BYEM W OPUS DEI Fakty wiadectwa Dokumenty

Bruno Devos

BYEM W OPUS DEI

Fakty wiadectwa Dokumenty

Instytut Wydawniczy Ksika i Prasa Warszawa 2010

Spis treci
Sowniczek jzyka wewntrznego Opus Dei Wstp Moje ycie w Opus Dei: Werbunek Polska przygoda Na krawdzi przepaci Powrt do ycia Ukryta doktryna Opus Dei Mania dysymulacji Od dyspozycyjnoci do izolacji Od ulegoci do rezygnacji z samodzielnego mylenia Od daru z siebie do zatracenia siebie Od pracowitoci do aktywizmu Od paternalizmu do kontroli Od spontanicznej pobonoci do przestrzegania planu ycia Fanatyzm Opus Dei Od witoci Kocioa do witoci Opus Dei Od powoania do uwizienia Od gorliwoci do fanatyzmu Epilog Aneks Stanowisko teologa Raimona Panikkara Doniesienie wysane do Watykanu w. Josemara: Rozwaanie nad przypowieci o dobrym pasterzu 3 13 17 25 34 43 49 49 56 83 93 99 111 143 167 167 172 183 197 201 204 211 223

Ksika powstaa we wsppracy z klubem Sapere Aude polsk sekcj Center for Inquiry Transnational

Projekt okadki: Jerzy Szafjaski

Redaktor techniczny: ANNA LEWANDOWSKA ISBN 978-83-88353-78-9

Instytut Wydawniczy Ksika i Prasa

ul. Twarda 60, 00-818 Warszawa tel. (22) 624 17 27 www.iwkip.org e-mail: kip@medianet.pl

Sowniczek jzyka wewntrznego Opus Dei

Aspirant Nastolatek w wieku od 14,5 do 18 lat, ktry napisa list wyraajcy ch przystpienia do Opus Dei. Bycie wiernym Sumienne przestrzeganie planu ycia i wszystkich zasad postpowania opisanych w regulaminach wewntrznych. Centrum studiw Orodek ksztacenia dla nowych czonkw. Modzi numerariusze spdzaj tam dwa lata, po czym kierowani s do rnych orodkw. Don Alvaro Pierwszy nastpca w. Josemari, znany jako Alvaro del Portillo. Jego prawdziwe nazwisko brzmi Alvaro Portillez de Sollano (1914-1994). Przystpi do Opus Dei w 1935 roku. By najbliszym wsppracownikiem zaoyciela. Duch Opus Dei Zestaw regu i zarzdze, wedug ktrych dyrektorzy rzdz podwadnymi. Dyrektor lokalny Numerariusz po Wiernoci, mieszkajcy w orodku Opus Dei i nalecy do rady lokalnej. Ma za zadanie cile przestrzega wszystkich zarzdze zawartych w instrukcjach, vademecum, dowiadczeniach, przewodnikach, katechizmach i regulaminach wewntrznych dla administracji. Musi te uwzgldnia dyspozycje, ktre przychodz od rady regionalnej i rady centralnej. Dzieo Opus Dei (z aciny Dzieo Boe) Gwizdn W argonie organizacyjnym Opus Dei znaczy napisa list do praata z prob o przystpienie do organizacji. List zostaje w orodku i nie dociera do praata.
7

Gwizdolny W argonie Dziea osoba, ktra jeszcze nie przystpia do organizacji, ale ma do niej odpowiedni (podany) stosunek. Rada lokalna moe decydowa, czy wywoa kryzys powoaniowy u tej osoby. Inkorporacja Prawne przystpienie do Opus Dei skutkiem oblacji lub wiernoci. Instrukcje Zbir 50 listw w. Josemari. Manifest zaoycielski Opus Dei. Kierownictwo duchowe Cotygodniowe spotkanie z dyrektorem, polegajce na zoeniu sprawozdania ze wszystkich zdarze, myli i uczu z minionego tygodnia i przyjcie od dyrektora celw na nastpny tydzie. Kryterium Zasada postpowania opisana w Vademecum. Kryzys powoaniowy W momencie, w ktrym rada lokalna uznaje, e dana osoba moe by przydatna dla Opus Dei, wyznacza numerariusza do spowodowania u wybranej osoby tzw. kryzysu powoaniowego. Polega to na tym, e numerariusz oznajmia tej osobie, e zdaniem dyrektorw ma ona powoanie do Opus Dei. Numerariusz stale i natarczywie przypomina wybrankowi lub wybrance o obowizku udzielenia hojnej odpowiedzi Bogu. Dwa rozwizania s moliwe: ulegnicie manipulacji (wygrana) lub oddalenie si tej osoby od Opus Dei (przegrana). Ksidz z Opus Dei Numerariusz wywicony na ksidza na prob praata. Ciekawostk jest to, e jeli mody czowiek deklaruje, i czuje powoanie do kapastwa, nie moe zosta czonkiem Dziea. Tym niemniej moe zosta na prob praata wywicony przez i dla praatury (bez powoania kapaskiego). Przechodzi szecioletnie szkolenie w seminarium Opus Dei w Rzymie lub Pampelunie.
8

Nasz Ojciec Zaoyciel Opus Dei, w. Josemara Escriv de Balaguer (urodzi si jako Jos Mara Escriba Albs). Zmar w 1975 r. Beatyfikowany w 1992 r. i kanonizowany w 2002 r. Normy Poszczeglne naboestwa z planu ycia. Numerariusz Osoba wiecka yjca zgodnie z najsurowszymi zasadami zakonnymi. Mieszka w orodku Opus Dei i musi zmienia zawd lub miejsce zamieszkania na polecenie dyrektorw. Jej podstawowymi zadaniami s: wypenianie planu ycia, oddawanie wszystkich zarobionych przez siebie pienidzy, werbowanie i indoktrynacja nowych czonkw. Czasami numerariusz musi pracowa nieodpatnie i bez umowy o prac na rzecz biurokracji Opus Dei nazywa si to prac wewntrzn. Numerariuszka pomocnicza Kobieta wiecka yjca zgodnie z najsurowszymi zasadami zakonw klauzurowych. Mieszka w orodku i pracuje obowizkowo przez cae swoje ycie, gotujc, sprztajc i piorc w orodkach Opus Dei. Nie ma dostpu do edukacji, ktra nie jest zwizana z jej zawodem. Nie ma dostpu do pienidzy. W niektrych krajach nie jest zatrudniona na umow o prac. Nigdzie nie moe porusza si bez nadzoru numerariuszki (samodzielnie nie moe si nawet uda na spacer). Zaoyciel nazywa je naszymi modszymi siostrami. Oblacja Krok prawny polegajcy na przyczeniu si do Opus Dei, dozwolony od 18 roku ycia. Teoretycznie jest zobowizaniem na jeden rok, odnawianym w dzie witego Jzefa, 19 marca. Ojciec Praat Opus Dei. Obecnie jest nim biskup Javier Echevarra Rodrguez, urodzony w Madrycie w 1932 r. Opus Dei Praatura personalna witego Krzya i Opus Dei.
9

Orodek Dom Opus Dei, w ktrym mieszkaj numerariusze i ksia z Opus Dei. Tam odbywaj si zajcia formacyjne. Dom naley prawnie do instytucji (np. fundacji lub stowarzyszenia), ktra jest kontrolowana przez rad regionaln. Pod przykrywk tych instytucji Opus Dei zarzdza pokanym majtkiem. Plan ycia Lista praktyk religijnych, jakie czonek Opus Dei musi obowizkowo wykonywa, jeli chce by zbawiony. Lista jest czciowo zawarta w niniejszej ksice, w rozdziale Od spontanicznej pobonoci do przestrzegania planu ycia. Powoanie W praktyce jest to moralny obowizek przynalenoci do Opus Dei. Dyrektorzy decyduj, kto ma powoanie, a kto nie ma. Czasem dyrektorzy stwierdzaj, e dana osoba przestaje mie powoanie i wtedy zmusza si j do opuszczenia Opus Dei. Praat Najwyszy autorytet Opus Dei. Mieszka i pracuje w Rzymie. Przyczony Osoba wiecka yjca zgodnie z najsurowszymi zasadami zakonnymi. Nie mieszka w orodku Opus Dei. Jej podstawowym zadaniem jest spenianie planu ycia, oddawanie organizacji wszystkich zarobionych pienidzy i werbowanie nowych czonkw. Moe opiekowa si innymi przyczonymi lub supernumerariuszami. Rada centralna Grono doradcw praata (dyrektorzy centralni). Czonkowie Rady mieszkaj w siedzibie Opus Dei w Rzymie. Rada lokalna Zesp skadajcy si z trzech dyrektorw i ksidza wyznaczonych do zarzdzania kadym orodkiem. Skada si z dyrektora, wicedyrektora, sekretarza oraz ksidza, ktry posiada szczeglny autorytet moralny.
10

Rada regionalna Grono dyrektorw regionalnych. Dyrektorzy lokalni raportuj do nich, oni za do rady centralnej. Region Jednostka administracyjna Opus Dei. Zazwyczaj obejmuje swoim zasigiem cay kraj. Supernumerariusz Osoba wiecka naleca do Opus Dei, posiadajca wasn rodzin i yjca we wasnym domu. Jej podstawowym zadaniem jest wypenianie planu ycia, rodzenie wielu dzieci, oddawanie Dzieu pienidzy i werbowanie jak najwikszej liczby nowych czonkw. Supernumerariusz powinien nakoni wspmaonka do przystpienia do Opus Dei, a dzieci wychowa tak, by chciay wstpi do organizacji jak najwczeniej (w wieku lat 14 i p). Obecnie rodziny supernumerariuszy s gwnym rdem nowych powoa. Istnieje moliwo pojawienia si powanych konfliktw rodzinnych, jeli dziecko postanowi odej z Opus Dei. Vademecum Zbir zasad, jakimi powinni si kierowa dyrektorzy. S oni rozliczani z przestrzegania tych zasad. Wierno 1) W Opus Dei odpowiednik lubw wieczystych. Zawiera w sobie zobowizanie, aby nie krytykowa dyrektorw. Numerariusze mog zosta dyrektorami dopiero po wiernoci. 2) Cnota polegajca na cisym praktykowaniu planu ycia w caej rozcigoci i na przestrzeganiu wszystkich zasad zawartych w wewntrznych regulaminach. 3) Wytrwanie, pozostanie w Opus Dei a do mierci niezalenie od tego, czy przynaleno powoduje u czonka stany depresyjne lub lkowe. Jeeli dana osoba przestaje przynosi pienidze, przestaje
11

mie powoanie i wtedy zostaje wyproszona z Opus Dei.

Wstp
Organizacj Opus Dei (Dzieo Boe) zaoy w 1928 r. hiszpaski ksidz Josemara Escriv de Balaguer. Jego celem byo stworzenie elitarnej grupy osb wieckich, ktre propagowa bd idee chrzecijaskie wrd inteligencji. Przed pych i innymi ludzkimi przywarami miaa ich chroni dyscyplina inspirowana najbardziej surowymi reimami zakonnymi. Czonek Opus Dei mia osiga sukcesy zawodowe, powicajc rwnoczenie duo czasu modlitwie, rozmylaniom i umartwianiu si. Dziki dynamicznej strategii organizacja rozrosa si bardzo szybko, najpierw w Hiszpanii, a potem na caym wiecie. Obecnie liczy ok. 88 tys. czonkw, z czego 78% mieszka w Hiszpanii i w Ameryce aciskiej. Do Polski Opus Dei dotaro w 1989 r. Obecnie istniej orodki w Warszawie, Krakowie, Szczecinie i Poznaniu. Do organizacji naley ok. 300 osb. Czonkowie dziel si na nastpujce kategorie: Numerariusze osoby wieckie (kobiety i mczyni) mieszkajce w orodkach Opus Dei. Nie zawieraj zwizkw maeskich i oddaj organizacji cae swoje zarobki. Numerariuszki pomocnicze wieckie kobiety mieszkajce w orodkach Opus Dei, ktre powicaj ycie prowadzeniu orodkw Dziea (gotowanie, sprztanie i pranie). Nie maj dostpu do edukacji niezwizanej z ich
13

zawodem. Nie maj wasnych pienidzy, a w niektrych krajach nie s nawet zatrudnione na podstawie umowy o prac. Nie wolno im opuszcza orodka bez nadzoru numerariuszki. Przyczeni osoby wieckie (kobiety i mczyni) speniajce te same wymagania, co numerariusze (nie zawieraj zwizkw maeskich i oddaj cae swoje zarobki organizacji), ale z powodw ekonomicznych, spoecznych, zdrowotnych, itp. nie mieszkaj w orodkach Dziea. Supernumerariusze osoby wieckie (kobiety i mczyni) posiadajce wasn rodzin i wasny dom, wspieraj finansowo organizacj w miar swoich moliwoci. Ksia z Opus Dei numerariusze wywiceni dla potrzeb duszpasterskich Opus Dei. Nie nale do kleru diecezjalnego i jako jedyni mog zajmowa najwysze stanowiska kierownicze w organizacji. Opus Dei opiera swoje przesanie na uwicaniu codziennych zaj. Podobnie jak niektre inne prdy duchowe, takie jak chasydyzm lub buddyzm zen, Dzieo skupia uwag na spotkaniu Boga w yciu codziennym. Kady chrzecijanin jest dzieckiem Boym i tym samym powoany jest do ycia w zaufaniu i mioci. Osoby, ktre przystpuj do Opus Dei, chc y w zgodzie z tym ideaem. Koci katolicki zaaprobowa zarwno t form ycia duchowego, jak i rodki majce urzeczywistni jej gwne idee, a nawet kanonizowa w 2002 roku zaoyciela Opus Dei, ktry zwie si od tej pory witym Josemar. Opus Dei jest akceptowane m.in. dlatego, e oblicze, jakie ukazuje hierarchii Kocioa, zasadniczo rni si od tego, co praktykuje na co dzie. Komunikaty wydawane
14

przez jego biuro prasowe s zawsze uspokajajce, a nieliczne publikowane przez Dzieo ksiki s ocenzurowane i nie zawieraj adnych informacji, ktre mogyby wzbudzi kontrowersje. Tak upikszony wizerunek przyciga do organizacji mode, pene dobrych intencji osoby, ktre wierz, e Dzieo naprawd suy zbawieniu i spoeczestwu. Ta sympatyczna maskarada stoi jednak w sprzecznoci ze zjawiskiem opuszczania Opus Dei przez jej czonkw. U wielu z nich rozwijaj si choroby somatyczne, cz wykazuje objawy chronicznego wyczerpania lub symptomy depresji. Skd ten dysonans? Dlaczego instytucja, ktra opiera si na tak piknym przesaniu, przynosi tak gorzkie owoce? Czy to z nadgorliwoci, czy te z innego powodu, Opus Dei w swoim nauczaniu systematycznie radykalizuje tradycyjne pojcia ycia chrzecijaskiego, przeksztacajc cnoty w bezwzgldne wymagania. Skuteczno staje si celem nadrzdnym i sprowadza proces dojrzewania duchowego do obowizku cisego przestrzegania mnstwa konkretnych i nienaruszalnych zasad. Takie podejcie bardzo czsto doprowadza czonkw do wyczerpania lub cikiego kryzysu psychicznego. Sposb funkcjonowania Opus Dei opisany jest w wewntrznych regulaminach, ktre nie zostay przedstawione Watykanowi. Wiele z tych dokumentw, na co dzie ukrytych gboko w zamknitych na klucz szafach w orodkach praatury, zostao zeskanowanych przez byych czonkw i udostpnionych w Internecie. Czytelnicy niniejszej ksiki zapoznaj si z ich treci i konsekwencjami dla codziennego yciu czonkw praatury.

Moje ycie w Opus Dei: Werbunek

Urodziem si w 1977 r. w Paryu. Jestem trzecim dzieckiem w rodzinie: mam dwie siostry i brata. Rodzice rozeszli si, kiedy miaem trzy lata. Odtd z tat widywaem si tylko na wakacjach. Choroba zmusia ojca do porzucenia zawodu elektronika i zajcia si ogrodnictwem, po czym przyj jeszcze posad stra nocnego w Tuluzie. W wolnym czasie zajmowa si artystycznym oprawieniem ksiek. Mama pracowaa jako sekretarka. Z trudem radzia sobie z samotnym wychowaniem czworga dzieci. Na szczcie dla nas wszystkich moga liczy na wsparcie swojej licznej rodziny. Wychowaem si w Wersalu w domu dziadkw ze strony mamy. Ich dom ttni yciem, ktrego rytm wyznaczay odwiedziny czonkw wielkiej rodziny: mam 50 kuzynw ze strony mamy i 20 ze strony taty. Wikszo czonkw rodziny mamy uprawiaa zawody inteligenckie, na og prawnicze, po stronie taty za przewaali przemysowcy i handlowcy. Otrzymaem tradycyjne wychowanie katolickie. Uczyem si w szkole katolickiej, byem harcerzem, studiowaem muzyk klasyczn, prowadziem subskrypcj czasopism konserwatywnych itp. W moim rodowisku nie byo kobiet ani w szkole, ani w harcerstwie, ani tym bardziej w druy17

nie rugby. Kontaktowaem si tylko z kuzynkami, siostrami i ich koleankami. W tym mskim rodowisku nie byo jednak przemocy ani narkotykw, promowane natomiast byy takie ideay, jak wzajemny szacunek i dzielenie si z drugim. W wolnym czasie przewanie czytaem ksiki, lec w ku i suchajc muzyki. Nie przykadaem si zbytnio do nauki powtarzaem nawet drug klas gimnazjum. Zamiast si uczy, wolaem gra w rugby. Byem zreszt niezym rugbist. Nasza druyna graa w lidze A juniorw, a mnie wybrano do reprezentacji wojewdztwa. Wierzyem w Boga. Jak wszyscy w mojej rodzinie, chodziem na lekcje katechizmu i utrzymywaem z duszpasterzem harcerskim ciepe i pene zaufania stosunki. To wanie podczas pierwszego obozu harcerskiego w opactwie Fontgombaut, gdy miaem 12 lat, po raz pierwszy poczuem pragnienie powicania si Bogu. Zaangaowaem si w liturgi Wielkiego Tygodnia. Naboestwa byy odprawiane po acinie i trway po cztery godziny, ale czas mi si nie duy. Coraz bardziej pocigao mnie ycie zakonne. Pragnienie to nie wizao si z jakim nadzwyczajnym olnieniem. Po prostu czuem si tam dobrze i wnioski nasuway si same. Bg by najwaniejszy! Chciaem pogbia moj relacj z Nim i rozmawia o Nim z ludmi z mojego otoczenia. W Wersalu, bastionie katolicyzmu, ludzie modzi i praktykujcy nie s rzadkoci. Wikszo moich znajomych chodzia regularnie na msz. Wydawao mi si jednak, e brakuje im entuzjazmu, arliwoci. Lekcje religii w szkole nie byy te zbyt ywe. Mwio si tam duo o Mojeszu i witym Pawle, niewiele natomiast o Jezusie lub o sensie ycia. To, e w oczach moich niewierzcych kolegw byem troch inny, nie tylko mi w niczym nie przeszkadzao, ale jeszcze umacniao moj wiar. Nie przeszkadzao mi te
18

wcale, e nasze style ycia rniy si diametralnie, a przykad moich rodzicw i starszych harcerzy zachca mnie, ebym nie zwaa na zoliwoci. W otaczajcej mnie miernocie duchowej byli te ludzie, ktrzy nie wstydzili si swojej wiary. Ich ideay byy mi coraz blisze. Z Opus Dei zetknem si przez mam. Bya kiedy czonkini organizacji: najpierw jako numerariuszka, pniej jako supernumerariuszka. Cho fizycznie wystpia z Dziea, mentalnie nadal do niego naleaa. Miaa tam przyjaciki, ktre daway jej prawdziwe oparcie. Tata pomaga orodkowi Dziea w Tuluzie w naprawach i rwnie korzysta z pomocy jego mieszkacw. Dopiero niedawno dowiedziaem si, dlaczego mama odesza z Opus Dei. Nie moga po prostu znie narzuconego tam tempa ycia. Przez wiele lat miaa poczucie winy z tego powodu. Wstydzia si, e nie stana na wysokoci zadania. Przecie inni potrafi tak y! Pierwszy kontakt z Dzieem miaem podczas zimowiska zorganizowanego przez klub Fennecs z Parya. Zaproponowany przez nich program by wszechstronny i atrakcyjny. Obejmowa m.in. pomoc w nauce, zabawy, lekcje religii, itp. Odbyway si take konferencje historyczne i kulturalne. Przyjemnie byo spdza tam czas. Opiekunowie byli sympatyczni. Po obozie nie miaem jednak wielu okazji, aby uczszcza do klubu, gdy znajdowa si daleko od mojego domu. Pewnego dnia jeden z moich kuzynw poyczy mi trbk. Zaczem si uczy gry na tym instrumencie. Pamitaem, e w klubie oferowali lekcje muzyki prawie za darmo i postanowiem chodzi tam co tydzie. Emanuel, nauczyciel muzyki, by bardzo przyjacielski. Miaem 14 lat i fakt, e dwudziestokilkuletni mczyzna powica mi tyle czasu i uwagi uwaaem za wielki zaszczyt.
19

Po upywie kilku miesicy Emanuel zaproponowa mi zmian godzin naszych lekcji, ebym mg korzysta z innych zaj zaproponowanych w klubie, a wrd nich z medytacji prowadzonej przez ksidza. Rozkad zaj zosta wic dopasowany specjalnie dla mnie. Spdzaem tam coraz wicej czasu. Korzystaem z pomocy w nauce i z formacji religijnej. Ksidz by porywajcy. Mwi o Jezusie inaczej ni mwio si o Mojeszu na mszy lub o Juliuszu Cezarze w szkole. W jego ustach Jezus nie by postaci historyczn, ale ywym czowiekiem, z ktrym mona porozmawia zawsze, gdy tego pragniemy. Opiekunowie, tak jak ksidz, yli w sposb spjny ze swoj wiar. Poczucie sacrum byo tam namacalne. Styl ycia zaproponowany w orodku by bliski temu, jak chciaem y. Widziaem tam zaangaowanie, z jakim si dotd nie spotkaem. Duszpasterz harcerski, cho by modym ksidzem, nigdy nie przejmowa inicjatywy w naszych rozmowach. Prosiem go, aby by moim kierownikiem duchowym, ale on ogranicza si do udzielania odpowiedzi na pytania i nie dawa mi adnych rad. Bardzo si rni od ksidza z orodka, ktry by serdeczny, mia mnstwo pomysw, wspiera mnie w codziennych kopotach i w rozwoju duchowym, samemu rwnie dajc wiadectwo. Rozwizania, jakie proponowa, byy raczej radykalne, co mi si wwczas podobao. W klubie nie byo kompromisw. Ludzie byli konkretni, nie oszukiwali i zachowywali si zgodnie z tym, co gosili. Orodek mia dobrych opiekunw. Emanuel, mj nauczyciel muzyki, by Hiszpanem i zawodowym muzykiem. Od czterech lat doskonali we Francji gr na flecie i wygrywa rozmaite konkursy. By zrelaksowany i umiechnity. Spotykaem si z nim z przyjemnoci. Ksidz mia ok. 40 lat. Jego wiedza i kultura osobista robiy na mnie
20

wielkie wraenie. Mia przy tym wietne poczucie humoru i serdeczne usposobienie. Cieszyem si, e trafiem na solidnego i wiarygodnego kierownika duchowego. Pogbiaem wasn wiar, nie stawiajc sobie zbyt wielu pyta. Wedug mojego kierownika duchowego, gwnymi celami mojej walki powinny by zwalczanie lenistwa i masturbacji. Nie interesowaem si jeszcze dziewczynami; czuem si oniemielony w ich towarzystwie. Nie zastanawiaem si te nad funkcjonowaniem orodka. Skd si bior opiekunowie? Czy mieszkaj na miejscu? Czym zajmuj si w czasie wolnym? To mnie nie interesowao. W klubie nie mwio si duo o Opus Dei, natomiast wity Josemara by cigle cytowany. Stanowi gwny punkt odniesienia. Zalecono mi przeczytanie jego ksiki pod tytuem Droga. Bya konkretna, zdobywcza, radykalna i tradycyjna. Spodobaa mi si. Pewnego dnia Dominik, dyrektor orodka, zawoa mnie do swojego gabinetu. Powiedzia, e obserwuje mnie od pewnego czasu i doszed do wniosku, e mam powoanie na numerariusza. Pomylaem, e autor pomysu spad z ksiyca. Nigdy wczeniej o tym nie mylaem. Jednak on przedstawi mi powane argumenty i rozwin przede mn perspektyw ycia konsekrowanego. Jako czonek Dziea miabym nadal by zwykym chrzecijaninem i stara si zblia ludzi z mojego otoczenia do Boga. Korzystabym przy tym ze wsparcia duchowego i praktycznego organizacji. Nie wiedziaem, co robi. Nie czuem si gotowy na tak decyzj i nie widziaem w tym adnej korzyci. Przecie ju byem chrzecijaninem i otrzymywaem wsparcie ze strony Opus Dei. Co by mi dao czonkostwo w tej organizacji? W odpowiedzi dyrektor zacytowa sowa za21

oyciela: Ludzie s jak lampy. Zwyky czowiek jest jak zgaszona lampa, natomiast czonek Opus Dei jest jak lampa zapalona. Gdy jednak okazao si, e nadal nie rozumiem tego porwnania, dyrektor po raz pierwszy uy zdania, ktre miaem w przyszoci sysze wielokrotnie: Teraz tego nie rozumiesz, bo jeste we wczesnej fazie formacji. Zrozumiesz pniej. Zaufaj mi. Miaem 15 lat. Nie wiedziaem, co mam odpowiedzie i wspomniaem, e do tej pory chodzia mi po gowie myl o zostaniu benedyktynem. Dominik poprosi mnie, ebym powanie pomyla o powoaniu numerariusza, i doda, e jeszcze o tym porozmawiamy. Dyrektor woa mnie do siebie za kadym razem, gdy pojawiaem si w orodku, i pyta, co sycha w naszej sprawie. Tumaczy mi, na czym polega rola numerariusza w Opus Dei. Mwi, e Koci potrzebuje wielu oddanych ludzi, by nawraca spoeczestwo, e niewielu powica si Bogu, e trzeba by hojnym i odda Mu wszystko, co si posiada. Kwestia hojnoci powracaa we wszystkich naszych rozmowach. Moje rozmowy z kierownikiem duchowym obracay si ju niemal wycznie wok tematu powoania. Dominik i ksidz nalegali, ebym si modli w tej intencji i prosi Boga o wiato. Odradzano mi szukanie porady na zewntrz. Dominik i ksidz tumaczyli, e ksia diecezjalni nie znaj dobrze Opus Dei i nie s w stanie doradzi mi w tej sprawie. Mwili, e decyzja o wstpieniu do Dziea to sprawa pomidzy mn i Bogiem i nie jestem zobowizany do rozmawiania z nikim, nawet z rodzicami, na ten temat. W 1993 r. wyjechaem z klubem na wiatowe dni modziey do Denver. Przed wyjazdem Dominik znw mnie zachci, ebym pomyla o swoim powoaniu. Sprawa zupenie wyleciaa mi z gowy i kiedy po powrocie Dominik
22

zapyta mnie peen nadziei, czy s jakiej postpy, musiaem szybko wymyli odpowied, ktra by go nie rozczarowaa. Temat cigle powraca. Po upywie okoo 6 miesicy uznaem, e musz wreszcie podj decyzj! Wszystko rozwizao si podczas trzydniowych rekolekcji organizowanych przez Opus Dei. Stao si dla mnie oczywiste, e Dzieo jest dla mnie czym szczeglnym, a moje pragnienie oddania si Bogu przynioso odpowied: Bg stworzy mnie, abym zosta numerariuszem. Podczas rekolekcji Emanuel podsuwa mi tematy rozwaa i odpowiada na moje pytania. Kiedy powiadomiem go, e wybraem wreszcie swoj drog, by w sidmym niebie. Wyjani, e zostao mi ju tylko powiadomienie o tym dyrektora. Uprzedzi mnie te, e Dominik bdzie chcia mnie wyprbowa, aby sprawdzi solidno mojego postanowienia. Miaem okaza si stanowczy i nie poddawa si. W rzeczywistoci Dominik zaleci mi jedynie modlitwy i poprosi, ebym przyszed do niego za trzy dni w celu sporzdzenia listu z prob o przystpienie do Dziea. Miaem 16 lat. Po napisaniu listu Dominik i wszyscy opiekunowie klubu otoczyli mnie i gratulowali. Ogosili mnie czonkiem Opus Dei i powiadomili o obowizujcych w organizacji zwyczajach. Od tej chwili miaem mwi nasz ojciec zamiast Josemara i ojciec mwic o praacie. Czonkowie Dziea pozdrawiali si sowem pax, na co odpowiada si in aeternum. Orodek mia by moim nowym domem, miaem si tam czu jak u siebie. Jako osoba niepenoletnia nie byem w peni czonkiem Opus Dei, ale to nie miao znaczenia, skoro moje powoanie miao trwa cae ycie. Dla uczczenia mojej proby o admisj, Dominik zaprosi mnie na czekolad, a moja ciocia, numerariuszka, za23

fundowaa mi podwieczorek. 18 miesicy pniej krtka ceremonia w kaplicy orodka sankcjonowaa moje przystpienie do organizacji zgodnie ze statutem Opus Dei. Oficjalnie Dzieo nie przyjmuje osb niepenoletnich. W praktyce proba o admisj moe by zoona ju w wieku 14 lub 15 lat. Proba ta traktowana jest jako przystpienie na cae ycie, cho w istocie jest tylko deklaracj woli zoon przez osoby wieckie. Decyzja o przystpieniu do Dziea przyniosa mi poczucie ogromnej ulgi. Koniec z wtpliwociami! Byem otoczony wiksz uwag, numerariusze byli serdeczni, a dyrektorzy pilnie mi si przygldali. Jednak kiedy kilka dni pniej chciaem podzieli si z Emanuelem radoci z moich ostatnich postpw w modlitwie, odpowiedzia mi, e nie jest moim kierownikiem duchowym i e tylko temu ostatniemu mog mwi o swoim yciu wewntrznym. To byo dla mnie jak zimny prysznic. Miaem poczucie, e moja przynaleno do Dziea, zamiast zbliy, oddalia nas od siebie... Przed przystpieniem do Dziea wielokrotnie powtarzano mi, e moje wieckie zajcia w niczym nie kc si z nowym powoaniem. Szybko si jednak okazao, e musiaem zrezygnowa z harcerstwa, bo zabierao mi czas, a miaem spdza moliwie jak najwicej czasu w klubie. W nastpnym roku musiaem zrezygnowa z rugby. W 1995 r., tu przed matur prbn, Dominik wezwa mnie do swojego gabinetu i oznajmi, e praat proponuje mi uczestnictwo w rozwoju Dziea w Polsce. By czerwiec, a nowy rok szkolny miaem rozpocz w Warszawie. Miabym mieszka w akademiku Dziea, gdzie oprcz mnie zamieszkiwao 10 studentw i 5 numerariuszy. Gdyby mi si tam nie podobao, zawsze miaem mo24

liwo powrotu. Co za przygoda! Nawet mi na myl nie przyszo, e mgbym odmwi. Po powrocie do domu otworzyem encyklopedi, aby dowiedzie si wicej o Polsce, a po kolacji poprosiem mam o pozwolenie na wyjazd. Bya wstrznita, ale zawsze dawaa mi duo wolnoci, a poza tym lepo ufaa Opus Dei i bya dumna, e jej syn zosta wybrany, aby ewangelizowa inny kraj. Zaakceptowaa wic t ofiar, chocia przechodzia wanie cikie chwile rok po zgonie taty i dwa miesice po odejciu swojej matki. Mj wyjazd okaza si jednak bolesny dla mojego brata i sistr.

Polska przygoda
Jeszcze dzi mam wieo w pamici chwil, gdy z biletem w jedn stron przechodz przez tunel, ktry prowadzi mnie do samolotu. Czuem si jak jeden z bohaterw filmu Apollo 13 w scenie, gdy wchodz oni na pokad statku kosmicznego. Jednak byem spokojny. Wiedziaem przecie, e po przybyciu do celu zamieszkam w orodku Dziea, a do klasy maturalnej bd chodzi w liceum francuskim w Warszawie. Poza tym cieszyem si, e wychodz z domu, zyskujc tym samym pewn niezaleno. Tu po ldowaniu w hali przylotw warszawskiego lotniska zaatakowao mnie kilku takswkarzy. Czekaem jednak, majc nadziej, e odnajd mnie moi nowi towarzysze. Potem okazao si, e z powodu bdu w tumaczeniu komitet powitalny szuka wysokiego blondyna, podczas gdy ja jestem niskim brunetem. Mimo wszystko, nieco pniej, w pustej ju hali przylotw, znaleli mnie wreszcie. Byli tam: Mikoaj (Hiszpan, dyrektor orodka), Mariusz (pierwszy polski numerariusz) i Jaro (Amerykanin
25

polskiego pochodzenia). Bya godzina 11 w nocy. Mylaem naiwnie, e przybycie modego Francuza jest wydarzeniem na tyle niecodziennym, e caa wsplnota bdzie na mnie czeka, zawczasu powiadomiona. Myliem si. Poowa mieszkacw nic nie wiedziaa, a druga poowa ju dawno posza spa. Poznaem ich dopiero nastpnego dnia przy niadaniu, gdy pytali mnie grzecznie, co myl o rewolucji francuskiej i Komunie Paryskiej. Pokazano mi moje ko, szaf i pki. Pokoje w akademiku mieciy po 3 lub 5 osb i miay wsplne azienki. Byo nas w sumie 18 studentw i numerariuszy. Tworzylimy serdeczn i mi wsplnot, towarzysze zachcali mnie do nauki jzyka polskiego i poprawiali moje bdy. Podczas pierwszej rozmowy dyrektor przedstawi mi rozkad wsplnych zaj, podobny we wszystkich orodkach Dziea na wiecie: pobudka o godzinie 5:50 (niektrzy wstaj jeszcze wczeniej, eby pobiega lub uprawia gimnastyk). 40 minut przeznacza si na toalet porann, po czym wszyscy udaj si do kaplicy na pgodzinn modlitw i na msz. Podczas modlitwy kto czyta na gos Medytacje, ksik zarezerwowan dla czonkw Dziea, zawierajc cytaty zaoyciela i komentarz dnia do ewangelii. Po mszy dyrektor patrzy na zegarek. Regulaminowy czas powicony na modlitw dzikczynienia wynosi 10 minut. Te kilka minut wydaje si czasem niemal wiecznoci, gdy pozostao dwie minuty na niadanie, bo mona spni si na autobus. Ale te 10 minut jest obowizkowe. Po ich upywie mona pobiec do pokoju, zrzuci krawat i marynark, zej szybko do jadalni i co przekn. Potem kady zajmuje si swoimi sprawami. Przed posikiem wszyscy czekaj a dyrektor otworzy drzwi do jadalni, bo tylko on ma do tego prawo. Wszyscy
26

siadaj. Dyrektor potrzsa maym dzwonkiem, proszc o cisz, i kto odmawia bogosawiestwo posiku. Dyrektor znw spoglda na zegarek: obiad i kolacja maj trwa 30 minut. Naley pozosta przy stole przez cay regulaminowy czas, niezalenie od tego, czy posiek koczy si wczeniej, czy si przedua. W klubie w Paryu uywaem ju dyscypliny i kolczatki1. Nie miaem jednak prawa zabiera ich do domu z obawy przed tym, e rodzice mog je zauway. Na pocztku kolczatka bardzo boli boli tak bardzo, e trudno jest chodzi i siada. Z czasem czowiek si uodpornia, ale numerariuszom o wraliwej skrze pozostaj na ciele lady, ktre naley starannie ukrywa, zwaszcza na basenie. Gdyby kto o te lady pyta, trzeba wymyli wymwk. Proszono nas, ebymy oszukiwali naszych rodzicw i otoczenie: mielimy wyglda jak zwykli chrzecijanie. Zwykli, ale doskonali. Opus Dei kadzie duy nacisk na wygld zewntrzny, ktry musi by zawsze nienaganny. Kilka razy przywoano mnie do porzdku tylko dlatego, e krc mi si wosy. Numerariusze musz nosi wosy krtkie i starannie uczesane. Podczas mszy obowizuj krawat, marynarka i skrzane obuwie. Nie wolno przy posikach nosi krtkich spodni, t-shirtw, ani koszuli z krtkimi rkawami. W domu nie wolno chodzi w klapkach. Nie wolno pi herbaty, ani spoywa posikw w swoim pokoju. Jadalnia jest zamknita na klucz i otwierana przez dyrektora jedynie na czas posikw. W Opus Dei nie ma mundurw, gdy czonkowie organizacji z zasady maj si nie wyrnia. Ale kady robi zakupy w towarzystwie innego numerariusza, ktry ma za
1

Kolczatka: druciana opaska z kolcami wbijajcymi si w skr. Dyscyplina: may bicz z liny, ktrym mona si chosta.

27

zadanie doradzi przy wyborze ubra. Jeszcze 10 lat temu kobiety nie miay nawet prawa nosi spodni. Obowizkowe byy spdnice, dugie rkawy i poczochy nawet w lecie. Dziki temu sposb ubierania czonkw Dziea jest atwo rozpoznawalny na caym wiecie: klasyczny i elegancki. Opus Dei powiela i uwica styl ycia hiszpaskiej szlachty sprzed II wojny wiatowej, bo bardzo podoba si on zaoycielowi. Styl ten obowizuje na caym wiecie, bez wzgldu na miejscowe zwyczaje. Kade naruszenie przepisw karane jest braterskim upomnieniem. Jeden z czonkw woa winowajc sowami: Masz moe chwilk?, po czym zaciga go do saloniku i zamyka drzwi. Zwraca uwag na co, co byo niezgodne z regulaminem i przypomina o reguach. Zawsze miaem trudnoci w wyborze koszuli: albo rkawy byy za dugie, albo konierz za ciasny. Czasem w kaplicy rozluniaem sobie krawat, aby si nie dusi. Zwrcono mi uwag, e cile zawizany krawat wyraa nasz szacunek do najwitszego sakramentu. Nikt si nie zastanawia, czy szacunku nie mona wyrazi w inny, bardziej bezpieczny dla zdrowia sposb. Regulaminu trzeba przestrzega i kropka. Jest precyzyjny a do najdrobniejszych szczegw, co stwarza wiele okazji do udzielania braterskich upomnie. Nauczyem si wic np. zapala wiece przed msz we waciwy sposb: zaczynajc od prawej strony i przechodzc do lewej (w zalenoci od orientacji otarza). Gaszenie wiec odbywa si w odwrotnej kolejnoci. To masz moe chwilk? jest co prawda zawsze wypowiadane po bratersku, ale raczej z pozycji starszego brata, co rodzi dziwne uczucie. Kady naturalnie dy do zminimalizowania liczby otrzymanych upomnie. Staje si wic strem samego siebie, zmuszajc si do
28

cigego przestrzegania regulaminu. Koniec ze spontanicznoci! W Opus Dei panuje atmosfera skrytoci. Msza jest odprawiana po acinie dla czonkw Dziea, ale jeli pojawi si kto obcy, naley szybko zamieni mszay i odprawia msz w jzyku lokalnym. Nie wyjania si tego postpowania. Panuje swoista obsesja na tle ujawnienia prawdziwego stylu ycia czonkw. Tak si dzieje np. z preces. S to krtkie modlitwy, odmawiane po acinie w intencji Kocioa, papiea, praata i Dziea. Naley dooy stara, eby obcy ludzie ich nie czytali, a take ukrywa si przy ich odmawianiu. To cige maskowanie si, ta przepa pomidzy tym, jak yjemy, a tym, co moemy pokazywa wiatu, staje si z czasem mczca, a nawet niszczca. W dniu mojej oblacji1 w orodku byo obecnych wielu studentw. Ceremonia odbya si podczas niadania, kiedy wszyscy zebrali si w jadalni. Dwch numerariuszy byo wiadkami, a trzeci sta przed drzwiami kaplicy, by zabroni wejcia osobom postronnym. To byo dla mnie due rozczarowanie. Bardzo chciaem zaprosi moich przyjaci, podzieli si z nimi swoj radoci. Tymczasem musielimy si ukrywa jak chrzecijanie z katakumb, tak jakby wiat zewntrzny stanowi dla nas wielkie zagroenie. W pierwszym roku po przyjedzie do Polski chodziem do liceum francuskiego, drogiej szkoy prywatnej opacanej przez moj mam. Mikoaj, dyrektor orodka, wytumaczy mi, e jest wiele fundacji, ktre finansuj rozwj Polski i e naley to wykorzysta. Kaza mi i do amba-

Ceremonia wejcia do Opus Dei, ktr odbyem w wieku 18 lat. Aby zrozumie specyficzne sownictwo, mona skorzysta ze sowniczka umieszczonego na pocztku ksiki.

