aktualnie obowizujce przepisy budowlane, stosowane technologie wykonania przegrd zewntrznych okrelono 5 wariantw wykonania budynkw. Warianty rni si gruboci uytych materiaw izolacyjnych a w jednym przypadku zastosowanym systemem wentylacji. Wspczynniki przenikania ciepa zebrano w Tabeli 7.4.
Wariant 1: Wariant zosta wyznaczony w oparciu o aktualnie obowizujce przepisy Warunki Techniczne 2008 r. (WT). Przyjto, e obiekty speniaj minimalne wymagania. Grubo izolacji termicznej pozwalajca speni te wymagania wynosi dla ciany zewntrznej warstwowej 8 cm, a dla dachu 15 cm materiau izolacyjnego. Wspczynnik przewodnoci cieplej materiaw dla obu przypadkw przyjto na poziomie 0,04 W/m2K. Uwaga: Warunki Techniczne okrelaj wspczynniki U dla okien i drzwi zewntrznych, jednak w przypadku okien dostpne s na rynku w chwili obecnej okna o korzystniejszym wspczynniku U i takie okna przyjto do dalszych analiz (Tab. 7.4.). Wariant 2: Wariant zosta wyznaczony w oparciu o rozporzdzenie o audycie energetycznym (WP). Wariant ten zosta oparty o ww. rozporzdzenie pomimo, e dotyczy ono ju istniejcych budynkw mieszkalnych, ktre maj by poddane termomodernizacji w celu skorzystania z premii termomodernizacyjnej, ale okrelone tam parametry izolacyjnoci cieplnej s nieco zaostrzone w stosunku do Warunkw Technicznych 2008 r. (WT). Warunki te obejmuj zapisy okrelajce wymagania dotyczce izolacyjnoci przegrd budowlanych. W przypadku cian zewntrznych i dachu przyjto grubo izolacji pozwalajc na spenienie ww. rozporzdzenia. Dla ciany zewntrznej warstwowej i dachu dodatkowa grubo izolacji to 2 cm w stosunku do obowizujcych wymaga budowlanych (wariant 1). Wspczynnik przewodnoci cieplnej materiaw dla obu przypadkw przyjto na poziomie 0,04 W/m2K. Uwaga: dotyczca przyjtych U dla okien i drzwi zewntrznych: j.w.
ER SJ
Wariant 3: Optymalny (WO). Wariant zosta wyznaczony w oparciu o analiz opacalnoci dodatkowego ocieplenia cian zewntrznych i dachu. Gwnym zaoeniem przeprowadzonej analizy byo znalezienie takich gruboci warstw ocieplenia cian zewntrznych i dachu, dla ktrych NPV (warto bieca netto inwestycji) przyjmuje warto maksymaln. Dla ciany zewntrznej warstwowej dodatkowa grubo izolacji to 5 cm w stosunku do obowizujcych wymaga budowlanych (wariant 1). Dla dachu dodatkowa grubo izolacji to 4 cm w stosunku do obowizujcych wymaga budowlanych (wariant 1). Przyjto materiay izolacyjne o polepszonej przewodnoci cieplej (dla styropianu, ktrym ociepla si ciany zewntrzne =0,032 W/m2K, a dla weny mineralnej, ktrym ociepla si dach - = 0,036 W/m2K). Do oblicze przyjto ceny poszczeglnych paliw na podstawie Polityki Energetycznej Polski do 2030 r. stosujc urednienie wynikajce z udziau tych paliw w zaopatrzeniu w ciepo nowo oddawanych budynkw mieszkalnych (Rozdzia 2). Pen analiz wraliwoci cen materiaw izolacyjnych w zalenoci od cen energii przedstawiono na rysunkach 7.3 i 7.4. Przedstawiono tam rwnie przyjte w wariancie optymalnym (WO) gruboci izolacji termicznej. Uwaga dot. przyjtych U dla okien i drzwi zewntrznych: j.w.
RO
104
BO
CZ A
W poniszych tabela przedstawiono wspczynniki przenikania ciepa dla poszczeglnych wariantw oraz zastosowane gruboci izolacji termicznej dla cian i dachu.
Tabela 7.4. Wspczynniki przenikania ciepa U [W/m2K ] dla przegrd budowlanych w wariantach.
Wariant WT [W/m2K] 0,30 0,25 1,30 1,60 2,60
RO
WP [W/m2K] 0,25 0,225 1,30 1,60 2,60 0,19 0,20 1,30 1,60 2,60
BO
WO [W/m2K] 0,13 0,10 0,70 0,77 1,00 Dach [cm] 15 17 21 35 35
Wariant 5: Wariant maksymalny, moliwy technicznie do wykonania (WM) w ktrym dodatkowo zastosowano wentylacj mechaniczn z odzyskiem ciepa (WMO). Analiza ta ma na celu pokazanie dalszych moliwoci ograniczenia zapotrzebowania na ciepo modelowych budynkw i zblienie ich parametrw do wymaga dla domw niskoenergetycznych lub nawet pasywnych. Uwaga: Przyjto okna i drzwi zewntrzne charakteryzujce si minimalnym wspczynnikiem U (tabela 7.4.).
Przegroda ciany zewntrze Dach Okna zewntrzne Okna dachowe
ER SJ
Drzwi zewntrzne
Tabela 7.5. Grubo izolacji cian zewntrznych i dachu w poszczeglnych wariantach.

