UZASADNIENIE I.

Przedstawienie istniejcego stanu rzeczy w dziedzinie, ktra ma by unormowana, oraz wyjanienie potrzeby i celu wydania ustawy

Rzeczpospolita Polska, jako pastwo czonkowskie Unii Europejskiej oraz czonek Midzynarodowej Organizacji Morskiej (IMO) wspiera inicjatywy tych organizacji, majce na celu utrzymanie wysokiego poziomu bezpieczestwa w transporcie morskim w Europie. Sprawy dotyczce prowadzenia dochodze w sprawie badania wypadkw i incydentw morskich regulowane s w szeregu aktw normatywnych o charakterze midzynarodowym i europejskim, w tym w: 1) Konwencji Narodw Zjednoczonych o prawie morza, sporzdzonej w Montego Bay dnia 10 grudnia 1982 r. (Dz. U. z 2002 r. Nr 59, poz. 543), zwanej dalej UNCLOS; 2) Midzynarodowej konwencji o bezpieczestwie ycia na morzu, 1974, sporzdzonej w Londynie dnia 1 listopada 1974 r. (Dz. U. z 1984 r. Nr 61, poz. 318 i 319, z 1986 r. Nr 35, poz. 177 oraz z 2005 r. Nr 120, poz. 1016) wraz z Protokoem z 1978 r. dotyczcym Midzynarodowej konwencji o bezpieczestwie ycia na morzu, 1974, sporzdzonym w Londynie dnia 17 lutego 1978 r. (Dz. U. z 1984 r. Nr 61, poz. 320 i 321), oraz Protokoem z 1988 r. dotyczcym Midzynarodowej konwencji o bezpieczestwie ycia na morzu, 1974, sporzdzonym w Londynie dnia 11 listopada 1988 r. (Dz. U. z 2008 r. Nr 191, poz. 1173 i 1174) (Konwencja SOLAS); 3) Midzynarodowej konwencji o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki, 1973, sporzdzonej w Londynie dnia 2 listopada 1973 r., oraz Protokem z 1978 r. dotyczcym tej konwencji, sporzdzonym w Londynie dnia 17 lutego 1978 r. (Dz. U. z 1987 r. Nr 17, poz. 101) oraz Protokoem z 1997 r. uzupeniajcym Midzynarodow konwencj o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki, 1973, zmodyfikowan przynalenym do niej Protokem z 1978 r., sporzdzonym w Londynie dnia 26 wrzenia 1997 r. (Dz. U. z 2005 r. Nr 202, poz. 1679) (Konwencja MARPOL); 4) dyrektywie Rady 1999/35/WE z dnia 29 kwietnia 1999 r. w sprawie systemu obowizkowych przegldw dla bezpiecznej, regularnej eglugi promw typu ro-ro i szybkich statkw pasaerskich (Dz. Urz. UE L 138 z 01.06.1999, str. 1, z pn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 7, t. 4, str. 296, z pn. zm.); 1

5) dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/18/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. ustanawiajcej podstawowe zasady regulujce dochodzenia w sprawach wypadkw w sektorze transportu morskiego i zmieniajcej dyrektyw Rady 1999/35/WE oraz dyrektyw 2002/59/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (Dz. Urz. UE L 131 z 28.05.2009, str. 114, z pn. zm.), zwanej dalej dyrektyw 2009/18/WE.

Obecnie w krajowym systemie prawa sprawy zwizane z badaniem wypadkw morskich s unormowane w ustawie z dnia 1 grudnia 1961 r. o izbach morskich (Dz. U. z 2009 r. Nr 69, poz. 599, z 2010 r. Nr 182, poz. 1228 oraz z 2011 r. Nr 228, poz. 1368), zwanej dalej ustaw o izbach morskich. Obowizujce na mocy ustawy o izbach morskich rozwizania dotyczce dochodze wzorowane s gwnie na regulacjach niemieckich z pocztkw ubiegego wieku. W zwizku z tym obecnie dochodzenie w sprawie wypadku morskiego prowadzone jest pod ktem orzeczenia o winie lub o stopniu winy osb bezporednio lub porednio zwizanych z wypadkiem, nie za pod ktem szybkiego ustalenia przyczyn wypadku. Zgodnie z obowizujcymi przepisami wszystkie zebrane dowody oraz dane osobowe osb zeznajcych w prowadzonym dochodzeniu w sprawie wypadku, na dowolnym etapie tego dochodzenia, mog by ujawnione i przekazane innym organom dochodzeniowym lub sdowi. Dodatkowo izby morskie nie s organami zajmujcymi si wycznie wypadkami morskimi, ale maj ustawowo naoone inne obowizki rejestrowo - administracyjne. Quasi sdowa struktura izb morskich powoduje, e orzeczenia, wcznie z zaleceniami wynikajcymi z przeprowadzonych dochodze w sprawie wypadkw, podlegaj procedurze waciwej sprawom sdowym, co utrudnia szybkie wcielenie w ycie wnioskw z przeprowadzonych dochodze majcych wpyw na bezpieczestwo eglugi. Celem projektowanej ustawy jest implementacja do polskiego porzdku prawnego dyrektywy 2009/18/WE, ktra jest czci tzw. trzeciego pakietu morskiego ERICA III. Dyrektywa 2009/18/WE wprowadza wytyczne dotyczce dochodze technicznych i wymiany dowiadcze po zaistnieniu wypadkw lub incydentw morskich. Celem dochodze nie jest okrelenie odpowiedzialnoci cywilnej lub karnej za wypadek lub incydent morski, ale ustalenie jego okolicznoci i rozpoznanie technicznych przyczyn, co pozwoli na wycignicie odpowiednich wnioskw i wdroenie rodkw zapobiegawczych, pozwalajcych unikn podobnych zdarze w przyszoci. Celem dyrektywy 2009/18/WE, a tym samym projektowanej ustawy, jest rwnie wprowadzenie wsplnej metodologii prowadzenia bada 2

