Inynieria Rolnicza 1(126)/2011

KOSZTY I OPACALNO PRODUKCJI BIOMASY Z TRZYLETNIEJ WIERZBY ENERGETYCZNEJ

Dariusz Kwaniewski
Instytut Inynierii Rolniczej i Informatyki, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie Streszczenie. W pracy okrelono koszty i wskaniki opacalnoci produkcji biomasy z trzyletniej wierzby energetycznej dla 10 plantacji, pooonych na terenie Polski poudniowej. Koszty produkcji mieciy si w granicach od 3842 do 8435 zha-1. W strukturze tych kosztw znaczc cz, bo 82% stanowiy koszty zwizane ze zbiorem trzyletniej wierzby. Wynosiy one rednio 4579 zha-1, a gwny wpyw miaa tutaj stosowana technologia zbioru. Dla szeciu plantacji produkcja biomasy z wierzby energetycznej bya opacalna dopiero przy cenie od 150 do nawet 200 zt-1. Sowa kluczowe: wierzba energetyczna, koszty produkcji, opacalno

Wstp
Pomimo tego, e od kilku lat obserwowany jest w Polsce wzrost zainteresowania uprawami energetycznymi, a produkcja i pozyskiwanie biomasy szybko rosncych gatunkw jest kreowana jako kierunek produkcji rolniczej, to rozwj tej nowej dziaalnoci rolniczej okrelanej jako agroenergetyka jest w duym stopniu warunkowany aspektami ekonomicznymi [Stolarski 2006]. W przypadku uprawy rolin na cele energetyczne oprcz pyta o skutki rodowiskowe oraz bilans i efektywno energetyczn pojawia si rwnie problem opacalnoci tego typu dziaalnoci. Pojcie opacalnoci produkcji oznacza relacj wartoci uzyskanej produkcji do poniesionych na jej wytworzenie kosztw. Wzrost zainteresowania wierzb krzewiast potencjalnych plantatorw, w tym wzrost areau upraw tej roliny, jest uzaleniony od opacalnoci jej produkcji. Naley zakada, e musi by ona wysza ni opacalno produkcji zb czy rzepaku, tylko wtedy bowiem rolnicy bd zainteresowani t wieloletni rolin energetyczn. W przypadku niewiele wyszej lub niszej opacalnoci produkcji wierzby, w porwnaniu z jednorocznymi rolinami rolniczymi, nie nastpi wzrost areau jej upraw do celw energetycznych na gruntach rolniczych. Wynika to z faktu, i plantacj wierzby krzewiastej zakada si raz na dwadziecia (dwadziecia pi) lat, ponoszc jednoczenie na pocztku wysokie koszty, a zwrot tych kosztw nastpuje dopiero po kilku latach, duej ni w przypadku uprawy rolin jednorocznych. Z punktu widzenia rolnika uprawa wierzby krzewiastej jest obecnie take zwizana z duo wikszym ryzykiem ni uprawa jednorocznych rolin rolniczych. Potwierdzaj to rwnie inni autorzy [Matyka 2008; Stolarski 2009; Grzybek, Muzalewski 2010]. 145

Dariusz Kwaniewski

Pomimo wielu opracowa i analiz spotykanych w literaturze przedmiotu, cigle nierozstrzygnite s wtpliwoci dotyczce opacalnoci uprawy wierzby energetycznej przy obecnych uwarunkowaniach na istniejcych plantacjach wierzby energetycznej.

