Wprowadzenie Ukazao si dotychczas wiele ksiek opisujcych metody samodoskonalenia oraz sposoby przezwyciania problemw emocjonalnych, wynikajcych ze stanu

naszej psychiki. Przedstawione tam rady bez wtpienia bardzo cenne oparte s na zagadnieniach pozytywnego mylenia, autohipnozy; czsto ich podoem jest materialistyczny pogld na kwestie religijne i metafizyczne. Wiele psychologicznych poradnikw podaje opisy bardzo wartociowych technik i sposobw pokonywania problemw. Wielu czytelnikw skorzystao z nich na pewno ju nieraz. Niektrzy kupuj tego typu ksiki ze szczerym zamiarem ich zgbienia, ale szybko zniechcaj si wysikiem, jaki trzeba woy w to, aby osign pozytywne rezultaty. Poza tym metody samodoskonalenia okazuj si czsto pracochonne, zabieraj te duo czasu. Autorzy tych propozycji prbuj niekiedy zachci czytelnika do zmiany przyzwyczaje, starajc si wpyn na jego podwiadomo. Jednoczenie zapominaj wyjani mu zarwno psychiczne, jak i fizyczne przyczyny problemw.Korzenie za Jeli chcesz, aby twj stan si poprawi, sprbuj pozna rdo gnbicego ci problemu. Musisz w tym celu obserwowa wasne zachowanie i pozna swj charakter. Powiniene take poszerzy wiedz na temat dolegliwoci uzalenionych od stanu emocjonalnego. Bezporedni dostp do podwiadomoci pozwala nam wnika w przyczyny wszystkich osobistych problemw, jest jedynym sposobem na pokonanie trudnoci oraz przyswojenie sobie nowych nawykw mylenia i zachowa. Istnieje na przykad moliwo, aby za pomoc wahadeka dotrze do podwiadomoci i osign zaskakujce rezultaty. Mogoby si wydawa, e mamy do czynienia z czarami. Tymczasem jest to technika wykorzystywana przez wielu lekarzy, take psychiatrw. Technika wahadeka okazaa si sposobem umoliwiajcym szybkie i atwe odkrycie rde okrelonego problemu. Wahadeko pomaga odnale w sobie siy do przeprowadzania yciowych zmian. Pomoe ci w tym take ksika, ktr trzymasz w rku. Pozwoli ona lepiej zrozumie sposb funkcjonowania i dziaania podwiadomoci. Nauczysz si te, jak nawiza z t sfer bezporedni kontakt oraz jak j ksztatowa.Czy mona leczy si samemu? Pojawia si pytanie, czy kto, kto cierpi na zaburzenia emocjonalne, ma powany problem osobisty lub zapad na jak chorob, jest w stanie sam sobie pomc? Moe powinien skorzysta jednak z pomocy specjalistw? Czy powinnimy prbowa sami si leczy w przypadku, gdy cierpimy na chorob uwarunkowan psychologicznie lub emocjonalnie? Naturalnie pewne choroby s zbyt powane, by leczy je bez pomocy specjalisty. Jednak w wielu przypadkach chorob mona zwalczy samodzielnie. W powszechnym mniemaniu nie jest to moliwe w przypadkach zaburze natury emocjonalnej, take jeli idzie o wady charakteru, szkodliwe przyzwyczajenia czy choroby psychosomatyczne. Lekarze zbyt czsto jednak zajmuj si tylko leczeniem objaww, zapominajc o przyczynach dolegliwoci. Leki bardzo

rzadko usuwaj zakorzenione gboko w podwiadomoci rda chorb.Kady ma swoje wady i zalety Wewntrzny konflikt i zbyt wygrowane wymagania wobec samego siebie s najczstszymi przyczynami napi nerwowych. Czy w dzisiejszych czasach istnieje jeszcze kto wolny od stresw? Mwi si nawet coraz czciej, e nie ma ju "normalnych" ludzi. Wszyscy mamy specyficzne wady i zalety. Kademu zdarzyo si niejednokrotnie postpi wbrew sobie pod wpywem wewntrznego przymusu, nie dajcego si bliej wytumaczy. Takie zachowania s przyczynami chorb na tle emocjonalnym. Nawet zwyky katar moe mie podoe psychologiczne. Oglnie rzecz biorc, wszelkie zaburzenia wywodz si wanie z podwiadomoci. Rzadko rozpoznajemy ich przyczyny. Tymczasem uwiadomienie sobie przyczyn oraz ich zrozumienie, a take stosowanie opisanych w tej ksice odpowiednich metod samoleczenia moe przynie ulg i powrt do zdrowia. Pocztkowe rozdziay tej ksiki wprowadz ci w struktur i sposb dziaania centralnej wiadomoci, poka przyczyny szkodliwych, niewaciwych zachowa i rda chorb emocjonalnych. Opisane tutaj metody pomog rozpozna przyczyny twoich dolegliwoci. Kolejne rozdziay prezentuj metody samoleczenia, ktre pomagaj wyleczy chorob, zerwa ze szkodliwymi przyzwyczajeniami i skorygowa nieprawidowe zachowania.Zalety samoleczenia Kiedy mamy jakie trudnoci, prbujemy pozby si ich jak najszybciej. I tu wanie pomaga samoleczenie, jeli nie mamy do czynienia z bardzo cikim przypadkiem, wymagajcym dugiego leczenia przez specjalist. Powszechnie uwaa si, e leczenie dolegliwoci psychosomatycznych moe przeprowadzi prawidowo tylko psychoterapeuta, psychiatra lub psycholog i e dziaanie tych specjalistw bdzie skuteczniejsze ni terapia przeprowadzana przez nas samych. Czsto zapominamy jednak, e w gr wchodz znaczne koszty, a i nieatwo znale dobrego fachowca; w rezultacie cz chorych nie podda si leczeniu.Postaw sobie cel i wytrwaj w deniu do niego Kiedy chcesz skutecznie leczy sam siebie, nie wystarczy jedynie oglna znajomo przyczyn zaburze emocjonalnych. Znaczenie maj tylko przyczyny twojej dolegliwoci, reszta jest nieistotna. Bardzo rzadko jestemy wiadomi przyczyn naszych dolegliwoci i na og nie potrafimy ich nazwa. Musimy wic dotrze do naszej podwiadomoci. Rezultat wynagrodzi wszystkie wysiki. Zaczniemy y, zamiast tylko egzystowa. Metody samoleczenia pozwalaj w zadziwiajco krtkim czasie osign zamierzone rezultaty. Zdrowie, szczcie i powodzenie to cel kadego czowieka. Mona je osign wasnymi siami.Nie opuszczaj adnego rozdziau Niektre rozdziay mog wyda ci si mao interesujce, mimo to sprbuj je przeczyta. Zawarte w nich informacje dotycz rwnie ciebie. Na przykad ble gowy i artretyzm mog mie takie samo podoe psychologiczne. W opisanych przykadach znajdziesz wskazwki, w jaki sposb dotrze do wydarze zarejestrowanych w podwiadomoci, ktrych na og nie jeste wiadomy. Na wityni Apollina w Delfach widnieje napis: "Poznaj siebie samego". Samopoznanie to jedyny prawdziwy klucz do zdrowia, szczcia i sukcesu. Leslie M. LeCron Co powinnimy wiedzie o podwiadomoci? Samodoskonalenie zakada pewn wiedz o strukturze i sposobie funkcjonowania ludzkiego umysu, a w szczeglnoci o jego sferze

podwiadomej. Rozmaite trudnoci wywodz si na og z podwiadomoci, zwanej inaczej przedwiadomoci. Gdy nauczymy si na ni wpywa, poznamy przyczyny blu, ktrego chcemy si pozby. Hipnoza jest do tego najlepsz drog. W kolejnych rozdziaach dowiemy si nieco wicej na temat samej hipnozy i moliwoci zastosowania autohipnozy.Struktura wewntrznej wiadomoci Prawie kady wie o istnieniu centralnej wiadomoci. Nazywana bywa m. in. "wiadomoci ukryt", "wiadomoci subiektywn", "ego". W psychiatrii najczciej uywa si okrelenia "niewiadomo". Aby unikn pomylenia ze stanem braku wiadomoci, ktry wystpuje podczas snu, po zayciu narkotykw lub po silnym urazie gowy, bdziemy tu uywa jednoznacznego okrelenia "podwiadomo". Szkoda, e tak mao wiemy o strukturze i dziaaniu tej sfery naszej psychiki. Ju staroytni lekarze, Hipokrates i Eskulap, byli cakowicie przekonani o istnieniu podwiadomoci. Badania Freuda nad procesami podwiadomymi i teoria psychoanalizy znacznie rozszerzyy wiedz o psychice. Jednak od tego czasu nauka w niewielkim stopniu zajmowaa si podwiadomoci. Jest to tym bardziej zadziwiajce, e, jak twierdzi wielu specjalistw, przyczyny wielu chorb tkwi wanie w emocjach i psychice czowieka. Dane procentowe na ten temat s rne. Niektrzy lekarze przypuszczaj, e niemal polowa wszystkich chorb powstaje na tle emocjonalnym, inni sdz, e jest to a 80%. Wybitny kanadyjski uczony dr Hans Style uwaa, e przecienie nerwowe (okrelane rwnie jako stres) jest jedyn przyczyn wszystkich schorze, nawet zwykych infekcji, poniewa osabia ono ukad odpornociowy, co z kolei sprzyja podatnoci na infekcje. W Stanach Zjednoczonych i w wikszoci krajw anglojzycznych wykada si teori Freuda we wszystkich akademiach medycznych oraz w uczelniach ksztaccych przyszych psychiatrw. Wikszo psychiatrw zreszt przychyla si do tej teorii. W innych krajach badania Freuda nie znalazy duego oddwiku, a psychiatrzy bazuj na dowiadczeniach rosyjskiego psychologa Pawowa. Rwnie jego teorie zostan pniej szczegowo wyjanione. Freud stworzy now teori struktury podwiadomoci, pod wieloma wzgldami prawidow. Oglnie rzecz biorc, naley stwierdzi, e jego nauka jest jednak do mechanistyczna. Trudno jednak zaprzeczy, e Freud uwiadomi czowiekowi sposb funkcjonowania podwiadomoci. Wyrni on trzy poziomy organizacji ycia psychicznego. wiadomo sfer, za pomoc ktrej mylimy i poznajemy rzeczywisto, nazwa EGO (JA); warstw porwnywaln z sumieniem SUPEREGO (NAD-JA); wyrni jeszcze znajdujce si pod progiem wiadomoci I(TO), jako miejsce pamici oraz popdw, instynktw pierwotnych. Freud uwaa, e midzy I a EGO, w bezporednim ssiedztwie ze wiadomoci, istnieje jeszcze czwarta warstwa, ktr nazwa niewiadomoci. Uyte w tej ksice pojcie podwiadomoci obejmuje ID, EGO i SUPEREGO. Dr Karl Jung, synny szwajcarski psychiatra, uznawa SUPEREGO nie tylko za sumienie, lecz postrzega je rwnie jako najbardziej uduchowion cz naszej psychiki. Okreli je jako nadwiadomo oraz fragment niewiadomoci zbiorowej, zwizany bezporednio z Bogiem lub przedstawiajcy cz Istoty Najwyszej. Teori t przejo kilku wschodnich filozofw.Pisanie automatyczne Istnieje wiele innych pogldw na struktur wiadomoci centralnej. Nieyjca ju uczona Anita Muhl, ktra wniosa istotny wkad w rozwj psychiatrii, prbowaa na drodze eksperymentu dowiedzie si czego wicej o pisaniu automatycznym, uznanym za prawdziwy fenomen. Zdarza

si, e bierzemy do rki piro albo owek, a podwiadomo automatycznie przejmuje kontrol nad miniami rk i w rezultacie piszemy zrozumiae wypowiedzi nawet wtedy, gdy nie jestemy tego wiadomi. Interesujce, e kilka osb posiadajcych takie zdolnoci mogo wiadomie czyta zarwno to, co pisaa lewa rka, jak i to, co jednoczenie na zupenie inny temat pisaa rka prawa. Trzy czynnoci umysowe jednoczenie! Dr Munl uwaaa, e cztery spord piciu osb mog bez trudu nauczy si pisania automatycznego, ale wymaga to wielogodzinnych wicze. Inni natomiast przyjmowali, e tylko nieliczne osoby potrafi si w tej czynnoci wywiczy. Osoby posiadajce zdolnoci medialne s w stanie pisa automatycznie podczas hipnozy. Ludzie, ktrzy "rysuj bazgroy", potrafi naby tej umiejtnoci duo szybciej ni pozostali, poniewa jest to czynno podobna. Podczas eksperymentw, ktrym poddano 50 osb, dr Miihl wskazaa na siedem rnych warstw wiadomoci, ktre niezalenie od siebie identyfikuj si przez automatyczne pisanie: od nadwiadomoci (termin Junga) po najnisz warstw wiadomoci, ktra czsto nazywana jest "zym duchem" albo "diabem". Wydaje si, e wanie w tej czci psychiki zawarte s nasze "pierwotne" popdy i instynkty diabe w kadym z nas.Podwiadomo jako mechanizm przetwarzajcy dane Teoria dziaania struktur wewntrznej wiadomoci zostaa doskonale sformuowana przez dr. Maxwella Maltza (Psycho-Cybernetics, PrenticeHall, Inc., Englewood Cliffs, New Jersey). Norbert Wiener za jest twrc terminu "cybernetyka". Wedug Maltza podwiadomo funkcjonuje podobnie jak mechanizm opracowujcy dane, a take kieruje mzgiem. Jest to czysto mechaniczny proces, jednakowo tak skomplikowany, e najnowoczeniejszy komputer w porwnaniu z nim to zabawka. Inna grupa, psychologowie behawioralni, zaprzeczali istnieniu podwiadomoci. Uwaali oni, e czowiek jest ksztatowany wycznie przez wpywy rodowiska i wasne przeycia. Pogldu, e nasze postpowanie i mylenie jest czysto mechaniczne, nie podziela wspczesna psychologia. Wyklucza go rwnie fenomen pisania automatycznego, ktry wiadczy o istnieniu wiadomoci, odpowiadajcej za mylenie i ocenianie. Istnienie tego fenomenu moe by potwierdzone rwnie przez eksperyment, w ktrym wysyane przez palce sygnay, majce by odpowiedziami na zadawane kolejno pytania, s kierowane przez podwiadomo. Odpowiedzi na te pytania sformuowane s jednoznacznie: "tak" lub "nie". Jak si pniej okae, nie chodzi tu o nic innego, jak tylko o wariant pisania automatycznego umiejtnoci, ktrej kady moe si nauczy. Podwiadomo ocenia tylko dedukcyjnie, podczas gdy wiadomo zarwno dedukcyjnie, jak i indukcyjnie.Podwiadomo kieruje funkcjonowaniem ciaa Zadaniem podwiadomoci jest kierowanie mechanizmami ciaa za pomoc mzgu. Mona j przyrwna do termostatu. Czynno niezalenego (naczynioruchowego) ukadu nerwowego regulowana jest przez bodce pewnych czci mzgu, dziki czemu steruje on wszystkimi narzdami i gruczoami. Prawdopodobnie podwiadomo potrafi kierowa te reakcjami chemicznymi oraz elektrycznymi. Dziki eksperymentom hipnotycznym udao si udowodni, e wieloma tymi mechanizmami steruje wanie podwiadomo. Przez sugesti hipnotyczn mona wpyn na krenie krwi, przypieszy bd spowolni prac serca, zmieni funkcjonowanie gruczow i narzdw, zaleczy ran albo znacznie skrci czas jej gojenia, podnie lub obniy temperatur ciaa, a wic spowodowa wiele rnorodnych zmian w

organizmie.W jaki sposb podwiadomo myli i ocenia Jeli chcemy wywrze korzystny wpyw na nasz podwiadomo, musimy j zna i rozumie jej dziaanie. Czasem wydaje si nam, e nasze reakcje s zbyt infantylne i niedojrzae. Wszystko bierzemy zbyt dosownie. Niekiedy mwimy co, czego nie mylimy naprawd. Uywamy takich zwrotw, jak np. "zwariuj!", przez co chcemy powiedzie, e jestemy bardzo zdenerwowani, a nie e rzeczywicie tracimy rozum. Podczas hipnozy podwiadomo odkrywa si, a czasem cakowicie przejmuje rol wiadomego mylenia, jak to si dzieje np. przy pisaniu automatycznym. Kiedy w zwykej rozmowie zadamy komu pytanie: "Czy mgby pan mi powiedzie, gdzie si urodzi?", prawie kady wymieni nazw miejscowoci, w ktrej przyszed na wiat. Pytanie jest rozumiane jako ch poznania nazwy miejsca urodzenia. Dlatego pada taka, a nie inna odpowied. W gbokim stadium hipnozy pacjent odpowiedziaby na to pytanie "tak" lub "nie" albo jedynie kiwn gow. W ten sposb daby znak, e rozumie podwiadomo. Ten rodzaj pojmowania moe obrci si jednak na nasz niekorzy. eby sobie co wmwi, nie musimy znajdowa si w stanie hipnozy. Przykadem niech bdzie lekarz, ktry bez rezultatu prbuje rnych rodkw, aby wyleczy okrelon chorob. Moe on powiedzie do swojego pacjenta: "Obawiam si, e nic ju zrobi nie mona. Tej dolegliwoci nie pozbdzie si pan do koca ycia!" Oznacza to dosownie, e pacjent umrze, jeli straci objaw choroby. Taka interpretacja mogaby skoni pacjenta do trzymania si okrelonego objawu inaczej mgby, by moe, umrze. Naturalnie lekarz nie chcia, aby jego intencje zostay w taki wanie sposb odczytane. Dorastamy, dojrzewamy, uczymy si, zmieniamy nasze wiadome nastawienie do wielu spraw. Podwiadomo moe rwnie korygowa dojrzale pogldy, czciej jednak zachowuje do koca "dziecice spojrzenie". Jeli w dziecistwie bylimy do czego zmuszani albo kto nas skrzywdzi psychicznie, to prawdopodobnie te przykre sytuacje przez lata postrzega bdziemy z punktu widzenia dziecka. Incydent z pierwszych lat naszego ycia, gdy przestraszylimy si by moe tylko mii, moe rozwin w nas chorobliwy strach przed tymi zwierztami i spowodowa, e na widok niegronej jaszczurki zawsze bdziemy wpada w panik, nawet jeli wiemy, e jej odstraszajcy wygld niczym zym nie grozi. U niektrych mija nawet na fotografii moe wywoa histeryczne zachowanie. Autoterapia bdzie polega midzy innymi na korygowaniu niewiadomych nastawie do istotnych przey naszego ycia.Wina i wymierzanie sobie kary Od czasu do czasu kady z nas dziaa pod niewiadomym przymusem. Nie zawsze jednak jestemy wiadomi jego istnienia. W niektrych sytuacjach by moe zdajemy sobie spraw, e dziaamy z koniecznoci, ale stawiamy sobie wtedy pytanie: dlaczego tak si dzieje? Zachowania natrtne mog by bardzo szkodliwe. Jedna z moich pacjentek, z zawodu nauczycielka, kadego dnia z wewntrznego przymusu mya przez cztery godziny rce. W wyniku tak czstego pocierania jej donie stay si jedn wielk ran. Na prno prbowaa odzwyczai si od tego nawyku, nie majc najmniejszego pojcia, skd on si wzi. Naturalnie przyczyna tkwia w wyimaginowanym poczuciu winy. Bezskutecznie staraa siej z siebie "zmy". Podobne zachowanie opisa w Makbecie Szekspir Lady Makbet, w ten sam sposb myjc rce, woa: "Precz, przeklta plamo! precz!" Silne poczucie winy potrafi wywoa rwnie siln potrzeb wymierzenia sobie kary. Wymierzanie kary samemu sobie okrela si fachowo jako masochizm. Stwierdzono, e 80% wszystkich wypadkw przy pracy, jakie zdarzaj si w wielkich fabrykach, przypada zawsze na tylko 20%

pracownikw. Jest to dowd na to, e wypadki wywoywane s podwiadomie, co oznacza rwnie, e celowo. Taka wanie jest ludzka natura. Duy procent wszystkich wypadkw wywodzi si z niewiadomej potrzeby karania wasnej osoby. wiadomo nie stawia sobie jakiego konkretnego celu, ale raczej dy do zadowolenia z zaspokojenia chwilowej potrzeby. Kiedy kto spowoduje ciki wypadek, musi ponie potem wysokie koszty i leczenia, i pobytu w szpitalu, a co gorsza, moe do koca ycia by kalek. Odpowiedzialno spoczywa rwnie na jego rodzinie, take ona ponosi kar. Takie konsekwencje zaspokajania potrzeby karania siebie s przez podwiadomo ignorowane. To zadziwiajce, e zmusza nas ona czasem do bdnego postpowania, podczas gdy inna jej paszczyzna, np. nadwiadomo, natychmiast wymierza kar za takie zachowanie.Sposb pracy naszej pamici Centralna wiadomo jest rwnie magazynem naszych wspomnie. Wydaje si, e kade wraenie natychmiast zapamitujemy, jak bymy nagrywali dwikowy film. Przy czym jednoczenie s zachowywane inne wraenia zmysowe: nie tylko to, co syszymy i widzimy, lecz i to, czego dotykamy, co smakujemy i wchamy. W czasie hipnozy stany zakodowane w naszej pamici mog zosta odtworzone. Tylko niewielk cz naszych przey potrafimy sobie przypomnie. Wikszo ludzi ma niewiele wiadomych wspomnie o tym, co przytrafio si im przed pitym rokiem ycia, z wyjtkiem nielicznych wydarze, szczeglnie interesujcych czy osobliwych. Czsto jednak jest tak, e o jakiej sytuacji opowiedziano nam dopiero pniej. I oto nieoczekiwanie nasza podwiadomo zachowuje w pamici kade przeycie ze wszystkimi detalami. wiadomo moe zapomnie, ale podwiadomo nigdy. Wiele z tego, co umkno wiadomoci, oddziauje na nas nadal. Hipnoza dostarcza dowodu na to, jak duy jest zasig naszej podwiadomej pamici. Przyczyn zaburze emocjonalnych mog by rwnie negatywne uwarunkowania okresu dziecistwa, szczeglnie przeycia o charakterze traumatycznym. Ze dowiadczenia spychamy w podwiadomo, nie chcemy ich pamita i nie mamy ochoty wicej si nimi zajmowa. Nie pamitamy ich, ale one nadal tkwi w podwiadomoci i w konsekwencji mog doprowadzi do powstania zaburze. Jeli przyczyna jakiego zaburzenia zostanie raz wyparta, nie moe podlega wiadomemu przypominaniu. Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, kiedy u dziecka ksztatuje si pami. Czy jest to kwestia wieku kilku miesicy, roku czy dwch. Moe istniej jeszcze wczeniejsze wspomnienia? Niektrzy lekarze zajmujcy si hipnoz twierdz, e w podwiadomoci tkwi wspomnienia z naszych narodzin. Inni uwaaj, e mamy nawet pami istnienia prenatalnego. Doktor Nandor Fodor stara si w swej ksice (Search for the Beloved, Hermitage Press, New York) wskaza sposoby analizy snw. Mwi o tym, e wspomnienia dotycz ju samego porodu, a nawet tego, co byo przed nim. Zdarza si, e osoba hipnotyzowana przypomina sobie moment narodzin. Czasami jest nawet w stanie opisa to przeycie szczegowo. Jestem przewiadczony, e chodzi tu, oglnie rzecz biorc, o przeycia autentyczne. Trudno jednak dostarczy na to naukowego dowodu. Hipnotyzowany moe przecie fantazjowa albo przypomina sobie co, co mu opowiedziano, a o czym on ju sam zapomnia. Wspomnienie wczeniejszych, wypartych z pamici zdarze moe by znaczn pomoc przy rozwizywaniu problemw natury emocjonalnej i korygowaniu pewnych cech charakteru oraz leczeniu chorb psychosomatycznych. To, o czym tu wspomniaem, zostanie

omwione w rozdziaach pniejszych.Warstwa ochronna podwiadomoci Gwnym zadaniem podwiadomoci jest ochrona nas samych. Ta cz psychiki jest zawsze czujna i gotowa do pracy, obojtnie czy pimy, czy nie. Podwiadomo jest aktywna nawet wtedy, gdy wiadomo jest wyczona z powodu urazu czy narkotyku. Matka moe spa gboko, ale kiedy tylko dziecko otworzy oczy albo zacznie paka, natychmiast budzi si i wstaje. Dostaa bowiem od podwiadomoci sygna: "Chod szybko, obud si! Maluchowi co jest!" Kiedy przez nieuwag dotkniemy gorcego przedmiotu, podwiadomo wysya sygna do mini ramienia i natychmiast odsuwamy rk, zanim jeszcze zdymy wiadomie przeanalizowa ca sytuacj. Nasza podwiadomo ma czsto inny charakter w chwilach zagroenia ma chroni nas przed niebezpieczestwem. Paradoksalne moe ona jednak wywoa chorob, a nawet da impuls do samozniszczenia. Podwiadomo bierze udzia we wszystkich trudnociach w zachowaniu rwnowagi psychicznej, zaburzeniach charakteru, nerwicach, psychozach i chorobach psychosomatycznych. Kiedy przyjrzymy si bliej rdom kopotw i odkryjemy przyczyny stanw chorobowych oraz zmienimy odpowiednio swoje wiadome i niewiadome nastawienie, bdziemy mogli si wyleczy. Z tego, co zostao powiedziane, mona wysnu wniosek, e mieszka w nas "drugie ja". Nie jest to jednak prawda. Czowiek ma jedn psychik, nawet jeli skada si ona z rnych warstw. Kto kiedy porwna dusz ludzk do gry lodowej, ktra tkwi porodku morza: wiadomo odpowiada czci wystajcej ponad tafl wody, a podwiadomo warstwie zanurzonej w wodzie, a wic znacznie wikszej czci gry. Czowiek skada si z ciaa i duszy, ktre wzajemnie na siebie wpywaj. Wewntrzna wiadomo kieruje i wpywa na ciao poprzez mzg.PODSUMOWANIE Teraz na pewno masz ju jakie wyobraenia o swojej wewntrznej konstrukcji. Mylenie i postrzeganie to rezultaty dziaa wiadomoci. Pod jej powierzchni rozpociera si warstwa podwiadomoci, o nadwiadomoci jednak wiemy niewiele. Zjawisko pisania automatycznego jest dowodem na to, e podwiadomo potrafi ocenia, a nawet jeli ocenia niedojrzae, dosownie, to jednak w swoisty sposb rozumie wszystko i zachowuje dziecice spojrzenie, ktre mona zmieni podczas samego leczenia. Ona te zawiaduje mechanizmami naszego ciaa. Wiedz t mona wykorzysta przy badaniu niektrych chorb. Podwiadomo nigdy nie zapomina tego, co kiedykolwiek si nam przytrafio. Koduje nawet to, czego tylko w niewielkim stopniu jestemy wiadomi. Podczas hipnozy mona przywoa wspomnienia. Jednak podwiadomo moe nas niekiedy kara za czyny, jakich si dopucilimy. Jednym z jej zada jest rwnie chronienie nas przed ewentualnymi niebezpieczestwami. Bezporedni kontakt z wewntrzn wiadomoci Zdobyte informacje o podwiadomoci moesz teraz wykorzysta, wykonujc program samodoskonalenia. Bdziesz mg wywrze wpyw na wewntrzn wiadomo, odkry powody zachowa szkodliwych dla zdrowia i przyczyny chorb. Wszystko zaley od tego, czy wpyniesz na sw podwiadomo i maksymalnie wykorzystasz jej si po to, aby uwolni si od cierpienia. Poznanie przyczyn choroby jest w leczeniu najwaniejsze. Istnieje wiele metod, ktre pomagaj w uzyskaniu zamierzonego celu.Co z psychoanaliz? W celu poznania stanu pacjenta psychoanaliza interpretuje jego sny

gwnie za pomoc swobodnych skojarze". Tak brzmi nazwa metody polegajcej na wyraaniu wszystkich myli bez wyjtku. Pacjent mwi o tym, co tylko przyjdzie mu do gowy, obojtnie, czy si tego wstydzi, czy nie. Zadaniem lekarza jest przekonanie go, e cakowite pozbycie si zahamowa zadecyduje o kocowym efekcie leczenia. Nie kady jednak potrafi opowiada o sobie i swoim yciu, dla niektrych jest to przeszkoda nie do pokonania. Psychoanaliza jest bardzo czasochonna, poniewa myli pacjenta nie musz od razu koncentrowa si na sprawach istotnych dla leczenia. Pocztkowo z reguy kr wok tego, co zupenie niewane. Jeli poddasz si tej terapii, postaraj si najpierw jak najszybciej zapomnie o nieprzyjemnych zdarzeniach, ktre ci spotkay. Gdyby wstydzi si opowiada o sobie, staraj si cakowicie odpry. Pomoe ci to, z wizyty na wizyt, coraz bardziej si otworzy. Dasz sobie w ten sposb szans? na osignicie stanu, ktry pomoe odnale przyczyn choroby, a potem j zlikwidowa. Samo rozpoznanie rda dolegliwoci jednak nie wystarczy. Musi jeszcze zosta przeprowadzony w podwiadomoci proces trawienia", czyli zmiana twego wewntrznego nastawienia. Pomocne mog by sny, ktre dostarczaj czsto wanych wskazwek naprowadzajcych na to, jak tego dokona. Jeli sny nie s pogmatwane i nie zawieraj skomplikowanych symboli, atwo je zinterpretowa, ale gdy s zawie, mroczne i pocztkowo niewiele mwi, wtedy wiedza z zakresu psychoanalizy bardzo si przydaje. Wszystkie ludowe senniki mona wyrzuci na mietnik nie przydaj si zupenie. Jest jednak ju wiele fachowych ksiek, ktre mog by przydatne. Lektura chociaby jednej z nich bez wtpienia przyda si, aby lepiej przeprowadzi autoterapi. Psychoanaliza pomaga odzyska zdrowie. Jej przeprowadzenie zajmuje jednak duo czasu i jest bardzo kosztowne, dlatego tej terapii poddaj si przewanie ludzie zamoni. Trudno zdoby dokadne dane o jej skutecznoci i efektach. Publikacje na ten temat pozwalaj jednak przypuszcza, e wyrane sukcesy uzyskuje si u jednej czwartej pacjentw. Szybsze i bardziej skuteczne s inne metody leczenia. Na przykad podczas analizy hipnotycznej u pacjenta znajdujcego si w stanie hipnozy stosuje si metody analityczne. Te same efekty co przy psychoanalizie osiga si w duo krtszym czasie. Inne hipnotyczne techniki przynosz jeszcze lepsze rezultaty.Inne aspekty pisania automatycznego Prawdopodobnie nie ma lepszego sposobu wydobycia z podwiadomoci informacji ni pisanie automatyczne. Musisz pamita, e wanie podwiadomo kryje przyczyny problemw emocjonalnych i schorze psychosomatycznych. Podczas pisania automatycznego zadaje si podwiadomoci pytania, a odpowiedzi otrzymuje si pisemnie. Przeszkod w badaniu moe by jedynie silny wewntrzny sprzeciw. Automatyczne pisanie jest fascynujcym zjawiskiem. Znamienne jest na przykad to, e pojedyncze sowa pisane przez pacjenta nie s przedzielone odstpami, zlewaj si ze sob. Czasem pismo jest wyrane, ale zdarza si rwnie, e litery s nieczytelne. Proces pisania moe nastpowa bardzo powoli, ale bywa te tak, e rka gna po papierze albo normalnie, od strony prawej do lewej, albo w kierunku odwrotnym. Niekiedy pismo jest odwrcone o sto osiemdziesit stopni. Moliwa jest te kombinacja wszystkich tych sposobw pisania.Inne metody bezporedniego porozumiewania si z wewntrzn wiadomoci Automatyczne pisanie nie zawsze ma zadowalajcy przebieg i nie kady, gwnie z braku czasu, moe si mu podda. W takiej sytuacji siga si

wic po inny, atwiejszy wariant tego zjawiska. Chodzi o zrozumienie, jak przebiega wiele niewiadomie sterowanych przez nas sygnaw. Zostay one nazwane odpowiedziami ideomotorycznymi. Przy stosowaniu tej metody stawiane pytania musz by tak sformuowane, aby podwiadomo moga na nie odpowiada sygnaami oznaczajcymi tak lub nie". Odpowiedzi, zamiast w sposb werbalny bd pisemny, s udzielane za pomoc przedmiotu trzymanego tak, aby mg porusza si ruchem wahadowym.Metoda wahadeka Wahadeko od bardzo dawna jest uywane jako narzdzie do przepowiadania przyszoci. My jednak bdziemy si zajmowa innym jego wykorzystaniem. Interesuje nas wydobycie za jego pomoc informacji z podwiadomoci. Jest to, mwic oglnie, najprostsza i najszybsza metoda, pozwalajca ustali przyczyny chorb, i to nie tylko emocjonalnych. Niewielka grupa amerykaskich lekarzy, stomatologw i psychologw zwana Sympozjum Hipnozy nauczya tej techniki tysice lekarzy. W wielu przypadkach metod t stosowali z powodzeniem rwnie psychiatrzy. Prawie kady przedmiot moe speni funkcj wahadeka. Moe to by piercionek, kawaek metalu lub maa kulka. Przedmiot przywizujemy do nitki lub do acuszka o dugoci 12-17 cm. Aby posuy si wahadekiem, musimy chwyci kciukiem i palcem wskazujcym nitk lub acuszek i oprze okie na stole lub po prostu na kolanie. Tylko wtedy wahadeko moe swobodnie porusza si w czterech podstawowych kierunkach: zgodnie z ruchem wskazwek zegara, przeciwnie do ich ruchu, w poziomie, z lewej do prawej, oraz rwnie w poziomie, od przodu do tyu. Pierwszy ruch oznacza tak", drugi nie", trzeci nie wiem", a czwarty na to pytanie nie chc odpowiedzie". Wybr kierunkw naley pozostawi podwiadomoci. Jednak niech do udzielenia odpowiedzi ma szczeglne znaczenie, poniewa wskazuje na opr. Znaczenie kadego ruchu mona rwnie dobrze okrela samemu. Lepiej jednak zda si na podwiadomo, gdy ma ona wtedy wiksz gotowo do wsppracy (jest to jednoczenie dowd na jej zdolno mylenia i oceniania). Kiedy trzymasz w rku wahadeko, wiadomie porusz nim w czterech kierunkach, nastpnie przez chwil nie rb nic, po czym zapytaj, ktry ruch ma oznacza tak". Tego pytania waciwie nie trzeba werbalizowa. Wystarczy, e sobie je pomylisz. Swoj myl moesz sformuowa mniej wicej tak: Moja podwiadomo wybierze jeden z ruchw wahadeka, ktry oznacza bdzie odpowied twierdzc". Ju po paru sekundach poruszy si ono. Podwiadomo sama wybierze ruch oznaczajcy odpowied twierdzc. Zdarza si jednak, e wahadeko potrzebuje maej chwili, eby si rozgrza". Obserwuj je z uwag. Jeli wkrtce nie zacznie si rusza, pomyl sobie kilka razy sowo tak". Nie prbuj jednak porusza nim specjalnie, trzymaj rk nieruchomo. Wahadeko samo zacznie dawa ci sygna odpowiedzi. Gdy i tym razem nic si nie stanie, musisz poprosi kogo, kto pomoe ci sformuowa pytanie niezbdne do ustalenia podanych tu czterech odpowiedzi. Jeli ju raz ustalisz ruch oznaczajcy tak", oczekuj od podwiadomoci dalszych sygnaw na okrelenie odpowiedzi nie", nie wiem i nie chc odpowiedzie". Prawdopodobnie zachwyci ci konsekwencja, z jak twoja podwiadomo ustala znaki porozumienia, i przebrniesz przez ten etap z powodzeniem. Wiele osb zapewne zadziwi to, e wahadeko zostanie wprowadzone w ruch, ktry moe by delikatny, ledwo zauwaalny, lub obszerny i wyrany. Nie s to adne czary! Nawet dla sceptycznego obserwatora bdzie to dowd, e podwiadomo rzeczywicie myli, ocenia i potrafi sterowa ruchami naszych mini. Podczas czytania kontroluje nasze oddychanie, o ktrym zwykle nie pamitamy, tak jak podczas chodzenia nie mylimy o wszystkich

ruchach do tego potrzebnych. W dziecistwie, w wyniku bardzo mudnych wicze, zakoczonych nieraz bolesnymi upadkami, w kadym z nas wyksztaci si zmys pozwalajcy podwiadomoci kierowa wszystkimi miniami potrzebnymi do wykonania okrelonej czynnoci. Takie czynnoci jak np. chodzenie czy oddychanie wykonujemy automatycznie. To samo dzieje si podczas nauki pisania na maszynie. Gdybymy wiadomie zastanawiali si nad kadym uderzeniem w klawisz, czynno ta przebiegaaby duo wolniej. Niewiele jest osb, ktrym wahadeko w ogle si nie poruszy. Jeli jednak z tym si spotkamy, wiadczy to o jednoznacznym sprzeciwie podwiadomoci, ktra nie chce ujawni jakiego zdarzenia. Lepiej wic dla naszego dobra nie docieka, jaka jest tego przyczyna.Poruszanie si palcw Za pomoc niewiadomych ruchw palcw mona rwnie odbiera informacje podwiadomoci. Metoda ta wymaga wicej czasu i wysiku ni w wypadku wahadeka. W hipnozie wikszo osb zdolna jest do niewiadomego poruszania palcami. Ci, ktrzy nie potrafi wprowadzi przedmiotu na nitce w ruch, doskonale poruszaj niewiadomie palcami i odwrotnie. Aby wywoa ruchy palcw, po luno donie na kolanach lub na oparciu krzesa. Palce powinny by wyprostowane, powinny mie wok siebie przestrze, aby mogy swobodnie si porusza. Pobud swoj podwiadomo, aby wybraa jeden z dziesiciu palcw, ktrego ruch ma oznacza odpowied tak". Jeli ju to wiesz, popro, aby wybraa teraz dalsze trzy palce do okrelenia pozostaych trzech odpowiedzi. W adnym razie nie powiniene porusza palcami wiadomie! Jeli ju si to zdarzy, moesz sam zdecydowa, co ma sygnalizowa ktry palec: np. prawy palec wskazujcy moe oznacza tak", lewy nie", prawy kciuk nie wiem", a lewy nie chc odpowiedzie". Wolno oczywicie uy i innych palcw, jak kto chce. Obserwuj uwanie swoje donie, gdy wzywasz podwiadomo, aby wykonaa okrelony ruch. Prawdopodobnie w miniach palca, ktry zaraz si poruszy, poczujesz lekkie mrowienie albo przyjmie on okrelon pozycj. Kiedy bdzie si unosi, zacznie dre. Ruch nastpuje pocztkowo wolno, potem, w miar wykonywania wicze, staje si coraz szybszy. Palec kieruje si w gr albo powoli, albo szybko i zdecydowanie. Staraj si maksymalnie rozluni i nie prbuj nigdy wiadomie odpowiada na zadane pytania.Stawianie pyta podwiadomoci Prawidowe sformuowanie pytania wymaga wiedzy i umiejtnoci. W niektrych historiach chorb moemy znale wskazwki na ten temat. Jedno jest pewne, kade pytanie powinno by postawione jasno i jednoznacznie. Nigdy nie zapominaj, e podwiadomo rozumie wszystko dosownie. Czasem moe ci zaskoczy, e wahadeko porusza si wzdu przektnej. Ten nieoczekiwany ruch oznacza, e twoje pytanie nie byo wystarczajco jasne albo e podwiadomo do koca nie moe prawidowo na nie odpowiedzie. Jeli omwion technik stosujesz podczas samodzielnego leczenia, wczeniej zapisz sobie sformuowane prosto pytania, ktre chcesz zada. Zanotuj take otrzymane odpowiedzi. Informacje uzyskane od podwiadomoci moesz wykorzysta te poza autoterapi. Jeli podejmujesz jak decyzj, podwiadomo bdzie twoim najlepszym doradc, poniewa ma dostp do wikszej iloci danych ni wiadomo. Spytaj najpierw podwiadomo, ktra w wielu sytuacjach moe ci pomc, na przykad w odnalezieniu zagubionych przedmiotw. Jeli raz nauczysz si tej metody, z pewnoci znajdziesz potem wiele okazji, aby z niej skorzysta. Chciabym jednak ci odwie od stosowania jej w celu poznania przyszoci. Znane s bowiem fakty, ktre przemawiaj za tym, e

podwiadomo rzeczywicie ma wiedz o tym, co si jeszcze nie zdarzyo. Nie dowiedziono tego jednak naukowo. Prawdopodobnie na pytania dotyczce przyszoci znalazaby si odpowied, bo nasza podwiadomo jest na nie przygotowana i chtnie suy pomoc. Chocia wielce prawdopodobne jest rwnie to, e otrzymane znaki mog by tworem naszej fantazji, dlatego te prba doradzenia mionikowi wycigw, na ktrego konia postawi, moe drogo kosztowa niektrych! Wraz z wieloma innymi terapeutami przekonalimy si, e ideomotoryczne odpowiedzi s zazwyczaj prawidowe. U wikszoci ludzi podwiadomo nie podaje faszywych informacji, lecz najwyej mwi, e nie chce na zadane pytanie odpowiedzie. Wskazany jest wic pewien dystans, zanim w sygna zostanie sprawdzony, jednak na og mona na nim polega. U patologicznych, naogowych kamcw podwiadomo z zaoenia daje odpowiedzi niezgodne z prawd. S to jednak przypadki bardzo rzadkie. Jeli uwaamy, e informacja, ktr otrzymalimy, jest bdna, naley jeszcze raz zastanowi si nad sformuowaniem pytania. By moe nie byo ono wystarczajco jasne. W trakcie wieloletniej praktyki przekonaem si, e niejednokrotnie wahadeko lub palce daway odpowied twierdzc, pacjent za na gos wypowiada zdecydowane nie". W kadym z takich przypadkw odpowied niewiadoma bya t prawidow odpowiedzi. Interpretacja snw daje inn moliwo zastosowania metody stawiania pyta. Nawet zdolny i bystry analityk nie zawsze jest pewny znaczenia snu, ktre da si wyjani za pomoc informacji czerpanych z podwiadomoci, poniewa wanie ona jest autork snu i zna jego symbolik. Pomimo e pojawiy si ju pewne moliwoci wyjaniania snw, nauka oficjalnie ich jeszcze nie uznaa. Bez wtpienia podwiadomo potrafi powiedzie, czy choroba, z ktr lekarz ma do czynienia, jest natury organicznej czy fizycznej i jakie ma podoe: emocjonalne czy psychologiczne. Kiedy lekarz stosuje t form diagnostycznego wywiadu, to mimo wszystko opiera si bardziej na wiedzy medycznej ni na niewiadomej wiedzy pacjenta. Gdy za ma jakie wtpliwoci, aby si upewni, moe uy wanie metody pyta jako dodatkowego rda wiedzy o chorobie. Okazywao si czsto, e uzyskana w ten sposb informacja bya przydatna. Kiedy na przykad przysza do mnie moda kobieta, skarc si na silny bl w dole brzucha. Dzie wczeniej konsultowaa si z ginekologiem, ktry zbada j, eby rozpozna, czy chodzi o ci pozamaciczn, czy te o co innego. Nie stwierdzi jednak adnej organicznej przyczyny blu. Dzie pniej pacjentka poczua si gorzej. Zapytaa mnie, czy wahadeko moe pomc dowiedzie si, skd bierze si bl. Postawiem kilka pyta. Interesowao mnie zwaszcza, czy chodzi tu rzeczywicie o ci pozamaciczn. Odpowied brzmiaa tak". Natychmiast kazaem pacjentce po raz drugi skonsultowa si z ginekologiem, i to jeszcze tego samego dnia, poniewa bez wtpienia odkryem przyczyn coraz silniejszych blw. Przy ponownym badaniu okazao si, e jest to rzeczywicie patologiczna cia. Lekarze i poone, dzielc si dowiadczeniami, odkryli bardzo interesujc rzecz. Uwzgldniajc obszern wiedz o podwiadomoci, chcieli stwierdzi, czy podwiadomo ciarnej kobiety moe poinformowa przysz matk o pci nie narodzonego jeszcze dziecka. Okazao si, e tak. Za pomoc wahadeka lub techniki palcw przepytano 402 kobiety, z ktrych 360 potrafio prawidowo powiedzie, czy urodz dziewczynk, czy chopca. W trzech przypadkach pytane wiedziay nawet, e bd miay bliniaki, i trafnie okreliy ich pe. Tam gdzie nastpiy pomyki, kobiety sugeroway si wasnym, wiadomym yczeniem.

Przy zastosowaniu wahadeka ruchy rk lub palcw s mao zauwaalne. Gdyby ich nie byo, wahadeko wisiaoby na nitce bez ruchu. Jeli jednak osoba pytana wiadomie kontroluje swoje odpowiedzi, ruchy rk s widoczne i jednoznaczne, a odchylenia wahadeka od pionu wyrane. Przy drugiej omwionej metodzie palec, lekko drc, porusza si wolno i rwnomiernie. Niekiedy musi upyn troch czasu, zanim si wyprostuje. W miar przeprowadzanych wicze i zdobywanego dowiadczenia ruch staje si silniejszy, a uk duo bardziej widoczny. Palec ustawia si powoli, centymetr po centymetrze, w pozycji pionowej. Jeli kieruje nim wiadomo, ruch ten jest zawsze rwnomierny i szybki, palec za mocno si wyprostowuje. Te obserwacje pozwalaj stwierdzi, czy osoba pytana powoduje dany ruch wiadomie, czy te nie. Naley bowiem pamita, e kada zamierzona ingerencja faszuje odpowied. Przy samodzielnym leczeniu stosuje si czsto take autosugesti, ktra polega na tym, e wiadomie podpowiadany pomys zostaje przez podwiadomo przyjty. Prawidowe pytanie jednak wykae, czy podwiadomo chce, ebymy otrzymali odpowied, ktr usiujemy uzyska, czy te nie.Inne metody odkrywania si" Istnieje jeszcze jedna metoda zadawania podwiadomoci pyta. Nie jest ona jednak zbyt dokadna, poniewa do gosu dochodzi tym razem take wiadomo, co czsto moe faszowa wyniki. Zdecydowawszy si na t metod, naley postpi nastpujco: zamkn oczy i wyobrazi sobie, e obserwuje si czarn tablic, nastpnie naley sformuowa swoje pytanie i kaza podwiadomoci napisa bia kred na tablicy odpowied. Jeli masz troch wyobrani, nie bdzie to trudne. Gdy prba okae si udana, moe nie bdziesz chcia ju siga po inn metod. Trzeba pamita przy tym o jeszcze jednej wanej rzeczy. Gdyby od razu nie udao ci si zlokalizowa przyczyny choroby, wystarczy, e z zamknitymi oczami przed pjciem spa to sobie zasugerujesz, a nastpnego dnia nieoczekiwanie wpadnie ci do gowy myl, ktra bdzie prawidow odpowiedzi na zadane wczeniej pytanie. Jej tre musisz dokadnie zapamita. Naturalnie, nie jest powiedziane, e musi si sta tak, jak pomylisz, ale sprbowa warto. Przedtem uwiadom sobie jeszcze, e wiele twoich myli bierze si wanie z podwiadomoci. Wedug prawa asocjacji, jedna myl wywouje nastpn. Wszystkie te procesy mylowe podlegaj wiadomej kontroli, ale nie przeszkadza to sdzi, e wiele myli pochodzi bezporednio z podwiadomoci. Nastpny rozdzia, a w szczeglnoci przytoczone tam historie chorb, dostarczy wielu wskazwek, jak prawidowo formuowa pytania. Nauczysz si przede wszystkim, jakie pytania naley postawi i jak je formuowa. Bez wtpienia uycie metody wahadeka czy palcw, aby uzyska rozwizanie pewnych problemw, spodoba ci si, ale pamitaj, e dokadne zbadanie podwiadomoci to klucz do samopoznania, co umoliwia zrozumienie podoa problemw charakteru i zachowania, zaburze emocjonalnych, chorb, fobii, np. stanw strachu i lku, oraz wielu innych osobistych problemw. Znajc ju przyczyny takich zachorowa, jest duo atwiej uwiadomi sobie, jakie rodki pomagaj osign zdrowie, szczcie i sukces.Droga do pisania automatycznego Zanim zaczniesz realizowa plan samodzielnego leczenia, dobrze by byo, gdyby stwierdzi, czy potrafisz nauczy si pisania automatycznego. By moe masz w tym kierunku naturalne zdolnoci, co byoby pomocne. Jeli potrafisz rysowa bazgroy, to najprawdopodobniej nie bdziesz mia trudnoci w opanowaniu tej umiejtnoci, umoliwiajcej dotarcie do gbi podwiadomoci i znacznie uatwiajcej samoleczenie. Usid, i to najlepiej w wygodnym fotelu. We do rki desk do krojenia

albo tac, po j na kolanach. Z rolki papieru odetnij dowolny kawaek, jednak co najmniej taki, eby pokry ca desk. Opanowanie pisania automatycznego pozwoli ci odci tyle papieru, ile w danym momencie bdziesz potrzebowa. Gdyby usiad przy stole czy biurku, nie daoby ci to tyle swobody, ile siedzenie w fotelu. We mikki owek albo dobrze piszcy dugopis. Chwy go midzy kciuk a palec wskazujcy i trzymaj pionowo tak, aby kocwka bya na papierze. Zacznij od gry, z lewej strony papieru. Teraz powiedz swojej podwiadomoci, e musi zacz sterowa twoj rk i pisa, o czym tylko chce. Napisz swoje imi i nazwisko, trzymajc owek lub dugopis w opisanej pozycji. Zrb kilka kek i poprowad z powrotem rk do lewego grnego brzegu papieru. Odtd nie wolno ci zrobi adnego wiadomego ruchu. W niektrych przypadkach rka prawie natychmiast zacznie si rusza, zazwyczaj jednak potrzebuje paru minut. Jeli poruszy si sama z siebie, by moe bdzie rysowaa tylko linie albo geometryczne figury, tak jakby si rozgrzewaa". Obserwuj dokadnie rk i koncentruj si na swoistym pulsowaniu mini. Moe si te zdarzy tak, e rka umknie z naszej wiadomoci i bdziemy mieli uczucie, e nie jest ju czci naszego ciaa. Jeli zacza sama pisa, nie prbuj odgadn sensu nastpnego sowa, ktre si pojawi. Pismo to na pewno nie bdzie przypomina zwykego pisma. Wyrazy bd prawdopodobnie zachodziy jedne na drugie, a rka bdzie si porusza raz szybko, raz wolno. Jeli chcesz, moesz zamkn oczy i stara si wyczy wszystkie zmysy. Eksperyment ten naley przeprowadza przynajmniej przez dwadziecia minut. Jeli to konieczne, powtrz go raz jeszcze. Gdy ju opanujesz autohipnoz, bdziesz na Pewno eksperymentowa bardzo czsto. Nie zniechcaj si jednak, jeli nie uda ci si pisa automatycznie. Statystyki mwi, e tylko co pity czowiek moe stosowa t technik bez wysiku i specjalnych wicze.PODSUMOWANIE W rozdziale tym dowiedziae si, e moesz nawiza bezporedni kontakt z wasn podwiadomoci i czerpa z niej informacje. Odpowiedzi na pytania uzyskasz za pomoc wahadeka, niewiadomych ruchw palcw lub wyobraenia sobie na czarnej tablicy biaego pisma. Moe niektrym z was uda si nauczy pisania automatycznego, a wtedy bd mogli wydobywa z podwiadomoci wicej szczegowych informacji o sobie samych. Hipnoza: wielka sia prowadzca do Dobra Oczywiste, e kady chciaby jak najszybciej osign doskonao, dlatego te warto zaznajomi si z autohipnoz, ktrej skuteczno w realizacji zaoonych celw jest zadziwiajca. Wielu osobom fenomen ten wyda si na pewno niezwykle ciekawy. Jeli raz dobrze zrozumiemy jego dziaanie, bdziemy mogli czerpa korzyci z wasnych, czsto nawet nie uwiadamianych zalet. Hipnoza to najatwiejszy sposb dotarcia do naszej podwiadomoci. Jest zatem drog do wywoania zamierzonych zmian w wiadomoci.Hipnoza jest inna, ni mylisz Istnieje sporo niedorzecznych pogldw na temat hipnozy, podzielanych rwnie przez wielu lekarzy. Tymczasem w Ameryce 20-30 tysicy kobiet rodzio, bdc pod jej dziaaniem. W tysicach innych przypadkw, tym razem chorobowych, rozpoczto leczenie, ktre w jakim stopniu opierao si na hipnozie. Na nieszczcie faszywe pogldy na temat hipnozy mocno si rozpowszechniy i ci, ktrzy mogliby czerpa z niej korzyci, zostaj tej moliwoci pozbawieni. Prawie kady czowiek wierzy, e osoba zahipnotyzowana traci wiadomo. Wikszo z nas si po prostu tego boi. W rzeczywistoci jednak pacjent

poddany hipnozie nawet w najgbszym jej stadium jest cakowicie wiadom wszystkiego, co si wok niego dzieje. Wydaje mu si jedynie, e przebywa w stanie swoistego otpienia czy letargu. Tymczasem jeli chce, moe si rusza, cho, trzeba przyzna, kady ruch wydaje si wtedy niezwykle mczcy. Podobnie trudno jest mwi. A poza tym stan hipnotyczny rni si tak niewiele od naszej wiadomoci, e ci, ktrzy zostaj wprowadzeni tylko w lekk hipnoz, twierdz, e w aden sposb na nich nie oddziauje. Takie odczucia s cakiem normalne. W gbokiej hipnozie natomiast s odczuwane zmiany w stosunku do stanu normalnego. Nawet w rednim stadium czuje si, e co jest inaczej. Sprawny hipnotyzer prbuje udowodni pacjentowi, e jest on zahipnotyzowany. Moe wic zasugerowa osobie, ktr poddaje hipnozie, e nie jest ona w stanie otworzy oczu. Tak te si dzieje, co wprawia pacjenta w zaskoczenie. Sugestia, e rami jest na tyle cikie, i nie mona go podnie, powoduje, e wykonanie tej czynnoci staje si dla pacjenta zbyt trudne. W stanie normalnej wiadomoci mgby on oczywicie bez trudu zarwno otworzy oczy, jak i poruszy ramieniem. Inny, w istocie nieprawdziwy stereotyp gosi, e osoba hipnotyzowana musi robi wszystko, co jej kae hipnotyzer. Nie jest on jednak wszechmocny i nie moe robi z pacjentem wszystkiego, co zechce. Jeli miaby rzeczywicie tak wielk moc, hipnoza byaby naprawd bardzo niebezpieczna. Tysice ludzi czyta przecie ksiki o hipnozie i uczy si j stosowa. Midzy nimi zapewne s i tacy, ktrzy staraliby si czerpa korzyci z moliwoci cakowitego zahipnotyzowania pacjenta. Kade naduycie hipnozy i przestpstwo dokonane za jej pomoc natychmiast byoby odnotowywane przez policj i rozgoszone przez pras. Nikt poddany hipnozie nie dziaa wbrew swojej woli. Strach przed utrat kontroli nad samym sob moe spowodowa, e pacjent w ogle nie podda si jej dziaaniu, a co najwyej tylko wstpnej fazie. Obawy tkwi te w bdnym przekonaniu, e osoba zahipnotyzowana mogaby zdradzi co, co zawsze chciaa zachowa wycznie dla siebie. Tymczasem kady czowiek poddany hipnozie moe panowa nad tym, co mwi. Dlatego podczas hipnozy urzdnik na pewno nie zdradzi tajemnicy pastwowej, tak samo jak nie zrobiby tego poza hipnoz. Panuje rwnie przekonanie, e podczas hipnozy nie mona kama i podawa bdnych informacji. Tymczasem jeli kto zechce mwi nieprawd, nie mona mu tego w aden sposb zabroni. Pewnego razu mody mczyzna przyprowadzi do mnie swoj on z prob o poddanie jej hipnozie, poniewa koniecznie chcia si dowiedzie, czy jest mu wierna. By to paranoiczny przypadek zazdroci. Powiedziaem mu, e takie yczenie mog speni tylko za zgod jego ony i e on sam nie moe by obecny podczas hipnozy. Pytanie mg mi zada dopiero po seansie. Kiedy znalazem si z pacjentk sam na sam, zapewniem j, e nie musi poddawa si presji ma i e moe podczas hipnozy odpowiada tak, jak chce. Kobieta powiedziaa jednak, e nie ma nic do ukrycia i chtnie wemie udzia w seansie. Gdy m zada jej potem wiadome pytanie, zaprzeczya swojej rzekomej niewiernoci, co przynajmniej na razie uspokoio chorobliwie zazdrosnego mczyzn. Obserwujc jego paranoidalny stan, mona si byo domyli, e wczeniej czy pniej znowu zacznie j podejrzewa. Poniewa jednak by przekonany, e podczas hipnozy nie mona kama, dziki temu nie uzasadnionemu przecie przekonaniu mona byo, uratowa ten zwizek, przynajmniej pocztkowo. Co bdzie, jeli z hipnozy ju si nie obudz? to pytanie jest rwnie czsto zadawane. Co takiego zdarza si jednak niezwykle rzadko, poniewa zahipnotyzowany powraca do wiadomoci niemal natychmiast po

wydaniu polecenia, by si obudzi. Poza tym osoba hipnotyzowana moe si sama obudzi w dowolnym momencie seansu. W tych niewielu przypadkach, kiedy pacjent zwleka z przebudzeniem si, istnieje ku temu zawsze okrelony powd. By moe boi si powrotu do rzeczywistoci i chce pozosta w miym dla niego stanie. Jeli hipnotyzer opuci pacjenta, ten obudzi si natychmiast, gdy tylko bdzie mia na to ochot.Czy hipnoza jest niebezpieczna? Zdarza si, e niedowiadczony hipnotyzer moe wyrzdzi pacjentowi krzywd, zapominajc na przykad o ponownym przywrceniu odczuwania blu, ktre usun w czasie hipnotycznej narkozy. Z reguy sugestie tego rodzaju trac szybko swoje dziaanie. Nie ma sensu poddawa si hipnozie, ktr przeprowadza kto zupenie przypadkowy, kto niewiele wie o tym zjawisku. Odpowiednio wyksztacony lekarz, psycholog albo stomatolog zna ewentualne zagroenia zwizane z tym stanem i bez trudu ich unika. Hipnotyzerowi nie wolno jednak podczas zamykania poszczeglnych stadiw hipnozy pomin jakiejkolwiek sugestii czy zjawiska, do ktrego dotar hipnotyzujc pacjenta. Jest to jedyny rodek ostronoci, o ktrym trzeba bezwzgldnie pamita. Autohipnoz poznao ju tysice ludzi, mimo to w wielu przypadkach musiaem prostowa twierdzenia o jej negatywnych skutkach. Ksika ta nie jest podrcznikiem autohipnozy. Ci, ktrzy chc to zjawisko bliej pozna, powinni zaopatrzy si w fachow lektur z tego zakresu.Dlaczego lekarze tak rzadko stosuj hipnoz? Istnieje ku temu wiele powodw. Niektrzy podzielaj niezrozumiae obawy laikw. Wielu z nich odwodz od hipnozy fachowe medyczne pisma i popularne magazyny. Wikszo zamieszczonych tam artykuw wychodzi spod pira psychiatrw, ktrzy sprzeciwiaj si stosowaniu wszelkiego rodzaju hipnozy, chyba e sami j przeprowadzaj. Tymczasem Amerykaskie Towarzystwo Psychiatryczne zaleca lekarzom stosowanie metod psychoterapeutycznych, a Amerykaski Zwizek Lekarzy popiera to zalecenie. Jednym z gwnych powodw rzadkiego stosowania hipnozy jest wic chyba tylko brak czasu. 30-40 (albo wicej) minut potrzeba na przeprowadzenie prostej hipnotycznej terapii. Bardzo zajty lekarz przyjmuje w cigu dnia 40-50 pacjentw, dlatego rzadko moe pozwoli sobie na tak dugie zajmowanie si pacjentem. Niektrzy w cigu dnia przyjmuj nawet 80 pacjentw! Trudno jest wic wtedy powici choremu wystarczajco duo czasu. Dr David Check z San Francisco, jeden z najlepszych amerykaskich ginekologw, z dugoletni praktyk w stosowaniu hipnozy, opublikowa w North West Medicine (luty 1962) artyku, w ktrym opisa nieprawdziwe obawy i godny poaowania stan wiedzy na temat hipnozy. Posuy si przy tym ankiet, ktr rozesano do 930 kalifornijskich psychiatrw. Tylko pidziesiciu z nich przyznao si do stosowania hipnozy w swojej praktyce lekarskiej i tylko dwudziestu z pidziesiciu pytanych powiedziao, e uwaa t metod za wartociow. Po nawizaniu osobistych kontaktw z dwudziestoma z nich mog powiedzie, e lekarze ci uznali terapi hipnotyczn za bardzo wartociowy sposb leczenia. Najwidoczniej co jest tu nie tak, jeli tylko 2% ankietowanych psychiatrw uznaje hipnoz za poyteczn. Dlaczego zdaniem dwudziestu jest ona bardzo wartociowa i przydatna, a trzydziestu, ktrzy j stosowali, nie ceni hipnozy? Ci ostatni prawdopodobnie niedostatecznie zrozumieli mechanizm funkcjonowania terapii, dlatego te nie mogli uy jej odpowiednio skutecznie w przeciwnym wypadku musieliby z pewnoci uzna jej warto terapeutyczn.

