Zał. NR 1 ICAO - Licencjonowanie

DZIENNIK URZDOWY
URZDU LOTNICTWA CYWILNEGO
Warszawa, dnia 19 marca 2012 r. Poz. 21
Elektronicznie podpisany przez:

2012.03.19 12:14:51
Aleksandra Rkorajska
OBWIESZCZENIE NR 2 PREZESA URZDU LOTNICTWA CYWILNEGO z dnia 15 marca 2012 r.
Public key:
Data: 2012-03-19
w sprawie ogoszenia tekstu Zacznika 1 do Konwencji o midzynarodowym lotnictwie cywilnym, sporzdzonej w Chicago dnia 7 grudnia 1944 r. Na podstawie art. 23 ust. 2 pkt 1, w zwizku z art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. - Prawo lotnicze (Dz. U. z 2006 r. Nr 100, poz. 696, z pn. zm.1) ) ogasza si jako zacznik do niniejszego obwieszczenia Zacznik 1 Licencjonowanie personelu (wyd. jedenaste), obejmujcy poprawki od 1 do 170 do Konwencji o midzynarodowym lotnictwie cywilnym, sporzdzonej w Chicago dnia 7 grudnia 1944 r. (Dz. U. z 1959 r. Nr 35, poz. 212 i 214, z pn. zm.2) ), przyjtej przez Organizacj Midzynarodowego Lotnictwa Cywilnego.
p.o. Prezesa Urzdu Lotnictwa Cywilnego Wiceprzes ds. Standardw Lotniczych Tomasz Kdzioka
1) Zmiany
tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostay ogoszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 141, poz. 1008, Nr 170, poz. 1217 i Nr 249, poz. 1829, z 2007 r. Nr 50, poz. 331 i Nr 82, poz. 558, z 2008 r. Nr 97, poz. 625, Nr 144, poz. 901, Nr 177, poz. 1095, Nr 180, poz. 1113 i Nr 227, poz. 1505 oraz z 2009 r. Nr 18, poz. 97 i Nr 42, poz. 340 oraz z 2010 r. Nr 47, poz. 278 i Nr 182, poz. 1228 oraz z 2011 r. Nr 80, poz. 432, Nr 106, poz. 622, Nr 170, poz. 1015, Nr 171, poz. 1016 i Nr 240, poz. 1429. 2) Zmiany wymienionej umowy zostay ogoszone w Dz. U. z 1963 r. Nr 24, poz. 137 i 138, z 1969 r. Nr 27, poz. 210 i 211, z 1976 r. Nr 21, poz. 130 i 131, Nr 32, poz. 188 i 189 i Nr 39, poz. 227 i 228, z 1984 r. Nr 39, poz. 199 i 200, z 2000 r. Nr 39, poz. 446 i 447, z 2002 r. Nr 58, poz. 527 i 528 oraz z 2003 r. Nr 78, poz. 700 i 701.
Dziennik Urzdowy Urzdu Lotnictwa Cywilnego 2 Poz. 21
Zacznik do Obwieszczenia nr 2 Prezesa Urzdu Lotnictwa Cywilnego z dnia 15 marca 2012 r.
Midzynarodowe normy oraz zalecane metody i zasady postpowania
Zacznik 1 do Konwencji o midzynarodowym lotnictwie cywilnym
Licencjonowanie personelu
____________________________________________
Niniejsze wydanie zawiera wszystkie zmiany przyjte przez Rad przed 5 marca 2011 i zastpuje w dniu 17 listopada 2011 wszystkie dotychczasowe wydania Zacznika 1. Informacje o stosowaniu Norm oraz zalecanych metod i zasad postpowania - patrz Przedmowa
Wydanie 11 Lipiec 2011
Organizacja Midzynarodowego Lotnictwa Cywilnego
POPRAWKI
Zmiany s ogaszane w suplementach do Katalogu ICAO Publikacje; Katalog i jego suplementy dostpne s na stronie internetowej ICAO www.icao.int. Ponisza tabela zostaa sporzdzona w celu
rejestrowania takich zmian. Rejestr poprawek i errata
Poprawki Nr Data Data Zgoszone stosowa zgoszenia przez nia 1-170 Zawarte w tym wydaniu
Errata Nr
Data stosowania
Data Zgoszone zgoszenia przez
iii
SPIS TRECI
Strona
PRZEDMOWA ROZDZIA 1. 1.1 1.2 Definicje Oglne zasady wydawania licencji Licencje i uprawnienia dla pilotw Definicje i oglne zasady wydawania licencji
(vii) 1-1 1-1 1-6 2-1 2-1 2-5 2-6 2-13 2-21 2-23 2-29 2-32 2-34 2-37 3-1 3-1 3-1 3-3 3-7 4-1 4-1 4-1 4-3 4-4 4-5 4-8 4-11 4-12 5-1
ROZDZIA 2. 2-1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8 2.9 2.10
Oglne zasady odnoszce si do licencji pilota i uprawnie Ucze - pilot Licencja pilota turystycznego Licencja pilota zawodowego Licencja pilota w zaodze wieloosobowej dla odpowiedniej kategorii samolotu Licencja pilota liniowego Uprawnienie do lotw wedug wskaza przyrzdw Uprawnienia instruktora lotu odpowiednie na samoloty, sterowce, migowce i pionowzloty Licencja pilota szybowcowego Licencja pilota balonu wolnego Licencje dla czonkw zaogi lotniczej inne ni licencje pilotw
ROZDZIA 3. 3.1 3.2 3.3 3.4
Oglne zasady dotyczce licencji nawigatora lotniczego i mechanika pokadowego Licencja nawigatora lotniczego Licencja mechanika pokadowego Radiooperator pokadowy Licencje i uprawnienia dla personelu innego ni czonkowie zaogi lotniczej
ROZDZIA 4. 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8
Oglne zasady dotyczce licencji i uprawnie dla personelu innego ni czonkowie zaogi lotniczej Obsuga techniczna statku powietrznego (technik/inynier/mechanik) Praktykant kontroler ruchu lotniczego Licencja kontrolera ruchu lotniczego Uprawnienia kontrolera ruchu lotniczego Licencja inspektora obsugi lotw/ dyspozytora lotniczego Licencja operatora stacji lotniczej Lotniczy personel meteorologiczny Druk licencji personelu lotniczego
ROZDZIA 5.
Zacznik 1 Licencjonowanie Personelu ROZDZIA 6. Warunki zdrowotne niezbdne do wydania licencji 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 Orzeczenie lotniczo-lekarskie - Oglnie Wymagania dotyczce otrzymania orzeczenia lotniczo-lekarskiego Orzeczenie lotniczo-lekarskie klasy 1 Orzeczenie lotniczo-lekarskie klasy 2 Orzeczenie lotniczo-lekarskie klasy 3
Spis treci 6-1 6-1 6-2 6-4 6-11 6-18
ZACZNIK 1. Wymagania dotyczce poziomw znajomoci jzykw stosowanych w cznoci radiotelefonicznej ZACZNIK 2. Zatwierdzona organizacja szkolenia ZACZNIK 3. Wymagania dotyczce wydania licencji pilota w zaodze wieloosobowej - samolot ZACZNIK 4. Podstawy systemu zarzdzania bezpieczestwem (SMS) DODATEK A. DODATEK B. DODATEK C. Skala oceny biegoci znajomoci jzyka wg ICAO Licencja pilota w zaodze wieloosobowej samolot poziomy umiejtnoci Podstawy krajowego programu bezpieczestwa (SSP)
APP 1-1 APP 2-1 APP 3-1 APP 4-1 ATT A-1 ATT B-1 ATT C-1
17/11/11
vi
PRZEDMOWA
To historyczne Normy oraz zalecane metody i zasady postpowania dotyczce licencjonowania personelu byy po raz pierwszy przyjte przez Rad 14 kwietnia 1948r., stosownie do postanowie Artykuu 37 Konwencji o midzynarodowym lotnictwie cywilnym (Chicago 1944) i oznaczone jako Zacznik 1 do konwencji. Weszy w ycie 15 wrzenia 1948 r. Tabela A przedstawia pochodzenie pniejszych poprawek wraz z wykazem gwnych, uwzgldnianych tematw i dat, w ktrych Zacznik i poprawki byy przyjte przez Rad, kiedy weszy w ycie i kiedy zostay zastosowane. Stosowanie standardw PEL Zacznik 1 obejmuje normy oraz zalecane metody i zasady postpowania przyjte przez Organizacj Midzynarodowego Lotnictwa Cywilnego jako minimalne normy w zakresie licencjonowania personelu. Niniejszy Zacznik jest stosowany w odniesieniu do wszystkich kandydatw ubiegajcych si o licencj i przeduenie jej wanoci oraz w stosunku do wszystkich posiadaczy licencji i uprawnie tutaj wyszczeglnionych. Rada postanowia, e poprawki dotyczce ju istniejcych wymogw licencyjnych maj zastosowanie w odniesieniu do wszystkich kandydatw ubiegajcych si o licencj i posiadaczy licencji. Jednak ich stosowanie w przypadku obecnych posiadaczy licencji, ocen koniecznoci ponownego sprawdzania wiedzy, dowiadczenia i umiejtnoci indywidualnych posiadaczy licencji, pozostawia si do uznania pastw czonkowskich. Dziaanie Pastw Czonkowskich Zgaszanie rnic. Zwraca si uwag pastw czonkowskich na zobowizania naoone przez Artyku 38 Konwencji, wedug ktrego pastwa czonkowskie zobowizane s do zgaszania Organizacji wszelkich rnic pomidzy ich pastwowymi przepisami prawnymi a zalecanymi metodami i zasadami postpowania zawartymi w niniejszym Zaczniku i wszelkimi poprawkami do nich. Zachca si pastwa czonkowskie do rozszerzenia tego rodzaju zgosze dotyczcych wszelkich rnic istniejcych pomidzy zalecanymi metodami i zasadami postpowania zawartymi w niniejszym Zaczniku i wszelkimi poprawkami, kiedy zgoszenie takich rnic ma znaczenie dla bezpieczestwa nawigacji lotniczej. Pastwa czonkowskie proszone s o informowanie Organizacji na bieco o kadej rnicy mogcej powsta pniej lub o wycofaniu kadej rnicy uprzednio zgoszonej. Specjalna proba o zgaszanie rnic zostanie przesana do pastw czonkowskich natychmiast po przyjciu kadej poprawki do niniejszego Zacznika. Wykorzystanie treci Zacznika w narodowych przepisach prawnych. 13 kwietnia 1948 r. Rada przyja rezolucj zwracajc uwag pastw czonkowskich na konieczno stosowania w ich wasnych, pastwowych przepisach prawnych, w takim stopniu w jakim jest to moliwe, precyzyjnego jzyka w odniesieniu do tych norm ICAO, ktre maj charakter przepisw prawnych, a take o sygnalizowaniu odej od norm, wczajc w to kade dodatkowe, pastwowe przepisy prawne, ktre s istotne dla bezpieczestwa lub regularnoci nawigacji lotniczej. Tam gdzie jest to moliwe, postanowienia niniejszego Zacznika maj by pisane w sposb uatwiajcy wdroenie do pastwowego systemu prawnego bez wikszych zmian tekstowych.
ZACZNIK 1
vii
17/11/11
Zacznik 1 Licencjonowanie Personelu Informacja oglna
Przedmowa
Wyraenie licencja uywane w caym tekcie niniejszego Zacznika ma to samo znaczenie co wyraenie wiadectwo kompetencji i licencja, licencja lub wiadectwo i licencja uywane w Konwencji. Podobnie wyraenie czonek personelu lotniczego ma to samo znaczenie co wyraenie czonek zaogi operujcej statkiem powietrznym i personel operujcy uywane w Konwencji, podczas gdy wyraenie personel inny ni czonek personelu lotniczego zawiera w sobie wyraenie personel obsugi uywane w Konwencji. Status czci skadowych Zacznika Zacznik skada si z niej wymienionych czci skadowych, z ktrych nie wszystkie musz znale si w kadym Zaczniku; ich status jest jednak okrelony: 1) Materia stanowicy Zacznik waciwy: a) Normy oraz zalecane metody i zasady postpowania przyjte przez Rad zgodnie z postanowieniami Konwencji. S one zdefiniowane nastpujco: Norma: kady wymg dotyczcy waciwoci fizycznych, konfiguracji, materiau, osigw, personelu lub procedury, ktrych jednolite stosowanie jest uznane za konieczne dla bezpieczestwa lub regularnoci midzynarodowej nawigacji powietrznej i ktre pastwa czonkowskie przestrzega zgodnie z Konwencj; w przypadku niemoliwoci zastosowania si, naley to obowizkowo, zgodnie z Artykuem 38, zgosi Radzie. Zalecane metody i zasady postpowania: kada specyfikacja dotyczca waciwoci fizycznych, konfiguracji, sprztu, osigw, personelu lub procedury, ktrych jednolite stosowanie jest uznane za podane w interesie bezpieczestwa, regularnoci lub skutecznoci midzynarodowej eglugi powietrznej, i ktre, pastwa czonkowskie bd si staray stosowa zgodnie z Konwencj. b) Uzupenienia: tekst oddzielnie grupowany, dla wygody, lecz tworzcy normy oraz zalecane metody i zasady postpowania przyjte przez Rad. c) Definicje: sformowania objaniajce znaczenie terminw uywanych w normach oraz zalecanych metodach i zasadach postpowania, nie majcych przyjtego znaczenia sownikowego. Definicja nie posiada statusu niezalenoci lecz stanowi integraln cz kadej normy oraz zalecanej metody i zasady postpowania, w ktrej termin ten jest uyty, poniewa zmiana w znaczeniu tego terminu wpywaaby na istot specyfikacji. d) Tabele i liczby, ktre s doczone lub ktre ilustruj norm oraz zalecane metody i zasady postpowania, i ktre s w niej przywoywane, tworz cz zwizan z norm oraz zalecanymi metodami i zasadami postpowania i maj ten sam status. Naley zaznaczy, e niektre normy znajdujce si w niniejszym Zaczniku, poprzez ich przywoanie, wprowadzaj inne specyfikacje majce status zalecanych metod i zasad postpowania. W takich przypadkach tekst zalecanych metod i zasad postpowania staje si czci normy. 2) Tekst zatwierdzony przez Rad, przeznaczony do publikacji w powizaniu z normami oraz zalecanymi metodami i zasadami postpowania (SARPs): a) Przedmowy zawieraj materia historyczny i wyjaniajcy, oparty na dziaaniu Rady i obejmujcy objanienia zobowiza pastw dotyczcych zastosowania norm oraz zalecanych metod i zasad postpowania, wynikajcych z Konwencji i Uchway o przyjciu. b) Wprowadzenia zawieraj materia wyjaniajcy wprowadzany na pocztku czci, rozdziaw i sekcji Zacznika w celu pomocy w rozumieniu i wykorzystaniu tekstu.
17/11/11
viii
Przedmowa
Zacznik 1 Licencjonowanie Personelu
c) Uwagi wczono w tekst, tam gdzie to jest konieczne, w celu podania rzeczowej informacji lub wzmianki odnoszcej si do norm oraz zalecanych metod i zasad postpowania, o ktrych mowa, lecz nie stanowicych czci norm oraz zalecanych metod i zasad postpowania. d) Dodatki zawieraj materia uzupeniajcy do norm oraz zalecanych metod i zasad postpowania lub tekst wczony jako wytyczne do ich stosowania. Wybr jzyka Niniejszy Zacznik zosta przyjty w szeciu jzykach: angielskim, arabskim, chiskim, francuskim, rosyjskim i hiszpaskim. Kade z pastw czonkowskich proszone jest o wybr jednego z tych tekstw w celu wdroenia we wasnym kraju oraz dla innych skutkw wynikajcych z Konwencji, albo przez wykorzystanie bezporednie albo przez przekad na jzyk wasny i powiadomienie o tym Organizacji. Praktyki wydawnicze Ponisza praktyka zostaa zastosowana w celu rozpoznania statusu kadego wyraenia: normy zostay wydrukowane zwyk czcionk; zalecane metody i zasady postpowania zostay wydrukowane kursyw a ich status jest tu wskazany przez sowo Zalecenie; Uwagi zostay wydrukowane kursyw a ich status jest wskazany przez sowo Uwaga. Naley zaznaczy, e w tekcie angielskim do pisania specyfikacji zostaa zastosowana nastpujca praktyka: dla norm zastosowano jako obowizujcy czasownik naley" natomiast dla zalecanych metod i zasad postpowania zastosowano jako obowizujcy czasownik naleaoby". Jednostki miar wykorzystywane w tym dokumencie s zgodne z Midzynarodowym Ukadem Jednostek (SI), tak jak to wyszczeglniono w Zaczniku 5 do Konwencji o midzynarodowym lotnictwie cywilnym. Tam, gdzie Zacznik 5 zezwala na uywanie alternatywnych jednostek nie nalecych do SI, s one pokazane w nawiasach po jednostkach podstawowych. Tam, gdzie cytowane s dwa zestawy jednostek nie naley przyjmowa, e dane pary wartoci s rwne i wzajemnie wymienialne. Jednake, powinno si wnioskowa, e jednakowy poziom bezpieczestwa jest osigany przy wycznym uyciu ktregokolwiek z ukadw jednostek. Kade odniesienie do czci niniejszego dokumentu, ktre jest oznaczone numerem dotyczy wszystkich podpunktw zawartych w tej czci.
ix
17/11/11
Przedmowa
Tabela A. Poprawki do Zacznika 1
Poprawka
rdo(a)
Przedmiot(y)
Przyjte Obowizujce Stosowane

i 14 kwietnia 1948 r. 15 wrzenia 1948 r. 1 maja 1949 r.
1 Wydanie
Druga Sesja Wydziau PEL; Stycze 1947
Licencjonowanie czonkw personelu lotniczego kluczowego personelu sub eglugi powietrznej.
1 do 123 (2 Wydanie)
Trzecia Sesja Wydziau PEL; Marzec 1948
Modyfikacja istniejcych norm.
22 marca 1950 r. 1 wrzenia 1950 r. 1 padziernika 1951 r.
124 do 129
Trzecia Sesja Wydziau PEL; Marzec 1948
27 czerwca 1950 r. 1 listopada 1950 r. 1 padziernika 1952 r.
130 do 151 (3 Wydanie)
Trzecia i czwarta Sesja Wydziau PEL; Marzec 1948; Luty 1952
25 listopada 1952 r. 1 kwietnia 1953 r. 1 kwietnia 1955 r. i suchu w
152
Specjalne Posiedzenie dotyczce wymaga wzrokowych i suchowych w licencjonowaniu personelu; 1955 Komisja eglugi Powietrznej
Wymagania dotyczce wzroku licencjonowaniu personelu.
22 lutego 1956 r. 1 lipca 1956 r. 1 grudnia 1956 r.
153
Nowe wymagania dotyczce elektrokardiogramw.
16 kwietnia 1957 r. 1 wrzenia 1957 r. 1 grudnia 1957 r.
154 (4 Wydanie)
Trzecia Konferencja eglugi Powietrznej; 1956
Poprawka dotyczca SARPs.
13 czerwca 1957 r. 1 padziernika 1957 r. 1 grudnia 1957 r.
155 (5 wydanie)
Zalecenia z PEL/MED; Maj 1961
27 czerwca 1962 r. 1 listopada 1962 r. 1 wrzenia 1963 r.
156 (6 Wydanie)
Zalecenia z posiedzenia wydziaowego PEL/TRG/MED; Padziernik/ Listopad 1970
11 grudnia 1972 r. 11 kwietnia 1973 r. 2 stycznia 1975 r. 26 stycznia 1978 r.
157
Rada
Uywanie jzyka rosyjskiego w licencjach personelu.
28 czerwca 1976 r. 28 padziernika 1976 r. 21 kwietnia 1977 r.
158 (7 Wydanie)
Korespondencja i Sekretariat, 21 Posiedzenie Zgromadzenia i Rady
Modyfikacje istniejcych norm dotyczcych lekarzy orzecznikw. Nowe SARPs dotyczce oceny zdatnoci lotniczo-lekarskiej. Zastpienie Wymaga Fizycznych i Psychicznych klasami orzecze lotniczo-lekarskich.
4 maja 1982 r. 4 wrzenia 1982 r. 25 listopada 1982 r.
17/11/11
Przedmowa
Poprawka rdo(a)

Przedmiot(y) Przyjte Obowizujce Stosowane 28 marca 1988 r. 31 lipca 1988 r. 16 listopada 1989 r.
159 (8 Wydanie)
Drugie, trzecie i czwarte Posiedzenie Zespou licencjonowania personelu i szkolenia (PELT); Listopad 1983, Kwiecie 1985, Maj 1986. Komisja eglugi Powietrznej
Poprawka SARPs dotyczca licencjonowania personelu lotniczego. Skrelenie licencji starszego pilota zawodowego samolot, uprawnienie do kontrolowanych lotw VFR, licencja lotniczego operatora radiotelefonicznego i uprawnienie instruktora pilotau na szybowce i balony wolne. Linia podziau maksimum 5 700 kg masy startowej zostaje zastpiona przez lini podziau opart na koniecznoci certyfikowania zaogi. Wszystkie przepisy dotyczce migowcw maj status norm. Zostay zaostrzone wymagania dla wydawania uprawnienia typu na statek powietrzny certyfikowany do wykonywania operacji z zaog dwu pilotw. Uaktualniono przepisy dotyczce wydawania kadej licencji i uprawnienia. Wymagania szkolenia w locie zostay ustalone dla licencji pilotw turystycznych, zawodowych, szybowcowych i balonw wolnych oraz dla uprawnie dotyczcych lotw wg wskaza przyrzdw oraz uprawnie instruktora pilotau. Poprawka SARPs dla kontrolerw ruchu lotniczego, operatorw stacji lotniczej i dyspozytorw lotniczych. Poprawka SARPs dla technikw/inynierw/mechanikw obsugi technicznej samolotu i wymaga dotyczcych licencjonowania personelu. Poprawka do SARPs dotyczcych psychoaktywnych przez personel lotniczy. uywania rodkw
160
Komisja eglugi Powietrznej
24 marca 1993 r. 26 lipca 1993 r. 10 listopada 1994 r. 10 marca 1997 r. 21 lipca 1997 r. 5 listopada 1998 r.
161
162
Pierwsze, Drugie, Trzecie i Czwarte Posiedzenia Grupy Studialnej ds. Naduywania Substancji Psychoaktywnych (PSAWSG) Grudzie 1993, Sierpie 1994, Stycze 1995, Maj 95, Komisja eglugi Powietrznej
25 lutego 1998 r. 20 lipca 1998 r. 5 listopada 1998 r.
163
Grupa Studialna dot. Bezpieczestwa Lotn. i Czynnika Ludzkiego (FSHFSG);Maj 1995 Grupa Studialna dot. wzroku i rozrniania koloru (WCPSG); Czerwiec 1997 do maja 1998; Komisja eglugi Powietrznej
Wymagania dotyczce wiedzy na temat czynnika ludzkiego; wymagania dotyczce wzroku i postrzegania kolorw; jzyk uywany w licencjach personelu; skrelenie Dodatku.
19 lutego 2001 r. 16 lipiec 2001r. 1 listopad 2001 r.
164
32 Posiedzenie Zgromadzenia i Rady, spotkanie Wydziau MET (2002), Komisja eglugi Powietrznej
Zmiana definicji; nowe wymagania dotyczce biegoci w znajomoci jzyka dla pilotw samolotw i migowcw, nawigatorw korzystajcych z cznoci radiotelefonicznej, kontrolerw ruchu lotniczego i dyspozytorw lotniczych; wprowadzenie Uwagi o kwalifikacjach i szkoleniu lotniczego personelu meteorologicznego; zmiana wymaga z zakresu wiedzy o czynniku ludzkim dla inynierw obsugi technicznej statku powietrznego. Wpis uprawnie na typ z ograniczeniem przywilejw do fazy przelotu.
5 marca 2003 r. 14 lipca 2003 r. 27 listopada 2003 r.
165
25 lutego 2004 r. 12 lipca 2004 r. 25 listopada 2004 r. 21 lutego 2005 r. 11 lipca 2005 r. 24 listopada 2005 r.
166
Komisja eglugi Powietrznej; Grupa Studialna ds. warunkw medycznych (MPSG); Grupa ds. Licencjonowania Zag Lotniczych i Szkolenia (FCLTP)
Zmiana w wymaganiach medycznych; nowe warunki dotyczce zatwierdzania organizacji szkoleniowych.
xi
17/11/11