Cel, zakres i metodyka pracy

W pracy okrelono koszty produkcji, a nastpnie opacalno produkcji biomasy z trzyletniej wierzby. Zakresem pracy objto badania przeprowadzone na trzydziestu plantacjach, z ktrych tylko na dziesiciu, w roku 2008/2009 dokonano zbioru trzyletniej wierzby. Plantacje te byy pooone na terenie Polski poudniowej, w wojewdztwach: maopolskim, witokrzyskim i podkarpackim. W celu lepszego scharakteryzowania ocenianych wartoci, badane plantacje podzielone zostay na dwie grupy: grupa I 5 plantacji, powierzchnia uprawy wierzby od 1 do 5 ha (rednio 2,24 ha), grupa II 5 plantacji, powierzchnia uprawy powyej 5 ha (rednio 14,42 ha). W obliczeniach posuono si plonem wieej masy oraz zaoono, e: okres uytkowania plantacji bdzie wynosi 25 lat [Szczukowski i in. 2004. Dubas, Tomczyk 2005; Stolarski i in. 2008]. w tym czasie planowane bdzie 8 zbiorw (cykli produkcyjnych). W procesie produkcji biomasy z wierzby energetycznej mona wyrni nastpujce etapy i z nimi zwizane koszty: koszty zaoenia plantacji, koszty uytkowania (eksploatacji) plantacji, koszty likwidacji plantacji. Koszty zwizane z zaoeniem plantacji to: koszty materiaowe, koszty mechanizacji i koszty porednie (np. analizy gleby, podatek gruntowy). Ze wzgldu na fakt, e na badanych plantacjach, przed ich zaoeniem, nie byy wykonywane analizy gleby, plantacje byy zakadane na nieuytkach klasy IIIb, IV, a nawet V, a podatek nie zawsze by brany pod uwag, bd stanowi bardzo ma kwot w niniejszym opracowaniu, w kalkulacjach kosztw zaoenia plantacji koszty porednie nie zostay uwzgldnione. Koszty mechanizacji zostay okrelone zgodnie z metodyk stosowan w Instytucie Inynierii Rolniczej i Informatyki UR w Krakowie [Michaek i in. 1998]. Poniewa badania byy wieloletnie, a ocen kosztw przeprowadzono wedug cen dla danego roku, uzyskane wyniki odzwierciedlaj take dynamik zmian wynikajc z uwarunkowa zewntrznych (rynek, inflacja itp.). Naley take doda, e warto pracy ludzkiej waciciela (uytkownika) plantacji i czonkw jego rodziny byy szacowane wedug stawki parytetowej [Grzybek, Muzalewski 2010] zaoona stawka wynosia 12 zrbh-1. Natomiast dla pracownikw najemnych wykonujcych prace rczne przyjto stawk 8 zrbh-1, wg rzeczywistego ich wynagrodzenia. Istotnym zaoeniem, ktre naley bra take pod uwag w kalkulacjach kosztw produkcji biomasy z wierzby energetycznej jest planowany okres uytkowania plantacji. Rozoenie kosztw zaoenia plantacji, odniesione do lat jej uytkowania pozwala na oszacowanie redniorocznych kosztw prowadzenia plantacji (koszt amortyzacji plantacji). Do oblicze kosztw produkcji biomasy z trzyletniej wierzby krzewiastej wykorzystano aplikacj komputerow BiOBkalkulator, ktra zostaa wykonana w ramach Projektu Badawczego Zamawianego nr PBZ-MNiSW 1/3/2006 pt.: Nowoczesne technologie 146

Koszty i opacalno...

energetycznego wykorzystania biomasy i odpadw biodegradowalnych /BiOB/ - konwersja BiOB do energetycznych paliw gazowych, a ktrej autor podmiotowego opracowania by wsptwrc. Aplikacja ta skada si z czterech tzw. moduw. Jednym ze wspautorw tej aplikacji (modu II koszty wytwarzania biomasy) jest autor niniejszego opracowania. Aplikacja ta jest powszechnie dostpna i znajduje si na stronie internetowej http://biob.wipie.ur.krakow.pl. W aplikacji, a waciwie w zastosowanych w niej algorytmach oblicze kosztw produkcji biomasy, nie uwzgldniono kosztw likwidacji plantacji. Aby jednak dokona analizy ekonomicznej, uwzgldniajcej wszystkie skadowe kosztw produkcji biomasy z trzyletniej wierzby, za literatur przedmiotu przyjto take t skadow i zaoono, e koszty likwidacji plantacji wierzby bd stae i dla badanych plantacji bd wynosiy 2075 zha-1 [Stolarski i in. 2008]. Zakadajc 8 zbiorw w cigu 25-ciu lat eksploatacji plantacji, koszty likwidacji plantacji przyjto jako 259,5 zha-1 na rok. Z punktu widzenia metodycznego wan informacj jest take fakt, e w niniejszym opracowaniu wykonana analiza dotyczy zbioru wierzby na plantacji w postaci caych pdw (taki zbir mia miejsce na dziewiciu badanych plantacjach) i w postaci zrbkw (jedna plantacja). Nie uwzgldniono rozdrobnienia biomasy w warunkach stacjonarnych. Na przychody zwizane z produkcj wierzby energetycznej skadaj si: warto produkcji oraz dotacje i patnoci [Grzybek, Muzalewski 2010]. Naley jednak nadmieni, e na badanych plantacjach nie korzystano z dotacji na zaoenie plantacji. Efektywno produkcji biomasy wierzby energetycznej okrelono z wykorzystaniem wskanika opacalnoci produkcji na badanych plantacjach (Wop):

