Metoda Sił10

Cz 1 10.
METODA SI - RAMA 1
10.
10. METODA SI - RAMA
Sposb rozwizywania zada metod si przeanalizujemy szczegowo na konkretnych
przykadach liczbowych.
Zadanie 1
Wykona wykresy si wewntrznych od obcie rzeczywistych ukadu statycznie niewyznaczalnego:
P = 54 kN
q = 9 kN/m
EJ
2 EJ
4
3 3
2
4
[m]
EJ
Rys. 10.1. Ukad rzeczywisty z obcieniem zewntrznym
Ukad jest dwukrotnie statycznie niewyznaczalny. Wybieramy jeden z moliwych ukadw
podstawowych. Odrzucamy mylowo dwie podpory prtowe (pozostawiajc jedynie utwierdzenie) i
zastpujemy je niewiadomymi siami X1 i X2.
P = 54 kN
q = 9 kN/m
EJ
2 EJ
4
3 3
2
4
X
1
X
2
[m]
EJ
Rys. 10.2. Ukad podstawowy z niewiadomymi siami X1 i X2
Dobra D., Jambroek S., Komosa M., Mikoajczak E., Przybylska P., Sysak A., Wdowska A. AlmaMater
Cz 1 10. METODA SI - RAMA 2
Aby ukad ten by rwnowany ukadowi rzeczywistemu naley go uzupeni o ukad rwna
kanonicznych opisujcych warunek identycznoci kinematycznej:
6
11
X
1
+6
12
X
2
+A
1 P
=0
6
21
X
1
+6
22
X
2
+A
2 P
=0
(10.1)
W celu obliczenia przemieszcze ik, wykonujemy wykresy momentw od si jednostkowych
przyoonych kolejno w miejsca niewiadomych X1 i X2, oraz od obcienia zewntrznego (rys. 10.2). Wykresy
te nazwiemy kolejno M1 (rys. 10.3), M2 (rys. 10.4), MP
0
(rys. 10.5).
3 3
4
X
1
= 1
3
3
M
1
[m]
[m]
Rys. 10.3. Wykres momentw od siy jednostkowej
przyoonej w miejsce niewiadomej X1
3 3
4
X
2
= 1
3
3
M
2
[m]
[m]
Rys. 10.4. Wykres momentw od siy jednostkowej
przyoonej w miejsce niewiadomej X2
3
4
M
P
0
[kN/m]
54
54
126
1 2
[m]
Rys. 10.5. Wykres momentw od obcienia zewntrznego
Majc gotowe wykresy momentw moemy przystpi do obliczania wspczynnikw rwna
kanonicznych (10.1) przy wykorzystaniu metody Maxwella-Mohra. Uwzgldniajc jedynie momenty zginajce
przemieszczenie obliczamy ze wzoru:
6
ik
=
j
M
i
M
k
EJ
ds (10.2)
Dla uproszczenia cakowania skorzystamy z numerycznej metody Wereszczagina Mohra
6
11
=
1
EJ
|
1
2
3 3
2
3
3
+
1
2 EJ
| 4 3 3=27
m
3
EJ
6
22
=
1
EJ
|
1
2
3 3
2
3
3
+
1
2 EJ
| 4 3 3 =27
m
3
EJ
6
12
=6
21
=
1
2 EJ
| 4 3 3=18
m
3
EJ
A
1 P
=
1
2 EJ
|
126 +54
2
4 3
2
3
9 4
2
8
4 3
=468
kNm
3
EJ
A
2 P
=
1
EJ
|
1
2
1 54
(
2
3
3
1
3
2
)
+
1
2 EJ
|
2
3
9 4
2
8
4 3
126+54
2
4 3
=540
kNm
3
EJ
Ukad rwna kanonicznych przyjmuje posta:
27
EJ
X
1
18
EJ
X
2
+
468
EJ
=0
18
EJ
X
1
+
27
EJ
X
2
540
EJ
=0
Z rozwizania powyszego ukadu rwna otrzymamy nastpujce wyniki:
X
1
=7,2 kN
X
2
=15,2 kN
Warto przy tym zadaniu zastanowi si nad sensem wprowadzania niewiadomych w postaci grupy si.
Rys. 10.6 przedstawia ukad podstawowy dla tego zadania przyjty jak poprzednio, z t rnic, e zamiast
niewiadomych si X1 i X2 wprowadzono grupy si Z1 i Z2.
P = 54 kN
q = 9 kN/m
EJ
2 EJ
4
3 3
2
4
Z
1
Z
2
Z
1
Z
2
[m]
Rys. 10.6. Ukad podstawowy z niewiadomymi Z1 i Z2
Wykonajmy zatem ponownie wykresy momentw, tym razem od grup si Z1 i Z2. Wykresy te nazwiemy
kolejno M1' (rys. 10.7) i M2' (rys. 10.8). Tym razem ukad rwna kanonicznych ma posta:
6'
11
Z
1
+6'
12
Z
2
+A'
1 P
=0
6'
21
Z
1
+6'
22
Z
2
+A'
2 P
=0
3 3
4
Z
1
= 1
3
M
1
' [m]
Z
1
= 1
[m]
Rys. 10.7. Wykres momentw od si jednostkowych
przyoonych w miejsce niewiadomych Z1
3 3
4
Z
2
= 1
3
M
2
' [m]
Z
2
= 1
3
6
[m]
Rys. 10.8. Wykres momentw od si jednostkowych
przyoonych w miejsce niewiadomych Z2
Przygldajc si wykresom M1' i M2' mona zauway, e niektre przemieszczenia bd zerowe.
Sprbujmy zatem sprawdzi czy nasze spostrzeenia s suszne i obliczmy ponownie przemieszczenia z
ukadu rwna kanonicznych:
6'
11
=
1
EJ
(
2
1
2
3 3
2
3
3
)
=18
m
3
EJ
6'
12
=6
21
=
1
EJ
(
1
2
3 3
2
3