29

sady francuskiej z prob o dofinansowanie. Ten pomys mi si nie podoba, ale zrobiem, co mi radzi. Przedstawiem si jako biedny Francuz zagubiony w Polsce i poprosiem o stypendium. Pracownik ambasady nie rozumia mojego podejcia. Mia bardzo proste rozwizanie: wrci do Francji, gdzie szkoa jest darmowa! Jego opr by zrozumiay: biedny Francuz przyjecha bez rodzicw do Polski i powouje si na osob (Mikoaja), ktra nawet nie jest jego prawnym opiekunem. le si czuem w trakcie tej rozmowy, pieszno mi byo uzyska jakie wyniki, ale nie miaem zbyt wielu argumentw. W kocu przyznaem naiwnie, e jestem czonkiem Opus Dei. Dwa lata pniej dowiedziaem si, e ten pracownik spotka si z moimi nauczycielami i przekaza im wiadomo z prob, eby mieli na mnie oko. W klasie matematyczno-fizycznej byo nas jedynie 12 uczniw, dziki czemu mielimy bliskie kontakty z nauczycielami. Poziom by niszy ni w mojej poprzedniej szkole, wic miaem dobre stopnie. Uczniowie mieli bogatych rodzicw, wielu palio trawk. Nie miaem jednak wielu okazji, aby si z nimi spotyka i zaprzyjani, bo byem oboony zajciami w orodku. Trzeba byo odmawia modlitwy, odrabia lekcje, uczy si polskiego dwie godziny dziennie, robi naprawy w orodku, organizowa obozy, itp. Miaem tak zapeniony kalendarz, e z przyjacimi mogem spotyka si najwyej na p godziny w tygodniu. Wiedzieli, e nale do Opus Dei, cho nie ogosiem tego wszystkim na dzie dobry. Staraem si by zwykym chrzecijaninem pord wiata. Jest to jednak trudne, kiedy nie mona np. chodzi do kina, albo gdy naley unika dziewczyn! Musiaem wymyli jak wymwk, aby nie i na studniwk. Inna sprawa, e nie bya to z mojej strony wielka ofiara.
30

I tak nie miaem prawa taczy i musiaem wczenie wraca do orodka. Wolaem imprezy w towarzystwie samych chopcw, mogem si wtedy zrelaksowa. Jeli byy obecne jakiej dziewczyny, musiaem mie si zawsze na bacznoci, eby im si nie przypodoba, eby nie da si poderwa, a nade wszystko, eby si nie zakocha. Podobay mi si dziewczyny, ale zrezygnowaem z nich. Nie aowaem, e obraem t drog dawaa mi cel w yciu. W orodku wszyscy byli mili i miaem styczno z wieloma ciekawymi ludmi, co byo z kolei bardzo wzbogacajce. Nigdy nie byem tam wiadkiem otwartego konfliktu, ani adnych spektakularnych lub bolesnych wydarze. cisa selekcja na wstpie gromadzi w orodkach ludzi dzielcych te same ideay, ten sam styl ycia. Wszyscy si sob interesuj, atmosfera jest braterska i wzbogacajca. Modzi numerariusze entuzjastycznie wspieraj si nawzajem, aby razem co tworzy w swoim yciu. Swoj przykadnoci prbuj zmienia wiat na lepsze. Powicili swoje ycie Bogu i staraj si y Ewangeli caym sercem. Prawdziwa przyja pomidzy czonkami jest jednak niedozwolona. Nie ma czasu na tworzenie gbokich wizi, nie wolno te spdza czasu bez cile okrelonego celu. Czasami, wbrew przepisom, powstaj przyjanie partykularne, co pociga za sob pewne kary, jak chociaby oddzielenie przyjaci od siebie poprzez skierowanie ich do rnych miast. W orodku czuem si bardzo samotny, cho staraem si o tym nie myle. Z czasem zdaem sobie te spraw, e ksia i dyrektorzy nie yj w zgodzie z tym, co mwi. Czasami wspzawodnicz ze sob i nie ufaj sobie nawzajem. Nie wycigaem z tego jednak wnioskw. Wstpiem do Dziea ze wzgldu na Boga, nie ze wzgldu na
31

dyrektorw. Przez 13 lat, a do odejcia z organizacji, ani razu nie zakwestionowaem instytucji Opus Dei, ani mojego powoania. Nadal szukaem swojego miejsca w wiecie, ale nie przychodzio mi nawet przez myl, aby obra inn drog uwaaem wtedy, e moje zaangaowanie jest ostateczne. Po maturze podjem studia z matematyki, fizyki i chemii w Szkole Nauk cisych przy Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Dyrektorzy nie starali si wpywa na mj wybr kierunku studiw. Nie byo zreszt takiej potrzeby przecie nie chciaem zosta np. aktorem! Zawody artystyczne nie s dobrze widziane preferowane s zajcia uznawane za praktyczne: ekonomia, prawo, architektura, medycyna. Studia inynierskie nie przypadaj dyrektorom do gustu, bo wymagaj wicej czasu, zostawiajc tym samym mniej czasu na prac dla Dziea. W wybr kierunku studiw ingeruj jednak tylko wtedy, gdy si ich prosi o rad. Koniec z dziecistwem i z dugimi godzinami czytania! Powierzano mi coraz wicej zada: byem skarbnikiem i sekretarzem orodka, nastpnie urzdnikiem w Komisji Regionalnej, gdzie prowadziem statystyki, ksigowaem i prowadziem korespondencj z orodkami. Pniej przyjem stanowisko dyrektora klubu dla gimnazjalistw, a nastpnie peniem funkcj sekretarza. W pewnym momencie musiaem, wbrew naciskom dyrektorw, odmwi wypenienia wniosku o dofinansowanie w ramach programu Modzie dla Europy, bo musiabym kama, twierdzc, e zorganizowane obozy byy koedukacyjne, co nie byo zgodne z prawd. Ju w trakcie studiw podjem prac na p etatu, aby zarabia na ycie. Po studiach nadal pracowaem na p etatu, aby mc zajmowa si sprawami Dziea: prac
32

w Komisji regionalnej, zajciami w klubie itd. Po dwch latach podjem jednak prac na cay etat. Pracy szukaem na wasn rk. W tych sprawach kady czonek organizacji musi radzi sobie sam. Przystpujc do Opus Dei, oddaje si organizacji wszystko, co si posiada: pienidze, mieszkania, samochody, itp. W wieku 16 lat pracowaem w lecie przez miesic w kantorze. Otrzymaem wtedy swoje pierwsze wynagrodzenie, ktre oddaem w caoci mamie. Dyrektorzy byli zdumieni moim gestem. Liczyli, e oddam ca sum Dzieu. Ale poniewa byem niepenoletni, postanowili nie wyciga z tego konsekwencji. eby otworzy konto w banku, trzeba poprosi o pozwolenie Komisj Regionaln. Nawet dyrektor orodka nie jest uprawniony do udzielenia takiego pozwolenia. Na dodatek inny numerariusz musi by wspwacicielem konta. Karty bankowe zostawia si u sekretarza wraz z PINem i kilkoma poleceniami przelewu podpisanymi in blanco. Zarobione pienidze s przekazywane w caoci sekretarzowi orodka, ktry nastpnie rozdziela je kademu wedug potrzeb. Na koniec miesica naley przekaza dyrektorowi list wszystkich wydatkw, od pasty do zbw po bilet tramwajowy. eby mc wyj na piwo, naley koniecznie poda uzasadnienie apostolskie: nie mona i tak sobie. Czas spdzony z innymi ludmi ma by wykorzystywany do tego, eby mwi im o Bogu i przyciga ich do Dziea. Wszystko, co suy werbowaniu nowych czonkw, jest dozwolone, a wszystko inne uwaane jest za strat czasu. Nie mona marnowa czasu z osobami, ktre nawet potencjalnie nie mog nalee do Opus Dei, jak np. rozwodnicy.
33

Na krawdzi przepaci
Werbowanie coraz wikszej liczby czonkw jest jedynym celem Opus Dei. Zaraz po moim przystpieniu dyrektor wytumaczy mi, e zdanie zaoyciela Na sto dusz interesuje nas sto oznacza, e naley si zajmowa jedynie tymi kolegami, ktrzy dawali nadziej na przystpienie do Opus Dei. Staralimy si wic przyciga do orodka ludzi przydatnych, a rwnoczenie odstrasza tych, ktrzy tacy nie byli z punktu widzenia organizacji. Urzdzalimy rne konferencje dla studentw i reklamowalimy je na rozmaite sposoby. Jeli przypadkiem zjawiaa si dziewczyna, zamykalimy przed ni drzwi. Pamitam takiego studenta, ktry przyszed do orodka na skutek reklamy nadanej w radiu. Mia do uciliw chorob: by bardzo otyy i cigle si poci. Nie by te geniuszem, wic w niczym nie przystawa do wizerunku, jakiemu hoduje Opus Dei. Skoro nie by przydatny, rada lokalna postanowia, e trzeba si go pozby, cho nie mona byo tego zrobi otwarcie naleao uzyska jego dobrowoln rezygnacj. Dyrektor znalaz na to sposb: poleci komu, aby prosi go o darowizn za kadym razem, gdy pojawi si w orodku. Ten zabieg nie po raz pierwszy okaza si niezawodny. Na pocztku swojego istnienia Opus Dei stawiao sobie za cel werbowanie profesorw i studentw. Ta strategia stracia z czasem swoj skuteczno i wiek docelowych rekrutw zosta obniony. Modzie licealna jest bardziej podatna na argumenty typu: Tak jest, bo tak postanowi wity Josemara.... Po jakim czasie dyrektorzy zauwayli, e nawet szesnastolatki s zbyt dojrzae, by podda si ich oddziaywaniu. Proces wychowania jest ju wtedy przewanie zakoczony. I tak wychowanie stao si
34

gwn dziaalnoci Opus Dei. Otwarto nowe gimnazja, szkoy podstawowe, a nawet przedszkola. Nauczanie prowadzone w tych placwkach niesie ze sob cay baga uprzedze wobec drugiej pci i wiata zewntrznego, przedstawianego jako pogaski i niebezpieczny. Ci, ktrzy w pniejszym wieku chc przystpi do Opus Dei jako celibatariusze, zaliczani s do podkategorii przyczonych, gdy nie wykazuj ju ulegoci wymaganej od numerariuszy. Prozelityzm jest prawdziw obsesj. To jeden z gwnych powodw, dla ktrych opuciem Dzieo. W 2005 r. obecny praat ogosi, e mia boskie objawienie i e w cigu nadchodzcego roku pojawi si musi 500 nowych numerariuszy w kadym kraju i w kadej sekcji (eskiej i mskiej). To objawienie zapocztkowao prawdziwe szalestwo: prbowano zwerbowa kadego lub kad bez adnego rozeznania powoaniowego. Dziaalno Dziea nie opiera si ju na wierze w Boga. Nie ma znaczenia, czy nowi czonkowie maj powoanie, nie ma znaczenia ich osobista dojrzao. Opus Dei postanowio wzi misj rechrystianizacji spoeczestwa we wasne rce. Wszak Bg ociga si z tym zadaniem. Uwaa si przy tym, e kady rodek jest dobry, jeli pomaga przycign ludzi do organizacji. W klubie badalimy na przykad, jakie s zainteresowania chopcw i staralimy si im proponowa odpowiednie zajcia, byle tylko do nas przychodzili. Poproszono nas take o sporzdzenie listy stu najbardziej wpywowych osb w Polsce. Mielimy do nich dotrze i przekona ich, eby wstpili do Opus Dei. Nigdy nie udao mi si zwerbowa ani jednej osoby. Nie wiem, jak wyjani swj brak skutecznoci apostolskiej. Czy przyczyn byo lenistwo czy moe brak zaangaowania, jak twierdzili moi dyrektorzy? W kadym ra35

zie kady, kto przychodzi po raz pierwszy do orodka, otrzymuje osobistego numerariusza, ktry ma za zadanie zaprzyjani si z tak osob, pozna j jak najlepiej i rwnoczenie cay czas zblia j do Opus Dei. Osobie takiej naley zaproponowa kierownictwo duchowe i dy do tego, by w kocu przystpia do Dziea. Kiedy rada lokalna stwierdzi, e dany czowiek sta si dojrzay, prosi numerariusza o wywoanie u niego kryzysu powoaniowego. Osobisty numerariusz skada dyrektorom raport z rozmowy werbunkowej, za rada lokalna decyduje o dalszych krokach: jakich argumentw uywa, jakie ksiki poleci, jakie zorganizowa zajcia, itd. Robiem, co mogem, eby pozyska nowych czonkw. Jednak kiedy spotykaem si z odmow, uznawaem spraw za zamknit. Dyrektorzy uwaali inaczej: Daj mu spokj przez jaki czas, a potem wr do tematu. Kiedy odpowiadaem, e mj przyjaciel prosi, bym ju tej kwestii nie porusza i twierdziem, e bd szanowa jego decyzj, uwaano to za nieposuszestwo. Nadzr nad tak osob by mi odbierany i powierzany innemu numerariuszowi, bardziej skutecznemu. Tak si stao z Krzykiem D., 15-letnim chopcem. Od dawna przychodzi na zajcia, ktre prowadziem w klubie: lekcje informatyki, pomoc w nauce, kursy szybkiego czytania, nauk francuskiego, turnieje piki nonej, krcenie filmw, itp. Wszystkie te zajcia za jedyny cel maj przyciganie dzieci do orodka i oferowane s w bardzo konkurencyjnych cenach. Jest to moliwie, gdy prowadzcy (numerariusze) nie pobieraj adnego wynagrodzenia, a nawet czsto sami dokadaj do tych zaj. Krzysiek by chopcem pobonym. Przychodzi do orodka od kilku lat i dobrze si tam czu. Rada lokalna postanowia, e czas go zwerbowa. Porozmawiaem
36

z nim o powoaniu, przedstawiem mu styl ycia, jaki prowadz, i powiedziaem, e ma moliwo sta si podobny do mnie. Porozmawialimy o celach w yciu, ale on nie czu si gotowy do podjcia takiej decyzji. Sprawa bya dla mnie zamknita. Po jakim czasie wyjechaem na weekendow wycieczk. Aby sprosta formalnej probie rady lokalnej, w pitek wieczorem, jeszcze przed wyjazdem, ponownie zaproponowaem Krzykowi przystpienie do Dziea. Odpowied znowu bya negatywna. Kiedy jednak wrciem w niedziel wieczorem, powiadomiono mnie, e Krzysiek napisa list z prob o admisj. Co si mogo sta w cigu tych dwch dni? Dyrektor i ksidz wywarli na niego tak presj, e w kocu si zgodzi. Oczywicie jego powoanie trwao nie duej ni rok lub dwa, po czym oddali si od Dziea. Natomiast przez te dwa lata codziennie przypominano mu o jego obowizku wiernoci Dzieu i Bogu. Czsto nam powtarzano: Aby wytrwao 3 numerariuszy trzeba, aby 10 wstpio. Ale co dzieje si z tymi 7, ktrych najpierw udao si przekona o ich boskim powoaniu, a potem odeszli, czsto z przewiadczeniem, e nie stanli na wysokoci zadania? Numerariusze nie maj prawdziwych wakacji. Podczas urlopu przechodz trzytygodniowy kurs, podczas ktrego ucz si filozofii, teologii i doktryny Dziea. Jest te jeden tydzie rekolekcji w roku. Pozostae kilka dni urlopu spdza si na og na obozach. Boe Narodzenie obchodzone jest uroczycie w wieczr wigilijny. S prezenty, celebrowana jest msza, po czym piewa si koldy i oglda film. Razem ze witami wielkanocnymi, s to jedyne dwa dni w roku, kiedy mona rano duej pospa. Jeli chodzi o prezenty boonarodzeniowe, budet wynosi okoo 100 z od osoby. Kady sporzdza list do
37

witego Mikoaja i otrzymuje to, co mogo by zakupione. Jest te zasada, w myl ktrej nie wolno przyjmowa prezentw, jakie otrzymuje si z jakiejkolwiek innej okazji od osb spoza orodka. Naley je odda sekretarzowi, ktry pniej rozdaje je mieszkacom orodka wedug potrzeb. Moja Mama i siostra przyjechay do Polski po raz pierwszy wanie na wita Boego Narodzenia, dwa lata po moim wyjedzie. Nocoway u jednego z uczniw, ktremu udzielaem korepetycji z jzyka francuskiego. Odwiedziny rodzin w orodku podlegaj cisym regulacjom. Nie wolno zaprasza nikogo na obiad, ani pokazywa pokojw osobistych. Czonkw rodziny mona jedynie przyj w salonie i poczstowa herbat. Spdzilimy we trjk dzie przed witami, natomiast wieczorem udaem si na kolacj do orodka, dokd Mama z siostr miay doczy pniej, na msz wigilijn. Jednak mj znajomy tak bardzo si ba spnienia, e wszyscy przyjechali godzin za wczenie, akurat na czas rozdawania prezentw. Nie byo innego wyjcia: przyczyy si do naszej maej ceremonii. Mama z przykroci patrzya, jak wity Mikoaj wyciga z worka prezenty, jakie mi w cigu roku wysyaa, i rozdaje je wszystkim obecnym, tylko nie mnie. Podczas mojej przynalenoci do Dziea mogem si widzie z rodzin tylko dwa lub trzy dni w roku, a kiedy ju pojawiaem si w domu, zawsze byem w biegu, na walizkach. Dopiero od chwili, kiedy moja siostra ciko zachorowaa, miaem wymwk, aby spdza wicej czasu z rodzin. Takie szczcie byo udziaem niewielu. Na przykad Hygin, mj rwienik z Hiszpanii, po raz pierwszy mg odwiedzi swoich rodzicw dopiero po 5 latach pobytu w Polsce.
38

ycie w orodkach Opus Dei jest wyczerpujce. Miaem tyle zaj, e w pewnym momencie musiaem sam przed sob przyzna, e jest to ponad moje siy. Poprosiem o zwolnienie z funkcji skarbnika, albo przynajmniej o pomoc w tej pracy. Nikt nie zainteresowa si moimi trudnociami. Wiele razy sygnalizowaem przemczenie dyrektorom i wikariuszowi regionalnemu, ale nie byo osb, ktre mogyby mnie zastpi, wic zachcano mnie do dalszej pracy. Radzono mi, ebym mniej myla o sobie. Pracowaem wic dalej mimo wyczerpania. Nie potrafiem oprze si presji, jakiej poddawali mnie dyrektorzy. Niektrzy z moich wspbraci byli bardziej odporni i nie przejmowali si upomnieniami z gry. Robili tyle, ile uwaali za stosowne i na tym koczyli. Ja niestety zawsze staraem si sprosta wszystkim wymaganiom; chciaem wszystko robi najlepiej. Nie miaem prawa do odpoczynku. Nie mogem zdrzemn si po poudniu, wsta troch pniej lub i spa troch wczeniej. Ten sam plan zaj stosuje si do wszystkich: do modszych i do starszych, do chorych i zdrowych. Najbardziej doskwiera mi brak relaksu. Byem zawsze spity. Chcc sprosta wymaganiom wynikajcym z przyjtego w Opus Dei modelu duchowoci cigle pracowaem, modliem si lub uczyem. Po jakim czasie zdaem sobie spraw, e dyrektorzy i ksia, ktrzy tak gorliwie pilnuj, ebym waciwie wykorzystywa swj czas, sami yj cakiem wygodnie. Przyczyna tego jest prosta: goszona optymalizacja jest po prostu niemoliwa do zrealizowania! Nie mona by doskona maszynk, ktra bez przerwy modli si lub pracuje. Model zaproponowany przez Opus Dei nie by nawet praktykowany przez zaoyciela organizacji, wbrew temu, co twierdz jego hagiografowie.
39

Ksia gosz, e w kadej wolnej chwili naley odmawia jak najwicej racw jednak sami tego nie robi. Aby przey w Opus Dei, naley zdystansowa si do nauczanych treci i wybirczo si do nich stosowa. Zreszt nie wszyscy si w peni angauj. Niektrzy prowadz spokojne ycie, przy czym przewiadczeni s o swojej doskonaoci, e wypeniajc wol Bo, uzyskuj gwarancj zbawienia. Podobni s do starych winiw, dla ktrych wizienie jest jedynym bezpiecznym miejscem, gdy boj si wolnoci. Ja do nich nie naleaem. Byem przesadnym idealist i wykazywaem zbyt duo dobrej woli, co najpierw byo przyczyn kryzysu, jednak pniej przynioso wyzwolenie. Pewnego dnia postanowiem przesta reagowa na poajanki praata i dyrektorw. Zaczem pozbywa si zada, ktrych nie miaem siy wykona. Jednak nadal czuem si wyczerpany. W nastpnym roku pozbyem si kolejnych zaj, jednak sytuacja si nie poprawiaa. Nie odzyskaem peni si. Wszystko, co lubiem robi, byo albo zabronione, albo nie miaem na to czasu. Przeoeni, gdy mwiem im o swoich problemach, odpowiadali zawsze tak samo: miaem modli si wicej i mniej myle o sobie. Wszelkie skargi byy uwaane za objaw przerostu ego: pychy, sabego zaangaowania i braku mioci do Boga. Takie treci s przekazywane codziennie na porannej modlitwie, na pogadankach, medytacjach i w ksikach. Czonkowie Dziea musz cigle dy do zmiany na lepsze, eby przypodoba si Bogu i przycign innych do organizacji. Moje samopoczucie i uczucia nie interesoway nikogo wymagano tylko wynikw. Dyrektorzy interesuj si czonkami organizacji tylko wtedy, gdy staj si oni problemem, ktry naley jak najszybciej
40

rozwiza, aby kady trybik szwankujcej maszynerii przywrci do dziaania. Po kilku latach ycia w cigym napiciu i bez moliwoci odpoczynku zaczem mie powane problemy z koncentracj w pracy. Nie miaem ju siy czyta ulubionych ksiek, uprawia hobby (ktre byoby akceptowalne dla dyrektorw), ani nawet czyta gazet. Przeladoway mnie myli samobjcze, o czym informowaem moich kierownikw duchowych, jednak bez reakcji z ich strony. Na kady kurs roczny docieraem cakowicie wyczerpany. Dyrektorzy upierali si jednak, e nie ma adnego obiektywnego powodu takiego zmczenia. Mwili, e musz wytrwa i e regulaminowy czas powicony odpoczynkowi jest wystarczajcy. Ja tymczasem marzyem tylko o tym, eby si pooy i nic nie robi. Straciem ochot do ycia. Pod koniec 2006 roku nie miaem praktycznie siy uczestniczy w zajciach. Leaem na pododze w swoim pokoju (aby nie zostawia ladw tego niedozwolonego odpoczynku) i patrzyem w sufit. Mobilizowaem resztk si, aby spenia minimum zada i unikn przykrych upomnie braterskich. Po zakoczeniu kursu zrozumiaem, e nadszed wreszcie czas, by pooy temu kres. Pniej mgbym nie mie ju siy, eby pracowa zawodowo, lub eby si z tego bagna wydosta. Postanowiem, e wezm sprawy w swoje rce, e sam bd si leczy i przestan ufa dyrektorom. To by koniec. Porzuciem swoje obowizki. Staraem si ju tylko prowadzi zajcia w klubie i oferowa dzieciom serdeczno i wsparcie. Postanowiem poszuka pomocy na zewntrz. Spotkaem si z ksidzem zakonnym, z dwoma psychologami, z psychiatr, a nawet z neurologiem. Gdy opowiadaem im, jakie ycie prowadz, otwierali szeroko oczy ze zdu41

mienia. Nie miaem ju adnych wtpliwoci, e to, co narzucono nam w Dziele, jest nie do zaakceptowania. Stao si jasne, e rdem mojej depresji i zego samopoczucia byy narzucone mi warunki ycia. Miaem te wiadomo, e moje problemy nie s spowodowane decyzjami lub zachowaniami dyrektorw, ale e ich rdo jest instytucjonalne, wywodzi si z samego serca systemu wymylonego przez Escriv i jego nastpcw. Gdybym zmieni orodek lub nawet kraj, wszdzie borykabym si z tymi samymi trudnociami. Jedynym rozwizaniem byo opuszczenie Dziea. Postanowienie to byo bolesne i trudne, gdy nadal byem przekonany o swoim powoaniu i o boym pochodzeniu Opus Dei. Rozmowy z ludmi z zewntrz pozwoliy mi jednak uzyska dystans, umoliwiy spokojn analiz: Mam powoanie numerariusza, ale ten tryb ycia jest rdem mojej choroby. Bg nie moe chcie, ebym by chory, wic nie mam innego wyjcia, jak opuci Dzieo. eby mc to zrobi bez wikania si w wyjanienia, na ktre nie miaem siy, trzeba byo wykona jeden zdecydowany krok. Powiadomiem dyrektora o moim postanowieniu, nie wdajc si w dyskusj, aby nie narazi si na presje i szantae. Mg jedynie przyj moje odejcie do wiadomoci. Do tamtej chwili nie przejmowa si zbytnio moimi skargami; dopiero teraz zrozumia, e sprawa jest powana. Przerazi si, zwaszcza e jako dyrektor mia wanie za zadanie zapobiega takim przypadkom. Nagle okaza si skonny do ustpstw, bylebym tylko porzuci zamiar odejcia z organizacji. Wszystko, co byo do tej pory niemoliwe, nagle stao si moliwe. Jednak nie daem si nabra. Wiedziaem, e wyjtki w Dziele tolerowane s jedynie przez jaki czas.
42

Przez dwa kolejne tygodnie szukaem sobie kawalerki i wracaem do orodka tylko na noclegi i posiki. Miaem dobr pensj, wystarczyo wic, e przestaem przelewa wynagrodzenia Dzieu, aby odzyska samodzielno finansow. Nie miaem jednak adnych oszczdnoci i gdybym nie mia tej pracy poza orodkiem, miabym o wiele wiksze trudnoci we wprowadzeniu w czyn mojego postanowienia. Ci, ktrzy pracuj na wewntrznych stanowiskach Opus Dei (a jest ich wielu), nie maj adnej umowy o prac, ani ubezpieczenia spoecznego lub emerytalnego. Znaleliby si na ulicy bez grosza. Trzeba wic przyzna, e moje pooenie nie byo ze. Wreszcie znalazem mieszkanie. Po porannej mszy poinformowaem dyrektora, e odchodz. Zaproponowa pomoc w pakowaniu i przewiezieniu walizek do nowego mieszkania. Odmwiem. Chciaem rozpocz nowe ycie bez adnego zwizku z ludmi, ktrych winiem za kryzys, w jakim si znalazem. Kiedy schodziem po schodach z walizkami, ksidz podj ostatni prb. Zaprosi mnie na rozmow. Odpowiedziaem, e jeli chce mnie zatrzyma, spotkanie jest bezcelowe. Odpowiedzia: Chodzi o twoj dusz! Tak wic odchodzc z Dziea, skazaem si na wieczne potpienie.

Powrt do ycia
Z punktu widzenia Kocioa numerariusze s osobami wieckimi. Ich decyzja o przystpieniu do Dziea nie jest lubem, a jedynie deklaracj, ktra moe by wycofana w kadej chwili. Opus Dei wie si jednak z czonkami tak cile, e trac oni t perspektyw.
43

Nie odszedem z organizacji w poszukiwaniu szczcia; chciaem po prostu ratowa wasn skr. Miaem poczucie, e wyskakuj z pocigu pdzcego ku przepaci, a kiedy chodzi o wasne ycie, czowiek nie zastanawia si, czy ldowanie bdzie bolesne. Nie czuem si nieszczliwy, czuem si zniszczony. Ideay, ktrymi yem od 15 lat, legy w gruzach. Trudno byo mi zaakceptowa to, co mi si przytrafio; przeywaem to jak bolesny rozwd. Miaem pretensje do Boga. Oddaem Mu swoje serce, wszystkie nadzieje i ca modo. Mylaem, e angauj si w Opus Dei na cae ycie, jednak nic nie dziao si tak, jak planowaem. Czy odchodzc z Dziea, traciem Boga? Odczuwaem siln potrzeb zrozumienia tego, co si wydarzyo. Za porednictwem Internetu skontaktowaem si z innymi byymi czonkami. Ich liczb szacuje si na dziesitki tysicy. Pamitajmy, e wedug wewntrznych statystyk, na kadego czynnego czonka przypada 7 takich, ktrzy zrezygnowali. Przeczytaem setki wiadectw, odnajdujc w wielu z nich dowiadczenia podobne do moich. Odkryem te wiele spraw ukrywanych przed czonkami. Dowiedziaem si np., e historia Opus Dei jest celowo znieksztacona przez oficjaln propagand; ycie zaoyciela jest upikszone i odrealnione. Rwnie miejsce Opus Dei w Kociele jest inne, ni to, co si mwi czonkom. Uwiadomiem sobie rwnie, e metody stosowane w Opus Dei nie rni si wcale od metod stosowanych przez sekty. Jest to system zamknity i totalitarny, ktry izoluje swoich czonkw od wiata zewntrznego i dy do zniszczenia swoich przeciwnikw rzekomo w imi Boga. Dostp do regulaminw wewntrznych maj tylko dyrektorzy. Napisane s one po hiszpasku, a przechowuje si je w szafach zamknitych na klucz. Uzyskaem do nich dostp dopiero wtedy, gdy przygotowywaem si do roli
44

dyrektora, a klucz do szafy otrzymaem dopiero, gdy mianowano mnie na czonka rady lokalnej. By to wwczas dla mnie wielki awans, miaem wreszcie dostp do rde wiedzy! Teksty wewntrzne napisane s piknym jzykiem i naszpikowane cytatami z Pisma witego. Wczeniej nie zdawaem sobie nawet sprawy, e zalecane w regulaminach zachowania bywaj sprzeczne z duchem Ewangelii. Nawet po moim odejciu, kiedy znw czytaem teksty zaoyciela, nie spostrzegaem tam niczego zego. Dopiero po kilku miesicach, po odzyskaniu dystansu i zmysu krytycznego, dostrzegem ewidentne sprzecznoci z duchem Ewangelii. W Dziele informacja jest kontrolowana do tego stopnia, e ksika Johna Allena1 cakowicie przychylna organizacji, jest niedostpna w orodkach. Radzono nam, aby jej nie czyta. Dlaczego? Chyba dlatego, e ksika ta skada si z listy zarzutw pod adresem Opus Dei, wraz z prb odpowiedzi. Ci, ktrzy znaj realia ycia w organizacji, mogliby zda sobie spraw ze saboci zaproponowanych kontrargumentw. Tu po odejciu z Dziea zaprosiem do siebie swoich dawnych towarzyszy, eby z nimi porozmawia. Wysaem te e-mail do numerariuszy z kadego orodka. Informowaem w nim, e nie wyjechaem na wakacje, ale odszedem z organizacji z powodu powanych zastrzee. Odtd nikt si ze mn nie skontaktowa. Ci, ktrzy tak uporczywie powtarzali mi, e s moj prawdziw rodzin, e czy nas wi silniejsza ni wizy krwi, zniknli z mojego ycia. Zreszt, nawet gdyby ktry z nich mia ochot mnie odwiedzi, nie otrzymaby pozwolenia od

John L. Allen, Opus Dei, wiat Ksiki, Warszawa 2006.

45

swojego dyrektora. Po co miaby ze mn traci czas? Po co si ze mn spotyka, skoro ju nie jestem przedmiotem prozelityzmu praatury? Kade odejcie z Dziea uwaane jest za definitywne. Nie ma przebaczenia, nie ma synw marnotrawnych. Regulaminy mwi o tym wprost. Nie przyjto by mnie ponownie, nawet gdybym wyrazi skruch (Boe uchowaj!). Moje uczynki i pogldy mogyby przecie zarazi modych numerariuszy. Wykrelono mnie z listy. Ju do nich nie nale i nie maj dla mnie czasu. Niektrzy z byych braci nawet nie pozdrawiaj mnie na ulicy. W ich spojrzeniach dostrzegam paniczny strach: Co by byo, gdyby on mia racj? To pytanie ich przeraa, a odpowied jeszcze bardziej. Czy odejcie z Dziea nie jest zdrad Boga i Kocioa? Odszedem z Opus Dei zaamany i wyczerpany. Moja decyzja bya rwnie wstrzsem dla mojej mamy. Do tej pory stanowiem dla niej obraz doskonaego numerariusza, ktry spenia si w swoim powoaniu. Wierzya w to pomimo przygnbienia, w jakim si znajdowaem, i ktrego nie udawao mi si przed ni ukry. Moje dowiadczenia otworzyy jej jednak oczy na fakt, e jej pobyt w Opus Dei nie by porak jedynie z jej winy. Nasze rozmowy pozwoliy jej uwolni si od poczucia winy i kompleksu niszoci. Wreszcie moglimy otwarcie rozmawia o naszych uczuciach i dowiadczeniach. Gdy mama zobaczya, e znowu si umiecham i zachowuj w sposb naturalny, poczua, e odzyskaa syna. Staem si znowu tym, kim byem przed przystpieniem do Opus Dei. Powrciem do normalnego ycia. Co za ulga! Poczuem si znowu zwyczajn osob! Nie byem ju posiadaczem Prawdy, zobowizanym do nawracania innych.
46

Obecnie prbuj odbudowa siebie. Pomagaj mi w tym najblisze osoby, moja ona Magorzata i jej crka Joasia. Myl, e nie dabym sobie rady bez ich wsparcia. Moe bym cakiem zaama si psychicznie. Miewaem myli samobjcze. Mio Magosi i akceptacja Joanny pozwoliy mi omin te puapki. Tymczasem moje dawne przekonania zostay mocno nadszarpnite. Odbyem tydzie wicze duchowych metod w. Ignacego. Na rekolekcjach byem otoczony ludmi w kadym wieku i z kadego rodowiska. Miaem naprawd poczucie, e wracam na ono Kocioa powszechnego. Rekolekcje pomogy mi rwnie uwiadomi sobie, e Koci nie koczy si na Opus Dei, e Bg nie jest surowym sdzi, jak przedstawia Go Dzieo. Dostrzegem wreszcie rnic pomidzy Bogiem Ewangelii, Kocioem i Opus Dei. Nie przyszo mi to atwo. Czuj alergi na wszelkie rodzaje kierownictwa duchowego, gdy przypomina mi ono kontrol, jakiej byem poddany w Dziele. Zmiana pewnych nawykw mentalnych i duchowych wymaga jednak ogromnego wysiku i z pewnoci zabierze mi jeszcze wiele czasu. Ta ksika ma by ostrzeeniem dla rodzicw, ktrzy wysyaj swoje dzieci do Opus Dei. Powinni wiedzie, na jakie naraaj je niebezpieczestwa. Apeluj take do wadz Kocioa, eby pooyy wreszcie kres naduyciom, jakie maj miejsce w Opus Dei. Jestem przekonany, e wikszo biskupw jest wiadoma faktu, e praktyka Opus Dei ma w duej mierze charakter sekciarski. Jednak hierarchia kocielna znana jest ze swojej pasywnoci i zamiowania do dyskrecji. Jej niechtna i spniona reakcja na oczywiste przestpstwa seksualne niektrych ksiy jest wszystkim znana. Czy mona zatem liczy, e zainteresuje si ona naduyciami popenianymi przez insty47

tucj, ktra przynosi Kocioowi pienidze i ksiy? Obawiam si, e nie ma na to wielkich szans. W Opus Dei miaem poczucie wolnoci: byem tam, bo chciaem; byem posuszny, bo chciaem... Jednak dopiero teraz dochodz do prawdziwej, gbokiej wolnoci wewntrznej. Moje sumienie jest spokojne. Mam wiadomo, e naduyto mojego zaufania, a moje pragnienie Boga zostao wykorzystane do nieuczciwych celw. Bg nie ma jednak z tym nic wsplnego.

Ukryta doktryna Opus Dei Mania dysymulacji

Czym jest Opus Dei? Gdzie si zaczo i dlaczego powstao? Aby mc odpowiedzie na te kluczowe pytania, warto pochyli si nad pierwszym dokumentem opublikowanym przez zaoyciela, mianowicie nad regulaminem nowo powstaej organizacji. Autor przedstawia swoje dzieo w nastpujcych sowach: Tyle razy tumaczyem, e ten pierwszy regulamin te dwie kartki papieru, jak lubi je nazywa jest ogniskiem, ktre rozwietla ca nasz drog oraz ktre, po upywie pewnego czasu, pozwoli odpowiednio nawietli styl ycia, jaki Pan mi objawi w 1928 roku.1 Kiedy wity Josemara wypowiada te sowa (rok 1943), wspomniany regulamin by tajny nikt nie mg sprawdzi zasadnoci twierdze zaoyciela. Mamy wreszcie dostp do tego dokumentu (umiecilimy go w aneksie) i moemy ocenia podstaw, na ktrej wity Josemara zbudowa swoje Dzieo. Okazuje si, e ta podstawa jest bardziej ni krucha: uzasadnienie teologiczne wymienione w pierwszym artykule regulaminu opiera si na bdnym tumaczeniu biblijnego wersetu Pan Bg
1

Cf. El itinerario jurdico del Opus Dei de A. de Fuenmayor, V. Gomez-Iglesias i J.L. Illanes, Pamplona, Eunsa, 1989.

49

wzi zatem czowieka i umieci go w ogrodzie Eden, aby uprawia go i doglda (Rdz 2, 15). Dawniej brzmia on: czowiek zosta stworzony, eby pracowa, i wanie to mylne zdanie zaoyciel przyj za podstaw swej teologii. Natomiast zaproponowany cel znajduje si w nurcie duchowoci mocno indywidualistycznej (poszukiwanie wasnej doskonaoci i wasnego zbawienia). Co do rodkw, s mao precyzyjne (prawe wykonywanie pracy zawodowej) i ograniczaj si do godziny modlitwy dziennie. Jedyna rzecz kategoryczna to zakaz przyjcia byych seminarzystw oraz obowizek przestrzegania tajemnicy pod wymwk zbiorowej pokory. Mona wic stwierdzi, e zakadajc Opus Dei zaoyciel nie mia precyzyjnej wizji. Natomiast wiedzia z pewnoci, e organizacja ma by ukryta. W kadym orodku Opus Dei znajduj si przynajmniej dwie szafy zamknite na klucz. Pierwsza pooona jest blisko kaplicy. Zawiera pozycje zarezerwowane jedynie dla czonkw Dziea i ukryte przed wiatem zewntrznym. Mona tam znale rne publikacje, listy praata, ksiki witego Josemari niedostpne poza Dzieem, itd. Zabronione jest zabieranie tych pozycji do domu lub ich kopiowanie. Dostp do tej szafy nie jest jednak nadmiernie strzeony: klucz ley zazwyczaj na niej. Natomiast druga szafa znajduje si w pokoju dyrektora i jedynie czonkowie rady lokalnej maj do niej klucz: dyrektor, wicedyrektor, sekretarz i ksidz. Zawiera regulaminy wewntrzne ukryte przed szeregowymi czonkami oraz inne ksiki, takie jak Katechizm Opus Dei lub listy zaoyciela, ktre s udostpnione czonkom jedynie w pewnych warunkach. W siedzibach komisji regionalnych kadego kraju mona znale rwnie trzeci szaf, rwnie zamknit na klucz. Ta zawiera jeszcze inne re50

gulaminy, ktre z kolei nie s znane dyrektorom lokalnym, oraz Instrukcje, ktre rzekomo zostay napisane przez zaoyciela w latach 30. Prawdopodobnie s jeszcze inne szafy w siedzibie centralnej Opus Dei w Rzymie, zawierajce regulaminy nieznane dyrektorom regionalnym. Do tego naley doda archiwa praatury, zawierajce teksty zredagowane przez zaoyciela lub jego nagrania. 30 lat po jego mierci i pi lat po jego kanonizacji, owe archiwa nadal nie zostay udostpnione szerszej publicznoci. Kiedy jaki dziennikarz zwiedza orodek, udaje si, e wszystko jest mu pokazywane: dom, kaplica, biblioteczka duchowa orodka, gdzie mona znale Bibli, Katechizm Kocioa katolickiego, kilka ksiek Escrivy, witej Teresy lub Jana Pawa II. Ale oczywicie nie ujawnia mu si szafy z ssiedniego pokoju, gdzie zawarta jest doktryna przekazywana czonkom. Jest ona pilnowana jak najwikszy skarb: Instrukcje i Listy naszego zaoyciela, Vademecum i Dowiadczenia s deponowane pod kluczem w pokoju dyrektora i nie mog by wynoszone poza siedzib orodka. Dostp do klucza maj wycznie czonkowie rady lokalnej. Klucz jest przechowywany w pokoju dyrektora. Naley cile stosowa nastpujce rodki ostronoci: nigdy nie zostawia szafy otwartej, nie zostawia dokumentu na stole (naley odkada dokument na miejsce bezporednio po jego uywaniu). Przenosi si dokumenty midzy orodkami z najwiksz ostronoci w podrcznym neseserze specjalnie przeznaczonym do tego celu. Dyrektor musi zawsze nosi neseser przy sobie. Nie wkada si tych dokumentw do walizki, bo mog si zgubi. Na dworcach lub lotniskach nie zostawia si dokumentw w przechowalni. Jeeli podru51

je si samochodem, nie zostawia si dokumentw w pustym samochodzie, nawet zamknitym na klucz. W wypadku zaginicia ktrego z dokumentw, naley natychmiast poinformowa komisj regionaln i poda szczegy1. Zadziwiajce, z jak pieczoowitoci praatura stara si utrzymywa w tajemnicy swoje regulaminy. Mona odnie wraenie, e chodzi o tajemnic pastwow, chronion przez agentw sub specjalnych. A przecie chodzi tylko o teksty w. Josemari, ktre od czasu jego kanonizacji nale do Kocioa powszechnego! Prawda o stylu ycia czonkw Opus Dei jest ukrywana take przed nowymi czonkami. Nie s oni dokadnie poinformowani o skutkach przystpienia do Dziea. Gdy powiedziaem dyrektorowi, e chc pozna wszystkie zobowizania, jakie pociga za sob wstpienie do Opus Dei, dyrektor odpowiedzia, e nie ma takiej potrzeby. Tak wymijajc odpowiedzi przekaza mi tre oficjalnego stanowiska praatury: eby inkorporacja bya wana, wystarczajcy jest wirtualny zamiar, aby sprosta odpowiednim zobowizaniom, nawet jeeli nie ma si o nich aktualnej wiedzy w momencie inkorporacji2. Innymi sowy, Opus Dei uwaa, e nie musi informowa przyszych czonkw o zakresie ich obowizkw, aby przystpienie do organizacji byo wane. Ducha Dziea,

czyli obowizki czonkw Opus Dei, poznaje si w pocztkowej fazie formacji, w cigu pierwszych trzech i p roku, przy czym tre regulaminw nie jest im przekazywana od razu w caoci. Poznaj oni swoje obowizki stopniowo kad zasad dopiero po zasymilowaniu poprzedniej. Nowym osobom trudno ustosunkowa si do czego, czego jeszcze w caoci nie znaj, musz wic lepo przej przez ten dugi etap formacji. Dopiero pniej mog zdecydowa, czy duch Opus Dei im odpowiada, cho zazwyczaj nie maj ju wystarczajcego dystansu, aby mc to zrobi.

Cooper (Hiszpania, 12 sierpnia 2006)1 Mam 15 lat i dobre stopnie w szkole. Do niedawna trudno mi byo zdobywa przyjaci, gdy jestem jednym z najmodszych w klasie i inni uczniowie traktuj mnie jak dziecko. W trzeciej klasie gimnazjum moje ycie ulego zmianie. Poznaem nowych kolegw, ktrzy ze mn rozmawiaj i zapraszaj mnie fajne miejsca. Chodz do klubu zaj pozaszkolnych, organizuj wycieczki, interesuj si czym, co nazywaj krgiem, i rne takie fajne rzeczy. Atmosfera jest bomba. Czuj si tam doceniony. S te studenci, ktrzy ze mn rozmawiaj i mnie suchaj. Mog nawet rozmawia z dyrektorem, ktry jest bardzo fajny. Po kilku miesicach czuj si jak ryba w wodzie i mam nawet lep-

1 2

Vademecum rady lokalnej, 19.03.2002, s. 25. Katechizm Praatury witego Krzya i Opus Dei (edycja z roku 2003), nr 67. W roku 2010 pojawia si w orodkach nowa wersja katechizmu. Rnice midzy obiema wersjami dokumentu mona sprawdzi na stronie: http://www.opus-info.org pod tytuem: Lista de los mayores cambios entre la sptima y la ctava versin del Catecismo del Opus Dei

wiadectwa s czasami przedstawiane pod pseudonimami w celu ochrony ycia prywatnego osb zainteresowanych. Wikszo wiadectw zostaa pierwotnie opublikowana na stronie internetowej www.opuslibros.org.

52

53

sze stopnie w szkole. Jestem naprawd szczliwy. Id do klubu, kiedy tylko mam woln chwil. Nauczyem si nawet modli codziennie przez kilka minut w kaplicy. Szybko zaczli rozmawia ze mn o powoaniu. Mam dopiero 15 i p roku. Ale ci nowi przyjaciele s tacy fajni: ksidz, z ktrym czasami rozmawiam, student, ktry gra na gitarze i prowadzi dla mnie krg, a nawet dyrektor! Nie widz zbyt jasno swojego powoania. Oczywicie modl si, tak jak mi kazali, ale nic nie widz. Dla innych wszystko jest jednak jasne, a ja nie chc okaza si niewdzicznym. Tyle razy syszaem, e odpowiadanie na powoanie jest kwesti hojnoci. Pewnego dnia id do dyrektora i mwi mu: Suchaj, by moe mam powoanie numerariusza. Nie jest to dla mnie bardzo jasne, ale jeli si rozmyl, to przecie bd mg odej? Dyrektor odpowiada mi z umiechem od ucha do ucha: Tylko tego by brakowao! Nasz Ojciec (Josemara Escriv) mwi, e trudno wej do Opus Dei, ale eby wyj drzwi s szeroko otwarte! Ale nie martw si, nie pomylie si. W ten oto sposb wstpiem w wieku 15 i p roku do Dziea, nie bardzo wiedzc, w co si pakowaem. Nie podano mi adnych szczegw, nie wiedziaem, na czym polega ycie Numerariusza, wiedziaem jedynie, e chc poszukiwa witoci w rodku wiata, uwicajc swoje codzienne prace i zajcia. I tyle. Powiedzieli mi, e wanie to si robi wstpujc do Opus Dei. Dzisiaj ju wiem, jak atwo jest naduywa zaufania dzieci. Byem dzieckiem, a zostaem wci54

gnity w specyficzn gr przez ludzi, ktrzy doskonale wiedzieli, do czego zmierzaj. A ja w tej grze byem frajerem.

Przekazywana doktryna nie jest oddana do dyspozycji czonkom, ktrzy nie s dyrektorami, ani tym bardziej suchaczom zaj formacyjnych: Podczas pogadanek formacyjnych i spotka, gdzie uywa si tych dokumentw, nie wolno notowa cytatw dosownych ani szczegowych, nie wolno te nagrywa pogadanki. [...] Z Programu formacji dla nowych powoa nie wolno przepisywa cytatw. Nie wolno kopiowa punktw z Katechizmu Dziea1. W czasie rekolekcji udostpnia si dokumenty wszystkim numerariuszom, ale codziennie wieczorem dyrektor sprawdza, czy wrciy wszystkie egzemplarze, aby unikn zaginicia ktregokolwiek z nich2. Wydaje si, e taka strategia ma na celu uniemoliwienie wszelkiej analizy bd krytyki w stosunku do nauczania Opus Dei. Skoro suchacze nie maj dostpu do rde, nie maj moliwoci wypunktowania tego, z czym si nie zgadzaj. A kiedy dziel si swoimi uwagami z dyrektorami, odpowied jest zawsze taka sama: le zrozumiae. Nie o to chodzio. Ten, kto prowadzi pogadank, le si wyrazi. Nawet zdjcia s objte tajemnic: zdjcia ze spotka, konwencji, wyjazdw itp. naley przechowywa pod opiek rady lokalnej, w archiwum zamknitym na klucz.3 Jeeli uznajecie za stosowne, aby upamitnia

1 2 3

Vademecum rady lokalnej, 19.03.2002, s. 137. Vademecum rad lokalnych, 19.03.1987, s. 146. Vademecum rady lokalnej, 19.03.2002, s. 184.

55

odwiedziny gocia zdjciem, moecie to robi zawsze, kiedy to wy dzieci moje [tak zaoyciel zwraca si do czonkw Opus Dei] robicie to zdjcie: wylecie pniej jeden egzemplarz osobie zainteresowanej, ale nigdy nie wysyajcie negatywu.1 Skd tyle ostronoci? Czego naley tak usilnie pilnowa? Czy moe chodzi o to, aby wzbudza nieufno wobec osb odwiedzajcych orodek? Robienie zdjcia jest gestem spontanicznym, a jednak musi by on pohamowany, bo wszelki kontakt ze wiatem zewntrznym jest poddawany cisej kontroli.

czasu na zadania ewangelizacyjne, przyczeni maj wicej czasu, ale nie mieszkaj w orodkach Opus Dei, natomiast od numerariuszy wymaga si cakowitej dyspozycyjnoci. W tym kontekcie mwi si, e Dzieo jest rodzin i wojskiem. Wojskiem pod wzgldem organizacji i wymaganego posuszestwa, rodzin pod wzgldem zaspokojenia potrzeb emocjonalnych jej czonkw. Opus Dei ma wypenia cae ich ycie i by ich pierwszym celem. W rzeczywistoci cakowita dyspozycyjno, jakiej si wymaga, izoluje numerariuszy od ich rodzin i innych czonkw w organizacji, jak rwnie od Kocioa. Izolacja od rodziny Kiedy kandydat poprosi o przystpienie do Opus Dei (mwimy tutaj czsto o 14-letnich dzieciach), dyrektorzy staraj si, eby ta osoba coraz bardziej ufaa instytucji (Bogu, jak mawiaj), coraz mniej za swoim rodzicom. Jeeli rodzina sprzeciwia si powoaniu dziecka, tumaczy si nowemu czonkowi, e jest ona zalepiona nieuporzdkowan mioci do niego, albo e jest narzdziem diaba, ktry chce go odwie od zamiaru oddania si Bogu. Od momentu, kiedy numerariusz przeprowadza si do orodka, jego kontakty z rodzin s ograniczone do minimum. Jeeli wic numerariusz jedzi w odwiedziny do rodzicw, zazwyczaj nie moe nocowa w domu, a w orodku Dziea niezalenie od tego, jak bardzo takie postpowanie jest uciliwe lub czy spotyka si z niezrozumieniem rodzicw (a czsto nawet samego numerariusza). Numerariusze nie decyduj sami, ile czasu mog powica wasnej rodzinie. W imi dyspozycyjnoci decyzje takie podejmuj dyrektorzy: Zazwyczaj numerariusze nie uczestnicz w imprezach rodzinnych lub rodzestwa, msza prymicyjna
57

Od dyspozycyjnoci do izolacji
Opus Dei traktuje swoje zadanie (przypominanie o powszechnym powoaniu do witoci) jako misj, ktra wymaga systematycznego i zorganizowanego planu dziaania. Strategia polega na przekonywaniu w pierwszej kolejnoci rodowisk intelektualnych i biznesowych, aby nastpnie trafia do szerszego grona odbiorcw. Dc do realizacji tej strategii, Opus Dei przyjo struktur militarn: istnieje cile okrelona hierarchia, konkretne zadania s polecane poszczeglnym czonkom, a cao misji ewangelizacyjnej jest koordynowana z siedziby organizacji w Rzymie, gdzie urzduje praat najwyszy autorytet. Praatura wymaga od swoich czonkw dyspozycyjnoci proporcjonalnej do rangi penionej funkcji: supernumerariusze maj wasne rodziny i mog powica mao

w. Josemara, Instrukcja dla dyrektorw, 31.05.1936 (opublikowane i prawdopodobnie redagowane w 1967), nr 100.

56

itp. ktre s rdem niepotrzebnej straty czasu i pienidzy. [...] Po tym, jak rada lokalna podejmie odpowiedni decyzj, zainteresowany informuje swoj rodzin [o tym, e nie przyjedzie na wito rodzinne przyp. aut.], nie przenoszc odpowiedzialnoci na dyrektorw, bo ci ostatni nie ponosz odpowiedzialnoci za t decyzj1. Warto zwrci uwag na trudno, ktra zmusza Opus Dei do niemaej gimnastyki intelektualnej: jak uzasadni przed rodzin, e s odpowiedzialni za swoje decyzje, cho w rzeczywistoci ograniczaj si do posuszestwa? Musz cigle dokonywa akrobacji na tej cienkiej linii. Numerariuszki nie maj prawa uczestniczy w lubie swoich przyjaciek, ani bra ich dzieci na rce, aby nie naraa celibatu. Numerariusze nie maj prawa taczy w weselu, itd. Tak jak w kadym systemie totalitarnym, czonkowie musz na bieco rozwizywa problemy, ktrych sami nie stworzyli. W takich przypadkach na wymiar uczuciowy nakada si sprawa sumienia. S midzy motem a kowadem: z jednej strony obowizek posuszestwa (Ten, ktry jest posuszny, nigdy si nie myli; Wola Boa przychodzi poprzez dyrektorw.), z drugiej strony obowizki rodzinne i przyjacielskie, ktrych nie mog w sposb wolny podejmowa ani wypenia. Sumienie numerariuszy jest obcione dodatkowo tym, e s zmuszeni ucieka si do kamstwa, aby usprawiedliwia si przed rodzin. Ja sam tumaczyem czonkom mojej rodziny, e nie mam czasu na odwiedzanie ich, cho nie byo to prawd. Mwiem te, e brakuje mi na to pienidzy, co rwnie byo kamstwem, bo rodzice pokrywali koszty podry...

W ostatecznoci, jeeli dyrektorzy nie mog zabroni odwiedzania rodziny, staraj si kontrolowa numerariusza do granic moliwoci: musi on przedstawi dyrektorom plan swojej podry i znale poyteczne zadania, jakie moe wykona na miejscu wynika z tego, e wedug Opus Dei rodzina jest strat czasu: Jeeli po gbokim zastanowieniu dyrektorzy stwierdz, e potrzebna jest podr, aby opiekowa si rodzin, naley wyszczeglni plan podry ograniczajc czas pobytu na miejscu do cisego minimum oraz informowa komisj regionaln o przyczynie podry, dugoci pobytu i jakiejkolwiek innej okolicznoci. Byoby nie na miejscu, gdyby jedynym celem podry byo samo odwiedzanie rodziny1.