Wop =
gdzie: P produkcja kocowa [z na rok-1], K koszty produkcji [z na rok-1].

P K

100 [%]

(1)

Wyniki bada
Koszty materiaowe na badanych plantacjach przedstawiono w tabeli 1. Naley nadmieni, e paliwo nie zostao w nich ujte, poniewa okrelono je jako jedn ze skadowych kosztw mechanizacji w dalszej czci opracowania. Najwikszy udzia w kosztach materiaowych miay sadzonki (sztobry). W pierwszej grupie (do 5 ha) wymagay one rednio 2688 zha-1, co stanowio a 92,7% kosztw materiaowych. W drugiej grupie plantacji (powyej 5ha) koszty te wynosiy 1152 zha-1 (75,5% kosztw materiaw) Dla wszystkich badanych obiektw oceniane koszty to 1920 zha-1, a ich udzia w strukturze to 84%. Naley tutaj doda, e na plantacjach wikszych z drugiej grupy, waciciele w trzech (na pi) przypadkach wykorzystywali sadzonki z plantacji tzw. matecznej co miao znaczcy wpyw na obnienie kosztw materiau do sadzenia. Std te w drugiej grupie byy one znacznie nisze.

147

Dariusz Kwaniewski

Koszty zwizane ze zuyciem rodkw ochrony rolin na badanych plantacjach byy niewielkie. Dla pierwszej grupy 114 zha-1, co stanowio 3,7% kosztw materiaowych oraz 159 zha-1 dla drugiej grupy (12%). cznie rednia dla wszystkich plantacji to 136 zha-1 (w strukturze caej populacji badanych obiektw prawie 8%). W zwizku z ekstensywn upraw wierzby (nawoenie mineralne stosowano tylko na trzech, spord 10 badanych plantacji) ogem na nawozy mineralne wydatkowano rednio 125 zha-1, czyli prawie 5,9% cakowitych kosztw materiaowych.
Tabela 1. Koszty materiaowe na badanych plantacjach Table 1. Material costs for the examined plantations Pow. uprawy wierzby [ha] 2,24 1,65 14,52 11,73 8,38 10,21 Koszty materiaowe Inne rodki Nawozy (woda, ochrony mineralne sznurek) rolin [zha-1] 114,0 75,2 39,9 79,6 168,2 3,1 159,0 175,2 42,4 103,0 265,8 1,6 136,0 125,2 41,2 90,0 216,3 2,7

Grupa plantacji

Parametr

Sadzonki (sztobry) 2688,0 175,3 1152,0 703,8 1920,0 942,9

Koszty razem 2917,1 353,1 1528,6 771,1 2222,9 924,8

rednia I odch. stand. rednia II odch. stand. rednia Ogem odch. stand.

