Zacznik nr 2 do OSR Zestawienie uwag o charakterze oglnym, zgoszonych przez PGE EJ1 Sp. z o.o.

w toku uzgodnie midzyresortowych do Projektu rozporzdzenia Rady Ministrw w sprawie wymaga bezpieczestwa jdrowego i ochrony radiologicznej, jakie ma uwzgldnia projekt obiektu jdrowego LP Uwagi Stanowisko PAA Oznaczenie Podmiot zgaszajcy paragrafu, ktrego uwag dotyczy PGE Uwaga Rozporzdzenie, jak to napisano w jego uza- Stwierdzenie zgodne z prawd nie wymaga oglna sadnieniu (str. 42) wykorzystuje szereg doku- komentarza. mentw: MAEA (NS-R-1; DS414 lub SSR 2/1), EUR for LWR NPP Rev. C 2001, amerykaskich 10CFR50, wytycznych WENRA, przepisy dozorowe w wybranych krajach UE (np. fiskiego dozoru jdrowego STUK). PGE Uwaga oglna Powstaje pytanie czy wprowadzone regulacje nie wyrniaj konkretnych konstrukcji. Czy np. przepisy EUR nie stawiaj w lepszej sytuacji konstrukcji EPR? Naley wic np. zbada czy konstrukcje koreaskie z powodu konstrukcji obudowy bezpieczestwa s dopuszczalne czy nie. Czy w zwizku z tym wprowadzenie do polskiego rozporzdzenia tumaczenia tak szczegowych regulacji jest prawidowe? Czy Prawo Atomowe daje delegacj prawn do tak daleko idcych ingerencji w szczeglny konstrukcyjne? Regulacje nie wyrniaj adnych konkretnych konstrukcji. Okrelaj natomiast jednoznacznie wymagania stawiane wspczenie EJ z reaktorami III. generacji, ustanawiajc wysokie standardy bezpieczestwa jdrowego i ochrony radiologicznej co jest w szczeglnoci zgodne z deklaracjami wysokich przedstawicieli Rzdu RP: m.in. Premiera Donalda Tuska i Minister Hanny Trojanowskiej. Wymagania te oparte s przede wszystkim na standardach bezpieczestwa MAEA (NS-R-1, DS414/SSR 2.1), uzupenionych o wytyczne WENRA (WENRA Reactor Safety Reference Levels. January 2008 i Safety Ob1

1.

jectives for New Power Reactors. Study by WENRA Reactor Harmonization Working Group. December 2009), oraz wybrane wymagania dokumentu EUR, amerykaskich przepisw 10CFR50 i przepisw niektrych krajw UE (Finlandia, Niemcy, Czechy, Sowacja i Bugaria). Wymagania te nie s jednak tumaczeniami wprost okrelonych zapisw z tych dokumentw, jak sugeruje si w tej uwadze. Naley te mie na uwadze, e po awarii w Fukshimie wiele krajw podjo dziaania w celu przegldu i modyfikacji wymaga bezpieczestwa zawartych w ich przepisach, na szerok skal takie dziaania s rwnie planowane w MAEA (ostatnio wstpny plan tych dziaa zosta zaakceptowany przez Commission on Safety Standards). Nie jest to wic czas na agodzenie wymaga bezpieczestwa aby je dopasowywa do rozwiza z pocztku lat 90tych lub jeszcze wczeniejszych opracowanych zgodnie z obowizujcymi wwczas wymaganiami, a wprost przeciwnie. W rozporzdzeniu okrelono jedynie syntetyczne kryteria bezpieczestwa dotyczce ograniczenia wpywu radiologicznego na rodowisko, probabilistyczne kryteria bezpieczestwa, wymagania dotyczce odpornoci na zagroenia zewntrzne, oraz oglne wymagania projektowe dla kluczowych dla bezpieczestwa elementw obiektw jdrowych takich jak: reaktor i jego obieg chodzenia, obudowa bezpieczestwa, systemy chodzenia, systemy pomiarw i sterowania (ze szczeglnym uwzgldnieniem systemw zabezpiecze), oraz systemy zasilania elektrycznego. 2