w sprawie wypadkw i incydentw morskich oraz ram wsppracy pastw czonkowskich UE tak, aby zapewni korzystanie z dowiadcze innych pastw w badaniu wypadku lub incydentu morskiego. Dyrektywa 2009/18/WE stanowi rwnie, i niezbdne jest zapewnienie niezalenoci organu prowadzcego badanie w sprawie wypadku lub incydentu morskiego, gdy tylko wtedy mona uzyska wiarygodne informacje na temat zaistniaego zdarzenia. Przez niezaleno postpowania naley rozumie: 1) niezaleno w znaczeniu podmiotowym, okrelon w art. 8 ust. 1 dyrektywy 2009/18/WE, a zatem funkcjonaln niezaleno organu prowadzcego badanie od wadz krajowych odpowiedzialnych za zdolno statkw do eglugi, certyfikacj, inspekcje, zatrudnienie, bezpieczn nawigacj, konserwacj i stan techniczny urzdze, kontrol ruchu morskiego, kontrol sub portu, dziaanie portw morskich oraz wszystkich innych podmiotw, ktrych interesy mogyby sta w sprzecznoci z zadaniami powierzonymi temu organowi; 2) niezaleno w znaczeniu przedmiotowym, okrelon w art. 4 ust. 1 dyrektywy 2009/18/WE, a zatem niezaleno od postpowania w sprawach karnych i innych prowadzonych rwnolegle w celu ustalenia odpowiedzialnoci lub przypisania winy, take poprzez fakt, i organ badajcy wypadek lub incydent morski nie moe zawiesi lub opni swego postpowania z uwagi na inne postpowania, w tym karne. Obecnie polskie organy prowadzce badania wypadkw morskich nie speniaj podstawowego celu, stawianego zarwno przez Kodeks midzynarodowych standardw i zalecanych praktyk postpowania w sprawach badania wypadkw lub incydentw morskich, przyjty przez Komitet Bezpieczestwa Morskiego Midzynarodowej Organizacji Morskiej (IMO), zwany dalej kodeksem badania wypadkw jak i dyrektyw 2009/18/WE, jakim jest niezaleno postpowania, przynajmniej w zakresie przedmiotowym. Utworzenie Pastwowej Komisji Badania Wypadkw Morskich, zwanej dalej Komisj, jako organu dziaajcego przy ministrze waciwym do spraw gospodarki morskiej pozwoli na realizacj zaoe Kodeksu badania wypadkw oraz zapewni prawidow implementacj dyrektywy 2009/18/WE. Proponowane rozwizania zapewni bezstronno przy prowadzeniu bada w sprawach wypadkw morskich. Pojcie prowadzenia dochodze, ktrym posuguje si m.in. dyrektywa 2009/18/WE, w projektowanej ustawie zostao okrelone mianem badania wypadku lub incydentu morskiego, ze wzgldu na prawno karne konotacje w prawie krajowym instytucji 3

dochodzenia. Uycie w projekcie wyrazu: badanie ma na wzgldzie podkrelenie celu powoania Komisji, jakim jest badanie zaistniaego zdarzenia dla ustalenia jego przyczyn. Zgodnie ze sownikiem angielskim termin: investigation oznacza poza dochodzeniem, rwnie badanie, dociekanie, poszukiwanie. Termin: dochodzenie jest uywany w polskim prawodawstwie gwnie w odniesieniu do uproszczonej formy postpowania przygotowawczego prowadzonego najczciej przez Policj pod nadzorem prokuratora. Zgodnie z art. 312 i art. 325a ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postpowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, z pn. zm.), dochodzenie prowadzi Policja lub organy Stray Granicznej, Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego, Suby Celnej oraz Centralnego Biura Antykorupcyjnego, w zakresie ich waciwoci, chyba e prowadzi je prokurator. Projekt ustawy wdraa take postanowienia dyrektywy 2009/18/WE uatwiajce czonkom Komisji dostp do informacji. Zagwarantowanie anonimowoci wyzwala wiksz otwarto osb zwizanych w jakimkolwiek stopniu z zaistniaym zdarzeniem, gdy nie obawiaj si one, e zostanie przypisana im wina za spowodowanie wypadku lub incydentu morskiego lub w przypadku podmiotw gospodarczych ich nazwa/firma nie bdzie kojarzona z wypadkiem lub incydentem morskim. Inn korzyci z implementacji dyrektywy 2009/18/WE jest ograniczenie liczby bada prowadzonych przez pastwa czonkowskie do niezbdnego minimum (oglna zasada jeden wypadek - jedno badanie), poprzez wprowadzenie poj pastwa kierujcego badaniem i pastwa istotnie zainteresowanego w prowadzeniu badania, co z kolei spowoduje zmniejszenie kosztw. Celem dyrektywy 2009/18/WE jest rwnie polepszenie bezpieczestwa eglugi poprzez upowszechnienie na skal europejsk zalece dotyczcych bezpieczestwa sporzdzonych na podstawie przeprowadzonych bada wypadkw lub incydentw morskich. Powinno to skutkowa zmniejszon iloci wypadkw i incydentw morskich. A to z kolei implikuje zmniejszenie kosztw zwizanych z usuwaniem negatywnych skutkw zaistniaych wypadkw lub incydentw morskich oraz zmniejszenie liczby wypadkw morskich ktrych skutkiem s ofiary miertelne. 3. Zakres proponowanych rozwiza Rozdzia 1 (art. 1 i 2) projektowanej ustawy zawiera przepisy o charakterze oglnym. Artyku 1 projektowanej ustawy okrela przedmiot regulacji ustawy. Zgodnie z tym przepisem ustawa reguluje organizacj i dziaanie Pastwowej Komisji Badania Wypadkw 4