Poprawka rdo(a) Przedmiot(y)
Przedmowa
Przyjte Obowizujce Stosowane 10 marca 2006 r. 17 lipca 2006 r. 23 listopada 2006r.
167
Badania Komisji eglugi Powietrznej; Drugie spotkanie Grupy ds. Licencjonowania Zag Lotniczych i Szkolenia
Zmiana i nowe wymagania medyczne dotyczce grnego limitu wiekowego dla czonkw zaogi lotniczej nowe wymagania dla licencjonowania personelu dla sterowcw i pionowzlotw; wprowadzenie licencji pilota w zaodze wieloosobowej; zmiany w szczegach istniejcych Norm dla zag lotniczych; zmiany w warunkach znaczenia szkolenia w urzdzeniach treningowych dla zdobycia lub utrzymania wymaganych umiejtnoci dla rnych poziomw licencji i uprawnie.
168
Badania Komisji eglugi Powietrznej
Zmiana dotyczy: a) zastpienie uprawnie kontroli radaru podejcia i obszaru przez uprawnienia do nadzorowania podejcia i kontroli obszaru celem odzwierciedlenia faktu, e systemy nadzorowania nie s ograniczone do radarw; b) zunifikowanie wymaga dla kontrolerw ruchu lotniczego z zakresu wiedzy o czynniku ludzkim z niedawno przyjtymi dla zag latajcych, a stanowicymi cz poprawki 167 do Zacznika 1; c) odpowiednio istniejcych standardw dla zatwierdzonego szkolenia dla zag lotniczych (Zacznik 1, 1.2.8 i Zacznik 2) wobec zatwierdzonego szkolenia wymaganego dla uzyskania licencji i uprawnie kontrolera ruchu lotniczego; i d) nowe postanowienia dla osoby szkolonej na kontrolera ruchu lotniczego w rodowisku operacyjnym.
23 lutego 2007 r. 16 lipca 2007 r. 22 listopada 2007 r.
169-A
Sekretariat z pomoc Grupy Studialnej ds. warunkw medycznych Sekretariat
Zmiana wprowadzajca niektre nowe koncepcje w dziedzinie medycyny lotniczej w celu lepszego okrelenia obecnego wpywu ryzyka w medycynie lotniczej na bezpieczestwo lotu. Zmiana dotyczy opracowania spjnych zaoe zwizanych z zarzdzaniem bezpieczestwem poprzez wprowadzenie schematu wdroenia i utrzymania krajowego programu bezpieczestwa na dzie 18 listopada 2010 r.. a) Uatwienie zastosowania alternatywnych sposobw spenienia wymaga dotyczcych dowiadczenia dla licencji technika obsugi statku powietrznego, gdy stosowane s zatwierdzone programy szkolenia oparte na kompetencjach; b) zmiana definicji zatwierdzonego szkolenia i zatwierdzonego orodka szkolenia celem uproszczenia ich nazewnictwa oraz zmiana rozmieszczenia w nowym Standardzie wymaga stwierdzajcych, e szkolenie pewnych kategorii personelu musi by prowadzone w zatwierdzonym orodku szkolenia; c) zunifikowanie wymaga zwizanych z zarzdzaniem zagroeniem i bdem (TEM) obowizujcych cz licencjonowanego personelu z wymaganiami obowizujcymi licencjonowane zaogi lotnicze; d) przeduenie terminu wejcia w ycie przepisw dotyczcych wpisywanie do licencji pionowzlotw; i e) rne zmiany edytorskie.
2 marca 2009 r. 20 lipca 2009 r. 19 listopada 2009 r. 2 marca 2009 r. 20 lipca 2009 r. 18 listopada 2009 r.
169-B
170
Sekretariat we wsppracy z zespoem zadaniowym Nowej Generacji Specjalistw ds. Lotnictwa (NGAP) oraz ze Wsplnymi Inicjatywami Szkoleniowymi i Kwalifikowania (ITQI) IATA
4 marca 2011 r. 18 lipca 2011 r. 17 listopada 2011 r.
17/11/11
xii
Midzynarodowe normy oraz zalecane metody i zasady postpowania Rozdzia 1. Definicje i oglne zasady wydawania licencji
1.1 Definicje
Kiedy w normach oraz zalecanych metodach i zasadach postpowania do Licencjonowania Personelu uywane s ponisze terminy, to maj one nastpujce znaczenie: Orzeczenie (Accredited medical conclusion). Ocena wydana przez jednego lub wicej ekspertw medycznych, akceptowana przez Wadz uprawnion do licencjonowania, a wydana dla odnonego przypadku w porozumieniu, jeeli to konieczne, z ekspertami operacyjnymi lub innym ekspertami. Samolot (Aeroplane). Statek powietrzny ciszy od powietrza, napdzany silnikiem, uzyskujcy swoj si non w locie na skutek oddziaywa aerodynamicznych wystpujcych na jego powierzchniach, pozostajcych w niezmiennym pooeniu podczas okrelonych warunkw lotu. Statek powietrzny (Aircraft). Kade urzdzenie zdolne do unoszenia si w atmosferze na skutek oddziaywania powietrza, innego ni oddziaywanie powietrza odbitego od powierzchni ziemi. Wyposaenie radioelektroniczne statku powietrznego (Aircraft avionics). Termin, ktrym okrela si wszystkie urzdzenia elektroniczne wykorzystywane na statku powietrznym, cznie z wyposaeniem elektrycznym, urzdzeniami radiowymi oraz systemami automatycznego lotu i systemem przyrzdw. Kategoria - Statek powietrzny (Aircraft category). Klasyfikacja statku powietrznego zgodnie z jego podstawowymi cechami np. samolot, migowiec, szybowiec, balon wolny. Statek powietrzny certyfikowany do wykonywania operacji z jednym pilotem (Aircraft certificated for single-pilot operations). Typ statku powietrznego, ktry podczas procesu certyfikacji zosta uznany przez Pastwo Rejestracji za mogcy bezpiecznie wykonywa operacje lotnicze, bdc pilotowany przez minimum jednego pilota. Statek powietrzny, ktry musi by pilotowany z drugim pilotem (Aircraft to be operatem with a co-pilot). Statek powietrzny, ktry musi by pilotowany z drugim pilotem, zgodnie z tym jak podano w instrukcji uytkowania lub certyfikacie operatora lotniczego. Typ statku powietrznego (Aircraft type of). Wszystkie statki powietrzne tego samego, podstawowego projektu, cznie z jego wszelkimi modyfikacjami, z wyjtkiem tych modyfikacji, ktre powoduj zmiany w obsudze lub w charakterystyce lotu. Umiejtno latania (Airmanship). Logiczne korzystanie z prawidowej oceny i dobrze opanowanej wiedzy, umiejtnoci i zachowa dla wykonania zada lotu. Sterowiec (Airship). Statek powietrzny lejszy od powietrza, napdzany silnikiem. Zatwierdzona organizacja obsugi technicznej (Approved maintenance organization). Organizacja prowadzca swoj dziaalno pod nadzorem zatwierdzonym przez Umawiajce si Pastwo, zgodnie z wymaganiami Zacznika 6, cz I, rozdzia 8 - Obsuga Techniczna Samolotu, wykonujca obsug techniczn statku powietrznego lub jego podzespow.
ZACZNIK 1
1-1
1711/11
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu Rozdzia 1 Uwaga. Intencj tej definicji nie jest, w adnym wypadku, wykluczenie ewentualnoci, aby organizacja i nadzr nad ni byy zatwierdzone przez wicej, ni przez jedno pastwo. Zatwierdzone szkolenie (Approved training). Szkolenie realizowane wedug specjalnego programu nauczania i pod nadzorem zatwierdzonym przez Umawiajce si Pastwo. Zatwierdzona organizacja szkolenia (Approved training organization). Organizacja zatwierdzona i dziaajca pod nadzorem Umawiajcego si Pastwa, zgodnie z wymaganiami Zacznika 1, do prowadzenia zatwierdzonego szkolenia. Usuga kontroli radarowej ATS (ATS surveillance service). Pojcie stosowane dla wskazania, e usuga realizowana jest bezporednio przy wykorzystaniu urzdze kontroli radarowej ATS. System kontroli radarowej ATS (ATS surveillance system). Nazwa rodzajowa o rnym znaczeniu, DS.-B, PSR, SSR lub kady inny porwnywalny system naziemny, umoliwiajcy zidentyfikowanie statku powietrznego. Uwaga. Porwnywalny system naziemny to taki, ktry, przy zastosowaniu analizy porwnawczej lub innej metodologii wykaza, e posiada rwnowany lub wyszy poziom bezpieczestwa i dziaania ni monopulsacyjny SSR. Balon (Balloon). Statek powietrzny lejszy od powietrza, nie napdzany silnikiem. Uwaga. Dla celw niniejszego Zacznika, ta definicja ma zastosowanie do balonw wolnych. Zawiadczenie o zdatnoci do lotu (Certify as airwortht (to)) . Zawiadczenie, e statek powietrzny lub jego czci po wykonanej obsudze technicznej na danym statku powietrznym lub jego czciach, speniaj biece wymogi zdatnoci do lotu. Operacja w zarobkowym transporcie powietrznym (Commercial air transport operation). Operacje statku powietrznego, ktre obejmuj zarobkowy transport pasaerw, towaru lub poczty. Kompetencje (Competency). Umiejtnoci, wiedza i zachowania konieczne do wykonania zadania wg okrelonego standardu. Element kompetencji (Competency element). Dziaanie, ktre stanowi zadanie inicjujce i koczce zdarzenie z wyranie okrelonymi granicami i przewidywanym skutkiem. Jednostka kompetencji (Competency unit). Odosobniona funkcja skadajca si z szeregu elementw kompetencji. Drugi pilot (Co-pilot). Licencjonowany pilot, wykonujcy czynnoci zwizane z pilotowaniem statku powietrznego, inne ni pilota dowdcy z wyjtkiem pilota, ktry znajduje si na pokadzie statku powietrznego w celu odbycia szkolenia w locie. Uznanie (Credit). Uznanie alternatywnych sposobw lub wczeniej uzyskanych kwalifikacji. Przelot (Cross-country). Lot midzy punktem startu a punktem ldowania wg wczeniej zaplanowanej trasy przy uyciu standardowych procedur nawigacyjnych. Czas lotu szkolnego (Dual instruction time). Czas lotu, w ktrym dana osoba szkoli si w powietrzu pod nadzorem pilota posiadajcego odpowiednie uprawnienia. Bd (Error). Dziaanie lub brak dziaania czonka personelu operacyjnego, ktre prowadzi do odstpstw w organizacji i odstpstw od zaoe lub oczekiwa czonka zaogi operacyjnej. Uwaga. Opis personelu operacyjnego, patrz Zacznik E do Zacznika 13 - Badanie wypadkw i incydentw lotniczych.
17/11/11
1-2
Rozdzia 1
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu
Zarzdzanie bdem (Error management). Proces wykrywania i reagowania na bdy czynnociami przeciwdziaajcymi, ktre zmniejszaj lub eliminuj konsekwencje bdu i agodz prawdopodobiestwo powstania kolejnych bdw lub niepodanych stanw statku powietrznego. Uwaga. Patrz Zacznik C do rozdziau 3 Procedur Sub Nawigacji Powietrznej Szkolenie (PANS-TRG, Doc. 9868) i Oklnik 314 Zarzdzanie zagroeniem i bdem (TEM) w Kontroli Ruchu Lotniczego dla opisw niepodanych stanw statku powietrznego. Czonek zaogi lotniczej (Flight crew mwmber). Licencjonowany czonek zaogi statku powietrznego penicy obowizki bezporednio zwizane z eksploatacj statku powietrznego podczas lotu. Plan lotu (Flight plan). Okrelone informacje dostarczane jednostkom suby ruchu lotniczego, odnoszce si do zamierzonego lotu lub do czci lotu statku powietrznego. Symulator procedur lotu (Flight procedur es Rainer). Patrz - Urzdzenie treningowe. Urzdzenie treningowe (Flight simulation training device . Kade z trzech niej wymienionych typw urzdze, w ktrych na ziemi symulowane s warunki lotu: Symulator lotu, urzdzenie, ktre oddaje dokadny obraz kabiny konkretnego typu statku powietrznego w zakresie obejmujcym mechaniczne, elektryczne, elektroniczne itp. systemy kierowania funkcjonowaniem statku powietrznego, symuluje warunki identyczne z warunkami w kabinie oraz moliwoci i waciwoci lotu danego typu statku powietrznego. Symulator procedur lotu, urzdzenie, ktre oddaje realistyczne rodowisko kabiny i symuluje reakcje przyrzdw, proste funkcje mechanicznego, elektrycznego, elektronicznego itp. sterowania systemw statku powietrznego oraz osigi i waciwoci lotu statku powietrznego danej klasy; Podstawowe urzdzenie treningowe do lotw wg wskaza przyrzdw, urzdzenie ktre jest wyposaone w odpowiednie przyrzdy i ktre symuluje rodowisko kabiny statku powietrznego w locie wg wskaza przyrzdw Symulator lotu (Flight simulator). Patrz - Urzdzenie treningowe. Czas lotu samolotu (Flight time aeroplanes). Czas cakowity od momentu kiedy samolot zaczyna porusza si w celu startu, a do momentu zatrzymania si po zakoczonym locie. Uwaga. Czas lotu, zdefiniowany jak wyej, jest synonimem terminu czasu od odblokowania do zablokowania lub czasu od podstawek do podstawek bdcych w powszechnym uyciu, ktry jest mierzony od czasu, kiedy samolot rusza z miejsca w celu startu a do momentu cakowitego zatrzymania si po zakoczonym locie. Czas lotu migowcem (Flight time helicopters). Cakowity czas od momentu kiedy opaty wirnika migowca zaczynaj si obraca a do momentu zajcia miejsca postojowego przez migowiec i zatrzymania obrotw opat wirnika. Szybowiec (Glider). Statek powietrzny ciszy od powietrza, nie napdzany silnikiem, uzyskujcy swoj si non w locie gwnie na skutek zjawisk aerodynamicznych wystpujcych na jego powierzchniach, pozostajcych w niezmiennym pooeniu podczas ustalonych warunkw lotu. Czas lotu szybowca (Glider flight time). Cakowity czas przebywania w powietrzu, niezalenie od tego czy jest holowany czy nie, od momentu kiedy szybowiec rusza w celu wykonania startu, a do momentu ldowania po zakoczonym locie. migowiec (Helicopter). Statek powietrzny ciszy od powietrza, utrzymujcy si w locie gwnie wskutek oddziaywania powietrza na jeden lub wicej, z zasady osadzonych na osiach pionowych, wirnikw nonych napdzanych silnikami.
1-3
17/11/11
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu Rozdzia 1 Moliwoci czowieka (Human performance). Moliwoci i ograniczenia czowieka, ktre maj wpyw na bezpieczestwo i sprawno jego dziaania w lotnictwie. Czas lotu wg wskaza przyrzdw (Instrument flight time). Czas lotu, w ktrym pilot pilotuje statek powietrzny wycznie wg wskaza przyrzdw i bez odniesienia do obiektw zewntrznych. Czas wg wskaza przyrzdw na ziemi (Instrument ground time). Czas, w ktrym pilot otrzymuje na ziemi szkolenie symulowanego lotu wg wskaza przyrzdw, w urzdzeniu treningowym zatwierdzonym przez Wadz uprawnion do licencjonowania. Czas wg wskaza przyrzdw (Instrument time). Czas lotu wg wskaza przyrzdw lub czas wg wskaza przyrzdw na ziemi. Wadza uprawniona do licencjonowania (Licensing Authority). Wadza wyznaczona przez Umawiajce si Pastwa odpowiedzialna za licencjonowanie personelu. Uwaga. Wg przepisw niniejszego Zacznika, Wadza uprawniona do licencjonowania zobowizana jest przez Umawiajce si Pastwo do: a) oceny kwalifikacji kandydata ubiegajcego si o licencj lub uprawnienie; b) wydania i potwierdzenia licencji i uprawnie; c) wyznaczania i upowaniania osb zatwierdzonych; d) zatwierdzania kursw szkoleniowych; e) zatwierdzania urzdze symulujcych lot i upowanienia do ich wykorzystywania w celu nabywania dowiadczenia lub demonstrowania umiejtnoci wymaganych do otrzymania licencji lub uprawnie; i f) uznawania licencji wydanych przez inne umawiajce si pastwa. Prawdopodobnie (Likely). W kontekcie wymaga medycznych znajdujcych si w Rozdziale 6, prawdopodobnie oznacza potencjaln moliwo wystpienia zdarzenia, do ktrego lekarz orzecznik nie powinien dopuci. Obsuga techniczna (Maintenance). Czynno wymagana do zapewnienia utrzymania zdatnoci do lotu statku powietrznego obejmujca remont kapitalny, naprawy, przegld, wymian czci, modyfikacje lub usunicie niesprawnoci /usterki/, lub ich kombinacj. Orzeczenie lotniczo-lekarskie (Medical Assessment). Zawiadczenie wydane przez Umawiajce si Pastwo potwierdzajce, e posiadacz licencji spenia wymagania lotniczo-lekarskie. Asesor medyczny (Medical assessor). Lekarz, wyznaczony przez Wadz uprawnion do licencjonowania, posiadajcy udokumentowane kwalifikacje i dowiadczenie w medycynie lotniczej, kompetentny w ocenie i analizowaniu sprawozda medycznych, majcych znaczenie dla bezpieczestwa lotu. Uwaga 1. Asesorzy medyczni oceniaj raporty medyczne nadesane do Wadz uprawnionych do licencjonowania przez lekarzy orzecznikw. Uwaga 2. Oczekuje si, e asesorzy medyczni bd na bieco aktualizowa posiadan wiedz zawodow. Lekarz orzecznik (Medical examiner). Lekarz przeszkolony w medycynie lotniczej, posiadajcy wiedz praktyczn i dowiadczenie w rodowisku lotniczym, ktry zosta wyznaczony przez Wadz uprawnion do licencjonowania do prowadzenia bada lotniczo-lekarskich w celu stwierdzenia sprawnoci kandydatw ubiegajcych si o licencj lub uprawnienia, dla ktrych okrelono wymagania medyczne. Noc (Night). Godziny pomidzy kocem urzdowego, wieczornego zmierzchu a pocztkiem urzdowego wschodu soca lub inny okres pomidzy zachodem a wschodem soca, jaki moe by ustalony przez odpowiednie wadze.
17/11/11
1-4
Rozdzia 1
Uwaga. Urzdowy zmierzch koczy si wieczorem, kiedy rodek tarczy sonecznej znajduje si 6 stopni poniej horyzontu i zaczyna si rano kiedy rodek tarczy sonecznej znajduje si 6 stopni powyej horyzontu. Kryteria umiejtnoci (Performance criteria). Czynniki, na podstawie ktrych dokonuje si oceny umiejtnoci oraz opis zastosowanych kryteriw dla oceny wymaganego poziomu umiejtnoci. Pilotowanie (Pilot (to)). Wykonywanie ruchw sterami statku powietrznego podczas lotu. Pilot dowdca (Pilot-in-command). Pilot wyznaczony przez operatora, lub w przypadku lotnictwa oglnego, waciciel bdcy dowdc odpowiadajcy za bezpieczne wykonanie lotu. Pilot dowdca pod nadzorem (Pilot-in-command under supervision). Drugi pilot, wykonujcy pod nadzorem pilota dowdcy obowizki i funkcje pilota dowdcy, zgodnie ze sposobem nadzoru zatwierdzonym przez Wadz upowanion do licencjonowania. Pionowzlot (Powered-lift). Statek powietrzny ciszy ni powietrze, ktry moe wykonywa pionowy start, pionowe ldowanie i lot przy maej prdkoci, co zasadniczo jest uzalenione od urzdze wytwarzajcych si non napdzan silnikiem lub cigiem silnika podczas tych faz lotu, ktre nie posiadaj wirujcych patw, wytwarzajcych si non niezbdn do lotu poziomego. Problematyczne stosowanie rodkw psychoaktywnych (Problematic use of substances). Stosowanie przez personel lotniczy jednego lub wicej rodkw psychoaktywnych w sposb, ktry: a) stwarza bezporednie zagroenie dla uytkownika lub zagraa yciu, zdrowiu lub dobru innych; i/lub
b) przyczynia si do powstania lub pogarsza problemy zawodowe, spoeczne, umysowe lub fizyczne albo wywouje zaburzenia. rodki psychoaktywne (Psychoactive substances). Alkohol, opioidy, pochodne z konopi indyjskich, rodki uspokajajce i nasenne, kokaina, inne rodki psychostymulujce, halucynogeny i rozpuszczalniki lotne, z wyczeniem kawy i tytoniu. System jakoci (Quality system). Udokumentowane procedury organizacyjne i sposoby postpowania; audyt wewntrzny tych procedur i sposobw postpowania; ocena kierownictwa i zalecenia dla poprawienia jakoci. Uprawniony kontroler ruchu lotniczego (Rated air traffic kontroler). Kontroler ruchu lotniczego posiadajcy licencj, wraz z wpisanymi do niej wanymi uprawnieniami do wykonywania czynnoci. Uprawnienie (Rating). Upowanienie wpisane lub czce si z licencj, okrelajce warunki specjalne, uprawnienia lub ograniczenia odnoszce si do danej licencji. Uznawanie wanoci (licencji) (Rendering (a licence) vaild). Dziaanie podjte przez Umawiajce si Pastwo, bdce alternatyw wydania swej wasnej licencji przez potwierdzenie wanoci licencji wydanej przez inne Umawiajce si Pastwo jako rwnowanej jego wasnej licencji. System zarzdzania bezpieczestwem (Safety management system). Systematyczne podejcie do zarzdzania bezpieczestwem, w tym konieczne struktury organizacyjne, odpowiedzialno, dziaania i procedury. Powiadczenie wykonania obsugi technicznej (Sign a maintenance release (to). Potwierdzenie, e prace zwizane z obsug techniczn zostay wykonane w sposb zadowalajcy, zgodnie z obowizujcymi normami zdatnoci do lotu, przez wydanie dopuszczenia do eksploatacji omwionego w Zaczniku 6. Znaczcy (Significant). W kontekcie postanowie medycznych znajdujcych si w Rozdziale 6, znaczcy oznacza w jakim stopniu lub jakiego charakteru zdarzenie, prawdopodobnie moe zagrozi bezpieczestwu lotu.
1-5
17/11/11
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu Rozdzia 1 Czas lotu samodzielnego (Solo flight time). Czas lotu, podczas ktrego szkolony pilot jest jedyn osob na pokadzie statku powietrznego. Krajowy program bezpieczestwa (State safety programme). Zintegrowany zbir przepisw i dziaa majcy na celu polepszenie bezpieczestwa. Ryzyko (Threat). Sytuacje lub bdy, ktre powstaj bez udziau czonka personelu operacyjnego, zwikszajce zoono operacji, ktre musz by monitorowane/zarzdzane dla utrzymania marginesu bezpieczestwa. Uwaga. Opis personelu operacyjnego, patrz Zacznik E do Zacznik 13 - Badanie wypadkw i incydentw lotniczych z opisem personelu operacyjnego. Zarzdzanie ryzykiem (Threat management). Proces wykrywania i reagowania na ryzyko czynnociami przeciwdziaajcymi, ktre zmniejszaj lub eliminuj konsekwencje bdu i agodz prawdopodobiestwo powstania kolejnych bdw lub niepodanych stanw statku powietrznego. Uwaga. Patrz Zacznik C do rozdziau 3 Procedur Sub eglugi Powietrznej Szkolenie (PANS-TRG, Doc. 9868) i Oklnik 314 Zarzdzanie zagroeniem i bdem (TEM) w Kontroli Ruchu Lotniczego dla opisw niepodanych stanw statku powietrznego. 1.2 Oglne zasady wydawania licencji Uwaga 1. Aczkolwiek Konwencja o Midzynarodowym Lotnictwie Cywilnym przyznaje Pastwom Rejestracji pewne funkcje, do ktrych spenienia dane pastwo jest uprawnione lub zobowizane, to moe si zdarzy, jak to byo w przypadku Rezolucji A23-13, przyjtej przez Zgromadzenie, e Pastwo Rejestracji moe nie by zdolne do cisego spenienia swych zobowiza. Dotyczy to przypadkw, gdy statki powietrzne s dzierawione, czarterowane lub wymieniane midzy sob zwaszcza bez zaogi przez operatora innego pastwa i Konwencja nie moe, w takich przypadkach, odpowiednio wyszczeglni praw i zobowiza Pastwa Operatora, a do czasu kiedy Artyku 83 bis Konwencji wejdzie w ycie. W zwizku z tym Rada zalecia, e jeli Pastwo Rejestracji samo uznaje swoj niezdolno do waciwego spenienia zobowiza przyznanych mu przez Konwencj to przekazuje Pastwu Operatora, pod warunkiem wyraenia zgody przez to Pastwo, te funkcje, ktre mog by bardziej adekwatnie wykonane przez Pastwo Operatora. W zwizku z tym, e Artyku 83 bis Konwencji wszed w ycie 20 czerwca 1997 r., to z uwagi na Umawiajce si Pastwa, ktre ratyfikoway zwizany z nim Protok (Doc. 9318), powysze dziaanie stanie si szczeglnie wane dla tych Umawiajcych si Pastw, ktre nie s zwizane ze sob relacjami podlegajcymi Artykuowi 83 bis. Zrozumiaym jest, e do czasu wejcia w ycie Artykuu 83 bis Konwencji powysze dziaanie byo tylko kwesti praktycznej wygody i nie wpywao na warunki Konwencji Chicagowskiej nakadajcej obowizki na Pastwo Rejestracji, ani na inne Pastwo. Jednake, kiedy Artyku 83 bis Konwencji wszed w ycie 20 czerwca 1997 r., taki transfer uzgodnie bdzie oddziaywa na Umawiajce si Pastwa, ktre ratyfikoway zwizany z ni Protok (Doc. 9318) odnonie speniania warunkw ustalonych w Artykule 83 bis. Uwaga 2. Midzynarodowe normy oraz zalecane metody i zasady postpowania zostay ustanowione dla licencjonowania poniszego personelu: a) Zaoga lotnicza - pilot turystyczny samolot, sterowiec, migowiec lub pionowzlot; - pilot zawodowy samolot, sterowiec, migowiec lub pionowzlot; - pilot w zaodze wieloosobowej samolot; - pilot liniowy samolot, migowiec lub pionowzlot; - pilot szybowcowy; - pilot balonu wolnego; - nawigator lotniczy - mechanik pokadowy
17/11/11
1-6
Rozdzia 1 b) Inny personel
- obsuga techniczna statku powietrznego (technik/inynier/mechanik); - kontroler ruchu lotniczego; - inspektor obsugi lotw/dyspozytor lotniczy; - operator stacji lotniczej. 1.2.1 Upowanienie do dziaania jako czonek zaogi lotniczej adna osoba nie powinna dziaa jako czonek zaogi lotniczej statku powietrznego, dopki nie otrzyma wanej licencji wykazujcej zgodno ze specyfikacj niniejszego Zacznika i waciwej dla obowizkw, jakie maj by wykonywane przez t osob. Licencja powinna by wydana przez Pastwo Rejestracji danego statku powietrznego lub przez jakie inne Umawiajce si Pastwo i mie uznan wano wydan przez Pastwo Rejestracji danego statku powietrznego. Uwaga. Artyku 29 Konwencji o Midzynarodowym Lotnictwie Cywilnym wymaga, aby czonkowie zaogi lotniczej posiadali swoje odpowiednie licencje na pokadzie kadego statku powietrznego zaangaowanego w midzynarodowej egludze powietrznej 1.2.2 Metoda uznawania wanoci licencji 1.2.2.1 Kiedy Umawiajce si Pastwo uznaje wano licencji wydanej przez inne Umawiajce si Pastwo jako alternatyw do wydania swej wasnej licencji, to powinno ustali jej wano przez odpowiedni dokument uznajcy, noszony wraz z poprzedni licencj i uznajc j jako jej ekwiwalent. Jeeli pastwo ogranicza autoryzacj konkretnych przywilejw, dokument uznajcy zawiera bdzie wyszczeglnienie uprawnie do posiadanej licencji i bd one zaakceptowane jako jej ekwiwalent. Wano autoryzacji nie powinna si rozciga poza okres wanoci licencji. Autoryzacja przestaje by wana jeeli licencja, w oparciu o ktr zostaa wydana, zostanie zawieszona lub cofnita. Uwaga. Ta klauzula nie zmierza do uniemoliwienia pastwu, ktre wydao licencj, przeduenia okresu wanoci tej licencji, poprzez stosown notyfikacj, bez koniecznoci wymogu zarwno fizycznego zwrotu licencji, jak i zjawienia si posiadacza licencji przed wadzami danego pastwa. 1.2.2.2 Jeeli wydawana jest autoryzacja do wykonywania operacji w zarobkowym transporcie lotniczym zgodnie z 1.2.2.1, Wadza upowaniona do licencjonowania potwierdzi wano licencji drugiego Pastwa Umawiajcego si przed wydaniem autoryzacji. 1.2.2.3 Zalecenie. Licencja pilota wydana przez Umawiajce si Pastwo powinna by uznana za wan przez inne Umawiajce si Pastwa w celu wykorzystywania w lotach turystycznych. Uwaga. Umawiajce si Pastwa, ktre bez formalnoci potwierdzaj wano licencji wydanej przez inne Umawiajce si Pastwo w celu wykorzystywania w lotach turystycznych zachca si, aby fakt ten odnotoway i opublikoway w swoich informacjach lotniczych. 1.2.3 Uprawnienia posiadacza licencji Umawiajce si Pastwo nie powinno zezwala posiadaczowi licencji na korzystanie z uprawnie innych ni te, ktre s podane w licencji. 1.2.4 Oglna sprawno fizyczna Uwaga 1. Materia pomocniczy zosta opublikowany w Podrczniku Cywilnej Medycyny Lotniczej (Doc. 8984).
1-7
17/11/11
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu Rozdzia 1 Uwaga 2. W celu sprostania wymogom licencyjnym dotyczcym sprawnoci fizycznej dla wydania rnych typw licencji, kandydat musi spenia odpowiednie wymogi medyczne, ktre s wyszczeglnione w orzeczeniu leczniczo-lekarskim jako trzy klasy. Szczegy zostay podane w 6.2, 6.3, 6.4 i 6.5. W celu dostarczenia niezbdnych dowodw sprostania wymogom 1.2.4.1., Wadza uprawniona do licencjonowania nada posiadaczowi licencji, wraz z odpowiednim orzeczeniem lotniczo-lekarskim, Klas 1, Klas 2 lub Klas 3 poprzez stosownie nazwany, osobny certyfikat bd zawiadczenie w licencji, bd przepis krajowy stwierdzajcy, e orzeczenie lotniczo-lekarskie jest integraln czci licencji itp. 1.2.4.1 Kandydat do otrzymania licencji powinien, w stosownych przypadkach, posiada orzeczenie lotniczolekarskie wydane zgodnie z warunkami podanymi w Rozdziale 6. 1.2.4.2 Zalecenie. Od 18 listopada 2010, w procesach bada lotniczo-lekarskich posiadaczy licencji Pastwa, jako cz swojego krajowego programu bezpieczestwa, powinny stosowa podstawowe zasady zarzdzania bezpieczestwem, ktre jako minimum powinny uwzgldnia: a) rutynow analiz przypadkw wystpienia niesprawnoci podczas lotu oraz nieprawidowoci medycznych stwierdzonych podczas bada lotniczo-lekarskich celem zidentyfikowania obszarw o podwyszonym ryzyku medycznym; i b) sta, powtarzajc si analiz procesu badania lekarskiego celem skoncentrowania si na zidentyfikowanych obszarach o podwyszonym ryzyku medycznym. Uwaga. Zasady wdroenia i utrzymania krajowego programu bezpieczestwa znajduj si w Dodatku C. Wytyczne dotyczce krajowych programw bezpieczestwa i zasady zarzdzania bezpieczestwem zawarte s w Podrczniku Zarzdzania Bezpieczestwem (SMM) (Doc. 9859) i w Podrczniku Cywilnej Medycyny Lotniczej (Doc. 8984). 1.2.4.3 Okres wanoci powinien zaczyna si z dniem wydania orzeczenia lotniczo-lekarskiego. Czas trwania wanoci orzeczenia lotniczo-lekarskiego powinien by zgodny z warunkami w 1.2.5.2. 1.2.4.3.1 Okres wanoci orzeczenia lotniczo-lekarskiego moe, za zgod Wadzy upowanionej do licencjonowania, zosta przeduony do 45 dni. Uwaga. Zaleca si, aby dzie kalendarzowy, w ktrym wygasa orzeczenie lotniczo-lekarskie by tym samym co roku, tak aby data wyganicia aktualnego orzeczenia lotniczo-lekarskiego bya dat rozpoczcia nowego okresu wanoci pod warunkiem, e badanie lekarskie odbdzie si w okresie wanoci aktualnego orzeczenia lotniczo-lekarskiego, ale nie pniej ni 45 dni po jego wyganiciu. 1.2.4.4 Z wyjtkiem przedstawionym w punkcie 1.2.5.2.6, czonkowie zaogi lotniczej lub kontrolerzy ruchu lotniczego, nie powinni wykorzystywa uprawnie wynikajcych z ich licencji dopki nie uzyskaj aktualnego orzeczenia lotniczo-lekarskiego odpowiedniego dla ich licencji. 1.2.4.5 Umawiajce si Pastwa, do przeprowadzenia bada sprawnoci kandydatw w celu otrzymania lub odnowienia licencji, wzgldnie uprawnie okrelonych w Rozdziale 2 i 3 oraz odpowiednich licencji okrelonych w Rozdziale 4, powinny desygnowa lekarzy orzecznikw, licencjonowanych i wykwalifikowanych w praktyce lekarskiej. 1.2.4.5.1 Lekarze orzecznicy bd posiada przeszkolenie w dziedzinie medycyny lotniczej i bd uczestniczy w szkoleniu odwieajcym w regularnych odstpach czasu. Przed wyznaczeniem, lekarze orzecznicy musz udowodni odpowiednie kompetencje z dziedziny medycyny lotniczej. 1.2.4.5.2 Lekarze orzecznicy musz posiada wiedz praktyczn i dowiadczenie odnonie warunkw, w jakich posiadacze licencji i specjalnoci wykonuj swoje obowizki. Uwaga. Przykady wiedzy praktycznej i dowiadczenia to dowiadczenie lotnicze, na symulatorze, z obserwacji na miejscu lub kade inne dowiadczenie praktyczne uznane przez Wadz upowanion do licencjonowania jako speniajce ten wymg. 1.2.4.5.3 Zalecenie. Kompetencje lekarzy orzecznikw powinny by sprawdzane okresowo przez urzdnika
17/11/11
1-8
Rozdzia 1 medycznego.
1.2.4.6 Kandydaci do otrzymania licencji lub uprawnie, dla ktrych sprawno fizyczna jest obowizujca powinni dostarczy lekarzowi orzecznikowi owiadczenie mwice o tym czy poprzednio poddawali si takim badaniom; jeli tak to: kiedy, gdzie i z jakim wynikiem. Musz rwnie poinformowa lekarza czy wczeniej odmwiono im wydania, cofnito lub zawieszono wano orzeczenia lekarskiego, a jeeli tak, to z jakich powodw. 1.2.4.6.1 Kade faszywe owiadczenie zoone przez kandydata do otrzymania licencji lub uprawnienia lekarzowi orzecznikowi, powinno by zgoszone Wadzy uprawnionej do licencjonowania danego pastwa w celu podjcia waciwego dziaania. 1.2.4.7 Po zakoczeniu bada lekarskich kandydata, lekarz orzecznik, zgodnie z Rozdziaem 6, powinien zebra wszystkie wyniki bada i dostarczy podpisane orzeczenie, lub dokument rwnowany, Wadzy uprawnionej do licencjonowania, zgodnie z jej wymogami, zawierajce wyniki badania i ich ocen w odniesieniu do sprawnoci fizycznej. 1.2.4.7.1 Jeeli orzeczenie lotniczo-lekarskie przekazywane jest Wadzy upowanionej do licencjonowania w formie elektronicznej, naley opracowa odpowiedni sposb identyfikacji lekarza orzecznika. 1.2.4.7.2 Jeli badania lotniczo-lekarskie wykonywane s przez dwch lub wiksz liczb lekarzy orzecznikw, to Umawiajce si Pastwa mianuj kierownika tej grupy, ktry odpowiada bdzie za koordynacj bada i podpisanie orzeczenia. 1.2.4.8 Umawiajce si Pastwa bd korzysta z usug rzeczoznawcw medycznych, aby oceni orzeczenia wystawione przez lekarzy orzecznikw Wadzy uprawnionej do licencjonowania. 1.2.4.8.1 Wymaga si, aby lekarz orzecznik przedstawi Wadzy upowanionej do licencjonowania dostateczn ilo informacji medycznych umoliwiajcej jej sprawdzanie orzecze lotniczo-lekarskich. Uwaga. Celem sprawdzania jest zapewnienie, e lekarze orzecznicy speniaj odpowiednie standardy dobrej praktyki i oceny ryzyka lotniczo-medycznego. Wytyczne dotyczce oceny ryzyka lotniczo-medycznego zawarte s w Podrczniku Cywilnej Medycyny Lotniczej (Doc. 8984). 1.2.4.9 Jeli przewidziane w Rozdziale 6 normy medyczne dla danej licencji nie s spenione, to odpowiednie orzeczenie lotniczo-lekarskie nie powinno by wydane lub odnowione, dopki nie zostan spenione ponisze warunki: a) zaakceptowane orzeczenie lotniczo-lekarskie wskazuje, e w szczeglnych okolicznociach niespenienie przez kandydata ubiegajcego si o korzystanie z uprawnie licencyjnych, ktregokolwiek z wymogw, w sensie ilociowym lub innym, nie spowoduje zagroenia dla bezpieczestwa lotu; b) dokadne rozwaenie zdolnoci, sprawnoci i dowiadczenia kandydata oraz warunki operacyjne; i c) licencj uzupenia si specjalnym ograniczeniem lub ograniczeniami, kiedy bezpieczne wykonywanie obowizkw przez posiadacza licencji zaley od podporzdkowania si temu ograniczeniu lub ograniczeniom. 1.2.4.10 Naley zawsze zachowa poufno medyczn. 1.2.4.10.1 Wszystkie orzeczenia i dokumenty medyczne bd bezpiecznie przechowywane, a dostp do nich bdzie mia tylko personel upowaniony. 1.2.4.10.2 W przypadkach uzasadnionych przyczynami operacyjnymi, lekarz orzecznik okreli w jakim zakresie dana informacja medyczna moe by przedstawiona odpowiednim urzdnikom Wadzy upowanionej do licencjonowania.
1-9
17/11/11
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu 1.2.5 Wano licencji
Rozdzia 1
1.2.5.1 Umawiajce si Pastwo po wydaniu licencji powinno zapewni, aby prawa zawarte w tej licencji lub w zwizanych z ni upowanieniach, nie byy wykorzystywane przez posiadacza, jeeli nie utrzymuje kwalifikacji i nie spenia wymogw w zakresie biecej praktyki ustanowionych przez to pastwo. 1.2.5.1.1 Zalecenie. Umawiajce si Pastwo powinno okreli wymagania dotyczce utrzymywania kompetencji i biecej praktyki dla licencji pilotw i uprawnie w oparciu o stay proces zapobiegania wypadkom, w tym uwzgldni proces analizy ryzyka i aktualnych operacji, wcznie z analiz danych o wypadkach i incydentach majcych miejsce w danym pastwie. 1.2.5.1.2 Umawiajce si Pastwo, po wydaniu licencji powinno zapewni aby inne Umawiajce si Pastwa byy przekonane co do wanoci tej licencji. Uwaga 1. Zachowanie kwalifikacji czonkw personelu lotniczego, biorcych udzia w zarobkowych operacjach lotniczych, moe by ustalone w sposb zadowalajcy poprzez demonstrowanie umiejtnoci podczas kontrolnych lotw sprawnociowych wykonywanych zgodnie z Zacznikiem 6. Uwaga 2. Zachowanie kwalifikacji moe by w sposb zadowalajcy odnotowane w zapisach operatora lub w osobistej ksice lotw czonka zaogi lotniczej albo w licencji. Uwaga 3. Czonkowie zaogi lotniczej mog, w zakresie uznanym za wykonalny przez dane Pastwo Rejestracji, demonstrowa utrzymanie swych kwalifikacji na urzdzeniu treningowym zatwierdzonym przez to Pastwo. Uwaga 4. Podrcznik Kryteriw Oceny Kwalifikacji na Symulatorach Lotu (Doc. 9625). Uwaga 5.Patrz Podrcznik Procedur dla Stworzenia i zarzdzania Pastwowym Systemem Licencjonowania Personelu (Doc. 9379) dla wytycznych do opracowania procesu zarzdzania ryzykiem. 1.2.5.2 Z wyjtkiem jak podano w 1.2.5.2.1, 1.2.5.2.2, 1.2.5.2.3, 1.2.5.2.4, 1.2.5.2.5 i 1.2.5.2.6 orzeczenie lotniczo-lekarskie wydane zgodnie z punktami 1.2.4.6 i 1.2.4.7 bdzie wane od daty badania medycznego przez okres nie duszy ni: 60 miesicy dla licencji na pilota turystycznego samolot, sterowiec, migowiec lub pionowzlot; 12 miesicy dla licencji pilota zawodowego samolot, sterowiec, migowiec lub pionowzlot; 12 miesicy dla licencji pilota w zaodze wieloosobowej samolot; 12 miesicy dla licencji pilota liniowego-samolot, migowiec lub pionowzlot; 60 miesicy dla licencji pilota szybowca; 60 miesicy dla licencji pilota balonu wolnego; 12 miesicy dla licencji nawigatora lotniczego; 12 miesicy dla licencji mechanika pokadowego; 48 miesicy dla licencji kontrolera ruchu lotniczego. Uwaga 1. Okresy wanoci podane powyej mog, zgodnie z 1.2.4.3.1, by wyduone o 45 dni. Uwaga 2. Jeeli czas wanoci liczony jest zgodnie z 1.2.5.2 i jego podpunktami, to okres wanoci w ostatnim liczonym miesicu, bdzie uwzgldnia dzie, ktry ma t sam dat kalendarzow jak data orzeczenia lotniczo- lekarskiego lub, jeeli przy miesicu nie ma podanej daty, ostatni dzie miesica. 1.2.5.2.1 Wano orzeczenia lotniczo-lekarskiego moe by skrcona, jeeli wystpuj odpowiednie wskazania kliniczne. 1.2.5.2.2 Jeeli posiadacze licencji pilota liniowego samolot, migowiec lub pionowzlot i pilota zawodowego samolot, migowiec lub pionowzlot, ktrzy wykonuj operacje w transporcie zarobkowym,
17/11/11
1-10
Rozdzia 1
w przewozach pasaerskich na statkach powietrznych z zaog jednoosobow przekrocz 40 rok ycia to okres wanoci podany w 1.2.5.2 ulega skrceniu do 6 miesicy. 1.2.5.2.3 Jeeli posiadacze licencji pilota liniowego samolot, migowiec lub pionowzlot i pilota zawodowego samolot, migowiec lub pionowzlot, ktrzy wykonuj operacje w transporcie zarobkowym przekrocz 60 rok ycia to okres wanoci podany w 1.2.5.2 ulega skrceniu do 6 miesicy. 1.2.5.2.4 Jeeli posiadacze licencji pilota turystycznego samolot, sterowiec, migowiec lub pionowzlot, pilota balonu wolnego, pilota szybowca i kontrolera ruchu lotniczego przekrocz 40 rok ycia to okres wanoci podany w 1.2.5.2 ulega skrceniu do 24 miesicy. 1.2.5.2.5 Zalecenie. Jeeli posiadacze licencji pilota turystycznego samolot, sterowiec, migowiec lub pionowzlot, pilota balonu wolnego, pilota szybowca i kontrolera ruchu lotniczego przekrocz 50 rok ycia to okres wanoci podany w 1.2.5.2 ulega dalszemu skrceniu do 12 miesicy. Uwaga. Okresy wanoci podane powyej s oparte o wiek kandydata poddajcego si w tym momencie kontrolnemu badaniu lekarskiemu . 1.2.5.2.6 Okolicznoci, w ktrych kontrolne badanie lekarskie moe by odroczone. Nakazane, ponowne badanie lekarskie posiadacza licencji dziaajcego na obszarze odlegym od siedziby wyznaczonej komisji lekarskiej moe by odroczone na podstawie decyzji Wadzy uprawnionej do licencjonowania, pod warunkiem, e taka zwoka zaistnieje tylko wyjtkowo i nie przekroczy: a) pojedynczego okresu szeciu miesicy w przypadku czonka zaogi lotniczej statku powietrznego wykorzystywanego w operacjach nie handlowych; b) dwch kolejnych okresw, kady po trzy miesice, w przypadku czonka zaogi lotniczej statku powietrznego wykorzystywanego w operacjach handlowych, pod warunkiem, e w kadym przypadku otrzymano pozytywne orzeczenie z kontrolnych bada lekarskich wykonanych przez wyznaczonego lekarza orzecznika danego obszaru lub, w przypadku gdy wyznaczony do bada lekarz orzecznik jest nieosigalny, przez lekarza uprawnionego do praktyki lekarskiej na tym obszarze. Wynik badania lekarskiego powinien by przesany do Wadzy uprawnionej do licencjonowania, ktra wydaa dan licencj; c) 24 miesice w przypadku pilota turystycznego, tam gdzie kontrolne badania lekarskie zostay wykonane przez lekarza wyznaczonego przez Umawiajce si Pastwo zgodnie z punktem 1.2.4.5, w ktrym kandydat czasowo przebywa. Wyniki bada lekarskich powinny by przesane do Wadzy uprawnionej do licencjonowania, ktra wydaa licencj. 1.2.6 Obnienie sprawnoci fizycznej 1.2.6.1 Posiadacze licencji wymienionych w niniejszym Zaczniku nie powinni wykorzystywa swych licencji i zwizanych z nimi uprawnie kiedykolwiek, gdy s wiadomi obnienia swej sprawnoci fizycznej, co mogoby czyni ich niezdolnymi do bezpiecznego i waciwego wykorzystywania tych uprawnie. 1.2.6.1.1 Zalecenie. Pastwa powinny dopilnowa, aby posiadacze licencji zostali wyposaeni w zrozumiae wytyczne dotyczce stanw medycznych mogcych mie wpyw na bezpieczestwo lotu oraz informacj, kiedy naley zwrci si do orzecznika medycznego lub Wadzy upowanionej do licencjonowania w celu uzyskania wyjanie lub wytycznych. Uwaga. Wskazwki dotyczce stanu fizycznego i mentalnego oraz leczenia, ktre mog wpywa na bezpieczestwo lotu, o jakich moe by konieczne przesanie informacji do Wadzy uprawnionej do licencjonowani, zawarte s w Podrczniku Cywilnej Medycyny Lotniczej (Doc. 8984). 1.2.6.1.2 Zalecenie. Kade Umawiajce si Pastwo powinno, w takim stopniu w jakim jest to moliwe, zapewni aby posiadacze licencji nie wykorzystywali swych licencji i zwizanych z nimi uprawnie w okresie, w ktrym ich sprawno fizyczna, obojtnie z jakich powodw, obniya si do poziomu, ktry mgby stanowi przeszkod w wydaniu lub odnowieniu ich orzeczenia lotniczo-lekarskiego.
1-11
17/11/11
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu 1.2.7 Uywanie rodkw psychoaktywnych
Rozdzia 1
1.2.7.1 Posiadacze licencji wymienionych w niniejszym Zaczniku nie bd korzysta ze swych licencji i zwizanych z nimi uprawnie wtedy, gdy znajduj si pod wpywem jakichkolwiek rodkw, ktre mogyby uczyni ich niezdolnymi do bezpiecznego i waciwego korzystania z tych uprawnie. 1.2.7.2 Posiadacze licencji wymienionych w niniejszym Zaczniku nie bd przyjmowa jakichkolwiek rodkw psychoaktywnych. 1.2.7.3 Zalecenie. Umawiajce si Pastwa, na tyle na ile jest to wykonalne, powinny dopilnowa, aby wszyscy posiadacze licencji, ktrych dotyczy jakikolwiek problem zwizany z uywaniem rodkw psychoaktywnych zostali wykryci i zwolnieni z penienia funkcji o decydujcym znaczeniu dla bezpieczestwa. Przywrcenie do penienia tych funkcji moe by rozwaane dopiero po pozytywnie zakoczonym leczeniu lub, w przypadkach kiedy leczenie nie jest konieczne, po przerwaniu uywania rodkw psychoaktywnych i po ustaleniu, e dalsze wykonywanie obowizkw przez t osob nie zagraa bezpieczestwu. Uwaga. Wytyczne dotyczce odpowiednich metod wykrywania (np. testy biochemiczne wykonywane podczas bada przed zatrudnieniem, przy uzasadnionym podejrzeniu, po wypadku/zdarzeniu, przy badaniach okresowych i doranych) i zagadnie zwizanych z prewencj znajduj si w Instrukcji zapobiegania problemom uywania rodkw psychoaktywnych w miejscu pracy zwizanym ze rodowiskiem lotniczym (Doc. 9654). 1.2.8 Zatwierdzone szkolenie w zatwierdzonej organizacji szkolenia. Uwaga. Kwalifikacje wymagane do otrzymania licencji personelu lotniczego mog by atwiej i szybciej zdobyte przez kandydatw, ktrzy odbd cile nadzorowane, systematyczne i cige kursy, dostosowane do zaplanowanych zaj programowych. Poczyniono pewne ustpstwa odnonie dowiadczenia wymaganego do otrzymania niektrych licencji i uprawnie okrelonych w niniejszych normach oraz zalecanych metodach i zasadach postpowania, w odniesieniu do kandydatw, ktrzy pozytywnie ukoczyli kurs w zatwierdzonej organizacji szkolenia. 1.2.8.1 Szkolenie wg zatwierdzonego programu powinno zapewni poziom kwalifikacji co najmniej rwny temu, jaki daje minimum dowiadczenia wymaganego dla personelu, ktry nie przeszed szkolenia wg zatwierdzonego programu. 1.2.8.2 Zatwierdzenie przez pastwo organizacji szkoleniowej bdzie zaleao od zademonstrowania spenienia przez wnioskujc organizacj wymaga Zacznika 2 i Zacznika 4 . Uwaga. Wytyczne w sprawie zatwierdzania organizacji szkolenia mona znale w Podrczniku Zatwierdzania Organizacji Szkolenia (Doc. 9841). 1.2.8.3 Zatwierdzone szkolenie dla zag lotniczych i kontrolerw ruchu lotniczego realizowane bdzie w zatwierdzonej organizacji szkolenia. Uwaga. Zatwierdzone szkolenie, o ktrym mowa w 1.2.8.3 dotyczy zasadniczo zatwierdzonego szkolenia dla wydania licencji lub uprawnienia wg Zacznika I. Nie zamierza si uwzgldnia zatwierdzonego szkolenia dla utrzymania kompetencji lub zdobycia kwalifikacji operacyjnych po pierwszym wydaniu licencji lub uprawnienia, jak to moe by wymagane w przypadku kontrolerw ruchu lotniczego lub zag lotniczych, tak jak zatwierdzone szkolenie wymagane Zacznikiem 6 - Eksploatacja statkw powietrznych, Cz I: Midzynarodowy zarobkowy transport lotniczy Samoloty, 9.3 lub Cz III: Operacje midzynarodowe migowce, Sekcja II, 7.3. 1.2.8.4 Dla personelu obsugi statku powietrznego zatwierdzone szkolenie oparte o kompetencje realizowane bdzie w zatwierdzonej organizacji szkolenia. Uwaga. Kompletny program szkolenia dla uzyskania licencji personelu obsugi statku powietrznego (mechanik/technik/inynier), zawierajcy rne poziomy kompetencji, mona znale w Procedurach Sub Nawigacji Powietrznej Szkolenie (Doc. 9868, PANS-TRG).
17/11/11
1-12
Rozdzia 1
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu 1.2.9 Znajomo jzyka
1.2.9.1 Piloci samolotw, sterowcw, migowcw lub pionowzlotw i nawigatorzy lotw, ktrzy musz posugiwa si radiotelefonem na pokadzie statku powietrznego, musz zademonstrowa umiejtno mwienia i rozumienia jzyka stosowanego w cznoci radiotelefonicznej. Uwaga. Artyku 42 Konwencji o Midzynarodowym Lotnictwie Cywilnym, paragraf 1.2.9.1 nie ma zastosowania do czonkw personelu, ktrych licencje zostay wydane przed 5 marca 2004 r., ale w kadym przypadku ma dotyczy osb, ktrych licencje pozostaj wane po 5 marca 2008 r. 1.2.9.2 Kontrolerzy ruchu lotniczego i operatorzy stacji lotniskowej musz zademonstrowa umiejtno mwienia i rozumienia jzyka stosowanego w cznoci radiotelefonicznej. 1.2.9.3 Zalecenie. Inynierowie pokadowi oraz piloci szybowcw i balonw wolnych powinni posiada umiejtno mwienia i rozumienia jzyka stosowanego w cznoci radiotelefonicznej. 1.2.9.4 Poczwszy od 5 marca 2008 r. piloci samolotw, sterowcw, migowcw lub pionowzlotw, kontrolerzy ruchu lotniczego i operatorzy stacji lotniczej musz zademonstrowa umiejtno mwienia i rozumienia jzyka stosowanego w cznoci radiotelefonicznej na poziomie podanym w wymaganiach dla znajomoci/biegoci jzyka w Zaczniku 1. 1.2.9.5 Zalecenie. Piloci samolotw, sterowcw, migowcw lub pionowzlotw, nawigatorzy lotniczy, ktrzy musz si posugiwa radiotelefonem na pokadzie statku powietrznego oraz kontrolerzy ruchu lotniczego i operatorzy stacji lotniczej musz zademonstrowa umiejtno mwienia i rozumienia jzyka stosowanego w cznoci radiowo-telefonicznej na poziomie podanym w wymaganiach dla znajomoci/biegoci jzyka w Zaczniku 1. 1.2.9.6 Poczwszy od 5 marca 2008 r. piloci samolotw, sterowcw, migowcw lub pionowzlotw, kontrolerzy ruchu lotniczego i operatorzy stacji lotniczej, ktrzy zademonstrowali znajomo jzyka poniej poziomu eksperckiego (poziom 6) bd poddawani sprawdzaniu znajomoci jzyka w okrelonych odstpach czasowych, zgodnie z zademonstrowanym indywidualnym poziomem znajomoci. 1.2.9.7 Zalecenie. Poziom znajomoci jzyka u pilotw samolotw, sterowcw, migowcw lub pionowzlotw, nawigatorw lotw, ktrzy musz si posugiwa radiotelefonem na pokadzie statku powietrznego oraz kontrolerw ruchu lotniczego i operatorw stacji lotniczej, ktrzy zademonstrowali znajomo jzyka poniej poziomu eksperckiego (poziom 6), bdzie sprawdzany w okrelonych odstpach czasowych, zgodnie z zademonstrowanym indywidualnym poziomem znajomoci: a) osoby, ktre zademonstruj znajomo jzyka na poziomie operacyjnym (poziom 4) bd poddawane sprawdzeniu przynajmniej raz na trzy lata; i b) osoby, ktre zademonstruj znajomo jzyka na poziomie rozszerzonym (poziom 5) bd poddawane sprawdzeniu przynajmniej raz na sze lat. Uwaga 1. Nie wymaga si formalnego sprawdzenia znajomoci jzyka u tych kandydatw, ktrzy wykazali si znajomoci na poziomie eksperckim, np. dla ktrych jest to jzyk ojczysty lub bardzo biegych, dla ktrych nie jest to jzyk ojczysty, ale ktrzy porozumiewaj si dialektem lub z akcentem zrozumiaym dla midzynarodowej spoecznoci lotniczej. Uwaga 2. Postanowienia punktu 1.2.9 odnosz si do Zacznika 10, Tom II, Rozdzia 5, gdzie podane jest, e jzyk stosowany w cznoci radiotelefonicznej moe by jzykiem stosowanym na stacji lotniczej na ziemi lub jzykiem angielskim. W zwizku z tym, w praktyce, wystpowa bd sytuacje, w ktrych czonkowie zaogi lotniczej bd musieli umie porozumiewa si tylko w jzyku zazwyczaj uywanym na stacji lotniczej na ziemi.
1-13
17/11/11
Rozdzia 2. Licencje i uprawnienia dla pilotw 2.1 Oglne zasady odnoszce si do licencji pilota i uprawnie
2.1.1 Oglne wymagania licencjonowania 2.1.1.1 Osoba, ktra nie jest posiadaczem licencji pilota wydanej zgodnie z klauzulami niniejszego rozdziau nie powinna dziaa jako pilot dowdca ani jako drugi pilot, w adnej z poniszych kategorii statku powietrznego: samolot sterowiec o objtoci wikszej ni 4600 m3 balon wolny migowiec szybowiec pionowzlot 2.1.1.2 Kategoria statku powietrznego powinna by zamieszczona w tytule samej licencji lub w postaci osobnego zapisu w licencji uprawnienia na kategori. 2.1.1.2.1 Kiedy posiadacz licencji pilota ubiega si o licencj na dodatkow kategori statku powietrznego to Wadza uprawniona do licencjonowania powinna: a) wyda posiadaczowi licencji dodatkow licencj pilota na dan kategori statku powietrznego, lub b) dokona wpisu uprawnienia na now kategori do oryginalnej licencji, zgodnie z warunkami podanymi w 2.1.2. Uwaga. Wymagania dotyczce uprawnie na dan kategori s ustalane wedug specyfikacji licencyjnej dla pilotw i na poziomach odpowiednich do uprawnie nadanych posiadaczowi licencji. 2.1.1.3 Kandydat powinien, zanim zostanie mu wydana jakakolwiek licencja pilota lub uprawnienie, spenia okrelone wymagania dotyczce wieku, wiedzy, dowiadczenia, szkolenia lotniczego, umiejtnoci i sprawnoci fizycznej, jakie s wyszczeglnione dla danej licencji lub uprawnienia. 2.1.1.3.1 Kady kandydat ubiegajcy si o jakkolwiek licencj pilota lub uprawnienie powinien wykaza si, w sposb okrelony przez Wadz uprawnion do licencjonowania, tak wiedz i umiejtnociami jakie s wyszczeglnione dla danej licencji i uprawnie. 2.1.1.4 Zasady przejciowe dotyczce pionowzlotw. Do 5 marca 2015 r. Wadza upowaniona do licencjonowania moe dokonywa wpisu do licencji pilota samolotu lub migowca uprawnienia na typ pionowzlotw. We wpisie uprawnienia do licencji zaznaczone bdzie, e dany statek powietrzny jest czci kategorii dla pionowzlotw. Szkolenie w celu uzyskania uprawnienia na typ pionowzlotw przeprowadzone bdzie w trakcie zatwierdzonego szkolenia, uwzgldni dotychczasowe dowiadczenie kandydata na samolocie lub migowcu i obejmowa bdzie odpowiednie aspekty pilotowania pionowzlotw. 2.1.2 Kategoria uprawnie 2.1.2.1 Po ustaleniu, kategorie uprawnie powinny odpowiada kategoriom statkw powietrznych wymienionych w 2.1.1.1. 2.1.2.2 Kategoria uprawnie nie powinna by wpisywana do licencji wtedy, gdy jest ona zawarta w tytule samej licencji.
ZACZNIK 1
2-1
17/11/11
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu Rozdzia 2 2.1.2.3 Kada dodatkowa kategoria uprawnie wpisana do licencji pilota powinna wskazywa zakres uprawnie licencyjnych na t kategori, na ktr jest ona nadana. 2.1.2.4 Posiadacz licencji pilota ubiegajcy si o dodatkow kategori uprawnie powinien spenia wymagania niniejszego Zacznika odpowiednio do uprawnie zwizanych z kategori, o ktr si ubiega. 2.1.3 Uprawnienia na klas i typ 2.1.3.1. Uprawnienia na klas powinny by ustalone dla samolotw certyfikowanych dla operacji z zaog jednoosobow i powinny obejmowa samoloty: a) jednosilnikowe, ldowe; b) jednosilnikowe, wodne; c) wielosilnikowe, ldowe; d) wielosilnikowe, wodne. Uwaga. Postanowienia tego paragrafu nie wykluczaj ustanowienia innych klas w ramach tej struktury podstawowej. 2.1.3.1.1 Zalecenie. Umawiajce si Pastwa powinny rozway ustanowienie uprawnie dla klasy tych migowcw i pionowzlotw, ktre s certyfikowane do operacji z zaog jednoosobow, i ktre maj porwnywalne waciwoci pilotaowe, osigi oraz inne cechy. 2.1.3.2 Uprawnienia na typ powinny by ustalone dla: a) kadego typu statku powietrznego certyfikowanego do operacji z minimaln zaog co najmniej dwuosobow; b) kadego typu migowca certyfikowanego do operacji z zaog jednoosobow, z wyjtkiem tych, dla ktrych uprawnienia klasy wydano na warunkach podanych w 2.1.3.1.1; i c) kadego typu statku powietrznego, ilekro Wadza uprawniona do licencjonowania uzna to za konieczne. Uwaga 1. Jeli uzgodniono wsplne uprawnienie na typ, to dotyczy bdzie ono tylko statkw powietrznych posiadajcych podobne waciwoci w odniesieniu do procedur operacyjnych, systemw i pilotau. Uwaga 2. Wymagania co do uprawnie dla klas i typw na szybowce i balony wolne nie zostay okrelone. 2.1.3.3 Jeli kandydat posiada umiejtnoci i wiedz niezbdne do wstpnego wydania licencji pilota, to naley wpisa do licencji kategori i uprawnienia odpowiednie dla klasy i typu statku powietrznego wykorzystanego do ich zademonstrowania.
17/11/11
2-2
Rozdzia 2
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu 2.1.4 Warunki, w ktrych wymagane s uprawnienia na klas i typ
2.1.4.1 Umawiajce si Pastwo, ktre wydao licencj pilota, nie powinno posiadaczowi takiej licencji pozwala na dziaanie, ani w charakterze pilota dowdcy, ani w charakterze drugiego pilota, na samolocie lub migowcu, chyba e jej posiadacz otrzyma stosowne uprawnienia: a) a)uprawnienie dla odpowiedniej klasy spord okrelonych w punkcie 2.1.3.1; lub b) uprawnienie na dany typ jeeli zgodnie z postanowieniami punktu 2.1.3.2. 2.1.4.1.1 Jeli wydano uprawnienie na okrelony typ, ograniczajce uprawnienia do dziaania jako drugi pilot lub jako pilot w trakcie fazy przelotu, to takie ograniczenie powinno by wpisane do uprawnienia. 2.1.4.2 W celu szkolenia, testowania lub w szczeglnych lotach nie zarobkowych lub bez transportu pasaerw, posiadaczowi licencji Wadza uprawniona do licencjonowania moe wyda specjalne upowanienie na pimie, zgodnie z punktem 2.1.4.1, zamiast wydawania uprawnienia na klas i typ. Upowanienie powinno by ograniczone na czas niezbdny do ukoczenia danego lotu. 2.1.5 Wymagania dotyczce wydania uprawnie na klas i typ 2.1.5.1 Uprawnienia na klas Kandydat powinien przedstawi stopie umiejtnoci odpowiedni do licencji na statek powietrzny tej klasy, na ktr uprawnienie ma by wydane. 2.1.5.2 Uprawnienia na typ zgodnie z wymaganiami punktu 2.1.3.2 a) Kandydat powinien: a) posiada dowiadczenie w lataniu na odpowiednim typie statku powietrznego i/lub symulatorze lotu, uzyskane pod waciwym nadzorem, w zakresie: normalnych procedur lotu i manewrw podczas wszystkich faz lotu; procedur nietypowych i awaryjnych oraz manewrw w przypadku uszkodze i wadliwych dziaa wyposaenia, takiego jak zesp napdowy, ukady i patowiec; procedur instrumentalnych, cznie z podejciem do ldowania wedug przyrzdw, procedury nieudanego podejcia do ldowania i ldowania w warunkach normalnych, nienormalnych i awaryjnych, wczajc w to symulowan awari silnika; procedur dotyczcych niesprawnoci zaogi i wspdziaania zaogi, wczajc w to podzia zada; wspprac zaogi i wykorzystanie listy czynnoci kontrolnych; Uwaga. Zwraca si uwag na Zalecenie 2.1.8.1 dotyczce kwalifikacji wymaganych od pilota wykonujcego szkolenie praktyczne w locie. b) wykaza si umiejtnociami i wiedz wymagan dla bezpiecznych operacji na odpowiednim typie statku powietrznego, majcymi zwizek z penieniem obowizkw odpowiednio, pilota dowdcy lub drugiego pilota; i c) wykaza si, na poziomie waciwym dla licencji pilota liniowego, takim zakresem wiedzy, jaki jest okrelony przez Wadz uprawnion do licencjonowania na bazie wymaga wymienionych odpowiednio w punktach 2.6.1.2.
2-3
17/11/11
Rozdzia 2
Uwaga. Patrz Podrcznik Procedur dla Stworzenia i Zarzdzania Pastwowym Systemem Licencjonowania Personelu (Doc. 9379) dla wytycznych o charakterze oglnym dla wymiennych kwalifikacji zaogi i wymiennego uznawania. 2.1.5.3 Uprawnienia na typ zgodnie z wymaganiami punktw 2.1.3.2 b) i c) Kandydat powinien wykaza si umiejtnociami i wiedz wymaganymi dla bezpiecznej operacji na odpowiednim typie statku powietrznego, majcymi zwizek z wymaganiami licencyjnymi i funkcjami kandydata jako pilota. 2.1.6 Zastosowanie urzdze treningowych dla zdobycia dowiadczenia i wykazania umiejtnoci Zastosowanie treningowego urzdzenia symulacji lotu dla zdobycia dowiadczenia lub wykonywania jakiego manewru wymaganego podczas wykazywania umiejtnoci, w celu uzyskania licencji lub uprawnienia, powinno by zatwierdzone przez Wadz uprawnion do licencjonowania, co zapewni, e urzdzenie treningowe symulacji lotu bdzie odpowiednie do danego zadania. 2.1.7 Warunki, w ktrych wymagane jest uprawnienie do lotu wedug wskaza przyrzdw Umawiajce si Pastwo, majce wyda licencj pilota, nie powinno jej posiadaczowi zezwala na dziaanie w charakterze pilota dowdcy lub drugiego pilota statku powietrznego w warunkach lotu wedug przyrzdw (IFR), chyba e posiadacz otrzyma odpowiednie upowanienie od tego Umawiajcego si Pastwa. Upowanienie to powinno zawiera uprawnienie do lotw wedug wskaza przyrzdw, waciwe dla danej kategorii statku powietrznego. Uwaga. Uprawnienie do lotw wedug wskaza przyrzdw jest wczone w licencj pilota liniowego kategoria samolot, pionowzlot, i licencj pilota w zaodze wieloosobowej i pilota zawodowego kategoria sterowiec. Klauzule punktu 2.1.7 nie wykluczaj wydania licencji, ktrej czci integraln byoby uprawnienie do lotw wedug wskaza przyrzdw. 2.1.8 Warunki, w ktrych wymagane jest upowanienie do szkolenia 2.1.8.1 Umawiajce si Pastwo, ktre wydao licencj pilota nie powinno pozwala jej posiadaczowi na wykonywanie szkolenia w locie, wymaganego dla wydania licencji pilota lub uprawnienia, chyba e otrzyma on waciwe upowanienie od tego Umawiajcego si Pastwa. Waciwe upowanienie powinno zawiera: a) uprawnienie instruktora pilotau w licencji jej posiadacza; lub b) uprawnienie do dziaania jako przedstawiciel organizacji upowanionej przez Wadz uprawnion do licencjonowania do wykonywania szkolenia w locie; lub c) szczeglne upowanienie nadane przez Umawiajce si Pastwo, ktre wydao licencj. 2.1.8.2 Umawiajce si Pastwo nie zezwoli osobie na prowadzenie szkolenia w celu wydania licencji lub uprawnienia na urzdzeniu treningowym w locie, chyba e taka osoba posiadaa odpowiedni licencj lub przesza odpowiednie szkolenia, ma dowiadczenie lotnicze oraz otrzymaa waciwe upowanienie od tego Umawiajcego si Pastwa. 2.1.9 Zaliczanie czasu lotu 2.1.9.1 Pilot ucze lub posiadacz licencji pilota ma prawo do zaliczenia w caoci czasu lotu samodzielnego, z instruktorem na dwusterze i w charakterze pilota dowdcy w celu uzyskania sumarycznego czasu lotu wymaganego dla wydania pierwszej licencji pilota lub wydania licencji pilota wyszego stopnia.
17/11/11
2-4
Rozdzia 2
2.1.9.2 Posiadacz licencji pilota, wykonujcy obowizki drugiego pilota na stanowisku pilota na statku powietrznym certyfikowanym do wykonywania operacji z jednym pilotem, na ktrym zgodnie z wymaganiami Pastwa Umawiajcego si, operacje mona wykonywa tylko z drugim pilotem, ma prawo do zaliczenia nie wicej ni 50 procent czasu lotu spdzonego w charakterze drugiego pilota do sumarycznego czasu lotu wymaganego dla licencji pilota wyszego stopnia. Pastwo Umawiajce si moe zgodzi si na zaliczenie w caoci czasu wymaganego lotu, jeeli statek powietrzny jest wyposaony tak, aby mg by pilotowany przez drugiego pilota w operacjach z zaog wieloosobow. 2.1.9.3 Posiadacz licencji pilota wykonujcy obowizki drugiego pilota na stanowisku pilota na statku powietrznym certyfikowanym do wykonywania operacji z drugim pilotem, ma prawo do zaliczenia w caoci czasu wymaganego lotu dla wydania licencji pilota wyszego stopnia. 2.1.9.4 Posiadacz licencji pilota dziaajcy jako dowdca pod nadzorem pilota dowdcy, ma prawo do zaliczenia tego czasu lotu w caoci do sumarycznego czasu lotu wymaganego dla licencji pilota wyszego stopnia. 2.1.10 Ograniczenie uprawnie pilotw, ktrzy skoczyli 60 lat i ograniczenie uprawnie pilotw, ktrzy skoczyli 65 lat 2.1.10.1 Umawiajce si Pastwo, ktre wydao licencje pilotw, nie powinno ich posiadaczom zezwala na wykonywanie czynnoci pilota dowdcy statku powietrznego, zaangaowanego w midzynarodowym transporcie zarobkowym, jeli posiadacze licencji skoczyli 60 lat, lub 65 lat w przypadku wykonywania operacji przez wicej ni jednego pilota, gdzie modszy z pilotw nie ukoczy 60 roku ycia. 2.1.10.2 Zalecenie. Umawiajce si Pastwo, ktre wydao licencje pilotw, nie powinno ich posiadaczom zezwala na wykonywanie czynnoci drugiego pilota na statku powietrznym, zaangaowanym w midzynarodowym transporcie zarobkowym, jeli posiadacze licencji skoczyli 65 lat. Uwaga. Naley zwrci uwag na punkt 1.2.5.2.3 dotyczcy wanoci Orzeczenia Lekarskiego dla pilotw, ktrzy ukoczyli 60 lat, a wykonujcych operacje w midzynarodowym transporcie zarobkowym. 2.2 Ucze - pilot 2.2.1 Ucze - pilot powinien speni wymagania okrelone przez Umawiajce si Pastwo. Okrelajc takie wymagania Umawiajce si Pastwa powinny zapewni, aby nadane uprawnienia nie pozwalay pilotowi uczniowi na stworzenie zagroenia dla eglugi powietrznej. 2.2.2 Ucze - pilot nie bdzie lata samodzielnie, chyba e pod nadzorem lub z upowanienia uprawnionego instruktora lotu. 2.2.2.1 -Ucze - pilot nie bdzie lata samodzielnie na statku powietrznym w ruchu midzynarodowym, chyba e za specjalnym lub oglnym uzgodnieniem pomidzy zainteresowanymi Umawiajcymi si Pastwami. 2.2.3 Oglna sprawno fizyczna Umawiajce si Pastwo nie powinno zezwala pilotowi uczniowi lata samodzielnie, chyba e ucze - pilot posiada aktualne orzeczenie lotniczo-lekarskie klasy 2.
2-5
17/11/11
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu 2.3 Licencja pilota turystycznego 2.3.1 Oglne wymagania niezbdne do wydania licencji dla odpowiedniej kategorii samolotu, sterowca, migowca i pionowzlotw 2.3.1.1 Wiek Kandydat powinien mie ukoczone 17 lat. 2.3.1.2 Wiedza
Rozdzia 2
Kandydat powinien prezentowa poziom wiedzy odpowiedni do uprawnie nadanych posiadaczowi licencji pilota turystycznego i odpowiedniej kategorii statku powietrznego, o ktrej wpis ubiega si do licencji, przynajmniej z poniszych przedmiotw: Prawo lotnicze a) przepisy i uregulowania dotyczce posiadacza licencji pilota turystycznego; przepisy ruchu lotniczego; procedury nastawy wysokociomierza; odpowiednie praktyki i procedury sub ruchu lotniczego; Oglna wiedza o samolotach, sterowcach, migowcach i pionowzlotach b) zasady dziaania zespow napdowych, systemw i przyrzdw; c) ograniczenia operacyjne dla odpowiednich kategorii statkw powietrznych i zespow napdowych; istotne informacje operacyjne z instrukcji uytkowania lub innego odpowiedniego dokumentu; d) w przypadku migowcw i pionowzlotw, i tam gdzie ma to zastosowanie, przekadnie; e) dla sterowcw, cechy fizyczne i praktyczna znajomo zastosowania gazw; Osigi, planowanie lotu i obcienia f) wpyw obcie i rozkadu masy na waciwoci lotu; obliczanie masy i wywaenia; g) praktyczne wykorzystanie danych o osigach do startu, ldowania i innych dostpnych danych; h) planowanie przed lotem i w locie trasowym, odpowiednio, do lotw turystycznych wg przepisw VFR; przygotowanie i wypenianie planw lotu sub ruchu lotniczego; odpowiednie procedury sub ruchu lotniczego; procedury meldowania pozycji; procedury nastawy wysokociomierza; operacje w obszarach o duym nasileniu ruchu lotniczego; Moliwoci czowieka i) moliwoci czowieka wcznie z zasadami zarzdzania ryzykiem i bdem; Uwaga. Materia pomocniczy w sprawie tworzenia programw szkolenia na temat moliwoci czowieka mona znale w Podrczniku szkolenia dotyczcym czynnika ludzkiego (Doc. 9683). Meteorologia j) stosowanie podstawowej meteorologii lotniczej; wykorzystanie i procedury otrzymywania informacji meteorologicznej; pomiar wysokoci; niebezpieczne warunki pogodowe;
17/11/11
2-6
Rozdzia 2 Nawigacja
k) praktyczne aspekty nawigacji lotniczej i technik obliczeniowych; wykorzystanie map lotniczych; Procedury operacyjne l) stosowanie w osigach operacyjnych zasad zarzdzania ryzykiem i bdem; Uwaga. Wytyczne dotyczce stosowania zasad zarzdzania ryzykiem i bdem mona znale w Procedurach Sub eglugi Powietrznej Szkolenie (PANS-TRG. Doc. 9868), Rozdzia 3, Zacznik C i Cz II, Rozdzia 2 z Podrcznika Szkolenia dotyczcego czynnika ludzkiego (Doc. 9683). m) procedury nastawy wysokociomierza; n) stosowanie dokumentacji lotniczej, takiej jak AIP, NOTAM, kodw i skrtw lotniczych; o) odpowiednie procedury zapobiegawcze i procedury awaryjne, obejmujce dziaania jakie naley podj w celu uniknicia niebezpieczestw pogodowych, turbulencji strumieniowej i innych zagroe operacyjnych; p) w przypadku migowcw, i jeeli ma to zastosowanie, pionowzlotw, ldowanie z moc; wpyw od ziemi; przecignicie; dynamiczne zerowanie i inne ryzyka operacyjne; procedury bezpieczestwa zwizane z wykonywaniem lotu VMC; Zasady lotu q) zasady lotu; czno radiotelefoniczna r) procedury cznoci radiotelefonicznej i frazeologia jaka zostaa zastosowana do lotw VFR; dziaanie jakie naley podj w przypadku utraty cznoci. 2.3.1.3 Umiejtnoci Kandydat musi zademonstrowa umiejtno wykonywania czynnoci pilota dowdcy statku powietrznego odpowiedniej kategorii, wykaza znajomo procedur i manewrw opisanych w 2.3.3.2 lub 2.3.4.2.1 lub 2.3.5.2 lub 2.3.6.2 w stopniu odpowiadajcym przyznanym uprawnieniom posiadaczowi licencji pilota turystycznego, i: a) rozporzdza oraz zarzdza ryzykiem i bdami; Uwaga. Wytyczne dotyczce stosowania zasad zarzdzania ryzykiem i bdem mona znale w Procedurach Sub eglugi Powietrznej Szkolenie (PANS-TRG. Doc. 9868), Rozdzia 3, Zacznik C, i Cz II, Rozdzia 2 z Podrcznika szkolenia dotyczcego czynnika ludzkiego (Doc. 9683). b) pilotowa statek powietrzny w ramach jego ogranicze; c) wykona wszystkie manewry pynnie i dokadnie; d) posiada dobr umiejtno pilotau i orientacji; e) stosowa wiedz aeronautyczn; i f) utrzymywa kontrol nad statkiem powietrznym zawsze, i w taki sposb aby zapewni pozytywny rezultat zastosowanej procedury lub manewru.
2-7
17/11/11
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu 2.3.1.4 Sprawno fizyczna Kandydat musi posiada wane orzeczenie lotniczo-lekarskie klasy 2.
Rozdzia 2
Uwaga. Zwraca si uwag na punkt 2.7.1.3 dotyczcy wymaga w zakresie sprawnoci fizycznej dla posiadaczy licencji turystycznych, a ubiegajcych si o uprawnienia do wykonywania lotw wg przyrzdw. 2.3.2 Przywileje posiadaczy licencji i warunki, ktre naley przestrzega przy korzystaniu z tych przywilejw 2.3.2.1 Pod warunkiem spenienia wymaga podanych w 1.2.5, 1.2.6, 1.2.7.1, 1.2.9 i 2.1 przywilejem posiadacza licencji turystycznej bdzie prawo do wykonywania, ale nie za wynagrodzeniem, czynnoci pilota-dowdcy lub drugiego pilota statku powietrznego na statku powietrznym odpowiedniej kategorii. 2.3.2.2 Przed korzystaniem z przywilejw w nocy, posiadacz licencji otrzyma szkolenie w lotach nocnych, wcznie ze startem, ldowaniem i nawigacj, na dwusterze na statku powietrznym odpowiedniej kategorii. 2.3.3 Szczeglne wymagania dla wydania uprawnie na kategori samolotu 2.3.3.1 Dowiadczenie 2.3.3.1.1 Kandydat musi wykona co najmniej 40 godzin lotu, lub 35 godzin jeeli nalot zosta uzyskany podczas zatwierdzonego kursu szkolenia, jako pilot samolotw, odpowiednich dla wnioskowanego uprawnienia na klas. Wadza uprawniona do licencjonowania okreli jaka cz dowiadczenia zdobytego w charakterze pilota podczas szkolenia na zatwierdzonym przez ni urzdzeniu treningowym, moe by do zaakceptowania w poczet cakowitego 40-godzinnego lub 35-godzinnego czasu lotu. Zaliczenie takiego dowiadczenia ma by ograniczone do 5 godzin maksimum. 2.3.3.1.1.1 Jeli kandydat ma zaliczony czas lotu jako pilot statku powietrznego innej kategorii, to Wadza uprawniona do licencjonowania powinna okreli czy takie dowiadczenie jest do zaakceptowania i, jeli tak, zakres do ktrego wymagania czasu lotu wymienione w punkcie 2.3.3.1.1 mog by, zgodnie z tym, zmniejszone. 2.3.3.1.2 Kandydat musi wykona co najmniej 10 godzin lotu samodzielnego odpowiedniego dla wnioskowanego uprawnienia na klas, pod nadzorem upowanionego instruktora pilotau, wczajc w to 5 godzin czasu samodzielnego lotu nawigacyjnego, z co najmniej jednym przelotem o cakowitej dugoci nie mniejszej ni 270 km (150 NM), podczas ktrego naley wykona dwa ldowania z cakowitym zatrzymaniem si, na dwch rnych lotniskach. 2.3.3.2 Szkolenie w locie Kandydat powinien otrzyma szkolenie na samolotach, odpowiednich dla wnioskowanego uprawnienia na klas od upowanionego instruktora. Instruktor powinien upewni si, e kandydat posiada dowiadczenie operacyjne na poziomie spenienia wymaga dla pilota turystycznego, w co najmniej poniszych dziedzinach: a) rozporzdzanie oraz zarzdzanie ryzykiem i bdami;
Uwaga. Wytyczne dotyczce stosowania zasad zarzdzania ryzykiem i bdem mona znale w Procedurach Sub eglugi Powietrznej Szkolenie (PANS-TRG, Doc. 9868), Rozdzia 3, Zacznik C, i Cz II, Rozdzia 2 z Podrcznika szkolenia dotyczcego czynnika ludzkiego (Doc. 9683). b) czynnoci przedlotowe cznie z okreleniem masy wywaenia, przegldem samolotu i obsug techniczn;
17/11/11
2-8
Rozdzia 2
c) czynnoci na lotnisku i w krgu nadlotniskowym, rodki zapobiegawcze i procedury unikania kolizji; d) pilotowanie samolotu na podstawie zewntrznych obiektw odniesienia; e) lot przy krytycznie maych prdkociach; rozpoznawanie i wyprowadzanie z pocztkowej fazy i z penego przecignicia; f) lot przy krytycznie duych prdkociach; rozpoznawanie i wyprowadzanie ze stromej spirali; g) starty i ldowania normalne oraz przy wietrze bocznym; h) starty przy osigach maksymalnych (krtkie ldowisko i zachowanie wysokoci nad przeszkodami); ldowania w ograniczonym terenie; i) lot wycznie na podstawie wskaza przyrzdw, cznie z wykonaniem zakrtw w poziomie o 180 stopni; j) przeloty nawigacyjne w oparciu o zewntrzne obiekty odniesienia, nawigacj zliczeniow i gdzie to jest moliwe, w oparciu o pomoce radionawigacyjne; k) operacje awaryjne, wcznie z symulowaniem usterki wyposaenia samolotu; l) loty do, i z lotnisk kontrolowanych oraz przeloty nad lotniskami kontrolowanymi, zastosowanie si do procedur sub ruchu lotniczego; i m) frazeologia i procedury cznoci. Uwaga. Dowiadczenie w lotach wg wskaza przyrzdw podane w 2.3.3.2. i) oraz szkolenia na dwusterze w lotach nocnych, jak podano w 2.3.2.2 nie upowania posiadacza licencji turystycznej do pilotowania samolotw zgodnie z przepisami IFR. 2.3.4 Szczeglne wymagania dla wydania uprawnie na kategori migowca 2.3.4.1 Dowiadczenie 2.3.4.1.1 Kandydat musi wykona co najmniej 40 godzin lotu, lub 35 godzin jeeli nalot zosta uzyskany podczas zatwierdzonego kursu szkolenia, jako pilot migowcw. Wadza uprawniona do licencjonowania okreli jaka cz dowiadczenia zdobytego w charakterze pilota podczas szkolenia na zatwierdzonym przez ni urzdzeniu treningowym, moe by do zaakceptowania w poczet cakowitego 40-godzinnego lub 35godzinnego czasu lotu. Zaliczenie takiego dowiadczenia ma by ograniczone do 5 godzin maksimum. 2.3.4.1.1.1 Jeli kandydat ma zaliczony czas lotu jako pilot statku powietrznego innej kategorii, to Wadza uprawniona do licencjonowania powinna okreli czy takie dowiadczenie jest do zaakceptowania i, jeli tak, zakres do ktrego wymagania czasu lotu wymienione w punkcie 2.3.4.1.1 mog by, zgodnie z tym, zmniejszone. 2.3.4.1.2 Kandydat musi wykona co najmniej 10 godzin lotu samodzielnego na migowcu pod nadzorem upowanionego instruktora lotu, wczajc w to 5 godzin czasu samodzielnego lotu nawigacyjnego, z co najmniej jednym przelotem o cakowitej dugoci nie mniejszej ni 180 km (100 NM) na kursie, w ktrym powinno si wykona ldowania na dwch rnych lotniskach. 2.3.4.2 Szkolenie w locie 2.3.4.2.1 Kandydat powinien otrzyma przynajmniej 20-godzinne szkolenie na migowcach od upowanionego instruktora. Instruktor powinien upewni si, e kandydat posiada dowiadczenie operacyjne na poziomie spenienia wymaga dla pilota turystycznego, w co najmniej poniszych dziedzinach: a) rozporzdzanie oraz zarzdzanie ryzykiem i bdami;
2-9
17/11/11
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu Rozdzia 2 Uwaga. Wytyczne dotyczce stosowania zasad zarzdzania ryzykiem i bdem mona znale w Procedurach Sub eglugi Powietrznej Szkolenie (PANS-TRG, Doc. 9868), Rozdzia 3, Zacznik C, i Rozdzia 2 z Podrcznika szkolenia dotyczcego czynnika ludzkiego (Doc. 9683). b) czynnoci przedlotowe cznie z okreleniem masy wywaenia, przegldem migowca i obsug techniczn; c) czynnoci na lotnisku i w krgu nadlotniskowym, rodki zapobiegawcze i procedury unikania kolizji; d) pilotowanie migowca na podstawie zewntrznych obiektw odniesienia; e) wyprowadzenie po wyrwnaniu przy uyciu mocy; techniki powrotu z niskich obrotw wirnika do normalnego zakresu obrotw silnika; f) manewrowanie na ziemi i prby silnika; zawis; starty i ldowania normalne, z wiatrem i z terenu pochyego; g) starty i ldowania z minimaln konieczn moc; techniki startu i ldowania przy maksymalnych osigach; operacje na terenach ograniczonych; szybkie zatrzymania; h) lot nawigacyjny na podstawie zewntrznych punktw odniesienia, nawigacja obliczeniowa, i, tam gdzie jest to moliwe, w oparciu o pomoce radionawigacyjne wcznie z przynajmniej jednogodzinnym lotem; i) operacje awaryjne, wcznie z symulowaniem usterki wyposaenia migowca; opadanie w autorotacji; j) loty do, i z lotnisk kontrolowanych oraz przeloty nad lotniskami kontrolowanymi, zastosowanie si do procedur sub ruchu lotniczego; k) frazeologia i procedury cznoci. 2.3.4.2.1.1 Zalecenia. Kandydat powinien otrzyma szkolenie w lotach wg wskaza przyrzdw od upowanionego instruktora. Instruktor powinien upewni si, e kandydat posiada dowiadczenie operacyjne w wykonywaniu lotw wycznie wg wskaza przyrzdw, wcznie z wykonaniem zakrtu poziomego 180 na odpowiednio wyposaonym migowcu. Uwaga. Dowiadczenie w lotach wg wskaza przyrzdw podane w 2.3.4.2.1 1 oraz szkolenia na dwusterze w lotach nocnych jak podano w 2.3.2.2 nie upowania posiadacza licencji turystycznej do pilotowania migowcw w operacjach wg wskaza przyrzdw. 2.3.5 Szczeglne wymagania niezbdne do wydania uprawnie na kategori pionowzlotw 2.3.5.1 Dowiadczenie 2.3.5.1.1 Zalecenie. Kandydat musi wykona co najmniej 40 godzin lotu jako pilot pionowzlotu. Wadza uprawniona do licencjonowania okreli jaka cz dowiadczenia zdobytego w charakterze pilota podczas szkolenia na zatwierdzonym przez ni urzdzeniu treningowym, moe by do zaakceptowania w poczet cakowitego 40-godzinnego czasu lotu. 2.3.5.1.2 Zalecenie. Jeli kandydat ma nalot jako pilot statku powietrznego innej kategorii, to Wadza uprawniona do licencjonowania powinna okreli czy takie dowiadczenie jest do zaakceptowania i, jeli tak, zakres do ktrego wymagania czasu lotu wymienione w punkcie 2.3.5.1.1 mog by, zgodnie z tym, zmniejszone. 2.3.5.1.3 Zalecenie. Kandydat musi wykona co najmniej 10 godzin lotu samodzielnego na pionowzlocie pod nadzorem upowanionego instruktora pilotau, wczajc w to 5 godzin czasu samodzielnego lotu nawigacyjnego, z co najmniej jednym przelotem o cakowitej dugoci nie mniejszej ni 270 km (150 NM), podczas ktrego naley wykona dwa ldowania z cakowitym zatrzymaniem si na dwch rnych lotniskach.
17/11/11
2-10
Rozdzia 2 2.3.5.2 Szkolenie w locie
Zalecenie. Kandydat powinien otrzyma przynajmniej 20-godzinne szkolenie na pionowzlotach, od upowanionego instruktora. Instruktor powinien upewni si, e kandydat posiada dowiadczenie operacyjne na poziomie spenienia wymaga dla pilota turystycznego, w co najmniej poniszych dziedzinach: a) rozporzdzanie oraz zarzdzanie ryzykiem i bdami; Uwaga. Wytyczne dotyczce stosowania zasad zarzdzania ryzykiem i bdem mona znale w Procedurach Sub eglugi Powietrznej Szkolenie (PANS-TRG, Doc. 9868), Rozdzia 3, Zacznik C, i Cze II, Rozdzia 2 z Podrcznika szkolenia dotyczcego czynnika ludzkiego (Doc. 9683). b) czynnoci przedlotowe, cznie z okreleniem masy wywaenia, przegldem pionowzlotu i obsug techniczn; c) czynnoci na lotnisku i w krgu nadlotniskowym, rodki zapobiegawcze i procedury unikania kolizji; d) pilotowanie pionowzlotu na podstawie zewntrznych obiektw odniesienia; e) manewrowanie na ziemi i prby silnika; zawis; starty z koysaniem poprzecznym i wzlot; zawis i podejcia z koysaniem poprzecznym i ldowania normalne, z wiatrem i z terenu pochyego; f) starty i ldowania z minimaln konieczn moc; techniki startu i ldowania przy maksymalnych osigach; operacje w terenach ograniczonych; szybkie zatrzymania; g) lot wycznie na podstawie wskaza przyrzdw, cznie z wykonaniem zakrtw w poziomie o 180 stopni; h) wyprowadzenie po wyrwnaniu przy uyciu mocy; techniki powrotu z niskich obrotw wirnika do normalnego zakresu obrotw silnika; i) lot nawigacyjny na podstawie widocznych punktw odniesienia, nawigacja obliczeniowa, i, tam gdzie to moliwe, przy uyciu pomocy radionawigacyjnych, wcznie z przynajmniej jednogodzinnym lotem; j) operacje awaryjne, wcznie z symulowaniem usterki wyposaenia pionowzlotu; ujcie mocy i przejcie do autorotacji i podejcie w autorotacji, jeeli ma zastosowanie; awaria przekadni i wau napdowego, jeeli ma zastosowanie; k) loty do, i z lotnisk kontrolowanych oraz przeloty nad lotniskami kontrolowanymi, zastosowanie si do procedur sub ruchu lotniczego; l) frazeologia i procedury cznoci. Uwaga. Dowiadczenie w lotach wg wskaza przyrzdw podane w 2.3.5.2. g) oraz w lotach nocnych jak podano w 2.3.2.2 nie upowania posiadacza licencji turystycznej do pilotowania pionowzlotw w operacjach wedug IFR. 2.3.6 Szczeglne wymagania niezbdne do wydania uprawnie na kategori sterowcw 2.3.6.1 Dowiadczenie Kandydat musi wykona co najmniej 25 godzin lotu jako pilot sterowca, w tym: a) 3-godzinny nawigacyjny lot szkolny na sterowcu, z lotem nawigacyjnym o cznej dugoci nie mniejszej ni 45 km (25NM);
2-11
17/11/11
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu Rozdzia 2 b) 5 startw oraz 5 ldowa z penym zatrzymaniem na lotnisku; kade ldowanie z lotem po krgu nadlotniskowym; c) 3 godziny lotu wg wskaza przyrzdw; i d) 5 godzin jako pilot wykonujcy czynnoci pilota dowdcy pod nadzorem pilota dowdcy. 2.3.6.2 Szkolenie w locie Kandydat powinien otrzyma szkolenie na sterowcach dwusterowych od upowanionego instruktora. Instruktor powinien upewni si, e kandydat otrzyma szkolenie, w co najmniej poniszych dziedzinach: a) rozporzdzanie oraz zarzdzanie ryzykiem i bdami; Uwaga. Wytyczne dotyczce stosowania zasad zarzdzania ryzykiem i bdem mona znale w Procedurach Sub eglugi Powietrznej Szkolenie (PANS-TRG, Doc. 9868), Rozdzia 3, Zacznik C, i Rozdzia 2 z Podrcznika szkolenia dotyczcego czynnika ludzkiego (Doc. 9683). b) czynnoci przedlotowe cznie z okreleniem masy wywaenia, przegldem i obsug techniczn sterowca; c) manewrowanie wg punktw odniesienia na ziemi; d) czynnoci na lotnisku i w krgu nadlotniskowym, rodki zapobiegawcze i procedury unikania kolizji; e) techniki i procedury dla startu, wcznie z odpowiednimi ograniczeniami, procedury awaryjne i stosowane sygnay; f) pilotowanie sterowca wg zewntrznych punktw odniesienia; g) starty, ldowania i odejcia na drugi krg; h) starty przy maksymalnych osigach (przewyszenie nad przeszkodami); i) lot wycznie na podstawie wskaza przyrzdw, cznie z wykonaniem zakrtw w poziomie o 180 stopni; j) przeloty nawigacyjne w oparciu o zewntrzne obiekty odniesienia, nawigacj zliczeniow i pomoce radionawigacyjne; k) operacje awaryjne (stwierdzanie wyciekw), wcznie z symulowaniem usterki wyposaenia sterowca; i l) frazeologia i procedury cznoci. Uwaga. Dowiadczenie w lotach wg wskaza przyrzdw podane w 2.3.6.2. i) oraz szkolenia na dwusterze w lotach nocnych, jak podano w 2.3.2.2 nie upowania posiadacza licencji turystycznej do pilotowania sterowcw zgodnie z przepisami IFR.
17/11/11
2-12
Rozdzia 2
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu 2.4 Licencja pilota zawodowego
2.4.1 Wymagania dotyczce wydania odpowiedniej licencji dla kategorii samolotu, sterowca, migowca i pionowzlotu 2.4.1.1 Wiek Kandydat powinien mie ukoczone 18 lat. 2.4.1.2 Wiedza Kandydat powinien prezentowa poziom wiedzy odpowiedni do uprawnie nadanych posiadaczowi licencji pilota zawodowego i odpowiedniej kategorii statku powietrznego, o ktrej wpis ubiega si do licencji, przynajmniej z poniszych przedmiotw: Prawo lotnicze a) przepisy i uregulowania majce odniesienie do posiadacza licencji pilota zawodowego; przepisy ruchu lotniczego; odpowiednie praktyki i procedury sub ruchu lotniczego; Oglna wiedza o samolotach, sterowcach, migowcach i pionowzlotach b) zasady dziaania zespow napdowych oraz systemw i przyrzdw; c) operacyjne ograniczenia dla odpowiedniej kategorii statku powietrznego i zespow napdowych; istotne informacje operacyjne z instrukcji uytkowania w locie lub innego odpowiedniego dokumentu; d) wykorzystanie i sprawdzanie zdatnoci do uytku wyposaenia i systemw odpowiednich statkw powietrznych; e) procedury obsugi technicznej patowca, systemy i zespoy napdowe odpowiednich statkw powietrznych; f) w przypadku migowcw i pionowzlotw, i tam gdzie ma to zastosowanie, przekadnie; g) dla sterowcw, cechy fizyczne i praktyczna znajomo zastosowania gazw; Osigi, planowanie lotu i obcienia h) wpyw obcienia i rozkadu masy na sterowno statku powietrznego, charakterystyki lotu i osigi; obliczanie masy i wywaenia; i) wykorzystanie i praktyczne zastosowanie danych o osigach przy starcie, ldowaniu i innych dziaaniach; j) przygotowanie do lotu, planowanie lotu trasowego, do nawigacji wg VFR; przygotowanie i wypenianie planw lotu sub ruchu lotniczego; odpowiednie procedury sub ruchu lotniczego; procedury nastawy wysokociomierza; k) w przypadku sterowcw, migowcw i pionowzlotw, skutki zewntrznych obcie na moliwoci sterowania; Moliwoci czowieka l) moliwoci czowieka, wcznie z zasadami zarzdzania ryzykiem i bdem;
2-13
17/11/11
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu Rozdzia 2 Uwaga. Materia pomocniczy w sprawie tworzenia programw szkolenia na temat moliwoci czowieka, wcznie z zasadami zarzdzania ryzykiem i bdem, mona znale w Podrczniku szkolenia dotyczcym czynnika ludzkiego (Doc. 9683). Meteorologia m) interpretacja i wykorzystanie meldunkw meteorologii lotniczej, map i prognoz pogody; wykorzystanie i procedury otrzymywania informacji meteorologicznej przed lotem i podczas lotu; pomiar wysokoci; n) meteorologia lotnicza; klimat danego obszaru widziany pod wzgldem czynnikw majcych wpyw na lotnictwo; ruch ukadw cinie, struktura frontw atmosferycznych oraz pochodzenie i waciwoci znaczcych zjawisk pogodowych, ktre wpywaj na warunki startu, lotu na trasie i ldowanie; o) przyczyny, rozpoznawanie i skutki oblodzenia; procedury przebijania si przez strefy frontw; unikanie niebezpiecznych warunkw pogodowych; Nawigacja p) nawigacja lotnicza obejmuje wykorzystywanie map lotniczych, przyrzdw i pomocy nawigacyjnych; zrozumienie zasad i waciwoci odpowiednich systemw nawigacyjnych; posugiwanie si wyposaeniem pokadowym; q) w przypadku sterowcw: i) ii) iii) stosowanie, ograniczenia i obsuga oprzyrzdowania i awioniki koniecznej do pilotowania i nawigacji; wykorzystanie, dokadno i wiarygodno systemw nawigacyjnych w fazach startu, przelotu, podejcia i ldowania, identyfikacja pomocy radionawigacyjnych; zasady i cechy kompletnych systemw nawigacyjnych oraz zasady posugiwania si zewntrznymi punktami odniesienia, funkcjonowanie wyposaenia pokadowego;
Procedury operacyjne r) zastosowanie zarzdzania ryzykiem i bdem w osigach operacyjnych; Uwaga. Wytyczne dotyczce stosowania zasad zarzdzania ryzykiem i bdem mona znale w Procedurach Sub eglugi Powietrznej Szkolenie (PANS-TRG, Doc. 9868), Rozdzia 3, Zacznik C, i Rozdzia 2 z Podrcznika szkolenia dotyczcego czynnika ludzkiego (Doc. 9683). s) stosowanie dokumentacji lotniczej, takiej jak AIP, NOTAM, kodw i skrtw lotniczych; t) procedury nastawy wysokociomierza; u) odpowiednie procedury zapobiegawcze i awaryjne; v) procedury operacyjne do przewozu adunku; potencjalne zagroenia zwizane z towarami niebezpiecznymi; w) wymagania i praktyki dotyczce informowania pasaerw o zasadach bezpieczestwa, cznie z zapewnieniem obserwacji przy wchodzeniu i wychodzeniu pasaerw z samolotu; x) w przypadku migowcw, i jeeli ma to zastosowanie, pionowzlotw, siadanie z moc; wpyw od ziemi; przecignicie odwracajcego si miga; dynamiczny przewrt i inne ryzyka operacyjne; procedury bezpieczestwa zwizane z wykonywaniem lotu VMC;
17/11/11
2-14
Rozdzia 2 Zasady lotu y) zasady lotu; czno radiotelefoniczna
z) procedury cznoci radiotelefonicznej i frazeologia jaka zostaa zastosowana do lotw VFR; dziaanie jakie naley podj w przypadku utraty cznoci. 2.4.1.3 Umiejtnoci Kandydat musi zademonstrowa umiejtno wykonywania czynnoci pilota-dowdcy statku powietrznego odpowiedniej kategorii, wykaza znajomo procedur i manewrw opisanych w 2.4.3.2 lub 2.4.4.2. lub 2.4.5.2 lub 2.4.6.2 w stopniu odpowiadajcym przyznanym uprawnieniom posiadaczowi licencji pilota turystycznego, i: a) rozporzdza oraz zarzdza ryzykiem i bdami; Uwaga. Wytyczne dotyczce stosowania zasad zarzdzania ryzykiem i bdem mona znale w Procedurach Sub eglugi Powietrznej Szkolenie (PANS-TRG, Doc. 9868), Rozdzia 3, Zacznik C, i Rozdzia 2 z Podrcznika szkolenia dotyczcego czynnika ludzkiego (Doc. 9683). b) pilotowa statek powietrzny w ramach jego ogranicze; c) wykona wszystkie manewry pynnie i dokadnie; d) posiada dobr umiejtno pilotau i orientacji; e) stosowa wiedz aeronautyczn; i f) utrzymywa kontrol nad statkiem powietrznym zawsze, i w taki sposb, aby zapewni pozytywny rezultat zastosowanej procedury lub manewru. 2.3.1.4 Sprawno fizyczna Kandydat musi posiada wane orzeczenie lotniczo-lekarskie klasy 1. 2.4.2 Przywileje posiadaczy licencji i warunki, ktre naley przestrzega przy korzystaniu z tych przywilejw 2.4.2.1 Pod warunkiem spenienia wymaga podanych w 1.2.5, 1.2.6, 1.2.7.1, 1.2.9 i 2.1, przywilejem posiadacza licencji pilota zawodowego bdzie: a) prawo do korzystania z przywilejw posiadacza licencji turystycznej na statku powietrznym odpowiedniej kategorii; b) prawo wykonywania czynnoci pilota dowdcy na statku powietrznym odpowiedniej kategorii wykonujcym operacje inne ni zarobkowy transport powietrzny; c) prawo wykonywania czynnoci pilota dowdcy w zarobkowym transporcie powietrznym na statku powietrznym odpowiedniej kategorii certyfikowanego do operacji z jednym pilotem;
2-15
17/11/11
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu Rozdzia 2 d) prawo wykonywania czynnoci drugiego pilota na statku powietrznym odpowiedniej kategorii, ktry musi by pilotowany przez zaog dwuosobow; e) dla kategorii sterowcw, pilotowa sterowiec wg IFR. 2.4.2.2 Przed korzystaniem z przywilejw w nocy, posiadacz licencji otrzyma szkolenie na statku powietrznym odpowiedniej kategorii w lotach nocnych, wcznie ze startem, ldowaniem i nawigacj. Uwaga. Dla posiadacza licencji po skoczeniu 60 lub 65 lat pewne przywileje s ograniczone przez 2.1.10 2.4.3 Szczeglne wymagania niezbdne do wydania uprawnie na kategori samolotu 2.4.3.1 Dowiadczenie 2.4.3.1.1. Kandydat musi wykona co najmniej 200 godzin lotu jako pilot samolotu albo 150 godzin lotu, jeli odby szkolenie wg zatwierdzonego programu. Wadza wydajca licencj okreli jaka cz dowiadczenia zdobytego w charakterze pilota podczas szkolenia na zatwierdzonym przez ni urzdzeniu treningowym, moe by do zaakceptowania w poczet cakowitego 200-godzinnego lub 150-godzinnego czasu lotu, w zalenoci od przypadku. Zaliczenie takiego dowiadczenia ma by ograniczone do 10 godzin maksimum. 2.4.3.1.1.1 Kandydat powinien mie zaliczone w samolocie co najmniej: a) 100 godzin lotu jako pilot dowdca lub w przypadku zatwierdzonego kursu szkoleniowego, 70 godzin jako pilot dowdca; b) 20 godzin przelotu nawigacyjnego jako pilot dowdca, cznie z przelotem nawigacyjnym o cakowitej dugoci co najmniej 540 km (300 NM), w trakcie ktrego naley wykona ldowania z penym zatrzymaniem si na dwch rnych lotniskach; c) 10 godzin lotu szkoleniowego wedug wskaza przyrzdw, z czego nie wicej, ni 5 godzin moe by czasem szkolenia na ziemi wedug wskaza przyrzdw; i d) 5 godzin lotu nocnego obejmujcego 5 startw i 5 ldowa w charakterze dowdcy, jeli uprawnienia licencyjne maj by wykorzystane w nocy. 2.4.3.1.2 Jeli kandydat ma zaliczony czas lotu jako pilot statku powietrznego innej kategorii, to Wadza uprawniona do licencjonowania okreli czy takie dowiadczenie jest do zaakceptowania i, jeli tak, zakres do ktrego wymagania czasu lotu wymienione w punkcie 2.4.3.1.1 mog by, zgodnie z tym, zmniejszone. 2.4.3.2 Szkolenie w locie Kandydat powinien otrzyma szkolenie na samolotach od upowanionego instruktora lotu, odpowiedniego dla uprawnie na klas i/lub typ, o ktre si ubiega. Instruktor powinien upewni si, e kandydat posiada dowiadczenie operacyjne na poziomie wymaganym dla pilota zawodowego, w co najmniej poniszych dziedzinach: a) rozporzdzanie oraz zarzdzanie ryzykiem i bdami; Uwaga. Wytyczne dotyczce stosowania zasad zarzdzania ryzykiem i bdem mona znale w Procedurach Sub eglugi Powietrznej Szkolenie (PANS-TRG, Doc. 9868), Rozdzia 3, Zacznik C, i Rozdzia 2 z Podrcznika szkolenia dotyczcego czynnika ludzkiego (Doc. 9683). b) czynnoci przedlotowe cznie z okreleniem masy wywaenia, przegldem sterowca i obsug techniczn; c) czynnoci na lotnisku i w krgu nadlotniskowym, rodki zapobiegawcze i procedury unikania kolizji;
17/11/11
2-16
Rozdzia 2
d) pilotowanie samolotu na podstawie zewntrznych obiektw odniesienia; e) lot przy krytycznie maych prdkociach; unikanie spirali, rozpoznawanie i wyprowadzanie z pocztkowej fazy i z penego przecignicia; f) lot na klas z nie symetryczn moc lub uprawnienie na samoloty wielosilnikowe; g) lot przy krytycznie duych prdkociach; rozpoznawanie i wyprowadzanie ze stromej spirali; h) starty i ldowania normalne oraz przy wietrze bocznym; i) starty przy osigach maksymalnych (krtkie ldowisko i zachowanie wysokoci nad przeszkodami); ldowania w ograniczonym terenie; j) podstawowe manewry i powrt z nietypowych wysokoci wycznie przy uyciu podstawowych przyrzdw pokadowych; k) przeloty nawigacyjne w oparciu o zewntrzne obiekty odniesienia, nawigacj zliczeniow i urzdzenia radionawigacyjne; procedury skierowania do ldowania na innym lotnisku; l) procedury nienormalne i awaryjne oraz manewry z uwzgldnieniem symulowanej awarii wyposaenia samolotu; m) loty do, i z lotnisk kontrolowanych oraz przeloty nad lotniskami kontrolowanymi lub w ich rejonie, zastosowanie si do procedur sub ruchu lotniczego; i n) frazeologia i procedury cznoci. Uwaga. Dowiadczenie w lotach wedug wskaza przyrzdw, wyszczeglnione w punktach 2.4.3.1.1.1 c) i 2.4.3.2 j) oraz dowiadczenie w lotach nocnych i szkolenie wyszczeglnione w punktach 2.4.3.1.1.1 d) i 2.4.2.2 nie daje posiadaczowi licencji pilota zawodowego - samolot, prawa do pilotowania samolotw w operacjach IFR. 2.4.4 Szczeglne wymagania dla wydania uprawnie na kategori migowca 2.4.4.1 Dowiadczenie 2.4.4.1.1. Kandydat musi wykona co najmniej 150 godzin lotu jako pilot migowca albo 100 godzin lotu, jeli odby szkolenie wg zatwierdzonego programu. Wadza wydajca licencj okreli jaka cz dowiadczenia zdobytego w charakterze pilota podczas szkolenia na zatwierdzonym przez ni urzdzeniu treningowym, moe by do zaakceptowana w poczet cakowitego 150-godzinnego lub 100-godzinnego czasu lotu, w zalenoci od przypadku. Zaliczenie takiego dowiadczenia ma by ograniczone do 10 godzin maksimum. 2.4.4.1.1.1 Kandydat powinien mie wykonane na migowcu co najmniej: a) 350 godzin lotu jako pilot; b) 10 godzin przelotu nawigacyjnego jako pilot dowdca, cznie z przelotem nawigacyjnym, podczas ktrego naley wykona ldowania w dwch rnych miejscach; c) 10 godzin lotu szkolnego wedug wskaza przyrzdw, z czego nie wicej ni 5 godzin moe by czasem szkolenia na ziemi wedug wskaza przyrzdw; i d) 5 godzin lotu nocnego obejmujcego 5 startw i 5 ldowa w charakterze dowdcy, jeli uprawnienia licencyjne maj by wykorzystane w nocy. 2.4.4.1.2 Jeli kandydat ma zaliczony czas lotu jako pilot statku powietrznego innej kategorii, to Wadza uprawniona do licencjonowania okreli czy takie dowiadczenie jest do zaakceptowania i, jeli tak, zakres do ktrego wymagania czasu lotu wymienione w punkcie 2.4.4.1.1 mog by, zgodnie z tym, zmniejszone.
2-17
17/11/11
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu 2.4.4.2 Szkolenie w locie
Rozdzia 2
Kandydat powinien otrzyma szkolenie na migowcach od upowanionego instruktora. Instruktor powinien upewni si, e kandydat posiada dowiadczenie operacyjne na poziomie wymaganym dla pilota zawodowego, w co najmniej poniszych dziedzinach: a) rozporzdzanie oraz zarzdzanie ryzykiem i bdami; Uwaga. Wytyczne dotyczce stosowania zasad zarzdzania ryzykiem i bdem mona znale w Procedurach Sub eglugi Powietrznej Szkolenie (PANS-TRG, Doc. 9868), Rozdzia 3, Zacznik C, i Rozdzia 2 z Podrcznika szkolenia dotyczcego czynnika ludzkiego (Doc. 9683). b) czynnoci przedlotowe cznie z okreleniem masy wywaenia, przegldem migowca i obsug techniczn; c) czynnoci na lotnisku i w krgu nadlotniskowym, rodki zapobiegawcze i procedury unikania kolizji; d) pilotowanie migowca na podstawie zewntrznych obiektw odniesienia; e) wyprowadzenie po wyrwnaniu przy uyciu mocy; techniki powrotu z niskich obrotw wirnika do normalnego zakresu obrotw silnika; f) manewrowanie na ziemi i prby silnika; zawis; starty i ldowania normalne, z wiatrem i z terenu pochyego; g) starty i ldowania z minimaln konieczn moc; techniki startu i ldowania przy maksymalnych osigach; operacje w terenach ograniczonych; szybkie zatrzymania; h) lot wiszcy z wyjciem z wpyww od ziemi; operacje z obcieniami zewntrznymi, jeeli ma to zastosowanie; loty na duych wysokociach; i) podstawowe manewry lotnicze i powrt z nietypowych wysokoci przy wycznym uyciu podstawowych instrumentw pokadowych; j) lot nawigacyjny na podstawie widocznych punktw odniesienia, nawigacja obliczeniowa, pomocy radionawigacyjne, procedury zmiany kierunku; k) operacje awaryjne, wcznie z symulowaniem usterki wyposaenia migowca; podejcie i ldowanie w autorotacji; l) loty do, i z lotnisk kontrolowanych oraz przeloty nad lotniskami kontrolowanymi, zastosowanie si do procedur sub ruchu lotniczego; m) frazeologia i procedury cznoci. Uwaga. Dowiadczenie w lotach wg wskaza przyrzdw podane w 2.4.4.1.1.1 c) i 2.4.4.2 i) oraz szkolenia w lotach nocnych, jak podano w 2.4.4.1.1.1 d) i 2.4.2.2 nie upowaniaj posiadacza licencji zawodowej do pilotowania migowcw zgodnie z przepisami IFR. 2.4.5 Szczeglne wymagania dla wydania uprawnie na kategori pionowzlotw 2.4.5.1 Dowiadczenie 2.4.5.1.1 Zalecenie. Kandydat musi wykona co najmniej 200 godzin lotu jako pilot pionowzlotu lub150 godzin lotu, jeli odby szkolenie wg zatwierdzonego programu. Wadza uprawniona do licencjonowania okreli, jaka cz dowiadczenia zdobytego w charakterze pilota podczas szkolenia na zatwierdzonym przez ni urzdzeniu treningowym, moe by do zaakceptowania w poczet cakowitego 200- lub 150-godzinnego czasu lotu, w zalenoci od przypadku.
17/11/11
2-18
Rozdzia 2
2.4.5.1.2 Zalecenie. Kandydat powinien wykona na pionowzlocie co najmniej: a) 50 godzin lotu jako pilot dowdca; b) 10 godzin przelotu nawigacyjnego jako pilot dowdca, cznie z przelotem nawigacyjnym o cakowitej dugoci nie mniejszej ni 540 km (300 NM), w trakcie ktrego naley wykona ldowania z penym zatrzymaniem si na dwch rnych lotniskach; c) 10 godzin lotu szkolnego wedug wskaza przyrzdw, z czego nie wicej ni 5 godzin moe by czasem szkolenia na ziemi wedug wskaza przyrzdw; i d) 5 godzin lotu nocnego w charakterze dowdcy, obejmujcego 5 startw i 5 ldowa, jeli uprawnienia licencyjne maj by wykorzystane w nocy. 2.4.5.1.3 Zalecenie. Jeli kandydat posiada nalot jako pilot statku powietrznego innej kategorii, to Wadza uprawniona do licencjonowania powinna okreli czy takie dowiadczenie jest do zaakceptowania i, jeli tak, zakres do ktrego wymagania czasu lotu wymienione w punkcie 2.4.5.1.1 mog by, zgodnie z tym, zmniejszone. 2.4.5.2 Szkolenie w locie Zalecenie. Kandydat powinien otrzyma szkolenie na pionowzlocie, od upowanionego instruktora. Instruktor powinien upewni si, czy kandydat posiada dowiadczenie operacyjne na poziomie wymaganym dla pilota turystycznego, w co najmniej poniszych dziedzinach: a)rozporzdzanie oraz zarzdzanie ryzykiem i bdami; Uwaga. Wytyczne dotyczce stosowania zasad zarzdzania ryzykiem i bdem mona znale w Procedurach Sub eglugi Powietrznej Szkolenie (PANS-TRG, Doc. 9868), Rozdzia 3, Zacznik C, i Rozdzia 2 z Podrcznika szkolenia dotyczcego czynnika ludzkiego (Doc. 9683). b) czynnoci przedlotowe cznie z okreleniem masy wywaenia, przegldem pionowzlotu i obsug techniczn; c) czynnoci na lotnisku i w krgu nadlotniskowym, rodki zapobiegawcze i procedury unikania kolizji; d) pilotowanie pionowzlotu na podstawie zewntrznych obiektw odniesienia; e) wyprowadzenie po wyrwnaniu przy uyciu mocy; techniki powrotu z niskich obrotw wirnika do normalnego zakresu obrotw silnika; f) manewrowanie na ziemi i prby silnika; zawis; starty z koysaniem poprzecznym i wzlot; zawis i podejcia z koysaniem poprzecznym i ldowanie normalne, z wiatrem i z terenu pochyego; g) starty i ldowania z minimaln konieczn moc; techniki startu i ldowania przy maksymalnych osigach; operacje w terenach ograniczonych; szybkie zatrzymania; h) lot wiszcy z wyjciem z wpywu od ziemi; operacje z obcieniami zewntrznymi, jeeli ma to zastosowanie; loty na duych wysokociach; i) podstawowe manewry lotnicze i powrt z nietypowych wysokoci, przy wycznym uyciu podstawowych instrumentw pokadowych; j) lot nawigacyjny w oparciu o widoczne punkty odniesienia, nawigacja obliczeniowa i pomoce radionawigacyjne, procedury zmiany kierunku;
2-19
17/11/11
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu Rozdzia 2 k) operacje awaryjne, wcznie z symulowaniem usterki wyposaenia pionowzlotu; ujcie mocy i przejcie do autorotacji i podejcie w autorotacji, jeeli ma zastosowanie; awaria przekadni i wau napdowego, jeeli ma zastosowanie; l) loty do, i z lotnisk kontrolowanych oraz przeloty nad lotniskami kontrolowanymi, zastosowanie si do procedur sub ruchu lotniczego; m) frazeologia i procedury cznoci. Uwaga. Dowiadczenie w lotach wg wskaza przyrzdw podane w 2.4.5.1.2 c) i 2.4.5.2 i) oraz szkolenia i dowiadczenie w lotach nocnych, jak podano w 2.4.5.1.2 d) i 2.4.2.2 nie upowania posiadacza licencji zawodowej do pilotowania pionowzlotw zgodnie z przepisami IFR. 2.4.6 Szczeglne wymagania dla wydania uprawnie na kategori sterowcw 2.4.6.1 Dowiadczenie 2.4.6.1.1 Kandydat musi wykona co najmniej 200 godzin lotu jako pilot. 2.4.6.1.1.1 Kandydat musi przynajmniej wykona: a) 50 godzin lotu jako pilot sterowca; b) 30 godzin lotu jako pilot dowdca lub pod nadzorem pilota dowdca na sterowcu, w tym nie mniej ni: - 10 godzin lotu nawigacyjnego; i - 10 godzin lotu w nocy; c) 40 godzin lotu wg wskaza przyrzdw, z czego 20 godzin w locie i 10 godzin w locie na sterowcach; i d) 20 godzin szkolenia w locie na sterowcach na obszarach dla operacji podanych w 2.4.6.2. 2.4.6.2 Szkolenie w locie Kandydat powinien otrzyma szkolenie na sterowcach od upowanionego instruktora. Instruktor powinien upewni si, e kandydat posiada dowiadczenie operacyjne na poziomie wymaganym dla pilota zawodowego w co najmniej poniszych dziedzinach: a) rozporzdzanie oraz zarzdzanie ryzykiem i bdami; Uwaga. Wytyczne dotyczce stosowania zasad zarzdzania ryzykiem i bdem mona znale w Procedurach Sub eglugi Powietrznej Szkolenie (PANS-TRG, Doc. 9868), Rozdzia 3, Zacznik C, i Rozdzia 2 z Podrcznika szkolenia dotyczcego czynnika ludzkiego (Doc. 9683). b) czynnoci przedlotowe cznie z okreleniem masy wywaenia, przegldem sterowca i obsug techniczn; c) czynnoci na lotnisku i w krgu nadlotniskowym, rodki zapobiegawcze i procedury unikania kolizji; d) techniki i procedury dla startu, wcznie z odpowiednimi ograniczeniami, procedury awaryjne i stosowane sygnay;
17/11/11
2-20
Rozdzia 2
e) pilotowanie sterowca wg zewntrznych punktw odniesienia; f) wykrywanie wyciekw; g) normalne starty i ldowania; h) starty przy osigach maksymalnych (krtkie ldowisko i zachowanie wysokoci nad przeszkodami); ldowania w ograniczonym terenie; i) pilotowanie zgodnie z przepisami IFR; j) przeloty nawigacyjne w oparciu o zewntrzne obiekty odniesienia, nawigacj zliczeniow i pomoce radionawigacyjne; k) operacje awaryjne (stwierdzanie wyciekw), wcznie z symulowaniem usterki wyposaenia sterowca; i l) loty do, i z lotnisk kontrolowanych oraz przeloty nad lotniskami kontrolowanymi, zastosowanie si do procedur sub ruchu lotniczego; m) frazeologia i procedury cznoci. 2.5 Licencja pilota w zaodze wieloosobowej dla odpowiedniej kategorii samolotu 2.5.1 Oglne wymagania dla wydania licencji 2.5.1.1 Wiek Kandydat powinien mie ukoczone 18 lat. 2.5.1.2 Wiedza Kandydat zdobdzie wymagania podane w 2.6.1.2 dla licencji pilota liniowego dla odpowiedniej kategorii samolotu, na zatwierdzonym szkoleniu. 2.5.1.3 Umiejtnoci 2.5.1.3.1 Kandydat musi zademonstrowa umiejtnoci dotyczce wszystkich wymaga dla pilota leccego i monitorujcego w zaodze przynajmniej dwuosobowej, podanych w Zaczniku 3, na poziomie wymaganym dla wykonywania czynnoci drugiego pilota, na samolotach z silnikami turbinowymi, certyfikowanymi do wykonywania operacji zgodnie z przepisami VFR i IFR, i: a) rozporzdza oraz zarzdza ryzykiem i bdami; Uwaga. Wytyczne dotyczce stosowania zasad zarzdzania ryzykiem i bdem mona znale w Procedurach Sub eglugi Powietrznej Szkolenie (PANS-TRG, Doc. 9868), Rozdzia 3, Zacznik C, i Cz II, Rozdzia 2 z Podrcznika szkolenia dotyczcego czynnika ludzkiego (Doc. 9683). b) rcznie pilotowa samolot pynnie i dokadnie, zawsze w ramach jego ogranicze, tak aby zapewni prawidowe wykonanie procedury lub manewru;
2-21
17/11/11
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu Rozdzia 2 c) pilotowa samolot w trybie automatycznym, odpowiednim dla fazy lotu i kontrolowa wczonego autopilota; d) realizowa dokadnie procedury normalne, nietypowe i awaryjne we wszystkich fazach lotu; e) skutecznie komunikowa si z innym czonkami zaogi lotniczej oraz zademonstrowa skuteczne wykonywanie procedur w sytuacji wystpienia niedyspozycji czonka zaogi lub braku koordynacji w zaodze, wcznie z podziaem zada, wsppracy w zaodze, odstpstw od typowych procedur operacyjnych (SOP) i korzystania z listy kontrolnej. 2.5.1.3.2 Postp w zdobywaniu umiejtnoci podanych w 2.5.1.3.1 bdzie oceniany na bieco. 2.5.1.4 Sprawno fizyczna Kandydat musi posiada wane orzeczenie lotniczo-lekarskie klasy 1. 2.5.2 Przywileje posiadaczy licencji i warunki, ktre naley przestrzega przy korzystaniu z tych przywilejw 2.5.2.1 Pod warunkiem spenienia wymaga podanych w 1.2.5, 1.2.6, 1.2.7.1, 1.2.9 i 2.1 posiadacz licencji pilota w zaodze wieloosobowej bdzie mia: a) prawo do korzystania z przywilejw posiadacza licencji turystycznej w samolocie, w ramach odpowiedniej kategorii samolotu, pod warunkiem spenienia wymaga punktu 2.3.3; b) prawo do korzystania z uprawnie do wykonywania lotw wg wskaza przyrzdw w zaodze wieloosobowej; c) prawo wykonywania czynnoci drugiego pilota w samolocie, ktry musi by pilotowany z drugim pilotem; 2.5.2.2 Przed korzystaniem z przywilejw wykonywania lotw wg wskaza przyrzdw w operacjach z zaog jednoosobow na samolotach, posiadacz licencji musi zademonstrowa umiejtno wykonywania czynnoci pilota dowdcy w operacjach z zaog jednoosobow, w lotach wycznie wg wskaza przyrzdw i speni wymagania podane w 2.7.1.2, odpowiednie dla kategorii samolotu. 2.5.2.3 Przed korzystaniem z przywilejw posiadacza licencji pilota zawodowego w operacjach z zaog jednoosobow, posiadacz licencji musi: a) mie 70-godzinny nalot na samolocie jako pilot dowdca lub minimum 10-godzinny nalot jako pilot dowdca, a pozostay wymagany czas jako pilot dowdca pod nadzorem; b) zaliczy 20-godzinny lot nawigacyjny jako pilot dowdca, lub skadajcy si z minimum 10 godzin jako pilot dowdca i 10 godzin jako pilot dowdca pod nadzorem, wcznie z lotem nawigacyjnym, o cakowitej dugoci nie mniejszej ni 540 km (300 NM), podczas, ktrego naley wykona dwa ldowania z cakowitym zatrzymaniem si, na dwch rnych lotniskach; i c) speni wymagania dla licencji pilota zawodowego podane w 2.4.1.2, 2.4.1.3, 2.4.3.1.1 (z wyczeniem 2.4.3.1.1.1 a)) i 2.4.3.2, odpowiednio dla kategorii samolotu. Uwaga 1. Jeeli Pastwo Umawiajce si przyznaje uprawnienia do wykonywania operacji w zaodze jednoosobowej posiadaczowi licencji pilota w zaodze wieloosobowej, dla ich udokumentowania moe te uprawnienia wpisa do licencji pilota zaogi wieloosobowej lub wyda licencj pilota zawodowego dla kategorii samolotu. Uwaga 2. Pewne przywileje posiadacza licencji zostaj ograniczone zgodnie z 2.1.10 po ukoczeniu 65 lat.
17/11/11
2-22
Rozdzia 2 2.5.3 Dowiadczenie
2.5.3.1 Kandydat w trakcie zatwierdzonego kursu musi uzyska 240 godzin nalotu w roli pilota leccego i monitorujcego w locie faktycznym i symulowanym. 2.5.3.2 Praktyczne dowiadczenie lotnicze bdzie przy-najmniej uwzgldnia wymagania punktu 2.3.3.1, szkolenie odwieajce po chorobie, loty nocne i loty wycznie wg wskaza przyrzdw. 2.5.3.3 Poza spenieniem postanowie 2.5.3.2, kandydat musi zdoby na samolocie z silnikami turbinowymi certyfikowanymi do wykonywania operacji z zaog skadajc si z minimum dwch pilotw, lub w urzdzeniu symulujcym lot, zatwierdzonym dla tego celu przez Wadz upowanion do licencjonowania zgodnie z Zacznikiem 3, paragraf 4, dowiadczenie konieczne dla zdobycia zaawansowanego poziomu kompetencji okrelonych w Zaczniku 3. 2.5.4 Szkolenie w locie 2.5.4.1 Kandydat musi ukoczy zatwierdzone szkolenie z zakresu wymaga dotyczcych dowiadczenia podanego w 2.5.3. 2.5.4.2 Kandydat zostanie przeszkolony odnonie wszystkich wymaganych umiejtnoci, jak podano w Zaczniku 3, do poziomu wymaganego dla wydania licencji pilota w zaodze wieloosobowej, wcznie z uwzgldnieniem czci dotyczcych kwalifikacji koniecznych do wykonywania lotw wg wskaza przyrzdw. 2.6 Licencja pilota liniowego 2.6.1 Wymagania dotyczce wydania odpowiedniej licencji dla kategorii samolotu, migowca lub pionowzlotw. 2.6.1.1 Wiek Kandydat powinien mie ukoczone 21 lat. 2.6.1.2 Wiedza Kandydat powinien prezentowa poziom wiedzy, odpowiedni do uprawnie nadanych posiadaczowi licencji pilota liniowego i odpowiednich dla kategorii statku powietrznego, ktry ma by wczony do licencji przynajmniej z niej podanych przedmiotw: Prawo lotnicze a) przepisy i uregulowania majce odniesienie do posiadacza licencji pilota turystycznego; przepisy ruchu lotniczego; odpowiednie praktyki i procedury sub ruchu lotniczego; Oglna wiedza o samolotach, migowcach i pionowzlotach b) podstawowe waciwoci i ograniczenia systemw elektrycznego, hydraulicznego, cinieniowego i innych na statku powietrznym; ukad sterowania wcznie z autopilotem i ukadem stabilizujcym;
2-23
17/11/11
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu Rozdzia 2 c) zasady dziaania, procedury obsugi i ograniczenia operacyjne zespow napdowych statku powietrznego; wpyw warunkw atmosferycznych na osigi silnika; odnone informacje operacyjne z instrukcji uytkowania lub innego odpowiedniego dokumentu; d) procedury operacyjne i ograniczenia dla odpowiednich kategorii statkw powietrznych; wpyw warunkw atmosferycznych na osigi statku powietrznego w oparciu o odnone informacje operacyjne, z instrukcji uytkowania lub innego odpowiedniego dokumentu; e) wykorzystanie i sprawdzanie zdatnoci do uytku wyposaenia i odpowiednich systemw statkw powietrznych; f) oprzyrzdowanie; kompasy, bdy przy zakrtach i przyspieszeniu; przyrzdy yroskopowe; ograniczenia operacyjne i skutki precesji; praktyki i procedury w przypadku awarii rnych przyrzdw pokadowych i elektronicznych ekranw; g) procedury obsugi technicznej patowca, systemy i zespoy napdowe odpowiedniego statku powietrznego; h) dla migowcw i pionowzlotw, i tam gdzie ma to zastosowanie, przekadnie; Osigi, planowanie lotu i obcienia i) wpyw obcienia i rozkadu masy na sterowno statku powietrznego, charakterystyki lotu i osigi; obliczanie masy i wywaenia; j) wykorzystanie i praktyczne zastosowanie danych o osigach przy starcie, ldowaniu i innych dziaaniach; k) czynnoci przedlotowe cznie z przygotowaniem operacyjnego planu lotu i wypenianiem planw lotu dla sub ruchu lotniczego; odpowiednie procedury sub ruchu lotniczego; procedury nastawy wysokociomierza; l) w przypadku migowcw i pionowzlotw, skutki zewntrznych obcie na moliwoci pilotau; Moliwoci czowieka m) moliwoci czowieka wcznie z zasadami zarzdzania ryzykiem i bdem; Uwaga. Materia pomocniczy w sprawie tworzenia programw szkolenia na temat moliwoci czowieka, wcznie z zasadami zarzdzania ryzykiem i bdem, mona znale w Podrczniku szkolenia dotyczcym czynnika ludzkiego (Dok 9683). Meteorologia n) interpretacja i wykorzystanie meldunkw meteorologii lotniczej, map i prognoz pogody; kody i skrty; wykorzystanie i procedury otrzymywania informacji meteorologicznej przed lotem i podczas lotu; pomiar wysokoci; o) meteorologia lotnicza; klimat danego obszaru z odniesieniem do czynnikw majcych wpyw na lotnictwo; zmiany ukadw cinie, struktura frontw atmosferycznych oraz pochodzenie i waciwoci znaczcych zjawisk pogodowych, ktre wpywaj na warunki startu, lotu po trasie i ldowania; p) przyczyny, rozpoznawanie i skutki oblodzenia; procedury przebijania si przez strefy frontw; unikanie niebezpiecznych warunkw pogodowych; q) w przypadku samolotw i pionowzlotw, praktyczna znajomo meteorologii wysokociowej, wcznie z interpretacj i korzystaniem z meldunkw pogodowych, map i prognoz pogody; prdy strumieniowe;
17/11/11
2-24
Rozdzia 2 Nawigacja
r) nawigacja lotnicza z wykorzystaniem map lotniczych, pomocy radionawigacyjnych i systemw nawigacji obszarowej; szczeglne wymagania nawigacyjne dla lotw o dalekich zasigach; s) stosowanie, ograniczenia oraz obsuga oprzyrzdowania i awioniki koniecznej do pilotowania i nawigacji statku powietrznego; t) wykorzystanie, dokadno i wiarygodno systemw nawigacyjnych w fazach startu, przelotu, podejcia i ldowania, identyfikacja pomocy radionawigacyjnych; u) zasady dziaania i cechy kompletnych systemw radionawigacyjnych posugujcych si zewntrznymi punktami odniesienia, funkcjonowanie wyposaenia pokadowego; Procedury operacyjne v) zastosowanie zarzdzania ryzykiem i bdem w osigach operacyjnych; Uwaga. Wytyczne dotyczce stosowania zasad zarzdzania ryzykiem i bdem mona znale w Procedurach Sub eglugi Powietrznej Szkolenie (PANS-TRG, Doc. 9868), Rozdzia 3, Zacznik C, i Rozdzia 2 z Podrcznika szkolenia dotyczcego czynnika ludzkiego (Doc. 9683). w) interpretacja i stosowanie dokumentacji lotniczej, takiej jak AIP, NOTAM, kodw lotniczych i skrtw; x) odpowiednie procedury zapobiegawcze i awaryjne; y) procedury operacyjne do przewozu adunku i towarw niebezpiecznych; z) wymagania i praktyki dotyczce informowania pasaerw o zasadach bezpieczestwa, cznie z ich przestrzeganiem przy wchodzeniu i wychodzeniu pasaerw z samolotu; aa) w przypadku migowcw i, jeeli ma to zastosowanie, pionowzlotw, pilotowanie migowca w piercieniu wirowym; destrukcyjna wibracja przy ldowaniu; przecignicie wirnika migowca; dynamiczne przewrcenie si i inne ryzyka operacyjne; procedury bezpieczestwa zwizane z wykonywaniem lotu VMC; Zasady lotu bb) zasady lotu; czno radiotelefoniczna cc) procedury cznoci radiotelefonicznej i frazeologia; dziaania jakie naley podj w przypadku utraty cznoci. 2.6.1.2.2 Poza wyej wymienionymi przedmiotami, kandydat ubiegajcy si o licencj pilota liniowego dla odnonej kategorii samolotu lub pionowzlotu musi speni wymagania dotyczce wiedzy z zakresu wykonywania lotw wg wskaza przyrzdw, jak podano w 2.7.1.1. 2.6.1.3 Umiejtnoci 2.6.1.3.1 Kandydat musi zademonstrowa umiejtno wykonywania czynnoci pilota dowdcy statku powietrznego odpowiedniej kategorii z drugim pilotem i wykaza znajomo nastpujcych procedur i manewrw: a) czynnoci przedlotowe, cznie z przygotowaniem operacyjnego planu lotu i wypenieniem planu lotu dla sub ruchu lotniczego;
2-25
17/11/11
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu b) normalne procedury lotu i manewry podczas wszystkich faz lotu;
Rozdzia 2
c) procedury nietypowe i awaryjne zwizane z awari lub bdnym dziaaniem wyposaenia, takiego jak zesp napdowy, systemy i patowiec; d) procedury w sytuacji wystpienia niedyspozycji czonka zaogi i koordynacji w zaodze, wcznie z podziaem zada, wsppracy w zaodze i korzystaniem z list kontrolnych; i e) w przypadku samolotw i pionowzlotw, procedury i manewry do wykonywania lotw wg wskaza przyrzdw, jak opisano w 2.7.4.1 a) do d), wcznie z symulowan awari silnika. 2.6.1.3.1.1 W przypadku samolotu kandydat musi zademonstrowa umiejtno wykonywania procedur i manewrw opisanych w 2.6.1.3.1 jako pilot dowdca na samolotach wielosilnikowych. 2.6.1.3.1.2 Kandydat musi zademonstrowa umiejtno wykonywania procedur i manewrw opisanych w 2.6.1.3 w stopniu odpowiednim dla uprawnie przyznanych posiadaczowi licencji pilota liniowego, i: a) rozporzdza oraz zarzdza ryzykiem i bdami; Uwaga. Wytyczne dotyczce stosowania zasad zarzdzania ryzykiem i bdem mona znale w Procedurach Sub eglugi Powietrznej Szkolenie (PANS-TRG, Doc. 9868), Rozdzia 3, Zacznik C, i Rozdzia 2 z Podrcznika szkolenia dotyczcego czynnika ludzkiego (Doc. 9683). b) rcznie, pynnie i dokadnie w kadym momencie pilotowa samolot w ramach jego ogranicze, tak aby zapewni pozytywny wynik wykonanej procedury lub manewru; c) pilotowa samolot w trybie automatycznym, odpowiednim dla fazy lotu i kontrolowa czynny tryb automatyczny; d) wykonywa w sposb dokadny we wszystkich fazach lotu procedury normalne, nietypowe i awaryjne; e) prawidowo ocenia sytuacj i posiada umiejtno latania, wcznie z podejmowaniem zoonych decyzji i utrzymywaniem penej kontroli nad sytuacj; i f) skutecznie komunikowa si z innym czonkami zaogi lotniczej oraz zademonstrowa skuteczne wykonywanie procedur w sytuacji wystpienia niedyspozycji czonka zaogi lub braku koordynacji w zaodze, wcznie z podziaem zada, wsppracy w zaodze, odstpstw od typowych procedur operacyjnych (SOP) i korzystania z listy kontrolnej. 2.6.1.4 Sprawno fizyczna Kandydat musi posiada wane orzeczenie lotniczo-lekarskie klasy 1.
2.6.2 Przywileje posiadaczy licencji i warunki, ktre naley przestrzega przy korzystaniu z tych przywilejw 2.6.2.1 Pod warunkiem spenienia wymaga podanych w 1.2.5, 1.2.6, 1.2.7.1, 1.2.9 i 2.1 przywilejem posiadacza licencji pilota liniowego bdzie:
17/11/11
2-26
Rozdzia 2
a) prawo do korzystania z przywilejw posiadacza licencji turystycznej i zawodowej na statku powietrznym w ramach odpowiedniej kategorii statku powietrznego, w przypadku licencji na odpowiedni kategori samolotu lub pionowzlotu korzystanie z uprawnie do wykonywania lotw wg przyrzdw; b) prawo wykonywania czynnoci pilota dowdcy w zarobkowym transporcie lotniczym na statku powietrznym odpowiedniej kategorii i certyfikowanego do wykonywania operacji z drugim pilotem. 2.6.2.2 Jeeli posiadacz licencji pilota liniowego dla kategorii samolotu posiada uprzednio licencj pilota zaogi wieloosobowej, uprawnienia takiej licencji bd ograniczone do operacji w zaodze wieloosobowej, chyba e jej posiadacz speni wymagania okrelone w 2.5.2.1 a), 2.5.2.2 i 2.5.2.3, co bdzie miao zastosowanie. Wszelkie ograniczenia uprawnie bd wpisane do licencji. Uwaga. Pewne przywileje posiadacza licencji zostaj ograniczone zgodnie z 2.1.10 po ukoczeniu 60 i 65 lat. 2.6.3 Szczeglne wymagania dla wydania uprawnie na kategori samolotu 2.6.3.1 Dowiadczenie 2.6.3.1.1. Kandydat musi mie co najmniej 1500 godzin nalotu jako pilot samolotu. Wadza uprawniona do licencjonowania okreli jaka cz dowiadczenia zdobytego w charakterze pilota podczas szkolenia na zatwierdzonym przez ni urzdzeniu treningowym, moe by zaliczona w poczet cakowitego 1500godzinnego czasu nalotu. Zaliczenie takiego dowiadczenia bdzie ograniczone do 100 godzin maksimum., z czego nie wicej ni 25 godzin moe by uzyskane na urzdzeniu treningowym z zakresu procedur lotu lub wykonywania lotw wg podstawowych przyrzdw. 2.6.3.1.1.1 Kandydat powinien mie wykonane w samolotach co najmniej: a) 500 godzin lotu jako pilot dowdca pod nadzorem lub 250 godzin jako pilot dowdca lub nalot zoony z przynajmniej 70 godzin jako pilot dowdca i pozostaych jako pilot dowdca pod nadzorem; b) 200 godzin przelotu nawigacyjnego, z czego przynajmniej 100 godzin jako pilot dowdca lub pilot dowdca pod nadzorem; c) 75 godzin lotu wedug wskaza przyrzdw z czego nie wicej, ni 30 godzin moe by czasem szkolenia na ziemi wedug wskaza przyrzdw; i d) 100 godzin lotu nocnego jako pilot dowdca lub drugi pilot 2.6.3.1.2 Jeli kandydat ma zaliczony czas lotu jako pilot statku powietrznego innej kategorii, to Wadza uprawniona do licencjonowania okreli czy takie dowiadczenie jest do zaakceptowania i, jeli tak, zakres do ktrego wymagania czasu lotu wymienione w punkcie 2.6.3.1.1 mog by, zgodnie z tym, zmniejszone. 2.6.3.2 Szkolenie w locie Kandydat zostanie przeszkolony przez odpowiedniego instruktora, zgodnie z 2.4.3.2 w celu wydania licencji pilota zawodowego i zgodnie z 2.7.4 dla wydania uprawnienia na wykonywanie operacji wg wskaza przyrzdw lub zgodnie z 2.5.4 w celu wydania licencji pilota zaogi wieloosobowej.
2-27
17/11/11
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu 2.6.4 Szczeglne wymagania niezbdne do wydania uprawnie na kategori migowca 2.6.4.1 Dowiadczenie
Rozdzia 2
2.6.4.1.1. Kandydat musi wykona co najmniej 1000 godzin lotu jako pilot migowca. Wadza uprawniona do licencjonowania okreli jaka cz dowiadczenia zdobytego w charakterze pilota podczas szkolenia na zatwierdzonym przez ni urzdzeniu treningowym, moe by zaliczona w poczet cakowitego 1000godzinnego czasu lotu. Zaliczenie takiego dowiadczenia ma by ograniczone do 100 godzin maksimum., z czego nie wicej ni 25 godzin moe by uzyskane na urzdzeniu treningowym z zakresu procedur lotu lub wykonywania lotw wg podstawowych przyrzdw. 2.6.4.1.1.1 Kandydat powinien mie wykonane w migowcach co najmniej: a) 250 godzin lotu jako pilot dowdca lub nalot zoony z przynajmniej 70 godzin jako pilot dowdca i pozostay jako pilot dowdca pod nadzorem; b) 200 godzin przelotu nawigacyjnego, z czego przynajmniej 100 godzin jako pilot dowdca lub pilot dowdca pod nadzorem; c) 30 godzin lotu wedug wskaza przyrzdw, z czego nie wicej ni 10 godzin moe by czasem szkolenia na ziemi wedug wskaza przyrzdw; i d) 50 godzin lotu nocnego jako pilot dowdca lub drugi pilot. 2.6.4.1.2 Jeli kandydat ma zaliczony czas lotu jako pilot statku powietrznego innej kategorii, to Wadza uprawniona do licencjonowania okreli czy takie dowiadczenie jest do zaakceptowania i, jeli tak, zakres do ktrego wymagania czasu lotu wymienione w punkcie 2.6.4.1.1 mog by, zgodnie z tym, zmniejszone. 2.6.4.2 Szkolenie w locie Kandydat przejdzie szkolenie wymagane do wydania licencji pilota zawodowego (2.4.4.2). Uwaga. Dowiadczenie w lotach wg wskaza przyrzdw podane w 2.6.4.1.1.1 c) oraz w lotach nocnych jak podano w 2.6.4.1.1.1 d) nie upowania posiadacza migowcowej licencji liniowej do pilotowania migowcw w operacjach IFR. 2.6.5 Szczeglne wymagania niezbdne do wydania uprawnie na kategori pionowzlotw 2.6.5.1 Dowiadczenie 2.6.5.1.1. Zalecenie. Kandydat musi wykona co najmniej 1500 godzin lotu jako pilot pionowzlotw. Wadza uprawniona do licencjonowania okreli jaka cz dowiadczenia zdobytego w charakterze pilota podczas szkolenia na zatwierdzonym przez ni urzdzeniu treningowym, moe by wliczona w poczet cakowitego 1500-godzinnego czasu lotu. 2.6.5.1.2 Zalecenie. Kandydat powinien wykona na pionowzlotach co najmniej: a) 250 godzin lotu jako pilot dowdca lub nalot zoony z przynajmniej 70 godzin jako pilot dowdca i pozostay jako pilot dowdca pod nadzorem; b) 100 godzin przelotu nawigacyjnego, z czego przynajmniej 50 godzin jako pilot dowdca lub pilot dowdca pod nadzorem; c) 75 godzin lotu wedug wskaza przyrzdw, z czego nie wicej ni 30 godzin moe by czasem szkolenia na ziemi wedug wskaza przyrzdw; i
17/11/11
2-28
Rozdzia 2 d) 25 godzin lotu nocnego jako pilot dowdca lub drugi pilot.
2.6.5.1.3 Zalecenie. Jeli kandydat ma zaliczony czas lotu jako pilot statku powietrznego innej kategorii, to Wadza uprawniona do licencjonowania okreli czy takie dowiadczenie jest do zaakceptowania i, jeli tak, zakres do ktrego wymagania czasu lotu wymienione w punkcie 2.6.5.1.1 mog by, zgodnie z tym, zmniejszone. 2.6.5.2 Szkolenie w locie Zalecenie. Kandydat zostanie przeszkolony przez odpowiedniego instruktora zgodnie z 2.4.5.2 w celu wydania licencji pilota zawodowego i zgodnie z 2.7.4 dla wydania uprawnienia na wykonywanie operacji wg wskaza przyrzdw.
2.7 Uprawnienie do lotw wedug wskaza przyrzdw
2.7.1 Wymagania dla wydania uprawnienia na kategorie samolotw, sterowcw, migowcw i pionowzlotw 2.7.1.1 Wiedza Kandydat powinien prezentowa poziom wiedzy odpowiedni do uprawnie nadanych ich posiadaczowi odnonie wykonywania lotw wedug wskaza przyrzdw z przynajmniej niej podanych przedmiotw: Prawo lotnicze a) przepisy i uregulowania dotyczce wykonywania lotw w warunkach IFR; odnone praktyki i procedury sub ruchu lotniczego; Oglna wiedza dla wnioskowanej kategorii statku powietrznego b) stosowanie, ograniczenia i zdatno awioniki oraz przyrzdw niezbdnych do sterowania i nawigacji statkw powietrznych wedug IFR i w warunkach meteorologicznych do wykonywania lotw wedug przyrzdw; stosowanie i ograniczenia pilota automatycznego; c) busole, bdy w zakrtach i przyspieszeniach; przyrzdy yroskopowe, ograniczenia operacyjne i skutki precesji; praktyki i procedury w przypadku niesprawnoci rnych, pokadowych przyrzdw pilotaowych; Wykonanie i planowanie lotu dla wnioskowanej kategorii statku powietrznego d) czynnoci przedlotowe i kontrole odpowiednie dla lotu w warunkach IFR; e) operacyjne planowanie lotu; przygotowanie i wypenienie planw lotu sub ruchu lotniczego dla warunkw IFR; procedury nastawy wysokociomierza; Moliwoci czowieka dla wnioskowanej kategorii statku powietrznego f) moliwoci czowieka zwizane z wykonywaniem lotu wedug wskaza przyrzdw na statku powietrznym, wcznie z zasadami zarzdzania ryzykiem i bdem; Uwaga. Materia pomocniczy w sprawie tworzenia programw szkolenia na temat moliwoci czowieka mona znale w Podrczniku szkolenia dotyczcym czynnika ludzkiego (Dok 9683).
2-29
17/11/11
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu Meteorologia dla wnioskowanej kategorii statkw powietrznych
Rozdzia 2
g) wykorzystanie meteorologii lotniczej; interpretacja i wykorzystanie meldunkw, mapy i prognozy pogody; kody i skrty; wykorzystanie i procedury otrzymywania informacji meteorologicznej; pomiar wysokoci; h) przyczyny, rozpoznawanie i skutki oblodzenia; procedury przenikania strefy frontalnej; unikanie zagroe pogodowych; i) w przypadku migowcw i pionowzlotw, skutki oblodzenia wirnikw; Nawigacja dla wnioskowanej kategorii statkw powietrznych j) praktyczna nawigacja lotnicza wykorzystujca pomoce radionawigacyjne; k) stosowanie, dokadno i niezawodno systemw nawigacji wykorzystywanych w fazach lotu: odlot, przelot, podejcie i ldowanie; identyfikacja pomocy radionawigacyjnych; Procedury operacyjne dla wnioskowanej kategorii statkw powietrznych l) zastosowanie zarzdzania bdem i ryzykiem w osigach operacyjnych; m) interpretacja i stosowanie dokumentacji lotniczej, takiej jak AIP, NOTAM, kodw lotniczych i skrtw oraz map lotniczych do lotw wedug wskaza przyrzdw dla odlotu, przelotu, zniania i podchodzenia; n) procedury zapobiegawcze i awaryjne; praktyki bezpieczestwa zwizane z lotem w warunkach IFR; kryteria dla unikania przeszkd. Uwaga. Informacje dla pilotw i personelu operacyjnego dotyczce parametrw procedur w locie oraz procedur operacyjnych mona znale w Procedurach dla Sub Nawigacyjnych (PANS-OPS, Doc. 8168), Tom I Procedury Lotu. Procedury stosowane w niektrych pastwach mog rni si od PAN-OPS, dlatego ze wzgldw bezpieczestwa konieczna jest ich znajomo. czno radiotelefoniczna o) procedury cznoci radiotelefonicznej i frazeologia stosowana w operacjach statkw powietrznych w warunkach IFR; dziaania jakie naley podj w przypadku utraty cznoci. 2.7.1.2 Umiejtnoci 2.7.1.2.1 Kandydat powinien wykaza si zdolnoci do wykonywania procedur i manewrw dla kategorii statku powietrznego, dla ktrej ubiega si o uprawnienia do wykonywania lotw wg przyrzdw opisanych w punkcie 2.7.4.1, w stopniu odpowiednim do kompetencji zwizanych z nadanymi posiadaczowi uprawnieniami do lotw wedug wskaza przyrzdw, i do: a) rozpoznawania oraz zarzdzania ryzykiem i bdami; Uwaga. Wytyczne dotyczce stosowania zasad zarzdzania ryzykiem i bdem mona znale w Procedurach Sub eglugi Powietrznej Szkolenie (PANS-TRG, Doc. 9868), Rozdzia 3, Zacznik C, i Rozdzia 2 z Podrcznika szkolenia dotyczcego czynnika ludzkiego (Doc. 9683). b) pilotowanie statku powietrznego dla wnioskowanej kategorii zgodnie z jego ograniczeniami; c) pynnego i dokadnego wykonywania wszelkich manewrw; d) wykazania si dobrym osdem i umiejtnociami pilotaowymi;
17/11/11
2-30
Rozdzia 2 e) stosowania wiedzy lotniczej; i
f) zachowania przez cay czas kontroli nad statkiem powietrznym w sposb nie budzcy adnych powanych wtpliwoci co do udanego zakoczenia procedur lub manewrw. 2.7.1.2.1.1 Jeeli kandydat zamierza korzysta z uprawnie do wykonywania lotw wycznie wg wskaza na wielosilnikowym statku powietrznym odpowiedniej kategorii, musi zademonstrowa umiejtno pilotowania takiego statku powietrznego z jednym niesprawnym silnikiem lub niesprawnoci symulowan. Uwaga. Naley zwrci uwag na punkt 2.1.6 odnoszcy si do urzdze treningowych uywanych do demonstrowania umiejtnoci. 2.7.1.3 Sprawno fizyczna 2.7.1.3.1 Kandydaci, ktrzy posiadaj licencj pilota turystycznego powinni okreli stan swego suchu, biorc za podstaw zgodno z wymaganiami suchowymi do wydania orzeczenia lotniczo-lekarskiego klasy 1. 2.7.1.3.2 Zalecenie. Umawiajce si Pastwa powinny rozway danie od posiadaczy licencji pilota turystycznego, spenienia fizycznych, psychicznych i wzrokowych wymaga potrzebnych do wydania orzeczenia lotniczo-lekarskiego klasy 1.
2.7.2 Przywileje posiadacza uprawnie do lotw wedug wskaza przyrzdw i warunki jakie musi speni, aby je utrzyma 2.7.2.1 Pod warunkiem spenienia wymaga podanych w punktach 1.2.5, 1.2.6 i 2.1, przywilejem posiadacza uprawnie do lotw wg wskaza przyrzdw na konkretnej kategorii statkw powietrznych bdzie prawo do pilotowania statku powietrznego tej kategorii zgodnie z przepisami IFR. 2.7.2.2 Przed korzystaniem z uprawnie na wielosilnikowych statkach powietrznych, posiadacz uprawnienia musi speni wymagania podane w 2.7.1.2.1.1. Uwaga. Piloci mog korzysta z cznych uprawnie do lotw wg wskaza przyrzdw na wicej ni jednej kategorii statkw powietrznych, jeeli spenili wymagania dla kadej kategorii. 2.7.3 Dowiadczenie 2.7.3.1 Kandydat powinien posiada licencj pilota dla wnioskowanej kategorii statku powietrznego. 2.7.3.2 Kandydat musi wykona co najmniej: a) 50 godzin przelotu nawigacyjnego w charakterze pilota dowdcy statku powietrznego, w kategoriach bdcych do zaakceptowania przez Wadz uprawnion do licencjonowania, z czego co najmniej 10 godzin na wnioskowanej kategorii statku powietrznego; i b) 40 godzin lotu wedug wskaza przyrzdw na statkach powietrznych, z czego nie wicej ni 20 godzin, lub 30 godzin jeeli wykorzystywany jest symulator lotu, moe by czasem szkolenia na ziemi wedug wskaza przyrzdw. Szkolenie na ziemi powinno by prowadzone pod nadzorem upowanionego instruktora. 2.7.4 Szkolenie w locie 2.7.4.1 Kandydat powinien zaliczy co najmniej 10 godzin lotu wedug wskaza przyrzdw wymaganych w punkcie 2.7.3.2 b), podczas szkolenia wedug wskaza przyrzdw pod nadzorem upowanionego instruktora dla wnioskowanej kategorii statku powietrznego. Instruktor powinien upewni si, e kandydat posiada dowiadczenie operacyjne na poziomie wymaganym od posiadacza uprawnie do lotw wedug wskaza przyrzdw, w co najmniej poniszych dziedzinach:
2-31
17/11/11
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu Rozdzia 2 a) procedury przedlotowe wcznie z wykorzystaniem instrukcji uytkowania lub dokumentu rwnowanego oraz odpowiednich dokumentw sub ruchu lotniczego w przygotowaniach planu lotu w warunkach IFR; b) inspekcja przedlotowa, wykorzystanie list kontrolnych, koowanie i inspekcja przed startem; c) procedury i manewry dla operacji IFR w warunkach normalnych, nienormalnych i niebezpiecznych, obejmujce przynajmniej nastpujce zagadnienia: - przejcie podczas startu do lotu wedug wskaza przyrzdw; - standardowe odloty i przyloty wedug wskaza przyrzdw; - procedury IFR w przelocie; - procedury oczekiwania; - podejcia wedug wskaza przyrzdw do okrelonego minimum; - procedury nieudanego podejcia; - ldowania z podejciem wedug wskaza przyrzdw; d) manewry w locie i szczeglne charakterystyki lotu; 2.7.4.2 Jeeli kandydat ma korzysta z uprawnie do wykonywania lotw wg wskaza przyrzdw, na wielosilnikowych statkach powietrznych, to musi przej szkolenia wedug wskaza przyrzdw pod nadzorem upowanionego instruktora dla wnioskowanej kategorii wielosilnikowego statku powietrznego. Instruktor powinien upewni si, e kandydat posiada dowiadczenie operacyjne w pilotowaniu statku powietrznego odpowiedniej kategorii wycznie w oparciu o wskazania przyrzdw, z jednym niesprawnym silnikiem lub niesprawnoci symulowan. 2.8 Uprawnienia instruktora lotu odpowiednie na samoloty, sterowce, migowce i pionowzloty 2.8.1 Wymagania dotyczce wydania uprawnie 2.8.1.1 Wiedza Kandydat powinien, w zakresie wiedzy, speni wymogi niezbdne do wydania licencji pilota zawodowego dla odpowiedniej kategorii statku powietrznego wpisanego do licencji. Ponadto, kandydat powinien posiada wiedz na poziomie przyznanych uprawnie odpowiednich dla uprawnienia instruktora lotu, przynajmniej w nastpujcych dziedzinach: a) techniki szkolenia zaawansowanego; b) ocena sprawnoci ucznia w tych przedmiotach, w ktrych szkolenie odbywa si na ziemi; c) proces uczenia si; d) elementy skutecznego nauczania; e) ocena i testowanie ucznia, metody szkoleniowe;
17/11/11
2-32
Rozdzia 2 f) opracowanie programu szkolenia; g) planowanie lekcji; h) techniki prowadzenia zaj w sali;
i) wykorzystanie pomocy szkoleniowych, wcznie z urzdzeniami treningowymi; j) analiza i poprawianie bdw ucznia; k) moliwoci czowieka zwizane ze szkoleniem w locie, wcznie z zarzdzaniem ryzykiem i bdem; Uwaga. Materia pomocniczy w sprawie tworzenia programw szkolenia na temat moliwoci czowieka, wcznie z zarzdzaniem ryzykiem i bdem, mona znale w Podrczniku szkolenia dotyczcym czynnika ludzkiego (Doc. 9683). 1) zagroenia zwizane z symulowaniem uszkodze systemw i wadliwym dziaaniem statku powietrznego. 2.8.1.2 Umiejtnoci Kandydat powinien umie zademonstrowa, w tej kategorii i klasie statku powietrznego, w ktrej ubiega si o uprawnienia instruktora lotu, zdolno do szkolenia w tych dziedzinach, w ktrych szkolenie lotnicze ma by wykonywane, obejmujce odpowiednio, szkolenie w przygotowaniu do lotu, po locie i na ziemi. 2.8.1.3 Dowiadczenie Kandydat powinien, pod wzgldem dowiadczenia, spenia wymagania stawiane do wydania licencji pilota zawodowego, wyszczeglnione w punktach 2.4.3.1, 2.4.4.1, 2.4.5.1 i 2.4.6.1 dla kadej kategorii. 2.8.1.4 Szkolenie w locie Kandydat, pod nadzorem instruktora lotu, zatwierdzonego przez Wadz uprawnion do licencjonowania powinien: a) otrzyma szkolenie w technikach instruktorskich obejmujcych: pokaz, metody nauczania, rozpoznawanie i poprawianie powszechnych bdw; i b) przewiczy techniki instruktorskie w tych manewrach i procedurach lotu, w ktrych zamierza prowadzi szkolenie. 2.8.2 Przywileje posiadacza uprawnienia i warunki jakich naley przestrzega przy korzystaniu z tych uprawnie. 2.8.2.1 Pod warunkiem spenienia wymaga podanych w punktach 1.2.5 i 2.1, przywileje posiadacza uprawnienia instruktora, upowaniaj do: a) nadzorowania samodzielnych lotw pilotw uczniw; i
2-33
17/11/11
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu Rozdzia 2 b) wykonywania lotw szkoleniowych do wydania licencji pilota turystycznego, pilota zawodowego, uprawnie do lotw wedug wskaza przyrzdw i uprawnie instruktora w lotach wg przyrzdw pod warunkiem, e instruktor: 1) posiada licencj i uprawnienia do prowadzenia szkolenia, w odpowiedniej kategorii statku powietrznego; 2) posiada licencj i uprawnienia konieczne do wykonywania czynnoci pilota dowdcy statku powietrznego, na ktrym prowadzone jest szkolenie; i 3) nadane uprawnienia instruktora ma wpisane do licencji. 2.8.2.2 Kandydat musi speni wszystkie wymagania niezbdne do uzyskania uprawnie instruktorskich, jeeli ma prowadzi szkolenie na licencj pilota w zaodze wieloosobowej. Uwaga. Szczeglne postanowienia dla instruktorw pilotau na licencj pilota w zaodze wieloosobowej mona znale w Rozdziale 4 Procedura dla Sub Nawigacyjnych Szkolenie (PANS-TRG, Doc. 9868). 2.9 Licencja pilota szybowcowego 2.9.1 Wymagania dotyczce wydania licencji 2.9.1.1 Wiek Kandydat powinien mie ukoczone 16 lat. 2.9.1.2 Wiedza 2.9.1.2.1 Kandydat powinien prezentowa poziom wiedzy odpowiedni do nadanych posiadaczowi uprawnie z tytuu licencji pilota szybowcowego, przynajmniej z przedmiotw podanych niej: Prawo lotnicze a) przepisy i uregulowania majce odniesienie do posiadacza licencji pilota szybowcowego; przepisy ruchu lotniczego; odpowiednie praktyki i procedury sub ruchu lotniczego; Oglna wiedza o statku powietrznym b) zasady dziaania systemw i przyrzdw szybowca; c) ograniczenia operacyjne szybowca; istotne informacje z instrukcji pilotau lub innego odpowiedniego dokumentu; Osigi, planowanie lotu i obcienia d) wpyw obcienia i rozoenia masy na charakterystyki lotu; rozpatrywanie masy i wywaenia; e) wykorzystanie i praktyczne stosowanie danych o osigach przy wyciganiu, ldowaniu i innych czynnociach;
17/11/11
2-34
Rozdzia 2
f) przygotowanie przedlotowe i na trasie, odpowiednie dla operacji w warunkach VFR; odpowiednie procedury sub ruchu lotniczego; procedury nastawy wysokociomierza; operacje na obszarach wielkiego zagszczenia ruchu lotniczego; Moliwoci czowieka g) moliwoci czowieka zwizane z wykonywaniem czynnoci pilota szybowcowego, wcznie z zasadami zarzdzania ryzykiem i bdem; Uwaga. Materia pomocniczy w sprawie tworzenia programw szkolenia na temat moliwoci czowieka mona znale w Podrczniku szkolenia dotyczcym czynnika ludzkiego (Dok 9683) Meteorologia h) wykorzystanie podstaw meteorologii lotniczej; wykorzystanie i procedury otrzymywania informacji meteorologicznej, przed i podczas lotu; pomiar wysokoci; Nawigacja i) praktyczne aspekty nawigacji lotniczej i technik obliczeniowych; wykorzystanie map lotniczych; Procedury operacyjne j) stosowanie dokumentacji lotniczej, takiej jak AIP, NOTAM, kodw lotniczych i skrtw; k) rne metody holowania i zwizane z tym procedury; 1) odpowiednie procedury zapobiegawcze i awaryjne, z uwzgldnieniem czynnoci podejmowanych dla uniknicia zagroe pogodowych, turbulencji strumieniowej i innych zagroe operacyjnych; Zasady lotu m) zasady lotu odnoszce si do szybowca; 2.9.1.2.1 Zalecenie. Kandydat powinien wykaza si poziomem wiedzy odpowiednim do uprawnie jakie maj by nadane posiadaczowi licencji pilota szybowcowego, w dziedzinie procedur cznoci radiotelefonicznej i frazeologii odpowiedniej do operacji w warunkach VFR i dziaa jakie naley podj w przypadku utraty cznoci. 2.9.1.3 Dowiadczenie 2.9.1.3.1 Kandydat musi wykona co najmniej sze godzin lotu jako pilot szybowca, wczajc w to dwie godziny samodzielnego lotu, podczas ktrych wykonano co najmniej dwadziecia wycigni i ldowa. 2.9.1.3.1.1 Jeli kandydat ma zaliczony czas lotu jako pilot samolotw, to Wadza uprawniona do licencjonowania powinna okreli czy takie dowiadczenie jest do zaakceptowania i jeli tak, zakres do ktrego wymagania czasu lotu wymienione w punkcie 2.9.1.3.1 mog by odpowiednio zredukowane. 2.9.1.3.2 Kandydat powinien uzyska, pod odpowiednim nadzorem, operacyjne dowiadczenie na szybowcach, przynajmniej w nastpujcych dziedzinach: a) dziaania przed lotem obejmujce monta szybowca i przegld; b) techniki i procedury dotyczce stosowanych metod holowania, w tym odpowiednie ograniczenia prdkoci lotu, procedury awaryjne i stosowane sygnay;
2-35
17/11/11
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu c) operacje w ruchu lotniczym, rodki zapobiegajce kolizjom i procedury; d) pilotowanie szybowca na podstawie zewntrznych obiektw odniesienia; e) lot w ramach obwiedni;
Rozdzia 2
f) rozpoznawanie i wyprowadzanie z pocztkowej fazy i z penego przecignicia oraz nurkowania spiralnego; g) holowania, podejcia i ldowania, normalne i przy wietrze bocznym; h) przelot nawigacyjny w oparciu o zewntrzne obiekty odniesienia i nawigacj obliczeniow; i) procedury awaryjne. 2.9.1.4 Umiejtnoci Kandydat powinien umie zademonstrowa zdolno do wykonania, jako pilot dowdca szybowca, procedur i manewrw opisanych w punkcie 2.9.1.3.2, w stopniu odpowiednim do kompetencji zwizanych z nadanymi posiadaczowi uprawnieniami licencji pilota szybowcowego, i do: a) rozporzdzania oraz zarzdzania ryzykiem i bdami; Uwaga: Wytyczne dotyczce stosowania zasad zarzdzania ryzykiem i bdem mona znale w Procedurach Sub eglugi Powietrznej Szkolenie (PANS-TRG, Doc. 9868), Rozdzia 3, Zacznik C, i Rozdzia 2 z Podrcznika szkolenia dotyczcego czynnika ludzkiego (Doc. 9683). b) pilotowania szybowca w ramach jego ogranicze; c) pynnego i dokadnego wykonywania wszelkich manewrw; d) wykazania si dobrym osdem i umiejtnociami lotniczymi; e) praktycznego stosowania wiedzy lotniczej; i f) cigego utrzymywania kontroli nad szybowcem w sposb nie budzcy adnych powanych wtpliwoci co do udanego zakoczenia procedur lub manewrw. 2.9.1.5 Sprawno fizyczna Kandydat powinien posiada aktualne orzeczenie lotniczo-lekarskie klasy 2 . 2.9.2 Przywileje posiadacza licencji i warunki jakich naley przestrzega przy korzystaniu z nich 2.9.2.1 Pod warunkiem spenienia wymaga okrelonych w punktach 1.2.5, 1.2.6, 1.2.7.1 i 2.1, posiadacz licencji pilota szybowcowego uprawniony jest do wykonywania czynnoci pilota dowdcy na kadym szybowcu, pod warunkiem, e posiadacz licencji ma dowiadczenie w stosowanych metodach holowania. 2.9.2.2 Zalecenie. Posiadacz licencji musi mie przynajmniej 10 godzin nalotu jako pilot szybowca, jeeli ma przewozi pasaerw.
17/11/11
2-36
Rozdzia 2
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu 2.10 Licencja pilota balonu wolnego
Uwaga. Postanowienia dotyczce licencji pilota balonu wolnego maj zastosowanie do balonw wolnych wykorzystujcych gorce powietrze lub gaz. 2.10.1 Wymagania dotyczce wydania licencji 2.10.1.1 Wiek Kandydat powinien mie ukoczone 16 lat. 2.10.1.2 Wiedza 2.10.1.2.1 Kandydat powinien prezentowa poziom wiedzy odpowiedni do nadanych posiadaczowi licencji pilota balonu wolnego uprawnie, przynajmniej z przedmiotw podanych niej: Prawo lotnicze a) przepisy i uregulowania majce odniesienie do posiadacza licencji pilota balonu wolnego; przepisy ruchu lotniczego; odpowiednie praktyki i procedury sub ruchu lotniczego; Oglna wiedza o statku powietrznym b) zasady pracy systemw i przyrzdw balonu wolnego; c) ograniczenia operacyjne dla balonu wolnego; istotne informacje operacyjne z instrukcji uytkowania lub innych stosownych dokumentw; d) waciwoci fizyczne i praktyczne, wykorzystanie gazw stosowanych w wolnych balonach; Osigi, planowanie lotu i obcienia e) wpyw obcienia na charakterystyki lotu; obliczanie masy; f) wykorzystanie i praktyczne stosowanie danych o osigach przy odpalaniu, ldowaniu i innych czynnociach, cznie z wpywem temperatury; g) planowanie przedlotowe i na trasie, odpowiednie dla operacji w warunkach VFR; odpowiednie procedury sub ruchu lotniczego; procedury nastawy wysokociomierza; operacje w obszarach duego zagszczenia ruchu lotniczego; Moliwoci czowieka h) moliwoci czowieka zwizane z wykonywaniem czynnoci pilota balonu wolnego, wcznie z zasadami zarzdzania ryzykiem i bdem; Uwaga. Materia pomocniczy w sprawie tworzenia programw szkolenia na temat moliwoci czowieka, wcznie z zasadami zarzdzania ryzykiem i bdem mona znale w Podrczniku szkolenia dotyczcym czynnika ludzkiego (Doc. 9683).
2-37
17/11/11
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu Meteorologia
Rozdzia 2
i) stosowanie podstaw meteorologii lotniczej; stosowanie i procedury otrzymywania informacji meteorologicznej; pomiar wysokoci; Nawigacja j) praktyczne elementy nawigacji lotniczej i technik obliczeniowych; wykorzystanie map lotniczych; Procedury operacyjne k) wykorzystanie dokumentacji lotniczej, takiej jak AIP, NOTAM, kodw lotniczych i skrtw; 1) odpowiednie procedury zapobiegawcze i awaryjne, dotyczce czynnoci podejmowanych dla uniknicia zagroe pogodowych, turbulencji strumieniowej i innych zagroe operacyjnych; Zasady lotu m) zasady lotu odnoszce si do balonu wolnego; 2.10.1.2.2 Zalecenie. Kandydat powinien wykaza si poziomem wiedzy odpowiednim do uprawnie jakie maj by nadane posiadaczowi licencji pilota balonu wolnego, w dziedzinie procedur cznoci radiotelefonicznej i frazeologii odpowiedniej do operacji w warunkach VFR oraz dziaa jakie naley podj w przypadku utraty cznoci. 2.10.1.3 Dowiadczenie 2.10.1.3.1 Kandydat musi wykona co najmniej 16 godzin lotu jako pilot balonu wolnego, wczajc w to co najmniej osiem startw i wznosze, z ktrych jedno musi by wykonane samodzielnie. 2.10.1.3.2 Kandydat powinien uzyska, pod odpowiednim nadzorem, dowiadczenie operacyjne na balonach wolnych, przynajmniej w nastpujcych dziedzinach: a) czynnoci przed lotem, cznie z montaem balonu, olinowaniem, nadmuchiwaniem, cumowaniem i przegldem; b) techniki i procedury do startu i wznoszenia, w tym odpowiednie ograniczenia, procedury alarmowe i stosowane sygnay; c) czynnoci zapobiegajce kolizji; d) sterowanie balonem wolnym na podstawie widocznych zewntrznych punktw odniesienia; e) rozpoznawanie i wyprowadzanie z szybkiego opadania; f) przelot nawigacyjny w oparciu o zewntrzne punkty odniesienia i techniki obliczeniowe; g) podejcia i ldowania, w tym obsuga naziemna; h) procedury awaryjne. 2.10.1.3.3 Jeli uprawnienia licencyjne maj by wykorzystywane w nocy, kandydat powinien zdoby, pod odpowiednim nadzorem, dowiadczenie operacyjne w lotach nocnych na balonie wolnym.
17/11/11
2-38
Rozdzia 2
2.10.1.3.4 Zalecenie. Posiadacz licencji balonu wolnego, jeeli chce przewozi pasaerw za wynagrodzeniem lub wynajciem, musi posiada nalot przynajmniej 35-godzinny, w tym 20 godzin jako pilot balonu wolnego. 2.10.1.4 Umiejtnoci Kandydat powinien wykaza si zdolnoci do wykonania, jako pilot dowdca balonu wolnego, procedur i manewrw opisanych w punkcie 2.10.1.3.2 w stopniu odpowiednim do kompetencji, zwizanych z nadanymi posiadaczowi uprawnieniami licencji pilota balonu wolnego, i do: a) rozpoznawania oraz zarzdzania ryzykiem i bdami; Uwaga. Wytyczne dotyczce stosowania zasad zarzdzania ryzykiem i bdem mona znale w Procedurach Sub eglugi Powietrznej Szkolenie (PANS-TRG, Doc. 9868), Rozdzia 3, Zacznik C, i Rozdzia 2 z Podrcznika szkolenia dotyczcego czynnika ludzkiego (Doc. 9683). b) prowadzenia balonu wolnego w ramach jego ogranicze; c) pynnego i dokadnego wykonywania wszelkich manewrw; d) wykazania si dobrym osdem i umiejtnociami pilotaowymi; e) praktycznego stosowania wiedzy lotniczej; i f) zachowania przez cay czas kontroli nad balonem wolnym w sposb nie budzcy adnych powanych wtpliwoci co do udanego zakoczenia procedur lub manewrw. 2.10.1.5 Sprawno fizyczna Kandydat powinien posiada aktualne orzeczenie lotniczo-lekarskie klasy 2. 2.10.2 Przywileje posiadacza licencji i warunki jakich naley przestrzega przy korzystaniu z nich 2.10.2.1 Pod warunkiem spenienia wymaga okrelonych w punktach 1.2.5, 1.2.6, 1.2.7.1, 2.1 i 2.10.1.3.4, posiadacz licencji pilota balonu wolnego uprawniony jest do penienia czynnoci pilota dowdcy na kadym balonie wolnym, pod warunkiem, e ma odpowiednie dowiadczenie operacyjne na balonach na ciepe powietrze lub gaz. 2.10.2.2 Przed korzystaniem z przywilejw w nocy, posiadacz licencji musi speni wymagania podane w punkcie 2.10.1.3.3.
2-39
17/11/11
Rozdzia 3. Licencje dla czonkw zaogi lotniczej inne ni licencje pilotw