Zmusza to do postawienia smutnej tezy, e blisko 98% psychiatrw w Kalifornii nie docenia naukowo dowiedzionej wartoci leczenia za pomoc hipnozy. Prawdopodobnie taki sam procent lekarzy w caych Stanach Zjednoczonych ma do niej stosunek ambiwalentny. Cakiem inna sytuacja jest w Rosji. Tam wikszo psychiatrw stosuje ten rodzaj terapii. Innym powodem braku zainteresowania w krgach medycznych t metod jest ograniczona moliwo poznawania jej przez lekarzy na uniwersytetach czy nawet ju w trakcie zawodowej pracy. W Stanach Zjednoczonych zaledwie trzy albo cztery uniwersytety proponuj kursy hipnozy. Na kursach okoo 15-18 ty. lekarzy, stomatologw i psychologw, miao okazj pozna techniki hipnozy, wynikao to jednak gwnie z ich osobistego zainteresowania. W 1952 roku przekonaem si, e takie kursy powinny by przeprowadzane przez grup specjalistw. Dotychczas udao si zorganizowa okoo 76 sympozjw, na ktrych starano si zaznajomi lekarzy z problemem hipnozy. Odbyway si one w rnych miastach Ameryki, w Kanadzie, Meksyku i w kilku krajach karaibskich. Pniej zorganizowano wiele podobnych grup. To chyba dziki nim zainteresowanie hipnoz doprowadzio do powstania dwch stowarzysze specjalistw, liczcych cznie ponad 4000 czonkw. Oba publikuj raz na kwarta fachowe pismo powicone hipnozie. Ich czonkowie dobrze orientuj si w tej dziedzinie, ale nie tylko oni, bo przecie nie wszyscy hipnoterapeuci nale do tych organizacji. S rwnie lekarze, ktrzy metod t znaj, ale z podanych tu powodw nie uywaj jej wcale lub bardzo rzadko.Kilka charakterystycznych cech hipnozy Osoba poddajca si hipnozie moe zosta wprowadzona w stadium lekkie, rednie lub gbokie. W stadium lekkim wystpuj z reguy nastpujce objawy: odprenie poczone z chci poruszania si, mruganie opuszczonych powiek i niemono podniesienia ich na skutek sugestii, splecenie palcw obu doni, zniechcenie, uczucie cikoci, gwnie w rkach i nogach, odrtwienie koczyn, obezwadnienie miniowe oraz atwo ich zastoju, waciwie w kadym pooeniu. Kilka tych zjawisk bdzie omwionych pniej. W rednim stadium transu pojawi si mog: cakowite odrtwienie ciaa, czciowe albo pene znieczulenie kadej czci ciaa na bl, jeszcze wiksze odprenie, zaraz po przebudzeniu czciowy zanik pamici, o ile by wynikiem dziaania sugestii, silne zmczenie, moliwo kontrolowania organicznych funkcji, np. krwawienia i wydzielania liny. W stanie gbokiej hipnozy dochodzi zazwyczaj do cakowitego powrotu pamici do wczeniejszych lat ycia, nastpuje otwarcie powiek bez budzenia si (zdarza si to rwnie w stadium rodkowym), cakowite znieczulenie na bl, cakowity zanik pamici, moliwo sterowania funkcjami ciaa, pozytywne albo negatywne halucynacje wszystkich piciu zmysw oraz znieksztacenie czasu. S to symptomy, ktre zgadzaj si z opisami wikszoci lekarzy stosujcych hipnoz w swojej praktyce. Pohipnotyczne sugestie mog dziaa w kadym stadium, nawet jeli prawdopodobiestwo ich realnego wystpienia zwiksza si wraz z gbszym hipnotyzowaniem. Pacjent poddawany jest im podczas hipnozy, ale zaczynaj one oddziaywa dopiero po przebudzeniu. Obserwacja symptomw, pewne testy oraz wydobywanie informacji przez psychomotoryczne reakcje (opisane w nastpnym rozdziale) pozwalaj oceni gboko hipnotycznego snu. Niektre wymienione tu objawy s typowe dla kadego z trzech stadiw, nawet jeli istnieje rnica w indywidualnych reakcjach. Dlatego niektrzy s w stanie osign niewraliwo na bl dopiero w stadium gbokiej hipnozy, inni natomiast ju w stadium lekkim.

Najwaniejszym fenomenem w autoterapii jest czciowe cofnicie si w czasie. Oznacza to moliwo powrotu do wczeniejszych lat ycia i ponownego ich przeycia wszystkimi picioma zmysami. Jest to jednak co wicej ni zwyke wspomnienie. Cakowita regresja, ktr czasem okrela si jako ponowne oywienie, nie jest oczywicie stanem fizycznym. Fenomen ten wymaga bardzo gbokiego stadium hipnozy i byoby dziwne, jeli udaoby si go wywoa tylko autohipnoz. Kiedy hipnotyzer sugeruje pacjentowi cofnicie si do wczeniejszych lat ycia, ten, poddany sugestii, ulega cakowitej regresji i dociera do okrelonego miejsca w przeszoci. Oddziaywanie sugestii, ktra mwi, e pacjent ma pi lat, powoduje, e zaczyna si on zachowywa tak jak piciolatek. Oczywicie nie jest on w tym przypadku wiadomy, e znajduje si w hipnozie. Badania naukowe wykazay, e przeniesienie si zmysami do wczeniejszych lat nie jest przeyciem pozornym, lecz rzeczywistym. Stan czciowej regresji wikszo ludzi osiga bardzo szybko, bo nawet ju przy lekkiej hipnozie. Pacjentowi wydaje si wtedy, e wrci do wydarze z wczeniejszych lat i jeszcze raz przeywa je wszystkimi zmysami. Jednoczenie nie traci on cigoci odczuwania rzeczywistoci chodzi tu wic o pewien rodzaj dwoistoci przey. Ten typ regresji jest dla psychoterapii i autoterapii najbardziej przydatny, poniewa atwo j wywoa, a pacjent jest zdolny do analizowania podczas jej przebiegu tego, co czuje. Jest nawet w stanie oceni dziaanie jakiego wanego przeycia i odnie je do teraniejszoci. Podczas regresji cakowitej nie ma ani moliwoci takiego spojrzenia, ani moliwoci rozumienia, poniewa pacjent patrzy na te lata z takiego samego punktu widzenia jak wtedy, kiedy rzeczywicie je przeywa. Przy obu rodzajach regresji jednak powrci mona nawet do bardzo wczesnych chwil naszego ycia, ktrych normalnie nigdy nie moglibymy sobie przypomnie. Przykady takie zostan podane pniej.Nieraz poddawae si hipnozie W zalenoci od tego, ile masz lat, w stan spontanicznej autohipnozy wprowadzae si ju setki, jeli nie tysice razy. Kadego dnia wpadamy w trans, nawet jeli nie nazywamy go autohipnoz. Dr Griffith Williams z Uniwersytetu Rutgersa takie spontaniczne stany opisa w artykule w Experimental Hypnosis (New York: Macmillan, LeCron Editor). Dowiadujemy si stamtd, e w przypadku marze dziennych chodzi wanie o lekki, a czasem nawet gboki stan hipnozy. Kiedy koncentrujemy si na czym bardzo mocno: na ksice, filmie, programie w telewizji, czasem nawet naszej pracy, to niewiadomie atwo popadamy w stan hipnozy. Powtrzmy za Estabrooksem, e mona stwierdzi, i w transie znajdujemy si wtedy, gdy tylko co silniej przeywamy, np. zo albo strach. Wiele osb popada w spontaniczn hipnoz prawie zawsze podczas kocielnych uroczystoci, szczeglnie gdy towarzyszy im muzyka albo specjalne rytuay. Prawie kady kierowca moe przypomnie sobie sytuacj, w ktrej przey na pustej szosie stan autohipnozy. Wystarczy rozlunienie za kierownic, wzrok skupiony na biaych pasach, monotonny szum silnika i nagle kierowca uwiadamia sobie, e wanie min mae jakie miasto. Bya to autohipnoz, kierowca przey lekki zanik pamici i si przebudzi. Kiedy ju wiesz, e spontaniczne popadanie w hipnoz to co cakiem normalnego, niemal codziennego, powiniene pozby si strachu przed poddaniem si hipnozie i przed jej zastosowaniem.PODSUMOWANIE W rozdziale tym dowiedziae si sporo o hipnozie. Jeli zostanie ona prawidowo przeprowadzona, jest cakowicie bezpieczna. Fachowcy wiedz, jak omin kilka ewentualnych niebezpieczestw. Pamitaj jednak, e stosowanie autohipnozy nie niesie ze sob adnego zagroenia. Podczas jej

trwania zachowujemy pen wiadomo i nigdy nie tracimy przytomnoci umysu. Obojtnie, jak gbokie stadium osigniemy, nigdy nie tracimy kontroli nad samym sob. Tysice lekarzy w swojej praktyce uywa hipnozy, dokadnie zaznajomiwszy si z fenomenem tego zjawiska. Spontaniczne stany hipnotyczne, w ktre popadamy na co dzie, s cakiem normalne i ta wiadomo powinna cakowicie uwolni od strachu przed stosowaniem hipnozy. Autohipnoza klucz do szczliwszego ycia Kiedy ju wiesz, na czym tak naprawd polega hipnoza, powiniene sprbowa opanowa technik autohipnozy. Bdziesz z niej na pewno czerpa wiele korzyci. Znajdujc si w stanie hipnozy, moesz atwo wywiera wpyw na twoj podwiadomo i powodowa, e zacznie ona pracowa dla ciebie. Wikszo osb opanowuje autohipnoz do szybko, cho zdarzaj si i takie, dla ktrych jest to dosy trudne. Niektrzy osigaj ten stan niemal natychmiast, to znaczy ju za pierwszym razem. Pomagaj w tym okrelone wiczenia, ktre s przydatne nie tylko przy nauce tej metody. Opanowa autohipnoz moe jednak kady. Czasem potrzeba jedynie troch wicej prb. Najszybsz i najprostsz metod nauczenia si jej jest konsultacja z lekarzem albo psychologiem, ktry na co dzie praktykuje hipnoz w leczeniu swoich pacjentw. Wystarczy niekiedy jedna albo dwie wizyty u specjalisty. (Strze si jednak kadego, kto chwali si, e jest hipnotyzerem!) Kiedy terapeuta wprowadzi ci w stan hipnozy, dostaniesz od niego pohipnotyczn sugesti, ktra umoliwi ci pniej wejcie w autohipnoz. Lekarz wypowie krtkie zdanie, ktre zainicjuje autohipnoz albo pogbi stadium, w ktre si ju wprowadzie. Za kadym razem, kiedy powtarzasz w mylach sugesti lekarza, zapadasz powoli w trans. Po paru takich wiczeniach nie powiniene mie adnych kopotw z osigniciem gbokiego stadium hipnozy.Metoda autohipnozy Gdyby si okazao, e nie masz moliwoci poddania si hipnozie przeprowadzanej przez inn osob, to ponisze techniki powinny by pomocne w opanowaniu autohipnozy. Pniej nie bdziesz ich ju potrzebowa. Prawie kady przedmiot moe uatwi znalezienie si w stanie hipnozy obraz na cianie, plama na obrusie, dosownie wszystko, w co bez trudu da si intensywnie wpatrywa. Pomocny okaza si moe np. pomie wiecy. Drcy ogie ma dziaanie hipnotyczne. Rwnie palce si drewno w kominku uatwia osignicie tego stanu. Nadaje si do tego celu take krysztaowe wahadeko. Oddziaywanie tych wszystkich rzeczy moe by wiksze, jeli w tle bdzie cicha, spokojna muzyka. Usid wygodnie w fotelu albo wycignij si na tapczanie. Wpatruj si w pomie (albo jaki inny przedmiot), odetchnij gboko trzy razy i postaraj si rozluni. Nie musisz nic mwi, wystarczy, e przywoasz w mylach okrelone sugestie. Na przykad: "Patrz na pomie i moje powieki staj si coraz cisze i cisze. Zaraz bd tak cikie, e same si zamkn. Za chwil przejd w stan hipnozy". Myl t kady moe oczywicie wypowiedzie wasnymi sowami i powtarza j wielokrotnie, obserwujc, jak zapada si w hipnoz. Kiedy poczujesz, e powieki robi si cikie, pozwl im opa. Na ten pierwszy etap wystarczy ci minuta albo dwie. Dusze wpatrywanie si jest zbyteczne. Kiedy tylko zamykasz oczy, powiniene ju mie przygotowane haso, ktre bdzie sygnaem dla twojej podwiadomoci, e moe przenie ci w stan

hipnozy. Moe to by zdanie "Teraz si rozlunij" albo kade inne, ktre dziaa odprajce. Sowo "teraz" jest bardzo wane, poniewa oznacza natychmiastowo, a nie jaki przypadkowy moment. Zdanie to powiniene powtrzy wolno trzy razy. Teraz rozlunij wszystkie minie. Zacznij od ng: odpr minie prawej nogi, zaczynajc od palcw w kierunku bioder; to samo staraj si zrobi z miniami nogi lewej. Porusz palcami obu ng, potem napnij wszystkie minie, a nastpnie je rozlunij. Teraz rozlunij minie odka, brzucha, a potem piersi. Prawdopodobnie zauwaysz, e twj oddech staje si wolniejszy i wydobywa si z dolnej czci puc okrela si to oddychaniem przepon. W niektrych przypadkach na pocztku hipnozy wystpuje szybsze ni zwykle oddychanie i przyspieszony puls. Kiedy znajdziemy si ju w stadium gbokim, oddychanie i puls uspokajaj si. Teraz przychodzi czas na rozlunienie mini plecw, barkw i karku (tu czsto wystpuje napicie), potem ramion a po same koniuszki palcw. Wraz z coraz gbszym zapadaniem w hipnoz minie twarzy bd rozluniay si same. Typowymi objawami hipnozy s wygadzenie mini twarzy i specyficzny lekki wyraz zapatrzenia si. Teraz moesz przej do kolejnego stadium. Najlepiej powtrz w mylach kilka razy: "Zapadam si gbiej i gbiej". Wyobra sobie, e znajdujesz si na pocztku ruchomych schodw ( jeli nie odczuwasz przed nimi lku). Wyobra sobie te po lewej i prawej stronie schodw porcze, ktre sun do przodu. Teraz odliczaj wstecz od dziesiciu do zera, zacznij liczy w momencie, gdy wstpisz na schody i obie rce pooysz na porczach, a stopnie bd powoli niosy ci coraz dalej. Kiedy doliczysz do zera, natychmiast opu w mylach ruchome schody. Na samym pocztku, kiedy jeszcze uczysz si autohipnozy, powiniene trzy razy zjecha schodami w d. Nie zapomnij przy tym za kadym razem odlicza wstecz, od dziesiciu do zera. Jeli bdziesz si stara, jedno wiczenie wystarczy. W wypadku gdy boisz si jedzi ruchomymi schodami (jak czsto zdarza si to u kobiet), moesz zamiast tego wyobrazi sobie podobn sytuacj z wind albo klatk schodow. Pewnego razu jeden z pacjentw powiedzia mi, e nie lubi liczenia w ty i zapyta, czy moe zamiast tego po prostu wjecha na gr. Dlaczego nie? Istnieje co prawda zwizek pomidzy poruszaniem si do tyu a sowem "dalej", ale jeli kto woli, to moe przecie jecha schodami w gr i zamiast sowa "dalej" powtarza "wyej". Po takim "odliczaniu" znajdziesz si prawdopodobnie w lekkim stadium hipnozy. Moe si te zdarzy, e ju po pierwszym wiczeniu osigniesz jej gbokie stadium. Odpowiednia sugestia pomaga jeszcze mocniej podda si hipnozie. Problem polega na tym, aby w mylach znale si w miejscu, gdzie poczujesz si odprony i rozluniony. Niewane, czy bdzie to nad morzem czy jeziorem, w grach, podczas owienia ryb, eglowania czy po prostu w twoim pokoju najwaniejsze, eby poczu tam przyjemny odpoczynek. Twoja fantazja pomoe ci w osigniciu gbokiego stadium hipnozy. Kady, kto dopiero poznaje hipnoz, zadaje sobie pytanie, czy na pewno uda mu si ten eksperyment przeprowadzi. Tymczasem najwaniejsze jest, aby wewntrzne nastawienie do kocowego rezultatu byo pozytywne. Podczas pocztkowych wicze powinno by ci obojtne, czy osigniesz stan hipnozy, czy nie. Nie prbuj nic robi na si. Cel, ktry sobie postawie, przyjdzie z czasem sam dziki wiczeniom. Kade napicie bdzie tylko przeszkod, dlatego dobrze by byo, aby przyj postaw pasywn. Warto jednak powiedzie sobie, e uda ci si podda hipnozie. A wtedy prawdopodobnie tak wanie si stanie.Jak mierzymy gboko hipnozy

Poszczeglne stadia hipnozy s zmienne. W gbokiej fazie poczujesz falowe poruszanie si, bdziesz powoli zapada si w dolin i tak samo szybko podnosi si z niej. Odczucia te s jednoznacznym dowodem, e znajdujesz si w dosy gbokim stadium hipnozy. Poszczeglne stadia okrela si jako lekkie, rednie lub gbokie (najgbsze nazywane jest niekiedy somnambulizmem). Podczas pocztkowych szeciu wicze nie zastanawiaj si w ogle nad tym, jak daleko udao ci si wej w hipnoz. Dowiesz si tego od swojej podwiadomoci. Przeprowadzone dowiadczenia dowiody, e pomiary ideomotoryczne poszczeglnych faz podwiadomoci s bardzo dokadne, przy czym ich rodzaj wybieramy czsto sami mimowolnie. Lekkie stadium osiga gboko od 1-50 cm, rednie 51-100 cm, a gbokie 101-150 cm. Najgbsze stadium hipnozy nazywane jest transem cakowitym. eby ten stan osign, nawet czowiek obdarzony wspaniaymi zdolnociami medialnymi potrzebuje wielu godzin indukcji. Tymczasem w przypadku autohipnozy co takiego zdarza si zupenie wyjtkowo. Stadium to ma znaczenie tylko w naukowych eksperymentach, dlatego gboko hipnotyczn mona rwnie dobrze pomin. Kiedy znajdujesz si w hipnozie, jej gboko moesz ustali za pomoc palcw, ktre odpowiadaj na zadane pytania. Po "przebudzeniu si" warto uy tej metody lub techniki wahadeka, eby dowiedzie si od podwiadomoci, do jakiej gbokoci hipnozy udao ci si doj. Twoje pytania powinny by formuowane w nastpujcy sposb: "Jakie byo dzisiaj najgbsze stadium 20 cm czy wicej?" Jeli odpowied brzmi "nie", powiniene zapyta: "Czy byo to 15 cm, czy wicej?" Jeli jednak na twoje pierwsze pytanie pada odpowied "tak", moesz nastpnie zapyta, czy osigne gboko 25 cm itd. Zmniejszajc wartoci, otrzymasz wynik bardzo dokadny. Wahania 5 przy kadym nastpnym s zupenie zadowalajce.Przebudzenie rozluniony i wypoczty Jeli chcesz si przebudzi, wystarczy e sobie to pomylisz, formuujc sw wol nastpujco: "Teraz budz si". Policz powoli do trzech albo, jeli wolisz, do piciu; kady w tej sytuacji, bez wyjtku, poczuje si rozluniony, wypoczty i bdzie mia niespotykanie dobre samopoczucie. eby wzmocni ten efekt, wystarczy powtrzy odpowiedni sugesti. Niektrzy czasem narzekaj, e po przebudzeniu odczuwaj lekki bl gowy. Tymczasem wcale nie musi si tak zdarza, poniewa mona temu zapobiec przez odpowiedni sugesti. W hipnozie czas upywa bardzo szybko. Czasem mylisz, e mino p godziny, chocia upyno zaledwie par minut. Jeli na pocztku hipnozy czue si ju bardzo zmczony, niewykluczone, e w trakcie zaniesz. Zasugeruj wic sobie, e pozostaniesz w stanie hipnozy tak dugo, a si przebudzisz. Przy czym sam moesz regulowa, jak dugo chcesz by zahipnotyzowany. Obserwujc pomie, albo jeszcze zanim zaczniesz odpra si, nie zapomnij zasugerowa sobie. e po kilku minutach, lub po czasie okrelonym z gry przez ciebie, sam si obudzisz. Jest to absolutnie pewny i niezawodny sposb wyjcia z autohipnozy. Gbokie stadium hipnozy charakteryzuje si letargiem zarwno ciaa, jak i duszy. Byoby dosy trudno jednoczenie rusza si i intensywnie myle. Niektrzy mog mie take kopoty ze skoncentrowaniem si na jednym obiekcie, dlatego bardzo wane jest, aby, stosujc odpowiednie sugestie, nie dochodzi nigdy do stadium gbszego ni rednie. Na og idealne dla autohipnozy jest stadium 35-55 cm. Nawet w jej lekkiej fazie mona si wiele o sobie dowiedzie. Optymalna jest jednak rednia faza. Powtrz kad sugesti przynajmniej trzy razy, a potem daj swojej podwiadomoci troch czasu, aby przyja proponowan przez ciebie myl.

W tym czasie skoncentruj si na czym, co nie ma z t sugesti nic wsplnego.wiczenia autohipnotyczne i okrelanie ich rezultatw eby w ogle osign stan hipnozy, a potem go pogbi, pocztkowe wiczenia powinny zajmowa przynajmniej dwadziecia minut, najlepiej za p godziny. Podczas pierwszych trzech, czterech razy nie powiniene prbowa okrela stadium, do jakiego udao ci si doj, poniewa marny wynik atwo moe ci zniechci, a przy kadym kolejnym wiczeniu zagbiasz si bardziej w stan hipnotyczny. Po omiu, dziesiciu prbach powiniene by w stanie osign maksymaln dla ciebie gboko. Rezultat swojej pracy sprawdzaj jednak najwczeniej dopiero po piciu prbach, naturalnie, jeli jeste cakowicie pewien, e ju po pierwszym albo drugim razie dotare na zadowalajcy ci poziom. Badanie wyniku pozwoli uzyska kilka interesujcych i cennych zjawisk hipnotycznych. Na pierwszy test skada si tzw. lewitacja rki. Najpierw musisz podda si hipnozie. Rozluniasz cakowicie rce. Jeli jeste praworczny, ca uwag skupiasz na prawym ramieniu, jeli jeste leworczny na lewym. W obu rkach moesz poczu pewien ciar. Postaraj si jednak podda sugestii, e znika on. Wyobra sobie, jak si stopniowo oddala. Nastpnie pomyl: "Moja rka staje si coraz lejsza i lejsza. Jej ciar znika. Rka stanie si zaraz lekka jak pirko. Teraz powoli unosi si do gry, zgina w okciu i kieruje si w gr. Wkrtce dotknie mojej twarzy". Moe si zdarzy, e w caej rce poczujesz "stan niewakoci". Zanim minie, spostrzeesz jednak lekki ruch palcw. Potem cae rami uniesie si w gr. Sugesti powtarzaj wielokrotnie. Nie staraj si wiadomie rusza rk ani hamowa jej ruchw. Ona sama podniesie si w gr, steruje ni nasza podwiadomo. Zanim rka dotknie twarzy, moe upyn mniej lub wicej czasu, w zalenoci od indywidualnych predyspozycji. Jedni mog potrzebowa na to kilku minut, inni kilkunastu. Im wyej rami si unosi, tym szybszy jest jego ruch (mona prbowa sobie to rwnie sugerowa) i znika tendencja do cofania si. Kiedy tylko rka dotknie twarzy, pozwl opa jej i przyj wygodn pozycj. Udany test oznacza, e na pewno osigne lekkie stadium hipnozy. Jeli stanie si inaczej, zacznij wiczenie od nowa.Test z powiekami i splecionymi domi Inny test polega na tym, e zamykasz mocno oczy i sugerujesz sobie, e kiedy policzysz do trzech, nie bdziesz ju mg ich otworzy. Najlepiej powtarzaj w mylach: "Im bardziej prbuj otworzy oczy, tym mocniej si zamykaj". Potem powtarzaj nastpujce sugestie: 1. Moje powieki sklejaj si, sklejaj si. 2. Mam wraenie, e s zespawane, zespawane, i nie mog ich ju otworzy. 3. Teraz moje powieki s zamknite, bardzo mocno zamknite. Powtarzaj sowo "zamknite" i prbuj otwiera powieki. Test uda si, gdy poczujesz, e nie moesz otworzy oczu, nawet jeli bdziesz prbowa to zrobi. Jeli podwiadomo raz przyja ktr z tych sugestii, to zablokowaa w ten sposb impulsy nerwowe, ktre pozwalaj rozewrze powieki. Takie sugestie powinny by stopniowo przyswajane przez nasz podwiadomo, aby kada z nich moga zadziaa. Niczego jednak nie przyspieszajmy. Podobny do tego test przeprowadza si za pomoc splecionych ze sob doni. Palce jednej doni wsuwasz w palce drugiej tak, e wewntrzne powierzchnie obu doni skierowane s na zewntrz. Teraz sprbuj cisn mocno palce i kostki, a nastpnie zasugeruj sobie, e nie moesz ju rozczy rk. Zastp powtarzane we wczeniejszych sugestiach sowo

"powieka" sowem "rka". Moesz rwnie trzyma rce przed sob, silnie je ciskajc.Sugestie przy autohipnozie Jeli poddanie si hipnozie za pomoc opisanej tu metody przychodzi ci z trudem, prawdopodobnie potrzebujesz duszej indukcji. Musisz wic albo zwikszy liczb sugestii, albo waciwie zastosowa rozmow indukcyjn. Po trzykrotnym powtrzeniu podstawowego zdania, zanim jeszcze przekroczysz prg ruchomych schodw, postaraj si przyswoi sobie tak sugesti: "Le wygodnie i odpram si wraz z kadym oddechem. Moje oczy s zamknite i stopniowo zauwaam, jak ogarnia mnie przyjemne uczucie braku jakichkolwiek ycze i potrzeb. Wchodz w stan hipnozy i odpram si coraz bardziej. Moje ramiona i nogi zaczynaj stawa si cikie. Jest tak, jakby nie byo adnych problemw. Ju nic mnie wicej nie poruszy. Czuj si wietnie. Z kadym oddechem dochodz do coraz gbszego stanu hipnozy. Liczc wstecz, wyobraam sobie ruchome schody (wind albo klatk schodow), przy kadej liczbie jestem w coraz gbszej hipnozie". Mona nauczy si tego wprowadzenia na pami lub wyraa jego sens wasnymi sowami. Najwaniejsze, by zachowa w sobie t myl. Jeli chcesz zasugerowa swojej podwiadomoci te zdania, zastosuj technik ruchomych schodw. W ten sposb atwo pogbiasz stadium hipnozy. Przekonasz si, e kade nastpne wiczenie przyjdzie ci duo atwiej i szybciej.Kilka zastosowa autohipnozy Autohipnoza moe mie zastosowanie w wielu sytuacjach. Jest ona najlepsz z dostpnych metod, aby przezwyciy bezsenno. Jeli masz problemy z zasypianiem, poddaj si, najlepiej przed pjciem spa, autohipnozie. Moesz sobie zasugerowa, e bezporednio z hipnozy przejdziesz w naturalny sen. Uyj przy tym nastpujcych sformuowa: "Jestem odprony, chce mi si coraz bardziej spa. Za kilka chwil zapadn w gboki sen i przepi spokojnie ca noc". Po tej sugestii skieruj swoje myli na co miego i staraj si wicej nie myle o swoim problemie. Jeli metod t zastosujesz prawidowo, to na pewno nie bdziesz mia kopotu z zaniciem. Bezsenno bywa niekiedy neurotycznym symptomem. W takim przypadku sama sugestia moe by niewystarczajca, eby j pokona. Najpierw trzeba pozna jej przyczyny. Metody leczenia tego rodzaju bezsennoci omwione zostan w nastpnych rozdziaach. Autohipnoza ma jeszcze wiele innych zalet. W cigu dnia daje poczucie odprenia, przeciwdziaa bowiem zmczeniu. Jeli pod koniec dnia czujesz si zmczony i masz jeszcze co do zrobienia, to kilka chwil hipnozy wraz z t sugesti sprawi, e obudzisz si wiey, wypoczty; bdziesz peen si ywotnych. Korzy przynie moe rwnie opanowanie technik hipnotycznej narkozy. Odcicie si od blu po bolesnej wizycie u stomatologa lub po cikim wypadku sprawi nam ogromn ulg. Bl fizyczny ma jednak praktyczny sens, dlatego powiniene zwalcza go tylko wtedy, jeli jest to naprawd konieczne. Dolegliwoci w obrbie brzucha mog wskazywa na przykad na zapalenie wyrostka robaczkowego. Umierzanie ich w tym miejscu mogoby grozi miertelnym niebezpieczestwem. Czasem te hipnozie poddawani s pacjenci w nieuleczalnych stadiach raka, by przynie im ulg w ostatnich godzinach. Hipnotyczna narkoza powinna by jednak stosowana dopiero wtedy, gdy odcicie od blu jest absolutnie konieczne. Autohipnoza moe rwnie pomc w nauce. Jeli dobrze opanujesz jej technik, bdziesz mg otwiera oczy i nie budzi si. Pozostajc wtedy w transie, bdziesz w stanie nawet si uczy. Koncentracj, zdolno przyswajania wiadomoci, take umiejtno zdawania egzaminw mona

poprawi, poddajc si hipnozie. Jeli chcesz podczas hipnozy mie otwarte oczy, to musisz sobie zasugerowa, e z otwartymi powiekami jeszcze bardziej zapadasz si w stan hipnotyczny. Inaczej bdziesz si budzi ze snu albo atwo przechodzi w lejsze stadium hipnozy. Spowodowane jest to sta funkcj naszego rozumu, ktry sugeruje, e otwieranie oczu to budzenie si.Jak autohipnoza pomoga pewnej nauczycielce Pewna nauczycielka uczszczaa na wakacyjny kurs geometrii, chcc w ten sposb podnie swoje kwalifikacje zawodowe. Kiedy trafia do mnie, powiedziaa, e przyswajanie nowych wiadomoci sprawia jej ogromne kopoty. Poow szeciotygodniowego kursu miaa ju za sob. Nienawidzia jednak tego przedmiotu, nie rozumiaa go i nie moga si zmusi do nauki. Miaa ogromny talent hipnotyczny i zainteresowaa si hipnoz. Poradziem jej, eby opanowaa autohipnoz, a nastpnie sprbowaa zda egzamin w transie. Posuchaa mojej rady i kurs ukoczya z wyrnieniem. Przy okazji wiele jej koleanek i kolegw dowiedziao si, e dziki tej metodzie mog zdecydowanie poprawi swoje oceny. Gwnym celem autohipnozy jest podawanie podwiadomoci sugestii. Przy kadej prbie wprowadzenia siebie w trans proces uczenia znacznie si skraca.Wykorzystanie czciowego cofnicia si w czasie Jeli chcesz stosowa autohipnoz, musisz nauczy si poddawa czciowej regresji w czasie, unikajc gbokiego stadium hipnozy, poniewa nie mona wtedy wywiera wpywu na minione przeycia. Wczeniejsze lata swojego ycia moesz odtworzy nawet w lekkim stadium autohipnozy. Pierwsza prba powinna polega na przywoaniu niedawnych i niezbyt wanych przey. Celem tego wiczenia jest ponowne przeycie wczeniejszych zdarze wszystkimi picioma zmysami. Poddaj si wic hipnozie i skieruj swoje myli na przykad na ostatni posiek, ktry spoywae w czyim towarzystwie. Zasugeruj sobie: "Wracam do mojego dzisiejszego niadania i przeywam ten moment jeszcze raz. Powracam mylami do dzisiejszego niadania". Powtrz t sugesti kilka razy. Sprbuj teraz wyobrazi sobie to zdarzenie. By moe na pocztku scena ta bdzie troch zamazana, ale po jakim czasie uzyskasz wyrany obraz. Postaraj si zobaczy przed sob st i obserwowa siedzc za nim on. Przyjrzyj si, jak jest dzisiaj ubrana. Zapamitaj kolor i krj jej sukienki. Zwr uwag na szczegy, aby mia bardzo dokadny obraz caej sytuacji: zapamitaj sposb siedzenia, poczuj pod sob krzeso. Teraz wr do chwili, kiedy pie kaw. Przypomnij sobie filiank, jej kolor, we j do rki i przesu po niej lekko palcami. Po odstawieniu filianki zapamitaj potrawy na stole, ich kolor i wygld. Potem wr do chwili, kiedy ona co mwia, odnotuj wszystkie jej sowa. Moesz rzeczywicie sysze jej gos. Prbuj rozwija swj such, zapamitujc wszystko, co ona mwi. Kady zauwaony szczeg spowoduje, e zwyke wspomnienie oywi chwil, ktr przywoujesz. Przy niewielkim wysiku nauczysz si szybko powraca do wszystkich niedawno przeytych zdarze. W ten sposb moesz odtworzy szczegy, co normalnie nie byoby moliwe. Jeli nie jeste w stanie tak przemieci si w czasie, popro kogo, aby czyta ci sugestie, podczas gdy bdziesz w hipnozie. Przy nastpnej prbie naucz si powraca do jakiego przeycia z dziecistwa, ktre cakowicie umkno ci z pamici. Kady z nas z pewnoci jako dziecko upad, zaci si noem albo poplami ubranie. Zasugeruj sobie, e powracasz do czasu, kiedy bye cztero , picio albo szeciolatkiem, a zatem do czasu, kiedy czsto doznawae niegronych skalecze. Kiedy dziecko si skaleczy, pacze, a matka je

pociesza, mwic: "Nie pacz, nie pacz, wszystko bdzie dobrze. " albo co w tym rodzaju. Powtarzaj te zdania wielokrotnie sam, takim tonem, jakim pociesza si dziecko. Jeli komu wydaje si, e wobec niego uywano innych sw, powinien wypowiada tamte sowa. Podwiadomo zazwyczaj podpowiada nam akurat te sowa, ktre ongi byy uyte. Ich brzmienie pomaga odby podr w czasie. Sprbuj teraz przyjrze si uwanie oczami wyobrani tamtej sytuacji i odczu tamt sceneri. Znajdujesz si w domu czy na zewntrz? Zapamitaj ten wewntrzny obraz wyranie. Powiedz sobie, e teraz jest dokadnie ten moment, ktry poprzedza zranienie i dokadnie obserwuj, co robisz. Przywoaj mylami chwil, ktra potem nastpia, a w szczeglnoci to, co zostao wtedy powiedziane. Najprawdopodobniej jeszcze raz odczujesz bl, ktry wtedy przeye, cho nie bdzie prawdopodobnie tak silny. Jeli ci si to uda, powiedz sobie, e teraz chcesz powrci do rzeczywistoci i zakoczy prb w odpowiednim momencie (trzeba to zrobi ju po pierwszej prbie cofnicia si w czasie). Nic zego si nie stanie, jeli o tym zapomnisz, poniewa zaraz po przebudzeniu i tak szybko odnajdziesz si w otaczajcej ci rzeczywistoci. Wikszo ludzi nie ma adnych trudnoci z cofaniem si w czasie. Jeli nie uda ci si przywrci takiego obrazu z dziecistwa, to by moe przyczyna tkwi w tym, e podwiadomie chcesz powrci do innego, wyjtkowo przyjemnego i interesujcego zdarzenia, mniej wicej z tego samego okresu, a ktre rwnie cakowicie ulego zapomnieniu. Powiedz sobie: "Mam okoo piciu lat. Dzisiaj zdarzyo si co miego; by moe s moje urodziny, imieniny albo jest Boe Narodzenie i dostaem prezent. Teraz przeywam t sytuacj jeszcze raz". Prawdopodobnie w tym momencie ujrzysz w mylach wywoywany obraz i przeyjesz go ponownie. Bdzie to dobry moment na "odczenie si" od niego i powrt na czas do rzeczywistoci. Jeli nie uda ci si cofn w przeszo, sprbuj od nowa. Szybkie dochodzenie do gbokiego stadium hipnotycznego byoby korzystne, ale nie kady przecie to potrafi. Dlatego lepiej, zwaszcza pocztkowo, nie przesadza. Gwna zasada autoterapii polega na tym, e powracasz do wanych przey z przeszoci, ktre miay wpyw na twoje teraniejsze ycie. Jeli uda ci si, tak jak to zostao tutaj opisane, powrci do wczeniejszych lat ycia, to jeszcze raz wemiesz w nich udzia. Gdy okazuje si to niezbyt mie, lepiej oczywicie by tylko obserwatorem, ni bra w tym bezporedni udzia. Powrt do przeszoci nie zawsze musi si udawa, dlatego nie zniechcaj si, lecz prbuj jeszcze raz, powtarzajc sobie nieustannie, e chcesz powrci do minionych wydarze tylko jako obserwator. By moe okae si to dobrym sposobem na przezwycienie zahamowa przed powrotem do nieszczliwych zdarze. Rola obserwatora jest atwiejsza ni rola uczestnika i uczestnictwo w cierpieniu.Rozmowa indukcyjna uatwia autohipnoz Jeli masz magnetofon albo dyktafon, moesz nagra rozmow wstpn, co powinno uatwi ci nauczenie si autohipnozy. Moesz nagra kilka zda albo poprosi o to drug osob. Najlepsze efekty daje tekst monotonny. Wybrane sformuowania zawieraj sugestie, ktre masz zastosowa podczas poddawania si hipnozie. Tych samych kwestii moesz te uy ponownie, kiedy bdziesz prbowa zastosowa autohipnoz. Rozmowy wprowadzajcej powiniene wysucha w wygodnej pozycji. Niewane, czy bdziesz lea, czy siedzia. Ramiona powinny by rozlunione, najlepiej, jeli bd spoczywa na oparciach. Zamknij oczy i dwa razy gboko odetchnij. Teraz zaczyna si rozmowa wprowadzajca. Oto jej przykad: "Jeste odprony, suchasz uwanie mojego gosu i bdziesz

teraz robi dokadnie to, co ci powiem. Uczysz si w tej chwili, jak podda si hipnozie i jak przeprowadzi autohipnoz. Twoje oczy s zamknite. We jeszcze raz gboki oddech i zatrzymaj w pucach powietrze przez kilka sekund, potem je wypu. Rozlunij wszystkie minie. Zacznij od prawej nogi. Teraz napnij minie tak, aby caa noga staa si sztywna. Potem rozlunij j, zaczynajc od czubkw palcw a po samo biodro. Nastpnie to samo zrb z lew nog. Teraz rozlunij minie brzucha i odka, potem klatki piersiowej i plecw. A teraz rozlunij ramiona od karku po koce palcw. Czsto wanie te minie s najbardziej napite. Minie twarzy rozluni si teraz same. To bardzo przyjemne uczucie. Nie masz adnych zahamowa, nad niczym si nie zastanawiasz, tylko poddajesz si cakowicie moliwoci odprenia. Teraz czujesz, e uszo z ciebie cae napicie. Za chwil ogarnie ci miy nastrj, bdziesz mia dobre samopoczucie i ju nic nie bdzie ci potrzebne do szczcia. Jeste coraz bardziej odprony i coraz gbiej zapadasz w hipnoz. Moesz poczu, e twoje ramiona i nogi staj si coraz cisze albo e cae ciao jest tak lekkie, e masz wraenie, jakby szybowa na mikkiej chmurze. Wyobra sobie, e stoisz na szczycie ruchomych schodw. Tak dzieje si, kiedy zjedasz z najwyszego pitro domu towarowego lub zjedasz do metra. Widzisz, jak schody poruszaj si z dou do gry, po obu stronach s porcze. Licz teraz od dziesiciu do zera. Kiedy zaczn, wyobra sobie, e wchodzisz na schody. Stoisz na nich, opierajc rce na porczach. Schody nios ci do gry. (Jeli kto woli, moe wyobrazi sobie rwnie klatk schodow albo wind. Masz trudnoci z wyobraeniem sobie schodw, klatki schodowej lub windy? Zacznij wic zwyczajnie odlicza. Prowadzi to rwnie do gbokiego stadium hipnozy). (Licz powoli) 10 Teraz wchodzisz na schody, ktre poruszaj si w twoim kierunku, a wic w d. 9 8 7 6: Teraz zapadasz si coraz gbiej w stan hipnozy. 5 4 3: Jeszcze gbiej. 2 l 0: Teraz jeste ju na dole i opuszczasz schody. Z kadym oddechem zapadasz si w hipnoz coraz gbiej. Czujesz si bardzo dobrze, jeste cakowicie odprony. Pozwl sobie na jeszcze wicej. Cay czas obserwuj swj oddech. Prawdopodobnie twj oddech jest teraz duo wolniejszy, i oddychasz brzuchem i przepon. Zaraz zauwaysz, e ramiona trac swj ciar i staj si lekkie. (Jeli jeste praworczny, bdzie to prawe rami, jeli leworczny lewe). Zaraz zaczn si podnosi. By moe najpierw poruszysz palcami albo caa rka podniesie si do gry, w kierunku twarzy, ktra jak magnes przyciga j do siebie. Rka zaczyna zgina si w okciu i porusza si do przodu. Jeli tego nie zrobi, mona ni wiadomie leciutko poruszy, eby rozpocz jej samoistny ruch. Od tego momentu powinna przesuwa si do gry sama. Cay czas kieruje si w stron twarzy, wyej i wyej. Im wyej si znajduje, tym gbiej zapadasz si w hipnoz. Podnosi si. Kiedy dotknie ju twojej twarzy, pozwl jej opa i przyj wygodn pozycj. Jeli jeszcze nie poczue dotyku, na pewno si tak stanie. Gdy mwi, w jaki sposb masz poddawa si hipnozie, najlepiej zapomnij o tym, e w ogle masz rk". Teraz uyjesz metody bardzo podobnej do tej, ktr opisaem. Jeli przyje ju wygodn pozycj, zamknij oczy i staraj si podda hipnozie. Podczas pierwszych trzech albo czterech wicze dobrze by byo, aby przyglda si uwanie pomieniowi wiecy, ktr wczeniej zapalisz. Po dwch, trzech minutach intensywnej obserwacji zamknij oczy i rozlunij si. Pomyl teraz: "Zapadam w hipnoz". Potem powtrz trzy razy zdanie: "Teraz si rozlunij". Sowa te wypowiadaj bardzo powoli. Kiedy powtarzasz je w ten sposb, stopniowo poddajesz si hipnozie. Nie musisz

wymawia tego zdania gono. Wystarczy, e je sobie pomylisz. We jeszcze raz gboki oddech i sprbuj si zrelaksowa, wykonujc opisane tu wiczenia rozluniajce. Jeli twoje rce s ju cakowicie rozlunione, wyobra sobie ruchome schody. Policz powoli od dziesiciu do zera. (Podczas pierwszych czterech wicze licz wstecz, przechodzc ze stopnia na stopie. Gdy wiczysz intensywnie, wystarczy jedna prba). eby si przebudzi, pomyl tylko: "Teraz chc si obudzi". Policz potem do trzech. Natychmiast poczujesz si rzeki, zrelaksowany i dobrze usposobiony do ycia. Jeli podczas hipnozy wydarzy si co, co spowoduje odwrcenie twojej uwagi, np. telefon czy nawet poar, natychmiast przebudzisz si sam. Zdarzyoby si to rwnie wtedy, gdyby nie byo ci zasugerowane, poniewa twoja podwiadomo zawsze ci broni. Teraz licz do trzech, a ty w tym czasie si obudzisz. Jeli dysponujesz jeszcze czasem, zastosuj t metod natychmiast, poddajc si ponownie hipnozie. Pamitasz zapewne sugestie. Powtrz je wic tak, jak zostay tu podane. Teraz obud si. Ja w tym czasie licz: l: Obud si! 2: Jeste prawie przebudzony. 3: Teraz jeste cakowicie przytomny, cakowicie przytomny, cakowicie przytomny.PODSUMOWANIE Zapoznae si ju z wieloma technikami autohipnozy. Oglnie rzecz ujmujc, hipnoza jest rodzajem autohipnozy. Osoba hipnotyzujca tylko ci w ni wprowadza, a ty sam wykonujesz gwn cz pracy. Poddajesz si sugestiom, przyjmujesz podsuwane ci pomysy. Wiesz teraz, jak po przebytych wiczeniach sprawdza osignity rezultat i jak dowiedzie si od podwiadomoci, w ktrej fazie hipnozy bye. Potrafisz rwnie powraca do wczeniej przeytych wydarze. Poznanie i uwiadomienie sobie przyczyn, ktre je wywoay, pomaga zwalczy ich szkodliwy wpyw na teraniejsze ycie. Hipnoz stosuje si nie tylko do samodoskonalenia. Istnieje jeszcze wiele innych moliwoci jej wykorzystania. W nastpnym rozdziale dowiesz si, jak najskuteczniej mona stosowa sugesti w waszym programie. Autosugestia: droga do lepszego ycia Jedn z najlepszych metod wpywania na podwiadomo jest sugestia. Jak ju wspomniaem, kady z nas ulega w pewnym stopniu jej wpywom. Nawet w lekkiej hipnozie albo w wyniku jakiego zdarzenia, ktre wywouje w czowieku silny wstrzs, ogromnie wzrasta podatno na wpywy otoczenia. Czasem taki stan jest mylony bdnie z atwowiernoci. Trzeba jednak pamita, e gdybymy nie podlegali wpywom otoczenia, ciko by nam byo czegokolwiek si nauczy. Okazuje si, e umiejtno przyjmowania informacji z zewntrz to dua zaleta, a znajomo zasad sugestii ma wielkie znaczenie. Heterosugestia (sugestia pochodzca od innej osoby) dziaa jeszcze silniej i jest bardzo skuteczna, zwaszcza jeli bdziesz zna najlepszy sposb jej zastosowania. Podatno na wpywy zwiksza nawet tylko lekki stan hipnotyczny.Autosugestia i naukowe badania medyczne Sia sugestii i podatno na wpywy innych ludzi s zjawiskami, ktre wystpuj na co dzie. Wykazay to medyczne badania naukowe sprawdzajce skuteczno nowego leku, przeprowadzane w tzw. grupach kontrolnych. Cz osb z grupy otrzymaa lek waciwy, a cz placebo (specyfik bez wartoci farmakologicznej, obojtny dla organizmu, czsto jest tylko cukrow pastylk). Po licznych obserwacjach stwierdzono, e osoby, ktrym

podano placebo, reaguj tak samo jak osoby, ktrym podano normalny lek. Tumaczy si to dziaanie si sugestii, ktra jest tak silna, e lepiej zostawi pacjentw w niewiadomoci i nie mwi, kto zay placebo, a kto waciwy lek. W przeciwnym razie osoby testowane wycign odpowiednie wnioski i dziaanie sugestii zostanie zaprzepaszczone.Zasady prawidowej sugestii Hipnotyczne sugestie mog wyraa pozwolenie albo rozkaz. Mog by bezporednie albo porednie, pozytywne albo negatywne. Autosugestia bywa czciej bezporednia ni porednia. Pozytywna sugestia ma wiksze dziaanie anieli negatywna. eby j dobrze sformuowa, powinno si unika wyrae "nie", "nie chc", "nie bd" i "nie mog". Negatywna sugestia to np.: "Jutro nie bdzie bolaa mnie gowa", pozytywna: "Moja gowa bdzie jutro lekka, bd si czu dobrze". Sugestia, ktra nam na co pozwala, bdzie speniona z wikszym prawdopodobiestwem ni zwyky rozkaz, nikt bowiem nie lubi, kiedy si nim dyryguje. wiadomo moe na bezporedni rozkaz zareagowa natychmiastowym oporem. Na prob za reagujemy z reguy gotowoci do wsppracy. Niekiedy rozkazy s jednak najskuteczniejsze. Jeli powstanie po hipnozie niewiadoma potrzeba bycia pod staym wpywem drugiej osoby, to rozkazy przez ni wydane bd skuteczne. Jeli sformuujesz sugesti sowami: "Moesz" albo "Pani moe", oznacza to pozwolenie. Rozkazem bdzie jednak, jeli powiesz: "Bdziesz" lub "Pani bdzie". Cige powtarzanie sugestii jest najwaniejszym warunkiem jej skutecznego oddziaywania. Trzeba j powtarza jak najczciej; trzy, cztery razy dziennie, a nawet czciej. Take w sugestii tkwi istota reklamy. Wie to kady, kto pracuje w tej brany. Dziaanie powtarzanych sformuowa przy kolejnym obrazie potguje si, dlatego reklamy w telewizji powtarzane s wielokrotnie. Rezultaty byyby bardziej zadowalajce, jeli fachowcy z tej brany wiedzieliby wicej o zasadach dziaania sugestii i psychologii w ogle. Podwiadomo potrzebuje troch czasu, aby zechciaa przyj pomys i potem go wykona. Sugestia nie moe dotyczy przeszoci, bezporedniej teraniejszoci, lecz bliskiej przyszoci. Jeli powiemy: "Bl gowy znikn", to dziaamy wbrew rzeczywistoci, poniewa nie moe on przecie znikn od razu. Natomiast sformuowania: "Bl opuci moj gow", "Bl wkrtce ustpi" i "Zaraz poczuj si dobrze" daj podwiadomoci czas na przyzwyczajenie si do tych myli i sprawi, e si one urzeczywistni. Autosugestie mog by powtarzane gono, chocia na og nie jest to konieczne. Wystarczy je sobie tylko pomyle. Wyprbuj sam, ktra metoda podziaa na ciebie skuteczniej. Na og jednak wikszo z nas reaguje lepiej na sowo wypowiadane na gos. Jeli mwieniu (bd powtarzaniu w mylach) towarzyszy obraz wewntrzny, sugesti mona wzmocni. Podwiadomo ma tendencj do urzeczywistniania kadego "wyprodukowanego" obrazu, czsto powtarzanego przez nasze myli. Zaley to jednak od rodzaju uywanej przez nas sugestii. Oto przykad. Pod koniec dnia jeste zmczony i chcesz ten stan zmieni, stosujc sugesti. Kiedy zasugerujesz sobie, e zaraz poczujesz si wypoczty, powiniene przyj w duchu odpowiedni postaw: oto "tryskasz radoci i zdrowiem". Wyobra sobie, na przykad, jak grasz w golfa, tenisa, uprawiasz jaki inny sport albo energicznie, wymachujc rkami i oddychajc gboko, biegniesz dookoa bloku. Zatrzymaj t myl na trzy, cztery minuty. Takie sugestie mog nam pomc szybko przezwyciy stan zmczenia. Wewntrzny obraz powinien zawsze przedstawi sytuacj, w jakiej chciaby si znale.