1
2
3 3
2
3
)
=0
6'
22
=
1
EJ
18 +
1
2 EJ
(4 6 6 )=90
m
3
EJ
A'
1 P
=
1
EJ
|
1
2
1 54
(
1
3
2 +
2
3
3
)
=72
kNm
3
EJ
A'
2 P
=
72
EJ

1
2 EJ
|
6 4
1
2
(126+54)
2
3
4
9 4
2
8
6
=1008
kNm
3
EJ
Po podstawieniu do rwna kanonicznych otrzymujemy dwa rwnania z jedn niewiadom:
18
EJ
Z
1
+0 Z
2
72
EJ
=0
0 Z
1
+
90
EJ
Z
2
+
1008
EJ
=0
Po rozwizaniu rwna otrzymujemy wyniki:
Z
1
=4 kN
Z
2
=11,2 kN
Wydaje si, e wyniki s rne, ale analizujc rys. 10.2 i rys. 10.6 okazuje si, e niewiadome Xi s
odpowiednimi sumami zmiennych Zi:
X
1
=Z
1
+Z
2
=4+(11,2)=7,2 kN
X
2
=Z
1
Z
2
=4(11,2)=15,2 kN
czyli uzyskalimy takie same wyniki unikajc rozwizywania skomplikowanego ukadu rwna.
P = 54 kN
q = 9 kN/m
EJ
2 EJ
4
3 3
2
4
7,2 kN 15,2 kN
[m]
Rys. 10.9. Stan obcienia siami zewntrznymi oraz nadliczbowymi siami X1 i X2
Po otrzymaniu wartoci niewiadomych X1 i X2 dokonujemy analizy kocowej zadania, czyli tworzymy
wykresy rzeczywistych si wewntrznych w ukadzie podstawowym, obcionym zewntrznie oraz przez siy
X1 i X2 (rys. 10.9). Wartoci si wewntrznych moemy okreli w oparciu o zasad superpozycji. Sumujc
wykresy momentw w ukadach podstawowych od obcienia zewntrznego M
0
P (rys. 10.5) i wykresy
jednostkowe M1 (rys. 10.3), M2 (rys. 10.4) przemnoone przez rzeczywiste wartoci nadliczbowych X1 i X2.
Podobnie moemy postpi przy wyznaczaniu si tncych i normalnych :
M
P
(n)
=M
P
O
+
i =1
n
M
i
X
i
T
P
(n)
=T
P
0
+
i =1
n
T
i
X
i
N
P
(n)
=N
P
0
+
i +1
n
N
i
X
i
(10.3)
3
4
M
P
(n)
[kN/m]
1 2
21,6
30,4
8,4
58,8
13,2
Rys. 10.10. Wykres momentw rzeczywistych MP
(n)

Poniewa nie dysponujemy wykresami normalnych i tncych ani w ukadzie podstawowym, ani w
ukadach od stanw X1 = 1 i X2 = 1, wykresy tych funkcji moemy narysowa tradycyjnie korzystajc z
obcie na rys. 10.9 lub inaczej, korzystajc z wykresu momentw w ukadzie statycznie niewyznaczalnym
(rys. 10.10). W tym celu dzielimy ukad na pojedyncze pomocnicze fragmenty i dla nich pomoc wyznaczamy
wartoci si tncych w poszczeglnych przekrojach.
54 kN
15,2 kN
1 2
7,2 kN
3
21,6 kNm
8,4 kNm
30,4
8,4
M
p
(n)
[kNm]
M
p
(n)
[kNm]
21,6
q = 9 kN/m
4
13,2 kNm
58,8 kNm
M
P
(n)
[kN/m]
58,8
13,2
x
Rys. 10.11. Rysunki pomocnicze do wykonania wykresu si tncych
T
o
=15,2 | kN
T
=38,8 | kN
T
=7,2 | kN
T
6
=36 9 x
3
4
T
P
(n)
[kN]
1 2
-7,2
38,8
36,0
-15,2
+
_
_
+
Rys. 10.12. Wykres rzeczywistych si tncych TP
(n)

Wartoci si normalnych mona wyznaczy rwnowac wzy ukadu (rwnowaga si w wzach)
N
38,8 kN 7,2 kN
Rys. 10.13. Rwnowaga si w wle ramy
Y =0- N
6
=46 kN
3
4
N
P
(n)
[kN]
1 2
-46,0
_
Rys. 10.14. Wykres rzeczywistych si normalnych NP
(n)