3.1 Oglne zasady dotyczce licencji nawigatora lotniczego i mechanika pokadowego
3.1.1 Kandydat, zanim zostanie mu wydana licencja nawigatora lotniczego lub licencja mechanika pokadowego l musi spenia takie wymagania pod wzgldem wieku, wiedzy, dowiadczenia, umiejtnoci i sprawnoci fizycznej, jakie s przewidziane dla tych licencji. 3.1.1.1 Kandydat do licencji nawigatora lotniczego lub licencji mechanika pokadowego musi spenia takie wymagania w zakresie wiedzy i umiejtnoci, jakie s przewidziane dla tych licencji, w sposb okrelony przez Wadz uprawnion do licencjonowania. 3.2 Licencja nawigatora lotniczego 3.2.1 Wymagania dotyczce wydania licencji 3.2.1.1 Wiek Kandydat powinien mie ukoczone 18 lat. 3.2.1.2 Wiedza Kandydat powinien prezentowa poziom wiedzy odpowiedni, do nadanych posiadaczowi licencji uprawnie nawigatora lotniczego, przynajmniej z przedmiotw podanych niej: Prawo lotnicze a) przepisy i uregulowania majce odniesienie do posiadacza licencji nawigatora lotniczego; odpowiednie praktyki i procedury sub ruchu lotniczego; Osigi, planowanie lotu i obcienia b) wpyw obcienia i rozoenia masy na osigi statku powietrznego; c) stosowanie danych o osigach podczas startu, ldowania i podczas wykonywania innych czynnoci, cznie z procedurami dla monitorowania przelotu; d) operacyjne planowanie przed lotem i na trasie; przygotowanie i wypenianie planw lotu sub ruchu lotniczego; odpowiednie procedury sub ruchu lotniczego; procedury nastawy wysokociomierza; Moliwoci czowieka e) moliwoci czowieka zwizane z wykonywaniem czynnoci nawigatora lotniczego, wcznie z zasadami zarzdzania ryzykiem i bdem. Uwaga. Materia pomocniczy w sprawie tworzenia programw szkolenia na temat moliwoci czowieka, wcznie z zasadami zarzdzania ryzykiem i bdem, mona znale w Podrczniku szkolenia dotyczcym czynnika ludzkiego (Doc. 9683). Meteorologia f) interpretacja i praktyczne wykorzystanie meldunkw meteorologii lotniczej, map i prognoz pogody; kody i skrty; wykorzystanie i procedury otrzymywania informacji meteorologicznej, przed i podczas lotu; pomiar wysokoci; g) meteorologia lotnicza; klimat danego obszaru z uwzgldnieniem czynnikw majcych wpyw na lotnictwo; zmiana ukadw cinie; struktura frontw atmosferycznych oraz pochodzenie i waciwoci
ZACZNIK 1
3-1
17/11/11
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu Rozdzia 3 znaczcych zjawisk pogodowych, majcych wpyw na warunki startu, lotu po trasie i ldowania; Nawigacja h) technika obliczeniowa, rozkad cinie i procedury radio- i astronawigacji; wykorzystanie map lotniczych, szczeglnych pomocy radionawigacyjnych i systemw nawigacyjnych obszaru; specjalne wymagania nawigacyjne dla lotw dalekiego zasigu; i) stosowanie, ograniczenia i zdatno awioniki oraz przyrzdw niezbdnych do nawigacji statku powietrznego; j) stosowanie, dokadno i niezawodno systemw nawigacji stosowanych przy odlotach, na trasie i w fazie podejcia; identyfikacja pomocy radionawigacyjnej; k) zasady i charakterystyki autonomicznych systemw nawigacyjnych i systemw opartych na zewntrznych punktach odniesienia; dziaanie wyposaenia pokadowego; 1) sfera niebieska, w tym ruch cia niebieskich, ich selekcja oraz identyfikacja w celu obserwacji i zmniejszenia pola widzenia; skalowanie sekstansu; zebranie dokumentacji nawigacyjnej; m) definicje, jednostki i formuy stosowane w nawigacji lotniczej; Procedury operacyjne n) interpretacja i wykorzystanie dokumentacji lotniczej, takiej jak AIP, NOTAM, kodw lotniczych, skrtw i map do lotw wg wskaza przyrzdw dla odlotu, lotu na trasie, zniania i podejcia. Zasady lotu o) zasady lotu; czno radiotelefoniczna p) procedury radiotelefoniczne i frazeologia. 3.2.1.3 Dowiadczenie 3.2.1.3.1 Kandydat musi wykona obowizki nawigatora lotniczego w czasie co najmniej 200 godzin lotu, akceptowanym przez Wadz uprawnion do licencjonowania, na statku powietrznym wykonujcym przeloty nawigacyjne, w tym co najmniej 30 godzin w nocy. 3.2.1.3.1.1 Kiedy kandydat ma zaliczony nalot jako pilot, to Wadza uprawniona do licencjonowania okreli czy takie dowiadczenie jest do przyjcia, jeli tak, poda zakres zgodnie z ktrym wymagany przez punkt 3.2.1.3.1 czas lotu moe by odpowiednio zmniejszony. 3.2.1.3.2 Kandydat powinien udowodni, e prawidowo okreli pozycj statku powietrznego w locie i wykorzysta t informacj do nawigacji statku powietrznego: a) w nocy co najmniej 25 razy za pomoc obserwacji nieba; i b) w dzie co najmniej 25 razy za pomoc obserwacji nieba w poczeniu z samodzielnymi systemami nawigacji lub systemami nawigacyjnymi wykorzystujcymi zewntrzne punkty odniesienia. 3.2.1.4 Umiejtnoci Kandydat powinien wykaza si zdolnoci do wykonywania czynnoci jako nawigator lotniczy statku powietrznego, w stopniu odpowiednim do kompetencji zwizanych z nadanymi posiadaczowi uprawnieniami licencji nawigatora lotniczego, i: a) rozpoznawa oraz zarzdza ryzykiem i bdami; Uwaga. Wytyczne dotyczce stosowania zasad zarzdzania ryzykiem i bdem mona znale w
17/11/11
3-2
Rozdzia 3
Procedurach Sub eglugi Powietrznej Szkolenie (PANS-TRG, Doc. 9868), Rozdzia 3, Zacznik C, Cz II, Rozdzia 2 z Podrcznika szkolenia dotyczcego czynnika ludzkiego (Doc. 9683). b) wykazania si dobrym osdem i umiejtnociami pilotaowymi; c) stosowa wiedz lotnicz; d) wykonywa wszystkie obowizki jako czonek zintegrowanej zaogi; i e) skutecznie porozumiewa si z innymi czonkami zaogi. 3.2.1.5 Sprawno fizyczna Kandydat powinien posiada aktualne orzeczenie lotniczo-lekarskie klasy 2. 3.2.2 Przywileje posiadacza licencji i warunki jakich naley przestrzega przy korzystaniu z nich Pod warunkiem spenienia wymaga podanych w punktach 1.2.5, 1.2.6 i 1.2.7.1, posiadacz licencji nawigatora lotniczego uprawniony jest do penienia czynnoci nawigatora lotniczego na kadym statku powietrznym. Jeeli przywileje uwzgldniaj uprawnienie do prowadzenia cznoci radiotelefonicznej, posiadacz licencji musi speni wymagania podane w punkcie 1.2.9.2. 3.3 Licencja mechanika pokadowego 3.3.1 Wymagania dotyczce wydania licencji. 3.3.1.1 Wiek Kandydat powinien mie ukoczone 18 lat. 3.3.1.2 Wiedza 3.3.1.2.1 Kandydat powinien prezentowa poziom wiedzy odpowiedni do nadanych posiadaczowi licencji pokadowego mechanika lotniczego uprawnie, przynajmniej z przedmiotw podanych niej: Prawo lotnicze a) przepisy i uregulowania dotyczce posiadacza licencji mechanika pokadowego; przepisy i ustalenia rzdzce operacjami cywilnych statkw powietrznych, majce zwizek z obowizkami mechanika pokadowego; Oglna wiedza o statku powietrznym b) podstawowe zasady pracy zespow napdowych, turbin gazowych i/lub silnikw tokowych; charakterystyki paliw, ukadw paliwowych, w tym kontrola paliwa; smarowanie i ukady smarowania; dopalacze i systemy wtryskowe, funkcja i dziaanie systemw zaponu silnika i rozrusznika; c) zasady dziaania, procedury posugiwania si i ograniczenia operacyjne zespow napdowych statku powietrznego; wpyw warunkw atmosferycznych na osigi silnika; d) patowce, ukady sterowania lotem, budowa, zespoy k, hamulce i zespoy przeciwlizgowe, korozja, trwao zmczeniowa; rozpoznawanie uszkodze strukturalnych i defektw; e) systemy zabezpieczenia przed lodem i deszczem; f) systemy hermetyzacji i klimatyzacji, systemy tlenowe; g) systemy hydrauliczne i pneumatyczne; h) podstawowa wiedza teoretyczna o elektrycznoci, ukady elektryczne (prd zmienny i prd stay), systemy okablowania statku powietrznego, umasowienie i ekranowanie;
3-3
17/11/11
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu i) zasady dziaania przyrzdw, busoli, autopilotw, sprztu cznoci radiowej, radionawigacyjnych i radarowych, systemy zarzdzania lotem, monitory i awionika; j) ograniczenia danego statku powietrznego; k) ochrona przeciwpoarowa, wykrywanie, systemy tumienia i gaszenia;
Rozdzia 3 pomocy
1) inspekcje stosowania i sprawdzania zdatnoci wyposaenia i systemw danego statku powietrznego; Osigi, planowanie lotu i obcienia m) wpyw obcienia i rozoenia masy na charakterystyki lotu; rozpatrywanie masy i wywaenia; obliczenia masy i wywaenia; n) wykorzystanie i praktyczne stosowanie danych o osigach, cznie z procedurami do monitorowania przelotu; Moliwoci czowieka o) moliwoci czowieka zwizane z wykonywaniem czynnoci pokadowego mechanika lotniczego, wcznie z zasadami zarzdzania ryzykiem i bdem; Uwaga. Materia pomocniczy w sprawie tworzenia programw szkolenia na temat moliwoci czowieka, wcznie z zasadami zarzdzania ryzykiem i bdem, mona znale w Podrczniku szkolenia dotyczcym czynnika ludzkiego (Doc. 9683). Procedury operacyjne p) zasady obsugi technicznej, procedury utrzymania zdatnoci do lotu, meldowanie o awariach, inspekcja przed lotem, procedury stosowania rodkw ostronoci przy tankowaniu i wykorzystywaniu mocy z zewntrz; wyposaenia i systemy kabin; q) procedury normalne, nienormalne i awaryjne; r) procedury operacyjne do przewozu adunku i towarw niebezpiecznych; Zasady lotu s) podstawy aerodynamiki; czno radiotelefoniczna t) procedury cznoci radiotelefonicznej i frazeologia. 3.3.1.2.2 Zalecenie. Kandydat powinien wykaza si poziomem wiedzy odpowiednim do uprawnie nadanych posiadaczowi licencji pokadowego mechanika lotniczego, przynajmniej w poniszych dziedzinach: a) podstawy nawigacji; zasady i dziaanie systemw niezalenych; i b) operacyjne aspekty meteorologii. 3.3.1.3 Dowiadczenie 3.3.1.3.1 Kandydat musi wykona, pod nadzorem osoby zatwierdzonej przez Wadz uprawnion do licencjonowania, obowizki mechanika pokadowego podczas co najmniej 100 godzin lotu. Wadza uprawniona do licencjonowania okreli jaka cz dowiadczenia zdobytego w charakterze mechanika pokadowego podczas szkolenia na zatwierdzonym przez ni symulatorze lotu, moe by zaakceptowana w poczet cakowitych 100 godzin czasu lotu. Zaliczenie takiego dowiadczenia ma by ograniczone do maksimum 50 godzin. 3.3.1.3.1.1 Kiedy kandydat ma zaliczony czas nalotu jako pilot, Wadza uprawniona do licencjonowania powinna okreli czy takie dowiadczenie jest do przyjcia, jeli tak, poda zakres, zgodnie z ktrym
17/11/11
3-4
Rozdzia 3
wymagany przez punkt 3.3.1.3.1 czas nalotu moe by odpowiednio zmniejszony. 3.3.1.3.2 Kandydat powinien mie dowiadczenie operacyjne w wykonywaniu obowizkw mechanika pokadowego, uzyskane pod nadzorem mechanika lotniczego, zatwierdzonego w tym celu przez Wadz uprawnion do licencjonowania, przynajmniej w nastpujcych dziedzinach: a) Procedury normalne - inspekcja przed lotem - procedury tankowania, zarzdzanie paliwem - sprawdzanie dokumentw obsugowych - normalne procedury pokadowe podczas wszystkich faz lotu - wspdziaanie w zaodze i procedury w przypadku niesprawnoci czonka zaogi - zgaszanie uszkodze b) Procedury nietypowe i zastpcze (oczekujce) - rozpoznanie nienormalnego funkcjonowania systemw statku powietrznego - wykorzystanie procedur nienormalnych i zastpczych (oczekujcych) c) Procedury awaryjne - rozpoznawanie warunkw awaryjnych - stosowanie odpowiednich procedur awaryjnych 3.3.1.4 Umiejtnoci 3.3.1.4.1 Kandydat powinien umie zademonstrowa zdolno do wykonywania, jako mechanik pokadowy statku powietrznego, obowizkw i procedur opisanych w punkcie 3.3.1.3.2 w stopniu odpowiednim do kompetencji zwizanych z uprawnieniami nadanymi posiadaczowi licencji pokadowego mechanika lotniczego, i: a) rozpoznawa oraz zarzdza ryzykiem i bdami; Uwaga. Wytyczne dotyczce stosowania zasad zarzdzania ryzykiem i bdem mona znale w Procedurach Sub eglugi Powietrznej Szkolenie (PANS-TRG, Doc. 9868), Rozdzia 3, Zacznik C, i Cz II, Rozdzia 2 z Podrcznika szkolenia dotyczcego czynnika ludzkiego (Doc. 9683). b) wykorzystywa systemy statku powietrznego, w ramach jego moliwoci i ogranicze; c) wykaza si dobrym osdem i umiejtnociami lotniczymi; d) stosowa wiedz lotnicz; e) wykonywa wszystkie obowizki jako czonek zintegrowanej zaogi w sposb nie podlegajcy wtpliwociom; i f) skutecznie porozumiewa si z innymi czonkami zaogi. 3.3.1.4.2 Wykorzystanie urzdzenia treningowego symulujcego lot do wykonania wszystkich procedur wymaganych podczas demonstrowania umiejtnoci opisanych w punkcie 3.3.1.4.1 powinno by zatwierdzone przez Wadz uprawnion do licencjonowania, ktra powinna upewni si, e urzdzenie treningowe jest odpowiednie do tego zadania. 3.3.1.5 Sprawno fizyczna Kandydat powinien posiada aktualne orzeczenie lotniczo-lekarskie klasy 2. 3.3.2 Przywileje posiadacza licencji i warunki jakich naley przestrzega przy korzystaniu z nich
3-5
17/11/11
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu Rozdzia 3 3.3.2.1 Pod warunkiem spenienia wymaga okrelonych w punktach 1.2.5, 1.2.6 i 1.2.7.1, posiadacz licencji mechanika pokadowego uprawniony jest do penienia czynnoci mechanika pokadowego na kadym typie statku powietrznego, na ktrym wykaza si poziomem wiedzy i umiejtnoci okrelonym przez Wadz uprawnion do licencjonowania, na bazie wymaga okrelonych w punktach 3.3.1.2 i 3.3.1.4, ktre maj zastosowanie do bezpiecznych operacji na tym typie statku powietrznego. 3.3.2.2 Typy statkw powietrznych, na ktrych posiadacz licencji mechanika pokadowego jest upowaniony do wykorzystywania swych uprawnie licencyjnych powinny by wpisane do licencji lub odnotowane gdzie indziej, w sposb akceptowany przez Wadz uprawnion do licencjonowania.
17/11/11
3-6
Rozdzia 3
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu 3.4 Radiooperator pokadowy
Uwaga 1. Umawiajce si Pastwo moe dokona wpisu do licencji ju posiadanej przez kandydata (jak to zaznaczono w 5.1.1.2 XIII) lub wyda, oddzieln licencj, jeli wiedza i umiejtnoci kandydata zostay potwierdzone jako satysfakcjonujce pod wzgldem certyfikacyjnych wymogw dla ograniczonego certyfikatu lotniczego operatora radiotelegrafisty, okrelonych w oglnych przepisach radiowych, zaczonych do Midzynarodowej Konwencji Telekomunikacyjnej i jeli kandydat speni wymogi, ktre s adekwatne do operacji przeprowadzanych przez lotniczego operatora radiotelegrafist na pokadzie statku powietrznego. Uwaga 2. Wymagania w zakresie umiejtnoci i wiedzy dotyczce procedur radiotelefonii i frazeologii, zostay opracowane jako integralna cz wszystkich licencji dla pilotw samolotowych, sterowcw, migowcw i pionowzlotw.
3-7
17/11/11
Rozdzia 4. Licencje i uprawnienia dla personelu innego ni czonkowie zaogi lotniczej

