MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ I SPORTU

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTACENIA W ZAWODZIE ELEKTROMECHANIK POJAZDW SAMOCHODOWYCH

SYMBOL CYFROWY 724 [02]

Akceptuj :

Zatwierdzam:

Minister Gospodarki i Pracy

Minister Edukacji Narodowej i Sportu

I. ZAO ENIA PROGRAMOWO ORGANIZACYJNE KSZTACENIA W ZAWODZIE

A. OPIS KWALIFIKACJI ABSOLWENTA
W wyniku ksztacenia w zawodzie absolwent powinien umie : 1) interpretowa i elektroniki; 2) rozpoznawa elementy, podzespoy i urz dzenia elektryczne oraz elektroniczne pojazdw samochodowych; 3) dobiera materiay stosowane w instalacjach elektrycznych pojazdw samochodowych; 4) dobiera narz dzia i przyrz dy do wykonywanych prac; 5) wykonywa prace z zakresu obrbki r cznej metali i tworzyw sztucznych; 6) montowa elementy, podzespoy i urz dzenia elektryczne oraz elektroniczne w pojazdach samochodowych; 7) wykonywa po czenia elektryczne z wykorzystaniem r nych technik; 8) czyta schematy instalacji, urz dze elektrycznych i elektronicznych pojazdw samochodowych; 9) rozr nia podstawowe podzespoy pojazdu samochodowego; 10) kierowa pojazdami samochodowymi w zakresie kategorii B; 11) ocenia stan techniczny przyrz dw pomiarowych i urz dze diagnostycznych oraz przygotowywa je do pomiarw; 12) posugiwa si przyrz dami pomiarowymi i urz dzeniami diagnostycznymi; 13) mierzy podstawowe wielko ci elektryczne i nieelektryczne; 14) ocenia stan techniczny oraz kwalifikowa do naprawy lub wymiany elementy, podzespoy, urz dzenia elektryczne i elektroniczne stosowane w pojazdach samochodowych; 15) naprawia instalacje i urz dzenia elektryczne w pojazdach samochodowych; 16) przeprowadza 17) przestrzega przegl dy techniczne instalacji elektrycznej w pojazdach przepisw bezpiecze stwa i higieny pracy, ochrony samochodowych; przeciwpo arowej oraz ochrony rodowiska; 1 podstawowe zjawiska i prawa z zakresu elektrotechniki

18) organizowa stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii; 19) udziela pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy; 20) komunikowa si z uczestnikami procesu pracy; 21) stosowa przepisy kodeksu pracy dotycz ce praw i obowi zkw pracownika i pracodawcy; 22) stosowa przepisy prawa w zakresie wykonywanych zada zawodowych; 23) korzysta z r nych rde informacji; 24) planowa prowadzenie dziaalno ci gospodarczej. Ksztatowanie postaw przedsi biorczych oraz przygotowanie do wej cia na rynek pracy powinno przebiega zarwno w trakcie ksztacenia zawodowego, jak i podczas realizacji zaj edukacyjnych Podstawy przedsi biorczo ci.

B. SPECYFICZNE WYMAGANIA KSZTACENIA W ZAWODZIE

1. Wymagania psychofizyczne wa ciwe dla zawodu: 1) koncentracja i podzielno 2) odpowiedzialno ; 3) cierpliwo i wytrwao ; i dokadno ; 4) systematyczno uwagi;

5) zainteresowania techniczne; 6) dobry stan zdrowia; 7) sprawno 9) szybko 2. Absolwent zawodowych: 1) sprawdzanie stanu technicznego zespow i elementw instalacji elektrycznej pojazdw samochodowych; 2) lokalizowanie i usuwanie uszkodze samochodowych; 2 w instalacji elektrycznej pojazdw manualna; reakcji. szkoy ksztac cej w zawodzie elektromechanik pojazdw 8) spostrzegawczo ;