Kolejny przykad: pewnego razu poprosiem moj pacjentk, ktrej pomagaem zwalczy otyo, o przyniesienie zdjcia, na ktrym ma szczup sylwetk. Poniewa nie miaa takiej fotografii, powiedziaam jej, e ma wyszuka sobie w jednym z kobiecych magazynw zdjcie dziewczyny o nienagannej figurze w stroju kpielowym. Nastpnie miaa wyci swoj gow z jakiej wasnej fotografii i naklei j na owo zdjcie. Taki obrazek powinna powiesi na lustrze i za kadym razem, kiedy w nie spoglda, miaa powtarza sugesti: "To jestem ja". Poradziem jej rwnie, aby przed pjciem spa wyobraaa sobie siebie z tak wanie figur. Dobrze jest, jeli stworzymy sobie motywacje do przyjcia sugestii, wzmacniajc w ten sposb jej dziaanie. Moe to by na przykad yczenie osignicia sukcesu, ktre mona ubra w sowa albo przedstawi sobie jego wizj, lub te wykorzysta oba te rodki jednoczenie. Kiedy chcemy co osign, nasza podwiadomo musi zaakceptowa nasze wyobraenie, inaczej sugestia nie bdzie dziaaa, niezalenie od tego, jak bardzo bdziemy sobie tego yczyli. Jeli sugestia bdzie miaa form przyzwolenia, a mimo to nie bdzie wykazywaa adnego dziaania, dobrze jest sformuowa j jako rozkaz. Dziki ideomotorycznym odpowiedziom mona si dowiedzie, czy podwiadomo przyja sugesti, czy nie. Jeli nie, to kolejne pytania pozwol pozna powd jej decyzji. Jeli metoda palcw i wahadeka wykae przyjcie sugestii przez podwiadomo, to prawie na pewno nasze yczenie si speni.Dalsze zasady dziaania sugestii Podwiadomoci nie powinno si obcia zbyt wieloma sugestiami jednoczenie. Najlepiej, jeli zajmiemy j na pocztku najwyej dwiema. Kad sugesti najlepiej powtarza dwa albo trzy razy. Potem przejd do nastpnej, powtarzaj j, i znowu wrci do pierwszej. Formuuj sugestie, zawsze uwzgldniajc kocowy rezultat. Cel musi by okrelony jednoznacznie. Twoja podwiadomo wie lepiej ni wiadomo, jak mona osign cel. Sprbuj wic uruchomi pierwsz sugesti i pozwl, aby najlepsze rozwizanie przyszo samo. Na temat formuowania sugestii napisano ju wiele ksiek. Autorzy zajmowali si gwnie problemem, czy powinno si uywa w nich zaimka osobowego "ja" czy "ty". Sam jednak moesz zobaczy, ktry z nich dziaa na ciebie lepiej. Podwiadomo i tak oba zaimki zrozumie. Ona wie, e odnosz si one do ciebie. Jednak dopiero podczas terapii okae si, ktre sformuowania bd lepsze kwestie z uyciem jednego, drugiego czy obu zaimkw naraz. Ten rodzaj sugestii zostanie omwiony pniej. Celowe wywieranie wpywu na fakty moe spowodowa rezultaty sprzeczne z twoimi oczekiwaniami. Jednak moe si rwnie zdarzy, ze negatywna sugestia zostanie speniona. Jestemy nimi nieustannie zasypywani. Moe si choby zdarzy, e koledzy w biurze bd chcieli ci ktrego dnia zaszkodzi. Zamy, e przychodzisz rano do pracy i syszysz: "Cze, chyba le spae, bo marnie dzisiaj wygldasz!" Najpierw jeste zaskoczony takim stwierdzeniem, a pniej rzeczywicie zaczynasz czu si le. Za kilka minut kto inny zauwaa: "Chyba nie najlepiej si dzisiaj czujesz. Jeste chory? Wygldasz okropnie!" Potem znowu kto rozczula si nad tob i ciekaw jest, co ci dolega. I najpniej wanie teraz zaczniesz le si czu. A jeli koledzy bd prowadzi t gr dalej, szybko odnajdziesz w sobie chorob i bdziesz musia i do domu. Wan czci autoterapii jest zlokalizowanie negatywnej, szkodliwie dziaajcej sugestii, a nastpnie pozbycie si jej. W kadym z nas tkwi takie sugestie, tylko e nie zawsze jestemy tego wiadomi. W ksice Self Suggestion (Huna Research Publications, Vista, California) Max Long

zaleca podczas powtarzania sugestii gbokie wdechy i wydechy. Myli powinno si wtedy pozostawi swojemu biegowi. Autor uwaa po prostu, e trzeba przez chwil skoncentrowa si, potem zrelaksowa i ponownie skupi, gboko wdychajc i wydychajc powietrze. Long dodaje, e silna wiara i mocne przekonanie przynosz najlepsze rezultaty. Dr James Hixson, stomatolog z Hollywood, uczestnik sympozjw powiconych hipnozie, poleca skrcon metod autosugestii. yczenie najlepiej napisa na kartce, sformuowa je w jednym albo dwch zdaniach, pomijajc szczegy, i skupi si na rezultacie, jaki chcemy osign. Dobrze jest wyodrbni kluczowe sowo albo krtkie zdanie, ktre zawiera sedno sugestii, jak sformuowalimy na pocztku. Najlepiej powtrzy je sobie kilka razy, po czym skierowa swoje myli na co zupenie innego.System Emila Coue W latach dwudziestych naszego wieku autosugestia bya najpierw w Europie, a potem w Stanach Zjednoczonych popularnym i modnym rodkiem samoleczenia. Pisali na ten temat ksiki m. in. Coue, Baudouin i Pierce. Szczeglnie interesujce s prace Pierce'a, chocia z pewnoci mog poleci rwnie ksiki Baudouina. Emil Coue prowadzi klinik autosugestii w Nancy, a jego sukcesy w tej dziedzinie uczyniy go sawnym na cay wiat. Z wyksztacenia by aptekarzem, potem zaj si zgbianiem psychologii i sugestii. W Europie stosowano jego zasady i bardzo ceniono jego pogldy. Kiedy jednak znalaz si w Ameryce, sceptyczni dziennikarze wymiewali jego teorie, ktre w rezultacie nie znalazy tam oddwiku. Coue by niesusznie nie doceniony. Jego teorie s wci aktualne. Jedna z jego metod polegaa na jak najczstszym powtarzaniu sugestii: "Kadego dnia, w kadej dziedzinie wiedzie mi si coraz lepiej". Pocztkowo preferowa sugestie bardzo szczegowe i jednoczenie skuteczne autosugestie. Pniej jednak doszed do wniosku, e oglne sformuowania ukierunkowane na jeden cel wydaj podwiadomoci specyficzne polecenia i staj si jeszcze bardziej skuteczne. Od takiej sugestii mona oczekiwa, e zawrze w sobie wszystko, co chce si osign. Jest to niezaprzeczalna warto tej reguy. Mimo e Coue nie znalaz uznania w Ameryce, w Europie mia bardzo wielu zwolennikw, ktrzy czerpali z jego pracy. To on pierwszy od podstaw gruntownie zbada dziaanie sugestii. Sformuowa take wiele wanych zasad. Jedn z nich okreli jako zasad odwrotnego dziaania. Powiedzia: "Jeli kto myli: "chciabym, ale nie mog", to tym mniej osignie, im wicej wysiku bdzie wkada". O to samo mniej wicej chodzi w sformuowaniu: "Postaram si sprbowa". Kryje si tutaj przekonanie o moliwoci niepowodzenia. Kade dziaanie za powinno zaczyna si z pozytywnym nastawieniem, wic nie naley mwi "Postaram si sprbowa", lecz "Zrobi to!" Pokamy zasad odwrotnego dziaania na przykadzie. Jeli na pododze pooymy desk dug na cztery metry i szerok na trzydzieci centymetrw, to spokojnie po niej przejdziemy, nie patrzc pod nogi. Jednak jeli t sam desk umiecimy osiemdziesit centymetrw nad ziemi, pomidzy, dajmy na to, dwoma krzesami, pojawi si trudnoci, cho mona je atwo pokona. Trzeba po prostu troch bardziej uwaa. Jednak jeli t sam desk pooymy na krawdziach dwch dachw, to przejcie po niej stanie si prawie niemoliwe. Strach spowoduje, e speni si tym razem zasada odwrotnego dziaania. Albo nie odwaymy si wej w ogle na desk, albo, wszedszy, spadniemy. Innym czstym przykadem dziaania tej zasady jest bezsenno. Kto, kto cierpi na zaburzenia snu, idzie do ka z negatywnym nastawieniem: "Dzisiaj znowu nie bd mg zasn". Potem prbuje zasn i im bardziej

si stara, tym trudniej mu zapa w sen. Kiedy jest ju cakowicie wyczerpany, zaczyna myle o czym zupenie innym, po czym nagle po kilku minutach pi jak kamie. Baudouin tumaczy dziaanie tej zasady jeszcze inaczej. Kto, kto uczy si jedzi na rowerze i jest jeszcze niewprawny, kiedy widzi przed sob drzewo, natychmiast doznaje obaw. Im bardziej stara si omin drzewo, tym bardziej jest prawdopodobne, e na nie wpadnie. Coue mwi sensownie i mdrze: "Jeli wyobrania i wola s sprzeczne, zawsze zwyciy wyobrania". Innymi sowy, podwiadomo zawsze przeciwstawi si wiadomoci. Rwnie on jest autorem "prawa przemylanego wysiku": kada myl dy do urzeczywistnienia i silne uczucie zawsze wypiera sabsze.PODSUMOWANIE W tym rozdziale poznae si sugestii. Zobaczysz, jak bardzo bdzie ona cenna, kiedy zaczniesz stosowa program samodoskonalenia. Swoje sugestie formuuj zawsze pozytywnie, nawet jeli podwiadomo potrzebuje czasem bardzo specyficznej tonacji. Pamitaj o potrzebie powtarzania i o tym, jak bardzo wane jest, aby przyjcie myli byo waciwie umotywowane. Nie formuuj zbyt wielu sugestii jednoczenie. Jeli to tylko moliwe, twrz wewntrzne obrazy swoich celw, sugeruj podwiadomoci osignicie konkretnego rezultatu, nie zajmuj si rodkami do ich osignicia. Jeli zawsze przed pjciem spa i po przebudzeniu bdziesz sobie powtarza: "Z kadym dniem wiedzie mi si w kadej dziedzinie ycia coraz lepiej", to na pewno zaczniesz czerpa z tego namacalne korzyci. Kosztuje to zaledwie par chwil uwagi i skupienia. Niezakcone ycie uczuciowe Jeli chcesz uwolni si od emocjonalnych kopotw albo zaburze osobowoci, musisz najpierw pozna ich przyczyn.Kilka myli Freuda Jestemy nie tylko produktem procesu dziedziczenia, ale uksztatowao nas take rodowisko. Pierwsze lata dziecistwa s bez wtpienia najwaniejsze dla okresu dorastania i dojrzewania. Freud twierdzi, e odpowiedzialne za wikszo emocjonalnych zaburze w yciu dorosego czowieka s przeycia z dziecistwa i wewntrzne konflikty, jakie w tym czasie powstay. Psychologia Freuda dy do tego, aby przywoa do wiadomoci konsekwencje tych wydarze. Inni psychoterapeuci nie traktuj dziecistwa a tak powanie jak Freud. Twierdz, e problemy trzeba raczej tumaczy teraniejszoci, a nie przeszoci. Psychiatryczne leczenie zaburze emocjonalnych odbywa si jednak najczciej na podstawie teorii Freuda, ktra pod wieloma wzgldami, jeeli chodzi o przypadki jednostkowe, ulega powanej weryfikacji. Konwencjonalne postpowanie lecznicze daje wiksze prawdopodobiestwo uzyskania dobrych rezultatw ni dugie i kosztowne leczenie psychoanaliz. Wikszo psychoanalitykw stosuje metody Freuda bez wprowadzania jakichkolwiek modyfikacji. Psychoanaliza staa si kultem o okrelonym ju rytuale. Freud jako chopiec by bardzo niemiay. Kiedy zosta lekarzem, czu si skrpowany, gdy naprzeciwko niego siedzia pacjent i patrzy mu prosto w oczy. Dlatego te prosi swoich pacjentw, aby kadli si na kozetce, a on sam siada za ich gow, tak aby nie mogli go widzie. Procedura ta staa si wrd psychoanalitykw integraln czci terapii, a wikszo uczniw Freuda uwaa, e to, co robi mistrz, jest niepodwaalne. Z reguy terapia psychoanalityczna zajmuje od 300 do 600 godzin. Pacjentowi wyznacza si terminy jednogodzinnych spotka pi razy w tygodniu. Metoda jest z istoty pasywna, poniewa analityk poprzestaje na

formuowaniu pewnych stwierdze i komentarzy. Czasami daje terapeutyczne wskazwki, jednak najczciej pozwala pacjentowi mwi to, co przyjdzie mu do gowy (wolne skojarzenia). Przy mocno zakorzenionych nerwicach i innych stanach chorobowych niezbdne jest dugotrwae leczenie, autoterapia za nie daaby tu na pewno adnych rezultatw. Czas to pienidz, i dlatego psychoanaliza jest zarezerwowana dla bogatych, poniewa jest ogromnie kosztowna. Jednak wikszo zaburze emocjonalnych z wyjtkiem powanej choroby psychicznej moe by rwnie leczona szybciej, innymi metodami, dajcymi, by moe, nadziej na pozytywny efekt.Paww i odruch warunkowy" Teoria Pawowa opiera si na stworzonym przez niego pojciu odruchu warunkowego". W pierwszych latach naszego wieku rosyjski fizjolog Iwan Paww przeprowadza swoje synne eksperymenty z psami, by dowie, jak rozwija si odruch warunkowy. Kiedy tylko psy byy godne, dostaway jedzenie i jednoczenie rozbrzmiewa dzwonek. Z czasem na znajomy dwik psy zaczynay wydziela lin, mimo e nie podawano im jedzenia. Zwierzta spostrzegy cisy zwizek midzy dwikiem dzwonka a poywieniem, dlatego znajomy odgos wywoywa u nich wydzielanie si liny. Tak powsta odruch warunkowy, ktry moe si wytworzy rwnie u czowieka. Zdarza si przecie, e reagujemy na jaki bodziec, sowo czy sytuacj okrelonym zachowaniem, ktre pozornie nie pozostaje w adnym zwizku z wyuczonym zachowaniem. A jednak zachodzi tu ten sam zwizek, co w powyszym przykadzie midzy dwikiem dzwonka a jedzeniem. Niekiedy zupenie nie jestemy wiadomi, e w ogle reagujemy na dany bodziec, a jednak wywouje on pewne sposoby zachowania lub myli, ktre wydaj si nam zupenie bezsensowne. Potem na prno prbujemy znale dla nich jakie wytumaczenie. Odruchy warunkowe maj dla czowieka ogromne znaczenie. S zautomatyzowane, dlatego kiedy je wykonujemy, nie zastanawiamy si nad nimi ani ich nie analizujemy. Wanie z nich rozwijaj si przyzwyczajenia i pewne umiejtnoci. Jednak czasem te niewiadome odruchy mog okaza si szkodliwe. Na przykad wywouj poczucie winy, nienawi, zo i inne reakcje, ktre wpywaj na czowieka destrukcyjnie. W ten sposb powstaj nerwicowe kompleksy. Psychiatrzy caego wiata, z wyjtkiem anglosaskich, d gwnie do tego, aby usuwa odruchy warunkowe jako przyczyn zaburze emocjonalnych. Czsto zaburzona reakcja zostaje wywoana okrelonym sowem i dlatego wanie semantyka (nauka o znaczeniu sw) odgrywa tu tak ogromn rol. Rosyjski psychiatra Patinow mwi w swojej ksice Sowo (opublikowanej w Rosji w angielskiej wersji jzykowej), e wielu rosyjskich psychiatrw stosuje hipnoz, aby odkry przyczyny okrelonych odruchw warunkowych. Pacjent powraca w mylach do czasu albo wydarze, ktre wywoay ten odruch. Wraz z t analiz reakcja zanika. Dokadnie mwic, chodzi tu o dehipnotyzacj pacjenta, poniewa odruchy warunkowe s czsto niemal identyczne z pohipnotycznymi sugestiami. Patinow uwaa, e jego metoda odnosi sukces u 78% pacjentw. Jeli jest to prawda, to daleko przewysza ona teori Freuda. Dr Joseph Wolpe, poudniowoafrykaski psychiatra, mieszkajcy obecnie w Stanach Zjednoczonych, opisa jedn ze stosowanych przez siebie metod psychoterapii (Psychotherapy Through Reciprocal Inhibition. Stanford University Press, Stanford, Kalifornia), ktra bardzo przypomina metod rosyjsk.Terapeutyczne zastosowanie sugestii W innym typie psychoterapii wykorzystuje si sugestie. Mog by one skierowane do podwiadomoci przez samego zainteresowanego (autosugestia)

lub te pochodzi od kogo innego (heterosugestia); zwaszcza ten rodzaj sugestii jest, prawdopodobnie, jeszcze bardziej skuteczny, cho autosugestia moe by rwnie bardzo cenna i przydatna. Najbardziej efektywna jest jednak w poczeniu z hipnoz. Zanim jeszcze teorie Freuda znalazy szerokie uznanie, sugestia bya jedyn metod stosowan w psychoterapii. W latach 1880-1900, a nawet troch pniej, ten rodzaj podejcia psychoterapeutycznego by czsto stosowany i koczy si prawie zawsze sukcesem. Hyppolite Bernheim by jednym z najwybitniejszych francuskich lekarzy swoich czasw. W tajniki hipnozy i sugestii wprowadzi go skromny lekarz domowy o nazwisku Lieubeault, ktry odbywa praktyk w Nancy. Bernheim doczy do Lieubaulta i wsplnie zaoyli klinik. W cigu niespena dwudziestu lat za pomoc hipnotycznej sugestii wyleczyli ponad 30 tysicy pacjentw. Ich ogromne sukcesy sprawiy, e do Nancy przyjedali lekarze z caej Europy, aby mc si od nich uczy. Wrd nich by te Freud, ktry w swoich eksperymentach prbowa stosowa hipnoz. Wsppracowa wwczas z innym psychiatr, Breuerem, jednym z wybitnych lekarzy stosujcych w tamtych czasach hipnoz. W swojej praktyce Freud zastosowa jego metod leczenia histerii. Bdnie sdzi jednak, e do wyleczenia konieczne jest gbokie stadium hipnozy. Odkry, e tylko niewielki procent pacjentw da si naprawd gboko zahipnotyzowa. Niewiele rozumia z tego zjawiska, sam te by kiepskim hipnotyzerem. W tym czasie brakowao mu jeszcze pewnoci siebie, aby osiga dobre wyniki. Porwnanie jego nieudanych prb z sukcesami Breuera byo dla niego nie do zniesienia, dlatego szuka innych metod i technik. Doszed wic do analizy wolnych skojarze i znaczenia snw, potem zaprzesta stosowania hipnozy. Jego zwolennicy, w tym wikszo psychiatrw, uwaaj, e hipnoza jest bezwartociowa; nie maj jednak o niej najmniejszego pojcia i nie znaj nowoczesnych sposobw jej uycia. Wielu sdzi, e do dzisiaj stosowana jest, jak za czasw Bernheima, w formie sugestii. Wedug stanowiska Freuda, przejtego przez wikszo psychiatrw [w USA w latach 60.], leczenie sugesti jest niebezpieczne, poniewa w miejsce usunitego symptomu pojawia si inny, jeszcze gorszy. Teoria ta spowodowaa, e niektrzy psychiatrzy skrytykowali stosowanie hipnozy nie tylko w popularnonaukowych magazynach, ale i fachowych czasopismach. Wywoao to u ich czytelnikw obawy przed hipnoz. Mamy tu do czynienia z pogldem, ktry mwi, e za kadym symptomem kryje si energia, ktra szuka ujcia. Gdy symptom zostanie usunity, zablokowana energia szuka nowego ujcia. Jeli uda si na drodze sugestii zlikwidowa u alkoholika przymus picia wdki, to moe on uzaleni si np. od rodkw odurzajcych. Twierdzenie, e chodzi tu o jak form energii, wydaje si mocno przesadzone, poniewa adnej energii tego rodzaju nie da si zmierzy ani udowodni. Krytycy hipnozy nie wiedz, e nawet uycie dobitnej sugestii nigdy cakowicie nie usunie symptomu, jeli kto ma siln potrzeb jego odczuwania. Sugestie hipnotyczne dziaaj tylko wtedy, gdy s zarwno wiadome, jak i niewiadome. Kady dowiadczony hipnoterapeuta potrafi to rozpozna. Objaw mona usuwa, stosujc hipnotyczn sugesti, cho nie jest to regua. Czsto nie udaje si to i symptom pozostaje. Oprcz tego dowiadczeni hipnoterapeuci wiedz, e sugestie, ktrych zadaniem jest usunicie okrelonego objawu, zawsze musz by sformuowane tak, jakby byy pozwoleniem, a nie rozkazem. Jest to sposb wykluczenia od pocztku kadego niebezpieczestwa, jakie moe zaistnie podczas usuwania symptomu, nawet gdyby wyobraenie Freuda, zakadajce istnienie jakiej

tajemniczej energii, byo prawdziwe. Dr Roy Dorcus, znany psycholog, wygosi kiedy wykad na uniwersytecie w Kansas podczas jednego z kongresw powiconych hipnozie i udowodni, e niemal przy kadej formie leczenia, z wyjtkiem zastosowania antybiotykw lub sulfonamidw w chorobach bakteryjnych, nie chodzi o nic innego, jak tylko o usunicie objaww choroby, a niej jej przyczyn. Aspiryna zastosowana w przypadku blu gowy powoduje wprawdzie zniknicie przykrej dolegliwoci, ale nie usuwa jej przyczyny. Przeciwnicy znoszenia objaww przez sugesti lecz stany depresyjne u swoich pacjentw rodkami uspokajajcymi. Uycie do tego celu sugestii jest rzekomo niebezpieczne. Pogld ten jest naturalnie mieszny: jeli rzeczywicie istniaaby energia, wielokrotnie tu wspomniana, to szukaaby sobie innego ujcia. W przypadkach przytaczanych przez psychiatrw, kiedy to rzekomo tworzyy si w miejsce jednych inne symptomy lub poddanie si hipnozie miao szkodliwe skutki, przyczyna tkwia podobno w prbie usunicia objawu. Istnieje jednak due prawdopodobiestwo, e powodem bya jaka inna potrzeba, ktra nie miaa zwizku z pierwotnym objawem.Siedem najczstszych przyczyn zaburze i chorb emocjonalnych Szkodliwe sposoby zachowania, zaburzenia emocjonalne, bdny tok mylenia i nieprzyjemne cechy charakteru maj rozmaite przyczyny. Koniecznie naley je pozna, aby mc zastosowa odpowiednie metody autoterapii. Zaproponowane tu metody s uniwersalne.Konflikt wewntrzny Jedn z najczstszych przyczyn problemw emocjonalnych jest, wedug Freuda, konflikt emocjonalny, postrzegany jako wsplny czynnik wikszoci zaburze emocjonalnych. Powstaje on wtedy, gdy odczuwamy potrzeb lub ch zrobienia czego, co jest obwarowane spoecznym tabu albo na co nie pozwala nam sumienie. rdem wikszoci takich przypadkw s, naturalnie, sprawy pci. Czsto odsuwamy nasze problemy od siebie albo wypieramy je ze wiadomoci, poniewa s nieprzyjemne albo wywouj poczucie winy. Agresja i nienawi to ten rodzaj uczu, ktre czsto s wypierane, podobnie jak wspomnienia nieprzyjemnych i mczcych przey. Ich obecno w podwiadomoci prowadzi do starych problemw emocjonalnych. W takich wypadkach nie uwiadamiamy sobie, jakie s przyczyny takich kopotw. Autoterapia moe jednak pomc przerwa ten stan rzeczy przez uwiadomienie sobie przykrych przey. W niektrych wypadkach wypieranie przey do podwiadomoci moe by tak silne, e potrzebna jest ingerencja psychoterapeuty. Wielu konfliktw, ktre w nas tkwi, nie jestemy wiadomi. Tymczasem za pomoc autoterapii mona si ich atwo pozby. W przytoczonych tu historiach chorb opisz skutki dziaania konfliktu i innych szkodliwych dla nas czynnikw. Oprcz konfliktw wewntrznych w gr wchodz nastpujce przyczyny: 1. motywacja; 2. dziaanie sugestii; 3. mowa ciaa; 4. identyfikacja; 5. masochizm albo wymierzanie sobie kary; 6. wczeniejsze, w szczeglnoci traumatyczne, przeycia. Niektre rodzaje cierpie mog mie tylko jedn z wymienionych przyczyn, czciej jednak jest ich wicej, ale bardzo rzadko wystpuj wszystkie jednoczenie.Motywacja Ustalenie przyczyny choroby albo zespou zachowa wymaga wiedzy o celu, ktry ma by osignity. Choroba wywouje niekiedy wspczucie, a tym samym zwraca uwag otoczenia na chorego, co moe by siln neurotyczn potrzeb. Zaniedbywane przez rodzicw dziecko wie, e choroba wzmaga zainteresowanie jego osob i trzyma z daleka od znienawidzonej szkoy. Barbara F., lat 21, od roku bya on przystojnego, mdrego, modego

mczyzny, ktry pracowa na uczelni. Ona natomiast skoczya tylko szko redni. Bya niemiaa, miaa poczucie mniejszej wartoci, niepewna siebie, cierpiaa na czste ble gowy, ktre nie opuszczay jej od czterech miesicy. Nie byy one co prawda bardzo silne, niemniej absorboway jej uwag przez cay dzie. Czasem zaywaa rodki przeciwblowe, bl jednak nigdy nie znika cakowicie. Jej lekarz nie potrafi znale, mimo wielu przeprowadzanych bada, adnej organicznej przyczyny tego stanu. Przypuszcza jednak, e ma on podoe natury emocjonalnej. Bez trudu stwierdzi, e Barbara wykorzystywaa bl gowy, eby zwrci na siebie wiksz uwag otoczenia oraz wywoa wspczucie rodzicw i ma, wobec ktrego czua si mniej wartociowa. Lekarz wytumaczy jej jednak, e byoby duo lepiej, gdyby zacza bardziej interesowa si tym, co robi m, i e czytajc i studiujc, moe atwo osign ten sam intelektualny poziom co on. Wiedziaa, e mczyzna, z ktrym si zwizaa, bardzo ja kocha. Kiedy zrozumiaa, e jej postpowanie jest niedojrzae, bl gowy natychmiast znikn. Okrelony objaw wystpuje czsto, aby nas ochroni. Dla Barbary bl gowy by jej broni. Dobrze jest jak najszybciej zrozumie, przed czym taki objaw ma chroni. Moe chodzi tu o prb ucieczki przed jakim problemem albo w ogle przed rzeczywistoci. Migrena zazwyczaj chroni przed napadem agresji, niechci, wrogoci, a take przed rozczarowaniem. Takie uczucia wypiera si jako niestosowne. Ble gowy przeszkadzaj w ich wyraeniu. Migrena to kara wymierzona sobie za te rzekomo szkodliwe i niestosowne uczucia. Te same czynniki odgrywaj du rol przy zapaleniu kaletki maziowej i w artretyzmie. Dolegliwoci maj uchroni nas przed agresywnymi zachowaniami, do ktrych prowadzi czsto zo i ch walki. W przypadku pana G., ktry straci gos (stan nazywany afoni) i mg mwi tylko szeptem, lekarz nie potrafi wyjani przyczyny tego niedomagania struny gosowe pacjenta nie byy zmienione chorobowo. Gdy tylko pan G. zosta poddany hipnozie, pocz mwi swoim normalnym gosem, co dowodzio, e w jego przypadku chodzi o zaburzenia emocjonalne. Wkrtce sam zdoa odkry przyczyn swojej przypadoci. Interesy szy mu wspaniale, jego dochody znacznie wzrosy, a sprzeda w porwnaniu z rokiem poprzednim zwikszya si dwukrotnie, lecz mimo to mia niewiele gotwki. Zacign due kredyty, kupowa towar, eby pokry wszystkie zamwienia, ale nie mg zapaci rachunkw. Wierzyciele zaczli grozi mu i domaga si natychmiastowego zwrotu pienidzy. Wikszo z nich pochodzia z miejsca jego zamieszkania, wic bez przerwy odbiera nieprzyjemne telefony. Teraz, tracc gos, mg co prawda zarzdza fabryk, ale nie by ju w stanie rozmawia przez telefon. Ten objaw by wic prb uniknicia wyjanie, jakich si od niego domagano. Pan G., za rad terapeuty, napisa do kadego wierzyciela list, w ktrym opisa swoje pooenie finansowe i przedstawi wspaniae sukcesy w sprzeday. Obieca uregulowanie patnoci w cigu dwch-trzech miesicy. Mia nadziej, e wierzyciele troch si uspokoj. Po napisaniu listw wrci mu gos. Ten typ nerwicy okrelany jest w psychologii mianem histerii. Nie ma ona nic wsplnego ze stanem histerii", chodzi raczej o zaburzenia wegetatywne wywoane czynnikami psychogennymi. Nerwica histeryczna moe doprowadzi, na przykad, do paraliu niektrych czci ciaa, a nawet lepoty. Symptomy te nie maj oczywicie podoa organicznego. Przyczyn paraliu moe by m. in. ch uniknicia zagroenia. Parali uniemoliwia zaatakowanie przeciwnika. Zaburzenia wzroku mog by spowodowane np.

wyrzutami sumienia, powstajcymi w momencie kontaktu wzrokowego, cho oprcz tego moe by, naturalnie, wiele innych przyczyn. Gdy czynniki emocjonalne rzutuj na sfer cielesn, mwi si o konwersji i objawach konwersyjnych. Czsto zdarzaj si przypadki mniej dokuczliwe, lecz rwnie nieprzyjemne.Dziaanie sugestii Aby sugestia spenia swoje zadanie, najbardziej skuteczn metod jest czste jej powtarzanie, dziki czemu podwiadomo uczy si pewnych rzeczy. Zdania, ktre czsto powtarzano nam w dziecistwie, tak utrwaliy si w naszej podwiadomoci, e stay si czym oczywistym. Kiedy dziecko w szkole nie radzi sobie, a rodzice wci powtarzaj mu, e jest gupie i niczego si nie zdoa nauczy, w kocu w to uwierzy i, niezalenie od tego, jak jest inteligentne, nauczenie si czegokolwiek bdzie dla niego trudnoci nie do pokonania. Wielu psychoterapeutw, ktrzy nie znaj dobrze hipnozy, nie ma pojcia o sile i skutkach sugestii. Sugestia jest jedn z najbardziej rozpowszechnionych przyczyn zaburze emocjonalnych. Jeli nie uda si takiej sugestii odkry, wyleczenie pacjenta bdzie niemoliwe. Podstawow czci terapii jest odhipnotyzowanie pacjenta, aby usun silnie zakorzenione przekonania. Cecha charakteru lub objaw mog by wywoane przez jak uwag, ktra silnie zapada w podwiadomo. Chodzi tu o odruch warunkowy, dziaajcy tak samo jak pohipnotyczna sugestia. Pobudzenie emocjonalne wzmaga podatno na wpywy, tak jak bymy znajdowali si w stanie hipnozy. W naszej podwiadomoci okrelona sugestia utrwala si i zapada w ni wskutek cigego powtarzania. Pohipnotyczna sugestia podawana pacjentowi podczas hipnozy zadziaa po jego przebudzeniu. Dr George Estabrooks z Uniwersytetu Colgate napisa (Hypnose, Dutton, New York), e pod wpywem pobudzenia emocjonalnego podwiadomo rejestruje stwierdzenia dokadnie tak, jak podczas nagrywania pyty. Jeli wywoana zostanie przy tym jakakolwiek asocjacja mylowa, pacjent zastosuje j w yciu, tak jakby to bya sugestia pohipnotyczna. Posumy si przykadem. Pewnego razu miaem w stolicy Meksyku wykady dla lekarzy na temat zastosowania hipnozy. Demonstrowaam t metod leczenia oczywicie na pacjentach. Jedna z moich suchaczek, dr R., kobieta w wieku okoo czterdziestu lat, wyznaa, e cae ycie cierpiaa na chroniczn biegunk. Dotychczasowe leczenie byo bezskuteczne. Pod wpywem hipnozy okazao si, e gwnym powodem nieprzyjemnego schorzenia byo przeycie, ktrego dowiadczya, majc zaledwie osiemnacie miesicy. Cierpiaa wtedy na tak powane zapalenie jelit, e rodzice liczyli si z jej mierci. Kupili nawet miejsce na grb dziecka. Zmuszona do przypomnienia sobie tamtej choroby, ponownie poczua, e jest chora i matka trzyma j w ramionach. Rodzice pakali, a lekarz mwi: Ona tego nie przetrzyma". Stwierdzenie to pado w jzyku hiszpaskim. Za pomoc metody palcw moja pacjentka zostaa zapytana, czy uwaga lekarza staa si powodem tego, e przechowaa ona istotn cz tamtej choroby, czyli biegunk, ktra do dzisiaj j mczy. Kobieta potwierdzia to przypuszczenie. Nastpne pytanie brzmiao: Kiedy pani ju teraz wie, e nie umrze i e nie jest chora, wyjwszy wystpowanie tego dokuczliwego objawu, czy potrafi pani uwolni si od biegunki? Odpowied, take metod palcw, bya ponownie twierdzca. Kiedy zobaczyam dr R. po szeciu miesicach, powiedziaa mi, e po tym jednym seansie nigdy wicej nie miaa biegunki. W tym kontekcie warto zwrci uwag na to, jak duo rozumie osiemnastomiesiczne dziecko i jak bdnie moe by zrozumiana uwaga lekarza. Moliwe, e podwiadomo ju w bardzo wczesnym wieku rejestruje

intonacj tego, co si mwi. Kiedy dziecko nauczy si ju mwi i rozumie znaczenie tego, co zostao powiedziane, sugestia zaczyna dziaa. Wszyscy, ktrzy powracaj podczas hipnozy do wczesnych lat swojego ycia i jeszcze raz przeywaj dawne zdarzenia, przyznaj, e sysz, co mwi si w ich obecnoci. Mona powiedzie, e to tylko czysta imaginacja albo wmwienie sobie pewnych rzeczy i, naturalnie trudno byoby udowodni, e jakie sowa rzeczywicie zostay wypowiedziane. W przypadku tej lekarki i wielu innych przypadkach jest jednak bardzo prawdopodobne, e istnieje wyraziste akustyczne wspomnienie, poniewa usunicie sugestii prowadzio kadorazowo do zniknicia objawu. To samo stwierdzenie Ona tego nie przeyje odegrao rol rwnie w przypadku pewnej pani w rednim wieku, ktra cierpiaa na chroniczny kaszel. Powiedziaa mi, e ma kaszel, odkd siga pamici, i e ju dawno zarzucia prby jego wyleczenia. Teraz jednak chciaa sprbowa usun kaszel za pomoc hipnozy. Dziki odpowiednim pytaniom sama dowiedziaa si, e objaw pojawi si, kiedy miaa cztery lata i zachorowaa na krztusiec z powikaniami. Rwnie i w tym przypadku lekarz powiedzia rodzicom, e dziewczynka nie przezwyciy choroby i umrze, a jednak wyzdrowiaa. Utrzymywa si objaw kaszlu, bo syszaa diagnoz lekarza. Pewna bardzo atrakcyjna kobieta pokazaa mi zabawne dziaanie sugestii. Kiedy j badaem, pomogem jej wrci do wieku 10 lat do momentu, gdy mama wymierzaa jej kar rzg, krzyczc: Nigdy wicej nie mw nie"! Nie wa si mwi sowa nie"! Gdy moja pacjentka zacza opowiada o tym, co si wanie miao wydarzy, podniosa si lekko, usiada i zauwaya: Wie pan, ja czsto wstydziam si. Nigdy nie potrafiam nikomu odmawia, poniewa nie mogam wymwi tego sowa!" Wikszo chirurgw i lekarzy stosujcych narkoz zupenie nie ma pojcia, e nasza podwiadomo nieustannie syszy, obojtnie, czy pimy, czy jestemy z jakich powodw nieprzytomni albo pod narkoz! Dr David Cheek oraz dr L. S. Wolfe, anestezjolog, pisali o tym w fachowych pismach medycznych. Zjawisko to mona atwo udowodni przez hipnoz, kiedy pozwoli si choremu powrci w mylach do operacji. Najwiksz niespodziank dla lekarzy jest fakt, e pacjent potrafi odtworzy to, co zostao podczas zabiegu powiedziane i zrobione. Signwszy do podwiadomoci, mona rozpozna szkodliwe dla nas sugestie. Wolfe jest przewiadczony, e niektre miertelne przypadki na stole operacyjnym zostay wywoane jak uwag chirurga, np.: Guz jest zoliwy. Pacjent nie ma szans". Chirurdzy, ktrzy znaj si na rzeczy, wykorzystuj sugesti w celu uspokojenia pacjenta podczas operacji. Chc, aby chory zacz odbiera pozytywne emocje, ktre uatwi wyzdrowienie i uchroni go od torsji i szoku pooperacyjnego. Richard S. by mczyzn okoo trzydziestki. Przeszo rok leczy si bezskutecznie u modego psychoanalityka. Odszuka mnie w nadziei, e pomog mu rozwiza jego problemy. Podczas jednej z wizyt powiedzia, e czuje do swojego ojca skrajn nienawi. Nie mog zrozumie przyczyny mwi Richard. Jest lekarzem, zawsze by dla mnie bardzo dobry. Nigdy nie by surowy, karci mnie tylko wtedy, kiedy rzeczywicie na to zasuyem. Podziwiam go bardzo i jednoczenie nienawidz. Powoduje to, e mam powane konflikty". Zadajc mu pytania, zdoaem ustali przyczyn tej nienawici. Richard podda si hipnozie, nakazaem mu powrt do pewnego wydarzenia. Mia wtedy osiemnacie lat i operowano mu migday. Lea pod narkoz na stole operacyjnym. Opowiada, e ojciec wszed do sali: To mieszne, nie

wiedziaem w ogle, e on tam by, ale go syszaem. Wtedy co o mnie powiedzia. Nazwa mnie maym bkartem, dlatego go nienawidz. Czsto zadawaem sam sobie pytanie, czy na pewno jest moim ojcem". Poprosiem Richarda, aby zacytowa sowa ojca. Brzmiay nastpujco: Ty bkarcie! Jeste ndznym bkartem! Jednak on nie mwi tego bezporednio do mnie. Zwraca si do chirurga, dr. Jamisona, ktry stanowczo oznajmia, e ojciec nie moe zosta przy operacji i natychmiast musi opuci sal. Wcieky ojciec wypowiada te sowa wanie do niego. Byli oni przyjacimi i s nimi nadal powiedzia mj pacjent. Kiedy teraz ju wiesz, e ojciec nie mwi tego do ciebie, chyba nie musisz ju go nienawidzi i moesz uzna go za swego przyjaciela? zapytaem. Na to mj pacjent odrzek: Oczywicie. To zrozumiae. C za ulga pozna przyczyn!" Wkrtce Ryszarda odwiedzi ojciec i syn zapyta go, czy przypomina sobie swoj obecno na sali operacyjnej, kiedy on mia operowane migday. Ojciec potwierdzi wszystko, co mwi Ryszard, i opowiedzia, jak bardzo wtedy si zdenerwowa tym, e przyjaciel wyrzuci go z sali operacyjnej. Zachowanie Ryszarda od tamtego zdarzenie te byo dla niego bardzo bolesne i czu si mocno zraniony. Od czasu tej rozmowy zwizek ojca i syna sta si bardzo bliski.Mowa ciaa Z psychologicznego punktu widzenia to bardzo interesujce zjawisko. Istnieje wiele wyrae, ktre uwaamy za nieprzyjemne. Podwiadomo moe przeksztaci wywoujc je myl w rzeczywisty psychiczny stan. Przykadem niech bd zdania: Na myl o tym jest mi niedobrze", Tego nie przekn", odek mi si ciska", To mnie mczy", Od tego boli mnie gowa i wiele innych podobnych wyrae i zwrotw. Kiedy uywamy takich sformuowa, takie przypadoci mog rzeczywicie wystpi. Pan H., czowiek interesu, zosta skierowany do mnie, poniewa nieustannie czu w ustach nieprzyjemny smak. Lekarz jednak nie potrafi znale przyczyny tego objawu. Nic mu nie smakowao, dlatego bardzo mao jad i w rezultacie schud. Podczas jednego z pierwszych spotka opowiedzia mi, e by wiadkiem na procesie szefa duej instytucji, z ktr mia handlowe powizania. Pan H. ba si, e jeli bdzie odpowiada zgodnie z prawd na zadawane mu pytania, moe doprowadzi do skazania swego najwikszego klienta. Wwczas straciby gwne rdo wpyww, co byoby dla katastrof. Na szczcie pytania, jakich si obawia, nie pady. Kiedy opowiada mi o tym, zauway: Rzeczywicie, po procesie zosta mi niesmak! Natychmiast uwiadomi sobie, co powiedzia, i zapyta: Myli pan, e jest to przyczyna mojego problemu? Mona byo oczywicie tak sdzi, ale oprcz tego du rol odegray wyrzuty sumienia, poniewa pan H. wiedzia, e jego klient popeni czyn karalny, ktry kosztowa instytucj kilkaset tysicy dolarw. Czu, e jego obywatelskim obowizkiem byo powiadomienie o tym prokuratora. Z czystego egoizmu jednak ukry czyn, ktry podlega karze. Stao si jasne, e pan H. wymierza sobie kar, godzc przy okazji w swoje zdrowie. Kara ta dotkna te niczemu nie winn rodzin. Dlatego zapytaem, czy odpowiedzialno za najbliszych nie jest wiksza ni poczucie obywatelskiego obowizku. Ten argument i poznanie prawdziwej przyczyny objawu pomogy mu szybko pozby si dolegliwoci.Identyfikacja Wiadomo, e dzieci wszystko naladuj. Czsto d do tego. aby by takimi jak starsi, naladuj wic zachowanie osb z najbliszego otoczenia. Wynika to przede wszystkim z mioci do rodzicw. Nawet cecha charakteru, ktrej dziecko nie lubi u rodzicw, moe by przez nie naladowana, poniewa dzieciom do pewnego wieku rodzice wydaj si doskonali; mwi dziecku, co ma robi, a czego nie, wymierzaj kary, rozdaj nagrody. Dziecko chciaoby by tak samo due i

silne i mie tak sam wadz, jak tato czy mama. Czasem ch naladowania wywoana jest tym, e jedno z rodzicw czsto powtarza: Jeste taki jak twj ojciec (lub twoja matka)". Taki sposb zachowania dowodzi identyfikacji, a prba bycia ojcem czy matk prowadzi w pewnym momencie do upodobnienia cech charakteru dziecka do cech charakteru rodzicw, w niektrych przypadkach nawet do powstania choroby, na ktr cierpi ktre z rodzicw. Jeli matka ma du nadwag, to dziecko, ktre z ni si identyfikuje, rwnie moe mie ten problem. Jest to czsta przyczyna otyoci u dzieci. Niekiedy trudno stwierdzi, czy chodzi o dziedziczenie, czy o identyfikacj. Kady czowiek porwnuje si w pewnych okresach ycia do jakiej osoby, a dziecice identyfikacje przeksztacaj si w pniejszym yciu w przyzwyczajenia. Kiedy trafi do mnie pewien stomatolog, ktrego stale swdziao ucho. Dermatolodzy i laryngolodzy nie potrafili ustali przyczyny dolegliwoci. On sam zastanawia si, czy czasem nie chodzi o jaki problem psychologiczny. Podczas przeprowadzanej przeze mnie terapii zapytaem, czy kto, kto jest mu w jaki sposb bliski, cierpia bd cierpi na t przypado. O, tak. Moja mama miaa podobny problem odpowiedzia. Zawsze drapaa si maym palcem, tak jak ja. Wraz z wiekiem niedosyszaa na to ucho. Myl, e i mnie such si troch pogorszy". Powiedzia te, e by bardzo przywizany do matki. Wyjaniem mu, e prawdopodobnie jest to objaw identyfikacji, a za pomoc techniki palcw dowiodem, e przyczyna swdzenia ma wanie taki charakter.Masochizm Nikt z nas oczywicie nie jest anioem i czasami zachowujemy si tak, e pniej tego aujemy. Opanowuj nas myli, ktrych si potem wstydzimy. W takim wypadku nasza podwiadomo moe doj do wniosku, e okrelone myli i zachowania zasuguj na kar. Wiele wskazuje na to, e najwiksze wyrzuty sumienia drcz najczciej wanie najbardziej mie i yczliwe innym osoby, i to wanie one maj skonno do wymierzania sobie kary. Maj nazbyt skrupulatne sumienie i karz siebie nawet za mao istotne przewinienia. Najgorsi przestpcy, nierzadko psychopaci, to, jak si wydaje, ludzie bez sumienia, chocia trzeba pamita, e czasami nawet i ich drcz wyrzuty. Nie ma wtpliwoci, e wiele osb, ktre popeniy przestpstwo, zostaje zapanych i osadzonych w wizieniu tylko dlatego, e podwiadomie odczuwaj potrzeb bycia ukaranymi. Aby znale si w wizieniu, robi co takiego, co ujawnia ich win. Cechy masochistyczne wykazuje czasami wikszo z nas. Neurotycy potrafi w tym nawet przesadzi, co prowadzi do cakowitego wyniszczenia ich organizmu. Znany psychiatra dr Karl Menninger bada t przypado i opisa j w swojej ksice Man Against Himself (Harcourt Brace, New York). Ekstremalne formy wymierzania sobie kary to niekiedy samobjstwo lub prowadzce do mierci zaburzenia psychosomatyczne. Masochizm odgrywa czsto ogromn rol w chorobach o podou emocjonalnym, a wyzdrowienie jest moliwe tylko wtedy, gdy rozpozna si przyczyny wyrzutw sumienia. Wsplnym czynnikiem alkoholizmu u wielu osb jest podwiadomy przymus zniszczenia wasnej osoby. Celem leczenia jest przekonanie podwiadomoci, e kara wcale nie jest konieczna. Osoba cechujca si chor potrzeb sprawiania sobie blu moe atwo ulega nieszczliwym wypadkom i poddawa si czsto operacjom. Jeli kto decyduje si wielokrotnie na zabiegi chirurgiczne, to dowiadczony lekarz natychmiast zorientuje si, e ma do czynienia z masochizmem. Masochizm bywa czsto podoem wielu bolesnych chorb o charakterze psychosomatycznym. Zdarza si, e pacjenci, ktrzy wczeniej stracili cz zbw, id do dentysty, aby usun wszystkie pozostae zby, nawet

jeli s zdrowe, poniewa nie chc mie z nimi kopotw w przyszoci. Tak wanie racjonalnie prbuj uzasadni swoje dziwaczne yczenie. Jedno jest pewne taki pacjent yczy sobie blu. W jego karcie zdrowia zostay odnotowane zapewne przebyte wczeniej operacje. Jedna z moich pacjentek bya bardzo mi kobiet, w wieku okoo trzydziestu lat. Nazw j tu Helen. Wikszej masochistki nie spotkaem nigdy w yciu. Ta niezwykle pikna kobieta wysza za m za bardzo niepozornego czowieka. Powodem tego byo podwiadome przekonanie, e nie zasuguje na lepszego mczyzn. Na jej ciele widniay sice i blizny po ciciach yletk. Bez potrzeby rania wasne ciao i zadawaa sobie bl. Helena opowiadaa mi, e w dziecistwie, od kiedy tylko moga sobie przypomnie, matka okropna sadystka bia j czym popado. Dziewczynka tak strasznie si jej baa, e zawsze bya grzeczna i posuszna. Kiedy miaa szesnacie lat, bya ju za dua na kary cielesne, wic matka znalaza inne metody, eby j drczy. W wyniku tych przey moja pacjentka podwiadomie dosza do przekonania, e skoro zasuguje na takie traktowanie przez matk, to jest z, niewiele wart istot. Utrwalia i przyja taki obraz samej siebie, a kiedy dorosa i mieszkaa ju bez matki, zacza kara sama siebie. Podwiadomo dziewczynki przeja tu rol osoby wczeniej zadajcej jej bl.Wczeniejsze przeycia Przyczyn wielu wymienionych tu sytuacji naley szuka w bardzo wczesnych latach ycia. Oglnie rzecz ujmujc, powodem chorb psychosomatycznych i wielu innych zaburze s czsto najwczeniejsze przeycia. Na tym tle powstaj wyrzuty sumienia i sugestie, a take przeraajce myli i wyobraenia. Wan czci psychoterapii jest ich odkrycie i dotarcie do nich. Bardzo istotne s tu na przykad przeycia traumatyczne, w wyniku ktrych pacjent przeywa szczeglnie silny emocjonalny wstrzs albo na sam myl o nich odczuwa strach. mier ukochanej osoby naley do najtragiczniejszych zdarze. Przeycia takie maj szczeglnie bolesny charakter, wic najchtniej wypieramy je. Jednak trudno uwolni si potem od ich nieprzyjemnych skutkw. Czsto, cho oczywicie nie zawsze, jkanie si jest skutkiem koszmarnych przey. Dwudziestopicioletni John B. jka si od trzeciego roku ycia. Poddany hipnozie, wyjawi za pomoc metody palcw, e wtedy przey koszmar. Przedtem mwi normalnie. Okazao si, e John by ogromnie przywizany do pieska ssiadw. Czsto bawi si z nim. Pewnego dnia dom ssiadw stan w pomieniach. Straacy z wyciem syren pieszyli do poaru. Ludzie wylegli z domw. Panowao ogromne zamieszanie. Matka wyniosa Johna na rkach na podwrko, eby zobaczy, jak si pali. Kiedy chopiec przypatrywa si wraz z innymi temu zdarzeniu, jego ulubiony piesek wskoczy na parapet. Nagle spada na niego palca si zasona i zgorza na oczach ludzi. Przeraony John krzycza, dosta nerwowych drgawek. Od tamtego czasu zacz si jka. Uwiadomi to sobie, kiedy podda si hipnozie, jego stan znacznie si polepszy, a po kilku tygodniach mwi ju normalnie. Ciekawe, e wszyscy, ktrzy si jkaj, zazwyczaj bez przeszkd poddaj si hipnozie i podczas seansu mwi normalnie, po przebudzeniu natomiast trudnoci w mwieniu wracaj. Kiedy postanowisz wyleczy si sam, powiniene uwzgldni wszystkie siedem wymienionych tu czynnikw. Dziki ideomotorycznym odpowiedziom mona dowiedzie si, ktre z nich odgrywaj istotn rol, a ktre mona od razu wyeliminowa. Jest to siedem kluczy, ktre otwieraj drzwi do zdrowia i szczcia.PODSUMOWANIE W tym rozdziale poznae pogldy Freuda i Pawowa na temat przyczyn chorb emocjonalnych i innych psychologicznych zaburze. Obie teorie s w

pewnym sensie trafne i musz by uwzgldnione podczas leczenia. Nauczye si take, jak stosowa sugesti w celach terapeutycznych, i przekonae si, e nie jest ona niebezpieczna. Wiesz te, jak usuwa objawy za pomoc sugestii. Pomyl jeszcze raz nad siedmioma kluczami, ktre mog usun cierpienie. Jego przyczyny moesz pozna dziki pytaniom ideomotorycznym. Jeli ju wiesz, co jest przyczyn blu, dolegliwoci powinny szybko ustpi. Czasem moe chodzi o jeden, dwa, a niekiedy i o wszystkie siedem czynnikw. S one nastpujce: wewntrzny konflikt, motywacja, dziaanie sugestii, mowa ciaa, identyfikacja, wymierzanie sobie kary i wpyw wczeniejszych przey. O jakie chodzi w twoim przypadku, musisz ustali sam. Chora dusza i chore ciao Zaburzenia emocjonalne mog przybiera rozmait posta. Nie zawsze atwo ustali, dlaczego u danej osoby wystpuje taka, a nie inna choroba. Kady czowiek ma wasny sposb mylenia i specyficzne cechy charakteru, ktre mu niekiedy nawet szkodz. Nikt na og nie chce by uwaany za neurotyka, chocia kady moe rozwin w sobie jeden albo kilka neurotycznych objaww. Jest to po prostu cz naszej natury. Nie istnieje nikt, kto byby na tyle spokojny, zrwnowaony i wolny od zaburze emocjonalnych, aby nie wywoyway one w nim objaww choroby psychosomatycznej. Nawet zwyky katar ma czasem podoe emocjonalne. Psychozy to najcisze choroby psychiczne. Nerwica jednak rwnie moe przyj tak powan posta, e pacjent nie bdzie zdolny do normalnego ycia. W tej ksice nie bdziemy zajmowa si przypadkami stanw psychotycznych i cikich nerwic, poniewa wymagaj one interwencji psychiatry i psychoterapeuty. Samoleczenie na pewno tu nie wystarczy.W niektrych przypadkach odradzamy autoterapi Bywaj jednak przeciwwskazania do stosowania autoterapii. Wikszo ludzi moe j stosowa cakowicie bezpiecznie, ale umysowo chorzy koniecznie musz by pod opiek psychiatry lub powinni zosta oddani do zakadu specjalnego. Decyduje o tym rodzaj i stopie zaawansowania choroby. Taki pacjent bowiem zazwyczaj nie zdaje sobie sprawy ze swojego stanu, dlatego jest mao prawdopodobne, aby zdolny by przeprowadzi autoterapi. Niektrzy, jak si wydaje, s na krawdzi obdu, ale nawet kiedy osigaj stan najwyszego podniecenia emocjonalnego, nie popadaj w obd. Jeli kto na co dzie jest bardzo pobudliwy, powinien jak najszybciej rozpocz samoleczenie. Wany jest stopie zaawansowania choroby. Metoda ta nie usunie na przykad silnej nerwicy. Zaamanie nerwowe jest takim jej stadium, ktre koniecznie musi by leczone przez terapeut. Jeli cierpisz na silne stany lkowe lub podczas zaamania nerwowego dopuszczasz do siebie myli o samobjstwie, oznacza to, e powiniene podda si terapii prowadzonej przez specjalist. Ekstremalne formy zaburze seksualnych (np. homoseksualizm) kwalifikuj si jedynie do leczenia przez psychoterapeut. Nerwice waciwe wystpuj w rnych postaciach. Mona wrd nich wyrni: stany lkowe (prawdopodobnie najczstsze), fobie, nieobliczalne zachowania, myli natrtne i zachowania przymusowe, histeri i patologiczne zaburzenia charakteru. Czasami odrnienie nerwicy w stadium rozwoju od istniejcego ju stanu neurotycznego jest bardzo trudne. Mniej istotne fobie wystpuj bardzo czsto jako objawy konwersyjne i zaliczane s do histerii. Czy uznane zostan za nerwic, zaley od

stopnia ich zaawansowania. Za chorob uwaa si jednak take uzalenienia: alkoholizm i narkomani oraz niektre zaburzenia seksualne. Przeprowadzenie autoterapii jest dosy proste i rokuje wyleczenie w przypadkach potrzeby zmiany wewntrznego nastawienia lub cechy charakteru czy bdnego przyzwyczajenia w chorobach uwarunkowanych emocjonalnie. Usunicie lub zmniejszenie objaww moe przynie ulg, a nawet cakowite wyleczenie. Zagroenia wynikajce z samoleczenia s tak znikome, e mona bez obaw zwalcza choroby t drog. Czasami tylko trzeba zachowa pewne rodki ostronoci. Jeli si o nich pamita, waciwie nie ma szans na wystpienie jakichkolwiek niebezpieczestw. Przeczytasz o tym pniej.Strach i zmczenie Przy kadym rodzaju emocjonalnych zaburze wystpuj okrelone stany uczuciowe i sposoby mylenia. Zawsze, na przykad, mamy do czynienia z mniej lub bardziej rozwinitym stanem lkowym. Bywa on definiowany jako obawa powstaa bez adnej konkretnej przyczyny. Innym czsto wystpujcym objawem jest zmczenie i brak energii, na co narzeka wikszo ludzi z zaburzeniami emocjonalnymi. Rano budzimy si zmczeni, mimo e sen przebiega normalnie. W rzeczywistoci s dwa rodzaje tego typu niedomagali: zmczenie fizjologiczne, wywoane przez wysiek fizyczny, i psychiczne, ktrego przyczyny nie s jeszcze dokadnie zbadane. Sdzi si, e przyczynia si tu oglne przemczenie i nawarstwiajce si problemy.Negatywizm Pesymistyczne nastawienie ducha idzie w parze z zaburzeniami emocjonalnymi i neurotycznymi. Od chorej osoby syszy si wtedy: nie mog zamiast mog (w rzeczywistoci oznacza to nie chc"). Dominuje uczucie beznadziejnoci i bezradnoci. Oczekiwanie na najgorsze wywoa najprawdopodobniej t przykr sytuacj, poniewa takie nastawienie jest form negatywnej sugestii. Podwiadomo moe wic wywoa zachowania, ktre mog nam zaszkodzi.Poczucie mniejszej wartoci Z uczuciem cigej niepewnoci jest zwizane czsto poczucie mniejszej wartoci. Mao kto nie zna tego problemu. Nawet w zachowaniu aroganckiego, pozornie miaego i pewnego siebie czowieka chodzi najczciej o prb ukrycia braku przekonania o wasnej wartoci. Podobnie zachowuje si bandyta, maltretujcy ofiar tylko po to, aby ukry wasne tchrzostwo. Niepewno odczuwaj take ludzie ogromnie zamoni. Cae ycie gromadz coraz wicej pienidzy. Na koncie maj ju miliony, s zabezpieczeni finansowo do koca swych dni, a mimo to staraj si zarobi kolejny milion. Kiedy go ju zdobd, przychodzi kolej na nastpny itd. Bez wtpienia kadego bogacza na ziemi drczy uczucie niepewnoci, ktre zmusza go do nieustannego pomnaania swojego kapitau. Osoby z problemami emocjonalnymi maj trudnoci z koncentracj myli. Nie potrafi skupi si na jednej czynnoci. Kiedy czytaj lub ucz si, ich myli przeskakuj z tematu na temat. Natychmiast wic zapominaj to, czego si prboway nauczy. Nie potrafi przyswaja sobie wiedzy. Uczenie si w takim przypadku staje si niezwykle trudne i moe wpyn negatywnie na jako pracy. Brak wiary we wasne siy objawia si te niechci do podejmowania decyzji. Osoba z takim syndromem usilnie si przed tym wzbrania. Obawia si poraki, dlatego zwleka z podejmowaniem decyzji albo w ogle ich unika. Boi si rwnie, e nie sprosta oczekiwaniom wobec niej. Musimy pamita, e bez podjcia dziaania nie mona spodziewa si pozytywnych rezultatw. Sowo sprbowa wyklucza powodzenie. Jeli mwisz: sprbuj", oznacza to, e prawdopodobnie nie osigniesz

