"

H
TELEKOMUNIKACJA

KSZTATOWANIE CHARAKTERYSTYKI WZMACNIACZA MIKROFONOWEGO w TRANSCEIVERZE KF (2)

Pierwsz cz tego artykuu zamiecilimy w nrze 1/2000.
Ukad przedwzmacniacza mikrofonowego MC60
Przedwzmacniacz (rys. 2a) jest zainstalowany w podstawie mikrofonu razem z ukadem krokowego sterowania czstotliwoci heterodyny transceivera i zasilany z baterii wasnych 9 V lub z transceivera. Zasilanie jest doprowadzone rnymi kablami, minus zasilania i oplot kabelka mikrofonu s oddzielne, a oplot jest poczony w transceiverze przez dawik w.cz. do wsplnego minusa. W zamyle producenta takie rozwizanie miao zapewni ochron przed przenikaniem wszelkiego rodzaju zakce od stykw PTT (rcznego przejcia na nadawanie) do modulatora. Praktyka wykazaa, e przy niedopasowanej linii zasilajcej anten do impedancji wyjciowej nadajnika, na oplocie kabla mikrofonowego pojawia si napicie w. cz., ktre przedostaje si dalej na wejcie przedwzmacniacza. Powstaje charakterystyczne skaenie modulacji i utrata zrozumiaoci mowy. Sam przedwzmacniacz zbudowany jest tylko z jednym tranzystorem 2SC2458. Zastosowano tu dwa ujemne sprzenia zwrotne: napiciowe R1 i prdowe R2, uzyskujc t drog szerokie pasmo przenoszenia i doskona liniow charakterystyk fazow przy znikomych znieksztaceniach nieliniowych. Cao mikrofon-przedwzmacniacz, ma walory quasistudyjne. Przenoszone pasma czstotliwoci akustycznych i znieksztacenia fazowe przedstawiaj charakterystyki wykonane na podstawie pomiarw i weryfikowane na drodze symulacji komputerowej (rys. 3). Parametry szumowe oryginalnego przedwzmac-

a)

b)

Rys. 2. Modyfikacja przedwzmacniacza mikrofonowego Kenwood MC60 a _ przed modyfikacj, b _ po modyfikacji

niacza MC60 przedstawiono na rys. 4. Pomierzony w komorze akustycznej egzemplarz mikrofonu mia zaskakujco wyrwnan charakterystyk. Prawdopodobnie i inne egzemplarze powinny cechowa si podobnymi walorami. W poczeniu z dobrymi parametrami liniowymi modulatora SSB, filtru ksztatujcego sygna i toru wzmocnienia wielkiej czstotliwoci transceivera, uzyskujemy, na miar systemu, wierne odtworzenie gosu operatora, co nie jest jednak jednoznaczne z optymaln zrozumiaoci. Wyniki pomiarw i ocena korespondentw skoniy autora do modyfikacji ukadu tak, by jak najmniej straci z niskiego poziomu znieksztace nieliniowych, szumowych i fazowych wzmacniacza ale uzyska charakterystyk czstotliwociow, ktra poprawi zrozumiao emisji SSB dziki przysto-

sowaniu do gosu operatora. Wersja po tej modyfikacji jest przedstawiona na rys. 2b. Dawiki D1, D2 oraz kondensator C7 skutecznie zapobiegaj penetracji wielkiej czstotliwoci i nie dopuszczaj do skaenia modulacji. Praktycznie, wstawienie dawikw w. cz. nie wpywa na parametry akustyczne przedwzmacniacza. Rezystor R4 poprawia charakterystyk fazow przedwzmacniacza. Pojawiajce si podczas mwienia na zaciskach mikrofonu napicie zawiera widmo czstotliwoci o rnych amplitudach i fazach. Zadaniem wzmacniacza jest nie tylko wzmocnienie sygnaw ale i zachowanie ich fazy _ wtedy i tylko wtedy mamy do czynienia z minimalnymi znieksztaceniami. Ksztatowanie charakterystyki czstotliwocio-

Szum wej [ 1x 10 - 15 A]

Faza wyjciowa, stopnie

Szum wyj [ 1x 10 - 15 A]

Wzmocnienie -[V/V]

Pasmo [Hz] Rys. 3. Znieksztacenia liniowe i fazowe oryginalnej wersji przedwzmacniacza mikrofonowego MC60 Krzywa 1 _ wzmocnienie, krzywa 2 _ faza

Pasmo [Hz] Rys. 4. Parametry szumowe oryginalnej wersji przedwzmacniacza MC60 Krzywa 1 _ poziom szumw na zaciskach wejciowych przedwzmacniacza, krzywa 2 _ charakterystyka szumowa mikrofonu
Radioelektronik Audio-HiFi-Video 4/2000

#
Faza wejciowa, stopnie Wzmocnienie [V/V] Szum wej [ 1x 10 - 15 A] Szum wyj [ 1x 10 - 15 A]

Pasmo [Hz] Rys. 5. Znieksztacenia zmodyfikowanego przedwzmacniacza mikrofonowego Krzywa 1 _ znieksztacenia liniowe po modyfikacji, 2 _ charakterystyka fazowa po modyfikacji

