Informacja Ministra Spraw Zagranicznych o zaoeniach polskiej polityki zagranicznej w 2012 roku

Panie Prezydencie! Pani Marszaek! Panie Premierze i czonkowie Rady Ministrw! Ekscelencje, czonkowie korpusu dyplomatycznego! Wysoki Sejmie!

Rok temu zdaem Wysokiej Izbie sprawozdanie z dziaania podczas penej kadencji. Dzisiaj przedstawiam plany na drug, jako najduej urzdujcy w wolnej Polsce Minister Spraw Zagranicznych. Dziki zaufaniu do koalicji Platformy Obywatelskiej i Polskiego Stronnictwa Ludowego, ktre znalazo swj wyraz w wynikach ostatnich wyborw, polska polityka zagraniczna zyskaa na stabilnoci i przewidywalnoci. Koniunktura midzynarodowa Polski jest nadal dobra, cho gorsza ni w niedawnej przeszoci. Nie widz zagroe dla pokoju, a Polska z kadym rokiem blisza jest osignicia nalenego jej miejsca w wiecie. Jednak gospodarcza i wojskowa sia Zachodu oraz jego presti zmalay. W Europie wsplnotowa metoda decyzyjna jest coraz czciej podwaana, a kryzys gospodarczy zmniejszy atrakcyjno cywilizacyjn i si oddziaywania Unii. Stany Zjednoczone redukuj budet obronny oraz reorientuj sw polityk na Pacyfik. Dziki wysokim cenom surowcw i determinacji przywdztwa Rosji postpuj prby jednoczenia pastw poradzieckich wok alternatywnego dla Europy orodka politycznego. Przychodzi nam dziaa w czasach kryzysu wiatowego. Zanim przyzwyczaimy si do faktu, e Polska radzi sobie z nim jak aden inny kraj w Europie, przypomn, e nie zawsze tak bywao. W czasie Wielkiej Depresji lat 30-tych obywatele II Rzeczpospolitej dowiadczyli biedy na ogromn skal. W 1935 roku dochd narodowy wynis poow tego, co w roku 1929, a bezrobocie na wschodzie kraju przekraczao 50 procent. yjemy w trudnych czasach, ale nie tak dramatycznych. Podczas tego kryzysu polska gospodarka, szsta w Unii, ronie, a nie maleje. Wedug OECD jestemy od 2007 roku najszybciej rosnc gospodark w tym prestiowym klubie 34 krajw, skupiajcym najzamoniejsze pastwa wiata. Powtarzam raz jeszcze: wspczesna Polska jest najlepsz, jak mielimy. Za swoje zadanie jako szefa polskiej dyplomacji uznaj takie prowadzenie polskiej polityki zagranicznej, aby przyczynia si znaczco do poprawy naszego bezpieczestwa, wzrostu zamonoci i siy. Wysoki Sejmie! W ubiegym roku najwaniejszym instrumentem przeciwdziaania niesprzyjajcym nam trendom i ich odwracania bya naturalnie prezydencja Polski w Radzie Unii Europejskiej. Mog z dum powiedzie, e mimo niekorzystnych okolicznoci polskie przewodnictwo jest uwaane za najlepsze od wejcia w ycie Traktatu z Lizbony.

Polska w awangardzie Europy - to Libration, Oscar dla Polski za prezydencj [Hospodsk noviny], Polska powstrzymuje eurosceptycyzm [El Pas], Uczmy si europejskiego ducha od Polakw - to woski dziennik. Oto zaledwie kilka tytuw z prasy zagranicznej opisujcych polsk prezydencj. T pozytywn opini podzielili nasi rodacy - a 68 proc. Polakw uwaa, e prezydencja bya udana. Potwierdzilimy nasz pozycj wanego pastwa czonkowskiego. Zmienilimy wizerunek Polski z kraju, ktry jedynie z Unii czerpie, na pastwo, ktre owszem czerpie, ale i pobudza innych do dziaania. Dzi kojarzymy si ze wzrostem gospodarczym, nowoczesnoci i skutecznym zarzdzaniem stalimy si partnerem, o ktrego warto zabiega. Polska udowodnia, e jest wiarygodnym i odpowiedzialnym podmiotem - pastwem przynoszcym rozwizania, a nie problemy. Utrzymalimy wiar w Uni, promujc zasad wicej, a nie mniej Europy. Strzeglimy spjnoci Unii w obliczu propozycji, ktre podwaay istot caej Wsplnoty. Dziki polskim wysikom Parlament Europejski przyj tzw. szeciopak, czyli pakiet rozporzdze i dyrektyw wzmacniajcych ad gospodarczy w strefie euro. Uwaam, e gdyby Unia przyja go wczeniej, do tak powanego kryzysu mogoby nie doj. Polska prezydencja opracowaa te Europejski konsensus na rzecz wzrostu raport zawierajcy rekomendacje, jak przyspieszy rozwj gospodarczy w Europie. Nasze przewodnictwo przybliyo Uni do oczekiwanego od trzydziestu lat kompromisu w sprawie patentu europejskiego. Podpisalimy take traktat akcesyjny z Chorwacj i zamknlimy 6 rozdziaw negocjacyjnych z Islandi. Nasza administracja wykazaa si sprawnoci, a urzdnicy kompetencj i skutecznoci. Polska prezydencja mimo zaangaowania Unii na Poudniu - przedstawia ofert dla Wschodu. Uzgodnilimy tekst umowy stowarzyszeniowej z Ukrain, ktra powinna by parafowana ju jutro. Zainicjowalimy negocjacje podobnych umw z Gruzj i Modawi. To, czy europejskie aspiracje naszych wschodnich ssiadw ziszcz si, zaley przede wszystkim od nich samych. W Warszawie odby si drugi szczyt Partnerstwa Wschodniego, na ktrym pastwa Unii przyjy deklaracj w sprawie nieprzestrzegania standardw demokratycznych na Biaorusi. Debata wok tej deklaracji pokazaa te niestety, e nie wszystkie pastwa