Morskich, zasady i sposb badania wypadkw i incydentw morskich oraz sporzdzania raportw i wydawania zalece dotyczcych bezpieczestwa morskiego. Jednoczenie przepis ten wskazuje, e Komisja prowadzi badania wypadkw i incydentw morskich na podstawie ustawy oraz zgodnie z postanowieniami umw midzynarodowych dotyczcych badania wypadkw morskich zawartych przez Midzynarodow Organizacj Morsk (IMO). W art. 2 projektu ustawy utworzony zosta sowniczek poj, w ktrym zdefiniowano wszystkie istotne ze wzgldu na tre projektu ustawy pojcia, w tym pojcie: wypadku morskiego, bardzo powanego wypadku, powanego wypadku (pojcie wypadku morskiego obejmuje w swym zakresie bardzo powane wypadki, powane wypadki oraz wypadki inne ni bardzo powane i powane), incydentu morskiego, kodeksu badania wypadkw, rejestratora VDR lub S-VDR, bazy danych EMCIP, szybkiego statku pasaerskiego. Rozdzia 2 (art. 3 14) projektu ustawy reguluje organizacj Pastwowej Komisji Badania Wypadkw Morskich. Art. 3 projektu ustawy stanowi podstaw formalno-prawn funkcjonowania Komisji. Wskazuje on na miejsce Komisji w systemie prawa, opisuje tryb powoania Komisji oraz jej skad osobowy. Przepis ten stanowi o wyznaczaniu czonkw Komisji, gdy nie bd oni objci instytucj powoania okrelon w przepisach ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z pn. zm.), zwanej dalej kodeksem pracy, lecz zostanie, po wyznaczeniu przez ministra waciwego do spraw gospodarki morskiej, z czonkiem Komisji nawizany stosunek pracy na podstawie umowy o prac. Art. 4 projektu ustawy okrela wymogi odnonie osb, ktre mog by czonkami Komisji, zapewniajce odpowiednie przygotowanie i dowiadczenie do przeprowadzania bada wypadkw lub incydentw morskich, wdraajc wymg dyrektywy 2009/18/WE (implementacja art. 8 ust.1 i 2 dyrektywy 2009/18/WE). Art. 5 projektu ustawy okrela przesanki wyganicia czonkostwa w Komisji, za art. 69 okrelaj zasady rozliczania czasu pracy osb wchodzcych w skad Komisji tak, aby cigo badania wypadkw lub incydentw morskich bya zapewniona 24 godziny na dob i 7 dni w tygodniu oraz w zgodzie z przepisami midzynarodowymi i kodeksem pracy. Do czasu pracy czonka Komisji stosuje si przepisy kodeksu pracy, z zastrzeeniem przepisw projektu ustawy. Okres rozliczeniowy czasu pracy czonkw Komisji nie powinien

przekracza 6 miesicy. Zgodnie z art. 17 ust. 3 lit. g dyrektywy 2003/88/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 4 listopada 2003 r. dotyczcej niektrych aspektw organizacji czasu pracy (Dz. Urz. UE L 299 z 18.11.2003, str. 9, z pn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 5, t. 4, str. 381, z pn. zm.), zwanej dalej dyrektyw 2003/88/WE, moliwe jest zastosowanie odstpstw w zakresie okresu rozliczeniowego i wyduenie go do szeciu miesicy, zgodnie z zapisem art. 19 dyrektywy 2003/88/WE. Korzystanie z odstpstw zawartych w artykule 17 ust. 3 lit. g dyrektywy 2003/88/WE (w przypadku wypadkw lub w sytuacji bliskiego ryzyka wypadku) jest uzasadnione tym, e czonkowie Komisji bd zobowizani do podjcia czynnoci badawczych niezwocznie, po powiadomieniu o koniecznoci przystpienia do tych czynnoci. Z uwagi na specyfik pracy czonkw Komisji zasadne jest zatem zastosowanie wspomnianego odstpstwa. Art. 10 i 11 projektowanej ustawy okrelaj zasady uczestnictwa w pracach Komisji ekspertw, ktrzy wyznaczani bd przez Przewodniczcego Komisji. Ekspertem bdzie moga by osoba posiadajca wyksztacenie co najmniej rednie oraz dowiadczenie w zakresie niezbdnym przy badaniu wypadku lub incydentu morskiego. Ekspertowi za udzia w pracach Komisji, w tym za wykonanie ekspertyz, przysugiwa bdzie wynagrodzenie ustalone w umowie cywilnoprawnej. Ponadto Przewodniczcy Komisji bdzie mg zleca wykonanie ekspertyz, bada lub analiz niezbdnych dla prowadzenia badania wypadku lub incydentu morskiego, innym podmiotom ni eksperci. Jednoczenie przepis art. 11 projektu ustawy zapewnia, aby informacje, jakie pozyskali eksperci w trakcie prowadzenia badania wypadku lub incydentu morskiego nie mogy by wykorzystywane w postpowaniu przed sdem albo innym organem prowadzcym postpowanie. Art. 12 projektu ustawy okrela sposb finansowania i obsugi administracyjnej dziaalnoci Komisji, ktry zakada w kwestiach finansowych podlego Przewodniczcego Komisji ministrowi waciwemu do spraw gospodarki morskiej, bdcemu dysponentem czci budetu pastwa, z ktrego zapewnia si rodki na prowadzenie dziaalnoci Komisji. Natomiast art. 13 projektu ustawy upowania ministra waciwego do spraw gospodarki morskiej do wydania, w drodze zarzdzenia, regulaminu dziaania Komisji oraz wskazania jej siedziby.