rdo: opracowanie wasne

Kolejn grup wydatkw ponoszonych na zaoenie plantacji wierzby energetycznej stanowiy koszty mechanizacji uprawy i prac rcznych. Zostay one zamieszczone w tabeli 2, a na rysunku 1 pokazano ich struktur. Aby oceni poziom kosztw mechanizacji, wyszczeglniono wrd nich koszty stae i koszty zmienne. W celu pokazania, ktre skadowe maj najwikszy wpyw na ich poziom, w kosztach zmiennych wyodrbniono koszty pracy ywej, dla prac rcznych oraz zwizanych z obsug maszyn i narzdzi.
Tabela 2. Koszty mechanizacji uprawy w roku zaoenia plantacji Table 2. Cultivation mechanisation costs in the year of establishing the plantation Koszty mechanizacji Grupa plantacji Parametr Koszty stae Koszty uytkowania maszyn 935,2 168,6 892,4 254,5 913,8 204,8 Koszty robocizny obsuga maszyn i narzdzi [zha-1] 338,6 82,1 231,6 32,1 285,1 81,5 praca rczna 1478,2 673,8 983,7 656,1 1231,0 679,0 Koszty razem

I II Ogem

rednia odch. stand. rednia odch. stand. rednia odch. stand.

812,2 272,5 539,8 210,2 676,0 270,6

3564,2 897,4 2647,5 1040,1 3105,9 1035,4

rdo: opracowanie wasne

148

Koszty i opacalno...

Ogem, koszty mechanizacji dla badanych plantacji wynosiy rednio 3105,9 zha-1. W kosztach tych dominoway koszty pracy (1231,0 zha-1), zwizane z rcznym sadzeniem, pieleniem oraz rcznymi czynnociami przy zbiorze rocznej wierzby. Ich udzia w strukturze to 36,9% (rys. 1). Na drugim miejscu w strukturze (31,4%) znajdoway si koszty zmienne wynikajce z uytkowania maszyn, ktre wynosiy 913,8 zha-1. Natomiast koszty stae ponoszone z tytuu posiadania rodkw technicznych, dla dziesiciu plantacji to rednio 676,0 zha-1 (21,9%). W przypadku pierwszej grupy plantacji, koszty stae byy wysze ni w przypadku drugiej grupy i wynosiy nieco ponad 812 zha-1, co stanowio 23,1% cakowitych kosztw mechanizacji. Dla drugiej grupy byo to odpowiednio 539,8 zha-1 i 20,6%.
Koszty stae Koszty robocizny -obsuga maszyn 100% 80% 60% 40% 20% 23,1 0% Grupa I Grupa II Ogem 20,6 21,9 40,5 33,3 36,9 Koszty uytkowania maszyn Koszty robocizny - praca rczna

10,0 9,7 26,7 36,1

9,8 31,4

rdo: opracowanie wasne

Rys. 1. Fig. 1.

Struktura kosztw mechanizacji uprawy w roku zaoenia plantacji The structure of cultivation mechanisation costs in the year of establishing the plantation

Koszty uytkowania maszyn to koszty nonikw energii (olej napdowy, benzyna), koszty napraw i obsugi technicznej. Dla plantacji z grupy I, koszty te wynosiy 935,2 zha-1 (26,7% kosztw mechanizacji), natomiast dla grupy II byo to 892,4 zha-1 (36,1%). Najwikszy wpyw na poziom kosztw mechanizacji na badanych plantacjach wierzby energetycznej miay koszty robocizny. Podzielono je na dwie grupy, czyli koszty poniesione na wynagrodzenia dla operatorw, zwizane z obsugiwaniem maszyn, oraz koszty pracy rcznej (rczne sadzenie i pielenie oraz zbir). W pierwszym przypadku, w grupie I, wynosiy one 338,6 zha-1 (9,7% w strukturze), a w grupie II byo to 231,6 zha-1 (10%). Natomiast w przypadku kosztw pracy rcznej byy one wysokie i wynosiy 1478,2 zha-1 w grupie I oraz 983,7 zha-1 w grupie II. W strukturze kosztw mechanizacji byo to odpowiednio a 40,5 i 33,3%. Wysokie koszty robocizny byy konsekwencj wysokich nakadw pracy ponoszonych na zaoenie plantacji, przedstawionych przez autora w innym opracowaniu [Kwaniewski 2010]. 149