Antonieta, Wenezuela, 28 kwietnia 2004 Kiedy wstpiam do Opus Dei, zniszczyam swoj rodzin. W dniu, kiedy wyszam z domu, aby mieszka w orodku, moja mama pakaa i nie moga nawet wsta z ka. Nigdy nie widziaam mojego taty tak smutnego. Powiedzia: Jeli pewnego dnia bdziesz chciaa wrci, zawsze tu bd dla ciebie i zawsze bdziesz tutaj u siebie! Moje siostry mylay, e zwariowaam. Za kadym razem, kiedy w mojej rodzinie odbywao si wane wydarzenie, ze strony Opus Dei pojawiao si tysic powodw, abym nie moga si tam wybra. Dzisiaj widz to z ca klarownoci: skoro caa rodzina stanowczo sprzeciwiaa si mo-

Dowiadczenia z prac apostolskich, 6.10.2003, s. 82.

Dowiadczenia z prac apostolskich, 6.10.2003, s. 84.

58

59

jemu powoaniu, naleao nie wchodzi w kontakt z nimi. Opus podawao zawsze taki argument: kobieta zamna i posiadajca dzieci nie ma ju czasu dla swoich rodzicw. Ten argument by naprawd mieszny, bo czas miaam, przynajmniej dla mojej rodziny. A moje siostry, ktre byy zamne, znajdoway czas na odwiedzanie rodzicw, w przeciwiestwie do mnie... Jedna z moich sistr miaa wyj za rozwiedzionego. Dla Opus Dei jest to jedno z najwikszych przestpstw, wic kiedy wyraziam ch bycia na jej lubie, wywoao to prawdziw tragedi. Tumaczyam uporczywie dyrektorkom, e moja obecno jest niezbdna i wyjaniaam, e im bardziej oddalam si od rodziny, tym bardziej sprzeciwia si ona Dzieu, bdc przekonana, e Opus Dei oddziela dzieci od rodzicw. One jednak upieray si, przekonujc, e przede wszystkim naley chroni moje powoanie, ktre byo wraliwe jak pomyczek, oraz e bd moga odwiedza bliskich, gdy bd silniejsza. Cierpiaam z tego powodu przez lata. Kilka razy pakaam, prbujc umotywowa swoje racje, jednak wci bez skutku. Nie byo sposobu na przekonanie ich, e odwiedzanie wasnych rodzicw jest najbanalniejsz rzecz na wiecie: A czemu tyle powice i wyrzecze, kiedy yje si porodku wiata? Takie s wymagania twojego powoania. Jakie powoanie? I jakie bzdury? Mieszkaam w Maracaibo, miecie najbardziej oddalonym od Caracas mojego miasta rodzinnego. Pamitam, e we wrzeniu 1986 przejedaam przez Caracas i mogam spdzi w nim troch cza60

su: oczywicie musiaam mieszka w orodku pooonym jak najdalej od domu rodzicw. Mj tato si starza i podupada na zdrowiu, a e wypaday akurat jego urodziny, zorganizowaam swj czas tak, aby mc spdzi z nim cho chwil. Dyrektorki mi tego zabroniy! Dwa miesice pniej dowiedziaam si, e tata ma zaplanowan operacj. Lekarze uprzedzili: operacja bya bardzo ryzykowna, ale niezbdna. Bardzo mi oczywicie zaleao, eby by przy nim, ale jak zwykle nie byo o tym mowy. Na szczcie udao mi si wymyli wymwk zawodow, aby pojecha do Caracas. Tata zosta przyjty do szpitala w czwartek, w pitek mia operacj, a w sobot rano zmar. Dziki Bogu mogam spdzi z nim jego ostatnie chwile. Dzisiaj najbardziej auj, e nie mogam by obecna na jego ostatnich urodzinach, bo zostao mi to zabronione bez adnego uzasadnionego powodu. W sierpniu 2004 minie 10 lat, odkd wystpiam z Opus Dei. To jest moje pierwsze wiadectwo. Mam nadziej, e si komu przyda.

Izolacja od rodziny jest osigana przez ograniczenie kontaktw i manipulacj. Numerariusze nie maj prawa trzyma na swoim biurku nawet zdj rodzinnych: Nie wolno zostawia w swoim pokoju widocznych zdj lub portretw rodzicw, rodzestwa itp. Mona natomiast przechowywa te zdjcia w ukryciu1.

Vademecum rady lokalnej, 19.03.2002, s. 184.

61

Quivi, Hiszpania, 12 padziernika 2005 Mieszkaem w orodku i pewnego dnia pomylaem sobie, e jeli czwarte przykazanie brzmi Bdziesz czci matk i ojca swego, to czemu nie wycign paru zdj rodzinnych? Postanowiem umieci ich kilka na stole w moim pokoju, w adnych ramkach podarowanych mi przez rodzicw. Dyrektor szybko przypomnia mi, e nie mona trzyma zdj rodzinnych w pokojach. Przyjem to do wiadomoci, ale nie ulegem i zostawiem je na stole. Poza tym nikt do mnie nie wchodzi, bo osoby z zewntrz nie miay wstpu do strefy mieszkalnej orodka, cho nigdy nie rozumiaem dlaczego. Dyrektor wrci par razy do tematu, a w kocu zawoa mnie do swojego gabinetu i rozkaza usun zdjcia. Pod takim naciskiem ulegem, ale zostawiem puste ramki. Te 5 lub 6 ramek zostao tam dugo, a do mojej wyprowadzki. Ta bolesna pustka bya symbolem wielu lat ycia w oderwaniu od rodziny.

tumaczy si, e nie musz wcale poprosi o pozwolenie rodzicw, ani nawet ich informowa, bo sprawa powoania do Opus Dei jest czym osobistym, odnoszcym si do ycia wewntrznego. Po przystpieniu tumaczy si im, e Opus Dei jest ich now rodzin, ktrej nie maj prawa porzuci. Dyrektorzy usprawiedliwiaj ten wymg cytatem z Ewangelii: Zostaw umarym grzebanie ich umarych, a ty chod i pjd za mn.

Opus Dei przywaszcza sobie wszystko: cay czas, energi i pienidze swoich czonkw, w szczeglnoci numerariuszy. Rodziny, ktre prosz o czas dla siebie, organizacja traktuje jak przeszkody na drodze do wypenienia swojej misji. Za niebezpieczny uwaa si ponadto fakt, e mog one stanowi azyl, w ktrym czonkowie, zwaszcza celibatariusze, mog odpocz od surowych regu ycia obowizujcych w orodkach. Regulamin wewntrzny Opus Dei jest bezwzgldny. Potencjalnym czonkom, w szczeglnoci nastolatkom,
62

LUX, Urugwaj, 4 padziernika 2003 Czsto zastanawiam si, w jaki sposb wynagrodzi rodzinie zo, ktre wyrzdziam jej w czasach, gdy naleaam do Dziea. Tak jak w przypadku wielu innych osb, gdy ubiegaam si o przyjcie do Opus Dei, powiedziano mi, e nie musz o tym zawiadamia rodzicw, poniewa mogliby nie rozumie mojego zaangaowania. Moi rodzicie nawet nie wiedzieli, co to jest Opus Dei. Na pocztku zauwayli pewne zmiany w moim zachowaniu, ale nie byo to przyczyn adnych konfliktw. Problemy zaczy si dopiero podczas pierwszych wakacji, gdy tak jak inne numerariuszki miaam odby kurs roczny. Do tej pory spdzaam wakacje w naszym domku letniskowym. W okolicy mielimy wielu przyjaci. Uczestniczylimy w zajciach organizowanych przez proboszcza: we mszach, mistrzostwach w grze w karty (Truco), w dyskotekach. Odbyway si te spotkania, modlitwy i rozwaania. Dla turystw bya to dobra okazja, eby spdzi troch czasu w subie dla innych. Proboszcz stara si nas poucza i pokazywa, e
63

mona bawi si w sposb zdrowy, solidarny i chrzecijaski. Problemy pojawiy si, gdy miaam powiadomi rodzicw, e tym razem nie spdz z nimi wakacji. Byam niepenoletnia, wic nie dali mi wyboru. Musiaam jecha z nimi, poniewa by to jedyny czas, kiedy caa rodzina bya razem. Przekazaam wiadomo dyrektorce, ktra zasugerowaa, ebym poprosia rodzicw o pozwolenie na udzia w midzynarodowym kursie formacyjnym, w ktrym uczestnicz dziewczta z innych krajw. Odpowied bya negatywna. Pojechaam na wakacje z rodzicami i rodzestwem. Dyrektorka nakazaa mi wyranie, e poza niedzieln msz pod adnym pozorem nie mog uczestniczy w zajciach parafialnych. Moi przyjaciele nie rozumieli tej zmiany w zachowaniu, ale nie mogam im wprost wyjani, z czego ona wynika. Pierwsze dni wakacji byy tak trudne, e w kocu ujawniam prawd rodzicom. Oni jednak nic nie wiedzieli Opus Dei; nie mieli rwnie pojcia, co oznacza by numerariuszk. Moje zachowanie byo dla nich niezrozumiae. Ja tymczasem staraam si po prostu stosowa do polece dyrektorek. Chciaam y tym, co nazyway dobrym duchem, nie wyrzuca powoania przez okno, gdy powoanie jest jak may pomyczek, ktry moe zosta zdmuchnity przez kady podmuch. Dyrektorki uyway wielu porwna, aby wbi nam te przekonania do gowy. Tego lata przyjechaa do nas pewna numerariuszka, ktr znaam. Odwiedzaa wszystkie osoby z orodka, by podtrzyma z nimi kontakt. Przyjechaa rwnie do mnie do domu, ale rodzice jej nie wpu64

cili. Przekazaa mi wic wiadomo, w jaki sposb mog si z ni skontaktowa. Kiedy si spotkaymy, zdziwiam si, e nosi chust, ubranie i okulary, ktre do niej nie naleay. Tumaczya mi, e nie chce, eby moi rodzice j rozpoznali. Nie do koca rozumiaam takie zachowanie, ale wtedy mnie to bawio. W kadym razie, cho wakacje zamieniy si koszmar, ja czuam si dobrze. Mylaam, e peni wol Bo i uwaaam si za bohaterk. Sprawy uoyy si nieco lepiej nastpnego lata. Dyrektorki pozwoliy mi spdzi 3 dni z rodzicami, po czym miaam wrci sama do orodka. Kiedy powiedziaam rodzicom, e wyjedam, nie mogli w to uwierzy. Spakowaam si i poszam na przystanek autobusowy. Mama sza za mn i wszelkimi sposobami usiowaa mnie namwi do powrotu. Jednak na prno. Wci jeszcze mam przed oczami jej zapakan twarz. W orodku mj wyczyn przyjto z ogromn radoci. Kiedy dzieliam si swoimi wtpliwociami, dyrektorki tumaczyy mi, e nie jestem ani pierwsz, ani ostatni numerariuszk, ktrej to si zdarzyo. Byam bardzo smutna. Miaam wiadomo, e ciko zraniam rodzicw w imi Boga i religii, jak twierdziy dyrektorki. Moja rodzina bya wierzca, ale z czasem oddalia si od Boga i nie moga rozumie, jak mona w Jego imieniu zaniedbywa wizi rodzinne. Aby ich uspokoi, musiaam ucieka si do drobnych kamstw. Kiedy mama przesza operacj na raka, dyrektorki wyjtkowo pozwoliy mi towarzyszy jej w szpitalu, jednak tylko przez jedn noc. Moja siostra musiaa si ni zajmowa przez reszt czasu,
65

a ja mogam opuci orodek tylko przy okazji jednej z wizyt u lekarza. Bardzo pragnam towarzyszy mamie i ojcu w tych cikich chwilach, ale dyrektorki mi zabroniy. Udawaam, e dziaam dobrowolnie, cho w rzeczywistoci czuam, e pozbawiono mnie takiej moliwoci. Nieposuszestwo uwaane jest w Opus Dei za dowd opanowania przez zego ducha. Dziki Bogu mama wyzdrowiaa. Mogabym jeszcze pisa i pisa. Ale myl, e w Dziele wszyscy przeszlimy przez to samo. Najszczliwszym dniem w yciu moich rodzicw by dzie, w ktrym odeszam z Dziea. Ktrego dnia po prostu zastali mnie w domu po 11 latach nieobecnoci. Dugo nie rozmawialimy na temat ich cierpie. Dopiero ostatnio powiedzieli mi, jak bardzo martwio ich moje ycie w Opus Dei. W moim przypadku nie sprawdziy si sowa dyrektorek: Nie przejmuj si, kiedy zrozumiej i bd szczliwi z twojego powoania. Od czasu odejcia z organizacji staram si wynagrodzi rodzinie te wszystkie lata, cho nie mog cofn czasu. Wiem, e Bg, ktry jest prawdziwym Ojcem, pomoe nam w leczeniu ran zadanych przez Dzieo. Marypt, Portugalia, marzec 2005 Oto kilka z ycia wzitych przykadw obrazujcych trudnoci, jakim podoa musi moda numerariuszka. Po szkole udaje si do orodka, skd dzwoni do rodzicw i mwi im, e zostanie tam na kolacji. Ojciec dowiaduje si o tym po powrocie do domu
66

i wcieky jedzie do orodka, aby j odebra, bo o tej porze nie jed ju autobusy. Crka obiecuje, e to si ju wicej nie powtrzy. Nastpnego dnia pozostaje w domu. Na prob dyrektorki dzwoni do wszystkich koleanek, aby zaprosi je na sobotni medytacj. Ukrywa przed rodzicami fakt, e stara si zwerbowa koleanki do Dziea. Kiedy wreszcie zwalnia telefon, dyrektorka dzwoni do niej z informacj, e nastpnego dnia jest wana rocznica w historii Dziea i e musi koniecznie przyj na porann medytacj. Aby wypeni polecenie, numerariuszka musi wsta dwie godziny wczeniej, wyj z domu po kryjomu, pojecha do orodka, uczestniczy w medytacji i mszy, a nastpnie pobiec do szkoy. W tym samym czasie rodzice prbuj zgadn, o ktrej godzinie wysza. Martwi si jej dziwnym zachowaniem. I tak to trwa, przez miesic, dwa i dwanacie miesicy a do chwili, gdy crka wyprowadza si wreszcie do orodka. Nasza numerariuszka jest teraz po drugiej stronie. Kiedy matka zaprasza j na niedzielny rodzinny obiad, zawsze syszy t sam odpowied: zobaczymy, co w rzeczywistoci oznacza: musz zapyta dyrektorki, co z kolei naley zrozumie jako musz poprosi o pozwolenie. W kocu numerariuszka dzwoni w sobot wieczorem, e niestety nie bdzie moga przyjecha. Rodzice si nie poddaj i w niedziel rano dzwoni do dyrektorki, ktra zgadza si porozmawia. Po chodnej wymianie zda dyrektorka pozwala
67

w kocu modej dziewczynie uda si do rodzicw na obiad. Podczas obiadu numerariuszka korzysta z okazji i prosi rodzicw o pienidze na kurs roczny, ktry kosztuje tyle, co trzy tygodnie pobytu w hotelu. Rodzice odmawiaj, przypominajc jej, e odesza z domu wbrew ich woli. Ona wybucha paczem. Modsze rodzestwo jest zdezorientowane i martwi si, e siostra naprzykrza si mamie i nie chce ju mieszka w domu. Scena ta powtarza si co tydzie lub co miesic, a do momentu osignicia przez numerariuszk niezalenoci finansowej. Po studiach dyrektorki wysyaj numerariuszk do innego miasta. Ona powiadamia o tym rodzicw, a ci pytaj, z czego si bdzie tam utrzymywa. Dowiaduj si, e bdzie prowadzia lekcje w szkole prywatnej. Rodzice nie dowierzaj, bo crka zawsze powtarzaa, e nie lubi uczy. Ona twierdzi, e si zmienia zdanie. Tak naprawd dyrektorki poprosiy j o to, chcc, by miaa duo kontaktw z modzie i moga zaprasza modych ludzi do orodka. Ona nigdy si nie przyzna, e nie podja tej decyzji samodzielnie. Teraz mieszka daleko od rodziny i naprawd trudno cign j do domu. Jest zawsze bardzo zajta i spdza wakacje w domu rekolekcyjnym Opus Dei. Czasem, podczas podry ma okazj odwiedzi rodzicw na kilka godzin. Przy odrobinie szczcia rodzice zobacz j raz w roku. Poza tym napisze do nich od czasu do czasu i bdzie z nimi rozmawia przez telefon, pod warunkiem jednak, e to rodzice zadzwoni, bo Dzieo jest rodzin liczn i ubog, wic nie uywa si telefonu. Ale ostatnio ceny spa68

dy, wic moliwe, e ta regua nie bdzie cile przestrzegana. Rodzice wreszcie si przyzwyczajaj. Prawie za kadym razem, kiedy dzwoni, okazuje si, e ich crka jest na spotkaniu. Dwie godziny pniej jest na kolacji i nie mona jej przerywa. Ojciec si denerwuje i wymusza rozmow z dyrektork. Przypomina jej, e ma prawo rozmawia z crk, kiedy tylko mu si podoba! Wroga postawa ojca wobec Dziea powoduje, e dyrektorka spuszcza z tonu i pozwala numerariuszce na rozmow z rodzicami. Toleruje nawet niewielkie spnienie na wieczorny rachunek sumienia. Izolacja wewntrz organizacji Kto wie, by moe numerariusze mieliby szans zachowa rwnowag emocjonaln, gdyby naprawd znaleli si w nowej, wielkiej rodzinie, za jak uwaane jest Opus Dei. Niestety, w tej nowej rodzinie numerariusz jest osamotniony. Jak ju wspomniaem, zabroniona jest wszelka przyja midzy czonkami Dziea, jednak odkrywa si to dopiero wewntrz organizacji. W okresie pierwszych kontaktw z organizacj dyrektorzy przypisuj kademu osobistego numerariusza, ktry ma na celu zaprzyjani si z now osob i gbiej wciga j w dziaalno orodka. Mnie przypisano Emanuela, ktry mia stanowi emocjonaln i duchow podpor, umacniajc moj wi z Dzieem. Jednak tu po napisaniu listu z prob o przystpienie, owa wi zostaa przecita. Emanuel ustanowi midzy nami pewien dystans, aby oczyci nasze stosunki z wszelkiego wymiaru uczuciowego. Pniej zrozumiaem, e by posuszny nastpujcej dyrektywie:
69

Nie wypada, aby wierni Opus Dei zwierzali si sobie ze spraw dotyczcych ich ycia wewntrznego lub osobistych trosk. Ci, ktrzy maj szczegln ask, aby opiekowa si i pomaga czonkom Dziea, to wyznaczeni dyrektor i ksidz. Gdyby nie unikano zwierze, mogyby pojawi si grupki lub przyjanie partykularne. W konsekwencji pojawiaby si u niektrych niewaciwa ciekawo w sprawach, ktre ich nie dotycz. Wierni mog otwiera swoj dusz przed dyrektorem w sposb wolny i spontaniczny.1 Te podlegajce niewaciwej ciekawoci sprawy bynajmniej nie dotycz ycia intymnego, wiary, modlitwy lub decyzji kierownictwa. Chodzi przede wszystkim o tak bahe kwestie, jak przebieg zwyczajowych zaj w orodku. Kade zapytanie o codzienne funkcjonowanie jest uwaane za niewaciwe. Natomiast zaufanie pomidzy czonkami mogoby im pozwoli na swobodn wymian krytycznych uwag. Tymczasem Dzieo nie przyjmuje adnej krytyki, niezalenie od tego, czy pochodzi ona z zewntrz, czy z wewntrz organizacji. Byoby absurdalne, gdyby z powodu atwoci korzystania ze wspczesnych rodkw komunikacji jeden czonek Dziea wysya listy na temat dziaalnoci apostolskiej drugiemu z innego kraju tak, jakby tamten by korespondentem.2 Regua, ktra ma na celu zniszczenie w zarodku wszelkiej przyjani midzy numerariuszami, jest zredagowana w nastpujcy sposb: Starajcie si oddziela w naszych domach tych, ktrzy z atwoci mog nawiza bliskie przyjanie, bo jest to

zawsze ze szkod dla mioci do innych i koczy si prawdziwym niewolnictwem. Wpajajcie w serca i w gowy wszystkich potrzeb przerwania kadego szczeglnego upodobania pomidzy brami. Strzecie ich przed skonnociami, ktre mog pojawi si z powodu sympatii, pokrewiestwa, wspobywatelstwa, wczeniejszej przyjani, wsplnych studiw itd. S to zazwyczaj rda bdw. Zrbcie wszystko, eby stosowali odpowiednie rodki: modlitwa, umartwienie. Niech mwi z prostot, abycie mogli im pomaga. Niech obcuj rzadziej i mniej serdecznie z tymi osobami, do ktrych czuj przesadn sympati. Niech traktuj z wiksz uprzejmoci tych, z ktrymi obcowanie jest im przykre. Jeeli jest taka potrzeba, starajcie si, aby nie mieszkali w tym samym orodku.1 Nie chodzi tu wcale o homoseksualizm. Czsto si zdarza, e dwaj modzi przyjaciele przystpuj razem do Opus Dei. Ku ich zdziwieniu s natychmiast od siebie oddzielani poprzez skierowanie ich do rnych orodkw, czsto w oddalonych miastach. W ten sposb postpiono m.in. wobec mojej siostry i mog osobicie potwierdzi, e jest to postpowanie szczeglnie okrutne. Siostra znalaza si sama i bezbronna wobec dyrektorek, co bardzo niekorzystnie odbio si na jej stanie psychicznym. Ona rwnie wystpia z Opus Dei.

1 2

Katechizm Praatury witego Krzya i Opus Dei, 2003, nr 221. Vademecum rady lokalnej, 19.03.2002, s. 22.

w. Josemara, Instrukcja dla dyrektorw, 31.05.1936 (opublikowane i prawdopodobnie redagowane w 1967), nr 87-88.

70

71

Izolacja wewntrz Kocioa Jeszcze przed przystpieniem nowego czonka do organizacji dyrektor i ksidz prbuj nakoni kandydata, aby nie zasiga opinii u ksidza ze swojej parafii ani u swoich rodzicw: Tym, ktrzy chc przystpi do Dziea, mwi si, e mog si skonsultowa z kimkolwiek, aby uszanowa ich wolno. Zainteresowanych naley jednak uprzedzi, e ludziom, ktrzy nie znaj Dziea, a tym bardziej tym, ktrzy przeciwstawiaj si powoaniu do Opus Dei, trudno jest da rad obiektywn i roztropn.1 Tak wic w praktyce Opus Dei zezwala osobom, ktre nie nale jeszcze do organizacji, konsultowa si z osobami z zewntrz, jednoczenie jednak naciska na swoich dyrektorw i ksiy, aby odwodzili kandydatw od tego zamiaru. W rzeczywistoci, jak moemy si przekona na podstawie poniszego cytatu, Dzieo wprost zabrania swoim czonkom poszukiwania pomocy na zewntrz. w. Josemara odwouje si tutaj do przypowieci o dobrym pasterzu, ktry zna swoje owce, a one go znaj, suchaj jego gosu i id za nim. Dzieci moje, sam Pan za porednictwem w. Jana uprzedza nas, e nie mona szuka rad na zewntrz, bo byoby to kierowanie si wiadomie do przepaci. Trzeba ucieka od obcego! Musicie sucha wycznie gosu dobrego pasterza! Wiecie, kto jest dobrym pasterzem dla moich owiec? Ten, ktry ma misj powierzon przeze mnie, zazwyczaj

Dyrektor lub ksidz z Dziea. [...] Trzeba sucha gosu dobrych pasterzy: tych, ktrzy dostali misj, aby pa owce z Opus Dei. Wszyscy inni nie s waciwymi pasterzami. [...] Jeeli dusza w szczeglnych okolicznociach potrzebuje bacznej opieki, waciwej i szybkiej rady, bardziej uwanego kierownictwa duchowego nie moe ich szuka poza Dzieem. Kto postpiby inaczej, oddaliby si dobrowolnie z waciwej drogi i skierowa si do przepaci. Bez wtpienia utraciby dobrego ducha. [...] Gdyby ty to uczyni, opanowaby ci zych duch. Byby nieszcznikiem. Takim czynem nie grzeszyby, ale biada ci! Zaczby si bka, myli si. Zaczby sucha gosu zego pasterza. Oznaczaoby to, e nie chcesz zosta uleczony, gdy nie uywasz waciwych rodkw.1 Zakaz uciekania si do pomocy zewntrznych doradcw dotyczy otoczenia wieckiego (rodziny, przyjaci), ale rwnie ksiy! Przystpujc do Dziea, mody adept myli, e porusza si w ramach Kocioa powszechnego. Myli si! Jest wprowadzony w bd! Kto rozmawia z ksidzem spoza Dziea, nie popenia grzechu popenia zbrodni, ktra doprowadzi go do zguby! Prosz zwrci uwag, e za pomoc obrazowych porwna zaczerpnitych z Ewangelii, w. Josemara wprowadza zamt w gowach swoich czsto bardzo modych uczniw. Wpaja im odraz do ksiy spoza Dziea, lk przed rozmow z nimi i wyrzuty sumienia, gdyby to jednak uczynili. To do reszty odcina ich od Kocioa.

Katechizm Praatury witego Krzya i Opus Dei (edycja z roku 2003), nr 299.

w. Josemara, rozwaanie Dobry pasterz, 12.03.1961.

72

73

Rafa, Polska, 1999 Rafa by przypadkiem specjalnym. Jako dziennikarz by rozpieszczany przez dyrektorw i cieszy si szczeglnym statusem. W przeciwiestwie do wikszoci numerariuszy wstpi do Dziea pno, bo w wieku 25 lat. W zwizku z rol, jak odgrywa, tolerowano jego manie i dziwactwa. Dyrektorzy wykazywali te wiele wyrozumiaoci dla jego wtpliwoci i pyta, a nawet sprzeciwu wobec niektrych praktyk. Ten nietypowy numerariusz nie zadowala si standardowym kierownictwem duchowym udzielanym przez wieckich dyrektorw, ograniczajcym si do sprawdzenia, czy kto spenia wszystkie naoone powinnoci i jest ulegy wzgldem przeoonych. Rafa wola otwiera swoj dusz przed ksidzem, ktry towarzyszy mu w czasach jego przystpienia do Dziea. Nie wiedzia, e wyjtki s tolerowane w Opus Dei tylko przez krtki czas, po czym osoby odstajce od wzorca przywoywane s do porzdku. Po 6 miesicach dyrektorzy postanowili, e czas skoczy z takim nieporzdkiem. Odtd Rafa musia obowizkowo spowiada si przed ksidzem wyznaczonym dla orodka. Nieprawdziwe jest twierdzenie, e czonkowie Dziea maj wolno wyboru swojego spowiednika lub kierownika duchowego.

notach chrzecijaskich, s otwarte dla wszystkich, jednak nigdy nie widziano tam adnego czonka Opus Dei oni spotykaj si we wasnym rodowisku. Brak zaufania do innych (nawet katolikw) idzie tak daleko, e dyrektorzy nie zgadzaj si na skierowanie swoich owieczek w miejsca inne ni zwizane z organizacj. W bibliotekach zwykych domw rekolekcyjnych mona na og spotka pozycje z wszystkich epok i wszelkich nurtw duchowoci chrzecijaskiej, natomiast w bibliotekach orodka Opus Dei znale mona w wikszoci tylko pisma zaoyciela, jego nastpcw i jego uczniw.

Pod pretekstem ochrony swojego charyzmatu Opus Dei odcina si wiadomie od reszty Kocioa. Rekolekcje duchowe organizowane w klasztorach lub rnych wspl74

Gabriela P., Argentyna, 13 lutego 2006 Nigdy nie naleaam i nigdy nie bd nalee do Opus Dei. Byam jednak zarczona z chopakiem, ktrego rodzice s supernumerariuszami. Ten zwizek pozwoli mi zauway, e ludzie ci s tak zamknici i pogardliwi wzgldem innych instytucji katolickich, e trudno mi jest uwaa ich za braci w wierze. Zerwaam zarczyny 6 miesicy przed dat lubu. Dopki chodzio o randki, romantyczne spacery z trzymaniem si za rk czy o miosne rozmowy na temat bahych spraw, wszystko szo dobrze. Razem chodzilimy do kocioa, cho narzeczony nie lubi mojej parafii, gdy wola inn, gdzie byli ksia, do ktrych mia cakowite zaufanie. Z gry krytykowa ksiy, ktrzy nie chodzili w sutannie lub w koloratce. Nie podobao mi si takie mylenie, ale byam bardzo zakochana. Czuam te, e nie podobam si jego rodzinie. Pod pretekstem zaj na studiach nie
75

przyjam wielu zaprosze jego mamy na spotkania lub medytacje, czym zasuyam sobie na grzecznochodne traktowanie, kiedy ich odwiedzaam. Jego 5 braci byo bardzo powcigliwych; nigdy nie dzielili si ze mn radociami lub trudnociami. Wszyscy byli dobrze wychowani i wyrafinowani, ale zimni. Po pewnym czasie mj narzeczony zacz naciska, ebym spowiadaa si u ksidza z Dziea. Odmwiam. Miaam ju spowiednika w swojej parafii. Jednak on go nie znosi, gdy ksidz ten wypowiada si w obronie Trzeciego wiata. Nalega, ebym wzia udzia w kilku spotkaniach Opus Dei. Praca zajmowaa mi jednak cay dzie i mogam sobie oszczdzi te medytacje. Jego owiadczyny napeniy mnie szczciem, jednak pierwsze konflikty pojawiy si ju przy organizacji ceremonii lubu, nastpnie przy temacie wychowania naszych dzieci. Mj narzeczony uwaa, e kobieta moe uprawia jaki zawd i zarabia pienidze, ale dom i dzieci musz by jej absolutnym priorytetem. Nie dopuszcza dyskusji na ten temat. Koczyam studia z architektury krajobrazu z bardzo dobrymi wynikami i naprawd kochaam swj zawd. Oczywicie dla mnie dom i dzieci take s wane, jednak nie mogam pogodzi si z myl, e powic si wycznie ich wychowaniu. Nie godziam si take na to, by domowe obowizki naleay wycznie do mnie. Dzielia nas jeszcze inna sprawa: liczba dzieci. Wedug niego para powinna by otwarta na ycie, a naturalne metody antykoncepcji s dopuszczalne jedynie w ostatecznoci. Gdyby miao si narodzi 6
76

lub 10 dzieci, naleao je przyj niezalenie od tego, czy mona im zapewni byt i odpowiednie warunki ycia. On liczy na bosk pomoc i argument ekonomiczny si dla niego nie liczy. Mnie natomiast te sprawy bardzo niepokoiy. Jaki zawd moe uprawia matka 10 dzieci? Czy macierzystwo odbiera ludziom wszelkie inne prawa poza prawem do rodzenia, prania i gotowania? A nawet gdyby rodzina zarabiaa wystarczajco, eby zatrudni pomoc, ktra dziewczyna zgodziaby si na prac w domu, w ktrym po sprztaniu wszystko byoby natychmiast brudzone przez dzieci biegajce z kta w kt, gdzie byyby tony odziey do prania i prasowania i tony jedzenia do gotowania, a do tego pacz niemowlt o kadej porze dnia i nocy? Musz przyzna, e czuj si nieswojo w towarzystwie rodzin czonkw Opus Dei. Tyle dzieci rodzonych z posuszestwa raczej ni z pragnienia! Bg zesa nas na ziemi, ebymy si rozmnaali, ale take po to, ebymy si speniali jako osoby. Gdyby chodzio tylko o reprodukcj, bylibymy zwierztami. Jednak ostateczne zerwanie spowodowa fakt, e on chcia, eby dzieci uczszczay do szk prowadzonych przez Opus Dei. Syszaam wczeniej o tych szkoach, drogich i elitarnych, ale nie zapewniajcych penego wyksztacenia. Jedna z moich ssiadek otworzya mi oczy, mwic: Uwaaj na nich! To s zdobywcy nowych powoa. Syna mojej znajomej zmanipulowali do tego stopnia, e opuci dom od razu po ukoczeniu liceum. Odtd nawet nie pozwalaj mu spotyka si z rodzicami. Kiedy rozmawiaam o tym z narzeczonym, sta si agresywny. Wymyla mi, e sucham plotek.
77

On sam chodzi do szkoy Opus Dei i nigdy nie zaproponowano mu czonkostwa w Dziele. Zachcali go jedynie, by sta si lepsz osob i uczy si lepiej. Kiedy nalegaam, przyzna w kocu, e mwiono mu o powoaniu, ale e nie zmusza si nikogo. Przyznawa, e szkoy Dziea s kuni powoa, ale nie ma w tym nic zego. Kiedy zapytaam go, dlaczego rozmawia si z gimnazjalistami o powoaniu, cho w tym wieku dzieci nawet nie wiedz, co chc studiowa ani co robi w yciu, odpowiedzia z umiechem, e wanie w tym wieku dzieci powinny by uksztatowane i przygotowywane do ycia. Porwnywa je do japoskich drzewek bonsai, ktrym naley bardzo wczenie nada form, aby pozostay mae i adniutkie. Doda cynicznie: W stosownym momencie wytumacz ci, co si robi, eby dzieci stay si zwolennikami Opus Dei. Poprosiam, eby mi tego nie tumaczy, bo gdyby to zrobi, to otwarcie by przyzna, e manipuluje sumieniem nastolatkw, co jest sprzeczne z prawem cywilnym i kocielnym. Prawdziwe powoania nie s ksztatowane, ale pojawiaj si w sposb naturalny jako zaproszenie, ktremu kady odpowiada na swj sposb. Bya to nasza ostatnia rozmowa na ten temat. Byam bardzo poruszona i wszystko opowiedziaam rodzicom. Kiedy mj narzeczony znowu pojawi si w naszym domu, a ja nie przestawaam paka, nie usyszaam od niego ani sowa pociechy, nie wykona ani jednego pojednawczego gestu. Wrcz przeciwnie, oskara mnie o frywolno i powtarza, e nigdy nie pozwoli, aby jego dzieci zostay zakaone w innych rodowiskach lub w innych szkoach,
78

nawet katolickich. Wedug niego modernizm prowadzi do upadku Kocioa. Opus Dei chciao zmieni wiat, poczynajc od gry, wywierajc wpyw na sumienie tych, ktrzy maj wadz finansow lub polityczn. Nasze dzieci miay uczestniczy w tym planie, umieszczajc Chrystusa na szczycie ludzkiej hierarchii. Wtedy, wci paczc, powiedziaam Nigdy nie bd miaa z tob dzieci, nigdy. A on chodno odpowiedzia: Skoro nie jestem mile widziany... i odszed, nie dodajc ju ani sowa. To zerwanie wiele mnie kosztowao. Potrzebowaam ponad roku, aby wrci do siebie. Nie sdziam, e jego zachowanie byo charakterystyczne dla Opus Dei. Dopiero pniej, czytajc inne wiadectwa, zdaam sobie spraw, e czonkowie tej organizacji uwaaj si za lepszych od innych ludzi, nawet jeli ich zachowanie stoi w sprzecznoci ze spoecznym nauczaniem Kocioa, zawartym w ostatnich encyklikach papieskich.

wiadectwo rodowisk akademickich, Wochy, 6 lipca 2007 Midzy 21 a 24 czerwca 2007 r. we woskiej stolicy odby si kongres z okazji 50-lecia traktatw rzymskich (1957-2007), ktry zgromadzi ponad 2 tys. profesorw z caej Europy. Spotkanie to zostao zorganizowane wsplnie przez Komisj Europejsk, Komisj Episkopatw Wsplnoty Europejskiej, Papiesk Rad ds. Kultury i Kongregacj na rzecz Nauczania Katolickiego, a patronat honorowy obj prezydent Republiki Woskiej. Wy79

darzenie miao miejsce w Papieskim Uniwersytecie Lateraskim, natomiast poszczeglne posiedzenia odbyy si na rnych rzymskich uniwersytetach, wieckich i kocielnych. Obrady rozpocz referat nt. Nowy humanizm dla Europy. Wrd uczestnikw znalazy si wane osobistoci wieckie (z instytucji europejskich, woskich i rzymskich), kocielne (ze Stolicy Apostolskiej i wielu europejskich konferencji episkopalnych) i akademickie (z wielu uniwersytetw europejskich, tak publicznych, jak i prywatnych). 23 czerwca 2007 r. Benedykt XVI przyj uczestnikw kongresu na audiencji w auli Pawa VI. Wrd obecnych zabrako biskupa Javiera Echevarrii, praata Opus Dei i wielkiego kanclerza dwch uniwersytetw: Uniwersytetu Nawarry w Pampelunie i Uniwersytetu witego Krzya w Rzymie. Nie pojawi si on rwnie na audiencji generalnej, cho mieszka w Rzymie i by w miecie w tych dniach. Faktem jest, e wane osobistoci maj bardzo napity plan dnia i obowizki, ktre mog usprawiedliwia tak nieobecno. By moe zdarzy si wypadek lub zasza nieplanowana okoliczno. Mona jednak zastanawia si, dlaczego wielki kanclerz mieszkajcy w Rzymie, wielce zainteresowany yciem akademickim i poszanowaniem godnoci ludzkiej w Europie, nie uczestniczy w ani jednym wydarzeniu tego wielkiego europejskiego zgromadzenia. W sobot 23 czerwca po poudniu, poza wydarzeniami liturgicznymi i spotkaniami naukowymi, odbyy si rwnie konferencje zorganizowane przez rne instytucje eklezjalne, podczas ktrych
80

prezentoway one wasny dorobek w ksztatowaniu europejskiego humanizmu: Hiszpaska konferencja episkopalna, reprezentowana przez biskupw Agustna Cortsa Soriano i Jaume Pujola Balcellsa: Tosamo i misja katolickiego profesora w dzisiejszym uniwersytecie. Towarzystwo Jezusowe: Wpyw jezuickich uniwersytetw na europejsk kultur. Droga neokatechumenalna, z udziaem samego Kiko Argello: Uniwersytet i nowa ewangelizacja. Focolari, pod przewodnictwem Giuseppe Zanghi: Duchowo jednoci dla odnowionego humanizmu. MIEC-Pax Romana: Praca w firmie: europejski wymiar nowego obywatelstwa solidarnego. Ruch Komunia i Wyzwolenie, z przemwieniami Marco Bersanelliego i Carmine Dimartino: Uniwersytet i rozum. Misjonarze Indentes: Mistyczny wymiar czowieka. Bractwo Misjonarzy Verbum Dei: Przekaz wartoci na styku relacji pomidzy uczniem i nauczycielem. Rzymski Uniwersytet Europejski, pod przewodnictwem lvaro Corchera, dyrektora generalnego Legionistw Chrystusa i ruchu Regnum Dei: Posta profesora uniwersyteckiego. Wsplnota Sant Egidio: Wiara i rozum w mioci. Mona powiedzie, e Opus Dei wprost kuo w oczy swoj nieobecnoci. Pamita trzeba, e jego praat, jako biskup, jest rwnoczenie przedstawicielem najwikszej istniejcej instytucji eklezjalnej. Dlaczego tak si stao? Ot Opus Dei nie lubi by porwnane ani do zakonw, ani do instytutw wieckich (cho samo nim byo przez okres 35 lat),
81

ani z nowymi ruchami wieckimi. Wedug oficjalnej wersji misji Dziea, czonek Opus Dei stara si sprosta jedynie tym wymaganiom powoania chrzecijaskiego, ktre wynikaj z chrztu. Ani mniej, ani wicej. Jest to zwyky chrzecijanin, yjcy w wiecie i poszukujcy witoci. Nie powinno si go myli z osobami konsekrowanymi ani z nowymi ruchami laickimi. Ta teoria miaaby usprawiedliwi nieobecno Opus Dei w wydarzeniach soboty 23 czerwca 2007 r. z okazji Europejskiego spotkania profesorw uniwersyteckich. Problem tkwi w uzasadnieniu powyszej tezy. Zapewne zreszt, kto j wymyli, sam w ni nie wierzy. Zwrmy uwag! Z faktu bycia ochrzczonym nie wynika konieczno odmawiania w kady czwartek modlitwy Adorote devote, spowiadania si co tydzie u ksidza wskazanego przez dyrektorw, ani tym bardziej obowizek nazywania Ojcem biskupa Echevarrii, gdy tylko Bg jest Ojcem ochrzczonych. Nikt inny. Powinnoci, jakie spoczywaj na czonkach Opus Dei, nie wynikaj z ich statusu ludzi ochrzczonych czyli zwykych chrzecijan, ale s waciwe instytucji, ktra uwaa za stosowne i konieczne naoenie na swoich czonkw takich obowizkw. Jest wic ewidentne, e czonkowie Opus Dei funkcjonuj w ramach ruchu stowarzyszeniowego Kocioa, s zatem jedn instytucj eklezjaln wicej. Praatura Opus Dei uwaa, e nie mona jej porwnywa ze stowarzyszeniem lub ruchem laickim. Jako instytucja hierarchiczna i jurysdykcyjna, pozwala jedynie na porwnania z innymi ciaami hierarchicznymi: diecezjami, wikariatami terytorialny82

mi, administracjami apostolskimi, itp. Podtrzymuje t tez wbrew wyranym wskazaniom prawa kocielnego. Tym niemniej Opus Dei upiera si przy stanowisku, e jest struktur hierarchiczn. Izoluje si, eby rozwia wszelkie co do tego podejrzenia. Dlatego wanie przedstawiciele Opus Dei nigdy nie bior udziau w wydarzeniach, w ktrych mieliby uczestniczy na rwni z innymi instytucjami eklezjalnymi. To postpowanie budzi kontrowersje wrd ludzi wierzcych. Odbierane jest czsto jako przejaw swoistego kompleksu wyszoci, ktry moe wywoa jedynie zaenowanie pozostaych wiernych.

Od ulegoci do rezygnacji z samodzielnego mylenia

Proces ksztacenia (formacji) nowych czonkw Opus Dei zakada, e nowo przyjta osoba przyjmie pewien kanon przekona wsplnych, ktre pozwol jej w peni uczestniczy w yciu duchowym organizacji. Ten proces moe by zdrowy, o ile nie prowadzi do cakowitego odrzucenia przekona osobistych i pozostawi pewien zakres swobody mylenia. Absolutyzacja procesu formacji powoduje, e jednostka rezygnuje z wasnego sumienia i odpowiedzialnoci osobistej; skupia si jedynie na przyswajaniu cile okrelonych opinii, wypierajc ze wiadomoci wszelkie myli niezgodne z nauczaniem Opus Dei. Takie podejcie sprzeczne jest z nauczaniem Kocioa, z teologi Ojcw Kocioa i Tomasza z Akwinu, wedug ktrych wolno sumienia i inteligencja s darami, jakimi
83

Bg obdarza kadego czowieka. Wolno rozeznania i wyboru s nietykalne i powinny znajdowa si ponad wszelkimi odgrnymi rozkazami, nawet pochodzcymi od samego Kocioa. Pycha jest przeszkod najsilniejsz, jeli si pojawi. Zazwyczaj nie rodzi si od razu. Objawia si draliwoci, duchem krytyki, brakiem ulegoci itp. W kadym razie naley pomc zainteresowanemu, aby zobaczy jasno, e jego pogldy lub reakcje s tylko przykrywk dla pychy. Kady, kto chce j przezwyciy, musi da si prowadzi ulegle.1 Jeeli czonek Dziea zgasza jakikolwiek sprzeciw, Opus Dei przekonuje go, e jest to wyraz jego pychy. Aby wyzdrowie, musi okaza ulego i da si prowadzi jak dziecko. Dziecictwo duchowe wymaga ulegoci rozumu, a to jest trudniejsze ni ulego woli. Aby podporzdkowa sobie rozum, konieczne jest, obok aski Boej, stae wiczenie woli, ktra raz, drugi i zawsze powiada nie umysowi, podobnie jak mwi nie ciau.2 Szczeglnie wane jest rwnie umartwienie wewntrzne: pilnowanie serca, wyobrani i zmysw, pamici, rozumu i woli.3 Trudno sobie wyobrazi bardziej antyhumanistyczny program. Naley tumi w sobie mio (zapdy serca), fantazj (zapdy wyobrani), ciao (zapdy zmysw), umys (pami, rozum i wol). Nie ma wtpliwoci, e rzeczywistym celem tych zabiegw jest obnienie samooceny i podkopanie wiary w siebie:

Wasny rozum jest zym doradc, zym sternikiem, aby prowadzi dusz przez wichury i burze, pomidzy rafami ycia wewntrznego.1 W pracy apostolskiej i w obcowaniu z brami naley unika ducha krytyki.2 W Opus Dei nie ma dyskusji. Od czonkw szeregowych do dyrektorw regionalnych i centralnych, wszyscy musz skupia si na cisym przestrzeganiu regu spisanych w wewntrznych regulaminach. Praat jest powiernikiem ducha zaoycielskiego i jako jedyny decyduje o ewentualnym dostosowaniu Dziea do obecnych czasw.

Atomito, Urugwaj, 7 listopada 2008 W pewnym momencie zaczem sobie zadawa zasadnicze pytania na temat religii katolickiej. Ksidz, z ktrym rozmawiaem, powiedzia mi: Masturbujesz si mentalnie. Inni masturbuj si seksualnie, ty za masturbujesz si przy pomocy tych pyta. Przesta o tym myle. Zastanawianie si nad spjnoci tego, czego si nas uczy (czyli poszukiwanie prawdy) traktuje si tak samo, jak pobudzanie w sobie myli erotycznych!

Co jaki czas do naszego orodka przyjedao z Rzymu kilku dyrektorw centralnych. Ich odwiedziny miay na celu zachcenie nas do osigania lepszych wynikw

1 Vademecum rady lokalnej, 19.03.2002, s. 62. 2 w. Josemara, Droga, Ksigarnia w. Jacka, Katowice, 2001, nr 856. 3 Dowiadczenia o sposobie prowadzenia rozmw braterskich,

19.03.2001, s. 34.

1 2

w. Josemara, Droga, Ksigarnia w. Jacka, Katowice, 2001, nr 59. w. Josemara, list 28.03.1973, nr 16.