4.1 Oglne zasady dotyczce licencji i uprawnie dla personelu innego ni czonkowie zaogi lotniczej
4.1.1 Kandydat powinien, zanim zostanie mu wydana jakakolwiek licencja lub uprawnienie dla personelu innego ni czonkowie zaogi lotniczej, spenia wymagania pod wzgldem wieku, wiedzy, dowiadczenia i tam gdzie to jest wskazane, sprawnoci fizycznej i umiejtnoci, jakie s przewidziane dla danej licencji lub uprawnienia. 4.1.2 Kandydat, starajcy si o jakkolwiek licencj lub uprawnienie dla personelu innego ni czonkowie zaogi lotniczej, powinien spenia, w sposb okrelony przez Wadz uprawnion do licencjonowania, takie wymagania jakie s przewidziane dla danej licencji lub uprawnienia. 4.2 Obsuga techniczna statku powietrznego (technik/inynier/mechanik) Uwaga. Nazwy podane w nawiasach podano jako dopuszczalne uzupenienie do tytuu licencji. Oczekuje si, e kade Umawiajce si Pastwo zastosuje przez siebie preferowane uregulowania. 4.2.1 Wymagania dotyczce wydania licencji 4.2.1.1 Wiek Kandydat powinien mie ukoczone 18 lat. 4.2.1.2 Wiedza Kandydat powinien prezentowa poziom wiedzy majcy odniesienie do uprawnie, jakie maj mu by nadane i odpowiednie do obowizkw posiadacza licencji obsugi technicznej statku powietrznego, przynajmniej z poniszych przedmiotw: Prawo lotnicze i wymagania zdatnoci do lotu a) przepisy i ustalenia dotyczce posiadacza licencji obsugi technicznej statku powietrznego, obejmujce stosowne wymagania zdatnoci do lotu w zakresie certyfikacji i cigej zdatnoci do lotu statku powietrznego oraz zatwierdzonej organizacji obsugi i procedury; Nauki przyrodnicze i oglna wiedza o statku powietrznym b) podstawy matematyki; jednostki miar; podstawowe zasady fizyki i chemii majce zastosowanie w obsudze technicznej statku powietrznego; Mechanika statku powietrznego c) waciwoci i stosowanie materiaw konstrukcyjnych statku powietrznego, cznie z zasadami konstrukcji i funkcjonowania struktur statku powietrznego, techniki mocowania; zespoy napdowe i zwizane z nimi systemy; hydrauliczne, elektryczne i elektroniczne rda mocy; systemy przyrzdw i monitorw; pokadowe systemy nawigacji i cznoci; Obsuga techniczna statku powietrznego d) czynnoci wymagane do zapewnienia cigej zdatnoci do lotu statku powietrznego, obejmujce metody i procedury do przeprowadzenia przegldu, naprawy, inspekcji, wymiany czci, modyfikacji lub usuwania wad w strukturach, komponentach i systemach statku powietrznego, zgodnie z metodami zalecanymi w odpowiednich Instrukcjach Obsugi Technicznej i odnonych normach zdatnoci do lotu; i
ZACZNIK 1
4-1
17/11/11
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu Moliwoci czowieka e) moliwoci czowieka zwizane ze statkiem powietrznym.
Rozdzia 4
Uwaga. Wytyczne dla opracowania programw szkoleniowych dotyczcych moliwoci czowieka, wcznie z zasadami zarzdzania ryzykiem i bdem, mona znale w Podrczniku Szkolenia dotyczcego czynnika ludzkiego (Doc. 9683). 4.2.1.3 Dowiadczenie Kandydat powinien mie nastpujce dowiadczenie w inspekcji, przegldzie i obsudze technicznej statku powietrznego lub jego komponentw: a) do wydania licencji z uprawnieniami na statek powietrzny jako cao, co najmniej: 1) cztery lata; lub 2) dwa lata, jeli kandydat pomylnie ukoczy zatwierdzone szkolenie; i b) do wydania licencji z uprawnieniami ograniczonymi zgodnie z punktami 4.2.2.2 a) 2) lub 3), okres, ktry pozwoli osign poziom kompetencji rwnowany wymaganemu w punkcie a) pod warunkiem, e nie jest on mniejszy ni: 1) dwa lata; lub 2) taki okres, jaki pastwo uzna za rwnowany poziomowi dowiadczenia praktycznego dla kandydatw, ktrzy pomylnie ukoczyli zatwierdzone szkolenie. 4.2.1.4 Szkolenie Zalecenie. Kandydat powinien mie ukoczone szkolenie odpowiednie do uprawnie jakie bd mu nadane. Uwaga. Podrcznik Szkolenia (Doc. 7192), Cze D-l zawiera materia pomocniczy na szkolenie kandydatw na licencj obsugi technicznej statku powietrznego. 4.2.1.5 Umiejtnoci Kandydat powinien wykaza si zdolnoci do wykonywania funkcji odpowiednich do uprawnie jakie maj mu by nadane.
17/11/11
4-2
Rozdzia 4
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu 4.2.2 Przywileje posiadacza licencji i warunki jakich naley przestrzega przy korzystaniu z nich
4.2.2.1 Pod warunkiem spenienia wymaga okrelonych w punktach 4.2.2.2 i 4.2.2.3 posiadacz licencji obsugi technicznej statku powietrznego uprawniony jest do certyfikowania statku powietrznego lub jego czci jako zdatnych do lotu po wykonanej, autoryzowanej naprawie, modyfikacji lub zabudowie zespou napdowego, osprztu, przyrzdu i/lub elementu wyposaenia oraz do podpisania powiadczenia obsugi w nastpstwie wykonanej inspekcji, czynnoci obsugowych i/lub biecej naprawy. 4.2.2.2 Uprawnienia posiadacza licencji obsugi technicznej wyszczeglnione w punkcie 4.2.2.1 mog by wykorzystywane tylko: a) gdy: 1) do licencji wpisane s cae statki powietrzne w sposb cile okrelony lub w ramach szeroko pojtej kategorii; lub 2) do licencji wpisane s patowce, zespoy napdowe i systemy statku powietrznego w sposb cile okrelony lub w ramach szeroko pojtej kategorii; i/lub 3) do licencji wpisane s systemy awioniki statku powietrznego lub jego komponentw w sposb cile okrelony lub w ramach szeroko pojtej kategorii; b) pod warunkiem, e posiadacz licencji jest zaznajomiony ze wszystkimi istotnymi informacjami dotyczcymi obsugi technicznej i zdatnoci do lotu konkretnego statku powietrznego, dla ktrego posiadacz licencji podpisuje powiadczenie obsugi technicznej lub patowca, zespou napdowego, systemu statku powietrznego lub jego podzespou oraz systemem lub podzespoem awioniki statku powietrznego, ktry posiadacz licencji certyfikuje jako zdatny do lotu; i c) pod warunkiem, e w czasie minionych 24 miesicy, posiadacz licencji naby dowiadczenie w inspekcji, obsudze lub przegldzie statku powietrznego lub jego podzespow, zgodnie z uprawnieniami nadanymi przez licencj posiadan nie krcej ni przez 6 miesicy lub speni warunki do wydania licencji z odpowiednimi uprawnieniami, w sposb zadowalajcy Wadz uprawnion do licencjonowania. 4.2.2.3 Umawiajce si Pastwo powinno okreli zakres uprawnie posiadacza licencji pod wzgldem zoonoci certyfikowanych zada. 4.2.2.3.1 Zalecenie. Szczegy uprawnie certyfikacyjnych powinny by wpisane do licencji lub do niej zaczone, lub naley dokona adnotacji w licencji do innego dokumentu wydanego przez Umawiajce si Pastwo. 4.2.2.4 Jeli Umawiajce si Pastwo upowania jak zatwierdzon organizacj obsugi do wyznaczenia nie licencjonowanego personelu do korzystania z uprawnie wynikajcych z 4.2.2, to wyznaczona osoba musi speni wymagania podane w punkcie 4.2.1. 4.3 Praktykant kontroler ruchu lotniczego 4.3.1 Umawiajce si Pastwa podejm odpowiednie dziaania, aby praktykant - kontroler ruchu lotniczego, nie stwarza zagroenia dla nawigacji lotniczej. 4.3.2 Sprawno fizyczna Umawiajce si Pastwo nie zezwoli, aby praktykant kontroler ruchu lotniczego, przechodzi przeszkolenie w rodowisku operacyjnym, chyba, e posiada aktualne orzeczenie lotniczo-lekarskie klasy 3.
4-3
17/11/11
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu 4.4 Licencja kontrolera ruchu lotniczego 4.4.1 Wymagania dla wydania licencji
Rozdzia 4
Przed wydaniem licencji kontrolera ruchu lotniczego, Umawiajce si Pastwo powinno da od kandydata spenienia wymaga punktu 4.4.1 i wymaga dla co najmniej jednego z uprawnie przedstawionych w punkcie 4.5. Pracownicy pastwowi nieposiadajcy licencji mog pracowa jako kontrolerzy ruchu lotniczego pod warunkiem, e speni te same wymagania. 4.4.1.1 Wiek Kandydat powinien mie ukoczone 21 lat. 4.4.1.2 Wiedza Kandydat powinien prezentowa poziom wiedzy odpowiedni dla posiadacza licencji kontrolera ruchu lotniczego, przynajmniej w poniszych przedmiotach: Prawo lotnicze a) prawo i przepisy dotyczce kontrolera ruchu lotniczego; Wyposaenie kontroli ruchu lotniczego b) zasady dziaania, zastosowanie i ograniczenia wyposaenia stosowanego w kontroli ruchu lotniczego; Wiedza oglna c) zasady lotu; zasady dziaania i funkcjonowanie zespow napdowych i systemw; osigi statku powietrznego zwizane z operacjami kontroli ruchu lotniczego; Moliwoci czowieka d) moliwoci czowieka zwizane z kontrol ruchu lotniczego; Uwaga. Materia pomocniczy w sprawie tworzenia programw szkolenia na temat moliwoci czowieka, wcznie z zasadami zarzdzania ryzykiem i bdem, mona znale w Podrczniku szkolenia dotyczcym czynnika ludzkiego (Doc. 9683). Meteorologia e) meteorologia lotnicza; wykorzystanie oraz rozumienie dokumentacji i informacji meteorologicznej; pochodzenie i waciwoci zjawisk pogodowych wpywajcych na operacje lotnicze i bezpieczestwo; wysokociomierz; Nawigacja f) zasady nawigacji lotniczej; zasada dziaania, ograniczenia i dokadno systemw nawigacyjnych oraz widoczne punkty odniesienia; i Procedury operacyjne g) kontrola ruchu lotniczego, czno, radiotelefonia i procedury frazeologiczne (rutynowe, nie rutynowe i awaryjne); wykorzystanie odpowiedniej dokumentacji lotniczej; praktyki bezpieczestwa zwizane z lotem.
17/11/11
4-4
Rozdzia 4 4.4.1.3 Dowiadczenie
Kandydat musi ukoczy zatwierdzone szkolenie i zaliczy, na poziomie zadowalajcym, co najmniej trzy miesice pracy w subie ruchu lotniczego pod nadzorem kontrolera ruchu lotniczego, posiadajcego stosowne uprawnienia. Wymagania w zakresie dowiadczenia, dotyczce uprawnie kontrolera ruchu lotniczego, wyszczeglnione w punkcie 4.5 mog by zaliczone jako cz dowiadczenia okrelonego w tym paragrafie. 4.4.1.4 Sprawno fizyczna Kandydat musi posiada aktualne orzeczenie lotniczo-lekarskie klasy 3. 4.5 Uprawnienia kontrolera ruchu lotniczego 4.4.1 Kategorie uprawnie kontrolera ruchu lotniczego Uprawnienia kontrolera ruchu lotniczego obejmuj nastpujce kategorie: a) uprawnienie kontroli lotniska; b) uprawnienie kontroli proceduralnej zbliania; c) uprawnienie kontroli radarowej zbliania; d) uprawnienie kontroli radaru podejcia precyzyjnego; e) uprawnienie kontroli proceduralnej obszaru; i f) uprawnienie kontroli radarowej obszaru Uwaga. wiatowa Organizacja Meteorologiczna posiada okrelone wymagania dla personelu dokonujcego obserwacji meteorologicznych, ktre odnosz si do kontrolerw ruchu lotniczego wykonujcych t sub. 4.5.2 Wymagania dotyczce uprawnie kontrolera ruchu lotniczego 4.5.2.1 Wiedza Kandydat powinien wykaza si poziomem wiedzy odpowiednim do nadanych uprawnie w takim stopniu, w jakim wpywaj one na obszar jego odpowiedzialnoci, przynajmniej z poniszych przedmiotw: a) uprawnienie kontroli lotniska: 1) ukad lotniska; charakterystyka fizyczna i widoczne punkty odniesienia; 2) struktura przestrzeni powietrznej; 3) odnone przepisy, procedury i rda informacji; 4) naziemne urzdzenia nawigacyjne;
4-5
17/11/11
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu 5) sprzt kontroli ruchu lotniczego i jego wykorzystanie; 6) teren i widoczne punkty odniesienia; 7) charakterystyka ruchu lotniczego; 8) zjawiska pogodowe; i 9) plany awaryjne, poszukiwa i ratownictwa; b) uprawnienia kontroli proceduralnej zbliania i kontroli proceduralnej obszaru: 1) struktura przestrzeni powietrznej; 2) stosowane przepisy, procedury i rda informacji; 3) naziemne urzdzenia nawigacyjne; 4) sprzt kontroli ruchu lotniczego i jego wykorzystanie; 5) teren i widoczne punkty odniesienia; 6) charakterystyka ruchu lotniczego i strumienia ruchu; 7) zjawiska pogodowe; i 8) plany awaryjne, poszukiwa i ratownictwa; i
Rozdzia 4
c) uprawnienia kontroli radarowej zbliania, kontroli radaru podejcia precyzyjnego, kontroli radarowej, obszaru: Kandydat musi spenia wymagania okrelone w punkcie b) w takim stopniu, w jakim wpywaj one na obszar jego odpowiedzialnoci i musi wykaza si poziomem wiedzy odpowiednim do nadanych uprawnie, co najmniej w nastpujcych dodatkowych dziedzinach: 1) zasady, wykorzystanie i ograniczenia odnonych systemw dozoru ATS i zwizane z nim wyposaenie; oraz 2) procedury wiadczenia usug dozoru ATS, w tym procedury do zapewnienia waciwej wysokoci lotu nad przeszkodami. 4.5.2.2 Dowiadczenie 4.5.2.2.1 Kandydat musi mie: a) zadowalajco ukoczone szkolenie; b) zaliczone, pod nadzorem odpowiednio uprawnionego kontrolera ruchu lotniczego: 1) uprawnienie kontroli lotniska: sub kontroli lotniska przez co najmniej 90 godzin lub miesic, w zalenoci od jednostki, w ktrej ubiega si o uprawnienia; 2) uprawnienie kontroli proceduralnej zbliania, uprawnienie kontroli radarowej zbliania, uprawnienie kontroli proceduralnej obszaru i uprawnienie kontroli radarowej obszaru: sub w kontroli, o ktrej uprawnienia kandydat si ubiega, przez co najmniej 180 godzin lub trzy miesice, w zalenoci od jednostki, w ktrej ubiega si o uprawnienia; i
17/11/11
4-6
Rozdzia 4
3) uprawnienia kontroli radaru podejcia precyzyjnego: co najmniej 200 precyzyjnych podej do ldowania, z ktrych nie wicej, ni 100 moe by wykonanych na symulatorze radaru, zatwierdzonym w tym celu przez Wadz uprawnion do licencjonowania. Co najmniej 50 spord tych podej precyzyjnych powinno by wykonanych w jednostce i na sprzcie, gdzie kandydat ubiega si o uprawnienia; i c) jeli uprawnienie kontroli radarowej zbliania obejmuje obowizki kontroli radaru zbliania, to dowiadczenie powinno obejmowa co najmniej 25 podej wedug wskanika radiolokacyjnego (PPI), na sprzcie kontroli uywanym w jednostce, w ktrej kandydat ubiega si o uprawnienia, pod nadzorem odpowiednio uprawnionego kontrolera radaru zbliania. 4.5.2.2.2 Dowiadczenie okrelone w punkcie 4.5.2.2.1 b) powinno by uzyskane w okresie 6 miesicy, bezporednio poprzedzajcych wniesienie podania. 4.5.2.2.3 Jeli kandydat posiada ju jakie uprawnienia kontrolera ruchu lotniczego innej kategorii lub tej samej kategorii, ale dla innej jednostki, to Wadza uprawniona do licencjonowania powinna okreli czy wymagane dowiadczenia podane w punkcie 4.5.2.2 mog by zredukowane, jeli tak, to w jakim wymiarze. 4.5.2.3 Umiejtnoci Kandydat powinien prezentowa poziom wiedzy odpowiedni do nadawanych uprawnie oraz bezpiecznie, sprawnie i w sposb uporzdkowany wykonywa sub kontroln, wcznie z rozpoznawaniem i zarzdzaniem ryzykami i bdami. Uwaga. Wytyczne dotyczce stosowania zasad zarzdzania ryzykiem i bdem mona znale w Procedurach Sub eglugi Powietrznej Szkolenie (PANS-TRG, Doc. 9868), Rozdzia 3, Zacznik C, i Cz II, Rozdzia 2 z Podrcznika szkolenia dotyczcego czynnika ludzkiego (Doc. 9683) i w Oklniku 314, Zarzdzanie ryzykiem i bdem (TEM) w Kontroli Ruchu Lotniczego. 4.5.2.4 Rwnoczesne wydanie dwch uprawnie kontrolera ruchu lotniczego Jeli istnieje potrzeba wydania rwnoczenie dwch uprawnie kontrolera ruchu lotniczego, to Wadza uprawniona do licencjonowania powinna okreli odpowiednie wymagania dla kadego uprawnienia. Wymagania te nie powinny by mniejsze, ni te dotyczce uprawnie o wikszych wymaganiach. 4.5.3 Posiadanie uprawnie kontrolera ruchu lotniczego i warunki jakich naley przestrzega przy korzystaniu z tych uprawnie 4.5.3.1 Zgodnie z wymaganiami okrelonymi w punktach 1.2.5, 1.2.6, 1.2.7.1 i 1.2.9 uprawnienia posiadacza licencji kontrolera ruchu lotniczego powinny by wpisane do licencji i dodatkowo zaleca si wpisanie jednego lub wicej wymienionych niej uprawnie: a) uprawnienie kontroli lotniska: zapewni lub nadzorowa zabezpieczenie dziaania suby kontroli lotniska, na ktre posiadacz licencji posiada uprawnienia; b) uprawnienia kontroli proceduralnej zbliania: zapewni lub nadzorowa zabezpieczenie dziaania suby kontroli zbliania, na lotnisku lub na lotniskach, na ktre posiadacz licencji posiada uprawnienia, w ramach przestrzeni powietrznej lub jej czci pozostajcej pod jurysdykcj jednostki zapewniajcej sub kontroli zbliania; c) uprawnienia kontroli radarowej zbliania: zapewni i/lub nadzorowa zabezpieczenie dziaania suby kontroli zbliania z wykorzystaniem radaru lub innych systemw kontroli lotniska, na lotnisku lub lotniskach, dla ktrych posiadacz licencji ma uprawnienia, w ramach przestrzeni powietrznej lub jej czci pozostajcej pod jurysdykcj jednostki zapewniajcej sub kontroli zbliania;
4-7
17/11/11
Rozdzia 4
1) zgodnie z warunkami punktu 4.5.2.2.l c) uprawnienia powinny uwzgldnia zabezpieczenie pracy przy radarze zbliania; d) uprawnienia kontroli radaru podejcia precyzyjnego: zapewni i/lub nadzorowa zabezpieczenie dziaania suby radaru kontroli podejcia precyzyjnego, na ktre posiadacz licencji ma uprawnienia; e) uprawnienia kontroli proceduralnej obszaru: zapewni i/lub nadzorowa dziaanie suby kontroli obszaru wewntrz obszaru kontroli lub jego czci, dla ktrej posiadacz licencji ma uprawnienia; i f) uprawnienia kontroli radarowej obszaru: zapewni i/lub nadzorowa zabezpieczenie dziaania suby kontroli obszaru z wykorzystaniem radaru, wewntrz obszaru kontroli lub jego czci, dla ktrej posiadacz licencji ma uprawnienia. 4.5.3.2 Przed rozpoczciem korzystania z uprawnie wymienionych w punkcie 4.5.3.1 posiadacz licencji powinien zosta zaznajomiony z aktualnymi i fachowymi informacjami. 4.5.3.3 Umawiajce si Pastwo wydajce licencj kontrolera ruchu lotniczego, nie powinno zezwala jej posiadaczowi na wykonywanie dziaalnoci szkoleniowej o problematyce operacyjnej, chyba e otrzyma on odpowiednie upowanienie od tego Umawiajcego si Pastwa. 4.5.3.4 Wano uprawnie Uprawnienie staje si niewane, gdy kontroler ruchu lotniczego przestaje wykonywa obowizki zwizane z uprawnieniami duej ni sze miesicy. Uprawnienie pozostaje niewane dopki zdolno kontrolera do wykonywania obowizkw z tytuu uprawnie nie zostanie przywrcona. 4.6 Licencja inspektora obsugi lotw/dyspozytora lotniczego 4.6.1 Wymagania dotyczce wydania licencji 4.6.1.1 Wiek Kandydat powinien mie ukoczone 21 lat. 4.6.1.2 Wiedza Kandydat powinien wykaza si poziomem wiedzy odpowiednim do nadanych uprawnie posiadacza licencji dyspozytora lotniczego, przynajmniej w poniszych przedmiotach: Prawo lotnicze a) przepisy i ustalenia dotyczce posiadacza licencji dyspozytora lotniczego; praktyki i procedury odpowiednich sub ruchu lotniczego; Oglna wiedza o statku powietrznym b) zasady dziaania zespow napdowych samolotw, systemy i przyrzdy; c) ograniczenia operacyjne samolotw i zespow napdowych;
17/11/11
4-8
Rozdzia 4 d) wykaz minimalnego wyposaenia; Obliczanie osigw, procedury planowania i obcienia
e) wpyw obcienia i rozkadu masy na osigi statku powietrznego i waciwoci lotu; obliczenia masy i wywaenia; f) operacyjne planowanie lotu; obliczanie zuycia paliwa i wytrzymaoci; procedury wyboru alternatywnego lotniska; kontrola parametrw lotu po trasie; zwikszony zasig operacji; g) przygotowanie i wypenianie planw lotu sub ruchu lotniczego; h) podstawowe zasady systemw planowania z pomoc komputerw; Moliwoci czowieka i) czynnik ludzki zwizany z wykonywaniem obowizkw dyspozytora, wcznie z zasadami zarzdzania ryzykiem i bdem; Uwaga. Materia pomocniczy w sprawie tworzenia programw szkolenia na temat moliwoci czowieka, wcznie z zasadami zarzdzania ryzykiem i bdem, mona znale w Podrczniku szkolenia dotyczcym czynnika ludzkiego (Doc. 9683). Meteorologia j) meteorologia lotnicza; zmiana ukadw cinie; struktura frontw atmosferycznych oraz pochodzenie i waciwoci znaczcych zjawisk pogodowych, ktre wpywaj na warunki startu, przelotu i ldowania; k) interpretacja i wykorzystanie meldunkw meteorologii lotniczej, map i prognoz; kody i skrty; wykorzystanie i procedury otrzymywania informacji meteorologicznej; Nawigacja 1) zasady nawigacji lotniczej ze szczeglnym odniesieniem do lotu wedug wskaza przyrzdw; Procedury operacyjne m) wykorzystanie dokumentacji lotniczej; n) procedury operacyjne do przewozu frachtu i towarw niebezpiecznych; o) procedury w razie wypadkw i zdarze statkw powietrznych; postpowanie w sytuacjach awaryjnych: p) procedury w razie bezprawnej ingerencji i sabotau na statku powietrznym; Zasady lotu q) zasady lotu dotyczce odpowiedniej kategorii statku powietrznego; i czno radiowa r) procedury komunikowania si ze statkiem powietrznym i odpowiednimi stacjami naziemnymi.
4-9
17/11/11
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu 4.6.1.3 Dowiadczenie 4.6.1.3.1 Kandydat powinien posiada nastpujce dowiadczenie:
Rozdzia 4
a) pene dwa lata praktyki w penieniu jednej z funkcji wymienionych w punktach 1) do 3) wcznie lub w jakiejkolwiek ich kombinacji, pod warunkiem, e w kadej z tych kombinacji okres praktyki w penieniu jednej z funkcji jest nie mniejszy, ni rok: 1) czonek zaogi latajcej w transporcie lotniczym; lub 2) meteorolog w organizacji wysyajcej statki powietrzne w transporcie lotniczym; lub 3) kontroler ruchu lotniczego; lub inspektor techniczny nadzorujcy inspektorw operacyjnych lub transportowe systemy operacyjne; lub b) co najmniej rok jako pomocnik dyspozytora lotniczego lub c) ukoczy zatwierdzone szkolenie. 4.6.1.3.2 Kandydat powinien mie przepracowane, pod nadzorem dyspozytora lotw, co najmniej 90 dni roboczych, w cigu szeciu miesicy bezporednio poprzedzajcych kandydatur. 4.6.1.4 Umiejtnoci Kandydat musi wykaza si zdolnoci do: a) wykonania dokadnej i bdcej do przyjcia analizy pogodowej na podstawie serii codziennych map pogodowych i meldunkw pogodowych; sporzdzania wartociowej pod wzgldem operacyjnym informacji o warunkach pogodowych panujcych w ssiedztwie wybranej trasy lotu; prognozowania zjawisk pogodowych adekwatnych dla potrzeb transportu lotniczego ze szczeglnym odniesieniem do miejsca docelowego i lotnisk zapasowych; b) okrelenia optymalnej trasy lotu dla danego odcinka i sporzdzania rcznych i/lub komputerowych, planw lotw; oraz c) zapewnienia operacyjnego nadzoru i wszelkiej pomocy dla lotu w rzeczywistych i symulowanych, niekorzystnych warunkach pogodowych, odpowiednio do obowizkw posiadacza licencji dyspozytora lotniczego. d) rozpoznawania i zarzdzania ryzykami i bdami. Uwaga. Wytyczne dotyczce stosowania zasad zarzdzania ryzykiem i bdem mona znale w Procedurach Sub eglugi Powietrznej Szkolenie (PANS-TRG, Doc. 9868), Rozdzia 3, Zacznik C ,i Cz II, Rozdzia 2 z Podrcznika szkolenia dotyczcego czynnika ludzkiego (Doc. 9683).
17/11/11
4-10
Rozdzia 4
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu 4.6.2 Posiadanie uprawnie licencyjnych i warunki jakich naley przestrzega przy korzystaniu z tych uprawnie
Zgodnie z wymaganiami okrelonymi w punkcie 1.2.5 uprawnienia posiadacza licencji dyspozytora lotniczego powinny dotyczy kadej dziedziny, co do ktrej kandydat spenia wymagania wyszczeglnione w Zaczniku 6. 4.7 Licencja operatora stacji lotniczej Uwaga. Ta licencja nie jest przeznaczona dla personelu pracujcego w Lotniskowej Subie Informacji Powietrznej (AFIS). Wskazwki co do kwalifikacji, jakie personel ten ma posiada, mona znale w Oklniku 211, Lotniskowej Suby Informacji Powietrznej (AFIS). 4.7.1 Wymagania dla wydania licencji 47.1.1 Przed wydaniem licencji operatora stacji lotniczej, Umawiajce si Pastwo powinno da od kandydata spenienia wymaga punktu 4.6.1 .Osoby nie posiadajce licencji mog pracowa jako operatorzy stacji lotniczej pod warunkiem, e Pastwo, w ktrym pracuj zapewni, e speniaj te same wymagania. 4.7.1.2 Wiek Kandydat powinien mie ukoczone 18 lat. 4.7.1.3 Wiedza Kandydat powinien prezentowa poziom wiedzy odpowiedni dla operatora stacji lotniczej przynajmniej w poniszych przedmiotach: Wiedza oglna a) suby ruchu lotniczego dziaajce wewntrz pastwa; Procedury operacyjne b) procedury cznoci radiotelefonicznej; frazeologia; sie telekomunikacyjna; Przepisy i ustalenia c) przepisy i ustalenia odpowiednie dla operatora stacji lotniczej; oraz Sprzt telekomunikacyjny d) zasady, wykorzystanie i ograniczenia sprztu telekomunikacyjnego w stacji lotniczej.
4-11
17/11/11
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu 4.7.1.4 Dowiadczenie 4.6.1.4.1 Kandydat musi mie:
Rozdzia 4
a) ukoczone zatwierdzone szkolenie w okresie 12 miesicy bezporednio poprzedzajcych kandydowanie i mie przepracowane, z wynikiem pozytywnym, pod nadzorem wykwalifikowanego operatora stacji lotniczej, co najmniej dwa miesice; lub b) przepracowane z wynikiem pozytywnym, pod nadzorem wykwalifikowanego operatora stacji lotniczej, co najmniej 6 miesicy w cigu 12 miesicy bezporednio poprzedzajcych kandydowanie. 4.7.1.5 Umiejtnoci Kandydat musi wykaza si lub ju wykaza si umiejtnociami w: a) posugiwaniu si sprztem telekomunikacyjnym bdcym w uyciu; i b) skutecznym i dokadnym transmitowaniu i przyjmowaniu wiadomoci radiotelefonicznych. 4.7.2 Uprawnienia operatora stacji lotniczej i warunki jakich naley przestrzega przy korzystaniu z tych uprawnie. Posiadacz licencji operatora stacji lotniczej, pod warunkiem spenienia wymaga okrelonych w punktach 1.2.5 i 1.2.9, uprawniony jest do penienia czynnoci operatora stacji lotniczej. Przed rozpoczciem korzystania z uprawnie licencyjnych, posiadacz musi by zaznajomiony z wszelk adekwatn i aktualn informacj dotyczc typw sprztu i procedur operacyjnych wykorzystywanych w stacji lotniczej. 4.8 Lotniczy personel meteorologiczny Uwaga. Wymagania dotyczce szkolenia i uzyskiwania kwalifikacji lotniczego personelu meteorologicznego le w gestii wiatowej Organizacji Meteorologicznej (WMO), zgodnie z Uzgodnieniem Roboczym pomidzy Midzynarodow Organizacj Lotnictwa Cywilnego (ICAO) a wiatow Organizacj Meteorologiczn (Doc. 7475). Wymagania mona znale w Dokumencie WMO 258 Wytyczne dla nauczania i szkolenia personelu meteorologii i hydrologii operacyjnej Tom I: Meteorologia.
17/11/11
4-12
Rozdzia 5. Druk licencji personelu lotniczego