zamierzonego celu.Niedojrzao To rwnie czsta przyczyna neurotycznych wzorcw mylenia i sposobw neurotycznych zachowa. Czowiek niedojrzay boi si stan twarz w twarz z rzeczywistoci i nie potrafi mdrze rozwizywa problemw. A swoj drog, rzadko kto jest pozbawiony choby drobnego rysu niedojrzaoci. Powstaje wic pytanie, czy chodzi tu o zjawisko normalne czy o zaburzenie? Kto, kto cierpi na zaburzenia emocjonalne lub czsto zapada na choroby psychosomatyczne, z czasem staje si skoncentrowany na sobie. Martwi si o zdrowie, nieustannie na wszystko narzeka i zajmuje si wycznie wasn osob. W skrajnym przypadku moe to objawia si na przykad pisaniem ja wielk liter. Oczywicie, kady w pewnym sensie jest dla siebie najwaniejszy, nie oznacza to jednak jeszcze postawy nerwicowego egotyzmu. W dalszej czci ksiki znajdziesz bilans, w ktrym cechy charakteru podzielono na aktywa i pasywa. Wana cz autoterapii polega ma na tym, eby pasywa zamienia w aktywa. Porwnujc je, bdziesz mg stwierdzi, ktre z nich przewaaj u ciebie. Pozwoli ci to na lepsz samoocen, a take pomoe zwalczy i tobie dobrze znany kompleks niszoci.Choroby psychosomatyczne W przypadku takiej choroby warto autoterapii zaley przede wszystkim od stopnia zaawansowania choroby oraz od osobowoci pacjenta. Lekarstwa mog przynie ulg, a opieka medyczna jest na og wskazana, i to nawet w czasie trwania samoleczenia. Jeli masz swojego psychologa lub psychiatr, lepiej zrezygnuj z samodzielnego leczenia, chyba e wczeniej skonsultujesz si z lekarzem. Czym tak naprawd jest choroba psychosomatyczna? Dr A. J. Winter w swojej ksice Przezwycienie choroby i strachu (Ariston Verlag, Genewa) podaje bardzo trafn definicj. Mwi, e Choroba psychosomatyczna wykazuje nastpujce cechy: 1. Zaburzenia czynnociowe, a z czasem i organiczne. 2. Zostaje wywoana przez czynnik nie zwizany z sam chorob. 3. Reakcja nie wynika z bodca. 4. Jej przyczyn jest bolesne, wczeniejsze przeycie. 5. Polega na trwaych zwizkach mylowych okrelony bodziec wywouje prawie zawsze t sam reakcj. 6. Chory nie ma poczucia czasu, a take swojej fizycznoci. Reakcje pacjenta dotycz wczeniejszych przey, sytuacje teraniejsze ignoruje". Okazuje si, e choroby psychosomatyczne powstaj nie w wyniku urazw albo zakaenia, lecz z powodu nurtujcych nas problemw. Wikszo z nas jest wiadoma psychologicznych nastpstw choroby. Zawsze jednak mylimy, e przydarzy si ona innym, nie nam. Kiedy lekarz stwierdza, e cierpimy na zaburzenia psychosomatyczne, jestemy przeraeni i trudno nam w to uwierzy, przynajmniej do momentu, kiedy nie potwierdzi tego inny lekarz. Lekarze nie znajcy si na psychosomatyce (nauce o zwizku psychiki ze stanem fizycznym) nie s w stanie nas wyleczy, dlatego zbywaj pacjenta tak choby uwag: To s tylko paskie wymysy". Choroba moe mie podoe emocjonalne. Nie jest adnym wymysem. Bl uwarunkowany psychicznie jest rwnie uciliwy, jak bl fizyczny. Kiedy przyszed do mnie pacjent i stwierdzi: Nie wiem dlaczego, ale dr Schmid skierowa mnie do psychologa. Mj bl gowy jest przecie dolegliwoci fizyczn". Wyjaniem mu wtedy, jak dalece uczucia i

podwiadomo wspgraj ze sob i jak duy maj na nas wpyw. Stosujc metod wahadeka, najatwiej jest uzyska odpowied na pytanie: czy jest jaka emocjonalna lub psychologiczna przyczyna blu gowy? Kiedy diagnoza lekarza, ktry przysa mi pacjenta, stwierdza, e chodzi o bl psychosomatyczny, zawsze potwierdza to wahadeko, kadorazowo podajc odpowied. Pacjent zgadza si z tym, poniewa to on sam odpowiedzia sobie na pytanie. Jego podwiadomo tylko to potwierdzia. Kiedy pacjent oswoi si z t myl, zrobi pierwszy krok do wyleczenia swojej dolegliwoci. Poniewa czytelnicy mog nie zna niektrych schorze, okrelanych przez lekarzy jako psychosomatyczne, podaj kilka przykadw. Nie wymieni jednak ich wszystkich, poniewa musiabym zacytowa ponad poow sownika medycznego. Zaznaczam jednak, e by moe choroby te maj przyczyn organiczn, chocia zazwyczaj ich podoem s problemy psychologiczne. Oto choroby najczciej uznawane przez lekarzy za psychosomatyczne: drogi oddechowe: alergie, zapalenie zatok przynosowych, katar sienny, zwyky katar, bronchit, astma, rozedma, grulica; skra: wypryski, pokrzywka i wiele innych chorb skry okrelanych jako alergie; ukad pokarmowy: otyo, zaparcia, zapalenie jelita grubego, biegunka, wrzd odka, wymioty, kurcze odka, przy niektrych chorobach brak apetytu, hemoroidy, choroba woreczka ciowego; system krwionony: nadcinienie ttnicze, choroba wiecowa, napadowe koatanie serca, choroba Reynauda, choroba Burgera; drogi moczowe: moczenie, nerwowe parcie moczu na pcherz, pooperacyjne trudnoci z oddawaniem moczu; system nerwowy i gruczoowy: zapalenie nerwu trjdzielnego, migrena, odbijanie si, narkomania, alkoholizm, rne postacie padaczki, choroba Parkinsona, stwardnienie rozsiane, miastenia, cukrzyca, wole, niedocukrzenie krwi; organy pciowe mskie: impotencja, przedwczesny wytrysk, bezpodno; organy pciowe kobiece: dolegliwoci menstruacyjne (szczeglnie kurcze), bezpodno, powtarzajce si poronienia, ozibo pciowa, upawy, zapalenie pochwy, dyspareunia. Odporno organizmu mog obniy przecienia i napicia nerwowe. Stajemy si wtedy bardziej podatni na zakaenia. Uoglniajc, mona powiedzie, e wszystkie choroby s zalene od naszego stanu emocjonalnego.PODSUMOWANIE Nie zajmowaem si w tym rozdziale omawianiem bardzo powanych chorb wywoanych zym stanem emocjonalnym, tj. nerwic i chorb psychicznych. W takich wypadkach autoterapia prawdopodobnie nie ma wikszego sensu, a pacjent zdany jest wycznie na pomoc lekarza specjalisty. Jedna kwestia zasuguje tu jednak na szczegln uwag: kady, kto wiadom jest swojego silnego emocjonalnego pobudzenia i wie, e niektre jego zachowania s nierozsdne i wymuszone sugesti, powinien zada sobie pytanie, czy jego stan nie jest przypadkiem objawem psychozy, innymi sowy, czy nie jest chory umysowo. Taka diagnoza moe wywoa jeszcze wiksze zamartwianie si i silniejsze zdenerwowanie. S jednak pacjenci umysowo chorzy w peni wiadomi swego stanu. Jeli zauwaye u siebie jakie objawy tego rodzaju choroby, skonsultuj si jak najszybciej z lekarzem. Lki, zmczenie, negatywne nastawienie do wiata, poczucie mniejszej wartoci, zamartwianie si, brak koncentracji, niech do podejmowania decyzji, niedojrzao i egocentryzm s typowymi objawami towarzyszcymi zaburzeniom emocjonalnym. S to jednak tylko objawy neurotyczne, nie oznaczajce wcale zaawansowanej nerwicy. Istniej oczywicie rwnie inne

symptomy tej choroby, na ktre zwrc uwag pniej, lecz ju w innym kontekcie. W rozdziale tym opisaem kilka najczciej wystpujcych chorb psychosomatycznych. Jeli zauwaysz u siebie objawy jednej z nich, to opisana tu wiedza na pewno si przyda. Pamitaj, e w takich przypadkach konieczna jest pomoc psychologiczna. Warto pozytywnego mylenia i zdrowego odpoczynku Niewiele osb ma taki sposb mylenia i zachowania, ktry nie wymaga adnych zmian. Kady z nas powinien w tym wzgldzie nad sob pracowa. Twoje obecne przyzwyczajenia zostay uksztatowane przez odczucia, odruchy i wychowanie z okresu dziecistwa. Wrd opisanych w tym rozdziale przypadkw znajdziesz na pewno i takie, ktre bdziesz mg odnie do siebie. Stosujc opisane tu metody, moesz zmieni swj charakter. Przez doskonalenie samych siebie stajemy si bardziej szczliwi, milsi dla otoczenia, a praca zaczyna przynosi nam rado.Czy jeste pesymist? Kady normalny czowiek jest skonny myle pozytywnie i pragnie, aby inni widzieli go tylko w korzystnym wietle. wiadom swoich niedoskonaoci, stara si pokazywa wszystkie swoje zalety. Jeli nawet nie ma pewnych umiejtnoci, nie stanowi to dla niego adnego problemu. Nie zamartwia si tym. Jest optymist. Stawia przed sob cele, mocno wierzc, e je osignie, i zazwyczaj mu si to udaje. Nastawiona optymistycznie podwiadomo dyktuje mu zachowania, ktre pomagaj osign sukces i zachowa dobre zdrowie. Czowiek taki jest szczliwy i maksymalnie korzysta z ycia. Nie przejmuje si, gdy co dzieje si nie po jego myli. Nie reaguje nerwowo. Negatywne mylenie wywiera natomiast zupenie odwrotny skutek. Wywouje wewntrzne konflikty, ktre z kolei prowadz do stanw lkowych, rozczarowa, zazdroci, nienawici i cigego niezadowolenia z ycia. Pesymici atwo zapadaj na choroby o podou emocjonalnym. Nie patrz miao w przyszo, boj si stawia sobie cele, poniewa nie wierz, e mog osign jakikolwiek sukces. Dlatego te nie speniaj si w adnej dziedzinie. Kompleks niszoci jest jak kula u nogi, przeszkadza si im rozwija, i naprzd, a ich sposb postpowania, bezwiednie sterowany przez podwiadomo, z gry przesdza o niepowodzeniu. O wartoci pozytywnego mylenia napisano sporo ksiek. Wynika z nich, e wszyscy maj ten sam cel, prbuj go jednak w rny sposb osign. Osobom wierzcym zatem mog z czystym sumieniem poleci ksik Potga podwiadomoci dr. Josepha Murphy'ego. Pisze on, e cel mona osign przez siln wiar w Bo moc. Temat ten podejmuj te inne ksiki, ktre podkrelaj ogromn warto modlitwy. U. S. Andersen (The Secret of Secrets, New York) proponuje natomiast metod metafizyczn, ktra pod wieloma wzgldami odpowiada filozofiom Wschodu. Autor podaje tam rodki i sposoby, mogce mie szerokie zastosowanie. Rzeczowy, dogbny opis postpowania, ktry ma doprowadzi nas do sukcesu, mona znale take w synnych ksikach Napoleona Hilla Sukces? Trzeba tylko chcie oraz Myl!... i boga si. Hill pokazuje, jak wpyn na podwiadomo, eby dodaa nam odwagi i siy do realizowania celw. Jego praktyczne metody, podobnie jak w licznych ksikach innych autorw, s bardzo obiecujce. Wiele poradnikw zajmuje si pozytywnym myleniem i atwymi do opanowania metodami umoliwiajcymi osignicie zamierzonego celu. Ksiki te mog by ogromnie pomocne dla wszystkich, ktrzy w

leczeniu zechc skorzysta z zawartych w nich wskazwek. Najwaniejsz i jedyn tajemnic pozytywnego mylenia jest silna wiara. Odrzucenie negatywnego mylenia, cho nie tak atwe, jakby mogoby si wydawa, jest jednak moliwe. Oczywicie, e nie ma czowieka, ktry stale myli optymistycznie. Mona jednak wyksztaci w sobie przyzwyczajenie polegajce na pozytywnym odbieraniu wiata. Nie uwolni to nas, niczym czarodziejska rdka, od problemw, ale nasze ycie bdzie przyjemniejsze. Oprcz silnej woli i pozytywnego mylenia potrzeba do tego jeszcze intensywnych wicze. Zanim pojawi si pierwsze rezultaty, upynie troch czasu. Przejawy zniechcenia spowolni jednak cay proces. Pamitajmy wic, e pozytywne mylenie pomaga skorygowa pewne cechy charakteru i zmieni negatywne wewntrzne nastawienie, na przykad do zadania, ktre nam zlecono. Uatwia te uporanie si z kopotami i z niepowodzeniami. Wikszo lekarzy wie, e nastawienie pacjenta decyduje o przebiegu leczenia. Jeli chory nie ma nadziei na popraw zdrowia, to bardzo prawdopodobne, e nie uda si go ju wyleczy. Natomiast ten, kto ma niezomn wol ycia, rokuje wyzdrowienie.Jak dziaa na nas strach Stwierdzono, e pesymistyczne mylenie czy si najczciej z odruchem warunkowym. Nie jest te tajemnic, e nasze wewntrzne obawy s nastpstwem wczeniejszych wpyww rodowiska i e negatywne mylenie wywouje zwykle stany lkowe. Problemom natury emocjonalnej takim, jak: niepokj, rozczarowanie, ch walki, poczucie winy towarzysz zwykle napicia nerwowe. wiadomo samodzielnie rozpoznaje lk i niepokj, czego dowodem jest to, e zawsze wiemy, kiedy si czego boimy. Czujemy to bardzo wyranie. By moe znamy nawet powd, ale na og nie od razu jestemy go wiadomi. Przyczyny fobii (chorobliwego lku) jednak rozpozna trudno. Nawet bardzo religijne osoby, ktre wierz w ycie po mierci, boj si odejcia z tego wiata. By moe bierze si to std, e niektre religie zbyt mocno podkrelaj istnienie pieka i moliwo wiecznego potpienia. Ma to prawdopodobnie zmusi czowieka do kierowania si dobrem w kadej dziedzinie ycia. Lk przed mierci mona w pewnym sensie umotywowa wpywami otoczenia. Odczuwamy go na przykad zawsze, gdy umieraj bliskie nam osoby. Czsto nie chodzi tu o sam strach przed mierci, ale o bl rozstania. W dziecistwie przechodzimy par typowych chorb dziecicych albo przynajmniej widzimy, jak przechodz je inni, a poniewa, przynajmniej wiadomie, nikt nie choruje chtnie, lk przed chorob, blem, zym samopoczuciem rozwija si w nas od maego. Ze statystyk wynika, e koszty leczenia i bada profilaktycznych w Ameryce sigaj rocznie wielu milionw dolarw. Inny, bardzo czsto spotykany rodzaj lku dotyczy sfery ekonomicznej naszej egzystencji. Kady wie, e nie jest atwo zarobi na wasne utrzymanie, a szczeglnie trudno zgromadzi oszczdnoci na przyszo. Jeli to si nie udaje, mcz nas cige obawy. Niepewno rodzi si jednak nie tylko z braku pienidzy, ale te ze zych stosunkw midzyludzkich, np. z obaw, e nie jest si kochanym lub e jest si odrzucanym. Potrzeba mioci jest jedn z najsilniejszych podwiadomych potrzeb. Jeli w okresie dorastania bylimy pod tym wzgldem zaniedbywani, potrzeba mioci staje si wraz z wiekiem silniejsza, co moe prowadzi do pojawienia si nerwicy. Pesymista zawsze bdzie oczekiwa pogardy, a strach przed odrzuceniem moe by tak silny, e uczyni go zupenie niezdolnym do dawania i przyjmowania mioci. Bdzie on przekonany, e i tak, wczeniej czy pniej, zostanie

odrzucony. Lk jest szczegln form strachu. Najczciej jest to bliej nie okrelona obawa, e zaraz wydarzy si co zego. Czowiek bojaliwy nie umie wyjani, o co tak na prawd mu chodzi. Jego lki s niewiadome i dlatego trudno mu je nazwa. Lk jest bardzo nieprzyjemnym uczuciem. Wystpuje on w kadej nerwicy i moe przybra posta silnych napadw paniki. Gdy nie mona w aden sposb rozpozna przyczyny stanu, mwi si wtedy o "nieokrelonym niepokoju", ktry powstaje z obawy, e wydarzy si co nieprzyjemnego i niedobrego. Uczucie to jest jak miecz Damoklesa wisi nad gow i w kadej chwili moe spa. Niepowodzenia s potwierdzeniem tych obaw i wzmacniaj przewiadczenie, e naley oczekiwa czego jeszcze gorszego, i tu wytwarza si ju odruch warunkowy. Spokojnemu, zrwnowaonemu czowiekowi obce s takie stany, dlatego nie uzna on przypadkowych niepowodze za yciowe poraki. Jeli co mu si nie udaje, wzrusza co najwyej ramionami i dalej robi swoje. Pacjentowi opanowanemu przez lk trudno cokolwiek przedsiwzi, poniewa nie moe pozby si obezwadniajcego uczucia niepokoju. Poczucie cakowitej niemocy i niemonoci zrobienia czegokolwiek nasila jego lk. Nerwicowy niepokj przybiera posta chroniczn i mimo e chory chce przed nimi uciec, jest uczuciem staym. Dzieje si tak do momentu, kiedy uda si go cakowicie zwalczy. Wtedy lki ustpuj.Wrogo i zo Wrogo i zo to ten rodzaj emocjonalnych zaburze, ktre s czym zupenie normalnym, jeli zdarzaj si sporadycznie i trwaj krtko. Kady z nas czasami si denerwuje i pewnych osb w swoim otoczeniu szczerze nie lubi, a niektre nawet wywouj nasz wrogo. Jeli panujemy nad swoimi uczuciami, to nie ma si czym martwi. Wcieko moe te objawia si krzykiem, wrzaskami, rzucaniem czym popadnie albo zadawaniem innemu czowiekowi blu. Takie reakcje prowadz tylko do kopotw! Jednak s rwnie osoby, ktre okazywanie emocji uwaaj za co zego, dlatego gdy przyapi si na tym, odczuwaj silne wyrzuty sumienia. Walcz wic ze zdenerwowaniem, zanim si ono w ogle pojawi. A jeli kto ju sobie na to pozwoli, to czym prdzej usuwa gniew ze wiadomoci, poniewa obawia si skutkw braku samokontroli. Poczucie winy z powodu gniewu prowadzi czsto do migreny lub innych nieprzyjemnych dolegliwoci. Jeli jednak wybuchy zoci traktowane s jako naturalna reakcja na zewntrzne bodce, to nie ma potrzeby ich unika, a tym bardziej z nimi walczy. Usunicie zewntrznych objaww zdenerwowania nie oznacza jednak usunicia emocji, ktre i tak pozostaj w podwiadomoci na duej. Najlepiej wic wyadowa nadmiar negatywnej energii, ale w taki sposb, ktry nikomu nie przyniesie szkody. Niech wobec innych tumiona w zarodku przenoszona jest najczciej na niczemu nie winn osob z najbliszego otoczenia. Jeli raz uda si opanowa wybuch zoci, to jest to dobry moment, aby zacz zastanawia si nad jego przyczyn. Nie warto kci si, przeklina, odnosi si do rozmwcy sarkastycznie i wrogo. Spokojna rozmowa o sytuacji, ktra wywoaa tak negatywn reakcj, uspokoi i pomoe zneutralizowa negatywne uczucia. Moliwo odreagowania zoci daje rwnie wysiek fizyczny. Dlatego warto da z siebie wszystko podczas gry w koszykwk, tenisa czy pik non lub po prostu wykona kilka intensywnych wicze. Sport pozwala na odreagowanie negatywnych uczu bez szczeglnych stara. Niemal natychmiast po kadym wysiku fizycznym czujemy si lepiej. Rwnowag

psychiczn pomoe odzyska te praca w ogrdku albo rbanie drewna. Kibic, ktry krzyczy i klnie podczas meczu, uwalnia si od zoci czy nawet nienawici do przeciwnika. Psychologia twierdzi, e kade wiksze pobudzenie niweluje sabsze. Zo przezwycia strach, dlatego czsto zdarza si, e osoba straszona potrafi nieoczekiwanie zaatakowa. Inaczej dzieje si, kiedy strach jest wikszy od zoci, a osoba przeze opanowana si wycofuje. Trudno jednak odnale w gniewie inne, silniejsze uczucie, ktre zniweluje wybuch zoci. atwiej zwalczy w sobie wrogo do innego czowieka. Przykadem niech bdzie m, ktry denerwuje si na on, a ona mimo wszystko umiecha si, cauje go i obejmuje. Najprawdopodobniej jego zy nastrj szybko zniknie. Przedstawi teraz kolejn technik, ktr mona zastosowa w rnych sytuacjach emocjonalnego pobudzenia. Trzeba jednak najpierw si opanowa. Jeli jeste wcieky albo zdenerwowany, najlepiej powiedz sobie: "No i co? O co chodzi? To przecie nic takiego". Ju po kilku wiczeniach, polegajcych na powtarzaniu sobie w mylach tych zda, mona odzyska rwnowag emocjonaln, nie czynic ani sobie, ani nikomu krzywdy. Jeli twoje uczucia zostay zranione, jeli jeste rozczarowany albo kiedy stracie cierpliwo, powtarzanie tych zda na pewno ci pomoe odzyska rwnowag psychiczn. Zdenerwowanie ujdzie z ciebie niczym powietrze z balonika. Znaczenie tej metody odkryjesz, kiedy znowu bdziesz pobudzony. Nie przesadzaj te z opanowywaniem siebie, by zbytnia rwnowaga ducha nie przesza w obojtno.Rozczarowanie Nasze ycie jest pene rozczarowa. Ju jako dzieci napotykamy je w postaci licznych zakazw. "Nie wolno ci tego robi!" takie i podobne stwierdzenia s ograniczeniami nakadanymi na nas przez dorosych. "Ja chc!" walczy z "Nie wolno ci!" Gdy dorastamy, zakazy rodzicw, cho konieczne, prowadz do wewntrznych rozterek i przeszkadzaj nam czasem osign zamierzony cel. W dorosym yciu nasze yczenia i potrzeby te nie zawsze bywaj speniane. Rodzi si wtedy nie tylko rozczarowanie, ale i zo, ktra moe sta si niebezpieczna, jeli zbyt czsto si zdarza. Zdanie: "No to co?" doskonale nadaje si do wypowiadania w trudnych sytuacjach, ktre nas nieprzyjemnie zaskoczyy. Ludzie, ktrzy stawiaj sobie cele i zwykle je osigaj, s mniej zawiedzeni, jeli co im si nie uda. Cige niepowodzenia mog jednak wywoa stan chronicznego rozczarowania, czego skutkiem jest oczywicie negatywne mylenie. Kiedy twoje podstawowe potrzeby yciowe zostan zaspokojone, atwiej bdzie znie niespenione oczekiwania. Kady bowiem ma potrzeb dawania i brania mioci, kady tskni do normalnej, kochajcej si rodziny. Potrzebujemy akceptacji, dlatego najpierw sami musimy zbudowa swj pozytywny obraz. eby to osign, potrzebujemy zaufania do siebie i wiary we wasne siy. Stawiajmy wic sobie cigle nowe cele, czy to duchowe, czy materialne. Kiedy osigniemy je, nasze zdrowie psychiczne (i najprawdopodobniej fizyczne) ulegnie poprawie.Wyrzuty sumienia Nie ma czowieka, ktry nie miaby jakich saboci i wad. Nikt nie jest od nich wolny. W kadym tkwi ze instynkty, ktre na skutek istnienia spoecznego tabu zostaj zepchnite w podwiadomo. Czasem opanowuj nas myli, ktrych si wstydzimy, a mimo to ulegamy im i robimy co, czego potem aujemy. Jest to jednak cz natury czowieka. Na szczcie prawie u kadego sumienie spenia rol hamulca. Inaczej wiat byby jeszcze gorszy.

Powinnimy z naszych zych zachowa i myli zawsze wyciga odpowiednie wnioski na przyszo. Nie wolno i nie warto drugi raz robi tego, co powoduje potem wyrzuty sumienia. Zbytnie zajmowanie si przeszoci i nadmierne wyrzuty sumienia jest rwnie szkodliwe. wiadomo winy i wstyd mog nas zbyt duo kosztowa, poniewa doprowadzaj do wymierzania sobie samemu kary albo do powstawania zaburze emocjonalnych. Sprawy pci s naturalnie gwnym rdem wyrzutw sumienia, o czym zreszt bdziesz mg jeszcze w tej ksice przeczyta. Lki wynikajce z tego rodzaju psychicznych obcie prowadz do nerwowych napi. Wyraaj si one, na przykad, w obgryzaniu paznokci, uczuciu niepokoju, paleniu papierosw, naduywaniu alkoholu i wielu innych symptomach.Zamartwianie si Przesadne martwienie si to odruch warunkowy, nieprzyjemny zwaszcza dla otoczenia. Kady czowiek czasem martwi si o innych. S sytuacje, choby w wypadku choroby bliskiej osoby, w ktrych taka reakcja jest cakowicie zrozumiaa. Jednak cige zamartwianie si o innych nie jest normalne. Czowiek, ktry wszystko widzi w czarnych barwach, zawsze wynajdzie sobie co, czym mgby si martwi. Niewane, e wanie rozwiza jaki problem. Nigdy jednak si nie przyzna do swojej przypadoci. Martwi si, poniewa sprawia mu to przyjemno. W takich przypadkach chodzi o masochistyczne wymierzanie sobie kary. Czy istniej inne przyczyny takiego nieustannego martwienia si? Pewn rol odgrywa moe identyfikacja, jeli do takiego zachowania skonne jest rwnie ktre z rodzicw. Przyzwyczajenie przechodzi na dziecko, ktre niewiadomie dy do utosamienia si z ojcem lub matk. Najczciej, cho nie zawsze, identyfikujemy si z matk. Rwnie dobrze moe by to ojciec lub kto z rodziny. Pesymizm prowadzi najczciej do napicia nerwowego, ktre z kolei powoduje zmartwienia. Tak powstaje zamknite koo. Kto, kto cierpi na chroniczn i przesadn skonno do wynajdywania sobie trosk, powinien zdecydowanie uwolni si od tego przyzwyczajenia, szczeglnie gdy jest ono spowodowane potrzeb karania wasnej osoby. Musi te uwiadomi sobie, e naladuje czyj sposb zachowania. Tylko wtedy uda mu si zwalczy skonno do identyfikacji. Knight Dunbar, ogromny autorytet w dziedzinie przyzwyczaje i ich powstawania, proponuje inn metod ich usuwania. Wyjania, e walka ze sob na si nie zdaje egzaminu i wywiera wrcz odwrotny skutek nasila przyzwyczajenia. Proponowa on, aby wyobrazi sobie w duchu pozytywny kocowy rezultat (forma sugestii). Kiedy raz uda si zrezygnowa z przyzwyczajenia, z czasem kada nastpna prba bdzie atwiejsza, a w kocu zapomnimy, e kiedy w ogle mielimy taki problem. Natomiast kto, kto stale martwi si o innych, powinien wyobrazi sobie przyszo w czarnych barwach i wiadomie pogry si w smutku. Jeli dotyczy to ciebie, sprbuj powtarza sobie w duchu nastpujce myli: "Teraz musz martwi si za wszystkich. Wanie teraz bardzo si martwi. Zaraz stanie si co strasznego!" Zapewne szybko wyda ci si to mieszne. Pewien zamartwiajcy si stale pacjent, na moj uwag, e powinien stara si stosowa t metod, krzykn poirytowany: "Przecie prbowaem, ale nie jestem w stanie si nie martwi!" Jest to mylenie negatywne, poniewa chcia on przez to powiedzie, e nie moe si przesta martwi. "Nie mog" oznacza "nie chc". Musisz koniecznie o tym pamita, jeli znowu owadnie tob pesymizm. W niektrych przypadkach takie nastawienie zwizane jest z jak skrywan obaw albo stanowi zaspokojenie potrzeby wymierzenia sobie kary.Zazdro i zawi Chodzi tu o pokrewne uczucia, powstajce z niepewnoci i poczucia

niszej wartoci. Kto, kto przyjmuje mio ze spokojem i ma pene zaufanie do swojego partnera, nigdy nie bdzie zazdrosny, z wyjtkiem sytuacji, kiedy zdrada jest oczywista. Zazdro ma swoje korzenie w braku pewnoci siebie i poczuciu maej wartoci. Uczucie to przyjmuje rne formy, przy czym zazdro o sukcesy innych jest czym jeszcze innym. W takim wypadku uczucie to koncentruje si na konkurencie i jest cakowicie zrozumiae. Jednak ujawnianie zazdroci byoby powanym bdem. Jedyne, co mona w takim wypadku zrobi, to pogodzi si z porak. Metoda powiedzenia sobie "No to co?" pozwoli nam osign wewntrzny spokj. Zazdro czsto moe przybiera jednak formy niewspmierne do sytuacji. Chodzi o strach i nerwowe oczekiwanie. Czowiek zazdrosny boi si, e pojawi si kto, kto usunie go z zajmowanego miejsca. Cigle obawia si jakiego konkurenta, o ktrym nawet jeszcze nic nie wie. Tutaj du rol odgrywa brak zaufania, bez ktrego trudno oczekiwa szczcia i spenienia, nie tylko w yciu zawodowym, ale i osobistym. Skrajna zazdro ma charakter paranoidalny, jak w opisanym wczeniej przypadku mczyzny, ktry prbowa sprawdzi za pomoc seansu hipnotycznego, czy ona jest mu naprawd wierna. Podoem zawici wobec konkurenta i rywala jest rwnie brak pewnoci siebie i niska samoocena. W gr wchodzi na przykad zawi wobec kolegi z pracy albo posiadacza przedmiotu, o ktrym marzymy, bd te nosiciela cechy przez nas podanej.Odprenie Najczciej napicie nerwowe idzie w parze z brakiem moliwoci odpoczynku. Waciwie wielu ludziom nie udaje si zrelaksowa. Nie wiedz po prostu, jak si to robi. Stae napicie, zarwno psychiczne, jak i fizyczne, jest bardzo szkodliwe. Jest jedn z gwnych przyczyn chorb psychosomatycznych. Odpoczynek uwalnia nas, przynajmniej na jaki czas, od przecienia nerwowego. Za pomoc kilku wicze mona pozby si utrzymujcego si napicia lub znacznie je zagodzi. Sztuce odpoczynku powicono wiele ksiek. Jedn z najbardziej znanych jest You Must Relax Jacobsona (Whittlesey House, New York), ktry nazwa swoj technik "odpoczynkiem progresywnym". Niestety, potrzeba wielu tygodni, aby si jej nauczy. Oprcz tej metody odprenia istnieje wiele duo atwiejszych sposobw. Wystarczy je przewiczy trzy, cztery razy. Na przykad prawie cakowicie zapomniana ju dzisiaj technika zostaa opisana w ksice Fredericka Pierce'a Mobilizing the Mid-Brain. Jest to bardzo cenna pozycja z cyklu ksiek "psychologia na co dzie". Wydana zostaa w 1924 roku i mona jej szuka jedynie w antykwariatach. Pierce nazwa swoje odprajce wiczenie "decubitus". Polega ono na zastosowaniu zasady, ktr odkry podczas gry w krgle. Kiedy zmczy si, odoy kul. Jego uwag zajo w tym czasie co zupenie innego, nie zwizanego w ogle z gr. Po chwili chcia ponownie podnie kul, ale palce wysuny mu si z dziurek. Zmczone minie cakowicie odpoczy i nie byy nastawione na wysiek. Gdy natomiast sprbowa potem wiadomie odpry rami, minie nie byy wcale tak rozlunione, jak si spodziewa. Podczas kolejnych prb rozpoczcia gry postpowa wedug odkrytej przez siebie zasady: jeli jaka grupa mini jest zmczona, to najlepiej odpocznie, kiedy odwrcimy od niej uwag, koncentrujc si na czym innym.W trakcie odpoczynku eby cakowicie si odpry za pomoc tej metody, najlepiej przyj pozycj lec. Technik t mona oczywicie stosowa take na siedzco, ale wtedy odpoczynek nie bdzie cakowity. Mona przeprowadzi a sze wicze. Na pocztek usid, najlepiej na ku, eby po wykonaniu wiczenia natychmiast mg si pooy. Teraz

zamknij oczy i postaraj si rozluni minie karku i plecw. Kr gow zgodnie z ruchem wskazwek zegara i prbuj coraz bardziej rozlunia minie. Te same ruchy powtrz cztery razy w kierunku przeciwnym. W momencie kiedy zakoczysz wiczenie, po si i podnie praw stop na wysoko mniej wicej 40 cm. Napnij minie tak mocno, aby noga bya cakowicie sztywna i szybciej si zmczya. Kiedy trzymasz nog w grze, zacznij przebiega w mylach ruch mini od palcw po biodra. Podczas tych wicze oczy powinny by zamknite. Wyobraajc sobie minie nogi, odwrcie uwag od mini ramion i karku i w ten sposb pozwolie rozpry si tym partiom mini. Trzymaj nog wysoko dotd, a cakowicie si zmczy i poczujesz niewygod tej sytuacji. Moesz to odczu po trzech, czterech minutach. Kiedy noga bdzie ju cakowicie zmczona, nie pozwl, by wrcia na miejsce powoli zrb to gwatownie, rozluniajc uprzednio wszystkie minie. Czasami swobodne opuszczanie trzeba przewiczy wczeniej. Kiedy prawa noga opadnie na ko, wykonaj to samo wiczenie z lew nog. Napnij j i jednoczenie analizuj w mylach przebieg pracy jej mini od palcw po biodra. W zalenoci od tego, jak dugo potrwa, zanim poczujesz zmczenie mini, musisz proces ten powtrzy w mylach jeszcze trzy, cztery razy. Potem opu nog. Jednoczenie powiniene podnie praw rk wyprostowan do przodu, niczym w faszystowskim pozdrowieniu, i zacisn do w pi. Teraz bardzo mocno napnij minie, aby szybciej si zmczyy. Znowu postaraj si przeledzi w mylach przebieg pracy mini, od koniuszkw palcw do ramion. wiczenie to powiniene powtarza tak dugo, a rka si zmczy. Poniewa ramiona s lejsze ni nogi, bdzie to trwao duej. Zarwno nog, jak i rk powiniene opuci gwatownie, cakowicie rozlunione. Takie samo wiczenie powtrz z lew rk. Pamitaj, e podczas opadania prawej rki musisz skierowa myli gdzie indziej. Kiedy rka opada, odwr od tego myli patrz z zamknitymi oczami w sufit i wyobra sobie koo. Pomyl, e ma 1, 5 m rednicy. Teraz w mylach przesuwaj po nim wzrokiem, zgodnie z ruchem wskazwek zegara. To samo wiczenie powtrz powoli, lecz tym razem niech oczy poruszaj si w kierunku przeciwnym. Wreszcie wyobra sobie zamiast koa czworokt o boku okoo 1, 5 m. Przesu po nim oczami zgodnie z ruchem wskazwek zegara cztery razy, a potem powtrz to w kierunku przeciwnym. Jest to ostatnie z szeciu wicze. Pole przez chwil i rozkoszuj si cakowitym odpoczynkiem, ktry osigne. Zamknij oczy i pomyl o czym miym. Po trzech lub czterech wiczeniach bdziesz doskonale potrafi posugiwa si t technik. Poczujesz si zaskoczony, e tak atwo i szybko umiesz si odpry.Praktyczne zastosowanie metody odprenia Stosowanie tej metody moesz ograniczy potem do sytuacji, w ktrych odczuwasz silne napicie. Teraz staraj si odpra w cigu dnia jak najczciej, a szybko osigniesz zadowalajce efekty. Naturalnie, na pewne sytuacje nadal bdziesz reagowa nerwowo, ale napicie nie bdzie si utrzymywao stale. Pomidzy poszczeglnymi stanami zdenerwowania bd okresy cakowitego rozlunienia. Nie bd niepokoiy ci adne ze myli. Odczujesz znaczn popraw samopoczucia. Pamitaj te, e czowiek, ktry potrafi si relaksowa, atwiej ulega autohipnozie. Opisana tu technika odbiega nieco od wicze proponowanych przez Pierce'a, ktry zamiast ruchw energicznych zaleca bardzo powolne opuszczanie ng i rk. Jednak moje dowiadczenie dowodzi, e technika odprania jest bardziej skuteczna. Powiniene zadecydowa sam, ktra z metod bardziej ci odpowiada.Gbokie oddychanie odpra Gbokie oddychanie jest kolejn technik relaksacyjn. Fanatycy

zdrowego ycia podkrelaj jej warto, ale rzadko kto zadaje sobie trud jej stosowania. Metoda ta moe by uywana w poczeniu z technik odpoczynku Pierce'a; w pozycji siedzcej trzeba koniecznie wykona najpierw kilka wicze oddechowych. Dla zwolennikw jogi wiczenia oddechowe maj ogromne znaczenie. Przypisuje si im decydujc rol w utrzymaniu zdrowia. Ten rodzaj wicze liczy dwa tysice lat, a moe i wicej. Wykonanie wielu wicze jogi jest trudne, niektre mog by dla niedowiadczonych nawet niebezpieczne. Pocztkujcy powinni wykonywa je tylko pod kierunkiem specjalisty. Jest jednak jedno proste wiczenie, niezwykle skuteczne i cakowicie bezpieczne, lecz naley je waciwie wykona. Nazwano je "cztery-osiem -cztery". Sta prosto; pier wypnij do przodu, ramiona cignij do tyu. Musisz by cakowicie rozluniony. Lewa rka powinna zwisa wzdu tuowia albo dotyka swobodnie kolana (prawa, jeli jeste leworczny). Podnie teraz rk wolno w kierunku twarzy, palce s zczone, ale kciuk odstaje od doni. Nacinij kciukiem lew dziurk nosa, zamykajc kana oddechowy. Sprbuj oddycha gboko przez praw dziurk. wiczenie powinno trwa okoo czterech sekund. Moesz mierzy czas, liczc powoli: 21-22-23-24. Przez nastpn sekund wstrzymaj oddech. Odkryj lew dziurk i palcem wskazujcym zamknij praw dziurk. Przez osiem sekund wstrzymaj oddech, potem przez cztery sekundy wydychaj powietrze lew dziurk, powoli i gboko, za kadym razem oprniajc cakowicie puca. Prawa dziurka jest cay czas zamknita przez kciuk. Teraz zmie rce, zamknij lew dziurk i odkryj praw. Znowu wstrzymaj oddech przez osiem sekund, po czym gboko oddychaj przez cztery sekundy dziurk praw. Na tym zakocz cae wiczenie. Pocztkowo powiniene wykonywa cztery takie cykle. Najlepiej, jeli wykonasz je tu po przebudzeniu si albo przed pjciem spa. Nawet jeli znajdziesz czas tylko raz dziennie, to i tak wiczenie bdzie miao dobroczynny skutek. Kiedy wykonasz ju par wicze, powiniene zwikszy liczb cykli do szeciu. Pniej moesz sprbowa wykonywa osiem cykli. Gdyby zakrcio ci si w gowie, natychmiast zwolnij tempo.Joga i twoje zdrowie Ta technika oddechowa wypeni tlenem twoje puca i je oczyci. wiczenie spowoduje dobre samopoczucie. Bdziesz odprony i silniejszy. Rezultat wart jest wysiku i powiconego czasu. Kilku pacjentw powiedziao mi, e po zakoczeniu tego wiczenia nie odczuwao w ogle przez pewien czas stanw lkowych. Moim zdaniem, technika ta skutkuje w leczeniu wielu chorb psychosomatycznych, takich jak astma czy bronchit. Jednak astmatyk w zaawansowanym stadium choroby nie powinien przeprowadza tego wiczenia, a ju zwaszcza podczas atakw kaszlu. Termin "prana", uywany przez osoby regularnie uprawiajce jog, oznacza witalno lub pierwotn si, ktrej zapasy gromadzone s w tkankach i pucach dziki temu wiczeniu. Tlen jest czci prany. Mwi si, e prana ma oywia system nerwowy, ciao i wszystkie zmysy. Joga uczy rwnie metody leczenia opartej na gbokiej koncentracji, co wymaga jednak wielu wicze. czy si ona z autosugesti i prac nad oddechem. Trening powinien trwa do momentu zmczenia. wiczenia jogi najlepiej wykonywa na powietrzu w soneczny dzie albo te podczas kpieli.PODSUMOWANIE Gbsze zrozumienie zaburze emocjonalnych i zmiana nastawienia do samego siebie dadz ci wyrane korzyci. Chodzi o to, aby przeprowadzi zmiany, jakich pragniesz, a potem je utrzyma. Pomocne w tym bd autohipnoza i autosugestia.

wiczenia przeprowadzone podczas autohipnozy przynios odprenie. Jeli komu z trudem przychodzi odpoczynek, powinien stosowa metod Pierce'a, ktra pomoe osign gbsze stadium hipnozy. Metoda odprenia stosowana jest wtedy, gdy chcemy podda si hipnozie. Niektrzy wiczcy twierdz, e po zakoczeniu wicze osigaj stan spontanicznej hipnozy. Dziaanie hipnotyczne wzmocni si, gdy towarzyszy mu bdzie sugestia. Uprawiajc raz albo dwa razy dziennie wiczenia oddechowe jogi, szybko zauwaysz zdecydowany przypyw energii yciowej i odczujesz znaczn popraw samopoczucia. Warto zatem przeznaczy na to co dzie nieco czasu. Przezwycienie kompleksu niszoci i kompleksu biedy Niewielu jest ludzi zupenie wolnych od poczucia niszej wartoci. Jestemy zaskoczeni, kiedy dowiadujemy si, jak wiele osb wok nas uwaa si za mniej wartociowych od innych. Trzeba przyzna, e to zadziwiajcy problem. Jeli i ty cierpisz z tego powodu, koniecznie musisz zada sobie troch trudu, aby wyzwoli si z tego uczucia. Kompleks ten polega na odruchach warunkowych, prowadzcych do bdnej samooceny, co niesie ze sob wiele problemw. Czsto przeszkadza to nam na przykad zabra si do czego, co powinnimy zrobi. Dr Maltz w Psychocybernetyce kadzie szczeglny nacisk na to, jaki obraz samego siebie ma kady z nas. Poprawa samooceny likwiduje, jego zdaniem, problemy emocjonalne. Dr Rolf Alexander w Creative Realism (Pageant Press, New York), opisujc "faszyw osobowo", mwi niemal to samo. Poznanie prawdziwej usuwa wiele problemw. Dokonanie prawidowej samooceny moe sprawi, e zrobisz ogromny krok naprzd. Jeste tym, za kogo si uwaasz, a twoja podwiadomo przerabia myli, ktre na swj temat "produkujesz". Jeli oczekujesz jakiego niepowodzenia lub wtpisz w swj sukces, dobrze znana ci zasada odwrotnego dziaania spowoduje niepowodzenie. Najwaniejsze, aby sam na siebie patrzy yczliwym okiem. Staroytni gosili: "Poznaj samego siebie", "Wiedza jest si", a maksymy te po dzi dzie nie straciy nic z prawdy.Czy masz jakie problemy psychiczne? Kompleks niszoci spowodowany jest czsto niezadowoleniem z wygldu zewntrznego. Dr Maltz by lekarzem specjalizujcym si w chirurgii plastycznej. Podkrela znaczenie powierzchownoci czowieka, twierdzc, e brzydka twarz i wszelkiego rodzaju defekty urody mog sta si przyczyn kompleksw. Opisa on wiele przypadkw, kiedy to usunicie niedoskonaoci natury spowodowao pozytywne zmiany w psychice. Deformacja fizyczna (np. zajcza warga) moe doprowadzi do poczucia poniania i upokarzania przez innych. Wrodzona wada fizyczna jest czsto przyczyn poczucia niepewnoci i kompleksu niszoci. Dotyka to te osb, ktre zostay oszpecone na skutek wypadku. Niedoskonaoci wygldu pozbawiaj cakowicie, albo czciowo, poczucia wasnej wartoci. Do tego mog dochodzi kopoty ze suchem, saby wzrok, wady wymowy, nadwaga, niski wzrost itd. Jeli niedoskonaoci, takie jak np. nadwaga, maj podoe psychologiczne, atwo mona si ich pozby. Jeli jednak powstay one wskutek zdarze, na ktre nie mona ju nic poradzi, osobowo pacjenta jest powanie zagroona. W takim wypadku trzeba skorygowa negatywn samoocen i zmieni poczucie mniejszej wartoci. Jeli czowiek nauczy si dawa innym mio i aprobowa siebie, zdobdzie niebawem sympati otoczenia. Nie zapominaj, e inni oceniaj nas tak, jak my oceniamy siebie. Nie

martw si swoimi niedoskonaociami, a wtedy inni pozostan wobec nich rwnie obojtni. Osoba niska powinna uwiadomi sobie, e warto czowieka nie wyraa si tym, ile mierzy wzrostu, a wtedy wzrost przestanie by istotny. Oprcz tego trzeba wiedzie, e na te braki, o ktrych my wiemy, ludzie na og nie zwracaj uwagi. Kady czowiek ma instynktown potrzeb bycia docenionym i kochanym. Kto, kto jest pikny i pocigajcy i trwa w samouwielbieniu, nie potrafi ju obdarza innych mioci. Jeli umiesz obdarza mioci, potrafisz te doceni innych ludzi. Dziki temu stajesz si kim, kto przyciga innych, bez wzgldu na to, jak wygldasz. George Sand, synna francuska pisarka, miaa tak fascynujc osobowo, e modzi mczyni kochali si w niej, gdy miaa ju szedziesit, a nawet siedemdziesit lat. Nie wszyscy wiedz, e miaa "kosk twarz" i mona byo o niej powiedzie wszystko, tylko nie to, e jest pikna. Emanowaa jednak ciepem i dobroci. Rzadko kto wie te, e sparaliowany od dziecistwa prezydent Roosevelt nie by w stanie chodzi, jednak mia tak niezwyk osobowo, e by powszechnie kochany. Rwnie Helen Keller, od urodzenia niewidoma, wzniosa si ponad smutny los. Jest ona kolejnym przykadem, e czowiek w najgorszych okolicznociach moe prowadzi satysfakcjonujce ycie. Najwaniejsze to mie waciwe nastawienie i szacunek do siebie samego. eby poprawi samoocen, warto zastosowa sugestie i przeprowadzi autohipnoz.Defekt wygldu zewntrznego nie powinien by rdem zmartwie Jeden z moich przyjaci by wspaniaym zawodowym pywakiem. Pewnego dnia, gdy by na polowaniu, potkn si o swj sztucer i upad. Bro odbezpieczya si i odstrzelia mu do w nadgarstku. Mczyzna przey tak silny wstrzs psychiczny, e nawet rok po wypadku nie by w stanie pywa w obecnoci ludzi. Sdzi, e wszyscy bd zwraca uwag na amputowan do. Pewnego razu wybralimy si razem nad Pacyfik. Bylimy wanie na wspaniaej play. Staraem si mu wyjani, e odczuwanie wstydu z powodu kalectwa jest czym absurdalnym, tym bardziej e powstao ono wskutek nieszczliwego wypadku. Zwrciem uwag, e dzi mgby pywa tak samo dobrze jak rok temu i e nikt nie zwrciby na niego szczeglnej uwagi. W oczy rzucao si przede wszystkim jego wspaniae, wysportowane ciao. Nie wiadomo wic, dlaczego pozbawia si przyjemnoci pywania. Przyszed najwyszy czas, eby zacz patrze na siebie inaczej, i wanie to staraem si mu usilnie wytumaczy. Uwanie przysuchiwa si temu, co mwiem. W pewnym momencie zamia si i powiedzia: "Jaki byem gupi. Chodmy do wody!" Odtd zacz znowu pywa.Waciwa sugestia pomaga uzyska doskona figur Przed laty u kobiet modne byy mae piersi. Duy biust sznurowano gorsetem, eby tylko nie rzuca si w oczy. Dzisiaj jest odwrotnie. Wiele dziewczt i kobiet chce mie wygld Sophii Loren, a jeli natura nie obdarzya ich hojnie, bolenie ten fakt przeywaj. Tymczasem przemys gorseciarski kwitnie: szyte s odpowiednie biustonosze, mona kupi wkadki do biustonoszy, a poza tym mona przeprowadzi operacj plastyczn. Wszystko po to, aby zwabi pe msk. W powikszaniu biustu wyspecjalizowao si bardzo wielu chirurgw. Potrafi wszczepi pod skr tworzywo i nada piersiom dany rozmiar. Jednak s i tacy lekarze, ktrzy nie wykonuj tego typu operacji, poniewa s przekonani o ich szkodliwym wpywie na zdrowie kobiety. Jednak pe pikna szturmuje gabinety, w ktrych mona tak usug wykona. Tymczasem wiele kobiet mogoby to osign wasnymi siami, bez interwencji lekarza. Znane s przypadki, kiedy rozmiar biustu zwiksza si przez hipnotyczn

sugesti. Z tym problemem byo u mnie a siedem kobiet. Sze z nich stwierdzio po pewnym czasie wzrost obwodu piersi o trzy, cztery centymetry. Nie musz pisa, jak bardzo byy z tego powodu szczliwe. Cel osigny przez stosowanie sugestii poczonej z tworzeniem wewntrznych obrazw. Pacjentkom zalecaem, aby przed zaniciem, zamknwszy oczy, wyobraay sobie rozmiar biustu, jaki chciayby mie. Zanim dziewczynka zacznie dojrzewa, nie ma wydatnych piersi. Zaczynaj one rosn dopiero w okresie dojrzewania. Czasem jednak ich wzrost ustaje, zanim osiga zadowalajc wielko. Dowiedziono, e podwiadomo moe ponownie wywoa proces wzrostu, dokadnie tak jak na pocztku okresu dojrzewania. Obwd piersi wzrasta wtedy okoo czterech centymetrw. Towarzyszy temu praca gruczow dokrewnych, a poza tym procesy psychologiczne, ktre mona samemu wznowi. Czy jest to prawda, nie potrafi stwierdzi, ale biorc pod uwag powikszenie piersi, rzeczywicie moe tak by.Dziewczynka, ktra nie chciaa by kobiet Kiedy pewna dziewczynka nie chciaa by kobiet. Pragna by mczyzn. W tym samym czasie zgosio si sze innych dziewczyn z tym samym problemem. Wszystkie odczuway niech do swojej pci. Prbowano zmieni to nastawienie. Czy si udao, nie wiem. Teoretycznie jest moliwe, e podwiadomo dziecka, ktre nie chce by dziewczynk, zahamuje wzrost piersi. S to jednak tylko przypuszczenia. Ginekolog dr Cheek stwierdzi, e odrzucenie kobiecoci wywouje niepodno, czste poronienia, problemy z miesiczkowaniem i inne, szkodliwe dla organizmu zmiany. Naturalnie wie si to z wyobraeniem na temat siebie samego. Wedug dowiadcze dr. Cheeka, zmiana postawy wobec siebie samej pomoga wielu jego pacjentkom pozby si dolegliwoci. Czsto przyczyn braku akceptacji wasnej pci s wspomnienia z dziecistwa. Dziewczynka moga usysze od rodzicw, e woleliby mie syna. Mogo si rwnie zdarzy, e brat by przez matk i ojca lepiej traktowany. Powstaa w niej potrzeba bycia chopcem, poniewa chciaa by akceptowana przez rodzicw tak samo jak brat. Inn przyczyn, szczeglnie u dorosych kobiet, jest zazdroszczenie mczyznom ich lepszej pozycji spoecznej i wyszych zarobkw. Jednak lepiej podda si hipnotycznej sugestii ni od razu decydowa na niebezpieczn operacj usunicia piersi. Moje pacjentki, chcc sobie pomc, decydoway si na autosugesti. Najlepiej podda si autohipnozie, ktra jest cakowicie bezpieczna. Jestem przekonany, e autohipnoza daje namacalne korzyci, w dosownym znaczeniu tego sowa. Jeli ktra kobieta ma problem z powodu zbyt maych piersi, moe sprbowa przeprowadzi taki eksperyment. Moje pacjentki, midzy 22 a 30 rokiem ycia, ju go wyprboway. Nie wiadomo, czy jaka cz ciaa jest podatna na sugesti. Hipnoza nie jest czarodziejsk rdk i nie moe sprawi cudw, ale prba z pewnoci nie zaszkodzi. Jednak nie jest moliwe, eby dziki hipnozie zlikwidowa takie niedoskonaoci natury, jak na przykad grube nogi.Jak powstaje w dziecistwie kompleks niszoci Taki kompleks rodzi si w pierwszych latach ycia. W wielu wypadkach rodzice oczekuj zbyt wiele od swoich dzieci i karc je, kiedy nie speniaj ich oczekiwa. Dziecko musi sprosta wymaganiom ojca i matki, a najlepiej, eby byo geniuszem. Ze strachu przed rozczarowaniem rodzicw dziecko zaczyna odczuwa strach przed zajmowaniem si czymkolwiek. Boi si krytycznych uwag, ktre tak czsto syszy. W rezultacie odchodzi mu ochota na robienie wielu ciekawych i rozwijajcych rzeczy. Rwnie zbyt troskliwi rodzice mog zaszkodzi swemu dziecku. Z mioci pomagaj mu we wszystkim, nie pozwalajc uczy si na wasnych bdach.