samochodowych powinien by przygotowany do wykonywania nast puj cych zada

3) wykonywanie monta u i demonta u instalacji oraz urz dze

elektrycznych

i elementw ukadw elektronicznych w pojazdach samochodowych; 4) przeprowadzanie konserwacji i przegl dw okresowych zespow i elementw wyposa enia elektrycznego i elektronicznego pojazdw samochodowych; 5) sprawdzanie stanu technicznego, lokalizowanie i usuwanie uszkodze w ukadach elektronicznych pojazdw samochodowych z wykorzystaniem komputerowych urz dze diagnostycznych. 3. Absolwent szkoy ksztac cej w zawodzie elektromechanik pojazdw

samochodowych mo e podejmowa prac w: 1) zakadach naprawy pojazdw samochodowych; 2) stacjach obsugi i stacjach kontroli pojazdw samochodowych; 3) autoryzowanych stacjach obsugi samochodw; 4) zakadach, w ktrych s produkowane pojazdy samochodowe oraz ich cz zamienne (obwody i ukady elektryczne oraz elektroniczne); 5) placwkach handlowych. Absolwent szkoy mo e prowadzi dziaalno 4. Zawd elektromechanik pojazdw gospodarcz . samochodowych jest zawodem ci

szerokoprofilowym, umo liwiaj cym specjalizacj

pod koniec okresu ksztacenia.

Szkoa okre la specjalizacj , bior c pod uwag potrzeby regionalnego rynku pracy i zainteresowania uczniw. Tematyka specjalizacji mo e dotyczy : 1) diagnostyki i naprawy ukadw zasilania i sterowania prac silnika; 2) diagnostyki i naprawy ukadw elektrycznych i elektronicznych nadwozia (alarm, klimatyzacja, nawigacja satelitarna, systemy sterowania gosem, ukady audio-video, elektrycznie sterowane szyby); 3) diagnostyki i naprawy elektronicznych systemw bezpiecze stwa czynnego i biernego pojazdw samochodowych. 5. Szkoa realizuj ca ksztacenie w zawodzie elektromechanik pojazdw

samochodowych powinna posiada nast puj ce pomieszczenia dydaktyczne: 1) pracowni budowy pojazdw samochodowych; 2) pracowni podstaw elektrotechniki i elektroniki; 3) laboratorium elektrotechniki i elektroniki samochodowej; 4) warsztaty. 3

Pracownia budowy pojazdw samochodowych powinna by wyposa ona w: 1) stanowiska rysunkowe (jedno stanowisko dla jednego ucznia); 2) eksponaty i modele cz ci maszyn; 3) prbki materiaw elektrotechnicznych; 4) elementy elektryczne i elektroniczne; 5) eksponaty, modele i przekroje podzespow elektrycznych i mechanicznych pojazdw samochodowych; 6) zestawy do demonstracji budowy i dziaania podzespow mechanicznych i elektrycznych; 7) normy, katalogi, dokumentacje techniczne podzespow pojazdw samochodowych; 8) programy komputerowe do symulacji dziaania podzespow pojazdw samochodowych. Pracownia podstaw elektrotechniki i elektroniki powinna by wyposa ona w: 1) zasilacze stabilizowane napi cia staego, autotransformatory; 2) mierniki uniwersalne; 3) oscyloskop dwukanaowy o pa mie 20 MHz z pami ci ; 4) zestawy elementw elektrycznych i elektronicznych; 5) zestawy wiczeniowe z ukadami elektrycznymi i elektronicznymi; 6) programy komputerowe do symulacji pracy ukadw elektrycznych i elektronicznych. Laboratorium elektrotechniki i elektroniki samochodowej powinno by wyposa one w: 1) minimum pi napi ciem stanowisk pomiarowych (jedno dla dwch uczniw), zasilanych 230 V pr du przemiennego, z zabezpieczonych ochron oraz zgodnie obowi zuj cymi przepisami

przeciwpora eniow

wyposa onych w wy czniki awaryjne i wy cznik awaryjny centralny; 2) zasilacze stabilizowane napi cia staego, akumulatory, autotransformatory, prostowniki zwyke i rozruchowe; 3) mierniki analogowe i cyfrowe, w tym mierniki uniwersalne oraz testery; 4) oscyloskop dwukanaowy o pa mie 20 MHz z pami ci ; 5) zestawy elementw elektrycznych i elektronicznych; 6) urz dzenia elektryczne i elektroniczne wyposa enia pojazdw samochodowych; 7) st probierczy; 4