Dariusz Kwaniewski

Koszty zaoenia plantacji wierzby energetycznej (tabela 3) dla badanych plantacji wynosiy rednio 5328,7 zha-1. Zdecydowanie wysze koszty (6481,4 zha-1) byy charakterystyczne dla obiektw mniejszych (do 5 ha). Natomiast dla plantacji wikszych (powyej 5 ha) wynosiy one 4176,1 zha-1. Najwikszy wpyw na poziom kosztw zaoenia plantacji miay koszty materiaowe, ktre ogem stanowiy 41,1% cakowitych kosztw. Z kolei koszty mechanizacji (bez robocizny) wynosiy 1589,8 zha-1, a ich udzia to niewiele ponad 31,2%. Rozpatrywane oddzielnie koszty pracy to rednio 1516,1 zha-1 (27,7%).
Tabela 3. Koszty zaoenia plantacji wierzby energetycznej Table 3. Costs of establishing an energy willow plantation Grupa plantacji I II Ogem Koszty materiaowe 2917,1 353,1 1528,6 771,1 2222,9 924,8 Koszty Koszty mechanizacji robocizny bez robocizny [zha-1] 1747,4 1816,8 351,2 708,8 1432,2 1215,3 438,4 665,5 1589,8 1516,1 409,7 721,6 Koszty zaoenia plantacji 6481,4 965,8 4176,1 1614,8 5328,7 1746,3

Parametr rednia odch. stand. rednia odch. stand. rednia odch. stand.

rdo: opracowanie wasne

Koszty produkcji i plony biomasy to dwa istotne elementy, decydujce o opacalnoci przedsiwzicia zwizanego z produkcj biomasy z wierzby energetycznej. Technologie zbioru trzyletniej wierzby stosowane na badanych plantacjach oraz uzyskiwane plony biomasy przedstawiono w tabeli 4.
Tabela 4. Technologie zbioru i plony na trzyletnich plantacjach wierzby energetycznej Table 4. Harvesting technologies and crops in three-year-old energy willow plantations L.p. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Technologia zbioru w trzyletniej wierzby Plon wieej biomasy transport cicie wierzby [tha-1] (cignik/przyczepa) Doga pia acuchowa Stihl MS230 C360 D732 34,0 Jabonica Polska pia acuchowa Stihl MS270 (2 szt) C330 D732 29,0 Wola Bokrzycka kosa spalinowa Solo 140 (3 szt) C360 T070 35,0 Wietrzychowice pia acuchowa Sihl MS270 (2 szt) C360 D54 41,0 C360, T610, 33,0 Dba kosa spalinowa Solo 142 (6 szt) U3514 T070 Wa Ruda cignik C360+kosiarka tarczowa C360 D54 49,0 C360, T610, 32,0 Jadachy kosa spalinowa Solo 142 (10 szt) U3514 T070 C360, T610, 26,0 Tarnowska Wola kosa spalinowa Solo 142 (10 szt) U3514 T070 Chotelek 1 cignik Z5340+kosiarka tarczowa U1634 T169/2 45,0 Chotelek 2 sieczkarnia Mengele SF5200 U1634 T672 54,0 Miejscowo
rdo: opracowanie wasne

150

Koszty i opacalno...

Rys. 2. Fig. 2.

Koszty produkcji biomasy na badanych plantacjach Biomass production cost components in the examined plantations

Rys. 3. Fig. 3.

Cakowite koszty produkcji biomasy z trzyletniej wierzby Total costs of biomass production from three-year-old willow