Partnerstwa s wiadome, i droga do Europy wiedzie poprzez przestrzeganie europejskich standardw demokracji. Eurosceptykw pytam: czy wyobraaj sobie Pastwo nasz polityk wschodni bez Unii Europejskiej? Czy sami bylibymy w stanie sfinansowa taki projekt, jak Partnerstwo Wschodnie? Wanie na Wschodzie wyraniej ni gdziekolwiek wida to, o czym pisz akademickie podrczniki integracji europejskiej: dziki Unii polska sia oddziaywania zwielokrotnia si. Szanowni Pastwo! W czasie prezydencji tradycyjnie dziaalimy na rzecz stabilnego otoczenia Unii Europejskiej. Zarwno poudniowego, jak i wschodniego wymiaru polityki ssiedztwa. Obu wektorom tej polityki bdzie suy zaproponowany przeze mnie Europejski Fundusz na rzecz Demokracji. Uzyskalimy ju zgod polityczn na jego uruchomienie, ktre by moe nastpi jeszcze w tym roku. Polska pomaga krajom arabskim na trudnej ciece modernizacji i demokratyzacji. Wprzgamy Europ do celw wsplnych, take tych najwaniejszych dla naszej polityki zagranicznej i jednoczenie dajemy Unii si i rodki do realizacji celw caej Wsplnoty. Udana prezydencja umocnia pozycj Polski nie tylko w Unii, ale i na wiecie. Przedstawiciele polskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych a 14 razy reprezentowali Wysok Przedstawiciel na spotkaniach z pastwami trzecimi, w tym osobicie kilkukrotnie zastpowaem Catherine Ashton. Wystpowaem w jej imieniu przed Komisj Spraw Zagranicznych Parlamentu Europejskiego, a take przewodniczyem unijnym

misjom w Afganistanie i Pakistanie. Dziki prezydencji wzrosa rozpoznawalno naszej marki w wiecie. Wykorzystujemy ten fakt do skutecznej realizacji naszych interesw poza Europ, zwaszcza w Azji i Ameryce aciskiej. W czasie przewodnictwa dziaalimy na rzecz caej Unii, ale jednoczenie dbalimy o nasze interesy narodowe. wiadczy o tym utrzymanie propozycji Komisji Europejskiej w sprawie perspektywy finansowej na lata 2014-2020 jako podstawy do dalszych negocjacji. Sprzeciwiamy si temu, by Polska z racji szybkiego wzrostu gospodarczego miaa otrzyma mniej rodkw z budetu unijnego. Nie chcemy by karani za sukces! W czasie negocjacji rozpoczniemy intensywn wspprac midzy polskim parlamentem a parlamentami pastw unijnych. Opierajc si na cisej koordynacji z pastwami Grupy Wyszehradzkiej oraz grupy przyjaci polityki spjnoci, bdziemy chcieli sprawi, by negocjacje budetowe nie ograniczay si do uzgodnie midzy najwikszymi pastwami. Dla Polski kluczowe s inwestycje europejskie, bo pomagaj przezwyciy kryzys i jednoczenie wzmacniaj rynek wewntrzny. S korzystne nie tylko dla bezporednich beneficjentw, ale take porednio dla patnikw netto, gdy przynosz korzyci przedsibiorstwom z tych krajw. To jest te nasz wkad w rozwj caej Wsplnoty. Od wielu lat Polska konsekwentnie prowadzi odpowiedzialn polityk gospodarcz i finansow. Rozwizania, ktre przyjlimy pitnacie lat temu w naszej Konstytucji, przejmuje dzi caa Europa. Proponowane przepisy europejskiego paktu fiskalnego powtarzaj artyku 216 naszej ustawy zasadniczej. Nie mielimy wtpliwoci, e w polskim interesie byo podpisanie umowy fiskalnej. W perspektywie roku 2015 chcemy speni wszystkie kryteria konwergencji i by zdolni do przyjcia euro. W interesie politycznym Polski ley przystpienie do najcilejszego krgu integracji krajw, ktre posuguj si wspln walut. Prezydencja bya okresem oddziaywania na Europ, ale te pomoga nam zrozumie Uni Europejsk nam samym ju nie jako debiutantom, lecz jako wspgospodarzom. Gos zabra Prezydent Bronisaw Komorowski, ktry zwracajc si do posw i senatorw nazwa prezydencj, cytuj: ukoronowaniem naszej polskiej pracy, wysiku caego spoeczestwa i () wszystkich ekip rzdzcych Polsk po 1989 roku, wszystkich prezydentw. Wysoki Sejmie! We wtorek rzd przyj dwa dokumenty. Pierwszy to zaoenia polskiej polityki zagranicznej na biecy rok. Jest to dokument zastrzeony, ale mog wyjawi, e po raz pierwszy zawiera on list strategicznych projektw gospodarczych, ktre bdziemy energicznie wspiera. Ju w ubiegym roku nasi dyplomaci interweniowali 600 razy na rzecz polskich przedsibiorstw dziaajcych w blisko 60 krajach, take w regionach pozaeuropejskich, np. w ogarnitej wojn domow Libii. Drugi dokument, wynikajcy z ustawy o dziaach administracji rzdowej, to Priorytety polskiej polityki zagranicznej na lata 2012-2016. To jedyna strategia polityki zagranicznej w ostatnim dwudziestoleciu. Szczegowo analizujemy w niej cele i zadania, ktre przed nami stoj. Za chwil dokument zostanie opublikowany na stronach internetowych Ministerstwa Spraw Zagranicznych. O ile to moliwe, prosibym Pani Marszaek o wczenie Priorytetw do protokou sejmowego. W tym miejscu chciabym wic tylko zasygnalizowa kilka spraw, ktre uwaam za szczeglnie wane lub pilne.