8) zestawy wiczeniowe (makiety) do badania i kontroli: instalacji o wietleniowej, obwodu adowania, ukadu obwodu regulacji zaponowego, i sterowania ochrony obwodu przed rozruchu, jazdy, , kradzie ukadu ukadu ukadu wtryskowego, bezpiecze stwa dynamiki

biernego,

ukadu

zwi kszaj cego komfort jazdy; 9) pojazd samochodowy z silnikiem benzynowym wyposa onym w ukad wtryskowy V generacji; 10) pojazd samochodowy z silnikiem Diesla wyposa onym w ukad wtryskowy Common Rail; 11) schematy instalacji elektrycznej r nych pojazdw samochodowych; 12) komputerowe zestawy diagnostyczne do sprawdzania urz dze elektrycznych i elektronicznych w pojazdach samochodowych; 13) programy komputerowe do symulacji pracy urz dze elektrycznych i elektronicznych oraz do obrbki wynikw pomiarw. Warsztaty szkolne powinny by wyposa one w: 1) stanowiska do obrbki r cznej metali i tworzyw sztucznych; 2) stanowiska do lutowania i monta u ukadw elektrycznych i elektronicznych; 3) stanowiska do monta u i demonta u urz dze elektrycznych oraz elektronicznych; 4) stanowiska do demonta u i monta u gwnych podzespow samochodu; 5) stanowiska diagnostyczne do sprawdzania stanu technicznego urz dze elektrycznych i elektronicznych; 6) stanowiska do naprawy urz dze elektrycznych i elektronicznych; 7) minimum dwa stanowiska z pracuj cym modelem silnika z zaponem iskrowym wyposa onym w ukad wtryskowy z systemem EOBD; 8) stanowisko z silnikiem o zaponie samoczynnym z ukadem wtryskowym Common Rail; 9) wyci g spalin dla ka dego stanowiska; 10) analizator spalin; 11) dymomierz; 12) uniwersalny komputer diagnostyczny; 13) przyrz d do kontroli i ustawiania wiate; 14) st probierczy;

15) przetworniki i adaptery do pomiaru wielko ci elektrycznych i nieelektrycznych w ukadach wtryskowych; 16) normy: PN, ISO; 17) dokumentacje techniczne, urz dze . Ka de stanowisko powinno by wyposa one w komplet narz dzi, przyrz dw pomiarowych i testerw niezb dnych do diagnostyki ukadw elektronicznych. Wszystkie pomieszczenia dydaktyczne powinny by wyposa one w: 1) rodki techniczne, takie jak: telewizor, magnetowid, rzutnik pisma, rzutnik przezroczy, zestaw komputerowy, drukarka, skaner, kserokopiarka, rzutnik multimedialny; 2) materiay dydaktyczne, takie jak: filmy, przezrocza, foliogramy, fazogramy, programy komputerowe, plansze, prezentacje multimedialne; 3) tekstowe rda informacji, takie jak: podr czniki, inne ksi wicze , katalogi, prospekty. Laboratorium i pracownie powinny skada si z sali lekcyjnej i zaplecza stanowisko pracy dla ki niezb dne do ksztacenia w zawodzie, poradniki, czasopisma zawodowe, instrukcje do dokumentacje serwisowe, instrukcje obsugi

magazynowo-socjalnego. W sali lekcyjnej nale y zapewni nauczyciela i odpowiedni liczb stanowisk pracy dla uczniw.