Odbieraj dziecku moliwo samodzielnego rozwizywania problemw, dlatego nie moe ono nauczy si przy nich samodzielnoci. Sam jestem ojcem i wiem, e czsto prbowaem "pomc" memu synowi i e ciko przychodzio mi potem wycofywanie si ze zbytniej ingerencji. Uwiadamiaem sobie moj niewaciw postaw, kiedy syn prosi: "Pozwl mi to zrobi samemu, tatusiu!" Alkoholicy byli w dziecistwie rozpieszczani. Wszystko robiy za nich zbyt troskliwe mamy i nadopiekuczy ojcowie. Nigdy nie uczyli si dziaa samodzielnie. Kiedy w dorosym yciu znaleli si w trudnej sytuacji, byli bezradni. Niemono rozwizywania problemw znalaza ujcie w piciu alkoholu. Take modsze dziecko ma skonno, by rozwin w sobie kompleks niszoci, zwaszcza gdy ma starsze rodzestwo tej samej pci. Konkurujc ze starszym bratem, modszy rzadko kiedy odniesie sukces. Jeli jednak w odpowiedni sposb zachci si go i wyjani, e nikt nie oczekuje od niego a tyle, ile od starszego brata, chopiec, zrozumiawszy to, nie straci wiary w swoje siy. Bardzo niewielu rodzicw potrafi dobrze wychowa dzieci, poniewa zbyt sabo znaj psychologi dziecka. Mwi si, e rodzice, tak jak saperzy, bd popeniaj tylko raz. I co w tym musi by. Uwagi rzucane od niechcenia przez rodzicw mog zakorzeni si w podwiadomoci dzieci i spenia pniej rol pohipnotycznej sugestii. Kiedy dziecko jest karcone sowami: "Jeste zym chopcem!", brzmi to zupenie niewinnie, wywiera jednak ogromnie negatywny wpyw. Czste powtarzanie takich sw moe doprowadzi do tego, e dziecko w nie uwierzy i rzeczywicie bdzie postpowa le. Jest to kwestia niewaciwego wychowania, a nie tego, e czowiek jest zy od urodzenia. Podczas mojej praktyki czsto stwierdzaem, e doroli, ktrzy mieli kopoty ze sob, syszeli w dziecistwie: "Jeste niczym", "Z ciebie i tak nic nie wyronie", "Zawsze robisz odwrotnie, ni ci si mwi", "Jeste gupi".Skuteczne leczenie rzadkiego przypadku natrctwa Wanie takie stwierdzenia odegray ogromn rol w przypadku pewnego modego mczyzny. Przyszed do mnie cakowicie zrezygnowany. Powiedzia, e potrzebuje koniecznie pomocy psychiatry. Odwiedzi ju przedtem piciu neurologw. Mwi: "Zawsze czuj przymus robienia odwrotnie tego, co mi si poleca, szczeglnie gdy zadania maj form rozkazu. Na szczcie odziedziczyem majtek i nie potrzebuj pracowa. Nie mog uwierzy, e mgbym w jakiej pracy duej zagrza miejsce. Psychiatrzy spisywali histori mojej choroby i zwykle mwili: "Prosz przyj w przyszym tygodniu" albo co podobnego. A ja nie mog ju tego wytrzyma! To jest nie do zniesienia! Co powinienem zrobi? Czy pan moe mnie wyleczy z tego przez hipnoz?" Od razu powiedziaem temu modemu czowiekowi, e tego jeszcze nie wiem, ale zobacz, co si da zrobi. Miaem trudnoci z zahipnotyzowaniem go. Zastosowaem wic zasad odwrotnego dziaania. Mwiem: "Jak mam pana zahipnotyzowa? To jest niemoliwe. Prosz wyobrazi sobie, e pana powieki s cikie i zaraz si zamkn. Widz, e wci s lekkie i nie opadaj. Oczy ma pan nadal otwarte. Zamiast si odpry, jak wymaga tego hipnoza, staje si pan coraz bardziej spity. Zamiast poczu rozlunienie, z minuty na minut staje si pan coraz bardziej przytomny i wiadomy sytuacji". W ten sposb staraem si wyegzekwowa przeciwiestwo tego, co mwiem. Wreszcie po kilku chwilach udao mi si wprowadzi mojego pacjenta w stan gbokiej hipnozy. Teraz mogem nareszcie pozna powody jego negatywnego zachowania. Do tego stanu doprowadzi go pobudliwy i apodyktyczny ojciec, nie szczdzcy synowi

kar. By to klucz do caej sytuacji, chocia byy te inne przyczyny. Mj pacjent musia jednak poszuka sobie innego psychologa, poniewa jego choroba nie leaa w moich kompetencjach. Podobne reakcje wystpuj czsto, cho nie zawsze w tak prostej formie. Dr Clark Hull z Yale przeprowadzi wiele naukowych hipnotycznych eksperymentw. eby stwierdzi, czy kto jest podatny na hipnoz, da, aeby pacjent przewrci si do tyu. Hull stwierdzi, e tylko jeden z dwudziestu pacjentw przewraca si do przodu.Kompleks biedy i jego leczenie Kompleks niszoci wie si cile z kompleksem biedy. Naleaoby zdefiniowa czsto uywany termin "kompleks", poniewa ludzie na og nie wiedz, o co tak naprawd chodzi. Kompleks to zesp wyobrae i uczu, emocji, wspomnie i impulsw, ktre wspistniej w podwiadomoci. Kompleksy niszoci i biedy czsto wystpuj razem i przeszkadzaj w osigniciu jakiegokolwiek sukcesu. Oto przykad: Philip D. by wspaniaym adwokatem. Mia dobr pozycj w zawodzie i doskonale prosperujc kancelari. Istniay wic warunki, aby dobrze zarabia. Do niedawna jednak zarabia zaledwie kilka tysicy dolarw rocznie. Problem tkwi w tym, e gdy chodzio o jego zarobki, wci myla o maych sumach. Dostawa wic niskie honoraria, cho normalnie powinien zarabia duo wicej. Kiedy zaoszczdzi pewnemu stowarzyszeniu ponad sto tysicy dolarw, ale za swoj prac dosta zaledwie 1500 dolarw. Byo to najwysze honorarium, jakie otrzyma w swojej dotychczasowej karierze. Pewnemu psychologowi udao si dowie, e w ten sposb uwidacznia si kompleks bycia biednym, ktrego przyczyna tkwia jeszcze w dziecistwie. Ju jako chopiec Philip musia bowiem pracowa na utrzymanie rodziny, roznoszc gazety i podejmujc rne dorywcze prace. Pienidzy i tak zawsze byo mao. Donasza ubrania starszego brata. Czsto odczuwa gd. Phil by jednak ambitny. Z finansow pomoc krewnego i dziki wasnej pracy udao mu si dosta na uniwersytet i skoczy studia prawnicze. Kiedy po latach pozna przyczyn swojego negatywnego nastawienia do ycia, z atwoci przestawi mylenie na inne tory. Jego dochody wzrosy niemal natychmiast i wreszcie zyska poczucie wasnej wartoci.Jak przezwyciy uzalenienie od hazardu Bardzo szkodliwym neurotycznym objawem, ktry powstaje z kompleksu niszoci, jest trudna do przezwycienia ch gry ze szczciem. Jaki rozmiar moe osign ta namitno, wiadcz ogromne sumy, ktre zostawia si na wycigach konnych, w kasynach i topi w grach hazardowych. Zyski wacicieli kasyn sigaj milionw dolarw. Oczywicie nie ma dokadnych danych, poniewa wikszo tego typu gier jest nielegalna i nie odprowadza si od nich podatku. Na caym wiecie s waciciele kasyn, zawodowi hazardzici i oszuci. Graj i wygrywaj. Jednak nawet jeli kto stwierdzi, e ma akurat marne szans na wygran, ryzykuje i kontynuuje gr pod wpywem wewntrznego przymusu, mimo e wszystko wskazuje na niepowodzenie. Granie to choroba nerwicowa, i to najcisza z moliwych, poniewa graczowi grozi finansowa ruina. Naley jeszcze zauway, e ma on zazwyczaj niewiadom potrzeb przegrywania, dlatego sam siebie oszukuje. Dobr pass wykorzystuje dopki, dopty nie straci znowu wygranych pienidzy. Jeden z moich pacjentw, nielegalny bukmacher, mia pikn on i dwjk wspaniaych dzieci. Pracowa dla syndykatu, by tam zwykym pionkiem, zarabia tygodniowo okoo tysica dolarw, ktre jednak przepuszcza do ostatniego centa. Czasem jego rodzina nie miaa co woy do garnka.

Trafi do mnie, poniewa mczya go ta sytuacja. Nie chcia jednak zaprzesta hazardu. Jego ona bagaa go bezskutecznie, aby skoczy z rozrywk niszczc bliskich i jego samego. Rwnie ja nie mogem przekona go, e cierpi na podwiadomy przymus, ktry trzeba leczy. By przekonany, e nastpnym razem wygra. Pniej widziaem go tylko raz, a wkrtce potem przeczytaem gdzie, e popeni samobjstwo. ona powiedziaa mi, e poyczy ogromn sum, ktr nastpnie przegra w jakim zakadzie. Bez wtpienia obawia si konsekwencji. W przypadku tego rodzaju przymusu gry chodzi przede wszystkim o siln potrzeb kary, ktra zwykle walczy w nas z potrzeb wygrywania. Jeli czsto grasz i zazwyczaj przegrywasz, sprbuj zada swojej podwiadomoci pytanie, czy naleysz do graczy z kategorii przymusowych, czy nie. Potem powiniene pozna przyczyny wyrzutw sumienia, ktre zmuszaj ci do wymierzania sobie kary. Kiedy autosugestia i autohipnoza zawiod, dobrze byoby poszuka niezwocznie porady psychologa albo psychiatry. W takim wypadku chodzi bez wtpienia o nerwic. Samoleczenie moe nie przynie oczekiwanych rezultatw.Postaw sobie odpowiednie cele Czsto stwierdzam u moich pacjentw, e nie maj w yciu jasno okrelonych celw. Prawdopodobnie dotyczy to wikszoci ludzi, poniewa rzeczywicie tylko nieliczni odnosz wielkie sukcesy. Oczywicie s i tacy, ktrzy osigaj przecitne sukcesy i ciesz si umiarkowanym szczciem. Jednak eby by naprawd zadowolonym, trzeba koniecznie mie jasno okrelone cele. Ju sama prba ich osignicia i choby czciowy sukces przynosz satysfakcj. Istnieje wiele powodw, e nie stawiamy sobie celw, np. lenistwo czy brak ambicji. Istotn rol odgrywaj tu rwnie lk i rnego rodzaju obawy. Strach przed niepowodzeniem wystpuje u bardzo wielu ludzi. Czowiek uspokaja si mylc, e jeli nie robi nic, to niczym nie ryzykuje. Jednak wieczne czekanie na jakie nieszczcie sprawia, e kady postawiony cel staje si z miejsca bezsensowny. Pesymista kady cel uwaa za nieosigalny. Po co si wic wysila? Brak celw w yciu mona wyjani utrat zaufania do siebie samego i kompleksem niszoci. Kiedy stawiasz sobie mae cele i osigasz je, atwiej potem zrealizujesz due cele. Pomc moe w tym hobby, ktremu si powicisz. Osignicia na tym polu s wstpem do sukcesw w innych dziedzinach. Bdzie to pierwszy krok do zmiany nastawienia w kwestii celw. Powiniene interesowa si czym naprawd powanie i, jeli to moliwe, czym takim, co wymaga wykazania si szczeglnymi zdolnociami i umiejtnociami. Moe wybierzesz sobie takie zajcie, ktre za tyle samo godzin pracy da ci wikszy zarobek i bdzie stawia przed tob wiksze wyzwania. Pozytywne mylenie, zdecydowanie i wysiek zawsze si po jakim czasie opac. Jeli nie czujesz si w swojej pracy szczliwy, natychmiast powiniene postawi sobie za cel zmian stanowiska, a by moe nawet zawodu. Jeli nie jeste zadowolony z tego, co robisz, to mao prawdopodobne, aby poczu si kiedykolwiek speniony zawodowo. Najwaniejsze to by szczliwym, a wic te mie dobre zdrowie. Wszystko w yciu sprowadza si wanie do tego jednego i najwaniejszego celu. Godziwe zarobki maj take swoje znaczenie. Istotn spraw jest rwnie szczliwe maestwo i udane ycie rodzinne. Do tego trzeba doda satysfakcjonujc prac, oczywicie nie tylko pod wzgldem finansowym. Mniej wane jest uznanie innych ludzi, ich aprobata i akceptacja twojego sposobu bycia, co w pewnym sensie zaspokaja instynkty stadne czowieka. Nie zapominaj te,

e sam siebie powiniene polubi otworzy ci to drog do sukcesw we wszystkich dziedzinach.Przezwycienie kompleksw niszoci i biedy Pierwszy krok polega na pokonaniu kompleksu niszoci i dokonaniu dokadnej oceny wasnej osoby. Napisz, co sam o sobie mylisz i co tak ocen powoduje. Dobrze byoby, eby mia to przed oczyma, a nie tylko w mylach, poniewa forma pisemna pomaga dokadniej przemyle problemy. Nikomu nie musisz tego pokazywa. Zniszcz potem te notatki, aby nie wpady w niepodane rce. Jakie przeycia z okresu dziecistwa przyczyniy si do tego, e taki masz wanie swj obraz? Czy czue si odrzucony przez rodzicw? Czy bye kiedy przez nich karany za niepowodzenia, odrzucany z powodu braku sukcesw? Czy twoi rodzice byli zbyt opiekuczy? Jak ksztatuj si twoje stosunki z rodzestwem, w szczeglnoci ze starszym bratem lub siostr? Czy czue, e nie dorwnujesz rodzestwu? Wszystkie te czynniki mog spowodowa poczucie mniejszej wartoci. Nastpnym krokiem w walce z kompleksem niszoci jest analiza samego siebie przez ustalenie aktyww i pasyww, tak jak to robi ksigowy w przedsibiorstwie. Takie zestawienie wiele ci uprzytomni. Oprcz wymienionych punktw mona jeszcze doda takie, ktre dotycz tylko nas samych. Ju sam fakt, e czytasz t ksik, majc na wzgldzie samodoskonalenie, to dowd na to, e twoje aktywa przewyszaj pasywa. Niemoliwe, aby prawidowo oceni sam siebie pod kadym wzgldem. Popro wic o to kogo bliskiego lub kogo, kto ci dobrze zna. Bdziesz mg stwierdzi, w czym on postrzega ci inaczej ni ty sam. Celem tego wiczenia jest sporzdzenie wasnego realnego wizerunku. Na pewno przesadzasz, jeli chodzi o saboci, i nie doceniasz wielu swoich zalet. Negatywne mylenie o sobie jest wynikiem znieksztacenia faktw, jak gdyby patrzy na siebie przez lunet z niewaciwej strony. Podczas wnikliwego analizowania bilansu poznasz bdy w samoocenie. Autosugestia pomoe ci wiele zrozumie. Pozwl swojej podwiadomoci skorygowa wasne zachowanie. Powiedz jej, e tak naprawd jeste dobrym czowiekiem, e masz wiele zalet i umiejtnoci i e w przyszoci zwalczysz niektre saboci. Inne moliwoci samooceny pojawi si, kiedy zgbisz przeycia z dziecistwa, ktre mogy doprowadzi do powstania kompleksw. Za pomoc metody wahadeka i palcw moesz ustali te przyczyny. Sprbuj t sam drog odkry powody drczcych ci wyrzutw sumienia. Przeanalizuj swoj przeszo, zwracajc uwag na te zachowania, kiedy, twoim zdaniem, kierowae si zem. Czy nie chodzio zwykle o bahostki? Czy wyrzuty sumienia s rzeczywicie uzasadnione? Czy nie byoby lepiej powiedzie sobie, e popenie, co prawda, bd, lecz duo ci to nauczyo i e ju nigdy wicej tego bdu nie powtrzysz. Jeli to si uda, moesz odkreli swoj przeszo grub kresk. Salter w swojej ksice Conditioned Reflex Therapy podaje kilka wicze i rad, ktre pomagaj przezwyciy kompleks niszoci. Waciwie stosowane, mog zwikszy poczucie pewnoci siebie. 1. Mw gono, co czujesz, daj wyraz swemu podnieceniu. Jeli jeste zy, znajd odpowiedni sposb wyraenie swoich emocji. Gdy czujesz si zraniony przez kogo, nie chowaj si do rodka, nie wycofuj, tylko powiedz tej osobie, e ci zrania. Werbalizuj kade swoje uczucie. 2. Sprzeciwiaj si i atakuj. Jeli nie zgadzasz si z kim lub czym, to mw o tym, zamiast milcze i przytakiwa. Bd jednak uprzejmy i grzeczny. Mw to, co mylisz. 3. Uywaj czsto sowa "ja", akcentuj je dobitnie i podkrelaj: "Myl, e... "

4. Przyjmuj pochway z godnoci. Nigdy nie mw: "Ach, to naprawd drobiazg". Przyznaj, e rzeczywicie udao ci si to dobrze zrobi. Wicej improwizuj i yj chwil. Nie rb zbyt odlegych planw. Salter taki proces rozwoju nazywa "pobudzonym odruchem warunkowym", ktry powinien przeciwdziaa wszelkim zahamowaniom. Zaleca, aby by agresywnym. Ma to swoje uzasadnienie, cho ja uwaam, e mona osign wiksze, trwalsze sukcesy dziki zdecydowaniu i poczuciu pewnoci siebie. W forsowaniu wasnego zdania bardzo pomaga pokazywanie, e w kadej chwili jest si gotowym do ataku. Pewno siebie troch trudniej przychodzi czowiekowi niemiaemu, agresja natomiast czsto spotyka si z niechci i odrzuceniem. Warto jednak zapamita te wskazwki, poniewa zastosowane we waciwy sposb pomagaj pokona kompleks niszoci, ktry wyraa si w strachu i wewntrznej niepewnoci. Obawa przed niepowodzeniem, wstyd, brak agresywnoci, wraliwo, niezdecydowanie, zaleno od czego, skonno do wycofywania si powstaj rwnie z braku poczucia wasnej wartoci. Poprawa oceny wasnej osoby pomoe ci przezwyciy negatywne nastawienie do siebie, zmieni cechy, ktre hamuj dziaania podwiadomoci prowadzce do sukcesu i szczcia. Poszukiwanie przyjemnoci i szczcia oraz unikanie blu to gwne zadania podwiadomoci. Waciwa ocena wasnej osoby pozwala szybciej je osign.Bilans wasnych zalet i wad eby dokona oceny swojej osobowoci, we owek i notuj odpowiedzi, jakie uzyskasz za pomoc wahadeka. Pytaj podwiadomo o wszystko, co ci tylko przyjdzie do gowy. Potem podsumuj odpowiedzi. Prawdopodobnie stwierdzisz, zaskoczony, e w niektrych punktach zostae inaczej oceniony przez wasn podwiadomo, a inaczej przez siebie. Moesz zada dodatkowe pytanie: "Czy jestem rzeczywicie leniwy?", "Czy jestem naprawd nieprzyjemny?" "Czy naprawd jestem nielubiany?" Interesujce bdzie pozna zdanie podwiadomoci na swj temat. Pomaga to dokona lepszej analizy samego siebie. Jeli to moliwe, powiniene poprosi rwnie inne osoby, najlepiej zaprzyjanione, o ocen twojej osobowoci. Stwierdzisz zapewne, e zdanie ludzi, z ktrymi obcujesz na co dzie, rni si troch od twojego. Kiedy zrobie ju bilans, przeanalizuj pasywa i zastanw si, ktre sabe strony moesz najszybciej i najatwiej usun. Ju sama wiadomo wad pomoe ci si ich pozby. Dla niektrych nie jest to adna trudno, ale s i tacy, ktrzy bd musieli stoczy ze sob walk. Tu bdzie przydatna autosugestia. Gdy w rok po zakoczeniu programu samoleczenia dokonasz ponownej samooceny, zobaczysz, jak si zmienie. Przez dwanacie miesicy powinno uda ci si zwalczy niektre wady. Twj nowy bilans na pewno bdzie si rni od poprzedniego.PODSUMOWANIE W przeprowadzeniu programu jest bardzo wane, aby dokona prawidowej samooceny. Jeli twj wygld zewntrzny nie jest idealny, nie powiniene si tym przejmowa. Odrzu t myl, zapomnij o tym. Na pewno masz takie zalety i umiejtnoci, ktre mog atwo zrekompensowa niedoskonaoci. Jeli cierpisz na kompleks niszoci lub brak poczucia wasnej wartoci, to jego rdo odkryjesz, analizujc przeycia z dziecistwa. Szczegln uwag powiniene zwrci na relacje z rodzicami. Zastanw si, czy masz jakie cele, ktre chcesz osign. Ma to ogromne znaczenie. By moe powiniene postawi sobie nowe, dalsze cele. Dobry stan zdrowia i twoje szczcie zale od tego, czy czujesz si pewnie, czy ycie rodzinne ukada ci si dobrze i czy cieszysz si uznaniem

otoczenia. Jeli to wszystko bdziesz mia i bdzie towarzyszy temu dobre zdrowie, powiniene by bardzo szczliwy. Osiganie wyznaczonych sobie celw da ci zdrowie fizycznie i duchowe. Kompleks niszoci przezwyciysz, gdy nauczy si docenia wasn osob. Przyda ci si w tym zrozumienie przey z dziecistwa, autosugestia, wiczenia Saltera i pokonywanie wyrzutw sumienia. atwiej osigniesz poczucie wasnej wartoci, jeli dokonasz oceny siebie za pomoc kwestionariusza. Dobrze by byo, aby pozwoli oceni si rwnie innym osobom.BILANS CECH CHARAKTEROLOGICZNYCH, FIZYCZNYCH I INNYCH Niektre wymienione tutaj cechy s waniejsze ni inne. Po kadym pytaniu o cech umieszczono trzy cyfry, ktre odpowiadaj jej wartociom wzgldnym, zalenie od stopnia jej natenia wyraonego w piciostopniowej skali wartoci. Odpowiadajc na pytanie, wybierz odpowiedni cyfr i wpisz j w okienko. Jeeli, na przykad, pytanie brzmi: "Czy potrafisz podejmowa decyzje?", to za odpowied twierdzc policz sobie 3 punkty, nawet po pewnym wahaniu. Gdy oceniasz umiejtno podejmowania decyzji jako dobr, przyznaj sobie 4 punkty, jeli bardzo dobr 5 punktw. Jeli swoj sytuacj materialn ocenisz jako wystarczajc, przyznaj sobie 3 punkty, jeli jako dobr 4 punkty, jeli jako bardzo dobr 5. W punkcie "wyksztacenie" policz sobie 3 punkty, jeli uczszczae do szkoy redniej; 4 jeli koczye j z wynikiem dobrym; 5 punktw jeli skoczye studia wysze. Za przykad wemy cech "draliwo". Wstaw 2 punkty, jeli jeste tylko troch draliwy, 3 gdy czsto jeste draliwy, 4 jeli zdarza si to bardzo czsto. Rozpatrz np. "wygld zewntrzny". Jeli uznasz, e nie jest dobry, wpisz sobie 3 punkty, jeli jeste, twoim zdaniem, troch nieatrakcyjny 4, a jeeli uwaasz, e wygldasz bardzo le, wstaw 5 punktw. Jeli nie potrafisz oceni ktrej z cech, nie wstawiaj adnej cyfry. Podlicz teraz wszystkie pasywa i aktywa. Porwnanie rezultatw kocowych da prawidowy obraz twojej osobowoci. Bilans ten bdzie jeszcze bardziej wiarygodny, jeli pozwolisz na ocen swojej osoby innym.AKTYWA Cechy charakteru: Czy jeste szczery? 3, 4, 5 Czy jeste ambitny? 3, 4, 5 Czy jeste serdeczny? 3, 4, 5 Czy jeste taktowny? 3. 4. 5 Czy lubisz prawd? 3, 4, 5 Czy jeste stanowczy? 3, 4, 5 Czy jeste solidny? 3, 4, 5 Czy jeste zdecydowany? 3, 4, 5 Czy jeste energiczny? 3, 4, 5 Czy jeste odwany? 3, 4, 5 Czy jeste w pozytywnym sensie agresywny? 3, 4, 5 Czy jeste dobroduszny? 3, 4, 5 Czy potrafisz stawi czoo rzeczywistoci i swoim problemom? 3, 4, 5 Czy jeste prostolinijny? 3, 4, 5 Czy jeste cierpliwy? 2, 3, 4 Czy jeste tolerancyjny? 3, 4, 5 Czy jeste wielkoduszny? 2, 3, 4 Czy mona ci przekona? 2, 3, 4 Czy potrafisz si koncentrowa? 2, 3, 4 Czy jeste punktualny? 1, 2, 3 Cechy fizyczne: Czy jeste zdrowy? 3, 4, 5

Czy twj wygld jest zadowalajcy, dobry czy przyciga uwag? 3, 4, Czy jeste zbudowany dobrze, bardzo dobrze czy doskonale? 3, 4, 5 Czy jeste sprawny fizycznie? 3, 4, 5 Czy jeste wystarczajco wysoki? 1, 2, 3 Czy masz dobry wzrok? 2, 3, 4 Rne cechy: Czy jeste inteligentny? 3, 4, 5 Czy masz jasno okrelone cele? 3, 4, 5 Czy jeste utalentowany? 3, 4, 5 Czy jeste dobrze wychowany? 3, 4, 5 Czy masz dobr pozycj zawodow? 3, 4, 5 Czy twoja pozycja materialna jest dobra? 3, 4, 5 Czy twoje maestwo jest szczliwe? 3, 4, 5 Czy masz dzieci? (za kade dziecko policz sobie 5 punktw) Czy jeste akceptowany przez innych? 2, 3, 4 Czy jeste lubiany? 3, 4, 5 Czy odnosisz sukcesy w sporcie? 2, 3, 4 PASYWA Cechy charakteru: Czy jeste nieszczery? 3, 4, 5 Czy jeste nieodpowiedzialny? 3, 4, 5 Czy jeste niesolidny? 3, 4, 5 Czy jeste niemiy, zy, okrutny? 3, 4, 5 Czy jeste ksobny, egoistyczny? 3, 4, 5 Czy czujesz si przygnbiony? 3, 4, 5 Czy jeste nastawiony negatywnie do ycia? 3, 4, 5 Czy jeste bojaliwy? 3, 4, 5 Czy masz wyrzuty sumienia? 3, 4, 5 Czy masz poczucie mniejszej wartoci? 3, 4, 5 Czy uciekasz przed odpowiedzialnoci? 3, 4, 5 Czy masz okrelone lki lub fobie? 3, 4, 5 Czy jeste niezdecydowany? 3, 4, 5 Czy jeste leniwy? 3, 4, 5 Czy jeste egoist? 2, 3, 4 Czy jeste draliwy? 2, 3, 4 Czy jeste obojtny? 1, 2, 3 Czy jeste krytyczny? 1, 2, 3 Czy jeste niecierpliwy? l, 2, 3 Czy masz trudnoci z koncentracj? l, 2, 3 Czy jeste perfekcjonist? l, 2, 3 Czy jeste uparty? 1, 2, 3 Czy jeste pesymist? l, 2, 3 Czy jeste zbyt agresywny? l, 2, 3 Czy jeste zbyt bierny? l, 2, 3 Cechy fizyczne:

Czy stan twojego zdrowia jest zy? 3, 4. 5 Czy twj wygld zewntrzny jest zy, bardzo zy czy nie do przyjcia? 3, 4, 5 Czy budowa twojego ciaa jest za, bardzo za czy nie do przyjcia? 3, 4, 5 Czy jeste niskiego wzrostu? 2, 3, 4 Czy jeste niezgrabny? l, 2, 3 Czy masz saby wzrok? l, 2, 3 Pozostae cechy:

Czy twoje wyksztacenie jest ze? 3, 4, 5 Czy twoja sytuacja materialna jest za? 3, 4, 5 Czy jeste gupi? 3, 4, 5 Czy twoje maestwo jest nieudane? 3, 4, 5 Czy jeste nie lubiany? 2, 3, 4 Czy masz sab pami? 2, 3, 4 Czy jeste niezadowolony ze swojej pracy? 2, 3, 4 Czy pijesz za duo alkoholu? 3, 4, 5 Podsumowanie aktyww Podsumowanie pasyww Zwycistwo nad blem i szkodliwymi przyzwyczajeniami Nim przejdziemy do gwnej czci programu samoleczenia, w tym rozdziale poka ci, jak moesz pomc sobie sam w razie napadu jakiego blu. Znajdziesz tu te kilka cennych wskazwek na temat sposobw rzucenia palenia.Czy chcesz rzuci palenie? W wielu ksikach na temat hipnozy mona przeczyta, e wiele osb za pomoc hipnozy odzwyczaio si od palenia. Powstao niestety przekonanie, e trzeba zahipnotyzowa si tylko raz i to ju wystarczy, aby natychmiast uwolni si od tego naogu. Tymczasem zdarza si tak zaledwie raz na sto przypadkw. Palaczowi nie uda si odzwyczai cakowicie od papierosw wycznie za pomoc hipnozy, chocia jest rzeczywicie pomocna. Ci, ktrzy rzucili palenie, uwaaj, e trzeba przetrwa pewien bardzo trudny i nieprzyjemny okres. Bardzo wielu byych palaczy opowiadao, e szczliwie pokonali nag i jak udao im si tego dokona. Wielu z nich pomogem, stosujc hipnoz. Kiedy kto postanawia, e chce rzuci palenie, to nie uwierz, e jest mu potrzebna jakakolwiek pomoc. Kopotu pozbywa si, poniewa tak sobie postanowi, i ju. Palacze, ktrzy w ten sposb podeszli do problemu, byli czsto zaskoczeni, jakie to atwe. Wikszo ludzi, ktrzy chc odzwyczai si od palenia, podejmuje tak decyzj, poniewa dochodz do wniosku, e ich przyzwyczajenie jest nieestetyczne, poza tym kosztowne, a przede wszystkim stanowi zagroenie dla zdrowia. Samo przekonanie jednak nie wystarczy. Dla tych, ktrzy nie do koca chc rzuci palenie i nadal chc pali i zaspokaja swoja potrzeb oraln, zerwanie z naogiem nie jest proste. Ch rzucenia palenia dyktuje rozum ale decyzja nie jest zazwyczaj ostateczna. Towarzysz jej negatywne myli: "Bdzie trudno odzwyczai si od palenia. Przede mn duga mka, zanim odzwyczaj od palenia". Taki czowiek od samego pocztku wtpi w powodzenie swojej decyzji. I kiedy ju rzeczywicie podejmie to wyzwanie, zaczyna postpowa wedug zasady odwrotnego dziaania, i od samego pocztku skazany jest na niepowodzenie.Skuteczna metoda Wydaje si, e w obliczu tego problemu istnieje tylko jedno rozwizanie. Chodzi o to, aby nie tylko postanowi, e chce si rzuci palenie, ale i mie mocne przekonanie, e mona tego rzeczywicie dokona. Jeste silniejszy ni jaki tam pospolity nag i teraz nadesza chwila, aby si z niego wyzwoli. Niektrym z was bdzie atwo tak decyzj wprowadzi w czyn. Innym bdzie trudniej, ale i oni mog tego dokona. Odpowiednia autosugestia w hipnozie moe by znaczn pomoc. Naley przy tym podawa swojej podwiadomoci powody, dla ktrych chcesz przesta pali. Pozytywna sugestia moe do minimum ograniczy uzalenienie. Byoby bdem

sugerowanie sobie, e nie masz ju potrzeby palenia, poniewa co jaki czas i tak bdziesz mia ch zapalenia papierosa. Jeli wic nosisz si z myl rzucenia palenia, bdzie lepiej, jeli przesuniesz to o dwa dni, w cigu ktrych wypalisz dwa razy wicej papierosw ni zwykle. Po tych dwch dniach bdziesz mia dosy palenia, papierosy przestan ci smakowa i z chci rzucisz nag. Niektrzy palacze potrafi co dzie ogranicza systematycznie liczb wypalonych papierosw, a cakowicie przestan po nie siga. W wikszoci przypadkw metoda ta nie zdaje egzaminu. Istnieje wiele sposobw, ktre pomagaj przetrwa pierwsze dni bez palenia. Jest ono potrzeb oraln (potrzeba trzymania czego w ustach). Mona j pokona i jednoczenie znale inny sposb jej zaspokojenia. Niektre drogerie sprzedaj na przykad imitacj papierosw, dostpne s te bez recepty leki przynoszce ulg. Zmniejszaj one potrzeb palenia, ktra jeszcze przez jaki czas po zerwaniu z naogiem utrzymuje si w organizmie. Twierdzi si, e dopiero sze dni po zapaleniu ostatniego papierosa organizm pozbywa si zalegajcej w nim nikotyny.Kiedy nie chcesz odczuwa potrzeby palenia papierosw Czasem ci, ktrzy rzucili palenie, s w pierwszym okresie bardzo pobudliwi. Najprawdopodobniej chodzi tu o poczucie dyskomfortu spowodowane brakiem nikotyny. Czsto obserwuje si wyran skonno do tycia, poniewa w tym czasie jedzenie bardziej smakuje, gdy nikotyna nie tumi ju receptorw smakowych. Potrzeba oralna moe take spowodowa zwikszon ch jedzenia. Za pomoc sugestii mona temu przeciwdziaa. Jeli najdzie ci ochota na zapalenie papierosa, natychmiast powiniene sobie pomyle: "Nie pal ju i wcale tego nie potrzebuj", a twoje myli skieruj si zupenie na inne tory. Jeli raz pokonasz nag, to coraz rzadziej bdzie nachodzia ci ochota na siganie po papierosa. Wydaje si, e s dwa niebezpieczne momenty, kiedy ludzie zaczynaj znowu pali. Trzy miesice po rzuceniu palenia odczujesz prawdopodobnie siln potrzeb smaku tytoniu. Jeli poddasz si tej pokusie, wkrtce znowu zaczniesz pali. To samo pojawia si ponownie mniej wicej po roku nie palenia. Kiedy ju wiesz, czym to grozi, nie powinno ci by trudno odpdzi pokus. Sytuacja ta przypomina problem alkoholika tylko jeden jedyny yk alkoholu dzieli go od przepaci. Midzy tob a naogiem nikotynowym jest tylko jeden papieros. Istniej wyliczenia dotyczce prawdopodobnej dugoci ycia palaczy i niepalcych: palcy yje o tyle krcej, o ile duej pali rnica moe siga nawet dziesiciu lat. Udowodniono ju, e rak puc u palaczy wystpuje dziesi razy czciej ni u osb niepalcych. Rzd brytyjski opublikowa te dane oficjalnie i rozpocz kampani przeciw paleniu. W Anglii sprzedaje si teraz mniej papierosw i liczba palaczy znacznie zmalaa. Jeli ty te sprbujesz przezwyciy nag nikotynowy w sposb, jaki tu opisaem, wkrtce osigniesz wielki sukces i bdziesz y na tej ziemi o par lat duej.Zwycistwo nad blem Nie kady czowiek potrafi opanowa napad blu. Dla tych jednak, ktrzy mog osign rednie stadium autohipnozy, nie jest to problem. Poniewa wielu moich czytelnikw potrafi ju osiga taki stan, w ktrym staj si niewraliwi na bl, przyszed czas na przedstawienie nastpnej metody. Oprcz hipnotycznej narkozy czy innych rodkw istnieje jeszcze kilka moliwoci panowania nad blem. Im bardziej czowiek jest rozluniony, tym wysza jest jego tolerancja na bl. Kady lekarz o tym wie i dlatego prbuje rozluni pacjenta, zanim rozpocznie bolesne badanie. Na og pacjent przekracza prg gabinetu lekarskiego napity i przestraszony.

Nerwowe napicie obnia prg jego odpornoci na bl. Jedno z gwnych zastosowa hipnozy w praktyce lekarskiej ma na celu odprenie pacjenta, aby jak najmniej odczuwa bl. Jeli si to uda, prawdopodobnie nie poczuje nawet ukucia igy. Jeli pacjent jest rwnie w stanie skierowa swoj uwag na co innego i odwrci j od blu, moe cakowicie nad nim zapanowa. By moe przeye ju tak sytuacj, kiedy nagle zacze krwawi. Szukae przyczyny i odkrye ku swemu zaskoczeniu, e wanie zacie si noem. Twoja uwaga bya zaprztnita czym innym i dlatego nie czue blu. Jednak gdy tylko zobaczye krew i ran, natychmiast poczue bl. Na froncie onierze czsto nie byli wiadomi tego, e s ranni. Zdesperowani, cakowicie pochonici walk z przeciwnikiem, zupenie nie czuli kontuzji. Dopiero po jakim czasie zauwaali, e krwawi, i wtedy wanie zaczynali odczuwa bl.Weterynarz daje lekcj psychologii Moja crka miaa kiedy kotka, ktry cierpia na biegunk. Lekarz musia robi mu dwa razy w tygodniu zastrzyk. Podczas pierwszej wizyty kotkiem zaj si asystent. Pooy go na stole i od razu chwyci za strzykawk. Zwierz czuo, e zaraz spotka je co niemiego, i zaczo nerwowo miaucze. Asystent poprosi mnie, ebym pomg mu przytrzyma kociaka. Chwyciem go za apki, on za jedn rk przytrzyma mocno gow kota, a drug zrobi zastrzyk. W chwili ukucia kot strasznie piszcza z blu. Kiedy przyszedem z kotem po tygodniu, przyj nas stary weterynarz. Pooy kota na stole. Zapytaem, czy mam pomc go przytrzyma. "O, nie odpowiedzia to nie jest konieczne". Zapa kota za gow z tyu i zacz lekko uderza noskiem zwierztka o blat stou, drug rk chwyci za strzykawk. Zrcznie wbi ig, a kot nawet nie zauway, kiedy lekarz zrobi mu zastrzyk: by zbyt zajty tym, co dziao si z jego nosem, aby odczuwa bl.Powtrzenie przeycia w celu zmniejszenia blu Istnieje podobno szybko dziaajcy sposb na zmniejszanie blu. Powiedzmy, e skrcie kostk. Kadziesz si wtedy albo siadasz i jeszcze raz z zamknitymi oczami przeywasz wypadek. W duchu powracasz do chwili sprzed nieszczliwego zajcia. Co wtedy robie? Co ogldae? Gdzie bye? Koncentrujesz si na tych przeyciach i prbujesz zobaczy, usysze i zrozumie, jak to waciwie si stao. Czy kto moe wtedy co do ciebie mwi? Zastanawiasz si nad swoimi mylami jaka bya twoja reakcja na wypadek? Podczas kiedy bdziesz tak rozwaa, by moe bl stanie si silniejszy, cho ju troch zela od chwili wypadku. Powtarzaj sobie w myli kolejne sceny. Zrb to trzy, cztery razy. Za kadym razem przeycie bdzie coraz wyrazistsze, a bl si zmniejszy. Wreszcie zniknie cakowicie. Zauwaysz, e ponowne przeycie caego zdarzenia spowoduje szybsze zagojenie si rany. Leczenie mona uzupeni przez wypytywanie podwiadomoci za pomoc metody wahadeka i palcw. Czy zwichnicie kostki miao jak podwiadom przyczyn? Jeli odpowied bdzie oznaczaa "tak", sprbuj odkry motyw swojego dziaania. Wypadek mg take oczywicie zdarzy si cakowicie przypadkowo.Hipnotyczna narkoza W stanie autohipnozy mona za pomoc wielu metod osign cakowite znieczulenie na bl. Dwie najlepsze z nich opisaem poniej, a ich efekt jest tym wikszy, im gbsza jest hipnoza. Przeycie blu przenosi si do mzgu przez kanay nerwowe. Napicie mini mona zbada za pomoc przyrzdu o nazwie miograf. rodki uywane do miejscowego znieczulenia, jak np. nowokaina, paraliuj wkna nerww czuciowych albo je blokuj i impuls blu nie dociera do mzgu pacjent nie odczuwa blu. Przyjmuje si, e to samo dziaanie ma hipnotyczna narkoza.

Zamknij oczy, postaraj podda si hipnozie i wyobra sobie, e w twoim ciele znajduje si cay szereg elektrycznych kontaktw, z umieszczonymi nad nimi maymi lampkami. Kada ma inny kolor i wieci si. Poszczeglnymi kontaktami wcza si wiateko czerwone, rowe, ciemnoniebieskie, jasnoniebieskie, pomaraczowe itd., wszystkie moliwe kolory i odcienie. Kady kontakt odpowiada innej czci ciaa. Teraz spraw, aby lewa albo prawa rka staa si niewraliwa na bl. Zamy, e kontakt z jasnoniebieskim wiatekiem prowadzi do okrelonej rki. Wyobra sobie, e wyczasz jasnoniebieskie wiato. Niewraliwoci na bl jakiej czci ciaa niekoniecznie towarzyszy uczucie odrtwienia. Jeli stomatolog poda ci ju kiedy nowokain, to moesz teraz sprbowa, jak zareagujesz na sugesti. Powtrz sobie trzy albo cztery razy nastpujce zdanie: "Moja rka lekko drtwieje i coraz bardziej si rozlunia. Rozszerza si w niej uczucie zimna". I kontynuuj: "Teraz uszczypn si i zupenie nie odczuj blu. Przy kadym nastpnym uszczypniciu odczucie blu bdzie coraz sabsze. Pierwszy raz uszczypn si lekko, za czwartym razem nie poczuj nic". Poczekaj teraz, a uczucie niewraliwoci na bl rozszerzy si i sprbuj uszczypn si w rk w wielu miejscach. Palce cinij tak mocno, jak tylko moesz: bdziesz co prawda czu ucisk, ale nie bl. Bdzie ci si wydawao, e szczypiesz cienk skrzan rkawiczk. Podczas pierwszego wiczenia nie uda si prawdopodobnie osign cakowitego znieczulenia. Dla porwnania sprbuj uszczypn drug rk, nie poddan znieczuleniu. Bez wtpienia stwierdzisz znaczn rnic. Powodzenie znieczulenia zaley w pewnym stopniu od gbokoci hipnozy i twojego wewntrznego nastawienia. Wtpliwoci i sceptyczne nastawienie przeszkadzaj podwiadomoci w cakowitym przyjciu sugestii i nie wszystkie nerwy zostaj wyczone, jak dzieje si to pod wpywem rodkw znieczulajcych. Sceptyczne nastawienie zniknie, jeli uwiadomisz sobie, e tysice kobiet na wiecie urodzio dzieci zupenie bez blu wanie dziki narkozie hipnotycznej. Dr Ralph August z Muskegon w Michigan napisa ksik o tym, jak zastosowa narkoz hipnotyczn u ponad tysica rodzcych kobiet; jego prba bya uwieczona cakowitym sukcesem. W kilku przypadkach kobiety czuy co prawda jaki bl, ale by on bardzo saby. Okoo poowa kobiet urodzia dziecko, wcale nie doznajc blu. Wielu anestezjologw praktykuje od czasu do czasu hipnoz, dziki czemu mona przeprowadzi wiele cikich operacji bez dodatkowego podawania rodkw usypiajcych. Hipnoz stosowano podczas amputacji nogi, operacji serca, resekcji puc i w wielu innych, cikich przypadkach. Zazwyczaj stosuje si wtedy narkoz, czasem jednak stan pacjenta to uniemoliwia. To, e dziki hipnozie mona pozby si blu, powinno przekona ci do jej stosowania. Kiedy ju cakowicie opanujesz autohipnoz, bdziesz mg posuy si te duo prostsz technik. Zasugeruj sobie wtedy, e jedna rka jest cakowicie niewraliwa na bl. Sugesti ubierz najlepiej w takie sowa: "Moja prawa rka jest cakowicie niewraliwa na bl". Potem uszczypnij j trzy razy lew rk. I dodaj: "Kiedy si uszczypn, poczuj to, co prawda, ale nie bdzie mnie wcale bolao". Zasugeruj te sobie, e kade nastpne uszczypnicie zmniejszy wraliwo na bl. Przewicz to za pomoc opisanej tu metody. Jeli ju raz nauczye si znosi wraliwo na bl w jednej rce, bdziesz mg zastosowa to do innych czci ciaa. Wiksz korzy z tej metody moesz mie podczas nastpnej wizyty u dentysty. Popro go, aby da ci kilka chwil, eby mg wprowadzi si w stan hipnozy, poddajc si narkozie. Moesz sprawi, e grna i dolna szczka bd niewraliwe

na bl. Dziki temu bezbolenie przeyjesz nieprzyjemne zabiegi. Moliwe, e dentysta bdzie chcia mimo wszystko uy nowokainy. Nie bdziesz jej potrzebowa, jeli udao ci si opanowa opisan tu przeze mnie technik. Pamitaj, eby zawsze po przebytym zabiegu zachowa niewraliwo na bl. Moesz utrzyma j przez kilka, a nawet kilkanacie dni, a jeli zniknie przez noc, moesz ponownie j przywrci. W niektrych przypadkach moe sta si to zbawienne, jak np. podczas ekstrakcji zba. Jednak natychmiast usuwaj narkoz, kiedy tylko bl minie. Zadaniem blu jest zwrcenie naszej uwagi na zranienie i sygnalizowanie choroby. Kiedy bl speni ju swoj rol, nie ma powodu, aby go tolerowa.Czasem bl ma przyczyny psychologiczne Czasem pacjent uskara si na bl gdzie wewntrz organizmu. Zazwyczaj dotyczy to klatki piersiowej albo brzucha. Lekarz zwykle stosuje wtedy wiele metod, aby znale rdo blu, jednak bywa, e go nie znajduje. W takiej sytuacji zapada zazwyczaj decyzja o operacji. Niejednokrotnie otwierano jam brzuszn bez specjalnej przyczyny organicznej. Lekarz, ktry podejrzewa ewentualne przyczyny psychiczne, rozway jednak, czy nie chodzi o bl o charakterze psychosomatycznym, ktry moe by tak samo dokuczliwy jak bl natury fizycznej. Pacjent taki nie jest hipochondrykiem, cierpi naprawd na bolesn dolegliwo. Przykadem niech bdzie pewien lekarz, ktry by na jednym z naszych sympozjw powiconych hipnozie. Prosi, aby poddano go dowiadczeniu. Cierpia na silny bl promieniujcy spod prawej opatki. Wierzy, e moe si go pozby dziki hipnozie. Mniej wicej miesic wczeniej dozna zawau serca. By co prawda ju wyleczony, jednak nie podj jeszcze pracy i niecierpliwie czeka powrotu do swojego gabinetu. Bl w plecach jednoznacznie okreli jako bl organiczny. Prowadzcy sympozjum zadawa dr. P. pytania za pomoc wahadeka. Pierwsze pytanie brzmiao: Czy istnieje jaka psychologiczna przyczyna blu? Wahadeko odpowiedziao: "tak". Lekarz, ku swemu zaskoczeniu, zanim jeszcze wahadeko poruszyo si, powiedzia: "Odpowied na to pytanie brzmi "nie"". Jego podwiadomo bya najwyraniej innego zdania. Kontynuowano zadawanie pyta. Pytanie: Czy moe pan okreli, jakie psychologiczne przyczyny wywoay ten bl? Odpowied: (wahadeko) Tak. Pytanie: Czy ja i znajdujce si tu osoby mog to usysze? Odpowied: Tak. Pytanie: Czy chodzi o karanie siebie samego? Odpowied: Nie. Pytanie: Czy kiedy kto do pana powiedzia co takiego, co mogo wywoa ten bl? Moe chodzi tu o dziaanie sugestii? Odpowied: Nie. Pytanie: Czy bl ten ma zwizek z jakim wczeniejszym przeyciem? Odpowied: Tak. Pytanie: Czy wydarzyo si to panu przed dwudziestym rokiem ycia? Odpowied: Tak. Pytanie: Czy wydarzyo si to, nim skoczy pan dziesity rok ycia? Odpowied: Tak. Pytanie: Czy stao si to, nim skoczy pan pity rok ycia? Odpowied: Tak. Pytanie: Zanim skoczy pan dwa lata? Odpowied: Tak. Pytanie: Zanim skoczy pan rok?

Odpowied: Nie. Pytanie: Czy chodzio o jak chorob? Odpowied: Nie. Pytanie: Czy by to wypadek? Odpowied: Tak. Pytanie: Czy zdarzyo si to poza domem? Odpowied: Tak. Pytanie: Czy kto jeszcze bra w tym udzia? Odpowied: Nie wiem. (Pniej okazao si, e na to pytanie dr P. waciwie nie mg da odpowiedzi. Bya tam jeszcze jedna osoba, ale jedynie jako wiadek wypadku. Nie braa w nim udziau). Pytanie: Czy zosta pan zraniony? Odpowied: Tak. Pytanie: Czy dozna pan wtedy urazu prawej czci plecw? Odpowied: Tak. Kiedy dr P. odpowiada na pytania i koncentrowa si na wahadeku, spontanicznie popad w hipnoz. Stan ten pogbi si i za pomoc metody palcw spytano go, czy mgby bez lku wrci pamici do tego wypadku. Odpowied brzmiaa: "Tak". Zacz opowiada, co mu si przydarzyo: by poza domem, lea w wzku. Zapytany o wiek, odpowiedzia, e ma rok. Nie widzia nikogo, a wzek mkn. Potem poczu, e wzek przewraca si, a on pada na prawe rami. Za pomoc metody palcw wypytywano go dalej. Pytanie: Czy ten wypadek ma co wsplnego z dzisiejszym blem? Odpowied: Tak. Pytanie: Skoro tak jest, to dostrzee pan zwizek midzy tymi dwoma zdarzeniami. Odpowied: (ustna) To moja matka. Pytanie: Czy ma ona co wsplnego z pojawieniem si blu? Odpowied: Tak. Pytanie: Czy powiedziaa lub zrobia co takiego, co wywoao u pana bl? Odpowied: (wahadeko) Tak. (Reszta odpowiedzi ustnie). Powiedziaa co o jakie butelce. Nie widz jednak zwizku. Przed paroma tygodniami odwiedzia mnie i kcilimy si. Tej nocy zacz si bl. Pytanie: Czy bl ma jeszcze inn przyczyn? Odpowied: (wahadeko) Tak. Dziki kolejnym pytaniom stwierdzono, e bl mia trzyma go z dala od gabinetu, od pracy, eby nie mg bardzo szybko powrci do swoich obowizkw. Jego podwiadomo wanie zadeklarowaa, e zagodzi bl, ale bdzie on utrzymywa si tak dugo, a lekarz bez zagroenia dla zdrowia podejmie ponownie prac. Dr P. napisa do mnie dwa tygodnie pniej, e bl co prawda jeszcze si utrzymuje, ale nie jest ju silny. Jego matka przypomniaa sobie zajcie z wzkiem i, nie po raz pierwszy, wyrzucaa sobie swoj nieuwag. Wzek wymkn si z rk i przewrci, a dziecko wypado. Matka bya pewna, e nigdy nie opowiadaa synowi o tym wypadku. Bardzo si tego wstydzia. Przypadek ten jest wart szczeglnej uwagi, poniewa chodzi tu o bardzo wczesne wspomnienie. Dr P. by pewien, e w jego przypadku chodzi o bl organiczny. Przypadek ten dowodzi, e podczas hipnozy mona dotrze do wczesnych przey i pozna rdo wasnych kopotw.PODSUMOWANIE Kiedy chcesz przesta pali, przyjdzie ci to atwo, jeli naprawd odczuwasz potrzeb rzucenia naogu i podje mocne postanowienie, e si go pozbdziesz. Decydujce jest to, czy twoja ch poparta jest gbokim, niezachwianym przekonaniem o susznoci podjtej decyzji. Tylko wtedy zerwanie z naogiem moe si uda.

