Poradnik Firma W Internecie

Partnerzy
Sponsor
Wydawca
Zwyko si ju mawia: jeli czego nie ma w Google, to nie istnieje. Sporo racji jest w tym sloganie. Niestety, nadal nie wszyscy maj tego wiadomo. Problemu nie dostrzegaj czsto przedsibiorcy, ktrzy powinni wanie ten kana dotarcia do odbiorcy (klienta) wykorzystywa na wszelkich polach. Tymczasem, jak wynika z najnowszego raportu HBP Polska zatytuowanego Rzeczpospolita Internetowa w roku 2011 a 39 proc. polskich przedsibiorstw nie posiada strony internetowej. Szok! Tymczasem ju grubo ponad 17 milionw osb korzysta w Polsce z internetu. 99 proc. z nich, jeli czego szuka w sieci, posuguje si wyszukiwark Google. Warto wic sprawdzi co otrzymuj w wynikach wyszukiwania, kiedy do Google wpisuj, Drogi Czytelniku: Twoje imi i nazwisko, nazw Twojej firmy, albo mark, ktr zarzdzasz
Poradnik Interaktywnie.com, ktry oddajemy w Twoje rce, pomoe Ci ksztatowa wizerunek za pomoc najnowoczeniejszych narzdzi i technik. Najnowoczeniejszych i najskuteczniejszych Internet to najskuteczniejsze narzdzie public relations i marketingu. W dodatku najbardziej mierzalne. I jeszcze jedno: najtasze! Nic wic dziwnego, e coraz wicej osb interesuje si wykorzystaniem sieci do przeprowadzania kampanii PR-owych, agencje zajmujce si wspomaganiem ksztatowania wizerunku za porednictwem www powstaj jak grzyby po deszczu, a praktycznie w kadej duej firmie dzia odpowiedzialny za budowanie relacji z klientami wpisuje w swoje strategie dziaania online. Bo przecie nie mona nie zauwaa ponad 17 mln osb, ktre regularnie korzystaj w Polsce z internetu
Procent przedsibiorstw posiadajcych stron www

rdo: HBI Polska, Rzeczpospolita Internetowa w 2011 roku
Spka akcyjna Spka komandytowa Spka jawna Spka z ograniczon odpowiedzialnoci Spka cywilna Jednoosobowa wasno prywatna
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
Autorzy: Marta Smaga, Kierownik ds. rozwoju w Dziale IT i Rozwoju Money.pl Tomasz Bonek, redaktor naczelny Money.pl, prezes zarzdu Interaktywnie.com
Poradnik interaktywnie.com - firma w internecie
Marta Smaga
kierownik ds. rozwoju w Dziale IT i Rozwoju Money.pl
Tomasz Bonek
redaktor naczelny portalu Money.pl redaktor naczelny i prezes zarzdu Interaktywnie.com Sp. z o.o.
W Money.pl od kilku lat odpowiada za projekty suce rozwojowi portalu. Najpierw specjalizowaa si w marketingu internetowym, pniej usability serwisw internetowych oraz opracowywaniu i wdraaniu ich strategii biznesowych. Bya te odpowiedzialna za stworzenie serwisw lifestyle Grupy Money.pl - MenStream.pl i Platine.pl.
Od 2004 roku tworzy i kieruje jedn z najwikszych w Polsce redakcji internetowych, ktra wypracowaa grunt profesjonalnego dziennikarstwa portalowego w naszym kraju. Kiedy inne serwisy internetowe publikoway przede wszystkim informacje agencyjne, przedruki z gazet, Money.pl postawi na wasne publikacje. Portal, jako jeden z pierwszych, zamieszcza publicystyk. Jego dziennikarze, z mikrofonami zaopatrzonymi w niebieskie kostki z logo portalu, pojawili si w Sejmie i na najwaniejszych konferencjach prasowych. Dzi Money.pl tworzy ponad sto osb. Portal jest najwikszym medium biznesowym w Polsce. Tomasz Bonek budowa te wizerunek Money.pl jako medium. Wprowadza
Jest rwnie wykadowc akademickim - na Uniwersytecie Wrocawskim prowadzi zajcia m.in. z dziennikarstwa internetowego i PR w internecie. Jest doktorem nauk humanistycznych oraz ekonomistk.
rwnie pod ktem redakcyjnym dywizj serwisw lifestyle Grupy Money.pl. Jest rwnie wykadowc akademickim Uniwersytetu Wrocawskiego - praktykiem przekazujcym wiedz na studiach dziennikarskich i zakresu public relations. Wrd swoich dowiadcze zawodowych ma - a dziennikarstwem zajmuje si od 1997 roku - m.in. kierowanie dziaem ekonomicznym redakcji dziennika regionalnego, wsptworzenie i wspprowadzenie autorskiego magazynu BiznesManiak w TVP3, wspprac z dziaem ekonomicznym Rzeczpospolitej, Newsweekiem, Pressem, Pulsem Biznesu. Jest te autorem ksiki-reportau "Przeklty skarb", ktra opowiada o tym jak synny skarb redzki, czyli klejnoty warte ponad 100 mln dolarw, trafi na mietnik. Prywatnie podrnik, zafascynowany staroytnym Egiptem oraz krajami Azji.
BR-DESIGN Sp. z o.o.

Adres ul. Aksamitna 9A/2 80-858 Gdask Dane kontaktowe info@br-design.pl www.br-design.pl +48 58 305 41 28
Opis dziaalnoci BR-DESIGN Sp. z o.o. z siedzib w Gdasku i Londynie jest agencj interaktywn, ktra wiadczy jakociowe usugi z zakresu marketingu interaktywnego i web software development. Opracowujemy i wdraamy wasne produkty jak i tworzymy indywidualne rozwizania konkretnych potrzeb naszych Klientw. Klienci Stena Line, Europejskie Centrum Solidarnoci, WILBO SA, Trefl SA, GPEC, Energa, Uniwersytet Gdaski, Uniwersytet Warmisko-Mazurski, Elektrociepownie Wybrzee SA
Blue Vision Internet Marketing

Adres ul. Popioka 16 01-496 Warszawa Dane kontaktowe info@bluevision.pl www.bluevision.pl +48 22 425 32 32 +48 22 423 11 11
Opis dziaalnoci Blue Vision Internet Marketing to e-marketing dla firm z sektora MP. Oferujemy skuteczny marketing internetowy - pozycjonowanie, Google Adwords, Social Media i Marketing Szeptany. Cechuje nas dowiadczenie zdobyte od 99r i indywidualne podejcie do kadego Klienta bez wzgldu na budet. Klienci Pollena Aroma, Godan, 4Logis, Porta Drzwi, Hotele Korona, IP:tourism, Honda Matraszek, Bondodo
home.pl
Adres Plac Roda 9 70-419 Szczecin Dane kontaktowe info@home.pl www.home.pl
Opis dziaalnoci home.pl istnieje od 1997 roku i jest najwikszym dostawc usug internetowych dla maych i rednich przedsibiorstw w Europie rodkowo-Wschodniej. Firma specjalizuje si rejestracji domen, hostingu serwisw WWW, udostpnianiu kont poczty elektronicznej i aplikacji online - m. in. sklepw internetowych. Klienci Visa International, Unilever, Dr Irena Eris, Volkswagen Bank Polska, Big Star, Gino Rossi, Comarch SA, AIG Polska, Yves Rocher , Ministerstwo Sportu i Turystyki, SMG/KRC Poland media
Opcja.pl
Adres ul. Jakubowska 22 lok. 5 03-902 Warszawa Dane kontaktowe info@opcja.pl www.opcja.pl +48 22 244 24 20
Opis dziaalnoci Jestemy ekspertem w zakresie usug IT kierowanych do biznesu: outsourcingu IT i dedykowanych aplikacji biznesowych. czymy kompetencje z zakresu budowania serwisw internetowych oraz promocji firm w Internecie. Prowadzimy kampanie displayowe, take w Internecie mobilnym, e-mail marketing, promocj w mediach spoecznociowych. Klienci Sony Music Polska, Millennium Leasing, Wydawnictwo Verlag Dashfer, EMPiK, MSWiA, VAN Group, Centrum Medyczne Mavit, Carolina Car Company, Saab Polska
Firma dzisiaj nie moe, no moe nie powinna, nie mie strony internetowej. W dodatku tak zbudowanej, by bya ona widoczna dla wyszukiwarki Google. To za jej porednictwem wanie najwicej klientw szuka informacji o produktach, usugach, firmach. To tu mona znale te najwicej opinii o nich. Strona www to wizytwka firmy w internecie. Spenia wiele funkcji. Klienci znajduj tu informacje o ofercie, niekiedy mog te zamwi czy kupi produkty. Dziennikarze szukaj informacji prasowych, zdj, kontaktu do waciwych osb. Jak wic zaistnie w interencie?
Aby stworzy stron internetow dla firmy potrzebne s: domena adres URL strony, bdcy jednoczenie jej nazw, serwer, na ktrym bdzie zlokalizowana strona, projekt strony internetowej zakres i ukad prezentowanych informacji, layout warstwa graficzna strony www, CMS system do zarzdzania treci na stronie www, treci, ktre bd na stronie zamieszczone.
Nazwa domenowa moe skada si z maksymalnie 63 znakw (wyjtkiem s domeny .biz, ktre mog skada si maksymalnie z 24 znakw). W zapisie stosuje si litery, cyfry oraz znak - (ten znak nie moe wystpowa na pocztku lub na kocu nazwy). Zastosowana wielko liter nie ma znaczenia. W polskich domenach (z rozszerzeniem .pl) mona stosowa polskie znaki. Rozszerzenia domen dziel si na kilka typw: globalne .com, .net europejskie - .eu krajowe na przykad .pl (Polska), .de (Niemcy), .it (Wochy) funkcjonalne na przykad .biz (biznes), .org (organizacje), .info (strony informacyjne), gov (instytucje rzdowe), .travel (podre) krajowe funkcjonalne na przykad .com.pl, .edu.pl regionalne na przykad .waw.pl, .wroclaw.pl, .beskidy.pl Dobra domena internetowa jest prosta, zrozumiaa, atwa w zapisie, zapamitywalna. Domena firmowej strony internetowej powinna by tosama z nazw firmy.
Czym kierowa si przy wyborze domeny?

Domena to niepowtarzalny adres strony internetowej. Skada si z dwch elementw nazwy i rozszerzenia, rozdzielonych kropk. Na przykad w domenie: moja-firma.pl nazwa domenowa to moja-firma, a rozszerzenie to pl. Ta sama nazwa domenowa moe wystpowa z rnymi rozszerzeniami, np. domena: moja-firma.pl bdzie wskazywaa na zupenie inn stron internetow ni: moja-firma.info. W dodatku domena mojafirma.pl to zupenie inny adres ni moja-firma.pl.
Rozdzia 1
Firmowa strona WWW Jak j stworzy i ile to kosztuje
Marcin Zmaczyski, kierownik produktu domeny w home.pl tumaczy, jak wana dla firmy jest jej domena internetowa: Dobra domena nie stanowi ju tylko zbioru znakw, wpisywanych w przegldarce w celu przekierowania na interesujc nas stron. We wspczesnym wiecie jest to symbol porwnywalny ze znanymi markami, ktrego warto moe siga zawrotnych kwot. Zakadajc firm, warto od razu zainwestowa w ciekaw nazw, ktra szybko stanie si nasz wizytwk w sieci. Coraz czciej moemy si spotka z sytuacj kiedy domena stanowi rwnoczenie mark. W przypadku firm wiadczcych usugi w internecie lub sklepw internetowych wybr nonej domeny funkcjonujcej jako marka moe mie znaczcy wpyw na przyszy sukces firmy. Powstajce obecnie ciekawe i dobrze przygotowane startupy coraz czciej decyduj si na taki ruch. Firma home.pl jest najlepszym przykadem, e domena moe stanowi wartociow mark. Najbardziej powszechne w Polsce s domeny z rozszerzeniem .pl. Do tego rozszerzenia s najbardziej przyzwyczajeni polscy uytkownicy internetu. Jeli firma funkcjonuje na przykad w domenie firmaxyz.biz, to cz internautw tej domeny nie zapamita i przy kolejnej wizycie bdzie odruchowo wpisywaa w przegldarce firmaxyz.pl. Wwczas waciciel strony firmaxyz.biz oddaje cz uytkownikw (i potencjalnych klientw) swojej konkurencji. Dlatego czasem warto zarejestrowa kilka domen internetowych. Strona internetowa funkcjonuje pod jednym adresem, ale nic nie stoi na przeszkodzie, by na kilku innych (podobnych) domenach ustawi przekierowanie. Uytkownicy, ktrzy bd wpisywa w przegldarce jeden z tych dodatkowych adresw, zostan automatycznie przekierowani do adresu, pod ktrym jest umieszczona strona internetowa.
Rejestracja wicej ni jednej domeny internetowej jest zalecana w nastpujcych przypadkach: dziaalno firmy ma zasig midzynarodowy strona internetowa moe wwczas funkcjonowa na przykad w domenie z .com czy .eu, ale dodatkowo warto zarejestrowa domen z rozszerzeniem .pl; nazwa firmy zawiera polskie znaki na przykad gdy nazwa firmy brzmi: Wytwrca, warto zarezerwowa domeny wytwrca.pl oraz wytworca.pl; nazwa firmy skada si z kilku wyrazw cz internautw jest przyzwyczajona, e w adresach internetowych zamiast spacji uywa si mylnika, dlatego gdy nazwa firmy brzmi na przykad Firma XXX, warto zarejestrowa domen z nazw pisan cznie: firmaxxx.pl oraz domen rozdzielajc wyrazy mylnikiem: firma-xxx.pl.
Gdzie kupi domen?

Rejestr domen jest prowadzony przez wyspecjalizowane instytucje. W naszym kraju tak instytucj jest NASK Naukowa i Akademicka Sie Komputerowa, ktra zawiaduje domenami polskimi, funkcjonalnymi i regionalnymi. Ta organizacja ma szereg firm partnerskich, ktre prowadz serwisy internetowe umoliwiajce osobom fizycznym i firmom zarejestrowanie domeny. Takich serwisw jest w Polsce okoo 160, najpopularniejszy to home.pl. Osoba lub firma, ktra zarejestruje domen, staje si jej abonentem na okres jednego roku. Po roku moe przeduy abonament, w przeciwnym razie jej prawa do domeny wygasn.
Rozdzia 1
Utrzymanie domeny nie jest drogie. W pierwszym roku trzeba zapaci okoo 10 zotych netto, a w kolejnych latach od 50 do 100 zotych netto za kady kolejny rok. Ceny w serwisach obsugujcych domeny rni si nieznacznie, warto jednak porwna ich oferty, jeli rejestruje si kilka domen w drugim roku koszt ich utrzymania bdzie ju odczuwalny. Warto te czyta dokadnie informacje o promocjach. Czsto firmy obsugujce domeny kusz promocjami 0 z, ale faktycznie z promocji mona skorzysta jedynie wtedy, gdy kupuje si w danym serwisie wiele usug. Abonent moe w kadej chwili dokona transferu domeny do innego operatora. Jeli nastpuje to w pierwszym roku uywania domeny, wwczas trzeba zapaci firmie, w ktrej domena zostaa pierwotnie zarejestrowana, pen cen abonamentu, czyli tyle ile wynosi koszt utrzymania domeny w kolejnych latach.
Mona sprbowa odkupi domen od jej aktualnego abonenta. Transakcje kupna i sprzeday domen s dzi codziennoci. Wielu ludzi kupuje hurtowo wartociowe domeny nie po to, by prowadzi serwisy internetowe, ale po to, by po jakim czasie zarobi na ich odsprzeday. Jeli w danej domenie nie funkcjonuje witryna internetowa, a znajduje si na przykad informacja, gdzie domena jest zarejestrowana albo lista linkw sponsorowanych, prawdopodobnie mona j od waciciela odkupi na uzgodnionych warunkach. Dane do kontaktu z wacicielem danej domeny czsto mona znale w WHOIS (Whois.net) - bazie danych o abonentach domen. Publicznie dostpne s tu dane abonentw bdcych firmami, a take dane osb fizycznych, o ile wyraaj na to zgod. S w internecie wyspecjalizowane serwisy zajmujce si porednictwem w handlu domenami. Jednym z takich miejsc jest gieda domen Premium.pl. Mnstwo domen jest te dostpnych na aukcjach Allegro.pl.
Co zrobi, gdy domena jest zajta?

W 2011 roku zarejestrowanych jest ponad 2 miliony domen z rozszerzeniem .pl. Znalezienie wolnej domeny internetowej, ktra odpowiada nazwie firmy, moe by trudne. Co zrobi, gdy odpowiednie domeny s ju zajte?
REKLAMA
Rozdzia 1
Koszt kupna domeny na tak zwanym rynku wtrnym zaley od uzgodnienia midzy sprzedawc a kupujcym i na og jest pochodn potencjau danej domeny. Wicej trzeba zapaci za nazwy, ktre s popularnymi frazami, czsto wyszukiwanymi przez internautw. Drosze s te domeny, w ktrych funkcjonowaa wczeniej jaka witryna, bo na og maj na starcie wysz warto dla Googla (o tym piszemy w kolejnych rozdziaach). Ceny domen wahaj si od kilkuset zotych do nawet kilkuset tysicy. Po odkupieniu domeny innego uytkownika naley dokona jej cesji, czyli przepisania domeny na kupujcego i zmiany danych abonenta w bazie WHOIS. Cesj mona przeprowadzi korespondencyjnie, wysyajc do operatora domeny wypeniony wniosek, ktry pobiera si ze strony operatora, z zacznikami w postaci dokumentw rejestrowych firmy lub kopii dokumentu tosamoci osoby fizycznej. Jeli abonent nie uici opaty za kolejny rok, jego prawa do domeny wygasaj. Wwczas domena wraca do obiegu i moe zosta zarejestrowana przez kadego. Popularnym serwisem, ktry pomaga przechwytywa takie domeny, jest Dropped.pl. Jest tu na bieco prowadzony monitoring domen, ktre s usuwane z rejestru NASK. Codziennie pojawiaj si informacje o kilku czy nawet kilkunastu tysicach domen, ktrych waciciele nie przeduyli abonamentu i ktre mona przej.
Dla prostych stron internetowych wystarczajcy jest tak zwany hosting wspdzielony, czyli przestrze dyskowa na serwerze, z ktrego korzysta jednoczenie wielu klientw. Jeli firma chce sprzedawa produkty on-line, a tym samym przechowywa i przetwarza dane jej klientw, warto zainwestowa w tak zwany VPS (ang. virtual private server), serwer wirtualny, wydzielon dla klienta cz serwera z wasnym systemem operacyjnym. Kupujc usug VPS na og mona podpisa umow przekazujc na firm hostingow obowizki administratora bazy danych uytkownikw, jakie wynikaj z ustawy o ochronie danych osobowych. Zakup serwera dedykowanego, ktry bdzie obsugiwa dan witryn na wyczno, ma sens tylko w przypadku duych serwisw czy sklepw internetowych. Koszt hostingu zaley nie tylko od cennika firmy dostarczajcej usug, ale te od parametrw serwera, jaki bdzie potrzebny do obsugi strony internetowej. Zamawiajc usug serwerow naley okreli, jakie bdzie zapotrzebowanie na przestrze na dysku, transfer, ile bdzie potrzeba kont pocztowych i baz danych. Wszystko zaley od spodziewanego ruchu na stronie internetowej. Zapotrzebowanie na usugi serwerowe pomog oszacowa osoby, ktre bd wdraay stron albo konsultanci firmy zajmujcej si hostingiem. Na og nie stanowi problemu zwikszenie parametrw serwera w trakcie obowizywania umowy, jeli okazuje si na przykad, e witryn odwiedza wicej uytkownikw ni pierwotnie zakadano.
Jakiego hostingu potrzebuje strona firmowa?

Aby uruchomi stron internetow potrzebny jest serwer, ktry bdzie obsugiwa domen, stron www, baz danych, system zarzdzania treci witryny, konta e-mail. Proste strony internetowe, a nawet niewielkie sklepy internetowe, nie potrzebuj wasnego serwera. W zupenoci wystarcza zakup usugi hostingu, czyli wynajcia serwera w wyspecjalizowanej firmie.
Gdzie kupi usug hostingu?

Usugi hostingowe na og mona kupi w tym samym serwisie, w ktrym jest rejestrowana domena, na przykad w home.pl. Dodatkowo na rynku funkcjonuje mnstwo firm, ktre specjalizuj si wycznie w hostingu. Przed wyborem oferty na pewno warto wysa zapytanie do kilku firm i porwna ich oferty.
11
Rozdzia 1
Umowy na usugi hostingowe s podpisywane na okrelony czas miesic, kwarta, p roku, rok w zalenoci od oferty konkretnej firmy. Zmiana dostawcy usugi bdzie wizaa si z koniecznoci przeniesienia caego systemu obsugujcego witryn oraz wszystkich baz danych na nowy serwer. Koszt usugi serwerowej dla dynamicznej strony internetowej, na ktrej bd informacje o firmie i dane kontaktowe, a take na bieco zamieszczane informacje prasowe, waha si od 10 do 75 zotych miesicznie. Koszty usugi VPS to od kilkudziesiciu do kilkuset zotych miesicznie.
Co to jest CMS?
CMS to skrt od angielskiego terminy content management system, co oznacza system do zarzdzania treci serwisu internetowego. Jest to system, przez ktry s wprowadzane treci prezentowane na stronie www. Firmowa strona www moe by statyczna lub dynamiczna. Witryna statyczna skada si z jednej strony gwnej i ewentualnie kilku podstron, na ktrych s prezentowane podstawowe informacje oferta, dane firmy, kontakt. Na takiej stronie trudno zmieni treci, kada aktualizacja wymaga ingerencji w kod rdowy i w praktyce udziau informatyka. Strony dynamiczne posiadaj CMS, ktrego prosty interfejs pozwala nawet laikom edytowa treci opublikowane ju na stronie oraz zamieszcza nowe. CMS jest niezbdny wwczas, gdy firma na swojej stronie www chce zamieszcza na przykad aktualnoci czy informacje prasowe. Dziki niemu strona moe by bez problemu aktualizowana na przykad przez specjalist zajmujcego si marketingiem, ktry nie musi mie wiedzy informatycznej.
REKLAMA
Rozdzia 1
Jaki CMS wybra?

Due portale internetowe tworz swoje wasne, dedykowane CMSy, ktre s skrojone na miar i dostosowane do funkcjonalnoci portalu. W przypadku strony www dla firmy nie warto inwestowa w kosztowne rozwizania dedykowane. Funkcje, jakie spenia witryna firmowa, mog by z powodzeniem realizowane w oparciu o jeden z gotowych CMSw, ktrych na rynku dostpne s dziesitki. Niektre z nich s patne, inne cakowicie darmowe. Do najpopularniejszych darmowych CMSw nale Wordpress i Joomla!. Wordpress jest w istocie platform do prowadzenia blogw, ale nic nie stoi na przeszkodzie, by wykorzystywa go do prowadzenia firmowej witryny. System jest prosty i intuicyjny w obsudze. Jest bardzo popularny, w zwizku z tym dostpnych jest mnstwo dodatkw i wtyczek obsugujcych funkcje dodatkowe, na przykad pomocne w pozycjonowaniu strony w wyszukiwarkach. Joomla! jest CMSem tak samo popularnym, ale ju nieco bardziej skomplikowanym, oferuje za to szereg dodatkowych funkcji. Skorzystanie z gotowego systemu CMS jest zdecydowanie tasze ni przygotowanie rozwizania dedykowanego. Wdroenie bdzie trwao krcej. A uytkownik witryny nie bdzie widzia rnicy CMS to wntrze strony internetowej, do ktrego mona dopi dowoln warstw graficzn. Niektre firmy zajmujce si tworzeniem stron internetowych oferuj swoje wasne, autorskie systemy CMS. S one wykorzystywane do realizacji witryn dla wielu rnych klientw, dlatego ich cena jest stosunkowo niska. Jeli decydujemy si kupi takie rozwizanie, powinnimy dokadnie rozway moliwoci oferowanego systemu i zastanowi si nad tym, czy bdziemy chcieli w przyszoci rozwija stron firmow o dodatkowe funkcjonalnoci.
Moliwe, e dany CMS nie bdzie na to pozwala, a dodanie nowych, niestandardowych funkcji moe sporo kosztowa. Wybr darmowego CMSa na przykad Wordpress ma t zalet, e uniezalenia firm od wykonawcy strony internetowej. Na rynku jest mnstwo specjalistw biegych w obsudze popularnych systemw CMS. Gdy w przyszoci zajdzie potrzeba modyfikacji jakich funkcjonalnoci albo dodania nowych, z zadaniem bez problemu poradzi sobie nowa osoba. W przypadku rozwiza dedykowanych to ju duo trudniejsze. Nawet jeli otrzymamy od wykonawcy dokadn dokumentacj techniczn projektu, choby za zmiany bra si najlepszy specjalista, bdzie potrzeba duo czasu, by zrozumia dziaanie tego niestandardowego systemu. Wybr odpowiedniego CMSa najlepiej jest pozostawi specjalicie wdraajcemu stron internetow. Powinien on otrzyma brief zawierajcy spis funkcjonalnoci, jakie ma zawiera strona internetowa. Jeli w przyszoci strona ma by rozbudowywana funkcjonalnie, warto o tym napisa i wskaza planowany kierunek zmian wykonawca strony take i pod tym ktem bdzie wybiera rozwizanie CMS. Przy wyborze hostingu warto rwnie zwrci uwag jakie autoinstalatory oferuje nam firma hostingowa. Dostpno tego typu funkcji w usudze hostingowej bardzo uatwi nam szybkie uruchomienie strony z wybranym CMSem nawet w sytuacji kiedy nie posiadamy wiedzy programistycznej. Tego typu usugi dostpne s w chwili obecnej u najwikszego hostera w naszym kraju home.pl, jak i rwnie w mniejszych firmach.
14
Rozdzia 1
Jak zaprojektowa stron internetow?