ciany zewntrzne [cm] 8 10 15 20 20
WT WP WO WM WMO
Optymalna grubo warstwy izolacji zaley od parametrw termicznych i cen materiaw izolacyjnych oraz cen energii uywanej do ogrzewania budynku. Wariant optymalny WO zdefiniowano dla aktualnych cen materiaw izolacyjnych i redniej ceny ciepa 47 z/GJ. Jeeli jednak do ogrzewania budynku zastosuje si drosze noniki energii np. energi elektryczn to optymalne gruboci izolacji wzrosn. Zaleno optymalnych gruboci izolacji
105
CZ A
WM [W/m2K] WMO [W/m2K] 0,13 0,10 0,70 0,77 1,00
Wariant 4: Wariant maksymalny (WM). Moliwy technicznie do wykonania wariant, w ktrym zakada si maksymalne gruboci izolacji termicznej przegrd zewntrznych (dla cian jest to dodatkowa warstwa o gruboci 12 cm w stosunku do wariantu 1, a dla dachu 20 cm w stosunku wariantu 1), czna grubo izolacji cian zewntrznych to 20 cm, a w przypadku izolacji dachu 35 cm. Uwaga: Przyjto rwnie energooszczdne okna i drzwi zewntrzne o niszym ni w wariantach 1 3 wspczynniku U (wartoci w tabeli 7.4., kosztw tych zmian nie uwzgldniono w analizach ekonomicznych.
termicznej dla cian (styropian) i dachu (wena mineralna) przedstawiono na rysunku 7.3 i na rysunku 7.4.
30 c ena 2z/m2/cm dodatkow a grubo izolacji cian [cm] 25 cena 3z/m2/cm cena 4z/m2/cm
20
15 warst wa izolac ji przyjta w wariancie optymalnym WO 10
0 0 -5 20 40 60
BO
80 100 120
cena 3z/m2/cm
Rysunek 7.3. Wraliwo gruboci dodatkowej izolacji cian zewntrznych w zalenoci od cen ciepa.
30 dodat kowa grubo izolacji dachu [cm] 25 20 15 10
RO
cena 2z/m2/cm
Cena ciepa [z/GJ]
ER SJ
wars twa izolacji prz yjta w wariancie optymalnym W O
5 0
20
40
60
80
100
-5 Cena ciepa [z/GJ]
Rysunek 7.4. Wraliwo gruboci dodatkowej izolacji dachu w zalenoci od cen ciepa.
106
CZ A
140 160
cena 4z/m2/c m
120
140
160
Dla zdefiniowanych piciu wariantw przeprowadzono obliczenia zapotrzebowania na energi uytkow, zuycia paliw oraz oszczdnoci moliwe do uzyskania przy realizacji obiektu w lepszej technologii (warianty WP, WO, WM, WMO) w stosunku do wariantu podstawowego WT. W poniszych tabelach zestawiono jednostkowy wskanik zapotrzebowania na energi uytkow oraz zuycie paliw w budynku modelowym w ww. wariantach (Tab. 7.6.) natomiast w tabeli 7.7. zestawiono moliwe do uzyskania oszczdnoci.
Tabela 7.6. Jednostkowe zapotrzebowanie na energi uytkow oraz zuycie paliw w budynku jednorodzinnym.
Energia [kWh/m2*a] WT WP WO WM WMO 95,09 88,69 70,98 50,37 34,76 uytkowa Zuycie paliwa budynku
Wgiel (tony/rok)
Tabela 7.7. Zmniejszenie zuycia paliw w budynku jednorodzinnym.

Zmniejszenie zuycia paliwa dla caego budynku Gaz Wgiel Biomasa ziemny [tony/rok] [tony/rok] [m3/rok] 0,2 0,4 120 0,7 1,5 453 1,4 2,9 840 1,8 3,9 1133
ER SJ
WT-WP WT-WO WT-WM WT-WMO
W dalszej kolejnoci wyznaczono dodatkowe nakady inwestycyjne (cznie dla ocieplenia cian i dachu) jakie wi si z realizacj poszczeglnych wariantw budynku modelowego (Tab. 7.8.).
Tabela 7.8. Nakady inwestycyjne w budynku jednorodzinnym
WP WO WM WMO Nakady inwestycyjne w budynku jednorodzinnym (z) 2 666,74 z 5 333,49 z 12 706,50 z 20 464,50 z
Przyjmujc koszt nowego budynku na poziomie 3 000 z/m2 dodatkowe koszty wynikajce z zastosowania rozwiza ponadstandardowych powodowayby wzrost kosztu budynku od 0,3% do 4,5%. Przyjmujc powysze nakady inwestycyjne wyznaczono koszt redukcji emisji (CCC [z/tCO2]) oraz koszt zaoszczdzonej energii (CCE [z/GJ]) dla poszczeglnych wariantw Tab. 15. 107
RO
BO
2,9 2,7 2,2 1,5 1,1
CZ A
dla caego
Biomasa (tony/rok)
6,1 5,7 4,5 3,2 2,2
Gaz ziemny (m3/rok)
1786 1666 1333 946 653
Tab. 7.9. Wyznaczenie wskanikw CCE i CCC w budynku jednorodzinnym