W warsztatach szkolnych powinno znajdowa si pomieszczenie do instrukta u. Praktyczna nauka zawodu mo e odbywa si produkcyjnych i usugowych. 5. Zakres umiej tno ci i tre ci ksztacenia, wynikaj cy z opisu kwalifikacji absolwenta, zawieraj nast puj ce bloki programowe: 1) techniczne podstawy zawodu; 2) urz dzenia elektryczne i elektroniczne w pojazdach samochodowych; 3) podstawy dziaalno ci zawodowej. w warsztatach szkolnych, centrach

ksztacenia praktycznego, centrach ksztacenia ustawicznego oraz w zakadach

II. PODZIA GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

Nazwa bloku programowego Techniczne podstawy zawodu Urz dzenia elektryczne i elektroniczne w pojazdach samochodowych Podstawy dziaalno ci zawodowej Razem * 10 80 ** Minimalna liczba godzin w cyklu ksztacenia w%* 30 40

Podzia godzin na bloki programowe dotyczy ksztacenia w szkoach dla modzie y i w szkoach dla dorosych (w formie stacjonarnej i zaocznej).

** Pozostae 20% godzin jest przeznaczone do rozdysponowania przez autorw programw nauczania na dostosowanie ksztacenia do potrzeb rynku pracy, w tym na specjalizacj .

III. BLOKI PROGRAMOWE

BLOK: TECHNICZNE PODSTAWY ZAWODU

1. Cele ksztacenia
Ucze (suchacz) w wyniku ksztacenia powinien umie : 1) czyta schematy instalacji, urz dze elektrycznych i elektronicznych pojazdw samochodowych; 2) rozr nia i dobiera materiay stosowane w instalacjach elektrycznych pojazdw samochodowych; 3) posugiwa si przyrz dami do pomiaru wielko ci geometrycznych; 4) wykonywa prace z zakresu obrbki r cznej metali i tworzyw sztucznych; 5) rozr nia po czenia roz czne i nieroz czne stosowane w instalacjach elektrycznych pojazdw samochodowych; 6) charakteryzowa budow i parametry pojazdu samochodowego;

7) rozr nia podstawowe poj cia i wielko ci charakteryzuj ce pole elektryczne i magnetyczne oraz obwody elektryczne; 8) wyja nia 9) rozr nia techniczne; 10) interpretowa podstawowe prawa z zakresu elektrotechniki; 11) oblicza i szacowa warto ci wielko ci elektrycznych w prostych obwodach pr du staego i przemiennego; 12) dobiera przyrz dy pomiarowe do pomiaru podstawowych wielko ci elektrycznych i nieelektrycznych; 13) mierzy podstawowe wielko ci elektryczne i nieelektryczne; 14) rozr nia elementy elektroniczne na podstawie wygl du, oznacze na nich umieszczanych oraz symboli graficznych; 15) charakteryzowa 16) analizowa wa ciwo ci elementw elektronicznych stosowanych w pojazdach samochodowych; na podstawie schematw ideowych prac prostych ukadw elektrycznych i elektronicznych; 17) czy na podstawie schematw ukady elektryczne oraz elektroniczne; 18) mierzy parametry podstawowych elementw elektrycznych i elektronicznych; 19) stosowa zasady bezpiecze stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo arowej i ochrony rodowiska podczas wykonywania pracy. zjawiska fizyczne zachodz ce w polu magnetycznym i elektroelektrochemiczne rda energii elektrycznej oraz ich parametry magnetycznym oraz w obwodach elektrycznych;

2. Tre ci ksztacenia
Tre ci ksztacenia s uj te w nast puj cych dziaach programowych: 1) rysunek techniczny; 2) materiay stosowane w instalacjach elektrycznych pojazdw samochodowych; 3) obrbka r czna metali i tworzyw sztucznych; 4) po czenia roz czne i nieroz czne stosowane w instalacjach elektrycznych pojazdw samochodowych; 5) budowa pojazdw samochodowych; 6) pole elektryczne; 7) obwody elektryczne pr du staego; 8) elektrochemiczne rda energii elektrycznej; 8

9) pole magnetyczne i elektromagnetyzm; 10) obwody elektryczne pr du przemiennego; 11) pomiary wielko ci elektrycznych i nieelektrycznych w pojazdach samochodowych; 12) elementy elektroniczne stosowane w technice samochodowej; 13) przepisy bezpiecze stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo arowej i ochrony rodowiska.