10.1. Sprawdzenia poprawnoci oblicze
10.1.1. Sprawdzenie globalne
Sprawdzenie to polega na zbudowaniu pewnego fikcyjnego wykresu momentw M
S
, bdcego sum
wszystkich wykresw jednostkowych ( M
1
, M
2
, ..., M
i
):
M
S
=
i =1
n
M
i
(10.4)
Na podstawie tak sporzdzonego wykresu obliczamy wspczynnik
SS
ze wzoru:
6
SS
=
M
S
2
EJ
ds
(10.5)
Okazuje si e warto wspczynnika
SS
rwna jest sumie wszystkich wspczynnikw macierzy podatnoci:
6
SS
=
i =1
n
k=1
n
6
ik
(10.6)
Mona to udowodni w nastpujcy sposb:
6
SS
=
S
M
S
M
S
EJ
ds=
S
1
EJ
( M
1
+M
2
+...+M
n
)
2
ds
=
S
M
1
M
1
EJ
ds+
S
M
1
M
2
EJ
ds+...+
S
M
1
M
n
EJ
ds+
+
S
M
2
M
1
EJ
ds+
S
M
2
M
2
EJ
ds+...+
S
M
2
M
n
EJ
ds+
+
S
M
n
M
1
EJ
ds+
S
M
n
M
2
EJ
ds+...+
S
M
n
M
n
EJ
ds=
=6
11
+6
12
+...+6
nn
=
i =1
n
k=1
n
6
ik
W ten sposb otrzymalimy moliwo sprawdzenia poprawnoci wylicze wszystkich uzyskanych
wspczynnikw
ik
(z pominiciem
iP
). Jeeli powysza rwno jest speniona przeprowadzone dotychczas
obliczenia s prawidowe. Jeeli nie, to lokalizujemy bd sprawdzeniem lokalnym.
10.1.2. Sprawdzenie lokalne
Sprawdzenie to, zwane take wierszowym lub kolumnowym, polega na zlokalizowaniu bdu, przez
odrbne rozpatrywanie elementw danego wiersza macierzy podatnoci (lub danej kolumny, bo macierz ta jest
symetryczna). Sumowania te wyraone s wzorem:
6
is
=
S
M
i
M
S
EJ
ds=
k=1
n
6
ik
(10.7)
Gdzie i to numer wykresu jednostkowego (dla Xi = 1) oraz numer sprawdzanego wiersza macierzy.
Sprawdzenie poprawnoci wartoci oblicze wyrazw wolnych
iP
przeprowadza si wzorem:
A
SP
=
S
M
S
0
M
P
0
EJ
ds=
i =1
n
A
iP
(10.8)
Dowd na skuteczno zalenoci (10.7) i (10.8) jest analogiczny jak dla sprawdzenia globalnego.
Po zlokalizowaniu i poprawieniu bdu przystpujemy do dalszej analizy wynikw.
10.1.3. Sprawdzenie wartoci niewiadomych si
Sprawdzenie to polega na podstawieniu wyznaczonych wielkoci Xk do rwna kanonicznych i
stwierdzeniu, czy ukad rwna jest speniony.
10.1.4. Sprawdzenie statyczne
To sprawdzenie mwi nam, czy przy wyznaczonych siach wewntrznych spenione s warunki
statycznej rwnowagi (X=0, Y=0, M=0). Polega ono na wykazaniu, e spenione s rwnania rwnowagi
dla caoci ukadu jak rwnie dla wybranych jego czci. Warto zaznaczy, e sprawdzenie to nie bada
poprawnoci wyliczonych X
k
, a jedynie sprawdza poprawno wykresw si wewntrznych od obcie
zewntrznych i nadliczbowych (niekoniecznie prawidowych).
10.1.5. Sprawdzenie kinematyczne
Sprawdzenie to jest najwaniejsze, gdy tak naprawd to dopiero ono mwi nam czy uzyskane wyniki
s prawidowe. Polega ono na wykazaniu, e dla wybranych punktw (na og punktw, ktre nie doznaj
przemieszcze w ukadzie statycznie niewyznaczalnym) przemieszczenia s rwne wartociom rzeczywicie
tam wystpujcym.
Zagadnienie wyznaczania przemieszcze w ukadach statycznie niewyznaczalnych wydaje si
stosunkowo zoone, gdy zgodnie z uniwersaln zasad pracy wirtualnej w celu okrelenia przemieszczenia,
naley znale wykresy si wewntrznych w ukadzie statycznie niewyznaczalnym zarwno dla stanu
rzeczywistego jak i wirtualnego.
1 6
j
=
S
M
P
(n)
M
(n)
EJ
ds
eby uzyska wykres momentw od obcie zewntrznych trzeba byo rozwiza ukad rwna
kanonicznych.
k=1
n
6
ik
X
k
+A
iP
=0 (10.9)
Podobnie w celu stworzenia wykresu momentw wirtualnych w ukadzie statycznie niewyznaczalnym
musimy najpierw wyznaczy reakcje nadliczbowe:
k=1
n
6
ik
X
k
+A
iP
=0
A
iP
Obliczamy mnoc wykres ze stanu X1 i wykres momentw od obcienia wirtualnego w
ukadzie podstawowym.
10.2. Twierdzenia redukcyjne