Naszym najwaniejszym partnerem w Europie, z racji wielkoci obrotw handlowych, ale coraz bardziej take w wyniku podobiestw kultury gospodarczej i koncepcji politycznych, s Niemcy. Z uwagi na liczb ludnoci czy wielko PKB, czy te si gosw ustalonych zgodnie z traktatem z Lizbony, Niemcy s najwikszym udziaowcem w Unii Europejskiej. Najwikszym, z okoo jedn czwart udziaw, lecz nie dominujcym. To oznacza, e w Unii trudno cokolwiek przeprowadzi wbrew Niemcom, ale i Niemcy, aby zrealizowa swoje koncepcje, potrzebuj wicej ni jednego partnera. Wtedy, gdy przedsiwzicie jest zagroone, najwikszy udziaowiec ma oczywicie najwiksz odpowiedzialno i najwiksze moliwoci, aby je ratowa. Chcemy razem dziaa na rzecz silnej Unii. Tak jak zadeklarowaem niemieckim przyjacioom w berliskim przemwieniu: jeeli wczycie nas w proces podejmowania decyzji, moecie liczy na wsparcie ze strony Polski. Cieszymy si z intensyfikacji wsppracy z Francj, take w ramach Trjkta Weimarskiego. To dobrze, e Francja zaczyna docenia wkad Polski w ksztatowanie silnego przywdztwa w Europie. aujemy, e Wielka Brytania kraj tak bliski kolejnym pokoleniom polskich migrantw i mnie osobicie ktrego filozofi wolnoci, take wolnoci gospodarczej, podzielamy, nie chce by liderem europejskiej obronnoci. Liczymy na bliski dialog polityczny z nowymi rzdami Hiszpanii i Woch. Ze Szwecj dziaamy rami w rami na rzecz wdroenia Partnerstwa Wschodniego i transformacji w caym ssiedztwie Unii. W wiecie zauwaono propozycje rozbrojeniowe zoone przez nas wraz z Norwegi, ktra jest dla nas take rdem inspiracji w odpowiedzialnej eksploatacji z gazu. Przejmujc w lipcu przewodnictwo w Grupie Wyszehradzkiej, Polska zaproponuje nowe inicjatywy na rzecz umocnienia najlepszych w historii relacji z Czechami, Sowacj i Wgrami. Wgry nios dzi odpowiedzialno za reputacj caego naszego regionu w dziedzinie przestrzegania norm demokratycznych. Ju w 2016 roku utworzymy Wyszehradzk Grup Bojow, bdc regionalnym wkadem w rozwj zdolnoci obronnych Unii Europejskiej. Do wielu projektw, w tym wyszehradzkich bdziemy zaprasza naszych wanych partnerw Rumuni i Bugari. Cieszymy si ze wietnych stosunkw z Estoni i otw, a w stosunkach z Litw liczymy na nowe otwarcie z rzdem, ktry wyoni si po padziernikowych wyborach. Niezmiennie popieramy prawo Izraela do istnienia w bezpiecznych granicach, ale odradzamy wojn z Iranem. Zachcamy do dialogu z Palestyczykami. Szanowni Pastwo! Na Wschodzie jest znacznie gorzej, niby si chciao, i znacznie lepiej, ni bywao i ni mogoby by. Musimy liczy na zmiany ewolucyjne. Proponowa bdziemy jako Polska i jako Unia - zachty do dalszej transformacji w odpowiedzi na realne poczynania transformacyjne co ujmuje zasada wicej za wicej. Chcielibymy mc kiedy powiedzie sowami profesora Jana Kieniewicza o naszych wschodnich ssiadach, e ani tu Wschd, ani Zachd, lecz po prostu Europa. Europa na wschodniej stronie kontynentu albo Midzymorze wolnych obywateli przywrcone po wiekach Europie. Ukraina pozostaje naszym najwaniejszym nieatlantyckim partnerem strategicznym. Niezmiennie gotowi jestemy j wspiera, jeli definitywnie wybierze europejskie przeznaczenie. Apelujemy do wadz ukraiskich o stworzenie warunkw politycznych, do ktrych nale standardy traktowania opozycji oraz jako procesw wyborczych i sdowych, ktre umoliwi podpisanie i wejcie w ycie umowy stowarzyszeniowej z Uni. Cieszymy si na wsplne emocje pikarskie podczas zbliajcych si mistrzostw Europy. Mamy nadziej, e nowy prezydent Rosji nada swemu krajowi impuls modernizacyjny, zgodnie z oczekiwaniami spoeczestwa. Niezmiennie dziaa bdziemy na rzecz pojednania polsko-rosyjskiego,

ktre powinno uzyska wymiar duchowy podczas zbliajcej si, pierwszej w historii, wizyty w Polsce Patriarchy Moskiewskiego i Caej Rusi. Cieszymy si z rychego wdroenia umowy o maym ruchu granicznym z okrgiem krlewieckim i tym bardziej dziwi nas sygnay o planach rozmieszczenia tam nowych ofensywnych rodzajw broni. Usilnie zabiegamy o zwrot naszej wasnoci, wraku samolotu Tu-154, w ktrym zginli nasi przywdcy i przyjaciele. Biaoru niestety upiera si, aby w stosunkach z Europ realizowa zasad mniej za mniej. Zgodnie z propozycj Donalda Tuska na forum szczytu Partnerstwa Wschodniego przygotowalimy ofert wsppracy, ktra czeka na dzie, gdy ustan represje, a opozycja polityczna bdzie moga odgrywa nalen jej rol. Naszym najwaniejszym partnerem pozaeuropejskim pozostaj Stany Zjednoczone, ktre s nam szczeglnie bliskie zawsze i wszdzie tam, gdzie wsplnie realizujemy ideay wolnoci i demokracji. Cieszymy si, e amerykaskie firmy badaj polskie zoa gazu upkowego