Budynek jednorodzinny CCE CCC [z/GJ] [z/tCO2] -4,0 -43,5 -24,5 -265,6 -17,9 -194,0 -12,1 -131,2
* nie uwzgldniono kosztw zastosowania lepszych: stolarki okiennej i drzwi
7.2. Bariery 1) Istniejce regulacje prawne Ustawa Prawo budowlane i rozporzdzenia do Ustawy stanowi istotn barier w promowaniu w Polsce energooszczdnego budownictwa, w tym rwnie w odniesieniu do budynkw jednorodzinnych. Skadaj si na to gwnie dwa czynniki: - zbyt agodne wymagania co do jakoci energetycznej nowych budynkw w stosunku do poziomw wynikajcych z rachunku techniczno-ekonomicznego, opartego na obecnych relacjach cen materiaw, urzdze, usug i cen energii. W rezultacie teoretyczne (obliczeniowe wg PN) zapotrzebowanie energii do ogrzewania budynkw i przygotowania ciepej wody wybudowanych nowych budynkw mieszcz si w granicach 120 140 kWh/m2rok energii kocowej. Tymczasem optymalny poziom dla aktualnych warunkw wynosi 70 80 kWh/m2rok, - dopuszczone dwa sposoby sprawdzania obliczeniowe wymaga jakoci energetycznej nowych budynkw, daj swobod wyboru obliczania, co pozwala na wybr agodniejszych wymaga: pierwszy sposb granicznych wartoci wspczynnikw przenikania ciepa dla przegrd budynku U, drugi sposb granicznych wartoci wskanika EP jednostkowego zapotrzebowania na nieodnawialna energi pierwotn (np. kWh/m2rok) do celw ogrzewania, przygotowania ciepej wody uytkowej, klimatyzacji i owietlenia. Drugi sposb sprawdzania jest bardziej skomplikowany, ale prowadzi do projektowania bardziej energooszczdnych budynkw. Prawie zawsze w praktyce wybierany jest pierwszy sposb, ktry stawia mniejsze wymagania i prowadzi do budowy nowych budynkw, np. mieszkalnych, o duym zapotrzebowaniu na energi rzdu 120 200 kWh/m2rok. 2) Niezbyt due, ale wysze koszty budowy nowych budynkw (0,5% - 4% jak wykazano wczeniej w analizie) o mniejszym zapotrzebowaniu na energi (ogrzewanie i ciepa woda uytkowa 70 80 kWh/m2rok) nie zachcaj deweloperw do budowy domw i inwestorw indywidualnych o wyszej jakoci energetycznej. Z drugiej strony brak wiedzy wacicieli/mieszkacw domw, a w konsekwencji brak postawienia przez nich takich wymaga architektom/projektantom lub deweloperom, ktre doprowadz do
ER SJ
RO
108
BO
Zaoenia przyjte do powyszych analiz s nastpujce: Stopa dyskonta 5%, ywotno inwestycji 50 lat, redni wskanik emisji dla budynku jednorodzinnego ogrzewanego kotem wglowym o wyszej sprawnoci 92,2 kg CO2/GJ.
CZ A
WP WO WM* WMO*
7.3. Rekomendacje 1) Generalnie popraw efektywnoci energetycznej w nowych budynkach, w tym jednorodzinnych, winno przynie komplementarne i terminowe przystosowanie do warunkw krajowych i wdroenie dyrektywy 2010/31/WE w sprawie charakterystyki energetycznej budynkw (recast) z udziaem szerokich konsultacji spoecznych. Do tego prowadz nastpujce kroki: - opracowania i prezentacji programu prac, w tym harmonogramu, prawnego wdroenia dyrektywy w Polsce, najlepiej do koca stycznia 2011r, - wczy dziaania dyrektywy do Krajowego Planu dziaa dotyczcego Efektywnoci Energetycznej (EEAP), - ustanowi min. poziomy charakterystyki energetycznej nowych budynkw 70 kWh/m2rok od czerwca 2011 50 kWh/m2rok od 2015r 20 40 kWh/m2rok od 2018/2020r Wartoci dla 2015 i 2018/2020r winny by zweryfikowane w oparciu o metodyk Komisji UE - dokona przegldu i znowelizowa Ustaw Prawo budowlane i stosowne rozporzdzenia dla dostosowania dyrektywy do warunkw krajowych do 30 czerwca 2011, - opracowa i realizowa Krajowy plan do zwikszenia liczby blisko zeroenergetycznych budynkw do 30 czerwca 2011 wczy do Narodowego Planu Redukcji Emisji Gazw Cieplarnianych, - wprowadzi metodyk oceny opacalnoci proponowanych standardw jakoci energetycznej w oparciu o metodyk komisji UE, dostarczy Raport do EU do czerwca 2012r, - dokona przegldu i zaprojektowa finansowe instrumenty wsparcia (NFIOiGW, WFOiGW, Fundusz Termomodernizacji, Fundusz Zielonych Inwestycji GIS)
ER SJ
RO
109
BO
energooszczdnego domu i moliwie najniszych kosztw energii w dugim okresie uytkowania domu. 3) Brak jest instrumentw wsparcia zachcajcych do budowy domw o wyszej ni przepisy prawne jakoci energetycznej, kierowanych zarwno do deweloperw jak i do indywidualnych inwestorw/wacicieli budynkw. Nie wykorzystano nawet instrumentu dopaty do kredytu rzdowego programu Rodzina na swoim, w ktrym wielko dopaty moga by, a nie jest, zrnicowana w zalenoci od ponadnormatywnej jakoci energetycznej budynkw. 4) System certyfikacji budynkw posiada znaczce mankamenty, ktre ograniczaj jego rol informacyjn i edukacyjn co do jakoci energetycznej budynku i mieszkania. Powody tego s nastpujce: - etykieta certyfikatu w formie liniowego suwaka jest mao czytelna i mao zrozumiana dla przecitnego czowieka. Przez wiele lat nabywcy sprztu gospodarstwa domowego przyzwyczaili si do oznaczania efektywnoci energetycznej w formie klas od A do G, takie oznaczenia dla budynkw naleao wprowadzi. - dowiadczenia 2 letniego funkcjonowania certyfikacji wskazuj, e jako ich jest czsto bardzo niska, brak jest systemu ewidencji i weryfikacji poprawnoci wykonania certyfikatw, - jest obowizek przedstawienia certyfikatu podczas zakupu mieszkania lub budynku, ale brak jest sposobu egzekucji tego obowizku, bo brak jest sankcji za niewypenienie tego obowizku.
