You are on page 1of 8

Medycyna sdowa Medycyna sdowa jest czsto okrelana jako dziedzina pomostowa pomidzy naukami medycznymi a prawnymi.

W przeciwiestwie do specjalistycznych i na og wskich dyscyplin klinicznych, medycyna sdowa czy wszystkie dziedziny lekarskie i szereg nauk poza medyczynych. Zadaniem medycyny sdowej jest twrcze przystosowanie wiedzy medycznej do potrzeb ledztwa i postpowania dowodowego w procesie karnym i cywilnym. Nie jest moliwe, aby lekarz medycyny sdowej posiada wiedz ze wszystkich wysokospecjalistycznych dziedzin, zwaszcza przy obecny dynamicznym tempie rozwoju nauki, dlatego te niezbdna jest wsppraca z dowiadczonymi specjalistami innych dziedzin. Aby to umoliwi powstay Katedry i Zakady Medycyny Sdowej. Pierwsz Katedr w Polsce zaoono w Krakowie w 1804r., kolejne w Wilnie w 1808r., w Warszawie w 1825 i w Lwowie 1897r. W takich orodkach oprcz zespou medykw sdowych s zatrudnieni specjalici w pracowni histopatologicznej, toksykologicznej, hemogenetycznej i kryminalistycznej. W przypadkach dotyczcych bdu lekarskiego powoywani s, take jako wspopiniujcy samodzielni pracownicy naukowi (tj. dr hab. lub prof.) ze specjalizacj odpowiadajca profilowi sprawy. Taki zesp ludzi gwarantuj, i powstajce tam opinie s rzetelne i wyczerpujce. Zasad jest, e sprawy dotyczce bdw medycznych z regionu przynalenemu konkretnemu Zakadowi s opiniowane w innym miecie. Kompetencje i zadania medykw sdowych rni si w zalenoci od kraju. W Polsce do obowizkw nale: wykonywanie sekcji sdowo-lekarskich, opiniowanie w sprawach karnych i cywilnych, badanie osb ywych dla potrzeb postpowania karnego i cywilnego, na wezwanie sdu udzia w rozprawach w charakterze biegego, jeeli zachodzi taka potrzeba obecno przy ogldzinach miejsca zdarzenia.

Dodatkowo Katedry Medycyny Sdowej prowadz dziaalno dydaktyczn dla studentw medycyny, stomatologii i prawa z Polski i zagranicy. MEDYCYNA SDOWA W POLSCE Pocztki medycyny sdowej w Polsce przypadaj na okres redniowiecza i nie wyrniaj si specjalnie na tle Europy. Pocztkowo w sdach przed wojewod decydowaa liczba wiadkw, a nawet sdy boe. Wedug Statutu Wilickiego i prawa Sejmu Toruskiego (1333r.) spraw sdowych dochodzi osobny komornik. Komisja ustawodawcza powoana przez krla Stanisawa Augusta (1750r.) postanawia wzywanie lekarzy znawcw do bada sdowo-lekarskich; sam krl zraniony przez konfederatw w czasie porwania poddaje si ogldzinom lekarskim. W XVIII wieku ukazuje si obszerne dzieo Ludwika Perzyny pt. Nauka cyrulicka krtko zebrana, ktre zawiera odrbny dzia powicony zagadnieniom sdowo-lekarskim, zatytuowany Sposb urzdowych relacyi z wyprowadzonych wizyi, czyli ogldzin cial ludzkich, to przez trucizn, to przez wypadek, czyli trafunek ta na koniec przez gwat rnego rozbjstwa z tego wiata zgadzonych lub te tylko pokaleczonych jeszcze ywych albo te ju umarych (Kalisz 1793) Pierwsza w Polsce katedra medycyny sdowej utworzona zostaa w 1804r. przy Uniwersytecie Jagielloskim. Pierwszym profesorem medycyny sdowej w Uniwersytecie Warszawskim by Maurycy Wojde (od 1820r.), w Wilnie Bergman (od 1832r.)