84

85

apostolskich (czytaj: uzyskania wikszej liczby powoa). Dyrektorzy brali udzia w naszych spotkaniach roboczych, podczas ktrych starali si wykry, jakie elementy ducha Dziea byy niewystarczajco stosowane w naszym orodku. Pamitam, e po ich odjedzie dyrektor zwrci nam uwag: Patrzcie, jak si zachowaj dyrektorzy centralni: im s starsi i bardziej dowiadczeni, tym mniej ufaj wasnemu osdowi. Zawsze udaj si na modlitw z egzemplarzem Vademecum pod pach i cigle d do tego, by jeszcze bardziej utosami si z duchem Dziea. Wszyscy powinnimy bra z nich przykad. Za takim rozumowaniem kryje si przekonanie, e duch i misja Dziea, pozostawione przez zaoyciela tworz system doskonay, a wic niezmienny. Przy takim zaoeniu w Opus Dei nie ma miejsca na mylenie i indywidualn inicjatyw. Wrcz przeciwnie, uwaa si j za wielce szkodliw Uspokj si; we piro i kartk papieru i prosto, z zaufaniem opisz jak najkrcej wszystko, co ci nie daje spokoju. Potem oddaj t kartk swojemu przeoonemu i nie myl o tym duej. On, bdc gow, jest obdarzony szczegln ask stanu, woy twoj notatk do akt... albo wyrzuci j do kosza.1 Istniej setki wiadectw czonkw, ktrzy lojalnie zgosili dyrektorom swoje zastrzeenia lub niepokoje co do sposobu funkcjonowania Dziea. Ludzie ci starali si rozmawia z dyrektorami regionalnymi, centralnymi i z delegatami praata podczas komisji suby lub tygodni nauki. Niektrzy nawet zwracali si bezporednio do praata. Interwencje te spotykaj si jednak zawsze z t sam reakcj: ich autorzy otrzymuj etykiety

odstpcw i mog ich spotka represje: odwoanie z funkcji kierowniczych, izolacja wewntrz organizacji i temu podobne. Nie ufajcie atwo wasnemu rozumowi! Tak jak szlachetny metal poddaje si prbie potrzebuje kamienia ostrzcego my sprawdzamy, czy nasz rozum jest z czystego zota w tym, co ludzkie i w tym, co nadprzyrodzone uwzgldniajc opini innych (zwaszcza tych, ktrzy otrzymali ask, aby nam pomaga). Dlatego musimy przyj postaw otwart na zmian tego, co wczeniej uwaalimy za suszne.1 Cakowita rezygnacja z samodzielnego mylenia i bezkrytyczne przyjcie opinii kierownika duchowego oto jedyna suszna droga w Opus Dei. Zaoyciel powierzy kademu kierownikowi duchowemu szerokie kompetencje obejmujce rwnie zwyke ludzkie sprawy: problemy zawodowe, naukowe, spoeczne i inne. Natomiast zadanie czuwania nad prawowiernoci czonkw Dziea spoczywa na wszystkich. Przyja ustpuje miejsca inwigilacji kady staje si stranikiem drugiego w subie Dzieu. Jest obowizkiem wszystkich troszczy si o wytrwao innych, dba o zdrowie duchowe i doktrynalne Dziea. Pomcie sobie nawzajem, aby uchroni si przed pokusami, aby strzec zmysy, aby umartwia ciekawo umysu.2 Wydawaoby si, e ciekawo umysu jest darem Boym i istotn cech czowieczestwa. w. Josemara zwalnia nas z tej przypadoci. Aby chroni swoje dzieci

w. Josemara, Droga, Ksigarnia w. Jacka, Katowice, 2001, nr 53.

1 2

w. Josemara, list Videns eos, 24.03.1931, nr 50. w. Josemara, list 28.03.1973, nr 15.

86

87

przed ciekawoci umysu, zaoyciel sporzdzi list ksiek niebezpiecznych: Waciwym rodkiem ostronoci, umoliwiajcym stawienie czoa pokusie rozwizoci w sprawach wiary i obyczajw, jest poddanie si pokornie i chtnie ograniczeniu, jakim jest unikanie niektrych lektur. (...) Nie moemy czyta ksiek opartych na bdnej doktrynie lub literatury, ktra narusza obyczaje.1 Zanim czonek Opus Dei przeczyta ksik, ma obowizek poprosi dyrektora o pozwolenie. Dyrektor sprawdza, czy konkretnego tytuu nie ma na licie ksiek niebezpiecznych i udziela (lub nie) pozwolenia na jej przeczytanie. 60 tys. ksiek figuruje na tej licie (nazywanej indeksem, podobnie jak zniesiony w 1966 r. indeks kocielny). Kada pozycja ma przypisan ocen moraln w przedziale od 1 do 6. Mona czyta ksiki, ktre maj ocen nie wysz ni 3. Przy 4 czytanie jest niewskazane. Tak jest np. w przypadku ksiki Rok 1984 Orwella. Pretekstem do zakazu s zawarte w niej sceny miosne. Po moim odejciu z Opus Dei mogem wreszcie przeczyta t synn ksik. Nie znalazem tam adnego pikantnego opisu! Dlaczego zatem znalaza si na licie ksiek zakazanych? Czy nie dlatego, e opisuje wiat totalitarny w kadym punkcie podobny do ycia w Opus Dei? W przypadku ksiek ocenionych na 5 lub 6 naley poprosi o pozwolenie rady centralnej w Rzymie. Musiaem np. czeka ponad 3 miesice, zanim pozwolono mi przeczyta Dum Alberta Camusa, poniewa jedyn osob upowanion do udzielenia mi tej

zgody by praat Opus Dei. Nie wolno mi byo natomiast sign po Ndznikw Victora Hugo, W poszukiwaniu straconego czasu Prousta, witoszka Moliera, Ojca Goriot Balzaka, ani takich autorw jak Paulo Coelho, Umberto Eco, Emil Zola, Witold Gombrowicz, Leszek Koakowski i wielu innych. Liczba niebezpiecznych ksiek wynosi obecnie ponad 23 tys. pozycji. Czy to duo? Jeeli wzi pod uwag fakt, e obejmuje ona dziea z literatury piknej, filozofii, teologii, psychologii itd., jest na tyle dua, by w praktyce uniemoliwi studiowanie wszelkich przedmiotw humanistycznych. Czonkowie Opus Dei musz si solidnie gimnastykowa, aby skoczy np. studia polonistyczne. Trudno zalicza egzaminy, nie przeczytawszy arcydzie literatury wiatowej i to tylko dlatego, e owe ksiki rzekomo psuj obyczaje. W indeksie Opus Dei znajduj si rwnie ksiki powaanych katolickich teologw z XX w., takich jak Henri de Lubac, Yves-Marie Congar, Alfons Auer lub Karl Rahner! Wrd autorw ksiek opartych na bdnej doktrynie znalaz si take Joseph Ratzinger, jednak z niewiadomych powodw pozycje te zostay usunite z listy po tym, jak obecny papie zosta prefektem Kongregacji Nauki Wiary w 1980 r. Jeeli wity Pius X, tak jak wczeniej Leon XIII, uwaa, e do najwaniejszych lekarstw, jakie naley stosowa przeciwko zu modernizmu, naley wierne przestrzeganie filozofii i teologii witego Tomasza, teraz jak nigdy naley cile stosowa si do tego pogldu.1

w. Josemara, list 28.03.1973, nr 16.

w. Josemara, list 14.02.1974, nr 26.

88

89

C.F., Argentyna, 12 sierpnia 2003 Wkrtce po ukoczeniu studiw zostaem wicedyrektorem klubu. Tam zaczem (prawdopodobnie w odruchu obronnym) dzieli czonkw Dziea na dwie kategorie: tych, ktrzy moim zdaniem rozumieli ducha Opus Dei ludzi normalnych, oraz takich, ktrzy skupiali si na literalnym odczytaniu tekstw rdowych ludzi kalekich. Mylaem pocztkowo, e procent kalekich w Dziele jest mniej wicej taki jak w normalnym yciu, e to nie Dzieo ich okaleczyo, ale oni przenieli swoj uomno do organizacji. Z czasem mogem si jednak przekona, e liczba kalek jest duo wiksza na stanowiskach dyrektorskich ni wrd reszty ludu Boego. Za kalekich uwaaem dyrektora i ksidza z mojego orodka, natomiast wicedyrektor by w moich oczach normalny. Obaj sprzeciwialimy si przyjciu do Dziea kilku modziecw w wieku 14 lat, ktrzy nie odpowiadali okrelonym kryteriom. Nadeszy wakacje. Dyrektor, sekretarz i ksidz pojechali razem na kurs roczny i tam wanie zachcili wspomnianych trzech chopcw do przystpienia do organizacji. Postanowiem podj batali w obronie ducha Dziea. Poszedem do dyrektora odpowiedzialnego za rekrutacj w regionie. Wysucha mnie uwanie, po czym stwierdzi, e skoro rada lokalna postanowia, e te dzieci maj powoanie, mog by spokojny. Wci jednak nie byem spokojny, a skoro ten dyrektor kwalifikowa si w mojej ocenie do kategorii kalekich, poszedem wprost do dyrektora odpowiedzialnego za numerariuszy. On take wy90

sucha mnie uwanie, zgodzi si ze mn, e postpowanie wobec 14-latkw byo nieortodoksyjne i obieca, e po zakoczeniu kursu letniego porozmawia na ten temat z rad lokaln. Uspokojony udaem si na mj wasny kurs roczny. Pod koniec kursu przyby do nas przedstawiciel rady regionalnej, ktry powiadomi uczestnikw o nowych przydziaach w nadchodzcym roku. Ja miaem przeprowadzi si do innego orodka, natomiast dyrektor, ktry zwerbowa niedojrzae dzieci, zosta mianowany dyrektorem regionalnym dla numerariuszy. Mimo to nadal prowadziem swoj batali. Otwarcie mwiem, co myl, a jeli moje uwagi byy ignorowane, zgaszaem sprawy dyrektorom regionalnym a do zaatwienia sprawy. Par razy poprosiem nawet o wysanie informacji do Rzymu i domagaem si, eby pokazywali mi pisemn odpowied. Kilka lat pniej mianowano mnie sekretarzem orodka komisji regionalnej. Byem zadowolony: mylaem, e dyrektorzy chcieli mnie mie blisko, by korzysta z moich rad. Co wicej, dyrektor orodka (ktry nie by czonkiem komisji regionalnej) wydawa mi si cakiem normalny. Kiedy powiedziano mi, e bdzie on moim kierownikiem duchowym, pomylaem, e wszystkie moje problemy zostay rozwizane. Podczas pierwszej rozmowy podzieliem si z nim tymi mylami. Dyrektor wybuchn miechem; by przekonany, e artowaem. Dla niego byo oczywiste, e do orodka komisji przeniesiono mnie nie po to, eby korzysta z moich rad, lecz po to, eby mnie unieszkodliwi. Dyrektorzy nie mieli ze mn atwego ycia. W obronie ducha Opus Dei nie puszczaem pa91

zem adnej nieprawidowoci. Ale nie trwao to dugo. Jeszcze przez kocem roku odesano mnie do orodka dla emerytw. Tam wreszcie zdaem sobie spraw, e moja walka do niczego nie prowadzi. Poprosiem o zmian kraju w nadziei, e gdzie indziej procent kalek bdzie mniejszy. W kocu, gdy odmwiono spenienia mojej proby, powiedziaem, e chc odej z Dziea. Chcieli, ebym to jeszcze przemyla. Czas mija, a ja podtrzymywaem swoj decyzj. Wtedy poradzili mi, ebym poczeka na wynik pracy komisji suby. (Jest to rodzaj inspekcji prowadzonej przez dwch rzymskich wysannikw, odbywajcej si co 10 lat). Zapewniono mnie, e bd mg przedstawi inspektorom wszystkie swoje wtpliwoci, na ktre z pewnoci znajd odpowied. Przed przyjazdem czonkw komisji nastpio pospolite ruszenie. Prbowano uporzdkowa lub przynajmniej ukry wszystko, co szwankowao. Poszedem do wikariusza regionalnego i podzieliem si z nim niepokojem w tej kwestii. Widzia sprawy odwrotnie ni ja. Uwaa, e pospieszne sprztanie nie jest wiadectwem hipokryzji, ale e inspekcja jest bodcem potrzebnym, aby uporzdkowa zalege sprawy. Pamitam jego min, kiedy wyjaniem mu, e dyrektorzy poprosili mnie, ebym poyczy od matki na czas wizyty meble i elementy dekoracyjne, ktre miay by zwrcone po inspekcji. Wreszcie przybya komisja. Wskazano mi osob, z ktr miaem rozmawia. Odmwiem, bo by to Argentyczyk, ktrego znaem a za dobrze. Zgodzili si, ebym porozmawia z drugim ksidzem Hiszpanem. Chciabym potrafi opisa jego
92

wyraz twarzy, gdy opowiadaem mu, co mi leao na sercu. Nie odpowiada, ale byo oczywiste, e trudno mu byo uwierzy w to, co sysza. Wyszedem zadowolony z tego spotkania. Byo oczywiste, e znalazem waciwego rozmwc i e sprawy mog si zmieni. Po niedugim czasie dowiedzielimy si, e skutkiem komisji suby bd zmiany na stanowiskach dyrektorskich. Dzikowaem za to Bogu do czasu, kiedy nadeszy nominacje. Gdyby kto mnie zapyta, komu zabronibym penienia takich funkcji, wskazabym wanie nowo mianowanych dyrektorw. Wtedy powiedziaem do. Stwierdziem, e moje starania o obron tego, co uwaaem za ducha Dziea, nie tylko byy nieskuteczne, ale i bezproduktywne. Syszaem to wiele razy od ksidza, ktry by przez dwa lata moim kierownikiem duchowym i ktrego uwaaem za normalnego, ale go nie suchaem. Po 16 latach, 5 miesicach i 3 dniach spdzonych w Dziele, postanowiem odej.

Od daru siebie do zatracenia siebie

Kto chce zachowa swoje ycie, straci je, a kto straci swe ycie z mego powodu, ten je zachowa. W paradoksie wypowiedzianym przez Jezusa Koci chce widzie wezwanie do zoenia daru siebie. Zapominanie o sobie na korzy drugiego czowieka to idea gboko zakorzeniona w tradycji chrzecijaskiej. Jednak absolutyzacja tego pojcia prowadzi do zatracenia siebie. Zobaczmy, czego na ten temat naucza wity Josemara:
93

Niech moi synowie nie zapominaj, e przychodz, aby by posuszni, e przychodz, aby pozosta niezauwaeni.1 Kiedy nie pamitasz o sobie, o swoich sprawach, wwczas wykonujesz dobr robot.2 Oddanie to przede wszystkim niemylenie o sobie.3 Myl, e wszystkie konflikty kadego z moich synw rozwizuj si, jeli podczas rachunku sumienia moe on powiedzie w prawdzie: Jezu, nie zajem si sob, nie mylaem o sobie. Jeeli zachowujesz si w ten sposb, bdziesz dusz kontemplacyjn; bdziesz samym Chrystusem.4 Nalegam: wszystkie osobiste problemy rozwiesz, zapominajc o sobie, aby zajmowa si innymi ludmi dla Boga. W ten sposb kroczy si po drogach wiata, budujc drogi Paskie.5 W ten sposb, jeli te zalecenia przekazywane s bez analizy, bez namysu i bez gbokiego przekonania, zapominanie o sobie prowadzi szybko do totalnej negacji siebie. Prawie wszyscy, ktrzy maj kopoty osobiste, maj je z powodu egoizmu, z powodu mylenia o sobie samych. Naley odda si innym, suy innym z mioci do Boga, taka jest droga, aby zniky nasze zmartwienia. Wikszo przeciwnoci ma swoje rdo w tym, e zapominamy o subie, jak jestemy winni innym ludziom i przesadnie skupiamy si na swoim ja. Odda si w subie duszom, zapominajc o sobie samym, ma tak wielk warto, e Bg wynagradza j peni radoci.6

Goszc oddanie tak naprawd zwalcza si mio do samego siebie: Nie jestem nic wart, niczego nie posiadam, niczego nie wiem, jestem nikim, nikim!1 Drobne, codzienne przyjemnoci s rwnie zwalczane pod hasem, e naley by oderwanym od wszystkiego. Kade prywatne przyzwyczajenie i kade osobiste pragnienie uwaa si za form grzesznego przywizania. Czonkom Opus Dei podaje si przykad zaoyciela, ktry powiada: Kiedy naley wybra co osobistego, naley wybra to, co najgorsze i najmniej atrakcyjne.2 Czonkowie Opus Dei powinni odczuwa wyrzuty sumienia tylko dlatego, e si dobrze czuj. Powinni te tumi w sobie wszelkie pragnienia, gdy sama myl o tym, eby sobie dogodzi, graniczy z grzechem. Pitnowane s wszelkie drobne, codzienne przyjemnoci. Uwaa si, e s one form kompensacji, e s zabiegiem majcym na celu ucieczk od wymaga powoania. Jak dugo czowiek moe si wyrzeka wszystkiego, czego pragnie?! Co robi, jeli pojawi si uczucie pustki, bezsensu, beznadziei? w. Josemara poda nastpujce rozwizanie: Jeeli w jakiej chwili przyjdzie wam do gowy myl, e odgrywamy komedi, naley sobie powiedzie: Nadesza godzina, aby odgrywa ludzk komedi przed boskim widzem. Nie moemy rezygnowa z pobonoci, naszego ycia w powiceniu i w mioci. Trzeba odgrywa komedi

1 2 3 4 5 6

w. Josemara, Sam na sam z Bogiem, nr 188. w. Josemara, Sam na sam z Bogiem, nr 118. w. Josemara, Sam na sam z Bogiem, nr 114. w. Josemara, rozwaanie 13.10.1963. w. Josemara, rozwaanie 20.01.1967. w. Josemara, list Videns eos, 24.03.1931, nr 15.

w. Josemara, Droga krzyowa, Wydawnictwo w. Jacka, Katowice, 1991, stacja XIII, punkt 5. 2 w. Josemara, Instrukcja, 31.05.1936, notatka 137.

94

95

przed Bogiem z mioci, aby podoba si Bogu, y pod prd na tym polega bycie boym kuglarzem. Pikne jest nie wtp w to odgrywa komedi z mioci, z powiceniem, bez adnej osobistej satysfakcji, aby sprawi przyjemno Panu, ktry igra z nami [...] Naley spenia obowizek nie dlatego, e tak nam si podoba, ale dlatego, e obowizek jest obowizkiem. Pracowa musimy nie dlatego, e nam si chce pracowa, ale dlatego, e Bg tak chce wtedy mona powiedzie, e pracujemy z dobr chci. Dobra mio, ktra uszczliwia dusz, ugruntowana jest na blu, na radoci wychodzenia przeciwko naszym skonnociom, eby suy Bogu i Jego witemu Kocioowi.1 Ludzka mio moe przyczynia si do cierpienia (z powodu nieporozumie, cierpienia osoby kochanej itp.), ale twierdzenie, e dobra mio ugruntowana jest na blu jest niemdre i niebezpieczne, tak samo jak myl zaoyciela, e rado ma korzenie w ksztacie krzya. w. Josemara by, jak si zdaje, wyznawc kultu cierpitnictwa, odrzuconego przez dzisiejszy Koci. Egocentryzm nie sprzyja yciu duchowemu to prawda. Jednak wezwanie, by nie sucha siebie powinno by bardziej precyzyjnie i nie powinno by ujte tak radykalnie, gdy wtedy traci sens albo prowadzi do kryzysu osobistego. Pamita trzeba, e do Opus Dei przystpuj osoby szczerze pragnce suy Bogu. Tymczasem czonkw (w szczeglnoci numerariuszy) zachca si do rezygnacji z wasnych pragnie, do wyparcia pewnej czci nich samych, do przeksztacenia kadego zadania w powicenie, do rezygnacji z przyjemnoci i umartwienia.

Opus Dei zastpuje dobro jednostek dobrem wsko rozumianej wsplnoty. Naley pracowa dla Dziea, y dla Dziea, zatraca si dla niego, aby w kocu sta si Opus Dei.1 Przej niezauwaonym ta idea ma nadawa kierunek i sens yciu czonkw Opus Dei. Maj nie stwarza problemw, nie mie i nie wyraa wasnego zdania, pozwala przeoonym decydowa o sobie jak o dziecku. Tak zwane dziecictwo duchowe jest w istocie zwykym zniewoleniem i infantylizacj: Pamitaj, dziecko, e cakowite zawierzenie wymaga ulegoci.2

Maria del Carmen Tapia, Kalifornia, stycze 19923

W 1965 r. Maria del Carmen Tapia bya od 9 lat odpowiedzialna za esk ga Dziea w Wenezueli. Pewnego dnia wikariusz regionalny wezwa j do siebie i powiedzia, e zaoyciel Opus Dei wzywa j natychmiast do Rzymu. Miaa tam odpocz przez kilka dni. Trzy dni pniej leciaa do Rzymu zaniepokojona tym, co tam j spotka. Miaa przy sobie tylko ma walizk i nie zdya si z nikim poegna. W dniu przyjazdu spotkaa na krtko zaoyciela. Jego zachowanie Maria odebraa jako dziwne.

1 w. Josemara, wprowadzenie do Katechizmu Dziea. 2 w. Josemara, Droga, Ksigarnia w. Jacka, Katowice, 2001, nr 871. 3 Maria del Carmen Tapia bya pierwsz osob, ktra opublikowaa

w. Josemara, list Videns eos, 24.03.1931, nr 18-19.

druzgocce wiadectwo, ktre samo w sobie powinno zapobiec beatyfikacji Escrivy. wiadectwo zostao jednak odrzucone przez trybuna kocielny, ktrego niektrzy czonkowie nie dawali gwarancji neutralnoci. Przytoczony fragment pochodzi z jej ksiki Tras el umbral, una vida en el Opus Dei, Ediciones B, 1995.

96

97

Potem czekaa cay miesic, a Josemara znowu j do siebie zaprosi. By z nim jego przyszy nastpca, Javier Echevarra oraz dwie dyrektorki. Zaoyciel oznajmi: Carmen, wezwaem ci, eby ci powiedzie, e chc, aby pracowaa tutaj, w Rzymie. Ju nigdy nie wrcisz do Wenezueli. Sprowadzilimy ci tutaj podstpem mwi rozbawiony bo nie wiedzielimy, na co ci sta z twoim sprytem. To by jedyny sposb. Tak wic nie wrcisz do Wenezueli. Nie potrzebujemy ci tam i nigdy ju tam nie pojedziesz. Wysaem ci tam, eby popchna sprawy do przodu, ale nie poradzia sobie najlepiej. Teraz zapacisz za bdy! Lepiej, eby nie wrcia. Kiedy Carmen si odezwaa, jej gos brzmia obco: Ojcze, chciaabym y i umrze w Wenezueli. Ksidz Escriv odpar wcieky: Nic z tego, nie ma mowy! Czy to jest jasne? Nie wrcisz tam, bo ja sobie tego nie ycz, a ja mam wadz i mog rozkazywa wszystkim rwnie tobie, penej pychy! Mwic to, wskazywa palcem na obecnych. Krzycza: Nigdy tam nie wrcisz! Maria miaa wraenie, e uski spady jej z oczu. Odpowiedziaa lkliwie: Ojcze, to dla mnie bardzo trudne. Escriv krzycza dalej, bijc si w pier: To dla ciebie trudne? A czy mnie atwo jest nie wraca do Hiszpanii! A przecie zostaj tutaj, w Rzymie. Ty kochasz Wenezuel, a ja jeszcze bardziej kocham Hiszpani! Pogd si z tym. Wsta i wychodzc z pokoju doda:
98

Co za pycha! Odprawi msz i pomodl si za ciebie. I odszed.

Od pracowitoci do aktywizmu
W nielicznych opublikowanych tekstach zaoyciela (Droga, Przyjaciele Boga, To Chrystus przychodzi, itd.) sowo skuteczno pojawia si 179 razy. Gdyby obliczy, ile razy wystpio w dokumentach utajnionych, liczba ta byaby z pewnoci o wiele wiksza. Skuteczno pojawia si te w wikszoci wyrae uywanych w nauczaniu Opus Dei: Bdziemy skuteczni, jeli..., Podejmijmy skuteczne postanowienie, aby..., Bdmy skutecznymi narzdziami, Suy Bogu skutecznie, Warunkiem skutecznoci jest..., Modlitwa skuteczna, rodki skutecznego dziaania, Skuteczno apostolska. Czonkowie Dziea musz by przede wszystkim skuteczni. Codziennie, podczas wieczornego rachunku sumienia, powinni sobie zada pytanie, czy tego dnia byli wystarczajco skuteczni. Uznawanie wasnej nieskutecznoci jest uwaane za drog do pokory, a stwierdzone niedostatki maj zachca do zdwojenia wysikw. Kady czonek Dziea ma przyczynia si do budowania prestiu organizacji na zewntrz, dlatego na wszystkich nakada si obowizek doskonalenia si w pracy zawodowej ze wszystkimi tego konsekwencjami z dziedziny wspzawodnictwa. Miejsce, ktre kto zajmuje w Dziele, musi by uzasadnione w kategoriach skutecznoci i przydatnoci. Efektywno kadego czonka jest na bieco monitorowana przez dyrektorw. Jeli z jakiego powodu uznaj oni, e kto nie jest skuteczny, osoba ta powinna si dobrze nad
99

sob zastanowi. Jeli kto ma zawd, ktry dyrektorom wydaje si mao poyteczny, osoba ta powinna rozway zmian zawodu! Jeli kto jest ciko chory rwnie nie moe by spokojny! Dyrektorzy przez jaki czas bd okazywa cierpliwo, jednak w kocu bd musieli skutecznie rozwiza problem, zmuszajc nie do skutecznego czonka do zmiany pracy lub wypraszajc go z Dziea. Za mask duchowoci w Opus Dei kryje si ideologia podboju. Dzieo dy jednoczenie do witoci i materialnego sukcesu, co upodabnia go do ruchw kalwiskich. Organizacja przeniknita jest duchem walki z czasw wojen krzyowych. Cige doskonalenie przeksztaca pojcia wysiku i wytrwania w bezwzgldny woluntaryzm. Odpoczynek i rozrywka tolerowane s wycznie w takiej mierze, w jakiej przyczyniaj si do wikszej skutecznoci. Czonek Opus Dei musi nieustannie pracowa, a jednoczenie nie moe uwaa, e zrobi dla organizacji wystarczajco duo: Od tego, kto moe pracowa za piciu, naley wymaga pracy za omiu.1 Pan zawsze wymaga wicej! Wicej, wicej, wicej powtarza nasz Ojciec. Czasami may wysiek, czasem wikszy, ale zawsze co wicej.2 Zaoyciel stosowa strategi opart na sile woli, ktr mona by okreli mianem zarzdzania przez stawianie nieosigalnych celw. atwo sobie wyobrazi, w jakim napiciu yje osoba, od ktrej cigle wymaga si wicej, ni ona moe da. Drcz j wyrzuty sumienia, obnia si

nastrj i samoocena. Haso wicej, wicej, wicej jest stale wykorzystywane przez kierownictwo duchowe. Naley odmawia wicej modlitw, naley wicej pracowa (mniej odpoczywa) i wykonywa wicej pracy apostolskiej. Zwyczajnym ludziom wydaje si, e sami mog ocenia, na co ich sta, i na co maj ochot. W Opus Dei panuje przeciwne przekonanie: Kady moe przej na swj sposb drog powoania do Dziea, jednak nikt nie moe si uchyla od totalnego powicenia Bogu. To nam przekaza nasz Ojciec. Nie mona budowa swojej drogi na miar wasnego braku hojnoci (z powodu saboci lub maoci). Najlepsz gwarancj, e tak si nie stanie, jest wolna od zastrzee zgoda, by tego wanie wymagao od nas kierownictwo duchowe.1 Jakiekolwiek prby mierzenia zamiarw na siy s w Opus Dei okrelane mianem wygodnictwa i pitnowane jako grzech lenistwa. Kady nowy czonek musi dopasowa si do wzorca idealnego nakrelonego przez zaoyciela: Syn Boy w Opus Dei nie moe pragn y wyjtkowo: kady z nas musi y tak samo jak inni.2 Podstawow regu obowizujc wszystkich czonkw jest nieprzerwana praca. Dyrektorzy musz troszczy si o to, by aden czonek Opus Dei nie spdza bezczynnie ani chwili: Walczcie z nadmiern wyrozumiaoci wobec samych siebie bdcie dla siebie wymagajcy! Czasami zbytnio

w. Josemara, Instrukcja dla dyrektorw, 31.05.1936 (opublikowane i prawdopodobnie redagowane w 1967), nr 84. 2 Dowiadczenia o sposobie prowadzenia rozmw braterskich, 19.03.2001, s. 83.

Dowiadczenia o sposobie prowadzenia rozmw braterskich, 19.03.2001, s. 22. 2 w. Josemara, Sam na sam z Bogiem, nr 191.

100

101

martwimy si o swoje zdrowie; zbyt wiele mylimy o odpoczynku, ktrego, co prawda, nie powinno brakowa, gdy jest nam potrzebny, aby powraca do pracy z odnowionymi siami, jednak odpoczynek jak napisaem przed wieloma laty nie polega na nierobieniu niczego, ale na odpreniu poprzez dziaania, ktre wymagaj mniej wysiku.1 Nie wystarcza organizowa innym pracy; naley rwnie organizowa im odpoczynek. Na temat potrzeby i sposobu odpoczywania damy wam odpowiednie instrukcje.2 Odpowiednie instrukcje s nastpujce: numerariusze nie maj prawa chodzi do kina, teatru, na koncert czy na mecz. W orodkach nie maj prawa sucha muzyki, nie mog oglda prywatnie filmw, gra na komputerze, w ping-ponga, w karty lub w szachy. Po pracy maj prawo czyta gazet, uprzednio ocenzurowan przez dyrektora, ktry za pomoc noyczek wycina zdjcia wydekoltowanych kobiet lub inne grzeszne treci. Czytanie gazety nie moe trwa duej ni 15 minut, po czym naley odda si jakiemu poytecznemu zajciu, jak lektura jednej z autoryzowanych ksiek, modlitwa lub nauka. Nie wolno spa w cigu dnia ani zaspa rano, a pj spa wczeniej ni przewiduje regulamin mona jedynie za wyranym pozwoleniem dyrektora. Taki sposb postpowania nazywany jest waciwym wykorzystaniem czasu. Z czasem taki tryb ycia okazuje si bardzo obciajcy dla ciaa i umysu. yjc cigle pod presj i w napiciu, zapatrzony w nieosigalne cele czowiek martwi si wasn nieskutecznoci i co-

dziennie, od rana do wieczora walczy z wasnymi emocjami i potrzebami. Przed opuszczeniem Dziea byem tak wyczerpany tym trybem ycia, e nie miaem nawet siy czyta ulubionych ksiek. Z obawy przed reprymend nie mogem te ryzykowa i np. pooy si na 10 minut do ka. Ogldaem czasem po kryjomu filmy, ale obawa przed zapaniem na gorcym uczynku nie pozwalaa mi osign oczekiwanego odprenia. Odpoczynek w Dziele jest taki sam dla wszystkich i jest bardzo szczegowo zaprogramowany: Raz w miesicu kady powinien uda si na wycieczk, a na spacer przynajmniej raz na tydzie.1 Jeeli kto z rozsdnych powodw zawodowych, owiatowych lub innych interesuje si jakim programem telewizyjnym, moe go oglda za zgod rady lokalnej.2 Z czstotliwoci wskazan przez Komisj Regionaln, mona te wywietli jaki film.3 W kadym orodku znajduje si zamknity na klucz telewizor. W zasadzie nie oglda si telewizji poza wiadomociami i meczami ligi mistrzw. Jeli chodzi o Polsk, wikariusz Opus Dei zadekretowa, e jedyna suszna czstotliwo ogldania jakiegokolwiek filmu w orodku to jeden raz na miesic, przy czym oczywicie publikowana jest lista dozwolonych filmw. Filmy zawierajce wulgaryzmy lub sceny miosne s zakazane. W kadym orodku Opus Dei znajduj si figurki osw. Praca osioka w kieracie, ktry napdza koo, aby

w. Josemara, Przyjaciele Boga, Ksigarnia w. Jacka, Katowice, 1996, nr 62. 2 w. Josemara, Instrukcja dla dyrektorw, 31.05.1936 (opublikowane i prawdopodobnie redagowane w 1967), nr 85.

1 2 3

Dowiadczenia z prac apostolskich, 6.10.2003, s. 94 Dowiadczenia z prac apostolskich, 6.10.2003, s. 98 Dowiadczenia z prac apostolskich, 6.10.2003, s. 97

102

103

wydobywa wod spod ziemi, fascynowaa zaoyciela organizacji. Bya jego ideaem ycia i wzorem do naladowania: praca monotonna, niema i staa, bez adnego pocieszenia, bez rozgldania si na strony, a do wyczerpania. Musimy chcie umrze w staroci, wycinici jak cytry1 Trzeba odda si cakowicie, trzeba wyrzec si wszyna. stkiego. Trzeba, by ofiara bya caopalna.2 Tak surowa asceza musi prowadzi do samounicestwienia. Wedug nauczania w. Josemari naley powica si dla innych tak bardzo, e samemu przestaje si istnie. Trzeba porzuci swoje ja, zniszczy je, zapomnie o sobie; naley spala si przed Bogiem z mioci do ludzi i z mioci do Boga tak jak wiece, ktre spalaj si przy otarzu: pal si tak dugo a si do cna wypal. Prowadz was dzieci moje drogami wyszymi, drogami cigoci i trwaoci wiary. I chc dla moich dzieci jako pokut, aby umiay si powica. Tylko zapominajc o sobie samym i suc innym, bdziemy mogli da siebie Bogu. Prawdziwie Boa droga prowadzi ciekami pokory. Bg j wynagrodzi.3

Katarzyna, Hiszpania, 13 maja 2002 Byam czonkini Opus Dei jako numerariuszka pomocnicza przez 7 lat. Dowiedziaam si o Dziele z reklamy w prasie lokalnej. Oferowano w niej dziewcztom dyplom z administracji domowej i gotowania. Osoby zainteresowane miay przej dwie rozmowy kwalifikacyjne: jedn we wasnym domu,

1 w. Josemara, cf. Don Alvaro, Nasz Ojciec w niebie, 26.06.1975, s. 29. 2 w. Josemara, Droga, Ksigarnia w. Jacka, Katowice, 2001, nr 186. 3 w. Josemara, rozwaanie 16.02.1964.

a drug w orodku Opus Dei. Mielimy wwczas w Hiszpanii gboki kryzys gospodarczy i due bezrobocie. Gwarancja otrzymania kontraktu na zakoczenie szkoy przekonaa moich rodzicw, eby wysali mnie do tej prywatnej szkoy. Tak oto w wieku 15 lat podjam nauk w szkole hotelarskiej. Cztery miesice pniej staam si numerariuszk pomocnicz. Zwerbowano mnie zupenie zwyczajnie. Moja rodzina przechodzia cik prb, o ktrej mwiam dyrektorce. Ona zacza mi radzi, ebym modlia si za swoje rodzinny sprawy, ebym spowiadaa si co tydzie i chodzia codziennie na msz. Mwiono mi, e jeli bd posuszna woli Boej, sytuacja rodzinna si poprawi. Zapewniono mnie take, e mam powoanie, cho jeszcze o tym nie wiem. Mwiono mi, e jeli nie speni woli Boej, to bd nieszczliwa cae ycie, a problemy mojej rodziny si przez to pogbi. Pod wpywem tych naciskw poprosiam o admisj podczas obozu, ktry nazywa si UNIV i odbywa si w Wielkim Tygodniu na Uniwersytecie w. Krzya w Rzymie. Po powrocie z obozu dyrektorki odizoloway mnie od innych uczennic z kursu hotelarskiego. Listy, jakie pisaam i otrzymywaam, byy cenzurowane, rozmowy telefoniczne kontrolowane, a rzeczy osobiste rewidowane. Musiaam rozlicza si z wydatkw i oddawa nawet najmniejsz sum pienidzy, jaka mi zostawaa. Ale nie to mi wwczas przeszkadzao. Irytowa mnie tylko sposb, w jaki Opus Dei kontrolowao moje stosunki z rodzin. Mwiono mi, co mog, a czego nie mog pisa w swoich listach i co mam
105

104

mwi podczas rozmw telefonicznych. Gdy dzwoni kto z rodziny, zawsze bya przy mnie numerariuszka. Po zakoczeniu rozmowy proszono mnie o zrelacjonowanie, co mwi mj rozmwca. Nie musz chyba dodawa, e moja rodzina nic nie wiedziaa o tym, e staam si czonkini Opus Dei. Dyrektorki stwierdziy, e bd moga powiadomi rodzicw dopiero po zakoczeniu formacji. Do tego czasu miaam ich okamywa. Po powrocie z wakacyjnych pobytw u rodziny, dyrektorki zawsze pytay, gdzie spaam, co mwiam i jakie gazety czytaam. Rodzice dostrzegli zmiany w moim zachowaniu. Zauwayli, e staam si nieufna i zamknita w sobie, e przestaam by radosna. Pod koniec kursu dyrektorki poinformoway mnie, w jaki sposb mam powiadomi rodzin o bliskim zamiarze wstpienia do Opus Dei. Matka i ojciec byli wciekli, tym bardziej e jedyna odpowied, jak miaam na lawin ich pyta brzmiaa: Taka jest wola Boa. Rodzice byli nieszczliwi, ale pozwolili mi wrci do orodka, ebym moga zda egzaminy. Mieli nadziej, e jeszcze si rozmyl. Tymczasem Opus Dei wysao mnie do innego orodka, gdzie yo wiele numerariuszek pomocniczych i kilka numerariuszek. Zajmowaymy si administracj nalecych do Dziea nieruchomoci. Z czasem coraz bardziej niepokoi mnie mj status numerariuszki pomocniczej. Nigdy nie informowano mnie o moich obowizkach. Mwiono tylko, e numerariuszki i numerariuszki pomocnicze s sobie rwne, cho zajmuj si czym innym. Zda106

am sobie jednak spraw, e ycie w Opus Dei bdzie si skadao wycznie z pracy, e nie bdzie adnego ycia towarzyskiego. Stao si dla mnie jasne, e nie byymy w aden sposb rwne z numerariuszkami! Naleaymy do dwch rnych kast. One nosiy dobre ubrania, my chodziymy w mundurkach i biaych fartuszkach. Wprawdzie poza orodkiem mogymy ubiera si normalnie, ale nosiymy ubrania tanie, uywane. Numerariuszki spoyway posiki oddzielnie. My jadymy resztki. Suyymy im przy posikach ubrane w czarne mundurki z dugim rkawem, fartuszki z biaymi, sztywnymi konierzami i mankietami oraz w czapki. Ich pociel, sztuce i meble byy lepszej jakoci. Mieszkay w jednoosobowych pokojach, podczas gdy my spaymy w zbiorowych sypialniach ze wsplnymi azienkami. W krajach, w ktrych Opus Dei jest dobrze rozwinite (np. w Hiszpanii lub we Woszech), obie klasy numerariuszek uywaj oddzielnych kaplic: jedne s bogato zdobione, drugie drewniane i proste. Numerariuszki pomocnicze wchodz do orodkw tylnymi drzwiami dla suby. Rnice midzy nami s rwnie odczuwalne w sferach innych ni materialne. Katechizm Opus Dei okrela nas w nastpujcy sposb: S te inne numerariuszki, ktre pracuj fizycznie i zajmuj si organizacj materialnej strony ycia w orodkach Opus Dei. Nazywaj si suebnicami. Nazwa suebnice zostaa potem zastpiona sowem pomocnice. Numerariuszki pochodz na og ze rodowisk akademickich; pomocnice natomiast z rodzin ubogich lub wiejskich. Pomocnice nie mog zajmowa
107

stanowisk kierowniczych ani pracowa poza orodkami Opus Dei. Zaoyciel uwaa, e maj ograniczone zdolnoci intelektualne i dlatego podczas kursw rocznych numerariuszki ucz si teologii, filozofii i prawa kanonicznego, natomiast numerariuszki pomocnicze maj lekcje higieny, czytania i pisania otrzymuj take podstawow formacj religijn. Escriv uwaa chyba, e pomocnice niezdolne s do ycia uczuciowego. Numerariuszkom zabrania np. brania dzieci na rce z obawy, e taki gest moe rozbudzi ich instynkt macierzyski. Pomocnice natomiast maj do tego prawo. Czy a tak bardzo si rnimy? Dyrektorki cigle nam powtarzay, e jestemy matkami czonkw Opus Dei. Oczywicie! My im gotowaymy, prasowaymy i sprztaymy orodek od rana do wieczora, 7 dni w tygodniu, 52 tygodnie w roku, i tak rok po roku! Escriv lubi nazywa numerariuszki pomocnicze swoimi maymi dziemi. Jest oczywiste, e umacnia w nich infantylizm. Maria del Carmen Tapia1 mwia, e czasami wstyd jej byo patrze, gdy te kobiety zachowyway si, jakby miay 13 lat. Jednak dyrektorki nas do tego zachcay. Nigdy nie mogymy zosta same, zawsze towarzyszyy nam Numerariuszki, tak w orodkach jak poza nimi! Nie mogymy te posiada ani wydawa pienidzy, niezalenie od sumy. Numerariuszki paciy nasze rachunki.

Patrz jej wiadectwo wyej.

Tak wygldao moje ycie w Opus Dei. Niemal wcale nie miaymy dostpu do wiata zewntrznego. Gazety, ktre do nas docieray, byy cenzurowane, a telewizor wyczany, jeli program, ktry ogldaymy, by nieodpowiedni w ocenie niektrych rygorystycznych numerariuszek, ktre jako jedyne miay wadz nad pilotem. Numerariuszki czsto miay si z naszych wiejskich zwyczajw. One pochodziy z miasta. Szydziy z naszego akcentu, sw i zwrotw, jakich uywaymy. Kiedy miaymy do ich zoliwoci, nie miaymy oczywicie prawa do upomnienia braterskiego. Zreszt dyrektorka zawsze bya po ich stronie. W tym yciu klauzurowym nie byo miejsca na indywidualno lub twrczo. Wszystko robiymy zgodnie z regulaminami. Powoli zaczam dostrzega sprzecznoci pomidzy tym, jak yymy, a tym, czego nas uczono. Zaczam zadawa pytania. Przywrcono mnie jednak do porzdku. Groono piekem, gdybym si upieraa przy swoich przekonaniach. Mj brak wyksztacenia spowodowa, e nie potrafiam znale dobrej odpowiedzi. Jednak pewnego dnia przestaam znosi to wszystko. Nie mogam zrozumie sprzecznoci, jakie zauwaaam wok siebie i czuam, e nie wszystko jest tak, jak by powinno. Escriv by czczony bardziej ni sam Bg! Bywao, e przez cae tygodnie nie syszaam sowa Bg tylko powtarzane nieustannie zaoyciel, ojciec i nasz Ojciec. W pewien deszczowy i wietrzny poranek opuciam orodek i moje przyjaciki, numerariuszki pomocnicze. Numerariuszka, ktra mi towarzyszya w drodze do przystanku autobusowego rzucia
109

108

moj walizk o ziemi i oddalia si bez poegnania. Dopiero wchodzc do autobusu, ktry mia mnie zawie do rodzicw, zdaam sobie spraw, e nie mam nawet pienidzy na bilet. Dojechaam do domu zawstydzona, z poczuciem winy i gboko zraniona. Rodzice przyjli mj powrt wspaniale. Powoli zaczam zdawa sobie spraw, e wiat nie jest tak okrutny ani tak diabelski, jak mniema Opus Dei. Poza orodkami yje wielu dobrych ludzi. W pierwszym okresie staraam si wyleczy rany, jakie odniosam podczas pobytu w Opus Dei. Mylaam, e bez trudu dostosuj si do normalnego ycia, ale tak dugo byam odizolowana od wiata zewntrznego, e niewiele wiedziaam o yciu codziennym zwykych ludzi. Brakowao mi pewnoci siebie. Potrzebowaam rady, czyjego wsparcia. Dopiero po dugim czasie zaczam powoli odzyskiwa wiar w siebie. Wrciam do szkoy, skoczyam liceum, zapisaam si na studia i uzyskaam dyplom. Lubi swoj prac. Mam te dom, samochd i przyjaci. Wiele numerariuszek pomocniczych miao podobne dowiadczenia. W orodkach Opus Dei amane s podstawowe prawa czowieka. Takie panuj tam zwyczaje i tak przewiduj regulaminy. Bezbronne kobiety s tam wyzyskiwane w imi Boga. Znam wiele, ktre, cho nieszczliwe i chore, nadal oddaj si cakowicie tej organizacji. Byam wiadkiem samookalecze, wielokrotnie syszaam w nocy odgos stumionego paczu. Depresje i zaburzenia pokarmowe byy na porzdku dziennym. Niektre numerariuszki pomocnicze, ktre z powodu choroby nie byy w stanie praco110

wa fizycznie, zostay wydalone bez adnego wyjanienia, bez pienidzy, a czasami nawet bez zapewnienia dachu nad gow. Wiele kobiet milczy. Jedne z powodu braku wyksztacenia, inne z poczucia winy, a jeszcze inne z obawy przed zemst Opus Dei. Organizacja z pewnoci potrafi zaszkodzi tym, ktrzy omiel si j skrytykowa. Bagam was! Nie zapominajcie o tych kobietach: odizolowanych, bezbronnych i zapomnianych. Musimy usysze ich gos. Prosz, mdlcie si za nie!

Od paternalizmu do kontroli
w. Josemara zwraca si jak ojciec do swoich dzieci. Wie, co jest dla nich dobre i stara si prowadzi je mnie do upatrzonego przez siebie celu. Kontrola myli i uczu Pierwsz cnot ludzk dla chrzecijanina jest szczero1. Podstawowymi przejawami pokory czonkw Dziea maj by szczero, prawo intencji i duch suby.2 Dobrze rozumiana szczero to ta, ktrej towarzyszy ulego i zaangaowanie w sprawy, jakie s nam sygnalizowane.3 Mglisty zwizek, jaki ustanowiono tutaj pomidzy pojciami pokory, szczeroci i posuszestwa, zmierza do

1 2

w. Josemara, spotkanie 8.04.1971. Katechizm Praatury witego Krzya i Opus Dei (edycja z roku 2003), nr 136. 3 Don Alvaro, Cartas de familia (3), nr 57.

111

jednego celu: uzyskania absolutnego posuszestwa. Co tak naprawd kryje si pod pojciem szczeroci wymaganej przez zaoyciela? Z pewnoci nie chodzi tutaj po prostu o mwienie prawdy. Zaoyciel da od nas ujawnienia wszystkich myli i uczu, nawet tych najskrytszych. Naley sta si zupenie przezroczystym. Nie pozwlcie sobie na nic, o czym nie moglibycie pniej powiedzie. Trzeba mwi wszystko. Jeeli nie, droga si plcze.1 Najpierw naley mwi to, co najbardziej chcielibymy ukry.2 Chodzi o to, aby uniemoliwi czonkom Dziea uprawy swojego wewntrznego ogrodu. Czonkowie sami wyrywaj rosnce tam kwiaty, by na ich miejscu sadzi nasiona, jakie si im podaje: Ci, ktrzy otrzymali misj ksztatowania innych, musz wiedzie wszystko o naszych osobistych stosunkach. Nie moemy si obawia, e si dowiedz, jacy naprawd jestemy. Wprost przeciwnie: musimy radowa si z tego, e nasze dusze s przezroczyste.3 Czonek Opus Dei naley w caoci do swoich dyrektorw. Nie wolno mu niczego zachowa dla siebie. Dzieci, na pocztku kadego odejcia [z Opus Dei] jest opr przed powiedzeniem czego, co nas upokarza. Kryje si za tym brak prostoty. U rde utraty zapau, by i radonie za Panem, zawsze jest smutek, e si czego nie powiedziao na czas.4 w. Josemara zna przyczyn kadego (bez wyjtku) odejcia z Opus Dei, a jest nim wanie brak przejrzystoci wobec

kierownictwa duchowego. Innymi sowy, gdyby kto by przejrzysty, z pewnoci nie opuciby Opus Dei. W dalszym cigu tego rozdziau odkryjemy, skd si bierze ta pewno.

1 2

w. Josemara, list Videns eos, 24.03.1931, nr 39. w. Josemara, spotkanie 17.10.1967, Crnica XII-1967, s. 42. 3 w. Josemara, list Videns eos, 24.03.1931, nr 41. 4 w. Josemara, list 14.02.1974, nr 22.