CZ A
2)
3)
4)
5) 6)
aeby ustanowi dugoterminow pomoc dla przejcia do blisko zeroenergetycznych budynkw. To winno rwnie znale odbicie w EEAP, czerwiec 2011, - dokona przegldu i wprowadzi zmiany do systemu certyfikacji budynkw (2011), w tym: obowizek prawny posiadania certyfikatw budowanych, sprzedawanych i wynajmowanych budynkw i budynkw publicznych ponad 500 m2 (od 250 m2 od czerwca 2015r.), poprawi bdy metodyczne wyznaczania charakterystyki energetycznej w wiadectwach i zmieni ksztat etykiety, doda nowe informacje do etykiety optymalny poziom jakoci energetycznej w tym prezentacji potencjalnych energooszczdnych przedsiwzi do 30 czerwca 2011r, wykorzysta regularne inspekcje kotw i systemw grzewczych (>20 kW) i klimatyzacji dla doradztwa uytkownikw, stworzy system informacji i edukacji dla wacicieli i najemcw w zakresie poprawy jakoci energetycznej budynkw, czerwiec 2011. - Wprowadzi tylko jeden system ustalania i sprawdzania wymogw jakoci energetycznej budynkw, w oparciu o przyjcie wartoci kryterialnej jednostkowego zapotrzebowania energii do ogrzewania, ciepej wody uytkowej i klimatyzacji EP i EK. Wczy energie odnawialn do obliczania zapotrzebowania na energi. Stworzy regulacje prawne w zakresie wymogw jakoci energetycznej budynkw tak, by byy w peni egzekwowalne i wyznaczona bya jednoznacznie odpowiedzialno za przestrzeganie wymogw prawa. Dotyczy to: - Procedury odbioru nowych i modernizowanych budynkw pod wzgldem oceny i zgodnoci z wymogami jakoci energetycznej budynku, - Systemu monitorowania nowych i zmodernizowanych budynkw w czasie pierwszych trzech lat eksploatacji, - Przestrzegania przez architektw i projektantw zasad projektowania nowych i modernizowanych budynkw zgodnie z wymogami jakoci energetycznej (przepisy prawne) i ustalania optymalnego zakresu wprowadzenia energooszczdnych i innowacyjnych technologii, - Sposobu weryfikacji audytw energetycznych i certyfikacji energetycznej budynkw, wprowadzenia odpowiedzialnoci audytorw i certyfikatorw za nierzetelne opracowanie dokumentw, cznie z ich obowizkowym ubezpieczeniem. Dokona przegldu wszystkich istniejcych i przewidywanych systemw pomocowych do stymulowania rozwoju nowego budownictwa, wprowadzajc dodatkowe zachty dla budynkw o ponadstandardowej jakoci energetycznej przez rnicowanie np. preferencyjnych kredytw i dotacji w zalenoci od poziomu charakterystyki energetycznej budynku. Zbudowa i stosowa system wsparcia finansowego dla deweloperw i indywidualnych inwestorw, ktrzy buduj budynki o ponadstandardowej jakoci energetycznej. Wielko dofinansowania ustali na zasadzie wykupywania efektu redukcji CO2 np. zaczynajc od wykupu efektu redukcji w kwocie 10 Euro/MgCO2 (40 z/MgCO2). Kontrolowa efektywno angaowania funduszy publicznych przez system audytw, certyfikatw i odbioru jakoci energetycznej budynku i monitorowanie osignitych efektw w praktyce. Do proponowanych krajowych, regionalnych i lokalnych portali edukacyjnoinformacyjnych wprowadzi tematyk nowych energooszczdnych budynkw: technologie, korzyci ekonomiczne, dostp do funduszy wsparcia. Rozwin i wprowadzi nowy standard planowania energetycznego, w ktrym:
ER SJ
RO
110
BO
CZ A
8. PODSUMOWANIE GWNE REKOMENDACJE 8.1. W istniejcych budynkach jednorodzinnych wystpuje znaczcy techniczny potencja zmniejszenia zuycia energii i redukcji emisji CO2, szacowany na 181,0 PJ/rok i 18,4 mln MgCO2/rok. Ponad poow tego potencjau mona zrealizowa przez opacalne lub prawie opacalne przedsiwzicia efektywnego wykorzystania energii. Niestety nie ma praktycznie adnych finansowych instrumentw (poza uruchomionymi dopatami do kolektorw sonecznych w 2010r) wsparcia zachcajcych inwestorw/wacicieli budynkw jednorodzinnych do podejmowania przedsiwzi termomodernizacyjnych w szerszej skali. Nie oznacza to, e waciciele budynkw nie dokonuj termomodernizacji swoich budynkw, ale zachty finansowe przyspieszyyby tempo termomodernizacji. System informacyjno-edukacyjny, gdyby taki istnia, prowadzi mgby do bardziej racjonalnych decyzji i kompleksowego podejcia, zmierzajcego do moliwie najniszych kosztw energii w caym cyklu ywotnoci budynku i urzdze energooszczdnych tam zainstalowanych. 