You are on page 1of 136

Krzysztof Rykaczewski

na I tycz tema ma aliza An ada r z Zbi

Motto: Powiedz mi, a zapomn, Poka mi, a zapamitam, Pozwl mi zrobi, a zrozumiem. Confucius

Krzysztof Rykaczewski: Zbir zada z analizy matematycznej, Uniwersytet Mikoaja Kopernika Some rights reserved 23 sierpnia 2011 Strona internetowa: http://www.mat.umk.pl/mozgun/ E-mail: mozgun@mat.umk.pl
A Praca zoona w systemie L TEX 2 . Wykresy: Inkscape, TikZ, MathplotLib. Rysunek na stronie 11 zaczerpnity od Paula Gaborit. Rysunki na stronach 92 oraz 93 na podstawie Alaina Matthes. Rysunek na stronie 136 na podstawie Supreme Aryal.

Na stronie tytuowej mamy zbir liczb :P

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Spis treci
Spis treci 1 Logika i rachunek zda 2 Teoria zbiorw 3 Podstawy 4 Indukcja matematyczna 5 Wasnoci funkcji 6 Nierwnoci i rwnania 7 Aksjomaty liczb rzeczywistych 8 Kresy grne i dolne 9 Cigi liczbowe 10 Granica grna i dolna 11 Szeregi liczbowe 12 Cigo i granice funkcji 13 Pochodne 14 Caki 15 Cigi i szeregi funkcyjne 16 Przestrzenie metryczne 17 Macierze 18 Funkcje wielu zmiennych 19 Kolokwia i egzaminy 20 Zadania specjalne 21 Prace domowe Bibliograa 3 6 7 9 11 12 16 19 22 24 31 34 40 48 65 76 79 92 94 95 124 132 135

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Wstp
Ten zbir zada jest rozszerzeniem materiaw dydaktycznych, ktre przygotowywaem podczas wspprowadzenia zaj z dr R. Skib w semestrze zimowym 2008/2009 oraz jakie wykorzystywaem podczas prowadzenia w semestrze zimowym 2010/2011. Poniszy skrypt dedykuj studentom, ktrzy cierpliwie znosili niedogodnoci pracy z niegotowymi materiaami dydaktycznymi. Mam nadziej, e doczone obrazki (cho nie zawsze idealne) bd sprzyja rozwojowi intuicji matematycznej, w skutek analogii, do ktrych prowadz. Skrypt nadal znajduje si w fazie prb, poprawek oraz uzupeniania.

Krzysztof Rykaczewski, Toru, 23 sierpnia 2011

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Oznaczenia stosowane
N Q R C zbir liczb naturalnych, wymiernych, rzeczywistych i zespolonych, odpowiednio. cig elementw. zbir elementw. suma elementw ze zbioru . dopenienie zbioru . zbir elementw nalecych do zbioru . symbol Newtona nad . przestrze metryczna. , gdzie cig zbiega w metryce do . kula otwarta o rodku w i promieniu . kula domknita o rodku w i promieniu . kula otwarta o rodku w i promieniu w (kula relatywna). zbir funkcji cigych z do . zbir funkcji klasy z do .

o wasnoci

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Logika i rachunek zda


Yet there is the constant desire to nd some point in the twisting, knotting, raveling nets of space-time on which a metaphorical nger can be put to indicate that here, here, is the point where it all began ... Terry Pratchett, Hogfather

Zadanie 1.1. (a) (b) (c) Zadanie 1.2. (a) (b) (c) negacji); (d)

Ktre z nastpujcych zda s prawdziwe, a ktre faszywe: ; ; ; (d) Jeeli luty w pewnym roku ma 30 dni, to ten rok ma nieparzyst ilo dni; (e) Stycze ma 31 dni lub marzec nie ma 31 dni?

Wyka metod zero-jedynkow, e kade z wyrae jest prawem logicznym: (j) cznoci alternatywy); (k) (prawo podwjnej (l) (I prawo de cznoci koniunkcji); (prawo rozdzielnoci koniunkcji wzgldem alternatywy); (m) (prawo rozdzielnoci alternatywy wzgldem koniunkcji); (n) (o) transpozycji); (p) (prawo przechodnoci implikacji); (q) . (II prawo Claviusa2 ); (prawo (prawo (prawo

(prawo wyczonego rodka) ; (prawo sprzecznoci);

Morgana1 ); (e) Morgana); (f) (g) negacji implikacji); (h) (i) (prawo przemiennoci alternatywy); (prawo przemiennoci koniunkcji); (prawo odrywania); (prawo (II prawo de

Zadanie 1.3. (a) Zadanie 1.4.