Powstaway pierwsze podrczniki medycyny sdowej polski autorw. Wart wymienienia jest cykl prac profesora Uniwersytetu Warszawskiego Andrzeja Janikowskigo Zasady dochodze sdowo-lekarskich co do wtpliwoci stanu zdrowia (1845-1859r.); Zasady dochodze sdowo-lekarskich w wypadkach uszkodze ciaa (1847r.); Zasady dochodze sdowo-lekarskich w wypadkach mierci(1852r.); Zasady dochodze sdowo-lekarskich co do wieku, pci, funkcyi pciowych i tosamoci osb (1859r.) Najwybitniejszym przedstawicielem polskiej medycyny sdowej w XX wieku by profesor UJ Leon Wachholz (1867-1942), ktrego uwaa naley za twrc wspczesnej polskiej szkoy medycyny sadowej o poziomie wiatowym. Jego podrczniki medycyny sdowej, psychopatologii sdowej i techniki sekcyjnej przez dugie lata suyy i su pokoleniom modziey studenckiej, lekarzy, prawnikw. Po II wojnie wiatowej, w zwizku z rozbudow szkolnictwa wyszego powstaway kolejne katedry i zakady medycyny sdowej. Obecniej jest ich 11, nale one organizacyjnie do wydziaw lekarskich akademi medycznych.

MEDYCYNA SDOWA NA WIECIE Bardzo trudno jest sprecyzowa, kiedy powstaa dziedzina wiedzy dzi zwana medycyn sdow, chocia jako pierwsze powicone tej tematyce dzieo podaje si 5 ksig spisanych w Chinach. A I tak pierwsze informacje pojawiaj si ju w Ksigach Mojeszowych i w Talmudzie. W staroytnym Rzymie postanowienia XII Tablic (451-450 r. przed n.e.) dotycz: ogldzin zwok osb zmarych mierci gwatown, grzebania zwok w obrbie miasta, opieki na maoletnimi i prawomocnoci urodzenia. Lex Cornelia wydana za Sulli (138-87 przed n.e.) zwracaa si przeciw lekarzom, stawiajc na W Rosji Piotr Wielki wprowadza ustaw wojskow (1716r.), w ktrej w art. 154 podano naley niewtpliwie widzie czy mier nastpia od bicia, w tym celu nakazuje ogldziny i rozcicie zwok przez lekarzy zaprzysionych. Rozwj nauk lekarskich w wieku XVIII, a zwaszcza anatomii patologicznej mia zasadnicze znaczenie dla medycyny sdowej. W wieku XIX dziki dalszemu rozwojowi nauki (fizyka, chemia, nauka o odpornoci) medycyna sdowa staje si coraz doskonalsza. Z kolei rozwijajce si ubezpieczenia spoeczne zwikszaj zapotrzebowanie na usugi medykw sdowych. W kocu XIX i na pocztku XX wieku ukazuj si liczne podrczniki medycyny sdowej i dziea powicone jej zagadnieniom, pokazuj si pierwsze specjalistyczne czasopisma. Nastpuje burzliwy rozwj medycyny sdowej, ktry trwa nadal. OKRELENIE MOMENTU MIERCI To pytanie czsto jest zadawane medykowi sdowemu przy rnych okazjach. Ustalenie czasu mierci nie jest czynnoci ktra opiera si na wreniu z fusw czy lotu ptakw, lecz bazuje na wieloletnich, jeeli nie wielowiekowych, obserwacjach zmian jakie zachodz w ciele czowieka po mierci. Podstawowymi zmianami s:

plamy opadowe (livores mortis)

stenie pomiertne (rigor mortis) ozibienie pomiertne (frigor mortis) wysychanie pomiertne zmiany pomiertne zwizane z rozkadem zwok o autoliza o gnicie przeobraenie zwok o strupieszczenie (mumificatio) o przeobraenie tuszczowo-woskowe (saponificatio) o przemiana w torfowiskach zeszkieletowanie

Chocia wszytkie powysze zmiany pomagaj ustali czas w jakim doszo do zgonu, to naley pamita i s one jedynie wskazwk a nie bezwgldn wytyczn i to ich intepretacja jest najwiksz sztuk. Nie wystarcza wiedza kiedy powstaja lub zanikaj poszczeglne z nich, gdy jest to zmienne, ale konieczna jet poznanie mechanizmw jakie s odpowiedzialne za ich pojawienie si - dopiero wtedy moemy przystpi do okrelania czasu mierci.