Pasmo [Hz] Rys. 6. Charakterystyki szumowe wzmacniacza po modyfikacji Krzywa 1 _ szumy na zaciskach wyjciowych, krzywa 2 _ szumy na wejciu wzmacniacza Rys. 9. Rozkad harmonicznych znieksztace nieliniowych przedwzmacniacza MC60 po modyfikacji Znieksztacenia nieliniowe [%] Pasmo [Hz] Rys. 8. Znieksztacenia nieliniowe przedwzmacniacza MC60 po modyfikacji

Znieksztacenia [%]

Pasmo [Hz] Rys. 7. Znieksztacenia nieliniowe oryginalnego przedwzmacniacza MC60

Znieksztacenia [%]

Pasmo [Hz]

wej odbywa si kosztem wzmocnienia. Jednym z zastosowanych sposobw zwikszenia wzmocnienia jest zmniejszenie ujemnego sprzenia zwrotnego prdowego przez doczenie kondensatora C1. Efekt obcicia wikszych czstotliwoci uzyskano przez wprowadzenie ujemnego sprzenia zwrotnego napiciowego kondensatorem C6. Dalsz korekcj czstotliwociow daje znaczne zmniejszenie pojemnoci kondensatora C5. Elementy dodatkowo doczane s przylutowane bezporednio od strony druku. Dawiki

D1, D2 zostay nawinite na toroidalnych rdzeniach ferrytowych typ RP 5x3x1,5/F2001. Wyniki pomiarw po przeprowadzonej modyfikacji s przedstawione na charakterystykach (rys. 5, 6). Nieznacznie zwikszone wzmocnienie ukadu , poprawio prac z VOX em. Parametry szumowe i fazowe zostay wprawdzie nieco obnione (patrz charakterystyki z rys. 7 i 8), lecz praktycznie s niezauwaalne przez korespondentw; wrcz przeciwnie: potwierdzaj oni doskona, wyrniajc si jako emisji.

Poziomy harmonicznych w pasmie przenoszenia przedwzmacniacza s przedstawione na n rys. 9.

autor tego artykuu i wielu innych publikacji w naszym miesiczniku, zmar w dniu 18 stycznia 2000 r. egnamy Go z gbokim alem. Przepraszamy Czytelnikw za opnienie publikacji drugiej czci tego artykuu.

Marian Salamon

Przegld wydawnictw
S. Januszewski, H. witek, K. Zymmer PPRZEWODNIKOWE PRZYRZDY MOCY WACIWOCI i ZASTOSOWANIA Wydawnictwa Komunikacji i cznoci, Warszawa 1999. Wydanie pierwsze. Stron 280.
Ksice nadano podtytu Poradnik encyklopedyczny, co charakteryzuje jasny i zwizy sposb ujcia materiau. Jest ona jednak czym wicej ni encyklopedi, gdy zawiera nie tylko informacje podstawowe, lecz take wiadomoci umoliwiajce zrozumienie zasad dziaania omawianych przyrzdw, bez skomplikowanych wywodw matematycznych. Wiedza zawarta w ksice jest poparta bogatym dowiadczeniem praktycznym autorw, ktrzy s pracownikami Instytutu Elektrotechniki _ wiodcej placwki naukowobadawczej w dziedzinie elektroenergetyki. W ksice omwiono zasady dziaania, technologi, konstrukcj i waciwoci pprzewodnikowych przyrzdw mocy _ diod prostowniczych, tranzystorw mocy oraz tyrystorw, a take ich zastosowania i zasady
Radioelektronik Audio-HiFi-Video 4/2000

eksploatacji. Wymienione przyrzdy s najwaniejszymi elementami urzdze energoelektronicznych. W ostatnich kilkunastu latach nastpi w tej dziedzinie znaczny postp. Pod koniec lat 80. opracowano nowe rodzaje w peni sterowalnych przyrzdw mocy, takie jak m. in. tyrystory sterowane napiciowo (MCT), tranzystory elektrostatyczne (SITH), unipolarne tranzystory mocy i tranzystory bipolarne z izolowan bramk (IGBT). W ksice podano te podstawowe informacje o przyrzdach najnowszych _ wysokonapiciowych diodach szybkich MPS, tyrystorach polowych sterowanych bramkami MOS oraz tyrystorach wyczalnych komutowanych bramkami GTC. Niektre z tych przyrzdw nie s jeszcze dostpne na rynku, lecz trwaj intensywne prace nad udoskonaleniem przemysowych procesw ich produkcji. Cennym walorem ksiki s zestawienia oznacze literowych i symboli graficznych przyrzdw mocy rnych rodzajw, a take wykazy publikacji normalizacyjnych Midzynarodowej Komisji Elektrotechnicznej oraz rwnowanych im Polskich Norm PN z tej dziedziny. Orientacj w materiale ksiki uatwia bardzo szczegowy spis treci. Ksik mona poleci wszystkim, ktrzy interesuj si pprzewodnikowymi przyrzdami mocy i stosuj je (mn) w praktyce.