Art. 14 projektu ustawy, wdraajcy postanowienia art. 10 dyrektywy 2009/18/WE, nakada na Komisj obowizek udziau w pracach zespou do spraw staej wsppracy powoanego rozporzdzeniem wykonawczym Komisji (UE) nr 651/2011 z dnia 5 lipca 2011 r. przyjmujcym reguy staej wsppracy ustanowione przez pastwa czonkowskie we wsppracy z Komisj zgodnie z art. 10 dyrektywy 2009/18/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (Dz. Urz. UE L 177 z 06.07.2011, str. 18). Komisja biorc udzia w pracach zespou do spraw staej wsppracy ma uzgadnia z organami powoanymi do prowadzenia badania wypadkw i incydentw morskich innych pastw czonkowskich UE najlepsze warunki wsppracy aby osign cele, ktre zostay enumeratywnie wymienione w tym przepisie. Rozdzia 3 (art. 15 34) projektu ustawy reguluje badanie wypadkw i incydentw morskich Art. 15 projektu ustawy okrela od strony pozytywnej oraz od strony negatywnej, wypadki i incydenty morskie, jakie bada Komisja. Tre tego artykuu odpowiada zakresowi stosowania wdraanej niniejszym projektem dyrektywy 2009/18/WE wyraonemu w jej art. 2. Art. 16 projektu ustawy reguluje waciwo Komisji w zakresie badania okolicznoci i przyczyn zaistniaych wypadkw i incydentw morskich bez jakiegokolwiek orzekania o winie i przypisywania odpowiedzialnoci za wypadek lub incydent morski. Przepis okrela rwnie, e Komisja dziaa kolegialnie podejmujc decyzje w formie uchwa, przy czym czonkowie Komisji podejmujc uchwa s obowizani kierowa si zasad swobodnej oceny dowodw. Komisja prowadzi badania niezalenie od prowadzonych w tym samym czasie postpowa karnych lub innych postpowa majcych na celu ustalenie winy lub odpowiedzialnoci. Prowadzenie takich postpowa nie moe uniemoliwia lub opnia badania wypadku lub incydentu morskiego prowadzonego przez Komisj. Jest to zgodne z zasadami dyrektywy 2009/18/WE wyraonymi w jej artykuach 1 i 4. Art. 17 projektu ustawy okrela, co jest celem badania wypadku lub incydentu morskiego. Zgodnie z tym przepisem, celem badania wypadku lub incydentu morskiego jest ustalenie okolicznoci i przyczyn jego wystpienia dla zapobiegania wypadkom i incydentom morskim w przyszoci oraz poprawy stanu bezpieczestwa morskiego. Badanie wypadku lub incydentu morskiego obejmuje zbieranie i analizowanie dowodw oraz okrelenie czynnikw,

ktre miay wpyw na zaistnienie wypadku lub incydentu morskiego a take, gdy jest to wskazane, przygotowanie zalece dotyczcych bezpieczestwa. Przepis ten okrela ponadto, e czynnoci badawcze w ramach badania, prowadzi bdzie zesp wyznaczony przez przewodniczcego Komisji, skadajcy si z czonkw Komisji oraz, w razie potrzeby, z ekspertw biorcych udzia w pracach Komisji. Zesp taki skada si musi co najmniej z dwch osb, w tym co najmniej z jednego czonka Komisji. Art. 18 projektowanej ustawy okrela zasady wyczenia czonkw Komisji oraz ekspertw z prac Komisji, w tym z prac zespou prowadzcego czynnoci badawcze. Do wyczenia stosowa si bdzie odpowiednio przepis art. 24 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postpowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, z pn. zm.), zwanej dalej kodeksem postpowania administracyjnego. Projektowany przepis przewiduje, w jakich wypadkach zarzdzana jest weryfikacja czynnoci przeprowadzonych przy udziale czonka Komisji lub eksperta, ktry podlega wyczeniu oraz w jakich przypadkach przeprowadzane jest ponowne badanie. Celem tego przepisu jest wyeliminowanie sytuacji, kiedy to osoba zainteresowana wynikiem badania, braaby udzia w pracach Komisji, w tym w pacach zespou prowadzcego czynnoci badawcze. Art. 19 projektu ustawy okrela kolejno dziaa, jak Komisja powinna podj po otrzymaniu zgoszenia o wypadku lub incydencie morskim, oraz nakada na Komisj obowizek niezwocznego przystpienia do badania, nie pniej jednak ni w terminie 2 miesicy od dnia zaistnienia wypadku lub incydentu morskiego (w tym zakresie przepis implementuje zasad wyraon w art. 5 pkt 5 dyrektywy 2009/18/WE). Ponadto, w celu umoliwienia dokoczenia prowadzonego badania przez czonkw Komisji lub ekspertw, Komisja w wyjtkowych przypadkach bdzie moga, w drodze decyzji administracyjnej, zatrzyma statek w porcie nie duej jednak ni przez 24 godziny. Jednoczenie samo badanie wypadku lub incydentu morskiego powinno by przeprowadzone w taki sposb, aby nie powodowao ono nieuzasadnionego przestoju statku w porcie. Art. 20 projektu ustawy okrela, i Komisja ma obowizek przeprowadzenia badania kadego bardzo powanego wypadku i powanego wypadku. W przypadku natomiast wypadkw innych ni bardzo powane wypadki i powane wypadki oraz incydentw morskich Komisja rozstrzyga o podjciu albo o odstpieniu od badania.

W przypadku, jeeli zdarzeniem, do ktrego doszo by powany wypadek obowizkiem Komisji jest - zgodnie z postanowieniem art. 5 dyrektywy 2009/18/WE - dokonanie wstpnej oceny przyczyn zaistnienia tego wypadku, a nastpnie dalsze prowadzenie badania bd rozstrzygnicie o odstpieniu od prowadzonego badania. Przesankami, jakimi Komisja ma si kierowa przy podejmowaniu rozstrzygnicia jest powaga zaistniaego zdarzenia, typ statku lub adunku oraz ocena czy wyniki badania przyczyni si do zapobiegania wypadkom i incydentom morskim w przyszoci. Przepis ten w ust. 5 przewiduje take obowizek armatora do przeprowadzenia badania tych wypadkw lub incydentw morskich, od ktrych badania odstpia Komisja, a w ktrych uczestniczy statek o polskiej przynalenoci. Art. 21 projektu ustawy okrela w ust. 1, i zasad jest prowadzenie przez Komisj badania wypadku lub incydentu morskiego samodzielnie. Jednake przewiduje si take wyjtki od tej zasady, Komisja moe bowiem: 1) przekaza kierowanie badaniem wypadku lub incydentu morskiego innemu pastwu istotnie zainteresowanemu wypadkiem lub incydentem morskim; 2) dopuci do udziau w badaniu wypadku lub incydentu morskiego inne pastwo istotnie zainteresowane wypadkiem lub incydentem morskim; 3) doczy do badania wypadku lub incydentu morskiego prowadzonego przez inne pastwo istotnie zainteresowane wypadkiem lub incydentem morskim. Powyej wskazane odrbnoci od zasady samodzielnego prowadzenia badania przez Komisj rozwinite zostay w art. 22-24 projektu ustawy, wdraajcych postanowienia art. 7 i 12 dyrektywy 2009/18/WE. Jednoczenie przepis art. 21 projektu ustawy stanowi bardzo wan norm, bowiem okrela, jakie pastwa naley uzna za pastwa istotnie zainteresowane badaniem wypadku lub incydentu morskiego. Art. 25 projektu ustawy okrela wyjtkowy przypadek, kiedy Komisja moe prowadzi wasne badanie wypadku lub incydentu morskiego mimo prowadzenia badania przez inne ni Rzeczpospolita Polska istotnie zainteresowane wypadkiem lub incydentem morskim pastwo czonkowskie Unii Europejskiej. Jest to tzw. badanie rwnolege, ktre moe by prowadzone, jeeli wymaga tego dobro badania. W takim wypadku Komisja jest obowizana do powiadomienia o powodach podjcia badania rwnolegego Komisji Europejskiej.