W celu obliczenia dowolnego przemieszczenia w ukadzie statycznie niewyznaczalnym naley
wykorzysta zasad prac wirtualnych wprowadzajc do rwnania funkcje si wewntrznych, wynikajcych z
obcienia wirtualnego oraz z obcienia rzeczywistego. Jednak mona jedn z tych funkcji (wirtualn lub
rzeczywist) wyznaczy stosujc dowolny ukad podstawowy (statycznie wyznaczalny).
1 6
(n)
=
S
M
P
(n)
M
(n)
EJ
ds=
S
M
P
(n)
M
(0)
EJ
ds=
S
M
P
(0)
M
(n)
EJ
ds (10.10)
Zadanie 2
Wyznaczy przemieszczenie pionowe punktu znajdujcego si w miejscu przyoenia siy P
(rys. 10.1) stosujc trzy rne ukady podstawowe (statycznie wyznaczalne) dla obcienia wirtualnego.
a) Przy wykorzystaniu zalenoci (10.10) do rozwiznia potrzebne nam bd dwa wykresy: wczeniej
sporzdzony wykres momentw rzeczywistych MP
(n)
z rys. 10.10, oraz wykres momentw w przyjtym
ukadzie podstawowym obcionym si wirtualn (po kierunku poszukiwanego przemieszczenia).
3
4
M
P
(n)
[kN/m]
1 2
21,6
30,4
8,4
58,8
13,2
[m]
EJ
2 EJ
1 3 2
4
1
3
[m]
2
3
2
3
0
[m]
M
1
Przemieszczenie wyznaczamy korzystajc z twierdzenia redukcyjnego:
1 6
P
(n)
=
S
M
P
(n)
M
(0)
EJ
ds
6
P
(n)
=
1
EJ
|
1
2
1
2
3
(
2
3
30,4
1
3
8,4
)
+
1
2
2
2
3
2
3
30,4
=
19,33(3)
EJ
b) Obliczamy przemieszczenie po przyjciu innego ukadu podstawowego dla obcienia wirtualnego
EJ
2 EJ
1 3 2
4
[m]
3
4
M
P
(n)
[kN/m]
1 2
21,6
30,4
8,4
58,8
13,2
[m]
1
1
3
4
3
1
0
[m]
M
Przemieszczenie wyznaczone ze wzoru (10.10) ma warto :
1 6
P
(n)
=
S
M
P
(n)
M
(0)
EJ
ds
6
P
(n)
=
1
EJ
|
1
2
1 1
(
2
3
8,4
1
3
30,4
)
+
1
2
3 1
2
3
21,6
=
19,33(3)
EJ
c) Na koniec sprawdzamy rachunki dla jeszcze innego ukadu podstawowego:
3
4
1 2
1
1
3
4
M
P
(n)
[kN/m]
1 2
21,6
30,4
8,4
58,8
13,2
[m]
2 EJ
EJ
[m]
0
[m]
1
M
Warto przemieszczenia wyznaczamy mnoc i cakujc powysze wykresy :
1 6
P
(n)
=
S
M
P
(n)
M
(0)
EJ
ds
6
P
(n)
=
1
EJ

|
1
2
1 1
(
2
3
8,4
1
3
30,4
)
+
1
2 EJ
|
1
2
(58,813,2)4 1
2
3

9 4
2
8
4 1
=
19,33(3)
EJ
We wszystkich przypadkach otrzymalimy identyczne wartoci przemieszcze co dowodzi, e ukad
podstawowy moe by przyjty dowolnie.
10.2.1. Dowd pierwszego twierdzenia redukcyjnego
Dowd twierdzenia przytoczymy uwzgldniajc w obliczeniach przemieszcze jedynie wpyw
momentw zginajcych. Sprbujemy dowie prawdziwoci twierdzenia:
S
M
P
(n)
M
(n)
EJ
ds=
S
M
P
(n)
M
(0)
EJ
ds (10.11)
Zgodnie z zasad superpozycji mona zapisa, e :
M
P
(n)
=M
P
(0)
+X
1
M
1
+X
2
M
2
+...+X
n
M
n
M
(n)
=M
(0)
+X
1
M
1
+X
2
M
2
+...+X
n
M
n
(10.12)
Funkcje M
p
(n)
i
M
(n)
podstawiamy do wyraenia pod pierwsz cak:
M
P
(n)
M
(n)
=(M
P
(0)
+X
1
M
1
+X
2
M
2
+...+X
n
M
n
)( M
(0)
+X
1
M
1
+X
2
M
2
+...+X
n
M
n
)=
=M
0
( M
P
(0)
+X
1
M
1
+X
2
M
2
+...+X
n
M
n
)+
+X
1
(M
P
(0)
M
1
+X
1
M
1
2
+X
2
M
2
M
1
+...+X
n
M
n
M
1
)+
+X
2
(M
P
(0)
M
2
+X
1
M
1
M
2
+X
2
M
2
M
2
+...+X
n
M
n
M
2
)+...+
+X
n
(M
P
(0)
M
n
+X
1
M
1
M
n
+X
2
M
2
M
n
+...+M
n
2
X
n
)
(10.13)
Biorc pod uwag, e caka z iloczynu momentw podzielonego prze sztywno jest odpowiednim
przemieszczeniem :
6
11
=
S
M
1
2
EJ
ds
6
22
=
S
M
2
2
EJ
ds
6
nn
=
S
M
n
2
EJ
ds
(10.14)
6
12
=6
21
=
S
M
1
M
2
EJ
ds
6
1n
=6
n1
=
S
M
1
M
n
EJ
ds
6
2n
=6
n2
=
S
M
2
M
n
EJ
ds
(10.15)
A
1 P
=
S
M
1
M
P
0
EJ
ds
A
2 P
=
S
M
2
M
P
0
EJ
ds
A
nP
=
S
M
n
M
P
0
EJ
ds
(10.16)
Wykorzystujc to we wzorze (10.13) zapiszemy:
1 6
j
=
S
M
P
(n)
M
(n)
EJ
ds=X
1
( X
1
6
11
+X
2
6
12
+..+X
n
6
1 n
+A
1 P
)+
+X
2
( X
1
6
21
+X
2
6
22
+...+X
n
6
2 n
+A
2 P
)+
+X
n
( X
1
6
n1
+X
2
6
n2
+...+X
n
6
nn
+A
nP
)+
S
M
(0)
M
P
(n)
EJ
ds
(10.17)
Na mocy rwna kanonicznych metody si, wartoci w nawiasach s rwne zeru. Ostatecznie
twierdzenie (10.11) zostao udowodnione.
1 6
j
=
S
M
(n)
M
(n)
EJ
ds=
S
M
P
(n)
M
0
EJ
ds (10.18)
10.2.2. Dowd drugiego twierdzenia redukcyjnego
W celu obliczenia dowolnego przemieszczenia w ukadzie statycznie niewyznaczalnym, wystarczy
rozwiza ukad ten od obcienia wirtualnego, za rzeczywisty stan obcie okreli dla dowolnego ukadu
podstawowego statycznie wyznaczalnego.
1 6
j
=
S
M
P
(n)
M
(n)
EJ
ds=
S
M
P
(0)
M
(n)
EJ
ds (10.19)
Warto zaznaczy, e dziki twierdzenia redukcyjnemu w rozwaanym ukadzie mona przeprowadzi
bardzo duo sprawdze kinematycznych, gdy moemy przyj wiele rnych ukadw podstawowych.
Reasumujc, kontrole kinematyczn najlepiej przeprowadza stosujc inny ukad podstawowy ni
wykorzystywany przy liczeniu niewiadomych, poniewa efektem tego sprawdzenia byoby tylko wykazanie
poprawnoci rwnania kanonicznego.
Uwzgldniajc w obliczeniach przemieszcze jedynie wpyw momentw zginajcych udowodnimy
twierdzenie redukcyjne w postaci:
1 6
j
=
S
M
P
(n)
M
(n)
EJ
ds=
S
M
P
(0)
M
(n)
EJ
ds
Zgodnie z zasad superpozycji moment w ukadzie statycznie niewyznaczalnym jest rwny:
M
P
(n)
=M
P
(0)
+X
1
M
1
+X
2
M
2
+...+X
n
M
n
M
(n)
=M
(0)
+X
1
M
1
+X
2
M
2
+...+X
n
M
n
Funkcje M
P
(n)