Chocia wzorowano si w niektrych przepisach na wymaganiach EUR, ktre odnosz si do EJ z reaktorami lekkowodnymi III generacji, to jednak wymagania rozporzdzenia s na tyle oglne, e s one stosowalne do wszystkich obecnie komercyjnie dostpnych technologii EJ z reaktorami III generacji take z reaktorami kanaowymi. Innymi sowy te same syntetyczne kryteria i wymagania projektowe dla kluczowych dla bezpieczestwa elementw EJ co dla reaktorw lekkowodnych stosuje si dla wszystkich technologii EJ III generacji. Gdyby byo inaczej to powstaby wwczas zarzut, e zaniono wymagania dla technologii innych ni reaktory lekkowodne, tym samym faworyzujc te inne technologie. Jest oczywistym, e przepisy rozporzdzenia stawiaj w lepszej sytuacji rozwizania nowoczesne, w ktrych wymagania te s spenione. Aktualnie oferowane na rynku wiatowym niektre konstrukcje z wczesnych lat 90tych ub. wieku lub nawet wczeniejszych (a zmodyfikowane w stosunkowo niewielkim stopniu), okrelane przez dostawcw jako reaktory III. generacji, mog nie spenia wymaga tego rozporzdzenia nie tylko ze wzgldu na konstrukcj obudowy bezpieczestwa, ale niespenienie take szeregu innych istotnych nowych wymaga bezpieczestwa, ktre zostay wprowadzone w wielu krajach w XXI wieku. Za polski Dozr Jdrowy ma nie tylko pene prawo, ale te obowizek zgodnie z delegacj Prawa atomowego ustali wymagania odpowiadajce wysokim wspczesnym wy3

2.

PGE

Uwaga oglna

W projekcie rozporzdzenia brak jest szczegowych odniesie dla kadego paragrafu. W zwizku z tym trudno jest je czasem zrozumie. I tak np. wprowadzenie pojcia pierwotnej i wtrnej obudowy bezpieczestwa zgodnie z EUR i jednoczesne posugiwanie si pojciem obudowa bezpieczestwa tak jak jest w dokumentach STUK powoduje nieczytelno tekstu. Przedua to prace nad rozporzdzeniem i czyni trudnym przejrzenie go w okrelonym terminie. Zalecenia MAEA (dokument NS-R-1, 6.43 6.67; NS-G-1.10, 4.41-4.81) podaj system obudowy bezpieczestwa w rozumieniu podobnym do opisanego w rozporzdzeniu, z podziaem na dwie czci, ale nie nakadaj obowizku w tym zakresie. Podejcie do problemu konstrukcji systemu obudowy bezpieczestwa przedstawione w rozporzdzeniu moe wiza si z wtpliwociami odnonie moliwoci wypenienia tego warunku przez wszystkie wspczesne technologie elektrowni jdrowych gen.III/III+. Nie wprowadzanie szczegowych odniesie powoduje e np. niewiadomo skd zaczerpnito wymg /1. 5) b)/ - odprowadzania ciepa z magazynu wieego paliwa. Dobrze byoby pozna

maganiom bezpieczestwa, zgodne z najnowszymi wymaganiami i najlepsz praktyk wiatow. Uwaga ta budzi zdziwienie. Nie praktykuje si bowiem podawania w projektach rozporzdze w kadym paragrafie szczegowych odniesie do wymaga rdowych (w tym przypadku zagranicznych). Ponadto, jak wspomniano powyej, wymagania te nie s tumaczeniami wprost okrelonych zapisw z dokumentw midzynarodowych lub przepisw zagranicznych. Wymagania dot. obudowy bezpieczestwa do obszernie uzasadniono w Uzasadnieniu do projektu rozporzdzenia. Mona jeszcze doda, e wtrna obudowa bezpieczestwa znaczco zwiksza bezpieczestwo w razie awarii przy otwartej obudowie wtrnej, np. podczas przeadunku paliwa (por. wymg fiskiego dozoru jdrowego STUK Safety criteria for design of nuclear power plants. YVL 1.0, 3.3 Containment function, oraz komentarz w dokumencie EUR sec. 2.9.2.1). Zarzut, e stosowanie poj obudowa bezpieczestwa oraz pierwotna i wtrna obudowa bezpieczestwa powoduje nieczytelno tekstu jest bezzasadny pojcia te w przepisach rozporzdzenia nie s stosowane zamiennie, lecz odpowiednio do potrzeb w okrelonym przepisie. Co si tyczy wymogu odprowadzania ciepa z magazynu wieego paliwa, to jest to konieczne w przypadku paliwa typu MOX i najprawdopodobniej paliwa wykorzystujcego U233. W projekcie dokumentu MAEA SSR-2/1 (DS414), 4

uzasadnienie tego wymogu.