Sprawdzi, czy nastpujce zdania s tautologiami: ; (b) ; (c) .

Oce warto logiczn zda i zapisz je z uyciem kwantykatorw: rzeczywistej nierwno zachodzi ; , (d) Istnieje takie . , e

(a) Istnieje taka liczba rzeczywista , e ; (b) Dla kadej liczby


1 Augustus 2 Christophorus

(c) Dla kadego , jeli to ;

De Morgan (18061871), angielski matematyk i logik. Clavius (15381612), woski matematyk i astronom.

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 1.5. (a) (b)


R R R R

Ktre z nastpujcych zda s prawdziwe, a ktre faszywe: ; (c)


R R

; ;

(d) (e)

R R

R R

; ?

Zadanie 1.6. Formy zdaniowe jednej i dwch zmiennych poprzed kwantykatorami tak, aby otrzyma zdanie prawdziwe: (a) (b) ; ; (c) (d) ; ; (e) (f) . ;

Zadanie 1.7. Zamy, e kto stwierdza: Kocham Barbar lub Joann oraz Jeli kocham Barbar, to kocham Joann. Czy wynika z tego, e kocha Joann? Zadanie 1.8. Zamy, e kto zapytany, czy z tego, e kocha Barbar wynika, e kocha Joann, odpowiada: Jeli to prawda, to kocham Barbar. Czy wynika z tego, e kocha Barbar? Czy wynika z tego, e kocha Joann? Zadanie 1.9. Co mona wywnioskowa z nastpujcych zda:

(a) Adam zna co najmniej jeden spord jzykw: angielski, niemiecki i rosyjski. (b) Jeli zna angielski, lecz nie zna niemieckiego, to zna rosyjski. (c) Zna jednoczenie niemiecki i rosyjski albo nie zna adnego z nich. (d) Jeli zna niemiecki, to zna rwnie angielski. Zadanie 1.10. Zabdzilimy w lesie. Przypadkowo spotkany przez nas czowiek zapytany o drog odpowiedzia: Ta droga prowadzi do miasta wtedy i tylko wtedy, gdy wypowiadajc to zdanie mwi prawd. Czy powiedzia prawd? Czy nasza droga prowadzi do miasta? Zadanie 1.11. Matka, bdca z zawodu logikiem, powiedziaa swemu synowi: jeli nie dokoczysz kolacji, nie bdziesz mg oglda duej telewizji dzi wieczorem. Syn zjad kolacj, ale wtedy zosta natychmiast wysany do ka. Przedyskutuj t sytuacj. Zadanie 1.12. (a) Jeli (b) Jeli Okreli warto logiczn zda: , to , to . . (c) Jeli (d) Jeli , to , to . . ,

Zadanie 1.13. Wykaza, e jeli implikacje s prawdziwe, to wszystkie zdania

, , , maj t sam warto logiczn.

Zadanie 1.14. Stoisz przed dwoma bramami, z ktrych jedna prowadzi do wyjcia natomiast druga do przepaci. Przed bramami stoi dwch stranikw, z ktrych jeden kamie a drugi mwi prawd. Jak sformuujesz tylko jedno pytanie, ktre zadajc tylko jednemu stranikowi uzyskasz odpowied, ktra prowadzi do wyjcia?

Teoria zbiorw
All generalizations are false, including this one. Mark Twain

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 2.15. C R (a) A B; Zadanie 2.16. (a) A B;

Dane s zbiory: A R ,B R . Zapisz za pomoc przedziaw liczbowych zbiory: (b) A Niech A ,B (c) C (d) A B ,C B; B; C; (c) A . Znajd zbiory:

C .

(e) C B (f) A A

A; B B.

(b) A B;

Zadanie 2.17. Dane s zbiory: A liczbowej zbir A B.

,B

. Zaznacz na osi

Zadanie 2.18. Niech X bdzie zbiorem wszystkich wieloktw i niech A bdzie zbiorem trjktw rwnoramiennych, B bdzie zbiorem wszystkich trjktw rwnobocznych, a C zbiorem trjktw prostoktnych. Znale nastpujce zbiory: (a) A (b) A B C; C; (c) X A (d) X A B C; C; (e) A B X C.