i
M
(n)
podstawiamy do wyraenia podcakowego:
M
P
(n)
M
(n)
=(M
P
(0)
+X
1
M
1
+X
2
M
2
+...+X
n
M
n
)(M
P
(0)
+X
1
M
1
+X
2
M
2
+... .+X
n
M
n
)=
=M
p
0
( M
(0)
+X
1
M
1
+X
2
M
2
+.... +X
n
M
n
)+
+X
1
( M
(0)
M
1
+X
1
M
1
2
+X
2
M
2
M
1
+.... +X
n
M
n
M
1
)+
+X
2
( M
(0)
M
2
+X
1
M
1
M
2
+X
2
M
2
M
2
+.... +X
n
M
n
M
2
)+...+
+X
n
( M
(0)
M
n
+X
1
M
1
M
n
+X
2
M
2
M
n
+...+M
n
2
X
n
)
(10.20)
Biorc pod uwag wyraenia (10.14), (10.15), (10.16) oraz (10.20) otrzymamy :
1 6
j
=
S
M
P
(n)
M
(n)
EJ
ds=X
1
( X
1
6
11
+X
2
6
12
+..+X
n
6
1n
+A
1 P
)+
+X
2
( X
1
6
21
+X
2
6
22
+...+X
n
6
2n
+A
2 P
)+
+X
n
( X
1
6
n1
+X
2
6
n2
+...+X
n
6
nn
+A
nP
)+
S
M
P
(0)
M
(n)
EJ
ds
(10.21)
Na mocy rwna kanonicznych metody si, wartoci w nawiasach s rwne zeru.
Po ich wyeliminowaniu otrzymujemy twierdzenie redukcyjne:
1 6
j
=
S
M
P
(n)
M
(n)
EJ
ds=
S
M
P
(0)
M
(n)
EJ
ds
Zadanie 3
Dokona sprawdzenia oblicze ukadu statycznie niewyznaczalnego z rys. 10.1
Obliczone wczeniej przemieszczenia (wspczynniki macierzy podatnoci) maj warto:
6
1 1
=
18
EJ
6
1 2
=6
2 1
=0
6
2 2
=
90
EJ
A
1 P
=
72
EJ
A
2 P
=
1008
EJ
a) Sprawdzenie globalne
Sumujemy wykresy Z1 i Z2 aby otrzyma wykres Ms.
3
3
4
Z
1
= 1 3
M
1
' [m]
Z
1
= 1
3 3
4
Z
2
= 1
3
M
2
' [m]
Z
2
= 1
3
6
3
4
M
s
[m]
1 2
6
6
[m] [m] [m]
Rys. 10.17. Zestawienie wykresw momentw od stanu Z1 i Z2
Przy wykorzystaniu wzoru (10.5) otrzymujemy warto wspczynnika
SS
.
6
SS
=
1
EJ
(
1
2
6 3
2
3
6
)
+
1
2 EJ
(6 4 6 )=
108
EJ
Aby sprawdzi nasze obliczenia wedug (10.6) musimy znale jeszcze drug stron rwnania:
i =1
n
k=1
n
6
ik
=6
1 1
+6
1 2
+6
2 1
+6
2 2
=
18+0+0+90
EJ
=
108
EJ