8.2. Konieczne jest ustanowienie funduszu wsparcia dla termomodernizacji zarwno istniejcych jak i nowych budynkw. Rne winny by instrumenty finansowe dla kompleksowych (pakietw) przedsiwzi termomodernizacyjnych (rekomendacje 4.1.1.3.1., 4.1.1.3.2., 4.1.1.3.3., 4.1.2.3.2., 4.3.3.3., 6.3.1.) jak i czstkowo przeprowadzonych termomodernizacji (rekomendacje). Dofinansowanie przedsiwzi termomodernizacji mona oprze na zasadzie wykupu przez pastwo redukcji emisji CO2 po cenie niszej ni przewidywana w europejskim systemie handlu emisjami CO2 (EUETS), to znaczy np. wykupu po cenie 10 20 Euro/MgCO2 (40 80 z Mg/CO2). Konstrukcja systemu wsparcia finansowego winna uwzgldnia wspieranie w pierwszej kolejnoci przedsiwzi o najwikszej efektywnoci redukcji emisji CO2, jednake z uwzgldnieniem zasady, e wicej premiowane bd te przedsiwzicia, ktre tworz efekty ponad standardowe (ponad regulacje prawne lub powszechne zwyczaje na rynku). 8.3. Uruchomi naley niezalene portale informacyjno-edukacyjne i tworzy trwae systemy doradztwa (rekomendacje 4.1.1.3.5., 4.1.2.3.4., 4.3.3.2., 5.3.2., 5.3.4. i 5.3.5., 7.3.5.). Centralny portal na poziomie krajowym i regionalne na poziomie wojewdztw oraz lokalne na poziomie gminy. Portale winny zawiera: - wzorcowe przykady termomodernizacji, - upowszechnienie dobrych praktyk, - rekomendacje technologii termomodernizacji i energooszczdnych urzdze, - prezentacje korzyci gbokiej termomodernizacji w cyklu ywotnoci (rwnie cen energii) i stosowania najbardziej efektywnych energetycznie technologii, - przegld i dostp do funduszy wsparcia. Wykorzysta naley faktury za energi jako rdo informacji (rekomendacje).
ER SJ
RO
111
BO
CZ A
gminy s wsprealizatorami polityki energetycznej pastwa w zakresie realizacji celw polityki energetycznej pastwa i pakietu klimatyczno-energetycznego. Czyli planowanie przez cele a nie przez wyrywkowe dziaania jak okrela struktura zaoe do planu w obecnym ksztacie Ustawy Prawo energetyczne, w ramach przewidywanych zmian w Ustawie Prawo energetyczne przez projekt Ustawy o efektywnoci energetycznej o wprowadzeniu dla gmin nowego zadania w planowaniu, to jest planowanie i organizacj dziaa majcych na celu racjonalizacj zuycia energii i promocj rozwiza zmniejszajcych zuycie energii na swoim obszarze, gminy organizowa bd lokalne doradztwo i kampanie edukacyjno-informacyjne.
ER SJ
8.4. Krajowy Program Dziaa na rzecz Poprawy Efektywnoci Energetycznej winien uwzgldnia programy termomodernizacji budynkw w oparciu o krajow strategi termomodernizacji budynkw. Takiej strategii nie ma i naley j opracowa. Strategia ta winna rwnie by podstaw do opracowania Krajowego planu do zwikszenia liczby blisko zeroenergetycznych budynkw (dyrektywa 2010/31/WE recast). 8.5. Generalnym uporzdkowaniem promocji przez pastwo zwikszenia efektywnoci energetycznej i wykorzystania energii ze rde odnawialnych w nowych i czciowo w istniejcych budynkach, w tym w jednorodzinnych, winno by komplementarne i terminowe wdroenie dyrektywy/31/WE w sprawie charakterystyki energetycznej budynkw (rekomendacje 7.3.1., 7.3.2., 7.3.3., 7.3.4.). Dotyczy to przede wszystkim: - ustanowienia nowych, wyszych wymaga co do charakterystyki energetycznej nowych budynkw, - zaprojektowania i wdroenia finansowych instrumentw wsparcia, stosownie do celowych grup budynkw, w tym jednorodzinnych, - wprowadzenia zmian do certyfikacji budynkw w zakresie: obowizku posiadania, poprawienia bdw merytorycznych oblicze, ksztatu graficznego i nowych informacji na certyfikatach, - wprowadzenia jednego sposobu ustalania i sprawdzania charakterystyk energetycznych budynkw na podstawie minimalnej wartoci jednostkowego zapotrzebowania energii (EP, EK), - wprowadzenia procedury odbioru jakoci energetycznej nowych i termomodernizowanych budynkw, - sposobu weryfikacji audytw i certyfikatw. 8.6. Rozwin naley instrumenty wsparcia (podatki, refundacje czci kosztw itp.) dla zakupu przez wacicieli i lokatorw budynku materiaw, urzdze, sprztu gospodarstwa domowego o wysokiej jakoci energetycznej (rekomendacje 5.3.1.). 8.7. Przytoczone w punktach 8.1. 8.6 rekomendacje stanowi wybrane rekomendacje. Osignicie znaczco wikszej dynamiki i jakoci termomodernizacji istniejcych budynkw oraz promocja energooszczdnego blisko zeroenergetycznego budownictwa wymaga zastosowania caoci instrumentw prawnych, finansowych, organizacyjnych, informacyjnych i edukacyjnych przedstawionych w formie szczegowych rekomendacji przedstawionych w poszczeglnych rozdziaach i podrozdziaach niniejszego raportu, odpowiednio do danego rodzaju przedsiwzicia/technologii.
RO
112
BO
CZ A
9.
WYKORZYSTANE MATERIAY I LITERATURA
May rocznik statystyczny Polski 2009, GUS Bank danych lokalnych GUS, Narodowy Spis Powszechny 2002
http://www.stat.gov.pl/bdr_n/app/dane_podgrup.nowe_okno?p_zest_id=845026&p_typ=HTML
http://www.ogrzewnictwo.pl/index.php?akt_cms=1186&cms=265 Techniczna i gospodarcza analiza oraz prognozowanie nakadw energetycznych
na ogrzewanie budynkw mieszkalnych na terenach wiejskich