Zanim zostanie zaprojektowana grafika do strony internetowej, musi zosta wykonany projekt funkcjonalny witryny. W praktyce sprowadza si to do decyzji, jakie informacje bd prezentowane na stronie internetowej, jakie bd dziay, w ktrym miejscu na stronie internetowej bd znajdoway si poszczeglne elementy, jaka bdzie nawigacja, czyli moliwo dotarcia do poszczeglnych elementw strony. To bardzo istotny etap tworzenia strony www, bo zaley od niego zwane usability, czyli uytecznoci serwisu. Innymi sowy, od tego, jak zostanie zaprojektowana strona internetowa zaley, czy uytkownicy bd mogli atwo znale istotne dla nich treci. Jeli zleceniodawca czuje si kompetentny w projektowaniu stron internetowych, moe przygotowa wykonawcy makiety, czyli szkice, wedug ktrych zostanie zaprojektowana grafika. W innym przypadku zaprojektowanie ukadu strony warto jest pozostawi specjalistom.
Oprcz CMSa potrzebny jest jeszcze layout, czyli warstwa graficzna strony internetowej. Aby zminimalizowa koszty, do gotowych systemw, w szczeglnoci do Wordpressa, mona zainstalowa jeden z darmowych szablonw graficznych. Mona te zdecydowa si na zakup gotowej grafiki za niewielkie pienidze. Niewielkie firmy i graficy-freelancerzy oferuj w internecie gotowe layouty wraz z pakietem instalacyjnym, do wyboru s tysice layoutw. Jednym z najpopularniejszych serwisw, gdzie wystawiane takie gotowe szablony s wystawiane na sprzeda, jest serwis Templatemonster.com tu szablon do Wordpressa kosztuje okoo stu dolarw. Na taki layout kupujcy nie ma wycznoci, moe go kupi i wdroy kilka osb, ale szansa, e uytkownik w internecie trafi na inn stron z identycznym layoutem jest znikoma. Jeli zaley nam na tym, eby layout strony firmowej by unikalny, a CMS dostosowany do potrzeb firmy, trzeba liczy si z wydatkiem rzdu kilku tysicy zotych. Wykonanie witryny mona zamwi albo u specjalisty freelancera, albo w agencji interaktywnej, czyli firmie specjalizujcej si w marketingu internetowym i tworzeniu serwisw www. Najtasze firmy reklamuj si produkcj stron za tysic zotych. Za t cen nie mona jednak spodziewa si wysokiej jakoci. Koszt strony bdzie zawsze pochodn tego, co chcemy na niej mie. Jeli decydujemy si na prost stron statyczn lub witryn z prostym CMSem do wprowadzania informacji prasowych, to jej cena nie bdzie wygrowana. Koszty bd wysze przy zaawansowanej grafice, na przykad skomplikowanych elementach we flashu. Drogie s te niestandardowe funkcjonalnoci, na przykad wirtualny spacer po siedzibie firmy. Rnice w wycenie konkretnego zamwienia mog by ogromne. Agencje interaktywne powstaj na pczki, w internecie ogasza si mnstwo freelancerw. Zleceniodawcy czsto nie potrafi oceni, na ile wartociowa jest dana
Ile kosztuje wdroenie strony internetowej?

Wdroenie strony internetowej moe kosztowa od kilkuset zotych do nawet kilkuset tysicy. Wszystko zaley od zakresu funkcji strony, wyboru systemu CMS, jakoci grafiki, a przede wszystkim od tego, komu zostanie zlecone przygotowanie strony. W wersji minimalnej witryn firmow mona uruchomi samemu. Warunkiem jest posiadanie pewnej wiedzy o funkcjonowaniu stron internetowych, ale nie musi to by tajemna wiedza informatyczna. Nie trzeba by programist, eby samodzielnie (i bezkosztowo) zainstalowa np. system Wordpress na swoim serwerze to bezpatne oprogramowanie do tworzenia blogw, ale doskonale nadajce si take do zbudowania wizytwki firmy w internecie.
16
Rozdzia 1
realizacja, a wykonawcy stron sprytnie to wykorzystuj. Midzy innymi wanie std bior si ogromne rnice w wycenie. Dlatego warto jest wysa zapytanie ofertowe do kilku firm. Wane jest, aby precyzyjnie opisa w nim oczekiwania odnonie witryny (o tym w kolejnym punkcie).
Komu zleci wdroenie strony www?

Jeli koszt witryny jest istotnym czynnikiem, warto poszuka wykonawcy wrd freelancerw. W internecie na Allegro czy na forach swoje usugi oferuje mnstwo niezalenych specjalistw. Zlecenie wykonania strony firmowej takiemu specjalicie zazwyczaj bdzie tasze, ale te wiza si bdzie z wikszym ryzykiem. Agencja interaktywna rczy swoj mark za realizacj zamwienia, std mniejsze ryzyko, ale jednoczenie wyszy koszt realizacji. Zarwno freelancerzy, jak i agencje, prezentuj bardzo zrnicowany poziom usug. Dlatego przed wyborem wykonawcy witryny warto przeglda wczeniejsze realizacje firmy, czyta opinie krce w internecie, pyta znajomych. Na co warto zwrci uwag wybierajc ofert realizacji strony internetowej? Aby stworzy dobr stron internetow trzeba pamita, e wartociowa witryna to nie tylko taka, ktra adnie wyglda, jest uyteczna i prosta w obsudze.
REKLAMA
Bardzo istotne s rwnie czynniki, ktre bd wpyway na pozycjonowanie strony w wynikach wyszukiwania. Istotne s na przykad architektura strony, struktura linkw, metatagi - i wiele innych kwestii, o ktrych mowa w kolejnych rozdziaach. Warto zapaci wiksze pienidze za wdroenie strony internetowej specjalicie, ktry potrafi zaprojektowa stron przyjazn wyszukiwarkom. Zleceniodawca stworzenia strony internetowej powinien przygotowa brief, w ktrym zostan sprecyzowane wszystkie jego oczekiwania. Powinny znale si w nim:
opis firmy, jej dziaalnoci, grupy docelowej, ksiga identyfikacji wizualnej (jeli firma jej nie posiada, naley zaczy logo i opisa stosowane kolory i czcionki), cel i charakter serwisu na przykad czy strona jest ukierunkowana bardziej na sprzeda czy na budowanie wizerunku, makiety lub spis funkcjonalnoci, jakie ma zawiera strona internetowa (na przykad: moliwo dodawania informacji prasowych, moliwo rejestracji adresw e-mail uytkownikw i wysyania im newslettera, oczekiwania odnonie optymalizacji budowy strony pod wyszukiwarki internetowe (o tym wicej w kolejnych rozdziaach), oczekiwania odnonie systemu statystyk (o tym wicej w kolejnych rozdziaach).
Strona internetowa moe peni rne funkcje, od wizerunkowej po sprzedaow. W najbardziej okrojonej wersji bdzie to wizytwka firmy w sieci. W najbardziej rozbudowanej moe zawiera moliwo zakupu on-line produktw przedsibiorstwa, albo moliwo zamwienia usug.
Co powinno znale si na stronie internetowej firmy?

Strona www firmy powinna zawiera kilka podstawowych elementw. Najlepiej, aby byy one wyodrbnione jako osobne zakadki w menu nawigacyjnym. O nas (O firmie) informacja o firmie, jej profilu dziaalnoci. W tej zakadce mona zarysowa histori firmy; jeli jest duga i istotna mona te wyodrbni osobn zakadk Historia. Warto opublikowa tu informacje o zdobytych nagrodach, posiadanych certyfikatach, wynikach finansowych. Oferta informacja o oferowanych produktach i usugach. Na tej stronie (lub w osobnej zakadce) mona te przedstawi cennik usug. Kontakt bardzo wane miejsce na stronie, tu powinny znale si dane teleadresowe, numery telefonw, faksw, adresy e-mail do kontaktu. Lepiej jest poda dane do kontaktu z rnymi dziaami firmy na przykad marketingiem, dziaem zakupw ni jeden e-mail oglny. Dziki temu informacje od uytkownikw bd precyzyjniej adresowane. Jeli firma zatrudnia osob odpowiedzialn za kontakt z mediami, w tej zakadce naley poda kontakt do niej. Zamiast adresu mailowego mona zamieci formularz kontaktowy. W zakadce kontakt mona te poda dane rejestrowe firmy, numer NIP, numer konta bankowego. Jeli firma posiada kilka oddziaw, naley poda dane kontaktowe do kadego z nich.
Aktualnoci informacje o biecych wydarzeniach, nowych produktach, promocjach, zdobytych nagrodach. Ta zakadka moe by rozbudowana jako centrum prasowe (o tym wicej w dalszej czci). Praca jeli firma czsto prowadzi rekrutacj, na stronie internetowej powinna by zakadka, w ktrej bd publikowane aktualne oferty pracy. Dodatkowo na stronie internetowej firmy mog znale si: Informacje dla inwestorw spki giedowe s zobowizane do publikowania sprawozda z dziaalnoci, sprawozda finansowych i informacji dla akcjonariuszy te informacje powinny znajdowa si w wydzielonym miejscu na stronie internetowej. Portfolio (lub referencje) zakadka z informacj o wykonanych realizacjach. To szczeglnie istotne w przypadku firm usugowych, ktre realizuj niestandardowe zlecenia. Warto zamieci zdjcia i opis realizacji. Mona opublikowa skany referencji wystawionych przez klientw. Jeli z usug przedsibiorstwa korzystao wiele innych firm, mona zamieci ich logotypy z tytuem Z naszych usug skorzystali. Nagrody, certyfikaty jeli firma jest laureatem wielu nagrd czy rankingw, gdy moe si pochwali wanymi certyfikatami, mona je zaakcentowa powicajc im osobn podstron.
20
Rozdzia 2
Firmowa strona WWW Zawarto firmowej strony internetowej
Partnerzy zestawienie firm stale wsppracujcych z danym przedsibiorstwem, na przykad podwykonawcw. Promocje (lub oferty specjalne) jeli w ofercie firmy co jaki czas pojawiaj si akcje promocyjne. Oddziay firmy jeli firma jest dua i dziaa w wielu miastach, warto spisa adresy oddziaw w osobnej zakadce. Gdy oddziaw jest kilkanacie lub wicej, naley zamieci wyszukiwark wedug miasta. Mona te umieci na stronie mapk z zaznaczonymi oddziaami firmy. Blog firmowy o tym wicej w dalszej czci.
Aby stosowa to narzdzie potrzebny jest mechanizm do rejestrowania uytkownikw, baza ich danych mailowych oraz mechanizm wysyki newslettera. Takie funkcjonalnoci musi mie system, na jakim dziaa strona internetowa musi je przygotowa firma lub specjalista, ktry wdraa witryn. Na waciciela strony internetowej, ktra oferuje uytkownikom moliwo rejestracji oraz usug newslettera, prawo nakada specjalne obowizki. Wynikaj one z Ustawy o Ochronie Danych Osobowych. Po pierwsze, kady uytkownik musi przy rejestracji wyrazi zgod na przetwarzanie jego danych osobowych. Po drugie, baz danych uytkownikw naley zarejestrowa u Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych (GIODO). Po trzecie, uytkownikom naley umoliwi zmian lub usunicie ich danych z bazy w dowolnym momencie. Wicej na ten temat piszemy w rozdziale dotyczcym prawnych uwarunkowa dziaalnoci w internecie.
Co to jest newsletter?
Newsletter to informacja o nowociach w serwisie internetowym, wysyana na skrzynki pocztowe zarejestrowanych uytkownikw, czyli emailem. Jest on powszechnie oferowany przez portale, a coraz czciej rwnie przez witryny internetowe firm. Newsletter jest idealnym narzdziem do budowania lojalnoci klientw. Firma moe informowa w ten sposb o nowociach w ofercie, promocjach, wyprzedaach, konkursach. Jest to praktycznie darmowa reklama. Firmowy newsletter nie musi by wysyany regularnie, a jedynie wtedy, gdy firma ma naprawd wan z punktu widzenia konsumenta informacj. Nie naley tego narzdzia naduywa zamiecanie skrzynek uytkownikw informacjami, z ktrych nie wynika dla nich adna korzy, bdzie zniechcao uytkownikw i skaniao do rezygnacji z subskrypcji.
Co to jest blog firmowy i jak go pisa?

Jeszcze kilka lat temu blogi byy internetowymi dziennikami, w ktrych autorzy dzielili si swoimi przeyciami i przemyleniami. Dzisiaj speniaj wiele innych funkcji. W sieci funkcjonuje mnstwo blogw specjalistycznych, hobbystycznych, branowych. Specjalici z rnych dziedzin dziel si w ten sposb swoj wiedz i dowiadczeniami. Niektre z takich blogw urosy ju do rangi serwisw tematycznych. W ostatnich latach moda na blogowanie zawadna internetem. Zarazio si ni wiele firm, ktre odkryy nowy kana do komunikacji ze swoimi klientami. Blogi firmowe, ktrych w sieci powstaje coraz wicej, mona podzieli na dwa typy.
21
Rozdzia 2
Firmowa strona WWW Zawarto firmowej strony internetowej
Pierwszy rodzaj to swego rodzaju odpowiednik internetowego centrum prasowego. Firma pisze w nim o biecych wydarzeniach, nowych produktach, promocjach, nagrodach, akcjach, w ktre si angauje. Odbiorcami nie s jednak dziennikarze, a uytkownicy internetu, czyli klienci lub potencjalni klienci przedsibiorstwa. Grupa docelowa i konwencja bloga narzucaj inny styl pisania lejszy, bardziej bezporedni. Przykady bardzo dobrze prowadzonych blogw tego typu to na przykad blog mBanku (www.mbank.pl/blog) lub blog Orange TP (www.blog.tp.pl). Taki blog jest prowadzony w osobnej zakadce na witrynie firmowej. Blogi tego typu sprawdzaj si w przypadku duych, znanych i cho troch lubianych marek. Czasem moe by narzdziem sucym ocieplaniu wizerunku firmy. Zanim jednak zaczniemy prowadzi taki blog zastanwmy si, czy bdzie on komukolwiek potrzebny. Jeli klienci nie bd znajdowali na nim nic uytecznego, prowadzenie go mija si z celem. Drugi rodzaj blogw firmowych to blogi o charakterze eksperckim. Maj charakter mini-serwisw tematycznych, w ktrych firma pisze informacje i porady z dziedziny, w ktrej si
specjalizuje. Na przykad przedsibiorstwo zajmujce si szyciem garniturw na miar moe pisa na blogu eksperckim informacje o aktualnych trendach w modzie mskiej, porady jak dobra garnitur czy krawat, jak ubra si na okrelone okazje. Wielu uytkownikw internetu szuka takich treci. W ten sposb firma buduje wizerunek specjalisty w swojej brany, a dodatkowo przez publikacj treci nasyconych waciwymi sowami kluczowymi zwiksza swoj widoczno w wynikach wyszukiwania w Google. Oczywicie bardzo istotna jest jako prezentowanych materiaw. Blogi tego typu mog by prowadzone albo z osobnej zakadce na witrynie firmowej, albo w osobnej domenie, albo na jednej z popularnych platform blogowych (na przykad blog.pl lub blox.pl). Jeli blog jest prowadzony poza witryn firmow, naley zamieci na nim wyrane logo z informacj, e dana firma jest jego autorem, a take link do strony www firmy. Prowadzenie bloga eksperckiego w ramach znanego serwisu blogowego albo w popularnym portalu internetowym moe by o tyle korzystne, e portal moe promowa nasze treci (o ile oczywicie maj wysok warto merytoryczn) wrd swoich uytkownikw.
22
Jedn z przewag internetu nad mediami tradycyjnymi jest moliwo bardzo dokadnego badania efektw dziaa marketingowych. Jeli kto myli, e w internecie jest anonimowy, to jest w wielkim bdzie. Nic bardziej mylnego. Kady krok w sieci jest ledzony. Nie chodzi tu o spiskow teori dziejw, ale przede wszystkim o marketing, reklam, przychody.
Wszystkie dziaania internautw mona ledzi. Waciciele witryn internetowych mog mie dokadne informacje o tym, ilu uytkownikw korzysta z ich serwisw, w jaki sposb uytkownicy tu trafiaj, ile odson wykonuj, na jakie podstrony wchodz, ile czasu spdzaj na stronie, czy wykonuj jakie akcje specjalne na przykad czy zapisuj si na newsletter. Jak to jest moliwe?
kolejnych wizytach, a portal internetowy moe ogranicza liczb serwowanych uytkownikowi reklam. I wanie dziki nim kady wydawca serwisu czy waciciel strony internetowej moe mie precyzyjne informacje o popularnoci swojej witryny. Podstawow miar popularnoci strony jest liczba uytkownikw, ktrzy w okrelonym przedziale czasu na ni wchodz. Systemy monitorujce ogldalno witryny rozpoznaj uytkownikw po plikach cookies. Dziki nim potrafi stwierdzi, ktry uytkownik odwiedzi stron po raz pierwszy, a ktry by na niej ju wczeniej. Oczywicie ma to swoje ograniczenia. Jeden uytkownik moe wchodzi na dan stron z dwch komputerw - wtedy system go nie rozpozna i uzna, e jest to dwch rnych uytkownikw. I odwrotnie, z jednego komputera i przez t sam przegldark na witryn moe wej kilka osb, ktre system potraktuje jako jednego unikalnego uytkownika. Co wicej, internauci okazjonalnie kasuj pliki cookies, a niektrzy w ogle wyczaj je w ustawieniach przegldarki. Szacuje si e ciasteczka blokuje okoo jednego procenta uytkownikw sieci. Przez to statystyki witryny zawsze obarczone bd pewnym bdem statystycznym. Bd na og nie jest duy waha si w okolicach kilku procent. Mona to atwo stwierdzi gdy korzysta si z dwch systemw statystyk. Mona spodziewa si, e wartoci przez nie wskazywane bd si nieznacznie rni.
Jak mierzy si ogldalno strony internetowej?

Kady komputer podczony do Internetu ma tzw. adres IP. To unikalny numer komputera w sieci. Nie jest to jednak wystarczajce, by dokadnie mierzy kto i jak korzysta z poszczeglnych serwisw internetowych. Bo IP moe si zmienia tak jest np. w przypadku niektrych uytkownikw Neostrady albo internetu w komrkach. W dodatku komputery poczone w sie, np. w domu czy biurze, mog mie jedno IP. Strony internetowe s otwierane w programach zwanych przegldarkami. Wszystkie przegldarki internetowe zapisuj tak zwane cookies (ciasteczka) pliki z informacjami wysyanymi przez serwer podczas otwierania danej strony internetowej. Dziki nim serwer rozpoznaje uytkownikw - przy kolejnym otwarciu danej strony odczytuje swoje pliki cookies, czyli te ktre nada podczas pierwszej wizyty. Ciasteczka maj wiele przydatnych zastosowa, na przykad forum internetowe moe dziki nim zapamitywa uytkownika i automatycznie logowa go przy
24
Rozdzia 3
Firmowa strona WWW Jak mierzy popularno strony internetowej
W przypadku niektrych CMS-w funkcja mierzenia ogldalnoci portalu jest ju wbudowana w system. Zazwyczaj jednak system taki jest do mocno ograniczony i pokazuje tylko podstawowe wskaniki. Nawet jeli CMS ma tak funkcjonalno, warto zainstalowa na witrynie specjalny system do analizowania statystyk. Na rynku dostpnych jest kilka rnych rozwiza, z ktrych najpopularniejszy to Google Analytics. Ten system ma chyba najszersze moliwoci analizy rnych wskanikw (o tym w dalszej czci), jest do prosty w obsudze, a w dodatku zupenie darmowy.
aktualnoci i przejdzie na podstron z wiadomociami, a nastpnie zamknie przegldark, to oznacza, e wykona dwie odsony. Nietrudno zauway, e zawsze unikalnych uytkownikw bdzie mniej ni wizyt, a wizyt mniej ni odson. Skrajna sytuacja - taka sama warto tych trzech wskanikw - w praktyce jest niespotykana. Uzupenieniem tych wskanikw bdzie czas spdzony na witrynie (ang. time on site). Bdzie mwi o tym, jak dugo uytkownicy zatrzymuj si na stronie. W polskim internecie liczba uytkownikw jest podstawow miar popularnoci witryny. Waciciele serwisw walcz o to, ktry bdzie mia najwicej uytkownikw (wprawdzie nie unikalnych, a realnych taki wskanik jest uywany w metodologii Megapanelu, bdcego standardem bada internetu w Polsce). Od tego zaley zainteresowanie reklamodawcw danym portalem, a w konsekwencji przychody wydawcy. Dla potrzeb wewntrznych wszystkie serwisy internetowe analizuj take pozostae wskaniki ogldalnoci. Sama liczba uytkownikw nie obrazuje faktycznej popularnoci danej witryny. Niezalenie od tego, czy dany internauta wszed w okrelonym czasie na stron raz czy kilka razy, w statystykach bdzie pokazywany jako jeden uytkownik. Dlatego warto analizowa take inne wskaniki. Dua liczba wizyt przypadajca na jednego uytkownika bdzie mwia, e ludzie chtnie wracaj na dan stron. Z kolei liczba odson i dugi redni czas spdzony na witrynie bd mwiy o zaangaowaniu internautw. Jeli redni czas bdzie wynosi zaledwie kilka sekund a przecitny internauta bdzie robi tylko dwie czy trzy odsony to moe oznacza, e strona nie zawiera wartociowych informacji albo ma skomplikowan nawigacj, trudno si po niej porusza.
Co mona wyczyta z poszczeglnych wskanikw popularnoci strony?

Najwaniejsze wskaniki ogldalnoci wirtyny to: unikalni uytkownicy, odwiedziny, odsony, czas spdzony na witrynie, wskanik odrzuce. Liczba unikalnych uytkownikw (ang. unique users) mwi o tym, ile osb weszo na witryn w danym okresie czasu w cigu dnia, w tygodniu, w miesicu bd w dowolnie zdefiniowanym zakresie dat. Systemy statystyk pozwalaj monitorowa take liczb uytkownikw powracajcych, ktrzy w danym okresie odwiedzili stron co najmniej dwa razy. Wskanik odwiedzin, zamiennie zwanych wizytami (ang. visits) pokazuje, ile razy w danym czasie uytkownicy wchodzili na stron. Przyjmuje si na og, e unikalne wizyty wygenerowane przez jednego uytkownika musi dzieli minimum 30 minut. Oznacza to, e jeli jeden uytkownik wejdzie na dan witryn, opuci j, a nastpnie powrci do niej w odstpie czasu krtszym ni p godziny, system potraktuje to jako jedn wizyt. Odsona (ang. pageview) to otwarcie kadej pojedynczej strony. Jeli na przykad uytkownik po wejciu na stron gwn kliknie w link
25
Rozdzia 3
Warto zwraca take uwag na wskanik odrzuce (ang. bounce rate). Mwi on o tym, ilu uytkownikw porzuca witryn zaraz po otwarciu, czyli wykonuje tylko jedn odson. Jeli wskanik jest wysoki, wynosi powyej 50 procent, to rwnie moe by symptom problemw z uytecznoci strony. Zazwyczaj wyszy wskanik odrzuce maj strony internetowe, ktrych gwnym rdem ruchu jest Google. Dzieje si tak szczeglnie wtedy, gdy strona jest wysoko pozycjonowana na frazy, ktre nie maj pokrycia w treci. Wielu uytkownikw wchodzi na witryn z wynikw wyszukiwania, ale nie znajduje poszukiwanych treci. Istotn miar jest rwnie konwersja na cel (ang. goal conversion rate), w skrcie po prostu wskanik konwersji. Oznacza on procent uytkownikw, ktrzy wykonaj na witrynie dan akcj, albo procent wizyt, ktre kocz si zrealizowaniem jakiego celu (czy realizacj celw odnosi si do liczby uytkownikw, czy do liczby wizyt to ju zaley od waciciela witryny). Celem moe by dowolna aktywno na witrynie: zapisanie si na newsletter, zamwienie produktu w sklepie internetowym, zamwienie usugi, skorzystanie z formularza kontaktowego i wiele innych. Analiza konwersji jest koniecznoci przede wszystkim w sklepach internetowych, ktre utrzymuj si ze sprzeday towarw on-line.
Wejcia bezporednie najczciej oznaczaj sytuacj, gdy uytkownik wchodzi na witryn wpisujc jej adres www w przegldarce internetowej. Inne sytuacje, ktre bd zaliczane do wej bezporednich, to na przykad otwarcie strony z zakadek, ktre s zdefiniowane w przegldarce, wejcie na stron z linka, ktry uytkownicy przysyaj sobie przez Gadu-Gadu lub inny komunikator, a take z maila, ktry jest otwarty w programie pocztowym (ale ju nie z maila otwartego w przegldarce wtedy rdem bdzie witryna odsyajca). Do witryn odsyajcych bdzie zaliczany ruch wygenerowany przez uytkownikw, ktrzy przychodz na stron po klikniciu w link znaleziony na innych witrynach. Systemy statystyk bardzo dokadnie pokazuj, z jakich innych stron przychodz uytkownicy (i ilu ich jest). Dla waciciela strony to bardzo uyteczne informacje, szczeglnie wtedy, gdy prowadzone s dziaania marketingowe w internecie. Kolejnym rdem ruchu s wejcia z wyszukiwarek. Obecno w nich jest bardzo istotna, gdy internauci poszukuj informacji najczciej w ten sposb, e wpisuj zapytanie do wyszukiwarki internetowej. W Polsce to przede wszystkim Google, ktry wykonuje okoo 97 procent wszystkich wyszukiwa. Systemy statystyk pokazuj nie tylko odsetek uytkownikw, ktrzy trafiaj na stron z wynikw wyszukiwania, ale te informacj, na jakie frazy internauci wchodz na stron z wyszukiwarki. Analiza rde ruchu jest bardzo istotna z punktu widzenia dziaalnoci marketingowej. Jeli na przykad odnotowany zostanie znaczny spadek liczby wej z wyszukiwarek, to prawdopodobnie oznacza, e spady pozycje strony w wynikach wyszukiwania i by moe naley podj dziaania pozycjonerskie (o tym w dalszej czci). Jeli firma bdzie prowadzia dziaania promocyjne w tak zwanym off-linie, czyli na przykad kupi seri reklam w radiu i prasie, w ktrych bdzie
Jakie s rda ruchu na stronie internetowej?