Sprawdzenie globalne jest spenione poniewa :
6
SS
=
i =1
n
k=1
n
6
ik
108
EJ
=
108
EJ
b) Sprawdzenia lokalne
3 3
4
Z
1
= 1 3
M
1
' [m]
Z
1
= 1
3
4
M
s
[m]
1
2
6
6
[m]
[m]
Rys. 10.18. Wykres momentw w stanie M'1 i Ms
Dla rozwaanego przykadu suma wspczynnikw pierwszego wiersza macierzy podatnoci wynosi:
k=1
n
6
1 k
=6
1 1
+6
1 2
=
18+0
EJ
=
18
EJ
Aby sprawdzi obliczenia musimy znale jeszcze warto wspczynnika 1S. W tym celu naley przemnoy
wykresy M1' i MS.
6
1 S
=
S
M
1
M
S
EJ
ds=
1
EJ
|
1
2
3 3
2
3
6
=
18
EJ
Poniewa:
6
iS
=
18
EJ
=
k=1
2
6
1k
=
18
EJ
Rwnanie (10.7) jest spenione dla wiersza pierwszego.
W celu sprawdzenia kolumny wyrazw wolnych, zgodnie ze wzorem (10.8) obliczamy sum:
k=1
n
A
k P
=A
1 P
+A
2 P
=
72 +1008
EJ
=
936
EJ
A nastpnie wspczynnik SP na podstawie wykresw:
3
4
M
P
[kN/m]
54
54
126
1 2 3
4
M
s
[m]
1
2
6
6
[m] [m]
Rys. 10.19. Wykres momentw w stanie P i Ms
A
SP
=
S
M
S
M
P
EJ
ds=
1
2 EJ
|
54 +126
2
4 6
2
3
9 4
2
8
4 6
=
936
EJ
Rwnanie (10.8) jest spenione poniewa:
A
SP
=
S
M
S
M
P
EJ
ds=
i =1
n
A
iP
936
EJ
=
936
EJ
c) Sprawdzenie wartoci niewiadomych si
Aby upewni si, e ukad rwna zosta poprawnie rozwizany naley wartoci niewiadomych Xi
podstawi do rwna:
18
EJ
4+
0
EJ
(11,2)+
(72)
EJ
=0
0
EJ
4 +
90
EJ
(11,2)+
1008
EJ
=0
0 =0
0 =0
Wartoci nadliczbowych speniaj ukad rwna.
d) Sprawdzenie statyczne
Dysponujc wszystkimi siami wewntrznymi odcinamy mylowo ram od podpr i przykadamy siy
przypodporowe (reakcje).
P = 54 kN
q = 9 kN/m
3 2
4
7,2 kN 15,2 kN
1
46 kN
36 kN
58,8 kNm
K
[m]
Rys. 10.20. Rama zawieszona na wewntrznych siach przypodporowych
Obcienie zewntrzne wraz z reakcjami musi spenia rwnania rwnowagi.
X : 9 4 36=0 0=0
Y : 7,2 54+15,2 +46=0 0=0
M : 58,8 7,2 3 +9 4 2 +54 1 15,2 3=0 0=0

e) Sprawdzenie kinematyczne
Skorzystamy z twierdzenia redukcyjnego i obliczymy przemieszczenie mnoc rzeczywisty wykres
momentw MP
(n)
przez wykres wirtualny utworzony w nowym ukadzie podstawowym.
eby dokona sprawdzenia musimy policzy znane przemieszczenie. W ukadzie podstawowym na
rys. 10.21 znamy przemieszczenie pionowe i kt obrotu przekroju w dolnej podporze. W rzeczywistoci jest
tam utwierdzenie, tak wic wszystkie przemieszczenia s rwne zero. Liczymy kt obrotu przekroju
(przykadamy wirtualny moment):
3
4
M
P
(n)
[kN/m]
1
2
21,6
30,4
8,4
58,8
13,2
EJ
2 EJ
1 3 2
4
1 [-]
1
[m]
[m]
0
[m]
M
1
6
0,5
0,5
1
6
Rys. 10.21. Wykresy momentw zginajcych od: obcienia rzeczywistego w ukadzie rzeczywistym (statycznie
niewyznaczalnym) oraz od jedynkowej siy w innym ukadzie podstawowym
Uwzgldniajc tylko wpyw momentw otrzymujemy:
1 =
1
EJ
|
1
2
3 21,6
2
3
1
2
1
2
1 8,4
(
2
3
1
2
+
1
3
1
3
)
+
+
1
2
1 30,4
(
1
3
1
2
+
2
3
1
3
)
+
1
2
2 30,4
2
3
1
3
+
1
2 EJ
1
2
4 58,8 1 +
1
2
4 13,2 1 +
2
3
9 4
2
8
4 1
=
0
EJ
=0 rad
Wynik jest poprawny.
10.3. Metoda si dla innych typw obcie
Podstawow rnic pomidzy obliczaniem ukadw statycznie wyznaczalnych a niewyznaczalnych jest
to, e w tych drugich obcienia takie jak: temperatura, osiadanie czy bd montau wywouj obok
przemieszcze konstrukcji take siy wewntrzne. Dlatego obcienia te naley uwzgldni w wyrazach
wolnych w rwnaniach kanonicznych, tzn.
ik
pozostaje bez zmian, natomiast w zalenoci od obcienia
iP
zastpuje si nastpujcymi wielkociami:
10.3.1. Wpyw temperatury
A
i t
=
o
t
At
h

M
i
ds+
N
i
o
t
t
0
ds (10.22)
gdzie :
t
- wspczynnik rozszerzalnoci termicznej,
t - rnica temperatur,
t
o
- rwnomierne ogrzanie,
h - wysoko przekroju,
Mi i Ni - wykresy si wewntrznych dla stanu Xi =1,
t
,
t
, to s takie same jak dla ukadw statycznie wyznaczalnych.
Rwnanie kanoniczne przyjmie posta:
k=1
n
6
ik
X
k
+A
it
=0 (10.23)
10.3.2. Wpyw osiadania podpr
A
i A
=
i
R
i
A
i
i
M
i
i (10.24)
gdzie:
i - przemieszczenie liniowe podpory,
i - przemieszczenie ktowe podpory,
Ri i Mi - reakcje po kierunkach przemieszczanych podpr.
k=1
n
6
ik
X
k
+A
i A
=0 (10.25)
10.3.3. Wpyw bdw montau
A
i m
=
i
B
i m
b
i m (10.26)
gdzie:
bim - bd w wymiarze elementu (np. prt zbyt dugi),
Bim - sia wewntrzna po kierunku bdnego wymiaru (np. sia normalna).
k=1
n
6
ik
X
k
+A
i m
=0 (10.27)
Uwaga!
Gdy wpywem zewntrznym jest temperatura, osiadanie podpr lub bdy montau zadanie jest
rozwizywalne tylko przy znanym EJ, EA, GA. Wyrazy wolne it, i, im nie s wyraone przez sztywno
dlatego te nie mona pomin sztywnoci we wspczynnikach ik.
Zadanie 4
Obliczy siy wewntrzne w analizowanej ramie, wywoane dziaaniem temperatury (pominiemy wpyw
rwnomiernego ogrzania) oraz osiadaniem podpr.
EJ
2 EJ
3
4
0,01 rad
0,015 [m]
-5
o
C
35
o
C
25
o
C
3
[m]
Rys. 10.22. Ukad rzeczywisty obciony temperatur i osiadaniem podpr
Do oblicze przyjmujemy ukad podstawowy, ktry daje prostsz posta macierzy podatnoci:
EJ
2 EJ
3 3
4
Z
1
Z
2
Z
1
Z
2
-5
o
C
25
o
C
35
o
C
0,015 [m]
0,01 rad
Rys. 10.23. Ukad podstawowy z niewiadomymi Z
1
i Z
2