5.1 Licencje dla personelu lotniczego wydawane przez Umawiajce si Pastwo zgodnie z odpowiednimi przepisami niniejszego Zacznika powinny by zgodne z ponisz specyfikacj: 5.1.1 Wyszczeglnienie 5.1.1.1 Umawiajce si Pastwo dopilnuje, aby po wydaniu licencji inne pastwo mogo atwo odczyta przywileje wynikajce z licencji i wano uprawnie. Uwaga. Dokumentacja operatora lub osobiste ksiki lotw czonkw zaogi lotniczej, w ktrych odnotowywane s umiejtnoci w zakresie obsugi i aktualne posiadane dowiadczenie, nie s dostpne na pokadzie statkw powietrznych wykonujcych loty midzynarodowe. 5.1.1.2 Na licencji powinny znajdowa si ponisze informacje: I) Nazwa pastwa (pogrubion czcionk); II) Tytu licencji (bardzo pogrubion czcionk); III) Numer serii licencji, cyframi arabskimi, nadany przez Wadz uprawnion do licencjonowania; IV) Nazwisko posiadacza w penym brzmieniu (alfabetem aciskim, take wtedy kiedy pisownia jzyka narodowego jest inna ni aciska); IV) Data urodzenia; V) Adres waciciela; VI) Obywatelstwo waciciela; VII) Podpis waciciela; VIII) Wadza i, tam gdzie to konieczne, warunki na ktrych licencja zostaa wydana; IX) Powiadczenie wanoci i upowanienie dla posiadacza do korzystania z uprawnie odpowiednich do licencji; X) Podpis urzdnika wydajcego licencj i data wydania; XI) Plomba lub piecztka wadzy uprawnionej do licencjonowania; XII) Uprawnienia, np. kategoria, klasa, typ statku powietrznego, patowiec, kontrola lotniska itp.; XIII) Uwagi, tzn. specjalne wpisy dotyczce ogranicze i adnotacje dotyczce uprawnie, oraz poczwszy od 5 marca 2008 wpis dotyczcy znajomoci jzyka, a take inne wymagane informacje przez art. 39 Konwencji Chicagowskiej ; XIV) Wszelkie inne szczegy wymagane przez wadz uprawnion do licencjonowania danego pastwa.
ZACZNIK 1
5-1
17/11/11
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu 5.1.2 Materia
Rozdzia 5
Naley wykorzysta papier pierwszej jakoci lub inny stosowny materia, wcznie z kartami plastikowymi, a pozycje wymienione w punkcie 5.1.1.2 musz by wyranie uwidocznione. 5.1.3 Jzyk W przypadku gdy licencje s wydane w jzyku innym ni angielski, to przynajmniej pozycje I), II), VI), IX), XII), XIII) i XIV) musz by przetumaczone na jzyk angielski. Jeli autoryzacje wydane s w jzyku innym ni angielski, to zgodnie z punktem 1.2.2.1, nazwa pastwa wydajcego autoryzacj, data wanoci tej autoryzacji oraz wszelkie restrykcje i ograniczenia jakie mog by ustanowione musz by przetumaczone na jzyk angielski. 5.1.4 Ukad pozycji Nazwy pozycji w licencji musz by numerowane jednolicie cyframi rzymskimi, jak podano w punkcie 5.1.1, tak aby na kadej licencji numer, przy jakimkolwiek ustawieniu, odnosi si do tej samej nazwy pozycji. Uwaga. Nazwy pozycji mog by uoone w takim porzdku, jaki bdzie najbardziej dogodny dla Umawiajcego si Pastwa wydajcego licencj.
17/11/11
5-2
Rozdzia 6. Warunki zdrowotne niezbdne do wydania licencji