X B

X B

Zadanie 2.19. (a) A (b) A (c) A B B B A

Wyka gracznie prawdziwo (lub nie) relacji midzy zbiorami: A; B; A B A C; (d) A (e) A B B A B C B B A C C . A C; B C

B C

Zadanie 2.20. (a) A (b) A (c) A (d) A B B B B C C

Stosujc prawa rachunku zda wyka: B B A; A; A A B B C; C; (e) A (f) A (g) B (h) A B B C B C C A C A A B B A A C; C;

B A A B

C A; C.

Zadanie 2.21. Udowodnij gracznie i formalnie, e dla dowolnych zbiorw A B zachodzi rwno: A B A B
Diagram Venna

Zadanie 2.22.

Znale

A ,

A nastpujcych zbiorw:

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

(a) A (b) A Zadanie 2.23. Zadanie 2.24. (a) X Y

R R Znale
N

; ; R .

(c) A

Przedstaw gracznie iloczyn kartezjaski X , ; (b) X ,Y ;

Y jeli: (c) X Z, Y .

Podstawy
Whats in a name? That which we call a rose, by any other name would smell as sweet. William Shakespeare, Romeo and Juliet

Zadanie 3.25.

Dla cigu arytmetycznego o pocztkowym wyrazie

i rnicy

okrelonego wzorami

udowodni, e (a) Zadanie 3.26. (a) Zadanie 3.27. , Obliczy , Dla cigu potg liczby niezerowej (b) okrelonego wzorami: . (b) ,

udowodni, e

Zadanie 3.28.

Dla cigu geometrycznego o pocztkowym wyrazie

i ilorazie

okrelonego wzorami:

udowodni, e (a) , dla oraz , (b) , dla .

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Dla cigu liczb

symbol

lub

oznacza sum

i jest formalnie (tj. bez uycia kropek) okrelony wzorami

Dodatkowo dla

deniujemy symbol

wzorem:

Symbol

oznacza formalnie sum

Zadanie 3.29. (a) (b) (c) Zadanie 3.30.

Zapisa przy pomocy znaku sumy wzory z Zadania 21.1001. Ponadto wykaza, e , dla , , , dla .

Zapisa przy pomocy znaku sumy i udowodni wzr

Zadanie 3.31. symbol

Dla cigu liczb lub

(analogicznie jak dla sumy) zdeniowa

oznaczajcy iloczyn

Zadanie 3.32. Przytoczy denicj silni oraz symbolu Newtona1 . Udowodni ich potrzebne wasnoci dla dowodu Zadania 3.33. Zadanie 3.33. Wykaza nastpujcy wzr dwumienny Newtona

Zadanie 3.34. wyraenia

Dla jakiej wartoci s jednakowe?

wspczynniki w sidmym i dwunastym wyrazie rozwinicia

Zadanie 3.35. Dla jakiej wartoci wspczynniki drugiego, trzeciego i czwartego wyrazu rozwinicia wyraenia tworz cig arytmetyczny?
1 Sir

Isaac Newton (16431727), angielski zyk, matematyk, astronom, lozof, historyk, badacz Biblii i alchemik.

10

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 3.36.

Znale wyraz niezaleny od

w wyraeniu

Indukcja matematyczna
Dwa zwierciada, czujce swych gbin powietrzno, Jedno przeciw drugiemu ustawiam z popiechem, I widz szereg odbi, zasunitych w wietrzno, Kade dalszego zakrzepym bliszego jest echem. Bolesaw Lemian, Prolog

Zadanie 4.37.

Stosujc metod indukcji matematycznej poka, e

+ + + + + + + + + + + + + + +

Zadanie 4.38. (a) (b) Zadanie 4.39. (a) liczba (b) liczba Zadanie 4.40. (a) dla kadego

Metod indukcji matematycznej udowodnij, e , , Poka, e dla kadego jest podzielna przez 3, jest podzielna przez 9, Wykaza, e: zachodzi nierwno: (c) dla kadego zachodzi nierwno: (c) (d) N mamy, e (c) liczba (d) liczba jest podzielna przez 3, dzieli si przez 7. ! ! ! , ! .

(d) dla kadego (b) dla kadego N zachodzi nierwno:

N zachodzi nierwno:

Zadanie 4.41.