W zadaniu przyjto:
wspczynnik rozszerzalnoci termicznej jak dla stali:
o
t
=1,2 10
5
1
C
ram wykonan z profili stalowych
rygiel ramy I200
sup ramy 2 I200
o nastpujcych parametrach:
E=206,01 GPa=206,01 10
6 kN
m
2
J
x
=2140 10
8
m
4
EJ =4408,614 kNm
2
Poniewa ukad podstawowy przyjto jak w poprzednim zadaniu moemy skorzysta z wykonanych
wczeniej wykresw:
3
3
4
Z
1
= 1 3
M
1
' [m]
Z
1
= 1
3 3
4
Z
2
= 1
3
M
2
' [m]
Z
2
= 1
3
6
[m] [m]
Rys. 10.24. Wykresy momentw zginajcych w ukadzie podstawowym pochodzce kolejno od: siy jedynkowej
przyoonej w miejsce niewiadomej Z
1
i siy jedynkowej przyoonej w miejsce niewiadomej Z
2
i wczeniej obliczonych wartoci niektrych wspczynnikw:
6
11
=
1
EJ
(
2
1
2
3 3
2
3
3
)
=18
m
3
EJ
6
12
=6
21
=
1
EJ
(
1
2
3 3
2
3

1
2
3 3
2
3
)
=0
6
22
=
1
EJ
18 +
1
2 EJ
(4 6 6 )=90
m
3
EJ
a) Obcienie teperatur
W ukadzie rwna kanonicznych:
6
11
Z
1
+6
12
Z
2
+A
1t
=0
6
21
Z
1
+6
22
Z
2
+A
2 t
=0
brakuje jeszcze wyrazw wolnych. Obliczamy je wedug wzoru (10.22) pomijajc wpyw t0.
A
1t
=
1,2 10
5
0,20

(
3 3
2
40 +
3 3
2
30
)
=0,0189 m
A
2t
=
1,2 10
5
0,20

(
3 3
2
40 +
3 3
2
30+6 4 10
)
=0,0171 m
Jeeli cay ukad rwna pomnoymy przez EJ wspczynniki ik bd liczbami, a wyrazy wolne bd miay
warto:
EJA
1t
=0,0189 4408,614 =83,232 kNm
3
EJA
2 t
=0,0171 4408,614 =75,387 kNm
3
Ukad rwna kanonicznych przyjmie wic posta:
18Z
1
+83,323 =0
90 Z
2
+75,387 =0
Z powyszego ukadu rowna otrzymano wyniki:
Z
1
=4, 629 kN
Z
2
=0,838 kN
W miejscu usunitych podpr dziaaj odpowiednie sumy si Zi:
Z
1
+Z
2
=5,467 kN
Z
1
Z
2
=3,791 kN
Aby uzyska wykres momentw od temperatury obciamy ram tylko siami nadliczbowymi Zi.
3
4
M
t
(n)
[kNm]
3
5,467 kN 3,791 kN
16,401
11,373
5,028
[m]
Rys. 10.25. Wykresy momentw zginajcych od temperatury w ukadzie rzeczywistym (statycznie niewyznaczalnym)
Kontrol kinematyczn przeprowadzimy mnoc wykres rzeczywisty Mt
(n)
przez wykres wiryualny M
0
.
EJ
2 EJ
1 3 2
4
1 [-]
1
[m]
0
[m]
M
0,5
0,5
1
6
1
6
Rys. 10.26. Wykresy momentw zginajcych od: jedynkowej siy wirtualnej w innym ukadzie podstawowym
Liczc warto przemieszczenia naley pamita o wpywie temperatury (wpyw t0 pominito):
1 6=
o
t
At
h

M
(0)
ds+
M
t
(n)
M
(0)
EJ
ds
(10.28)
Wykres momentw Mt
(n)
jest poprawny jeli przemieszczenie bedzie zerowe.
1 =
1
2
3
1
2
(
1
EJ
2
3
16,401
1,2 10
5
40
0,20
)
+
1
2
3
1
2
(
1
EJ