Javier, Hiszpania, 25 padziernika 2003 Do Opus Dei wstpiem w wieku 14 lat i 6 miesicy, cho nie bardzo podobay mi si organizowane przez Dzieo spotkania, mecze piki nonej lub wycieczki. Lubiem gry i zabawy, ale z moimi przyjacimi z dziecistwa. W klubie nie czuem si dobrze. Chodziem do szkoy prowadzonej przez jezuitw. Byem dzieckiem grzecznym, miaem dobre stopnie, a moi rodzice byli supernumerariuszami. Wic jeli Bg wybra mnie, abym sta si numerariuszem, nie mogem odmwi nie miaem wyboru! Jednak zawsze marzyem, eby pado na kogo innego. Ale nie pado przecie byem wybracem! Bardzo wczenie, jeszcze gdy byem adscrito, czyli modym numerariuszem, ktry nie mieszka w orodku, zdaem sobie spraw, e moje ycie jest cile kontrolowane. Co gorsza, utraciem swoich najlepszych przyjaci. Coraz bardziej dusiem si psychicznie i czuem si osaczony przez cige telefony do domu i inne okolicznoci zwaszcza w dniu, gdy po raz pierwszy na kursie rocznym wrczono mi skierowane do mnie listy. Byy otwarte! Wyjaniono mi, e swoje listy musz wrcza dyrektorowi rwnie otwarte! Kadego ranka musiaem wstawa bardzo wczenie, eby uda si na msz i na modlitw w orodku. Potem szedem do szkoy, nastpnie znw do orodka. W sobot i niedziel rano byem w orodku, po113

112

tem jechaem na obiad do domu i w popiechu wracaem na poobiednie spotkanie w orodku. Musiaem prosi o pozwolenie na wszystko i wysuchiwa idiotycznych upomnie braterskich, ktre brzmiay zawsze tak samo: Masz chwilk?, Chciabym ci co powiedzie. Codziennie zastanawiaem si: Co ja zego zrobiem, eby zasuy na takie mczarnie?

Zasada pozostaje ta sama: pozorna wolno zwizana jest z poczuciem winy, a czonkowie zgadzaj si wykonywa polecenia, ktre w sposb oczywisty gwac ich prawo do prywatnoci.

Jak w. Josemara uzyskuje wspomnian przejrzysto? Kady decyduje w swoim sumieniu, czy pokae list swojemu dyrektorowi, majc na uwadze, e niewtpliwie musi pokaza listy, co do ktrych by nie chcia, aby inni je znali (o czymkolwiek by byy). Ci, ktrzy tak nie postpuj, powinni pamita, e nie mog oszukiwa Boga i musz uwiadomi sobie, e postpuj bdnie. Z drugiej strony, te z moich dzieci, ktre spdziy dotd niewiele czasu w Opus Dei, powinny by wdziczne, e dyrektorzy jako dodatkowy rodek formacyjny trudz si czytaniem ich listw. Dziki temu bowiem dyrektorzy mog udziela wskazwek i rad, oszczdza im zbdnych nieprzyjemnoci itp. Fakt, e dyrektorowi dostarcza si listy otwarte nie jest oznak braku zaufania; jest to raczej forma ascezy i pomoc w pracy formacyjnej. Naley rwnie wzi pod uwag, e dyrektorzy nigdy nie omawiaj z innymi zawartoci listw, ktre maj obowizek przeczyta. Mog natomiast, a niekiedy nawet musz, wymienia wraenia z czonkami rady lokalnej.1

w. Josemara, Instrukcja dla dyrektorw, 31.05.1936 (opublikowane i prawdopodobnie redagowane w 1967), nr 75-76.

Jos Carlos, Stany Zjednoczone, 1 kwietnia 2004 Zawsze bardzo ceniem sobie przyja. Gdy si z kim polubi, angauj si w caoci. Przyja daje mi szczcie. Wydawao mi si, e Opus Dei to doskonae miejsce dla ludzi, ktrzy tak bardzo potrzebuj bliskoci z innymi. ycie we wsplnocie i praca apostolska stwarzay doskonae pole dla mojej wybujaej uczuciowoci. atwo przywizywaem si do ludzi. Musiaem si stara, aby nie zaniedbywa tych, ktrych lubiem mniej, w czym chciaem naladowa Chrystusa. Przywizywaem si tak bardzo, e po poegnaniu z ludmi, z ktrymi byem na obozach w Meksyku lub w Indiach, pakaem jak dziecko przez ca podr powrotn. Wszystko ukadao si dobrze dokd nie zostaem lekarzem i nie podjem pracy w szpitalu. Prac zaczynaem o 7:00 rano, dlatego musiaem wstawa o 4:30, eby zdy na msz o 6:00. Miaem nocne dyury 3 lub 4 razy w tygodniu, a nastpnego dnia pracowaem a do 19:00. W miesicu miaem tylko 4 dni odpoczynku, przy czym musiaem oczywicie by stale uwany i uprzejmy wobec wszystkich: pacjentw, rodzin, pielgniarek, kolegw, studentw, przeoonych. Decyzje dotyczce ycia i mierci podejmowaem w popiechu! Widziaem chorych umierajcych pomimo moich wysikw. Nigdy
115

114

wczeniej nie musiaem zdobywa si na tak wiele wyrzecze. Bdc numerariuszem, miaem ponadto do wyrobienia normy, rodki formacyjne, obowizki apostolskie i ycie wsplnotowe. Klimat suby w szpitalu bardzo mnie wzbogaca i pozwoli zrozumie, e medycyna jest naprawd moim powoaniem. Jako lekarz mogem naprawd naladowa Jezusa w swoim codziennym yciu. W szpitalu znalazem rwnie prawdziwych przyjaci, co dawao mi ogromne szczcie. Naturalnie nie robiem rnicy midzy kolegami i koleankami. Pracowalimy razem, wyznawalimy te same ideay, a przede wszystkim, dzie po dniu opiekowalimy si tymi samymi chorymi. Czasem znajdowaem si w sytuacjach dla numerariusza niezrcznych. Nie wiem, jak jest z innymi, ktrzy powicaj Bogu ycie w celibacie, ale w Dziele trzeba przestrzega tzw. rodkw ostronoci. Trudno wybra si na grupow kolacj, gdy musisz si wczeniej upewni, e nie bdziesz tam jedynym mczyzn. Problem powstaje rwnie wtedy, gdy koleanka przyjdzie do ciebie w nocy, aby porozmawia o pacjencie albo pani profesor, ktra mieszka dwa kroki od orodka, proponuje, e odwiezie ci samochodem do domu. Podobnie, gdy koleanka ma trudnoci i pacze na twoim ramieniu albo siostra chorego chce duej porozmawia, eby si dowiedzie, jak si opiekowa rodzestwem z zespoem Downa. aden numerariusz nie powinien znale si takiej sytuacji. Kiedy odczuwaem pocig seksualny do ktrej z dziewczyn lub zaczynaem si do niej przywizywa, natychmiast ucinaem tak znajomo i mwi116

em o tym na kierownictwie duchowym. Pewnego dnia, kto jednak zadecydowa, e musz z tym skoczy. Polecono mi przerwa prac na co najmniej rok, zmieni miasto i kraj. Oczywicie nadano temu odpowiedni form. Stwierdzono, e jestem przemczony, e schodz na z drog, e popeniem bdy, powinienem si zdystansowa, itd. Ta decyzja wydawaa mi si przesadna. Uwaaem, e mj przypadek nie jest tak ciki, a roczna przerwa moga mie powane konsekwencje dla mojej kariery zawodowej. Nie miaem ochoty tumaczy szefom i kolegom, dlaczego nagle znikn z horyzontu. Pomylaem te, e skoro problem tkwi we mnie, powdruje ze mn, gdziekolwiek nie pojad. Proszono mnie, bym uczy si kontrolowa swoje uczucia, ale w zawodzie lekarza zawsze bd chore, pielgniarki, lekarki i studentki. Nawet gdybym mia pracowa w szkole nalecej do Opus Dei, miabym tam styczno z matkami uczniw, z ich siostrami, ze sprztaczkami i kucharkami. Jedynym zajciem, w ramach ktrego nie miabym wiele do czynienia z kobietami, byaby praca administracyjna w Opus Dei. Przekonaem si, e mczyzna taki jak ja nie moe by rwnoczenie dobrym lekarzem i dobrym numerariuszem. Odmwiem pjcia na dugi urlop, a gdy nalegali, daem im do zrozumienia, e jestem gotw odej. Ta prba si coraz bardziej mnie wykaczaa. Ju nie byem zadowolonym z ycia i zakochanym w swojej pracy numerariuszem staem si kbkiem nerww i problemem dla organizacji. Na rekolekcjach zastanawiaem si nad swoim pooeniem i modliem si arliwie jak nigdy. Pozo117

stanie w Opus Dei oznaczaoby dla mnie wyrzeczenie si wasnej inteligencji, gdy nie rozumiaem tego, czego ode mnie wymagano. Musiabym wyrzec si siebie i swojej wolnej woli, musiabym zoy w ofierze wszystko: serce, przyjaci, zawd, ktry tak bardzo lubiem, jak rwnie moje dwie niepenosprawne siostry, ktrymi miaem si kiedy zaopiekowa. Potrzebowaem dobrej pracy. Miabym odda si w rce osb, ktrym przestaem ufa? Zoy wszystko w ofierze? Trzeciego dnia rekolekcji Bg w swoim miosierdziu pozwoli mi zrozumie, e owszem, mgbym tak wielkiego powicenia dokona, e daby mi ask, ale e nie wymaga tego ode mnie. Poczuem si wolny. Uwiadomiem sobie wolno, jak Bg mnie obdarzy. Byy przede mn dwie drogi. Mogem kocha i naladowa Chrystusa na kadej z nich, jednak Chrystus nie wymaga od nikogo nieludzkiego heroizmu. wiadomo tego faktu zadecydowaa o moim wyborze. Pojechaem do Hiszpanii, porozmawiaem z rodzicami. Zrozumieli mnie. Zyskaem miesic na refleksj. Uwiadomiem sobie wtedy, e nadal jestem sob. Poprosiem o odejcie. Dwa tygodnie pniej opuciem orodek, a dwa miesice pniej udzielono mi dyspensy, ale daem im do zrozumienia, e moje postanowienie byo ostateczne, e byo owocem kilku miesicy refleksji w obecnoci Boej.

Dla czonkw Dziea chrzecijaska cnota posuszestwa oznacza obowizek penej, niezwocznej i ochoczej akceptacji wszelkich sugestii i polece rady dyrektorw Opus Dei we wszystkim, co ma zwizek z ich yciem duchowym i prac apostolsk.1 Szeroko rozumiana materia kierownictwa duchowego obejmuje rwnie zachowanie i dyspozycje odnoszce si do wiary i moralnoci, do ducha Dziea i do apostolstwa.2 ycie czonkw Dziea jest kontrolowane wewntrz i na zewntrz orodka. Kontrola ta jest cakowita, tym bardziej, e kierownictwo duchowe, ktrym wabi si ludzi do Dziea, staje si wizi o zniewalajcej sile. Nie musz wyjania, e praktyka kierownictwa duchowego jest sprzeczna z nauczaniem Kocioa. Do posuszestwa w sferze osobistej dochodzi posuszestwo w apostolstwie: Apostolstwo osobiste prowadzone jest pod kierownictwem. Opus Dei nie jest organizacj anarchistyczn. Kady otrzymuje od dyrektorw odpowiednie wskazwki duchowe.3 Trzeba uwiadomi sobie, jak gboki wpyw maj te sowa na ycie czonkw Opus Dei. Ot od momentu, gdy nowa osoba przystpuje do Opus Dei, dyrektor orodka decyduje o tym, z kim ma ona prawo utrzymywa kontakty, ile czasu moe powica danej osobie, kogo moe zaprosi do orodka itd. Dyrektor decyduje rwnie o tym,

Od posuszestwa do ulegoci Zastanwmy si teraz, jak Dzieo rozumie posuszestwo, podstawow warto i warunek przynalenoci do Dziea.
118

Katechizm Praatury witego Krzya i Opus Dei (edycja z roku 2003), nr 141. Katechizm Praatury witego Krzya i Opus Dei (edycja z roku 2003), nr 212. 3 Katechizm Praatury witego Krzya i Opus Dei (edycja z roku 2003), nr 276.
2

119

czy kto ma zerwa kontakty ze swoimi dobrymi przyjacimi, bo akurat nie s oni przedmiotem zainteresowania Dziea. Czynic to, dyrektor nie musi si uroczycie powoywa na zasad witego posuszestwa: kady czonek Opus Dei musi si stosowa do kadej jego sugestii. W Opus Dei niepodwaalnym rozkazem jest kade prosz lub podobny, grzecznociowy zwrot.1 Pod mask cnoty posuszestwa kryje si systematyczna i wszechogarniajca kontrola: Materia kierownictwa duchowego obejmuje ycie rodzinne, zawodowe i spoeczne, ogldanie telewizji, lektury, objawy umiarkowania, cele apostolskie...2 Opus Dei decyduje o yciu zawodowym, spoecznym i rodzinnym swoich czonkw; o tym, jak maj si ubiera i czesa, co maj oglda w telewizji, czyta, kupowa, jak maj siedzie, jak je itd.

Cristina Gonzlez Alba, Hiszpania, 30 stycznia 2009 Wczoraj rozmawiaymy z koleank o sposobie, w jaki Dzieo przywaszcza sobie dzieci supernumerariuszy od pewnego wieku: to znaczy od momentu, kiedy ju nie trzeba zmienia im pieluch, karmi piersi lub nosi na rkach. Na pocztku nie zdajesz sobie z tego sprawy. Miaymy kilkoro dzieci i bya przy nas numerariuszka, ktra pomaga, radzi i interesuje si:

Twoje dzieci ogldaj za duo telewizji. W pokoju twojej crki panuje baagan. Ona czyta Jorge Luisa Borgesa! Nie powinna, jest na to za maa. Nie powinnicie spdza wakacji na tej play. Twoje dzieci powinny pojecha na ten obz. Nie maj pienidzy? Niech popracuj troch i zarobi. Mnstwo modych ludzi dorabia sobie, pilnujc dzieci lub zbierajc winogrona. Niech si ubierze troch lepiej. Jest bardzo kapryna, nie powinna jej na to pozwala. Nie uwaasz, e wraca zbyt pno do domu? Powinna mie wikszy autorytet. Jeli nie chc przychodzi do klubu, musisz ich troch przymusi! Dlaczego nie zabierzesz ich do spowiedzi u tamtego ksidza? A ona nie cieli swojego ka? Jeli nie lubi, musi si zmusza. Trzeba j zdyscyplinowa. Musz ci udzieli upomnienia braterskiego: tamtego dnia X powiedziaa mi, e przyjechaa do ciebie na spotkanie formacyjne1 i okazao si, e na pododze porozrzucane s zabawki. Jest wstrzsajce, jak bardzo numerariuszki zamknite s w swoim wasnym wiecie. Rodziny supernumerariuszy traktuj jak darmow hodowl przyszych numerariuszy. Dlatego te uwaaj, e dzieci wychowywa naley tak, aby od samego po-

Katechizm Praatury witego Krzya i Opus Dei (edycja z roku 2003), nr 143. 2 w. Josemara, list 9.01.1959, nr 33.

W Opus Dei krg to 40-minutowa sesja formacyjna, podczas ktrej jeden czonek Dziea wygasza nauk dla pozostaych uczestnikw spotkania (przyp. red.).

120

121

cztku ksztatowa je w cile okrelonym kierunku. One brzydko jedz! Nie maj okrelonego rozkadu zaj? Czy ona si nie modli?

Oferta Opus Dei moe by atrakcyjna w czasach kryzysu, gdy ludzie czuj si odizolowani i pozbawieni drogowskazw w spoeczestwie, w ktrym osab wpyw tradycyjnych wartoci. Wielu szuka wtedy kierownictwa duchowego, porad, stowarzysze oraz wsparcia dla siebie i swoich rodzin. Jednak w Opus Dei szybko si okazuje, e porady s tak naprawd tylko sztywnym gorsetem, zbiorem obowizkw. Ulego powinna si objawia zarwno w sprawach wanych, jak w sprawach maej wagi, np. w kwestiach dobrego wychowania, sposobu mwienia, ubierania lub zachowania. Ulego jest szczeglnie potrzebna wtedy, gdy nie rozumiemy, dlaczego mamy co robi, czy to dlatego, e jestemy ograniczeni, czy te dlatego, e brakuje nam wanych informacji. Tymczasem zwykle chodzi o to, by nasze zachowanie byo wyrazem dobrego ducha, by byo prawdziwie ludzkie lub chrzecijaskie, albo po prostu, eby byo takie, a nie inne bo tak wypada.1 Kiedy czyta si te regulaminy, naley pamita, e s one skierowane do osb wieckich, powoanych do bycia zwyczajnymi chrzecijanami pord wiata, a nie do zakonnikw, ktrzy zoyli luby posuszestwa! Posuszestwo jest prawdziw cnot chrzecijask. W tym jednak

przypadku chodzi o posuszestwo lepe i bezgraniczne, odruchowe. Nie ma tu miejsca na adn wasn ocen. Jakie musi by nasze posuszestwo? Nadprzyrodzone, ochocze, uniwersalne, ryche, nieme, zdecydowane, skuteczne.1 A oto gar cytatw, ktre pozwol czytelnikowi lepiej zrozumie, jakiego posuszestwa domaga si w. Josemara: Bdcie posuszni tak, jak posuszne jest narzdzie w rkach artysty. Narzdzie nie zatrzymuje si, aby si zastanowi nad tym, co czyni i dlaczego. Miejcie pewno, e nigdy nie powierzy si wam zadania, ktre nie byoby suszne i nie suyoby wikszej chwale Boej.2 Jeeli wam si wydaje, e to, co wam ka, to barbarzystwo, mwcie o tym. Jeeli nalegaj, ebycie to zrobili, a nie bdzie to obraz Boga, ma lub wielk zrbcie to.5 Wiemy o tym w Opus Dei: mona nakazywa wszystko, dopki nie jest to obraza Boga.4 Wzorowy czonek Opus Dei jest jak may onierzyk, ktremu rozkazuj dyrektorzy:

Dowiadczenia o sposobie prowadzenia rozmw braterskich, 19.03.2001, s. 20.

1 cf. w. Josemara, rozwaanie 9.03.1962. 2 w. Josemara, Droga, Ksigarnia w. Jacka, Katowice, 2001, nr 617. 3 w. Josemara, Sam na sam z Bogiem, nr 189. 4 w. Josemara, rozwaanie !Que se vea que eres T!, l.04.1962; En

dilogo con el Senor, s. 51.

122

123

Musimy wkada ca swoj energi, wol i inteligencj w to, co nam si kae czyni, eby wykona wszystko, co nam si kae, i tylko to, co nam si kae.1

Mara Angustias Moreno, Hiszpania, 19762

Jako przykad wzorowego posuszestwa w Dziele opowiada si nastpujc anegdotk: pewnego dnia zaoyciel mia spotkanie z grup numerariuszy w Rzymie. Poprosi jednego z nich, eby poszed kupi lody dla wszystkich. Kaza mu przy tym zabra klucze do domu. Kiedy ten chopak zobaczy, e kto by w portierni, stwierdzi, e nie potrzebuje kluczy. Po powrocie zadzwoni do drzwi i dozorca natychmiast je otworzy. Ale zaoyciel usysza dwik dzwonka i powiedzia mu, jak tylko si pojawi: Synu, ty i ja nigdy si nie dogadamy. Chodzio o to, e ten chopak mia nie myle, tylko by posusznym. eby Ojciec mg si dogada ze swoimi dziemi, trzeba by mu lepo posusznym i kropka.

Od troski braterskiej do donosicielstwa Zadanie troszczenia si o innych powierzane jest wszystkim czonkom Dziea za porednictwem upomnienia braterskiego. Jeeli kto zauway co nieodpowiedniego u wspbrata, ma obowizek uda si do dyrektora i prosi go o pozwolenie na udzielenie reprymendy.

Materia upomnienia braterskiego obejmuje: przyzwyczajenia, ktre kc si z duchem, normami i zwyczajami Opus Dei; dobre wychowanie i wszelkie zachowania spoeczne, sposb wykonywania pracy, itd., ktre godz w ludzki i nadprzyrodzony charakter Opus Dei; przewinienia, ktre mog szkodzi samemu zainteresowanemu, Kocioowi lub Dzieu1. W Ewangelii idea upomnienia braterskiego odnosi si do cikich przewinie zagraajcych zbawieniu: Gdy brat twj zgrzeszy, id i upomnij go w cztery oczy. Jeli ci usucha, pozyskasz swego brata. Jeli za nie usucha, we z sob jeszcze jednego albo dwch, eby na sowie dwch albo trzech wiadkw opara si caa sprawa. Jeli i tych nie usucha, donie Kocioowi! A jeli nawet Kocioa nie usucha, niech ci bdzie jak poganin i celnik! (Mt, 18, 15-17). W przypadku Opus Dei upomnienie braterskie nie ma na celu zbawienia, lecz uzyskanie okrelonego zachowania. Stosuje si je nawet w bahych przypadkach, gdy np. kto nie ogoli si rano, spa w cigu dnia, zjad podwieczorek w sobot (jest to zabronione), chodzi w kapciach po domu (to te jest zabronione), w krtkich spodenkach po miecie (nie wypada), nosi t-shirt zamiast koszuli (nie wypada), zjad jabko, nie uywajc noa i widelca (nie wypada) itd. Kady czonek Opus Dei ma wyznaczony dzie tygodnia, w trakcie ktrego musi znale powody do upomnienia braterskiego. Nierzadko zdarza si te, e kierownik duchowy wyznacza jako cel udzielenie np. trzech upo-

w. Josemara, list 6.05.1945, nr 39 oraz Katechizm Praatury witego Krzya i Opus Dei (edycja z roku 1995), nr 138. 2 Cytat z ksiki El Opus Dei : anexo a une historia, Planeta, 1976.

Katechizm Praatury witego Krzya i Opus Dei (edycja z roku 2003), nr 228.

124

125

mnie braterskich w cigu tygodnia. Nieraz musiaem si dobrze namczy zanim w czyim zachowaniu znalazem bahostk, dziki ktrej mogem osign wyznaczony cel!

C.F., Argentyna, 12 sierpnia 2003 Pewnego dnia podczas jednego ze spotka rozmawialimy o kaplicy w orodku komisji. Jej budowa bya na ukoczeniu. Jako znana w rodowisku zota rczka (przyjaciele przezywali mnie MacGyver), pomagaem ekipie remontowej i zaatwiaem rne rzeczy. Wszyscy wychwalali now kaplic, ale ja powiedziaem, e wydaje mi si przesadnie ozdobna i e biorc pod uwag wysoko sufitu cztery kolory to za duo. Niedugo po spotkaniu otrzymaem od dyrektora upomnienie braterskie takiej treci: Jak moge co takiego powiedzie, skoro projekt kaplicy zosta zatwierdzony przez wikariusza regionalnego? Zawsze uwaaem, e s dwa rodzaje upomnie braterskich: te, ktre odnosz si do konkretnego faktu (np. Nie mw tak gono w jadalni) i te, ktrym towarzyszy osd intencji (np. Nie mw tak gono w jadalni to znak arogancji i tego, e chcesz, eby ci zauwaono). Moje drugie upomnienie braterskie naleao wanie do ostatniej kategorii. Powiedzieli mi, e musz skada obrus z wiksz starannoci, bo to, jak to robi dotd, jest znakiem mojej maej mioci do Boga. Nie zrozumiaem tego w peni, wic poszedem do dyrektora, ktry zezwoli na to upomnienie. Powiedziaem mu, e usyszaem wiele razy w Dziele, i nawet z ust zaoyciela, e Bg sam jest sdzi, i e
126

nie widziaem zwizku pomidzy skadaniem obrusa a mioci do Boga. A nawet gdyby taki zwizek istnia, to Bg by mnie osdzi, a nie osoba, ktra udzielia mi upomnienia braterskiego, ani nawet dyrektor. Wynik: upomnienie braterskie za kwestionowanie upomnienia braterskiego. Druga kategoria upomnie braterskich stosowana bya czciej: mj sposb siedzenia w kaplicy wykazywa brak ducha umartwienia, a fakt, e musiaem wieczorem dokoczy normy planu ycia pokazywa, jak ma wag do nich przywizywaem. Pewnego razu, gdy jako dyrektor uczestniczyem w rekolekcjach, kto przyszed mi donie, e pewien nasz brat przyj z postaw w kaplicy, co wiadczyo o jego braku mioci do Najwitszego Sakramentu. Najpierw zapytaem, jak on moe sdzi o mioci do Najwitszego Sakramentu na podstawie postawy. Chodzio o to, e czowiek ten trzyma gow w rkach i nie patrzy na tabernakulum. Powiedziaem: Mona trzyma gow w rkach i mie serce przy Bogu, a mona patrze na tabernakulum i myle o meczu piki nonej albo patrze, jak inni maj postaw. On jednak nalega: Moe on pi. Powiedziaem, e jestem pewny, e nie pi w kaplicy, a nawet gdyby spa, to widocznie tego potrzebowa i Bg uznaby ten sen za modlitw. Wyszed. Mylaem, e na tym sprawa si skoczya, ale kiedy wrciem do orodka, otrzymaem nastpujce upomnienie braterskie od dyrektora: To, e jako dyrektor blokowaem oczywiste upomnienie braterskie, wskazywao na to, e chciaem narzuci swoje wasne kryterium zamiast przyj kryteria Dziea.
127

Ach, gdybym mg narzuci swoje wasne kryteria! Byby to dowd, e jeszcze potrafi myle samodzielnie... Od ulegoci do ubezwasnowolnienia Powiedzielimy ju wczeniej, e w. Josemara by pewien, e jeeli kto jest szczery, czyli przezroczysty, nie ma moliwoci, eby odszed z Opus Dei: U rde utraty zapau, by i radonie za Panem, zawsze jest smutek, e si czego nie powiedziao na czas. Skd ta pewno? Oto, jak kuracj stosuje si na osobach, ktre w jaki sposb podwaaj swoje powoanie: rodki, jakie poleca si, aby wytrwa w powoaniu, to: powierza si Bogu za porednictwem dyrektorw; dba o pobono, speniajc wiernie normy i zwyczaje; by cakowicie szczerym wobec kierownikw duchowych, dyrektorw i ksiy z Dziea; zapomina o sobie samym i suy innym dla Boga; upraszcza si: nie wymyla sobie problemw, ktre istniej tylko w wyobrani; mie cay czas zagospodarowany prac intensywn, uporzdkowan i sta; wykonywa cig prac apostolsk.1 Mamy do czynienia z programem, ktry zakada zoenie odpowiedzialnoci za wasne ycie w rce dyrektorw. Zabronione jest samodzielne mylenie, zalecane jest zatracenie si w pracy. Jednym sowem: ubezwasnowolnienie. Kady, kto zdecyduje si podda takiej

kuracji, staje si marionetk w rkach dyrektorw. W takim przypadku w. Josemara moe rzeczywicie mie pewno, e taka osoba nie odejdzie z Dziea i bdzie robi to, co jej ka. Zastpujc ufno Bogu, ufnoci dyrektorom, Opus Dei staje si organizacj totalitarn.

w. Josemara, list 29.09.1957, nr 32 oraz Katechizm Praatury witego Krzya i Opus Dei (edycja z roku 2003), nr 309.

Marina, Hiszpania, 27 czerwca 2005 Od 12 lat jestem w Opus Dei i mog si pochwali dobrym yciorysem numerariuszki. Byam kilka lat wicedyrektork centrum studiw i dyrektork orodka przez ptora roku. Od kilku miesicy mieszkam w orodku dla starszych numerariuszy. Niestety, nie czuj si tam dobrze. Prosiam o moliwo zrezygnowania z funkcji dyrektorki. Chc opuci Dzieo, ale nie chc zgorszy moich towarzyszek. Chc odej z powodw, ktre kto mgby uwaa za niewystarczajce, ale dla mnie s one bardzo jasne: Mam objawy depresji. Nikt z mojej rodziny nie mia depresji w moim wieku. Jestem przekonana, e moje ze samopoczucie jest spowodowane obecnym trybem ycia. Psychiatra z Opus Dei (nie mog nigdy z nim porozmawia sam na sam) da mi leki, ktre zmniejszaj moje lki, ale wywouj bl gowy i otpiaj mnie. Sysz nawet dziwne dwiki. Chciaam wyjecha na kilka dni z innymi numerariuszkami. Mogabym tam spenia wszystkie obowizki czonka Dziea, ale dyrektorki powiedziay, e nie powinnymy ucieka od zwyczajnoci,
129

128

e musz by posuszna i spokojna, a w moim orodku s wszystkie warunki pozwalajce na dobry wypoczynek. Zanim poszam do psychiatry, odwiedziam lekarza rodzinnego (rwnie z Dziea). Zaleci mi uprawianie sportu. Dyrektorki nie miay nic przeciwko, ale zabroniy mi chodzi do klubu fitness z powodu ducha ubstwa. Tumaczyy ponadto, e do takich miejsc uczszczaj rwnie mczyni, a ja musz przecie pilnowa serca. Kiedy poinformowaam dyrektorki, e zamierzam odej z Dziea, usyszaam, e takie decyzje powinno si podejmowa w spokoju, w dobrym zdrowiu i w obecnoci Boej. Nie powinnam tego robi teraz, gdy le si czuj. Nie jestem o tym przekonana. Skd mam wiedzie, czy kiedy bdzie mi lepiej i bd moga podj jakkolwiek decyzj? Mog czeka na prno cae ycie. Dzi mam 30 lat. Czy musz czeka do czterdziestki, wiedzc, e w tym wieku trudniej zacz wszystko od zera? Poza tym dusz si. Zaczynam mie klaustrofobi. Duej nie wytrzymam. Tak bardzo mam ochot y wasnym yciem bez tych wszystkich gupich kryteriw. y. Po prostu y.

Osoby wieckie poddawane s silnym naciskom, aby nie wystpiy od Opus Dei, ale nie tylko one. Presja wywierana jest rwnie na ksiy z Dziea, o czym mona si przekona z nastpujcego wiadectwa:
130

Antonio Petit Prez, Hiszpania, 1948-20071 12 lutego 2007 zmar w Barcelonie Antonio Petit Prez, ksidz numerariusz z Opus Dei. Mia 59 lat, z czego 43 spdzi w Dziele, w tym 32 jako kapan. Rok wczeniej wysa biskupowi Javier Echevarria, obecnemu praatowi Opus Dei, prob o ekskardynacj z kleru praatury. Od 10 lat by przedmiotem szykan. Jego korespondencja i rozmowy telefoniczne byy kontrolowane. Po zmianie miejsca zamieszkania przez 6 miesicy nie wrczano mu adnych kierowanych do niego listw, a dyrektor wypytywa go, dlaczego tak czsto dzwoni pod pewien numer, gdzie zawsze kobieta podnosi suchawk. Chodzio o jego siostr. Dyrektor przeprowadzi prywatne ledztwo, ale nic si dowiedzia, gdy po usyszeniu kobiecego gosu natychmiast odkada suchawk. Guche telefony przeraay kobiet, przekonan, e jest przez kogo przeladowana. Sytuacja stawaa si nieznona. Antonio postanowi wyjecha z Sewilli i zamieszka przez jaki czas u rodzicw, a stamtd pojecha do Barcelony, gdzie mia zamiar nadal wiadczy posug kapask. Nazajutrz po przyjedzie do rodzicw pojawi si u niego dyrektor orodka i poprosi o przemylenie postanowienia. Widzc, e nie przynosi to spodziewanego efektu, dyrektor poprosi Antonio o zredagowanie nowego listu do praata, bo w pierwszym byy rzeczy, ktre mu si nie podoba-

Na stronie internetowej www.opus-info.org mona znale zeskanowane oryginay dokumentw, o ktrych mowa w tym wiadectwie.

131

y. Chodzio konkretnie o fragment, w ktrym Antonio pisa, e nie moe duej nalee do instytucji, ktrej praat mwi o nim pod jego nieobecno, e jest z osob. W Barcelonie zamieszka w klasztorze karmelitek. Zosta ich kapelanem. Mia do dyspozycji pokj wielkoci 10 metrw kwadratowych. Spdzi tam ostatni rok ycia w absolutnym ubstwie, bez wynagrodzenia ani wasnych pienidzy (nie otrzyma ani grosza za 32 lata pracy na rzecz Opus Dei), starajc si spenia posug kapask wbrew przeciwnociom. Antonio mia powane kopoty z oddychaniem i przeszczepion przed 22 laty nerk. Kiedy poszed do swojego lekarza (supernumerariusza), dowiedzia si, e dyrektorzy Opus Dei rozmawiali na jego temat i zabronili wrczania mu jakiegokolwiek wiadectwa lekarskiego. W najgorszym przypadku wiadectwo musiao najpierw trafi do komisji regionalnej, eby dyrektorzy mogli sprawdzi jego tre. Naleao te za wszelk cen przeszkodzi Antonio w osiedleniu si w Barcelonie. Przy okazji Antonio zauway, e lekarz nie okazywa mu ju dotychczasowego zaufania. Krtko po powrocie do klasztoru przeoona zawoaa go i oznajmia, e nie bdzie mg ju odprawia u nich mszy. Zaskoczony Antonio poprosi o wyjanienia. Dowiedzia si, e wikariusz praatury Opus Dei powiedzia jej, e Antonio zosta zawieszony przez swojego biskupa. Antonio nie mg w to uwierzy. Przecie otrzyma dekret praata, ktry wyda mu pozwolenie na ekskardynacj, dajc mu rwnoczenie 4 miesice na znalezienie no132

wego biskupa. Jeeli po tym czasie nie znalazby biskupa, praat zawiesiby go a divinis. Antonio otrzyma ten niesprawiedliwy i niedopuszczalny dekret 2 miesice po wyjedzie z Sewilli, gdy by ju umwiony z biskupem Barcelony. Natychmiast przygotowa odwoanie do sdw kocielnych, ale poniewa mia umwion wizyt u biskupa kilka dni pniej, postanowi poczeka na wynik tego spotkania. Biskup poradzi mu, aby nie pisa skargi. Wspomniany dekret mia wady treci, ktre z prawnego punktu widzenia powodoway jego niewano. Poza tym takie odwoanie stao si niepotrzebne, gdy nada mu natychmiast uprawnienia pozwalajce peni posug w diecezji Barcelony. Antonio by bardzo zadowolony z tego spotkania. Podczas rozmowy wspomnia biskupowi, e wysa mu swoje CV i zawiadczenie lekarskie o sabym stanie zdrowia. Biskup stwierdzi zaskoczony, e niczego takiego nie otrzyma. Antonio dowiedzia si pniej, e kto w kurii wyrzuci te kartki do kosza. We wrzeniu otrzyma stanowisko w kurii i prac w parafii, gdzie mg zamieszka w godnych warunkach. Uda si na miejsce i zosta przychylnie przyjty przez proboszcza, ktry by czonkiem Stowarzyszenia Kapaskiego witego Krzya (nalecego do Opus Dei i przeznaczonego dla ksiy diecezjalnych). Gdy w trakcie rozmowy proboszcz pozna przeszo Antonio, natychmiast zmieni nastawienie. Poprosi o chwil, bo chcia wykona telefon (naley przypuszcza, e dzwoni do komisji regionalnej). W rezultacie proboszcz odmwi przyjcia go do parafii, okazujc jawne nieposuszestwo swojemu biskupowi i jednoczenie posuszestwo dyrektorom Opus Dei. Antonio nie
133

mg uwierzy, e wszystkie te szykany pochodz od osb, ktre przez 43 lata twierdziy, e s jego prawdziw rodzin i ktrym lojalnie suy przez tyle lat. Czeka do listopada, zanim praatura raczya odpowiedzie na prob biskupa Barcelony dotyczc przyjcia nowego ksidza do jego diecezji. Praatura nie zadaa sobie nawet trudu, aby na to zezwoli pisemnie. Jej przedstawiciel zadzwoni jedynie do kanclerza diecezji, a ten zanotowa tre rozmowy i zawiadczy o jej autentycznoci. W styczniu Antonio dowiedzia si, e praatura, nie powiadamiajc go o tym, zaprzestaa pacenia jego ubezpieczenia zdrowotnego od wrzenia, cho w tym samym czasie ocigaa si z wydaniem pozwolenia na ekskardynacj. W ten sposb nie mg on by oficjalnie przyjty do nowej diecezji, otrzymywa wynagrodzenia ani opieki medycznej, ktrej bardzo potrzebowa. Kilka lat wczeniej dyrektorzy z Barcelony korzystali z samochodu, ktry by zarejestrowany na nazwisko Antonio. Samochodu nie przerejestrowano, skutkiem czego po osiedleniu w Barcelonie Antonio otrzyma mandat w wysokoci 500 euro. Poprosi orodek odpowiedzialny o zapacenie kary, ale dyrektorzy zignorowali jego prob. Niewiele pniej Antonio zadzwoni do swojego ostatniego orodka z prob o przesanie mu listw, ktre przyszy tam do niego w ostatnim roku, w tym jego nowej karty patniczej. Odpowiedziano mu, e wszystko zostao wyrzucone do kosza. Od padziernika Antonio zacz powanie podupada na zdrowiu. Czonkowie jego rodziny przyjli go do swojego domu i zaopiekowali si nim, a po je134

go mierci powiadomili komisj regionaln. Rodzinie oznajmiono, e z prawnego punktu widzenia Antonio nadal nalea do Opus Dei i sami zorganizuj jego pogrzeb. Przyjechali i zabrali zwoki. Dzieo rzeczywicie zorganizowao uroczysty pogrzeb z 18 celebrantami i wzruszajcym kazaniem wygoszonym przez tego samego wikariusza, ktry stara si wygoni Antonio z Barcelony. Drugi pogrzeb mia miejsce w parafii, w ktrej Antonio ostatnio pracowa, ale nie uczestniczy w nim aden czonek Opus Dei. Szykany nie skoczya si nawet po mierci Antonia. Jego imi i nazwisko znajduje si na oficjalnej licie zmarych praatury (wbrew woli zmarego), ale brakuje tam zwyczajowej notatki biograficznej.

Od rzdzenia do biurokracji Struktura organizacyjna Opus Dei jest jak w wojsku hierarchiczna: na jej czele stoi praat, nastpnie dyrektorzy centralni, dyrektorzy regionalni, dalej dyrektorzy lokalni i w kocu szeregowi czonkowie. Taka struktura ma zapewni wierny przekaz informacji. Polecenia praata maj dotrze w niezmienionej formie. Od dyrektorw nie wymaga si inwencji ani inicjatywy, rozlicza si ich tylko z tego, czy wiernie stosuj si do regulaminw: Ci, ktrzy przewodnicz, bardziej ni inni powinni y wiernie w cnocie witego posuszestwa. Bo w pierwszej kolejnoci musz si utosamia ze swoimi przeoonymi. A na dodatek maj si nieprzerwanie dostosowywa do ducha i do norm Dziea.1

w. Josemara, Instrukcja, 3.05.1936, nr 35.

135

Dyrektywy docieraj do dyrektorw lokalnych za porednictwem rozbudowanej biurokracji. Prowadzona jest intensywna wymiana pisemnych informacji pomidzy dyrektorami lokalnymi, regionalnymi i centralnymi. W myl zalece zaoyciela: Wypada, aby wszystko, co si dzieje, byo odzwierciedlone na papierze. Rzeczy zewntrzne s zapisywane w dzienniku domu. Natomiast teczki, o ktre was prosz, nie powinny by powszechnie dostpne. Dziki nim dyrektorzy przeka do wiadomoci komisji wszystko, co naley. Zanotujcie rwnie w tych teczkach informacje o rodzinie, karierze, zdolnociach i gustach czonkw Dziea. Prowadcie rwnie list wszystkich przyjaci domu i rejestr odwiedzin zawsze za zgod komisji regionalnej. Zanotujcie kady kontakt. Dziki temu adna z tych przyjani nie odejdzie w niebyt. Niech w tych fiszkach zapisane bd usugi wiadczone przez nich wzgldem was, a take wasze wzgldem nich.1 Czonkowie Dziea ani ludzie pomagajcy organizacji oczywicie nic nie wiedz, e praatura prowadzi ich imienne teczki i przechowuje je w tajnych archiwach. Zawarte s tam dane osobowe: wiek, adres, numer telefonu, imi wspmaonka, liczba dzieci, zawd, lista zaj, na ktre uczszczaj, nazwisko osoby, ktra zaprosia ich po raz pierwszy do orodka i inne adnotacje. Kiedy dana osoba si przeprowadza, teczka wdruje za ni bez jej wiedzy. Orodek wysya j do komisji regionalnej, ktra j ar-

chiwizuje i przesya dalej, do orodka docelowego, ktry bdzie si stara utrzymywa kontakt z dan osob. W dzisiejszych czasach spoeczestwo staje si coraz bardziej wyczulone w kwestii ochrony prywatnoci i z nieufnoci odnosi si do baz danych zawierajcych dane osobowe. Opus Dei nic sobie nie robi z tych obaw. Co wicej, Opus Dei rwnie starannie spisuje wewntrzne rozterki swoich czonkw. Notatki na ten temat mona znale w zamknitych na klucz szafach, ktrych zawarto jest starannie ukrywana przed wadzami cywilnymi i kocielnymi. Oto dwa przykady notatek zredagowanych przez dyrektorw i skierowanych do nastpnych orodkw za plecami osoby zainteresowanej: Ref. 733/04 Pismo nr 18/04

w. Josemara, Instrukcja dla dyrektorw, 31.05.1936 (opublikowane i prawdopodobnie redagowane w 1967), nr 70-72.

1. Nie zawsze spenia systematycznie wszystkie normy planu ycia. Czasami zostawia niektre normy na ostatni godzin dnia, a zdarza si nawet, e je opuszcza. 2. Rozmowy z nim zazwyczaj obracaj si wok tematu jego wytrwania w Dziele. Wyglda na to, e szuka wymwki, ktra by go uspokoia, aby porzuci swoje powoanie. Z kursu rocznego powrci z postanowieniem, e w cigu tego roku zdecyduje, czy bdzie kontynuowa dziaalno w Dziele. Zachcamy go przy kadej okazji, aby by dzielny, aby prosi o wiato i mstwo i zrozumia, e nie moe stawia sobie teraz tych samych pyta, co w momencie przystpienia do Dziea. Powiedzielimy mu rwnie, e nie naley wyznacza sobie cisych terminw, e wszystko w yciu wymaga wysiku, eby nie idealizo137

136

wa maestwa, e ludzie onaci rwnie maj problemy, tak jak mg si przekona przy okazji swojego apostolstwa. 3. Jest nieregularny, mao stabilny, prawie dziecinny. Mao si umartwia, jest troch niedojrzay. Jest te mao posuszny. Zwracalimy mu na to uwag. 4. Nadal ma problemy ze wit Czystoci. Czasami chodzi do kina, oczywicie nie mwic o tym wczeniej. Nie przesta te czyta niektrych nieodpowiednich treci w Internecie. Mao bywa w domu. Dalimy mu samochd, aby codziennie jad obiad w domu, ale tego nie robi. 5. Z tego, co mwi, nie wynika, czy dobrze mu idzie w pracy. Nie znajduje te uznania w oczach przeoonego. 6. Poinformowa nas wczoraj o rozmowie, jak odby z dyrektorem regionalnym, aby uzyska zgod na mieszkanie poza orodkiem. Wczeniej nie mwi nam o tym. 7. Naszym zdaniem trudno bdzie go zatrzyma z powodu braku woli z jego strony. Data: 02.05.2004

2. Osigniemy ten cel za pomoc kierownictwa duchowego. 3. Jeli chodzi o jego oddanie, naley porusza nastpujce punkty: a) cise kontakty, jakie utrzymuje ze swoj rodzin. Musimy spowodowa, aby zrozumia swoje powoanie i chcia y z oddaniem, o ktrym mwi Nasz Ojciec; b) korzystanie z Internetu. Jest oczywiste, e ta sfera jego ycia umyka kierownictwu duchowemu. Naley rozway wydanie przez rad lokaln zakazu korzystania z sieci. Niech surfuje tylko w sprawach niezbdnych i zawsze w towarzystwie innej osoby. 4. Pomc mu moe skupianie si na sprawach zawodowych. Z wyej wymienionych przyczyn odrzucamy prob o przeniesienie go do innego miasta. Bdzie lepiej, jeeli zainstaluje si w miecie [...]. Nie ma przeciwwskaza, eby nadal uprawia swj zawd. Data: 09.04.2003 Powysze informacje uzyskane byy podczas spotka z kierownikiem duchowym. Czonkowie Opus Dei sdz, e to, co mwi podczas tych spotka, pozostanie tajemnic. Tymczasem prawda jest taka, e dyrektorzy przekazuj sobie i omawiaj wszystko, co uznaj za stosowne.