Wykaza nastpujce wasnoci symbolu Newtona

11

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

(a) Zadanie 4.42. (a) (b)

, gdy

(b)

, gdzie

N.

Korzystajc z zasady indukcji matematycznej i Zadania 4.41 uzasadni, e , , (c) (d) , .

Zadanie 4.43. (**) Pokaza indukcyjnie nastpujc tosamo Eulera2

.. .. .

Wasnoci funkcji
Okreli naturalne (tzn. jak najwiksze) dziedziny funkcji (f) (g) , sin , ,
cos

Zadanie 5.44. (a) ,

(b) sin , (c) (d) (e)

, ,

(h) log (i) (j) ,

Zadanie 5.45. (a) (b) log ,

Wyznaczy dziedzin integraln nastpujcych funkcji: , , arccos


sin

, , , arcsin , arctan log log , arcsin , arcsin , arcsin , , log log .

(c) log sin , arccos (d) log sin Zadanie 5.46.

arc ctg , log

Znale na naturalnych dziedzinach (jak w Zadaniu 5.44) zbiory wartoci funkcji sin , , .

(a) (b) sin (c) (d) Zadanie 5.47.


2 Leonhard

, cos , , ,

(e) (f) (g)

, , , oraz

(h) (i) (j)

Zbada, czy funkcje

s ograniczone z gry.

Euler (17071783), szwajcarski matematyk i zyk.

12

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 5.48. (a) (b)


Niech

Korzystajc z denicji wykaza monotoniczno funkcji na zadanych zbiorach: , R, , , (c) (d) , , , .


tak, e:

oraz

bd dowolnymi funkcjami. Ich zoeniem nazywamy funkcj dla kadego

Funkcj zoon

znacza si symbolem

i czyta:

zoona z

Zadanie 5.49. (a) (b) , log

Okreli funkcje zoone , , ,

, (c) (d)

, gdzie: , sin , .

Zadanie 5.50. (a) (b) , ,

Znale funkcje odwrotne do podanych (c) (d) sgn , , . (e) log (f) . ,

Zadanie 5.51.

Naszkicowa wykres funkcji arctan tan

Zadanie 5.52. i .

Niech

R bdzie zadana wzorem:

. Znale

Zadanie 5.53. Niech i Znale Zadanie 5.54. Niech

R . R

R , (R

) bdzie zadana wzorem:

R bdzie zadana wzorem:

. Znale

Zadanie 5.55. (*) Niech

bdzie zdeniowana wzorem gdy gdy wymierny niewymierny

Pokaza, e

jest bijekcj mimo, e nie jest monotoniczna. Niech R R bdzie okrelona nastpujco: dla dla dla R

Zadanie 5.56.

Pokaza, e

jest bijekcj oraz wyznaczy

.
13

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 5.57.

Niech

R bdzie dana nastpujco: dla dla dla

Zbada, czy

jest bijekcj, a jeli tak, to wyznaczy

. , jest funkcj nieparzyst, cile rosnc na .

Zadanie 5.58. Pokaza, e funkcja przedziale oraz cile malejc na przedziale Zadanie 5.59. Niech R

R bdzie okrelona nastpujco: dla dla dla

(a) Sprawdzi, czy (b) wyznaczy (c) wyznaczy Zadanie 5.60. . R, . Niech

jest rnowartociowa,

R bdzie okrelon wzorem

. Wyznaczy zbir

Zadanie 5.61. Sprawdzi, czy funkcja rnowartociowa. Wyznaczy R . Zadanie 5.62. Niech R

R okrelona wzorem

, jest

R bdzie dana nastpujco: dla dla

Wyznaczy zbir Zadanie 5.63. Niech

, gdzie R

. R bdzie okrelona nastpujco: dla dla

Wyznaczy zbiory

, gdzie

. jest cile rosnca na R.

Zadanie 5.64. Pokaza, e funkcja R R okrelona wzorem Wyznaczy R oraz skonstruowa funkcj odworotn do . Zadanie 5.65. Pokaza, e funkcja R, gdzie ln R oraz jest nieparzysta. R

Zadanie 5.66. (*) Niech (a) jeli funkcj (b) jeli (c) jeli i

R. Pokaza, e jest rosnca,

s jednoczenie rosnce lub jednoczenie malejce, to malejca, to rosnca, to jest malejca, jest malejca.

jest rosnca, a jest malejca, a

14

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 5.67. , Zadanie 5.68. (a) (b) (c) (d) (e) sin sin sin sin

Niech ,

R, ,

, dla ,

R. Wyznaczy: , R sin , R: , ,

, .