2
3
11,373 +
1,2 10
5
30
0,20
)
+
+4 1
(
5,028
2 EJ

1,2 10
5
10
0,20
)
=0,000001 0 rad
Wykresy si tncych i normalnych rwnie wykonujemy tylko od si Zi.
3
4
T
t
(n)
[kN]
3
-5,467
_
+
3,791
Rys. 10.27. Wykres rzeczywistych si tncych Tt
(n)
3
4
N
t
(n)
[kN]
3
-9,258
_
Rys. 10.28. Wykres rzeczywistych si normalnych Nt
(n)
Warto zwrci uwag, e wykresy momentw zginajcych odoone s po stronie zimniejszej, co
wynika z istnienia (dziaania) dodatkowych wizw. W ukadach statycznie wyznaczalnych zawsze rozcigane
byy wkna cieplejsze.
b) Obcienie osiadaniem podpr
Podobnie jak w przypadku temperatury do rozwizania ukadu rwna brakuje wartoci wyrazw
wolnych i. Obliczamy je na podstawie pracy reakcji w stanach jednostkowych.
EJ
2 EJ
3 3
4
Z
2
Z
2
0,015 [m]
0,01 rad
EJ
2 EJ
3
3
4
Z
1
Z
1
0,015 [m]
0,01 rad
R = 2 R = 0
M = 6 M = 0
Rys. 10.29. Reakcje w podporach od stanw Z1 oraz Z2
A
1A
=(0,015 1 )=0,015 m
A
2A
=(0,015 1 6 0,01)=0,045 m
Cay ukad rwna mnoymy przez EJ, std wartoci wyrazw wolnych:
EJA
1A
=0,015 4408,614 =66,129 | kNm
3
EJA
2A
=0,045 4408,614 =198,388 | kNm
3
Ukad rwna kanonicznych przyjmie wic posta:

18Z
1
+66,129 =0
90 Z
2
+198,388 =0
Z powyszego ukadu rowna otrzymano wartoci nadliczbowych si:
Z
1
=3,674 kN
Z
2
=2,204 kN

A po zsumowaniu wartoci nadliczbowych reakcji:
Z
1
+Z
2
=5,878 kN
Z
1
Z
2
=1,470 kN
Obciajc ukad podstawowy tylko wyliczonymi siami moemy narysowa wykres momentw
zginajcych od obcienia rzeczywistego w ukadzie rzeczywistym (statycznie niewyznaczalnym).
3
4
M
(n)
[kNm]
3
5,878 kN
1,470 kN
17,634
4,410
13,224
[m]
Rys. 10.30. Wykres momentw zginajcych od obcienia osiadaniem podpr w ukadzie rzeczywistym
Kontrola kinematyczna sprawdzenie wykresu momentw M
(n)
.
Aby wyznaczy dowolne przemieszczenie w ukadzie, ktrego podpory osiadaj trzeba uwzgldni
prac reakcji wirtualnych na rzeczywistych przemieszczeniach.
EJ
2 EJ
3 3
4
0,01 rad
0,015 [m]
[m]
EJ
2 EJ
1 3 2
4
1 [-]
1
[m]
0
[m]
M
1
6
0,5
0,5
1
6
Rys. 10.31. Ukad rzeczywisty poddany obcieniu osiadaniem; wykres momentw zginajcych od jedynkowej siy
wirtualnej w innym ukadzie podstawowym
Korzystamy z wzoru:
1 6=
R
0
A+
M
A
(n)
M
0
EJ
dx (10.29)
Podstawiajc wartoci nadliczbowe otrzumujemy przemieszczenie o wartoci bliskiej zeru co znaczy, e
sprawdzany wykres jest poprawny.
1 =
1
EJ

(
1
2
3
1
2

2
3
17,634
1
2
3
1
2

2
3
4,410
)
+
+
1
2 EJ
( 4 1 13,224 )
(
1 0,01
1
6
0,015
)
=0,000001 rad0 rad
Wykresy si tncych i normalnych w ukadzie rzeczywistym powstaj tylko od si Zi.
3
4
T
(n)
[kN]
3
-5,878
_
+
1,470
Rys. 10.32. Wykres rzeczywistych si tncych T
(n)
3
4
N
(n)
[kN]
3
-7,348
_
Rys.10.33. Wykres rzeczywistych si normalnych N
(n)
10.4. Projektowanie konstrukcji metod si
Zaprojektowa konstrukcj tzn. przyj przekroje elementw (np. prtw, supkw rygli ram, itp.) w
taki sposb by speni warunek dopuszczalnoci, nie przekroczy nonoci elementw lub dopuszczalnych
ugi.
M
eks.
W
c
dop.
f
eks.
<f
dop.
(10.30)
gdzie:
Meks. - maksymalny moment zginajcy w elemencie,
W - wskanik wytrzymaoci przekroju,
dop. - dopuszczalne naprenia przy zginaniu,
feks. - ekstremalne ugicie elementu,
fdop. - dopuszczalne ugicie (przemieszczenie).
Przystpujc do projektowania zakadamy pewne przekroje elementw. Jeeli po przeprowadzeniu
oblicze okazuje si, e przyjte przekroje nie speniaj naszych zaoe wytrzymaociowych, ekonomicznych
bd innych, to jestemy zmuszeni zmieni wymiary przekroi. Przyjmujc w konstrukcji inne przekroje
musimy ponownie rozwiza ukad metod si, poniewa zmiana sztywnoci prtw pocigna za sob
zmian macierzy podatnoci (
ik
) oraz wektora wyrazw wolnych (
iP
) w rwnaniach kanonicznych. Po
dokonaniu oblicze ponownie sprawdzamy, czy przyjte do oblicze przekroje prtw w drugim etapie
speniaj narzucone kryteria. Jeeli nie, to dokonujemy kolejnej zmiany przekrojw prtw i powtarzamy
obliczenia, a do skutku.
Reasumujc konstrukcj statycznie niewyznaczaln projektujemy metod kolejnych przyblie
(iteracyjnie rozwizujc w kadym kroku ukad statycznie niewyznaczalny).

Metoda Sił10

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Metoda Sił10

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Cz 1 10.

Y : 7,2 54+15,2 +46=0 0=0

M : 58,8 7,2 3 +9 4 2 +54 1 15,2 3=0 0=0

Ukad rwna kanonicznych przyjmie wic posta:

You might also like