Uwaga 1. Midzynarodowe normy oraz zalecane metody i zasady postpowania wprowadzone w tym rozdziale nie s wystarczajco szczegowe, aby sprosta wszystkim moliwym ewentualnociom. Zatem wiele decyzji dotyczcych oceny stanu zdrowia musi by pozostawionych do osdu i uznania wyznaczonych lekarzy orzecznikw. W zwizku z tym ocena musi by oparta na gruntownym badaniu lekarskim zgodnym z wysokimi standardami praktyki lekarskiej. Uwaga 2. Predyspozycje/czynniki mogce mie wpyw na chorob, takie jak otyo i palenie, mog by wane dla okrelenia, czy konieczne jest przeprowadzenie dodatkowych bada w indywidualnym przypadku. Uwaga 3. W skomplikowanych i nietypowych przypadkach oraz gdy kandydat nie w peni spenia warunki zdrowotne, badanie musi by odoone i skierowane do ostatecznej analizy przez asesora medycznego Wadzy uprawnionej do licencjonowania. W takich przypadkach naley zwrci uwag na przyznane licencj przywileje, ktre kandydat poddajcy si badaniu lotniczo-lekarskiemu posiada lub, o ktre si ubiega i warunki, w ktrych posiadacz licencji bdzie korzysta z przywilejw przy wykonywaniu naoonych obowizkw. Uwaga 4. Zwraca si uwag na klauzul znajdujc si w punkcie 1.2.4.9, traktujc o uznanym orzeczeniu lotniczo-lekarskim. Uwaga 5. Materia przewodni stanowicy pomoc dla Wadzy uprawnionej do licencjonowania i lekarzy orzecznikw zosta opublikowany oddzielnie w biecej edycji Podrcznika Cywilnej Medycyny Lotniczej (Doc. 8984). Materia ten zawiera rwnie dyskusj dotyczc poj takich jak prawdopodobnie i znaczcy, stosowanych w Rozdziale 6 dotyczcym warunkw zdrowotnych. Uwaga 6. Podstawowe zasady zarzdzania bezpieczestwem, majce zastosowanie do procesw oceny medycznej, mog pomc w zapewnieniu, e zasoby medycyny lotniczej s wykorzystywane skutecznie. 6.1 Orzeczenia lotniczo-lekarskie Oglnie 6.1.1 Klasy orzecze lotniczo-lekarskich Ustanawia si trzy klasy orzecze lotniczo-lekarskich: a) Orzeczenia lotniczo-lekarskie klasy 1;
stosowane w odniesieniu do kandydatw i posiadaczy: licencji pilota zawodowego samolot, sterowiec, migowiec i pionowzlot, licencji pilota w zaodze wieloosobowej samoloty, licencji pilota liniowego samolot, migowiec i pionowzlot; b) Orzeczenia lotniczo-lekarskie klasy 2;
stosowane w odniesieniu do kandydatw i posiadaczy:
ZACZNIK 1
6-1
17/11/11
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu licencji nawigatora lotniczego, licencji pokadowego mechanika lotniczego, licencji pilota turystycznego samolot, sterowiec, migowiec i pionowzlot, licencji pilota szybowcowego, licencji pilota balonu wolnego; c) Orzeczenia lotniczo-lekarskie klasy 3;
Rozdzia 6
stosowane wzgldem kandydatw i posiadaczy: licencji kontrolera ruchu lotniczego. 6.1.2 Kandydat, w celu otrzymania orzeczenia lotniczo-lekarskiego powinien dostarczy lekarzowi orzecznikowi osobicie potwierdzone owiadczenie o przebytych chorobach dotyczcych jego osoby, rodziny i chorb dziedzicznych. Kandydat powinien by pouczony o koniecznoci zoenia wyczerpujcego i dokadnego owiadczenia, na jakie tylko pozwala mu jego wiedza, za kade faszywe owiadczenie bdzie traktowane zgodnie z punktem 1.2.4.6.1. 6.1.3 Lekarz orzecznik powinien zgosi Wadzy uprawnionej do licencjonowania kady przypadek, w ktrym wedug jego opinii, niespenienie przez kandydata jakiego wymogu, czy to w sensie liczbowym czy innym, przy korzystaniu z uprawnie licencyjnych, o ktre si ubiega lub posiada, nie stwarza prawdopodobiestwa zagroenia bezpieczestwa lotu (1.2.4.9). 6.1.4 Przy odnawianiu orzeczenia lotniczo-lekarskiego wymagania konieczne do spenienia s takie same jak dla pierwszego orzeczenia, chyba e okrelone s inne wymagania. Uwaga. Przerwy pomidzy okresowymi badaniami lekarskimi w celu odnowienia orzeczenia lotniczo-lekarskiego s wyszczeglnione w punkcie 1.2.5.2. 6.2 Wymagania dotyczce otrzymania orzeczenia lotniczo-lekarskiego 6.2.1 Oglnie Kandydat ubiegajcy si o wydanie orzeczenia lotniczo-lekarskiego zgodnie z warunkami punktu 1.2.4.1, podda si badaniom lekarskim w oparciu o nastpujce wymagania: a) b) c) fizyczne i psychiczne; wzroku i postrzegania barw; suchu. 6.2.2 Wymagania fizyczne i psychiczne Wymaga si, aby kandydat na jakkolwiek klas orzeczenia lotniczo-lekarskiego nie mia: a) jakiejkolwiek wady, wrodzonej lub nabytej, lub
17/11/11
6-2
Rozdzia 6
b) c) d)
jakiejkolwiek niezdolnoci czynnej, ukrytej, ostrej lub chronicznej, lub jakiejkolwiek rany, urazu, lub nastpstw powika chirurgicznych, lub skutkw ubocznych bdcych wynikiem przyjmowania przepisanych lub nie przepisanych lekw terapeutycznych, diagnostycznych lub zapobiegawczych,
takich, ktre powodowayby jaki stopie niesprawnoci funkcjonalnej, majcej wpyw na bezpieczestwo operacji statku powietrznego lub bezpieczne wykonywanie obowizkw. Uwaga. Stosowanie lekarstw zioowych lub alternatywnych metod leczenia wymaga zwrcenia szczeglnej uwagi na skutki uboczne. 6.2.3. Wymagania dotyczce ostroci wzroku 6.2.3.1 Metody stosowane do pomiaru ostroci wzroku mog prowadzi do rnych wynikw. W celu osignicia jednolitoci, Umawiajce si Pastwa powinny zapewni rwnowano stosowanych metod oceniania. 6.2.3.2 Zalecenie. Do testowania ostroci wzroku naley przyj ponisze metody: a) Test ostroci odpowiadajcym wzroku powinien by przeprowadzony z poziomem owietlenia
normie zwykego owietlenia w pomieszczeniu biurowym (30 60 cd/m2); b) Ostro wzroku powinna by mierzona za pomoc liter do badania ostroci wzroku typu piercieni Landolta lub podobnych optotypw do badania ostroci wzroku, umieszczonych w odlegoci od kandydata stosownie do przyjtej metody badania. 6.2.4 Wymagania postrzegania kolorw 6.2.4.1 Umawiajce si Pastwa powinny stosowa takie metody badania, ktre bd gwarantoway niezawodno sprawdzania postrzegania kolorw. 6.2.4.2 Od kandydata bdzie si wymaga zademonstrowania zdolnoci do atwego postrzegania tych kolorw, ktrych postrzeganie jest niezbdne do bezpiecznego wykonywania obowizkw. 6.2.4.3 U kandydata musi by sprawdzona zdolno poprawnego rozpoznawania serii izochromatycznych pytek w wietle dziennym lub przy wietle sztucznym o tej samej temperaturze koloru, jaka jest wyznaczona przez norm CIE dotyczc owietle C lub D65, okrelon przez Midzynarodow Komisj do spraw Owietlenia (CIE). 6.2.4.4. Kandydat otrzymujcy satysfakcjonujcy wynik, okrelony przez Wadz uprawnion do licencjonowania, powinien by oceniony jako zdolny. Kandydat, ktry w takim tecie nie zdoa otrzyma satysfakcjonujcego wyniku powinien by oceniony jako niezdolny, chyba e jest zdolny do atwego rozrniania kolorw uywanych w nawigacji lotniczej i prawidowej identyfikacji kolorowych wiate lotniczych. Kandydat, ktry nie zdoa sprosta tym kryteriom powinien by oceniony jako niezdolny z wyjtkiem orzeczenia lotniczo-lekarskiego klasy 2, z nastpujcym ograniczeniem: wane tylko w dzie. Uwaga. Wskazwki dotyczce odpowiednich metod oceniania umiejtnoci rozrniania kolorw zawarte s w Podrczniku Cywilnej Medycyny Lotniczej (Dokument 8984). 6.2.4.4.1. Zalecenie. Okulary soneczne noszone przez kandydata podczas korzystania z przywilejw licencji lub uprawnie powinny by niepolaryzujce i w neutralnym szarym kolorze.
6-3
17/11/11
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu 6.2.5 Wymagania suchowe
Rozdzia 6
6.2.5.1 Umawiajce si Pastwa stosowa bd takie metody badania, aby zapewni wykonanie wiarygodnego badania suchu. 6.2.5.2 Od kandydata wymaga si, aby nie mia jakichkolwiek wad suchu, ktre mogyby wpywa na bezpieczne wykonywanie obowizkw zwizanych z uprawnieniami licencyjnymi. 6.2.5.3 Kandydaci ubiegajcy si o wydanie orzeczenia lotniczo-lekarskiego klasy 1 musz by poddani badaniu na audiometrze totalnym przy pierwszym wydaniu orzeczenia, nie rzadziej ni raz na pi lat do 40 roku ycia, a potem nie rzadziej ni raz na dwa lata. 6.2.5.3.1 Mona stosowa inne metody, ktre zapewni rwnowane wyniki. 6.2.5.4 Kandydaci ubiegajcy si o wydanie orzeczenia lotniczo-lekarskiego klasy 3 musz by poddani badaniu na audiometrze tonalnym przy pierwszym wydaniu orzeczenia, nie rzadziej ni raz na cztery lata do 40 roku ycia, a potem nie rzadziej ni raz na dwa lata. 6.2.5.4.1 Mona stosowa inne metody, ktre zapewni rwnowane wyniki. 6.2.5.5 Zalecenie. Kandydaci ubiegajcy si o wydanie orzeczenia lotniczo-lekarskiego klasy 2 musz by poddani badaniu na audiometrze tonalnym przy pierwszym wydaniu orzeczenia, a po skoczeniu 50 lat nie rzadziej ni raz na dwa lata. 6.2.5.6 Podczas bada, innych ni wymienione w punktach 6.2.5.3, 6.2.5.4 i 6.2.5.5, w trakcie ktrych nie wykonuje si badania na audiometrze totalnym, kandydaci bd badani w cichym pokoju przy wykorzystaniu testw szeptanych i mwionych. Uwaga 1- Odniesienie do zera w celu kalibrowania audiometru totalnego jest Standardem aktualnego wydania Metod Pomiaru Audiometrii, opublikowanego przez Midzynarodow Organizacj Normalizacji (ISO). Uwaga 2. Cichym pokojem dla celw testowania wymogw suchu jest pokj, w ktrym intensywno szumu jest mniejsza, ni 35 dB(A). Uwaga 3. Dla sprawdzania suchu, poziom dwiku normalnej rozmowy w odlegoci 1m od jego rda (dolna warga mwicego) wynosi c.60dB(A), a poziom dwiku szeptu c.45dB(A). Przy odlegoci 2 m od mwicego poziom dwiku jest niszy o 6 dB(A). Uwaga 4. Wytyczne dla badania kandydatw, ktrzy stosuj aparaty suchowe znajduj si w Podrczniku Medycyny Lotniczej (Dok 8984). Uwaga 5. Zwraca si uwag na punkt 2.7.1.3.1 dotyczcy wymaga dla wydania uprawnie do lotw wg przyrzdw dla kandydatw, ktrzy posiadaj licencj turystyczn. 6.3 Orzeczenia lotniczo-lekarskie klasy 1 6.3.1 Wydanie i wznowienie orzeczenia 6.3.1.1 Kandydat do licencji pilota zawodowego samolot, sterowiec, migowiec lub pionowzlot, licencji pilota w zaodze wieloosobowej samoloty lub licencji pilota liniowego samolot, migowiec lub pionowzlot, powinien w celu wydania mu orzeczenia lotniczo-lekarskiego klasy 1 przej pocztkowe badania lekarskie. 6.3.1.2 Z wyjtkiem gdy podano inaczej w tej sekcji, posiadacze licencji pilota zawodowego samolot, sterowiec, migowiec lub pionowzlot, licencji pilota w zaodze wieloosobowej samolot lub licencji pilota liniowego samolot, migowiec lub pionowzlot musz swoje orzeczenia lotniczo-lekarskiego klasy 1 odnawia w przedziaach czasowych nie przekraczajcych tych okrelonych w punkcie 1.2.5.2.
17/11/11
6-4
Rozdzia 6
6.3.1.2.1 Zalecenie. W przypadku kandydatw Klasy 1, ktrzy nie ukoczyli jeszcze 40 lat, Wadza upowaniona do licencjonowania moe zezwoli lekarzowi orzecznikowi na pominicie w co drugim roku niektrych typowych elementw bada zwizanych ze zdolnoci fizyczn, jednoczenie kadc nacisk na edukacj zdrowotn i zapobieganie chorobom. Uwaga. Wytyczne dla Wadzy upowanionej do licencjonowania chccych zmniejszy nacisk na wykrywanie chorb jednoczenie kadc nacisk na edukacj zdrowotn i zapobieganie chorobom u kandydatw, ktrzy nie ukoczyli jeszcze 40 lat mona znale w Podrcznika Cywilnej Medycyny Lotniczej (Doc. 8984). 6.3.1.3 Jeli Wadza uprawniona do licencjonowania jest przekonana, e wymagania zawarte w tej sekcji i oglne warunki punktw 6.1 i 6.2 s spenione, to naley wyda kandydatowi orzeczenia lotniczolekarskiego klasy 1. 6.3.2 Wymagania fizyczne i psychiczne 6.3.2.1 Kandydat nie moe cierpie na adn chorob lub niemoc, ktra mogaby spowodowa jego nag niezdolno do bezpiecznego pilotowania statku powietrznego lub bezpiecznego wykonywania powierzonych mu obowizkw. 6.3.2.2 Kandydat, w historii swych bada lekarskich lub diagnozie klinicznej, nie powinien mie stwierdzonych: a) organicznych zaburze psychicznych; b) zaburze psychicznych ani zaburze w zachowaniu, powstaych w wyniku stosowania substancji psychoaktywnych; obejmuje to rwnie syndrom uzalenienia spowodowany alkoholem lub innymi substancjami psychoaktywnymi; c) schizofrenii lub zaburze typu schizofrenicznego lub urojeniowego; d) zaburze nastrojw (afektywnych); e) zaburze nerwicowych, zwizanych ze stresem lub wystpujcych pod postaci somatyczn; f) zaburze zachowania bdcych skutkiem nieprawidowoci fizjologicznych lub czynnikw fizycznych; g) zaburze osobowoci lub zachowa szczeglnie nawracajcych; h) upoledze psychicznych; i) zaburze rozwoju psychicznego; j) zaburze osobowoci lub zaburze emocjonalnych, ktrych przyczyny tkwi w dziecistwie lub w okresie dojrzewania; lub k) innych wyszczeglnionych zaburze psychicznych, ktre mogyby uczyni kandydata niezdolnym do bezpiecznego korzystania z uprawnie licencyjnych o jakie si stara lub ju posiada. 6.3.2.2.1 Zalecenie. Kandydat cierpicy na depresj, leczony rodkami antydepresyjnymi, musi by oceniony jako niezdatny, chyba e orzecznik medyczny, majc dostp do szczegw przypadku, uzna, e jest mao prawdopodobnym, aby stan kandydata przeszkodzi w bezpiecznym korzystaniu z licencji i przywilejw wynikajcych z uprawnie. Uwaga 1. Wytyczne dotyczce kandydatw leczonych rodkami antydepresyjnymi mona znale w Podrcznika Cywilnej Medycyny Lotniczej (Doc. 8984). Uwaga 2. Zaburzenia psychiczne i zaburze osobowoci s zdefiniowane zgodnie z opisami klinicznymi i wytycznymi diagnostycznymi okrelonymi przez wiatow Organizacj Zdrowia, jak podano w Midzynarodowej Klasyfikacji Statystycznej Chorb i Zwizanych z tym Problemw Zdrowotnych, wydanie 10 Klasyfikacja Zaburze Psychicznych i Osobowoci, WHO 1992. Dokument ten zawiera szczegowy
6-5
17/11/11
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu Rozdzia 6 opis wymaga diagnostycznych, ktre mog by przydatne do zastosowania przy orzekaniu o stanie zdrowia. 6.3.2.3 Kandydat nie powinien, w historii swych bada lekarskich lub diagnozie klinicznej, mie stwierdzonych: a) postpujcych lub nie postpujcych zaburze systemu nerwowego, ktre prawdopodobnie mog wpywa na bezpieczne korzystanie z przywilejw licencji i uprawnie; b) epilepsji; lub c) wszelkich zaburze wiadomoci bez zadawalajcego medycznego wytumaczenia ich przyczyny. 6.3.2.4 Kandydat nie powinien dozna adnych urazw gowy, ktrych skutki, mog wpywa na bezpieczne korzystanie z licencji i uprawnie. 6.3.2.5 Kandydat nie powinien mie adnych wad serca, wrodzonych lub nabytych, ktre mogyby wpywa na bezpieczne korzystanie z licencji i uprawnie. 6.3.2.5.1 Kandydat, ktry przeszed zabieg wszczepienia by-passu lub zabieg angioplastyki (ze stentem lub bez) lub inn interwencj na sercu bd cierpi na jakkolwiek chorob serca bdzie uznany za niezdolnego, chyba e stan jego zdrowia zostanie przebadany i oceniony zgodnie ze standardami praktyki lekarskiej, w wyniku czego stwierdzi si, e nie bdzie on mia wpywu na bezpieczne wykonywanie przywilejw wynikajcych z licencji i uprawnie. 6.3.2.5.2 Kandydat z nietypowym rytmem serca zostanie uznany za niezdolnego, chyba e arytmia zostanie przebadana i oceniona zgodnie ze standardami praktyki lekarskiej i stwierdzi si, e nie bdzie miaa wpywu na bezpieczne wykonywanie przywilejw wynikajcych z licencji i uprawnie. Uwaga. Wytyczne dotyczce bada sercowo-naczyniowych zostay opublikowane w Podrczniku Cywilnej Medycyny Lotniczej (Doc. 8984). 6.3.2.6 Elektrokardiografia musi stanowi cz bada serca dla pierwszego wydania orzeczenia lotniczolekarskiego. 6.3.2.6.1 Elektrokardiografia musi by wczona do ponownych bada kandydata powyej 50 roku ycia, nie rzadziej ni raz na rok. 6.3.2.6.2 Zalecenie. Elektrokardiografia musi by wczona do ponownych bada kandydata pomidzy 30 a 50 rokiem ycia, nie rzadziej ni raz na dwa lata. Uwaga 1. Celem rutynowej kardiografii jest znalezienie przypadku chorobowego. Nie dostarcza ona jednak wystarczajcego dowodu na uzasadnienie dyskwalifikacji bez dalszych, gruntownych bada sercowonaczyniowych. Uwaga 2. Wskazwki dotyczce elektrokardiografii spoczynkowej i wysikowej zostay opublikowane w Podrczniku Cywilnej Medycyny Lotniczej (Doc. 8984). 6.3.2.7 Skurczowe i rozkurczowe cinienie krwi powinno znajdowa si w granicach normy. 6.3.2.7.1 Stosowanie lekw w celu kontrolowania wysokiego cinienia jest dyskwalifikujce, z wyjtkiem tych lekw, ktrych stosowanie, zgodnie z opini lekarsk, zapewnia bezpieczne korzystanie z uprawnie licencyjnych. Uwaga. Wyczerpujce wskazwki w tym zakresie zostay opublikowane w Podrczniku Cywilnej Medycyny Lotniczej (Doc. 8984). 6.3.2.8 W odniesieniu do ukadu krenia nie bd wystpowa adne znaczce wady funkcjonalne i strukturalne. 6.3.2.9 Nie bdzie wystpowa ostra niewydolno puc ani adna czynna choroba w strukturze puc,
17/11/11
6-6
Rozdzia 6
rdpiersia i opucnej, ktra prawdopodobnie moe skutkowa oznakami niezdolnoci w trakcie wykonywania normalnych i awaryjnych operacji. 6.3.2.9.1 Zalecenie. Radiografia klatki piersiowej powinna stanowi cz wstpnego badania. Uwaga. Nie wymaga si wykonywania okresowego przewietlenia puc, ale w przypadku podejrzenia bezobjawowej choroby puc moe to by konieczne. 6.3.2.10 Kandydat z przewlek obstrukcyjn chorob puc zostanie uznany za niezdolnego, chyba e zostanie przebadany i oceniony zgodnie ze standardami praktyki lekarskiej w wyniku czego zostanie stwierdzone, e stan jego zdrowia prawdopodobnie nie bdzie mia wpywu na bezpieczne wykonywanie przywilejw wynikajcych z licencji i uprawnie. 6..3.2.11 Kandydaci chorujcy na astm z wyranymi jej symptomami, ktre prawdopodobnie mog skutkowa oznakami niezdolnoci w trakcie wykonywania normalnych i awaryjnych operacji, uznani zostan za niezdolnych. 6..3.2.11.1 Stosowanie lekw do kontrolowania astmy jest dyskwalifikujce, z wyjtkiem tych lekw, ktrych stosowanie, zgodnie z powiadczon opini lekarsk, zapewnia bezpieczne korzystanie z uprawnie licencyjnych. Uwaga. Wytyczne dotyczce ryzyka w stosowaniu medykamentw i lekarstw zostay opublikowane w Podrczniku Cywilnej Medycyny Lotniczej (Doc. 8984). 6.3.2.12 Kandydaci z czynn grulic puc, bd uznani za niezdolnych. 6.3.2.12.1 Kandydaci z przypadkami nieczynnych lub zaleczonych zmian chorobowych, ktre s rozpoznane jako grulicze lub przypuszczalnie maj grulicze pochodzenie, mog by uznani za zdolnych. Uwaga 1. Wytyczne dotyczce oceny chorb drg oddechowych zostay opublikowane w Podrczniku Cywilnej Medycyny Lotniczej (Doc. 8984). Uwaga 2. Wytyczne dotyczce ryzyka w stosowaniu medykamentw i lekarstw zostay opublikowane w Podrczniku Cywilnej Medycyny Lotniczej (Doc. 8984). 6.3.2.13 Kandydaci z przypadkami chorb powodujcych niezdolno poczon z wyranym upoledzeniem funkcji ukadu pokarmowego, bd uznani za niezdolnych. 6.3.2.13.1 Kandydaci nie mog mie przepuklin, ktre mogyby przyczynia si do powstawania symptomw czynicych ich niezdolnymi. 6.3.2.14. Kandydaci cierpicy na dolegliwoci ze strony przewodu pokarmowego w wyniku przebytych chorb lub zabiegw chirurgicznych, zwaszcza na zaparcia z powodu zwenia lub ucisku jelit, mogce skutkowa oznakami niezdolnoci podczas lotu, zostan uznani za niezdolnych. 6.3.2.14.1 Zalecenie. Kandydat, ktry przeszed powan operacj chirurgiczn drg ciowych lub pcherzyka ciowego, bd przewodu pokarmowego, bdzie uznany za niezdolnego do czasu, gdy rzeczoznawca medyczny majcy dostp do szczegw danej operacji nie uzna, e przebyty zabieg chirurgiczny prawdopodobnie nie bdzie powodowa niezdolnoci podczas lotu. 6.3.2.15 Kandydaci z przypadkami zaburze metabolicznych, ywieniowych lub wewntrzwydzielniczych, ktre prawdopodobnie mog przeszkadza w bezpiecznym korzystaniu z uprawnie licencyjnych, bd uznani za niezdolnych. 6.3.2.16 Kandydaci z przypadkami cukrzycy leczonej insulin bd uznani za niezdolnych. Uwaga. Wytyczne dotyczce oceny kandydatw z przypadkami cukrzycy Typu 2 leczonej insulin zgodnie z postanowieniami 1.2.4.9 s zawarte w Podrczniku Cywilnej Medycyny Lotniczej (Doc. 8984).
6-7
17/11/11
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu Rozdzia 6 6.3.2.16.1 Kandydaci z przypadkami cukrzycy nie leczonej insulin bd uznani za niezdolnych, chyba e cukrzyc bdzie mona skutecznie kontrolowa sam diet lub diet poczon z lekarstwami przeciwcukrzycowymi przyjmowanymi doustnie, ktre zapewni bezpieczne korzystanie z uprawnie licencyjnych. Uwaga. Wytyczne dotyczce oceny stanu zdrowia kandydata z cukrzyc zostay opublikowane w Podrczniku Cywilnej Medycyny Lotniczej (Doc. 8984). 6.3.2.17 Kandydaci z chorob krwi i/lub ukadu limfatycznego zostan uznani za niezdolnych, chyba e po dokadnym zbadaniu zostanie stwierdzone, e stan ich zdrowia prawdopodobnie nie bdzie przeszkadza w bezpiecznym korzystaniu z uprawnie licencyjnych. Uwaga. Posiadanie cechy krwinki czerwonej sierpowatej lub innej cechy biernej hemoglobiny jest zazwyczaj kompatybilne z orzeczeniem o zdolnoci. 6.3.2.18 Kandydaci z chorob nerek lub drg moczowych bd uznani za niezdolnych, chyba e po dokadnym zbadaniu zostanie stwierdzone, e stan ich zdrowia prawdopodobnie nie bdzie przeszkadza w bezpiecznym korzystaniu z uprawnie licencyjnych. 6.3.2.18.1 Badanie moczu stanowi bdzie cz badania medycznego, a stany nietypowe bd odpowiednio badane. Uwaga. Wytyczne dotyczce sposobw badania moczu i analizy sytuacji nietypowych zostay opublikowane w Podrczniku Cywilnej Medycyny Lotniczej (Doc. 8984). 6.3.2.19 Kandydaci cierpicy z powodu dolegliwoci wywoanych chorobami lub zabiegami chirurgicznymi drg moczowych, bd uznani za niezdolnych, chyba e po dokadnym zbadaniu zostanie stwierdzone, e stan ich zdrowia prawdopodobnie nie bdzie kolidowa z bezpiecznym korzystaniem z uprawnie. 6.3.2.19.1 Kandydaci, ktrzy poddali si zabiegowi usunicia nerki zostan uznani za niezdolnych, chyba e taki stan bdzie bardzo dobrze zrekompensowany. 6.3.2.20 Kandydaci z wirusem nabytego upoledzenia odpornoci (HIV), ktrzy s seropozytywni bd uznani za niezdolnych, chyba e stan kandydata zostanie dokadnie zbadany i oceniony zgodnie z najlepsz praktyk lekarsk i zostanie stwierdzone, e stan jego zdrowia prawdopodobnie nie bdzie przeszkadza w bezpiecznym korzystaniu z uprawnie. Uwaga.1. Wczesne zdiagnozowanie i aktywne leczenie wirusa nabytego upoledzenia odpornoci (HIV) w poczeniu z terapi antyretrowirusow zmniejsza miertelno i polepsza rokowania, a zatem zwiksza prawdopodobiestwo wyleczenia choroby. Uwaga 2. Wytyczne dla badania kandydatw z wirusem nabytego upoledzenia odpornoci (HIV) zostay opublikowane w Podrczniku Cywilnej Medycyny Lotniczej (Doc. 8984). 6.3.2.21 Kandydatki, ktre s w ciy zostan uznane za niezdolne, chyba e wyniki bada ginekologicznych i cigy nadzr lekarski wskazuj na nieskomplikowan ci niskiego ryzyka. 6.3.2.21.1 Zalecenie. Dla kandydatek z nieskomplikowan ci niskiego ryzyka, nadzorowan zgodnie z punktem 6.3.2.21, okres uznania za zdoln powinien by ograniczony od 12 tygodnia do koca 26 tygodnia ciy. 6.3.2.22 Bezporednio po porodzie lub przerwaniu ciy, kandydatka nie moe by dopuszczona do korzystania z uprawnie licencyjnych dopki nie przejdzie ponownych bada, zgodnych ze standardami praktyki lekarskiej i nie zostanie uznana za zdoln do bezpiecznego korzystania z przywilejw wynikajcych z posiadanej licencji i uprawnie. 6.3.2.23 Kandydat nie moe mie adnych nieprawidowoci koci, staww, mini lub cigien oraz innych dolegliwoci zwizanych z ukadem miniowo-szkieletowym, mogcych prawdopodobnie kolidowa z bezpiecznym korzystaniem z uprawnie licencyjnych.
17/11/11
6-8
Rozdzia 6
Uwaga. Wszelkie powane nastpstwa nieprawidowoci koci, staww, mini lub cigien i okrelone wady anatomiczne bd zazwyczaj wymaga badania sprawnoci ruchowej, aby okreli sprawno fizyczn. 6.3.2.24 Kandydat nie moe mie adnych anormalnoci ani chorb uszu mogcych prawdopodobnie przeszkadza w bezpiecznym korzystaniu z uprawnie licencyjnych. 6.3.2.25 Nie bd wystpowa: a) adne zaburzenia ukadu przedsionkowego; b) adne znaczce dysfunkcje trbki suchowej; c) adne niewyleczone przebicia bon bbenkowych. 6.3.2.25.1 Pojedyncze suche przebicie bony bbenkowej nie bdzie powodowa niezdolnoci kandydata. Uwaga. Wytyczne dotyczce badania zaburzenia ukadu przedsionkowego zostay opublikowane w Podrczniku Cywilnej Medycyny Lotniczej (Doc. 8984). 6.3.2.26 Nie bd wystpowa: a) adne obstrukcje w przewodach nosowych; i b) adne powaniejsze wady rozwojowe, ani choroby przedsionka jamy ustnej lub grnych drg oddechowych, mogce prawdopodobnie przeszkadza w bezpiecznym korzystaniu z uprawnie licencyjnych. 6.3.2.27 Kandydaci jkajcy si i z innymi wadami mowy, na tyle powanymi, e mog utrudnia komunikowanie si, zostan uznani za niezdolnych. 6.3.3 Wymagania wzrokowe Badanie lekarskie powinno by oparte na nastpujcych wymaganiach: 6.3.3.1 Funkcjonowanie oczu i ich przydatkw powinno by normalne. Nie powinno by adnych czynnych stanw patologicznych, ostrych i chronicznych ani adnych nastpstw zabiegu chirurgicznego bd urazu oczu lub ich przydatkw, zmniejszajcych waciwe funkcjonowanie wzroku w zakresie, ktry mgby przeszkadza w bezpiecznym korzystaniu z licencji i uprawnie. 6.3.3.2. Odlegociowa ostro widzenia, z korekcj lub bez, powinna wynosi 6/9 lub wicej w kadym oku oddzielnie, a binokularna ostro wzroku powinna wynosi 6/6 lub wicej. Nie ma adnych ogranicze dla nie korekcyjnej ostroci wzroku. Tam, gdzie standard ostroci wzroku moe by uzyskany tylko za pomoc soczewek korygujcych, kandydat moe by oceniony jako zdolny, pod warunkiem, e: a) takie soczewki korygujce noszone s wtedy, gdy korzysta si z licencji i uprawnie posiadanych lub wnioskowanych; oraz b) kandydat posiada przy sobie dodatkow par odpowiednich okularw korygujcych, ktra w kadej chwili moe by uyta podczas korzystania z uprawnie licencyjnych. Uwaga 1. Temat punktu 6.3.3.2 b) jest omwiony w normach oraz zaleconych metodach Zacznika 6, Cz I. Uwaga 2. Uwaa si, e kandydat uznany za speniajcego te warunki w dalszym cigu je spenia, chyba e istniej uzasadnione podejrzenia innego postpowania; w takim przypadku wymagany jest wynik badania okulistycznego wedug uznania Wadzy uprawnionej do licencjonowania. Zarwno nieskorygowana, jak i skorygowana ostro wzroku s normalnie mierzone i zapisywane przy kadym ponownym badaniu. Warunki, ktre wskazuj potrzeb uzyskania wyniku badania okulistycznego obejmuj: znaczne pogorszenie si nieskorygowanej ostroci wzroku, kade pogorszenie skorygowanej ostroci wzroku i przypadki choroby,
6-9
17/11/11
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu uszkodzenia lub operacji oczu.
Rozdzia 6
6.3.3.2.1. Kandydat moe uywa soczewek kontaktowych speniajc te wymagania pod warunkiem, e: a) soczewki s jednoogniskowe i niezabarwione; b) soczewki s dobrze tolerowane; i c) para odpowiednich okularw korygujcych moe by uyta w kadej chwili podczas korzystania z uprawnie licencyjnych. Uwaga. Kandydaci, ktrzy uywaj soczewek kontaktowych nie musz mierzy niekorygowanej ostroci wzroku podczas kadego kolejnego badania pod warunkiem, e wiadomo o zaleceniu noszenia soczewek kontaktowych. 6.3.3.2.2. Kandydaci z du wad wzroku (zaburzenia refrakcji) bd stosowa soczewki kontaktowe lub renomowane szka korekcyjne. Uwaga 1. Jeli uywane s okulary, naley stosowa soczewki wysokiej jakoci w celu zminimalizowania znieksztacenia widzenia obwodowego. 6.3.3.2.3. Od kandydatw, ktrzy maj nieskorygowan odlegociow ostro wzroku w ktrymkolwiek oku, gorsz ni 6/60, naley da dostarczenia penych wynikw bada okulistycznych przed rozpoczciem bada do wydania orzeczenia lotniczo-lekarskiego, a nastpnie co 5 lat od daty jego pierwszego wydania. Uwaga 1. Celem wymaganego badania okulistycznego, jest (1) potwierdzenie normalnego poziomu widzenia, i (2) rozpoznanie kadej znaczcej patologii. Uwaga 2. Wskazwki dotyczce oceny kandydatw z jednoocznych, zgodnie z postanowieniami punktu 1.2.4.8 opublikowane s w Podrczniku Cywilnej Medycyny Lotniczej (Doc. 8984). 6.3.3.3. Kandydaci, ktrzy byli poddani operacji majcej wpyw na prawidowe widzenie (refrakcja) bd uznani za niezdolnych, chyba e ich wzrok nie bdzie prawdopodobnie przeszkadza w bezpiecznym korzystaniu z ich licencji i uprawnie. 6.3.3.4 Kandydat podczas noszenia soczewek korygujcych, jeeli takich uywa, wymaganych przez punkt 6.3.3.2. musi posiada zdolno czytania mapy N5 lub jej ekwiwalentu z odlegoci wybranej przez siebie w zakresie od 30 do 50 cm i zdolnoci czytania mapy N14 lub jej ekwiwalentu z odlegoci 100 cm. Jeli wymaganie to jest spenione tylko przy uyciu korekcji bliskiego widzenia, kandydat moe by oceniony jako sprawny, pod warunkiem, e ta korekcja bliskiego widzenia, zgodnie z punktem 6.3.3.2, jest dodana do przepisanych okularw korygujcych. Jeli taka korekcja nie jest przepisana, para okularw do bliskiego widzenia powinna by atwo dostpna podczas korzystania z przywilejw licencji. Jeeli wymagana jest korekcja bliskiego widzenia, kandydat musi zademonstrowa, e jedna para okularw jest wystarczajca do spenienia obu wymaga odlegoci i bliskiego widzenia. Uwaga 1. N5 i N14 dotycz rozmiaru uytego kroju pisma. Wicej szczegw, patrz Podrcznik Cywilnej Medycyny Lotniczej (Doc. 8984). Uwaga 2. Kandydat, ktry potrzebuje bliskiej korekcji do spenienia tego wymogu, bdzie wymaga okularw dwuogniskowych lub by moe wieloogniskowych do odczytywania wskaza z przyrzdw i map lub instrukcji trzymanej w rce oraz korzystania z widzenia na odlego przez przedni szyb bez zdejmowania okularw. Korekcja pojedynczego widzenia bliskiego (tylko soczewki pene o jednej mocy, odpowiednie do czytania) znaczco obnia ostro widzenia na odlego i dlatego jest to nie do zaakceptowania. Uwaga 3. Gdy tylko zaistnieje konieczno zastosowania lub wymiany soczewek korekcyjnych, kandydat poinformuje optyka (refraktora) o odlegociach do czytania dla wzrokowych czynnoci na pokadzie, odpowiednich dla typu statkw powietrznych, na ktrych kandydat prawdopodobnie bdzie wykonywa operacje.. 6.3.3.4.1. Jeeli, zgodnie z tym punktem wymagana jest korekcja bliskiego widzenia, druga para okularw
17/11/11
6-10
Rozdzia 6
bliskiego widzenia powinna by dostpna do natychmiastowego uycia. 6.3.3.5. Od kandydata wymaga si posiadania normalnego pola widzenia. 6.3.3.6. Od kandydata wymaga si posiadania normalnego widzenia obuocznego. 6.3.3.6.1 Nie bd dyskwalifikujce do wykonywania czynnoci lotniczych zaburzenia widzenia przestrzennego i nieprawidowa zbieno oczu, w przypadku gdy spenione s warunki dla prawidowego widzenia bliy przy nieprawidowym osadzeniu oka, jeeli wystpuj moliwoci kompensacji wady ostroci widzenia. 6.3.4 Wymagania suchowe 6.3.4.1 Kandydat, badany na audiometrze totalnym, nie powinien mie w adnym uchu traktowanym oddzielnie, utraty suchu wikszej ni 35 dB przy adnej z czstotliwoci 500, 1000 lub 2000 Hz lub wikszej ni 50 dB przy 3000 Hz. 6.3.4.1.1 Kady kandydat z utrat suchu wiksz ni powysze, moe by uznany za zdolnego pod warunkiem, e posiada normaln sprawno suchow na tle szumu, ktry odtwarza lub symuluje waciwoci maskujce szum na pokadzie w formie mowy i sygnaw latarni kierunkowej. Uwaga 1. Bardzo wane jest, aby szum by haasem reprezentatywnym dla kabiny typu statku powietrznego, dla ktrego licencja i uprawnienia kandydata s wane. Uwaga 2. W materiaach mwionych dla prowadzonego badania stosuje si zarwno frazy zwizane z lotnictwem, jak i sowa zrwnowaone fonetycznie. 6.3.4.1.2 Alternatywnie mona przeprowadzi test podczas lotu w kabinie typu statku powietrznego, w ktrej posiadana licencja i uprawnienia kandydata mog by wykorzystywane. 6.4 Orzeczenie lotniczo-lekarskie klasy 2 6.4.1 Wydanie i wznowienie orzeczenia 6.4.1.1 Kandydat do licencji pilota turystycznego samolot, sterowiec, migowiec lub pionowzlot, licencji pilota szybowiec, licencji pilota balonu wolnego, mechanika pokadowego lub licencji nawigatora lotniczego, powinien w celu wydania mu orzeczenia lotniczo-lekarskiego klasy 2 przej pocztkowe badania lekarskie. 6.4.1.2 Z wyjtkiem gdy podano inaczej w tej sekcji, posiadacze licencji pilota turystycznego samolot, sterowiec, migowiec lub pionowzlot, licencji pilota szybowca, licencji pilota balonu wolnego, mechanika pokadowego lub licencji nawigatora lotniczego, musz swoje orzeczenia lotniczo-lekarskiego klasy 2 odnawia w przedziaach czasowych nieprzekraczajcych tych okrelonych w punkcie 1.2.5.2. 6.4.1.3 Jeli Wadza uprawniona do licencjonowania jest przekonana, e wymagania zawarte w tej sekcji i oglne warunki punktw 6.1 i 6.2 s spenione, to orzeczenia lotniczo-lekarskiego klasy 2 bdzie kandydatowi wydane. 6.4.2 Wymagania fizyczne i psychiczne Badanie lekarskie bdzie przeprowadzone w oparciu o nastpujce wymagania. 6.4.2.1 Kandydat nie moe cierpie na adn chorob lub niedyspozycj, ktra mogaby spowodowa jego nag niezdolno do bezpiecznego pilotowania statku powietrznego lub bezpiecznego wykonywania powierzonych mu obowizkw. 6.4.2.2 Kandydat, w historii swych bada lekarskich lub diagnozie klinicznej, nie powinien mie stwierdzonych:
6-11
17/11/11
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu a) organicznych zaburze psychicznych;
Rozdzia 6
b) zaburze psychicznych ani zaburze w zachowaniu, powstaych w wyniku stosowania substancji psychoaktywnych; obejmuje to rwnie syndrom uzalenienia spowodowany alkoholem lub innymi substancjami psychoaktywnymi; c) schizofrenii lub zaburze typu schizofrenicznego lub urojeniowego; d) zaburze nastrojw (afektywnych); e) zaburze nerwicowych, zwizanych ze stresem lub wystpujcych pod postaci somatyczn; f) zaburze zachowania bdcych skutkiem nieprawidowoci fizjologicznych lub czynnikw fizycznych; g) zaburze osobowoci lub zachowa szczeglnie nawracajcych; h) upoledze psychicznych; i) zaburze rozwoju psychicznego; j) zaburze osobowoci lub zaburze emocjonalnych, ktrych przyczyny tkwi w dziecistwie lub w okresie dojrzewania; lub k) innych niewyszczeglnionych zaburze psychicznych, ktre mogyby uczyni kandydata niezdolnym do bezpiecznego korzystania z uprawnie licencyjnych o jakie si stara lub ju posiada. 6.4.2.2.1 Zalecenia. Kandydat cierpicy na depresj, leczony rodkami antydepresyjnymi, musi by oceniony jako niezdatny, chyba e orzecznik medyczny, majc dostp do szczegw przypadku, uzna, e jest mao prawdopodobnym, aby stan kandydata przeszkodzi w bezpiecznym korzystaniu z licencji i przywilejw wynikajcych z uprawnie. Uwaga 1. Wytyczne dotyczce kandydatw leczonych rodkami antydepresyjnymi mona znale w Podrcznika Cywilnej Medycyny Lotniczej (Dokument 8984). Uwaga 2. Zaburzenia psychiczne i zaburzenia osobowoci s zdefiniowane zgodnie z opisami klinicznymi i wytycznymi diagnostycznymi okrelonymi przez wiatow Organizacj Zdrowia, jak podano w Midzynarodowej Klasyfikacji Statystycznej Chorb i Zwizanych z tym Problemw Zdrowotnych, wydanie 10 Klasyfikacja Zaburze Psychicznych i Osobowoci, WHO 1992. Dokument ten zawiera szczegowy opis wymaga diagnostycznych, ktre mog by przydatne do zastosowania przy orzekaniu o stanie zdrowia. 6.4.2.3 Kandydat nie powinien, w historii swych bada lekarskich lub diagnozie klinicznej, mie stwierdzonych: a) postpujcych lub nie postpujcych zaburze systemu nerwowego, ktre prawdopodobnie mog wpywa na bezpieczne korzystanie z przywilejw licencji i uprawnie; b) epilepsji; lub c) wszelkich zaburze wiadomoci bez satysfakcjonujcego przyczyny. medycznego wytumaczenia ich
6.4.2.4 Kandydat nie powinien dozna adnych urazw gowy, ktrych skutki mog wpywa na bezpieczne korzystanie z licencji i uprawnie. 6.4.2.5 Kandydat nie powinien mie adnych wad serca, wrodzonych lub nabytych, ktre mogyby wpywa na bezpieczne korzystanie przez kandydata z licencji i uprawnie. 6.4.2.5.1 Kandydat, ktry przeszed zabieg wszczepienia by-passu lub zabieg angioplastyki (ze stentem lub bez) lub inn interwencj na sercu, bd cierpi na jakkolwiek chorob serca bdzie uznany za niezdolnego, chyba e stan jego zdrowia zostanie przebadany i oceniony zgodnie ze standardami praktyki lekarskiej, w wyniku czego stwierdzi si, e nie bdzie on mia wpywu na bezpieczne wykonywanie przywilejw wynikajcych z licencji i uprawnie.
17/11/11
6-12
Rozdzia 6
6.4.2.5.2 Kandydat z nietypowym rytmem serca zostanie uznany za niezdolnego, chyba e arytmia zostanie przebadana i oceniona zgodnie ze standardami praktyki lekarskiej i stwierdzi si, e nie bdzie miaa wpywu na bezpieczne wykonywanie przywilejw wynikajcych z licencji i uprawnie. Uwaga. Wytyczne dotyczce bada sercowo-naczyniowych zostay opublikowane w Podrczniku Cywilnej Medycyny Lotniczej (Doc. 8984). 6.4.2.6 Elektrokardiografia musi stanowi cz bada serca dla wstpnego wydania orzeczenia lotniczolekarskiego po ukoczeniu 40 roku ycia. 6.4.2.6.1 Elektrokardiografia musi by wczona do ponownych bada kandydata powyej 50 roku ycia, nie rzadziej ni raz na rok. 6.4.2.6.2 Zalecenie. Elektrokardiografia musi by czci badania serca dla pierwszego wydania orzeczenia lotniczo-lekarskiego. Uwaga 1. Celem rutynowej kardiografii jest znalezienie przypadku chorobowego. Nie dostarcza ona jednak wystarczajcego dowodu na uzasadnienie dyskwalifikacji bez dalszych, gruntownych bada sercowonaczyniowych. Uwaga 2. Wskazwki dotyczce elektrokardiografii spoczynkowej i wysikowej zostay opublikowane w Podrczniku Cywilnej Medycyny Lotniczej (Doc. 8984). 6.4.2.7 Skurczowe i rozkurczowe cinienie krwi powinno znajdowa si w granicach normy. 6.4.2.7.1 Stosowanie lekw do kontrolowania wysokiego cinienia jest dyskwalifikujce z wyjtkiem tych lekw, ktrych stosowanie, zgodnie z powiadczon opini lekarsk, zapewnia bezpieczne korzystanie przez kandydata z uprawnie licencyjnych. Uwaga. Wyczerpujce wskazwki w tym zakresie zostay opublikowane w Podrczniku Cywilnej Medycyny Lotniczej (Doc. 8984). 6.4.2.8 W zakresie ukadu krenia nie powinno by adnych znaczcych wad funkcjonalnych i strukturalnych. 6.4.2.9 Nie bdzie wystpowa ostra niewydolno puc ani adna czynna choroba w strukturze puc, rdpiersia i opucnej, ktra prawdopodobnie moe skutkowa oznakami niezdolnoci w trakcie normalnych i awaryjnych operacji. 6.4.2.9.1 Zalecenie. Radiografia klatki piersiowej powinna stanowi cz pierwszego badania i bada okresowych w przypadkach podejrzenia bezobjawowej rozedmy puc. 6.4.2.10 Kandydat z rozedm puc zostanie uznany za niezdolnego, chyba e zostanie przebadany i oceniony zgodnie ze standardami praktyki lekarskiej w wyniku czego zostanie stwierdzone, e stan jego zdrowia prawdopodobnie nie bdzie mia wpywu na bezpieczne wykonywanie przywilejw wynikajcych z licencji i uprawnie. 6.4.2.11 Kandydaci chorujcy na astm z wyranymi jej symptomami, ktre prawdopodobnie mog skutkowa oznakami niezdolnoci w trakcie wykonywania normalnych i awaryjnych operacji, uznani zostan za niezdolnych. 6.4.2.11.1 Stosowanie lekw do kontrolowania astmy jest dyskwalifikujce z wyjtkiem tych lekw, ktrych stosowanie, zgodnie z powiadczon opini lekarsk, zapewnia bezpieczne korzystanie z uprawnie licencyjnych. Uwaga. Wytyczne na temat ryzyka w stosowaniu medykamentw i lekarstw zostay opublikowane w Podrczniku Cywilnej Medycyny Lotniczej (Doc. 8984).
6-13
17/11/11
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu 6.4.2.12 Kandydaci z czynn grulic puc, bd uznani za niezdolnych.
Rozdzia 6
6.4.2.12.1 Kandydaci z przypadkami nieczynnych lub zaleczonych zmian chorobowych, ktre s rozpoznane jako grulicze lub przypuszczalnie maj grulicze pochodzenie, mog by uznani za zdolnych. Uwaga 1. Wytyczne dotyczce oceny chorb drg oddechowych zostay opublikowane w Podrczniku Cywilnej Medycyny Lotniczej (Doc. 8984). Uwaga 2. Wytyczne dotyczce zagroe zwizanych z lekami s opublikowane w Podrczniku Cywilnej Medycyny Lotniczej (Doc. 8984). 6.4.2.13 Kandydat nie bdzie mia przepuklin, ktre mogyby przyczynia si do powstawania symptomw czynicych go niezdolnym. 6.3.2.13.1 Kandydaci z przypadkami chorb powodujcych niezdolno poczon z wyranym upoledzeniem funkcji ukadu pokarmowego bd uznani za niezdolnych. 6.4.2.14. Kandydaci cierpicy na dolegliwoci ze strony przewodu pokarmowego w wyniku przebytych chorb lub zabiegw chirurgicznych, zwaszcza na zaparcia z powodu zwenia lub ucisku jelit, mogce skutkowa oznakami niezdolnoci podczas lotu, zostan uznani za niezdolnych. 6.4.2.14.1 Zalecenie. Kandydat, ktry przeszed powan operacj chirurgiczn drg ciowych lub pcherzyka ciowego, bd przewodu pokarmowego, bdzie uznany za niezdolnego do czasu, gdy rzeczoznawca medyczny majcy dostp do szczegw danej operacji nie uzna, e przebyty zabieg chirurgiczny prawdopodobnie nie bdzie powodowa niezdolnoci podczas lotu. 6.4.2.15 Kandydaci z przypadkami zaburze metabolicznych, ywieniowych lub wewntrzwydzielniczych, ktre prawdopodobnie mog przeszkadza w bezpiecznym korzystaniu przez kandydata z uprawnie licencyjnych, bd uznani za niezdolnych. 6.4.2.16 Kandydaci z przypadkami cukrzycy leczonej insulin bd uznani za niezdolnych. Uwaga. Wytyczne dotyczce oceny kandydatw z przypadkami cukrzycy Typu 2 leczonej insulin zgodnie z postanowieniami 1.2.4.9 s zawarte w Podrczniku Cywilnej Medycyny Lotniczej (Doc. 8984). 6.4.2.16.1 Kandydaci z przypadkami cukrzycy nie leczonej insulin bd uznani za niezdolnych, chyba e cukrzyc bdzie mona kontrolowa sam diet lub diet poczon z lekarstwami przeciwcukrzycowymi przyjmowanymi doustnie, ktre zapewni bezpieczne korzystanie z uprawnie licencyjnych. Uwaga. Wytyczne na temat oceny stanu kandydata z cukrzyc zostay opublikowane w Podrczniku Cywilnej Medycyny Lotniczej (Doc. 8984). 6.4.2.17 Kandydaci z chorob krwi i/lub ukadu limfatycznego zostan uznani za niezdolnych, chyba e po dokadnym zbadaniu zostanie stwierdzone, e stan ich zdrowia prawdopodobnie nie bdzie przeszkadza w bezpiecznym korzystaniu z uprawnie licencyjnych. Uwaga. Posiadanie cechy krwinki czerwonej sierpowatej lub innej cechy biernej hemoglobiny jest zazwyczaj kompatybilne z orzeczeniem o zdolnoci. 6.4.2.18 Kandydaci z chorob nerek lub drg moczowych bd uznani za niezdolnych, chyba e po dokadnym zbadaniu zostanie stwierdzone, e stan ich zdrowia prawdopodobnie nie bdzie przeszkadza w bezpiecznym korzystaniu z uprawnie licencyjnych. 6.4.2.18.1 Badanie moczu stanowi bdzie cz badania medycznego, a stany nietypowe bd odpowiednio badane. Uwaga. Wytyczne dotyczce sposobw badania moczu i analizy sytuacji nietypowych zostay opublikowane w Podrczniku Cywilnej Medycyny Lotniczej (Doc. 8984).
17/11/11
6-14
Rozdzia 6
6.4.2.19 Kandydaci cierpicy z powodu dolegliwoci wywoanych chorobami lub zabiegami chirurgicznymi drg moczowych, bd uznani za niezdolnych, chyba e po dokadnym zbadaniu zostanie stwierdzone, e stan ich zdrowia prawdopodobnie nie bdzie przeszkadza w bezpiecznym korzystaniu z uprawnie. 6.4.2.19.1 Kandydaci, ktrzy poddali si zabiegowi usunicia nerki zostan uznani za niezdolnych, chyba e taki stan bdzie bardzo dobrze zrekompensowany. 6.4.2.20 Kandydaci z wirusem nabytego upoledzenia odpornoci (HIV), ktrzy s seropozytywni bd uznani za niezdolnych, chyba e stan kandydata zostanie dokadnie zbadany i oceniony zgodnie z najlepsz praktyk lekarsk i zostanie stwierdzone, e stan jego zdrowia prawdopodobnie nie bdzie przeszkadza w bezpiecznym korzystaniu z uprawnie. Uwaga 1. Wczesne zdiagnozowanie i aktywne leczenie wirusa nabytego upoledzenia odpornoci (HIV) w poczeniu z terapi antyretrowirusow zmniejsza miertelno i polepsza rokowania, a zatem zwiksza prawdopodobiestwo wyleczenia choroby. Uwaga 2. Wytyczne dotyczce badania kandydatw z wirusem nabytego upoledzenia odpornoci (HIV) zostay opublikowane w Podrczniku Cywilnej Medycyny Lotniczej (Doc. 8984). 6.4.2.21 Kandydatki, ktre s w ciy zostan uznane za niezdolne, chyba e wyniki bada ginekologicznych i cigy nadzr lekarski wskazuj na nieskomplikowan ci niskiego ryzyka. 6.4.2.21.1 Zalecenie. Dla kandydatek z nieskomplikowan ci niskiego ryzyka, nadzorowan zgodnie z punktem 6.4.2.21, okres uznania za zdoln powinien by ograniczony od 12 tygodnia do koca 26 tygodnia ciy. 6.4.2.22 Bezporednio po porodzie lub przerwaniu ciy, kandydatka nie moe by dopuszczona do korzystania z uprawnie licencyjnych dopki nie przejdzie ponownych bada, zgodnych ze standardami praktyki lekarskiej i nie zostanie uznana za zdoln do bezpiecznego korzystania z przywilejw wynikajcych z licencji i uprawnie. 6.4.2.23 Kandydat nie moe mie nieprawidowoci koci, staww, mini lub cigien oraz innych dolegliwoci zwizanych z ukadem miniowo-szkieletowym, mogcych prawdopodobnie przeszkadza w bezpiecznym korzystaniu z uprawnie licencyjnych. Uwaga. Wszelkie powane nastpstwa nieprawidowoci koci, staww, mini lub cigien i okrelone wady anatomiczne bd zazwyczaj wymaga badania sprawnoci ruchowej, aby okreli sprawno fizyczn. 6.4.2.24 Kandydat nie moe mie adnych nieprawidowoci ani chorb uszu mogcych prawdopodobnie przeszkadza w bezpiecznym korzystaniu z uprawnie licencyjnych. 6.4.2.25 Nie bd wystpowa: a) adne zaburzenia ukadu przedsionkowego; b) adne znaczce dysfunkcje trbki suchowej; c) adne niewyleczone przebicia bon bbenkowych; 6.4.2.25.1 Pojedyncze, suche przebicie bony bbenkowej nie bdzie powodowa niezdolnoci kandydata. Uwaga. Wytyczne dotyczce badania zaburzenia ukadu przedsionkowego zostay opublikowane w Podrczniku Cywilnej Medycyny Lotniczej (Doc. 8984). 6.4.2.26 Nie bd wystpowa: a) adne obstrukcje w przewodach nosowych; i
6-15
17/11/11
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu Rozdzia 6 b) adne powaniejsze wady rozwojowe, ani powaniejsze choroby przedsionka jamy ustnej lub grnych drg oddechowych; mogce prawdopodobnie kolidowa z bezpiecznym korzystaniem z uprawnie licencyjnych. 6.4.2.27 Kandydaci jkajcy si i z innymi wadami mowy, na tyle powanymi, e mog utrudnia komunikowanie si zostan uznani za niezdolnych. 6.4.3 Wymagania wzrokowe Badanie lekarskie powinno by oparte na nastpujcych wymaganiach: 6.4.3.1 Funkcjonowanie oczu i ich przydatkw powinno by normalne. Nie powinno by adnych czynnych stanw patologicznych, ostrych i chronicznych ani adnych nastpstw zabiegu chirurgicznego bd urazu oczu lub ich przydatkw, zmniejszajcych waciwe funkcjonowanie wzroku w zakresie, ktry mgby przeszkadza w bezpiecznym korzystaniu z licencji i uprawnie. 6.4.3.2. Odlegociowa ostro widzenia, z korekcj lub bez, powinna wynosi 6/12 lub wicej w kadym oku oddzielnie a binokularna ostro wzroku powinna wynosi 6/9 lub wicej. Nie ma adnych ogranicze dla nie korekcyjnej ostroci wzroku. Tam, gdzie standard ostroci wzroku moe by uzyskany tylko za pomoc soczewek korygujcych, kandydat moe by oceniony jako sprawny, pod warunkiem, e: a) takie soczewki korygujce noszone s wtedy, gdy korzysta si z licencji i uprawnie posiadanych lub wnioskowanych; oraz b) kandydat posiada przy sobie dodatkow par odpowiednich okularw korygujcych, ktra moe by uyta podczas korzystania z uprawnie licencyjnych. Uwaga. Uwaa si, e kandydat uznany za speniajcego te warunki w dalszym cigu je spenia, chyba e istniej uzasadnione podejrzenia innego postpowania; w takim przypadku wymagany jest wynik badania okulistycznego wedug uznania Wadzy uprawnionej do licencjonowania. Zarwno nieskorygowana, jak i skorygowana ostro wzroku s normalnie mierzone i zapisywane przy kadym ponownym badaniu. Warunki, ktre wskazuj potrzeb uzyskania wyniku badania okulistycznego obejmuj: znaczne pogorszenie si nieskorygowanej ostroci wzroku, kade pogorszenie skorygowanej ostroci wzroku i przypadki choroby, uszkodzenia lub operacji oczu. 6.4.3.2.1. Kandydat moe uywa soczewek kontaktowych speniajc te wymagania pod warunkiem, e: a) soczewki s jednoogniskowe i nie zabarwione; b) soczewki s dobrze tolerowane; i c) para odpowiednich okularw korygujcych moe by uyta w kadej chwili podczas korzystania z uprawnie licencyjnych. Uwaga. Kandydaci, ktrzy uywaj soczewek kontaktowych nie musz mierzy nieskorygowanej ostroci wzroku podczas kadego kolejnego badania pod warunkiem, e wiadomo o zaleceniu noszenia soczewek kontaktowych. 6.4.3.2.2. Kandydaci z du wad wzroku (zaburzenia refrakcji) bd stosowa soczewki kontaktowe lub renomowane szka korekcyjne. Uwaga. Jeli uywane s okulary, naley stosowa soczewki wysokiej jakoci w celu zminimalizowania znieksztacenia widzenia obwodowego. 6.4.3.2.3. Zalecenie. Od kandydatw, ktrzy maj nieskorygowan odlegociow ostro wzroku w ktrymkolwiek oku, gorsz ni 6/6, naley da dostarczenia penych wynikw bada okulistycznych przed rozpoczciem bada do wydania orzeczenia lotniczo-lekarskiego, a nastpnie co 5 lat od daty jego pierwszego wydania.
17/11/11
6-16
Rozdzia 6
Uwaga 1. Celem wymaganego badania okulistycznego jest (1) potwierdzenie normalnego poziomu widzenia i (2) rozpoznanie kadej znaczcej patologii. Uwaga 2. Wskazwki dotyczce oceny kandydatw z jednoocznych, zgodnie z postanowieniami punktu 1.2.4.9 opublikowane s w Podrczniku Cywilnej Medycyny Lotniczej (Doc. 8984). 6.4.3.3. Kandydaci, ktrzy byli poddani operacji majcej wpyw na prawidowe widzenie (refrakcja) bd uznani za niezdolnych, chyba e ich wzrok nie bdzie prawdopodobnie przeszkadza w bezpiecznym korzystaniu z ich licencji i uprawnie. 6.4.3.4 Kandydat, podczas noszenia soczewek korygujcych, jeeli takich uywa, wymaganych przez punkt 6.4.3.2., musi posiada zdolno czytania mapy N5 lub jej ekwiwalentu z odlegoci wybranej przez kandydata w zakresie od 30 do 50 cm. Jeli wymaganie to jest spenione tylko przy uyciu korekcji bliskiego widzenia, kandydat moe by oceniany jako sprawny pod warunkiem, e ta korekcja bliskiego widzenia, zgodnie z punktem 6.4.3.2, jest dodana do przepisanych okularw korygujcych. Jeli taka korekcja nie jest przepisana, para okularw do bliskiego widzenia powinna by atwo dostpna podczas korzystania z przywilejw licencji. Jeeli wymagana jest korekcja bliskiego widzenia, kandydat musi zademonstrowa, e jedna para okularw jest wystarczajca do spenienia obu wymaga odlegoci i bliskiego widzenia. Uwaga 1. N5 dotyczy rozmiaru uytego kroju pisma. Wicej szczegw, patrz Podrcznik Cywilnej Medycyny Lotniczej (Doc. 8984). Uwaga 2. Kandydat, ktry potrzebuje bliskiej korekcji do spenienia tego wymogu, bdzie wymaga okularw dwuogniskowych lub by moe wieloogniskowych do odczytywania wskaza z przyrzdw i map lub instrukcji trzymanej w rce oraz korzystania z widzenia na odlego przez przedni szyb bez zdejmowania okularw. Korekcja pojedynczego widzenia bliskiego (tylko soczewki pene o jednej mocy, odpowiednie do czytania) znaczco obnia ostro widzenia na odlego i dlatego jest to nie do zaakceptowania. Uwaga 3. Gdy tylko zaistnieje konieczno zastosowania lub wymiany soczewek korekcyjnych, kandydat poinformuje optyka (refraktora) o odlegociach do czytania dla wzrokowych czynnoci na pokadzie, odpowiednich dla typu statkw powietrznych, na ktrych kandydat prawdopodobnie bdzie wykonywa operacje. 6.4.3.4.1. Jeeli, zgodnie z tym punktem, wymagana jest korekcja bliskiego widzenia, druga para okularw bliskiego widzenia powinna by dostpna do natychmiastowego uycia. 6.4.3.5. Od kandydata wymaga si posiadania normalnego pola widzenia. 6.4.3.6. Od kandydata wymaga si posiadania normalnego widzenia obuocznego. 6.4.3.6.1 Nie bd dyskwalifikujce do wykonywania czynnoci lotniczych zaburzenia widzenia przestrzennego i nieprawidowa zbieno oczu, w przypadku, gdy spenione s warunki dla prawidowego widzenia bliy przy nieprawidowym osadzeniu oka oraz wystpuj moliwoci kompensacji wady ostroci widzenia. 6.4.4 Wymagania suchowe Uwaga. Zwraca si uwag na punkt 2.7.1.3.1 w sprawie wymaga dla wydania uprawnie do lotw wg wskaza przyrzdw kandydatom, ktrzy posiadaj licencj pilota turystycznego. 6.4.4.1 Kandydat, ktry uywajc obu uszu, nie syszy z odlegoci 2 m siedzc tyem do lekarza, gosu przecitnej rozmowy w cichym pokoju, uznany bdzie za niezdolnego. 6.4.4.2 Kandydat, badany na audiometrze tonalnym, majcy utrat suchu, w kadym uchu traktowanym oddzielnie, wiksz ni 35 dB przy ktrejkolwiek z czstotliwoci 500, 1000 lub 2000 Hz lub wikszej ni 50 dB przy 3000 Hz, bdzie uznany za niezdolnego.
6-17
17/11/11
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu Rozdzia 6 6.4.4.3 Zalecenie. Kandydat, ktry nie speni wymaga podanych w punkcie 6.4.4.1 lub punkcie 6.4.4.2 musi by poddany dalszym badaniom zgodnie z punktem 6.3.4.1.1. 6.5 Orzeczenie lotniczo-lekarskie klasy 3 6.5.1 Wydanie i wznowienie orzeczenia 6.5.1.1 Kandydat do licencji kontrolera ruchu lotniczego, powinien w celu wydania mu orzeczenia lotniczolekarskiego klasy 3 przej pocztkowe badania lotniczo-lekarskie. 6.5.1.2 Z wyjtkiem gdy podano inaczej w tej sekcji, posiadacze licencji kontrolera ruchu lotniczego musz swoje orzeczenia lotniczo-lekarskie klasy 3 odnawia w przedziaach czasowych nieprzekraczajcych tych okrelonych w punkcie 1.2.5.2. 6.5.1.3 Jeli Wadza uprawniona do licencjonowania jest przekonana, e wymagania zawarte w tej sekcji i oglne warunki punktw 6.1 i 6.2 s spenione, to orzeczenie lotniczo-lekarskie klasy 3 bdzie kandydatowi wydane. 6.5.2 Wymagania fizyczne i psychiczne 6.5.2.1 Kandydat nie moe cierpie na adn chorob lub niemoc, ktra mogaby spowodowa jego nag niezdolno do wykonywania powierzonych mu obowizkw. 6.5.2.2 Kandydat, w historii swych bada lekarskich lub diagnozie klinicznej, nie powinien mie stwierdzonych: a) organicznych zaburze psychicznych; b) zaburze psychicznych ani zaburze w zachowaniu, powstaych w wyniku stosowania substancji psychoaktywnych; obejmuje to rwnie syndrom uzalenienia spowodowany alkoholem lub innymi substancjami psychoaktywnymi; c) schizofrenii lub zaburze typu schizofrenicznego lub urojeniowego; d) zaburze nastrojw (afektywnych); e) zaburze nerwicowych, zwizanych ze stresem lub wystpujcych pod postaci somatyczn; f) zaburze zachowania bdcych skutkiem nieprawidowoci fizjologicznych lub czynnikw fizycznych; g) zaburze osobowoci lub zachowa szczeglnie nawracajcych; h) upoledze psychicznych; i) zaburze rozwoju psychicznego; j) zaburze osobowoci lub zaburze emocjonalnych, ktrych przyczyny tkwi w dziecistwie lub w okresie dojrzewania; lub k) innych niewyszczeglnionych zaburze psychicznych; ktre mogyby uczyni kandydata niezdolnym do bezpiecznego korzystania z uprawnie licencyjnych, o jakie si stara lub ju posiada. 6.5.2.2.1 Zalecenie. Kandydat z depresj, leczony lekami antydepresyjnymi, powinien by uznany za niezdolnego, chyba e lekarz orzecznik, majcy dostp do szczegw dotyczcych danego przypadku, uzna, e stan kandydata nie bdzie mia wpywu na bezpieczne wykonywanie przywilejw wynikajcych z licencji i
17/11/11
6-18
Rozdzia 6 uprawnie.
Uwaga 1. Wytyczne, co do oceny kandydatw leczonych lekami antydepresyjnymi zawarte s w Podrczniku Cywilnej Medycyny Lotniczej (Doc. 8984). Uwaga 2. Zaburzenia psychiczne i zaburzenia osobowoci s zdefiniowane zgodnie z opisami klinicznymi i wytycznymi diagnostycznymi okrelonymi przez wiatow Organizacj Zdrowia, jak podano w Midzynarodowej Klasyfikacji Statystycznej Chorb i Zwizanych z tym Problemw Zdrowotnych, wydanie 10 Klasyfikacja Zaburze Psychicznych i Osobowoci, WHO 1992. Dokument ten zawiera szczegowy opis wymaga diagnostycznych, ktre mog by przydatne do zastosowania przy orzekaniu o stanie zdrowia. 6.5.2.3 Kandydat nie powinien, w historii swych bada lekarskich lub diagnozie klinicznej, mie stwierdzonych: a) postpujcych lub nie postpujcych zaburze systemu nerwowego, ktre prawdopodobnie mog wpywa na bezpieczne korzystanie z przywilejw licencji i uprawnie; b) epilepsji; lub c) wszelkich zaburze wiadomoci bez zadawalajcego medycznego wytumaczenia przyczyny. 6.5.2.4 Kandydat nie powinien dozna adnych urazw gowy, ktrych skutki mog wpywa na bezpieczne korzystanie z licencji i uprawnie. 6.5.2.5 Kandydat nie powinien mie adnych wad serca, wrodzonych lub nabytych, ktre mogyby wpywa na bezpieczne korzystanie z licencji i uprawnie. 6.5.2.5.1 Kandydat, ktry przeszed zabieg wszczepienia by-passu lub zabieg angioplastyki (ze stentem lub bez) lub inn interwencj na sercu bd cierpi na jakkolwiek chorob serca bdzie uznany za niezdolnego, chyba e stan jego zdrowia zostanie przebadany i oceniony zgodnie ze standardami praktyki lekarskiej, w wyniku czego stwierdzi si, e nie bdzie on mia wpywu na bezpieczne wykonywanie przywilejw wynikajcych z licencji i uprawnie. 6.5.2.5.2 Kandydat z nietypowym rytmem serca zostanie uznany za niezdolnego, chyba e arytmia zostanie przebadana i oceniona zgodnie ze standardami praktyki lekarskiej i stwierdzi si, e nie bdzie miaa wpywu na bezpieczne wykonywanie przywilejw wynikajcych z licencji i uprawnie. Uwaga. Wytyczne dotyczce bada sercowo-naczyniowych zostay opublikowane w Podrczniku Cywilnej Medycyny Lotniczej (Dokument 8984). 6.5.2.6 Elektrokardiografia musi stanowi cz bada serca dla wstpnego wydania orzeczenia lotniczolekarskiego. 6.5.2.6.1 Elektrokardiografia musi by wczona do ponownych bada kandydata powyej 50 roku ycia, nie rzadziej ni raz na rok. Uwaga 1. Celem rutynowej kardiografii jest znalezienie przypadku chorobowego. Nie dostarcza ona jednak wystarczajcego dowodu na uzasadnienie dyskwalifikacji bez dalszych, gruntownych bada sercowonaczyniowych. Uwaga 2. Wskazwki dotyczce elektrokardiografii spoczynkowej i wysikowej zostay opublikowane w Podrczniku Cywilnej Medycyny Lotniczej (Doc. 8984). 6.5.2.7 Skurczowe i rozkurczowe cinienie krwi powinno znajdowa si w granicach normy. 6.5.2.7.1 Stosowanie lekw do kontrolowania wysokiego cinienia jest dyskwalifikujce z wyjtkiem tych lekw, ktrych stosowanie, zgodnie z powiadczon opini lekarsk, zapewnia bezpieczne korzystanie z uprawnie licencyjnych.
6-19
17/11/11
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu Rozdzia 6 Uwaga. Wskazwki w tym zakresie zostay opublikowane w Podrczniku Cywilnej Medycyny Lotniczej (Dokument 8984). 6.5.2.8 W ukadzie krenia nie bd wystpowa adne znaczce wady funkcjonalne i strukturalne. 6.5.2.9 Nie bdzie wystpowa ostra niewydolno puc ani adna czynna choroba w strukturze puc, rdpiersia i opucnej, ktra prawdopodobnie moe skutkowa oznakami niezdolnoci. Uwaga. Radiografia klatki piersiowej powinna stanowi cz pierwszego badania i bada okresowych w przypadku podejrzenia bezobjawowej rozedmy puc. 6.5.2.10 Kandydat z rozedm puc zostanie uznany za niezdolnego, chyba e zostanie przebadany i oceniony zgodnie ze standardami praktyki lekarskiej, w wyniku czego zostanie stwierdzone, e stan jego zdrowia prawdopodobnie nie bdzie mia wpywu na bezpieczne wykonywanie przywilejw wynikajcych z licencji i uprawnie. 6.5.2.11 Kandydaci chorujcy na astm z wyranymi jej symptomami, ktre prawdopodobnie mog skutkowa niezdolnoci przy wykonywaniu obowizkw zostan uznani za niezdolnych. 6.5.2.11.1 Stosowanie lekw do kontrolowania astmy jest dyskwalifikujce z wyjtkiem tych lekw, ktrych stosowanie, zgodnie z powiadczon opini lekarsk, zapewnia bezpieczne korzystanie z uprawnie licencyjnych. Uwaga. Wytyczne na temat ryzyka w stosowaniu medykamentw i lekarstw zostay opublikowane w Podrczniku Cywilnej Medycyny Lotniczej (Doc. 8984). 6.5.2.12 Kandydaci z czynn grulic puc, bd uznani za niezdolnych. 6.5.2.12.1 Kandydaci z przypadkami nieczynnych lub zaleczonych zmian chorobowych, ktre s rozpoznane jako grulicze lub przypuszczalnie maj grulicze pochodzenie, mog by uznani za zdolnych. Uwaga 1. Wytyczne dotyczce oceny chorb drg oddechowych zostay opublikowane w Podrczniku Cywilnej Medycyny Lotniczej (Doc. 8984). Uwaga 2. Wytyczne dotyczce ryzyka w stosowaniu medykamentw i lekarstw zostay opublikowane w Podrczniku Cywilnej Medycyny Lotniczej (Doc. 8984). 6.5.2.13 Kandydaci nie bd mie przepuklin, ktre mogyby przyczynia si do powstawania symptomw czynicych ich niezdolnymi. 6.5.2.14. Kandydaci cierpicy na dolegliwoci ze strony przewodu pokarmowego w wyniku przebytych chorb lub zabiegw chirurgicznych, zwaszcza na zaparcia z powodu zwenia lub ucisku jelit, mogce skutkowa oznakami niezdolnoci podczas lotu, zostan uznani za niezdolnych. 6.5.2.14.1 Zalecenie. Kandydat, ktry przeszed powan operacj chirurgiczn drg ciowych lub pcherzyka ciowego, bd przewodu pokarmowego, bdzie uznany za niezdolnego do czasu, gdy rzeczoznawca medyczny majcy dostp do szczegw danej operacji nie uzna, e przebyty zabieg chirurgiczny prawdopodobnie nie bdzie powodowa niezdolnoci podczas lotu. 6.5.2.15 Kandydaci z zaburzeniami metabolicznymi, ywieniowymi lub wewntrzwydzielniczymi, ktre mog przeszkadza w bezpiecznym korzystaniu z uprawnie licencyjnych, bd uznani za niezdolnych. 6.5.2.16 Kandydaci z przypadkami cukrzycy leczonej insulin bd uznani za niezdolnych. Uwaga. Wytyczne dotyczce oceny kandydatw z przypadkami cukrzycy Typu 2 leczonej insulin zgodnie z postanowieniami 1.2.4.9 s zawarte w Podrczniku Cywilnej Medycyny Lotniczej (Doc. 8984). 6.5.2.16.1 Kandydaci z przypadkami cukrzycy nie leczonej insulin bd uznani za niezdolnych, chyba e cukrzyc bdzie mona kontrolowa sam diet lub diet poczon z lekarstwami przeciwcukrzycowymi
17/11/11
6-20
Rozdzia 6
przyjmowanymi doustnie, ktre zapewniaj bezpieczne korzystanie z uprawnie licencyjnych. Uwaga. Wytyczne na temat oceny stanu zdrowia kandydata z cukrzyc zostay opublikowane w Podrczniku Cywilnej Medycyny Lotniczej (Dokument 8984). 6.5.2.17 Kandydaci z chorob krwi i/lub ukadu limfatycznego zostan uznani za niezdolnych, chyba e po dokadnym zbadaniu zostanie stwierdzone, e stan ich zdrowia prawdopodobnie nie bdzie przeszkadza w bezpiecznym korzystaniu z uprawnie licencyjnych. 6.5.2.18 Kandydaci z chorob nerek lub drg moczowych bd uznani za niezdolnych, chyba e po dokadnym zbadaniu zostanie uznane, e ich stan prawdopodobnie nie bdzie przeszkadza w bezpiecznym korzystaniu z uprawnie licencyjnych. 6.5.2.18.1 Badanie moczu stanowi bdzie cz badania medycznego a stany nietypowe bd odpowiednio badane. Uwaga. Wytyczne dotyczce sposobw badania moczu i analizy sytuacji nietypowych zostay opublikowane w Podrczniku Cywilnej Medycyny Lotniczej (Doc. 8984). 6.5.2.19 Kandydaci cierpicy z powodu dolegliwoci wywoanych chorobami lub zabiegami chirurgicznymi drg moczowych, w szczeglnoci obstrukcji spowodowanej zweniem lub uciskiem bd uznani za niezdolnych, chyba e po dokadnym zbadaniu zostanie stwierdzone, e stan ich zdrowia prawdopodobnie nie bdzie przeszkadza w bezpiecznym korzystaniu z uprawnie. 6.5.2.19.1 Kandydaci, ktrzy poddali si zabiegowi usunicia nerki zostan uznani za niezdolnych, chyba e taki stan bdzie bardzo dobrze zrekompensowany. 6.5.2.20 Kandydaci z wirusem nabytego upoledzenia odpornoci (HIV), ktrzy s seropozytywni bd uznani za niezdolnych, chyba e stan kandydata zostanie dokadnie zbadany i oceniony zgodnie z najlepsz praktyk lekarsk i zostanie stwierdzone, e stan jego zdrowia prawdopodobnie nie bdzie przeszkadza w bezpiecznym korzystaniu z uprawnie. Uwaga 1. Wczesne zdiagnozowanie i aktywne leczenie wirusa nabytego upoledzenia odpornoci (HIV) w poczeniu z terapi antyretrowirusow zmniejsza miertelno i polepsza rokowania, a zatem zwiksza prawdopodobiestwo wyleczenia choroby. Uwaga 2. Wytyczne dotyczce badania kandydatw z wirusem nabytego upoledzenia odpornoci (HIV) zostay opublikowane w Podrczniku Cywilnej Medycyny Lotniczej (Doc. 8984). 6.5.2.21 Kandydatki, ktre s w ciy zostan uznane za niezdolne, chyba e wyniki bada ginekologicznych i cigy nadzr lekarski wskazuj na nieskomplikowan ci niskiego ryzyka. 6.5.2.21.1 Zalecenie. W okresie ciy naley przedsiwzi rodki ostronoci dla natychmiastowego zwolnienia kontrolera ruchu w przypadku wczesnego rozpoczcia si porodu lub innych komplikacji. 6.5.2.21.2 Zalecenie. Dla kandydatek z nieskomplikowan ci niskiego ryzyka, nadzorowan zgodnie z punktem 6.5.2.21, okres uznania za zdoln powinien by ograniczony od 12 tygodnia do koca 26 tygodnia ciy. 6.5.2.22 Bezporednio po porodzie lub przerwaniu ciy, kandydatka nie moe by dopuszczona do korzystania z uprawnie licencyjnych dopki nie przejdzie ponownych bada, zgodnych ze standardami praktyki lekarskiej i nie zostanie uznana za zdoln do bezpiecznego korzystania z przywilejw wynikajcych z licencji i uprawnie. 6.5.2.23 Kandydat nie moe mie nieprawidowoci koci, staww, mini lub cigien oraz innych dolegliwoci zwizanych z ukadem miniowo-szkieletowym, mogcych prawdopodobnie przeszkadza w bezpiecznym korzystaniu przez kandydata z uprawnie licencyjnych.
6-21
17/11/11
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu Rozdzia 6 Uwaga. Wszelkie powane nastpstwa nieprawidowoci koci, staww, mini lub cigien i okrelone wady anatomiczne bd zazwyczaj wymaga badania sprawnoci ruchowej, aby okreli sprawno fizyczn. 6.5.2.24 Kandydat nie moe mie adnych anormalnoci ani chorb uszu mogcych prawdopodobnie przeszkadza w bezpiecznym korzystaniu z uprawnie licencyjnych. 6.5.2.25 Nie powinny wystpowa adne zaburzenia ani choroby nosa, przedsionka jamy ustnej lub grnych drg oddechowych mogcych prawdopodobnie przeszkadza w bezpiecznym korzystaniu z uprawnie licencyjnych. 6.5.2.26 Kandydaci jkajcy si i z innymi wadami mowy, na tyle powanymi, e mog utrudnia komunikowanie si zostan uznani za niezdolnych. 6.5.3 Wymagania wzrokowe Badanie lekarskie powinno by oparte na nastpujcych wymaganiach: 6.5.3.1 Funkcjonowanie oczu i ich przydatkw powinno by normalne. Nie powinno by adnych czynnych stanw patologicznych, ostrych i chronicznych ani adnych nastpstw zabiegu chirurgicznego bd urazu oczu lub ich przydatkw, zmniejszajcych waciwe funkcjonowanie wzroku w zakresie, ktry mgby przeszkadza w bezpiecznym korzystaniu z licencji i uprawnie. 6.5.3.2. Odlegociowa ostro widzenia, z korekcj lub bez, powinna wynosi 6/9 lub wicej w kadym oku oddzielnie a binokularna ostro wzroku powinna wynosi 6/6 lub wicej. Nie ma adnych ogranicze dla nie korekcyjnej ostroci wzroku. Tam, gdzie standard ostroci wzroku moe by uzyskany tylko za pomoc soczewek korygujcych, kandydat moe by oceniony jako sprawny, pod warunkiem, e: a) takie soczewki korygujce noszone s wtedy, gdy korzysta si z licencji i uprawnie posiadanych lub wnioskowanych; oraz b) kandydat posiada przy sobie dodatkow par odpowiednich okularw korygujcych, ktra w kadej chwili moe by uyta podczas korzystania z uprawnie licencyjnych. Uwaga. Uwaa si, e kandydat uznany za speniajcego te warunki w dalszym cigu je spenia, chyba e istniej uzasadnione podejrzenia innego postpowania; w takim przypadku wymagany jest wynik badania okulistycznego wedug uznania Wadzy uprawnionej do licencjonowania. Zarwno nieskorygowana, jak i skorygowana ostro wzroku s normalnie mierzone, jak i zapisywane przy kadym ponownym badaniu. Warunki, ktre wskazuj potrzeb uzyskania wyniku badania okulistycznego obejmuj: znaczne pogorszenie si nieskorygowanej ostroci wzroku, kade pogorszenie si skorygowanej ostroci wzroku i przypadki choroby, uszkodzenia lub operacji oczu. 6.5.3.2.1. Kandydat moe uywa soczewek kontaktowych speniajc te wymagania pod warunkiem, e: a) soczewki s jednoogniskowe i niezabarwione; b) soczewki s dobrze tolerowane; i c) para odpowiednich okularw korygujcych moe by uyta w kadej chwili podczas korzystania z uprawnie licencyjnych. Uwaga. Kandydaci, ktrzy uywaj soczewek kontaktowych nie musz mierzy niekorygowanej ostroci wzroku podczas kadego kolejnego badania pod warunkiem, e wiadomo o zaleceniu noszenia soczewek kontaktowych. 6.5.3.2.2. Kandydaci z du wad wzroku bd stosowa soczewki kontaktowe lub renomowane szka korekcyjne. Uwaga. Jeli uywane s okulary, naley stosowa soczewki wysokiej jakoci w celu zminimalizowania znieksztacenia widzenia obwodowego.
17/11/11
6-22
Rozdzia 6
6.5.3.2.3. Od kandydatw, ktrzy maj nieskorygowan odlegociow ostro wzroku w ktrymkolwiek oku, gorsz ni 6/60, naley da dostarczenia penych wynikw bada okulistycznych przed rozpoczciem bada w celu wydania orzeczenia lotniczo-lekarskiego, a nastpnie co 5 lat od daty jego pierwszego wydania. Uwaga 1. Celem wymaganego badania okulistycznego, jest (1) potwierdzenie normalnego poziomu widzenia, i (2) rozpoznanie kadej znaczcej patologii. Uwaga 2. Wskazwki dotyczce oceny kandydatw z jednoocznych, zgodnie z postanowieniami punktu 1.2.4.9 opublikowane s w Podrczniku Cywilnej Medycyny Lotniczej (Doc. 8984). 6.5.3.3. Kandydaci, ktrzy byli poddani operacji majcej wpyw na prawidowe widzenie, bd uznani za niezdolnych, chyba e ich wzrok nie bdzie kolidowa z bezpiecznym korzystaniem z ich licencji i uprawnie. 6.5.3.4 Kandydat, podczas noszenia soczewek korygujcych, wymaganych przez punkt 6.5.3.2., musi posiada zdolno czytania mapy N5 lub jej ekwiwalentu z odlegoci wybranej przez siebie w zakresie od 30 do 50 cm i zdolnoci czytania mapy N14 lub jej ekwiwalentu z odlegoci 100 cm. Jeli wymaganie to jest spenione tylko przy uyciu korekcji bliskiego widzenia, kandydat moe by oceniany jako zdolny pod warunkiem, e ta korekcja bliskiego widzenia, zgodnie z punktem 6.5.3.2, jest dodana do przepisanych okularw korygujcych. Jeli taka korekcja nie jest przepisana, para okularw do bliskiego widzenia powinna by atwo dostpna podczas korzystania z przywilejw licencji. Jeeli wymagana jest korekcja bliskiego widzenia, kandydat musi zademonstrowa, e jedna para okularw jest wystarczajca do spenienia obu wymaga odlegoci i bliskiego widzenia. Uwaga 1. N5 i N14 dotycz rozmiaru uytego kroju pisma. Wicej szczegw, patrz Podrcznik Cywilnej Medycyny Lotniczej (Doc. 8984). Uwaga 2. Kandydat, ktry potrzebuje bliskiej korekcji do spenienia tego wymogu, bdzie wymaga okularw dwuogniskowych lub by moe wieloogniskowych do odczytania wskaza z przyrzdw i map lub instrukcji trzymanej w rce oraz korzystania z widzenia na odlego przez przedni szyb bez zdejmowania okularw. Korekcja pojedynczego widzenia bliskiego (tylko soczewki pene o jednej mocy, odpowiednie do czytania) moe by akceptowana dla pewnych obowizkw kontroli ruchu lotniczego. Naley jednak pamita, e korekcja pojedynczego widzenia bliskiego znaczco obnia ostro widzenia na odlego. Uwaga 3. Gdy tylko zaistnieje konieczno zastosowania lub wymiany soczewek korekcyjnych, kandydat poinformuje optyka (refraktora) o odlegociach dla zada zwizanych z kontrol ruchu lotniczego, ktre kandydat prawdopodobnie bdzie wykonywa. 6.5.3.4.1. Jeeli, zgodnie z tym punktem, wymagana jest korekcja bliskiego widzenia, druga para okularw bliskiego widzenia powinna by dostpna do natychmiastowego uycia. 6.5.3.5. Od kandydata wymaga si posiadania normalnego pola widzenia. 6.5.3.6. Od kandydata wymaga si posiadania normalnego widzenia obuocznego. 6.5.3.6.1 Nie bd dyskwalifikujce do wykonywania czynnoci lotniczych zaburzenia widzenia przestrzennego i nieprawidowa zbieno oczu w przypadku, gdy spenione s warunki dla prawidowego widzenia bliy przy nieprawidowym osadzeniu oka oraz wystpuj moliwoci kompensacji wady ostroci widzenia. 6.5.4 Wymagania suchowe 6.5.4.1 Kandydat, badany na audiometrze tonalnym, nie powinien mie, w adnym uchu traktowanym oddzielnie, utraty suchu wikszej ni 35 dB przy adnej z czstotliwoci 500, 1000 lub 2000 Hz lub wikszej ni 50 dB przy 3000 Hz. 6.5.4.1.1 Kady kandydat z utrat suchu wiksz ni powyej, moe by uznany za zdolnego pod warunkiem, e wykae normaln sprawno suchow na tle szumu, ktry odtwarza lub symuluje typowe
6-23
17/11/11
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu rodowisko pracy kontrolera ruchu lotniczego.
Rozdzia 6
Uwaga 1. Kompozycja czstotliwoci szumu jest zdefiniowana tylko do takiego stopnia, aby zakresy czstotliwoci 600 do 4800 Hz (zakres czstotliwoci mowy) byy odpowiednio reprezentowane. Uwaga 2. W materiaach mwionych dla prowadzonego badania stosuje si zarwno frazy zwizane z lotnictwem, jak i sowa zrwnowaone fonetycznie. 6.5.4.1.2 Alternatywnie mona przeprowadzi test w rodowisku kontroli ruchu lotniczego, w ktrym posiadana licencja i wane uprawnienia kandydata mog by wykorzystywane.
17/11/11
6-24
ZACZNIK 1. WYMAGANIA DOTYCZCE POZIOMW ZNAJOMOCI JZYKW STOSOWANYCH W CZNOCI RADIOTELEFONICZNEJ