Systemy statystyk pozwalaj na analizowanie, w jaki sposb uytkownicy trafiaj na dan stron internetow. S trzy podstawowe rda ruchu: wejcia bezporednie, witryny odsyajce, wyszukiwarki. Ich ledzenie podobnie jak analiza wskanikw ogldalnoci bazuje na systemie plikw cookies. rda ruchu pokazuje wikszo systemw statystyk, w tym Google Analytics.
26
Rozdzia 3
umieszczony wyrany odnonik do strony internetowej (na przykad z hasem typu: aby skorzysta z promocji, zarejestruj si na naszej stronie internetowej), wwczas liczba wej bezporednich na witryn bdzie mwia o tym, jaka jest efektywno kampanii. Stay duy odsetek wej bezporednich bdzie mwi o tym, e marka firmy jest znana. Z kolei analiza wej z witryn odsyajcych pozwala optymalizowa dziaania promocyjne prowadzone w internecie waciciel witryny widzi dokadnie, z jakich stron pozyskuje najwicej uytkownikw, a na jakich stronach jego reklamy s nieefektywne.
W lewym menu s zakadki umoliwiajce przejcie do wskanikw bardziej zaawansowanych. W zakadce Uytkownicy s midzy innymi wskaniki dotyczce liczby unikalnych uytkownikw (opcja trendy uytkownikw), wskaniki aktywnoci uytkownikw powracajcych (opcja lojalno uytkownikw), informacje on tym, z jakich systemw operacyjnych i przegldarek korzystaj uytkownicy strony (opcja funkcje przegldarek), geolokalizacja uytkownikw, czyli informacja o tym, z jakich s krajw i miast (opcja nakadka mapy). W zakadce rda odwiedzin dostpna jest szczegowa informacja o tym, ile odwiedzin generuj poszczeglne rda ruchu. Mona te sprawdzi, na jakie frazy uytkownicy wchodz z wyszukiwarek (opcja sowa kluczowe). Jeli firma kupuje linki sponsorowane w Google, istnieje moliwo sprzenia ze sob obu systemw i ledzenia uytkownikw, ktrzy na witryn wchodz z kampanii reklamowej (opcja Google Adwords). W zakadce Tre analizowana jest popularno poszczeglnych podstron witryny. Mona sprawdzi, ktre podstrony maj najwicej odwiedzin (opcja najlepsza tre). Google Analytics pozwala na definiowanie rozmaitych raportw niestandardowych oraz prowadzenie zaawansowanych analiz. Jedn z bardziej uytecznych funkcji jest analiza konwersji w zakadce Cele. Mona ni precyzyjnie zbada, ilu uytkownikw wykonuje okrelon akcj, na przykad wysya formularz kontaktowy, zapisuje si na newsletter firmowy albo skada zamwienie na dany produkt. Aby to zrobi, naley zdefiniowa badany cel, czyli przyjcie na stron, ktra koczy dan akcj, na przykad pojawia si po wypenieniu i wysaniu formularza zamwienia.
Jak korzysta z systemu statystyk Google Analytics?

Aby zainstalowa Google Analytics na witrynie naley zaoy si zarejestrowa si na stronie Google.com/Analytics, nastpnie po zalogowaniu utworzy profil witryny i pobra specjalny skrypt zliczajcy, ktry trzeba wstawi do kodu rdowego strony. Jeli strona jest oparta na CMSie Wordpress, taki skrypt mona wstawi przez panel administracyjny po zainstalowaniu odpowiedniej wtyczki. Jeli strona jest statyczna albo ma wasny system CMS, wwczas informatyk musi wstawi go do szablonw. Podstawowe wskaniki s prezentowane na wykresie wywietlanym po zalogowaniu si do systemu. Jest tu liczba odwiedzin, odson, czas spdzony na witrynie, wspczynnik odrzuce. Domylnie ustawiony okres czasu to ostatnie 30 dni, bez problemu mona te zmieni zakres dat albo zmieni przedziay czasu na tygodnie lub miesice.
27
Rozdzia 3
Funkcja ledzenia konwersji jest szczeglnie istotna dla serwisw sprzedaowych, na przykad sklepw internetowych. Sklep moe precyzyjnie liczy, ilu uytkownikw rozpoczyna procedur zakupu, a ilu faktycznie kupuje produkt. Co wicej, moe bada konwersj dla poszczeglnych rde ruchu, czyli sprawdza, na ile skuteczne s poszczeglne metody pozyskiwania uytkownikw. To pozwala optymalizowa kampanie promocyjne prowadzone w sieci. Inn bardzo uyteczn funkcjonalnoci jest moliwo tagowania linkw i mierzenia w ten sposb skutecznoci poszczeglnych reklam emitowanych w sieci. Dziki tej funkcji mona dokadnie ledzi, ilu uytkownikw zostao przekierowanych na stron firmow z rnych kreacji reklamowych, emitowanych na rnych serwisach. Analiza tych danych pozwala firmie optymalizowa dziaania promocyjne utrzymywa kampanie, z ktrych pozyskiwany jest istotny ruch i rezygnowa z dziaa nieskutecznych. W Google Analytics jest dostpne narzdzie do preparowania w odpowiedni sposb linkw do reklam, ktre chce si mierzy. Do zdefiniowaniu kampanii narzdzie generuje tagi, ktre naley doklei do linkw podpitych pod poszczeglne formy reklamowe. Otrzymane w efekcie statystyki mona ledzi w zakadce rda odwiedzin. Szczegowe informacje o tym, jak mierzy konwersj i cieki, jakimi poruszaj si uytkownicy, a take jak tagowa linki i mierzy ich skuteczno znajduj si na stronie pomocy Google Analytics pod adresem: www.google.com/support/googleanalytics/.
28
Sklep internetowy to efektywny sposb na handel online. Uruchomienie e-sklepu nie musi by mudn i skomplikowan procedur wymagajc nie tylko znajomoci zasad prowadzenia dziaalnoci gospodarczej, a take zaawansowanej wiedzy informatycznej. Wszystko dziki aplikacjom pracujcym w oparciu o technologi w chmurze, takim jak Click Shop.
Polski rynek e-commerce ronie w bardzo szybkim tempie. Jego obroty w ubiegym roku signy 16 mld z. W takiej sytuacji warto zaangaowa si w zbudowanie efektywnego e-biznesu. Szczeglnie, e dostpne s rozwizania zapewniajce kompleksowo i prostot obsugi handlu w sieci. Te dwa zaoenia przywiecay tworzeniu platformy sklepowej Click Shop. Jest to rozwizanie oparte na dowiadczeniu programistw tworzcych aplikacje dla sklepw internetowych, odpowiednio skonfigurowanym hostingu zapewniajcym niezawodn dostpno serwisu online oraz niepowtarzalnym pakiecie usug partnerskich. Nowoczesne technologie dostosowalimy do realnych potrzeb uytkownikw oraz wymogw coraz bardziej konkurencyjnego rynku, a nastpnie ubralimy je w intuicyjny i przejrzysty interfejs. Tak wanie narodzi si Click Shop, ktry jest czym wicej ni tylko e-sklepem to rwnie cay pakiet usug i partnerw, dziki ktrym kady jest w stanie szybko uruchomi biznes w sieci, nie ponoszc przy tym duych kosztw mwi Pawe Owczarek, odpowiedzialny za wdroenie platformy Click Shop.
z wysokim kosztem uruchomienia e-sklepu. Ponadto jest to opata konkurencyjna rwnie w porwnaniu do innych aplikacji udostpnianych na tej samej zasadzie. Obecnie pakiet startowy Click Shop kosztuje 48 z miesicznie. Jest to wic dobre rozwizanie dla pocztkujcych sprzedawcw, ktrzy zaoszczdzone rodki mog wyda na towar. Na korzy wyboru platformy Click Shop do uruchomienia sklepu przemawia rwnie jedyne w Polsce stae wsparcie Biura Obsugi Klienta czynnego 24 godziny na dob, przez 7 dni w tygodniu.
Czy to dla mnie?

Rozpatrujc dla jakich e-przedsibiorcw odpowiedni bdzie Click Shop warto zwrci uwag na kilka cech. Po pierwsze platforma dostpna jest w modelu SaaS, dziki czemu rozliczajc si na podstawie cyklicznego abonamentu uytkownik nie musi zmaga si
Click Shop to wygodny sklep, ktry mona uruchomi natychmiast po rejestracji usugi.
- ARTYKU SPONSOROWANY -
30
Rozdzia 4
Firmowa strona WWW Jeden klik do Twojego e-biznesu
Z drugiej strony dla dowiadczonych handlowcw Click Shop oferuje dedykowany pakiet Premium, ktry posiada zaawansowane funkcjonalnoci, m.in.: brak ogranicze administratorw, walut, jzykw i szerszy wachlarz integracji np. z programem Subiekt GT czy Allegro. Firma home.pl, ktra jest odpowiedzialna za obsug Click Shop, aby uatwi wybr niezdecydowanym udostpnia 14-dniowy bezpatny okres testowy podczas, ktrego mona w peni zapozna si z moliwociami oprogramowania.
Czy jeden klik rzeczywicie wystarczy?

Wspomniany jeden klik dziki, dziki ktremu mona zarejestrowa usug faktycznie pozwoli wej w wiat e-commerce. Uytkownik otrzyma
w peni funkcjonalny sklep, a nastpnie wystarczy, e zdecyduje o wygldzie, doda produkty i bdzie ju w stanie je sprzedawa. Asystent konfiguracji w prostych krokach wskae najwaniejsze elementy do uzupenienia, wybrania, bd uruchomienia. Ponadto, rozbudowane treci startowe wspieraj uytkownika od samego pocztku. Styl graficzny sklepu mona wyedytowa za pomoc myszy. Jeeli jednak chcemy wprowadzi wasn grafik oczywicie jest to moliwe. Ju w dalszej kolejnoci bardzo pomocne mog okaza si narzdzia do reklamy i promocji. atwe i przejrzyste mechanizmy tworzenia skutecznych rabatw i promocji: rabaty indywidualne dla klientw lub caych grup, progi rabatowe, kupony rabatowe, produkty dnia, produkty z promocyjn cen, bestsellery, narzdzia do subskrypcji i wysyania newslettera. Te i inne opcje uatwiaj rozpoczcie aktywnej sprzeday, a Click Shop zapewnia kolejne korzyci cay czas wspierajc sprzedawcw.
Panel administratora Click Shop - raporty sprzeday w postaci graficznej.
31
Rozdzia 4
Firmowa strona WWW Jeden klik do Twojego e-biznesu
Co zyskam?
Stae wsparcie ze strony Click Shop oraz dostarczanie uytkownikom wiedzy merytorycznej w formie raportw i poradnikw to nie jedyne czego mog spodziewa si klienci. Atrakcyjn wartoci s bonusy zgromadzone wok platformy. Umoliwiaj one znaczne oszczdnoci, ktre sigaj 2130 z. S to bardzo konkretne elementy, ktre mona wykorzysta w logistyce sklepu lub jego promocji, takie jak kupony na kampani reklamow w systemie Google AdWords, na pozycjonowanie sklepu, na reklam w porwnywarce cen nokaut.pl oraz dodatkowo certyfikat SSL i oprogramowanie CRM w pakiecie Click Shop Premium. Oprcz
bonusw, ktre stanowi jednorazow warto uytkownik moe rwnie liczy na kolejne ciekawe oferty partnerskie, dziki ktrym bdzie pomnaa kwot oszczdnoci. S to preferencyjne usugi najwikszych firm kurierskich za porednictwem serwisu apaczka.pl, patnoci online eCard z nisz prowizj oraz preferencyjn ofert na kredyt dla maych firm. Nowoczesne rozwizanie do prowadzenia e-biznesu to dzi nie tylko oprogramowanie sklepu internetowego, ale i szereg wartoci dodanych, dziki ktrym prowadzenie sprzeday w Internecie moe by atwiejsze i bardziej efektywne. Takim wanie rozwizaniem jest Click Shop.
Baza wiedzy Click Shop - uyteczne informacje dla sprzedajcych.
33
Internauci szukaj informacji w sieci przede wszystkim w wyszukiwarkach. Aby uytkownicy trafiali na stron firmow niezwykle istotne jest, by wywietlaa si na wysokich pozycjach w wynikach wyszukiwania. W Polsce Google jest praktycznie monopolist wrd wyszukiwarek. Generuje okoo 97 procent wizyt na witrynach internetowych pochodzcych ze wszystkich wyszukiwarek (tak wynika z badania Gemius Traffic). Jego silnik jest wykorzystywany przez wiele portali, na przykad jeli uytkownik korzysta z wyszukiwarki na Onet.pl, to faktycznie wykonuje wyszukiwanie w Google.
Polscy internauci korzystaj te z wyszukiwarki Netsprint (dziaa w portalu WP.pl) oraz Bing (naley do firmy Microsoft), ale ich udzia w wyszukiwaniach jest znikomy, w obu przypadkach oscyluje wok jednego procenta. Nic nie wskazuje na to, by w niedalekiej przyszoci ktry z konkurentw mg osabi pozycj Google. Dlatego wysiki zmierzajce do osignicia wysokich pozycji powinny by koncentrowane praktycznie tylko na tej wyszukiwarce.
Google i cigle ulega zmianom. Czsto okazuje si, e dziaania, ktre jaki czas temu podnosiy pozycj strony w wynikach wyszukiwania, dzisiaj ju nie maj adnego znaczenia. Czynniki, ktre decyduj o pozycji strony w wynikach wyszukiwania, moemy podzieli na kilka grup. Po pierwsze, jest wiele istotnych czynnikw zwizanych z budow strony internetowej. O pozycjach bdzie decydowao to, jaka jest struktura witryny, jak rozmieszczone s linki wewntrzne, czyli te pozwalajce dotrze do poszczeglnych jej podstron, sposb budowy adresw URL podstron, a nawet ile way strona i w jakiej technologii jest wykonana. Po drugie, istotny jest Page Rank strony, ktry jest pochodn liczby i jakoci linkw prowadzcych do tej strony z innych witryn internetowych. Po trzecie, du wag ma sam kontent, czyli zawarto strony internetowej; liczy si gwnie unikalno treci i natenie odpowiednich sw kluczowych. O tych czynnikach piszemy szczegowo w kolejnych punktach. Dla pozycji w wynikach wyszukiwania istotny jest take wiek i historia witryny internetowej. Jeli strona jest moda, powstaa w nowej domenie, na pewno trudniej bdzie przebi si na wysokie pozycje wynikach wyszukiwania ni stronom, ktre istniej od kilku lat.
Jak dziaa mechanizm Google?

Po internecie nieustannie kr roboty Google, ktre sczytuj tre stron internetowych, czyli indeksuj strony. Po wpisaniu przez internaut poszukiwanej frazy wyszukiwarki, wywietlane s zaindeksowane strony, na ktrych okrelona fraza wystpuje. Kolejno tych stron jest ustalona przez algorytm Google, ktry bierze pod uwag nie tylko stopie, w jakim tre strony odpowiada zapytaniu, ale rwnie szereg innych czynnikw. Algorytm wyszukiwarki jest objty cis tajemnic. Google rozpowszechnia informacje o tym, na co mechanizm zwraca uwag, jak powinna by zbudowana strona internetowa przyjazna wyszukiwarce, ale do koca nie wiadomo, ktre czynniki maj jak rang wanoci. Co wicej, algorytm jest nieustannie ulepszany przez
34
Rozdzia 5
Firmowa strona WWW Obecno strony internetowej w wyszukiwarce google
Na pozycje bdzie wpywaa rwnie historia witryny dziaania, jakie byy podejmowane w przeszoci. Jeli byy stosowane niedozwolone techniki pozycjonowania (o tym, jakie to techniki, piszemy w dalszych punktach), bd negatywnie rzutoway na obecne postrzeganie witryny przez Google. Jeli wiec odkupujemy od kogo domen internetow, w ktrej wczeniej funkcjonowaa jaka inna witryna, sprawdmy, jaki jest Page Rank tej witryny, a take czy nie ma tak zwanego Bana, czyli czy nie jest karnie wykluczona z wynikw wyszukiwania za stosowanie niedozwolonych praktyk (o tym w dalszych punktach). Mona to sprawdzi na przykad w serwisie Mypagerank.pl.
Czym jest pozycjonowanie strony internetowej?

Pozycjonowanie stron internetowych okrelane skrtem SEO (od angielskiego okrelenia search engine optimization) to wszelkie dziaania podejmowane w celu osignicia wysokich pozycji w wynikach wyszukiwania. Przez wysokie pozycje rozumie si zazwyczaj pierwsz stron wynikw wyszukiwania, czyli miejsca od pierwszego do dziesitego. Ideaem jest oczywicie zajcie pierwszego miejsca lub choby jednego z pierwszych trzech. Internauci klikaj w rekordy, ktre s najwyej, rzadko kiedy przechodz na drug stron wynikw, jeszcze rzadziej na trzeci. Na kolejne strony z wynikami ju naprawd mao kto zaglda. Wrd wydawcw serwisw internetowych oraz wacicieli stron internetowych upowszechnia si wiadomo, jak istotne jest bycie widocznym w Google, dlatego pozycjonowanie stron internetowych jest norm. Powstao wiele firm, ktre zajmuj si wycznie pozycjonowaniem stron internetowych, na rynku dziaa te wielu specjalistw-freelancerw. Usug pozycjonowania mona sobie po prostu kupi (o tym jak, piszemy w dalszych punktach).
Pozycjonowanie strony internetowej naley rozpocz od okrelenia katalogu fraz wpisywanych przez internautw do wyszukiwarki, na ktre chcemy by widoczni w wynikach wyszukiwania. Naley mie na uwadze, e im bardziej oglna jest dana fraza, tym trudniej bdzie nam wypozycjonowa na ni witryn firmy. Przykadowo, jeli prowadzimy warsztat samochodowy w Szczecinie, nie powinny nas interesowa oglne frazy warsztat samochodowy czy mechanik. Po pierwsze, pozycjonowanie si na nie bdzie trudne, bo o pozycje na te frazy walczy wiele serwisw internetowych. Po drugie, tylko niewielki odsetek internautw wpisujcych do Google sowo mechanik bdzie zainteresowana znalezieniem zakadu w Szczecinie. Dla takiej firmy zdecydowanie bardziej opacalne i sensowne bdzie pozycjonowanie na konkretne frazy typu: warsztat samochodowy szczecin, mechanik szczecin, opony szczecin, elektryka samochodowa szczecin. Poszczeglne frazy bd zdecydowanie mniej popularne ni fraza oglna mechanik, ale pozycjonowanie witryny wanie na nie bdzie prostsze, tasze, a do tego bardziej precyzyjne. Portale internetowe pozycjonuj si szeroko na jak najwicej fraz, gdy ich celem jest pozyskanie jak najwikszej liczby uytkownikw (im wicej portal ma uytkownikw, tym wicej sprzedaje reklam). W przypadku strony internetowej firmy liczba unikalnych uytkownikw nie jest tak bardzo istotna, zdecydowanie waniejsze jest trafienie do tych internautw, ktrzy s zainteresowani kupnem konkretnych produktw lub usug oferowanych przez firm. Internauci wpisuj do Googla coraz bardziej precyzyjne i tym samym coraz dusze zapytania. Szczeglnie gdy szukaj konkretnej usugi albo informacji. S wiadomi, e w ten sposb duo atwiej jest znale w wyszukiwarce uyteczn informacj. Te dusze i bardziej
35
Rozdzia 5
dokadne zapytania okrela si mianem dugiego ogona. Przykadowo, w przypadku gabinetu stomatologicznego we Wrocawiu dugi ogon to frazy typu: stomatolog wrocaw implanty, stomatolog wybielanie zbw wrocaw mona by ich wymyli dziesitki. Kada pojedyncza fraza bdzie wpisywana przez kilkudziesiciu czy kilkuset internautw miesicznie, ale wszystkie razem mog generowa ju naprawd duy ruch na witrynie. A zdecydowanie atwiej bdzie wypozycjonowa si na nie ni na fraz stomatolog czy nawet stomatolog wrocaw. Google udostpnia narzdzia do sprawdzania popularnoci sw kluczowych. Jeli zastanawiamy si, czy lepiej pozycjonowa si na frazy zwizane ze sowem dentysta czy stomatolog, warto sprawdzi, o co czciej zapytuj internauci. Suy do tego narzdzie Google Trends (Google.com/trends). Aby porwna popularno kilku fraz, naley wpisa je do pola tekstowego po przecinku; mona zawzi wyszukiwanie do okrelonego przedziau czasu (na przykad ostatni rok lub ostatnie 30 dni) lub do zapyta wygenerowanych w Polsce. W efekcie na wykresie zobaczymy wykres trendu, ktry bdzie obrazowa liczb zapyta o dan fraz w okrelonym czasie. W przypadku gabinetu stomatologicznego z porwnania wynika, e internauci czciej szukaj w Google frazy stomatolog ni dentysta, dlatego lepiej jest pozycjonowa si na frazy zwizane ze sowem stomatolog.
Czym jest pozycjonowanie strony internetowej?

Jednym z czynnikw decydujcych o pozycji strony w wynikach wyszukiwania jest jej Page Rank. Jest to ocena w skali od 0 do 10, ktr danej Google nadaje witrynie internetowej na podstawie jej popularnoci w internecie. Page Rank danej strony internetowej mona sprawdzi na wielu serwisach internetowych, na przykad Ranking.net.pl. Popularno strony jest wyliczana na podstawie liczby linkw prowadzcych do niej z innych stron internetowych. Nie jest to jednak zaleno wprost proporcjonalna, bowiem liczy si nie tylko ilo linkw, ale take ich jako. A jako jest wyznaczana przez Page Rank stron, na ktrych s zamieszczone te linki, a take tematyka tych stron. Najbardziej wartociowe bd linki pochodzce ze stron o wysokim Page Ranku, ktre s tematycznie powizane z nasz witryn. Za linki uwaa si oczywicie aktywne, czyli klikalne odnoniki z innych stron z maym zastrzeeniem. W sieci upowszechnio si stosowanie w linkach atrybutu no follow, ktry zatrzymuje robota Googla. Linki no follow s widoczne i klikalne dla uytkownika, ale dla Googla s bezwartociowe. Aby sprawdzi, czy dany link jest opatrzony tym atrybutem, trzeba odszuka go w rdle strony, czyli w kodzie HTML, ktry otwieramy klikajc w dowolnym miejscu na stronie prawym klawiszem myszki i wybierajc opcj poka rdo strony. Po otwarciu rda naley poszuka danego adresu URL, mona to zrobi atwo korzystajc z funkcji wyszukiwania na stronie, ktr otwiera si kombinacj klawiszy ctrl+f. Jeli obok adresu URL widnieje rel=nofollow, oznacza to, e strona linkujca nie wspiera strony linkowanej swoim Page Rankiem.
36
Rozdzia 5
Aktywne linki na stronach internetowych maj zazwyczaj posta tekstu (tak zwany anchor text), pod ktrym schowany jest adres URL wirtyny. Anchor text spenia dwie funkcje. Po pierwsze, jest atwiej przyswajalny dla uytkownika jest bardziej czytelny ni dugi adres strony internetowej. Po drugie, drugie, ma istotne znaczenie w pozycjonowaniu, gdy Google zwraca uwag na uyte w nim sowo kluczowe. Dlatego firma powinna dba o to, by prowadzce do niej linki miay w anchor text waciwe sowa kluczowe, takie, na jakie chce pozycjonowa swoj witryn. Przykadowo, jeli chcemy wypozycjonowa witryn gabinetu stomatologicznego na fraz stomatolog wrocaw, pod takim tekstem powinny by schowane linki do niej prowadzce. Na Page Rank witryny ma te wpyw liczba linkw wychodzcych, czyli linki, ktre z naszej strony kieruj do innych stron internetowych. Tu zasada jest odwrotna dua liczba linkw wychodzcych z danej witryny wpywa negatywnie na jej Page Rank. Dlatego z punktu widzenia waciciela strony internetowej korzystne jest pozyskiwanie jak najwikszej liczby wartociowych linkw z witryn zewntrznych i ograniczanie liczby linkw wychodzcych ze strony bd nakadanie na nie atrybutu no follow. Firma powinna nieustannie pracowa nad tym, aby w internecie pojawiao si jak najwicej wartociowych linkw do jej witryny. Najatwiejszym sposobem na rozpropagowanie linkw jest wpisywanie si do katalogw stron internetowych. S to wielkie bazy agregujce informacje o stronach internetowych. Pierwotnie, zanim upowszechniy si wyszukiwarki, speniay funkcje wyszukiwania informacji w sieci. Dzi speniaj ju praktycznie wycznie funkcje SEO-we. Katalogw w internecie jest mnstwo, eby si o tym przekona wystarczy wpisa fraz katalog stron do Google. Wpisywanie si do niektrych jest darmowe, w innych (czsto tych
bardziej wartociowych) kosztuje od kilku do kilkudziesiciu zotych. Zanim zdecydujemy si zrobi wpis, zwaszcza jeli jest on patny, warto jest sprawdzi, czy dany katalog ma wysoki Page Rank, bo w takim przypadku link bdzie mia wiksz warto. Warto wykorzysta kad okazj do zamieszczenia linka do swojej strony. Jeli firma ma grono przedsibiorstw stale wsppracujcych, mona poprosi te firmy o wstawienie linkw na ich stronach. Jeli angauje si w jak akcj, na przykad jako sponsor, naley poprosi o zamieszczenie linka na stronie tej akcji bd jej organizatora. Warto te dodawa wizytwki z linkami do baz firm czy usug, ktrych jest w sieci mnstwo.
Jak zbudowa stron, by bya przyjazna wyszukiwarce?