Art. 26 projektu ustawy stanowi, za postanowieniami art. 5 ust. 4 dyrektywy 2009/18/WE, e Komisja w badaniu wypadku lub incydentu morskiego powinna posugiwa si wspln metodologi bada wypadkw i incydentw morskich ustanowion rozporzdzeniem Komisji (UE) nr 1286/2011 z dnia 9 grudnia 2011 r. w sprawie przyjcia wsplnej metodologii bada w sprawie wypadkw i incydentw morskich opracowanej zgodnie z art. 5 ust. 4 dyrektywy 2009/18/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (Dz. Urz. UE L 328 z 10.12.2011, str. 36). Odstpienie od tej metodologii, moliwe jest jedynie w szczeglnych przypadkach, jeeli w opinii czonkw Komisji, opartej na ich wiedzy zawodowej, mona uzasadni takie odstpstwo oraz jeeli jest to potrzebne do osignicia celw badania. Moliwo odstpienia od omawianej metodologii zostaa przewidziana w zdaniu drugim w art. 5 ust. 4 dyrektywy 2009/18/WE, zgodnie z ktrym Inspektorzy mog odstpi od tej metodologii w szczeglnym przypadku, jeeli w ich opinii opartej na wiedzy zawodowej mona uzasadni takie odstpstwo oraz jeeli jest to potrzebne do osignicia celw dochodzenia.. Art. 27 i 28 projektu ustawy okrelaj zasady, na jakich moliwe jest zwrcenie si przez Przewodniczcego Komisji o przeprowadzenie czynnoci badawczych na rzecz Komisji przez organ innego pastwa, a take zasady, na jakich moliwe jest przeprowadzenie czynnoci badawczych przez Komisj na rzecz organw pastw innych ni Rzeczpospolita Polska. Przepis ten wdraa postanowienia z art. 11 dyrektywy 2009/18/WE. Art. 29 projektu ustawy okrela, jakie uprawnienia przysuguj czonkom Komisji. Dokumentem potwierdzajcym te uprawnienia jest legitymacja czonka Komisji. Wzr legitymacji zostanie, w drodze rozporzdzenia, okrelony przez ministra waciwego do spraw gospodarki morskiej. Art. 30 projektu ustawy okrela sposb realizacji uprawnie wynikajcych z art. 29 ust. 1. Stanowi on, i realizacj uprawnie zapewnia si w pierwszej kolejnoci czonkom Komisji oraz ekspertom biorcym udzia w pracach Komisji. Prawo dostpu do miejsca wypadku lub incydentu morskiego oraz portw i infrastruktury portowej moe zosta ograniczony czonkom Komisji oraz ekspertom biorcym udzia w jej pracach, jedynie w szczeglnych przypadkach ze wzgldu na istotny interes pastwa przez sd.

10

Art. 31 projektu ustawy stanowi, e eksperci biorcy udzia w pracach Komisji, oraz przedstawiciele istotnie zainteresowanych pastw korzystaj z uprawnie przysugujcych czonkom Komisji, o ktrych mowa w art. 29 ust. 1, po okazaniu stosownego upowanienia wydanego przez przewodniczcego Komisji, w zakresie w nim okrelonym. Jednake w przypadku przedstawicieli istotnie zainteresowanych pastw upowanienie ogranicza si do wysuchania osb i dostpu do dowodw. W ust. 3 tego przepisu zawarto upowanienie ustawowe, zgodnie z ktrym minister waciwy do spraw gospodarki morskiej okreli wzr upowanienia. Art. 32 projektu ustawy wprowadza zasad, e organom procesowym w postpowaniu karnym, ani adnym innym organom prowadzcym postpowanie majce na celu ustalenie odpowiedzialnoci lub winy za wypadek lub incydent morski, w celu zapewnienia poufnoci prowadzonego badania w sprawie wypadku lub incydentu morskiego, uzyskane przez Komisj dowody, dokumenty, zapisy i informacje wskazane w tym przepisie, nie mog by udostpniane. Takie udostpnienie moe by dokonane wycznie na potrzeby postpowania przygotowawczego, sdowego lub sdowo-administracyjnego za zgod sdu, jeeli sd uzna, e nadrzdny interes publiczny uzasadnia ich ujawnienie. Waciwy do rozpoznania sprawy jest Sd Okrgowy w Gdasku. Przepis tego artykuu implementuje zasady wyraone w art. 9 dyrektywy 2009/18/WE. Art. 33 projektu ustawy okrela zasady, na jakich mog by udostpniane przez Komisj, na wniosek izby morskiej, sdu, prokuratora lub Policji, tym podmiotom, ekspertyzy wykonane przez Komisj lub ekspertw biorcych udzia w pracach Komisji. Udostpnienie takie bdzie mogo mie miejsce w przypadku, gdy nie bdzie miao wpywu na ustalenie odpowiedzialnoci lub winy za wypadek lub incydent morski. Art. 34 projektu ustawy okrela zasady wsppracy pomidzy krajowymi organami badajcymi wypadki, w sytuacji gdy badanie wypadku bdzie naleao do waciwoci wicej ni jednego organu. W przypadku gdy do badania wypadku lub incydentu morskiego konieczne bdzie podjcie przez Komisj wsppracy z innym dziaajcym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej organem badajcym wypadki lub incydenty morskie, w tym z Pastwow Komisj Badania Wypadkw Lotniczych, zakres i tryb wsppracy uzgodni przewodniczcy tych organw.