Autosugestia w poczeniu z autohipnoza moe zredukowa palenie do minimum i wzmocni nasze postanowienie. W paleniu chodzi o potrzeb oraln, dlatego poszukaj czego, co zastpi ci palenie. Szczeglnie nadaj si do tego dropsy albo inne cukierki, guma do ucia lub imitacja papierosw. Wskazane s rwnie lekarstwa, ktre przyspieszaj usuwanie nikotyny z organizmu. Trzeba zwalczy w sobie ch zapalenia papierosa w chwili, kiedy ch taka si pojawia. Natychmiast powiedz sobie, e nie chcesz ju wicej pali i natychmiast skieruj swoj uwag na co innego. Kiedy poddasz si pokusie zapalenia papierosa, prawdopodobnie znowu ulegniesz naogowi. Od czasu do czasu powtarzaj sobie wszystkie motywy, ktre spowodoway decyzj o zaprzestaniu palenia. Czytae take, jak mona za pomoc hipnozy zmniejsza bl albo cakowicie go zlikwidowa. Tysice kobiet stosujc t metod rodzio bez blu albo przynajmniej znacznie zagodzio bl. Rwnie u dentysty mona zastosowa t metod. Postaraj si wiczy wyczanie blu przeprowadzajc autohipnoz przez wyobraanie sobie "wycznikw". Nie zapomnij jednak, eby we waciwym czasie usun narkoz hipnotyczn. Bl moe mie zarwno psychologiczne, jak i organiczne przyczyny. Obie s jednakowo przykre. Ideomotoryczne odpowiedzi poka, o jaki rodzaj blu chodzi. Zadajc kolejne pytania mona zlokalizowa przyczyn dolegliwoci. Leczenie chorb uwarunkowanych stanem emocjonalnym W ksice tej mog opisa tylko najczciej wystpujce choroby, w przeciwnym razie musiaaby ona liczy kilka tomw. Naley jednak pamita, e w kadym przypadku samoleczenie przebiega zawsze w ten sam sposb. Niektre choroby wymagaj nie tylko porady lekarza, ale i leczenia pod jego kierunkiem. W innych przypadkach lepiej jest oczywicie skontaktowa si z psychoterapeut, lecz gdy nie jest to moliwe, na przykad z powodw finansowych, warto rozpocz samoleczenie, ktre przyniesie na pewno due efekty. Pamitaj jednak, aby zawsze postpowa ostronie i rozsdnie. Samoleczenie zalecane jest rwnie w sytuacjach, gdy leczenie psychoterapeutyczne, przeprowadzone wczeniej przez specjalist, nie powiodo si i pacjent nadal czuje si chory. Niekiedy proces samoleczenia mona przyspieszy przez sporadyczne wizyty u psychoterapeuty, z ktrym omawia si postpy w leczeniu i osignite ju rezultaty. Nie wiadomo waciwie, dlaczego u jednego czowieka nastpstwem nerwowych napi i emocjonalnych kopotw s wrzody odka, u drugiego ten sam stan wywouje artretyzm, a jeszcze u kogo innego alergi. Niektrzy maj skonnoci do wrzodw odka, inni do czstych migren; trudno jednak powiza choroby psychosomatyczne z okrelonym typem osobowoci.Choroba jako obrona Podczas samoleczenia powiniene wierzy, e wyzdrowiejesz. Jest to wiadome nastawienie, dlatego trzeba rwnie wzi pod uwag tak moliwo, e twoja podwiadomo moe postrzega t sytuacj zupenie inaczej, ni ci si wydaje. Wikszo naszych emocjonalnych zaburze, do ktrych zaliczamy rwnie choroby psychosomatyczne, to mechanizmy suce obronie. Podwiadomo prbuje odczyta problem tak dobrze, jak tylko potrafi. Metoda, ktr do tego wybierze, nie zawsze jest najlepsza, moe by nawet szkodliwa,

poniewa podwiadomo nie myli logicznie i nie bierze pod uwag tego, jaki bdzie kocowy rezultat leczenia. Kiedy jednak ju raz wybraa jaki mechanizm, to si go nie wyrzeknie. Podwiadomo moe wic postrzega samoleczenie jako form zagroenia dla podjtej przez siebie obrony. Prowadzi to do wewntrznych sprzecznoci, ktre utrudniaj leczenie, dlatego jego cel musi zosta zdefiniowany tak, aby podwiadomo od razu go rozumiaa. Nie chcesz przecie pozbawia si obrony. Twoim zamierzeniem jest usunicie objaww lub blu przez rozpoznanie ich przyczyny. Musisz przekona do tego zarwno swoj wiadomo, jak i podwiadomo. Zmieni si wtedy rwnie twoje niewiadome nastawienie do problemu, przez co mechanizmy suce obronie stan si zbdne. Najwiksze sukcesy mona osign, kiedy podwiadomo nie stawia oporu, tylko wykonuje twoje sugestie. Wewntrzny opr powoduje, e podwiadomo przekazuje wiadomoci pewne myli, ktre maj ci odwie od stosowania mechanizmw sucych obronie. S nimi pesymistycznie nacechowane zdania, takie jak: "Samoleczenie bdzie trwao bardzo dugo (nie ma sensu). Prawdopodobnie nic mi nie pomoe. Dlaczego w ogle mam prbowa?" W innych przypadkach robi si wspaniae postpy, a do momentu kiedy dotrze si do przey wypartych w podwiadomo, nierzadko wywoujcych w nas strach i obawy. Wtedy podwiadomie zaczynamy zniechca si do samoleczenia, wynajdujc sobie rne powody. Tymczasem przyczyn takiego stanu rzeczy jest wanie myl, ktra tkwi w podwiadomoci. Jeli jednak chcemy kontynuowa leczenie, musimy o takiej myli zapomnie od razu, gdy tylko si pojawi. Mog to by takie zdania: "Tu nic ju nie pomoe". "I na co to?" "To do niczego nie doprowadzi". "Musz si z tym pogodzi". "Nie, tego nie wytrzymam" lub podobne. Trzeba si koniecznie od nich uwolni, jeli chcesz, aby leczenie zakoczyo si sukcesem. Rwnie w tym przypadku zadawanie pyta podwiadomoci wskae ci prawidowy sposb postpowania. Myli tego rodzaju maj rdo we wczeniejszych przeyciach, dlatego ich dziaanie jest takie samo jak pohipnotyczna sugestia. Mona je wic unieszkodliwi. Kto, kto trzyma si kurczowo takiego mylenia, bdzie czsto gono powtarza tego rodzaju zdania. Dotyczy to rwnie mowy ciaa. Jeli wic zauwaysz, e powtarzasz okrelone gesty albo uywasz stale takich samych wyrae, sprawd natychmiast, czy maj one jaki wpyw na twj stan psychiczny lub na sposb zachowania.rodki ostronoci w samoleczeniu Samoleczenie wymaga rwnie wielu rodkw ostronoci, ktrych przestrzeganie ma ogromne znaczenie. Twoja podwiadomo zna przyczyny twego stanu, ty chcesz je pozna. Dysponuje ona wszystkimi dowiadczeniami i wiadomociami, ktre zgromadzia twoja pami, bdzie wic nieustannie prbowaa ciebie ochrania. Przewanie chodzi o lece u podstaw takiego symptomu przeycie, dowiadczenie takie przeraajce, e zostao zepchnite niezwykle gboko, gdy jego nage wspomnienie mogoby okaza si nie do zniesienia. S to rzadkie przypadki, jakkolwiek moliwe. Gdyby byo inaczej, kade takie wspomnienie byoby niebezpieczne. Najprawdopodobniej twoja podwiadomo, bronic ci, nie ujawniaaby przykrych wspomnie. Moesz jednak uchroni si przed kadym niebezpieczestwem tego rodzaju, zadajc wczeniej podwiadomoci pytanie: "Czy mog pozna powody mojego stanu, nie doznajc adnego uszczerbku?" Jeli odpowied bdzie brzmiaa "tak", nie musisz si niczego obawia. Gdy jednak dostaniesz odpowied "nie", sprbuj postawi bardziej dokadne pytanie: "Czy oprcz wspomnienia, ktrego nie mog pozna, s te inne, ktre mgbym pozna?" Jeli twj stan ma jeszcze

inne przyczyny, nie jest wykluczone, e poznasz je, z wyjtkiem tej jednej. Nastpny rodek ostronoci polega rwnie na zadawaniu dokadnych pyta podwiadomoci, zanim przejdziesz do ogldu wczeniejszych wydarze. Zadaj wic pytanie: "Czy mog bezpiecznie wrci do tamtej chwili i przypomnie sobie, bez adnej szkody, to, co si wwczas stao?" Jeli byo to jakie wstrzsajce zdarzenie, prawdopodobnie nie bdziesz mg go pozna. Jest to rodek bezpieczestwa, ktry chroni ci przed kadym moliwym niebezpieczestwem. Znasz ju kilka technik, ktre naley zastosowa w trakcie samoleczenia. Zanim jednak rozpoczniesz samoleczenie, powiniene przyswoi sobie kilka umiejtnoci. Najpierw naucz si prawidowo odpoczywa. Jeli oprcz tego poznasz autohipnoz, bdziesz mg duo szybciej zrobi postpy, cho jej opanowanie nie jest konieczne. Wiesz ju, jak reagujesz na emocjonalne trudnoci, znasz take siedem czynnikw, ktre wywouj choroby psychosomatyczne i inne cierpienia. Ich znajomo daje ci wic siedem sposobw, ktre pomog osign sukces. Zanim zaczniesz samoleczenie, powiniene ponownie przeczyta rozdzia o sugestii i przyczynach chorb.Powtrzenie siedmiu najczstszych przyczyn zaburze emocjonalnych eby uatwi ci prac, jeszcze raz powtarzam, o jakie czynniki chodzi: 1) konflikt wewntrzny, 2) motywy, 3) sugestie przymusowe, 4) mowa ciaa, 5) identyfikacja, 6) wymierzanie sobie kary, 7) wczeniejsze przeycia. Teraz musisz si dowiedzie, ktre z nich odgrywaj najwiksz rol w twoim przypadku. Pozostae moesz wykluczy. Zapytaj swoj podwiadomo: "Czy mj stan ma jak konkretn przyczyn?" (nazwij ten stan lub objaw). Jeli ju wiesz, o jaki czynnik chodzi, zapytaj nastpnie: "Czy jest to mj sposb ucieczki?", "Czy szukam wspczucia i chc zwrci na siebie uwag?", "Czy przeszkadza mi to w jakim dziaaniu?" Z tych informacji sam musisz wywnioskowa, jakie dalsze pytania postawi podwiadomoci. Konflikt wewntrzny moe by bardzo powierzchowny, rozpoznasz go wic szybko. Jeli tkwi gboko w podwiadomoci, moe pojawi si wewntrzny sprzeciw i nie bdziesz mg bez pozwolenia podwiadomoci stwierdzi, jaka jest jego przyczyna. Konflikty wewntrzne maj bardzo wiele przyczyn. Najczstsze z nich dotycz spraw pci. Kiedy zorientujesz si, e sugestie dziaaj na ciebie, postaraj si ustali czas i miejsce ich powstania. Nastpnie dowiedz si, czy kto mia z tym co wsplnego, a jeli tak, to kim bya ta osoba. Spytaj, o jaki rodzaj przeycia chodzi. Czy przestraszye si? Czy miao to co wsplnego z operacj lub chorob? Czy zdarzyo si to w domu czy poza domem? W szkole, u przyjaci, u lekarza? Dziki tej metodzie moesz rozpozna kade wczeniejsze wydarzenie, take o charakterze traumatycznym. Jeli przyczyn twojego stanu albo objawu, jaki mu towarzyszy, jest identyfikacja, pierwsze pytanie powinno brzmie: "Czy przyczyn mojego stanu jest ch identyfikacji? Czy staram si by kim innym?" Jeli odpowied brzmi "tak", to spytaj, z kim i dlaczego. Jeli masz do czynienia z dziaaniem mowy ciaa, zapytaj najpierw: "Czy ta dolegliwo jest spowodowana jak myl, ktra pochodzi z mojej podwiadomoci i wanie tak si objawia?" W zalenoci od rodzaju dolegliwoci mona stawia np. takie pytania: "Czy mj bl gowy ma okrelon przyczyn?" Moe si zdarzy, e powsta on w wyniku chci wymierzenia sobie kary, co nietrudno stwierdzi. Formuuj wic swoje pytania tak, eby dokadnie dowiedzia si, jaka jest przyczyna twojej

choroby. Du rol odgrywaj rwnie wczeniejsze wydarzenia, ktre musz zosta rozpoznane. Ta metoda jest na tyle oglna, e za jej pomoc odkryjesz waciwie kad przyczyn. Pamitaj jednak, e twoja wiadomo musi najpierw przetrawi zdobyt wiedz, co jeszcze wcale nie zaatwia sprawy. Teraz musisz skorygowa pogldy podwiadomoci trzeba j nastawi na to, e objaw ustpi. Pomocne s w tym sugestie. Zrozumienie sytuacji uatwi duchowy proces "trawienia". Czsto trzeba pozby si sugestii, ktre rozwina twoja podwiadomo. Musisz, niezalene od twojej wiadomoci, podda si dehipnotyzacji. Podczas omawiania rnych dolegliwoci dowiesz si o rozmaitych chorobach i historii ich powstania. Interpretowanie snw daje rwnie moliwo zrozumienia wewntrznych konfliktw i innych zaburze naszego ycia uczuciowego. Jeli nie znamy struktury snw i ich symboliki, trudno jest stwierdzi, jaka jest rola okrelonego snu. Czasem wydaje nam si, e dany sen nie ma dla nas adnego znaczenia. Tymczasem podwiadomo wie, dlaczego nilimy w ten sposb, zna ca oniryczn symbolik, poniewa to ona j stworzya. Bywa, e niektrzy ludzie poznaj niekiedy znaczenie swego snu. Dzieje si to zazwyczaj podczas hipnozy. Im hipnoza jest gbsza, tym bardziej prawdopodobne, e uda si dotrze do wyjanienia snu. Jeli uwaasz, e nio ci si co znaczcego, sprbuj podda si hipnozie i dowiedzie od podwiadomoci, co sen mia oznacza.Jak przezwyciy depresj Czytae ju w tej ksice, e psychoterapeuci odradzaj stosowanie autoterapii w stanach gbokiej depresji. Silny stan zaamania nerwowego jest na tyle niebezpieczny, e nie powinno si go leczy samemu. Takie stany prowadz czsto do samobjstwa, dlatego wymagaj leczenia psychiatrycznego. Wikszo z 25 ty. samobjstw, ktre zdarzaj si kadego roku w Stanach Zjednoczonych, bya wynikiem gbokiej depresji. Badania wykazay, e u kadego czowieka okresy dobrego samopoczucia przeplataj si z chwilami zaamania nerwowego, przy czym czas przejcia jednego stanu w drugi niczym szczeglnym si nie wyrnia. Skrajny przypadek takiego cyklu to psychoza maniakalno-depresyjna, uwaana za cik chorob umysow. Wyrwnany cykl emocjonalny charakteryzuje si tym, e czujemy si przez trzy dni bardzo dobrze, jestemy w dobrym nastroju, cieszymy si doskonaym samopoczuciem psychicznym i fizycznym. Potem nadchodz trzy dni nieco gorszego samopoczucia. Zaczynamy odczuwa lekkie przygnbienie. Dugo caego cyklu jest zmienna. Przecitnie trwa jednak 30-35 dni. Czasem dobre i ze dni bardzo wyranie si zaznaczaj w takim przypadku chodzi o cykl w obrbie cyklu. Nie bdziemy si tu zajmowa cyklem normalnym, chocia warto wiedzie, e on istnieje; w dniach przygnbienia nie naley podejmowa adnych waniejszych decyzji. W czasie depresji, ktra nie wynika bezporednio z cyklu, dominuje nastrj przygnbienia i zamt mylowy. Nie mona by szczliwym, jeli jest si przygnbionym, i nie mona by przygnbionym, jeli jest si szczliwym. Uczucia te nawzajem si wykluczaj. Kiedy przyjrzymy si naszym problemom i rozwiemy je, przezwyciywszy obawy, dobre samopoczucie powrci i depresja zniknie. Dr Hornell Hart w swojej ksice Autoconditioning (Prentice Hali, Inc. Eglewood Cliffs, New Jersey) zajmuje si nastrojami czowieka i tym, jak mona z nimi walczy. Radzi, aby zrobi wykres naszych codziennych uczuciowych stanw, uwzgldniajc chwile ekstazy, uczucia zadowolenia i wesooci, uwaane za stany normalne, oraz uczucie troski, strach, brak odwagi itd., a take depresj. Hart mwi, e trzeba najpierw zrozumie swj problem, aby mc do niego

nawiza i odpry si podczas autohipnozy. Potem dobrze jest zastosowa sugesti. Po przebudzeniu mona cay ten proces powtrzy jeszcze raz, koncentrujc si na tym samym lub innym problemie. Wedug dr. Harta, przezwycianie negatywnych i przygnbiajcych myli przynosi poczucie radoci i szczcia. Za pomoc tej metody doskonale udaje si usuwa niewielkie problemy i konflikty.Koniec z bezsennoci Kadego roku na wiecie wydaje si kilkaset milionw dolarw na tabletki nasenne. Jest to dowd na to, jak duo osb cierpi na bezsenno. Nikt jeszcze z tego powodu nie umar, ale stan ten jest bardzo nieprzyjemny i uniemoliwia normalne funkcjonowanie. Jeli bezsenno jest nastpstwem zych przyzwyczaje, mona szybko si jej pozby. Istniej jednak przypadki, kiedy problem ten tkwi gboko w psychice, a wtedy bardzo trudno go usun. Rozwamy dwa rodzaje bezsennoci. Pierwszy nie pozwala zasn niekiedy przez wiele godzin. Drugi pozwala wprawdzie na sen, ale po trzech, czterech godzinach czowiek budzi si i ju nie moe zasn. Dzieje si tak zazwyczaj w rodku nocy lub nad ranem. Czasem bezsenno jest wynikiem zego przyzwyczajenia, ktre polega na tym, e problemy z caego dnia zaczyna si analizowa przed snem, co uniemoliwia zanicie. Pesymistyczne mylenie i negatywne sugestie pogarszaj samopoczucie, zgodnie ze znan ju zasad odwrotnego dziaania. Gdy kadziesz si spa, zaczynasz analizowa swoje problemy, trudno przychodzi ci zanicie, poniewa zaczyna dziaa tu odruch warunkowy. Mimo to prbujesz. Koncentrujesz si, chcesz zasn, a zamiast tego jeszcze bardziej si rozbudzasz. Wreszcie jeste ju tak tym zmczony, e przestajesz nawet prbowa zasn, i wtedy wanie nagle ci si to udaje.Strach pozbawia snu Powodem obu rodzajw bezsennoci mog by problemy nerwicowe. Czsto powoduje je rwnie strach. Cierpicy na bezsenno mog czasem odczuwa lk przed zaniciem, poniewa czy si to z utrat wiadomoci. Wyobraaj sobie, e podczas snu moe zdarzy si co strasznego, wobec czego bd bezsilni. Niekiedy bezsenno spowodowana jest strachem przed mierci, ktra mogaby nastpi podczas snu. rda takiego mylenia wywodz si najczciej z dziecistwa. Poniewa trudno wyjani dziecku fenomen mierci, tumaczy si mu np., e "Babcia wanie zasna i ju si nie obudzi". Zmary spoczywajcy w otwartej trumnie wywouje prawie w kadym dziecku silne przeycie. Jeszcze silniejsz reakcj moe spowodowa sytuacja, kiedy dziecko zmuszone jest do pocaowania zwok. Pewna matka kazaa swojej crce zoy pocaunek na policzku lecej w trumnie babci. Stao si to przyczyn powanej choroby dziewczynki, ktra doznaa rozdwojenia jani. Niewiarygodne, e niektrzy rodzice stawiaj swoje dzieci w tak niezrozumiaych dla nich sytuacjach, wywoujcych emocjonalny wstrzs. Midzy snem a mierci s te inne powizania. Czsto mwi si o mierci jako "dugim nie". Lekarze stwierdzili u zaskakujco wielu pacjentw zwizek lku przed mierci z lkiem przed zaniciem. Przed laty dzieci uczyy si modlitwy, w ktrej prosiy Boga, aby wzi ich dusz, jeli mier przyjdzie do nich we nie. Dziaanie modlitwy rozwino si w podwiadom sugesti, ktra wci dziaaa, cho byli ju dorosymi ludmi. Bezsenno moe wynika te z potrzeby identyfikacji z ktrym z rodzicw lub z inn blisk osob, ktra na ni cierpiaa. Powodem tej dolegliwoci moe by rwnie potrzeba wymierzenia sobie kary. Bezsenno dotyka take tych, ktrych czsto mcz nocne koszmary.Autoterapia

ujawnia przyczyn Trzeba rozway wszystkie ewentualne przyczyny choroby. Jeli uznamy, e nasz strach nie ma adnej konkretnej przyczyny, moe znikn. Osoba dorosa, ktry uwiadomi sobie, jak wpyna na ni modlitwa w dziecistwie, zrozumie, e midzy snem a mierci nie ma adnego zwizku. Czasem trzeba powrci mylami do chwili, kiedy przeylimy bezporedni kontakt ze mierci, aby odreagowa uczucia zwizane z tym przeyciem. Dopiero wtedy strac one swoje negatywne dziaanie. Sen mona przywoa, stosujc odpowiedni sugesti. Jednak najlepsz metod zwalczenia bezsennoci jest autohipnoza, ktr zawsze zalecam moim pacjentom. Autohipnozie naley podda si, lec ju w ku. Doskonale nadaje si do tego nastpujca sugestia: "Za kilka chwil zasn gboko i odpoczn. Przez ca noc chc spokojnie spa". Po tych sowach najlepiej skoncentrowa swoje myli na czym miym, zupenie nie zwizanym ze snem. Wyraenie "za kilka chwil" albo sowo "wkrtce" s nieokrelone. Dlatego troch potrwa, zanim zaniesz. Tym samym dajesz sugestii, ktra wpywa na podwiadomo, czas na zadziaanie. Nieustanne mylenie o prbie zanicia nie pomaga, lecz wrcz uniemoliwia nocny odpoczynek. Im bardziej bdziesz wierzy, e metoda ta pozwoli ci zasn, tym szybciej wywoa ona podany skutek. Cel ten mona osign te przez powtarzanie sobie, e brak snu wcale nie jest uciliwy, nieprzyjemny, a ju na pewno nie jest niebezpieczny. "I jeli nawet przez jaki czas nie zasn, to lec, mog rwnie wypocz. C to szkodzi, jeli zasn po dwch godzinach? To cakiem bez znaczenia. W kocu i tak zasn". Jeli bdzie ci obojtne, jak szybko zaniesz, i nie bdziesz podejmowa specjalnego wysiku, eby to osign, zapewne szybko zapadniesz w sen. Odwrotne dziaanie nie ma w tym przypadku zastosowania. Przekonasz si, e jednak moesz spa, cho nie tak dugo i dobrze, jak chciaby, uwolnisz si od lku przed bezsennoci.Cigle si budzia Jedna z moich pacjentek, nazwijmy tuj Ew, bya osob, ktra bez kopotu zasypiaa, ale za to wkrtce budzia si i nie moga ponownie zasn. Spaa co prawda kilka godzin, jednak kiedy jej m wstawa do pracy okoo szstej rano, budzia si. Gdy wychodzi, znowu zasypiaa i spaa do dziewitej. Nie dziao si tak tylko w weekendy, m wtedy nie pracowa. Ewie wydawao si, e wystarcza jej par godzin snu. Czua si zadowolona i nie narzekaa na zdrowie. Nie lubia jednak lee i czeka, a przyjdzie sen. M Ewy kad si wczenie, ona za jeszcze czytaa ksik lub ogldaa telewizj. Potem szybko zasypiaa, ale po dwch, trzech godzinach znowu si budzia i prawie do rana przewracaa z boku na bok. Mylc intensywnie o rozmaitych yciowych problemach, zamartwiaa si nimi. Mwiono jej, e przesadza i e powinna z tym walczy. Poradziem jej, aby kadego wieczoru przed pooeniem si spa spisaa list spraw, ktre sprawiaj jej na co dzie najwicej kopotw, a kiedy si przebudzi, ma o ktrym z nich usilnie myle. Zamierzone wyolbrzymianie kopotw jest bowiem dobr metod na pozbycie si mczcych przyzwyczaje. Po dwch czy trzech prbach, kiedy celowo si zamartwiaa, caa sytuacja wydaa jej si najpierw bardzo trudna, a w kocu po prostu mieszna. eby ustali inne przyczyny problemu pacjentki ze snem, zadaem jej podwiadomoci nastpujce pytania: Pytanie: Czy istnieje jeszcze inny powd, ktry kae ci budzi si w rodku nocy? Odpowied: (wahadeko) Tak.

Pytanie: Czy istnieje wicej ni jeden powd? Odpowied: Tak. Pytanie: Czy istniej wicej ni dwa powody? Odpowied: Nie. Pytanie: Czy chcesz sama siebie ukara tym, e nie pisz? Czy stan ten jest szczeglnie nieprzyjemny? Odpowied: Nie. Pytanie: Czy bezsenno spowodowana jest jakim strachem? Odpowied: Tak. Pytanie: Czy boisz si zych snw? Odpowied: Nie. Pytanie: Czy boisz si, e podczas snu moesz umrzesz? Odpowied: Tak. Pytanie: Strach ten ma przyczyn. Czy kiedy bya dzieckiem, zmar jaki krewny, a tobie powiedziano, e zasn? Odpowied: (sowna) Tak, przypominam sobie pogrzeb mojej babci, miaam sze lat. Baam si, widzc j w trumnie, mwiono mi, e babcia pi. Pytanie: Czy to przeycie z dziecistwa ma co wsplnego z tym, e budzisz si w nocy? Odpowied: Tak. Pytanie: Czy twoja bezsenno ma jeszcze inn przyczyn? Odpowied: Nie. Pytanie: Czy budzisz si z jeszcze innego powodu? Odpowied: Tak. Pytanie: Czy moesz okreli, jaki to powd? Odpowied: Tak. Pytanie: Czy to czemu suy? Odpowied: Tak. Pytanie: Czy ma to zwizek z jakim wczeniejszym przeyciem? Odpowied: Nie. Pytanie: Czy kto z twojej rodziny cierpia na bezsenno? Czy identyfikujesz si z kim, kto cierpia na t dolegliwo? Odpowied: Nie. Pacjentka musiaa odpowiedzie jeszcze na kilka innych pyta, a mimo to nie udao si ustali powodu jej dolegliwoci. W kocu powiedziaem jej, e kiedy policz do trzech, ona przypomni sobie drugi powd. Tak te si stao. Powiedziaa: "Wiem ju. Myl, e chc unikn fizycznych zblie z moim mem. Nigdy nie czerpaam z tego przyjemnoci. Chyba jestem oziba. Nienawidz, kiedy zblia si do mnie, a lubi robi to w nocy. Myl, e budz si dlatego, eby nie mg mnie zaskoczy i ebym zawsze moga znale jak wymwk". Po kilku wizytach w moim gabinecie Ewie udao si uwolni od oziboci, a potem moga ju spokojnie zasypia.PODSUMOWANIE Choroby uwarunkowane stanem emocjonalnym pacjenta s czsto form obrony organizmu. Choroba powstaje zazwyczaj poza nasz wiedz, dlatego podwiadomo pocztkowo sprzeciwia si kademu leczeniu. Opr ten mona jednak pokona i skorygowa nastawienie podwiadomoci, gdy tylko zostan odkryte przyczyny choroby. Celem tego dziaania nie jest jednak zniszczenie mechanizmu obronnego, lecz spowodowanie, eby nie by on potrzebny. Stosowanie metody ideomotorycznej pozwala dowiedzie si, jakie s podwiadome przyczyny dolegliwoci. Przy niemal kadej chorobie psychosomatycznej odgrywa rol przynajmniej jeden, a czciej kilka z podanych tu czynnikw. Siedem kluczy to: 1. Wewntrzny konflikt

2. Motywacja 3. Dziaanie sugestii 4. Mowa ciaa 5. Identyfikacja 5. Wymierzanie sobie kary 7. Wczeniejsze przeycia. Kiedy stwierdzisz ju, ktry z tych czynnikw jest przyczyn twoich cierpie, oznacza to, e zrobie najwaniejszy krok do wyleczenia. Teraz wiesz ju, jak powstaj depresje. Lekkie stany zaamania mona atwo pokona, gdy odkryje si ich przyczyny. W powanych przypadkach powiniene skorzysta raczej z pomocy psychiatry. W rozdziale tym dowiedziae si rwnie, jak za pomoc autohipnozy zwalcza bezsenno. Najpierw jednak musisz ustali jej przyczyny, zadajc swojej podwiadomoci odpowiednie pytania. Wikszo ludzi, ktrzy cierpi na bezsenno, moe j zwalczy przez wprowadzenie si w hipnoz tu przed snem i stosowania sugestii, e "za kilka chwil" zasn. Wkrtce zasypianie przestanie by problemem. Zwycistwo nad strachem i fobi Kadego czowieka opanowuje czasem strach, ktrego nie mona nazwa stanem neurotycznym, ma bowiem uzasadnione powody, jest mechanizmem obronnym. Tak sam funkcj spenia rwnie zwyky lk bez okrelonej przyczyny. Jeliby przeprowadziby wrd przyjaci i znajomych ankiet, przekonaby si, e mao kto jest wolny od uczucia strachu. Stany natrtnych lkw nazywane s w psychologii fobiami. Wrd nich wyrnia si: akrofobi (lk wysokoci), klaustrofobi (strach przed zamknitymi pomieszczeniami), agorafobi (strach przed otwart przestrzeni), zoofobi (strach przed zwierztami), hydrofobi (strach przed wod). Istniej oczywicie jeszcze inne fobie, ale wymienione tu spotyka si najczciej. Fobia to okrelenie bardzo silnego, irracjonalnego strachu. Dobrym tego przykadem jest spotykany czsto strach przed wami. Tymczasem tylko niektre gatunki tych zwierzt s jadowite. Wikszo to niegrone gady, a mimo to ludzie ich unikaj. W skrajnych przypadkach panik moe wywoa nawet w na obrazku czy fotografii. Ten silny, trudny do wytumaczenia strach nazywany jest wanie fobi.Jak powstaj fobie Nerwicowe lki przenosimy czsto na inne sytuacje lub przedmioty. Dzieje si tak, gdy strach jest na tyle silny, e ju sama myl o czym obezwadnia. Prbujemy wtedy znale dla naszej fobii inny obiekt, wyraajcy ukryty w nas lk. Ten rodzaj fobii wystpuje jednak rzadko. Duo czciej spotykamy fobie o charakterze odruchu warunkowego, ktry powsta w wyniku wczeniejszego przeycia, pochodzcego najczciej z dziecistwa. Czasem zdarza si, e dzieci zamykaj podczas zabawy swojego koleg w ciemnej szafie lub innym maym, ciasnym pomieszczeniu. Nietrudno si domyli, e w takiej sytuacji dziecko atwo moe si przerazi. Zaskakujce, jak czsto rodzice i w ogle doroli wymierzaj dzieciom kar, zamykajc je w maych, ciemnych pomieszczeniach. Nie zdaj sobie sprawy, e nastpstwem tego moe by nie tylko klaustrofobia, ale i strach przed ciemnoci. Fobi nie zawsze da si zwalczy. Niekiedy trwa przez cae ycie. Wystarczy, e raz przestraszymy si wody, a strach ten moe towarzyszy nam przez lata, nawet do koca ycia. Potwierdzaj to osoby, ktre ju raz si topiy. Podobny przypadek miaem z moj crk, wwczas czteroletni, ktra uwielbiaa przebywa w wodzie, mimo e nie potrafia jeszcze pywa.

Ktrego razu bawia si nad brzegiem morza z duo starsz koleank i wesza z ni do wody. Dua fala niespodziewanie zabraa piasek spod ng koleanki i kilka razy j przewrcia. Dziecko napio si wody i chwytao apczywie powietrze. Obie miertelnie si przeraziy, mimo e nic zego si nie stao. Moja creczka pakaa, a potem przez dugi czas wzbraniaa si przed kpiel, i w basenie, i w morzu. Dwa lata pniej bya ju na tyle dua, e moga podda si hipnozie. Pozwoliem jej wrci do wydarzenia znad morza i kazaem je ponownie przey. Nie reagowaem na jej pacz i proby, ebym przesta. Konfrontacja z tym zdarzeniem uwolnia j od strachu, ktry od czasu tamtej przygody jej nie opuszcza. Kiedy ostatnio opowiadaa mi t histori, miaa si na sam myl o tym wydarzeniu. Bez hipnozy silny lk przed wod towarzyszyby jej prawdopodobnie do koca ycia.Samodzielne uwolnienie si od fobii Przez samoleczenie moesz uwolni si rwnie od fobii (nie dotyczy to fobii, ktre powstay wskutek przeniesienia). Najwaniejsze to pozna przeycie, ktre j wywoao. Wszystkie negatywne uczucia zwizane z lkiem trzeba odreagowa. Nie wystarczy tylko wrci do tego zdarzenia pamici. Psychoterapeuta nakazuje pacjentom przeywa je kilkakrotnie. Pocztkowo strach jest bardzo duy. Potem napicie nerwowe wprawdzie utrzymuje si, ale nie jest ju tak silne. Cae zajcie powinno by odtworzone parokrotnie, a strach ustpi. Zazwyczaj wystarcz trzy, cztery razy. Kiedy wszystkie uczucia zostan rzeczywicie odreagowane, fobia zniknie. Stan, w ktrym jestemy uwolnieni od przykrych uczu i nie uwiadamianych kompleksw, w psychologii nazywa si "katharsis" lub odreagowanie. Napicie nerwowe wywouj zdarzenia, ktre doprowadzaj do powstania fobii. Katharsis ma dziaanie oczyszczajce.Odkrycie przey wywoujcych strach Fobie leczy si rwnie przez autohipnoz. Polega to na wielokrotnym przeywaniu w mylach przykrego zdarzenia. Najpierw trzeba je osadzi w czasie i ustali jego miejsce. Jeli zostao zapomniane i wyparte do podwiadomoci, mona je przywoa, stosujc metod ideomotoryczn. Zanim jednak sprbujesz sobie przypomnie to zdarzenie, powiniene zada podwiadomoci pytanie: "Czy mog to zdarzenie jeszcze raz bezpiecznie przey?" Najprawdopodobniej otrzymasz odpowied twierdzc. Zdarza si jednak, e podwiadomo odmwi, wtedy nie staraj si na si tego zmieni. By moe twoja psychika jest teraz za saba, aby moga jeszcze raz te przykre chwile przey. Dr Joseph Wolpe zaleca uwolnienie si od fobii metod odhamowania, ktra polega na kilkakrotnym przeywaniu lkw. Najpierw pacjent powinien spisa na kartce wszystko, co napawa go strachem, z wyjtkiem sytuacji, ktre przeraaj kadego czowieka, np. napad. Nastpnie musi stworzy z tego list, uwzgldniajc si lku. Najgroniejsze sytuacje powinny znale si na pocztku listy, a potem kolejno te, ktre wywouj mniejszy lk.Wypracuj w sobie obojtno wobec nieprzyjemnych sytuacji Dr Wolpe proponuje swoim pacjentom, aby zanim poddadz si hipnozie, cakowicie si odpryli. Dopiero wtedy mona wyda polecenie ponownego przeycia ktrego lku z listy. Wane jest, aby zaczyna od koca, poniewa przy lkach z pocztku listy napotykamy silny opr. W ten sposb wracamy do faktw, ktre napawaj nas co prawda lkiem, ale nie jest to jeszcze prawdziwy strach. Kademu z nich powicamy zaledwie kilka sekund. Jeden z pacjentw dr. Wolpe'a ba si pogrzebw. Podczas hipnozy lekarz kaza mu najpierw przyjrze si zmaremu czowiekowi z odlegoci 200

metrw, potem z bliska spojrze na karawan pogrzebowy, by w kocu mg stan nad grobem i przyglda si spuszczaniu trumny. Kad scen pacjent powtarza kilkakrotnie i za kadym razem jego lkowa reakcja bya duo sabsza. Na koniec uwolni si od znikomego ju strachu przed pogrzebami. Podczas kolejnych posiedze dr Wolpe przechodzi do coraz bardziej nieprzyjemnych przey z przeszoci, przywoujc je w ten sam sposb. Dziki temu wielu jego pacjentw pozbyo si obezwadniajcego ich czsto strachu. Terapeuta zawsze jednak podkrela, e warunkiem leczenia jest cakowite odprenie pacjenta. Tylko wtedy moliwe jest osignicie pozytywnych rezultatw. Co prawda, bez hipnozy mona rwnie osign podobne wyniki, ale trwa to zdecydowanie duej. Samoleczenie pozwala take na pokonanie stanw lkowych i fobii. Najlepiej leczy si je przez ustalenie ich przyczyny i przywoanie w pamici przey, ktre je wywoay. Do korzeni za dojdziemy najszybciej, zadajc podwiadomoci odpowiednie pytania. Ich przykady znajdziesz pniej w kilku opisanych historiach chorb. Jeli w przypadku lku chodzi o wicej ni jedno przeycie, najpierw trzeba zaj si tym, ktre nastpio wczeniej. Kiedy odreagujemy negatywne uczucia zwizane z jednym zdarzeniem, mona szuka przyczyn nastpnego, a wreszcie uwolnimy si od wszystkich mczcych nas fobii.Przezwycienie oporu Kiedy natrafisz na podwiadomy opr i nie bdziesz mg pozna sytuacji, ktrej w pamici poszukujesz, zastosuj metod dr. Wolpe'a. Po wyzwoleniu si od niewielkich lkw bdziesz wiedzia, jak dotrze do zdarze, ktre spowodoway twoj fobi. Odtworzysz ja w wyobrani i ponownie przeyjesz. Przezwycianie strachu i uwalnianie si od niego w momencie jego powstania polega na wywoywaniu silnego emocjonalnego poruszenia. Kiedy kto odczuwa trem i boi si publicznie wystpowa, nie zrobi tego, dopki nie zmusi go do tego motywacja silniejsza od strachu. Na przykad ucze wyrecytuje wiersz, poniewa jest to warunek zdania egzaminu. Tylko dlatego zdobdzie si na odwag, e jego motywacja jest silniejsza od strachu. Kiedy zacznie mwi, strach bdzie stopniowo zmniejsza si, a cakowicie zniknie. Lepsz metod leczenia byoby, oczywicie, odkrycie przyczyn strachu jeszcze przed publicznym wystpieniem. Fobie powstaj przede wszystkim w wyniku wczeniejszych przey, lecz niekiedy rwnie w wyniku sugestii. Dziecku bardzo atwo wmwi strach. Wystarczy, e ktre z rodzicw zareaguje panik na jak sytuacj, a dziecko natychmiast przejmie t reakcj. Dzieje si tak po czci w wyniku potrzeby identyfikacji z ktrym z rodzicw, a po czci pod wpywem sugestii, ktrej kady mody czowiek atwo ulega. Jeli ojciec lub matka boj si, dziecko natychmiast wyczuwa, e sytuacja jest niebezpieczna i te zaczyna odczuwa strach. Prawie zawsze bdnie ocenia si sytuacj jako niebezpieczn.Fobia zwizana z lataniem Fobie mog rozwin si u dorosego tak samo atwo jak u dziecka. Podczas jednego z sympozjw powiconych hipnozie, na ktrym demonstrowano rozmaite techniki hipnotyczne, jeden z obecnych tam lekarzy, dr Johnson, podda si eksperymentowi wyjaniajcemu powstawanie fobii. Opowiedzia on, e podczas ostatniej wojny suy w lotnictwie, odby wiele bojowych lotw i nigdy nie by ranny. Ogromnie lubi lata. Ktrego razu cudem unikn zestrzelenia. Mimo grozy sytuacji udao mu si wtedy szczliwie wyldowa, ale nie wywaro to na nim specjalnego wraenia. Po wojnie duszy czas nie lata i kiedy potem usiad za sterami pasaerskiego samolotu, poczu strach. Od tego czasu

nie postawi nogi na pokadzie, poniewa doznawa, jak twierdzi, klaustrofobicznego lku ba si zamknitego pomieszczenia. Pytania ideomotoryczne pomogy ustali, e jego fobia zostaa wywoana bardzo niemiym zdarzeniem. Szybko okazao si, e chodzi tu o wyparte do podwiadomoci wspomnienie lotu podczas bardzo zej pogody. W hipnozie lekarz wrci do tamtej chwili i ponownie j przey. Zaraz po zakoczeniu wojny dr Johnson dosta rozkaz lotu z Teksasu do Seattle, gdzie wanie mia zakoczy wojskow sub. Za lot odpowiada nie on (dr Johnson by tylko kapitanem), lecz pewien major. Gdy lecieli nad Idaho, samolot znalaz si w samym rodku strasznej burzy. Inne maszyny znajdujce si w powietrzu chciay wymin burz, ale major rozkaza przedziera si przez pioruny. Ba si, e nie wystarczy im paliwa na tak dalek tras. Tymczasem pogoda okazaa si gorsza, ni oczekiwano. Samoloty straciy ze sob kontakt. Wyadowania byy bardzo silne i dr Johnson ba si, e piorun trafi w kocu w jego samolot, ktry nieustannie wpada w powietrzne dziury, co wywoywao bardzo nieprzyjemne turbulencje. W kocu straci panowanie nad samolotem i wyskoczy ze spadochronu. By mocno potuczony. Pniej dowiedzia si, e jeden z jego kolegw zgin, bo maszyna rozbia si na skale, a dwch innych musiao skaka ze spadochronem. Do Seattle dr Johnson wrci pocigiem. Zosta zwolniony z wojska i ju nigdy wicej nie lata. Nigdy nie czy swojej fobii z tym wanie wydarzeniem. Teraz jednak okazao si, e by to jej gwny powd, a wczeniejszy wypadek, podczas ktrego omal nie zosta zestrzelony, mia drugorzdne znaczenie. Kiedy podczas hipnozy przeywa ponownie nieszczsn burz, przejawia mocne zdenerwowanie, lecz po wielokrotnym powtrzeniu tego zdarzenia uspokoi si i rozluni. Kilka miesicy pniej kupi samolot i znowu odnalaz rado w lataniu. Dr Johnson nie wypar z pamici swojego wspomnienia, ale te nie przypuszcza, e moe ono mie zwizek ze strachem przed lataniem. eby nie myle o tym, zacz okrela swj stan jako klaustrofobi, chocia w zamknitym pomieszczeniu nie odczuwa wcale lku. Jest to zachowanie bardzo typowe dla podwiadomoci, gdy ucieka ona od nieprzyjemnego, przykrego przeycia, odwracajc od niego w ten sposb uwag. Uwaam, e prawdopodobnie jeszcze jedno zdarzenie mogo w tej historii odegra znaczc rol. Przypuszczam, e dr Johnson musia w dziecistwie zosta przez kogo upuszczony na ziemi. Kuracja hipnoz w kadym razie wystarczya do pozbycia si fobii. Moim zdaniem, fobia najczciej bierze si z jakiego przykrego zdarzenia z dziecistwa.PODSUMOWANIE Strach to zjawisko zupenie normalne. Jednak gdy objawia si w skrajnej, irracjonalnej formie, mwimy, e mamy do czynienia z fobi. Metod dr. Wolpe'a mona wykorzystywa podczas samodzielnego leczenia stanw lkowych, jednak nie przy silnych fobiach. Fobie wystpuj dosy czsto i niewykluczone, e cierpisz na ktr z nich. Nie s to grone stany, bez trudu mona unikn sytuacji, w ktrych wystpuj, np. kiedy cierpisz na klaustrofobi i boisz si wej do windy, korzystasz ze schodw. Zazwyczaj fobie bior si z jakiego wydarzenia z dziecistwa. Dziki opisanym tutaj metodom daj si atwo przezwyciy. Najpierw ustal przyczyn strachu, potem powr w mylach do wydarzenia, w ktrym on wystpi, i przeywaj je dotd, a poczujesz, e odreagowae wszystkie zwizane z nim negatywne uczucia. Zawsze pytaj podwiadomo, czy wolno ci powrci do minionych chwil. Rzadko co prawda otrzymasz negatywn odpowied, ale moe si tak zdarzy, poniewa niektre sytuacje mog by dla twojej psychiki zbyt silnym przeyciem, aby mg do nich powrci.

Wtedy nie rb nic na si. Prawdopodobnie i tak nie byby w stanie przypomnie sobie tego zdarzenia, a zrezygnowanie z docieka stanowi dodatkowy rodek bezpieczestwa. Wikszo stanw lkowych i fobii mona wyleczy, stosujc samoleczenie. W przypadku gboko zakorzenionej, neurotycznej fobii konieczna jest pomoc specjalisty! Mody wygld i szczupa sylwetka bez diety Czynniki emocjonalne i psychologiczne mog wywoa wiele rnych dolegliwoci. Zajm si teraz tylko najczciej wystpujcymi. Nie zawsze wiadomo, dlaczego te same czynniki u jednej osoby wywouj np. chorob skry, u innej niekorzystnie wpywaj na system trawienny, a u jeszcze innej zakcaj prawidow prac drg oddechowych. W tym rozdziale postaram si omwi czsty problem nadwagi, ktrej nie mona nazwa chorob. Zazwyczaj jednak nadwaga jest uwarunkowana zaburzeniami emocjonalnymi.Zbdne kilogramy Rezultatem spoywania czstych i zbyt obfitych posikw jest nadmiar kilku, kilkunastu, a nawet kilkudziesiciu kilogramw. Kady przypadek nadwagi to splot rnych czynnikw i okolicznoci. atwo jest zrzuci par kilogramw, jeli podejmie si stanowcz decyzj o schudniciu. Znacznie trudniej pozby si kilkunastu albo kilkudziesiciu. Wymaga to leczenia psychoterapeutycznego. Jeli okae si, e nadwaga spowodowana jest zaburzeniami hormonalnymi, trzeba szuka pomocy lekarza. Wczeniej uwaano, e tylko 2% wszystkich przypadkw nadwagi powoduje wanie ten typ zaburze. W ostatnich latach uwaa si jednak, e s to znacznie czstsze przypadki. Jeli chcesz zrzuci kilka kilogramw, niepotrzebne jest specjalne leczenie, lecz jedynie waciwa dieta, autosugestia i silna wola. Postaram si omwi teraz przypadki sporej nadwagi. Waciwa dieta moe czasem doprowadzi do wymarzonego rezultatu, nawet jeli nadwaga ma podoe nerwicowe. Lekarz przepisuje zazwyczaj otyemu pacjentowi leki na przyspieszenie przemiany materii. Same leki jednak nie wystarcz. Pacjent musi przej na diet wysokobiakow i ograniczy wielko posikw. Waciwa dieta nie dostarcza organizmowi zbdnych kalorii. cile stosujc tak diet, pacjent traci przez pewien czas na wadze, ale kiedy tylko j przerwie, kilogramy znowu wracaj. Dzieje si tak nawet wtedy, gdy dieta trwaa duszy czas. Mao wytrway pacjent prawie zawsze po jakim czasie wraca, niestety, do starej wagi. Moe to zdarzy si po kilku miesicach albo nawet po roku i jest nieuniknione. Zmniejszonej wagi nie da si zachowa dugo i pacjenci s tym czsto rozczarowani i zniechceni. Jaki jest tego powd? Ot uwaga nasza jest skupiona na leczeniu otyoci jako objawu, a nie na jej przyczynach. Efekt kuracji zaley od tego, czy usunie si przyczyn niewaciwego odywiania. Jeli chcesz sam zmniejszy swoj wag, powiniene zasign porady lekarza, ktry powie ci, jak szybko moesz zrzuca zbdne kilogramy. Przepisze ci poza tym rodki zmniejszajce apetyt. Pomagaj one przetrwa pocztek kuracji. Twoim podstawowym zadaniem jest najpierw odkrycie, dlaczego za duo jesz. Jeli znasz ju przyczyn, moesz cakowicie j usun albo zminimalizowa jej dziaanie. Nadwaga zniknie, ale pamitaj, e zgrabn sylwetk utrzymasz tylko wtedy, jeli na trwae zmienisz swoje nawyki ywieniowe.Dlaczego jesz za duo? Istnieje wiele przyczyn otyoci. Kilka z nich dotyczy waciwie wszystkich przypadkw. Jemy, poniewa jest to niezbdne do normalnego

funkcjonowania. Czsto jednak zdarza si, e nie potrafimy si kontrolowa i nakadamy na talerz zbyt due porcje. Trudno nam to opanowa. Osoby z nadwag mwi, e nie maj silnej woli. Tymczasem nie brakuje jej nikomu. Tylko e bywa ona za saba. Problem otyoci pojawia si zazwyczaj ju w dziecistwie. Dziecko, ktre wanie jest nieszczliwe bd nie dopisuje mu humor, odczuwa gd. Wystarczy, e co zje i ju ma lepsze samopoczucie. Powstaje odruch warunkowy jedzenie kojarzy si dziecku z powrotem dobrego samopoczucia, podobnie jak dziao si to u psw Pawowa, ktre syszc dzwonek, odczuway gd. Osoby z nadwag s z reguy nerwowe. W sytuacjach stresowych otwieraj natychmiast lodwk, by wyj z niej co smakowitego. "Kiedy jem, czuj si lepiej" mwi. Nie jest to jednak mylenie wiadome. W takiej sytuacji dziaa podwiadomo, ktra zmusza do takiego zachowania. Podobnie zreszt reaguj ludzie, ktrzy w chwili zdenerwowania sigaj po papierosa. To tak jak niemowl, ktre ssie kciuk, zaspokajajc potrzeb ruszania buzi. Palacz wierzy, e papieros go uspokoi. Tymczasem jest to niesuszne przekonanie, poniewa nikotyna zwiksza jedynie nerwowo. Jeli palisz, na pewno zauwaye, e po wypaleniu jednego papierosa w nadziei ukojenia nerww sigae zaraz po nastpnego. Wyrnia si siedem najczciej wystpujcych przyczyn nadwagi. Na pocztku zajmiemy si motywacj. Zdarza si czsto, e kobiety odmawiaj mowi wspycia, poniewa wstydz si swojej nadmiernej wagi. Prowadzi to wczeniej czy pniej do seksualnej oziboci, co powoduje, e kobieta staje si nieatrakcyjna, nie tylko dla swego ma, ale i dla innych mczyzn. Kobieta niekochana, ktrej seksualne potrzeby nie s zaspokajane, szuka czsto zaspokojenia w jedzeniu. Zajada si wtedy sodyczami, a na talerz nakada sobie podwjne porcje. Podobna sytuacja wystpuje u dzieci odrzuconych przez rodzicw. Maluchy szukaj pocieszenia w sodyczach, czego konsekwencj jest oczywicie nadmiar kilogramw. Czasem te identyfikuj si z rodzicami, ktrzy maj problemy z nadwag. Istnieje co prawda dziedziczna skonno do otyoci, ale w wikszoci wypadkw jest jednak bardziej prawdopodobne, e chodzi tu o podwiadom potrzeb naladowania matki lub ojca. Przyczyn otyoci moe by te sugestia, ktr dziecko podwiadomie rejestruje, syszc: "Musisz zje do koca to, co masz na talerzu", "Nie wolno ci nic zostawi". "Deser dostaniesz dopiero po jedzeniu" czy "Musisz je, eby by duy i silny". Takie i podobne stwierdzenia padaj zwaszcza wtedy, gdy dziecko nie ma apetytu, co przysparza zmartwie wielu rodzicom. Rwnie kompleks niszoci i brak poczucia wasnej wartoci mog mie wpyw na powstanie otyoci oraz na utrzymywanie si jej przez duszy czas. Nieakceptowanie wasnego wygldu uniemoliwia jakkolwiek zmian naszej fizycznoci. Konsekwencj tego jest niech do samego siebie, a nawet wymierzanie sobie kary. Pamitaj, e samoleczenie wymaga wydobycia od podwiadomoci informacji o przyczynach nadwagi. Nie zapominaj te, e bardzo wan czci leczenia jest sugestia.Nie potrzebujesz adnej diety! Jeli chcesz pozby si tylko paru kilogramw, nie stosuj adnych wyrzecze. Sowo dieta brzmi okropne dla kadego, kto nieraz prbowa si odchudza. Znasz pewnie wszystkie diety, czsto ich prbowae, niekiedy nawet udawao ci si zgubi kilogram czy dwa. Jednak ju sama myl o diecie odrzuca. Rzadko kto chtnie poddaje si mczcej diecie. Jeli

jednak chcesz sam zrzuci nadwag, nie jest potrzebna ci adna dieta. Wystarczy niekiedy, e zmienisz swoje ywieniowe przyzwyczajenia. Natura obdarzya nas zmysem smaku, abymy mogli delektowa si jedzeniem. Dziki nim jedne potrawy smakuj nam bardziej, inne mniej. Wszystko, co masz na talerzu, moe sprawia ci przyjemno. Staraj si jednak wybiera potrawy zawierajce biako, unikaj wglowodanw, tuszczw zwierzcych i sodyczy. Dr Leonid Kotkin (Jedz, myl i bd szczupy, Ariston Verlag, Genewa) twierdzi, e powinno si spoywa tylko tuszcze nienasycone (rolinne). Zaleca rwnie ograniczenie iloci spoywanych wglowodanw. atwo moesz ustrzec si przed niechci do diety. Powtarzaj w mylach jak najczciej, e nikt ci do diety nie zmusza. Wmw sobie, e jeli chcesz, moesz nawet przyty, ale nie byoby to ani rozsdne, ani podane. Schudniesz, poniewa jest to kwestia racjonalnego mylenia i takie jest twoje gbokie pragnienie. Nikt nie wymaga od ciebie, eby nigdy ju nie tkn czekolady czy sodkiego deseru. Moesz je sodycze, tylko nieco rzadziej ni dotychczas. Nie odmawiaj sobie niczego. Wystarczy, e bdziesz jad rozsdnie i troch inaczej ni dotd.Powody, dla ktrych chcesz schudn Jeli chcesz zmniejszy swoj wag, bardzo wane jest, eby uwiadomi sobie motywy swojej decyzji. Twoja podwiadomo lepiej je zapamita, jeli spiszesz je na kartce. Na pierwszym miejscu powiniene umieci argumenty zdrowotne. Wszystkie statystyki pokazuj, e nadwaga skraca ycie. Powiedzenie, e niektrzy widelcem wykopuj sobie grb, wcale nie jest mieszne, raczej aonie prawdziwe. Nadwaga zmusza organizm do dodatkowego wysiku. Czy nie byby zmczony, gdyby musia nosi w rku przez cay dzie dziesi albo dwadziecia kilogramw? Dwiganie dodatkowych, niepotrzebnych kilogramw tuszczu jest przecie wysikiem, ktry nadmiernie obcia organizm. Drugie miejsce na licie powinien zaj twj wygld zewntrzny, o ktry kady ma obowizek dba. S kraje, gdzie kobiety o obfitych ksztatach postrzegane s jako uosobienie pikna. W kulturze zachodniej podziw budz jednak kobiety szczupe i wysportowane. Poza tym zgrabna sylwetka powoduje bardzo dobre samopoczucie, a przecie do tego wszyscy d. Nadwaga natomiast wpywa negatywnie na wiele aspektw naszego ycia.Zmie swoje nawyki Ludzie, ktrzy cierpi na nadwag, czsto objadaj si niewiadomie. Postaraj si je wolno, nie piesz si. Im duej trzymasz ks w ustach i staranniej go ujesz, tym bardziej moesz delektowa si smakiem potrawy. Jeli bdziesz jad w taki sposb, niebawem zauwaysz, e potrzebujesz w cigu dnia naprawd niewielkiej iloci jedzenia. Wikszo z nas zjada wszystko, co ma na talerzu. Staraj si jednak nakada na talerz mae porcje. Gdy bdziesz nadal godny, moesz przecie sobie dooy, ale zobaczysz, e rzadko ci si to zdarzy. Nie myl o tym, e moesz obrazi gospodyni, jeli nie zjesz wszystkiego, co masz na talerzu. Jedn z lepszych metod przybrania na wadze jest podjadanie midzy posikami i tu przed pjciem spa. Najlepiej zapomnij od razu, e kiedykolwiek to robie. Gdy czujesz si godny midzy zasadniczymi posikami to znak, e obniy ci si poziom cukru we krwi. Zjedz wic co niskokalorycznego!Czerwona szmatka ostrzega Dobr metod zniechcania si do pojadania midzy posikami jest czerwona szmatka powieszona na przykad na lodwce. Spenia ona rol znaku ostrzegawczego, ktry przypomina: Zamknij drzwi! Nie jedz!

Podczas stosowania diety bardzo czsto si waymy. Lepiej jednak tego nie robi czciej ni raz na tydzie. Najlepiej, jeli swoj wag bdziesz kontrolowa co czternacie dni, zawsze o tej samej porze. Jeli stwierdzisz, e kto je duo wicej ni ty, to pamitaj, e kady organizm potrzebuje innej iloci jedzenia. Jedzc to samo, jedna osoba przytyje, inna zrzuci zbdne kilogramy. Nie mona tego tumaczy tylko fizyczn aktywnoci. Jeeli bdziesz stosowa sugesti schudnicia, moesz nakoni podwiadomo do odczuwania mniejszego zapotrzebowania na energi pochodzc ze spoywanych potraw. Zasugeruj sobie, e twj organizm bdzie przyjmowa dokadnie tyle jedzenia, ile potrzebuje i ani grama wicej. Nikt, co prawda, nie dowid, e podwiadomo moe kontrolowa trawienie, ale jest cakiem prawdopodobne, e kieruje ona tymi procesami naszego organizmu. Jeli chcesz pokona swj nadmierny apetyt sugesti, musisz uwiadomi sobie powd, dla ktrego to robisz. Najlepiej ustal jasno, do jakiego celu dysz. Niech bdzie to ostateczna waga. jak chcesz osign. Podejmij nastpnie mocne postanowienie, e nic ci od tego nie odwiedzie. Gdy uwiadomisz sobie, e zdenerwowanie zawsze zmusza ci do jedzenia, moesz temu przecie zaradzi. Teraz nawet ju wiesz jak. Na pewno zdarz si sytuacje, w ktrych bdziesz musia zmaga si z pokusami i przeciwnociami losu; dobry obiad przygotowany przez ma, deser w kawiarni, i ju przyby ci kilogram w cigu ostatniego tygodnia. Nie pozwl si jednak zniechci. Potraktuj to jak co przejciowego i staraj si wytrwale dy do wymarzonej wagi. A kiedy ju j osigniesz, stan ten moesz utrzymywa, stosujc odpowiedni sugesti i kontrolujc nawyki ywieniowe.Rozmaite zaburzenia systemu trawiennego Zaburzenia emocjonalne przejawiaj si czsto schorzeniami wtroby, ledziony, wrzodami odka, mdociami, biegunkami, zapaleniem jelita grubego, hemoroidami, a nawet wypadaniem zbw. Istnieje jeszcze wiele innych chorb, ktre maj podoe psychosomatyczne. Lk wpywa negatywnie na prac ukadu pokarmowego. Jeli czego si boimy, kurczy si odek, system trawienny nie pracuje prawidowo. Przy wyjtkowo silnym napiciu nerwowym wystpuj biegunki. Chroniczne stany lkowe upoledzaj prawidowe dziaanie systemu trawiennego. Szczeglnie czsto wystpuje to u niektrych osb. Zazwyczaj tacy ludzie nieustannie si czym martwi, s pobudliwi, agresywni, czsto spoczywa na nich dua odpowiedzialno, poniewa piastuj kierownicze stanowiska. Mog to by dyrektorzy, politycy, lekarze, ktrzy w pracy uchodz za nieugitych i stanowczych, w yciu prywatnym natomiast bywaj cakowicie od innych zaleni, a niekiedy nawet infantylni. Nieyjcy ju doktor medycyny J. A. Winter porwna sposb zachowania takich osb do zachowa dzieci, udowadniajc, e doroli, ktrzy maj wrzody odka, musz, niczym dzieci, je delikatne, przetarte potrawy. Poza tym, gdy co im si nie udaje lub czuj gd, s tak samo marudni i nieznoni. Ten typ dorosych wymaga, tak jak dzieci, wspczucia i uwagi. Dlatego czsto wystpuje u nich konflikt midzy koniecznoci wypeniania obowizkw osoby dorosej a potrzeb pozostania dzieckiem.Mdoci i ich leczenie Pozbywanie si jest jedn z metod wykorzystywanych przez podwiadomo w jej walce z nieprzyjemnymi czy gronymi sytuacjami. Organizm reaguje na nie torsjami i czstymi wyprnieniami, zazwyczaj biegunk. Jeli zjemy jaki zepsuty produkt, odek broni si skurczami. W sytuacjach

zagroenia podwiadomo wpywa rwnie destrukcyjnie na nasze myli i sposb postpowania. Rezultatem s chroniczne mdoci, ktre mog doprowadzi do zapalenia jelita grubego. Dziaanie podwiadomoci nie zawsze jest logiczne. Czsto nie potrafi ona przewidzie kocowego rezultatu tych procesw. Wydaje si jednak, e czasami moe przynie to oczekiwany efekt.Przypadek Marian Pewna moda kobieta przez wiele miesicy cierpiaa na nieustanne mdoci. Nie moga nic je. Trzy razy trafiaa do szpitala, gdzie podczano j do kroplwki. Schuda kilkanacie kilogramw. adne leczenie nie skutkowao i sytuacja wydawaa si beznadziejna. Wreszcie lekarz skierowa j na terapi hipnotyczn. Tak trafia do mnie. Bya przekonana, e nie bdzie miaa problemu z poddaniem si hipnozie. Tymczasem jej podwiadomo sprzeciwiaa si temu kategorycznie. Trudno byo j wprowadzi nawet w stan pytkiej hipnozy. Odwiedzaa mnie codziennie. Stosowaa sugesti, dziki ktrej zacza wicej je i przybieraa na wadze. Z dnia na dzie czua si silniejsza, ale mdoci wci jej nie opuszczay. Cigle nie znaa ich przyczyny. Metoda wahadeka pomoga dowiedzie si, e przyczyn tej przykrej dolegliwoci byo zdarzenie z dziecistwa. Poniewa podwiadomo mocno sprzeciwiaa si, nie moglimy dowiedzie si niczego wicej. Po kilku konsultacjach Marion moga wreszcie przywoa te przyczyny do wiadomoci. Powd choroby tkwi czsto we wczeniejszych przeyciach. Bl pojawia si, gdy wydarzy si co podobnego, tak jak to byo w przypadku Marion. Kiedy miaa czternacie lat, jej ojciec, waciciel sklepu, ponis znaczne straty finansowe. Liczy si z tym, e bdzie musia zlikwidowa sklep. Wczeniej wysoko ubezpieczy swj dom. Teraz wpad na pomys, e mgby go podpali, aby w ten sposb uzyska pienidze potrzebne na uratowanie sklepu. Marion syszaa, jak rozmawia o tym z mam, ale nie miaa pojcia, e ojciec nie mwi tego powanie. Bardzo chciaa mu pomc. Kiedy rodzice byli poza domem, po chwili zastanowienia przyniosa do mieszkania stert papierw, nasczya naft i podpalia. Wybiega na zewntrz, zamknwszy za sob wszystkie drzwi. Pokj niemal natychmiast stan w pomieniach. Nagle zdecydowaa si pobiec jednak do ssiadw i poprosia, eby zadzwonili po stra poarn. Stra szybko ugasia poar, zanim doszo do znaczniejszych szkd. Kiedy Marion podpalaa pokj, zapomniaa zabra stamtd maego pieska, ktry udusi si w dymie. Gdy dziewczynka zobaczya martwe zwierztko, zwymiotowaa. Od tego czasu mczyy j wyrzuty. Baa si wyzna rodzicom, e to ona zabia swojego czworononego przyjaciela. Po latach jej m przynis do domu niemal takiego samego psa, jakiego miaa w dziecistwie. Na jego widok natychmiast, tak jak przed laty, zwymiotowaa. Od tego czasu zaczy si jej mdoci. Kiedy Marion poznaa przyczyn swojego stanu, uspokoia si, a wyrzuty sumienia przestay j mczy. Zaproponowaem, eby opowiedziaa swoim rodzicom o tamtym zdarzeniu, majc wiadomo, e kada spowied uzdrawia dusz. Przekonaem j te, e wystarczajco dugo pokutowaa za swj czyn. Kiedy m Marion, niele sytuowany czowiek, zrozumia, o co chodzi, zaproponowa towarzystwu ubezpieczeniowemu, e zwrci tysic dolarw odszkodowania wypaconego niegdy rodzinie Marion. Decyzja ta zupenie uspokoia moj pacjentk. Odtd mdoci byy coraz rzadsze, a w kocu cakowicie ustpiy.Zaparcia Co roku sprzedaje si tyle samo rodkw przeczyszczajcych co lekw nasennych. Miliony ludzi cierpi na zaparcia. Przyczyna tej dolegliwoci tkwi czsto w dziecistwie. Rodzice zawsze staraj si przyzwyczai

dziecko do siadania na nocniku. Rzadko ktre poddaje si temu bez oporu. Zazwyczaj kurczowo powstrzymuje stolec na zo matce. Jest to skuteczna metoda, ktrej dziecko uywa w walce z matk. Gdy wyprni si pniej w pieluch, mamy do czynienia z rodzajem zemsty na matce. Tu le praprzyczyny powstrzymywania stolca, co czsto zachowuje si a do wieku dorosego. Powstrzymywanie stolca moe wynika rwnie z innych przyczyn, blisko zwizanych ze skpstwem. Psychoanalitycy uwaaj, e w ludzkiej podwiadomoci wyprnienie moe by kojarzone z pienidzmi. Niepewno i obawy o byt mog prowadzi do powstrzymywania si od wydalania stolca, podobnie jak skpiec niechtnie pozbywa si pienidzy. Towarzyszy temu napicie wszystkich mini, take mini odbytnicy, co moe by przyczyn powstania hemoroidw. Po dugim okresie szczeglnie silnych napi bywa potrzebna interwencja chirurga.PODSUMOWANIE Jeli cierpisz na nadwag i chcesz zrzucisz kilka kilogramw, powiniene najpierw dowiedzie si od swojej podwiadomoci, co jest powodem twego stanu. Moesz do tego uy metody ideomotorycznej, a potem zastosowa opisane tu techniki odchudzania. Prawie wszystkie przypadki nadwagi maj jedn przyczyn jemy za duo lub za czsto. eby schudn, nie trzeba stosowa diety ani liczy kalorii, ale na pewno powinno si zmieni swoje nawyki ywieniowe. W rozdziale tym omwiono rwnie dziaanie przey z dziecistwa i ich skutki: wrzody odka, mdoci, zaparcia i inne dolegliwoci ukadu trawiennego. Jeli zachorujesz na ktr z tych chorb, powiniene ju wiedzie, jak sobie z ni poradzi. Interwencja lekarza moe okaza si jednak konieczna. Nigdy wicej blu gowy Ponad trzy miliony osb w Ameryce cierpi na migreny, w wikszoci kobiety. Kady czowiek miewa czasem ble gowy, jednak w tym rozdziale zajm si blami uporczywymi, o szczeglnym nateniu. Opisz dokadnie objawy, ktre im towarzysz, co pozwoli lepiej zrozumie przyczyny tej przykrej dolegliwoci. Lekarze uwaaj, e jest to choroba zwizana z okrelonym typem budowy ciaa. Istniej co prawda wyjtki, jednak na migreny cierpi najczciej delikatne, szczupe i zgrabne kobiety. Mczyni, ktrych ta choroba dotyka, s ich przeciwiestwem pod kadym wzgldem, jest to muskularny typ boksera. Co si za tyczy strony psychologicznej, zarwno kobiety, jak i mczyni cierpicy na migreny s w kadej dziedzinie ycia perfekcjonistami o ukadnym, bardzo miym usposobieniu. Typowymi objawami migreny s silne ble gowy, ktre atakuj raczej jedn pkul. Na pocztku bl obejmuje oczod, co wyranie osabia wzrok, tak e przedmioty trac wyrazisto. Migrenom towarzysz take czsto mdoci, wymioty i biegunka. Bl gowy pojawia si w okrelonych dniach tygodnia i okrelonych odstpach czasu, niekiedy o staych porach. Nie jest to jednak regua. Ataki mog te by nieregularne. Kobietom towarzysz czsto przy menstruacji. Migrenowe ble gowy bywaj tak silne, e chory nie jest w stanie nic robi. Moe tylko lee bez ruchu w cakowitej ciszy, najlepiej w ciemnoci.Przyczyny blu gowy Prawie wszystkie przypadki migreny maj kilka cech wsplnych. Na zewntrz ofiara atakw migrenowych jest ukadna, spokojna, mia i skonna do kompromisw, jej wntrze jednak wyglda zupenie inaczej! Poniewa migrena jest typowa dla pci piknej, dlatego za przykad posuy mi tym razem kobieta. Przepenia j nienawi, rozpiera zo, jest rozczarowana i pena goryczy. Wypiera jednak wszystkie te uczucia.