Budowa strony internetowej to jeden z istotnych czynnikw majcych wpyw na wyniki wyszukiwania. Powinnimy mie to na uwadze ju na etapie tworzenia strony. Jeli firma zleca jej wykonanie agencji, powinna ju na etapie zlecenia zaznaczy, na jakich waciwociach strony jej zaley. Jedn z najwaniejszych kwestii jest struktura adresw URL podstron. Wane jest, aby byy w nich zawarte sowa kluczowe, na ktre firma chce si pozycjonowa. Zamy, e waciciel warsztatu samochodowego chce pozycjonowa si na frazy: wymiana opon, elektronika samochodowa, zawieszenia. W takim przypadku w zakadce oferta powinny zosta stworzone osobne podstrony dla kadej z tych fraz, ktre zawierayby opis usug, a ich adresy URL powinny mie nastpujc struktur: www.domena-firmy.pl/oferta/wymiana-opon/, www.domena-firmy.pl/oferta/elektronika-samocho dowa/, www.domena-firmy.pl/oferta/zawieszenia/.
37
Rozdzia 5
Wane jest te to, by umoliwi robotowi Google atwe dotarcie do wszystkich stron. Obowizuje zasada, e do kadej z podstron powinno da si dotrze startujc ze strony gwnej i klikajc na kolejnych stronach. Ideaem s linki wychodzce bezporednio ze strony gwnej, jednak oczywicie na wikszych witrynach nie jest moliwe podlinkowanie na niej wszystkich podstron. Istotna jest cieka, ktr robot trafi na docelowe podstrony. W przypadku witryny warsztatu samochodowego na stronie gwnej moe by podlinkowana zakadka oferta, a dopiero w niej mog znale si linki prowadzce do podstrony wymiana opon. Na kadej podstronie pod grnym menu powinna by wywietlona cieka nawigacyjna (funkcjonuje te angielskie okrelenia breadcrumb lub jego polskie tumaczenie: cieka okruszkw), w ktrej s wskazane kolejne podstrony (w formie linkw), przez ktre trzeba przej, aby dotrze do tej strony. Strona internetowa powinna by lekka, wwczas szybko si aduje. Jeli robot Googla trafia na stron, ktra wczytuje si dugo porzuca j. Stron obcia mog due, nieskompresowane pliki graficzne, cikie elementy flashowe. W internecie s serwisy oferujce narzdzia do testowania szybkoci adowania strony. Mona sprawdzi witryn firmy pod tym ktem na przykad na Linkvendor.com (narzdzie Website Speed Test) albo na Websiteoptimization.com (narzdzie Web Page Analyzer). Wane jest to, by wszystkie napisy na stronie internetowej miay posta tekstu, a nie obrazka, gdy robot Google nie bdzie go widzia. Natomiast elementy graficzne na przykad fotografie powinny mie tekst alternatywny, ktry robot bdzie mg przeczyta. Tekst alternatywny pojawia si po najechaniu kursorem na obrazek. To istotne, bo zwiksza szans na wywietlenie strony w wynikach wyszukiwania grafiki. Z wyszukiwarki grafiki Google korzysta coraz wicej internautw, ale take w zwyczajnych
wynikach wyszukiwania po wpisaniu niektrych fraz na wysokich pozycjach s wywietlane obrazki. Istotna jest take technologia, w jakiej wykonana jest strona internetowa. Strony stworzone we Flashu s dynamiczne, a przez to atrakcyjne wizualnie, jednak nie s dobrze pozycjonowane w wynikach Google. Wprawdzie Google indeksuje ju strony flashowe (jeszcze par lat temu w ogle ich nie widzia), ale zdecydowanie atwiej jest spozycjonowa witryn wykonan w HTMLu, na ktrej wszystkie treci maj posta zwykego tekstu. Jeli chcemy mie stron dynamiczn, najlepiej jest przygotowa we Flashu tylko niektre elementy strony. Google udostpnia narzdzie, ktre pozwala monitorowa kwestie zwizane z indeksowaniem witryny Google Webmaster Tools. Aby z niego skorzysta wystarczy zaoy konto na stronie google.com/webmasters/tools/, a nastpnie pobra z niego kod weryfikujcy i wstawi go do szablonu strony. W tych narzdziach bd widoczne statystyki indeksowania oraz ewentualne bdy, na jakie napotyka robot Googla krc po witrynie. W Google Webmaster Tools mona sprawdzi, jak czsto robot zaglda na stron internetow firmy. W przypadku mniejszych stron moe okaza si, e zaglda tu nie czciej ni raz na kilka dni. Jeli publikujemy na stronie nowe treci na przykad aktualnoci albo informacje prasowe i chcemy zwrci na nie uwag robota Google, naley generowa tak zwane site mapy (mapy strony). Zaktualizowane site mapy mona zgasza robotowi Google wanie przez narzdzie Webmaster Tools. Wanym elementem strony s meta tagi, czyli informacje opisujce stron, ktre s zawarte w jej rdle. Nie wida ich na stronie internetowej, ale nios istotn tre dla robotw skanujcych strony, szczeglnie dla robota Google. Chodzi o:
38
Rozdzia 5
title tu powinien by zapisany tytu strony, keywords powinien zawiera sowa kluczowe opisujce stron oraz description w nim powinien znale si krtki opis strony. Obecnie nie maj ju wpywu na pozycje strony w wynikach wyszukiwania, ale ich znaczenie nadal jest istotne Google czsto zaciga do wynikw tytu i opis strony z title i decription, a to, co uytkownik widzi w wynikach wyszukiwania decyduje o tym, czy kliknie w dany rekord. Warto wic zadba o to, aby kada podstrona miaa waciwe, odpowiadajce jej treci meta tagi.
Przyjmuje si, e tekst dobry z punktu widzenia Google powinien mie dugo minimum 1,5 tysica znakw. Powinien te zawiera sowa kluczowe, na ktre chcemy pozycjonowa dan stron. Interesujca nas fraza powinna zosta kilkakrotnie uyta w treci. Naley jednak uwaa, aby nie przesadzi z liczb powtrze wwczas Google moe potraktowa stron jak spam optymalnie jest powtrzy dan fraz okoo trzech razy.
Czym jest black hat SEO?

Niektre serwisy czy witryny internetowe, chcc szybko i znaczco poprawi swoje pozycje w wynikach wyszukiwania, uciekaj si do stosowania metod, ktrych Google zabrania. Stosowanie takich nieregulaminowych taktyk jest okrelane terminem black hat SEO. Jedna z popularnych taktyk tego rodzaju to kupowanie linkw czy udzia w systemach wymiany linkw. Pozycjonerzy prbuj sztucznie podbi Page Rank danej strony pacc za to, e na innych serwisach zostanie umieszczony link do niej. Aby takie dziaanie przynioso efekt, nie wystarczy kupi kilka linkw, trzeba pozyskiwa je w ilociach hurtowych. Jeli Google rozpozna, e taka taktyka jest stosowana, wwczas dana witryna moe zosta ukarana. Inna metoda black hat to tak zwany cloacking, czyli prezentowanie innej treci dla uytkownikw, a innej dla robota Google. Mechanizm strony rozpoznaje IP, z jakiego uytkownicy bd roboty cz si ze stron i jeli rozpozna, e na stron wchodzi robot, wywietlaj specjalnie pod niego spreparowan wersj strony. Inna niedozwolona technika to sztuczne upychanie sw kluczowych we na stronie internetowej. Jeli dane sowo kluczowe jest wielokrotnie i nienaturalnie powtrzone w treci, a dodatkowo wystpuje w nagwku, stopce, tagu title, wwczas strona moe zosta uznana przez robota Google za spam.
Jak pisa teksty, by dobrze pozycjonoway si w Google?

O pozycjach w wynikach wyszukiwania w duym stopniu decyduje jako tekstw publikowanych na stronie internetowej. Piszc teksty na strony o ofercie lub informacje prasowe warto mie na uwadze, e ich adresatem jest nie tylko uytkownik strony, ale take robot Google. Przede wszystkim liczy si, czy dany tekst jest unikalny, to znaczy nie wystpuje na adnej innej stronie w sieci. Jeli zosta skopiowany, wytworzy si tak zwany duplicate content, ktry dla robota Google bdzie mia zawsze mniejsz warto. Im wicej treci znajdzie si na stronie internetowej tym wiksze szanse na cignicie duego ruchu z Google. Jeli witryna ma wiele podstron, na ktrych s publikowane rozmaite treci, jest dua szansa na pozyskanie uytkownikw z tak zwanego dugiego ogona, czyli dugich, skonkretyzowanych zapyta wpisywanych do wyszukiwarki. Aby sprawdzi, jaka liczba stron jest zaindeksowana w Google, wystarczy wpisa do wyszukiwarki komend site z nazw witryny, na przykad by sprawdzi domen firmaX.pl naley wpisa polecenie: site:firmax.pl. Wwczas wywietl si wszystkie podstrony tej domeny zaindeksowane przez robot Google z informacj o liczbie stron.
39
Rozdzia 5
Kolejna zabroniona metoda to ukrywanie przed uytkownikiem tekstu, ktry jest naszpikowany sowami kluczowymi, spreparowanymi specjalnie pod robota Google. Jeli taki tekst jest napisany czcionk, ktrej kolor jest identyczny z barw ta (na przykad biaa czcionka na biaym tle), wwczas uytkownik nie widzi tekstu, ktry jest na stronie i takie dziaanie jest rwnie uznawane przez Google za spamowanie. Kolejna zabroniona metoda to ukrywanie przed uytkownikiem tekstu, ktry jest naszpikowany sowami kluczowymi, spreparowanymi specjalnie pod robota Google. Jeli taki tekst jest napisany czcionk, ktrej kolor jest identyczny z barw ta (na przykad biaa czcionka na biaym tle), wwczas uytkownik nie widzi tekstu, ktry jest na stronie i takie dziaanie jest rwnie uznawane przez Google za spamowanie. Jeli Google odkryje, e dana witryna internetowa stosuje metody niezgodne z regulaminem i nieuczciwe, moe j zafiltrowa w wynikach wyszukiwania. Nadanie stronie filtra oznacza spadek w pozycjach wyszukiwania na dane frazy o kilkadziesit czy nawet kilkaset pozycji. Witryna moe spa z pierwszej strony wynikw wyszukiwania na przykad do pitnastej. Jeszcze bardziej dotkliw kar jest tak zwany ban, czyli wykluczenie strony z wynikw wyszukiwania. Jeli ukarana strona zaprzestanie stosowania praktyk niedozwolonych, za jaki czas wrci do indeksu Googla lub na dawne pozycje, ale nie dzieje si to automatycznie, zdarza si, e na powrt trzeba czeka nawet kilka miesicy.
odpowiednich kompetencji, albo osoby delegowane do dziaa SEO nie radz sobie dobrze, mona kupi usug pozycjonowania w wyspecjalizowanej firmie lub u specjalisty-freelancera. Jeli pozycjonowanie strony firmowej zlecamy na zewntrz, w skad dziaa wykonawcy usugi powinno wchodzi przeprowadzenie audytu witryny pod ktem poprawnoci SEO, przygotowanie strategii dziaa pozycjonerskich, w tym pomoc w zdefiniowaniu zakresu fraz, na jakie witryna bdzie pozycjonowana, przygotowanie planu przyrostu linkw prowadzcych do witryny z innych stron intrenetowych. Na rynku funkcjonuje mnstwo firm zajmujcych si pozycjonowaniem. Wybr odpowiedniej jest jeszcze trudniejszy ni wybr agencji do stworzenia strony internetowej. Wie si z duym ryzykiem. Firma pozycjonerska moe nie uprzedzajc nas o tym stosowa nieuczciwe praktyki, niezgodne z regulaminem Google. W takim przypadku konsekwencj moe by kara naoona na witryn wykluczenie z wynikw wyszukiwania. Pozycjoner moe te prbowa uzaleni od siebie firm klienta w ten sposb, e podlinkuje jego witryn na duej liczbie swoich stron (firmy pozycjonerskie utrzymuj setki stron internetowych, ktre s sztucznymi tworami sucymi jako zaplecze do linkowania stron klientw). Jeli klient rozwie umow, pozycjoner usunie te linki, co z pewnoci zostanie zauwaone przez Google i negatywnie odbije si na pozycjach strony w wynikach wyszukiwania. Trudno wyboru firmy pozycjonerskiej polega na tym, e trudno oceni jako jej dziaania. Nawet po podjciu wsppracy z wybranym pozycjonerem nie bdziemy mie pewnoci co do jego rzetelnoci i kompetencji. Na efekty dziaa SEO trzeba czeka, czasem przychodz dopiero po miesicach. Wybierajc wykonawc usug pozycjonowania warto wic kierowa si
Jak wybra firm wiadczc usugi pozycjonowania?

Firma moe sama pozycjonowa swoj stron internetow, wystarczy troch wiedzy technicznej i ch uczenia si i poszukiwania informacji bo przecie wszystko jest ju w internecie. Pozycjonowaniem moe zajmowa si na przykad informatyk albo specjalista do spraw marketingu. Jeli jednak nie ma wewntrz firmy
40
Rozdzia 5
jego portfolio, informacjami, jakie na jego temat pisze si na forach internetowych, a najlepiej poleceniem zaufanych osb lub firm. Kwesti dyskusyjn jest to, czy firma nie powinna zawiera wspprac z pozycjonerem, ktry pracuje dla firm konkurencyjnych. Argumentem przemawiajcym za wyborem takiego usugodawcy jest jego dowiadczenie w danej brany oraz posiadanie zaplecza do pozycjonowania danego tematu. Taka sytuacja jest jednak do ryzykowna jeli wykonawca usugi bdzie pozycjonowa dwie firmy na ten sam zestaw sw kluczowych, moe doj do konfliktu interesw. Z wykonawc usugi pozycjonowania mona umwi si na patno w formie abonamentu bd w modelu opaty za osignicie w wynikach wyszukiwania okrelonych pozycji na dane frazy. Wydaje si, e drugi model jest dla klienta korzystniejszy, bo paci za efekt. W praktyce nie musi tak by. Dla firmy pozycjonujcej taka forma rozlicze jest bardzo ryzykowna realizacja celu jest mocno uzaleniona od dziaa, jakie podejmuje konkurencja. Przykadowo, pozycjoner na podstawie analizy dziaa konkurencji swojego klienta zobowizuje si do zajcia pozycji w pierwszych trzech wynikach wyszukiwania, ale moe to okaza si niemoliwe, jeli w tym samym czasie kilka innych konkurencyjnych firm podejmie podobne zabiegi. W sytuacji, gdy cae ryzyko przeniesione jest na firm pozycjonujc, moe okaza si e determinacja do realizacji celu skania j do podejmowania dziaa niezgodnych z regulaminem Google, a przez to ryzykownych dla klienta. Koszty pozycjonowania s bardzo zrnicowane. Zale oczywicie od tego, jak dua i na ile renomowana jest dana firma due agencje, z duym portfolio klientw s drosze ni mode firmy czy freelancerzy. Ale przede wszystkim stawki s uzalenione od brany, w jakiej dziaa klient. Najdrosze jest pozycjonowanie tematyki, na ktrej mona dobrze zarobi on-line, a wic brany finansowej czy turystycznej.
Jeli decydujemy si skorzysta z usug firmy pozycjonerskiej (albo freelancera), koniecznie trzeba podpisa umow, w ktrej zostan okrelone warunki wsppracy, okres obowizywania, warunki wypowiedzenia. Warto jest wpisa do umowy owiadczenie wykonawcy usugi, e wszystkie dziaania, jakie bdzie podejmowa, bd zgodne z regulaminem Google. Od firmy pozycjonerskiej naley wymaga biecego raportowania z postpw prac. Zamawiajcy usug powinien cyklicznie (na przykad raz w miesicu) otrzymywa raport zawierajcy informacj o pozycjach strony w wynikach wyszukiwania na wybrane frazy oraz o tym, jaki jest przyrost linkw prowadzcych do witryny.
Jak kupowa linki sponsorowane w Google?

Na efekty dziaa pozycjonerskich zawsze trzeba czeka. Jeli witryna jest moda, a tematyka konkurencyjna, wypozycjonowanie strony moe potrwa nawet kilka miesicy. Jeli firma chce by od razu widoczna w Google lub jeli z jakiego powodu nie moe przebi si na okrelone, wane dla niej frazy, moe kupi sobie wysokie pozycje w wynikach wyszukiwania w postaci linkw sponsorowanych. S one prezentowane nad wynikami organicznymi (czyli tymi ktre s ukadane przez algorytm Google) lub obok nich, w prawej kolumnie. Dziaania, ktrych celem jest pozyskanie jak najwikszej liczby uytkownikw z linkw sponsorowanych w optymalnej cenie, s okrelane skrtem SEM (od angielskiego terminu search engine marketing). Reklama w Google Adwords (tak nazywa si system linkw sponsorowanych Google, ) jest najbardziej efektywn form reklamy internetowej. Jest serwowana tylko tym uytkownikom, ktrzy s zainteresowani dan tematyk, gdy linki sponsorowane wywietlaj si na konkretne, wybrane przez klienta frazy. W Adwords obowizuje model rozlicze CPC (z angielskiego
41
Rozdzia 5
pay per click) patno za kliknicia. Oznacza to, e firma paci tylko za tych uytkownikw, ktrzy wejd na jej stron internetow. Koszty kampanii podobnie jak koszty pozycjonowania zale gwnie od tego, jak bardzo konkurencyjna jest brana, w ktrej dziaa firma. Google Adwords dziaa na zasadzie aukcji. Aby uruchomi reklamy naley w panelu uytkownika (naley zarejestrowa si na stronie www.adwords.google.com) zdefiniowa kampani, czyli okreli sowa kluczowe, na jakie linki maj by emitowane, tre reklamy, maksymalny koszt, jaki moemy zapaci za kliknicie, a take dzienny budet. Przykadowo, warsztat samochodowy ze Szczecina moe reklamowa si na frazy mechanik szczecin i wymiana opon szczecin, ustawi maksymaln stawk za kliknicie na 50 groszy, a dzienny budet na 50 zotych. Jeli konkurencyjne firmy bdzie skonna paci za kliknicia wicej, wwczas do momentu wyczerpania ich budetw link sponsorowany naszej firmy nie bdzie si wywietla. Jeli natomiast nasza stawka bdzie przebijaa konkurencj, reklamy bd widoczne do momentu, a danego dnia wyczerpie si budet w wysokoci 50 zotych. System licytowania si powoduje, e drogie s brane konkurencyjne, ktre czerpi due przychody ze sprzeday przez internet instytucje finansowe, biura podry, sklepy internetowe ze sprztem elektronicznym. Na koszt kampanii wpywa te jej jako, przez Google mierzona wskanikiem CTR (z angielskiego click through rate). Pokazuje on, jaki by stosunek klikni w reklam do liczby jej emisji i jest wyraany procentowo. Na przykad CTR rwny 3 procent oznacza, e na stu
uytkownikw, ktrym wywietlia si dana reklama, trzech klikno w ni. Google przyjmuje zaoenie, e wysz jako maj te reklamy, w ktre klika wicej uytkownikw (czyli ktre maj wyszy CTR) i obnia im koszt CPC. Warto wic podj wysiek stworzenia takich linkw sponsorowanych, ktre bd si dobrze klika. A na klikalno wpyw ma przede wszystkim tre linka musi zachca do kliknicia, czyli zawiera tre, ktrej internauta szuka wpisujc dan fraz do Google. Najlepiej jest powtrzy w tytule linka sponsorowanego dokadnie to sowo kluczowe, na ktre wywietla si dana reklama. Podobnie jak w przypadku pozycjonowania, zawsze drosze bo bardziej konkurencyjne bd frazy oglne ni te nalece do dugiego ogona. Jeli chcemy kupowa linki sponsorowane dla warsztatu samochodowego, zdefiniujmy kampani na kilka czy nawet kilkadziesit zawonych zapyta. Wtedy koszt pozyskania uytkownika na pewno bdzie niszy. Kampani w Google Adwords moe prowadzi specjalista zajmujcy si w firmie marketingiem. Mona take zleci kupowanie linkw sponsorowanych agencji zewntrznej. Takie rozwizanie wydaje si bardziej kosztowne za usug trzeba przecie zapaci jednak w efekcie moe okaza si bardziej korzystne. Agencja specjalizujca si w dziaaniach SEM potrafi tak zoptymalizowa kampani, e stawki za kliki bd istotne nisze ni wtedy, gdy za kupowanie linkw sponsorowanych zabiera si laik. W wielu przypadkach usug prowadzenia kampanii w Adwords mona kupi w tej samej firmie, ktra zajmuje si pozycjonowaniem strony internetowej.
42
Nawet najlepsza strona internetowa nie bdzie efektywna, jeli nie zostanie wypromowana w internecie. Najbardziej oczywist i konieczn form promocji jest oczywicie wypozycjonowanie witryny w Google. Ale wyniki wyszukiwania to nie jedyne rda ruchu w serwisach internetowych. Warto korzysta z rnych standardowych i niestandardowych moliwoci reklamowania strony. W internecie s one znacznie szersze ni w mediach tradycyjnych.
Jakie s rodzaje reklam internetowych?

Najbardziej popularn form reklamy on-line jest tak zwany display, czyli reklama graficzna na portalach. Najczciej s to formy animowane, wykonane we Flashu. Mog wystpowa w rnych wielkociach i proporcjach. Najpopularniejsze formaty to: billboard (750x100 px), jego wiksze odpowiedniki: double billboard (750x200 px) i triple billboard (750x300 px) oraz expand billboard (po najechaniu kursorem billboard rozwija si) s wywietlane zazwyczaj w grnej czci strony, pod nagwkiem, wideboard (940x300 px) bardzo dua forma graficzna, emitowana w tym samym miejscu, w ktrym s wywietlane billboardy, skyscrapper (120x600 px) pionowy billboard emitowany z boku, poza treci strony, rectangle (300x250 px) duy boks reklamowy emitowany w staym miejscu na danej stronie, czsto w treci artykuu jest to reklama rdtekstowa, ktr opywa tekst, half page(300x600 px) duy boks emitowny w ukadzie pionowym, czsto w tym samym miejscu, w ktrym s wywietlane rectangle,
buttony niewielkie boksy graficzne w rnych rozmiarach, w zalenoci od portalu internetowego, toplayer reklama w dowolnym rozmiarze i ksztacie, emitowana na przezroczystej warstwie naoonej na stron intrenetow, zasaniajca tre strony; znika po kliku sekundach, chyba e uytkownik wczeniej w ni kliknie albo wyczy (kady toplayer powinien mie krzyyk zamykajcy reklam).
Popularn form reklamy internetowej jest e-mailing wysyka maili reklamowych. Tak wysyk mona kupi w serwisach internetowych, ktre odpatnie udostpniaj baz zarejestrowanych uytkownikw.
44
Rozdzia 6
Firmowa strona WWW Jak promowa stron internetow
Wraz z rozwojem telewizji internetowej upowszechnia si reklama wideo. Spoty reklamowe mog by umieszczane w audycjach publikowanych na portalach albo w programach emitowanych w trybie VoD (z angielskiego video on demand emisja programw na danie uytkownika). Kampani w formie spotw wideo mona te wyemitowa na standardowych formach reklamowych, na przykad w miejscu, w ktrym emitowany jest rectangle. Oprcz reklam standardowych portale internetowe oferuj cay wachlarz form niestandardowych. Zalicza si do nich na przykad sponsoring serwisu albo jednego z dziaw, stworzenie sekcji specjalnej, w ktrej dostawc treci jest klient, emisja artykuw sponsorowanych, zajawianych na stronie gwnej portalu. Reklam w internecie mona kupowa albo bezporednio w biurach handlowych portali, albo w sieciach reklamowych (bezporednio lub przez domy mediowe). Sieci reklamowe grupuj kilkadziesit czy nawet kilkaset serwisw internetowych i udostpniaj klientom szerok przestrze reklamow. Najwiksze sieci reklamowe w Polsce to ARBOmedia, IDMnet oraz AdTotal. Maj one charakter masowy i oferuj przestrze reklamow serwisw z wielu rnych kategorii tematycznych. Obok nich funkcjonuj mniejsze, sprofilowane sieci reklamowe, na przykad Business Ad Network sie reklamy w serwisach biznesowych, Glossy Media sie reklamy w portalach kobiecych czy Pink Poland sie reklamy w serwisach erotycznych. W sieci mona te promowa firm w systemach reklamy kontekstowej. Takie systemy oferuj przestrze reklamow wielu serwisw. W ramach tej przestrzeni wywietlaj linki sponsorowane lub graficzne boksy kontekstowo, czyli dopasowuj reklam do treci strony. O tym wicej w kolejnych punktach.
Wymieniajc metody reklamowania si w sieci nie sposb pomin linki sponsorowane w wyszukiwarkach. Piszemy o nich w rozdziale dotyczcym pozycjonowania witryny w Google.
Jak reklamowa si kontekstowo w internecie?