http://www.stat.gov.pl/gus/5840_3031_PLK_HTML.htm
http://wydawnictwo.up.lublin.pl/acta/technica_agraria/2003/acta_tech_2%282%29_art_09.pdf
Budownictwo mieszkaniowe 1991-2009 (tablice przegldowe) GUS

Inflacja
http://www.stat.gov.pl/bdr_n/app/dane_podgrup.nowe_okno?p_zest_id=47179&p_typ=HTML
http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/PUBL_se_efektywnosc_wykorzystania_energii_1997-2007.pdf
ER SJ
Budownictwo wyniki dziaalnoci w 2008 r. - GUS, Warszawa 2009 Ceny robt budowlano-montaowych i obiektw budowlanych - lipiec 2009 GUS, Warszawa 2009 Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 listopada 2008 r. w sprawie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynku i lokalu mieszkalnego lub czci budynku stanowicej samodzieln cao technicznouytkow oraz sposobu sporzdzania i wzorw wiadectw ich charakterystyki energetycznej - Dz.U. 2008 nr 201 poz. 1240 Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 listopada 2008 r. zmieniajce rozporzdzenie w sprawie warunkw technicznych, jakim powinny odpowiada budynki i ich usytuowanie - Dz.U. 2008 nr 201 poz. 1238 Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury z dnia 17 marca 2009 r.w sprawie szczegowego zakresu i form audytu energetycznego oraz czci audytu remontowego, wzorw kart audytw, a take algorytmu oceny opacalnoci przedsiwzicia termomodernizacyjnego Dz.U. 2009 nr 43 poz. 346
http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20090430346 http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20082011238
http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/PUBL_ch_ceny_robot_07m_2009.pdf
http://www.mi.gov.pl/files/0/1789596/Metodologia.pdf
Polska 2030. Wyzwania rozwojowe - Kancelaria Prezesa Rady Ministrw, Warszawa 2009 Efektywno wykorzystania energii w latach 1997 2007 GUS, Warszawa 2009
RO
113
Informacje o mieszkalnictwie - wyniki monitoringu za 2007 r. Instytut Rozwoju Miast - Krakw 2008 Pogorzelski J.A., Kasperkiewicz K., Geryo R.: Budynki wielkopytowe wymagania podstawowe. Zeszyt 11 - Oszczdno energii i izolacyjno cieplna przegrd. Stan istniejcy budynkw wielkopytowych. ITB Warszawa 2003 Bank danych lokalnych GUS
BO
Cena 1 m2
CZ A
Budownictwo mieszkaniowe I-IV kwarta 2003 do I - II kwarta 2010, GUS Gospodarka paliwowo-energetyczna w latach 2007, 2008 - GUS, Warszawa 2008 Polityka Energetyczna Polski do 2030 roku, Ministerstwo Gospodarki, 10.11.2009 Stpie J.C.: Prognozy zapotrzebowania na ciepo na terenach o maym stopniu zurbanizowania
Wartoci opaowe (WO) i wskaniki emisji CO2 (WE) w roku 2006 do raportowania w ramach Wsplnotowego Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji za rok 2009, KASHUE Warszawa 2009
http://kashue.eu/serwis/materialy/download/we_i_wo_do_he_2006.pdf
Eurostat yearbook 2009 - Europe in figures