i staj do przetargw na technologie planowanych elektrowni atomowych. Chlebem i sol powitamy pierwszy na naszej ziemi stay oddzia wojsk amerykaskich. Gotowi jestemy do realizacji polsko-amerykaskiej umowy o bazie obrony przeciwrakietowej, cho pamitamy, e amerykaskie plany mog ulec modyfikacji, np. gdyby doszo do porozumienia ws. programu atomowego Iranu. Oczekujemy wypenienia zobowiza prezydenta Baracka Obamy w sprawie wprowadzenia ruchu bezwizowego, cho zauwaamy, e ruch bezwizowy do USA sta si patny i wymaga uprzedniej rejestracji. Wysoka Izbo! Za nasze bezpieczestwo odpowiedzialne jest przede wszystkim Wojsko Polskie, przy czym w sferze midzynarodowej liczymy na Sojusz Pnocnoatlantycki. Jestemy krajem, ktry wedug biura budetowego NATO w ostatnich dwudziestu latach najbardziej zwikszy wydatki na obronno - o 210 procent. Bdziemy zabiega, by podejmowane na zbliajcym si Szczycie NATO decyzje umacniay zdolnoci do realizacji podstawowej misji Sojuszu obrony terytoriw pastw czonkowskich. Spodziewamy si te decyzji o sposobie zakoczenia misji w Afganistanie. Polska, zgodnie z przyjtym ju harmonogramem, bdzie stopniowo redukowa swoje zaangaowanie, a pod koniec biecego roku przeksztaci swoj misj z bojowej na szkoleniow. Trwaj te uzgodnienia polityczne, ktre powinny pozwoli na ogoszenie w Chicago tzw. tymczasowej operacyjnoci natowskiego systemu obrony przeciwrakietowej. Z dowiadczenia polskiej prezydencji wynika, e Wsplnej Polityki Bezpieczestwa i Obrony Unii Europejskiej nie daje si niestety realizowa w 27 pastw i naley zainicjowa przewidzian w Traktacie z Lizbony wzmocnion wspprac pastw chtnych. W tym roku rozpoczniemy kampani na rzecz uzyskania przez Polsk niestaego miejsca w Radzie Bezpieczestwa ONZ w 2018 roku. Wysoki Sejmie! Nadajemy nowy impet wymiarowi samorzdowemu i obywatelskiemu polityki zagranicznej. Pozyskawszy nowe rodki z budetu 8 milionw zotych bdziemy pomaga polskim regionom i miastom nawizywa i kultywowa wartociowe stosunki z ich zagranicznymi odpowiednikami. Dostosowalimy do potrzeb sie polskich placwek dyplomatycznych. Musz by one tam, gdzie Polska ma swoje interesy. Tam, gdzie Polacy inwestuj, pracuj i wypoczywaj, odwiedzaj rodziny i

przyjaci. Likwidacji niektrych placwek towarzyszyo powoanie nowych: konsulatw w Sewastopolu i Winnicy, a wkrtce w Doniecku i na dniach w Smolesku. W systemie e-Konsulat mona rejestrowa wnioski wizowe drog elektroniczn. Kilka tygodni temu otworzylimy Instytut Polski w Tokio; w ramach ofensywy kulturalnej na kontynencie azjatyckim planujemy te powoanie kolejnych instytutw: w Pekinie i w New Delhi. Rwnolegle racjonalizujemy zatrudnienie w centrali Ministerstwa i na placwkach, przy czym celem nie s tu redukcje jako takie, ale optymalizacja pracy w MSZ oraz budowa kompetentnej i przyjaznej obywatelom suby zagranicznej. Suby lepiej ni dotychczas wynagradzanej, ale te takiej, od ktrej si wicej wymaga i oczekuje. Aby oczekiwaniom tym nasi dyplomaci byli w stanie sprosta, planujemy w tym roku caociow reform systemu szkolenia i kadr. Tydzie temu ruszy oby ostateczny konkurs architektoniczny na budynek ambasady w Berlinie. W przyszym miesicu oficjalnie otworz now rezydencj ambasadora w Stanach Zjednoczonych. W przebudowie jest budynek konsulatu w londyskim City. Jednoczenie sprzedawa bdziemy za due lub zbdne nieruchomoci w Kolonii, Paryu, Waszyngtonie, Lille czy Brukseli. Dziki decyzji Wysokiej Izby Ministerstwo Spraw Zagranicznych przejmuje od Senatu zarzdzanie rodkami na wsparcie Polonii i Polakw za granic. Dzikuj Senatowi za wielkie dzieo opieki nad rodakami rozsianymi po caym wiecie. Pragniemy to zadanie kontynuowa, udzielajc Polonii rozumnego wsparcia, stosownie do rzeczywistych potrzeb kraju zamieszkiwania. Priorytetem bdzie dostp do polskiej edukacji. Celem dugoterminowym jest upodmiotowienie Polonii, tak aby to ona skuteczniej moga wspiera Polsk. Wysoki Sejmie! Oywion dyskusj, zarwno w kraju, jak i za granic, wywoao wygoszone przeze mnie w szczytowym momencie kryzysu wok strefy euro przemwienie na forum Niemieckiego Towarzystwa Polityki Zagranicznej. Skrytykowaem Niemcy za niewystarczajce zaangaowanie w ratowanie strefy euro, ktrej s najwikszym beneficjentem. Powiedziaem, e bardziej ni niemieckiej siy, zaczynam si ba niemieckiej bezczynnoci. Z satysfakcj stwierdzam, e od tego czasu nastpiy dwa wydarzenia. Niemcy day przyzwolenie Europejskiemu Bankowi Centralnemu na dokapitalizowanie bankw w strefie euro czn sum biliona osiemnastu miliardw euro, co przytumio kryzys. Po drugie, Niemcy wybrali na swego prezydenta Joachima