(zastosowanie ma Rozdzia 1, Sekcja 1.2.9) 1. Oglne Uwaga. Wymagania ICAO dotyczce poziomw znajomoci jzyka skadaj si z opisu wymaga znajdujcych si w Sekcji 2 oraz sposobw oceny znajomoci jzyka na poziomie operacyjnym ICAO (Poziom 4) przedstawionych w Dodatku A. Wymagania dotyczce poziomw znajomoci jzyka maj zastosowanie zarwno we frazeologii, jak i w jzyku potocznym. Kandydat ubiegajcy si o licencj lub j posiadajcy powinien speni wymagania dotyczce poziomu znajomoci jzyka zawarte w Rozdziale 1, Sekcji 1.2.9; kandydat musi zademonstrowa, w sposb zadawalajcy Wadz upowanion do licencjonowania, omwione wymagania w Sekcji 2 i mie znajomo jzyka na poziomie operacyjnym (Poziom 4) ICAO, jak podano w sposobach oceny znajomoci jzyka w Dodatku A. 2. Opis wymaga Osoby biegle mwice musz: a) b) c) skutecznie komunikowa si w rozmowach telefonicznych/radiotelefonicznych, przy uyciu tylko gosu; porozumiewa si dokadnie i jednoznacznie we wsplnych, konkretnych i zwizanych z prac zagadnieniach; stosowa odpowiednie formy porozumiewania si, aby wymieni przekazy oraz rozpoznawa i rozwizywa nieporozumienia (np. sprawdzi, potwierdzi lub wyjani informacj) w sposb oglny lub w kontekcie pracy, ktrej to dotyczy; pozytywnie i z odpowiedni atwoci stawia czoa wyzwaniom lingwistycznym powstaym w wyniku komplikacji lub niespodziewanej sytuacji, ktra moe si zdarzy w pracy podczas rutynowej sytuacji lub komunikowa si w ju znany wczeniej sposb; i uywa dialektu lub akcentu, ktry jest zrozumiay dla rodowiska lotniczego.
d)
e)
ZACZNIK 1
APP 1-1
17/11/11
ZACZNIK 2. ZATWIERDZONA ORGANIZACJA SZKOLENIA