Pismo nr 1434/03 1. Niezbdne s zdecydowane rodki, ktre powinny by zastosowane w odpowiednim momencie. Musi zmieni swj stosunek do jego oddania si sprawie Dziea w taki sposb, aby si zdecydowa i nawrci. Naley uzyska gbokie nawrcenie serca tam jest gwna przyczyna eby peni tylko i cakowicie wol Bo.
138

Heraldo, Hiszpania, 17 grudnia 2007 r. Praca w komisji regionalnej Opus Dei bywa monotonna. Liczba teczek, ktre trzeba prowadzi, jest
139

astronomiczna. Jednak jest co, co nadaje sens tej pracy. Mam na myli wiadomo znajdowania si w sercu dziaalnoci odkupieczej prowadzonej przez Opus Dei. Pracowaem przez 20 lat w komisji regionalnej. Niemal co tydzie zdarzao si co, co zaburzao rutyn i monotoni. Mianowanie na czonka komisji regionalnej to wyjtkowe wyrnienie. Zwykli czonkowie s kierowani do orodkw, gdy nie speniaj wymogw wiernoci, inteligencji i witoci, aby zajmowa si duszami innych czonkw. Czonkowie komisji regionalnej mog si uwaa za wybracw. Poczta dociera raz w tygodniu. Napywaj sterty papierw wszelkiego rodzaju: sprawozdania finansowe, statystyki na temat liczby obecnych na mszach, medytacjach i krgach, liczba spowiedzi w rozbiciu na czonkw i nie-czonkw, opinie na temat czonkw, nominacje i konsultacje wszelkiego typu. Przesyki dotyczce spraw sumienia docieraj oddzielnie, z wasn numeracj. Przypadki najbardziej delikatne dotycz celibatariuszy. W regionie tak duym, jak mj, nie ma tygodnia bez jakiego pikantnego przypadku: numerariusz powiadamia o zamiarze opuszczenia Dziea, ksidz spowiada kobiet poza konfesjonaem (co w Opus Dei skutkuje zawieszeniem a divinis) lub dyrektor zauwaa caujcego si z kim numerariusza. Jednego z dyrektorw przyapano na ogldaniu filmu pornograficznego. Innym razem otrzymalimy informacj, e ksidz zafundowa sobie masa. W powaniejszych sprawach dyrektorzy komisji zbieraj si na sesji plenarnej, aby rozwiza
140

problem. Stosownie do okolicznoci przybieraj zbolae miny i przystpuj do zbadania sprawy. Martwi si, czy wszystko wyszo na jaw i decyduj, jakie rodki naley podj, eby uratowa winnego od potpienia wiecznego. Dy si przede wszystkim do oddzielenia go od rda pokusy, namawia do pokuty i rozpoczcia ycia od nowa. Czasami stosuje si upomnienie kanoniczne w celu obcienia sumienia winowajcy i uchronienia go od powtrzenia bdu. Decyzje podejmowane s szybko: zmiana kierownika duchowego, orodka, miasta lub kraju. Planuje si spotkania z dyrektorami orodkw lub z poszczeglnymi osobami, redaguje si raporty, itd. Papiery wdruj tam i z powrotem, z gry na d i z dou na gr; do rady lokalnej orodka, rady centralnej, innych komisji regionalnych, itd. Dyrektorzy postrzegaj siebie jako administratorw spraw boskich. To oni decyduj o losie dusz, przywaszczajc sobie wol Bo i ask Ducha witego. W ich oczach usprawiedliwia to praktyki takie, jak przelanie na papier najintymniejszych dyspozycji wewntrznych ich owieczek: saboci, popdw, depresji, nadziei, potrzeb, pragnienia witoci i skruchy. W zakurzonych segregatorach komisji mona znale spisane myli i pragnienia, notatki na temat zaniedba, urazw lub tsknot. Intymno oraz ycie prywatne czonkw Dziea s przedmiotem pracy administracyjnej elitarnej grupy. Auto-ubstwienie jest typowe dla dyrektorw Opus Dei. To kasta osb wybranych, yjcych w poczuciu swoistego mesjanizmu. Kto poza Bogiem ma prawo ingerowa w sumienie? Dyrektorzy
141

uzdrawiaj, oczyszczaj i porzdkuj. Uwaaj siebie za narzdzia Boga i staraj si stawa na wysokoci zadania, bdc przykadnymi we wszystkim, a przede wszystkim w pobonoci. Zdaj sobie spraw, e jeli zbdz, konsekwencje bd kolosalne: dobre imi Opus Dei zostanie splamione z ich winy. Aby sta si dyrektorem naley waciwie wypenia kryterium czystoci. Osoba, ktra miaa upadek w sprawach czystoci, nie kwalifikuje si do kierownictwa duchowego. Ci, ktrzy tej czystoci nie posiadaj, ktrzy porzucili swoje powoanie i poszli zaspokaja wasne pragnienie szczcia w nieczystym rdle grzechu, mog tylko wypowiada kamstwa i gupoty, zwaszcza kiedy wyraaj si na temat Dziea Boego. Najsynniejsze ksiki i wiadectwa, jak np. te Marii del Carmen Tapia, s czyst bzdur i dziwacznym wymysem. Mona by nawet mwi o diabelskim optaniu, skoro te osoby su ksiciu mrokw. Nie znajdzie si nic poytecznego w ich ksikach. Nic! Umysy tych pseudowiadkw, skaone nieczystoci, s niezdolne do prawdy. Taki opis stanu ducha dyrektorw wydaje si mieszny lub przesadzony. Niestety jest trafny. Ci, ktrzy krytykuj decyzje dyrektorw, s z zasady nieczyci. Wrogowie Opus Dei s z zasady li, bo Dzieo Josemari jest z zasady dobre. Mimo wszystko nie uwaam, e Dzieo jest pomyk, bo wpadbym w ten sam manicheizm. Niektre rzeczy s dobre, natomiast to auto-ubstwienie jest powanym wypaczeniem, o wiele bardziej grzesznym ni caa rozwizo wiata.
142

Ksia diecezjalni take maj swoje teczki. Mona znale przykad raportu redagowanego po hiszpasku na stronie internetowej www.opus-info.org pod nazw Informe secreto de una dicesis. Tak wic instytucja, ktra rzekomo jest czci Kocioa, posiada wasne suby informacyjne i wasne tajne archiwa. Jednoczenie przedstawiciele Opus Dei gosz w mediach cakowit przejrzysto Dziea. Jakie cele chc w ten sposb osign?

Od spontanicznej pobonoci do przestrzegania planu ycia

Pierwsz rzecz, nad ktr pracuje si po przystpieniu do Opus Dei, jest plan ycia, czyli lista modlitw i innych praktyk, jakie kady czonek musi obowizkowo wykonywa. Poszczeglne praktyki nazywane s normami lub zwyczajami. A oto ich lista:1 PLAN YCIA CODZIENNIE NALEY: Wstawa natychmiast po pierwszym dzwonku budzika (jest to tzw. chwila bohaterska). Tu po wstaniu ucaowa podog, mwic serviam (bd suy). Modli si codziennie 30 minut rano i 30 minut wieczorem (zachca si do rozwaania w tym czasie pism w. Josemari). Chodzi na msz i przyjmowa komuni.

Wycig z De spiritu et de piis servandis consuetudinibus, 9.04.1990 r.

143

Pozostawa dokadnie 10 minut w dzikczynieniu po mszy, a nastpnie odmawia hymn Trzech modziecw oraz psalm 150. Odwiedzi dowolny koci i pomodli si krtko przed Najwitszym Sakramentem. Odmawia Anio Paski o 1200. Odmawia jedn cz raca i krtko rozwaa pozostae 15 tajemnic. Czyta przez 10 minut ksik wskazan przez kierownika duchowego i przez 5 minut Nowy Testament. Wykonywa rachunek sumienia w poudnie i wieczorem. Odmawia po acinie modlitw zarezerwowan dla czonkw Dziea (Preces). Odmawia modlitw w intencji praata Opus Dei. Ofiarowa umartwienie w intencji praata (zazwyczaj jest to zimny prysznic). Numerariusze musz dwie godziny dziennie nosi kolczatk na udzie (drucian opask z kolcami wbijajcymi si w skr). Wiele razy w cigu dnia odmawia modlitw Memorare w intencji innych czonkw Opus Dei. Przy wchodzeniu i wychodzeniu z kadego pomieszczenia, naley kierowa wzrok do obrazu Matki Boej i odmawia akt strzelisty. Przy wchodzeniu i wychodzeniu z orodka naley pozdrawia anioa stra orodka. Zachowywa cisz nocn: w nocy nie wolno dzwoni, rozmawia, uczy si lub pracowa bez pozwolenia dyrektora. Spa codziennie od 7,5 do 8 godzin. Zachowywa trzy godziny ciszy po obiedzie, podczas ktrych powinno si pracowa. Przed pjciem spa naley na klczco i z wyprostowanymi rkoma odmawia trzykrotnie modlitw Zdrowa Mario, proszc o czysto.
144

Przed pjciem spa naley pokropi ko wod wicon. Numerariuszki pi codziennie bez materaca (na twardym blacie), czego nie musz robi mczyni.1 Nosi przy sobie szkaplerz. CO TYDZIE NALEY: Wysuchiwa nauk prowadzonych przez ksidza dla czonkw Dziea. Nauczanie prowadzone jest w pogronej w pmroku kaplicy: pali si tylko lampka przy stoliku prowadzcego i przy tabernakulum. Wysuchiwa nauk prowadzonych przez osob wieck dla czonkw Dziea. Ta forma nauczania skada si z komentarza do ewangelii, z nauki na temat jednej z norm planu ycia i jednego tematu zwizanego z duchem Dziea. T nauk prowadzi zazwyczaj dyrektor orodka. Tematyka nauk proponowana jest przez komisj regionaln. Podczas nauczania nie wolno siedzie z nog zaoon na nog. Wskazane jest, aby uczestnik wyzna publicznie ktre ze swych zaniedba (po uprzedniej konsultacji z prowadzcym) i otrzyma symboliczn pokut z tego tytuu. Spowiada si u wskazanego ksidza. Rozmawia ze wskazanym wieckim kierownikiem duchowym, zdawa mu relacj z wydarze minionego tygodnia. Relacja powinna uwzgldnia przestrzeganie planu ycia, punkty walki, upadki i saboci, relacje spoeczne (z kim i na jak dugo si spotkalimy, o czym rozmawialimy i czy dana osoba daje nadzieje na przystpienie do Opus Dei). Nastpnie naley przyj cele na nadchodzcy tydzie.
1

Zaoyciel naoy t pokut kobietom, poniewa, jak mwi, s bardziej prne ni mczyni i musz umartwia si wicej.

145

Numerariusze musz si co tydzie chosta, odmawiajc modlitwy. Numerariusze musz spa na pododze raz na tydzie, a numerariuszki, ktre na co dzie pi na twardej desce bez materaca, raz na tydzie musz spa dodatkowo z ksik zamiast poduszki. Odmawia i rozwaa psalm II we wtorki i Adoro Te devote w czwartki. W kad sobot naley odmawia Salve Regina i uczestniczy w wystawieniu Przenajwitszego Sakramentu. W soboty, w ramach umartwienia, zakazane jest jedzenie podwieczorku. CO MIESIC NALEY: Spdza jedn niedziel w ciszy i na modlitwie (dzie skupienia) , suchajc nauk ksidza i dyrektora. Odmawia i rozwaa Atanazjaskie wyznanie wiary. Numerariusze musz co miesic oddawa dyrektorowi list wszystkich swoich najdrobniejszych wydatkw (od biletu tramwajowego po past do zbw). CO ROKU NALEY: Odprawia 6-dniowe rekolekcje w ciszy i odosobnieniu, podczas ktrych zachca si do rozwaania pism w. Josemari. Uda si na obz (3-tygodniowy dla numerariuszy a tygodniowy dla supernumerariuszy), podczas ktrego naley uczy si na pami Katechizmu Praatury witego Krzya i Opus Dei. Na obozie prowadzone s pogadanki formacyjne, lekcje filozofii i teologii. Nie przytocz dugiej listy modlitw i innych praktyk religijnych, jakie naley wykonywa tylko raz do roku.
146

Hanneh, Francja, 8 maja 2006 r. Byam mod numerariuszk w Paryu. Moim zadaniem byo pilnowanie orodka, co oznacza, e nie mogam nigdy pozostawia Najwitszego Sakramentu bez nadzoru w kaplicy. Nie mogam opuszcza orodka do powrotu innej numerariuszki, cho w kuchni pracoway inne osoby. Ktrego dnia miaam wany wykad prowadzony przez profesora, ktry nie tolerowa ani minuty spnienia. Numerariuszka, ktra miaa mnie zastpi, nie przyjedaa, w kocu wic wyszam, mwic Bogu: Nie martw si, nie zostawiam Ci samego, zabieram Ci w moim sercu. Okazao si, e zasuyam na mega-upomnienie braterskie: Nie mona nigdy zostawia Pana samego! To, co zrobia, byo bardzo ze! Jaki czas pniej, gdy podjam prac w produkcji filmowej, miaam zawie samochodem aktorw na plan. W tej brany punktualno jest bardzo wana. Wszyscy przyjedaj przynajmniej 15 minut wczeniej. Tymczasem ja, z wiadomych powodw, dojechaam na plan z godzinnym spnieniem. Asystentka reysera, bardzo fajna osoba, powiedziaa mi: Jeli jeszcze raz przyjedziesz z piciosekundowym spnieniem, wylatujesz. Nie mogam jej tumaczy: Wiesz, pilnuj Najwitszego Sakramentu. Nie mog go zostawi samego. Innym razem realizowaam swj pierwszy film krtkometraowy. Mielimy tylko dwa dni na zdjcia i pracowalimy od wczesnego ranka do pnej nocy. Miaam wspania ekip. Wszyscy byli profesjonalistami, ktrzy zgodzili si wystpowa u mnie za darmo, aby pomc w moim debiucie. Pierwsze147

go dnia wrciam do orodka o trzeciej w nocy. Na mj widok dyrektorka zacza krzycze: Wiesz, ktra jest godzina? Tak, ale skoczylimy bardzo pno i nie mogam nagle zostawi moich kolegw. Musiaam z nimi spdzi troch czasu, eby chocia im podzikowa. (Doskonale znaa warunki mojej pracy). To im powiedz, e masz chore dziecko w domu! Do dzisiaj nie rozumiem tej rady. Nastpnego dnia wrciam o normalnej godzinie w rozumieniu szefostwa Opus Dei. Moi koledzy nie mogli zrozumie, dlaczego uciekam jak zodziejka. Dzisiaj wiem ju na pewno, e jeli jest si numerariuszk, nie mona pracowa we wszystkich zawodach w przeciwiestwie do tego, co nam mwi w momencie przystpienia. To naprawd dziwne, e naley przede wszystkim pilnowa Najwitszego Sakramentu, a nie pracowa, chocia przynaleno do Opus Dei niby znaczy przede wszystkim by zwyczajnym chrzecijaninem w wiecie.

nauk, prac, porzdek, rado. Normy na zawsze maj na celu zapewnienie nieustannego praktykowania religii. Ich cige przypominanie i praktykowanie sprawia, e czonkowie Dziea yj w cigym napiciu, niezdolni do autorefleksji, do marze, odpoczynku lub zabawy. Praca rwnie jest norm na zawsze. Co wicej wszystko jest prac, poniewa wszystko jest form ascezy. atwo zauway, jak bardzo taka praktyka moe zniewala. Jeli w danym momencie kto nie pracuje lub nie studiuje, oznacza to, e nie wypenia planu ycia. Nawet rado staje si form ascezy! Czonkowie Opus Dei musz zawsze by radoni. Oczywicie obowizkowa rado jest tylko fasadowa. Kto nie okazuje plastikowego umiechu przyklejonego do twarzy, dostaje upomnienie braterskie! Czy codziennych obowizkw jest za duo? W sumie mamy dziennie do odprawienia ponad dwie i p godziny modlitw i innych praktyk. Trzeba pamita, e czonkowie Opus Dei s osobami wieckimi, ktre wykonuj prac zawodow, studiuj, pracuj na rzecz Dziea i wykonuj obowizki apostolskie. Co gorsza, w Opus Dei niedopuszczalne s adne wyjtki; nie ma czego takiego, jak indywidualne podejcie. atwo dostrzec, jak bardzo taki plan ycia moe, czy te musi, by mczcy. Nacisk na przestrzeganie planu ycia jest wszechobecny w nauczaniu praatury. Rozwizaniem kadego problemu jest zawsze pobono:
149

Czonek Opus Dei powinien si nieprzerwanie modli. Obowizek ten szczegowo okrelaj tzw. normy na zawsze, obejmujce: obecno Bo, rozwaanie naszego dziecictwa Boego, komunie duchowe, akty dzikczynienia, akty zadouczynienia, akty strzeliste, umartwienie,
148

Lekarstwem nad lekarstwami jest pobono. wicz si synu mj w obecnoci Boej, konkretyzujc swoj walk, i podaj tu za Nim przez cay dzie. Ile modlitw odmwie dzisiaj? Ile aktw strzelistych? Powiniene modli si wicej.1 Pobono pojmowana jest ilociowo. Im wicej, tym lepiej. S jakie problemy? To znaczy, e odmawia si za mao modlitw. W tej mentalnoci nie mio jest na pierwszym miejscu, lecz przestrzeganie planu ycia. Kady z moich synw ma jasny cel: najwaniejsze jest wypenienie planu ycia, ktry gwarantuje osignicie witoci, i jednoczenie w tym samym czasie i nierozerwalnie zarabianie na siebie, utrzymywanie siebie ekonomiczne i pomoc w utrzymywaniu domu, w ktrym mieszka lub orodka, do ktrego naley.2 W powyszym cytacie w. Josemara ujawnia, jakie s prawdziwe obowizki czonkw Opus Dei: odprawianie modlitw i zarabianie pienidzy. Nic doda, nic uj. Twierdzenie, e najwaniejsze jest wypenienie planu ycia wydaje si niebezpieczne rwnie z duchowego punktu widzenia. Denie do witoci polega raczej na poznawaniu Boga, na poznawaniu siebie i na przemianie pod wpywem Ducha witego. Zastpienie tego procesu przestrzeganiem praktyk religijnych jest wicej ni problematyczne. W zamian za przestrzeganie owego planu zaoyciel obiecuje co, co jedynie Bg moe da zbawienie duszy: Powiadam Wam, ten, ktry spenia nasze normy, ten, ktry walczy, aby je spenia, tak w zdrowiu, jak

i w chorobie, w modoci i w staroci, kiedy jest soce lub burza, kiedy to go kosztuje i kiedy go nie kosztuje, ten mj syn jest przeznaczony. Jeli wytrwa do koca: jestem pewien jego witoci.1 Istot chrzecijastwa nie s ju mio i miosierdzie, lecz dyscyplina. Od wysiku do woluntaryzmu wito zaley w ogromnej mierze od wasnego wysiku. Naley si nieprzerwanie wysila i przezwycia przeszkody; trzeba zapomnie o sobie i przeksztaci si na obraz i podobiestwo Stwrcy. Do Nieba wspina si trzeba si woli. Nie ma ni delikatnego w tym samounicestwieniu; powicenie jest waniejsze ni ofiara. Synowie moi, do przodu z radoci, z wysikiem.2 Ze wit bezczelnoci wspinaj si bez wytchnienia po stromej ciece obowizku, a osigniesz szczyt.3 To prawda, e jestemy sudzy nieuyteczni (k 17, 10). Ale Pan z takimi nieuytecznymi sugami uczyni sprawy wielkie w wiecie, jeeli co damy od siebie, jeli podejmiemy wysiek, wycigniemy rk, eby uchwyci z Jego przyzwoleniem rk, ktr Bg wyciga z Nieba.4 Owoce bd, jeeli si wysilimy. Jest mao owocw? Widocznie wysiek by nie do wielki. w. Josemara mawia rwnie, e powoania przychodz tak

1 2

w. Josemara, list 14.02.1974, nr 15. w. Josemara, w Zeszyt 8 Konsekwencje ubstwa.

w. Josemara, list Videns eos, 24.03.1931, nr 59 oraz spotkanie 15.08.1968, Crnica XI-1968. 2 w. Josemara, list Videns eos, 24.03.1931, nr 55. 3 w. Josemara, Droga, Ksigarnia w. Jacka, Katowice, 2001, nr 44. 4 w. Josemara, list Videns eos, 24.03.1931, nr 24.

150

151

szybko, jak szybko si choszczemy. Innymi sowy: im wicej umartwie, tym wicej powoa. I na odwrt: skoro nie ma powoa, to znaczy, e za mao si umartwiasz. Umartwienia s monet, za ktr kupuje si Boe aski. Co jest godne wikszej uwagi: mio czy obowizek? Na to pytanie w. Josemara odpowiada w nastpujcy sposb: Serce na bok najpierw obowizek!1 Wszyscy jestemy zobowizani do pracy. Praca jest nakazem Boga, a Bogu naley by radonie posusznym.2 Naszym obowizkiem jest dawa przykad dzieci moje we wszystkich sprawach.3 Panie, jeeli wiodc zasad naszego ycia bdzie ch suenia Tobie i wyrzeczenie si siebie, z cudownego poczucia obowizku, nic ani nikt nie bdzie mg odebra nam pokoju, pogody ducha i radoci.4 W Opus Dei nic nie robimy tylko dlatego, e mamy na to ochot, robimy to, bo tak trzeba.5 Naley spenia obowizek nie dlatego, e nam si tak podoba, ale dlatego, e taki jest nasz obowizek. Nie pracujemy dlatego, e nam si chce, ale dlatego, e Bg tak chce.6 Tak wic okazuje si, e mona si obej bez mioci wystarczy wypenia obowizki. Pracowite ycie zaprowadzi nas prosto do Nieba.

1 w. Josemara, Droga, Ksigarnia w. Jacka, Katowice, 2001, nr 162. 2 w. Josemara, list Res omnes, 9.01.1932, nr 5. 3 w. Josemara, list Res omnes, 9.01.1932, nr 35. 4 w. Josemara, Crnica, 1970, s. 204. 5 w. Josemara, Sam na sam z Bogiem, nr 237. 6 w. Josemara, list Videns eos, 24.03.1931, nr 18-19.

Castor, Hiszpania, 13 lipca 2004 r. Paquito by sympatycznym chopcem. Chodzi do szkoy prowadzonej przez Opus Dei. By pobony, mia sporo rodzestwa, jego ojciec by wsppracownikiem Dziea, a matka supernumerariuszk. Paquito dobrze si czu w klubie Opus Dei. W domu by troch zamknity w sobie, ale w klubie czu, e yje. Mwi duo i artowa z kolegami. Poprosi o przystpienie do Dziea w wieku 14,5 lat. Chcia by taki, jak starsze siostry; chcia by rwnie fajny, jak opiekunowie z klubu. Koniec z zabaw i wesoymi weekendami w klubie. Musia wstawa wczenie rano, aby jeszcze przed pjciem do szkoy uczestniczy w porannej modlitwie i mszy w orodku. Mia dug list aktw pobonoci do odprawienia codziennie (plan ycia). Musia te apostoowa z kolegami ze szkoy. Mia bardzo trudny plan tygodnia obejmujcy wiele krgw, pogadanek, medytacji i spotka z kierownikiem duchowym. W dodatku jego nowa rodzina wymagaa od niego dobrych wynikw w szkole, a to zawsze przychodzio mu to z trudem. Nowe ycie okazao si bardzo mczce. Pewnego dnia kolega ze szkoy zabra mu w szatni notes (w synny notes, ktry maj wszyscy numerariusze). Jego koledzy pkali ze miechu, czytajc na gos dobre postanowienia i notatki Paquito. On odebra to jako kolejny krzy, ktry nowoczesny aposto musi nie. Pewnego dnia Paquito zachorowa. Lea nieruchomo w ku i czsto wymiotowa. Rodzice leczyli go, jak potrafili, ale skoro nie wydobrza, zabrali go do lekarza rodzinnego. Ten go zbada, po
153

152

czym odesa Paquito do poczekalni. Chcia porozmawia z rodzicami na osobnoci: Dzieciak zaywa leki psychotropowe. Kto? Nasz Paquito? Chopak nie wytrzyma naway obowizkw i tempa ycia numerariusza. W orodku uznano to za objaw depresji, a skoro powoania naley przestrzega za wszelk cen, skierowano go do psychiatry (rwnie numerariusza), ktry przepisa Paquito leki bez wiedzy rodzicw. Paquito przesta by numerariuszem za wspln zgod. Po dzi dzie nie powrci do penego zdrowia, ale czuje si troch lepiej. To prawdziwa historia. Zanim czonkowie lub zwolennicy Dziea zgorsz si i wykrzycz znowu wymysy!, chc powiedzie, e znam t spraw z bliska. Paquito bowiem, nawet jeli to nie jest jego prawdziwe imi, jest moim bratem. Wielu czonkw Dziea cierpi z powodu zaburze psychicznych lub problemw emocjonalnych. Wrd starszych numerariuszy (tzn. powyej 35 roku ycia) ponad poowa bierze leki antydepresyjne lub uspokajajce. Dotykamy tutaj kolejnej trudnej kwestii: chorzy s kierowani do lekarzy, ktrzy sami nale do Opus Dei. Stwarza to powane problemy natury deontologicznej, wszak przestrzeganie tajemnicy zawodowej nie jest cenione w Dziele. Lekarze z Opus Dei czsto diagnozuj jako depresj schorzenia, ktre ni nie s, takie na przykad jak nerwice adaptacyjne lub lkowe. Prawie zawsze zalecane jest leczenie farmakologiczne. Nikt nie troszczy si o usunicie rda problemw. Celem nadrzdnym jest ratowanie powoania, a odejcie z Opus Dei (nawet jeli w wielu
154

przypadkach rozwizaoby problem) jest kategorycznie wykluczone. Od witoci do perfekcjonizmu W przyjtej w Opus Dei koncepcji duchowoci posuszestwo, praca i wito podlegaj obowizkowi skutecznoci. Czonkowie, przekonani o wasnej niedoskonaoci, skupiaj si na osiganiu postawionych przed nimi celw. wiadomie zawyone cele generuj u nich frustracje i poczucie winy. Czy wiedz, gdzie znajduje si szczyt, do ktrego zmierzaj? Ich program samodoskonalenia, w ktrym nie ma miejsca na uczucia ani na bezinteresown mio, realizowany jest kosztem zdrowia wasnego, rodziny i bliskich. Czonkowie Opus Dei spowiadaj si co tydzie z wyimaginowanych przewinie, takich na przykad jak odmawianie czterech dziesitek raca zamiast piciu albo brak skupienia podczas modlitwy. Te same osoby stopniowo przestaj traktowa powanie rzeczywiste przewinienia, jak goszenie pprawd, a w istocie kamstw, stosowanie przemocy psychicznej wobec nieletnich, gwacenie intymnoci sumienia i korespondencji itd.. Wymagania mioci chrzecijaskiej zastpiono nakazem przestrzegania zwyczajw, norm, praktyk i sposobw (w tym nawet sposobw mwienia, ubierania si, zachowania, itp.), na ktre rzekomo skada si duch Dziea. Opus Dei chodzi o uksztatowanie osb przestrzegajcych regulaminw bez odwoywania si do racji serca.

155

Co by powiedzia o kim, kto zatrzymuje pienidze, nie mwic o tym nikomu, choby to byo tylko 10 lirw? To zy duch! le postpuje to dziecko, le postpuje; psuje Dzieo, niszczy wito korporacyjn, wyrzdzajc zo wszystkim swoim braciom, ale gwnie sobie.1 Znasz doktryn Obcowania witych i doktryn o Mistycznym Ciele. Pamitaj, wyrzdziby szkod twoim braciom, rwnie tym, ktrzy maj nadej, a rwnoczenie Ciau Dziea.2 Doktryna o obcowaniu witych w wydaniu w. Josemari priorytetowo traktuje sprawy bahe. Cay wszechwiat zawali si tylko dlatego, e kto przeznaczy 10 groszy na wasn przyjemno. Jestemy zobowizani do poszukiwania doskonaoci chrzecijaskiej, do witoci, do tego, by nie zdradza nie tylko Boga (z powodu wyboru, ktrego jestemy przedmiotem), ale rwnie wszystkich tych ludzi, ktrzy tyle oczekuj od naszej pracy apostolskiej. Walczymy rwnie z powodw czysto ludzkich, w imi lojalnoci, gdy chcemy dawa dobry przykad.3 Nawet najmniejsze przewinienia kadego z nas maj wydwik uniwersalny, dlatego musimy wysila si w kadej chwili, aby nie zawie Boga i innych ludzi. Biada czowiekowi, ktry bdzie trwa w takim stanie ducha! Jeeli bdziecie wierni, nasza posuga duszom i witemu Kocioowi przyniesie wielkie, duchowe owoce4 Jeeli bdziecie szczerzy, cokolwiek si wydarzy, bdziecie wierni i szczliwi.5
1 2 3 4 5

W nauczaniu ksiy z Opus Dei czsto syszymy rozumowanie odwrotne. Kto nie przynosi owocw duchowych? Oznacza to, e nie jest wierny. Bg kogo nie wynagradza? Oznacza to, e nie jest pokorny. Kto nie jest szczliwy? Oznacza to, e nie jest szczery, itd. Jeeli wic co nie idzie po naszej myli, naley znale prawo, ktre zostao zamane. Jaowo naszych wysikw jest znakiem, e nie przestrzega si regulaminu. Rozwizanie problemu nastpi niechybnie dziki samokrytyce. Jeeli w waszej ascezie i waszej walce ogarnia was zniechcenie, oznacza to, e jestecie pyszni. Musimy by pokorni i pragn zachowa wierno.1 Prosta i zatrwaajco skuteczna metoda na osignicie dobrowolnego niewolnictwa! Instrukta dla bardziej wyrobionych skautw opinia teologa Hansa Ursa von Balthasara Wrd wybitnych mylicieli katolickich odrzuconych przez Opus Dei znajduje si synny teolog szwajcarski Hans Urs von Balthazar, ktry wspredagowa ksiki z Jzefem Ratzingerem (obecnie Benedyktem XVI) i wsplnie z nim zaoy czasopismo Communio. Czy Balthazara potpiono z powodu artykuu z 1963 r.? Zapoznajmy si z tekstem. Opus Dei katolicki fundamentalizm Hans Urs von Balthasar2

w. Josemara, rozwaanie 7.03.1962. w. Josemara, rozwaanie Dobry pasterz, 12.03.1961. w. Josemara, list Videns eos, 24.03.1931, nr 57. w. Josemara, list Videns eos, 24.03.1931, nr 46. w. Josemara, spotkanie 2.10.1969, w Medytacje, IV, nr 134.

1 2

w. Josemara, list Videns eos, 24.03.1931, nr 24. Cytowany artyku ukaza si w Neue Zrcher NachrichtenChristliche Kultur 23 listopada 1963 r. i wywoa wielk dyskusj. Analiza wielkiego teologa nie stracia na aktualnoci ani na susznoci po dzi dzie.

156

157

Protestanci zazdroszcz nam, katolikom, e dziki Rzymowi nie ma w naszym Kociele tak wielu niekompatybilnych frakcji. To z pewnoci prawda w dziedzinie dogmatyki, jednak nie na polu duchowoci. W tej sferze mamy sytuacj podobn do protestantw. Maurice Blondel jako pierwszy zanalizowa zjawisko fundamentalizmu. Postawi mu najlepsz diagnoz, do dzi niedocignion. Najdobitniejszym dowodem istnienia fundamentalizmu w Kociele katolickim jest bez wtpienia Opus Dei, instytut wiecki pochodzenia hiszpaskiego z tysicami czonkw. Organizacja ma midzynarodowy zasig, prowadzi wiele akademikw na caym wiecie i jeden uniwersytet w Pampelunie.1 Ma rwnie cise powizania z hiszpaskimi rzdami Franco. Jej czonkowie zajmuj wysokie stanowiska w rzdzie, w bankach, wydawnictwach, czasopismach i gazetach kupionych lub zaoonych przez Opus Dei. Dzieo rozwija si wszdzie take w Niemczech, Francji, Austrii i Szwajcarii i we wszystkich krajach prowadzi dyskretn ale niestrudzon dziaalno propagandow. Czonkostwo w Dziele jest wielopoziomowe: od odlegych krgw zewntrznych do tajnych grup i komrek. W tym artykule ograniczymy si do zbadania jego duchowoci. Rozwamy Drog, dzieo zaoyciela i przewodniczcego organizacji, Jos M. Escrivy i zastanwmy si: czy au1

Wedug informacji zawartej w ksice Johna Allena (Opus Dei, wiat Ksiki, 2006) obecnie Opus Dei kontroluje na caym wiecie: 15 uniwersytetw (80 tys. studentw), 7 szpitali (1 tys. lekarzy, 1,5 tys. pielgniarek i 300 tys. pacjentw), 11 szk biznesowych, 267 szk podstawowych, gimnazjw lub rednich (125 tys. uczniw), 97 szk zawodowych (13 tys. uczniw), 166 akademikw. (6 tys. mieszkacw).

tor naprawd uwaa, e wykada prawdziw duchowo i zapewnia duchowy pokarm tak licznej grupie? Czy moe jest to krtki przewodnik dla wielkich odkrywcw? Rwnie autentyczne byy inne hiszpaskie formy duchowoci, takie jak Raimunda Llio, Jana od Krzya i Ignacego z Loyoli. Owszem, pene byy rozdwikw ewangelicznych, jednak pozostay aktualne mimo upywu wielu stuleci. Warto przytoczy kilka cytatw, eby lepiej uchwyci nowego ducha tej drogi: Chcesz by przecitnym? Jednym z wielu? Przecie urodzie si po to, aby przewodzi! Wrd nas nie ma miejsca dla letnich. Energia! Bez niej Inigo nie staby si witym Ignacym. Bg i odwaga! Bd silny i mski. W ten sposb bdziesz przede wszystkim panem samego siebie. A pniej take przewodnikiem, kierownikiem, wodzem, by zobowizywa, by zachca i pociga wasnym przykadem, sowem, wiedz i charakterem. Maestwo jest dla szeregowcw, a nie dla sztabu Chrystusowego. Pragnienie posiadania dzieci? Dzieci, wiele dzieci i niezniszczaln smug wiata pozostawimy po sobie, jeli zoymy w ofierze egoizm ciaa. Nie lubi przesady w stosowaniu eufemizmw! Tchrzostwo nazywacie roztropnoci? Ta wasza roztropno powoduje, e nieprzyjaciele Boga z mzgami, w ktrych nie zrodzia si adna myl, udaj mdrcw i osigaj stanowiska, do ktrych nigdy doj nie powinni. Ze wit bezczelnoci, wspinaj si bez wytchnienia po stromej ciece obowizku, a osigniesz szczyt! Masz saby charakter? Milcz! Nie bd dzieckiem! Nie bd naiwny! Potrzeba przywdcw! Wzmocnij sw wol, aby Bg uczyni ci przywdc. Czy nie widzisz, w jaki sposb dziaaj te przeklte tajne organizacje? Potrzeba wicej posuszestwa. Gdy czowiek wiecki czyni si nauczycielem moralnoci, czsto popenia bd. Ludzie wiec159

158

cy mog by tylko uczniami. Ksidz, kimkolwiek by nie by, jest zawsze drugim Chrystusem. Kocha Boga, a nie szanowa ksidza? To niemoliwe. Zapoznajmy si teraz z instrukcj, w ktrej Escriv wyjania, czym jest modlitwa. Piszesz do mnie: Modlitwa jest rozmow z Bogiem. Rozmow o czym? O Nim i o tobie. O twoich radociach i smutkach, sukcesach i niepowodzeniach, o szlachetnych ambicjach i codziennych kopotach o twoich sabociach! Taka modlitwa zamyka si w obrbie wasnego ja, ktre musi by wielkie i silne, obdarzone cnotami pogaskimi ja apostolskie i napoleoskie. Na prno bymy tutaj szukali tego, co istotne: zakorzenienia kontemplacyjnego, dobrej gleby (Mt 13, 8), modlitwy witych, wielkich zaoycieli, modlitwy w duchu Karola de Foucauld.1 Naley si domyla, e w Opus Dei kryj si pokady duchowe zupenie inne ni formalistyczne i maostkowe oblicze, jakie organizacja ukazuje wiatu w ksice zaoyciela. Kiedy przywdca duchowy, na kocu swojego wyboru myli, dorzuca do tego bukietu kilka r z Lisieux2, kwiaty s ju zwide i nie bd mogy rosn ani dugo utrzyma si w takim wazonie. Powiedziae mi, e chcesz by przywdc sugeruje myl oznaczona numerem 931. Nie, Ekscelencjo, nie sdz, ebym co takiego powiedzia! Wbrew twierdzeniu, e czonkowie Dziea s wolni w swoich wyborach politycznych (J. Herranz,

Bogosawiony Karol de Foucauld, ur. 15 wrzenia 1858 w Strasburgu, zm. 1 grudnia 1916 w Tamanrasset w Algierii, francuski zakonnik i misjonarz, eremita, przebywajcy przez wiele lat wrd muzumaskich Tuaregw (przyp. red.) 2 Aluzja do Teresy z Lisieux, witej Teresy od Dziecitka Jezus i Najwitszego Oblicza, zwanej te Maym Kwiatkiem. Najczciej przedstawiana jest z rami.

El Opus Dei y la poltica, Nuestro Tiempo, nr 34, 1957, s. 385-402), organizacja nie jest oaz wolnoci naznaczona jest duchem frankizmu, w onie ktrego si uformowaa. Natrafiamy tutaj na powane problemy z dziedziny taktyki apostolskiej Dziea. W pierwszej kolejnoci chodzi o zwizki pomidzy duchem i pienidzem. Czy wolno na przykad kupi niezalen do tej pory gazet wraz z caym zespoem redakcyjnym (rwnie dotd niezalenym) i kaza im pisa tak jak dawniej, pod warunkiem, e w kadym numerze bdzie troch propagandy Opus Dei? Tak si zdarzyo z paryskim pismem La Table Ronde i tak si zapewne stanie z innymi czasopismami. Pamitajmy, e najwspanialsze czasopisma (La Antorcha, Cahiers de la Quinzaine Charlesa Pguy) s pisane lub prowadzone przez wybitne osobowoci (Hochland: C. Muth i F. J. Schningh; Esprit: E. Mounier i A. Bguin) lub przynajmniej odzwierciedlaj ducha jakiej grupy (Testimonianze, ll Gallo) albo zakonu (Vie intellectuelle). Czy kupowanie ducha nie jest sprzecznoci sam w sobie? A jak ocenimy metod rekrutacyjn polegajc na wystawianiu wpywowych i popularnych ludzi nauki, gromadzeniu wok nich grupy studentw i ludzi wyksztaconych, a na koniec wybieraniu z tej grupy tych, ktrzy mog by najbardziej przydatni? Wolelibycie gr otwartymi kartami?! Moglibymy omwi rne formy fundamentalizmu. Nieskoczone s kombinacje tradycjonalizmu, monarchizmu, ducha prawniczego, ducha wojskowego, polityki i wielkich finansw. Czasami uywa si ich do upowszechnienia nauk Jezusa, ktry jednak gadzi grzechy wiata jak owieczka, a nie jak tygrys i gosi doktryn swojego Ojca z drzewa Krzya, a nie na wydziaach uniwersyteckich Jezusa, ktry kocha bliniego w duchu suby i po161

160

kory, z prostot i bez taktyki apostolskiej, ktry przede wszystkim nie przejmowa si, czy to co czyni, jest poprawne czy niepoprawne. Wprost przeciwnie: przekracza wszelkie granice, tak jak Samarytanin. W roku 1984 szwajcarska stacja telewizyjna przeprowadzia wywiad z von Balthasarem w jego domu w Bazylei. Dziennikarz przypomnia swojemu rozmwcy, e kiedy nazwa Drog instruktaem dla bardziej wyrobionych skautw. Balthasar odpowiedzia: Dzi powiedziabym to samo. Wypaczenie apostolstwa Kto szuka informacji o Opus Dei na oficjalnej stronie internetowej organizacji, zauway, e nie brakuje tam doniesie o pomocy biednym, niewyksztaconym, godnym, imigrantom i oglnie Trzeciemu wiatu. Mona wrcz odnie wraenie, e dua cz wysikw czonkw Dziea koncentruje si na pomocy ludziom w potrzebie. Czy jest to zgodne z prawd? Czy pomoc blinim jest istotn czci ducha Dziea? Rozwamy punkt 131 Katechizmu Dziea i sprawdmy, jakie miejsce zajmuje w nim miosierdzie. Jakie cnoty musz praktykowa wierni Opus Dei? Wierni Opus Dei musz praktykowa wszystkie cnoty Boskie (teologalne)1 i kardynalne, zachowujc gbok wiadomo ich Boego pochodzenia. Musz praktykowa w sposb szczeglny cnoty mioci, pokory osobistej i zbiorowej, pracowitoci, posusze-

Cnoty, ktrych pocztkiem, motywem i przedmiotem bezporednim jest sam Bg.

stwa i ulegoci, naturalnoci, szczeroci, lojalnoci, czystoci, porzdku, oderwania od rzeczy ziemskich, ubstwa osobistego, umiarkowania, optymizmu, radoci, powcigliwoci, szlachetnoci i odwagi. Nie ma na tej licie cnt takich, jak hojno, solidarno, miosna troska, askawo, yczliwo, tolerancja, wspczucie, wyrozumiao, itp. Jest wiele innych, ktre mona podzieli na nastpujce grupy: cnoty zwizane z obowizkiem podporzdkowania si: pokora osobista i zbiorowa, posuszestwo i ulego; cnoty suce do podporzdkowania sobie ciaa: czysto, porzdek, oderwanie od rzeczy ziemskich, ubstwo osobiste, umiarkowanie, powcigliwo; cnoty przydatne w apostolstwie: naturalno, optymizm, rado, szlachetno i odwaga; cnota mioci przydzielona jest do osobnej kategorii. Nastpny punkt katechizmu (nr 132) objania, na czym polega mio: Dlaczego wierni Opus Dei musz w szczeglny sposb praktykowa cnot mioci? Tak jak wszyscy chrzecijanie, wierni Opus Dei musz praktykowa w sposb szczeglny cnot mioci, poniewa jest ona istot witoci. Cnota mioci mio do Boga ponad wszystko i do wszystkich dusz ze wzgldu na Boga zachca czonkw Dziea do poszukiwania Boga we wszystkich kontaktach z ludmi, w pracy i w wydarzeniach maych lub wielkich dnia powszedniego; zachca ich, eby je przemienili w rodki uwicenia si i apostolstwa. Wedug Opus Dei wyraanie mioci do drugiego czowieka nie polega na zaakceptowaniu go takim, jakim jest, ani na wspieraniu go w rozwoju zgodnym z jego osobistymi celami i moliwociami, ani te na zaspokojeniu jego
163

162

potrzeb materialnych. Mio polega na zblianiu ludzi do Boga. Nastpny punkt katechizmu (nr 133) jest jeszcze bardziej jednoznaczny: Jak cech ma w szczeglnoci posiada cnota mioci praktykowana przez wiernych Opus Dei? Mio praktykowana przez wiernych Opus Dei zachca ich do wykorzystania kadej okazji, aby zblia dusze do Boga. Dlatego pierwszym objawem tej mioci bdzie apostolstwo poparte modlitw, przykadem, lojaln i szczer przyjani, sowem lub rad. Charakterystyczn cech mioci praktykowanej przez czonkw Opus Dei jest wic apostolstwo. Nie jest ni pomoc bezinteresowna. Dalecy jestemy od nauczania Benedykta XVI, ktry w swojej encyklice o mioci podkrela: Jak pokazuje przykad dobrego Samarytanina z przypowieci, caritas chrzecijaska jest przede wszystkim odpowiedzi na to, co w konkretnej sytuacji stanowi bezporedni konieczno: godni musz by nasyceni, nadzy odziani, chorzy leczeni z nadziej na uzdrowienie, winiowie odwiedzani itd.[...] Ponadto caritas nie moe by rodkiem do tego, co dzisiaj okrela si mianem prozelityzmu. Mio jest bezinteresowna; nie praktykuje si jej dla osignicia innych celw.1 Prno by szuka w Katechizmie Dziea wzmianki na temat bezinteresownej pomocy bliniemu. Czy duchowo Opus Dei mona nazywa chrzecijask?

Benedykt XVI, Deus caritas est, nr 31, 02.10.2008.

Tammi A. DiNicola, Stany Zjednoczone, 10 czerwca 1993 r. Opus Dei angauje si w wiele projektw pomocy spoecznej, ktre z daleka wygldaj wspaniale i altruistycznie. Jednak za mask dziaalnoci charytatywnej organizacja ukrywa swj prawdziwy cel: rekrutacj nowych czonkw. Byam numerariuszk przez dwa i p roku i mogam to obserwowa z bliska. Niej opowiadam o wydarzeniu, w ktrym osobicie braa udzia. W lecie 1989 r. byam jeszcze czonkini Dziea. Ktrego dnia dyrektorka poprosia mnie, ebym zorganizowaa lekcje informatyki dla licealistek z zagranicy. Reklama gosia: Wspaniaa okazja dla dziewczt, ktre chc si uczy angielskiego i informatyki, pozna amerykaski styl ycia oraz nacieszy si Bostonem i okolicami. Kilka spord uczestniczek znao ju Opus Dei, ale wikszo o nim wczeniej nie syszaa. Tydzie po przyjedzie licealistek zostaam wezwana na spotkanie z innymi numerariuszkami uczestniczcymi w projekcie. Troch zdziwio mnie to spotkanie, ale nie daam tego po sobie pozna. Jedna z numerariuszek wywiesia na tablicy nazwiska wszystkich dziewczt i zacza je kolejno odczytywa. Pojawiay si komentarze: ta ju dojrzaa, eby mc prosi o przystpienie do Dziea; tamta spowiadaa si ksidzu z Dziea, inna chodzia codziennie na msz, siostra tamtej naley do Opus Dei itd. Byam wstrznita takim pogwaceniem intymnoci uczestniczek i manipulowaniem przyjani, ale byam czonkini Opus Dei i mylaam, e Dzieo jest doskonae. Jeli miaam wtpliwoci, problem musia
165

164

tkwi we mnie nie miaam dobrego ducha. Bardzo byo mi szkoda tych dziewczyn, ktre mylay, e przyjechay nauczy si angielskiego i bawi si, a byy zmuszone do przyjcia sposobu ycia Opus Dei. Byy mode, podatne na wpywy, niczego nie podejrzeway i czsto nie potrafiy radzi sobie z napiciem, jakie wywoywaa w nich atmosfera Dziea. W kadym razie wszystkie wyczekiway z niecierpliwoci godziny powrotu. Tego lata wrd wielu projektw spoecznych podjtych przez Dzieo, by obz dla dzieci z biednych dzielnic Bostonu. Chodzio o nawizaniu kontaktu ze studentkami, ktre wziy udzia w tych zajciach. Niesienie pomocy biedakom byo spraw drugorzdn.

wersytet lub szko, nie chodzi wcale o to, by zwalcza analfabetyzm. Te inicjatywy maj przede wszystkim suy zdobyciu nowych numerariuszy. Jeli uda si zrobi co dobrego, to jest czynione przy okazji, jest skutkiem ubocznym prozelityzmu praatury. Dlatego wielu krytykw porwnuje Opus Dei do zoliwego raka. Instytucja staa si celem samym w sobie, czsto ze szkod dla osb, ktre nie ulegaj jej racjom.

Dyrektorzy Opus Dei s przekonani, e najwiksz ask, jak czowiek moe otrzyma po chrzcie, jest aska powoania do Dziea, a zachcanie ludzi do przystpowania do organizacji jest najwiksz przysug, jak czowiek moe wywiadczy drugiemu czowiekowi. Dla nich najskuteczniejszym sposobem chrystianizacji wiata jest po prostu zwikszenie liczby czonkw Opus Dei, zwaszcza numerariuszy. Dlatego nie uwaaj, e ich prozelityzm jest form przymusu. Uwaaj natomiast, e daj kademu szans na zbawienie i uczestnictwo w zbawieniu wiata. Zdobywanie nowych czonkw ma poprzedza nadejcie Krlestwa Chrystusowego na Ziemi. Dziaalno praatury mona zrozumie wycznie w perspektywie prozelityzmu. Jedynym jej celem jest zdobywanie nowych czonkw i wszystkie jej wysiki s skierowane na realizacj tego celu. Jeli praatura zakada uni166

Fanatyzm Opus Dei Od witoci Kocioa do witoci Opus Dei

w. Josemara by gboko przekonany, e 2 padziernika 1928 r. dozna boskiego objawienia. Dzieo miao powsta na rozkaz samego Boga std jego nazwa: Opus Dei (Dzieo Boe). Organizacja zostaa uznana przez Watykan, a w 1982 r. uzyskaa status praatury personalnej. Katechizm Praatury witego Krzya i Opus Dei to wyjanienie tego, co znajduje si w statutach praatury, aby uatwi wiernym Opus Dei znajomo szczegowego prawa i ducha praatury1. Normy praatury musz by traktowane jako wite, nietykalne i wieczne2. Opus Dei uznao, e forma prawna praatury personalnej jest rwnowana diecezji. Organizacja uwaa si za cz struktury hierarchicznej Kocioa katolickiego i przypisuje sobie cechy samego Kocioa: wito, nietykalno i wieczno.

Katechizm Praatury witego Krzya i Opus Dei (edycja z roku 2003), nr 349. 2 Katechizm Praatury witego Krzya i Opus Dei (edycja z roku 2003), nr 354.