Reklama kontekstowa oznacza emisj reklam tematycznie powizanych z treci strony przegldanej przez uytkownika. W ten sposb firma dociera z ofert do internauty zainteresowanego danym tematem. Uytkownik z kolei otrzymuje reklam przyjazn (zazwyczaj s to formy nieinwazyjne) i odpowiadajc jego zainteresowaniom. Na polskim rynku dziaaj nastpujce sieci kontekstowe: Adkontekst, AdSearch, BusinessClick, Sie Reklamowa Google, OnetInText, SmartContext. Posiadaj bogate portfolio produktw: reklamy tekstowe, tekstowo-graficzne, graficzne, wideo. Najwaniejsz zalet reklamy w sieciach kontekstowych jest dopasowanie przekazu do tematyki strony reklama wywietlana w odpowiednim kontekcie zawsze bdzie bardziej skuteczna. Inne zalety to atwo i precyzja targetowania, korzystne ceny za kliknicie lub wywietlenie, bogata oferta formatw reklamowych. W sieciach kontekstowych dostpny jest szereg narzdzi pozwalajcych optymalizowa kampanie. S to: dobr sw i fraz kluczowych, zarzdzanie stawk CPC/CPM w systemach aukcyjnych, geotargetowanie (emisja reklamy w okrelonym geograficznie regionie), site targetting (emisja reklam na okrelonych serwisach internetowych), targetowanie czasowe (emisja reklam w okrelonych porach dnia/tygodnia).
45
Rozdzia 6
Reklama w sieciach kontekstowych zyskuje z roku na rok coraz wiksze budety. Jest ciekaw alternatyw dla reklamodawcw zainteresowanych wykorzystaniem niedrogich i skutecznych formatw tekstowych, graficznych oraz wideo, ktrzy chc dociera z ofert do szerokiej rzeszy internautw.
Jakie s modele emisji reklam internetowych?

W reklamie display moliwych jest kilka modeli emisji kampanii: emisja kampanii na konkretnych stronach serwisu (na przykad na stronie gwnej lub na stronie gwnej dziau), ROC (run on category) emisja na wybranej kategorii tematycznej witryn, ROS (run on site) emisja na wybranych serwisach internetowych (na wszystkich ich podstronach), RON (run on network) emisja we wszystkich serwisach nalecych do danej sieci reklamowej. W portalach internetowych reklamy s przewanie emitowane rotacyjnie, czyli kreacje reklamowe z rnych kampanii s wywietlane w okrelonych placementach reklamowych na przemian. Wyjtkiem s sytuacje, w ktrych klient zapaci za wyczn obecno reklamow na wybranych stronach. Jest kilka modeli patnoci za reklam on-line: Flat fee model, w ktrym klient kupuje emisj kampanii w danym placemencie reklamowym na okrelony czas, na przykad tydzie. Wwczas paci jedn stawk niezalenie od tego, ile osb w tym czasie zobaczy reklam bd w ni kliknie. Jest to model bardzo korzystny dla wydawcy portalu internetowego, a mniej korzystny dla klienta, ktry ponosi wysze ryzyko.
CPM (cost per mille) lub inaczej CPT (cost per thousand) model patnoci za emisj reklamy. Klient paci za wyemitowanie okrelonej liczby form reklamowych, na przykad stu tysicy odson billboarda. Nazwa tego modelu rozlicze bierze si std, e portale czy sieci reklamowe w swoich cennikach podaj koszt tysica wywietle danej formy. Rwnie w tym modelu reklamodawca ponosi ryzyko wiksze ni wydawca portalu, nie dostaje adnych gwarancji co do tego, ilu uytkownikw przejdzie na jego stron internetow. CPC (cost per click) model, w ktrym klient paci tylko za kliknicia w jego reklam. Ta forma rozlicze obowizuje w systemie linkw sponsorowanych Google AdWords, dominuje take w systemach reklamy kontekstowej. Jest korzystna dla reklamodawcy, gdy paci on tylko za efekt uytkownikw, ktrzy zainteresuj si reklam i przejd na jego witryn internetow. Ryzyko jest w tym modelu przeniesione na wydawc portalu. Wydawca nie ma wpywu na to, na ile atrakcyjna bdzie kreacja reklamowa przygotowana przez klienta (a jest to jeden z gwnych czynnikw wpywajcych na klikalno), dlatego rzadko kiedy mona rozlicza si w ten sposb za emisj form display. CPA (cost per action) model, w ktrym klient paci tylko za uytkownikw, ktrzy klikn w reklam, przejd na jego witryn i wykonaj na niej okrelon akcj. Jako akcja moe zosta zdefiniowana dowolna czynno wykonywana przez uytkownika, wszystko zaley od charakteru dziaalnoci reklamodawcy. Moe to by na przykad wysanie wniosku do banku o produkt finansowy, zamwienie produktu w sklepie internetowym, zapisanie si na newsletter czy rejestracja w konkursie internetowym. Patno za akcj w postaci zamwienia jakiego produktu czy usugi okrela si te skrtem CPL (cost per lead). To jest najkorzystniejszy model dla klienta praktycznie nie ponosi on ryzyka, gdy paci tylko za efekt kampanii. Jest jednoczenie najmniej korzystny dla wydawcy portalu.
46
Rozdzia 6
W kampaniach typu display mona ograniczy liczb reklam emitowanych jednemu uytkownikowi. Serwisy internetowe zapisuj pliki cookies przegldarek internautw i dziki temu mog serwowa dan kreacj jednemu odbiorcy okrelon liczb razy. Dla reklamujcej si firmy jest to szczeglnie istotne wtedy, gdy rozlicza si w wydawc w modelu CPM. Wielokrotne wywietlanie tej samej reklamy jednemu uytkownikowi jest zupenie nieefektywne jeli nie kliknie w reklam podczas kilku pierwszych emisji, to prawdopodobnie kreacja go nie interesuje. W zamwieniu reklamowym warto jest okreli tak zwany capping, czyli liczb wywietle reklamy na jednego uytkownika. Przykadowo, capping rwny trzy oznacza, e jeden internauta zobaczy dan reklam maksymalnie trzy razy.
zamwienie produktu. Konwersja rwna 1 procent oznacza, e na sto emisji danej reklamy jeden uytkownik klikn w ni, przeszed na witryn firmy i nastpnie wykona okrelon akcj. ledzenie konwersji pozwala firmie optymalizowa dziaania reklamowe w sieci, czyli kierowa si do tych mediw i wybiera te formy reklamowe, ktre maj najwysz skuteczno. Aby ledzi dziaania uytkownikw i analizowa konwersj z reklam nie jest potrzebny aden skomplikowany system umoliwia to Google Analytics.
Ktre formy reklamy internetowej s najskuteczniejsze?

Reklama on-line ma kilka istotnych przewag nad reklamami tradycyjnymi. Po pierwsze, jest internaktywna, klikalna. Zainteresowany ni uytkownik przechodzi na witryn reklamodawcy, gdzie moe zebra wicej informacji, skontaktowa si, a nawet zamwi produkt lub usug. Po drugie, jej efekty s w wysokim stopniu mierzalne. Po trzecie, reklama w postaci linkw sponsorowanych czy reklama kontekstowa odpowiadaj na biece potrzeby uytkownikw. Firma reklamujca si w Google na okrelone frazy dociera do tych internautw, ktrzy poszukuj okrelonego produktu czy usugi. Po czwarte, istnieje moliwo targetowania reklam, czyli kierowania ich do okrelonych odbiorcw. Na skuteczno reklamy internetowej wpywa wiele czynnikw. Do najwaniejszych tak samo jak w reklamie off-line naley przekaz i forma reklamy. Kreacje atrakcyjne wizualnie, przycigajce uwag, zawierajce none haso czy call to action s bardziej klikane ni reklamy sztampowe. Istotne jest te otoczenie, w jakim pojawia si dana reklama. Jeli strona internetowa jest przeadowana grafikami lub jeli na stronie jest wiele rnych placementw reklamowych, widoczno i tym samym skuteczno kreacji bdzie mniejsza. Efektywno kampanii zaley te w duym stopniu od wybranych form reklamowych.
Jak mierzy si skuteczno reklam internetowych?

Podstawow miar skutecznoci kampanii on-line jest wskanik CTR (click through rate), ktry okrela, jaka jest klikalno danej reklamy (wspominalimy o tym w rozdziale o pozycjonowaniu witryny w Google). CTR rwny 2 procent bdzie oznacza, e na sto wywietle danej reklamy byy dwa kliknicia. Wskanik CTR w wielu przypadkach moe by mylcy. Mona nim precyzyjnie zmierzy liczb klikni w reklam, ale kliknalno nie zawsze jest tosama ze skutecznoci. Czasem internauci klikaj w reklam mimowolnie, szczeglnie gdy nie mog trafi w krzyyk zamykajcy form przykrywajc tre strony albo gdy kreacja reklamowa si rozwija. Oczywicie warto ledzi wskaniki CTR kampanii, ale naley uzupenia je o inne dane. O skutecznoci kampanii wicej powie firmie wskanik konwersji. Pokazuje on, jak reklama przekada si na okrelone akcje, na przykad wysanie formularza kontaktowego czy
47
Rozdzia 6
rednie CTR-y kampanii display to mniej ni p procenta. Internauci przyzwyczaili si ju do duych, animowanych formatw graficznych. Kampanie tego typu maj sens, ale raczej wtedy, gdy s zakrojone na wielk skal albo ich celem jest budowanie wizerunku. Ich efektywno sprzedaowa bdzie natomiast niewielka. Wysz klikalno (na og powyej jednego procenta) maj toplayery, przy czym wynika to czsto z faktu, e uytkownicy maj problem z zamkniciem reklamy i klikaj w ni niechcco. W tym przypadku CTR niewiele mwi o skutecznoci reklamy, ktra czciej uytkownikw denerwuje ni interesuje. Wysze, kilkuprocentowe CTR-y maj na og mailingi reklamowe. Skuteczno mailingu zaley w duej mierze od tego, jak jest sformuowany tytu wysyanej wiadomoci (jeli nie jest interesujcy, uytkownicy nawet nie otworz maila), jaka jest jej tre oraz w jakim portalu jest realizowana kampania. Niektrzy dostawcy usug internetowych niemal codziennie wysyaj reklamy na skrzynki pocztowe zarejestrowanych uytkownikw. Internauci zasypywani ogromn liczb maili reklamowych od danego portalu przestaj zwraca na nie uwag. Zalet mailingu reklamowego jest na og moliwo precyzyjnego targetowania reklamy. Portale w procesie rejestracji wymagaj od uytkownikw wypenienia ankiety z danymi osobowymi najczciej pyta si o wiek, pe, zawd, wyksztacenie, wojewdztwo, czasem o miasto. Niekiedy portale internetowe pytaj take o zainteresowania uytkownika. Reklamodawca moe dziki temu kupi wysyk reklamy tylko do okrelonej grupy internautw. Przykadowo, szkoa wysza z Poznania moe kupi kampani adresowan wycznie do osb mieszkajcych w wojewdztwie wielkopolskim, bdcych w wieku 18-24 lata. Takie precyzyjne kierowanie reklam do okrelonych adresatw zdecydowanie poprawia skuteczno kampanii i zmniejsza jej koszty.
Due moliwoci targetowania reklamy s te w portalach spoecznociowych. Uytkownicy rejestrujc si tu podaj swoje dane osobowe. Dziki temu portal moe nie tylko wysya profilowa mailingi, ale te targetowa zalogowanym uytkownikom formy display.
Czym s marketing szeptany i wirusowy?

Marketing wirusowy to dziaania promocyjne, ktre same, bez udziau firmy roznosz si po internecie. Wirusem moe by na przykad filmik, spot reklamowy, gierka flaszowa, mieszny czy kontrowersyjny artyku. Internauci polecaj go sobie przesyaj linki do strony, na ktrej znajduje si dany materia za porednictwem komunikatorw, maili, mediw spoecznociowych. Materiay wirusowe szczeglnie szybko roznosz si od czasu upowszechnienia si masowych portali spoecznociowych, ktre day nieznane wczeniej moliwoci wymiany informacji. Chodzi zarwno o serwisy suce do utrzymywania kontaktu ze znajomymi, czyli Facebook i NK.pl, jak i serwisy, w ktrych uytkownicy tworz treci (user generated content). Do tych ostatnich zaliczaj si Youtube.com portal z materiaami wideo publikowanymi przez internautw, Wykop.pl serwis, w ktrym uytkownicy polecaj sobie ciekawe strony znalezione w sieci, Demotywatory.pl serwis ze miesznymi obrazkami. Rozkrcenie kampanii wirusowej jest marketingowym ideaem. Taka promocja jest masowa dociera do szerokich grup odbiorcw, a przy tym bezkosztowa internauci sami j rozpowszechniaj. Niestety stworzenie materiau, ktry tak doskonale zaskoczy, jest niezwykle trudne. Wymaga nie tylko byskotliwego pomysu, ale i wielkiego szczcia, bo przecie prawdopodobiestwo, e internauci wyowi i podchwyc dany materia spord caej masy treci publikowanych w sieci jest bardzo mae.
48
Rozdzia 6
wersje reklam, ktre s przeznaczone wycznie do emisji w internecie, na przykad na Youtube. Takie specjalne reklamy mog zawiera na przykad odwaniejsze podteksty erotyczne albo parodiujce reklamy konkurencji. Internauci czsto je podchwycaj i rodzi si z tego wirus, ktry wspomaga tradycyjn kampani. Inn niestandardow form promocji jest marketing szeptany. U jego podstaw ley zaoenie, e ludzie wybierajc produkty czy usugi kieruj si opiniami znajomych. W sieci systemy rekomendacji zostay rozwinite na wielk skal. Internauci szukaj opinii o produktach i firmach na forach internetowych, w portalach spoecznociowych lub w wyspecjalizowanych serwisach, na przykad sklepy internetowe s oceniane przez uytkownikw w serwisie Opineo.pl lub w porwnywarkach cen. Wiele firm ju dawno temu dostrzego potencja, jaki kryj w sobie fora internetowe, serwisy rekomendacji i spoecznociowe. Zaczy wykorzystywa go piszc anonimowo pozytywne komentarze na swj temat (albo negatywne o konkurencji). Istotna cz opinii o produktach i firmach szczeglnie chyba o sklepach internetowych to wpisy tworzone anonimowo przez nie same. Usugi marketingu szeptanego (czasem nazywane buzz marketing), czyli tworzenie takich pozytywnych wpisw o firmie, znajduj si w standardowych ofertach niektrych agencji interaktywnych i PR-owych.
REKLAMA
Due firmy, ktre prowadz kampanie reklamowe w telewizji, tworz specjalne
Rozdzia 6
Takie dziaania promocyjne nie s etyczne. Podszywanie si pod niezalenych internautw i tworzenie przez firm pozytywnych opinii na wasny temat jest w istocie rzeczy spamem i wprowadza uytkownikw w bd. Jest te do ryzykowne. Jeli dziaania s prowadzone w sposb nieumiejtny, internauci mog rozpozna, co faktycznie stoi za pochwaami i rekomendacjami, a to zdecydowanie zaszkodzi wizerunkowi marki.
W jakich katalogach i wyszukiwarkach firm warto by obecnym?

Bardzo popularne wrd internautw s serwisy aukcyjne, z pewnoci warto w nich prezentowa ofert firmy. Jeli firma nie ma swojego sklepu internetowego, ale chce prowadzi sprzeda wysykow, moe zamieci swoj ofert na Allegro. W przypadku firm usugowych warto zamieci ofert w Favore.pl, ktre jest internetow wyszukiwark usug.
Warto zadba te o widoczno w serwisach z mapami w Google Maps lub nalecym do Onetu popularnym serwisie Zumi.pl. Tu, podobnie jak w wyszukiwarce Google, wyniki wyszukiwania danej frazy s wywietlane na podstawie dopasowania strony do zapytania. Jeli firma ma problem z przebiciem si na wysokie pozycje w wynikach, moe kupi linki sponsorowane. W tych serwisach internauci szukaj lokalizacji konkretnych miejsc reklama firmy bdzie wic umieszczona we waciwym kontekcie (podobnie jak linki w Google Adwords). Na przykad pizzeria z Gdaska moe wywietla si na fraz pizza na telefon Gdask dotrze w ten sposb do uytkownikw, ktrzy w danym momencie chc zamwi produkt, co wicej, zapaci tylko za kliknicie. Nie zaszkodzi te doda wizytwk firmy do serwisw teleadresowych. Oczywicie tam, gdzie publikacja jest odpatna, naley oceni, czy koszt nie jest wygrowany jak na oferowan usug
Opaty i prowizje
Ceneo.pl Abonament Cena za przeklik Sposb przeliczania klikni Inne opaty 80 z 0,151 z lub system prowizyjny brak informacji Nokaut.pl brak min. 721 gr (licytacja stawki CPC) 1 kliknicie na 1h z jednego adresu IP brak Okazje.info.pl brak min. 725 gr (licytacja stawki CPC) 1 kliknicie na 24h na jednego uytkownika brak Radar.pl brak 10 gr. Skpiec.pl tajemn. handl. j.w. Tanio.pl brak 7gr.
brak informacji
j.w.
1 kliknicie na 1h z jednego adresu IP brak
brak
brak
brak
Zasig wybranych porwnywarek cen w Polsce

Ceneo.pl Liczba sklepw Liczba porwnywanych produktw Liczba unikatowych uytkownikw (real users 3000 5 000 000 Nokaut.pl 3500 12 000 000 Okazje.info.pl 1700 2 374 626 (ofert: 6 349 460) 2 014 587 (Megapanel) Radar.pl 7666 4 781 002 Skpiec.pl ok. 5000 ok. 2 200 000 Tanio.pl 1809 5 500 00
4 600 870 (Megapanel
3 900 000 (Gemius Traffic) 2 700 000 (Megapanel 11 000 000 (Gemius) 11 000 000 (Megapanel)
889 869 (Megapanel)
2 863 683
1 100 00
Liczba odson serwisu (miesicznie)
86 871 477 (Megapanel
15 000 000
7 949 946 (Megapanel)
26 641 939
6 100 000
rdo: Porwnywarki cen w Polsce Perspektywa sklepu i sprzedawcy, raport Webhosting.pl, maj 2011
50
Rozdzia 6
W sieci funkcjonuje jednak wiele serwisw, w ktrych dodanie danych firmy jest bezpatne, a paci si ewentualnie za dodatkowe usugi promocyjne, na przykad wyrnienie graficzne wizytwki firmy.
Jak zorganizowa konkurs w internecie?

W czasie gdy tradycyjne billboardy troch si ju opatrzyy, a w Google panuje jest coraz wiksza konkurencja, bardzo dobrym pomysem na promocj firmy jest zorganizowanie konkursu. Internauci chtnie angauj si w akcje tego typu. Funkcjonuj nawet specjalne serwisy internetowe, ktre agreguj informacje o prowadzonych w sieci konkursach. Przez organizacj konkursu firma moe realizowa rne cele. Na przykad moe poinformowa uytkownikw o swojej ofercie, zebra baz adresw mailowych do wysyki newslettera, zwikszy sprzeda produktw czy usug. Konkurs internetowy moe polega na rnego rodzaju aktywnociach. Przykadowo, producent artykuw kulinarnych moe zorganizowa akcj polegajc na tym, e internauci podaj przepisy kulinarne, w ktrych s wykorzystywane produkty danej marki, a wygraj te najbardziej oryginalne.
Biuro podry z kolei moe przeprowadzi zabaw opart o dodawanie zdj z wakacji. Zwycizc moe wybra jury wytypowane przez organizatora albo internauci w drodze gosowania. Naley pamita o tym, e musz by obiektywne kryteria wyboru zwycizcy, nie mona stosowa formuy losowania, chyba e speni si warunki okrelone w ustawie o grach i zakadach wzajemnych. Jeeli firma ma na celu zwikszenie sprzeday, mona ustanowi zasad konkursu, e warunkiem koniecznym do ubiegania si o nagrody jest kupno produktu bd zamwienie usugi przez stron internetow. Jeli celem jest zbudowanie duej bazy mailingowej, wwczas do konkursu mona wprowadzi zasad punktowania za polecenie konkursu wrd znajomych. Jeli z polecenia wysanego przez danego uytkownika w konkursie zarejestruj si kolejni, wwczas rosn jego szanse na wygranie wartociowej nagrody. Oczywicie wymaga to stworzenia odpowiedniego mechanizmu, ktry bdzie rozpoznawa rejestracje z polecenia i przypisywa punkty waciwym uytkownikom. Naley te dobrze przemyle mechanizmy zabezpieczajce przed spamem, bo przy takim sformuowaniu zasad istnieje due ryzyko, e internauci bd zakada faszywe konta, a ci bardziej wiadomi mog nawet tworzy automaty rejestrujce sztucznych uytkownikw.
REKLAMA
Rozdzia 6
Aby ustrzec si przed tym mona na przykad wprowadzi ograniczenie, e jeden uczestnik konkursu otrzymuje punkty tylko za kilku poleconych uytkownikw. Przy organizacji konkursu konieczny jest regulamin, w ktrym bd precyzyjnie okrelone zasady, terminy, nagrody i sposb ich przyznawania, warunki skadania reklamacji. Jeli nagrody s wartociowe, naley te uregulowa kwestie podatkowe (od nagrd przekraczajcych warto 760 zotych naley zapaci podatek). Konkurs w internecie mona przeprowadzi na stronie internetowej firmy albo w specjalnie do tego dedykowanym mini serwisie. To wymaga sporego zaangaowania pracownikw firmy i rodkw finansowych, a dodatkowo przeprowadzenia promocji. Dlatego dobrym rozwizaniem moe by zorganizowanie konkursu na jakim portalu internetowym, ktry ma dowiadczenie w organizacji takich akcji, a take due moliwoci promocji wrd wasnych uytkownikw. Due portale internetowe na og traktuj takie projekty komercyjnie i za przeprowadzenie konkursu na ich amach trzeba zapaci. Dlatego warto jest poszuka mniej znanych, modych serwisw tematycznych, ktre we wsppracy tego rodzaju widz szans dla siebie. Czsto wystarczy, e firma ufunduje wartociowe nagrody, a serwis jest gotowy zorganizowa konkurs promujcy mark.
52
Rozdzia 7
Firmowa strona WWW Kontakty z dziennikarzami przez internet
Jak prowadzi internetowe centrum prasowe?

Jeli firma prowadzi dziaalno PR, warto stworzy na stronie zakadk Dla Mediw. Powinny znale si w niej: Informacje prasowe tu powinny by publikowane wszystkie komunikaty, jakie s wysyane do dziennikarzy. Kontakt dla mediw namiary na rzecznika prasowego lub specjalist odpowiedzialnego za komunikacj i kontakty z mediami. Na tej stronie powinno znale si jego imi i nazwisko, bezporedni e-mail i numer telefonu, opcjonalnie take zdjcie. Dziki temu dziennikarz szukajcy informacji o firmie bez trudu skontaktuje si z kompetentn osob. Zdjcia do pobrania dziennikarze, szczeglnie ci pracujcy w redakcjach internetowych, czsto maj problem ze zdobyciem zdjcia obrazujcego artyku, dlatego na stronie firmowej warto jest zamieci fotografie siedziby spki, jej produktw, kadry zarzdzajcej. Mona tu zamieci rwnie materiay wideo, jeli takimi dysponujemy. Wane jest, aby wszystkie zdjcia i filmy byy dobrej jakoci. Kad fotografi mona zamieci w dwch wersjach: lekki plik (typu PNG lub JPG) do wykorzystania na stronie internetowej oraz plik o duej rozdzielczoci (na przykad PDF lub TIFF) do wykorzystania w materiaach drukowanych. Logo do pobrania moe by uyteczne dla dziennikarzy lub firm partnerskich. Podobnie jak zdjcia, powinno by zamieszczone przynajmniej w dwch formatach, lekkim do wykorzystania na stronach internetowych oraz duym do druku. Rejestracja dziennikarzy jeli firma ma mechanizm do zbierania maili uytkownikw i wysyki newslettera, moe pokusi si o rozszerzenie go na rejestracj dziennikarzy, ktrym bd wysyane informacje prasowe. Ma to
sens raczej w przypadku stron internetowych duych firm. Aby utrzymywa na stronie firmowej sekcj dla mediw, konieczne jest posiadanie CMSa, przez ktry bd wprowadzane informacje prasowe. Dziki temu z ich publikacj poradzi sobie kady pracownik.
Jak wysya informacje prasowe do mediw?