Gaucka, ktry z pierwsz podr zagraniczn przyby do Warszawy. Kraju majcego za prezydenta tak szlachetn posta naprawd nie musimy si ba. Jeszcze raz dzikuj Wysokiemu Sejmowi za wyraenie mi wotum zaufania stosunkiem gosw 292 do 152, a wic znacznie wikszym ni nakazywaaby arytmetyka sejmowa. Z szacunku dla zda odrbnych opozycji, chciabym powrci do dwch poj, ktre zdominoway dyskusj, to jest suwerennoci i federalizmu. Sowa suwerenno uy po raz pierwszy Jean Bodin w 1576 roku, majc na myli wyczno monarchy do sprawowania wadzy ustawodawczej i wykonawczej na swoim terytorium. W czasach, gdy suwerenem sta si nard, przyjto j definiowa jako zdolno do samodzielnego, niezalenego od podmiotw zewntrznych, sprawowania wadzy politycznej nad okrelonym terytorium i ludnoci. Od razu wida, e i ta definicja jest ju niewystarczajca. Czy bowiem, poddajc si dobrowolnie pod jurysdykcj Midzynarodowego Trybunau Sprawiedliwoci albo przekazujc naszego obywatela sdowi unijnego kraju na podstawie europejskiego nakazu aresztowania, czujemy, e utracilimy wadztwo nad sob? Czy tracimy

poczucie bycia gospodarzem we wasnym domu, wdraajc t czy inn dyrektyw europejsk? Czy tracimy rado z niepodlegoci po przegranym gosowaniu w Parlamencie Europejskim? Moim zdaniem - nie. A wic suwerenno dzisiaj to co bardziej subtelnego ni wyczno wadzy politycznej. Jest to poczucie, e na adnym etapie wzmacniania wsppracy midzynarodowej nie tracimy podmiotowej zdolnoci do podejmowania korzystnych bd bdnych decyzji. Innymi sowy, tak, jak to rozumieli nasi przodkowie, nic o nas nie decyduje si bez nas. Kluczowe jest, czy danym reguom poddalimy si dobrowolnie oraz czy w ostatecznoci moglibymy si z nich wycofa. Oba te warunki spenia proces integracji europejskiej. Do Unii weszlimy po dugich staraniach, w wyniku oglnonarodowego referendum. A Traktat z Lizbony, wynegocjowany przez prezydenta Lecha Kaczyskiego, wprowadzi tryb wystpienia z Unii. Eurosceptycy powinni zrozumie, e zapocztkowany przez pokj westfalski sposb pojmowania polityki midzynarodowej jest dzi zbyt toporny. Postrzeganie stosunkw midzypastwowych wycznie w kategoriach parku jurajskiego zakamuje rzeczywisto. Cytuj: Europejczyk, ktry myli, nie moe ju z makiaweliczn satysfakcj cieszy si z niepowodzenia ssiada, mawia jeden z ojcw zaoycieli Wsplnoty. Niczym nieograniczon samodzielnoci mog si cieszy dzisiaj wycznie pastwa autarkiczne, samoizolujce si. Pastwa niewiarygodne. Przywdca Biaorusi chwali si przed swoim spoeczestwem absolutn suwerennoci, np. wobec naciskw ze strony Unii. Oznacza to, e faktycznie moe wtrca do wizie opozycjonistw, ale jest te cakowicie zaleny od tych, ktrzy zaopatruj Biaoru w rop czy gaz, albo te oferuj jej gwarancje kredytowe lub gro ich wycofaniem. Take reim Korei Pnocnej funkcjonuje na asce Chin. I negocjuje kolejne transze pomocy ywnociowej od USA. Jedynym skutecznym instrumentem zachowania praktycznej zdolnoci do dziaania jest budowanie sojuszy w gronie podobnie mylcych pastw. Takich wanie narzdzi umacniania polskiej suwerennoci dostarcza nam polityka europejska. Jak zauway Vclav Havel: krzyczenie o nieokrelonych interesach narodowych jest zwykym maskowaniem braku pewnoci siebie i wcale nie jest to jedyny sposb na zdobycie prestiu czy wyjtkowej pozycji we Wsplnocie. Suwerenno daje nam status podmiotu, i to niemaego, w globalnej pierwszej trzydziestce z okoo 200 pastw czonkowskich ONZ. Niech nam suy jako instrument do realizacji naszych interesw i aspiracji, a nie bdzie zaklciem, ktre miaoby uniemoliwia nam zawieranie korzystnych umw. Celnie uj to Leszek Koakowski. Suwerenno () nie polega na tym, by pastwo mogo si nie liczy z istnieniem, interesami i aspiracjami innych pastw. W takim sensie nie s suwerenne nawet Stany Zjednoczone. Pastwo jest suwerenne nie przez brak faktycznych ogranicze narzucanych przez innych ani przez - niewykonaln - autarki gospodarcz, ale przez to, e jakiekolwiek decyzje podejmuje, ze czy dobre, podejmuje je samo, rwnie gdy wymusza je sytuacja albo inni: nawet pastwo, ktre co postanawia w wyniku groby ssiadw, nie traci przez to suwerennoci, jest bowiem w jego mocy postanowi inaczej, choby wbrew wasnym interesom. Istot suwerennoci ukazuje obecne pooenie Grecji. Kraj ten ani na sekund nie straci prawnej suwerennoci. Wszystkie greckie decyzje podejmuje demokratycznie wybrany parlament i rzd. Grecja moe w kadej chwili ogosi niewypacalno, przywrci wasn walut i sprbowa wasnej drogi wyjcia z kryzysu. Jednak w praktyce potrzeba uzyskania wsparcia dla sfinansowania programu naprawczego wymusia uchwalenie okrelonych ustaw, w okrelonych terminach, i nadzr nad ich wdroeniem ze strony podmiotw zewntrznych. I nie ma w tym nic oburzajcego. Tak jak niesolidny

