Temat: Wojny Grecko-Perskie

1. Wzrost znaczenia Imperium Perskiego w V w. p.n.e

2. Podbicie Greckich „polis” w Azji Mniejszej
a) zła polityka wobec podbitych ludów
b) ograniczenie swobód Greków
c) ingerencja w sprawy wewnętrzne „polis”
d) wybuch „Powstania Jońskiego” w latach 500-494 p.n.e.
(Przywódcą powstańców: Arystagoras – władca Miletu)
- Nikła pomoc z Aten oraz Eretrii

3. Wyprawy Perskie przeciw Grecji

Dariusz I
a) 492 r. p.n.e – Pierwsza wyprawa pod wodzą Mardoniusza , zakończona klęską
wojsk w Tracji (flota rozbita u półwyspu Chalkidike przez sztorm)
b) 490 r. p.n.e – Druga wyprawa Persów pod wodzą Datisa i
Artafernesa
- Zajęcie Greckich wysp
- Bitwa p. Maratonem 12 (11) września 490 r. p.n.e . Spektakularne
zwycięstwo Greków pod wodzą Miltiadesa (Ateńskiego stratega).

Decyzja o wzmocnieniu floty oraz wybudowanie portu w Pireusie.

Sparta i Ateny powołały do życia Związek Panhelleński, który zakładał
dowództwo Sparty na morzu i lądzie.
Kserkses
c) 480 r. p.n.e – bitwa pod Termopilami. Przywódcą Greków-
Leonidas , przywódcą Persów – Kserkses.
- sprytne wykorzystanie warunków terenowych do walki z Persami
- bohaterska postawa Spartiatów (na groźby Kserksesa, że Persowie
wystrzelą tyle strzał, że zaćmią niebo, Leonidas odpowiada „ To dobrze, bo
wolimy walczyć w cieniu”)
-zdrada Efialtesa i okrążenie Greków

Przechodniu, powiedz Sparcie, tu leżym jej syny,

prawom jej do ostatniej posłuszni godziny

złupienie Aten przez Persów

d) 480 r. p.n.e – (28 września) bitwa pod Salaminą. Dowódcą

Greckim- Temistokles (Eurybiades) , Perskim – Kserkses.
- Próba zaatakowania Greków z zaskoczenia
- Stłoczenie i rozbicie floty Perskiej

Odzyskanie panowania nad wyspami, dostęp do Morza Czarnego oraz

wybrzeży Azji Mniejszej.

e) 479 r. p.n.e – Bitwa pod Platerami. Dowódcą Greckim – Pauzaniasz

, Perskim – Mardoniusz.
- niemal 3-krotna przewaga liczebna Persów
- Zwycięstwo Greków

Całkowite rozbicie i wyparcie z Grecji wojsk Perskich

4. Utworzenie Ateńskiego Związku Morskiego (Związku Delijskiego)

w 478 r. p.n.e.
a) Głównym założeniem – kontynuowanie walki z Persami do
całkowitego wyzwolenia wszystkich Greków spod panowania perskiego
b) Składki wszystkich greckich państw do skarbca Delijskiego
5. Dojście do władzy Kimona i zawarcie Pokoju Kallissa w 448 r. p.n.e , w
którym
Persowie zrzekli się dążenia do roli przywódcy na Morzu Egejskim i uznali
niezależność greckich miast w Azji Mniejszej.

Wojny z Persami przyczyniły się do wzrostu politycznego znaczenia Aten wśród Greków, a ich
ogromna flota zapewniała przywództwo w działaniach wojennych. Dzięki wygraną pod
Maratonem i w innych bitwach, Ateny objęły stanowisko hegemona w Helladzie.

6. Wojna Peloponeska (431 -404 r. p.n.e) – skutkiem walki dwóch

odmiennych pod względem politycznym oraz ekonomicznym miast
Greckich- Aten i Sparty oraz ich sojuszników o hegemonię w świecie
Greckim.
a) Rozpoczęcie działań wojennych. Sparta – król Archidamas II ,
Ateny – Perykles (tzw. wojna archidamijska - 431-421 p.n.e)
- Pustoszenie wybrzeży Peloponezu przez flotę Ateńską
- Wielka zaraza w Atenach – śmierć Peryklesa (429r p.n.e) oraz
wybór na przywódcę Kleona
- Zajęcie przez stratega Demostenesa portu Pylos (425 r. p.n.e) oraz
odcięcie 420 spartańskich hoplitów na wyspie Sfakterii  Propozycja
pokoju ze strony Sparty
- 422 p.n.e. wojska ateńskie pod dowództwem Kleona (zginął w
bitwie) poniosły klęskę pod Amfipolis, co zmusiło Ateny do zawarcia w 421
p.n.e. tzw. pokoju Nikiasza, który przywrócił stan sprzed 431 p.n.e.
b) wyprawa sycylijska (415-413 p.n.e.)
- Dowódcą wojsk Sparty Gylippos , wojsk Aten – nieudolny dowódca
Nikiasz
- Ateny ponoszą klęske pod Syrakuzami
- Wojska Sparty zajmują Dekeleje w Attyce i pustoszą kraj
c) Wojna dekelejska (413-404 p.n.e.) Wojna ta przyczyniła się do
paraliżu gospodarki Aten, którymi wstrząsały krótkotrwałe przewroty
(oligarchiczna rada 400 tyranów - 411 p.n.e, rządy Teramenesa, powrót
Alkibiadesa) Mimo to Ateny walczyły nadal, odnosząc nawet zwycięstwa
(pod Arginuzami -406 p.n.e.).

d) Sparta korzystając z pomocy finansowej Persów , wybudowała

potężną flotę, która przyczyniła się do jej zwycięstwa w wojnie (zwycięstwo
floty pod dowództwem Lizandra nad flotą ateńską pod Ajgospotamoj - 405
p.n.e)
 e) Kapitulacja wygłodzonych Aten (404 p.n.e.) zakończyła działania
wojenne.
- Ateny musiały rozwiązać Związek Morski, wydać większość (prócz 12)
okrętów, zgodziły się również na zburzenie "długich murów" łączących
Ateny z Pireusem i uznały hegemonię Sparty
- Rządy w mieście sprawowali oligarchowie tyrani (30 tyranów), zależni od
zwycięzcy.
- Ateny po tej wojnie bezpowrotnie utraciły dawną świetność i potęgę.

Co ciekawe mimo, że działania wojenne się zakończyły to nie podpisano traktatu

pokojowego. Dokonali tego dopiero w 1996r. burmistrzowie obu tych miast.