169

Przywdcy Dziea s tak gboko przekonani, e organizacja powstaa z woli samego Boga, e stawiaj siebie wyej ni wadze Watykanu i nie akceptuj w peni statusu, jaki nada im Koci. Tymczasem praatury personalne s tylko form ruchu stowarzyszeniowego i nie wchodz w skad struktury hierarchicznej Kocioa. Dyrektorzy Opus Dei nie podporzdkowuj si decyzji Watykanu, zgodnie z ktr do organizacji mog nalee jedynie ksia. eby to zrozumie, wystarczy przeczyta odpowiedni fragment Kodeksu Prawa Kanonicznego, zawierajcy definicj praatury personalnej: Kan. 294 Stolica Apostolska [...] moe erygowa praatury personalne, zoone z prezbiterw i diakonw duchowiestwa diecezjalnego. Kan. 296 Na podstawie umowy zawartej z praatur, wieccy mog si powici dzieom apostolskim praatury personalnej. Tak wic ksia mog nalee do praatur, a wieccy jedynie wsppracuj z nimi na podstawie lunej umowy. Tymczasem Dzieo uczy swoich czonkw, e umowa o czonkostwo pociga za sob takie same zobowizania jak sakrament maestwa lub kapastwa. Jest to cakowicie bdne! Innym naduyciem jest utosamianie woli Boej z wol dyrektorw. Posuszestwo zakonne nie zakada, e przeoony ma racj, natomiast w Opus Dei dyrektor ma zawsze racj, poniewa (rzekomo) jest ywym gosem Boga: Duch Dziea sprawia, e jego czonkowie maj do dyrektorw stosunek jednoczenie braterski i synowski, wol170

ny od obaw i podejrzliwoci, gdy Dzieo przekonuje ich, e dyrektorzy reprezentuj samego Boga.1 Rady udzielane przez kierownika duchowego maj zazwyczaj form wskazwek lub sugestii, ale ten, kto je otrzymuje, musi przyj je tak, jakby pochodziy od samego Jezusa Chrystusa, Pana Naszego. 2 Nie moemy zapomina, e miejsce, w ktrym jestemy najbardziej skuteczni, to miejsce wyznaczone nam przez dyrektorw. Taka jest wola Boa.3 W kontakcie ze swoim kierownikiem duchowym czonek Dziea powinien mie wiadomo, e obcuje z samym Bogiem. Musi bez szemrania przyjmowa wszystkie wydane przez niego polecenia i sugestie. Rwnie kontrowersyjny jest kult samego zaoyciela. Chrzecijanie staraj si naladowa Jezusa, jednak czonkw Opus Dei uczy si, e powinni naladowa w. Josemar: We wszystkim mamy dziaa tak, jakby to czyni Nasz Ojciec, w. Josemara.4 Matko, spraw, ebymy si coraz bardziej upodabniali do Naszego Ojca. W ten sposb bdziemy twoimi dobrymi synami.5 Kto mgby pomyle, e kult zaoyciela jest pomysem jego zagorzaych zwolennikw. Nic podobnego! Sam w. Josemara uwaa siebie za ywy gos Boga:

Katechizm Praatury witego Krzya i Opus Dei (edycja z roku 2003), nr 151. 2 Dowiadczenia o sposobie prowadzenia rozmw braterskich, 19.03.2001, s. 12 i 49. 3 w. Josemara, Instrukcja, 3.05.1936, nr 10. 4 Rozwaanie Upodabnia si do Naszego Ojca, Crnica, VI.1985, s. 590-596. 5 Don Alvaro, spotkanie 26.06.1977, Crnica, 1977, s. 763.

171

Bg rozliczy was, jeeli nie bdziecie wykonywa moich polece. Przez moje usta mwi do was w szczeglny sposb Jezus Chrystus.1 Jeeli nie podacie za moj myl i nie idziecie drog, ktr wskazuje moje serce, oznacza to, e zgubilicie drog, e zgubilicie Chrystusa. 2 Don Alvaro, pierwszy nastpca Josemari, jeszcze mocniej utosamia naladowanie Chrystusa z naladowaniem zaoyciela: Pozwolimy dziaa Naszemu Ojcu, jeeli bdziemy umacnia w sobie postaw ulegoci wobec Ducha witego, co objawia si tym, e pozwalamy dyrektorom sob kierowa, e dobrze przyjmujemy upomnienia braterskie i otwieramy szczerze serce na kierownictwo duchowe. W ten sposb aska Boa wpywa jak rzeka do naszej duszy i przeksztaca nas w Opus Dei. Jeeli bdziemy mu wierni, gdy przypatrzymy si sobie w lustrze rachunku sumienia, nie zobaczymy ndznego czowieka, ale oblicze naszego wzoru Jezusa Chrystusa i rwnie oblicze Naszego Ojca.3 Nie wiadomo ju, czy dziaa w nas Duch wity, czy raczej duch zaoyciela. Raz jeszcze mona zada sobie pytanie: Czy Opus Dei jest organizacj chrzecijask, czy klasyczn sekt?

Analiza opublikowana 24 padziernika 2008 r. E. B. E. przedstawia podstawowe zasady mechanizmu zniewalania nowych czonkw organizacji: 1. Faszywe powoanie Nowi rekruci s oszukiwani, bo przyciga si ich do organizacji, mwic o powoaniu laickim, ktre nie oddala od wiata, chocia cise posuszestwo, jakiego si nastpnie od nich wymaga, waciwe jest najbardziej rygorystycznej praktyce zakonnej. 2. Nieuchronno powoania Kandydatom na czonkw mwi si, e powoanie nie moe by odrzucone bez powanego niebezpieczestwa dla ich zbawienia. 3. Escriv prorokiem Zaoyciel przedstawiany jest jako wysannik Boga, wypeniajcy bezprecedensow misj dziejow. Ostatni punkt jest najbardziej niepokojcy. Escriv werbowa nowych czonkw moc tego samego autorytetu, z jakim Jezus zaprasza do grona swoich uczniw. Przedstawia powoanie do Opus Dei jako co transcendentnego, wiecznego i nieodwoalnego. Posuwa si do tego, e przeklina tych, ktrzy podobnie jak Judasz przestali chodzi jego ciekami. Powiedzie nie Escrivie rwnao si powiedzeniu nie samemu Bogu. Dzieo uwaa siebie za instytucj prorock, waniejsz ni Koci, biskupi i papiee. Inni zaoyciele fundacji lub zakonw powoywali si na bosk inspiracj (objawienie prywatne), ale nie przedstawiali swoich zamierze jako wyraonej wprost woli Boej. Nie twierdzi173

1 2 3

w. Josemara, rozwaanie Dobry pasterz, 12.03.1961. w. Josemara, Medytacje IV, p. 354. Don Alvaro, spotkanie 26.06.1977, Crnica, 1977, s. 763.

172

li, e Bg przemwi do ludzi za ich porednictwem. Reguy witego Benedykta s uwaane za dzieo ludzkie, ktre potrzebuje aprobaty Kocioa, natomiast reguy Escrivy s uwaane przez adeptw za objawienie Boe, a Koci ma ich zdaniem moralny obowizek je zatwierdzi. To Opus Dei objania Kocioowi tre objawienia Escrivy.

Od powoania do uwizienia
Z chwil napisania listu do praata z prob o przyjcie do Dziea, kandydaci dokonuj wyboru formy ycia duchowego w ramach Kocioa powszechnego. Bardzo szybko jednak, pod wpywem otrzymanej formacji, ten wybr zmienia si w bezwarunkowe przywizanie i uzalenienie od Opus Dei. Organizacja zajmuje w sercach czonkw miejsce samego Kocioa do tego stopnia, e odejcie z Dziea utosamiane jest ze zdrad Kocioa i Boga! Przyjrzyjmy si bliej, jak ksztatuje si to psychiczne zniewolenie. W pierwszej kolejnoci ideologia Dziea wzbudza uczucie pogardy wobec dbr tego wiata: Bdcie wierni! Nie bdcie gupi! Gdyby pojawia si okazja do zrezygnowania z kawaka ziemi, a wy nie ofiarowalibycie go Bogu, jak mio mielibycie wzgldem Niego? Bdcie wierni!1 Nastpnie czonkom wpajane jest przekonanie, e odejcie z Opus Dei rwna si osobistej porace yciowej:

Dla kogo, kto posmakowa oddania, rezygnacja byaby oszustwem, ndznym kamstwem.1 Poza Opus Dei nie ma zbawienia. Czyby powrt na ono Kocioa powszechnego by drog do samozatracenia? W kadym razie zaoyciel Dziea by przekonany, e taka decyzja musi prowadzi do nieszczcia: Dzieci moje, nie spotkacie szczcia poza nasz drog. Gdyby kto z was zgubi drog, znalazby si w okropnych kopotach, staby si nieszcznikiem. Osobie, ktra porzucia swoje powoanie, nawet te rzeczy, ktre daj ludziom wzgldne szczcie, zdaj si gorzkie jak , kwane jak ocet i wstrtne jak arszenik.2 Ktby chcia sprawdza szczero tych obietnic? Czy obiecana gorycz ci i wstrtny smak arszeniku nie s jednak w rzeczywistoci darem od samego zaoyciela? Naley przekona j [osob wyraajc ch odejcia z Opus Dei], e po pewnym czasie napeni si blem i wstydem przed Bogiem, przed swoim sumieniem i przed ludmi. Fakt, e w chwili zalepienia odrzuca ona nadprzyrodzon pomoc, jak si jej oferuje, oznacza, e nie przesza zwycisko prby, jakiej podda j Bg, Nasz Pan, naraajc si tym samym na utrat szczcia ziemskiego gaudium cum pace a zapewne rwnie wiecznego.3 Nie ma nadziei dla osoby wystpujcej z Opus Dei. Opuci Dzieo to jak wyskoczy z Piotrowej odzi, czyli z samego Kocioa: Od momentu, w ktrym wsiade do odzi, jak jest Opus Dei, oddae Jezusowi swoj wolno, a twj los sta

w. Josemara, Crnica IX-60, s. 10.

1 2 3

w. Josemara, list Videns eos, 24.03.1931, nr 45. w. Josemara, rozwaanie 8.03.1962, w Medytacje, tom III, s. 389. Vademecum rady lokalnej, 19.03.2002, s. 64.

174

175

si drugorzdny. Moesz porusza si dowolnie wewntrz odzi, ale zawsze tylko wewntrz. Jeeli wyskoczysz z odzi, wpadniesz do morza, pjdziesz na mier, utoniesz w oceanie, przestaniesz by z Chrystusem. Ty, ktry wszede do odzi Dziea, dlatego e miae ochot (niewtpliwie powoa ci Bg), musisz odpowiedzie na t ask, spalajc si w pracy. Czy tak, aby twoje radosne powicenie, twoje oddanie byo ofiar, ofiar caopaln! Jeeli chcesz osign ycie wieczne i chwa wieczn, jeeli pragniesz szczcia wiecznego, nie moesz opuci tej odzi. W wielu przypadkach bdziesz musia rezygnowa ze swojego osobistego celu. Nie widz innego celu ni cel korporacyjny. Jake pikne jest posuszestwo! Synu mj, przekonaj si raz na zawsze, e opuszczenie naszej odzi oznacza mier. Aeby zosta w tej odzi, naley podda swj rozum, naley wiczy si w pokorze: powica si, spala, uczyni z siebie ofiar caopaln.1 Uwierzy, e te sowa w szczeglny sposb pochodz od samego Jezusa Chrystusa, znaczy popa w zniewolenie psychiczne, ktre jest rzadko odwracalne. Don Alvaro, pierwszy nastpca witego Josemari, porwnywa odejcie od Dziea do zdrady Judasza: C za okropne kamstwo, gdy niewierno ukrywa si pod pozorami mioci! Judasz zdradzi Pana dla pienidzy, inni opuszczali witego Pawa dla pociech tego wiata. W sumie chodzi zawsze o egoizm i pych. Kiedy ego rzdzi, niemoliwa jest wierno. Wierno naszemu powoaniu oznacza wierno naszemu

chrzecijaskiemu powoaniu do mioci Boej. Dlatego bez trudu przyjmujemy stanowcze sowa naszego Ojca [zaoyciela]: gdyby ktry z moich synw odszed, gdyby zaprzesta walki lub odwrci si od swojego powoania, niech wie, e zdradza nas wszystkich: Jezusa Chrystusa, Koci, swoich braci w Dziele i wszystkie dusze. 1 Zniewolenie jest cakowite. Wszystkie drogi wyjcia s zamknite, w tym rwnie alternatywa, jak mogaby stanowi ludzka mio: Bdcie pewni, e bycie nielojalnym, chwytanie si ziemskiej mioci, oznaczaoby pocztek ycia gorzkiego penego smutku, wstydu, blu.2 Gdzie podzia si miosierny Bg, ktry szanuje wolno swoich dzieci? Bg w. Josemari to straszliwy sdzia, ktry potpia i znca si nad wszystkimi, ktrzy od niego odeszli. Wszelkie wysiki, przedsiwzicia lub inicjatywy tych ludzi bd udaremnione przez mciwego Boga. Na tych, ktrzy pomimo groby wiecznego potpienia, porzucaj Dzieo, praatura nakada kary materialne. Oto, jak Opus Dei obchodzi si z tymi, ktrzy nie wytrwali: Naley unika wszystkiego, co mogoby da mylne wraenie samemu zainteresowanemu i tym, ktrzy s wierni swojemu powoaniu, e nic si nie stao, e niewierno nie jest czym bardzo powanym.[...] Jest zupenie niewaciwe, aby po zejciu z waciwej drogi, osoby takie wsp-

w. Josemara, rozwaanie y dla chway Boej, 2.11.1954.

1 2

Don Alvaro, list z marca 1992 r. w. Josemara, list Videns eos, 24.03.1931, nr 23.

176

177

pracoway z ludmi Dziea i uzyskiway z takiej wsppracy korzy materialn.1 By moe sowa te nie s wystarczajco jasne. Powiedzmy to wprost: jeeli kto pracuje w firmie w jakikolwiek sposb powizanej z Opus Dei, w chwili odejcia otrzymuje wypowiedzenie z pracy. Jeeli jest dobrym i sumiennym nauczycielem w szkole zwizanej z Opus Dei, zostaje zwolniony w trybie natychmiastowym. Jeeli jest profesorem na uniwersytecie zwizanym z Opus Dei, zwalnia si go bezzwocznie bez wzgldu na zasugi lub pilne obowizki. Jeeli jest studentem uniwersytetu zwizanego z Opus Dei, otrzymuje rad, aby porzuci studia na tej uczelni. Jeeli handluje lub wykonuje zlecenia, z dnia na dzie traci klientw i dostawcw. Cae szczcie, e to wszystko czyni si z mioci do Boga i dla dobra tej osoby po to przede wszystkim, eby zdrajca nie mia mylnego wraenia, e nic si nie stao!

Jacinta, Hiszpania, 29 czerwca 2005 r. Miaam 19 lat i silne pragnienie, by dorosn, by sta si kobiet. To pragnienie kcio si z programowym infantylizmem Dziea, z przywilejami jego starszych czonkw, z ich kaprysami, ze zoliwymi upomnieniami braterskimi i niedojrzaoci wikszoci dyrektorek. Dusiy mnie cige upomnienia w konfesjonale. Wytykano mi w nieskoczono, e jestem ofiar swojej pychy, ducha krytycznego i siebie samej. Sama myl o tym, e bd musiaa si starze u boku

Vademecum rady lokalnej, 19.03.2000 , s. 67.

moich towarzyszek, wzbudzaa we mnie przeraenie. Wanie w takim stanie ducha przyjam luby wiernoci (zaangaowanie definitywne w Opus Dei); dla moich dyrektorek byo oczywiste, e powinnam je przyj. Stao si to, co musiao si sta. Zaczam le sypia, wskutek czego byam senna rano i w cigu dnia. Czasem nie budziam si nawet na modlitw porann. Podczas niadania wysuchiwaam wiecznie tych samych upomnie braterskich. Zachorowaam na bulimi. Byam raczej szczupa, ale nagle zaczam przybiera na wadze. Pojawiay si ataki lku: baam si wyj sama na ulic, baam si ludzi, baam si zasn i baam si, e nie zasn. Chciaam podj prac na uniwersytecie, ale Dzieo robio, co mogo, eby ograniczy moj wolno wolno zwykej osoby w wiecie. Nic nie mogam robi: ani uczestniczy w zebraniach wieczornych, ani rozmawia z promotorem w jego gabinecie. W niektre dni pakaam dugie godziny. Staraam si uciec w modlitw, ale okazao si, e to lepa cieka. Oczywicie nie miaam prawa, aby si komukolwiek zwierza zreszt nikt si mn nie interesowa i nikt nie pyta, co si ze mn dzieje. Zaczy si wizyty w klinikach Dziea. Nigdy nie mogam sama wybra lekarza, nie wyjaniano mi, na czym polega terapia, nie znaam diagnoz ani wynikw bada. Przepisali mi kosk terapi, ktra powodowaa zaburzenia koncentracji i pamici, co uniemoliwio mi kontynuowanie studiw. W tym okresie zostawaam sama w domu i zaczynaam odczuwa pragnienie zaoenia rodziny i szczerej mioci.
179

178

W obliczu cakowitego fiaska podejmowanych rodkw zaradczych (przestaam je, pakaam rano i pakaam w nocy), szefowie Dziea zmienili taktyk. Zaczli mi tumaczy, e chorzy s skarbem Dziea, e Bg chcia, ebym bya wanie taka, dlatego musiaam to zaakceptowa. A skoro byam nieuleczalnie chora, to znaczy, e choroba bya moim nowym powoaniem. Wtedy co we mnie pko. Straciam wszelk nadziej i si, aby walczy o swoje powoanie i swoje ycie. Zaczam si modli do Boga, proszc go, ebym wreszcie moga zasn i ju si nigdy nie obudzi, eby w swoim nieskoczonym miosierdziu uwolni mnie od ciaru powoania, ktrego nie mogam ju duej udwign. Ofiarowaam wszystkie siy swoich modych lat, eby zanurzy zo w morzu dobra (cytat z zaoyciela), a efekt by taki, e w wieku 24 lat modliam si o mier. Wtedy Bg w swoim nieskoczonym miosierdziu (nie artuj, jestem Mu bardzo wdziczna) obudzi we mnie instynkt przetrwania. Zrozumiaam, e mam prawo decydowa o swoim yciu. Nic nie mwic (nie miaam siy mwi), przygotowaam si do odejcia. Ludzie Dziea zaczli mnie nka: zrobiam przykro Ojcu (praatowi), byam im winna pienidze, miay na mnie spa wszystkie przeklestwa apokalipsy, zawsze bd nieszczliwa i unieszczliwi innych, bo wszystko popsuam. Kilka miesicy pniej odzyskaam zdrowie i normaln wag; wrciam na studia i odkryam z zachwytem normalne ycie 25-letniej dziewczyny. Dzisiaj, 10 lat pniej, nie auj, e odeszam. Mam dobr prac i wspaniaego ma, ktry nauczy mnie
180

kocha po ludzku i po boemu. Mamy wspania creczk, drugie dziecko w drodze, mnstwo przyjaci i spokj w sercu, cho nadal w nocy nawiedzaj mnie zwizane z Dzieem koszmary.

Marina, 13 lipca 2005 r. Oto list, ktry wkrtce wyl do Ojca (praata). Drogi Ojcze, Po dugim namyle i w obecnoci Boej pisz do Ojca z prob o dyspens z obowizkw, jakich podjam si, gdy przyjam luby wiernoci. Po 12 latach spdzonych w Dziele jestem przekonana, e musz odej. Nie mog w kilku wierszach w peni uzasadni tej decyzji, skupi si wic tylko na jednym wtku na rozczarowaniu nasz organizacj. Modl si szczerze do Boga, aby to, co opowiem, sprawio, by te same bdy nie powtrzyy si w przyszoci. Mam nadziej, e tak si stanie, cho trudno mi sobie wyobrazi, eby moja decyzja nie wywoaa komentarzy typu: ta dziewczyna ma problemy ze swoj psychik. Jestem rozczarowana, bo okamano mnie, czy te ukryto przede mn istotne fragmenty prawdy, co sprowadza si do tego samego. Okamano mnie, gdy powiedziano mi, e mam powoanie i e sam Bg mnie powoa do bycia numerariuszk. Cho nikt poza Bogiem nie moe wiedzie z pewnoci, czy mam powoanie, powtarzano mi cigle, e je posiadam. W dodatku ukryto przede mn wane informacje, chociaby to, e mogabym rwnie dobrze zosta supernumerariuszk.
181

Okamywano mnie take w dniach admisji, oblacji i lubw wiernoci nie pozwolono mi rozway wtpliwoci, jakie mnie trapiy. Mwiono mi, e czas rozeznania jest czyst formalnoci, gdy Bg postanowi, e mam by numerariuszk jeszcze przed stworzeniem wiata. Ojcze! Po c dawa Kocioowi do zatwierdzenia kroki prawne, jeeli pniej uwaa si je za czyst formalno? Mam wraenie, e Opus Dei ma dwie twarze: jedn dla hierarchw Kocioa, a drug dla swoich czonkw. Okamano mnie, mwic, e rdem moich wtpliwoci co do powoania jest szatan. Kt moe mie pewno, e zastanawianie si nad swoim yciem jest skutkiem diabelskiej interwencji? Czy dyrektorka Dziea naprawd moe wiedzie, co robi, a czego nie robi diabe? Nie sdz. Sama byam dyrektork i nigdy nie wiedziaam, po czym mogabym pozna oddziaywanie diaba na dusze ludzkie. Przypisywanie mu tego, co nam przeszkadza lub czego nie rozumiemy, podobne jest do pogaskich przesdw przesdw prawdopodobnie diabelskiego pochodzenia. Okamano mnie, gdy powiedziano mi, e w tym roku Bg domaga si 500 nowych powoa numerariuszek w naszym kraju. Nikt nie wie, ilu Bg powoa ludzi. Wtpi nawet, czy w ogle pragnie nowych powoa. Nie potrafi uwierzy, e Bg ma ochot rozwija instytucj, ktra wiadomie okamuje ludzi dobrej woli. Mam wraenie, e dopki Dzieo si nie zmieni, Bg nie zele nowych powoa: przecie chce szczcia swoich dzieci, a nie ich smutku.
182

Okamano mnie, kiedy mi powiedziano, e jeeli bd wierna, bd szczliwa. Byam wierna i choruj na smutek jestem w gbokiej depresji. Wydaje mi si, e wierno organizacji, ktra narzuca tak nienaturalny tryb ycia, generuje przede wszystkim choroby. Okamano mnie, kiedy zwrciam uwag, e wielu ludzi w Opus Dei choruje na depresj. Odpowiedziano mi, e nie wicej ni poza Opus Dei, i e ten krzy jest Boym bogosawiestwem. To nieprawda. Jest oczywiste, e proporcjonalnie w Dziele choruje wicej ludzi ni poza nim. A przecie trudno wierzy, eby Bg systematycznie bogosawi ludzi, zsyajc na nich choroby. Czy nie wolaby, ebymy yli w zgodzie ze zdrowym rozsdkiem i nie niszczyli naszego ciaa ani ducha? Jeeli rado jest cnot tak waciw Opus Dei, dlaczego Bg miaby bogosawi tylu numerariuszy za pomoc smutku, lkw i depresji? Ojcze! Nie tak miao by i nie tak by powinno. A najgorsze jest to, e niektrzy omielaj si twierdzi, e te wszystkie rzeczy s dobre, bo pochodz od Boga. Oszukujemy siebie i oszukujemy innych. Okamuj mnie, kiedy mwi, e jeli opuszcz Dzieo, nara moje ziemskie szczcie i moje ycie wieczne. Jak pozbawiona ludzkich uczu dyrektorka moe wypowiada si na temat ziemskiego szczcia?! Co taka osoba, ktra tylko pilnuje dyscypliny, nieznajca czuoci, moe wiedzie o szczciu? Ale przede wszystkim, jeli tak dobrze wiecie, co uszczliwia ludzi, dlaczego tak wielu odchodzi i dlaczego ci, ktrzy zostaj, s tacy smutni?
183

Nie rozumiem te, jak mona grozi komu potpieniem wiecznym! Nauczyam si w Dziele, e jedyny grzech, ktry nie moe by odpuszczony, to grzech przeciwko Duchowi witemu, grzech utraty nadziei, gdy Bg nie moe przebaczy komu, kto nie chce dostpi przebaczenia. Ojcze, kiedy mwi si komu, e naraa swoje ycie wieczne, pozbawia si go nadziei. Odtd nie widzi on Boga jako kochajcego ojca, lecz jako strasznego sdziego, ktry tylko potpia. Okamuj mnie, ale take doprowadzaj do rozpaczy. Czy moe by co bardziej diabelskiego? Nie osdzam dyrektorek, ktre mnie okamay. Sama czsto okamywaam ludzi. Prosiam ich za to o przebaczenie, czym zasuyam na braterskie upomnienie. Wszystkie te bardziej lub mniej wiadome kamstwa tak bardzo mnie rozczaroway, e nie mog duej pozostawa w Dziele. Prosz Ojca o udzielenie mi dyspensy, a jeli to zaley od moich dyrektorek, to prosz rwnie je, eby mi nie czyniy trudnoci i ebym moga szybko odej. Wykazuj si lojalnoci, przestrzegajc krokw prawnych, oczekuj zatem takiej samej lojalnoci ze strony Dziea. Prosz, nie ocigajcie si z udzieleniem mi dyspensy, bo bdziecie za to odpowiada przed Bogiem. Dzikuj za dobr wol, za trosk o dobro Dziea i wszystkich dusz. Mam szczer nadziej, e ten list pomoe naprawi zo z korzyci dla wszystkich. Pozdrawiam serdecznie, Marina
184

Od gorliwoci do fanatyzmu
Niniejszym przestrzegam ludzi dobrej woli, ktrzy zastanawiaj si nad wstpieniem do Opus Dei: 1. Przystpujc do Dziea nowy czonek powica swoj wolno, swoj rozumno i czowieczestwo: Prosz Ci o wierno, ktra objawia si dobrym wykorzystaniem czasu, opanowaniem pychy i decyzj, aby by trwa w posuszestwie i ujarzmi wyobrani.1 Taki jest mj duch i taki ma by wasz, crki i synowie moi. Nie przychodzicie do Dziea, eby tu co znale. Przychodzicie, eby si powica, aby (z mioci do Boga) rezygnowa z jakiejkolwiek osobistej ambicji. Wszyscy musz co zostawi, jeeli chc by skuteczni w domu i pracowa tak, jak Bg nas prosi: jak wierny osioek, ut iumentum! Jedyn ambicj wiernego osioka jest suy, jest by poytecznym.2 Trzeba by posusznym bez wzgldu na koszty; choby z naraeniem wasnej skry.3 2. Czonek Opus Dei nie ma prawa kwestionowa swojego powoania. Jest niewolnikiem swojego wyboru i nie ma prawa si wycofa: Kto zobaczy jasno swoje powoanie, choby jeden raz, nawet gdyby nigdy wicej go nie dostrzeg, musi i za nim na zawsze z poczucia wiernoci, nie patrzc w ty, gdy ju raz przyoy rk do tego puga.4

1 2 3 4

w. Josemara, list Videns eos, 24.03.1931, nr 45. w. Josemara, list Res omnes, 09.01.1932, nr 85. w. Josemara, krg z 10.06.1962. w. Josemara, spotkanie 23.06.59 (Crnica, VI-58, s. 7).

185

Obowizek spenienia obietnic pacta sunt servanda, wedug klasycznej sentencji uznany zosta przez wszystkie ludy za obowizek moralny, ktry nie wymaga dodatkowego uzasadnienia. Jego przestrzeganie jest warunkiem przetrwania kadej spoecznoci. W Nowym Testamencie uywa si mocnych sw, aby opisa tych, ktrzy kieruj si kaprysami: ...ci s jak oboki bez wody wiatrami unoszone... drzewa jesienne nie dajce owocw, dwa razy usche, wykorzenione... rozhukane bawany morskie wypluwajce swoj hab... gwiazdy zabkane, dla ktrych nieprzeniknione ciemnoci na wieki s przeznaczone... (Jud 12-13)1. Stworzyciel wybra nas od wiecznoci do tego ycia cakowitego powicenia: wybra nas przed zaoeniem wiata (Ef I, 4). Nikt z nas nie ma prawa cokolwiek by si wydarzyo wtpi w swoje boskie powoanie. Mamy Boe wiato, mamy si wewntrzn dan za darmo przez Pana. Bg chce przy swojej wszechmocy zachowa nasz sabo; przy Jego wietle ciemno naszej sabej natury. Szuka nas, aby nas odkupi dziki realnej sile, w ktr nie moemy wtpi. Poza tysicami powodw, ktre rozwaalimy innym razem, mamy taki zewntrzny znak: fakt, e pracujemy z penym oddaniem w Jego Dziele, nie majc ku temu adnego ludzkiego powodu. Gdyby Bg nas nie powoa, nasza ofiarna praca w Opus Dei kwalifikowaaby nas do domu wariatw.2 Naley podziwia logik ukryt w ostatnim zdaniu: obiektywnym dowodem na to, e kto ma powoanie, jest sam fakt, e znajduje si on w Opus Dei. Gdyby jednak

opuci Dzieo, wszelkie dobro, jakie uczyni w swoim yciu, przestaoby istnie. ycie nie ma wartoci samo w sobie. Jego warto mierzy si przydatnoci dla Dziea: Gdybymy nie postawili ostatniego kamienia w naszym yciu penym powicenia, nasze istnienie staoby si czym bezuytecznym, nie przydaoby si na nic.1 3. Najwaniejszym obowizkiem czonka Opus Dei jest dbanie o to, by nikt, ani on sam, ani nikt inny, nie mg odej z organizacji. Cel ten osiga si za pomoc inwigilacji: Niezbdnym sposobem zapobiegania takim sytuacjom (zwtpieniu w swoje powoanie) jest uzyskanie z Bo pomoc penej szczeroci. Aby to osign, trzeba traktowa tak osob z du czuoci, uatwiajc jej tym samym otwarcie duszy przed dyrektorami bycie pokorn i uleg. Oto droga wytrwania (z ask Bo, ktrej nie zabraknie). Trzeba bdzie pokaza jej Bo dobro i zachca j, by aowaa. Mwi jej o prawdziwej wolnoci dzieci Boych, ktra polega na tym, aby da si uwarunkowa, i ktra urzeczywistnia si w posuszestwie. Pokaza pomoc, jak wierno przyniesie jej w wiecznym zbawieniu i szkody, jakie jej niewierno moe wyrzdza tylu duszom. Naley poradzi jej, aby nie spieszya si z podjciem decyzji, ktrej mogaby aowa na zawsze. [...] Poza tym naley dowiedzie si, czy osoba ta ma zaufanie do kogo obcego, czy zasiga rady u kapana spoza Dziea zamiast to robi u swoich braci, jak otrzymuje korespondencj (moe pisze do swojej rodziny, przyjaci

Dowiadczenia o sposobie prowadzenia rozmw braterskich, 19.03.2001, s. 194. 2 w. Josemara, list Videns eos, 24.03.1931, nr 47.

w. Josemara, spotkanie 19.03.72 (Crnica, IV-72, s. 53).

186

187

lub innych osb, co jej szkodzi), jakie czyta ksiki i czy ma trudnoci w swojej pracy.1 Nie omieszkam podkreli, e bez penej szczeroci niemoliwe jest wytrwanie.2 Bdcie przekonani, synowie moi, e w sprawach wiary, czystoci i powoania nie ma szczegw maej wagi. Gdyby opisa drog, jak podaj ci, ktrzy odchodz, na pocztku kadej z nich znalelibymy zawsze pasmo pozornie drobnych zaniedba w sprawach wiary (np. w liturgii) albo w sprawach czystoci (bo nie dba si o pilnowanie zmysw), albo w sprawach powoania (bo dopuszcza si myli przeciwne wytrwaniu, a naleao je rycho odrzuci). Zapewniam was, e w tych sprawach nie ma zdarze maej wagi, bo skonno do niewiernoci objawia si wczenie coraz mniejsz radoci w subie Boej. Osoba, ktra odchodzi lub zamierza odej, zdradza si malujcym si na twarzy napiciem i gwatownymi ruchami; rozmawia agresywnie (zwaszcza w sprawach politycznych), jest bardziej przyjacielem ludzi, ktrzy propaguj bdy ludzi odlegych, z ktrymi nie warto obcowa ni tych, ktrzy yj u jej boku. Przestaje si modli. Najbardziej pyszni spord nich ukrywaj ten kryzys pod przykrywk dumy, za wynios, pseudointelektualn mask. Nigdy nie wiadomo, gdzie ci mczyni i kobiety ukrywaj serce, a do chwili, gdy okazuje si, e ulokowali je w sobie samych. Crki i synowie moi, wycignijcie z tego nauk. Nie ufajcie nigdy wasnej opinii. Chocia mijaj lata, chocia

moglibycie liczy w dziesitkach lata waszej wiernoci i wytrwaoci, nie ufajcie sobie ani innym! Bdcie czujni i pomagajcie sobie nawzajem.1 W sytuacjach kryzysowych wina zawsze znajduje si po stronie ofiary. Praatura nie weryfikuje wasnego postpowania nawet w obliczu kolejnych rezygnacji z czonkostwa. Czy wypeniaa swoje obietnice? Czy naprawd zachowywaa si jak rodzina? Czy kochaa szczerze? Opus Dei we wasnym mniemaniu jest nieskazitelne. 4. Opus Dei biurokratycznie usprawiedliwia wasny brak poszanowania dla wolnoci sumienia: Istnieje pogld, jakoby nie mona zmusza do wytrwaoci kogo, kto znalaz si w trudnej sytuacji (obiektywnie lub subiektywnie). Uzasadnia si to w ten sposb, e zmuszanie do wytrwaoci wywoaoby u danej osoby gorycz, oraz e Bg nie moe chcie czyjego nieszczcia. atwo zauway, e takie rozumowanie jest bdne i bardzo szkodliwe.2 W Opus Dei uwaa si, e od kadego mona wymaga wbrew jego woli. Nie wolno przy tym okazywa litoci: Gdyby ze wzgldu na pewne okolicznoci pojawia si pokusa, eby z powodu pozornej dobroci lub wyrozumiaoci umniejszy wymagania Boga wobec kogo, naley pamita, e poddanie si temu oszustwu wyrzdzioby zawsze cik szkod Dzieu i duszom na krtsz lub dusz met.3

1 2 1

Dowiadczenia o sposobie prowadzenia rozmw braterskich, 19.03.2001, s. 197. 2 w. Josemara, list 14.02.1974, nr 22.

w. Josemara, list 14.02.1974, nr 21. Dowiadczenia o sposobie prowadzenia rozmw braterskich, 19.03.2001, s. 192. 3 Dowiadczenia o sposobie prowadzenia rozmw braterskich, 19.03.2001, s. 106.

188

189

Bezwzgldno Opus Dei nabiera cech okruciestwa wobec ludzi chorych, gdy praatura odbiera im prawo decydowania o swoim losie: Gdyby [osoba chora] mylaa o opuszczeniu Opus Dei, naley wysucha jej ze spokojem, nie ulegajc uczuciu strachu i nie okazujc lekcewaenia. Naley jednak, dbajc o form, przypomnie w sposb nie podlegajcy dyskusji, e Bg daje powoanie na zawsze. Z drugiej strony jest oczywiste, e osoba taka nie jest w stanie, w ktrym mogaby normalnie rozumowa, a tym bardziej podejmowa decyzje, ktrych mogaby pniej aowa.1 Do takich wanie przekona doprowadza formacja, jakiej poddawani s czonkowie praatury. Myl, e czytelnikowi atwiej jest teraz zrozumie, dlaczego dyrektorzy Dziea tak pilnie ukrywaj swoje regulaminy wewntrzne. Gdyby te informacje stay si jawne i szeroko dostpne, Dzieo zostaoby uznane za sekt przez wadze cywilne i zwalczane na rwni z innymi sektami.

Isabel Nath, Hiszpania, 14 marca 2005 r. Nie odeszam dobrowolnie z Opus Dei to oni wyrzucili mnie za drzwi. Ta sama aska stanu, ktra pi i p roku wczeniej skonia dyrektorki do stwierdzenia, e z ca pewnoci mam powoanie numerariuszki, tym razem objawia im, e tego powoania nie mam. By maj 1985 r. Powiedziaam dyrektorce orodka, ktra bya moim kierownikiem duchowym,

Dowiadczenia o sposobie prowadzenia rozmw braterskich, 19.03.2001, s. 207.

o czym, co zauwayam, i co wydawao mi si wane, cho wszyscy uwaali to za normalne. Dyrektorka wysuchaa mnie, niczego nie komentujc. Pniej rozmawiaa na ten temat z komisj regionaln, cho to, co sygnalizowaam, dotyczyo wanie komisji regionalnej. Oczywicie dyrektorka miaa obowizek powiedzie o tym wikariuszowi regionalnemu, ale byam wwczas zupenie niewiadoma, e w Dziele istnieje tak intensywna wymiana informacji poufnych. Nie wyobraaam sobie rwnie, e czyni si to z takim lekcewaeniem podstawowych zasad etyki. Dwa lub trzy dni pniej zaczy si naciski ze strony dyrektorki i ksidza. Czy byo co w dziedzinie czystoci, o czym jeszcze nie mwiam? Byam zszokowana. Po pierwsze dlatego, e nie miaam zwyczaju ukrywania czegokolwiek, a po drugie dlatego, e nie rozumiaam, dlaczego zadaj takie pytania? Odpowiedziaam nie, mylc, e sprawa si na tym zakoczy przecie sam zaoyciel mawia, e sowo jednego z moich dzieci jest dla mnie wicej warte ni sowo stu notariuszy. Byam naiwna. Naciski dopiero si zaczynay. Dyrektorka i ksidz nkali mnie przez dwa tygodnie. Musiaam codziennie udawa si do konfesjonau, a to oczywicie zwracao uwag wszystkich w orodku. Rozmowy z nimi byy surrealistyczne oboje starali si, ebym przyznaa si do rzeczy, ktrych nigdy nie zrobiam. Trwao to za kadym razem ponad godzin, wic w kocu sama uwierzyam, e naprawd co ukrywam, tylko nie mogam przypomnie sobie, co. Powtarzaam wic wielokrotnie, e jeli byo co, o czym nie powiedziaam,
191

190

to teraz ju nie pamitam, ale niech si nie martwi, bo jeli pewnego dnia sobie przypomn, to na pewno bezzwocznie im powiem. Gotowa byam na wszystko, eby skoczy z tymi przesuchaniami. Nagle wszystko ucicho. Dyrektorka oznajmia mi bez ogrdek: Musisz si zastanowi podczas modlitwy, ale dyrektorki uwaaj, e nie masz powoania do Opus Dei. A ja, z wysokoci moich 20 lat, nagle owiecona przez Ducha witego, odparam: Jeli w Opus Dei wycznie dyrektorki znaj wol Bo, po c waciwie miaabym si zastanawia nad czymkolwiek? Dyrektorka osupiaa. Dodaam: Jeli dobrze rozumiem, pi lat temu miaam powoanie, ale teraz ju go nie mam. Czyli nie ma ju adnego powodu, ebym zostaa w orodku. Mam natychmiast spakowa walizk, tak? Odpowied: Izo, crko, idziesz na cao. Nigdy wczeniej nie odczuam tak wielkiego spokoju. Wstaam, zostawiam na stole kart z modlitw preces oraz mantyl. Wrciam pi minut pniej i pooyam przed dyrektork dyscyplin i wosiennic. Powiedziaam, e zadzwoni do taty. Chciaa pj ze mn. Nie spodziewaa si tak szybkiej i konkretnej reakcji, a przede wszystkim zorientowaa si, e sprawy nie przebiegaj zgodnie z ich planem dla Opus Dei to prawdziwy koszmar. Zadzwoniam wic przy niej do taty i powtrzyam mu nasz rozmow. Mj ojciec by od kilku lat supernumerariuszem. Przez chwil milcza, po czym powiedzia, e przyjedzie po mnie nastpnego dnia. Kiedy dyrektorka zrozumiaa, e tata po mnie przyjedzie, wyrwaa mi telefon z rki. Powiedziaa mu, e sama zapewni mi podr do Walencji, bo
192

Dzieo jest moj rodzin. (Tak, moecie si mia!) Tata nalega i ona nalegaa nie mogli si dogada. W kocu tata zapyta mnie, czy zgadzam si na to. Byam zachwycona i odparam: Oczywicie, nie martw si. Tak naprawd martwiam si o niego. Wieczorem sprawy nabray tempa. Zmuszono mnie, ebym podczas modlitwy zastanowia si, czy mam powoanie. Przytakiwaam, ale modlitw spdziam na planowaniu z Bogiem mojego przyszego ycia, ktre dopiero teraz zaczynao si naprawd. Wiedziaam, e musz mi da dyspens, ale z drugiej strony wiedziaam take, e po nich wszystkiego si mona spodziewa. W kadym razie nie miaam ju nic wsplnego z Opus Dei! Teraz sama stanowiam o swoim yciu i nikt nie mia prawa mi rozkazywa, co mam robi. Niech nawet nie prbuj! Naprawd miaam w sobie spokj i byam pewna, e podjam waciw decyzj. Odpowiedz przed Bogiem za to, co robili. Czuam si szczliwa.

J.O., Argentyna, 29 kwietnia 2004 r. wiadectwa tych, ktrzy opucili Dzieo, s bardzo rne: jedni mwi, e byli dobrze traktowani, inni czuli si nkani lub przeladowani. Skd si bierze taka rnorodno ocen? Moim zadaniem byo wypraszanie czonkw niewygodnych. Najpierw naley podkreli, e Dzieo robi wszystko, co w jego mocy, by nie utraci ani jednego czonka, zwaszcza jeli jego odejcie mogoby mie oddwik publiczny. W tym celu dyrektorzy czsto stosuj przeprowadzki. Trudne
193

przypadki s wysyane do innych miast lub innego kraju, dziki czemu ich odejcie przechodzi niezauwaone. Przeprowadzki powoduj te, e osoby, ktre w danym miejscu miay znajomych i mogy liczy na ich wsparcie na gruncie zawodowym, ekonomicznym lub osobistym, s zdane tylko na siebie, co bardzo utrudnia wystpienie z organizacji. Gdy dana osoba zajmuje wane stanowisko w strukturze wadzy Opus Dei, spotykaj j szczeglnie due trudnoci, gdy jej wiadectwo mogoby okaza si kompromitujce. Na tak osob wywierana jest silna presja, eby powstrzymaa si od czegokolwiek, co mogoby mie negatywne skutki dla Dziea. Nie wszystkie odejcia przebiegaj podobnie. Niekiedy odbywaj si w przyjacielskiej atmosferze, jednak w wikszoci przypadkw odchodzcy moe si spodziewa przykroci. W ramach moich obowizkw musiaem bada, czy osoba, ktra zamierza odej, ma szans utrzyma kontakty z Opus Dei, czy do organizacji nale czonkowie jej rodziny, albo czy jej frustracja i niechtna postawa mog by szkodliwe dla Dziea. S te osoby, ktre caymi latami powicay swj czas i energi Dzieu, a potem powanie zachoroway albo ujawniy kopotliwe cechy charakteru. Takie osoby s z reguy odsyane do swoich rodzin pod pretekstem, e tak bdzie lepiej dla ich zdrowia. Wypraszanie osb niewygodnych odbywa si zazwyczaj stopniowo: najpierw udziela si dyspensy od ycia w orodku, a po jakim czasie radzi si, e lepiej opuci Dzieo. Mona te spotka si z zachowaniami bardziej ludzkimi i wyrozumiaymi ze strony dyrektorw.
194

Dyrektorzy ci nie stosuj jednak oficjalnego regulaminu praatury, lecz kieruj si wasnymi uczuciami.

Dolores Castanos, Hiszpania, 7 stycznia 2009 r. Kiedy po 13 latach czonkostwa powiedziaam dyrektorce, e zamierzam odej z Dziea, poradzono mi, ebym przed ostateczn decyzj porozmawiaa z kilkoma osobami. Ludzie ci prbowali odwie mnie od mojego zamiaru. Sam wikariusz regionalny przyszed, aby ze mn pomwi, a w konfesjonale powiedzia, e mia pewno co do mojego powoania, a jeli odejd, bd nieszczliwa w tym yciu i nie osign zbawienia. Wcieka, miaam ochot wykrzycze mu prosto w twarz, e nie ma adnego moralnego autorytetu, ktry pozwalaby mu mie tak pewno i wysya mnie do pieka. W kadym razie tym bardziej byam pewna susznoci swojej decyzji o odejciu z Dziea. Rodzice przyjli mnie z otwartymi ramionami i w 3 miesice pniej nie byo ani ladu po mojej depresji. W zeszym tygodniu otrzymaam email od jednej z koleanek. Nie miaymy ze sob kontaktu od 15 lat. Napisaa mi, e jest jej bardzo przykro, i mj drugi syn urodzi si z autyzmem. Dowiedziaa si o tym od dyrektorek Opus Dei, ktre powiedziay jej, e choroba mojego syna to przeklestwo, jakie spada na tych, ktrzy opuszczaj organizacj przeklestwo, ktre spado na mnie z powodu opuszczenia ich sekty! Dyrektorki Opus Dei, osoby, ktrych nigdy nie spotkaam, wykorzystuj mojego syna i jego tragedi do manipulowania emocjami i sumieniem tych,
195

ktrzy chcieliby odej. To postpowanie moralnie odraajce, naruszenie naszej prywatnoci i podstawowych zasad deklarowanych przez te chrzecijask organizacj. Odkd opuciam Opus Dei, nie rozpowszechniaam adnych informacji, ktre mogyby zaszkodzi wizerunkowi tej organizacji. W opublikowanych wspomnieniach z okresu przynalenoci do Opus Dei nie podaam adnego nazwiska. Respektowaam ich prawo do prywatnoci. Tymczasem one pozwalaj sobie komentowa szczegy z ycia moich niepenoletnich dzieci, wymieniajc je z imienia i nazwiska. Przy okazji mona si przekona, jaki jest stosunek Opus Dei do dzieci, ktre nie s doskonae. Trzeba bowiem wiedzie, e dyrektorka, ktra stwierdzia, e posiadanie dzieci z autyzmem jest przeklestwem, po prostu powtrzya myli swojego Ojca. Obecny praat powiedzia w 1997 r. w obecnoci kilku tysicy osb: Pewne badania pokazuj, e 90% niepenosprawnych dzieci rodzi si u osb, ktre nie przestrzegaj wstrzemiliwoci przedmaeskiej (Javier Echevarra, Sycylia, 1997). Mona sobie wyobrazi wcieko tumu Sycylijczykw, ktrzy usyszeli stwierdzenie tak prymitywne i dyskryminujce. Biuro prasowe Dziea starao si naprawi sytuacj i stwierdzio, e praat si przejzyczy, gdy niedostatecznie opanowa jzyk woski (mieszka w Rzymie od ponad 45 lat). Byo to tak absurdalne, e kilka dni pniej stwierdzili, e tak naprawd praat mwi o dzieciach, ktre rodz si z AIDS. Tym wyjanieniem tylko pogorszono spraw.
196

Ale pomimy brak kultury tego praata. Chciaabym przypomnie pewien cytat z Ewangelii: Jezus przechodzc obok ujrza pewnego czowieka, niewidomego od urodzenia. Uczniowie Jego zadali Mu pytanie: Rabbi, kto zgrzeszy, e si urodzi niewidomym on czy jego rodzice? Jezus odpowiedzia: Ani on nie zgrzeszy, ani rodzice jego, ale [stao si tak], aby si na nim objawiy sprawy Boe. (Jn 9, 1-4). Zwracam si do wszystkich dyrektorw Opus Dei, ktrzy by moe przeczytaj kiedy te sowa: wiedzcie, e mj syn nie jest dla mnie przeklestwem, ale jedn z najpikniejszych rzeczy, jakie mi si przytrafiy, aby si na nim objawiy sprawy Boe.