dunik musi odda zastaw lub ograniczy ycie ponad stan, tak i adne pastwo nie ma prawa do ycia na koszt innych. Jest to fakt natury ekonomicznej, ale i imperatyw moralny. A wszystko zaczo si od tego, e w 2008 roku rynki zakwestionoway arbitralne decyzje finansistw, ktrzy przed ekranami swoich komputerw zdecydowali 10 lat temu, e sam fakt bycia czonkiem strefy euro gwarantuje wypacalno danego kraju. Po okresie zudnej rwnowagi w stabilnej z pozoru strefie euro wrcilimy do zasady: pastwo jest tak wiarygodne, jak wiarygodne s jego zasoby. Ergo, najpewniejsz drog do utrzymania rzeczywistej suwerennoci jest takie ksztatowanie finansw pastwa, deficytu i zaduenia, aby inwestorzy chcieli kupowa nasze obligacje z moliwym do sfinansowania oprocentowaniem. Dopki pastwa maj potrzeby kredytowe, dopty bd musiay oferowa swoje obligacje z obietnic procentu, ktry kto uzna za godziwy. Jak na tym tle wyglda Polska? Jak zabezpieczamy nasz suwerenno finansow? Gdzie jestemy na skali od najwyszej wiarygodnoci finansowej do niewypacalnoci? Pamitajmy o tym, e PRL wyziona ducha jako bankrut. Po wprowadzeniu stanu wojennego wadze komunistyczne ogosiy niewypacalno i przez dekad Polska nie regulowaa zaduenia zagranicznego. Dopiero wolna Polska wynegocjowaa jego redukcj, dokonaa zamiany starych zobowiza na obligacje Bradyego i powrcia na midzynarodowe rynki finansowe. Zmiany rentownoci naszych obligacji s dobr ilustracj tezy Davida Humea, ktry twierdzi, e nic nie jest pewniejsz oznak bogactwa narodu ni wysoko oprocentowania dugw. W 1994 roku, aby znale nabywcw na nasze 3-letnie obligacje, musielimy oferowa odsetki w wysokoci 16 procent. W 2000 roku spady one o poow, do nieco ponad 8 procent. Kolejn dekad pniej inwestorzy zadowalali si ju nieco ponad 5 procentami. W lutym rentowno polskich obligacji 10-letnich imiennych denominowanych w euro wyniosa 4,8 procent. Rzd Portugalii musi zapaci a 12 procent, aby zachci do zakupu analogicznych papierw dunych. Wedug notowa giedowych rentowno naszych dziesicioletnich euroobligacji w ubiegym miesicu po raz pierwszy w historii spada poniej 4 procent. Gorsze notowania od naszych obligacji miay dziesiciolatki Woch i Hiszpanii. Co wicej, w tym miesicu po raz pierwszy w historii koszt ubezpieczenia picioletniego polskiego dugu spad poniej kosztw ubezpieczenia analogicznego dugu Francji. Ju wczeniej wyprzedzilimy w tej dziedzinie Hiszpani, Wochy i Belgi. Teraz gonimy Austri. Jest to miernik faktycznej wiarygodnoci kraju, ktrego nie mona zdezawuowa. Inwestorzy, kadcy na szal wasne pienidze kieruj si obiektywnymi danymi, nie ulotnymi wraeniami. I jeli ich opinie o Polsce wspgraj z pozytywnymi recenzjami prasowymi, powinno to by powodem do satysfakcji. Nowoczesny polski patriotyzm budujmy nie na godnociowym wzmoeniu, lecz na dumie z realnych sukcesw. Od czasu powoania rzdu Donalda Tuska rentowno piciolatek na przetargu obligacji skarbowych spada o 1,1 punktu procentowego. Te dane nie s tylko statystykami, lecz maj swoje wymierne skutki dla budetu pastwa i dla podatnikw. Jeden procent rnicy w cenie obligacji to wedug moich szacunkw oszczdno 7,6 miliarda zotych rocznych kosztw obsugi naszego dugu. To 38 szpitali albo 34 nowoczesne samoloty bojowe. Taka jest coroczna premia za odpowiedzialno. Walka o wiarygodno finansow jest wic dzi batali o si naszego pastwa i dobrobyt obywateli. Ale jest czym jeszcze waniejszym. Jest take walk o nasz praktyczn suwerenno. Bo kraje, ktre w odrnieniu od nas - zaniedbay reformy, yy ponad stan, zafundoway sobie zbyt szczodre

systemy socjalne i emerytalne, a w efekcie straciy zaufanie rynkw, dzi yj w cieniu groby utraty zdolnoci do stanowienia o swojej polityce finansowej i gospodarczej. Bezprecedensowa w naszej historii wiarygodno Polski nie zaistniaa sama z siebie. Wypracowywali j Polacy przez dwie dekady cikiej pracy. Ale pomoga te rozwana polityka rzdu, ktry nie da si namwi na szare makroekonomiczne. Bo patriotyzm dzisiaj to nie wdawanie si w utarczki sowne z potniejszymi ssiadami. To konsekwentne budowanie podwalin siy Polski. Jaki z tego mora? Chcesz co zrobi dla wiarygodnoci, ba, suwerennoci Polski, to popieraj dalsze reformowanie finansw pastwa. Podnie rk za reformami emerytalnymi rzdu. A jeli nie podniesiesz, to od na bok slogany o suwerennoci. Wysoki Sejmie! W dyskusji po mowie berliskiej czsto padao te sowo federacja, czasami jako zarzut, czy wrcz obelga. Posuchajmy wic Juliusza Mieroszewskiego, publicysty