11

Rozdzia 4 (art. 35 47) projektu ustawy reguluje sprawy zwizane z wydawaniem dokumentw opracowywanych w wyniku prowadzonego badania, tj. raportw i zalece Art. 35 - 38 projektu ustawy wdraaj art. 14 dyrektywy 2009/18/WE dotyczcy 3 rodzajw raportw sporzdzanych z przeprowadzonego badania wypadku lub incydentu morskiego, tj. kocowego, tymczasowego i uproszczonego. Podstawowym rodzajem raportu, przygotowywanym przez Komisj, jest raport kocowy sporzdzany po zakoczeniu badania wypadku lub incydentu morskiego. Art. 36 ust. 2 projektu ustawy okrela elementy, jakie powinien zawiera raport kocowy. Naley mie w tym wypadku na uwadze, e ze wzgldu na nieprzewidywalno badanych wypadkw lub incydentw morskich istnieje prawdopodobiestwo, e Komisji nie uda si ustali precyzyjnie wszystkich okrelonych w tym przepisie elementw. W tym miejscu naley nadmieni, e jednym z najwaniejszych elementw raportu kocowego s zalecenia dotyczce bezpieczestwa. Raport kocowy Komisja ma obowizek ogosi, w terminie do 12 miesicy od dnia wypadku lub incydentu morskiego, na swojej stronie internetowej. W przypadkach, kiedy ze wzgldu na szczegln zawio prowadzonego badania sporzdzenie i ogoszenie raportu kocowego w terminie 12 miesicy od dnia wypadku lub incydentu morskiego w opinii Komisji okae si niemoliwe, Komisja jest obowizana sporzdzi i ogosi w tym terminie raport tymczasowy. Raport tymczasowy powinien zawiera co najmniej informacje zawarte w powiadomieniu o wypadku lub incydencie morskim, o ktrym mowa w art. 20 ust. 6, okolicznoci wystpienia wypadku lub incydentu morskiego oraz przewidywany czas sporzdzenia i ogoszenia raportu kocowego. Ostatnim rodzajem raportu jest raport uproszczony. Powinien by on opracowany, jeeli po zakoczeniu badania wypadku morskiego innego ni bardzo powany wypadek, lub incydentu morskiego, Komisja rozstrzygnie, e wyniki badania nie przyczyni si do zapobiegania wypadkom lub incydentom morskim w przyszoci. Raport uproszczony powinien zawiera elementy, o ktrych mowa w art. 36 ust. 2 pkt 1-6 projektu ustawy. Komisja powinna ogosi raport uproszczony, w terminie do 12 miesicy od dnia wypadku lub incydentu morskiego, na swojej stronie internetowej. Art. 39 projektu ustawy stanowi podstaw dla umoliwienia zgoszenia uwag przez organy powoane do prowadzenia badania wypadkw lub incydentw morskich istotnie zainteresowanych pastw, oraz inne podmioty, ktrych dotyczy tre raportu. O tym czy uwagi zostan uwzgldnione i w jakim stopniu rozstrzyga Komisja. Obowizek konsultacji raportu przed jego ogoszeniem wynika z rozdziau 13 Kodeksu badania wypadkw. 12

Art. 40 projektu ustawy stanowi niezwykle wan norm prawn podkrelajc niezaleno Komisji, jak i samego badania wypadku lub incydentu morskiego przez ni prowadzonego. Przepis ten przewiduje, e przyczyny wypadku lub incydentu morskiego s umieszczane w raportach, bez wzgldu na to, czy tre zawarta w raporcie moe by podstaw ustalenia przez inne podmioty odpowiedzialnoci lub winy. Jednoczenie raport sporzdzony przez Komisj nie moe stanowi dowodu w postpowaniu karnym albo innym postpowaniu majcym na celu ustalenie odpowiedzialnoci lub winy za wypadek lub incydent morski. Art. 41 projektu okrela obowizki informacyjne Komisji odnonie raportw, w tym: 1) obowizek informowania o sporzdzeniu raportw ministra waciwego do spraw gospodarki morskiej, 2) obowizek przekazywania kopii raportw Komisji Europejskiej i Midzynarodowej Organizacji Morskiej (IMO), - oraz tryb w jakim obowizki informacyjne maj by wykonane. Obowizek informowania Komisji Europejskiej wynika z art. 14 dyrektywy 2009/18/WE, za IMO z rozdziau 14 Kodeksu badania wypadkw. Art. 42 projektu ustawy okrela obowizki armatora, ktry na podstawie art. 20 ust. 5 projektu, zosta objty obowizkiem sporzdzenia raportu z wypadku lub incydentu morskiego. Jednoczenie ust. 3 tego przepisu zawiera upowanienie ustawowe do okrelenia przez ministra waciwego do spraw gospodarki morskiej szczegowego zakresu raportw sporzdzanych przez armatorw. Art. 43 projektu ustawy okrela instytucj tzw. wczesnego alertu, przewidzian w art. 16 dyrektywy 2009/18/WE, ktry, w celu zapobieeniu ryzyku zaistnienia kolejnych wypadkw lub incydentw morskich, jest kierowany przez Komisj, na dowolnym etapie badania wypadku lub incydentu morskiego, do podmiotw, ktrych dziaanie moe przyczyni si do zapobiegania wypadkom lub incydentom morskim. Art. 44 i 45 projektu ustawy okrelaj instytucje zalece dotyczcych bezpieczestwa, regulowanych w art. 3 pkt 7 i art. 15 dyrektywy 2009/18/WE. Zalecenia dotyczce bezpieczestwa dziel si na dwa rodzaje. Pierwsze z nich to zalecenia dotyczce bezpieczestwa, o ktrych mowa w art. 44 ust. 1, przygotowywane na podstawie badania 13