Obecnie standardem jest wysyanie informacji prasowych mailem. Problem w tym, e dziennikarze pracujcy w duych redakcjach dostaj dziennie kilkaset maili PR-owych. Z braku czasu wikszoci z nich nawet nie czytaj. Aby zwikszy szanse na zainteresowanie dziennikarza komunikatem prasowym naley trzyma si kilku zasad. Najwikszy bd, jaki popeniaj PR-owcy to przesyanie informacji prasowych w zaczniku do maila. Jeli tre maila to informacja typu: zapraszamy do zapoznania si z informacj prasow firmy X, jest niemal pewne, e dziennikarz zacznika nawet nie otworzy. Co wicej, zdarza si, e informacja prasowa jest wysyana w plikach typu PDF, z ktrego kopiowanie treci moe by kopotliwe, albo DOCX, ktry nie jest obsugiwany przez stare (ale cigle popularne) wersje programu Microsoft Word. Jeli koniecznie chcemy wysa tekst w zaczniku, wykorzystajmy format RTF, ktry da si otworzy we wszystkich edytorach tekstu. Najlepiej jednak by pena tre komunikatu znajdowaa si od razu w treci maila. W tytule maila powinien znale si tytu newsa, ktry moe zaciekawi dziennikarza. W adnym wypadku nie tytuujmy maila fraz Informacja prasowa firmy X. Jeli chcemy uzupeni komunikat prasowy o dodatkowe materiay, na przykad szczegowe dane lub zdjcia (szczeglnie due pliki graficzne do wykorzystania w druku), lepiej nie wysya ich w zaczniku, bo mail bdzie ciki i bdzie si dugo pobiera. W skrajnej sytuacji w ogle moe
54
Rozdzia 7
Firmowa strona WWW Kontakty z dziennikarzami przez internet
nie trafi do nadawcy, gdy wiele skrzynek pocztowych ma ustalone limity na wielko pojedynczego maila. W takiej sytuacji najlepiej jest umieci pliki na stronie internetowej firmy, a w treci maila wstawi linki z informacj, e z danej strony mona pobra dodatkowe materiay lub zdjcia do wykorzystania w publikacji. Naley zwrci szczegln uwag na to, by adresy mailowe odbiorcw umieci w kopii ukrytej (czyli w opcji UDW). Zdarza si PR-owcom wysa wiadomo, w ktrej wida wszystkich adresatw, co jest postrzegane jako bardzo nieprofesjonalne i moe wywoywa suszne oburzenie odbiorcw. Kolejny bardzo czsto popeniany bd to wysyanie jednej informacji prasowej do mediw rnego typu. PR-owcy najczciej maj jedn baz adresw mailowych i wysyaj ten sam komunikat do wielu redakcji bez zastanowienia si, ktr z nich moe on faktycznie zainteresowa. Dziennikarze zasypywani informacjami niepotrzebnymi czuj si spamowani i przestaj zwraca uwag na przesyki od niektrych firm. Dobry PR-owiec powinien zbudowa baz maili podzielon na rne typy redakcji i selekcjonowa wysyk wedug typu medium. W ten sposb nie bdzie zamieca dziennikarzom skrzynek niepotrzebnymi mailami i zwikszy szans na opublikowanie informacji. Przykadowo, jeli firma deweloperska rozpoczyna now inwestycj w lofty do mediw lokalnych powinna by wysana informacja z akcentem na informacje o nowej inwestycji i jej lokalizacji, w odniesieniu do innych inwestycji tego typu w danym miecie; do mediw lifestylowych notka o tym, jaki bdzie styl budynku i jak wpisuje si on w mod na lofty, a do redakcji branowych informacja o aspektach technicznych i biznesowych inwestycji. Taka wiadomo najprawdopodobniej nie zainteresuje redakcji mediw biznesowych (chyba e jest w nich dzia zajmujcy si tematyk nieruchomoci), do nich naley kierowa na przykad informacje o wynikach finansowych czy ekspansji firmy na nowe rynki.
Wana jest pora wysyki. Maile z informacjami prasowymi najlepiej jest wysya rano, przed kolegium redakcyjnym, na przykad okoo godziny 7:00. Dziennikarze przed kolegium szukaj tematw, ktrymi bd si zajmowa danego dnia, jest wic szansa, e zainteresuj si komunikatem. Jeli bdzie on wysany pnym popoudniem, szanse na publikacj s mniejsze, bo materiay do wydania danego dnia s ju gotowe, a do nastpnego dnia mail zdy zgin w natoku innych. Warto te wysya informacje prasowe w dni, w ktrych niewiele si dzieje, na przykad w okresie witecznym, podczas dugich weekendw, w wakacje. Media s w tym czasie wydawane normalnie, a dziennikarze maj czsto kopot ze znalezieniem tematw. Informacje prasowe powinny mie posta artykuw, ktre nadaj si od razu do publikacji. Przez to zwiksza si szansa na ich publikacj szczeglnie w portalach. Redakcje internetowe czsto jeszcze zatrudniaj niewielu pracownikw, ale jednoczenie maj due potrzeby co do iloci tekstw. Aby byy wysoko pozycjonowane w wynikach wyszukiwania Google, musz produkowa jak najwicej treci. Wiele serwisw internetowych publikuje wic materiay PR-owe czsto wrcz bez edycji tekstu, pod warunkiem oczywicie, e jest on poprawnie napisany. W treci komunikatu prasowego naley wic trzyma si zasady, e najwaniejsze informacje s publikowane na samym pocztku. Wiadomo musi mie chwytliwy tytu, ktry jednoczenie bdzie zawiera informacj, o czym jest tekst. W treci naley bezwzgldnie unika okrele pejoratywnych. Przykadowo, nie piszmy o produkcie, jest przeomowy, doskonay, najnowoczeniejszy. Nie naley stosowa te sformuowa w stylu firma X - lider brany czy wiodca firma na rynku To podstawowe zasady tworzenia informacji prasowych.
55
Promocja w serwisach spoecznociowych tak zwany social media marketing to najnowszy i chyba obecnie najsilniejszy trend w marketingu on-line. Opracowanie i wdroenie takich kampanii oferuje wikszo agencji interaktywnych i PR-owych, powstaj te firmy, ktre specjalizuj si w tym obszarze promocji.
Marketing w spoecznociach moe przynosi due korzyci. Jednak nie we wszystkich firmach si on sprawdzi. Prowadzenie dziaa promocyjnych na Facebooku czy Naszej Klasie (NK.pl) wymaga czasu i zaangaowania. Wi si z nim te pewne zagroenia.
wywietla si na tablicach wszystkich znajomych uytkownika. Fascynaci Facebooka wieszcz, e za jaki czas przejmie on rol, jak dzisiaj spenia Google. Wedug tej teorii w przyszoci internauci nie bd szuka produktw i usug przez wyszukiwark, ktra pokazuje wyniki wedug sw kluczowych, czsto zreszt nie te najlepsze, tylko sprytniej wypozycjonowane. Maj raczej siga po rekomendacje znajomych, ktre s z reguy bardziej wartociowe. Jest to oczywicie teoria skrajna, nic nie wskazuje na to, by media spoecznociowe miay zagrozi pozycji wyszukiwarek. Z pewnoci jednak mona si zgodzi, e rozwj mediw spoecznociowych wpywa na sposb, w jaki ich uytkownicy podejmuj decyzje zakupowe. Firma moe nie tylko szuka w mediach spoecznociowych nowych klientw, ale rwnie a moe przede wszystkich wiza ze sob tych, ktrzy ju kupuj jej produkty lub korzystaj z jej usug. Portale spoecznociowe wietnie nadaj si do budowania lojaloci klientw. Konta firm i instytucji na Facebooku s okrelane terminem fanpagey. Uytkownicy, ktrzy dopisz si do takiego konta (czyli klikn lubi to) nazywani s fanami danej marki. Informacje, ktre s publikowane przez firm na jej koncie, s dla fanw widoczne wywietlaj si na ich tablicach. W ten sposb mona dociera za darmo do uytkownikw, ktrzy dan mark znaj i lubi. Mona informowa ich na bieco o nowych produktach, promocjach, konkursach. I przede wszystkim przypomina o sobie.
Na czym polega sia mediw spoecznociowych?

Z serwisw spoecznociowych korzysta wikszo internautw. W zalenoci od rodzaju, uytkownicy przychodz tu dla rozrywki, po to by by w kontakcie z przyjacimi bd nawizywa znajomoci biznesowe. Uytkownicy najwikszych portali spoecznociowych s na og bardzo zaangaowani, czsto zagldaj do swojego ulubionego serwisu i spdzaj w nim duo czasu. Firmy ju dawno dostrzegy, e tu mog znale swoich klientw lub potencjalnych klientw i uczyniy z serwisw spoecznociowych kolejny kana komunikacji marketingowej. Wybierajc produkty czy usugi lubimy pyta znajomych o opini lub prosi o rekomendacj. W serwisach spoecznociowych takie wzajemne polecanie sobie okrelonych firm czy produktw jest moliwe na wielk skal. Uytkownik szukajcy na przykad gabinetu stomatologicznego w swoim miecie ma pod rk kilkudziesiciu czy nawet kilkuset znajomych, ktrych moe zapyta, jakiego lekarza polecaj. Na Facebooku bardzo atwo jest prosi o rekomendacj, wystarczy umieci na swojej tablicy jeden wpis, ktry automatycznie
57
Firmowa strona WWW Promocja firmy w social media
W jakich portalach spoecznociowych warto by obecnym?

Najpopularniejsze portale spoecznociowe w Polsce to Facebook i NK.pl. Celem tego rodzaju serwisw jest przede wszystkim utrzymywanie i rozwijanie kontaktw ze znajomymi. Peni rol komunikatorw rozbudowanych o szereg dodatkowych moliwoci, takich jak komunikowanie si z wieloma osobami jednoczenie, zamieszczanie zdj, przegldanie i komentowanie zdj i postw znajomych. Dostarczaj te internautom rozrywki na Facebooku czy NK.pl dostpnych jest mnstwo aplikacji gier, quizw. Promocja w tych portalach ma sens nie tylko ze wzgldu na ich powszechno i zaangaowanie uytkownikw, ale take na szerokie moliwoci dziaania. Szczeglnie elastyczny pod tym wzgldem jest Facebook, gdzie mona bez problemu i nieodpatnie stworzy fanpage marki. Firma moe nie tylko publikowa w nim informacje dla uytkownikw, ale take tworzy aplikacje, organizowa akcje specjalne i konkursy. W NK.pl to nie jest takie proste. Profil firmy mona zaoy tylko w ramach tak zwanego konta sponsorowanego. Aby mc je prowadzi, trzeba skontaktowa si z dziaem marketingu serwisu. Inny rodzaj serwisw spoecznociowych to tak zwane mikroblogi. Ich funkcjonalno sprowadza si w istocie do facebookowej tablicy, na ktrej uytkownicy publikuj krtkie informacje albo linki do polecanych stron i ledz, co publikuj ich znajomi. Najpopularniejszy na wiecie serwis tego typu to Twitter.com. Jest on znany polskim internautom, cho w naszym kraju nie korzysta si z niego masowo. Jego najwikszy rodzimy odpowiednik to Blip.pl. Idea mikroblogw nie przyja si w polskim internecie na wielk skal. Uytkownicy komunikuj si w ten sposb, ale raczej w ramach masowych portali spoecznociowych, szczeglnie Facebooka. Na
Twitterze czy Blipie mona stworzy i prowadzi profil firmy, jednak nie ma co liczy na dotarcie do szerszej publicznoci. W internecie funkcjonuj take spoecznoci profesjonalne lub branowe. Bardzo popularny w Polsce jest serwis Goldenline.pl, w ktrym ludzie aktywni zawodowo zakadaj swoje profile, nawizuj kontakty biznesowe, prowadz merytoryczne dyskusje. Przykadem spoecznoci ukierunkowanej tematycznie jest serwis spoecznociowy dla graczy giedowych Mystock.pl. W takich serwisach zazwyczaj brakuje narzdzi do prowadzenia darmowej dziaalnoci promocyjnej na og nie ma takiej funkcji jak tablica, nie ma profili firmowych. Ale zazwyczaj mona kupi w nich reklam w tradycyjnej bd niestandardowej formie. Zalet takiej kampanii jest dotarcie do wyselekcjonowanej grupy odbiorcw. W spoecznociowym nurcie internetu mieszcz si take serwisy, ktrych treci s tworzone przez uytkownikw, takie jak Youtube.com. Znajduj zastosowanie w marketingu wirusowym, o czym piszemy w punkcie dotyczcym promocji w sieci. Zaliczaj si tu take blogi prowadzone przez internautw. Niektre z nich s ju tak rozbudowane i popularne, e stay si praktycznie maymi serwisami tematycznymi. Funkcjonuje wiele blogw profesjonalnych, eksperckich, gdzie autorzy dziel si z internautami swoj wiedz i dowiadczeniem w jakiej dziedzinie. Maj czsto grono staych czytelnikw. Warto rozway promocj w takich blogach, oczywicie tych powizanych tematycznie z dziaalnoci firmy. Mona zareklamowa si w nich umieszczajc boks graficzny na przykad poprzez sie AdTaily, ktra jest odpowiednikiem sieci reklamowych, tyle e sprzedaje reklamy na blogach, albo indywidualnie umawia si z blogerem na okrelone dziaania.
58
Rozdzia 8
Jak zaoy fanpage na Facebooku i pozyska fanw?

Aby utworzy profil firmy na Facebooku wystarczy zarejestrowa si korzystajc z waciwej opcji (link do tworzenia profili firmowych znajduje si pod formularzem rejestracji na stronie gwnej Facebooka). Profil mona w prosty sposb spersonalizowa wizualnie wstawiajc logo lub dowoln grafik oraz opis firmy. Mona take zamieci galeri zdj. W tym momencie mona ju zacz zamieszcza informacje na tablicy. I oczywicie naley zacz pozyskiwa fanw. Dua grupa fanw to marzenie kadej firmy promujcej si na Facebooku. Nie ma co liczy na to, e profil sam si rozkrci. Po osigniciu pewnej liczby uytkownikw kolejni bd dodawa si sami, bo mechanizm dziaa w ten sposb, e informacje opublikowane na tablicy firmy na og pojawiaj si take na ich tablicach i s widoczne dla ich znajomych, z ktrych choby niewielka cz moe si wpisem zainteresowa i go polubi. Pierwszych uytkownikw trzeba jednak pozyska wasnymi siami. Po utworzeniu fanpageu firmy naley propagowa go wrd wasnych znajomych. Ponadto kady pracownik firmy, ktry ma konto na Facebooku, powinien zosta jej fanem. Na stronie internetowej firmy naley zamieci przycisk lubi to uytkownicy, ktrzy klikn w ten przycisk, powiksz grono fanw firmy. Dodatkowo mona kupi na Facebooku reklam w postaci boksa sponsorowanego. Taka reklama moe albo przekierowywa uytkownikw na witryn firmy, albo na jej fanpage. Reklamy na Facebooku dziaaj podobnie jak linki sponsorowane i reklama kontekstowa Google. S rozliczane w modelu CPC, czyli paci si tylko za kliknicia (moliwa cho mniej efektywna jest te patno za wywietlenia reklamy). Mona te
ustawi dzienny limit wydatkw, po osigniciu ktrego reklama przestaje si emitowa. Kampanie definiuje si samemu przez panel administracyjny (w stopce znajduje si prowadzcy do niego link Reklama). Mona okreli grup uytkownikw, jakim ma by serwowany boks reklamowy, kierujc si na przykad kryterium zainteresowa. Na Allegro (i nie tylko) mona spotka oferty sprzeday fanw. Ogoszeniodawcy oferuj przekazanie kilku czy nawet kilkudziesiciu tysicy fanw do danego profilu, opata wynosi zazwyczaj kilkadziesit groszy za jednego uytkownika. Osoba, ktra wystawia tak ofert, ma zgromadzone zaplecze uytkownikw, ktrych nastpnie przekazuje do fanpagea klienta. Lepiej jednak nie chodzi na skrty i unika takich ofert. Fani pozyskani w taki sztuczny sposb prawdopodobnie w ogle nie s zainteresowani dziaalnoci i produktami firmy. Kierowanie do nich informacji od firmy mija si z celem. Sposobem na rozkrcenie fanpagea moe by stworzenie atrakcyjnej aplikacji albo zorganizowanie konkursu na Facebooku. Take do konkursw organizowanych poza Facebookiem mona doda warunek, e uytkownicy bdcy fanami profilu firmy s dodatkowo punktowani albo jest przewidziana dla nich nagroda specjalna.
Jak prowadzi fanpage, by by atrakcyjny dla uytkownikw?

Jeli firma decyduje si prowadzi dziaania w mediach spoecznociowych, musi by gotowa do staego zaangaowania. Najlepiej jest do obsugi fanpagea dedykowa jakiego pracownika, na przykad specjalist zajmujcego si marketingiem czy PR-em. Firma nie musi odzywa si na Facebooku kadego dnia. Jeli nie dzieje si nic ciekawego,
60
Rozdzia 8
nie ma sensu mczy uytkownikw informacjami niepotrzebnymi. Jeli firma bdzie to robi czsto, ryzykuje utrat fanw lub ich zainteresowania. Najlepiej jest zamieszcza informacje tylko wwczas, gdy mamy do powiedzenia co, co moe by dla uytkownikw przydatne. Moe to by informacja o promocji, wyprzeday, nowej ofercie. Na fanpageu firma moe prezentowa rwnie informacje ze swojego obszaru dziaalnoci (ale nie cile branowe, tylko takie, ktre zainteresuj uytkownikw), a take porady. Na przykad firma produkujca kosmetyki moe stworzy cykl porad dotyczcych pielgnacji czy makijau. Sie klubw fitness moe stworzy aplikacje w postaci kalkulatorw BMI czy przelicznikw kalorii, moe te radzi, jak efektywnie odchudza si. Sklepy komputerowe mog natomiast pisa informacje o zapowiedziach nowych produktw, nowociach na rynku, nowych technologiach. W ten sposb firma kreuje wizerunek eksperta w swojej dziedzinie. Aby uytkownicy poczuli korzyci z przynalenoci do fanpageu firmy mona okazjonalnie oferowa im wysyk darmowych prbek produktw albo rabaty na zakup produktw. Jeli jest moliwo zamwienia produktu lub usugi na stronie firmowej, mona zamieci na fanpageu specjalny kod promocyjny, ktry naley poda w formularzu zamwienia. Dodatkowo mona wymaga od klientw korzystajcych z takiego bonusa podania w formularzu swojego loginu (nazwy uytkownika) z Facebooka i w ten sposb weryfikowa, czy dany klient faktycznie jest fanem firmy. Pracownik zajmujcy si obsug fanpagea powinien nawet kilka razy dziennie zaglda do profilu i czyta to, co pisz uytkownicy. Wane jest, aby utrzymywa z nimi kontakt. Uytkownik, ktry zadaje pytanie dotyczce firmy lub jej produktw, powinien moliwe szybko uzyska na nie odpowied. Naley te odpowiada na wpisy
zawierajce sugestie, a nawet na takie, w ktrych uytkownicy skar si na przykad na produkty firmy lub na obsug klienta. zainteresowani dziaalnoci i produktami firmy. Kierowanie do nich informacji od firmy mija si z celem. Istotny jest te styl komunikacji z uytkownikami. Naley dostosowa go do charakteru portalu. Firma powinna pisa prostym, nawet potocznym jzykiem. Naley unika marketingowego bekotu. A do uytkownikw naley zwraca si bezporednio. Jeli w firmie nie ma pracownika, ktrego mona oddelegowa do obsugi fanpagea, bd jeli firma czuje si w obszarze mediw spoecznociowych niepewnie, warto jest pomyle o zleceniu takich dziaa wyspecjalizowanej agencji. W zapytaniu ofertowym naley zdefiniowa cele promocji na Facebooku (na przykad moe to by pozyskanie jak najwikszej liczby fanw albo kreowanie wizerunku eksperta) oraz poprosi o przedstawienie pomysw na promocj firmy.
Z jakimi zagroeniami trzeba si liczy, utrzymujc konto w portalu spoecznociowym?

W mediach spoecznociowych jest ogromny potencja do prowadzenia dziaa marketingowych, s te jednak pewne niebezpieczestwa. Cho nie da si wyobrazi sobie wszystkich moliwych sytuacji kryzysowych, firma powinna by wiadoma istnienia potencjalnych zagroe. Najbardziej powszechne ryzyko to krytyka firmy i pisanie negatywnych komentarzy na tablicy. Jeli s one pisane grzecznym tonem i maj charakter merytoryczny, naley na nie rzeczowo odpowiada. Przykadem jest sytuacja, w ktrej klient skary si, e jego reklamacja nie zostaa rozpatrzona cho ju dawno min termin. W takim wypadku naley przeprosi uytkownika
61
Rozdzia 8
i obieca, e wyjani si dan spraw. Mona te poprosi go o to, by skontaktowa si bezporednio z firm w celu wyjanienia problemu. Sytuacja jest te w miar oczywista w przypadku wpisw obraliwych czy wulgarnych takie komentarze naley po prostu usuwa. Bardziej problematyczna jest sytuacja, w ktrej pod adresem firmy padaj nieustannie rnego rodzaju zarzuty, ktre mieszcz si jeszcze w granicach dopuszczalnej krytyki, ale s ewidentnie zoliwym dziaaniem majcym zaszkodzi firmie. Mog pochodzi od niezadowolonych klientw albo wrcz od firmy konkurencyjnej, ktra prowadzi tak zwany czarny PR. Takie sytuacje wymagaj staego zaangaowania pracownika firmy w obsug fanpagea, a decyzje o tym, co zrobi z poszczeglnymi wpisami s czsto trudne. Moliwa jest te sytuacja, w ktrej spod kontroli wymyka si konkurs czy akcja specjalna. Przykadem jest konkurs jednej z marek telefonw komrkowych. Uytkownicy zostali na Facebooku poproszeni o wymylenie nazwy dla nowego modelu smartfonu. Internauci zaczli proponowa nazwy omieszajce mark, ktre jednoczenie byy artobliwe i kreatywne. Uytkownicy dodatkowo pisali w komentarzach wiele negatywnych opinii pod adresem marki. Ten przykad pokazuje, e prowadzenie PR-u w mediach spoecznociowych w niektrych sytuacjach moe wyrzdzi wicej szkody ni
poytku. Zagroeniem jest naruszenie czy nawet utrata dobrego wizerunku marki. W sytuacjach kryzysowych naley reagowa szybko, ale spokojnie i bez paniki. Nie wolno kasowa treci napisanych przez internautw nawet jeli to zrobimy, mog one wypyn ze zdwojon si w innym miejscu w internecie, nawet na Facebooku. Uytkownicy mog zaoy anty fanpage danej marki i tam ju uywa sobie do woli. Naley raczej agodzi i wycisza spraw. A dobry PR-owiec bdzie szuka sposobu, by przeku kryzys w sukces firmy.
Czy kada firma musi mie fanpage?

Prawd jest, ze media spoecznociowe to przestrze nadajca si idealnie do prowadzenia dziaa promocyjnych i PR-owych. Za mod na social media marketing nie naley jednak poda lepo. Zanim firma zdecyduje si na zaoenie fanpagea powinna zastanowi si nad tym, czy jej target w ogle jest na Facebooku i w jakiej liczbie. W przypadku maych, lokalnych firm usugowych prowadzenie fanpagea mija si z celem. Podobnie w przypadku producentw adresujcych swoj ofert na przykad do ludzi starszych albo do firm (a nie uytkownikw indywidualnych). Naley take rozway, czy s w firmie zasoby potrzebne do aktywnego dziaania na Facebooku. Jeli fanpage ma by martwy, lepiej nie zakada go w ogle.
62
Handel w internecie (okrelany angielskim terminem e-commerce, w wersji spolszczonej: e-handel) rozwija si bardzo dynamicznie. Uytkownicy kupuj przez internet chtnie, bo jest tu na og taniej ni w sklepach tradycyjnych, oszczdza si czas, a wybr jest ogromny.
Jeli firma sama w jakim zakresie sprzedaje produkty indywidualnym uytkownikom, moe stworzy w sieci kolejny kana dystrybucji. Przykadowo, firma produkujca pociel zdrowotn, ktra ma swj firmowy sklep lub sie sklepw, moe angaujc stosunkowo niewielkie zasoby uruchomi take sklep internetowy, ktry bdzie obsugiwany przez pracownikw punktu sprzeday. W ten sposb istotnie zwikszy swj zasig dziaania. W handlu tradycyjnym dociera si tylko do rynku lokalnego klientw z danego miasta czy nawet dzielnicy. W sklepie internetowym rynek rozszerza si praktycznie na cay kraj. Sprzeda przez internet moe by szczeglnie owocna w branach, ktre produkuj produkty specjalistyczne i niszowe.
zarzdzania stron sklepu internetowego jest potrzebny specjalny system, ktry pozwala wyszukiwa produkty po okrelonych kryteriach, obsuguje proces skadania zamwie i patnoci. Dobry e-sklep oferuje klientom szerokie moliwoci pacenia za produkt oraz wiele opcji dostawy towaru. Aby je wdroy naley podpisa umowy z dostawcami usug firm obsugujc rne formy patnoci on-line, a take z Poczt Polsk, firmami kurierskimi i ewentualnie dostawcami innych usug pocztowych.
Z jakiego oprogramowania do prowadzenia sklepu skorzysta?