IDENTYFIKACJA ZWOK

15 lipca 1982 r. niedaleko mostu na Green River na peryferiach miasteczka Kent w stanie Washington, wydobyto z rzeki zwoki modej kobiety. 12 sierpnia 1982 r. w dole rzeki zostao odkryte ciao drugiej modej kobiety, unoszce si na powierzchni wody. Trzy dalsze ciaa modych kobiet znaleziono na brzegu rzeki 15 sierpnia 1982 r. Ustalono, e wszystkie kobiety miay zwizek z prostytucj. Zdarzenie to policja uznaa za przypadek seryjnego zabjstwa , popularnie okrelony jako zabjstwa z Green River. Par lat po tym zdarzeniu w roku 1984 odnaleziono w King Country w stanie Washington 29 kolejnych zwok ofiar. Spowodowanie ich mierci przypisano tzw. mordercy z Green River. Po dalszych poszukiwaniach liczba znalezionych zwok powikszya si do 34. W roku 1985 zostay odnalezione dwie dalsze ofiary- okrelono je jako potencjalne ofiary Green River. Zwoki tych dwch kobiet zostay doczone do listy ofiar ktra wynosia ju 36. Z tej listy 30 ofiar odnaleziono jako czciowo lub w caoci zeszkieletowane szcztki. W tym i w wielu innych podobnych przypadkach znajduj zastosowanie kryminalistyczne metody identyfikacji zwok ludzkich.
( szczegowy opis identyfikacji i zastosowane w powyszej sprawie metody zostay przedstawione w Journal of Forensic Sciences). Pierwszym zagadnieniem, jest zdefiniowanie pojcia zwoki ludzkie. Pojcie to znajdujemy w naukach medycznych ( jak np. tanatologia) a take w aktach prawnych. Dla potrzeb tej pracy postanowiem skupi si nad pojciem i znaczeniem terminu zwoki ludzkie z punktu widzenia prawa i medycyny. Sownik jzyka polskiego okrela zwoki jako ciao zmarego czowieka. Pojcie to zostao take zdefiniowane przez prof. J.Makarewicza w komentarzu do kodeksu karnego z 1932r. Prof. J.Makarewicz okrela zwoki jako ciao ludzkie po mierci czowieka. Nastpnie wskazuje, kiedy nie mamy do czynienia ze zwokami, poniewa wtedy nie wchodz w rachub przepisy o ochronie zwok lecz inne przepisy. Moe powsta take sytuacja, w ktrej czci ciaa nie stanowi zwok i nie korzystaj z adnej ochrony prawnej. Zdaniem autora nie mona uzna za zwoki martwego podu, dziecka, ktre urodzio si nieywe, a take noworodka, ktry nigdy nie y poza organizmem matki. Obowizujce przepisy prawne definiujc pojcie zwok jednoczenie rozgraniczaj zwoki od szcztkw. 16 rozporzdzenia ministra gospodarki terenowej i ochrony rodowiska oraz zdrowia i opieki spoecznej z 20 padziernika 1972 r.(DzU nr 47 , poz.299), za zwoki uwaa ciaa osb zmarych, za szcztki za:

popioy otrzymane po spaleniu zwok noworodki martwo urodzone, pody i noworodki niezdolne do ycia, ktre nie przeyy 24 godzin pozostaoci zwok wydobyte przy kopaniu grobu lub w innych okolicznociach czci ciaa ludzkiego odczone od caoci S.Pikulski i M.Kaliszczak uwaaj, e cz zwok- to oddzielony element ciaa, ktry zawiera organy lub ich czci niezbdne do zachowania funkcji yciowych organizmu, a take zidentyfikowany w miejscu ubytku oddzielony fragment ciaa, bez ktrego mog by zachowane funkcje yciowe organizmu. W doktrynie kryminalistyki moemy spotka take inny pogld a mianowicie taki ,e zwoki ludzkie to ciao czowieka od chwili jego zgonu oraz szcztki tego ciaa, zwaszcza stanowice nastpstwo zmian pomiertnych. B.Popielski i J.Kobiela uwaaj ,e zwoki ludzkie to pomiertne ciao ludzkie i tylko takie, w ktrym nastpi oglny proces autolitycznego rozkadu tkanek. Konkludujc pragn zauway, i podane definicje nie s jedynymi jednak miem twierdzi, e oka si one pomocne dla zrozumienia dalszej czci opracowania. Jak napisaem oprcz aktw prawnych termin zwoki ludzkie wystpuje czsto w naukach medycznych. Jedn z takich nauk jest tanatologia. Okrelenie tanatologia wywodzi si z greckiego sowa oznaczajcego mier. W mitologii staroytnej wystpowa bg mierci Tanatos, syn Nocy i brat Hypnosa (Snu). Zagadnienie mierci naley do najwaniejszych w medycynie sdowej. Prawo interesuje si mierci dlatego, e przerwanie ycia ludzkiego jakim jest mier pociga za sob pewne skutki prawne. Wspczesna medycyna sania si ku pogldowi i definiuje mier czowieka jako cakowite i nieodwracalne ustanie funkcji czynnoci mzgu, a dokadnie ustanie funkcji pnia mzgu. Wytyczne w sprawie kryteriw stwierdzenia trwaego i nieodwracalnego ustania funkcji pnia mzgu, ustalone przez specjalistw z dziedzin medycyny: anestezjologii i intensywnej terapii, neurologii, neurochirurgii oraz medycyny sdowej, stanowice Zacznik do Komunikatu Ministra Zdrowia i Opieki Spoecznej z 29 padziernika 1996r. w sposb jednoznaczny przyjmuje rozpoznanie mierci pnia mzgu jako warunek konieczny, ale i wystarczajcy, aby uzna mier czowieka. mier biologiczna mzgu jako caoci (mors biologica cerebri), czyli trwae zatrzymanie czynnoci psychicznych, koordynujcych i regulacyjnych, to mier osobnicza, stan decydujcy o uznaniu czowieka za zmarego. MIER CZY NIE MIER? W przeszoci okrelenie momentu mierci byo stosunkowo proste. Ustaway czynno oddychania i krenia, a wszystkie dostpne metody leczenia zawiody. Jednak wraz z dynamicznym rozwojem medycyny, metod podtrzymywania ycia oraz transplantologii tak zwana 'klasyczna' definicja przestaa by wystarczajca. Wszytskie definicje operaj si na stwierdzeniu, i mier jest zjawiskiem zdysocjowanym. Oznaczo to, e mier ogarnia tkanki i ukady w rnym czasie. Zatem niektre funkcje ukadw lub ich czci mog utrzymawa si w oderwaniu od innych ju wczeniej obumarych. Rozwj definicji przedstawia si nastpujco: 1. Nieodwracalne ustanie krenia krwi oznacza mier czowieka jako caoci. Niekoniecznie oznacza ono natychmiastow mier wszytskich komrek ciala (definicja klasyczna) 2. Nieodwracalne ustanie funkcji mzgu oznacza mier czowieka jako caoci. Niekoniecznie oznacza to natychmiastow mier innych ukadw (definicja tzw. nowa) 3. Nieodwracalne ustanie funkcji pnia mzgu oznacza mier mzgu jako caoci. Niekoniecznie oznacza to natychmiastow mier wszystkich komrek mzgu (definicja tzw. nowa zmodyfikowana)