Zbada parzysto i okresowo nastpujcych funkcji sin , cos , cos , sin , cos , (f) (g) (h) (i) (j) sin cos cos sin , ,

. R, gdy ;

Zadanie 5.69. (a) (b) (c) (d) (e) (f) (g)

Zbada rnowartociowo i monotoniczno funkcji R, R R , , , arcsin R, sin , log arctan log log arcsin arctan log log log ln . arccos , , ; ;
arcsin

; ;

sin tan

tan

sin ;

arctan (h) log log

arctan ln

; arctan log log

5.1

Wasnoci przeciwobrazu i obrazu


Udowodni, e jeli , (b) , to , (c) .

Zadanie 5.70. (a)

Poda na przykadach, e inkluzji nie mona zastpi rwnoci. Zadanie 5.71. (a) (b) (c) Zadanie 5.72. e Zadanie 5.73. mamy, e . Pokaza, e . Pokaza, e . jest injekcj wtedy i tylko wtedy, gdy dla kadego mamy, , Udowodni, e jeli , oraz , to

jest injekcj wtedy i tylko wtedy, gdy dla kadych

15

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 5.74. Niech i niech bdzie rodzin podzbiorw zbioru , za bdzie rodzin podzbiorw zbioru . Pokaza, e

Zadanie 5.75.

Pokaza, e jeli .

s funkcjami rnowartociowymi i mona jest zoy, to

Zadanie 5.76. Niech kadego . Pokaza, e

bd takimi funkcjami, e jest rnowartociowa i jest surjekcj. Czy

id , tzn. , dla musz by bijekcjami?

Nierwnoci i rwnania
Pokaza, e dla , , , , R zachodz nastpujce nierwnoci: (e) (f) sin (g) sin (h) cos , dla , dla cos R, . , ,

Zadanie 6.77. (a) (b) (c) (d)

Zadanie 6.78. Udowodni, e dla dowolnych liczb rzeczywistych spenione s nastpujce nierwnoci: (a) (nierwno Cauchy1 -Schwarza2 ); (Wskazwka: przeksztaci i wykorzysta nierwno: (b) ); (nierwno Minkowskiego3 ).

Zadanie 6.79. Udowodni, e dla oraz dowolnych nieujemnych liczb rzeczywistych zachodz nastpujce nierwnoci: (a) strassa), (b) (c) , . (nierwno Weier-

Zadanie 6.80. (a) (b) (c)


1 Augustin 2 Karl

Udowodni nastpujce nierwnoci metod indukcji matematycznej: , gdzie jest liczb rzeczywist, , dla oraz i ; (nierwno Bernoullego4 );

!, dla

Louis Cauchy (17891857), francuski matematyk. Hermann Amandus Schwarz (18431921), matematyk niemiecki. 3 Hermann Minkowski (18641909), niemiecki matematyk i zyk pochodzenia polskiego i ydowskiego. 4 Jakub Bernoulli (16541705), szwajcarski matematyk i zyk.

16

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

(d) (e) (f) (g) !

, dla , dla
!,

; ;

dla , dla .

Zadanie 6.81. (a) sin (b) (c) (d) (e) (f) log (g) (h) arcsin (i) Zadanie 6.82. (a) (b) (c) cos (d) log (e) (f) (g) (h) log (i) (j) (k) (l) arcsin

Rozwiza rwnania: ; ; ; ; ; log ; ; ; Rozwiza nierwnoci: ; ; ; ; ; (dla ; ; (dla ; ; ; ); ); (r) (s) (t) (u) (v) (w) ; ; . ( (m) (n) (o) (p) (q) R); ; ; ); ; ; (w zalenoci od parametrw ; ; ; (j) (k) (l) (m) (n) (o) (p) (q) (r) , . ; ; ; ; ; ; ;

W celu policzenia przeciwobrazu wystarczy zauway, e , itd. Na przykad nierwnoci i mamy do policzenia .

. Z powyszego jest to rwnowane rozwizaniu

Zadanie 6.83.