BLOK:

URZ DZENIA ELEKTRYCZNE I ELEKTRONICZNE W POJAZDACH SAMOCHODOWYCH

1. Cele ksztacenia
Ucze (suchacz) w wyniku ksztacenia powinien umie : 1) rozpoznawa i klasyfikowa podstawowe obwody i ukady elektryczne i elektroniczne pojazdw samochodowych; 2) stosowa podstawowe poj cia i wielko ci dotycz ce urz dze elektrycznych i elektronicznych pojazdw samochodowych; 3) rozpoznawa 4) rozr nia 5) okre la symbole podstawowe funkcje oraz graficzne parametry parametry elementw techniczne u ytkowe i urz dze elementw elementw wyposa enia i i urz dze urz dze elektrycznego i elektronicznego pojazdw samochodowych; elektrycznych i elektronicznych stosowanych w pojazdach samochodowych; elektrycznych i elektronicznych na podstawie oznacze tabliczkach znamionowych; 6) rozpoznawa 7) analizowa ukadach, 8) interpretowa i charakteryzowa czujniki stosowane w ukadach elektronicznych pojazdw samochodowych; i interpretowa urz dzeniach warto ci zjawiska fizyczne wyst puj ce w obwodach, elektrycznych wielko ci i elektronicznych w obwodach, pojazdw ukadach zawartych na

samochodowych; fizycznych i urz dzeniach elektrycznych i elektronicznych pojazdw samochodowych; 9) rozr nia podstawowe parametry techniczne przyrz dw pomiarowych oraz testerw i urz dze wykorzystywanych do diagnozowania; 9

10) dobiera pomiaru 11) mierzy

metody, przyrz dy pomiarowe oraz urz dzenia diagnostyczne do wielko ci parametry elektrycznych instalacji i i nieelektrycznych elektrycznych w instalacjach ukadw

elektrycznych pojazdw samochodowych; urz dze oraz elektronicznych zgodnie z dokumentacj techniczn lub serwisow ; 12) interpretowa graficznej; 13) rozpoznawa 14) dobiera 15) ocenia 16) dobiera i monta u 17) wykonywa elementy urz dzenia stan instalacji oraz elektrycznej na podstawie wygl du zewn trznego i oznacze ; elementy i wyposa enia urz dze elektrycznego oraz i elektronicznego pojazdu samochodowego; techniczny elementw elektrycznych elektronicznych; oprzyrz dowanie uniwersalne i specjalistyczne do demonta u urz dze elektrycznych i elektronicznych w pojazdach wyniki pomiarw przedstawione w postaci liczbowej lub

samochodowych; proste prace z zakresu demonta u i monta u podzespow pojazdu samochodowego; 18) wykonywa monta mechaniczny podzespow i urz dze elektrycznych oraz elektronicznych w pojazdach samochodowych; 19) czy elementy si instalacji elektrycznej techniczn pojazdu samochodowego z wykorzystaniem r nych technik; 20) posugiwa oraz dokumentacj elementw, i serwisow , instrukcjami obsugi i urz dze elektrycznych katalogami podzespow

i elektronicznych, instalowanych w pojazdach samochodowych; 21) wykonywa 22) lokalizowa przegl dy techniczne i konserwacje instalacji elektrycznej i usuwa drobne uszkodzenia w instalacjach i urz dzeniach w pojazdach samochodowych; elektrycznych pojazdw samochodowych; 23) kontrolowa jako wykonanych prac; naprawy 24) okre la na podstawie usterek i dokumentacji technicznej mo liwo

lub wymiany uszkodzonego podzespou elektrycznego lub elektronicznego;