Z wyborem oprogramowania do prowadzenia sklepu jest podobnie jak z CMSem dla strony internetowej. Mona skorzysta z wielu gotowych, powszechnie dostpnych mechanizmw do prowadzenia sklepu, wrd ktrych s te rozwizania darmowe. Bardzo popularne skrypty do prowadzenia dziaalnoci e-commerce to osCommerce, Magneto, PrestaShop, ZenCart. Na rynku dziaaj take firmy, ktre oferuj wdroenie stworzonego przez siebie mechanizmu e-sklepu. Mona wreszcie kupi rozwizanie dedykowane, przygotowane specjalnie na zamwienie firmy. Kade z tych rozwiza ma swoje plusy i minusy podobnie jak wybr CMSa, o ktrym pisalimy w pierwszym rozdziale. Wdroenia sklepw internetowych s na og bardziej skomplikowane ni tworzenie prostej strony internetowej, dlatego warto jest zamwi usug w agencji, ktra ma dowiadczenie w realizacji takich projektw.
Co trzeba zrobi, aby uruchomi sklep internetowy?

Aby zacz sprzedawa przez internet naley stworzy witryn, ktra bdzie miaa odpowiednie funkcjonalnoci. Firma moe stworzy j w nowej domenie albo przerobi na sklep funkcjonujc ju witryn internetow wwczas strony o firmie powinny by dostpne na jego podstronach i podlinkowane na przykad w stopce. Sklep internetowy tworzy si tak samo jak stron www trzeba mie domen, serwer (chyba e zdecydujemy si na rozwizanie w tzw. chmurze np. Click Shop), stworzy layout i oprogramowanie. Rnica tkwi w CMSie do
65
Otwrz wasny sklep internetowy
Jeden klik do Twojego e-biznesu!

Click Shop to usuga oferujca szereg funkcji i mo liwoci, ktre pozwol Ci stworzy i prowadzi profesjonalny sklep internetowy. Zarejestruj konto na okres testowy i przekonaj si, jak atwo zao y sklep i zarabia w Internecie.
Click Shop
Idealny na dobry start Twojego biznesu
Click Shop
Premium
atwa obsuga
Chcesz zao y e-biznes, ale obawiasz si, e to zbyt trudne? Click Shop zosta stworzony rwnie z myl o pocztkujcych u ytkownikach.
Handel online dla wymagajcych
1000 produktw 2 administratorw 1 jzyk / waluta
bez ogranicze produktw bez ogranicze administratorw bez ogranicze walut / jzykw integracja z Subiekt GT Pomoc Premium
Kompleksowo
Jedna usuga, wszystko w komplecie. Nowoczesny sklep, wydajny serwer oraz dowolna liczba skrzynek pocztowych, wszystko gotowe do sprzeda y od zaraz.
Partnerzy
Click Shop to znacznie wicej, ni tylko oprogramowanie. Wraz z usug otrzymujesz pakiet dodatkowych bonusw o wartoci nawet 2130 z.
720 z
360 z
Wyjtkowa grafika
*
Wyr nij swj sklep indywidualnym wygldem. Skorzystaj z usug naszych partnerw, ktrzy zaprojektuj dla Ciebie unikatow szat graficzn.
1080 z
Aby skorzysta z oferty:
540 z
Bezpieczestwo
Podwjna kopia danych, stabilne serwery oraz certyfikat ISO 27001, to gwarancja bezpieczestwa dla sklepu i Twoich klientw.
1. Przejd na stron www.home.pl. 2. Wybierz usug: Click Shop lub Click Shop Premium. 3. W trakcie rejestracji wprowad kod rabatowy i skorzystaj z promocji. Oferta wa na do 31 sierpnia 2011 r. Regulamin promocji jest dostpny na stronie www.home.pl/kupon Twj kod promocyjny:
Pomoc 24/7
Zadzwo, wylij e-mail lub uruchom chat - pomo emy Ci w obsudze sklepu o dowolnej godzinie, dowolnego dnia tygodnia.
click-interaktywnie
* Cena netto, w abonamencie rocznym
Rozdzia 9
Firmowa strona WWW Sprzeda produktw przez internet
Zamawiajc usug wdroenia sklepu internetowego naley okreli, jakie funkcjonalnoci oprogramowania s potrzebne. Podobnie jak w przypadku CMSa dla strony internetowej warto zastanowi si, w jakim kierunku sklep bdzie rozwijany w przyszoci, aby zakupione oprogramowanie obsugiwao planowane na przyszo funkcje. Jeli firma nie moe sobie pozwoli na zakup takiej usugi, moe rozway uruchomienie sklepu internetowego na oglnodostpnej platformie. Przykadem takiej platformy jest iStore. Tu zaoenie sklepu sprowadza si praktycznie do rejestracji w systemie. Moe on by prowadzony w domenie nalecej do firmy albo w darmowej subdomenie: www.nazwasklepu.istore.pl. Sklep mona zaoy bezpatnie i testowa za darmo przez kilka tygodni. Pniej opaty s naliczane od kadego sprzedanego produktu - ich wysoko jest zrnicowana wedug brany, w jakiej dziaa sklep. Aby prowadzi skuteczny sklep internetowy, naley zadba o dobry hosting. Jan Zaborowski, Kierownik Produktu Hosting w home.pl tumaczy: Dobry hosting w e-commerce to podstawa. Stworzenie jakiegokolwiek serwisu internetowego wymaga zapewnienia solidnego zaplecza serwerowego. Koszty jego utrzymania przemawiaj za skorzystaniem z usugi hostingu,
czyli wynajmu powierzchni serwerowych w wyspecjalizowanej firmie. Szczeglnie w przypadku prowadzenia sklepu internetowego wane jest, aby wybra odpowiedni ofert, bo przecie kada przerwa w obecnoci witryny w internecie to realne straty dla handlu. Dobrze jest przeanalizowa oferty hostingowe ju na etapie przygotowywania projektu sklepu. Warto w tym celu oszacowa wstpnie liczb odwiedzajcych sklep klientw oraz technologii zastosowanych przy budowie witryny internetowej. Pozwoli to unikn kopotw w przyszoci i koniecznoci szybkiej optymalizacji hostingu kiedy ju po uruchomieniu sprzeday okae si, e mamy do czynienia z problemami w pynnym funkcjonowaniu. Rozwizaniem odpowiedniej optymalizacji moe okaza si pakiet czcy oprogramowanie sklepowe z dostosowanym zapleczem serwerowym.
Jakie funkcje powinien mie dobry sklep internetowy?

Sklep internetowy powinien by przyjazny i wygodny dla uytkownika, a dla firmy atwy w zarzdzaniu i aktualizacji. Powinien te by przygotowany z myl o pozycjonowaniu w Google, a take mie moliwo integracji z innymi systemami (na przykad porwnywarkami cen) oraz panel statystyk pozwalajcy na analizowanie skutecznoci sprzeday.
REKLAMA
Rozdzia 9
Zamawiajc sklep internetowy naley pomyle o nastpujcych funkcjonalnociach: Zarzdzanie produktami: - panel do wprowadzania i edycji produktw, - dodawanie dowolnej liczby produktw (chyba e sklep jest may, wwczas mona korzysta z opcji z limitem), - zamieszczenie dowolnej liczby (lub chocia kilku) zdj produktu, ewentualnie dodawanie znaku wodnego na zdjciach, - definiowanie atrybutw produktw, - wywietlanie na stronie z ofert produktw podobnych, - wywietlanie nowoci w ofercie, - komentowanie i ocenianie produktw przez uytkownikw (opcjonalnie), - podzia produktw na kategorie i podkategorie, a take definiowanie dowolnej liczby kategorii, - przenoszenie produktw midzy kategoriami, a take dodawanie jednego produktu do kilku kategorii, - wyszukiwarka produktw, pozwalajca wyszukiwa wedug kategorii i rnych kryteriw oraz po sowie kluczowym, - obsuga magazynu ledzenie i powiadamianie o niskich stanach magazynowych.
Obsuga sprzeday: - koszyk umoliwiajcy dodawanie i usuwanie zamwionych produktw, - rejestracja uytkownikw, a jednoczenie moliwo skadania zamwie bez koniecznoci rejestrowania si, - funkcja schowka, - komunikowanie z uytkownikiem e-mailem, automatyczne wysyanie powiadomie o statusie zamwienia, - wystawianie faktur VAT. Modu patnoci: - obsuga rnych form patnoci, - zakupy na raty (opcjonalnie). Panel ze statystykami sprzeday: - informacje o liczbie zamwie zoonych, opaconych i zrealizowanych, moliwo przegldania statystyk za okrelony czas, - panel ze statystykami zakupw zarejestrowanych uytkownikw, - integracja z Google Analytics.
REKLAMA
Rozdzia 9
Funkcjonalnoci do dziaa marketingowych: - rabaty dla klientw, naliczanie zniek od okrelonej wartoci zamwienia, - promocje i wyprzedae produktw ze specjalnymi cenami, - newsletter z nowociami i promocjami. Integracja z zewntrznymi systemami: - porwnywarki cen, - Allegro, - lubi to Facebooka. Funkcjonalnoci pozwalajce na pozycjonowanie: - generowanie sitemap (mapy strony) dla Google, - przyjazne dla Googla linki (adresy URL podstron), - edycja meta tagw (tytuy, opisy i sowa kluczowe poszczeglnych stron), - opisy zdj. W sklepie internetowym powinny take znale si: Regulamin sklepu, Pomoc najczciej zadawane pytania i odpowiedzi na nie (FAQ), a take formularz do kontaktu z obsug sklepu, Rne formy kontaktu formularz kontaktowy lub e-mail, telefon (jeli firma uruchamia specjaln infolini dla telefonw stacjonarnych, koniecznie trzeba te zamieci numer dla komrek), ewentualnie komunikatory livechat lub po prostu Gadu-Gadu; naley zamieci informacj, w jakich dniach i godzinach moliwy jest kontakt z obsug sklepu przez telefon lub komunikator, Prezentacja osb z obsugi klienta (opcjonalnie) imi i nazwisko, zdjcie, e-mail ,
Informacje o firmie krtki opis dziaalnoci i oferty, Dane firmy adres, dane rejestrowe, numer konta, numery telefonw i adresy e-mail rnych dziaw.
Jakie rodzaje patnoci internetowych powinny by w e-sklepie?

W sklepie internetowym powinny by szerokie moliwoci pacenia za produkt: patno przy odbiorze przesyki, przelew na konto firmy, tak zwany przelew elektroniczny lub inaczej e-przelew (na przykad mTransfer w mBanku), karta kredytowa, system PayPal. Sklep moe zrnicowa koszt dostawy produktu w zalenoci od wybranej formy patnoci standardem jest, e zamwienie opacane dopiero przy odbiorze jest o kilka zotych drosze. Aby wdroy patnoci kartami kredytowymi lub e-przelewami, mona podpisa umow z systemem obsugujcym patnoci on-line Platnosci.pl, Dotpay lub ECard. Dziaa to w ten sposb, e klient, ktry klika w przycisk zapa w formularzu zamwienia, zostaje przekierowany na stron systemu transakcyjnego (na przykad banku, w ktrym ma konto), gdzie realizuje przelew, po czym jest automatycznie przekierowywany z powrotem do sklepu. W systemie sklepu bardzo szybko pojawia si informacja, e zamwienie zostao opacone, a po kliku dniach na konto zostaj przelane pienidze. System patnoci potrca kilkuprocentow prowizj za obsug transakcji na og do trzech procent od wartoci zamwienia. Podobnie dziaa system PayPal. Przewag systemw obsugujcych patnoci elektroniczne jest szybko realizacji transakcji. Przelewy tradycyjne mog i z konta na konto kilka godzin, a nawet par dni; po otrzymaniu musz by jeszcze zaksigowane i powizane z zamwieniem klienta. W przypadku przeleww
68
Rozdzia 9
elektronicznych czy PayPal informacje o zrealizowaniu patnoci s przekazywane sklepowi na og duo szybciej, nawet po kilku minutach. Po otrzymaniu takiej informacji sklep moe przystpowa do realizacji zamwienia, co znacznie skraca czas oczekiwania klienta na przesyk. A w niektrych sytuacjach czas realizacji jest dla uytkownikw kluczowy i jest czynnikiem decydujcym o wyborze danego sklepu.
Paczka w Ruchu to usuga kurierska oferowana przez RUCH. Sklep internetowy w specjalnym punkcie nadaje paczk, ktra nastpnie w terminie do trzech dni jest przesyana do punktu odbioru wybranego przez uytkownika kiosku. Zalety tej formy dostawy to bardzo dua sie punktw odbioru, a take niska cena. Koszty okrelonych sposobw dostawy produktw mog si oczywicie rni. Warto jest zaproponowa klientom opcj braku opat za wysyk przy zamwieniach na du kwot.
Jakie metody dostawy produktw powinny by dostpne w sklepie internetowym?

Wrd opcji dostawy produktw koniecznie powinny znale si przesyka pocztowa oraz kurierska. Warto jest podpisa umow z Poczt Polsk i wybran firm kuriersk wwczas sklep moe otrzyma rabat na wysyk paczek, a take korzysta ze specjalnych programw do zarzdzania przesykami lub paneli klienta, ktre usprawniaj proces wysyki produktw. Jeli firma ma swj sklep tradycyjny, naley te da uytkownikom moliwo osobistego odbioru produktw. Na rynku ju jaki czas temu pojawiy si alternatywy dla tradycyjnego sposobu dostarczania produktw Paczkomaty i Paczka w Ruchu. Paczkomaty to usuga wiadczona przez InPost. Jest to system skrytek pocztowych, ktre su do odbierania paczek. Po nadaniu (w paczkomacie albo w oddziale InPost) w cigu dwch dni przesyka trafia do wybranego punktu, skd uytkownik odbiera j samodzielnie o dowolnej porze; przy odbiorze wystarczy poda numer telefonu i przesany mailem lub SMS-em specjalny kod. Dla wielu internautw jest to wygodne rozwizanie, szczeglnie dla tych, ktrych trudno jest zapa w domu w cigu dnia. Sie paczkomatw rozwija si, a ceny przesyek s konkurencyjne wobec stawek kurierw.
REKLAMA
Rozdzia 9
Jak promowa sklep internetowy?

Do promocji sklepu internetowego mona wykorzystywa wszystkie dostpne narzdzia e-marketingu, o ktrych pisalimy w poprzednich rozdziaach. Podstaw promocji jest oczywicie dbao o obecno w wynikach Google. Jeli sklep dziaa w brany, w ktrej konkurencja jest dua, jego wypozycjonowanie w wynikach organicznych nie bdzie atwe, a za linki sponsorowane bdzie trzeba sporo zapaci. Aby walczy o wysokie pozycje w wynikach wyszukiwania naley zadba o jako treci publikowanych na stronach, czyli tworzy wasne, rozbudowane opisy produktw. Wiele sklepw internetowych powiela opisy dostarczane przez producenta czy dystrybutora, w ten sposb na wielu stronach internetowych tworzy si zduplikowany kontent, ktry przez algorytm Google jest nisko oceniany. Jeli firma stworzy wasne, unikalne, dobre opisy produktw, jest dua szansa, e bd premiowane. Wanym narzdziem promocji sklepu internetowego jest obecno w porwnywarkach cen. S to serwisy, w ktrych internauci mog sprawdzi ceny danego produktu w wielu rnych sklepach, w najwikszych swoje oferty wystawia po kilka tysicy sklepw. S bardzo popularne a miesicznie korzystaj z nich miliony uytkownikw. Najpopularniejsze w Polsce porwnywarki cen to Ceneo.pl, Nokaut.pl, Skpiec.pl. Nieco mniejsze: Okazje.info.pl, Tanio.pl, Radar.pl. Aby w ten sposb promowa produkty sklepu naley zarejestrowa si w porwnywarce i w wikszoci przepadkw podpisa umow. Niezbdna jest pewna integracja systemw, ale nie jest to skomplikowane. Na og trzeba przygotowa eksport bazy produktw w formacie XML, ktra nastpnie jest aktualizowana raz na dob. Szczegowe informacje o sposobie
integracji znajduj si na stronach internetowych porwnywarek. Niektre systemy do obsugi sklepw internetowych maj ju wbudowane moduy integracji z porwnywarkami. Promocja w porwnywarkach jest efektywna gwnie z dwch powodw. Po pierwsze, sklep trafia w ten sposb do uytkownikw, ktrzy s zainteresowani kupnem konkretnego produktu. Po drugie, najpopularniejszym modelem rozlicze jest CPC, czyli podobnie jak w Google Adwords sklep paci tylko za uytkownikw przekierowanych na jego stron. W niektrych porwnywarkach paci si dodatkowo abonament, ale nie jest on wielki. Koszt kliknicia na og zaley od brany, w jakiej dziaa sklep. W niektrych porwywarkach stawki s licytowane przez sklepy (podobnie jak w Google AdWords). Dodatkowo Ceneo.pl oferuje wybranym sklepom moliwo rozliczania si w modelu CPA, czyli tylko za zrealizowan sprzeda. Sklep internetowy warto te promowa niestandardowymi metodami. Dobrym pomysem jest rozpoczcie wsppracy partnerskiej z jakim serwisem tematycznym. Wsppraca moe polega na prezentacji w tym serwisie bazy produktw (zdjcia, parametry, fragmenty opisw) w taki sposb, e pod kadym produktem jest link do strony sklepu, na ktrej mona kupi produkt, a take prezentowane jest logo sklepu z informacj, e jest on partnerem serwisu. W ten sposb na przykad w portalu dla kobiet swoje produkty moe prezentowa internetowa perfumeria. Naley liczy si z tym, e serwis bdzie oczekiwa prowizji od kadego przekierowania albo od zamwie zoonych przez przekierowanych klientw.
71
Rozdzia 9
Czy warto sprzedawa produkty przez Allegro?

Allegro jest najwiksz platform sprzedaow w polskim internecie i jednoczenie jedn z najsilniejszych marek internetowych. Dla wielu uytkownikw jest wrcz synonimem zakupw w sieci. Wystawianie produktw na Allegro jest dobrym pomysem w sytuacji, gdy firma prowadzi sprzeda detaliczn swoich produktw, ale nie ma sklepu internetowego i z jakich powodw nie chce go uruchamia. Rwnie sklepy internetowe mog stworzy na Allegro dodatkowy kana dystrybucji i tym samym znacznie poszerzy grono potencjalnych klientw. Aby sprzedawa za porednictwem Allegro firma powinna zarejestrowa si w serwisie. Moe sprzedawa produkty tak jak zwykli uytkownicy albo zaoy konto dedykowane dla sklepw (usuga Sklepy Allegro). Wybr opcji zaley od tego, jaka bdzie skala dziaania firmy. Na Allegro paci si za wystawienie produktu (stawka zaley od liczby wystawianych produktw i ich wartoci) oraz dodatkowo prowizj od sprzeday (jej wysoko zaley od ceny towaru). Zwyke konto opaca si wtedy, gdy sklep planuje sprzedawa stosunkowo niewiele towarw prowizja od sprzeday jest nisza, ale droej kosztuje wystawienie duej liczby produktw. W opcji Sklepy Allegro paci si stay, niewielki abonament, prowizja od sprzeday jest wysza, ale za to mona niskim kosztem wystawia produkty.
Co to s zakupy grupowe?
Zakupy grupowe to najnowszy trend w handlu internetowym. Idea polega na tym, e sklep internetowy albo jakakolwiek firma sprzedajca produkty bd wiadczca usugi klientom indywidualnym moe pozyska jednorazowo ca grup klientw w zamian za to, e przedstawi im atrakcyjn ofert rabatow. Obsug zakupw grupowych zajmuj si specjalne serwisy. Najwikszy z nich to Groupon.pl polski oddzia firmy dziaajcej na caym wiecie. Dziaaj te Citeam.pl, Gruper.pl, HappyDay.pl i inne. Wystawianie produktw i usug firmy w takich serwisach to nie tylko dobry pomys na promocj sprzeday, ale take promocja marki. Ta forma promocji moe by szczeglnie interesujca dla firm zajmujcych si usugami, ktre maj mniejsze moliwoci na zarabianie w sieci ni firmy sprzedajce produkty. W serwisach zakupw grupowych mog by prezentowane usugi firm dziaajcych lokalnie, gdy oferty mona przeglda po wybranych miastach. Swoje oferty zamieszczaj tu restauracje, gabinety kosmetyczne, salony fryzjerskie, SPA, serwisy samochodowe, firmy organizujce kursy i wiele innych.
72
UWAGA! Wszelkie prawa zastrzeone. Ponisza informacja stanowi autorskie kompendium wiedzy o charakterze niewicej informacji, nie stanowicej pomocy prawnej, a autorzy nie ponosz odpowiedzialnoci w zwizku z jego interpretacj lub stosowaniem. Kompendium oparte o stan prawny, stan wiedzy i praktyki na dzie 30 maja 2011 r.
Rozdzia 10
Firmowa strona WWW Firma w internecie - uwarunkowania prawne
Jakie obowizki maj przedsibiorcy prowadzcy dziaalno w Internecie?

Prowadzenie dziaalnoci gospodarczej wymaga od przedsibiorcw znajomoci wielu przepisw prawa. Do uwarunkowa prawnych, ktre naley mie na uwadze przy prowadzeniu biznesu w Internecie naley ustawa z dnia 18 lipca 2002 r. o wiadczeniu usug drog elektroniczn. Przepisy ww. ustawy powinny by obowizkow lektur kadego przedsibiorcy dziaajcego on-line. Jej zakres, poza wskazaniem podstawowych obowizkw przedsibiorcy internetowego, obejmuje rwnie takie kwestie jak: przesyanie niezamwionych informacji handlowych, odpowiedzialno przedsibiorcw za treci umieszczane przez uytkownikw na stronie internetowej czy wreszcie przepisy ustanawiajce brak obowizku premoderacji zamieszczanych przez uytkownikw treci.
Obowizek informacyjny oraz zapewnienie dostpu do aktualnych informacji

W celu uniknicia anonimowoci, a jednoczenie dla zapewnienia ochrony, usugodawca jest zobowizany do podania informacji (oznaczonych jako podstawowe) w sposb wyrany, jednoznaczny i bezporednio dostpny przez system informatyczny. Przedsibiorca wiadczcy usugi drog elektroniczn zobowizany jest do poinformowania potencjalnych usugobiorcw o swoim imieniu i nazwisku (w przypadku osb fizycznych) lub o firmie (w przypadku osb prawnych) oraz o miejscu zamieszkania lub siedzibie. Ponadto, powinien poda usugobiorcy adresy elektroniczne, ktre umoliwi z nim biecy kontakt. Przedsibiorca oferujcy towary, ktrych sprzeda wymaga posiadania przez przedsibiorc okrelonego zezwolenia, zobowizany jest do wyranego poinformowania usugobiorcw o posiadanym zezwoleniu oraz do wskazania organu, ktry zezwolenie wyda. Informacje umoliwiajce identyfikacj przedsibiorcy powinny by przekazane usugobiorcy w taki sposb, by mg si z nimi zapozna przed zawarciem umowy (podobnie jak z treci samej umowy). W praktyce przekazanie tych informacji odbywa si poprzez umieszczenie na stronie internetowej w widocznym miejscu. Za niespeniajce ustawowych wymaga bdzie mogo by uznane wykonanie obowizkw informacyjnych przy uyciu zbyt maej czcionki lub nieczytelnego dla usugobiorcy ukadu informacji. Co wane, informacje te powinny by stale dostpne, np. w formie linku do odpowiedniej podstrony.
Usugodawca to osoba fizyczna, osoba prawna albo jednostka organizacyjna nieposiadajca osobowoci prawnej, ktra prowadzc, chociaby ubocznie, dziaalno zarobkow lub zawodow wiadczy usugi drog elektroniczn.
Treci umieszczane przez uytkownikw na stronie internetowej czy wreszcie przepisy ustanawiajce brak obowizku premoderacji zamieszczanych przez uytkownikw treci. Lista obowizkw usugodawcy (przedsibiorcy dziaajcego w sieci) obejmuje: obowizek informacyjny oraz zapewnienia dostpu do aktualnych informacji; wiadczenie okrelonych usug nieodpatnie; konieczno wprowadzenia regulaminu; wymogi w zakresie informacji handlowej.
74
Rozdzia 10
Poza danymi identyfikujcymi przedsibiorc, usugodawca jest obowizany zapewni usugobiorcy dostp do aktualnej informacji o: szczeglnych zagroeniach zwizanych z korzystaniem z usugi wiadczonej drog elektroniczn, funkcji i celu oprogramowania lub danych niebdcych skadnikiem treci usugi, wprowadzanych przez usugodawc do systemu teleinformatycznego, ktrym posuguje si usugobiorca. Najczciej ww. informacje opisywane s przez usugodawcw w dokumentach zwanych polityk prywatnoci albo polityk ochrony prywatnoci.
Czy jest obowizek moderowania treci zawartych w prowadzonym serwisie? Nie, obowizek taki (uprzedniej moderacji) jest wyczony na podstawie art. 15 ustawy. ALE: z momentem uzyskania wiarygodnej wiadomoci lub urzdowego zawiadomienia, usugodawca ma obowizek niezwocznie zablokowa dostp do zgaszanych treci bezprawnych.
Pozostae obowizki czyli kwestie dotyczce regulaminu oraz informacji handlowej omwiono w dalszej czci opracowania.
Nieodpatne usugi
Obowizkiem usugodawcy jest rwnie zapewnienie dziaania systemu teleinformatycznego, umoliwiajc usugobiorcy nieodpatnie (jeli wymaga tego waciwo usugi): korzystanie przez usugobiorc z usugi wiadczonej drog elektroniczn, w sposb uniemoliwiajcy dostp osb nieuprawnionych do treci przekazu skadajcego si na t usug, w szczeglnoci przy wykorzystaniu technik kryptograficznych odpowiednich dla waciwoci wiadczonej usugi; jednoznaczn identyfikacj stron usugi wiadczonej drog elektroniczn oraz potwierdzenie faktu zoenia owiadcze woli i ich treci, niezbdnych do zawarcia drog elektroniczn umowy o wiadczenie tej usugi. Jedn z form takiej identyfikacji moe by wykorzystanie bezpiecznego podpisu elektronicznego w rozumieniu ustawy z dnia 18 wrzenia 2001 r. o podpisie elektronicznym.
Dane osobowe co powinien wiedzie kady administrator o danych swoich uytkownikw?