Requirement 4, jest nastpujce oglne sformuowanie: removal of heat from the reactor and from the fuel store. Poniewa w jzyku polskim uywa si poj magazyn wieego paliwa i przechowywalnik wypalonego paliwa, wic wanie takich doprecyzowanych poj uyto w 1. 5) b). Jest oczywiste, e wymogi EUR nie uwzgldnione w tym rozporzdzeniu nie bd w Polsce obligatoryjnie obowizujce. Tym niemniej planuje si wydanie zalece organizacyjno-technicznych Prezesa PAA zawierajcych specyficzne i bardziej wymagania projektowe dla EJ z reaktorami lekkowodnymi, lecz dokument ten bdzie mia status nieobligatoryjnych zalece. Zarzut ten jest bezzasadny. Projekt rozporzdzenia zawiera bowiem tylko stosunkowo nieliczne przepisy wzorowane na EUR, jednake jego przepisy dotycz EJ z reaktorami III generacji dowolnego typu (patrz wyjanienia w pkt 1 powyej). Jak wiadomo, nie istnieje aden midzynarodowy dokument okrelajcy szczegowe wymagania dla EJ z reaktorami III generacji (taki jak EUR lub URD-EPRI) dla innych technologii jak reaktory lekkowodne. W szczeglnoci ma to wyrane odzwierciedlenie, w nastpujcych przepisach: 1.6) granica cinieniowa obiegu chodzenia reaktora a) w przypadku reaktora cinieniowego - system fizycznie poczonych elementw cinie5

3.

PGE

Uwaga oglna

Powstaje pytanie czy wymogi EUR nie wprowadzone do rozporzdze s obowizujce w Polsce czy nie. Czy przetumaczone przepisy zamykaj list regulacji i odwoywanie si do nich bdzie ju niewaciwe.

4.

PGE

Uwaga oglna

Odnosi si wraenie, e tytu rozporzdzenia jest mylcy, nie jest to rozporzdzenie w sprawie wymaga bezpieczestwa jdrowego i ochrony radiologicznej, jakie ma uwzgldnia projekt obiektu jdrowego, ale rozporzdzenie stawiajce wymagania elektrowni jdrowej z reaktorami lekkowodnymi. wiadczy o tym chociaby zaimplementowanie przepisw EUR (Sec.2.9.2.1) zawierajcych wymogi dla elektrowni jdrowych z reaktorami lekkowodnymi generacji III i III+. Takie postawienie sprawy ogranicza prace badawcze nad reaktorami IV generacji.

niowych utrzymujcych chodziwo reaktora o okrelonych parametrach roboczych, w szczeglnoci zbiornik cinieniowy lub kanay cinieniowe reaktora, rurocigi lub ich elementy, oraz pompy i armatura, ktre tworz obieg chodzenia reaktora lub s poczone z obiegiem chodzenia reaktora do nastpujcej armatury wcznie: () Komentarz: reaktor cinieniowy to reaktor z chodziwem pod cinieniem wyszym od atmosferycznego, typu zbiornikowego i kanaowego a wic bynajmniej nie tylko PWR, ale te PHR, a nawet HTR. 59. 1. Elementy skadowe obiegu chodzenia reaktora zawierajce chodziwo reaktora, takie jak zbiornik cinieniowy reaktora lub kanay cinieniowe, rurocigi, armatura, osprzt, pompy, dmuchawy i wymienniki ciepa, wraz z ich elementami mocujcymi i konstrukcjami wsporczymi, projektuje si w taki sposb, eby () 2. Zbiornik cinieniowy reaktora oraz kanay cinieniowe projektuje si i buduje z zachowaniem najwyszej jakoci w odniesieniu do zastosowanych materiaw, norm konstruowania, moliwoci prowadzenia kontroli, oraz technologii wytwarzania. Ponadto, zwracamy uwag na elastyczne sformuowania przepisw 51 ust. 1, ktre nie wykluczaj (ze wzgldu na wymg wbudowanego bezpieczestwa) rozwiza, w ktrych przy awariach zwizanych z ucieczk chodziwa moe przejciowo powsta dodatni efekt 6