10

25) sporz dza

kalkulacj

kosztw przegl du, konserwacji, naprawy oraz

wymiany urz dze i elementw wyposa enia elektrycznego i elektronicznego pojazdu samochodowego; 26) stosowa przepisy bezpiecze stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo arowej i ochrony rodowiska podczas demonta u i monta u systemw pasw bezpiecze stwa bezpiecze stwa); 27) stosowa przepisy bezpiecze stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo arowej i ochrony rodowiska podczas monta u, naprawy i przegl du urz dze zagro enia wyst puj ce podczas obsugi narz dzi, maszyn zasilanych energi elektryczn , spr onym powietrzem oraz elektrycznych i elektronicznych pojazdw samochodowych; 28) rozpoznawa i urz dze 29) organizowa rodowiska. biernego (poduszka powietrzna, napinacze

dziaaniem spalin i wysokich temperatur; stanowisko do wykonywanej pracy zgodnie z zasadami bezpiecze stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo arowej i ochrony

2. Tre ci ksztacenia
Tre ci ksztacenia s uj te w nast puj cych dziaach programowych: 1) struktura instalacji elektrycznej w poje dzie samochodowym; 2) akumulatory stosowane w pojazdach samochodowych; 3) urz dzenia elektryczne w pojazdach samochodowych; 4) urz dzenia elektroniczne w pojazdach samochodowych; 5) systemy komputerowe w technice samochodowej; 6) systemy bezpiecze stwa biernego (poduszki powietrzne, pirotechniczne napinacze pasw bezpiecze stwa); 7) systemy bezpiecze stwa czynnego (ukady ABS, TCS, ASR, ESP, EBD i inne); 8) instalacje elektryczne nowej generacji z magistral transmisji danych CAN; 9) demonta i monta podzespow mechanicznych samochodu; 10) monta podzespow elektrycznych i elektronicznych w pojazdach samochodowych; 11) kontrola elementw i podzespow elektrycznych oraz elektronicznych stosowanych w pojazdach samochodowych;

11

12) uruchamianie

oraz

regulacja

ukadw

urz dze

elektrycznych

i elektronicznych w pojazdach samochodowych; 13) naprawa instalacji oraz urz dze elektrycznych i ukadw elektronicznych; 14) przepisy bezpiecze stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo arowej i ochrony rodowiska.

BLOK:

PODSTAWY DZIAALNO CI ZAWODOWEJ

1. Cele ksztacenia
Ucze (suchacz) w wyniku ksztacenia powinien umie : 1) stosowa przepisy bezpiecze stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo arowej i ochrony rodowiska; 2) zapobiega zagro eniom zdrowia i ycia; 3) dobiera rodki ochrony indywidualnej do rodzaju wykonywanej pracy; 4) segregowa i utylizowa odpady przemysowe; 5) organizowa stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii; 6) przestrzega przepisw o ruchu drogowym; 7) prowadzi i obsugiwa pojazdy samochodowe w zakresie niezb dnym do uzyskania prawa jazdy kategorii B; 8) interpretowa podstawowe poj cia gospodarki rynkowej; 9) stosowa aktywne metody poszukiwania pracy; 10) sporz dza gospodarczej; 11) komunikowa si i wsppracowa w zespole; 12) komunikowa si z klientem w sprawach zwi zanych z napraw samochodu; 13) rozwi zywa problemy; 14) podejmowa decyzje; 15) doskonali umiej tno ci zawodowe; 16) przestrzega zasad etycznego post powania w dziaalno ci zawodowej. dokumenty dotycz ce zatrudnienia oraz dziaalno ci

2. Tre ci ksztacenia
Tre ci ksztacenia s uj te w nast puj cych dziaach programowych: 1) bezpiecze stwo i higiena pracy; 12

2) ochrona przeciwpo arowa i ochrona rodowiska; 3) utylizacja odpadw przemysowych; 4) elementy ergonomii; 5) przepisy o ruchu drogowym; 6) technika kierowania pojazdem samochodowym; 7) podstawowe poj cia gospodarki rynkowej; 8) podejmowanie i prowadzenie dziaalno ci gospodarczej; 9) zasady i metody komunikowania si ; 10) elementy socjologii i psychologii pracy; 11) zasady etyczne.

13