Epilog
Opus Dei utworzyli poboni katolicy, z czasem jednak przeksztacio si ono w organizacj totalitarn noszc wszelkie cechy sekty. Daty, jakimi opatrzono przytoczone cytaty, wskazuj, e totalitarne podejcie istniao w organizacji od pierwszych lat jej istnienia (w latach 30. XX w.), i umacniao si z upywem czasu. Goszone przez Dzieo ideay nie s ze same w sobie, jednak nadmierny rygoryzm i nacisk na ulego, znieksztacaj przesanie ewangeliczne. Wystarczyoby wprowadzi odrobin mioci, wyrozumiaoci i miosierdzia, aby zasady te stay si zdrowe i poyteczne. Niestety, wity Josemara nie nawoywa do miosierdzia, lecz do witej nieustpliwoci, witego przymusu i witej bezczelnoci. Wypaczenia chrzecijaskiego przesania spotykamy nie tylko w Opus Dei. S wrcz typowe dla ruchw kocielnych reprezentujcych duchowo autorytarn, ktra nie szanuje wolnoci i niezalenoci osoby w imi bdnej koncepcji posuszestwa. Anselm Grn tak definiuje pojcie duchowoci autorytarnej w swojej ksice O duchowoci inaczej: Punktem wyjcia duchowoci autorytarnej s ideay, do ktrych dymy, i wyznaczone cele, ktre zamierzamy osign poprzez ascez i modlitw, przy czym ideay te budowane s na podstawie studiw Pisma witego, nauk moralnych Kocioa oraz naszych wyobrae o sobie. Oto
199

podstawowe pytania duchowoci autorytarnej: Jaki powinien by chrzecijanin? Co powinien czyni chrzecijanin? Jakie postawy powinien ucielenia? Duchowo autorytarna wypywa z ludzkiej tsknoty za tym, by stawa si cigle lepszym, by wznosi si coraz wyej, by coraz bardziej zblia si do Boga. Ten typ duchowoci reprezentowaa przede wszystkim teologia moralna ostatnich trzech wiekw oraz ascetyka, jakiej naucza si od czasw Owiecenia. Wspczesna psychologia podchodzi jednak do sceptycznie do tego rodzaju duchowoci, twierdzc, i grozi ona niebezpieczestwem wewntrznego rozdarcia czowieka. Ten, kto identyfikuje si z ideaami, czsto tumi w sobie to, co tym ideaom nie odpowiada. Powoduje to wewntrzne rozdarcie czowieka i jego chorob. Psychologia nie ma zastrzee wzgldem duchowoci nieautorytarnej, jak praktykowali staroytni mnisi, poniewa jest dla niej oczywiste, i czowiek jedynie poprzez szczere samopoznanie bdzie mg odkry swoj wasn wewntrzn prawd.1 Sobr Watykaski II zapocztkowa refleksj nad zasadnoci wielu praktyk religijnych, ktre byy dotychczas powszechnie akceptowane i wykonywane. Zachci rwnie do odwieenia i dostosowania ycia zakonnego (patrz dekret Perfectae caritatis z 28 padziernika 1965 r.). Mimo to dzisiaj, 40 lat pniej, niektre katolickie instytucje wyznaniowe nadal kad wielki nacisk na osobisty wysiek i lepe posuszestwo wobec przeoonych. Przypadek Opus Dei pokazuje, jak bardzo takie praktyki s niebezpieczne. Takie ideay, jak ycie w modlitwie,

uwicenie pracy, kierownictwo duchowe, braterstwo i pewien rodzaj apostolstwa, jeli s wykonywane nie z potrzeby serca, lecz z obowizku, staj si toksyczne dla ciaa i dla ducha. Dziaajc pod mask swojej apostolskiej misji, Opus Dei dzi jeszcze otwiera w Polsce nowe szkoy i przedszkola w celu werbowania dzieci. Mam nadziej, e publikacja niniejszej ksiki zachci odpowiednie wadze do interwencji.

Wydawnictwo WAM, Krakw 2005, s. 7.

200

Aneks REGULAMIN OPUS DEI1 Madryt, 14 lutego 1941 roku

Czym jest Opus Dei? Cele i rodki Art. 1 1. Opus Dei jest katolickim stowarzyszeniem mczyzn i kobiet, ktrzy, yjc w wiecie, poszukuj doskonaoci chrzecijaskiej poprzez uwicenie codziennej pracy. Przekonani, e czowiek zosta stworzony, aby pracowa (Rdz 2, 15), czonkowie Opus Dei, rwnie ci, ktrzy ciesz si wysokim statusem materialnym i spoecznym, zobowizani s do pracy zawodowej. 2. Chcc osiga przyjte przez organizacj nadprzyrodzone cele, czonkowie s zobowizani: dba o swoje ycie wewntrzne, modli si i powica zgodnie ze statutem i duchem zatwierdzonym przez Koci wity oraz spenia swoje obowizki zawodowe i spoeczne z jak najwiksz prawoci. Kategorie czonkw Art. 2 1. S trzy kategorie czonkw Opus Dei: czonkowie wpisani, supernumerariusze i numerariusze.

1 Cf. Jess Ynfante, Opus Dei, wydawnictwo Grijalbo-Mandadori, 1996.

203

2. Czonkowie wpisani zobowizuj si do prowadzenia rachunku sumienia oraz do codziennej, pgodzinnej modlitwy. 3. Supernumerariusze zobowizuj si do penej godziny modlitwy dziennie. 4. Numerariusze, poza pen godzin modlitwy, odpowiedzialni s za zarzdzanie Opus Dei. Art. 3 1. Pod adnym pozorem czonkami Opus Dei nie mog by ksia diecezjalni, zakonnicy ani siostry zakonne. 2. Podobnie, w adnym przypadku i pod adnym pretekstem do Opus Dei nie bd przyjci ci, ktrzy uczszczali do seminarium duchownego lub szkoy apostolskiej albo ci, ktrzy przeszli przez zakony, w tym rwnie postulanci i nowicjusze. 3. Niemniej jednak, czonkowie Opus Dei, ktrzy odbd studia kocielne i zostan wywiceni na kapanw nie przestaj by czonkami Dziea. Ciaa zarzdzajce (Nastpuje 5 artykuw mwicych o Zgromadzeniu zbierajcym si co 9 lat w celu demokratycznego wyboru 5 czonkw Rady. Rada spotyka si co 3 miesice i zajmuje si kwestiami finansowymi oraz mszami w intencji zmarych czonkw). Modlitwy za zmarych i pogrzeby Art. 9 1. Czonkowie Opus Dei spisuj formalny testament. Naley im si jedynie skromna trumna, bez ostentacji. 2. Prezes Rady zamawia zwyczajowe msze gregoriaskie natychmiast po otrzymaniu zawiadomienia o mierci ktrego z czonkw Dziea. Jednoczenie po204

wiadamia o zgonie innych czonkw organizacji. Ci ostatni odprawiaj modlitwy za zmarego wedug wasnego uznania. Przychody i wydatki Art. 10 1. Przychody Opus Dei pochodz z darowizn czonkw organizacji. 2. Rada nie moe pobiera adnej sumy z tego kapitau. 3. Gdyby roczne wydatki okazay si mniejsze od wpyww, nadwyka bdzie podarowana Ordynariuszowi Diecezji, gdzie Opus Dei ma swoj siedzib. 4. Opus Dei nie moe otrzymywa spadkw ani pod adnym pozorem posiada fundacji lub nieruchomoci. Siedziba Art. 11 Opus Dei ma tylko jedn siedzib narodow. Pokora zbiorowa Art. 12 1. Gwn i definitywn cech charakterystyczn Opus Dei jest zbiorowa pokora jego czonkw. 2. Aby ta pokora nie ucierpiaa: 1. Zabronione jest publikowanie wszelkich pism lub ksiek jako oficjalnych wydawnictw Opus Dei. 2. Zabrania si czonkom noszenia jakiegokolwiek znaku rozpoznawczego. 3. Radzi si czonkom, aby nie mwi o Opus Dei z osobami z zewntrz, bo Dzieo, jako nadprzyrodzone, musi pozosta ciche i dyskretne.
205

Rozwizanie Art. 13 Gdyby Opus Dei ulego rozwizaniu, dobra, ktre pozostayby w jego posiadaniu, byyby przekazane Biskupowi Diecezji, w ktrej Opus Dei ma swoj siedzib.

Stanowisko teologa Raimona Panikkara

Raimon Panikar jest teologiem i filozofem kataloskim pochodzenia hinduskiego. Urodzi si w 1918 r. Napisa ponad 40 ksiek. Jest jedn z osb, ktre zapocztkoway dialog midzyreligijny. Wiele lat naucza w Indiach i Stanach Zjednoczonych. W modoci nalea do Opus Dei i by jednym z pierwszych numerariuszy wywiconych na ksidza. List z 8 wrzenia 1986 r.1 Poproszono mnie o napisanie artykuu na temat teologii Opus Dei. Nie jest to zadanie atwe. Przed autorem stoj dwie gwne trudnoci, nie liczc nawet uporczywego naduywania sowa teologia: teologia zabawy, pracy, polityki... Po pierwsze wic oddaliem si od Opus Dei ju ponad 20 lat temu i nie wykluczam, e od tamtych czasw w Dziele moga si dokona ewolucja myli teologicznej. Nie mona wszystkiego robi na raz, a Opus Dei w swoich pocztkach zajmowao si wanie robieniem. Mam nadziej, e w pniejszych latach poza robieniem pojawiao si te mylenie. Mona znale wiele artykuw polemicznych lub apologetycznych na temat Opus Dei, ale w adnym z nich nie znalazem nic, co mona by okreli mianem teologii. Myl, e racj ma Llus Duch, benedyktyn z Montserrat, w swojej ksice Esperana cristiana i esfor hum, w ktrej podkrela, e teologia polityczna Opus Dei opiera si na dychotomii pomidzy przyjacimi a wrogami.

Historia oral del Opus Dei, Plaza & Jares (Espluges de Llobregat), Barcelona, 1987.

207

Trzeba jednak pamita, e myl teologiczna to nie wszystko ani w yciu, ani w rzeczywistoci. To, co powiem, jest wic podwjnie relatywne. Zasygnalizowaem ju wyej drug trudno, mianowicie wybitnie pragmatyczny charakter teologii Opus Dei w pierwszych latach istnienia. W dalszej czci artykuu skupi si na latach 1940-1966. Kilka lat temu jadem obiad z dwiema osobistociami ze wiata akademickiego i politycznego. Podczas rozmowy jeden z rozmwcw zapyta mnie, czy byem czonkiem Opus Dei. Odpowiedziaem, e owszem i dorzuciem kilka krytycznych sw pod adresem organizacji. Pniej aowaem, e wyraziem osd tak jednoznaczny. Rzeczywisto jest skomplikowana. Absolutne zo nie istnieje, nawet subiektywnie. ycie moe mie sens nawet w obozie koncentracyjnym. Tym, co przeszkadzao Sowietom u Soenicyna, nie byo jego chrzecijastwo lub jego antykomunizm, ale jego elegancja i jego format duchowy. Nie da si wcign w gr swoich przeladowcw i tym samym pokaza, e nie mog go zama. Nie wiem, czy jasno si wyraam. Co dobrego mona znale nawet w tym, co jest bardzo dalekie od doskonaoci. Nieco upraszczajc, mona powiedzie, e nawet nazizm nie by zy pod kadym wzgldem. Wielu modych ludzi zostao uwolnionych od narkotykw lub obsesji na punkcie seksu, idc za mistrzami, ktrym daleko do ideau wzoru osobowego. Gdy u drugiego dostrzegamy tylko zo, zdradzamy samych siebie odkrywamy w nim wasne, skrztnie ukrywane zo. Sdy kategoryczne, poza tym, e s prawie zawsze nietrafne, maj rwnie t wielk wad, e utrudniaj przebaczenie, zmian i popraw. Ograniczajc si do potpiania Holokaustu, uatwiamy jego powtrzenie. Stajemy si podobni do tego, czego nienawidzimy.
208

Rwnie dobrym przykadem jest antykomunizm. Mona kwestionowa racje moralne Hiszpanw, Europejczykw, chrzecijan i ludzi niewierzcych, mona tym bardziej, im bardziej byli okrutni, to jednak zawsze koczy si samoofiar. Purytanizm zawsze szkodzi sam sobie, niszczy sam siebie. Ograniczanie si do krytykowania Opus Dei niewiele rni si od rzucania kamieniami we wasny dom. Jeli uwaamy, e Dzieo przyjo i stosuje zasady antychrzecijaskie (wedug kryteriw chrzecijaskich) lub antyhumanistyczne (wedug kryteriw humanistycznych), samo ich wytykanie i potpianie nie spowoduje nic innego, jak ich umocnienie, a nawet wywyszenie. Pomylmy np. o ewolucji marksizmu, ktry przeszed z pozycji dogmatycznej do pozycji krytycznej, lub o Kociele katolickim, ktry by katem heretykw i wrogiem pluralizmu, a sta si obroc wolnoci i praw czowieka. Ludzka rzeczywisto jest bardzo zawia. Podsumowujc, mwienie o Dziele tylko dobrze lub tylko le albo uwaanie go za konglomerat dobrych i zych rzeczy, wydaje mi si metodologicznie bdne. Jakie wtedy stosujemy kryteria? Na jakiej podstawie osdzamy? Rwnie niemoliwy do przyjcia jest nastpujcy dziecinny sylogizm: Koci jest dobry, Dzieo jest aprobowane przez Koci, wic Dzieo pochodzi od Boga. I odwrotnie: poniewa Opus Dei jest ruchem religijnym, bdem jest krytykowanie go przy uyciu argumentw, ktre traktuj religi jako przesd lub zowrbn organizacj. Mona oczywicie wyraa swoje opinie na kady temat, ale trzeba pamita, e opinie te s podwjnie subiektywne: odzwierciedlaj pogldy autora i jego osobowo, ale take domniemanego odbiorc, ktry rwnie yje w pewnym kontekcie warunkujcym dialog. Trudnoci
209

nasilaj si, gdy w gr wchodz silne emocje jak w niniejszym przypadku. Powiciem 40 lat mojego ycia na zrozumienie drugiego, zrozumienie kultury, religii i filozofii... i z przyjemnoci zastosuj swoje idee do Opus Dei. Pamita jednak trzeba, e zwycistwo nigdy nie przynosi pokoju. Kada organizacja, ktra podaje si za chrzecijask, uznaje Nowy Testament za punkt odniesienia. Jej teologia objawia si przez: 1. wybr tekstw, 2. ich interpretacj, 3. ich zastosowanie w praktyce. Nie wystarcza np. ogranicza si do cytowania tekstw o mioci, jeli pniej okazuje si, e umieszcza si mio do prawdy wyej ni mio do ludzi lub wsplnot. Nie wystarczy mwi o agape, jeli pniej ma ona uzasadni wyprawy krzyowe. Trzeba jeszcze pamita, e nie ma teologii bez kontekstu. A kontekst historyczny i polityczny Hiszpanii lat 1930-1940 silnie wpyn na to, jak Opus Dei interpretuje siebie i religi chrzecijask. Podsumowujc, w doktrynie Opus Dei mona wyodrbni nastpujce punkty, ktre bym okreli jako teologumeniczne: 1. Rzymski katolicyzm jest jedyn prawdziw religi, poza ktr nie ma zbawienia, gdy katolicyzm zawiera w sobie ca prawd. 2. Tylko niektrzy katolicy maj do odwagi, aby przestrzega wszystkich norm i wymaga tej religii ich zadaniem jest kontynuowanie zbawczego dziea Jezusa. 3. Ksia i zakonnicy, ktrzy tradycyjnie speniali t rol, musz by wspomagani przez osoby wieckie, ktre powinny to czyni:
210

a. w wiecie, b. uywajc powszechnie stosowanych metod (za porednictwem prasy, w yciu politycznym, poprzez wiat pracy, ekonomii, przemysu itp.). Dlatego naley przestrzega dyscypliny i postpowa elastycznie. Niezbdna jest wola zwycistwa (dla Chrystusa) i znajomo struktury spoecznej. Nauka rwnie powinna by w subie Chrystusa. 4. Jeeli w wiecie wystpuje niead lub niesprawiedliwo, jest to spowodowane tym, e my (ludzie dobrzy, katolicy, praktykujcy, yjcy zgodnie z Ewangeli) nie jestemy u wadzy. Wynika std, e wszystkie problemy wiata znajd swoje rozwizanie po przejciu wadzy przez nasz elit. Mona to nazwa teologi drugiej przyczyny. Musimy uczy si od Cezarw, Napoleonw i Mussolinich. Wodzowie ci ponieli porak tylko dlatego, e byli zymi ludmi. 5. Broni, ktra ustanowi Boe krlestwo, jest zwyczajna praca. Wszystko powinno by jej podporzdkowane. Modlitwa, pokuta i inne cnoty (jak wytrwao, roztropno, mstwo) praktykowane s w ramach pracy i maj na celu zdobycie pozycji lidera we wszystkich dziedzinach: w polityce, gospodarce, nauce i kulturze, aby zapewni rzdy sprawiedliwoci, mioci i pokoju. Kade powicenie jest tego warte. Gedeonie, nie zwyciysz, masz za duo ludzi. Wybierz najlepszych z nich.1

Odwoanie do rozdziaw 6-8 Ksigi Sdziw, gdzie Gedeon, wdz Izraelitw, uzyska od Boga zwycistwo nad wrogiem pod warunkiem bycia w duej mniejszoci liczebnej, aby widoczna bya boska interwencja.

211

6. wiat nas nie rozumie. Nie rozumiej nas ludzie nijacy. Nawet w Kociele s poczciwe osoby, ktre jak Jan XXIII chc ukada si ze wiatem. Ci ludzie nie rozumiej ducha walki, ktry by podtrzymywany modlitw do archanioa Michaa, odmawian na kolanach przez ksiy po kadej mszy. Oglnie ludzie dobrzy byli do tej pory mao sprytni. My mamy obowizek i powoanie, aby by zarwno dobrymi, jak inteligentnymi. Jestemy resztk Izraela! Dlatego dyskrecja i dysymulacja (disciplina arcani) s potrzebne, aby nie popa w zasadzki zego ducha. Jestemy sprytni! 7. Wykorzystamy wszystkie wiatowe rodki (inteligencja, strategia, polityka, pienidze, nauka) w celu zdobycia wadzy i ustanowienia nowego ideau chrzecijastwa. Zaufanie do ludzkich rodkw wymaga rwnoczenie stosowania rodkw nadprzyrodzonych. W przeciwnym wypadku rwnowaga byaby zaburzona i nasze przedsiwzicie przestao by by Boym dzieem: Opus Dei. Bez modlitwy, powicenia, posuszestwa, witoci, itp., nigdzie nie dojdziemy. Wszystko musi i w parze. Jedyna rzecz, ktra nie podlega dyskusji, to idea Boga i Jego krlestwa. Mgbym w nieskoczono pokazywa kolejne niepokojce sprzecznoci, jednak wielu chrzecijan utosamia si z tymi tezami, a jeszcze wicej nie sformuowaaby ich w taki sposb, ale interpretowaaby podobnie. Duchowo Franciszka z Asyu, ktra niedawno zostaa przedstawiona w ksice Leonarda Boffa, przedstawia inn interpretacj chrzecijastwa. Nowe fale moralnej wikszoci w Stanach Zjednoczonych opieraj si na jeszcze innej interpretacji Biblii. Pluralizm teologiczny jest faktem. Powd, dla ktrego od pocztku nie chciaem si podj tego zadania, jest taki, e mwic jzykiem Ewange212

lii bybym wtedy jak owi obudnicy, faryzeusze i uczeni w pimie, ktrzy daj dziesicin z mity, kopru i kminku, lecz pomijaj to, co waniejsze jest w Prawie: sprawiedliwo, miosierdzie i wiar. Gdy wiat si pali i trzy czwarte ludzkoci cierpi niesprawiedliwo, gdy planeta si kruszy na skutek hybris czowieka, gdy chrzecijastwo cierpi ble rodzenia, aby wyda na wiat nowe chrzecijastwo, wolne od dawnych sposobw ycia i mylenia, gdy Ewangelia domaga si radykalnej metanoi i podwaane jest ostatnie 6 tysicy lat historii (ycie homo historicus), zajmowanie si szczegowo jedn grup mesjanistyczn wydaje mi si ciekawe jedynie w tej mierze, w jakiej nie oddala nas od unum necessarium ycia lub, mwic sowami Chrystusa, dopki nie jest interpretowane jako unicum wyczne i osobiste. Innymi sowy, obecne problemy czowieka nie tylko ludzkoci wymagaj pathos, eros i agape, wymagaj gbi trudnej do pogodzenia z rutyn egzystencji w subie systemu praktycznego lub teoretycznego ktry w sposb oczywisty prowadzi do zabijania ludzi i Ziemi.

Doniesienie wysane do Watykanu

Czcigodny ksie biskupie, My, niej podpisani wierni Kocioa katolickiego, wysyamy ksidzu biskupowi do rozwaenia list z omwieniem szeregu spraw, ktre jak sdzimy dotycz dobra Kocioa i dobra dusz, zwaszcza tych, ktre znajduj si pod jurysdykcj Praatury witego Krzya i Opus Dei, lub ktre w przyszoci zbli si do tej organizacji. Wszyscy naleelimy do tej praatury, a niektrzy z nas musieli j opuci po wielu latach penej powicenia pracy apostolskiej prowadzonej w Opus Dei. Znajomo wewntrznego sposobu funkcjonowania Dziea daje nam podstawy do sdzenia, e niektre sprawy ukrywane s przez Opus Dei przed Stolic Apostolsk. Mamy m.in. na myli sposb pozyskiwania nowych czonkw, ale take styl ycia i rne formy aktywnoci podejmowane przez Dzieo. Te praktyki stosowane s bez wiedzy i pozwolenia Stolicy Apostolskiej. Moemy w szczeglnoci zapewni, e szacunek dla wolnoci sumienia, ktrego wag podkrela wspczesna nauka katolicka w harmonii z etyk praw czowieka jest cigle lekcewaony przez Opus Dei, ktre nie liczy si z nauk Soboru Watykaskiego II zawart w deklaracji Dignitatis humanae, tak czsto przywoywan przez kolejnych papiey. Poniej przedstawiamy sprawy, ktre naszym zdaniem powinny by starannie zbadane przez Stolic Apostolsk.

Praca powoaniowa Presja psychologiczna na osoby nieletnie. Cho oficjalnie inkorporacja dozwolona jest dopiero od 18 roku ycia, wymg ten jest rutynowo lekcewaony. Do Dziea, w charakterze aspirantw, przyjmuje si modych ludzi w wieku od 14 i p lat. Mona to potwierdzi, czytajc wewntrzne regulaminy organizacji, ktre nie zostay zaaprobowane przez Koci.1 Modzi ludzie uczestniczcy w tzw. dzieach apostolskich Opus Dei (kluby modzieowe, szkoy itp.) i uznani za waciwych kandydatw, zachcani s do wstpienia do Dziea w bardzo modym wieku. Dzieciom tym mwi si, eby nie omawiay tej sprawy ze swoimi rodzicami, ani z nikim innym poza opiekunami z klubu lub czonkami praatury. Moemy przedstawia wiele wiadectw, ktre potwierdz ten zarzut. Przed wstpieniem do Dziea nie informuje si o wanych warunkach czonkostwa, ktre s narzucane po przystpieniu. Nowicjusze przycigani s perspektyw uwicenia si pord wiata jako zwykli chrzecijanie przy wykonywaniu wieckich zaj w ramach swojej pracy zawodowej. Obiecuje im si, e przystpienie do Dziea nie spowoduje radykalnych zmian w ich codziennym yciu. Przed przyszymi numerariuszami zataja si natomiast, e musz by dyspozycyjni, lub e ich obowizkiem bdzie porzucenie pracy zawodowej i cakowite powicenie si Opus Dei. Nie informuje si ich take, e bd musieli zrezygnowa z ycia rodzinnego, spoecznego i kulturalnego. Mamy wic do czynienia z ewidentnym oszustwem

Zob. Dowiadczenia rad lokalnych, Rzym, 19.03.2005, s. 34.

214

215

 ycie numerariuszy w praktyce nie rni si od ycia zakonnikw, a wikszo nowoprzyjtych musi porzuci swj zawd i cakowicie odda si pracy na rzecz dzie korporacyjnych. Ten wymg jest przedstawiany czonkom jako dowd ich mioci do Boga. Temu wszystkiemu towarzyszy brak przejrzystoci instytucjonalnej: statuty praatury zaaprobowane przez Stolic Apostolsk nie s udostpniane czonkom organizacji. Co wicej, rzeczywisty tryb ycia numerariuszy jest regulowany wewntrznymi regulaminami, ktre nie zostay ujawnione ani zaaprobowane przez Stolic Apostolsk. Kandydaci nie maj dostpu do tych regulaminw i nie s informowani o ich treci. Praca powoaniowa nie uwzgldnia Boego dziaania. Zadaniem czonkw Dziea jest wywoanie tak zwanego kryzysu powoaniowego u potencjalnych kandydatw. Nie czeka si, a kto pierwszy wyrazi ch przystpienia do Opus Dei. Na upatrzon osob wywiera si presj psychiczn. W przypadku odmowy osob tak straszy si, e grzeszy brakiem hojnoci w odpowiedzi na ask Bo, e bdzie nieszczliwa i naraa si na potpienie wieczne, jeeli odmwi przyjcia zaproszenia, jakie wystosowa do niej Chrystus.1 Kryteria, jakich uywa si do rozpoznawania powoa, nie maj nic wsplnego z yciem duchowym. W Instrukcjach zaoyciela oraz w Dowiadczeniach dla pracy apostolskiej czytamy, e naley zwrci uwag na: wygld zewntrzny, brak wad fizycznych, pozycj spoeczn, zamono, wpywy rodziny kandydata, tytuy akademickie itp.

Odbiera si wolno wewntrzn gwarantowan przez statuty praatury w zakresie rozpoznawania swojego powoania. Przed nowymi czonkami ukrywa si znaczenie, jakie maj kolejne stopnie przystpienia prawnego w rozpoznawaniu swojego powoania. Wywierany jest na nich cigy nacisk, aby nie rozwaali moliwoci odejcia z instytucji nawet w tym okresie, gdy nie doszo jeszcze do definitywnej inkorporacji. Nauczanie zaoyciela nie zostawia najmniejszej wtpliwoci w tym zakresie, poniewa utosamia on wierno Bogu z pozostaniem w zaoonej przez niego organizacji.1 Nie postpuje si sprawiedliwie i miosiernie wobec tych, ktrzy opuszczaj instytucj. W Opus Dei praktykowane s wydalenia bez wczeniejszego ostrzeenia. Wydalon osob (nierzadko w stanie kryzysu wywoanego naruszeniem jej poczucia godnoci) pozbawia si rde utrzymania. Nie bierze si przy tym pod uwag, czy dana osoba jest chora lub w podeszym wieku. O p u s z c z e n i e j e s t c a k o w i t e : duchowe i materialne, bez liczenia si z tym, e wiele osb nie ma rodkw na rozpoczcie nowego ycia i potrzebuje pomocy ze strony instytucji, ktrej powicali do tej pory cae swoje ycie i oddawali wszystkie swoje zarobki. Moemy te zawiadczy, e w niektrych przypadkach stosowane s represje (zwaszcza na polu zawodowym) wobec tych, ktrzy opucili Dzieo. Trac oni swoj dotychczasow prac, jeli ich pracodawca by w jaki sposb zwizany z praatur. W Vademecum del gobierno

Zob. ibidem, str. 52-56.

Zob. np. Medytacje, t. III, Sobota XIII Tygodnia zwykego.

216

217

local mona znale uzasadnienie ostracyzmu stosowanego wobec tych, ktrzy opuszczaj praatur.1 Sposb traktowania czonkw praatury Stosowane s praktyki niekorzystne dla zdrowia psychicznego czonkw praatury. U wielu numerariuszy i przyczonych obserwuje si symptomy chorb psychicznych spowodowanych toksycznym trybem ycia. S oni ofiarami zasady, w myl ktrej wito polega na r e z y g n a c j i z o s o b i s t e g o r o z w o j u i moe by osignita poprzez c i s e p r z e s t r z e g a n i e r e g u instytucjonalnych. Choroby te wynikaj zwaszcza z utraty niezalenoci i wolnoci wyboru, bdcych wynikiem cakowitego poddania sumienia i woli dyrektorom praatury. W Opus Dei wola Boa utosamiana jest z wol dyrektorw. Istnieje te obowizek penego zdawania relacji ze spraw sumienia. Nowi czonkowie przystpuj do Opus Dei, aby uwica si w yciu wieckim. Ich g b o k a f r u s t r a c j a jest skutkiem czysto zakonnego stylu ycia. Systematycznie, w imi cakowitej dyspozycyjnoci, lekcewaone s osobiste potrzeby numerariuszy przede wszystkim (cho nie tylko) ich mio do rodziny oraz pasja z a w o d o w a . Wszystkie te czynniki powoduj powane problemy zdrowotne. Szacuje si, e poowa osb yjcych w orodkach Dziea zaywa rodki psychotropowe.

Nie ma wolnoci w y b o r u l e k a r z a ani prawa do prywatnego odwiedzenia lekarza dotyczy to przede wszystkim psychiatrw lub psychoterapeutw. K w e s t i o n o w a n i e s w o j e g o p o w o a n i a lub sprzeciwianie si zarzdzeniom wydawanym przez przeoonych uwaa si za p r z e j a w z a b u r z e psychicznych. Dana osoba jest zmuszana do poddania si leczeniu u lekarzy, ktrym dyrektorzy ufaj. Ten, kto rozwaa swoje odejcie z Dziea, znajduje si wwczas w lepym zauku. Moemy przedstawi na to wiele wiadectw. Styl zarzdzania zakada brak zaufania do czonkw organizacji i umacnia nieufno pomidzy nimi. W nauczaniu praatury kada konstruktywna krytyka uwaana jest za p o w a n e u c h y b i e n i e p r z e c i w k o j e d n o c i D z i e a , cho prawo kocielne uznaje j za prawo wszystkich wiernych, dopki prowadzona jest z zachowaniem mioci chrzecijaskiej (Patrz: KPK 212 3). Pod pretekstem praktykowania ewangelicznej zasady upomnienia braterskiego zachca si do ukrytego d o n o s i c i e l s t w a (Patrz: Katechizm Opus Dei nr 227-234). W Katechizmie negowane jest rwnie p r a w o d o p r z y j a n i p o m i d z y c z o n k a m i praatury. Przyjani nie uwaa si za naturaln form ycia w spoeczestwie. Jakkolwiek wymian informacji odnoszcych si do Dziea lub dzielenie si osobistymi zmartwieniami uwaa si za niebezpieczn przyja partykularn i zamach na jedno Dziea.1 Wbrew temu, co gosi si na temat rwnoci rnych form powoania, w Opus Dei stosowana jest d y s k r y m i -

Zob. s. 66-68. Vademecum z roku 2002 r. zostao zastpione w 2005 r. przez Dowiadczenia rad lokalnych, aby agodzi zapisane praktyki. Nawet po zagodzeniu, nadal nie do przyjcia jest to, co zostao napisane w tych Dowiadczeniach s. 58-60.

Zob. ibidem, nr 221.

218

219

nacja ze wzgldu na rodzaj czonkostwa. W wanych aspektach ycia instytucji (sposb funkcjonowania, wymagania ascetyczne, uczestnictwo w zadaniach rzdzenia lub w zadaniach formacyjnych) wystpuj due rnice w traktowaniu numerariuszy, numerariuszy pomocniczych, przyczonych i supernumerariuszy. Niesprawiedliwe traktowanie pracownikw praatury. Po przystpieniu do Dziea wymaga si od numerariuszy bezwzgldnej dyspozycyjnoci: zmiany pracy i cakowitego powicenia si pracy dla Opus Dei. Gdy do tego dochodzi, osoby te n i e s z a t r u d n i a n e zgodnie z prawem. Przez wiele lat dotyczyo to rwnie numerariuszek pomocniczych, ktre zajmuj si pracami domowymi w orodkach praatury, i ksiy praatury w Hiszpanii (do stycznia 2007 r.). Osoby te przez lata pracoway bez umowy i zabezpieczenia socjalnego. Te z nich, ktre mimo wszystko wystpiy z Opus Dei, znalazy si w bardzo trudnej sytuacji yciowej. W sprawie prawa do prywatnoci i wolnoci sumienia Nie szanuje si prawa do prywatnoci i wolnoci sumienia. W regulaminach wewntrznych151 wyszczeglniony jest o b o w i z e k c o t y g o d n i o w e g o z d a w a n i a szczegowej relacji ze spraw sumienia wskazanej przez dyrektorw osobie wieckiej. Naoony jest obowizek ujawnienia caego ycia wewntrznego: myli, pragnie, czynw, zaniedba i grzechw. Zwierzenia te maj obejmowa wszystkie aspekty ycia: ycie wewntrzne, stosunki spoeczne, prac, rodzin, korzy220

stanie z dbr materialnych, studia, organizacj wypoczynku, itd. Niewskazane jest spowiadanie si u k s i y s p o z a D z i e a lub nawet u ksidza z Dziea, ktry nie zosta danej osobie wskazany przez dyrektorw.1 Wymagane jest cakowite posuszestwo wobec dyrektorw, nie tylko w sprawach foro externo, ale rwnie w sprawach sumienia. Nie szanuje si osobistego zwizku osoby z Bogiem i nie bierze si pod uwag szkd, jakie moe komu wyrzdzi zmuszanie go do postpowania wbrew osobistym przekonaniom moralnym. Zamach na tajemnic sumienia. Dyrektorzy wieccy rzdz sumieniami przy pomocy mianowanych przez siebie osb. W Dziele czy si zadanie zarzdzania organizacj z zadaniem kierownictwa duchowego. W ten sposb organizacja dopuszcza si naduycia uznanego przez Koci prawa do kierownictwa duchowego. Co gorsza, o s o b y s p r a w u j c e k i e r o w n i c t w o duchowe maj obowizek informowania d y r e k t o r w o t y m , c z e g o s i d o w i e d z i a y .2 Sprawy dotyczce foro interno s omawiane na spotkaniach zarzdu, co jest kolejnym pogwaceniem prawa do prywatnoci.

Ta kwestia jest ju poruszana w Katechizmie, nr 216. Natomiast w ksice do uytku wewntrznego pt. Medytacje, odradza si jawnie i silnie takie postpowanie. 2 Cho przekonuje si czonkw, e jest przestrzegana tajemnica kierownictwa duchowego (zob. Katechizm, cit., nr 222), rzeczywisto jest radykalnie odmienna. Wystarczy przeczyta odpowiednie zapisy w Dowiadczenia o sposobie prowadzenia rozmw braterskich, Rzym, 19.03.2001, str. 107-114.

221

Dyrektorzy rzdz czonkami nawet z a p o r e d n i c t w e m s a k r a m e n t u s p o w i e d z i . Ka ksiom przekonywa penitentw, aby ujawnili wyznane grzechy rwnie osobie wieckiej wyznaczonej do kierownictwa duchowego. Ksia mog nawet odmwi udzielenia rozgrzeszenia, jeeli penitent nie ma zamiaru ujawni dyrektorom swoich grzechw.1 Ksia maj te zwyczaj omawiania rnych spraw z penitentami po zakoczeniu spowiedzi. Ksia uwaaj, e sprawy omawiane w trakcie tej rozmowy nie podlegaj tajemnicy spowiedzi i mog by ujawniane dyrektorom bez zgody osoby zainteresowanej. Apostolstwo Bezinteresowna mio nie jest pobudk do apostolstwa. Czonkw Dziea nie zachca si do apostoowania z pobudki bezinteresownej mioci. Przeciwnie, p r z y j a t r a k t o w a n a j e s t j a k o n a r z d z i e skutecz-

nego prozelityzmu, a nie cecha autentycznej mioci, jak ywi Jezus wzgldem swoich przyjaci. W pracy z modzie uczy si traktowania pomocy dla ubogich jako r o d k a m a n i p u l a c j i . Dziea apostolskie nie s celem samym w sobie, ale su do werbowania modziey.1 Jedynym celem zaangaowania w przedsiwzicia solidarnociowe jest k o r z y , j a k m o g o n e p r z y n i e D z i e u . Chodzi tylko o to, eby przedstawi Opus Dei (przed spoeczestwem i przed samym Kocioem) jako organizacj humanitarn, co pomaga w pozyskiwaniu nowych czonkw i uzyskiwaniu dotacji na dziaalno prozelick.2 Podejcie wydajnociowe, a nie duchowe, w kierowaniu dzieami apostolskimi. W pracy apostolskiej liczy si przede wszystkim statystyka, co wiadczy o tym, e rzdzi ni potrzeba kontrolowania wszelkiej dziaalnoci. Takie podejcie jest dalekie od ideau chrzecijaskiego goszenia przesania o zbawieniu wszystkim duszom z mioci do Boga. Aby si o tym przekona, warto spojrze na sprawozdania liczbowe, jakie czonkowie i ksia musz regularnie skada.3

Jeeli pewnego razu - z powodu brakw formacyjnych - czonek Dziea nie ujawni swoim dyrektorom okolicznoci lub czynw z jego ycia, ktre s sprzeczne z naszym powoaniem, lub ktre s przeszkod do naszej pracy, a jeli ujawnia te okolicznoci na spowiedzi, ksidz zaznaczajc, e nie rozkazuje - musi poradzi tej duszy, eby dla dobra swojego i dla dobra Dziea mwia o tym ze szczeroci i zaufaniem swoim dyrektorom lub eby poprosia o zmian orodka lub miasta. W wyjtkowych przypadkach - ze wzgldu na wag sprawy, ze wzgldu na jasny brak kompatybilnoci z obowizkami wzgldem Dziea, ze wzgldu na szkody dla innych itp. - ta rada moe przesta by zwyk rad kierownictwa duchowego i sta si obowizkiem cisym i wanym (zgodnie z normami oglnymi teologii moralnej). Ksidz musi narzuci ten obowizek z odpowiednim mstwem, nakazujc nawet, eby [penitent] poprosi o wystpienie z Dziea. (Experiencias de prctica pastoral, str. 263-264).

Zob. Dowiadczenia z prac apostolskich, Rzym, 6.10.2003, s. 221223. 2 Zob. Dowiadczenia rad lokalnych, cit., s. 176-179. 3 Patrz sprawozdanie dziaalnoci duszpasterskiej ksiy lub fiszki wsppracownikw i supernumerariuszy (www.opus-info.org: Informe mensual de la actividad pastoral del sacerdote del Opus Dei, Fichas de control de supernumerarios y cooperadores).

222

223

Oszukiwanie wadzy kocielnej i spoeczestwa Okamywanie biskupw i Stolicy Apostolskiej. Opisany stan rzeczy utrzymuje si dziki systematycznemu oszukiwaniu wadz kocielnych. Przedstawia im si spreparowane dokumenty, natomiast Dzieo kieruje si regulaminami, ktre nigdy nie zostay zaaprobowane przez Stolic wit. Zgodno tych regulaminw z nauczaniem i z prawem kocielnym powinna by starannie zbadana. Taka podwjna ksigowo ma rwnie wane skutki dla czonkw organizacji. Nie dysponuj oni adnym przekadem Statutw praatury (s dostpne wycznie po acinie). W efekcie czonkowie Opus Dei w wikszoci przypadkw nie znaj swojego statusu prawnego. Nie wiedz rwnie, co zostao zaaprobowane przez Stolic Apostolsk, a co nie. Na przykad czonkowie wieccy uwaaj, e s w peni czonkami praatury i maj obowizek ujawnienia swoich intymnych myli przed dyrektorami. Numerariusze i przyczeni s natomiast przekonani, e maj obowizek oddania praaturze caych swoich dochodw.1 Opus Dei unika sytuacji, w ktrej hierarchia kocielna nadzorowaaby sposb wydawania funduszy pochodzcych z darowizn czonkw i wsppracownikw. Jedynie siedziby kurii praackiej i wikariatw regionalnych s uwaane za dobra kocielne. Do zarzdzania rzeczywistym majtkiem tworzone s podmioty porednie (stowarzyszenia i fundacje) w peni kontrolowane przez dyrektorw, ktre stanowi prawnych wacicieli przedsiwzi

apostolskich, takich jak: orodki, szkoy, szpitale, akademiki, kluby modzieowe itp.1 Oszukiwanie spoeczestwa. Wadze praatury bez adnych skrupuw faszuj lub ukrywaj przed opini publiczn dokumenty historyczne. Byo to szczeglnie widoczne w sprawie zdobytego tytuu szlacheckiego zaoyciela2 lub tytuw akademickich, jakie si mu przypisuje.3 Historia praatury i zaoyciela jest cigle pisana na nowo4, wymazywane s z niej lady po tych, ktrzy odeszli i modyfikowane jest (np. przez faszywe datowanie Instrukcji i Listw zaoycielskich5) to, co z czasem okazuje si niekorzystne dla wizerunku Dziea, a przypisywane jest nie zawsze susznie zaoycielowi (Kunia)6. Czonkowie nigdy nie dostaj pokwitowania za darowizny, jakie miesicznie przekazuj praaturze. Moe ona uczyni niejawny uytek z tych funduszy, posuwajc si do machlojek finansowych wprowadzajcych w bd suby podatkowe, i ostatecznie dysponowa czci otrzymanych rodkw za porednictwem swoich fundacji i organizacji poytku publicznego. Praktyki te gorsz i demoralizuj czonkw, ktrzy wstpili do organizacji w poszukiwaniu ideau uwicania si w codziennej pracy i w obcowaniu ze swoimi kolegami.

1 2 3 4

Zob. Dowiadczenia z prac apostolskich, cit., s. 46-70.

Zob. Katechizm, cit., nr 173. Zob. Ricardo de la Cierva, Los anos mentidos, ed. Fnix, s. 143-158. Zob. poszukiwania Libera, Tesis y doctorados (www.opus-info.org). Zob. badania Joan Estruch, Santos y pillos. El Opus Dei y sus paradojas, Herder, 1993, cap. I, 3. 5 Zob. Las cartas de antes de la guerra, ?son realmente de los anos treinta? (www.opus-info.org). 6 Zob. Orculo, La patologa narcisista del Opus Dei, nr 4 (www.opusinfo.org).

224

225

Mona wic zauway, e jest niemao spraw, ktre wymagaj naprawy. Najgorszy jest fakt, e tak powane naduycia czynione s za parawanem aprobaty kocielnej. Chodzi nam przede wszystkim o to, aby praatura zaniechaa pewnych praktyk duszpasterskich, przynoszcych szkody wielu ludziom, a ktre spowodoway odejcie wielu osb, ktre powiciy si w subie Bogu. Chodzi rwnie o to, by dobre imi Kocioa nie byo naraone na szwank powyszymi przestpstwami. Sugerujemy zwaszcza, eby dokumenty wewntrzne instytucji zostay poddane kontroli. Wikszo wiernych praatury nie ma do nich dostpu, nie wiedz bowiem, e dokumenty te opublikowano w internecie (www.opus-info.org). Uwaamy rwnie, e przydatne moe by przesuchanie osb, ktre znaj poczynania finansowe praatury. Ci, ktrzy odeszli z Dziea, mog swobodnie o tym rozmawia. Dzikujemy z gry za zainteresowanie wskazanymi problemami. List podpisao 165 osb.

w. Josemara: Rozwaanie nad przypowieci o dobrym pasterzu1

Zanotujcie dobrze i wyryjcie w waszych sercach, co mwi, bo nie mwi do was zwyky ksidz mwi do was zaoyciel, ktry jest tylko jeden. Poznacie wielu papiey (ja ju poznaem kilku), wielu kardynaw i jeszcze wicej biskupw, ale zaoyciel Opus Dei jest jeden tylko jeden! Bg rozliczy was, jeeli nie wykonacie moich polece. Przez moje usta mwi do was w szczeglny sposb Jezus Chrystus, bo wanie ja jestem w jego imieniu dobrym pasterzem. [...] Niektrzy, zamiast stroni od kogo obcego, oddalaj si od swoich dyrektorw, od swoich braci i zwracaj si do czowieka nieuczonego, nieroztropnego lub nieprzezornego, ktry moe ich doprowadzi do zguby. Dzieci moje! Musicie mocno postanowi, e nie popenicie tego bdu w swoim yciu. Sam Pan za porednictwem w. Jana uprzedza nas, e nie trzeba szuka rad na zewntrz, bo oznaczaoby to wiadome kierowanie si ku przepaci. Trzeba unika ludzi obcych! Musicie sucha wycznie gosu dobrego pasterza! Nie wiecie, kto jest dobrym pasterzem dla moich owiec? Jest nim ten, ktremu powierzyem t misj, zazwyczaj dyrektor lub ksidz z Dziea. Ludzie, ktrzy nie znaj Opus Dei, choby nawet byli wici, nie s w stanie dziaa jak pasterze dla moich owiec, chocia mog by dobrymi pasterzami dla innych owiec. Dla moich owiec a-

w. Josemara, rozwaanie Dobry pasterz, 12.03.1961. Ostatnio publikowane w Gdy rozmawia z nami w drodze, s. 143-155, rok 2002.

227

den z nich nie moe by dobrym pasterzem, o ktrym mwi Jezus Chrystus. Czy to jest jasne? Zastosujcie si do rady Mistrza: unikajcie obcych! Dlaczego mielibymy sucha gosu kogo, kto nie zna ducha naszego Dziea?! Trzeba sucha gosu dobrego pasterza: tych, ktrzy dostali misj, aby pa owce z Opus Dei. Nikt inny nie moe by dobrym pasterzem [...]. Jeeli dusza w szczeglnych okolicznociach potrzebuje starannej opieki, waciwej i szybkiej porady lub bardziej intensywnego kierownictwa duchowego, nie moe ich szuka poza Dzieem. Kto postpiby inaczej, oddaliby si dobrowolnie z waciwej drogi i szedby ku przepaci. Bez wtpienia straciby dobrego ducha. [...] Gdyby tak czyni, miaby zego ducha, byby nieszcznikiem. Cho czyn taki by moe nie jest grzechem, biada ci! Bdziesz si myli i bka. Bdziesz sucha gosu zego pasterza. Oznaczaoby to, e nie chcesz by uleczony, gdy nie uywasz waciwych rodkw. Co gorsza szkodziby innym. Ten spowiednik [spoza Dziea] zapewne zachowaby tajemnic sakramentaln (wszyscy ksia pilnie jej strzeg), ale gdy inna wierny zapyta go o rad albo powie mu, e zastanawia si nad wstpieniem do Opus Dei, by moe ten ksidz wybije mu to z gowy. Spowiednik mgby pomyle: Mam wysa go do tego miejsca, gdzie jest ten ndznik, ten trdowaty, ktry nie chcia si wyleczy? Znasz przecie doktryn Obcowania witych o Mistycznym Ciele. Pamitaj, e wyrzdziby szkod twoim braciom, rwnie tym, ktrzy dopiero maj nadej, a rwnoczenie caemu Dzieu. Gdyby na dodatek zy pasterz nie przyszed po ciebie, ale ty poszedby do niego, ponosiby ca odpowiedzialno. [...] Dlatego nalegam! Biada ci biedaku mj! [...]
228

Dlatego czonkowie Opus Dei, jeeli naprawd chc by wierni, nie id za obcym, ale uciekaj do niego, bo nie znaj gosu obcych. [...] Ci, ktrzy nie maj misji powierzonej przez dyrektorw nie s dobrymi pasterzami, nawet gdyby czynili cuda. [...] Brudy pierze si we wasnym domu. Jeeli naprawd chcesz by wity, pierwszy odruch, jakim powiniene si kierowa, jest odrzucenie tchrzostwa, ktre kusi, eby pra brudy poza Dzieem. Jeeli nie chcesz by wity, jeli nie odrzucisz tchrzostwa, jeste zbdny.

Osoby znajce jzyk hiszpaski mog przeczyta w caoci dokumenty wewntrzne Opus Dei na stronie internetowej www.opus-info.org. Z autorem ksiki mona si skontaktowa pod adresem: bruno.devos@gmail.com