paryskiej Kultury: Kada federacja jest zawsze sum kompromisw. Miny czasy, kiedy to my federalizowalimy innych. Dzi moliwa jest federacja tylko na zasadzie cakowitej rwnoci. Moe si zdarzy, e realizacja programu federacyjnego pocignie za sob konieczno poniesienia ofiar. Tym, ktrzy nawoywali i nadal nawouj, e `nie oddamy ani jednego guzika` naley przypomnie, e korzystniej jest ponie pewne ofiary w celu zrealizowania systemu politycznego w Europie, ktry zapewni moe Polsce bezpieczny rozwj przez setki lat, ni wykrzykiwa, e si nie odda ani guzika, a w razie katastrofy osiemnastego dnia wojny opuci Kraj. Nie zgadzam si, aby w polskiej debacie publicznej sowo federacja byo uywane jako synonim zdrady. Wszak pokana cz naszej historii obejmuje dowiadczenia unijne: konfederacyjne i federacyjne. Budowalimy z ssiadami zarwno zwizki pastw czyli unie personalne - jak i pastwa zwizkowe unie realne. Mwiem o tym w Berlinie, powiem i dzi. Poczwszy od koca XIV wieku zwizalimy si z Wielkim Ksistwem Litewskim. Gdyby w pocztkach wieku XVII udaa si unia personalna z Rosj, to nie tylko uniknlibymy rozbiorw, ale obszar parlamentaryzmu mgby sign ju wtedy po Pacyfik ju kilkaset lat temu. Wykonajmy wiczenie z matematyki: z tysicletniej historii Polski a cztery stulecia to dowiadczenia federacyjne. Warto przypomnie w tym miejscu wygoszone w 2003 roku synne rzymskie wezwanie papiea Jana Pawa II: od Unii Lubelskiej do Unii Europejskiej. Mdra federacja moe wic by drog do budowy wsplnej potgi, a nie do utraty tosamoci. eby odpowiedzie sobie, jakie s dzisiaj podane ramy kompromisu konstytucyjnego, nie wystarczy pomyle, co by nam odpowiadao. Trzeba si zastanowi, jakie s moliwe scenariusze rozwoju Unii, i jak polskie koncepcje mona wpisa w to, co s w stanie zaakceptowa pozostali czonkowie europejskiej rodziny. Pierwsza moliwo, ktra na jesieni zeszego roku staa si wyobraalna, to perspektywa rozpadu. Ju w 1924 roku Paul Valry pyta: Czy Europa stanie si tym, czym waciwie jest, a mianowicie maym przedpolem kontynentu azjatyckiego?. Po wydarzeniach ostatnich lat przetrwanie Unii Europejskiej nie moemy ju przyjmowa za pewnik. Oto czarny scenariusz. W Unii, ktrej przyszo stoi pod znakiem zapytania, cz polityk wsplnotowych obumiera. Pozostaj tylko niektre i to w szcztkowej postaci. Stopniowo demontowany jest system Schengen; coraz wicej pastw zamyka swoje granice przed napywem migracji zarobkowej z innych pastw czonkowskich. W konsekwencji znika wsplny rynek pracy. Kocz si, naturalnie, Wieloletnie Ramy Finansowe, bo kt chciaby wpaca miliardy euro na co,

co za chwil by moe bdzie trzeba spisa na straty? A wic kocz si rodki ze Wsplnej Polityki Rolnej i polityki spjnoci. Nie mogc kompensowa mniejszej konkurencyjnoci transferami wsplnotowymi, kraje przywracaj bariery celne. Upada program stypendialny Socrates-Erasmus: nikogo nie sta na wysyanie studentw za granic. Krluj egoizm, partykularyzm i protekcjonizm. Europa powraca do zej przeszoci. Solidarno przegrywa z dominacj silniejszych. Cakowitej erozji ulega wymiar zewntrzny unijnej polityki: Europejska Polityka Ssiedztwa, polityka handlowa, Europejska Suba Dziaa Zewntrznych. Podzielona Europa traci szanse na pozostanie wanym graczem gospodarczym i politycznym w wiecie. Zmczone skpstwem na budety obronne i ogln niewydolnoci Europy, USA wystpuj z NATO. Prni po Zachodzie wypenia na Wschodzie Rosja, a w Azji Chiny. wiat arabski trawi kryzysy transformacyjne. Europa nie suy ju pozytywnymi wzorcami. A gdzie jest Polska w tej czarnej wizji? Pozostawiona samej sobie, na peryferiach pogronej w marazmie Europy. Zmagajca si z niedokoczon modernizacj i pozbawiona trwaych podstaw bezpieczestwa. Drugi scenariusz, niestety bardzo prawdopodobny, to dryf. Unia Europejska trwa w niezmienionym ksztacie. Zaduone pastwa czonkowskie, cho mozolnie i nie bez oporu, naprawiaj swoje finanse publiczne. Raz po raz pojawiaj si kontrowersje wok euro, ale nie s na tyle silne, aby wywoa zapa. Europejscy politycy gasz poary, ale nie rozumiej, skd si bierze ogie. Poszczeglne polityki jako dziaaj, ale uomnie, na asce pastw czonkowskich. Ze wzgldu na cige odwlekanie trudnych decyzji gospodarka Unii przestaje si rozwija. Skleroza pogbia si. Europa jako kutyka, ale godzi si ze stopniow utrat znaczenia w wiecie. Trzeci scenariusz, jako lekarstwo na dwa pierwsze, to utopijny federalizm. Za taki uwaam wersj federalizmu, ktra zakada zastpienie pastw czonkowskich jednolitym pastwem ponadnarodowym. Suwerenno przechodzi do Brukseli. Znika prawo do secesji. W zeszym tygodniu ze zdumieniem suchaem socjalistycznego