Prowadzc biznes w sieci prdzej czy pniej bdziemy mieli do czynienia z danymi osobowymi. Ich administrator czyli podmiot decydujcy o celach i rodkach przetwarzania tych danych, musi przestrzega przepisw ustanawiajcych m.in. obowizek rejestracji zbioru danych osobowych, ich zabezpieczenia czy wreszcie legalnego przetwarzania.
Dane osobowe to: 1. informacje; 2. dotyczce osoby fizycznej; 3. zidentyfikowanej lub moliwej do zidentyfikowania.
W kontekcie ww. definicji: nie ma jednej powszechnie przyjtej definicji pojcia informacja przyjmuje si, e s to komunikaty (wiadomoci, wypowiedzi, prezentacje) wyraone i zapisane w jakikolwiek sposb sowem, dwikiem, obrazem - niezalenie od sposobu, zakresu i swobody ich przetwarzania;
75
Rozdzia 10
nie ma znaczenia status prawny okrelonej osoby to, czy posiada zdolno do czynnoci prawnych, czy przysuguj jej prawa publiczne; nie ma znaczenia obywatelstwo - ochronie, ktr zapewnia ustawa o ochronie danych osobowych, w takim samym zakresie podlegaj dane osobowe obywateli polskich, jak i cudzoziemcw; nie ma znaczenia wiek osoby, ktrej one dotycz, tj. czy jest ona penoletnia, czy te penoletnioci jeszcze nie osigna; ochrona danych osobowych odnosi si wycznie do osb ywych. Aby mc legalnie przetwarza (czyli np. zbiera, przechowywa, udostpnia etc.) dane osobowe, ich administrator musi speni jedn z nastpujcych przesanek: posiada zgod osoby, ktrej dane dotycz; mc powoa si na przepis prawa; realizowa zawart z t osob umow; realizowa zadania okrelone prawem dla dobra publicznego; wypenia prawnie usprawiedliwiony cel, przy zaoeniu, ze przetwarzanie nie narusza praw i wolnoci osoby, ktrej dane dotycz.
Uwaga! W przypadku danych osobowych wraliwych (sensytywnych) takich jak np. naogi, pogldy polityczne czy stan zdrowia ustawa o ochronie danych osobowych przewiduje inne podstawy przetwarzania tych danych anieli ww. (przepisy przewiduj generalny zakaz przetwarzania tego typu danych).
Podobnie jak w przypadku ustawy o wiadczeniu usug drog elektroniczn, rwnie ustawa o ochronie danych osobowych nakada na administratora obowizek informacyjny, ktry obejmuje konieczno podania nastpujcych informacji: adres siedziby i pena nazwa administratora; cel zbierania danych, a w szczeglnoci o znanych w czasie udzielania informacji lub przewidywanych odbiorcach lub kategoriach odbiorcw danych; prawo dostpu do treci swoich danych oraz ich poprawiania; dobrowolno albo obowizek podania danych, a jeeli taki obowizek istnieje wskazanie podstawie prawnej. Aktualnie statusu danych osobowych nie posiadaj dane (nawet imi i nazwisko) zawarte w nazwie przedsibiorstwa (przynajmniej do wejcia w ycie nowych przepisw 1 lipca 2011 r.). Potwierdzi to Naczelny Sd Administracyjny w wyroku z dnia 28 listopada 2002 r. (sygn. akt II SA 3389/01) - Jeeli przedsibiorca obj zakresem danych indywidualnych dotyczcych firmy swoje dane osobowe, w sytuacji, gdy dane te pokrywaj si, nie moe on jako osoba fizyczna domaga si ochrony swoich danych osobowych, ktre s wykorzystywane nie jako dane osobowe, lecz jako dane firmy. Decydujc si na utosamianie tych danych godzi si tym samym na szersze ich ujawnianie i sabsz ochron. Jednym z obowizkw kadego administratora danych osobowych jest rejestracja zbioru (o ile nie wystpuje ktra z przesanek wyczajcych ten obowizek z ustawy np. w przypadku pracodawcy gromadzcego dane swoich pracownikw). Rejestracji zbioru mona dokona za porednictwem formularza dostpnego na stronie: http://egiodo.giodo.gov.pl/index.dhtml. Rejestracja zbioru w GIODO jest bezpatna. Po wypenieniu formularza naley go wydrukowa i podpisany przez osoby uprawnione do reprezentacji, wysa do Biura GIODO.
Jakie obowizki ma administrator danych osobowych? obowizek informacyjny czyli informacja kto jest administratorem moich danych osobowych; obowizek dochowania szczeglnej starannoci w ochronie danych; obowizek zabezpieczania danych; rejestracja zbioru; prowadzenie dokumentacji dotyczcej przetwarzania danych osobowych.
76
Rozdzia 10
UWAGA! O ile dane osobowe zwyke mona przetwarza (czyli rwnie zbiera) zaraz po zoeniu wniosku, o tyle przy danych osobowych wraliwych (np. dane dotyczce pogldw politycznych) naley po zgoszeniu wniosku o rejestracj, poczeka na potwierdzenie z GIODO zarejestrowania zbioru dopiero wtedy wolno rozpocz przetwarzanie tych danych. Polityka bezpieczestwa i instrukcja zarzdzania to dokumenty, ktre: okrelaj sposb przetwarzania danych osobowych; okrelaj rodki techniczne i organizacyjne zapewniajce ochron przetwarzanych danych osobowych, odpowiedni do zagroe oraz kategorii danych objtych ochron; s sporzdzone przez administratora danych; s przechowywane w wersji papierowej lub elektronicznej; powinny zawiera terminologi, zakres zastosowania oraz cel stosowania dokumentacji.
naruszenie obowizku zabezpieczenia danych; niezgoszenie zbioru do rejestracji; niedopenienie obowizku informacyjnego; udaremnianie czynnoci kontrolnych GIODO.
Spam czyli niezamwiona informacja handlowa

Spam towarzyszy rozwojowi Internetu od samego pocztku jego funkcjonowania. Jak wyczytamy w Wikipedii za pierwszy odnotowany w historii spam przyjmuje si zaproszenie urodzinowe wysane 1 maja 1978 r. przez niejakiego Einara Stefferuda do okoo 1000 pracownikw firmy, w ktrej by zatrudniony. A skd sama nazwa? Trudno jednoznacznie wskaza, kiedy na dobre termin spam wszed do powszechnego uycia w kontekcie internetowym. rde nazwy na pewno naley szuka w popularnej konserwowej mielonce produkowanej w latach 30. XX wieku w Stanach Zjednoczonych, ktrej nazwa SPAM oznaczaa Spiced Ham (lub w innej wersji sw Shoulder Pork and Ham). Schemat postpowania w przypadku przesyania informacji handlowych jest jasny: najpierw uzyskujemy zgod na przesyanie informacji handlowych, a dopiero pniej moemy rozpocz wysyk.
W rozporzdzeniu Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji w sprawie dokumentacji przetwarzania danych osobowych oraz warunkw technicznych i organizacyjnych, jakim powinny odpowiada urzdzenia i systemy informatyczne suce do przetwarzania danych osobowych - znajdziesz wymogi odnonie koniecznego do zastosowania poziomu bezpieczestwa danych osobowych w przypadku przetwarzania danych w sieci Internet jest to poziom wysoki wie si to m.in. z koniecznoci zapewnienia logowania kryptograficznego (SSL).
Informacja handlowa - kada informacja przeznaczona bezporednio lub porednio do promowania towarw, usug lub wizerunku przedsibiorcy lub osoby wykonujcej zawd, ktrej prawo do wykonywania zawodu jest uzalenione od spenienia wymaga okrelonych w odrbnych ustawach, z wyczeniem informacji umoliwiajcej porozumiewanie si za pomoc rodkw komunikacji
Zgodnie z ustaw o ochronie danych osobowych za przestpstwo uwaa si: przetwarzanie danych mimo braku podstawy prawnej (brak umowy, brak zgody, etc.); udostpnienie danych osobom nieupowanionym;
elektronicznej z okrelon osob oraz informacji o towarach i usugach niesucej osigniciu efektu handlowego podanego przez podmiot, ktry zleca jej rozpowszechnianie, w szczeglnoci bez wynagrodzenia lub innych korzyci od producentw, sprzedawcw i wiadczcych usugi.
78
Rozdzia 10
Zgoda na mailing reklamowy nie moe wynika np. z regulaminu usugi. Z samego faktu, e kto jest naszym klientem / usugobiorc nie wynika uprawnienie do rozsyania informacji handlowych. Owiadczenie o zgodzie zbierane jest najczciej w formie checkboxa, z dwch powodw (zachowania warunkw ustawy o wiadczeniu usug drog elektroniczn): dla celw dowodowych (w systemie mamy odnotowany moment udzielenia zgody); takie owiadczenie nie jest domniemane ani dorozumiane z innego owiadczenia czyli mwic inaczej nie jest ukryte w adnym regulaminie czy polityce ochrony prywatnoci. Naley pamita, e nasz klient / usugobiorca ma w kadej chwili prawo odwoa udzielon nam zgod.
Niedozwolony jest take link do oferty handlowej. Link do sklepu internetowego suy porednio do promowania dziaalnoci: "() Dzikujc za wyraenie zgody, zapraszamy na nasz stron internetow zawierajc szczegy naszej oferty: www.abcprzyklad.pl".
rdo: UOKiK
Zgodnie z przepisami ustawy o wiadczeniu usug drog elektroniczn informacja handlowa zawiera: oznaczenie podmiotu, na ktrego zlecenie jest ona rozpowszechniana, oraz jego adresy elektroniczne; wyrany opis form dziaalnoci promocyjnej, w szczeglnoci: obniek cen; nieodpatnych wiadcze pieninych lub rzeczowych i innych korzyci zwizanych z promowanym towarem, usug lub wizerunkiem, a take jednoznaczne okrelenie warunkw niezbdnych do skorzystania z tych korzyci, o ile s one skadnikiem oferty; wszelkie informacje, ktre mog mie wpyw na okrelenie zakresu odpowiedzialnoci stron, w szczeglnoci ostrzeenia i zastrzeenia. Uwaga! Nie unikniemy zarzutu rozsyania spamu w przypadku braku spenienia ktregokolwiek z ww. elementw. Przesyanie (nawet jednorazowe) niezamwionych informacji handlowych stanowi wykroczenie zagroone kar grzywny (do 5 000 z). Niezalenie od grzywny przepisy przewiduj, e takie dziaanie jest czynem nieuczciwej konkurencji. Ponadto przy odpowiednich uwarunkowaniach spam moe by cigany jako przestpstwo na podstawie art. 287 kodeksu karnego.
Jak nie pyta o zgod Niedozwolone jest uznanie milczenia za zgod; nie wolno w probie o zgod pisa, e brak sprzeciwu zostanie uznany za zgod: "Jeli nie yczycie sobie Pastwo otrzymywa informacji handlowych o naszej firmie i oferowanych przez ni produktach, prosimy o uycie opcji "odpowiedz" i wpisanie w tytule maila hasa "nie wyraam zgody". Brak odpowiedzi zawierajcej odmow wyraenia zgody bdzie rwnoznaczny z wyraeniem zgody na dalsze otrzymywanie informacji handlowych, a do wyranego odwoania zgody". Niedozwolona jest informacja handlowa zawarta w treci zapytania o wyraenie zgody. Mail z prob o zgod nie moe zawiera informacji handlowej: "() Jednoczenie informujemy, e do koca miesica trwa promocja na wszystkie produkty naszej firmy".
79
Rozdzia 10
Handel on-line
Powstaje coraz wicej sklepw internetowych, przecigajcych si w ofertach i w sposobach przycigania klientw. Warto zwrci uwag, e oprcz znakomitego pomysu, zaplecza informatycznego i reklamy, wane jest jeszcze poprawne skonstruowanie umowy z naszym klientem czyli poprawna konstrukcja krgosupa naszego biznesu, jakim jest regulamin. 1. Czy e-sklep musi mie regulamin? Podstawowym obowizkiem przedsibiorcy internetowego przed zawarciem umowy o wiadczenie usug jest okrelenie i nieodpatne udostpnienie usugobiorcy regulaminu. Na danie usugobiorcy (uytkownika) regulamin powinien zosta udostpniony w sposb, ktry umoliwia pozyskiwanie, odtwarzanie i utrwalanie jego treci za pomoc systemu teleinformatycznego, ktrym posuguje si usugobiorca. 2. Jakie kwestie uregulowane zosta powinny w regulaminie e-sklepu? Z uwagi na rn form usug wiadczonych drog elektroniczn zalen od specyfiki brany w ustawie wskazano jedynie przykadowe elementy, ktre powinny zosta zawarte w e-regulaminie tj.: rodzaje i zakres usug wiadczonych drog elektroniczn; warunki wiadczenia usug drog elektroniczn, w tym: wymagania techniczne niezbdne do wsppracy z systemem teleinformatycznym, ktrym posuguje si usugodawca, zakaz dostarczania przez usugobiorc treci o charakterze bezprawnym; warunki zawierania i rozwizywania umw o wiadczenie usug drog elektroniczn; tryb postpowania reklamacyjnego.
Kady przedsibiorca tworzcy regulamin e-sklepu okreli w nim moe take inne kwestie, ktre przyczyni si do zapewnienia klientom dostpu do kompletnych i rzetelnych informacji zwizanych z charakterem wiadczonych w ramach danego e-sklepu usug. 3. W jaki sposb wprowadzi e-regulamin? Regulamin e-sklepu jest specyficzn umow, jak sklep internetowy zawiera ze swoimi klientami. Prawnicy tak umow nazywaj wzorcem umownym. Wzorzec (e-regulamin), by wiza klienta musi zosta dostarczony tak, aby klient mg go potem przechowywa i odtwarza. W praktyce sposobw na dostarczenie uytkownikowi regulaminu jest kilka. Mona je uporzdkowa zaczynajc od prawnie najbezpieczniejszego: wywietlenie penego tekstu regulaminu wraz z moliwoci pobrania go jako plik PDF; wywietlenie penego tekstu regulaminu; uycie hipercza, po ktrego klikniciu w nowym oknie wywietli si pena tre regulaminu; uycie hipercza, ktre przeniesie uytkownika do regulaminu; poinformowanie o istnieniu regulaminu, ktry uytkownik znajdzie w bliej nieokrelonym miejscu na stronie e-sklepu (rozwizanie polecane tylko odwanym). Niezalenie od sposobu dostarczenia regulaminu wane jest, by w bazie danych pozosta lad jego zaakceptowania przez uytkownika (data i godzina potwierdzenia zaznaczonego checkboxa). 4. Kim jest konsument? Zgodnie z przyjt w Unii Europejskiej definicj, za konsumenta uwaa si kad osob fizyczn, ktra dokonuje czynnoci prawnej (np. zawiera
80
Rozdzia 10
umow) niezwizan bezporednio z jej dziaalnoci gospodarcz (prowadzeniem biznesu) lub zawodow (prac wykonywan w charakterze pracownika). Wikszo niespecjalistycznych sklepw zawiera umowy z konsumentami, ktrzy stanowi gwny odsetek ich klientw. 5. Czy fakt, e sklep zawiera umowy z konsumentami ma znaczenie? Tak, poniewa konsumenci podlegaj szczeglnej ochronie prawnej. Umowa z konsumentem bdzie niewica w postanowieniach, w ktrych uksztatuje prawa i obowizki konsumenta w sposb sprzeczny z prawem, ale take z dobrymi obyczajami lub po prostu w sposb raco naruszajcy jego interesy. Krzywdzce konsumenta regulacje nazywa si niedozwolonymi postanowieniami umownymi (inaczej: klauzule szare lub abuzywne). Przykady takich klauzul mona znale w art. 385 kodeksu cywilnego. W praktyce dziaa rwnie specjalny sd, ktry zajmuje si eliminowaniem z umw i regulaminw klauzul abuzywnych. Przedsibiorca stosujcy takie klauzule musi liczy si z tym, e jego klient (lub choby potencjalny klient) albo jedna z licznych organizacji chronicych konsumentw, odda spraw do sdu, a zakwestionowane postanowienie utraci wano z moc wsteczn (jakby go nigdy w regulaminie nie byo). Stosowanie niedozwolonych klauzul moe skutkowa naoeniem na przedsibiorc kary pieninej przez Urzd Ochrony Konkurencji i Konsumentw. Rejestr klauzul abuzwnych dostpny jest pod adresem: http://www.uokik.gov.pl/rejestr_klauzul_niedozwol onych2.php
Przykadowe klauzule niedozwolone zawarte w rejestrze UOKIK: "Zwracany w tym trybie towar zostanie przyjty tylko i wycznie wtedy, gdy bdzie odesany w oryginalnym, nieuszkodzonym pudeku (...)" "Sklep nie odpowiada za terminowo dostarczania przesyek przez firmy kurierskie" "Mimo wszelkich stara sklep zastrzega sobie moliwo bdw w opisie produktw. Zdjcia produktw s jedynie przykadowe." W przypadku odstpienia nabywcy od warunkw umowy zaliczka nie podlega zwrotowi.
6. Czym jest prawo odstpienia? Prawo odstpienia to szczeglne uprawnienie konsumenta przy zawieraniu umw z przedsibiorcami na odlego (np. przez Internet). Jest to prawo, ktre daje konsumentowi moliwo rozmylenia si i rezygnacji bez jakichkolwiek negatywnych dla niego konsekwencji z zawartej przez Internet umowy. Konsument na odstpienie od umowy ma 10 dni od jej zawarcia (gdy umowa zakada wiadczenie usugi) lub dostarczenia towaru (np. przy sprzeday). Do dotrzymania terminu wystarczy wysanie przez konsumenta stosownego owiadczenia przed upywem ostatniego dnia na odstpienie. W razie odstpienia przez konsumenta od umowy umowa jest uwaana za niezawart. Konsument nie musi nic paci, lecz zarazem jest zobowizany do zwrotu w stanie niezmienionym otrzymanych wiadcze lub rzeczy, chyba e zmiana bya konieczna w granicach zwykego zarzdu. Co to oznacza? Co do zasady kupujcy moe wypakowa zakupiony przedmiot z oryginalnego kartonu, przy okazji uszkadzajc opakowanie (na tyle, na ile jest to konieczne, by dosta si do towaru). Po otrzymaniu owiadczenia o odstpieniu naley niezwocznie odda konsumentowi wpacone przez niego pienidze. Niezwocznie, czyli nie pniej ni w terminie 14 dni. Przedsibiorca nie moe da odstpnego. Tym samym niezalenie od poniesionych kosztw ma obowizek zwrci wszystko, co dosta od konsumenta przy zawieraniu umowy.
81
Autorzy
Marta Smaga, Tomasz Bonek

Opracowanie graficzne
Jakub Przybysz
Ilustracje
www.shutterstock.com
Reklama
Iwona Bodziony
Kom.: 661 878 882 Fax: 12 395 34 26
Siedziba i adres redakcji
Kaja Kawulok
Kom.: 697 395 858 reklama@interaktywnie.com
Interaktywnie.com Sp. z o.o.
Plac Grunwaldzki 23 50-365 Wrocaw redakcja@interaktywnie.com
82
Interaktywnie.com to specjalistyczny magazyn dla wszystkich pracujcych w brany internetowej oraz tych, ktrzy si ni pasjonuj. Serwis zintegrowa take spoeczno klika tysicy osb, ktre wymieniaj si tu dowiadczeniami, doradzaj sobie, pisz blogi, rozmawiaj o najnowszych rozwizaniach.
Interaktywnie.com istnieje od 2006 roku, na pocztku by branowym blogiem. W cigu trzech pierwszych lat znaczco poszerzy si zarwno zakres tematyczny jaki i liczba autorw, ktrzy w nim publikuj. Zostao to docenione przez jury WebstarFestival i uhonorowane statuetk Webstara Akademii Internetu. Oprcz tego wortal jest laureatem Grand Webstara 2008 dla strony roku. Dzi Interaktywnie.com to nowoczesne internetowe medium tematyczne z codziennie nowymi newsami z rynku polskiego i midzynarodowego, artykuami, wywiadami oraz omwieniami najciekawszych stron internetowych. Jego redakcja przygotowuje te cykliczne, obszerne raporty branowe, dystrybuowane do najlepszej grupy odbiorcw. Wrd nich s specjalici zarejestrowani w Interaktywnie.com. S to szczegowe opracowania dotyczce poszczeglnych segmentw rynku internetowego i zmian, ktre na nim zachodz. Raporty promowane s take kadorazowo tu po publikacji w najwikszym polskim portalu finansowym Money.pl. Od stycznia 2009 Interaktywnie.com jest bowiem czci Grupy Kapitaowej Money.pl.
83

Poradnik Firma W Internecie

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Poradnik Firma W Internecie

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Partnerzy

Procent przedsibiorstw posiadajcych stron www

Poradnik interaktywnie.com - firma w internecie

Poradnik interaktywnie.com - firma w internecie

BR-DESIGN Sp. z o.o.

Blue Vision Internet Marketing

Poradnik interaktywnie.com - firma w internecie

Poradnik interaktywnie.com - firma w internecie

Czym kierowa si przy wyborze domeny?

Poradnik interaktywnie.com - firma w internecie

Firmowa strona WWW Jak j stworzy i ile to kosztuje

Gdzie kupi domen?

Poradnik interaktywnie.com - firma w internecie

Firmowa strona WWW Jak j stworzy i ile to kosztuje

Co zrobi, gdy domena jest zajta?

Poradnik interaktywnie.com - firma w internecie

Firmowa strona WWW Jak j stworzy i ile to kosztuje

Jakiego hostingu potrzebuje strona firmowa?

Gdzie kupi usug hostingu?

Poradnik interaktywnie.com - firma w internecie

Firmowa strona WWW Jak j stworzy i ile to kosztuje

Poradnik interaktywnie.com - firma w internecie

Firmowa strona WWW Jak j stworzy i ile to kosztuje

Jaki CMS wybra?

Poradnik interaktywnie.com - firma w internecie

Firmowa strona WWW Jak j stworzy i ile to kosztuje

Jak zaprojektowa stron internetow?

Ile kosztuje wdroenie strony internetowej?

Poradnik interaktywnie.com - firma w internecie

Firmowa strona WWW Jak j stworzy i ile to kosztuje

Komu zleci wdroenie strony www?

Poradnik interaktywnie.com - firma w internecie

Poradnik interaktywnie.com - firma w internecie

Co powinno znale si na stronie internetowej firmy?

Poradnik interaktywnie.com - firma w internecie

Firmowa strona WWW Zawarto firmowej strony internetowej

Co to jest blog firmowy i jak go pisa?

Poradnik interaktywnie.com - firma w internecie

Firmowa strona WWW Zawarto firmowej strony internetowej

Poradnik interaktywnie.com - firma w internecie

Jak mierzy si ogldalno strony internetowej?

Poradnik interaktywnie.com - firma w internecie

Firmowa strona WWW Jak mierzy popularno strony internetowej

Co mona wyczyta z poszczeglnych wskanikw popularnoci strony?

Poradnik interaktywnie.com - firma w internecie

Firmowa strona WWW Jak mierzy popularno strony internetowej

Jakie s rda ruchu na stronie internetowej?

Poradnik interaktywnie.com - firma w internecie

Firmowa strona WWW Jak mierzy popularno strony internetowej

Jak korzysta z systemu statystyk Google Analytics?

Poradnik interaktywnie.com - firma w internecie

Firmowa strona WWW Jak mierzy popularno strony internetowej

Poradnik interaktywnie.com - firma w internecie

Czy to dla mnie?

Firmowa strona WWW Jeden klik do Twojego e-biznesu

Czy jeden klik rzeczywicie wystarczy?

Panel administratora Click Shop - raporty sprzeday w postaci graficznej.

Firmowa strona WWW Jeden klik do Twojego e-biznesu

Baza wiedzy Click Shop - uyteczne informacje dla sprzedajcych.

Jak dziaa mechanizm Google?

Poradnik interaktywnie.com - firma w internecie

Firmowa strona WWW Obecno strony internetowej w wyszukiwarce google

Czym jest pozycjonowanie strony internetowej?