Nie jest tak, e definicja klasyczna przestaa by aktualna. Znajduje ona nadal szerokie zastosowanie, z wyjtkiem przypadkw szczeglnych do ktrych stosujemy 'definicj now zmodyfikowan', ktra zastpia 'definicj now'. S to przypadki kiedy mier obja mzg, konkretnie pie mzgu, a zachowane zostao jeszcze krenie. Diagnostyka tak zdefiniowanej mierci opiera si na objawach klinicznych, ktre pozwalaj stwierdzi nieodwracalne ustanie funkcji pnia mzgu. Powysza ewolucja definicji jest wynikiem zmian podejcia do mierci czowieka, ktre take przechodzio przez rne etapy:

od mierci caego czowieka do mierci czowieka jako caoci w wyniku definitywnego ustania krenia krwi (definicja klasyczna) od mierci czowieka jako caoci w wyniku ustania krenia krwi, do mierci caego mzgu (definicja tzw. nowa) od mierci caego mzgu do mierci mzgu jako caoci w wyniku mierci pnia mzgu (definicja tzw. nowa zmodyfikowana)

Sformuowania 'caego' i ' jako caoci' cho podobnie brzmice maj diametralnie inne znaczenia. 'Cay' oznacza bez reszty, czyli mier wszystkich bez wyjtku skadnikw obiektu analizowanego w aspekcie ycia. Natomiast okrelenie 'jako cao' oznacza wi czc razem wszystkie skadniki. W odniesieniu do mierci oznacza ono zerwanie yciowo istotnej wizi pomidzy skadnikami obiektu analizowanego w aspekcie ycia, natomiast nie oznacza, e wszystkie te skadniki musz by jednoczenie martwe. Upraszczajc, jeeli mwimy o mierci caego czowieka czy mzgu to mamy namyli mier kadej, pojedynczej komrki. A jeeli mwimy 'jako caoci' to tak jak w zegarku, jak si zepsuje jeden trybik to cay zegarek jest zepsuty cho wszystkie innej czci potencjalnie s dobre. Takie podejcie do problemu mierci, moliwe dziki poszerzeniu wiedzy medycznej w dziedzinie anestezjologii, neurologii, tanatologii, dowiadczenia lekarskiego i bada statystycznych, umoliwia kwalifikowanie osb zmarych jako dawcw do przeszczepw, gdy pomimo mierci pnia mzgu inne narzdy s teoretycznie zdatne do transplantacji. SEKCJA SDOWO-LEKARSKA Sekcja sdowo-lekarska jest gwnym i najwaniejszym aspektem pracy medyka sdowego. Naley podkreli, i sekcja sdowo-lekarska rni si do znacznie od sekcji anatomopatologicznej, w trakcie ktrej lekarz koncentruje si na ocenie zmian chorobowych samoistnych i na tej podstawie okrela przyczyn zgonu. Stopie zoonoci sekcji sdowo-lekarskiej jest duo wikszy. Jej gwne cele to:

-Okrelenie czasu mierci. -Okrelenie przyczyny mierci. -Okrelenie wspistniejcych przewlekych procesw chorobowych. -Blisze okrelenie skutkw urazw, co czy si z prb ustalenia narzdzia, ktre spowodowao obraenia. -Ustalenie ewentualnego zwizku przyczynowo-skutkowego midzy urazem (lub sum urazw) a mierci. Dotyczy to moe roli zespou czynnikw ktre doprowadziy do mierci. -Zebranie faktw, ktre przy analizie caego zajcia zdarzenia uatwi mog zrekonstruowanie poszczeglnych faz zajcia (np. w przypadku pobicia lub potrcenia). -Zabezpieczenie ladw na odziey i na zwokach. -Zabezpieczenie materiau do ewentualnych dalszych bada (histopatoloigcznych, toksykologicznych, hemogenetycznych).