ministra jednego z krajw tzw. starej Unii, proponujcego takie wzmocnienie Parlamentu Europejskiego, po ktrym mona by zlikwidowa parlamenty narodowe. Take u nas s politycy, ktrzy marz o stworzeniu ustandaryzowanych Europejczykw. Chciabym utopistom powiedzie jasno: takiej Unii nie bdzie i by nie powinno. Wasza wizja jest nie tylko ahistoryczna i oderwana od rzeczywistoci, ale wrcz szkodliwa dla idei integracji europejskiej. Nie chcemy budowy jednolitego, biurokratycznego superpastwa, zarzdzanego przez wyizolowane i bezosobowe elity eurokratw. Jest wreszcie scenariusz czwarty, czyli pogbienie integracji i stworzenie trwaej unii politycznej. To nasza wizja. Zakadamy, e pastwa czonkowskie na zawsze zachowaj niepodlego. Prawo do opuszczenia Unii. Prawo do okrelania zakresu uprawnie przekazywanych na poziom wsplnotowy. Uwaam, e tosamo, kultura, religia, styl ycia oraz najwaniejsze stawki podatkowe powinny na zawsze pozosta domen pastw narodowych. Nie jestemy utopistami ani naiwnymi euroentuzjastami. Stpamy po gruncie realizmu politycznego. Wiemy, e koniec historii nie nadszed. e w dzisiejszej Europie wci trzeba usilnie zabiega o swoje interesy. Jeli kto na tej sali miaby wtpliwoci, dodam te: nigdy nie wyrzekniemy si polskoci. Tak jak Niemcy nie wyrzekaj si niemieckoci, a Francuzi francuskoci, my pozostaniemy Polakami. Europejsko nie zastpi polskoci; moe j tylko wzmocni. Bdziemy natomiast niezmiennie opowiada si za pogbianiem integracji wszdzie tam, gdzie suy to Polsce i Europie. Wzmocnieniem kontroli granic zewntrznych Unii. Dokoczeniem wsplnego rynku usug, ktre doprowadzi do wzrostu PKB w Europie o dodatkowe 1,5 procent; powstaniem

wsplnego rynku cyfrowego, ktre daoby kolejne 4 procent. Wdroeniem konkurencyjnego rynku handlu energi, w szczeglnoci gazem, ktre oddalioby widmo szantau energetycznego i obniyoby ceny dla konsumentw. W zakresie wsplnego rynku Komisja Europejska powinna mie podobne kompetencje jak w dziedzinie polityki konkurencyjnoci. Aby to wprowadzi, potrzebujemy mniej dyrektyw a wicej rozporzdze, ktre stosuje si bezporednio. Opowiadamy si za wzmocnieniem metody wsplnotowej i jednoczenie demokracji poprzez poczenie stanowiska przewodniczcego Komisji Europejskiej i przewodniczcego Rady Europejskiej oraz wybieraniem go przez Parlament Europejski lub w wyborach powszechnych. Cz europosw powinna by wybierana z listy oglnoeuropejskiej. Mwi to ju nie tylko w swoim imieniu, ale zgodnie z decyzj Rady Ministrw. Unia polityczna oznacza zerwanie z obcieniami i kompleksami przeszoci. Aktywno, proponowanie rozwiza, wspksztatowanie Unii Europejskiej. To polska wizja Europy. Mamy przy tym wiadomo, e wpyw Polski na sprawy europejskie bdzie tym wikszy, im lepsza bdzie kondycja gospodarcza pastwa, a polskie elity odpowiedzialne i mylce proeuropejsko. Premier Donald Tusk, przekazujc przewodnictwo Duczykom, przypomnia, e historia integracji europejskiej pokazuje, e kady kryzys popycha projekt europejski do przodu. Dominujca w Unii postawa wyczekiwania jest dla Polski rozczarowujca. Rzeczywista unia polityczna wymaga ambitnego budetu. W Stanach Zjednoczonych budet federalny wynosi okoo 30 procent PKB, w Unii Europejskiej to zaledwie 1 procent. Dodatkowo tylko jedna dziesita budetu unijnego pochodzi ze rodkw wasnych. Udzia ten powinien wzrosn, take poprzez podatek od transakcji finansowych. Dlatego powtarzam: w interesie Polski ley dalsza integracja zmierzajca do trwaej unii politycznej. Tylko taki charakter integracji wzmocni instytucje wsplnotowe. Tylko unia polityczna daje szans na wzmocnienie demokracji na poziomie unijnym i podniesienie Europy do rangi supermocarstwa. Tak wiele miejsca powiciem doprecyzowaniu poj gdy, jak mawia Ludwik Wittgenstein: granice mojego jzyka s granicami mojego wiata. Wbrew twierdzeniom dogmatycznych marksistw nie jestemy niewolnikami bezosobowych si historii, lecz moemy nagina bieg wydarze do naszych idei. Wszak na pocztku byo Sowo. A sowa nie powinny nas zamyka w wiecie, ktry nie wrci, lecz inspirowa do tworzenia Europy, w ktrej Polska bdzie nieodzownym podmiotem. Panie i Panowie! Jestemy na dobrej drodze. Gos Polski jest dzi w Europie syszany i suchany, a nasze propozycje powanie analizowane i studiowane przez partnerw. Aby Polska ugruntowaa sw pozycj wrd liczcych si pastw europejskich, potrzebujemy chodnej oceny naszego potencjau i moliwoci oddziaywania. Dziaania w duchu powsta i bitew wygranych, a nie przegranych. Polska powinna by silniejsza, a nie jedynie odwaniejsza. Prosz Wysoki Sejm o przyjcie niniejszej Informacji. Dzikuj za uwag.