Nazywa je raczej niezadowoleniem i tumi w sobie wszelkie objawy gniewu. Wykonuje przy tym prac porwnywaln z prac maszyny parowej: kiedy nastpuje przecienie, zawr bezpieczestwa otwiera si i para uchodzi. Przy migrenie takim wanie zaworem s ble gowy. Pojawiaj si one, kiedy napicie nerwowe jest zbyt due. Niektrzy uwaaj, e nie wypada ulega emocjom i podnosi na kogo gosu. Prowadzi to do nagromadzenia w sobie zoci, ktra i tak musi znale sobie pniej ujcie. Migrena moe by te form wymierzania sobie kary. Jeli towarzyszy menstruacji, jest to sygna, e pacjentka ma jakie problemy seksualne. Duy wpyw na ble gowy maj hormony i funkcjonowanie gruczow dokrewnych. U perfekcjonisty wszystko ma stae miejsce. Ubrania musz wisie zawsze na wieszaku, a buty sta na swoim miejscu. Nie do pomylenia s brudne naczynia w zlewie, pene popielniczki i zakurzone meble. Czysto i porzdek to nieodzowne atrybuty codziennoci. Gdy jest inaczej, kobieta perfekcjonistk czuje si zagroona, a zo wyadowuje na najbliszych, ktrzy burz ustalony ad. W takiej sytuacji czsto pojawiaj si migreny. Lekarz powinien prbowa wyjani takiej pacjentce, jaki popenia bd. Na pewno zaprzeczy wszystkiemu, co usyszy na swj temat, i bdzie twierdzi, e doskonale potrafi wyadowywa swoj zo. Jednak, eby ujawnia swoje negatywne uczucia, trzeba j bardzo mocno zdenerwowa. Nigdy si nie przyzna, e odczuwa nienawi i wcieko, poniewa takie emocje j brzydz. Istniej wprawdzie leki, ktre agodz migrenowe ble gowy, ale bardzo rzadko daje si je cakowicie wyleczy. Osoba cierpica na migreny zazwyczaj wie, kiedy nastpi atak. Warto wic, aby unikn niepotrzebnych cierpie, zay lek wczeniej. Usuwa on co prawda objawy, a nie przyczyn dolegliwoci, jednak przynosi ulg. Zadaniem lekarza jest uwiadomienie pacjentce, e ataki migreny powoduj nagromadzone od dawna stresy. Kiedy przychodzi do mnie kobieta z t dolegliwoci, staram si najpierw jednorazowo wywoa u niej bl gowy, pamitajc jednak eby bl nie by silny lekki z powodzeniem wystarczy do tego dowiadczenia. Chodzi o to, aby pacjent przez kilka minut odczu bl, a potem szybko powrci do stanu bez blu. Zabieg ten przekonuje kadego, e przyczyna migreny ley w emocjach, a nie bezporednio w organizmie. Oprcz tego jest to namacalny dowd, e taki bl mona kontrolowa.Migrena moe by cech rodzinn Migrena wystpuje niekiedy u wszystkich czonkw rodziny. Nie wiadomo jednak, czy jest dziedziczna, czy nie. Pewne jest tylko, e niektrzy maj do niej skonnoci. Dziecko przejmuje pewne cechy rodzicw (np. perfekcjonizm) na drodze identyfikacji. Kiedy matka czsto cierpi na migren, to najprawdopodobniej crka te bdzie miaa t dolegliwo. Dziecko, ktremu nakazuje si powcigliwo i karze sieje za wybuchy zoci, nauczone, e wcieko i gwatowne przejawianie emocji to co nieodpowiedniego, z pewnoci ma predyspozycje do migreny. Przesadne panowanie nad emocjami jest cech charakterystyczn dla tego typu kobiety. Gdy otoczenie nie odpowiada jej oczekiwaniom, czuje si zagroona i atwo popada w przeraenie. Poniewa jednak podlega wewntrznemu przymusowi opanowania si, nie moe zrobi nic innego, jak stumi swoje uczucia. Jest to bdne koo. Boi si utraty kontroli nad sob, a jednak przechodzi do ataku. Perfekcjonizm znamionuje brak poczucia wasnej wartoci, a to wywouje kompleks niszoci, co prowadzi do nagromadzenia w sobie zoci i zgorzknienia. eby czu si bezpiecznie, kobieta z kompleksem niszoci musi nieustannie kontrolowa otoczenie, co oczywicie si jej nie udaje.

Jest zazwyczaj wraliw neurotyczk, ktra wszystkie krytyczne uwagi odnosi do siebie, nawet gdy jej nie dotycz. Nieustannie bezpodstawnie obwinia si: "Jestem wszystkiemu winna!" i jest to typowa postawa.Leczenie tych dolegliwoci Jednym ze sposobw leczenia migreny jest poznanie i zrozumienie jej przyczyn oraz zmiana nastawienia do ycia. eby przezwyciy skonno do perfekcjonizmu, zadaj czsto moim pacjentom pytanie: "Czy wierzysz w to, e twoja matka wymagaaby od ciebie takiego wysiku, gdyby wiedziaa, e przyczyn twojego blu gowy jest ch wykonywania wszystkiego idealnie?" Doradzam potem zmian paru przyzwyczaje: "Id do domu i zrb baagan. Zostaw w zlewie kilka brudnych talerzy. Nie sprztaj rozrzuconych ubra. Mieszkanie nie zmieni si a tak bardzo, jeli raz nie wytrzesz kurzu. Pozwl sobie na odrobin luzu. Nie znaczy to, e masz akceptowa na co dzie nieporzdek. Postaraj si poczu przyjemnie rwnie wtedy, jeli swoje domowe zadania wykonasz w 90 procentach". Istnieje wiele moliwoci wyadowywania nagromadzonej w nas negatywnej energii. Pacjent, ktry cierpi na migren, musi koniecznie sobie uwiadomi, e zo i wcieko s czym zupenie naturalnym. Nie powinien z nimi walczy. Wrcz przeciwnie, trzeba da im moliwo znalezienia sobie ujcia. Mona to zrobi przecie w taki sposb, eby nie zadziwi specjalnie otoczenia. Dla kobiety jest to oczywicie trudniejsze ni dla mczyzny. Jeli nie masz innego wyjcia, zamknij si w pokoju i wal piciami w poduszk. Moe dasz w ten sposb upust swojej zoci, bez potrzeby wszczynania od razu od ktni. Tylko wtedy leczenie moe zakoczy si sukcesem. Za pomoc wahadeka zapytaj swoj podwiadomo, co powoduje twoje migreny. Jeli bierzesz leki, stopniowo zmniejszaj ich dawk, a w kocu cakowicie z nich zrezygnuj. Kiedy znowu zacznie bole ci gowa i bdzie to objaw zespou napicia przedmiesiczkowego, lekarz moe przepisa leki, ktre poprawi twoj kondycj fizyczn. Jeden z powodw migreny zostanie usunity. W przypadku gdy ataki migreny wystpuj regularnie, prawdopodobnie maj one zwizek z jakim wczeniejszym przeyciem. Mona to ustali za pomoc pytania podwiadomoci. Warto wiedzie, e migren mona rwnie wywoa sztucznie, np. podczas hipnozy, eby w ten sposb z ni walczy.Inne rodzaje blu gowy Ble gowy maj jeszcze wiele innych psychologicznych i organicznych przyczyn. S to m. in. zmczenie, nadwerenie wzroku i tzw. psychologiczny bl gowy, ktry ma by usprawiedliwieniem, e si czego nie zrobio. Ble gowy wystpuj przy przezibieniach, grypie, stanach gorczkowych i wielu innych schorzeniach. Tak jak i inne ble, one rwnie mog by tylko ostrzeeniem. Przy chronicznych migrenach trzeba koniecznie zasign porady lekarza. Moe okaza si, e niezbdne jest leczenie specjalistyczne. Hipnotyczna sugestia pomaga zagodzi migreny, take przy organicznych blach gowy. Jeli rdem blu jest naruszony system nerwowy, metoda ta nie przyniesie podanego skutku. Wikszo migren mona wytumaczy problemami psychologicznymi: s wynikiem gwatownego wzrostu cinienia krwi, ktrej obiegiem kieruje podwiadomo. Odpowiednie sugestie mog obniy wysokie cinienie, a tym samym usun bl gowy niemal tak szybko, jak aspiryna.Usuwanie migren przez samoleczenie Kiedy decydujesz si na leczenie chronicznego blu gowy, ustal najpierw jego przyczyn. Zrb to dopiero po wizycie u lekarza, ktry stwierdzi, e nie chodzi tu o dolegliwo natury organicznej. Byoby szalestwem

stara si usuwa bl wywoany rakiem mzgu lub inn powan chorob. Sprawd dokadnie siedem ewentualnych przyczyn blu najczciej chodzi tu o mow ciaa. Wyraenie "To przyprawia mnie o bl gowy!" rzeczywicie doprowadza do takiego stanu. Kada nieprzyjemna sytuacja, niemie dowiadczenie i wyobraenie mog wywoa w nas tak myl, a tym samym bl gowy. Czasami te bl moe by form wymierzenia sobie kary. Jeli zaczniesz leczy bl gowy przez sugesti, powiniene j sformuowa w nastpujcy sposb: "Za kilka chwil moja gowa stanie si lekka. Nadmiar krwi odpynie i zmniejszy si cinienie w gowie. Wkrtce odczuj ulg. Bl gowy zniknie". Tak sugesti powtrz kilka razy i natychmiast skoncentruj si na czym zupenie innym.Dlaczego John D. cierpia na chroniczny bl gowy John mia 43 lata. By malarzem pokojowym i od wielu miesicy cierpia na chroniczny bl gowy, ktry z dnia na dzie by coraz bardziej intensywny, a w kocu pojawia si dwa, trzy razy w tygodniu, i to zawsze w nocy. Czasem John budzi si i krzycza z blu. Nie mona byo ustali adnej organicznej przyczyny dolegliwoci, a leki nie skutkoway. Neurolog zaleca operacj mzgu (lobotomi). Mia to by rzekomo jedyny sposb usunicia dolegliwoci. Zabieg ten jest bardzo niebezpieczny i nigdy nie wiadomo, czy pacjent bdzie mg pniej normalnie funkcjonowa. John straci ju nadziej na wyzdrowienie, dlatego gotw by podj nawet takie ryzyko. Jego domowy lekarz odradzi mu ten krok i nakoni do poddania si hipnozie. John zosta moim pacjentem. Poniewa ble pojawiay si noc, przypuszczaem, e jego migrena ma podoe psychologiczne. Oto pytania, jakie zadaem pacjentowi podczas badania metod wahadeka: Pytanie: Czasem nasze uczucia tak dziaaj na organizm, e dochodzi do nietypowych reakcji. Jest prawdopodobne, e pana ble maj przyczyn natury emocjonalnej. Podwiadomo wie, czy tak rzeczywicie jest. Sprbujmy si dowiedzie, czy pana ble gowy maj jakie podoe emocjonalne? (Wahadeko dao odpowied twierdzc, a John a jkn ze zdziwienia i przyzna, e istnieje taka moliwo). Pytanie: Czasem czujemy si winni i mamy wyrzuty sumienia, ktre powoduj okrelone myli. Kady z nas robi czasem co, czego pniej auje. Czy paski bl jest kar za co? Odpowied: (wahadeko) Tak. Pytanie: Czy czuje si pan winny? Odpowied: Tak. Pytanie: Czy poczucie winy bierze si z okrelonego zachowania, a nie z jakiego oglnego uczucia? Odpowied: Tak. Pytanie: Ble gowy zaczy si mniej wicej przed rokiem. By moe pana wyrzuty sumienia dotycz czego, co wydarzyo si jaki czas temu. Czy zdarzyo si to w ostatnich trzech latach? Odpowied: Tak: Pytanie: W ostatnich dwch latach? Odpowied: Tak. Pytanie: Czy byo to niedawno? Odpowied: Tak. Pytanie: Czy dotyczy to spraw pciowych? (Wahadeko poruszyo si po przektnej, a wic nietypowo. Mogo to oznacza "By moe" lub pytanie zostao tak skonstruowane, e nie mona byo na nie odpowiedzie jednoznacznie). Pytanie: Najwyraniej pytanie nie byo jasne. Czy zrobi pan co, co

pniej uzna za niemoralne? Odpowied: Tak. Pytanie: Czy chodzi o kobiet? Odpowied: Tak. Pytanie: Czy bya to paska ona? Odpowied: Nie. Pacjent powiedzia mi teraz, e niespena rok temu zmara jego ona, a on szybko oeni si po raz drugi. Ble gowy pojawiy si zaraz po lubie. To stwierdzenie byo dla mnie wskazwk. Pytanie: Czy paski stan dotyczy pana obecnej ony? Odpowied: Tak. Pytanie: Prosz opowiedzie mi o mierci ony. John opowiedzia, e dugo chorowaa na raka macicy, a potem zmara na jego rkach. Obecn on spotka mniej wicej rok przed mierci pierwszej. Wspy z ni, mimo e wydawao mu si to niewaciwe, ale ju od dawna nie robi tego ze swoj wczesn on. Po lubie (ktry nastpi w sze tygodni po pogrzebie) teciowie pierwszej ony robili mu wyrzuty, co spowodowao u niego silne poczucie winy. Pytanie: Czy ble gowy s kar za pana zachowanie? Odpowied: Tak. Pytanie: Pan wierzy w ycie po mierci. Jeli wic pana ona wie, e oeni si pan po raz drugi i jest szczliwy, to co, pana zdaniem, powiedziaaby, gdyby moga si z panem spotka? Odpowied: Powiedziaaby mi, e powinienem si oeni ponownie, ale moe by chciaa, ebym zrobi to pniej. Myl jednak, e zgodziaby si na to maestwo. Pytanie: Czy chciaaby, eby pan sam wymierza sobie za to kar? Odpowied: (ustnie) Nie. Pytanie: Czy istnieje jeszcze jaka inna przyczyna pana blu? Odpowied: Tak. Pytanie: Czy ma to co wsplnego z wymierzaniem sobie kary? Odpowied: Nie. Pytanie: Czy dotyczy to wczeniejszego zdarzenia? Odpowied: Nie. Pytanie: Czy dotyczy to paskiego rodowiska? Odpowied: Tak. Pytanie: Czy pana ycie zakcio jeszcze co oprcz blu gowy? Odpowied: (ustnie) Tak zbankrutowaem. Choroba ony pochona wszystkie moje oszczdnoci. Co prawda niele zarabiam, ale ostatnio migrena nie pozwala mi pracowa. Kadego ranka jestem wykoczony. Omino mnie sporo moliwoci zarobienia pienidzy. Moje finansowe problemy przyprawiaj mnie rzeczywicie o bl gowy! Pytanie: Czy dlatego cierpi pan na migren? Odpowied: (wahadeko) Tak. Wyjaniem Johnowi dziaanie mowy ciaa. Potem poddaem go hipnozie i wmwiem mu, e jego sytuacja finansowa natychmiast si zmieni, kiedy tylko ustan ble gowy. Na pytanie, czy mgby teraz uwolni si od swojej dolegliwoci, poniewa nareszcie zna jej przyczyn, jego palce odpowiedziay twierdzco. Tak te si stao podczas jego drugiej wizyty w moim gabinecie. Przy trzeciej wizycie okazao si te, e jego pierwsza ona rwnie cierpiaa na migren. Ble gowy byy wic kar, ktr sam sobie wymierza. Ostatnia wizyta Johna cakowicie uwolnia go od chronicznych dolegliwoci. Klucz do jego choroby tkwi wic w mowie ciaa i potrzebie ukarania siebie.PODSUMOWANIE

Zanim zaczniesz samodzielnie leczy ble gowy, powiniene najpierw skonsultowa si z lekarzem. Musisz si upewni, czy przyczyna twoich dolegliwoci nie ma podoa organicznego. W rozdziale tym omwiem kilka sposobw zachowa i cech charakteru wsplnych dla wszystkich ofiar migreny. Niektre z nich zapewne dotycz i ciebie. Prawdopodobnie nie bdziesz chcia si do nich przyzna przed samym sob, ale metoda wahadeka pomoe ci wydoby z podwiadomoci odpowiednie informacje. Musisz nauczy si waciwie traktowa nagromadzone uczucia. Nie traktuj zoci jako czego zego. Pozwl sobie czasem krzykn i odreagowa. W przypadku innych rodzajw blu gowy szybki rezultat daje samoleczenie. Znajd przyczyny i szybko je usu, stosujc prost sugesti. W ten sposb pozbdziesz si rwnie chronicznych blw. Trwae wyleczenie jest jednak moliwe tylko wtedy, kiedy poznasz ich przyczyny i zmienisz swoje emocjonalne, wewntrzne nastawienie do ycia. Ksika ta pomoe ci w poprawnym formuowaniu pyta, ktre musisz zadawa podwiadomoci, eby pozna przyczyny choroby. Klucz do szczliwszego ycia Ponad trzy miliony osb w Ameryce cierpi na migreny (tyle samo jest tam alkoholikw). Jednak przynajmniej dwa razy wicej osb z tym problemem nigdy nie byo u lekarza. Tylko w przyblieniu natomiast mona oszacowa, jak czste s przypadki oziboci pciowej, impotencji, homoseksualizmu, perwersji i innych zaburze seksualnych. Specjalici chorb kobiecych twierdz, e zdecydowana wikszo kobiet cierpi, przynajmniej okresowo, na zaburzenia uwarunkowane psychicznie (np. bolesne i nieregularne miesiczki, niepodno i wiele innych dolegliwoci). Nawet wczesne zgony mog mie takie podoe. Nie sposb wymieni tu wszystkich chorb kobiecych. Wszystkie s jednak w jaki sposb do siebie podobne i zazwyczaj daj si wyleczy w ten sam sposb. Dr Cheek uwaa, e zaburzenia menstruacyjne maj zawsze podoe psychiczne, obojtne, w jakim czasie wystpuj i czy ich powodem jest jaki chory organ, czy nie. Bolesne kurcze wywoane s, midzy innymi, opisanymi ju wczeniej przyczynami, np. potrzeb wymierzenia sobie kary, chci identyfikacji, konfliktem wewntrznym, problemami seksualnymi, chci uniknicia kontaktw pciowych, a w szczeglnoci za sugesti. Jeli dorastajca dziewczynka bdzie syszaa, e miesiczce towarzysz silne ble, to najprawdopodobniej pojawi si u niej bolesne menstruacje. Takie dziaanie sugestii dotyczy rwnie wymiotw w pierwszym okresie ciy. Kiedy tylko znajomi dowiedz si o ciy, prawie natychmiast zadaj pytanie: "Czy masz rano mdoci?" Wikszo kobiet od pocztku rzeczywicie liczy si z takimi dolegliwociami. Gospodarka hormonalna jest co prawda zakcona przez rozwijajcy si pd, ale mdoci nie musz by normalnym objawem tego stanu. Kobiety ludw pierwotnych prawie nie znaj takich dolegliwoci. Wiele przypadkw mona wic wyleczy za pomoc prostych sugestii. Najwaniejsze jednak, aby pacjentka zrozumiaa, e te dolegliwoci wcale nie s konieczne.Przyczyny bolesnych miesiczek u Ruth Najpowaniejsze dolegliwoci menstruacyjne, jakie kiedykolwiek spotkaem, dotkny dwudziestoomioletni Ruth. Ta moda kobieta miaa tak silne ble, e lekarz musia niekiedy podawa morfin, eby uly jej cierpieniu. Co miesic leaa w ku dwa dni ciko chora. Bdc jeszcze ma dziewczynk, usyszaa od kogo, e kobiety zawsze podczas miesiczek odczuwaj silne ble. Kiedy dojrzaa, jej miesiczki

przebiegay prawie normalnie. Z wiekiem towarzyszyy im coraz bardziej nasilajce si ble. Metoda ideomotoryczna pozwolia mi pozna przyczyny tych dolegliwoci. Pytanie: Czy s jakie inne przyczyny pani stanu, oprcz sugestii z dziecistwa? Odpowied: (palce) Tak. Pytanie: Czy chodzi tu o problem na tle seksualnym? Odpowied: Nie. Pytanie: Czy identyfikuje si pani z kim, kto ma t sam dolegliwo? Odpowied: Nie. Pytanie: Czy pani ble maj co wsplnego z jakimi wczeniejszymi zdarzeniami? Odpowied: Tak. Pytanie: Czy towarzyszyy one blom? Odpowied: Nie. Pytanie: Kiedy to si zdarzyo? Czy byo to, nim skoczya pani pitnacie lat? Odpowied: Nie. Pytanie: Zanim skoczya pani dwadziecia lat? Odpowied: Tak. Pytanie: Czy byo to midzy osiemnastym a dwudziestym rokiem ycia? Odpowied: Tak. Pytanie: Czy miaa pani wtedy osiemnacie lat? Odpowied: Nie. Pytanie: Dziewitnacie? Odpowied: Tak. Pytanie: Czy byo to przeycie na tle seksualnym? Odpowied: (ustna) Tak, teraz wiem, e tak. W wieku dziewitnastu lat miaam pierwszy stosunek. Czuam si wtedy okropnie winna, ale nie zerwaam tego zwizku, poniewa byam zakochana. Po trzech miesicach tej znajomoci stwierdziam, e nie mam miesiczki. Zaczam si okropnie ba. Byam pewna, e jestem w ciy. Ktrego wieczoru uklkam i zaczam modli si, aby Pan Bg zesa mi miesiczk. Powiedziaam mu, e jest mi obojtne, jak bardzo bdzie mnie to bole. Najwaniejsze, ebym nie bya w ciy. Nastpnego dnia Ruth dostaa miesiczki. Od tego momentu kadej miesiczce towarzyszyy silne ble. Kiedy zapytaem j, czy rzeczywicie wierzy w cud, ktry si zdarzy, miejc si, potrzsna przeczco gow. Potem wytumaczyem jej, e skoro nie bya w ciy, paktowanie z Bogiem nie byo wcale potrzebne. Nastpnie za pomoc metody palcw zadaem jej pytanie, czy teraz jest w stanie uwolni si od tych bolesnych dolegliwoci i czy nie sdzi, e ukaraa si ju wystarczajco? Jej palce odpowiedziay "tak".Ruth rok pniej Mniej wicej po roku Ruth ponownie zjawia si w moim gabinecie. Przysza na konsultacj. Nie miaa adnych dolegliwoci a do ostatniego miesica, kiedy znowu pojawiy si ble. Zapytaem j wic, czy zrobia co, co spowodowao wyrzuty sumienia. Zaprzeczya. "Mylaam ju o takiej moliwoci powiedziaa ale nie mog sobie niczego takiego przypomnie". Podczas zadawania pyta metod ideomotoryczn jej podwiadomo mwia jednak co zupenie innego. Pytanie: Czy znowu pani wymierza sobie kar? Odpowied: Tak. Pytanie: Czy zrobia pani co niewaciwego? Odpowied: Tak. Pytanie: Czy bya pani niewierna swojemu mowi?

Odpowied: Tak. Pytanie: Czy ma to co wsplnego z seksem? Odpowied: Tak. Pytanie: Co wydarzyo si tu przed miesiczk? Odpowied: Nie. Teraz zasugerowaem jej (Ruth znajdowaa si w stanie hipnozy), e wkrtce przypomni sobie przyczyn bolesnej miesiczki. "Wiem powiedziaa to dotyczy mojego szwagra. Tak, o to wanie chodzi! Prbowa si do mnie zbliy, nie chciaam jednak mie z nim nic wsplnego. Powiedziaam mu to. Pewnej nocy, kiedy kochaam si z moim mem, przyszo mi do gowy, e mogoby by zupenie inaczej, i wyobraziam sobie, e jestem w ku z jego bratem. Nie miaam potem wyrzutw sumienia, poniewa nic si naprawd nie wydarzyo". Moja pacjentka prbowaa si uspokoi logicznym usprawiedliwieniem. Ruth nie bya wiadoma swojej winy. Jej podwiadomo gania jednak jej myli i dlatego znowu wystpiy bolesne miesiczki. Kiedy zorientowaa si, o co chodzi, postanowia nie ulega wicej takim fantazjom. Dolegliwoci znikny bezpowrotnie. Wiele innych zaburze menstruacyjnych ma zazwyczaj podoe emocjonalne. Czsto s sposobem na unikanie seksualnych zblie. Dr Cheek uwaa, e kobiety odrzucaj swoj kobieco z powodu niepodnoci, powtarzajcych si poronie, stanw zapalnych pochwy i przy oziboci seksualnej.Ozibia kobieta i niewydolny mczyzna Wszystkie problemy seksualne maj tak naprawd swoje rdo w zahamowaniach, bdnym myleniu i strachu, ktry dziaa destrukcyjnie. Natura chciaa, aby strach chroni nas, ale nasz sposb mylenia nie pozwala na to i strach dziaa na odwrt. Strach przywouje nieszczcie, chorob, a w skrajnych przypadkach nawet mier. Gwnym celem kadego leczenia psychoterapeutycznego jest uwolnienie pacjenta od irracjonalnych lkw. Wikszo ludzi nie zdaje sobie sprawy, e lki maj negatywny wpyw na ich osobowo. Nie we wszystkich amerykaskich szkoach odbywaj si lekcje uwiadamiajce modzie. Rodzice natomiast s czsto sami niedostatecznie wyksztaceni i dlatego nie potrafi przekaza odpowiedniej wiedzy swoim dzieciom. Jeli dziewczynka nie syszaa nigdy wczeniej o menstruacji, to pierwsza miesiczka bdzie dla niej najprawdopodobniej szokiem, co zdarza si bardzo czsto. Jeli dzieci dowiedz si, e stosunek pciowy jest czym zym i brudnym i e dziewczynka nie powinna zadawa si z chopcami, to nic dziwnego, e potem jest tak wiele ozibych kobiet. Wedug danych statystycznych, co trzecia kobieta jest troch lub cakowicie oziba. Sprawy pciowe s bardzo czsto postrzegane jako niemoralne, a znaczenie sowa "pciowo" prawie zawsze ogranicza si do negatywnej oceny pci. W rzeczywistoci jednak oznacza ono wiele cech charakteru, sposobw zachowania i jest raczej pojciem oglnym anieli tylko okreleniem odnoszcym si do spraw pci. Wszystkie dzieci, co zrozumiae, interesuj si swoim ciaem. Chc wiedzie, czym chopiec rni si od dziewczynki i dlaczego. Kiedy dzieci zaczn bawi si w "lekarza", nie wiadomo czemu doroli gorsz si i je upominaj. Sprawy pci staj si wic tabu i uwaane s za co zego i niebezpiecznego. Kiedy dziecko doronie, moe wiadomie zmieni swoje nastawienie do tych spraw, ale dla jego podwiadomoci sprawy pci zawsze bd czym zym. Maestwo nic tu nie zmienia, strach jest bowiem zbyt gboko zakorzeniony. Dzisiaj nawet w najlepszym towarzystwie mona rozmawia o yciu

erotycznym. A jeszcze nie tak dawno byby to niewybaczalny nietakt. Natomiast sowo "onanizm" pozostaje nadal tabu i nie jest uywane w szerszym gronie, mimo e odrzucono ju tyle purytaskich uprzedze. Problem ten omija si starannie, poniewa onanizm jest traktowany jako perwersja i co zego. Poczucie winy, jakie towarzyszy onanizowaniu si, psychoterapeuci czsto uwaaj za gwn przyczyn kopotw seksualnych.Sdzia, e zwariowaa Dwudziestojednoletnia dziewczyna, ktr nazw Helen, szukaa pomocy psychiatry. Bya gboko znerwicowana. Z powodu swoich emocjonalnych kopotw musiaa zrezygnowa z posady sekretarki. Lekarzowi powiedziaa, e jej zdaniem powinna trafi do szpitala psychiatrycznego i poprosia o skierowanie. Kiedy spyta j o powd, odpara, e jest psychicznie chora. Psychiatra bezskutecznie prbowa j uspokaja, a poniewa mia ju bardzo wielu pacjentw, skierowa j do mnie. Wkrtce znalelimy wytumaczenie jej stanu. Kiedy miaa dziesi lat, matka nakrya j na onanizowaniu si i surowo za to ukaraa. Potpia samogwat jako zo i zaprowadzia Helen do lekarza, ktry powiedzia, e jeli nie zaprzestanie tego, to "jako osoba dorosa zwariuje". Takie podejcie do sprawy onanizmu jest szeroko rozpowszechnione i niejednokrotnie suy jako argument majcy go wyperswadowa. Poniewa Helen miaa silny popd seksualny, nadal si onanizowaa, czemu towarzyszyy zawsze silne wyrzuty sumienia. Teraz miaa dwadziecia jeden lat i bya dojrza kobiet. Nie moga zapomnie tego, e lekarz powiedzia, i moe kiedy postrada zmysy. Jej zy stan psychiczny i nieustanne zdenerwowanie potwierdzay jego prognoz. Uwaaa wic, e jest osob chor umysowo. Kiedy jednak wytumaczyem jej, skd si bierze ten pogld, odetchna z ulga i rozlunia si. Podczas masturbacji odczuwaa co prawda przyjemno, ale strach przeszkadza jej cieszy si peni ycia. Nie moga wic dotychczas na przykad zakocha si bez reszty, nie mwic ju o podjciu decyzji o zampjciu. Mniej wicej sze miesicy pniej zatelefonowaa do mnie i oznajmia, e wanie wysza za m i jest bardzo szczliwa.Leczenie problemw seksualnych Podczas leczenia problemw seksualnych dobrze jest poleci pacjentowi przeczytanie mdrej ksiki o yciu seksualnym i poyciu maeskim. Najlepiej, gdy m i ona czytaj taki poradnik wsplnie i razem omawiaj wszystkie nasuwajce si problemy. Pomaga to wyjani bdne spojrzenie na wiele spraw oraz zlikwidowa rozmaite zahamowania. Onanizowanie si jest naturaln potrzeb kadego czowieka, jeli brakuje mu moliwoci zaspokajania popdu seksualnego z drug osob. Wszystkie zwierzta trzymane w zamkniciu, nawet ptaki, jeli w okrelonych porach roku brakuje im partnera, zadowalaj si pod tym wzgldem same. Nie towarzysz im przy tym oczywicie wyrzuty sumienia czy poczucie, e robi co zego. Odczuwanie winy jest odruchem warunkowym wystpujcym tylko u ludzi. W wiecie zwierzt samica zainteresowana jest kontaktem pciowym tylko w okresie owulacji i tylko wtedy pozwala samcowi na zblienie fizyczne. U ludzi, jak wiadomo, jest inaczej. Najwidoczniej natura chciaa, aby kobieta moga cieszy si yciem intymnym w kadym czasie. Strach i zahamowania niszcz jednak zamiary natury. Niektre kobiety odczuwaj niech do kontaktw pciowych z mczyznami i traktuj je jako obowizek maeski. Dla innych kontakty seksualne s czym bardzo przyjemnym, ale nigdy nie osigaj orgazmu. Cz kobiet osiga pene zadowolenie z aktu pciowego, cho zdarza si to bardzo rzadko. Niektre marz o mioci i przeywaj orgazm, ale tylko w marzeniach.

Rwnie mczyni maj trudnoci seksualne. Czsto nie ma to nic wsplnego z pci przeciwn, a raczej wynika z niewiedzy i zahamowa. Kobieta jest zazwyczaj oziba, niewaciwie stymulowana. Wikszo mczyzn uwaa si za wspaniaych kochankw, cho fakty temu czsto przecz. Akt seksualny koczy si zbyt szybko, gdy nie jest poprzedzony gr wstpn lub gdy jest ona zbyt krtka. Tymczasem kobieta potrzebuje troch czasu, zanim osignie stan pobudzenia seksualnego, bez czego nie jest moliwe osignicie orgazmu. Wielu mczyzn, ktrzy szybko dochodz do szczytowania, uwaa tak sytuacj za zupenie normaln. S bardzo zaskoczeni, kiedy sysz, e ich zachowanie to forma impotencji pciowej. Tymczasem gdy tylko postaraj si przeduy erekcj, pozornie oziba kobieta staje si zdolna do orgazmu. Mczyni zbyt czsto traktuj czstotliwo szczytowania jako miar swojej aktywnoci pciowej ilo przedkadaj nad jako. Typ kobieciarza, Casanovy i Don Juana, stale poszukuje nowych zdobyczy. Tacy, mczyni szczyc si swoimi podbojami wrd kobiet i swoj mskoci. Jednak gdzie w ich podwiadomoci tkwi ogromne wtpliwoci we wasne siy. Cigle musz udowadnia sobie swoj msko, ale i tak nigdy nie pozbywaj si drczcych wtpliwoci. Raport Kinseya wykaza, e przecitny czas stosunku Amerykanw wynosi pi do dziesiciu minut, a Francuzw nieco ponad p godziny. Mczyni maj zazwyczaj mniej zahamowa na tle seksualnym anieli kobiety, mimo e w dziecistwie te im wpajano, e stosunek pciowy jest czym zym. Nieraz syszeli, e onanizowanie si prowadzi do impotencji. Takie mylenie jest szeroko rozpowszechnione, cho pozbawione racjonalnych podstaw. Ju samo takie nastawienie jest pewnego rodzaju sugesti, ktra moe doprowadzi do impotencji. Ogromn rol w problemie impotencji odgrywa rwnie teoria Freuda i jego "kompleks kastracji". Zwolennicy Freuda uwaaj, e zarwno chopcy, jak i dziewczynki przeywaj w dziecistwie okres, w ktrym kompleks odgrywa du rol. Zazwyczaj z czasem znika on, cho pozostawia spory lad w osobowoci osoby dorosej. Termin "kastracja" nie jest trafny, poniewa tak naprawd chodzi tylko o strach przed zranieniem organw pciowych. Chopiec, ktry zostaje przyapany na onanizowaniu si, moe usysze grob ojca: "Jeli jeszcze raz to zrobisz, odetn ci siusiaka!" Taka uwaga moe wywoa kompleks kastracji. Niekiedy rodzi si on rwnie ze strachu przed uszkodzeniem organw pciowych podczas stosunku. Zarwno mczyni, jak i kobiety od czasu do czasu s skonni traktowa partnera jak ojca czy matk. Mczyni podwiadomie szukaj kobiety, ktra odpowiada typowi ich matki, a kobiety w mczyznach szukaj swego ojca. Jeli maonek jest niewiadomie identyfikowany z ktrym z rodzicw, to stosunek pciowy nabiera charakteru kazirodztwa. Co prawda nigdy nie przedostaje si to do wiadomoci, ale moe by wanym czynnikiem powstania oziboci i impotencji.Zahamowania seksualne i ich przyczyny Kiedy miaem do czynienia z bardzo nietypowym przypadkiem. On by modym mczyzn o sylwetce atlety, ona za niezwykle pikn kobiet, obdarzon seksapilem. W cigu trzech lat maestwa kochali si zaledwie sze razy. Byo to dziwne, poniewa mczyzna by wydolny seksualnie i psychicznie by zdolny do mioci. Mimo to rzadko kiedy mg zmusi si do czego wicej, ni tylko pieszczenia swojej ony. Nie by impotentem, ale mia zahamowania przed stosunkiem pciowym. Oto co wykazano metod wahadeka: Pytanie: Czy przeszkadza ci co w normalnym wspyciu?

Odpowied: Nie. Pytanie: Czy kontakty pciowe s dla ciebie czym zym, brudnym? Odpowied: Tak. Pytanie: Czy ma to zwizek z jakim wczeniejszym przeyciem? Odpowied: Nie. Pytanie: Czy traktujesz swoj on jak matk? Czy jest ona odbiciem twojej matki? Odpowied: Tak. Tutaj mody mczyzna wyjani, e matka odumara go w dziecistwie. Wychowywaa go ciotka, ktr jego ona bardzo przypomina. Pytanie: Czy stosunek pciowy jest dla ciebie czym zym, poniewa widzisz w onie zastpcz matk? Odpowied: Tak. Kiedy nadal wypytywaem go, chcc dowiedzie si, dlaczego tak a nie inaczej traktuje stosunek pciowy, okazao si, e bardzo podziwia swoj on. Wydaje mu si jednak, e dla tak kruchej i delikatnej osoby stosunek pciowy musi by poniajcy. Co prawda poda jej, ale jednoczenie sdzi, e pozbawi j przez to godnoci, zgodnie z tym, co sysza w dziecistwie: przyzwoici ludzie nie powinni interesowa si seksem. Bya to niezwykle dziwna, niespotykana historia. U kobiet przyczyn oziboci pciowej moe by odrzucenie kobiecoci, co jednak nie ma nic wsplnego z homoseksualnymi skonnociami. Normalny popd pciowy moe by zablokowany przez zazdro o przywileje, jakimi ciesz si mczyni. Ozibo pciowa moe by te rodzajem zemsty na pci mskiej. Zdarza si jednak, e kobiety nienawidzce mczyzn w ogle, pojedynczego mog obdarzy gbok mioci. By moe na pocztku uczucie nienawici byo skierowane przeciwko ojcu, a pniej zdarzyy si jakie nieodwzajemnione mioci. Atrakcyjne kobiety czsto odrzucaj uparte prby zblienia si do nich zainteresowanych nimi mczyzn. Kobieta mwi wtedy: "Wszyscy mczyni to zwierzta. Chc zawsze jednego!" Czasem impotencja dotyka tylko jednej ze stron zwizku. Zdarzaj si kochajce si pary, ktre w aden sposb nie mog i ze sob do ka. Przyczyna tkwi zazwyczaj w psychicznym niedopasowaniu. Ogromne znaczenie moe w takich przypadkach odgrywa wiadomo, e wraz z wiekiem tracimy na seksualnej atrakcyjnoci. Rwnie ciga troska o partnera, a take przyzwyczajenie do niego osabia mio. Kiedy jednak zainteresujemy si nowo poznan osob, sytuacja zmienia si cakowicie. Kady zdrowy mczyzna, ktry idzie do ka z kobiet modsz i atrakcyjniejsz ni jego ona, odczuwa silniejsze podniecenie ni zazwyczaj, a jego impotencja znika, niekiedy cakowicie. Oczekiwanie i wtpliwoci (zwizane z zasad odwrotnego dziaania) odgrywaj w problemach seksualnych du rol. Jeli mczyzna raz nie mia erekcji czy orgazmu, to przy kadej nastpnej prbie zblienia dozna znowu poraki.Zachowanie rwnowagi emocjonalnej Zachowa rwnowag emocjonaln jest trudno tak mczyznom, jak i kobietom. Przyczyn wielu zaburze emocjonalnych, ktre zazwyczaj maj charakter przejciowy, s rozmaite niepowodzenia yciowe. Rzadko kto nie przeywa takich sytuacji. Kiedy nie zrozumiemy ich przyczyn, moliwe, e ze strachu przed dalszymi niepowodzeniami wytworzy si w nas blokada. W takich przypadkach impotencja ma szans sta si zjawiskiem chronicznym. Tu po drugiej wojnie wiatowej pewien mody oficer marynarki wojennej, pywajcy na Pacyfiku, zosta zwolniony ze suby wojskowej. Mia on, ale mimo to przespa si z mod pielgniark. Kocha swoj on i dlatego nie przestawa robi sobie z tego powodu cikich wyrzutw. Bardzo cieszy si na myl o powrocie do domu i marzy o tym, aby jak

najszybciej znale si w ramionach ony. Kiedy jednak nastpia ju ta upragniona chwila, stwierdzi z przeraeniem, e jest impotentem. Przyjecha bardzo zmczony. Myla jednak, e po tak dugim rozstaniu ju pierwszej nocy bdzie kocha si z on. Okaza si jednak niewydolny, co wprawio go w ogromne zakopotanie. Poniewa stan ten si utrzymywa, uda si do psychologa. Nietrudno byo ustali przyczyn jego niepowodzenia. Lekarz wyjani mu, e niezdolno do seksu pierwszej nocy braa si ze zmczenia. Nie bez znaczenia byy te wyrzuty sumienia. Lekarz poradzi modemu oficerowi, eby moliwie szybko wyzna wszystko onie. Nie miaoby to oczywicie sensu, gdyby nie bya ona kobiet zrwnowaon i gdyby go tak mocno nie kochaa. Kiedy tylko przyzna si onie do zdrady, a ona bez wahania mu wybaczya, jego impotencja przestaa bya problemem.Wiek a moliwoci seksualne Szeroko rozpowszechni si pogld, e z wiekiem wydolno seksualna mczyzn maleje. Zdarza si to do rzadko. Jeli jednak intensywnie si o tym myli, to z pewnoci problem ten si pojawi. Jest mnstwo osiemdziesiciolatkw, ktrzy s zdolni do mioci fizycznej. Podczas przeprowadzania bada ankietowych pewnemu starszemu mczynie (82 lata) zadano pytanie, jak czsto miewa stosunki pciowe. Odpowiedzia: "No, kadej nocy! Czy nie jest to normalne?" Mczyzna ten zasuy na zoty medal.Sposb na impotencj Jeli impotencja i ozibo pciowa nie s mocno utrwalone w psychice, to po poznaniu ich przyczyn mona je szybko zlikwidowa. Wolpe zaleca wspania technik dla mczyzn cierpicych na impotencj. Mona j zastosowa rwnie w wypadkach oziboci seksualnej. Najpierw jednak trzeba upewni si, e mona liczy na pomoc ony. Jej rola w takim przypadku jest bardzo wana. Oboje musz podj gr miosn, ale nie moe midzy nimi doj do zblienia. Mczyzna odczuwa podniecenie, ale nie wolno mu dopuci do aktu pciowego, nawet jeli bdzie do tego zdolny. Tak brzmi umowa zawarta z podwiadomoci mog cieszy si seksem tylko do pewnego momentu. Kiedy w podwiadomoci utrwali si myl, e do zblienia pciowego na pewno nie dojdzie, zahamowania znikn. wiczenie musi zosta powtrzone kilka razy. Mczyzna za kadym razem bdzie czu si zdolny do odbycia stosunku. Musi jednak wiedzie, e nie wolno mu tego zrobi. W ten sposb wtpliwoci jego zmniejszaj si i powoli pozbywa si drczcego go problemu. Ta sama metoda powinna by zastosowana u kobiety, ktra nie potrafi osign orgazmu. Niewiele kobiet wie, e mog wiadomie kontrolowa minie pochwy. Dr Arnold Tegel odkry, e podczas stosunku pciowego dziki tej wiedzy mona panowa nad miniami pochwy, co pomaga zlikwidowa ozibo, jeli jej przyczyny nie s zbyt skomplikowane. Homoseksualizm, zaburzenia seksualne i inne dolegliwoci nie nadaj si do samodzielnego leczenia, dlatego nie bd w tej ksice omawiane. Ich leczenie zostawmy dowiadczonemu psychoterapeucie. Wszystkie te zaburzenia mog zosta usunite, jeli pacjent naprawd tego bardzo chce, co nie zdarza si jednak zbyt czsto.PODSUMOWANIE Czytelniczki tej ksiki maj teraz bardziej dokadne wyobraenie o przyczynach swoich menstruacyjnych dolegliwoci. Kiedy co miesic dopadaj ci ble miesiczkowe, moesz uwolni si od nich, przeprowadzajc wtedy samoleczenie. Sprawd, czy chodzi o dziaanie sugestii, a jeli tak, to poddaj si hipnozie i uyj autosugestii. Sprawd te, czy w twoim przypadku odgrywaj rol wyrzuty sumienia, czy ch ukarania si. Kada kobieta, ktra cierpi na ozibo pciow, powinna przeczyta

jedn z wielu ksiek na temat dobrego maestwa i udanego ycia pciowego. Najwaniejsza cz samoleczenia polega na zmianie bdnego mylenia na temat ycia pciowego. Dowiedz si, czy nie zepchne do podwiadomoci jakich negatywnych przey seksualnych. Moe odczuwasz jakie drczce ci lki, ktrych sam jeszcze sobie nie uwiadamiasz? Jeli tak, ustal, o jaki rodzaj strachu tu chodzi. Pamitaj, e natura chciaa, aby kontakty pciowe daway rado i zadowolenie. Poszukaj wic przyczyn swojego poczucia winy. Moe obawiasz si ciy albo masz wyrzuty sumienia, poniewa sprawia ci przyjemno onanizowanie si (dotyczy to gwnie mczyzn cierpicych na impotencj). Niekiedy moemy identyfikowa swojego partnera z matk lub ojcem. Zdarza si to czciej mczyznom, ktrzy nader czsto chc widzie w swojej onie matk. Powodem impotencji moe by na przykad to, e kobieta za bardzo przypomina matk. Nie ma chyba mczyzny, ktry by kiedy zazwyczaj z przemczenia nie zawid podczas stosunku pciowego. Wikszo mczyzn naturalnie zoci si na siebie, jeli si tak zdarzy. Powinni by jednak wiadomi, e moe to zdarzy si kademu i e nie ma to adnego znaczenia. Moe pojawi si strach przed kolejnym niepowodzeniem, a kade oczekiwanie zwizane ze strachem dziaa jak sugestia. W takich sytuacjach moe sprawdzi si zasada odwrotnego dziaania! Uwolnij si wic od strachu przed niewydolnoci ulg przyniesie ci proste powiedzenie sobie "Jest dobrze, zupenie dobrze!" Aby zaradzi kopotliwej sytuacji, dr Wolpe proponuje wspania technik: Powiedz swojej onie, o co chodzi, i popro j o pomoc. Oddajcie si razem dugiej grze miosnej, lecz nie koczcie jej stosunkiem pciowym. Nawet jeli czujesz si zdolny do wspycia, powiniene z niego zrezygnowa. Przewicz to trzy, cztery razy, a bdziesz cakowicie pewny, e z aktu seksualnego moesz czerpa pen rado i zadowolenie. Zapobieganie alergii i uwalnianie si od niej Jedn z najczciej wystpujcych chorb psychosomatycznych wspczesnej cywilizacji jest katar. Co roku dopada on miliony osb, szczeglnie wiosn i jesieni. To z jego powodu pracownicy najczciej bior zwolnienia. Tylko nielicznym udaje si unikn kataru przez duszy czas. Mimo wielu wysikw podejmowanych w celu gruntownego zbadania tej dolegliwoci katar jest nadal dla naukowcw tajemnic. Jego objawy s prawie identyczne jak symptomy grypy czy innych przezibie. Istnieje teoria, wedug ktrej katar wywoywany jest przez wirusa, dlatego jest pono zaraliwy. Istnieje wiele rodzajw kataru, z ktrych kilka wywouje ten wirus. Nieustannie prowadzone badania odrzuciy ju par szeroko rozpowszechnionych pogldw na temat kataru. Mokre nogi, przecigi i nage wychodzenie wcale nie musz go spowodowa mimo e czasem tak sdzimy! Katar moe by wywoany przez silne emocjonalne pobudzenie. Dziecko rozzoszczone, uparte, pobudzone zaczyna szybko pociga nosem. Prawdopodobnie jest to naladowanie przez psychik paczu. Kaszel, kapicy nos i zbieranie si wydzieliny mog by prb usunicia zalegajcych w organizmie toksyn, tak jak to si dzieje w czasie torsji. Niekiedy zadaniem kataru jest ochrona przed nieprzyjemnym obowizkiem. Katar moe wybawi dziecko przed szko, dorosego przed nieprzyjemn

prac, moe te by alibi przy jakiej niesprzyjajcej okolicznoci. Moe by te rezultatem uczuciowego poruszenia, np. troski, niepokoju, aoby czy gbokiego wspczucia. Chroniczne zapalenie jamy nosowej i katar sienny maj podobne rdo. Objawy mog by wyrazem jakiego stanu psychicznego. Niektrzy pacjenci przekraczaj prg gabinetu psychoterapeuty z bardzo silnym katarem. Jeli podczas leczenia zostan odkryte niewiadome rda lub przyczyny takiego kataru, to zdarza si, e pacjent wychodzi z gabinetu zdrowy. W takim przypadku oczywicie nie moe by mowy o infekcji wirusowej.Alergia i jej przyczyny Alergia to dolegliwo rwnie tajemnicza, jak katar. Kademu kiedy moe zdarzy si reakcja uczuleniowa, waciwie prawie na wszystko, rwnie, cho rzadko, na drugiego czowieka. W Anglii zdarzy si kiedy rozwd, ktrego przyczyn bya alergiczna reakcja kobiety na ma. Niemal kady kontakt z nim prowadzi do wysypki! Dlaczego reagujemy na niektre rzeczy z tak du wraliwoci? Zwierzta domowe mog cierpie na alergi tak samo jak ich posiadacze. Dowiedziaem si jednak, e jeszcze nigdy nie obserwowano reakcji alergicznych u dzikich zwierzt. Potwierdza to tez, e alergi wywouj napicia psychiczne, towarzyszce wspczesnemu stylowi ycia, ktry przyczynia si te do powstania chorb psychicznych. Historia pewnego mczyzny, ktry mia uczulenie na re, jest dowodem na to, e alergia jest wytworem naszej psychiki. Wystarczyo, e mczyzna ten zobaczy r, a natychmiast zaczyna pociga nosem. Ktrego dnia wszed do pokoju, w ktrym sta wazon peen r. Natychmiast pojawiy si u niego objawy alergii, ktre rwnie szybko znikny, gdy tylko dowiedzia si, e kwiaty te s sztuczne!Alergia na re Na pewnym kursie dla lekarzy, stomatologw i psychologw, zorganizowanym przez sympozjum hipnotyczne, wszystkich tam obecnych poddano hipnozie. Hipnotyzer nakaza uczestnikom zamkn oczy i wyobrazi sobie stojcy na stole wazon. Potem, wedle jego wskazwek, trzeba byo wyobrazi sobie t r i wstawi j do wazonu, nastpnie przyglda si jej i powcha j. Jeden z lekarzy zacz nagle pociga nosem i dawi si. Tar oczy, potem wsta raptownie i opuci pomieszczenie. Kiedy wrci, poproszono go, aby wszed na podium i pozwoli podda si testowi, ktry mia wykaza skuteczno leczenia alergii. Lekarz by zaskoczony swoj reakcj na wyimaginowan t r. Wyjaniono wtedy metod wahadeka, po czym zadano nastpujce pytania: Pytanie: Skd wzia si ta alergiczna reakcja na r? Czy moe pan pozna jej przyczyn? Odpowied: (wahadeko) Tak. Pytanie: Czy jest pan uczulony na wszystkie re? Odpowied: Nie. Pytanie: Tylko na te? Odpowied: Tak. Pytanie: Prawdopodobnie jest to skojarzenie z jakim wczeniejszym zdarzeniem. Czy jest tak rzeczywicie? Odpowied: Tak. Pytanie: Czy chodzi o wicej ni jedno zdarzenie? Odpowied: Nie. Pytanie: Ile mia pan lat, kiedy si wydarzyo? Czy mia pan mniej ni 15 lat? Odpowied: Tak. Pytanie: Czy zdarzyo si to przed pitym rokiem ycia?