reaktywnociowy - takich jak reaktory cikowodne z paliwem na bazie uranu naturalnego. Niezasadny jest take zarzut jakoby przepisy tego rozporzdzenia ograniczay prace nad reaktorami IV generacji. Zwracamy uwag, e pomidzy przedmiotowym Projektodawcy podziaaj pogld wyraony rozporzdzeniem a projektowanym rozporz- przez zgaszajcego uwag. dzeniem w sprawie zakresu i sposobu przeprowadzania analiz bezpieczestwa przeprowadzanych przed wystpieniem z wnioskiem o wydanie zezwolenia na budow obiektu jdrowego, oraz zakresu wstpnego raportu bezpieczestwa dla obiektu jdrowego (oraz innymi regulacjami dotykajcymi kwestii technologii) istnieje szereg kwestii i zagadnie wsplnych (w tym definicje). Oba wskazane rozporzdzenia posuguj si takim samym jzykiem, a co za tym idzie cz uwag i komentarzy wykazanych w niniejszych uwagach, ma przeoenia na projektowane rozporzdzeniem w sprawie analiz, i odwrotnie. Generalna uwaga zwizana z terminologi. Rozporzdzenie nie tylko korzysta z definicji okrelonych w Prawie Atomowym, ale rwnie samo stwarza pewne definicje, tumaczone (patrz: EUR, vol.1 App.B, Definitions) w przewaajcej czci (jak si wydaje) z angielskiego sownictwa technicznego . Naszym zdanie, niezwykle istotne jest, aby nowe definiowane pojcie miay charakter jasny i zrozumiay, a ich Uwaga o charakterze bardzo oglnym, nic z niej konkretnego merytoryczne nie wynika. Definicje s oglnie wzorowane (nie zawsze s one zaczerpnite tj. tylko przetumaczone) nie tylko na EUR (tylko nieliczne), ale gwnie na glosariuszu MAEA, a niektre take na przepisach niektrych krajw (jak USA, Finlandia, Niemcy). Uwaamy, e definicje te s jasne i zrozumiae, a ich znaczenie nie powinno budzi wtpli7

5.

PGE

Uwaga oglna

6.

PGE

Uwaga oglna

znaczenie nie budzio wtpliwoci w kontekcie woci. innych regulacji (spjno z pozostaymi rozporzdzeniami). PGE Uwaga oglna Czsto rozporzdzenie posuguje si niezdefiniowanymi pojciami, o charakterze ocennym, lub te brakiem odesa do stosowych regulacji, w ktrym takie wyjanienie mogoby si znajdowa. Jako przykad mona poda, np. akceptowalne granice, graniczne parametry projektowe, wybrane cikie awarie, potencjalnie niebezpieczna sytuacja, solidne zaprojektowanie. Wydaje si e przy zdarzeniach inicjujcych naley w caym dokumencie dopisywa e s postulowane, bo tak nomenklatur posuguje si Prawo Atomowe. W niektrych przepisach rozporzdzenia s rzeczywicie stosowane pojcia potoczne o charakterze ocennym, naley je wwczas interpretowa w kontekcie w jakim zostay uyte w danym miejscu. Cakowite wyeliminowanie takich poj jest w praktyce niemoliwe (zreszt s one te powszechnie spotykane w przepisach zagranicznych i dokumentach midzynarodowych), a wprowadzanie wszdzie definicji lub kryteriw ilociowych bardzo usztywnioby przepisy. Tym niemniej niektre pojcia zostay doprecyzowane. Pojcie graniczne parametry projektowe zostao zdefiniowane w projekcie rozporzdzenia. Nie jest suszna sugestia aby zdarzenia inicjujce zawsze poprzedza sowem postulowane, gdy nie wszdzie w tekcie rozporzdzenia chodzi o postulowane zdarzenia inicjujce (to katalog zdarze inicjujcych wybranych do projektowania obiektu).