http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_OFFPUB/KS-CD-09-001/EN/KS-CD-09-001-EN.PDF
ER SJ
Energy Efficiency Trends and Policies in the EU 27 ODYSSEE-MURE project October 2009 Raport Delphi/ Millward Brown w projekcie Foresight GIG Katowice Zeroemisyjna gospodarka energi w warunkach zrwnowaonego rozwoju Polski do 2050 r. Program Audytor OZC wersja 4.8 Narodowa Agencja Poszanowania Energii Warszawa PN-EN-ISO 12831:2006 "Instalacje ogrzewcze w budynkach - Metoda obliczania projektowego obcienia cieplnego" PN-EN ISO 13790 "Energetyczne waciwoci uytkowe budynkw. Obliczenia zuycia energii na potrzeby ogrzewania i chodzenia" RETScreen International pakiet narzdzi wspomagajcych podejmowanie decyzji w zakresie odnawialnych energii http://www.retscreen.net/pl/home.php Serwis www.topten.info.pl w ramach europejskiej inicjatywy Euro-TopTen Plus Dyrektywa 2010/31/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie charakterystyki energetycznej budynkw Dyrektywa 2006/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie efektywnoci kocowego uytkowania energii oraz usug energetycznych Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne - Tekst ujednolicony w Biurze Prawnym URE, stan na dzie 9 sierpnia 2010 r. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane Tekst ujednolicony; stan na 2010 - Kancelaria Sejmu Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska - Tekst ujednolicony; stan na 2010 - Kancelaria Sejmu Analiza potencjau zmniejszenia zuycia energii w nowych budynkach w wyniku zastosowania wyszych standardw w zakresie izolacyjnoci przegrd zewntrznych - Raport WWF przygotowany przez FEWE przy wsppracy z ISOVER RAPORT -Potencja efektywnoci energetycznej i redukcji emisji w wybranych grupach uytkowania energii. Droga naprzd do realizacji pakietu klimatycznoenergetycznego FEWE, PKE - OG - 2009
http://www.wwfpl.panda.org/fakty_ciekawostki/biblioteka/
RO
114
BO
CZ A
Sowo kocowe
ER SJ
115
RO
Raport jest obszerny i zawiera wiele zaoe, wynikw i oblicze. Zdecydowano si na ich przedstawienie, bo maja potwierdza bariery i uzasadnia rekomendacje. Zachcamy wic Czytelnika do czytania w pierwszej kolejnoci barier i rekomendacji, a siganie do analiz w przypadku potwierdzenia lub wtpliwoci co do zasadnoci rekomendacji. Liczno proponowanych nowych instrumentw: prawnych, finansowych, edukacyjnych, informacyjnych wynika z potrzeby promocji wielu rnorakich energooszczdnych przedsiwzi i dotarcia do milionw uytkownikw energii w gospodarstwach domowych. Raport moe by przyczynkiem do opracowania i realizacji Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej. Przede wszystkim realizacja dziaa okrelonych w raporcie winna by wyrazem zrwnowaonej polityki pastwa, zgodnie ktr: Po pierwsze, e lepiej w pierwszej kolejnoci stymulowa wykorzystanie i wyczerpywa potencja taszych opcji redukcji emisji gazw cieplarnianych w uytkowaniu energii, a nastpnie drosze opcje w wytwarzaniu energii, zwizane ze stosunkowo wysokim kosztem zakupu uprawnie do emisji lub technologii redukcji emisji, Po drugie, e zmniejszenie zuycia energii, a w konsekwencji kosztw energii, w gospodarstwach domowych, to rwnie element spoecznej polityki pastwa w warunkach nieuchronnie rosncych i wysokich cen energii. Ale najlepiej gdyby narodowy program redukcji emisji w uytkowaniu energii oraz wytwarzaniu i przesyle energii prowadzi do moliwie najniszych kosztw zaopatrzenia gospodarki spoeczestwa w energi, zapewniajc rwnoczenie realizacj zobowiza Polski wobec Unii Europejskiej i wiatowej spoecznoci.
BO
CZ A