151

Dariusz Kwaniewski

Struktur kosztw produkcji biomasy, z podziaem na koszty amortyzacji i likwidacji plantacji oraz koszty zbioru przedstawiono na rys. 2. W kosztach produkcji zdecydowanie dominowa zbir i transport zebranej masy. Wynosiy one odpowiednio od 3110,1 zha-1 na plantacji nr 7 (zbir z wykorzystaniem kos spalinowych) do a 7833,6 zha-1 dla plantacji nr 10, gdzie do zbioru zastosowano samojezdn sieczkarni polow typu Mengele (bya to jedyna plantacja gdzie zbierano biomas w postaci zrbkw). Roczne koszty amortyzacji, zwizane z zaoeniem plantacji mieciy si w granicach od 327,7 do 1048,9 zha-1. Zgodnie z zaoeniem, koszty likwidacji plantacji przyjto na staym poziomie 259,6 zha-1. Cakowite koszty produkcji biomasy (rys. 3) wynosiy od 3942 zha-1 dla plantacji nr 9, gdzie do zbioru wykorzystano kosiark tarczow, produkowan przez firm prywatn, do 8435 zha-1 dla plantacji nr 10 (samojezdna sieczkarnia). Wskaniki opacalnoci produkcji biomasy z trzyletniej wierzby energetycznej dla badanych plantacji przedstawiono na rysunku 4. Aby pokaza granic opacalnoci produkcji biomasy dla ocenianych plantacji, cen jednostkow biomasy wieej przyjto na podstawie rozeznania autora pracy i opracowania [Grzybek, Muzalewski 2010] od 120 do 200 zt-1.
250

1.Doga

200

Wskanik opacalnoci produkcji [%]

2.Jabonica Polska 3.Wola Bokrzycka

150

4.Wietrzychowice 5.Dba 6.Wa Ruda

100

7.Jadachy 8.Tarnowska Wola 9.Chotelek 1

50
10.Chotelek 2

0 120 130 140 150 160 170

-1

180

190

200

Cena plonu biomasy [zt ]

Rys. 4. Fig. 4.

Zaleno wartoci wskanika opacalnoci produkcji biomasy od ceny dla poszczeglnych plantacji Relation between the profitability indexes for biomass production and the price in different plantations

152

Koszty i opacalno...

Granica opacalnoci produkcji biomasy, czyli granica kiedy uzyskiwana produkcja bdzie przynosi zyski bya bardzo zrnicowana dla badanych plantacji. Wpyw na tak sytuacj miao szereg rnych czynnikw. Jednak najwaniejszym z nich byy ponoszone wysokie koszty produkcji, ktre przy niskich plonach biomasy odgryway istotn rol w kocowym efekcie ekonomicznym. Tylko dla dwch plantacji produkcja biomasy okazaa si opacalna przy cenie 120 zt-1 (plantacje Wa Ruda, Chotelek 1), a dla jednej plantacji - jeli cena jednostkowa wyniesie 130 z. Z kolei dla dwch obiektw (Wola Bokrzycka, Dba) produkcja ta moe okaza si opacalna, ale przy cenie 150 zt-1, natomiast dla czterech tylko cena powyej 170 zt-1 biomasy spowoduje, e jej produkcja zacznie by opacalna.

Stwierdzenia i wnioski
1. Zaoenie plantacji wierzby energetycznej jest kosztowne. Koszty zaoenia plantacji byy bardzo wysokie i wynosiy rednio 5328,7 zha-1. Najwikszy wpyw miay tutaj koszty materiaowe (2222,9 zha-1), a take koszty robocizny (1516,1 zha-1), ktre w przyszoci mona ograniczy poprzez lepsze zmechanizowanie prac zwizanych z sadzeniem, pielgnacj i organizacj zbioru. 2. Koszty produkcji biomasy z trzyletniej wierzby energetycznej, na badanych plantacjach, mieciy si w szerokim zakresie od 3942 do 8435 zha-1. Na poziom tych kosztw miaa znaczcy wpyw stosowana praco i energochonna technologia zbioru. 3. Tylko dla dwch (z dziesiciu) plantacji produkcja biomasy moe by opacalna przy zaoonej cenie 120 zt-1 zebranej masy. Natomiast dla dwch plantacji produkcja ta bdzie przynosi zyski przy cenie wyszej ni 150 zt-1, a dla czterech przy wyszej ni 170 zt-1. Wydaje si, e otrzymanie tak wysokiej ceny za sprzeda tony wieej, nieprzetworzonej biomasy, w obecnym czasie, jest jednak mao realne. 4. Uzyskane, bardzo zrnicowane wskaniki opacalnoci produkcji biomasy (dla zaoonych jej cen) potwierdzaj sugesti wielu autorw, e produkcja biomasy z wierzby energetycznej, w obecnych warunkach makro-ekonomicznych, na terenie Polski poudniowej, jest nieopacalna. 5. Na podstawie przeprowadzonej analizy mona stwierdzi, e biomas z trzyletniej wierzby energetycznej mog w sposb opacalny produkowa dobrze zorganizowane jednostki (gospodarstwa, firmy), ktre bd uzyskiway wysokie plony biomasy, przy stosunkowo niskich kosztach produkcji. 6. Zaznaczy naley, e aktualno sporzdzonej kalkulacji jest ograniczona szybko zmieniajcymi si uwarunkowaniami ekonomiczno-rynkowymi, spoecznymi i politycznymi. Wykonana analiza pozwala jednak stwierdzi, e dla rozwoju produkcji biomasy z wierzby krzewiastej na cele energetyczne konieczne jest wiksze wsparcie zewntrzne, w postaci dofinansowania przez m.in. takie jednostki, jak MRiRW (Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi), UE (Unia Europejska).