Odpowied: Nie. Pytanie: Przed dziesitym rokiem ycia? Odpowied: Nie. Za pomoc kolejnych pyta stwierdzono, e mia wtedy dziesi lat. Pytanie: Czy chodzi o co, co bardzo pana przestraszyo? Odpowied: Tak. Pytanie: Czy by przy tym jeszcze kto obecny? Odpowied: Nie. Pytanie: Gdzie to si wydarzyo? Czy byo to podczas wakacji? Odpowied: Tak. Pytanie: W domu? Odpowied: Nie. Pytanie: W szkole? Odpowied: Nie. Odpowiedzi na kolejne pytania pokazay, e miejscem zdarzenia bya farma jego rodzicw. Dr N. zosta zahipnotyzowany i zmuszony do powrcenia do tamtego zdarzenia. Jecha konno na oklep, kiedy ko zrzuci go na rosnce w ogrodzie re. Kolce poraniy go mocno, zwaszcza twarz, a bl i krew napdziy mu wiele strachu. Mimo to zdoa zapa konia i kiedy udao mu si go dosi, zwierz zaczo je te re. Dr N. zerwa gazk ry i sprbowa u jej licie. Chcia sprawdzi, czy re s smaczne. Wydawao mu si bowiem, e zwierz spoywa je z przyjemnoci. Zanim dojecha do farmy, poczu kurcze odka. Zacz wymiotowa. Paka i cieko mu z nosa. Bya to prawdziwa i jedyna przyczyna alergii. Widok tych r wywoa u niego natychmiast alergiczny atak. Potem zapytano go, czy teraz, wiadom swojej szczeglnej wraliwoci na re, jest ju w stanie uwolni si od tej dolegliwoci. Odpowied bya twierdzca. Ledwo wypowiedzia te sowa, jeden z lekarzy opuci sal, by w pobliskim sklepie kupi bukiet tych r. Dano mu je do powchania. Zrobi to bardzo ostronie. Nie wystpia adna negatywna reakcja. Wreszcie poczu si rozluniony. Nastpnego dnia opowiedzia o jeszcze jednej swojej dolegliwoci; cierpia na klaustrofobi, ogarnia go paniczny strach, kiedy znajdowa si w zamknitym pomieszczeniu, np. w windzie. Poniewa wyleczy ju alergi, mia nadziej, e uda mu si to samo z drug przypadoci. Postanowi wic sam odkry powd mczcej go fobii. Zastosowa metod wahadeka i dowiedzia si, e w wieku piciu lat zosta zamknity przez swoj ciotk w ciemnym pomieszczeniu. Miaa to by kara za niegrzeczne zachowanie. Bardzo si wtedy ba i zacz gono krzycze. Dr N. zapomnia zupenie o tym zdarzeniu, ale przypomnia je sobie, kiedy wahadeko wykonao odpowiedni ruch. Poniewa pozby si alergii, gdy zrozumia przyczyn jej powstania, myla, e w ten sam sposb przezwyciy strach przed zamknitym pomieszczeniem. I nie myli si. Szybko wyszed z hotelowego pokoju, przywoa wind i jedzi ni wielokrotnie w gr i w d, nie odczuwajc ju najmniejszego strachu. wiadomo najczciej nie wie, jakie s waciwe powody alergii, fobii lub jakiej innej choroby. Podwiadomo natomiast wie wszystko. Tak jak byo w opisanych tu przypadkach, podwiadomy sprzeciw przeszkadza czasem w szybkim poznaniu przyczyny. Mona j ustali przez postawienie podwiadomoci odpowiednich pyta lub dziki innym metodom, np. dziki wolnym skojarzeniom, ale trwa to znacznie duej. Jak stawia waciwe pytania, mona nauczy si z przytoczonych tu przykadw.Cige chrzkanie Charlotte od zawsze marzya, aby zosta piewaczk, i dlatego postanowia studiowa piew. Miaa szans na zrobienie duej kariery, ktra zaczynaa si rysowa ju we wczesnej modoci. Kiedy przysza do

mnie po raz pierwszy, miaa trzydzieci pi lat. Bya smutna, powiedziabym nawet, e zgorzkniaa, i cakowicie niezadowolona ze swojej pracy. Jej kariera bya ju od dawna zaprzepaszczona. Kiedy skoczya dwadziecia dwa lata, nabraa nawyku cigego odchrzkiwania. Nikt nie potrafi znale konkretnej przyczyny. adne leczenie nie pomagao, a struny gosowe i krta nie wykazyway adnych zmian chorobowych. Charlotte, zgaszajc si do mnie,, miaa nadziej, e hipnoza jako jej pomoe. Problem poleg jednak na tym, e oczekiwaa pomylnego rezultatu ju po pierwszej wizycie. Zaraz na pocztku powiedziaa te, e nie bdzie w stanie podda si adnemu duszemu leczeniu. Poniewa nie umiaem przewidzie, jak dugo potrwa leczenie, zastosowaem metod wahadeka. W ten sposb podwiadomo Charlotty miaa poda powd chrzkania, co powinno moj pacjentk uleczy. Ruchy wahadeka bardzo j dziwiy i jednoczenie interesoway. Po dwch tygodniach przysza w cakowicie odmiennym nastroju, z umiechem na twarzy. Chrypka ustpia. Podczas prowadzonej przez mnie terapii opowiedziaa mi ciekaw histori. Majc dwadziecia lat, zarczya si z modym chopakiem. Pewnego dnia pojechali razem nad jezioro, aby popywa kajakiem. W pewnym momencie, gdy robili zwrot, kajak przechyli si i oboje wpadli do wody. adne z nich nie umiao zbyt dobrze pywa. Udao im si jednak dobrn do wywrconego kajaka. Chwycili si go obiema rkami. Jej narzeczony by tak wycieczony, e opad z si i uton. Kilka minut pniej przysza pomoc. Charlotte uratowaa si. Opia si oczywicie mnstwo wody, kaszlaa, a potem dugo miaa chryp i wci odchrzkiwaa. Z odpowiedzi na stawiane pytania sama wywnioskowaa, e wanie to zdarzenie byo przyczyn jej chrzkania. Nieustannie drczyy j silne wyrzuty sumienia. Bya przekonana, e to wanie jej nieuwaga spowodowaa mier narzeczonego. Z tego powodu nigdy nie wysza za m. Sama sobie wymierzya wic kar, ktra spowodowaa zaprzepaszczenie kariery piosenkarskiej. Po kilku wizytach u mnie dosza do wniosku, e karanie siebie nie ma sensu. Par tygodni pniej zatelefonowaa i powiedziaa mi, e chce polubi mczyzn, z ktrym spotyka si od jakiego czasu, i e chrzkanie cakowicie ustpio.Astma i samoleczenie Astma jest bardzo nieprzyjemn, chroniczn dolegliwoci, ktra moe doprowadzi do tego, e pacjent ma kopoty z oddychaniem i dusi si. Prbuje wtedy bezradnie, nierzadko przeraony, chwyta powietrze. Leczenie moe ten stan zagodzi s lekarstwa, ktre rozkurczaj oskrzela i zmniejszaj zaleganie flegmy. Ulg moe przynie rwnie stosowanie kortykosterydw. Wszystkie leki zwalczaj jednak tylko objawy, a nie przyczyn. Objawem astmy s trudnoci z oddychaniem, utrudniony jest zwaszcza wydech, wdech natomiast jest powierzchowny i wiszczcy. Zazwyczaj aden pacjent nie umie waciwie zachowa si podczas ataku. Podczas terapii pacjenci potrzebuj zwykle duej koncentracji, aby dokadnie przypomnie sobie swoje zachowanie podczas ostatniego ataku. Lekarz obserwujc atak, moe zanotowa rne symptomy choroby: czstotliwo oddechw, objawy lku, tj. pot, przyspieszony puls, drenie rk, czasem caego ciaa. Chorzy na astm s zwykle pod opiek lekarza. Samoleczenie z pewnoci moe przynie rwnie pewn ulg, dlatego warto sprbowa. Jeli zamierzasz to zrobi, powiniene zwrci najpierw uwag na uboczne skutki ataku astmatycznego. Metoda Dunlatsa pomoe ci pozby si najczciej wystpujcych reakcji, pokazujc ci je w troch wyolbrzymionej postaci. Sprbuj wic kiedy przesadzi z objawami tak bardzo, jak tylko moesz. Jeli uda ci si

wywoa atak, to bdzie on z pewnoci saby. W ten sposb przekonasz si, e skoro moesz sam sprowokowa atak, to moesz go rwnie wiadomie prbowa zwalcza.Czy astma jest alergi? Tylko niewielu astmatykw moe paka naprawd. Kiedy sobie to uwiadamiaj, czuj si ogromnie zaskoczeni. Niektrzy psychiatrzy traktuj astm jako form zduszonego w sobie paczu. Psycholodzy twierdz rwnie, e w przypadku kadego ataku astmy chodzi o konflikt, ktrego orodkiem jest zawsze matka. Idc tym torem mylenia, dostrzegamy, e przyczyna astmy tkwi w dziecistwie i w nawyku duszenia w sobie paczu. Jeszcze inna teoria mwi, e choroba ta jest form wyrzutw sumienia, ktre odczuwa dziecko, jeli nie przyznao si do czego matce. Kiedy leczyem przypadki astmy, zawsze zadawaem nieoczekiwanie moim pacjentom pytanie: "Ile ma pan lat?" Pacjent odpowiada, ale zwykle umiecha si przy tym pod nosem. Odpowied tymczasem brzmiaa np. "osiem", lub podobny wiek, ale zawsze z okresu dziecistwa. Za kadym razem pacjent wypowiada liczb z wielkim zaskoczeniem. W takich przypadkach chodzi zazwyczaj o spontaniczne cofnicie si w czasie i skojarzenie z wydarzeniem, ktre zaszo wanie w tym roku ycia. Leczenie powinno si przeprowadza, sigajc do tamtego czasu. Udowodniono, e astma wystpuje najczciej u dzieci, ktre zostay wyrwane z domu rodzinnego, poniewa zwizek z matk jest bardzo istotny. W jednym z kalifornijskich sanatoriw zaobserwowano, e wikszo modych pacjentw bardzo szybko powraca do zdrowia, gdy tylko przyzwyczaj si do nowego otoczenia i do sytuacji, e musz oby si bez matki. Kiedy jednak dzieci powracaj do domu, nastpuje nawrt atakw. W takim przypadku dziecko pozbdzie si atakw choroby tylko dziki cakowitej zmianie postpowania matki lub ojca. eby obroni teori, e astma jest alergi, przytaczano przykady niemowlt, ktre zachoroway na astm. Ju od pierwszych dni swojego ycia odczuwamy i odbieramy otoczenie wszystkimi zmysami, jak czowiek dorosy. Dzieje si tak nawet wtedy, gdy nie umiemy jeszcze mwi. Astmatyk wyraa swoje uczucia przez cierpienie. Aby odwrci od niego swoj uwag, powinien wiadomie poszukiwa innych rodkw wyrazu dla swoich odczu, podobnie jak nauczy si musi tego osoba chorujca na migren. Zbawieniem dla astmatyka moe okaza si pacz i prba unikania zachowa, ktre towarzysz napadom.Przypadek astmatycznego psychiatry Dr S., z zawodu psychiatra, cierpia na astm. Moim pacjentem zosta, kiedy skoczy kurs technik hipnozy i pozna ich warto psychoterapeutyczn. Podczas jego smej wizyty zastosowaem metod palcw. Oto pytania, ktre mu zadaem: Pytanie: Jest kilka przyczyn, ktre spowodoway, e zachorowa pan na astm. Prosz sprbowa ustali pierwotn przyczyn, ktra wywoaa trudnoci w oddychaniu. Ile mia pan wtedy lat? Czy zdarzyo si to, zanim skoczy pan pi lat? Odpowied: (ruch palcw) Tak. Pytanie: Zanim skoczy pan trzy lata? Odpowied: Tak. Pytanie: Zanim skoczy pan dwa lata? Odpowied: Tak. Pytanie: Przed pana pierwszymi urodzinami? Odpowied: Tak. Pytanie: Zanim skoczy pan sze miesicy? Odpowied: Tak. Pytanie: Zanim skoczy pan trzy miesice? Odpowied: Tak.

Pytanie: Zanim skoczy pan miesic? Odpowied: Tak. Pytanie: Czy zdarzyo si to bezporednio po pana urodzeniu? Ruchy palcw dowodziy, e pytanie nie zostao postawione jasno albo byo niecise. Pytanie: Czy podczas narodzin wydarzyo si co, co ma zwizek z pana obecnym stanem zdrowia? Odpowied: Tak (ruch palcw powtrzy si wielokrotnie, tak jakby miao to oznacza podkrelenie twierdzcej odpowiedzi). W tym momencie, cigle jeszcze w stanie hipnozy, mj pacjent zauway: "To rzeczywicie niespotykane. Kt pamita wasny pord! mieszne. Podwiadomo zwodzi mnie!" Pytanie: Czy tamto zdarzenie przerazio pana? Odpowied: Tak. Pytanie: Czy moe pan je sobie jako przypomnie? Odpowied: Tak. Zastosowaem regresj poprosiem dr. S., aby sprbowa powrci mylami do momentu swoich narodzin. Opowiada krzyczc, z potem na czole, zaskoczony, e jego wraenia s tak bardzo ywe. Na moje polecenie, aby ponownie przeszed przez moment narodzin, zacz okazywa due niezadowolenie. Jego twarz zrobia si czerwona, chrzka i kaszla, jcza, e nie moe oddycha. Chwil pniej odetchn gboko i powiedzia: "Teraz lekarz trzyma mnie do gry nogami i wanie da mi klapsa w pup. Wreszcie mog oddycha!" By rozluniony, twarz przybraa naturalny koloryt. Kiedy poprosiem, aby po raz kolejny przey t chwil, jego reakcje byy znacznie agodniejsze. Potem zapytaem: Pytanie: Czy trudnoci z oddychaniem, ktre wystpiy zaraz po przyjciu na wiat, s przyczyn paskiej astmy? Odpowied: Tak. Pytanie: Zna pan teraz powd swojej choroby. Czy jest pan w stanie uwolni si od astmy? Odpowied: Tak. Obudzony z hipnozy, dr S. analizowa swoje dowiadczenia. Powiedzia potem, e jest pewny, i chodzi tu o rzeczywiste wspomnienie, a nie o imaginacj. By pod wielkim wraeniem tego, co przey, ale by wyranie rozluniony. Poniewa tak silnie reagowa na to wspomnienie, by przekonany, e nie moe by to tylko wytwr jego wyobrani. adna fantazja nie byaby w stanie wywoa takich emocji. Stwierdzi rwnie, e psychoanaliza nie jest w stanie przywoa tak wczesnego wspomnienia. Po tym leczeniu nie wystpiy u niego ju nigdy wicej ataki astmy. Do tej pory nie byo wiadomo, e astma moe mie swoje rdo w chwili narodzin. Ujawnia to dopiero podwiadomo mojego pacjenta.Narodziny pierwotna przyczyna alergii Ta sama metoda pozwolia mi wyleczy z astmy wiele osb. Rwnie wielu pacjentw z chronicznymi blami gowy dochodzio podczas hipnozy do wniosku, e moment przyjcia na wiat jest rdem ich dolegliwoci. Znamienne, e we wszystkich tych przypadkach pord odby si przez zabieg kleszczowy. Sdz, e moi pacjenci zawsze przeywali rzeczywiste wspomnienie, cho rozumiem, e trudno to udowodni naukowo. Jednak jest prawd, e w wielu przypadkach wikszo psychoterapeutw upatruje przyczyny astmy, intensywnego blu gowy i odrzucania przez kobiety swojej kobiecoci w samym akcie narodzin (rodzaj porodu, jego przebieg, a take atmosfera towarzyszca narodzinom). Wystarczy, aby matka bya rozczarowana, e urodzia dziewczynk, a nie chopca.Pogld na alergi

Nasz organizm moe reagowa na alergiczne bodce dolegliwociami drg oddechowych. Powstaj wtedy takie choroby, jak astma czy katar sienny. Alergiczna reakcja na produkty spoywcze prowadzi do zaburze trawienia. Take skra moe zareagowa zmianami chorobowymi na kontakt z alergenami (pyki rolin, kurz i wiele innych zewntrznych bodcw). Tak jak wiele innych chorb, rwnie alergie powstaj na zasadzie odruchw warunkowych. Jeli oprcz leczenia konwencjonalnego zostanie podjte te samoleczenie, powinno si najpierw ustali rdo odruchu warunkowego i przyczyny alergicznych reakcji. Prawie zawsze alergiczne zaburzenia odka spowodowane s jakim wczeniejszym przeyciem. Jest to typowe dla dzieci, ktre w pewnym wieku nie mog si zmusi do zjedzenia jakiej potrawy. Zaburzenia odka nie s wywoywane tylko przez jedzenie, moe to by rwnie czysty przypadek. Wystarczy, e kto powie w obecnoci dziecka, e dana rzecz jest niejadalna, a z miejsca wytarza si w nim sugestia, ktra nie pozwala mu tego zje. Pomidory zaczto jada w XIX wieku, dotd uwaano je za niejadalne, wrcz trujce. Zdarzay si przypadki zachorowa spowodowane zwyk sugesti ju sam widok pomidorw mg spowodowa biegunk i mdoci.Skra W mojej poprzedniej ksice Techniques of hypnotherapy (Julian Press, New York) jeden z rozdziaw powiciem sposobom zastosowania hipnozy w rnych dziedzinach medycyny. Wczyem te wspaniay artyku dr. Michaela J. Scotta z Seattle, ktry opisa zastosowanie hipnozy w dermatologii (w istocie jest to streszczenie jego wczeniejszej ksiki). Wedug dr. Scotta, wiele chorb skry ma podoe emocjonalne i psychologiczne. Podaje on obszern list dolegliwoci, ktre mog zosta wywoane takimi przyczynami. Niezalenie od rodzaju choroby skry przyczyny zawsze s podobne, tylko czasem chodzi o chorob ktrego z organw. Ulg mog przynie sugestie, nawet jeli nie maj wpywu na rdo dolegliwoci, np. swdzenie zostanie zagodzone, a nawet cakowicie ustpi. Od wiekw stosuje si sugesti do usuwania brodawek. Naley oczywicie podda si leczeniu medycyny konwencjonalnej, a sugesti stosowa tylko jako rodek wspomagajcy. Tak powinno si postpi np. w przypadku usuwania brodawek. Nastawienie podwiadomoci, e lek na pewno pomoe, pomaga w znikniciu naroli. Sugesti powinno si stosowa przede wszystkim w leczeniu dzieci. W ten sposb mona je szybko uwolni od przykrej dolegliwoci: "Masz brodawk, ale nie musisz jej przecie mie. Wiesz, ja zbieram brodawki. Dam ci za ni par zotych". Potem dziecku wmawia si, e brodawka ju do niego nie naley i e nie powinno jej mie. Wedug mego dowiadczenia, narol znika zazwyczaj w cigu dwch tygodni. Przy chorobach skry, ktrym towarzyszy wydzielina, chodzi zazwyczaj, tak jak przy astmie, o zastpienie t substancj ez. W takich przypadkach, a take przy swdzeniu oddziaywaj zazwyczaj dwa czynniki. Przykadem niech bdzie opisany tu przypadek.Jak wyleczono wysypk u Betty Kiedy pewien dermatolog poprosi mnie, abym przyszed do jego gabinetu i obejrza jedn z jego pacjentek, siedemnastoletni Betty. Dziewczyna chorowaa na przewleky liszaj. Cae ciao miaa pokryte czerwonymi, mokrymi i swdzcymi grudkami. Jej matka zdecydowaa si wreszcie na propozycj lekarza i zgodzia si podda crk hipnozie. Chciaa by przy tym obecna, ale kazaem jej zosta w poczekalni. Bya wadcza, a nawet zaborcza, i nadopiekucza. Traktowaa swoj crk jak ma dziewczynk.

Betty bya bardzo adna, lecz nosia ubrania, ktre w ogle do niej nie pasoway. Ubrana bya w baweniane rajstopy, ktrych dziewczta w jej wieku nigdy by dobrowolnie nie zaoyy. Dobrze zareagowaa na hipnoz. Powiedziaem jej, e nie budzc si, moe normalnie mwi. Na wszystkie pytania odpowiadaa w tej samej tonacji. "Co ci irytuje. Co to jest?" Betty usiada na ku (cigle w hipnozie). "MAMA! zawoaa z wielk gorycz. Moja mama! Traktuje mnie jak mae dziecko. Nie mog robi tego, co moje koleanki. Nie wolno mi ubiera si tak jak one. Prosz spojrze na moje ubrania, na moj fryzur. Jeszcze nigdy nie byam na randce. Wolno mi chodzi na imprezy tylko z moj mam. To moja mama!" Betty poczua si zachcona, dlatego moga wyrzuci z siebie udrki swojej duszy. Powiedziaa mi te, e nie wolno jej uywa adnych kosmetykw. Wymienia te jeszcze kilka innych zakazw. Prbowaem objani jej fenomen mowy ciaa i wyjaniem, e skra jest zewntrzn czci jej samej, najbardziej wystawion na dziaanie czynnikw zewntrznych. Betty bya zirytowana postpowaniem matki wobec niej i wanie to doprowadzio do tak silnego podranienia skry. Oprcz tego okazao si, e miaa ogromn ochot zwaszcza na to, czego matka jej zabraniaa. Powiedziaem Betty, eby w swoim myleniu zastpia zwrot "jestem rozdraniona" sowem "za", a zwrot "swdzi mnie" sowami "ycz sobie". Poniewa znaa ju przyczyny swojej choroby, zasugerowaem jej, e moe mie skr zupenie gadk, jeli tylko jej sytuacja unormuje si. Omwiem to wszystko z matk, ktra bya wprost poraona. Nie miaa pojcia, e jej nadmierna troskliwo, niepotrzebne zakazy i ograniczenia odpowiedzialne s za chorob crki. Bya gotowa do natychmiastowej zmiany swojego postpowania i traktowania crki jak dorosej osoby. Postanowia te pozwala jej na wiele rzeczy, ktre robi inne dziewczyny. W cigu miesica skra Betty wrcia do normy. Staa si gadka i zdrowa. Mowa ciaa odgrywa u dorosych ogromn rol. "Jestem rozdraniony", "Swdzi mnie" to czste zwroty z mowy potocznej, ktrych uywanie moe porednio prowadzi do powstania chorb skry. Inne czynniki majce czsto wpyw na tego rodzaju dolegliwoci to masochizm i potrzeba identyfikacji. Zwolennicy Freuda uwaaj swdzenie i drapanie si za rodek zastpujcy samoleczenie. By moe wydaje si to troch przesadzone, ale w wielu przypadkach moe tak by naprawd. Jeli chcemy wyleczy przyczyn alergii, powinnimy przede wszystkim znale przyczyny, ktre j wywoay.PODSUMOWANIE Jeli cierpisz na jedn z omwionych tu dolegliwoci, to opisane przypadki chorb dostarcz ci pewnych wskazwek, ktre na pewno pomog pozby si choroby. Wiesz ju, jak postpowa. Jeeli rozpocze ju leczenie farmaceutyczne, nie przerywaj go. Niestety, wielu dermatologw nie bardzo wie, na czym polega terapia hipnoz i jak ogromne ma znaczenie, dlatego pomijaj czsto istotny wpyw problemw emocjonalnych. S lekarze, ktrzy drani czasem dermatologw uwagami, e ich pacjenci nigdy nie umieraj i nigdy nie s zdrowi, dlatego nie musz nigdy w rodku nocy jedzi do nich z wizyt. Tymczasem lekarze, ktrzy bior pod uwag emocjonalne uwarunkowania choroby, odnosz, tak jak dr Scott, wielkie sukcesy. Ogromn zalet hipnotycznego leczenia chorb skry z towarzyszcym im silnym swdzeniem jest szybkie zaprzestanie drapania si: swdzenie jest lekk form blu, dlatego reaguje na hipnotyczn narkoz. Samodzielne leczenie niektrych czstych blwPsychosomatyczne choroby

mini i koci s rwnie czste, jak schorzenia ukadu oddechowego i trawiennego. Zazwyczaj lekarze szukaj organicznych przyczyn choroby i dlatego tylko nieliczni pacjenci s odsyani do psychoterapeuty. Pacjent z uszkodzeniem krgu trafia najpierw do chirurga, a nie do psychologa. Dr Wayne Zimmermann z Tacomy, w stanie Waszyngton, jest jednym z niewielu chirurgw, ktrzy w peni s wiadomi roli, jak w lecznictwie odgrywaj uczucia. Powiedzia on: "Nie mona postrzega osobno organizmu i psychiki czowieka, poniewa s one od siebie cakowicie zalene". Przytoczony tu przypadek wyda mi si szczeglnie interesujcy. Jego opis ukaza si w artykule doktora Zimmermanna Hypnosis in Orthopedic Surgery, ktry zamieciem w mojej poprzedniej ksice Techniques of Hypnotherapy.wiadome poznanie powodw nie zawsze jest konieczne Pewna pacjentka zwichna sobie w cigu roku siedem razy rami. W kocu potrzebna bya operacja. Dwanacie miesicy pniej w tym samym ramieniu rozwino si zapalenie kaletki maziowej, ktr zoperowano. Po jakim czasie kobiet zaczy bole plecy, ale nie mona byo znale przyczyny blu. Dr Zimmermann czy fizyczne dolegliwoci swojej pacjentki z kopotami emocjonalnymi i przeprowadzi z ni wywiad, stosujc ideomotoryczn metod zadawania pyta. Najpierw chcia ustali, czy choroba ma podoe emocjonalne. Na to pytanie palec odpowiedzia twierdzco. Nastpnie lekarz zada pytanie: "Czy moe pani o tym opowiedzie?" Odpowied palca bya tym razem przeczca. Najwyraniej pacjentka nie moga pozna przyczyny swojej choroby. Taka sytuacja bya i dla pacjentki, i lekarza bardzo niewygodna. Postp w leczeniu by niemoliwy. Chirurg zada wic, aby kobieta sprbowaa si cakowicie rozluni i skoncentrowa na problemie. Pacjentka nagle rozpakaa si i bardzo zdenerwowaa. Lekarz uspokoi j, po czym zapyta jeszcze raz, czy przyczyna moe zosta ujawniona. Odpowied znowu brzmiaa "nie". Potem dr Zimmermann rozkaza podwiadomoci skoncentrowa si na problemie i popracowa nad jego rozwizaniem, co wreszcie udao si osign. Nastpnie podwiadomo kobiety miaa pozwoli odpocz plecom, aby pacjentka moga kontynuowa prac. Metoda palcw pozwolia stwierdzi, e podwiadomo zgadza si z t decyzj. Nigdy nie udao si pozna do koca waciwej przyczyny dolegliwoci, mimo to bl w plecach ustpi. Dowodzi to, e emocjonalne kopoty rodz si w podwiadomoci. Jeli podziaamy na ni odpowiedni sugesti, to na pewno uda si nam skorygowa jej nastawienie do drczcego nas problemu, przy czym wiadomo wcale nie musi zarejestrowa adnych zmian. Jest to sprzeczne z teori Freuda, ktra mwi, e chorob mona leczy, ale wyleczy da si j tylko przez wiadome poznanie jej przyczyny. Jak wida, nie zawsze jest to konieczne. Potwierdza to zarwno przypadek leczony przez dr. Zimmermanna, jak i dowiadczenia moje oraz innych psychoterapeutw. Jeli wewntrzny konflikt przeszkadza w zrozumieniu funkcjonowania podwiadomoci, to zaproponowana metoda moe pomc uzyska wyjanienie. Nie uda si to, gdy konflikt jest zbyt duy lub gdy podwiadomo jest z nim mocno zwizana.Zapalenie staww. Jak mona mu zapobiec Zapalenie staww to czsto wystpujca choroba reumatyczna, na ktr medycyna nie znalaza jeszcze radykalnych rodkw. Istnieje wiele organicznych przyczyn tej dolegliwoci: niedobr witamin, niedoywienie, zaburzenia w funkcjonowaniu gruczow dokrewnych, wirusy, bakterie; ogniska zakaenia to m. in. zby. W leczeniu stosuje si wiele rodkw, w tym take jad pszczeli, leki hormonalne (kortykosteroidowe), rwnie

nagrzewanie promiennikami podczerwieni. Dotychczas najskuteczniejsze okazay si preparaty hormonalne. Zapalenie staww bywa ogromnie bolesne. Utrudnia normalne poruszanie si, a nawet uniemoliwia chodzenie, zwaszcza gdy zaatakowane zostay stawy kolanowe. W niektrych przypadkach chory jest skazany cakowicie na pomoc innych ludzi. Wydaje si, e taka choroba towarzyszy pewnym cechom charakteru. Podobnie jak to dzieje si u osb cierpicych na migren, chory na zapalenie staww ma skonno do nieprzyjemnych zachowa, agresji i opryskliwoci. Spycha to jednak do podwiadomoci i wypiera. Zazwyczaj choroba dotyka osoby pozornie mocne, silne i nieugite, a nieugito charakteru wczeniej czy pniej wyraa si w sztywnoci staww. Chorzy na artretyzm bywaj czsto ambitni i resztk si walcz o zdrowie. Choroba ta moe peni rol hamulca przeszkadzajcego w osigniciu spektakularnego sukcesu albo jest wynikiem strachu przed niepowodzeniem. W niektrych przypadkach jej przyczyn jest te obawa przed tym, e niekontrolowane wybuchy mog spowodowa kopoty. Wewntrzny konflikt powstaje w wyniku chci zemsty na kim, wobec kogo odczuwamy strach lub wyrzuty sumienia. Dlatego tak czstym zjawiskiem jest karanie siebie.Dlaczego Karen zachorowaa na artretyzm Karen zbliaa si do pidziesitki. Bya bardzo inteligentn kobiet, po studiach. Nie miaa ma. Wadaa picioma jzykami i pochodzia z zamonej europejskiej rodziny, ktra podczas ostatniej wojny stracia swj cay majtek. W czasie wojny Karen dziaaa w konspiracji na rzecz aliantw i kierowaa blisko setk podwadnych. Zaraz po wojnie wyjechaa do Ameryki i wkrtce wydaa cae swoje oszczdnoci. Nie miaa adnego zawodu. Wreszcie, zrezygnowana, przyja posad sucej u pewnej bogatej kobiety. Pracodawczyni bya bardzo ktliwa i wyjtkowo niemia. Karen nie moga znie atakw jej zoci. Mimo e miaa dobre wynagrodzenie, nie zdoaa odoy ani centa. Wszystko przesyaa choremu ojcu, ktry mieszka w Europie. Karen zachorowaa na zapalenie staww obu rk. Palce miaa spuchnite i bolay j tak, e ledwo nimi moga porusza. Przeszkadzao jej to oczywicie w pracy. Odwiedzia wielu lekarzy i poddawaa si rnym terapiom, ale bez powodzenia. Ble nasilay si. Nie mylaa jednak o psychoterapii, poniewa nie wiedziaa, e choroba ta moe mie podoe czysto psychiczne. Kiedy przysza do mnie, miaa nadziej, e hipnoza umierzy troch jej bl. Karen bya zaskoczona, gdy uyem wahadeka i okazao si, e przyczyn jej choroby s emocje. Zachcaem, aby opowiedziaa mi histori swojego ycia. Opisaa wic swoje zajcie oraz to, jak traktowaa j pracodawczyni. Karen chciaa co prawda ju dawno zrezygnowa z posady, ale nie moga odoy wystarczajco duo pienidzy z myl o przyszoci. Czua si poniona i nieszczliwa. Podczas wojny stracia wszystko i dlatego zmuszona bya teraz pracowa jako suca. Ktrego razu, opowiadajc o swojej pracodawczyni, nagle zawoaa: "Nienawidz tej kobiety, nienawidz jej! Jest wini! Mogabym j zabi, udusi wasnymi rkoma!" Kiedy mwia, podniosa w gr zakrzywion do tak, jakby chciaa chwyci kogo za gardo, i natychmiast uwiadomia sobie swj gest. "Och! wykrzykna zaskoczona to dlatego moje rce s takie pokrzywione!" yczenie mierci znienawidzonej pracodawczyni byo okropne. To, e Karen nosia si z tak myl, wymagao, zdaniem jej podwiadomoci, wymierzania sobie kary. Bl by wywoany tym, e dusia w sobie negatywne uczucia i nie potrafia wyrzuci z siebie zoci. Pokrzywione rce byy

niewiadom prb ucieczki w kalectwo przed znienawidzon prac. Kiedy tylko poznaa przyczyn swojej choroby, poczua si rozluniona, a ble stopniowo ustpiy. Jej warunki yciowe nie ulegy jednak zmianie, a Karen nie moga temu w aden sposb zaradzi. Krtko po zakoczeniu terapii pracodawczyni wysaa moj pacjentk do Europy. Podczas jednego z napadw zoci zwolnia j z pracy, daa dwumiesiczn odpraw i pienidze na bilet lotniczy pierwszej klasy, aby poleciaa do domu. Karen wybraa klas turystyczn, oszczdzajc w ten sposb pienidze na ycie. Potem znalaza posad, ktra j satysfakcjonowaa. Moga wreszcie wykorzysta swoj wiedz o Europie i znajomo jzykw obcych. W tym czasie rce przestay j bole, a opuchlizna staww znacznie si zmniejszya. Poprawia si rwnie jej samoocena i poczucie wasnej wartoci, tym bardziej e bya pracodawczyni przeprosia j za swoje zachowanie i zaproponowaa ponownie posad u siebie.Inne przypadki zapalenia staww i kaletki maziowej Przyczyn tego typu dolegliwoci upatruje si czsto w tumionej zoci i nie wyadowanej agresji. Swoista posta tej choroby nie pozwala przemieni uczucia nienawici w czyn i jednoczenie suy do wymierzenia sobie kary. Podczas choroby zachodz w organizmie rwnie czysto fizyczne zmiany, dlatego moe si zdarzy, e leczenie psychoterapeutyczne nie przyniesie oczekiwanych rezultatw. Kiedy dojdzie do stanu zapalnego kaletki na skutek zwapnienia, konieczne jest operacyjne usunicie zogw.Uszkodzenie krka midzykrgowego i ble plecw W jednym z fachowych magazynw przeczytaem kiedy: "Ble plecw pozwalaj unika wysiku". Bl krgosupa jest doskona wymwk, aby nie pracowa. Podwiadomo moe jednak z tego powodu poczu si winna i doprowadzi do wymierzenia sobie samemu kary. Silny stres powoduje chroniczne napicie mini plecw, a nawet uszkodzenie krka midzykrgowego, czego bezporedni przyczyn jest dwiganie ciarw lub gwatowne ruchy ciaa. Takie wypadki zdarzaj si bardzo czsto i powodowane s podwiadomie. Kiedy ju o tym wiesz, ustal najpierw, czy uszkodzenie krgosupa jest u ciebie wynikiem ruchu sterowanego wiadomie czy podwiadomie. Zarwno u kobiet, jak i u mczyzn silny bl krzya moe by prb uniknicia stosunku pciowego. Czsto bl krgosupa jest kamuflaem jakiego nie rozwizanego problemu seksualnego.Krcz lub sztywno karku Ten specyficzny bl lekarze tylko czasami cz ze wzburzeniem emocjonalnym. Ciko jest jednak ustali jego organiczne przyczyny. Przypadki, ktre ja spotkaem, miay podoe psychologiczne. Przy sztywnoci karku lub, uywajc wyraenia potocznego, "sztywnej szyi", gowa przechyla si wskutek przykurczu mini w jedn stron. Czasem cignie do przodu, a czasem na boki. Bl nie pozwala na zachowanie normalnej pozycji. eby spojrze w bok, pacjent musi odwrci si caym ciaem. Uniemoliwia to kierowanie samochodem, poniewa minie s wtedy mocno napite. Jeli stan taki trwa duej, moe doj do ich zaniku. Trudno jest t chorob wyleczy. Lekarze przepisuj zazwyczaj leki rozkurczowe i masae. Pomaga to jednak usun tylko objaw, a nie przyczyn. rdo blu trwa wic nadal w organizmie.Zawrcia mu w gowie Do tej pory spotkaem cztery przypadki krczu karku, z ktrych trzy miay prawie identyczne przyczyny. Z jednym nie mogem w aden sposb da sobie rady, dlatego uyem hipnotycznej sugestii, ktra pomoga mi pacjenta odpry. Nie przynioso to jednak zadowalajcego efektu. Kiedy odwiedzi mnie pewien mczyzna z gow mocno przekrzywion w

lew stron. Kelly, tak mia na imi, by ju u wielu lekarzy. Podawano mu rne leki i regularnie bra masae. Jednak nie przynosio to poprawy. Dziki zastosowaniu metody ideomotorycznej caa sprawa staa si dla mnie jasna. Kelly mia wspania on i kilkoro dzieci, ale w jego biurze bya sekretarka, niezwykle pikna kobieta. Czsto zostawa w pracy duej i wypija z kolegami par kieliszkw wdki. Sta si alkoholikiem, lecz nie przyznawa si do tego. Zawsze twierdzi, e w kadej chwili moe przesta pi, ale oczywicie nie przestawa. Nie odczuwa nawet takiej potrzeby. Tymczasem codzienne kontakty z sekretark spowodoway, e zakochali si w sobie, mioci siln, ale, wedug ich religii, niedozwolon. Od pocztku wiedzieli, e jakikolwiek intymny kontakt jest wykluczony. Ta nieszczliwa mio trwaa kilkanacie miesicy. Wreszcie podjli wspln decyzj, e dziewczyna poszuka innej pracy. Tak te si stao. Nigdy wicej si ju nie widzieli. Takie rozwizanie byo najlepsze. Kiedy sekretarka odesza, Kelly stwierdzi, e minie karku cign w lew stron. Bl ten stawa si coraz silniejszy. adne leczenie nie pomagao. A ktrego dnia nie mg wykona obola szyj najmniejszego ruchu. W tym przypadku daa zna o sobie mowa ciaa. "Dziewczyna zawrcia mi w gowie" (w lew stron, tam, gdzie siedziaa), powiedzia kiedy do mnie, wspominajc ten zwizek. Opowiada mi, e przykra dolegliwo spotkaa go zaraz po tym, jak podjli decyzj o rozstaniu. Caa ta historia wywoaa w mczynie silne poczucie winy wobec ony. Nie zdradzi jej co prawda fizycznie, jednak podwiadomo daa od niego, eby si ukara. Kiedy Kelly pozna przyczyn dolegliwoci i zrozumia, na czym polega mowa ciaa, minie karku rozluniy si, a on poczu ulg i zacz normalnie porusza gow. Kolejny raz pojawi si u mnie znowu ze skrcon w bok gow. Okazao si, e poprzedniego wieczoru wypi sporo alkoholu. Rano mia ju sztywn szyj. Zadawane pytania dowiody, e i tym razem sam wymierzy sobie kar za wypicie zbyt duej iloci wdki. Po kilku hipnotycznych sugestiach jego stan poprawi si, a wreszcie wyszed zupenie zdrowy. Kelly nie upija si w cigu tygodnia, lecz kadej soboty kad si do ka po paru drinkach. W kad niedziel mia sztywn szyj i przypado ta trwaa mniej wicej dwa, trzy dni. Z czasem zrozumia powody takiego stanu, ale mimo to nie przesta pi. Kiedy ostatnio dowiadywaem si o niego, powiedziano mi, e szyja sztywnieje mu tylko od czasu do czasu. Podobno przesta w kocu pi alkohol.Kiwna ze wstydu gow "Sztywna szyja" nie jest czst chorob. Jednak takie przypadki, jak tu opisany i ten, o ktrym zaraz przeczytasz, s tak rzadko spotykane, e chc je tutaj omwi. Pewna kobieta, w wieku okoo trzydziestu paru lat, miaa mocno pochylon gow. eby mc co zobaczy, musiaa odchyla si do tyu. By to bardzo bolesny przejaw dziaania mowy ciaa oraz potrzeby wymierzenia sobie kary. Kobieta ta miaa dwoje dzieci i ani ona, ani jej m nie chcieli mie ich wicej. Kiedy wic zasza w ci po raz trzeci, m nalega, by j usuna. Wkrtce po zabiegu mojej pacjentce zdrtwia kark. Kiedy przysza do mnie, ten stan trwa ju par miesicy. Dotychczasowe leczenie nie dawao poprawy. Kierowany dowiadczeniem, zaczem dociera do przyczyn dolegliwoci. Okazao si, e to wanie aborcja wbrew wasnej woli spowodowaa silne wyrzuty sumienia. Kobieta zapytana, czy

si zgadza na zabieg, ze wstydem potakujco "skina gow"! Czy to nie zadziwiajce, co moe z nami wyprawia podwiadomo? PODSUMOWANIE W rozdziale tym przeczytae o sposobie leczenia dr. Zimmermanna, ktry co prawda nie mg ustali, dlaczego jego pacjentk bolay plecy, ale praca z podwiadomoci pomoga przynajmniej osign popraw jej stanu. Pacjentka nie uwiadomia sobie tym razem przyczyny problemu. Podczas samoleczenia mona czasem natrafi na psychiczne blokady. Warto wtedy zastosowa omwione tutaj metody ich zwalczania. Moe to przynie dobre rezultaty. W takiej sytuacji najlepiej jest zasugerowa podwiadomoci, e poprawa stanu przyniesie same korzyci. Artretyzm wywouj co prawda rozmaite fizyczne czynniki, ale choroba ta moe mie rwnie podoe emocjonalne. Poniewa jest ona bardzo bolesna, moe by to przypadek karania siebie. Za pomoc siedmiu poznanych wczeniej kluczy powiniene pozna rda tej choroby. Opisane tu przypadki krczu karku pomog ci lepiej zrozumie dziaanie mowy ciaa. To ley w naszej mocy! Z przytoczonych i opisanych w tej ksice historii chorb mona wycign wniosek, e terapia za pomoc hipnozy prowadzi do wyzdrowienia atwo i szybko. Jeli uda si pozna przyczyny choroby, a podwiadoma potrzeba ujawnienia okrelonego objawu jest do silna, rzeczywicie tak si stanie. Zdarzaj si jednak przypadki, w ktrych wewntrzny opr nie pozwala szybko zwalczy choroby. Czasem wina ley po naszej stronie, poniewa zbyt mao wiemy o ludzkiej psychice i chorobie, ktra nas wyniszcza. Staroytna dewiza "Poznaj samego siebie!" wci jest aktualna. Czasami ludzie, ktrzy yj w zwizku maeskim, nie potrafi si wzajemnie pozna. Proponowaem wtedy metody, ktre powinny uatwi lepsze zrozumienie sposobw mylenia i mechanizmw uczuciowych drugiej osoby. Warunkiem tego jest jednak wczeniejsze poznanie siebie. Zmiana nawykw mylenia i odruchw warunkowych oraz poznanie rde chorb pomog znale drog do wasnej psychiki. Wiedza o niej jest waciwym kluczem do zachowania szczcia i zdrowia. Jeli wczeniejsze terapie nie przyniosy spodziewanych rezultatw, moesz zastosowa samoleczenie. Nie ma nic dziwnego w tym, e od czasu do czasu popadasz w pesymistyczne mylenie, co moe spowodowa nawet przejciowe zaamanie. Gdy jednak rozpoznasz swoj bdn postaw i zrozumiesz, do czego moe prowadzi pesymizm, moesz to zmieni. Nie pozwl wic sobie na zniechcenie. Bd wiadom, e u adnego czowieka taki stan nie trwa wiecznie.Dlaczego piewak dosta chrypki Leczenie nie zawsze przebiega tak, jakby yczy sobie tego terapeuta, ktry chce pomc swojemu pacjentowi. Pewien znany wokalista trafi do mojego gabinetu, poniewa ba si, e straci gos. By przyzwyczajony do sukcesw, a teraz bardzo si ba, e sytuacja moe ulec zmianie. Podczas mwienia dostawa chrypki. Jego agent twierdzi, e mimo to piewa dobrze i spokojnie moe wystpowa na scenie. Jednak piewak okrela swoje sukcesy jako "mierne" i coraz bardziej si martwi. Trwao to ju trzy lata. Uwaaem, e okolicznoci s sprzyjajce. Mj pacjent nie szuka wczeniej porady lekarza, mimo e uwaa, i jego zdrowie cigle si pogarsza. Richard, tak mia ten mczyzna na imi, bardzo dobrze reagowa na hipnoz. Stawiaem mu pytania za pomoc metody palcw. Okazao si, e przed trzema laty mia wycite migdaki. Przed operacj

zamartwia si, jak wpynie to na jego gos. Tymczasem dowiedziaem si, e nie jest moliwe, aby taki zabieg naruszy struny gosowe. Doszedem do wniosku, e musiao si co wydarzy, kiedy Richard lea na sali operacyjnej. Przypuszczaem, e pada wwczas jaka uwaga, ktra zadziaaa na niego tak sugestywnie, e wywoaa mczc chrypk. W trakcie hipnozy musia powrci pamici do operacji. Powiedzia, e kiedy znajdowa si w narkozie, kto pooy mu na twarz mask, a po skoczonym zabiegu chirurg powiedzia do pielgniarki: "No, to zaatwiem tego wyjca!" Prawdopodobnie chcia przez to powiedzie, e operacja ju si skoczya. Podwiadomo Richarda zinterpretowaa to zupenie inaczej. Uwaga ta bya dla niego potwierdzeniem obaw. Kiedy obudzi si z narkozy, pojawia si chrypka, ktra nie opuszczaa go do dzisiaj. Po jednorazowej wizycie u mnie chrypka znikna. Kiedy obudzi si z hipnozy, wyszed z mojego gabinetu szczliwy i rozluniony. Poprosiem go jednak, eby jeszcze raz mnie odwiedzi. Bardzo chciaem poprowadzi ten przypadek do koca. Po tygodniu zjawi si u mnie zniechcony i w zym nastroju. Znowu dopada go ta przykra dolegliwo. Szybko znalelimy przyczyn. Kiedy szykowa si do wystpu, jego ona zauwaya, e chrypka znika, ale zdziwiona powiedziaa: "Nie mog w to uwierzy, e jeste rzeczywicie zdrowy. Zao si, e chrypka i tak wrci". Richard uleg sugestii i dolegliwo rzeczywicie wrcia. Najwidoczniej by osob, na ktr atwo mona wywrze wpyw. Ponownie opuci mj gabinet wolny od przykrej dolegliwoci. Ponad miesic nie dawa znaku ycia. Potem dowiedziaem si od jego agenta, e po kilku dniach chrypka wrcia, a on poczu si bezradny i straci wszelk nadziej na wyleczenie. Bardzo prawdopodobne, e nawrt dolegliwoci mia jeszcze inne powody. Richard twierdzi, e jest zdrowy, przynajmniej przejciowo. Wiedzia ju, e chrypka miaa podoe psychologiczne. Powstaa wic podwiadoma potrzeba cierpienia. Wmawia sobie, e dalsze leczenie jest bez sensu. Jest to klasyczny przykad pokazujcy, dlaczego niektrzy pacjenci przerywaj terapi i bezskutecznie wdruj od lekarza do lekarza. Wyleczenia szukaj tylko na poziomie wiadomoci. Tymczasem podwiadomie potrzebuj swojego symptomu.Powtrzenie metody samoleczenia Poznanie samego siebie nie jest atwe. Nie mona w cigu jednej nocy zmieni przyzwyczaje, z ktrymi yo si przez wiele lat. Niektre cele osigamy bardzo szybko, ale samoleczenie zawsze trwa dugo. Cele, jakie sobie stawiamy, mog si bardzo rni midzy sob. W takiej sytuacji lekarz nie zawsze bdzie umia da nam trafne wskazwki. Dlatego najlepiej nauczy si metody samodzielnego leczenia. Niektrzy odczuwaj potrzeb zmiany swojego sposobu mylenia oraz potrzeb kontrolowania swoich uczu. Inni marz oprcz tego o przezwycieniu wewntrznych konfliktw i innych trudnoci. Jeli cierpisz na jak psychosomatyczn chorob, z pewnoci chcesz si od niej uwolni i odzyska dobre samopoczucie. Kryje si za tym pragnienie szczcia i sukcesu. W zasadzie we wszystkich tych sytuacjach mona uy jednej metody, ktr, w zalenoci od przypadku, zmieniamy jedynie w drobnych szczegach. Dziki lekturze tej ksiki zdobye bogat wiedz o podwiadomoci. Nauczye si te metod, za pomoc ktrych moesz na ni wpywa oraz metod osigania postawionych sobie celw. Przygotowanie jest pierwszym krokiem do samoleczenia Zastosuj odpowiedni metod, ale najpierw sprbuj si rozluni. W wielu przypadkach przynosi to korzy, poniewa, jak twierdzi dr Wolpe, pacjenci robi o wiele wiksze postpy, kiedy naucz si waciwie

odpoczywa. Cakowite rozlunienie uatwia te opanowanie autohipnozy. Po lekturze tej ksiki powiniene odrzuci kilka wczeniejszych obaw co do hipnozy. Powtrzmy jeszcze raz to, co ju tu zostao powiedziane: autohipnoza przyspiesza postpy w leczeniu (nie zawsze jednak mona to osign przy zastosowaniu opisanych tutaj metod) i uatwia osignicie celu. Za pomoc kilku opisanych tu metod samoleczenia moesz poprawi zanion samoocen i uwolni si od kompleksu niszoci. Jeli dokucza ci trema, bdziesz mg si jej pozby. Jedn z moich najbardziej interesujcych pacjentek bya zmara przed laty Marilyn Monroe. Nikomu nie trzeba jej przedstawia. Trafia do mnie dziki lekarzowi zaprzyjanionemu zarwno ze mn, jak i z ni. Byo to par lat przed tym, zanim zostaa gwiazd. Ju wtedy dostawaa propozycje rl filmowych. Jednak zupenie nie moga si odnale na planie. Kiedy tylko nadchodzi moment, gdy musiaa wypowiedzie swoj kwesti, strach paraliowa jej umys i ciao. Nie potrafia wypowiedzie ani sowa i zrobi najmniejszego ruchu. Bya adna i utalentowana, a mimo to aden reyser nie mg sobie pozwoli, aby zaangaowa kogo, kto cierpi na wprost chorobliw trem. Stan ten bierze si zazwyczaj z niewiary we wasne siy i braku zaufania do siebie. Niekiedy ma to zwizek z jakim przeyciem z dziecistwa, np. ze szkolnym przedstawieniem, kiedy dziecko zapomniao tekstu albo bardzo si bao. Tak byo rwnie z Marilyn Monroe. Odwiedzia mnie osiem razy. Po zakoczonej terapii niebawem zacza dostawa role. Cakowicie pozbya si tremy. Wkrtce zostaa gwiazd o wiatowej sawie.Przeprowadzenie programu To naturalne, e kady, kto wemie t ksik do rki, zacznie j czyta od rozdziau, ktry dotyczy jego choroby. Byby to jednak bd znacznie utrudniajcy przeprowadzenie programu. Powiniene zaznajomi si najpierw z jakim swoim mniej wanym problemem, ktry znajduje si na licie pasyww, a kiedy opanujesz ju autohipnoz, nastpnym krokiem powinna by poprawa samooceny. Gdy poprawisz lub cakowicie zmienisz negatywne cechy swojego charakteru oraz bdne nawyki mylowe, zacznij ksztatowa pozytywny obraz wasnej osoby. Jeli uwolnie si ju od emocjonalnych kopotw, a mimo to cierpisz na jak dolegliwo psychiki, sprbuj znale jej przyczyny. Jeli jednak przypado wydaje ci si powana, powiniene zaniecha autoterapii i uda si po porad do lekarza specjalisty. Staraj si przyzwyczai do pozytywnego mylenia. To zaprowadzi ci szybciej do celu. Sprbuj rwnie pod innymi wzgldami myle bardziej zdyscyplinowanie i skorygowa ze cechy swego charakteru. Podejmuj bardziej zdecydowanie decyzje. Rozwi najpierw mniej wane problemy, potem przejd do trudniejszych, a na koniec zostaw sobie ten, ktry drczy ci najbardziej. Przy problemach mniej wanych nie napotkasz wewntrznych oporw. Kady sukces doda ci skrzyde i rozwieje twoje wtpliwoci. Zacznij program samoleczenia od unormowania oddechu!Opracuj plan postpowania Najlepiej bdzie, gdy od pocztku ustalisz sobie dokadnie, o ktrej godzinie w cigu dnia chcesz zaj si samoleczeniem. Inaczej zawsze znajdziesz co innego do roboty i zamiast sobie pomaga, bdziesz traci czas na sprawy, ktre w danym momencie wydadz ci si waniejsze. Moe to by podwiadome omijanie problemw, ktre ci wanie trapi. Nawet jeli powicisz na samoleczenie dwie albo trzy godziny w tygodniu, ustal dokadnie czas i nie odstpuj od tego. Chodzi o to, aeby zajcie to utrwalio si jako twj stay zwyczaj.

Aby samoleczenie powiodo si, zastosuj ideomotoryczn metod zadawania pyta. Jest to konieczne. Nie zapomnij o siedmiu najczciej wystpujcych czynnikach. Kilka z nich odgrywa wan rol zarwno w zaburzeniach stanw emocjonalnych, jak rwnie w wielu chorobach organicznych. Wypisz na kartce te siedem przyczyn i spogldaj na nie od czasu do czasu, eby adnej nie przeoczy. Jeli wystpuje jednoczenie kilka przyczyn, to symptom zniknie dopiero wtedy, gdy odkryjesz wszystkie. Przeled wic w duchu rozmaite moliwoci i popro podwiadomo, aby pomoga ci zanalizowa sytuacj. Zasugeruj jej, eby zmienia negatywne nastawienie do problemu i zmniejszya dokuczliwo objawu. Bdzie to dla wiadomoci bodziec do przyjcia nowych informacji. Moesz si przekona, e zadawanie pyta technik ideomotoryczn jest fascynujce i niezwykle ciekawe. Zanim ustalisz, jakie ruchy wahadeka oznaczaj poszczeglne odpowiedzi, wyjanij cay ten proces innej osobie i niech ona potrzyma wahadeko. Teraz ty bdziesz wpywa na jej podwiadomo i pokaesz, jak wyglda odpowied "tak", "nie" itd. Jeli zobaczysz, e dziaa to na inn osob, atwiej przyjdzie ci wywoa podwiadome odpowiedzi u siebie. Zanim uyjesz metody palcw, najpierw ustal, jak wygldaj odpowiedzi wahadeka. Na pewno uatwi ci to stosowanie tej metody. Poprbuj potem przynajmniej p godziny wiczy pismo automatyczne. Wiele osb odnosi na tym polu due sukcesy. Pismo automatyczne ma ogromn zalet podwiadomo nie musi ogranicza si do odpowiedzi twierdzcych i przeczcych. Przez automatyczne pisanie mona uzyska obszerne informacje wprost od podwiadomoci.Nie zapomnij o rodkach ostronoci Nie zapomnij zapyta swojej podwiadomoci, czy informacj dostaniesz bez adnej szkody dla siebie i czy moesz wrci pamici do okrelonego zdarzenia. Podczas powrotu do wczeniejszego przeycia moe doj do czciowego cofnicia si w czasie, niezalenie od tego, czy znajdujesz si w hipnozie, czy nie. Kiedy tylko przeyjesz ponownie minione chwile, musisz natychmiast wrci do rzeczywistoci. Co prawda i tak sam by to zrobi, ale zwizane z wczeniejszym przeyciem poruszenie emocjonalne mogoby potrwa duej i cakowicie wytrci ci z rwnowagi. Wystarczy prosta sugestia, eby znw wrci do rzeczywistoci: "Teraz wracam do teraniejszoci, do (tu wstaw dzie i godzin)". Czsto nawet przy przeywaniu na nowo emocje s zbyt due, a strach zbyt silny i wtedy trzeba zakoczy regresj. Jednak najprawdopodobniej na pocztku nie osigniesz takiego stanu. Jeli takie przeycie byyby dla ciebie zbyt nieprzyjemne, podwiadomo nie pozwoli ci do niego dotrze. Gdy tylko nauczysz si hipnozy, moesz atwo zahipnotyzowa te inn osob. Hipnoza jest metod cakowicie bezpieczn, ale musisz wiedzie, co dzieje si w psychice innego czowieka. Trzeba te pamita, e brak odpowiednich wiadomoci na ten temat moe mie bardzo nieprzyjemne skutki. Jeli nie czujesz si na siach, aby zahipnotyzowa inn osob, to lepiej tego nie rb. Poprzesta na autohipnozie. Wielokrotnie powtarzaem w tej ksice, e ostrono i rozsdek s zawsze potrzebne. Autohipnoz najlepiej prowadzi rwnolegle z leczeniem konwencjonalnym. Teraz znasz ju siedem kluczy, by osign zdrowie, szczcie i sukces. Powodzenia w drodze do celu!