(zastosowanie ma Rozdzia 1, Sekcja 1.2.8.2) 1. Wydanie zatwierdzenia 1.1 Wydanie zatwierdzenia dla organizacji szkolenia i jego ciga wano zaley od spenienia przez t organizacj wymaga zawartych w niniejszym zaczniku. 1.2 Dokument zatwierdzajcy bdzie zawiera przynajmniej: a) nazw organizacji i jej adres;
b) dat wydania i okres wanoci (jeeli ma to zastosowanie); c) warunki zatwierdzenia. 2. Instrukcja szkolenia i podrcznik procedur 2.1 Organizacja szkolenia udostpni, do uytku przez zainteresowany personel, instrukcj szkolenia i podrcznik procedur. Instrukcja i podrcznik mog by wydane w czciach i musz zawiera przynajmniej ponisze informacje: a) oglny opis zakresu szkolenia, do ktrego organizacja jest upowaniona w warunkach zatwierdzenia;
b) zakres oferowanych programw szkolenia, wcznie z wyposaeniem i sprztem, ktry ma by uywany; c) opis systemu zapewnienia jakoci w organizacji, zgodnie z pkt 5; nazwisko, obowizki i kwalifikacje osoby wyznaczonej jako odpowiedzialnej za spenienie wymaga dla uzyskania zatwierdzenia, podanych w pkt 7.1; nazwisko, obowizki i kwalifikacje osoby odpowiedzialnej za planowanie, realizowanie i nadzorowanie szkolenia, jak podano w pkt7.2; d) opis obiektw organizacji; e) f)
g) opis procedur stosowanych dla okrelenia i utrzymania kompetencji personelu instruktorskiego, jak podano w pkt 7.3; h) opis stosowanej metody do kompletowania i przechowywania dokumentacji szkoleniowej, jak podano w pkt 8; i) j) opis, jeeli ma to zastosowanie, dodatkowych wymaga szkoleniowych, aby speni procedury i wymagania operatora; jeeli Umawiajce si Pastwo upowanio organizacj szkolenia do prowadzenia egzaminw koniecznych dla wydania licencji lub upowanienia, zgodnie z pkt 10 to instrukcja i podrcznik musz zawiera take opis sposobu wyboru, roli i obowizkw upowanionego personelu, jak rwnie odnonych wymaga ustalonych przez Wadz upowanion do licencjonowania.
ZACZNIK 1
APP 2-1
17/11/11
Zacznik 2
2.2 Organizacja szkolenia dopilnuje, aby instrukcja szkolenia i podrcznik procedur byy w miar potrzeb zmieniane, tak aby zawarte w nich informacje byy aktualne. 2.3 Kopie wszystkich zmian do instrukcji szkolenia i podrcznika procedur bd szybko przekazywane wszystkim innym organizacjom i osobom, ktrym instrukcja i podrcznik zostay wydane. 3. Programy szkolenia 3.1 Wadza upowaniona do licencjonowania moe zatwierdzi program szkolenia na licencj pilota turystycznego, pilota zawodowego, na licencj obsugi statku powietrznego (technik/inynier/mechanik) lub na uprawnienia do wykonywania lotw wg przyrzdw, ktry zawiera alternatywne sposoby spenienia wymaga z zakresu dowiadczenia ustanowione przez Zacznik 1, pod warunkiem, e zatwierdzona organizacja szkolenia udowodni Wadzy upowanionej do licencjonowania, e szkolenie zapewnia poziom kompetencji przynajmniej rwnowany do wymaganego, minimalnego dowiadczenia dla personelu, ktry takiego zatwierdzonego szkolenia nie przeszed. Uwaga. Kompletny program szkolenia dla uzyskania licencji personelu obsugi statku powietrznego (mechanik/technik/inynier), zawierajcy rne poziomy kompetencji, mona znale w Procedurach Sub Nawigacji Powietrznej Szkolenie (Doc. 9868, PANS-TRG). 3.2 Jeeli Wadza upowaniona do licencjonowania zatwierdzi program szkolenia na licencj pilota w zaodze wieloosobowej, zatwierdzona organizacja szkolenia udowodni, e szkolenie zapewnia poziom kompetencji w operacjach w zaodze wieloosobowej przynajmniej rwny z tym, ktry musz uzyska posiadacze licencji pilota zawodowego, uprawnie do wykonywania lotw wg przyrzdw i uprawnie na typ samolotw certyfikowanych do wykonywania operacji z minimaln zaog skadajc si przynajmniej z dwch pilotw. Uwaga. Wytyczne dotyczce, zatwierdzania programw szkolenia mona znale w Podrczniku Zatwierdzania Organizacji Szkolenia (Doc. 9841). 4. Zarzdzanie bezpieczestwem 4.1 Umawiajce si Pastwo bdzie wymagao, jako cz jego Krajowego Programu bezpieczestwa, aby zatwierdzona organizacja szkolenia, ktra jest naraona na ryzyko bezpieczestwa podczas zapewniania jej usug, wdroy system zarzdzania bezpieczestwem, akceptowalny przez Pastwo, ktry bdzie zawiera co najmniej: a) identyfikacj zagroenia bezpieczestwa;
b) zapewnienie wdroenia dziaa zapobiegawczych koniecznych do utrzymania uzgodnionych charakterystyk bezpieczestwa; c) zapewnienie cigoci monitorowania i regularnej oceny charakterystyk bezpieczestwa; i
d) denie do cigej poprawy charakterystyk caociowych systemu zarzdzania bezpieczestwem. Uwaga. Wytyczne definiujce charakterystyki bezpieczestwa s zawarte w Instrukcji zarzdzania bezpieczestwem (SMM) (Doc. 9859). 4.2 System zarzdzania bezpieczestwem bdzie jasno definiowa podzia odpowiedzialnoci za bezpieczestwo w ramach zatwierdzonej organizacji szkolenia, wczajc bezporedni odpowiedzialno za bezpieczestwo w czci wyszego kierownictwa. Uwaga 1. Podstawy wdroenia i utrzymania systemu zarzdzania bezpieczestwem zawarte s w Zaczniku 4. Wytyczne dotyczce systemu zarzdzania bezpieczestwem zawarte s w Instrukcji zarzdzania bezpieczestwem (SMM) (Doc. 9859). Uwaga 2. Podstawy wdroenia i utrzymania krajowego Programu bezpieczestwa zawarte s w Dodatku C.
17/11/11
APP 2-2
Zacznik 2
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu 5. System zapewnienia jakoci
Organizacja szkolenia stworzy, akceptowany przez Wadz upowanion do licencjonowania wydajcej zatwierdzenia, system zapewnienia jakoci, ktry gwarantuje, e szkolenia i instrukta speniaj odnone wymagania. 6. Pomieszczenia 6.1 Pomieszczenia i rodowisko pracy musz by odpowiednie dla realizowanego zadania i akceptowane przez Wadz upowanion do licencjonowania. 6.2 Organizacja szkolenia ma lub bdzie miaa dostp do niezbdnych informacji, sprztu, urzdze szkoleniowych i materiaw, koniecznych do prowadzenia szkole, na ktre posiada zatwierdzenia. 6.3 Urzdzenia treningowe, aby zapewni e s odpowiednie dla wyznaczonych zada, bd kwalifikowane zgodnie z wymaganiami ustalonymi przez Umawiajce si Pastwo i ich stosowanie bdzie zatwierdzone przez Wadz upowanion do licencjonowania. Uwaga. Podrcznik Kryteria dla Kwalifikowania Symulatorw Lotu (Doc. 9625) zawiera wytyczne z zakresu zatwierdzania symulatorw lotu. 7. Personel 7.1 Organizacja szkolenia wyznaczy osob odpowiedzialn za spenienie stosowanych wymaga. 7.2 Organizacja zatrudni niezbdny personel konieczny dla planowania, realizowania i nadzorowania szkolenia, ktre ma by prowadzone. 7.3 Kompetencje personelu instruktorskiego bd zgodne z procedurami i na poziomie akceptowanym przez Wadz upowanion do licencjonowania. 7.4 Organizacja szkolenia dopilnuje, aby cay personel instruktorski otrzyma szkolenie wstpne i odwieajce, odpowiednie do przypisanych zada i obowizkw. Program szkolenia opracowany przez organizacj szkolenia musi uwzgldnia szkolenia z zakresu wiedzy i umiejtnoci w aspekcie czynnika ludzkiego. Uwaga. Materia pomocniczy w sprawie tworzenia programw szkolenia na temat moliwoci czowieka mona znale w Podrczniku szkolenia dotyczcym czynnika ludzkiego (Doc. 9683). 8. Dokumentacja 8.1 Organizacja szkolenia bdzie przechowywa szczegow dokumentacj studenta, aby udokumentowa spenienie wszystkich wymaga szkolenia, ktre uzgodniono z Wadz upowanion do licencjonowania. 8.2 Organizacja szkolenia bdzie prowadzi system rejestracji kwalifikacji oraz szkole personelu instruktorskiego i egzaminacyjnego. 8.3 Dokumentacja wymagana zgodnie z punktem 8.1 bdzie przechowywana przez minimum 2 lata od ukoczenia szkolenia. Dokumentacja wymagana zgodnie z punktem 8.2 bdzie przechowywana przez minimum 2 lata od dnia, w ktrym instruktor lub egzaminator zaprzesta wykonywania swoich obowizkw dla organizacji szkolenia.
2-3
17/11/11
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu 9. Nadzr
Zacznik 2
Umawiajce si Pastwa bd utrzymywa skuteczny program nadzoru zatwierdzonej organizacji szkolenia, aby zapewni cig zgodno z wymaganiami zatwierdzajcymi. 10. Ocena i egzaminy Jeeli Umawiajce si Pastwo upowanio zatwierdzon organizacj szkolenia do prowadzenia egzaminw koniecznych dla wydania licencji lub uprawnienia, bd one prowadzone przez personel wyznaczony przez Wadz upowanion do licencjonowania lub przez organizacj szkolenia, zgodnie z kryteriami zatwierdzonym przez Wadz upowanion do licencjonowania.
17/11/11
APP 2-4
ZACZNIK 3. WYMAGANIA DOTYCZCE WYDANIA LICENCJI PILOTA W ZAODZE WIELOOSOBOWEJ SAMOLOT

(zastosowanie ma Rozdzia 2, Sekcja 2.5) 1. Szkolenie 1.1 W celu spenienia wymaga na licencj pilota w zaodze wieloosobowej dla danej kategorii statku powietrznego, kandydat musi ukoczy zatwierdzone szkolenie. Szkolenie oparte bdzie na posiadanych umiejtnociach i prowadzone w rodowisku operacyjnym dla zaogi wieloosobowej. 1.2 Podczas szkolenia kandydat musi zdoby wymagan wiedz, umiejtnoci i postaw, co stanowi podstawowe warunki do wykonywania czynnoci drugiego pilota w samolocie transportowym z silnikami turbinowymi, certyfikowanym do operacji z zaog skadajc si z minimum dwch pilotw. 2. Ocena poziomu Kandydat ubiegajcy si o licencj pilota w zaodze wieloosobowej dla kategorii samolotu, musi w sposb zadawalajcy zademonstrowa umiejtnoci we wszystkich dziewiciu jednostkach kompetencji podanych w punkcie 3, na poziomie zaawansowanym, jak zdefiniowano w Dodatku B. Uwaga. Schemat szkolenia na licencj pilota w zaodze wieloosobowej na kategori samolotu, wcznie z rnymi poziomami umiejtnoci, mona znale w Procedurach Sub Nawigacji Powietrznej Szkolenie (PANS-TRG, Doc. 9868). 3. Jednostki kompetencji Dziewi jednostek kompetencji, w ktrych kandydat musi udowodni zgodno z Rozdziaem 2, 2.5.1.3, i umie: 1) stosowa zasady zarzdzania ryzykiem i bdem (TEM); 2) wykona naziemne operacje samolotem; 3) wykona start; 4) wykona wznoszenie; 5) wykona przelot; 6) wykona schodzenie; 7) wykona podejcie; 8) wykona ldowanie; 9) wykona operacje po ldowaniu i po locie.
ZACZNIK 1
APP 3-1
17/11/11
ZACZNIK1 Licencjonowanie Personelu
Zacznik 3
Uwaga 1. Jednostki kompetencji podzielone s na swoje czci skadowe, dla ktrych okrelono szczeglne kryteria wykonania. Jednostki kompetencji i kryteria wykonania tych funkcji mona znale w Procedurach Sub Nawigacji Powietrznej Szkolenie (PANS-TRG, Doc. 9868). Uwaga 2. Stosowanie zasad zarzdzania ryzykiem i bdem jest szczegln jednostk kompetencji, ktra dla celw szkolenia i egzaminowania musi by poczona z kad pozosta jednostk kompetencji. 4. Lot symulowany Uwaga. Podrcznik Kryteria dla Kwalifikowania Urzdzenia Treningowego symulujcego lot (Doc. 9625), Tom I Samoloty, zawiera wytyczne dla kwalifikowania urzdze treningowych symulujcych lot i wykorzystywanych w programach szkolenia. Podrcznik, w oparciu o prowadzone specyficzne szkolenia, definiuje siedem przykadw urzdze treningowych symulujcych lot, wraz z czterema przykadami czteroetapowego szkolenia na licencj pilota w zaodze wieloosobowej, opisanego w Dodatku B do Zacznika 1. Zastosowany w Doc. 9625 system numerowania jest inny ni uyty w 4.2. 4.1 Urzdzenie treningowe symulujce lot, uywane w celu zdobycia dowiadczenia podanego w Rozdziale 2, 2.5.3.3., musi by zatwierdzone przez Wadz upowanion do licencjonowania. 4.2 Urzdzenia treningowe symulujce loty zostay podzielone na ponisze kategorie: a) Typ I. Urzdzenie do szkolenia E i elementw zada, zatwierdzone przez Wadz upowanion do licencjonowania, ktre posiada nastpujce cechy: - zawiera wyposaenie wykraczajce poza normalne, zwizane z komputerami pulpitowymi, takie jak czynna replika pulpitu sterowania przepustnic, boczny drek sterowy lub klawiatura FMS; i - angauje czynno psychomotoryczn z odpowiednim zastosowaniem siy i pomiarem czasu reakcji. b) Typ II. Urzdzenie treningowe symulujce lot, ktre reprezentuje rodzajowy samolot wielosilnikowy napdzany silnikami turbinowymi. Uwaga. To wymaganie mona speni na urzdzeniu treningowym symulujcym lot, wyposaonym w system z widocznoci w warunkach dziennych i/lub przynajmniej speniajcym specyfikacje rwnowane dla FAA FTD Poziom 5, lub JAA FNPT II, MCC. c) Typ III. Urzdzenie treningowe symulujce lot, ktre reprezentuje samolot wielosilnikowy napdzany silnikami turbinowymi, certyfikowany dla zaogi skadajcej si z dwch pilotw, z rozszerzonym systemem widocznoci w warunkach dziennych i wyposaonego w autopilota.
Uwaga. To wymaganie mona speni na urzdzeniu treningowym symulujcym lot, wyposaonym w system z widocznoci w warunkach dziennych i/lub przynajmniej speniajcym specyfikacje rwnowane dla symulatora Poziomu B, jak zdefiniowano w JAR STD 1A, zgodnie ze zmianami; i FAA AC 120-40B, zgodnie ze zmianami, wcznie z alternatywnymi Sposobami Spenienia (AMOC), zgodnie z zezwoleniem w AC 12040B, lub JAA FNPT II, MCC. (Mona uywa niektre, ju wczeniej ocenione pene symulatory lotw Poziomu A, ktre zostay zatwierdzone do szkolenia i egzaminowania wymaganych manewrw) d) Typ IV. Symulatory lotw cakowicie rwnowane z Poziomem D lub Poziomem C, z rozszerzonym systemem widocznoci w warunkach dziennych. Uwaga. To wymaganie mona speni na urzdzeniu treningowym symulujcym lot, speniajcym minimalne specyfikacje rwnowane do symulatora Poziomu C i D, jak zdefiniowano w JAR STD 1A, zgodnie ze zmianami; i FAA AC 120-40B, zgodnie ze zmianami, wcznie z alternatywnymi Sposobami Spenienia (AMOC), zgodnie z zezwoleniem w AC 120-40B.
17/11/11
APP 3-2
ZACZNIK 4. PODSTAWY SYSTEMU ZARZDZANIA BEZPIECZESTWEM (SMS)

(zastosowanie ma Rozdzia 1, Sekcja 1.2.8.2) Niniejszy zacznik okrela podstawy wdroenia i utrzymania systemu zarzdzania bezpieczestwem (SMS) przez zatwierdzon organizacj szkolenia. SMS stanowi element systemu zarzdzania sucy organizacji do zarzdzania bezpieczestwem. Zawiera on cztery komponenty i dwanacie elementw stanowice minimalne wymagania dla wdroenia SMS. Wdroenie systemu bdzie odpowiednie do wielkoci i zoonoci wiadczonych usug. Zacznik ten zawiera take krtki opis kadego elementu systemu. 1. Polityka bezpieczestwa i cele 1.1 Zaangaowanie i odpowiedzialno kierownictwa 1.2 Odpowiedzialno za bezpieczestwo 1.3 Wyznaczenie kluczowego personelu odpowiedzialnego za bezpieczestwo 1.4 Koordynowania planw reagowania w sytuacji zagroenia 1.5 Dokumentacja SMS 2. Zarzdzanie ryzykiem bezpieczestwa 2.1 Identyfikacja zagroe 2.2 Ocena ryzyka i jego agodzenie 3. Zapewnienie bezpieczestwa 3.1 Monitorowanie i mierzenie poziomu bezpieczestwa 3.2 Zarzdzanie zmianami 3.3 Cige usprawnianie SMS 4. Promowanie bezpieczestwa 4.1 Szkolenia i nauczanie 4.2 Informowanie o bezpieczestwie. 1. Polityka bezpieczestwa i cele 1.1 Zaangaowanie i odpowiedzialno kierownictwa Zgodnie z wymaganiami krajowymi i midzynarodowymi zatwierdzona organizacja szkolenia zdefiniuje wewntrzn polityk organizacji w odniesieniu do bezpieczestwa, ktra to zostanie podpisana przez Dyrektora Odpowiedzialnego organizacji. Polityka bezpieczestwa bdzie odzwierciedla poziom zaangaowania organizacji w bezpieczestwo; zawiera bdzie jednoznaczne owiadczenie o zapewnieniu odpowiednich rodkw pozwalajcych na wdroenie polityki bezpieczestwa; i zostanie opublikowana, z widocznym zatwierdzajcym podpisem, w organizacji. Polityka bezpieczestwa zawiera bdzie procedury skadania meldunkw o bezpieczestwie; bdzie jednoznacznie wskazywa jakie rozdaje zachowa operacyjnych s niedopuszczalne;
APP 4-1
17/11/11
ZACZNIK1 Licencjonowanie Personelu Zacznik 4 i omawia bdzie sytuacje, w ktrych nie bd podejmowane czynnoci dyscyplinarne. Polityka bezpieczestwa bdzie okresowo analizowana celem sprawdzenia czy jest odpowiednia i zwizana z organizacj. 1.2 Odpowiedzialno za bezpieczestwo Zatwierdzona organizacja szkolenia wskae Dyrektora Odpowiedzialnego, ktry, niezalenie od innych funkcji, bdzie cakowicie zobowizany i odpowiedzialny, w imieniu zatwierdzonej organizacji, za wdroenie i utrzymanie SMS. Zatwierdzona organizacja szkolenia zidentyfikuje (okreli) rwnie odpowiedzialno za poziom bezpieczestwa SMS wszystkich czonkw kierownictwa, niezalenie od penionych przez nich funkcji, oraz pracownikw. Obowizki, odpowiedzialno za bezpieczestwo i posiadana wadza bdzie udokumentowana, a pracownicy zostan o tym poinformowani. Informacja zawiera bdzie rwnie definicje poziomw zarzdzania oraz upowanie do podejmowania decyzji w odniesieniu do tolerowania ryzyka bezpieczestwa. 1.3 Wyznaczenie kluczowego personelu odpowiedzialnego za bezpieczestwo Zatwierdzona organizacja szkolenia wyznaczy dyrektora ds. bezpieczestwa, ktry bdzie osob odpowiedzialn i cznikiem ds. wdroenia i utrzymania skutecznego SMS. 1.4 Koordynowanie planw reagowania w sytuacji zagroenia Zatwierdzona organizacja szkolenia dopilnuje, aby plan reagowania w sytuacji zagroenia, zapewniajcy spokojne i skuteczne przejcie z operacji normalnych do awaryjnych i z powrotem, by odpowiednio skoordynowany z planami reagowania w sytuacjach zagroenia tych organizacji, z ktrymi musi wsppracowa podczas realizacji swoich usug. 1.5 Dokumentacja SMS Zatwierdzona organizacja szkolenia opracuje plan wdroenia SMS, podpisany przez przedstawiciela kierownictwa, ktry definiuje podejcie organizacji do zarzdzania bezpieczestwem w sposb gwarantujcy realizacj zaoe bezpieczestwa organizacji. Zatwierdzona organizacja szkolenia opracuje i bdzie przechowywa dokumentacj SMS zawierajc opis polityki i celw bezpieczestwa, wymaga SMS, jego procesy i procedury, odpowiedzialnoci, obowizki i wadz za procesy i procedury oraz wyniki kocowe SMS. Rwnie, jako cz dokumentacji SMS, zatwierdzona organizacja szkolenia opracuje i bdzie utrzymywa podrczniki systemw zarzdzania bezpieczestwem (SMSM), umoliwiajce zapoznanie pracownikw organizacji z polityk zarzdzania bezpieczestwem. 2. Zarzdzanie ryzykiem bezpieczestwa 2.1 Identyfikacja zagroe Zatwierdzona organizacja szkolenia opracuje i bdzie utrzymywa formalny proces pozwalajcy na identyfikacj zagroe podczas operacji. Identyfikacja zagroe bdzie oparta na kombinacji reaktywnych, proaktywnych i przewidujcych metod zbierania danych dotyczcych bezpieczestwa. 2.2 Ocena ryzyka i jego agodzenie Zatwierdzona organizacja szkolenia opracuje i bdzie utrzymywa formalny proces zapewniajcy prowadzenia analiz, ocen i kontroli ryzyk bezpieczestwa w operacjach szkolenia.
17/11/11
APP 4-2
Zacznik 4
ZACZNIK1 Licencjonowanie Personelu 3. Zapewnienie bezpieczestwa 3.1 Monitorowanie i mierzenie poziomu bezpieczestwa
Zatwierdzona organizacja szkolenia przygotuje i bdzie utrzymywa rodki pozwalajce na weryfikowanie poziomu bezpieczestwa w organizacji i uznawanie skutecznoci zabezpiecze od ryzyka bezpieczestwa. Poziom bezpieczestwa w organizacji bdzie zweryfikowany w odniesieniu do wskanikw poziomu bezpieczestwa i zaoonego poziomu bezpieczestwa SMS. 3.2 Zarzdzanie zmianami Zatwierdzona organizacja szkolenia opracuje i bdzie utrzymywa formalny proces pozwalajcy na identyfikacj zmian w organizacji mogcych mie wpyw na ustalone procesy i usugi; i ktry, przed wdroeniem zmian wymaga dokonania opisu uzgodnie zapewniajcych utrzymanie poziomu bezpieczestwa; oraz pozwalajcy na eliminowanie lub modyfikowanie zabezpiecze od ryzyka bezpieczestwa, ktre nie s ju potrzebne lub skuteczne ze wzgldu na zmiany w rodowisku operacyjnym. 3.3 Cige usprawnianie SMS Zatwierdzona organizacja szkolenia opracuje i bdzie utrzymywa formalny proces pozwalajcy na identyfikacj przyczyn obnienia poziomu bezpieczestwa SMS, okrelenie skutkw funkcjonujcego poniej standardu SMS na operacje oraz ich eliminowanie i agodzenie. 4. Promowanie bezpieczestwa 4.1 Szkolenia i nauczanie Zatwierdzona organizacja szkolenia opracuje i bdzie utrzymywa program szkolenia w zakresie bezpieczestwa, ktry zapewni, e personel jest wyszkolony i posiada kompetencje do wykonywania obowizkw zwizanych z SMS. Zakres szkolenia bdzie odpowiedni do zakresu zaangaowania w SMS danej osoby. 4.2 Informowanie o bezpieczestwie Zatwierdzona organizacja szkolenia stworzy i bdzie utrzymywa formalne kanay przekazywania informacji o bezpieczestwie, zapewniajce posiadanie przez cay personel wiadomoci funkcjonowania SMS, przekazywania krytycznej informacji dotyczcej bezpieczestwa oraz wyjaniajcej dlaczego podejmowane s konkretne dziaania zwizane z bezpieczestwem i czemu wprowadzane s lub zmieniane procedury bezpieczestwa.
APP 4-3
17/11/11
DODATEK A SKALA OCENY BIEGOCI ZNAJOMOCI JZYKA wg ICAO 1.1 Poziomy: biegy, rozszerzony i operacyjny ZACZNIK 1 23/11/06 ATT A-1 17/11/11
SOWNICTWO BIEGO
POZIOM
AKCENT
Zakada posiadanie dialektu i/lub akcentu zrozumiaego dla rodowiska lotniczego
STRUKTURA
Odpowiednie struktury gramatyczne i formy zda okrelone funkcjami jzykowymi, odpowiednimi dla zadania Podstawowe i zoone struktury gramatyczne oraz ukad zda s zawsze logiczne.
ZROZUMIENIE
KONWERSACJA
Biegy 6
Wymowa, nacisk, rytm i intonacja, aczkolwiek wyczuwalny wpyw pierwszego jzyka lub regionalnego akcentu, prawie nigdy nie utrudnia rozumienia..
Zakres sownictwa i jego dokadno s dostateczne do skutecznego komunikowania si w duej rnorodnoci znanych i nieznanych zagadnie. Sownictwo idiomatyczne, z niuansami i atwe do odbioru. Zakres sownictwa i jego dokadno s dostateczne do skutecznego komunikowania si w zagadnieniach wsplnych, konkretnych i zwizanych z prac. Prawidowe sownictwo zastpcze. Czasami stosowane sownictwo idiomatyczne. Zakres sownictwa i jego dokadno s dostateczne do skutecznego komunikowania si w zagadnieniach wsplnych, konkretnych, zwizanych z prac. Prawidowe sownictwo zastpcze, szczeglnie w sytuacjach nietypowych lub niespodziewanych.
Rozszerzony 5
Wymowa, nacisk, rytm i intonacja, aczkolwiek z wyczuwalnym wpywem pierwszego jzyka lub regionalnego akcentu, rzadko utrudnia rozumienie.
Podstawowe i zoone struktury gramatyczne oraz ukad zda s zawsze logiczne. Podejmowane s prby konstruowania zoonych struktur, ale z bdami, ktre czasami utrudniaj zrozumienie.
Umie mwi dugo bez kopotu i z naturaln biegoci. Rnicuje potok mowy dla uzyskania efektw stylistycznych, np. dla podkrelenia szczegu. Stosuje spontanicznie odpowiednie znaczniki mowy i czniki. Umie mwi dugo bez kopotu i ze wzgldn biegoci, ale nie rnicuje potoku mowy dla uzyskania efektw stylistycznych. Stosuje odpowiednie znaczniki mowy i czniki.
Rozumienie zawsze dokadne, prawie we wszystkich kontekstach, i obejmuje rozumienie lingwistycznych i kulturowych subtelnoci.
atwe reagowanie w prawie wszystkich sytuacjach. Wychwytuje ustne i inne sygnay i prawidowo na nie reaguje.
Operacyjny 4
Wymowa, nacisk, rytm i intonacja, aczkolwiek z wyczuwalnym wpywem pierwszego jzyka lub regionalnego akcentu, ale tylko czasami utrudnia rozumienie.
Podstawowe i zoone struktury gramatyczne oraz ukad zda s pomysowo stosowane. Mog wystpi bdy, szczeglnie w sytuacjach nietypowych lub niespodziewanych, ale rzadko utrudniaj zrozumienie.
Dugie wypowiedzi w odpowiednim tempie. Czasami traci biego przy przechodzeniu z form wyuczonych do spontanicznych reakcji, ale nie ma to wpywu na skuteczne komunikowanie si. W stopniu ograniczonym stosuje odpowiednie znaczniki mowy i czniki. Wypeniacze nie odwracaj uwagi.
Dokadne rozumienie w zagadnieniach wsplnych, konkretnych i zwizanych z prac. I prawie zawsze dokadne, jeeli musi stawi czoa komplikacji lingwistycznej, sytuacyjnej lub niespodziewanej. Rozumie duy wachlarz mowy (dialekt i/lub akcent) lub nagrania. Prawie dokadne rozumienie w zagadnieniach wsplnych, konkretnych i zwizanych z prac., gdy uyty jest akcent lub odmiana zrozumiaa dla midzynarodowych uytkownikw. Jeeli musi stawi czoa komplikacji lingwistycznej, sytuacyjnej lub niespodziewanej, wolniejsze rozumienie lub konieczno wyjanienia strategii.
Reakcje s natychmiastowe, odpowiednie i pouczajce. Prawidowy kontakt z rozmwc/suchaczem.
Reakcje s zazwyczaj natychmiastowe, odpowiednie i pouczajce. Inicjuje i utrzymuje wymian, nawet w niespodziewanych sytuacjach. Reaguje prawidowo na widoczne nieporozumienia poprzez sprawdzenie, potwierdzenie lub wyjanienie.
Poziomy 1, 2 i 3 na kolejnej stronie.
1.2 Poziomy: komunikatywny, podstawowy i wstpny 17/11/11 ATT A-2

ZACZNIK I
POZIOM
AKCENT
Zakada posiadanie dialektu i/lub akcentu zrozumiaego dla rodowiska lotniczego
STRUKTURA
Odpowiednie struktury gramatyczne i formy zda okrelone funkcjami jzykowymi, odpowiednimi dla zadania Podstawowe i zoone struktury gramatyczne oraz ukad zda nie zawsze prawidowe w przewidywalnych sytuacjach. Bdy czsto przeszkadzaj w rozumieniu.
SOWNICTWO
BIEGO
ZROZUMIENIE
KONWERSACJA
Komunikatywny 3
Wymowa, nacisk, rytm i intonacja, z wyranym wpywem pierwszego jzyka lub regionalnego akcentu i czsto utrudnia rozumienie.
Podstawowy 2
Wymowa, nacisk, rytm i intonacja, z mocnym wpywem pierwszego jzyka lub regionalnego akcentu i zazwyczaj utrudnia rozumienie. Osignicia poniej poziomu podstawowego.
Wykazuje ograniczon znajomo tylko kilku prostych zapamitanych struktur gramatycznych i ukadw zda.
Zakres sownictwa i jego dokadno s dostateczne do skutecznego komunikowania si w zagadnieniach wsplnych, konkretnych, zwizanych z prac, ale zakres jest ograniczony, a dobr sw czsto nieodpowiedni. Nie umie stosowa innych sw, gdy brakuje wyrazw. Ograniczone sownictwo skadajce si tylko z pojedynczych sw i zapamitanych fraz.
Dugie wypowiedzi, ale stosowane frazy i przerwy czsto nieodpowiednie. Wahania i wolne rozumienie jzyka moe uniemoliwi skuteczn komunikacj. Wypeniacze czsto odwracaj uwag. Wypowiada krtkie, pojedyncze zapamitane wyraenia z czstymi przerwami i stosuje odwracajce uwag wypeniacze, aby znale wyraenie lub wypowiedzie mniej znane sowo. Osignicia poniej poziomu podstawowego.
Rozumienie jest czsto dokadne w zagadnieniach wsplnych, konkretnych, zwizanych z prac. Moe nie zrozumie komplikacji lingwistycznej, sytuacyjnej lub niespodziewanej.
Reakcje s czasami natychmiastowe, odpowiednie i pouczajce. Moe w miar atwo zainicjowa i utrzyma konwersacj w znanych zagadnieniach i w przewidywalnych sytuacjach. Zazwyczaj niedostateczne w sytuacjach nieprzewidzianych. Czas reakcji jest dugi i czsto nieadekwatny. Rozmowa ograniczona do wymiany prostych rutynowych wypowiedzi.
Rozumienie jest ograniczone do pojedynczych, zapamitanych fraz, jeeli s ostronie i wolno wypowiedziane.
Wstpny 1
Osignicia poniej poziomu podstawowego.
Uwaga. Poziom operacyjny (Poziom 4) jest minimalnym poziomem znajomoci jzyka dla cznoci radiotelefonicznej. Poziomy 1 do 3 opisuj wstpny, podstawowy i komunikatywny poziom biegoci, i odpowiednio, wszystkie opisuj poziom biegoci poniej wymaga ICAO dla biegej znajomoci jzyka. Poziomy 5 i 6 opisuj poziom rozszerzony i biegy, czyli poziom znacznie bardziej zaawansowany ni minimalny wymagany standard. Jednak w caoci, skala ocen ma suy jako kryterium w szkoleniu i egzaminowaniu oraz jako pomoc dla kandydatw w uzyskaniu wymaganego przez ICAO Poziomu operacyjnego (Poziom 4).
DODATEK B. LICENCJA PILOTA W ZAODZE WIELOOSOBOWEJ SAMOLOT POZIOMY UMIEJTNOCI

1.
Podstawowe umiejtnoci lotnicze
Poziom umiejtnoci, na ktrym kandydat speni wszystkie wymagania dla licencji pilota turystycznego, wymienione w Rozdziale 2, 2.3, wcznie z wymogiem lotw nocnych, i dodatkowo ukoczenie, agodnie i z dokadnoci, wszystkich procedur i manewrw zwizanych z zakconym szkoleniem i lotem wycznie wg wskaza przyrzdw. Od pocztku cae szkolenie prowadzone jest w zintegrowanej zaodze wieloosobowej, w oparciu o umiejtnoci i w rodowisku zarzdzania ryzykiem i bdem (TEM). Wstpne szkolenie i instrukta s na wysokim poziomie, gdy od pocztku wpajane s podstawowe umiejtnoci. Ocena na tym etapie potwierdza panowanie nad samolotem w kadym momencie w sposb zapewniajcy pomylne ukoczenie procedury lub manewru. 2. Poziom 1 (Podstawowy) Poziom umiejtnoci, ktry potwierdza, e panowanie nad samolotem lub sytuacj w kadym momencie nie zapewnia pomylnego ukoczenie procedury lub manewru i naley podj dziaania naprawcze. Wykonywane czynnoci w rodzajowym kokpicie nie zawsze speniaj standardy z zakresu wiedzy, umiejtnoci operacyjnych i podstawowych umiejtnoci wymaganego poziomu. Konieczne jest cige szkolenie, aby sprosta akceptowanym, wstpnym standardom operacyjnym. Naley opracowa szczegowe plany dla poprawienia osigni i wasnego rozwoju, ktre zostan uzgodnione i zapisane. Kandydaci na bieco bd oceniani czy mog przej do kolejnego szkolenia a take bd oceniani w kadej kolejnej fazie szkolenia. 3. Poziom 2 (Poredni) Poziom umiejtnoci, ktry potwierdza, e panowanie nad samolotem lub sytuacj w kadym momencie zapewnia pomylne ukoczenie procedury lub manewru. Szkolenie na Poziomie 2 przeprowadzone bdzie wg zasad wykonywania lotw wg wskaza przyrzdw, ale nie musi odnosi si do konkretnego typu samolotu. Po ukoczeniu szkolenia na Poziomie 2 kandydat powinien posiada poziom wiedzy i umiejtnoci operacyjnych, ktre s odpowiednie dla rodowiska i uzyska podstawowy standard podstawowych umiejtnoci. Moe okaza si koniecznym opracowanie szkolenia dodatkowego dla utrzymania lub usprawnienia umiejtnoci pilotau statku powietrznego, zachowa jako dowdca lub zarzdzania zespoem. Gwnym zaoeniem jest usprawnienie i rozwj aby uzyska wymagany standard. Kada podstawowa umiejtno oceniona jako nie zadawalajca musi by poparta materiaem dowodowym i planem naprawczym.
ZACZNIK 1
ATT B-1
1711/011
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu 4. Poziom 3 (Zaawansowany)
Dodatek B
Poziom umiejtnoci konieczny dla wykonywania czynnoci i dziaa jako drugi pilot w samolocie napdzanym silnikami turbinowymi, certyfikowanym do operacji z minimaln zaog, skadajc si z dwch pilotw, w lotach w warunkach z widocznoci i wg wskaza przyrzdw. Ocena potwierdza, e panowanie nad samolotem lub sytuacj w kadym momencie zapewnia pomylne ukoczenie procedury lub manewru. Kandydat zawsze bdzie demonstrowa posiadanie wiedzy, umiejtnoci oraz bdzie si zachowywa zgodnie z wymaganiami dla bezpiecznej operacji odnonego typu samolotu, jak podano w kryteriach wykonania. Uwaga. Wytyczne dla opracowania kryteriw wykonania mona znale w Procedurach Sub Nawigacji Powietrznej Szkolenie (PANS-TRG, Doc. 9868).
23/11/06
ATT B-2
DODATEK C. PODSTAWY KRAJOWEGO PROGRAMU BEZPIECZESTWA (SSP)

Niniejszy zacznik okrela zaoenia dla wdroenia i utrzymania Krajowego programu bezpieczestwa (SSP) przez Umawiajce si Pastwo. Krajowy program bezpieczestwa jest systemem zarzdzania do zarzdzania bezpieczestwem przez Umawiajce si Pastwo. Zawiera on cztery komponenty i jedenacie elementw, wymienionych poniej. Wdroenie Krajowego programu bezpieczestwa (SSP) bdzie odpowiednie do wielkoci i zoonoci systemu lotniczego Umawiajcego si Pastwa. Krajowy program bezpieczestwa (SSP) wprowadzony w niniejszym zaczniku oraz system zarzdzania bezpieczestwem, opisany w zaczniku 4, musz by postrzegane jako dopeniajce si, jednak rne, systemy. Zacznik ten zawiera take krtki opis kadego elementu SSP. 1. Polityka bezpieczestwa i cele Umawiajcego si Pastwa 1.1 Schemat ustawodawstwa bezpieczestwa Umawiajcego si Pastwa 1.2 Odpowiedzialno za siebie i za innych w ramach bezpieczestwa Umawiajcego si Pastwa 1.3 Badanie przyczyn wypadkw i zdarze 1.4 Polityka wprowadzenia w ycie 2. Zarzdzanie ryzykiem bezpieczestwa Umawiajcego si Pastwa 2.1 Wymagania bezpieczestwa co do systemu zarzdzania bezpieczestwem (SMS) dostawcy usug 2.2 Uzgodnienie co do charakterystyk bezpieczestwa dostawcy usug 3. Zapewnienie bezpieczestwa Umawiajcego si Pastwa 3.1 Nadzorowanie bezpieczestwa 3.2 Gromadzenie, analiza i wymiana danych dotyczcych bezpieczestwa 3.3 Narzucone przez bezpieczestwo cele nadzorowania obszarw zwikszonego znaczenia lub potrzeb 4. Promowanie bezpieczestwa Umawiajcego si Pastwa 4.1 Wewntrzne szkolenie, komunikowanie si i rozpowszechnianie informacji dotyczcych bezpieczestwa 4.2 Zewntrzne szkolenie, komunikowanie si i rozpowszechnianie informacji dotyczcych bezpieczestwa Uwaga. W kontekcie niniejszego Zacznika pojcie dostawca usug dotyczy wszelkiej organizacji dostarczajcej usugi lotnicze. Pojcie to obejmuje zatwierdzone organizacje szkolenia, ktre s naraone na ryzyko bezpieczestwa podczas wiadczenia ich usug, uytkownikw statkw powietrznych, zatwierdzone organizacje obsugowe, organizacje odpowiedzialne za projektowanie typu i/lub produkcj statkw powietrznych, dostawcw usug kontroli ruchu powietrznego i certyfikowane porty lotnicze, jak ma to zastosowanie. 1. Polityka bezpieczestwa i cele Umawiajcego si Pastwa 1.1 Schemat ustawodawstwa bezpieczestwa Umawiajcego si Pastwa Umawiajce si Pastwo opublikowao schemat ustawodawstwa Krajowego programu bezpieczestwa i specyficzne przepisy, ktre definiuj, jak Umawiajce si Pastwo bdzie zarzdza bezpieczestwem w Umawiajcym si Pastwie.
ZACZNIK 1
ATT C-1
1711/011
ZACZNIK 1 Licencjonowanie Personelu Dodatek C Obejmuje to udzia organizacji lotniczych Umawiajcego si Pastwa w poszczeglnych dziaaniach zwizanych z zarzdzaniem bezpieczestwem w Umawiajcym si Pastwie i ustanowieniu roli, odpowiedzialnoci i powiza takich organizacji. Schemat ustawodawstwa pastwowego i specyficzne przepisy s okresowo przegldane w celu zapewnienia, e pozostaj one stosowne i waciwe dla Umawiajcego si Pastwa. 1.2 Odpowiedzialno za siebie i za innych w ramach bezpieczestwa Umawiajcego si Pastwa Umawiajce si Pastwo zidentyfikowao, zdefiniowao i udokumentowao wymagania i odpowiedzialnoci za siebie i za innych odnonie ustanowienia i utrzymania Krajowego programu bezpieczestwa (SSP). Obejmuje to zalecenia co do planowania, organizowania, opracowania, utrzymania, kierowania i cigego polepszania Krajowego programu bezpieczestwa (SSP) w sposb, ktry spenia cele bezpieczestwa Umawiajcego si Pastwa. Obejmuje to take jasne owiadczenie o zapewnieniu rodkw koniecznych do wdroenia Krajowego programu bezpieczestwa (SSP). 1.3 Badanie przyczyn wypadkw i zdarze Umawiajce si Pastwo ustanowio niezaleny proces badania przyczyn wypadkw i zdarze, ktrego jedynym celem jest zapobieganie wypadkom i zdarzeniom, a nie okrelanie winy czy odpowiedzialnoci prawnej. Takie badania stanowi pomoc w zarzdzaniu bezpieczestwem Umawiajcego si Pastwa. Podczas dziaania krajowego Programu bezpieczestwa (SSP), Umawiajce si Pastwo utrzymuje niezaleno organizacji badajcej przyczyny wypadkw i zdarze od innych organizacji lotniczych Umawiajcego si Pastwa. 1.4 Polityka wprowadzenia w ycie Umawiajce si Pastwo opublikowao polityk wprowadzenia w ycie, ktra ustala warunki i okolicznoci, w jakich dostawcy usug mog zajmowa si i rozwizywa przypadki pocigajce za sob pewne odstpstwa od bezpieczestwa, wewntrznie, w ramach kontekstu systemu zarzdzania bezpieczestwem (SMS) dostawcy usug i w celu zaspokojenia odpowiednich wadz Umawiajcego si Pastwa. Polityka wprowadzenia w ycie ustala take warunki i okolicznoci, w jakich mona zajmowa si odstpstwami od bezpieczestwa przy pomocy ustalonych procedur wprowadzenia w ycie. 2. Zarzdzanie ryzykiem bezpieczestwa Umawiajcego si Pastwa 2.1 Wymagania bezpieczestwa co do systemu zarzdzania bezpieczestwem (SMS) dostawcy usug Umawiajce si Pastwo ustanowio sposoby kierowania, ktre reguluj, jak dostawcy usug identyfikuj zagroenia i zarzdzaj ryzykiem bezpieczestwa. Obejmuje to wymagania, przepisy dotyczce uytkowania i polityk wdroenia do systemu zarzdzania bezpieczestwem (SMS) dostawcy usug. Wymagania, przepisy dotyczce uytkowania i polityka wdroenia s okresowo przegldane w celu zapewnienia, e pozostaj one stosowne i waciwe dla dostawcw usug. 2.2 Uzgodnienie co do charakterystyk bezpieczestwa dostawcy usug Umawiajce si Pastwo uzgodnio z poszczeglnymi dostawcami usug charakterystyki bezpieczestwa ich systemu zarzdzania bezpieczestwem (SMS). Uzgodnione charakterystyki bezpieczestwa systemu zarzdzania bezpieczestwem (SMS) poszczeglnych dostawcw usug s okresowo przegldane w celu zapewnienia, e pozostaj one stosowne i waciwe dla dostawcw usug.
17/11/11
ATT C-2
3. Zapewnienie bezpieczestwa przez Pastwa 3.1 Nadzorowanie bezpieczestwa Umawiajce si Pastwo ustanowio mechanizm zapewniajcy skuteczne monitorowanie omiu krytycznych elementw funkcji nadzorowania bezpieczestwa. Umawiajce si Pastwo ustanowio take mechanizm zapewniajcy, e identyfikacja zagroe i zarzdzanie ryzykiem bezpieczestwa przez dostawcw usug s zgodne z ustalonymi sposobami kierowania przepisami (wymagania, przepisy dotyczce uytkowania i polityka wdroenia). Mechanizmy te obejmuj sprawdzenia, audyty i przegldy w celu zapewnienia, e sposoby kierowania przepisami dotyczcymi ryzyka bezpieczestwa s odpowiednio zintegrowane z systemem zarzdzania bezpieczestwem (SMS) dostawcy usug, e s one realizowane, jak to zaprojektowano i e sposoby kierowania przepisami maj zamierzony wpyw na ryzyko bezpieczestwa. 3.2 Gromadzenie, analiza i wymiana danych dotyczcych bezpieczestwa Umawiajce si Pastwo ustanowio mechanizm zapewniajcy zdobycie i przechowywanie danych dotyczcych zagroe i ryzyka bezpieczestwa, zarwno na poziomie indywidualnym, jak i zagregowanym na poziomie Umawiajcego si Pastwa. Umawiajce si Pastwo ustanowio take mechanizm opracowania informacji ze zgromadzonych danych i aktywnej wymiany informacji dotyczcych bezpieczestwa z dostawcami usug i / lub innymi Umawiajcymi si Pastwami, jak ma to zastosowanie. 3.3 Narzucone przez bezpieczestwo cele nadzorowania obszarw zwikszonego znaczenia lub potrzeb Umawiajce si Pastwo ustanowio procedury dajce priorytet sprawdzeniom, audytom i przegldom wzgldem tych obszarw zwikszonego znaczenia lub potrzeb, jak jest to zidentyfikowane przez analiz danych dotyczcych ryzyka, ich konsekwencji podczas uytkowania i ocenionego ryzyka bezpieczestwa. 4. Promowanie bezpieczestwa przez Pastwa 4.1 Wewntrzne szkolenie, komunikowanie si i rozpowszechnianie informacji dotyczcych bezpieczestwa Umawiajce si Pastwo zapewnio szkolenie i popiera wiadomo i dwustronne komunikowanie si przy pomocy informacji dotyczcych bezpieczestwa w celu poparcia, w ramach organizacji lotniczych Umawiajcego si Pastwa, opracowania kultury organizacyjnej, ktra popiera skuteczny i sprawny krajowy Program bezpieczestwa (SSP). 4.2 Zewntrzne szkolenie, komunikowanie si i rozpowszechnianie informacji dotyczcych bezpieczestwa Umawiajce si Pastwo zapewnio szkolenie i promuje wiadomo i dwustronne komunikowanie si przy pomocy informacji dotyczcych bezpieczestwa w celu poparcia, pomidzy dostawcami usug, opracowania kultury organizacyjnej, ktra popiera skuteczny i sprawny system zarzdzania bezpieczestwem (SMS).
- KONIEC -
ZACZNIK 1
ATT C-3
1711/011

Zał. NR 1 ICAO - Licencjonowanie

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Zał. NR 1 ICAO - Licencjonowanie

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

DZIENNIK URZDOWY

URZDU LOTNICTWA CYWILNEGO

Warszawa, dnia 19 marca 2012 r. Poz. 21

Elektronicznie podpisany przez:

OBWIESZCZENIE NR 2 PREZESA URZDU LOTNICTWA CYWILNEGO z dnia 15 marca 2012 r.

Dziennik Urzdowy Urzdu Lotnictwa Cywilnego 2 Poz. 21

Zacznik do Obwieszczenia nr 2 Prezesa Urzdu Lotnictwa Cywilnego z dnia 15 marca 2012 r.

Midzynarodowe normy oraz zalecane metody i zasady postpowania

Zacznik 1 do Konwencji o midzynarodowym lotnictwie cywilnym

Wydanie 11 Lipiec 2011

Organizacja Midzynarodowego Lotnictwa Cywilnego

Dziennik Urzdowy Urzdu Lotnictwa Cywilnego 3 Poz. 21

Dziennik Urzdowy Urzdu Lotnictwa Cywilnego 4 Poz. 21

rejestrowania takich zmian. Rejestr poprawek i errata

Data Zgoszone zgoszenia przez

Dziennik Urzdowy Urzdu Lotnictwa Cywilnego 5 Poz. 21

Dziennik Urzdowy Urzdu Lotnictwa Cywilnego 6 Poz. 21

ROZDZIA 3. 3.1 3.2 3.3 3.4

ROZDZIA 4. 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8

Dziennik Urzdowy Urzdu Lotnictwa Cywilnego 7 Poz. 21

Spis treci 6-1 6-1 6-2 6-4 6-11 6-18

Dziennik Urzdowy Urzdu Lotnictwa Cywilnego 8 Poz. 21

Dziennik Urzdowy Urzdu Lotnictwa Cywilnego 9 Poz. 21

Zacznik 1 Licencjonowanie Personelu Informacja oglna

Dziennik Urzdowy Urzdu Lotnictwa Cywilnego 10 Poz. 21

Zacznik 1 Licencjonowanie Personelu

Dziennik Urzdowy Urzdu Lotnictwa Cywilnego 11 Poz. 21

Zacznik 1 Licencjonowanie Personelu

Tabela A. Poprawki do Zacznika 1

Przyjte Obowizujce Stosowane

Druga Sesja Wydziau PEL; Stycze 1947

Licencjonowanie czonkw personelu lotniczego kluczowego personelu sub eglugi powietrznej.

Trzecia Sesja Wydziau PEL; Marzec 1948

Modyfikacja istniejcych norm.

22 marca 1950 r. 1 wrzenia 1950 r. 1 padziernika 1951 r.

Trzecia Sesja Wydziau PEL; Marzec 1948

Modyfikacja istniejcych norm.

27 czerwca 1950 r. 1 listopada 1950 r. 1 padziernika 1952 r.

130 do 151 (3 Wydanie)

Trzecia i czwarta Sesja Wydziau PEL; Marzec 1948; Luty 1952

Modyfikacja istniejcych norm.

25 listopada 1952 r. 1 kwietnia 1953 r. 1 kwietnia 1955 r. i suchu w

Wymagania dotyczce wzroku licencjonowaniu personelu.

22 lutego 1956 r. 1 lipca 1956 r. 1 grudnia 1956 r.

Nowe wymagania dotyczce elektrokardiogramw.

16 kwietnia 1957 r. 1 wrzenia 1957 r. 1 grudnia 1957 r.

Trzecia Konferencja eglugi Powietrznej; 1956

Poprawka dotyczca SARPs.

13 czerwca 1957 r. 1 padziernika 1957 r. 1 grudnia 1957 r.

Zalecenia z PEL/MED; Maj 1961

Poprawka dotyczca SARPs.

27 czerwca 1962 r. 1 listopada 1962 r. 1 wrzenia 1963 r.

Zalecenia z posiedzenia wydziaowego PEL/TRG/MED; Padziernik/ Listopad 1970

Poprawka dotyczca SARPs.

11 grudnia 1972 r. 11 kwietnia 1973 r. 2 stycznia 1975 r. 26 stycznia 1978 r.

Uywanie jzyka rosyjskiego w licencjach personelu.

28 czerwca 1976 r. 28 padziernika 1976 r. 21 kwietnia 1977 r.

Korespondencja i Sekretariat, 21 Posiedzenie Zgromadzenia i Rady

4 maja 1982 r. 4 wrzenia 1982 r. 25 listopada 1982 r.

Dziennik Urzdowy Urzdu Lotnictwa Cywilnego 12 Poz. 21

Zacznik 1 Licencjonowanie Personelu

Komisja eglugi Powietrznej

Komisja eglugi Powietrznej