153

Dariusz Kwaniewski

Bibliografia
Dubas J.W., Tomczyk A. 2005. Zakadanie, pielgnacja i ochrona plantacji wierzb energetycznych. Wydawnictwo SGGW Warszawa. ISBN 83-7244-617-2. Grzybek A., Muzalewski A. 2010. Analiza techniczno-ekonomiczna BiOB na cele energetyczne. [W:] Bocian P., Golec T., Rakowski J. (red.) 2010. Nowoczesne technologie pozyskiwania i energetycznego wykorzystywania biomasy. Monografia. Wyd. Instytut Energetyki. Warszawa. ISBN 978-83-925924-6-4. Kwaniewski D. 2010. Efektywno energetyczna produkcji biomasy z trzyletniej wierzby. Inynieria Rolnicza 5(123) Krakw. s. 113-119. Matyka M. 2008. Opacalno i konkurencyjno produkcji wybranych rolin energetycznych. Studia i raporty IUNG-PIB. Zeszyt 11. Wyd. Dzia Upowszechniania i Wydawnictw IUNG-PIB w Puawach. s. 113-123. Michaek R., Kowalski J., Tabor S., Cupia M., Kowalski S., Rutkowski K. 1998. Uwarunkowania technicznej rekonstrukcji rolnictwa. Polskie Towarzystwo Inynierii Rolniczej. Krakw. ISBN 83-905219-1-1. Stolarski M. J. 2006. Opacalno uprawy wierzby na cele energetyczne. [W:] 2 Regionalne Forum Energetyki Odnawialnej. Przysiek. S. 46-48. Stolarski M., Kisiel R., Szczukowski S., Tworkowski J. 2008. Koszty likwidacji plantacji wierzby krzewiastej. Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, T. 94. z. 92. s. 172-177. Stolarski M. J. 2009. Agrotechniczne i ekonomiczne aspekty produkcji biomasy wierzby krzewiastej (Salix spp.) jako surowca energetycznego. Rozprawa habilitacyjna. Wyd. UWM w Olsztynie. ISBN 978-83-7299-617-6. Szczukowski S., Tworkowski J., Stolarski M. 2004. Wierzba energetyczna. Plantpress, Krakw. ISBN 83-85982-86-8. http://biob.wipie.ur.krakow.pl.

COSTS AND PROFITABILITY OF BIOMASS PRODUCTION USING THREE-YEAR-OLD ENERGY WILLOW

Abstract. The work specifies the costs and profitability indexes for biomass production using threeyear-old energy willow, determined for 10 plantations located in Southern Poland. Production costs ranged from 3842 to 8435 PLN/ha. Considerable part in the structure of these costs, thats 82% were constituted by costs of three-year-old willow harvest, reaching 4579.4 PLN/ha on average, and employed harvest technology was the main determinant here. For six plantations biomass production from energy willow was profitable only for prices ranging from 150 up to even 200 PLN/t. Key words: energy willow, production costs, profitability Adres do korespondencji: Dariusz Kwaniewski; e-mail: dariusz.kwasniewski@ur.krakow.pl Instytut Inynierii Rolniczej i Informatyki Uniwersytet Rolniczy w Krakowie ul. Balicka 116B 30-149 Krakw

154