Do Zakadu Medycyny Sdowej zwoki s kierowane przez prokuratur, sdy (ekshumacje), pogotwia, szpitale, przychodnie itp. Dyurny prokurator, kadego dnia, zapoznaje si ze skierowaniami i po ewentualnej rozmowie z rodzin, podejmuje decyzj. Moe odstpi od wszelkich dalszych czynnoci, zadzi ogldziny zewntrzne (rzadko) lub w kocu sekcj sdowo-lekarsk, ktr zadza si w chwili gdy s niejasne okolicznoci zgonu, podejrzenie udziau osb trzecich, podejrzenie urazowej przyczyny zgonu, podejrzenie bdu lekarskiego, itp. Sama sekcja sdowo-lekarska skada si z dwch czci: Ogldziny zewntrzne:

zabezpieczenie ladw - w zalenoci od przypadku - prochu, krwi, wosw, lakieru itp., opis odziey, opis zmian urazowych, opis zmian chorobowych, opis znakw szczeglnych - wane zwaszcza u osb niezidentyfikowanych, jeeli jest to konieczne wykonanie dokumentacji fotograficznej.

Ogldziny wewntrzne:

- otwarcie trzech jam ciaa - czaszki, klatki piersiowej, jamy brzusznej, - opis narzw wewntrznych - zmiany urazowe i chorobowe, - jeeli jest to konieczne wykonanie dokumnetacji fotograficznej.

Rwnie wane jest zarwno stwierdzenie wystpowania jakiego faktu, jak te odnotowanie jego braku. Przeprowadzenie sekcji sdowo-lekarskiej wymaga bardzo duej koncentracji, spokoju i skrupulatnoci. Wiele obserwacji mona poczyni tylko jeden jedyny raz a przeoczenie jakiego szczegu moe wpyn na cao obrazu. Dlatego zaleca si, aby przy szczeglnie cikich przypadkach (np. zabjstwa) byo obecnych dwch lekarzy ze specjalizacj medycyny sdowej. Zakres dziaalnoci Katedry i Zakadu Medycyny Sdowej CM UJ dziaalno opiniodawcza medyczno - sdowa:

Wydawanie opinii w zakresie oceny obrae ciaa i stanu zdrowia dla celw postpowania karnego i cywilnego na zlecenie instytucji Opiniowanie sdowo - lekarskie na podstawie akt postpowania na zlecenie organw Wymiaru Sprawiedliwoci Wykonywanie sdowo-lekarskich sekcji zwok Ocena histopatologiczna preparatw tkankowych Genetyczne badania dowodw rzeczowych Badania w zakresie spornego ojcostwa na podstawie DNA, na zlecenie organw wymiaru sprawiedliwoci oraz osb prywatnych Kryminalistyczne badania dowodw rzeczowych Wykonywanie ekspertyz toksykologicznych zwizanych z detekcj, identyfikacj i okrelaniem ilociowym trucizn w materiale biologicznym, pochodzcym od osb ywych i ze zwok oraz w dowodach rzeczowych