konkretnego wypadku lub incydentu morskiego (zawarte w raportach, o ktrych mowa we wczeniej opisanych przepisach). Drugim rodzajem zalece dotyczcych bezpieczestwa, s zalecenia, o ktrych mowa w art. 44 ust. 2, tzw. zalecenia zbiorcze przygotowywane na podstawie analizy danych zbiorczych albo na podstawie oglnych wynikw przeprowadzonych bada wypadkw lub incydentw morskich. Oba rodzaje zalece nie mog ustala odpowiedzialnoci lub winy. Art. 46 projektu ustawy stanowi podstaw dla ministra waciwego do spraw gospodarki morskiej do okrelenia szczegowego zakresu raportw sporzdzanych przez Komisj. Art. 47 projektu ustawy stanowi podstaw do przeprowadzenia przez Komisj ponownego badania wypadku lub incydentu morskiego, po ogoszeniu raportu kocowego lub uproszczonego. Podstaw do przeprowadzenia ponownego badania jest pniejsze ujawnienie faktw lub dowodw, dotyczcych wypadku lub incydentu morskiego, nieznanych Komisji, a ktre mogyby mie istotny wpyw na wynik badania. Rozdzia 5 (art. 48 51) projektu ustawy okrela obowizki innych, ni Komisja, podmiotw zwizanych z badaniem wypadkw i incydentw morskich Art. 48 projektu ustawy nakada na kadego, kto znalaz lub zauway porzucony statek, wrak, szcztki statku lub zanieczyszczenie rodowiska morskiego albo by wiadkiem wypadku lub incydentu morskiego obowizek niezwocznego powiadomienia o tym najbliszego terenowego organu administracji morskiej, Morsk Sub Poszukiwania i Ratownictwa, Marynarki Wojennej, Stray Granicznej, Policji, Pastwowej Stray Poarnej lub innej suby ustawowo powoanej do niesienia pomocy. Te za podmioty obowizane s do niezwocznego powiadomienia Komisji o wypadku lub incydencie morskim. Przepis ten nakada take na armatora i kapitana statku, ktrych dotyczy wypadek lub incydent morski, obowizek niezwocznego powiadomienia o wypadku lub incydencie morskim Komisji oraz kapitanatu pierwszego polskiego portu, do ktrego statek ma wej po wypadku lub incydencie morskim, a take zabezpieczenia ladw i dowodw dotyczcych wypadku lub incydentu morskiego. Podobne obowizki spoczywa wedug projektu ustawy bd na podmiocie zarzdzajcym portem i uytkowniku infrastruktury portowej. W ostatnim ustpie tego artykuu przewidziane jest upowanienie ustawowe dla ministra waciwego do spraw gospodarki morskiej do okrelenia, w drodze rozporzdzenia, sposobu wykonania obowizkw armatora i kapitana statku, podmiotu zarzdzajcego portem oraz 14

uytkownika infrastruktury portowej, w zakresie sposobu zabezpieczenia ladw i dowodw dotyczcych wypadku lub incydentu morskiego.

W art. 49 projektu ustawy organy administracji publicznej, w tym terenowe organy administracji morskiej, Morska Suba Poszukiwania i Ratownictwa, Marynarka Wojenna, Stra Graniczna, Policja oraz Pastwowa Stra Poarna obowizane zostay do udzielania Komisji niezbdnej pomocy przy prowadzeniu czynnoci zwizanych z badaniem wypadku lub incydentu morskiego. Art. 50 projektu ustawy nakada na osoby dysponujce rodkami cznoci mogcymi pomc w przekazaniu wiadomoci dotyczcej wypadku lub incydentu morskiego, a take rodkami rejestracji obrazu lub dwiku albo materiaami lub informacjami o ladach mogcymi pomc w ustaleniu okolicznoci i przyczyn wypadku lub incydentu morskiego obowizek ich niezwocznego udostpnienia na danie Komisji. Art. 51 projektu ustawy nakada kolejne obowizki na podmioty inne ni Komisja, stanowic, i osoba dysponujca informacjami zwizanymi z wypadkiem lub incydentem morskim pochodzcymi z map, dziennikw, zapisw elektronicznych i magnetycznych oraz tam wideo, cznie z informacjami pochodzcymi z rejestratorw VDR lub S-VDR i innych urzdze elektronicznych, odnoszcych si do okresu przed, w trakcie i po zajciu badanego wypadku lub incydentu morskiego jest obowizany do ich zachowania, zapobieenia ich nadpisaniu lub innym zmianom tych informacji. Ponadto osoby dysponujce innymi urzdzeniami, ni wczeniej wymienione, ktre mogyby zosta zasadnie uznane za majce zwizek z badaniem wypadku lub incydentu morskiego maj obowizek zapobieenia wprowadzaniu zmian w tych urzdzeniach i zachowania ich do czasu poinformowania przez Komisj, e nie s one niezbdne do prowadzenia badania, nie duej jednak ni przez 3 miesice od dnia wypadku lub incydentu morskiego. Rozdzia 6 (art. 52 54) projektu ustawy okrela kary pienine Przepisy dotyczce kar pieninych zawarte w projekcie ustawy wprowadzaj odpowiedzialno finansow za naruszenie norm przewidzianych w ustawie dotyczcych badania wypadkw i incydentw morskich. Karom mog podlega wszystkie podmioty (ustawa uywa podmiotu powszechnego kto art. 52 ust. 1 projektu ustawy) albo konkretnie wymieniony podmiot - armator (art. 52 ust. 2 projektu), ktry nie przekazuje 15