Raport - Ecf Ocena Efektywn Bud Jednorodzinnych

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Raport - Ecf Ocena Efektywn Bud Jednorodzinnych

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

W

Katowice, grudzie 2010 rok

Raport sfinansowany przez European Climate Foundation

9. WYKORZYSTANE MATERIAY I LITERATURA .....................................................113 Sowo kocowe .....................................................................................................................115

Struktura wiekowa budynkw mieszkalnych

Razem budynkw 4 772,728 tysicy

1000 Liczba [tysice] 828,167 800 676,498 600 413,255 400

rdo: FEWE wg [2]

rdo: FEWE wg GUS NSP 2002

rdo: FEWE na podstawie - Bank Danych Lokalnych GUS

rdo: FEWE wg GUS BDL

Struktura zuycia bezporedniego energii w gospodarstwach domowych w 2008 roku

gaz cieky 2,7% koks i pkoks 0,1%

energia geotermalna 0,1%

torf i drewno 13,2%

rdo: FEWE wg GP-E w latach 2007-2008 GUS

zuycie nonikw energii [PJ]

koks i pkoks 400

gaz ziemny 200 wgiel kamienny i brunatny

rdo: FEWE wg GP-E w latach 1996 2008 GUS

Struktura ogrzewania mieszka wg danych Narodowego Spisu Powszechnego w 2002 roku

piece: rdo energii - paliwa stae 20,0%

CO indywidualne: rdo energii paliwa gazowe 8,5%

CO indywidualne: rdo energii energia elektryczna 0,9%

CO indywidualne: rdo energii paliwa stae 26,2%

rdo: FEWE - wykres wg PEP do 2030

czna liczba mieszka w 2002 roku - 11 763 540

rdo: FEWE na podstawie [10]

rdo: FEWE wg GUS NSP 2002

Rys. 1.9. Instrumenty polityki skierowane na mieszkania (stan 2006)

Rys. 1.10. Zuycie energii ogem na gospodarstwo domowe (z korekt klimatyczn)

2. METODYKA ANALIZ, IDENTYFIKACJI BARIER I POTENCJALNYCH MECHANIZMW

2.1. Reprezentacyjny budynek i katalog potencjalnych przedsiwzi

Tabela 2.1. Wybrane dane wejciowe budynku

Powierzchnia cian zewntrznych [m2] Powierzchnia dachu [m2] Powierzchnia okien [m ]

Powierzchnia drzwi zewntrznych [m2] Usytuowanie elewacji frontowej

ciana zew ntrzna 34,6 %

7 % Drzwi zewntrzne 19,5 % Strop ciepo do gry

16,9 % Okno (wietlik) zewntrzne 34,6 % ciana zewntrzna

Okno (w ietlik) zew ntrzne 16,9 %

12,3 % Strop ciepo do dou 9,5 % Ciepo na wentylacj

Zyski od soca 79,9 %

Szczegowe zestawienie zyskw energii cieplnej

Do oblicze cieplnych przyjto nastpujce zaoenia dodatkowe:

Rys.2.4. ciana dwuwarstwowa

Tabela 2.6. Syntetyczna struktura sposobw ogrzewania nowego budynku

2.3. Metodyka analiz energetycznych i ekonomicznych

Koszty w cyklu ywotnoci (LCC) danej technologii, funkcja:

K in - const, to wzr upraszcza si do: K + KO , M + K fin + Kin LCC = CC ,W + e CRF

K fin = (CC CC ,W ) * CRFK = (CC CC ,W ) *

K fin - koszt finansowy (np. obsugi kredytw) [z/rok]

gdzie: CC ,W - kapita wasny w roku pocztkowym [z]

Ramowe algorytmy oblicze przedstawiono jak niej:

Roczne koszty w cyklu ywotnoci

Koszty jednostkowe Jednostkowy koszt zaoszczdzonej energii CCE

gdzie: Eref - roczne zuycie energii w referencyjnej technologii [np. GJ/rok]

Eef - roczne zuycie energii efektywnociowej technologii [np. GJ/rok]

ALCCef ALCC ref C ref Cef

Jednolite podejcie i powtarzalno oblicze

Jednostkowy koszt redukcji emisji CCC

3. ZASILANIE BUDYNKU W SIECIOWE NONIKI ENERGII

Tabela 3.1. Przykadowy zacznik do faktury/rachunku za ciepo dom jednorodzinny

Tabela 3.2. Przykadowy wycig z faktury/rachunku za gaz dom jednorodzinny