METODY IDENTYFIKACJI NIEZNANYCH ZWOK Kadego roku znajdowanych jest na terenie caego kraju wiele zwok o nieustalonej tosamoci. Ustalenie tosamoci zwok ma kolosalne znaczenie dla prowadzonych ledztw. Ma ono znaczenie nie tylko dla prawa karnego i kryminalistyki ale wywouje skutki take w sferze innych gazi prawa, jak np. prawo spadkowe, prawo rodzinne, prawo cywilne. Do Komendy Gwnej Policji w cigu roku jest zgaszanych od 30 do 40 przypadkw znalezienia zwok, ktrych tosamoci nie zdoano ustali w cigu 14 dni. Ponadto corocznie odnajduje si w kraju ok.300 zwok, ktrych ustalenie tosamoci trwa od 48 godzin do 2 tygodni. Jakie s przyczyny tego, e w wielu przypadkach nie moemy rozpozna i zidentyfikowa zwok, niekiedy szcztkw czowieka? Do powstania zjawiska przyczyniaj si takie zdarzenia, jak zabjstwa (tutaj czsto spotykamy si ze zbrodniczym rozkawakowaniem zwok co w znacznym stopniu utrudnia identyfikacj), samobjstwa (np. samospalenie ),wypadki i katastrofy komunikacyjne, klski ywioowe(np. powodzie). Powoduj one bardzo czsto liczne ofiary miertelne, ktrych tosamo jest nieznana. Tutaj wanie znajduje zastosowanie kryminalistyka ze swoimi metodami identyfikacji. Kryminalistyka posuguje si rnorodnymi metodami identyfikacji nieznanych zwok. Metody te s stosowane w zalenoci od okolicznoci znalezienia zwok i ich stanu ( zwoki w daleko posunitym rozkadzie, zwoki spalone, zmumifikowane, zeszkieletowane). Rozpoznanie tosamoci napotyka trudnoci nie tylko w zwizku z tym w jakim stanie zostay znalezione zwoki ,ale take z powodu braku rodziny i osb bliskich zmarej osoby. Metody identyfikacji zwok s bardzo rne: 1. porwnanie kodu genetycznego DNA, 2. porwnanie odciskw palcw, 3. badania uzbienia i innych danych odontologicznych, 4. metoda radiologiczna 5. porwnanie danych medycznych ( przebyte zabiegi lecznicze i chirurgiczne), 6. porwnanie znakw szczeglnych blizn, tatuay itp., 7. porwnanie danych rysopisowych, 8. identyfikacja rzeczy osobistych, biuterii itp., 9. identyfikacja na podstawie dokumentw tosamoci znalezionych przy zwokach, 10. rozpoznanie przez wiadkw, czonkw rodziny lub znajomych.

Ad. 1. Badania genetyczne coraz powszechniej stosowane s w medycynie. S one jak wiemy niezastpione w ustalaniu ojcostwa, ale najszerzej dotychczasowe sukcesy genetyki udao si wykorzysta w kryminalistyce. Badania kodu DNA wykorzystywane s w kryminalistyce nie tylko do identyfikacji przestpcw, ale take do identyfikacji ofiar (zwok ofiar) . Kod DNA posiada go kady organizm biologiczny; kady jest indywidualny ( tzw.genom). Kod ten tworz jdra 46 chromosomw zbudowane z DNA, czyli kwasu dezoksyrybonukleinowego. Obraz sekwencji w acuchu DNA jest indywidualny dla kadego czowieka za wyjtkiem blinit jednojajowych (monozygotycznych) . Ciekawostk jest, e blinita jednojajowe majc taki sam kod DNA maj jednak rne odciski palcw. Czyby stara metoda identyfikacji bronia swojej ugruntowanej pozycji przed nowociami? Za pierwszy przypadek zastosowania bada DNA w kryminalistyce uwaa si spraw Colina Pitchforka z 1987r. wtedy wanie zgwacono i