raportu z badania w przypadku, gdy Komisja odstpia od badania wypadku lub incydentu morskiego, a wypadek lub incydent morski powinien by zbadany przez armatora statku. Organem waciwym do wymierzania kar pieninych z tytuu naruszenia przepisw ustawy, ustanawia si ministra waciwego do spraw gospodarki morskiej. rodki z przedmiotowych kar zasil budet pastwa. Przepisy rozdziau 6 projektu ustawy implementuj art. 22 dyrektywy 2009/18/WE. Rozdzia 7 (art. 55 57) projektu ustawy zawiera przepisy zmieniajce Art. 55 projektu ustawy powicony jest zmianom w ustawie o izbach morskich. Dziaalno izb morskich, jako dziaalno quasi sdowa, bdzie prowadzona niezalenie od czynnoci podejmowanych przez Komisj. Oba organy, pomimo rnego charakteru prowadzonej dziaalnoci, mog jednak, w pewnym zakresie, zajmowa si ustalaniem okolicznoci i przyczyn zaistnienia wypadkw morskich. Dlatego te, aby ograniczy dublowanie si dziaa obu organw, ograniczony zosta zakres badania wypadkw przez izby tylko do spraw, ktre bd zgaszane na wniosek zainteresowanych podmiotw, a pozbawiono izby moliwoci dziaania z urzdu w tych sprawach. Art. 56 projektu ustawy dotyczy zmian w ustawie z dnia 18 wrzenia 2001 r. Kodeks morski, zwanej dalej kodeksem morskim. Przepis ten wprowadza zmiany w art. 66 kodeksu morskiego, nakadajc na kapitana kadego statku obowizek niezwocznego zawiadomienia o wypadku morskim Komisji. Usunito z kodeksu morskiego istniejcy do tej pory obowizek poinformowania o wypadku izby morskiej. Ponadto projekt ustawy nakada na kapitana statku obowizek udzielenia, na danie izby morskiej lub kapitanatu portu, wyjanie o kadym wypadku morskim. W dalszej czci art. 56 projektu ustawy przewidziane s zmiany w art. 229 kodeksu morskiego, regulujcego wiadczenie usug pilotowych w pilotau obowizkowym oraz szkolenie kandydatw na pilotw i pilotw przez stacje pilotowe. Te zmiany wynikaj z przedmiotu skargi, jaka wpyna niedawno do Rzecznika Praw Obywatelskich na utrudniony dostp do zawodu pilota. Minister waciwy do spraw gospodarki morskiej w trosce o prawidowo szkolenia kandydatw na pilotw uzna, i niezbdne jest jak najszybsze dokonanie zmian w tym zakresie w wymienionym wyej przepisie kodeksu morskiego. Trzeci ustaw zmienian w tym rozdziale projektu ustawy, w art. 57, jest przyjta przez Parlament RP w sierpniu 2011 r. ustawa o bezpieczestwie morskim. Ustawa ta wdraa postanowienia szeregu dyrektyw nalecych do tego samego pakietu Erica III, co dyrektywa 16

2009/18/WE, ktrej postanowienia wdraa projekt ustawy o Pastwowej Komisji Badania Wypadkw Morskich. Z tego wzgldu w trosce o kompletno wdroenia przepisw prawa europejskiego pochodzcych ze wspomnianego pakietu dyrektyw i z uwagi na pewne niecisoci, jakie wystpiy podczas procedowania ustawy o bezpieczestwie morskim, zauwaone w okresie vacatio legis tej ustawy, proponuje si wprowadzenie do niej kilku niezbdnych poprawek, w tym uzupenienie zacznika do ustawy o opaty przewidziane w przepisach materialnych, a przeoczone i nieumieszczone w jej zaczniku. Rozdzia 8 (art. 58 63) projektu ustawy okrela przepisy przejciowe, dostosowujce i wejcie w ycie ustawy W art. 58 projektu ustawy okrelona zostaa procedura postpowania izb morskich w sprawach wypadkw morskich, ktre zaistniay przed dniem wejcia w ycie projektowanej ustawy, za przepis art. 59 okreli, i do spraw wszcztych i niezakoczonych przed dniem wejcia w ycie nowej ustawy na podstawie przepisw ustaw o izbach morskich i o bezpieczestwie morskim, stosuje si przepisy dotychczasowe. Art. 60 projektu ustawy zachowuje funkcjonowanie stacji pilotowych, o ktrych mowa w zmienianym art. 229 kodeksu morskiego, natomiast art. 61 projektu ustawy zachowuje w mocy wymienione w tym przepisie rozporzdzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej. Art. 62 projektu ustawy wprowadza przepisy dotyczce tzw. reguy wydatkowej, zgodnie z art. 50 ust.1a ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240, z pn. zm.), i przewiduje maksymalny limit wydatkw budetu pastwa bdcy skutkiem finansowym ustawy w latach 2012-2021 oraz mechanizmy korygujce w przypadku przekroczenia lub zagroenia przekroczenia przyjtego na dany rok budetowy maksymalnego limitu wydatkw. Przepis ten wyznacza ministra waciwego do spraw gospodarki morskiej organem waciwym do monitorowania wykorzystania limitu tych wydatkw. W projekcie nie przewidziano przepisw przejciowych dotyczcych powoania po raz pierwszy Komisji, bowiem minister waciwy do spraw gospodarki morskiej ju od dnia ogoszenia ustawy bdzie mg dokona czynnoci zmierzajcych do wyznaczenia czonkw Komisji z dniem wejcia w ycie niniejszej ustawy. Ponadto minister waciwy do spraw gospodarki morskiej bdzie mg podj wszelkie dziaania niezbdne w celu organizacji Komisji po ogoszeniu ustawy. 17

Ostatni 63 artyku projektu ustawy ustala termin jej wejcia w ycie na 1 czerwca 2012 r. Projekt ustawy nie zawiera przepisw technicznych tym samym nie podlega notyfikacji Komisji Europejskiej, zgodnie z 4 rozporzdzenia Rady Ministrw z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktw prawnych (Dz. U. Nr 239, poz. 2039, z pn. zm.). Stosownie do art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o dziaalnoci lobbingowej w procesie stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz.1414, z pn. zm. ), zwanej dalej ustaw o dziaalnoci lobbingowej w procesie stanowienia prawa, przedmiotowy projekt zaoe projektu ustawy by zamieszczony na stronie internetowej Biuletynu Informacji Publicznej wczesnego Ministerstwa Infrastruktury. Podczas prac nad projektem zaoe nie wpyny adne zgoszenia zainteresowania pracami nad projektem zaoe w trybie ustawy o dziaalnoci lobbingowej w procesie stanowienia prawa.1 Projekt ustawy nie wymaga przedstawienia, w celu uzyskania opinii

Europejskiemu Bankowi Centralnemu lub innym waciwym instytucjom i organom Unii Europejskiej, o ktrych mowa w 12a uchway Rady Ministrw Nr 49 z dnia 19 marca 2002 r. - Regulamin pracy Rady Ministrw (M. P. Nr 13, poz. 221, z pn. zm.). Projekt ustawy jest zgodny z prawem Unii Europejskiej.

Naley uzupeni uzasadnienie o informacj dotyczc zamieszczenia projektu ustawy na stronie BIP Ministerstwa Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej oraz w BIP RCL.

18