zamordowano w Anglii 14-letni dziewczynk. Do zbrodni przyzna si pewien wczga. Przystpiono do bada DNA i stwierdzono, e skazano niewinnego czowieka. Badania DNA- a mianowicie prbki pobrane z komrek koci pozwoliy na identyfikacj szcztkw cara Mikoaja II wraz z rodzin. Badania te przyczyniy si take do wykluczenia pewnej osoby, ktra podawaa si za ksin i rocia sobie prawa do rodziny Romanoww. Badania kodu DNA s ogromnie istotne przy identyfikacji nieznanych zwok ludzkich. Jednake w celu identyfikacji musimy dysponowa odpowiednim materiaem porwnawczym, ktry po zestawieniu z materiaem pobranym ze zwok moe da pozytywny lub negatywny wynik badania. Wane jest to, aby poszczeglne pastwa (instytucje) dysponoway bazami danych profili DNA co w znacznym stopniu uatwioby identyfikacj nieznanych zwok. Jako przykad mona poda Wielk Brytani, ktra, jako pierwsza na wiecie przystpia do tworzenia narodowej bazy danych profili DNA w Birmingham. W Polsce nie istnieje jak do tej pory taka baza. Prowadzono w naszym kraju jedynie badania w roku 1989r. nad moliwoci wykorzystania metody DNA w kryminalistyce. Badania te prowadzi Zakad Genetyki Czowieka PAN w Warszawie. Opracowana w Polsce metoda wymaga jednak dalszego udoskonalenia. Jeffreys stwierdzi, e prawdopodobiestwo powtrzenia si identycznego ukadu DNA szacuje si na ok. 1:30 mld. Na naszej planecie zamieszkuje obecnie ok. 5 mld. ludzi, dlatego te mona stwierdzi e pewno identyfikacji opartej na DNA jest waciwie stuprocentowa. Szczeglne znaczenie dla identyfikacji zwok ma reakcja acuchowej polimerazy DNA (PCR) , gdy daje ona moliwo uzyskania pozytywnego wyniku przy bardzo maych ilociach materiau (np. znalezienie czci zwok- tzw. zwoki rozkawakowane, zwok zwglonych lub znajdujcych si w stanie daleko posunitego rozkadu. Metoda ta jest stosunkowo now metod i jej zastosowanie nie zalazo jeszcze miejsca we wszystkich laboratoriach kryminalistycznych. Obecnie naukowcy zajmujcy si identyfikacj zwok stoj przed zadaniem zbadania trwaoci (zachowania) DNA. Ciekawostk jest to, e udao si wyizolowa DNA z mumii sprzed 2000 lat. Jakkolwiek metoda kodu genetycznego DNA polimerazy acuchowej co do identyfikacji nieznanych zwok jest bardzo kosztowna, jednak daje ona zadowalajce efekty w przypadku gdy zawiod inne metody identyfikacji zwok, jak np. daktyloskopijna, rentgenologiczna, odontologiczna. Armia USA ma baz genetyczn z profilami kadego onierza, badania te s obowizkowe. Kod pomaga tu w identyfikacji zwok polegych onierzy. Z bazy tej nie ma prawa jednak korzysta policja. Na podstawie bada DNA dokonywano identyfikacji szcztkw onierzy polegych w wojnie w Wietnamie. USTALANIE OJCOSTWA Badanie na ojcostwo jest bardzo atwe. W naszych czasach istnieje bardzo wiele placwek medycznych specjalizujcych si w tego typu dziaalnoci. S to zwykle firmy ktre stosuj w swoim laboratorium DNA naukowe metody biotechnologiczne, a kady etap takiego badania kontrolowany jest przez najlepszych specjalistw. Do tego typu jednostki laboratoryjnej pj moe dosownie kady czowiek ktry posiada nawet niewielkie niepewnoci w sprawie swojego ojcostwa. W trakcie procedury badawczej bardzo wana jest niewielka ilo naszego materiau genetycznego. Pobranie materiau mona wykona w firmie oferujcej nam ustalenie ojcostwa lub te osobicie w warunkach domowych. W tym celu uywa si odpowiednio przygotowanej odpowiedniego aplikatora. Taka procedura pochania zaledwie chwileczk i jest zupenie bezbolesna. w trakcie dokonywania pobraniaDNA naley stworzy warunki dokadnej sterylnoci aby unikn nawet najmniejszego jej zabrudzenia. Taki Kwas nukleinowy jest przesyany do laboratorium analitycznego, gdzie nastpnie poddawany jest fachowym badaniom. Kilka dni po oddaniu prbki moemy odebra rezultaty pracy naukowcw. Warto doda, e testy na ojcostwo s precyzyjne oraz w zasadzie wykluczaj lub potwierdzaj domniemanego ojca w 99,999 procentach.

Bibliografia: http://www.forensic-medicine.pl/index.php?option=com_frontpage&Itemid=1

"Medycyna sdowa" pod redakcj B.Popielski, J.Kobiela, Warszawa 1972

You might also like