Uzasadni, e:

17

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

(a) (b) (c) (d) (e) (f) (g) log (h) log (i) (j) ( (k) (l) ; ); ( (
log log

; ; ( ( ); ); ); );

(m) sin (n) max (o) (p) min (q) (r) (s)

sin ; max min ;

; max , dla ; , dla log ; jest ; .


cz cakowita liczby cz uamkowa liczby maksimum dwch liczb

; , N;

( log ( ;

); );

log

(t) (u) (v) log (w)

N; );

,(

(x) wielomian podzielny przez wielomian (y)


max Z

Oznaczenia: max

18

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Aksjomaty liczb rzeczywistych


Simplicity is the ultimate sophistication. Leonardo da Vinci

(a)

tworzy ciao. Inaczej mwic, i i i w R, w R, w R, w , oraz oraz . (czno dodawania

(i) Dla kadych i mnoenia) (ii) Dla kadych (iii) Dla kadych (iv) Dla kadych (v)

. (przemienno dodawania i mnoenia) . (rozdzielno mnoenia wzgldem dodawania)

. (istnienie elementu neutralnego dla dodawania) w R, w R taki, e w R taki, e . (istnienie elementu neutralnego dla mnoenia) . (istnienie elementu odwrotnego dla . (istnienie elementu odwrotnego dla

nie jest rwne , oraz dla kadego w R istnieje element

(vi) Dla kadego dodawania) (vii) Dla kadego mnoenia) (b) R

w R, istnieje element

jest zbiorem liniowo uporzdkowanym. Inaczej mwic, w R, i i i . (zwrotno) oraz oraz lub , to , to . (antysymetryczno) . (przechodnio)

(i) Dla kadego (ii) Dla kadych (iii) Dla kadych (iv) Dla kadych (c) Dziaania oraz

w R, jeli w R, jeli w R,

. (liniowo) . Inaczej mwic, . (zachowanie porzdku na dodawanie) , to (zachowanie porzdku na mnoenie)

na R s zgodne z porzdkiem i i w R, jeli w R, jeli , to oraz

(i) Dla kadych (ii) Dla kadych

(d) Porzdek jest zupeny w tym sensie, e: kady niepusty pozbir R ograniczony z gry ma najmniejsze ograniczenie grne. Inaczej mwic, (i) Jeli grne jest niepustym podzbiorem R oraz jeli ma ograniczenie grne, to tj. takie, e dla kadego ograniczenia grnego zbioru mamy ma najmniejsze ograniczenie .

Zadanie 7.84. Pokaza, e w ciele liczb rzeczywistych elementy neutralne wzgldem dodawania i mnoenia s wyznaczone jednoznacznie. Innymi sowy:
R R R R R R

Zadanie 7.85. Uzasadni, e dla kadej liczby rzeczywistej, element do niej odwrotny wzgldem dodawania jest wyznaczony jednoznacznie. Pokaza, e dla dowolnej niezerowej liczby rzeczywistej, element do niej odwrotny wzgldem mnoenia jest wyznaczony jednoznacznie.
R R R R

R mamy, e R: ?

oraz jeli , to .

Zadanie 7.86. Zadanie 7.87.

Sprawdzi, e dla kadego

Czy prawd jest, e dla kadego

19

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 7.88. (a) (b) (c)


R R

Wyprowadzi z aksjomatw liczb rzeczywistych nastpujce wasnoci: ; ; ; , dla ma w R dokadnie jedno rozwizanie rwne ; ;

(d) rwnanie (e) rwnanie (f) (g)


R R

, w R, ma dokadnie jedno rozwizanie ; .

oznaczane jako

Zadanie 7.89. W zbiorze R ma miejsce prawo skracania i upraszczania, tzn. dla dowolnych R, jeli , to ; jeli oraz , to . Zadanie 7.90. Zadanie 7.91. Zadanie 7.92. , to Zadanie 7.93. Zadanie 7.94. Zadanie 7.95. Pokaza, e Pokaza, e jeli . R oraz , to oraz R s takie, e . , to . Jeli

Stosujc aksjomaty pokaza, e gdy . Uzasadni, e dla Jeli R oraz R zachodzi: , to R takiego, e lub

, . mamy: .

Uzasadni, e dla

Zadanie 7.96. (*) Wyprowadzi z aksjomatw liczb rzeczywistych nastpujc multyplikatywn wersj Zasady Archimedesa1 : jeeli , to istnieje Z takie, e . Wskazwka: Zaadaptowa dowd addytywnej wersji Zasady Archimedesa, ktra brzmi nastpujco:
R Z

Zadanie 7.97. (a)

Stosujc odpowiedni wersj Zasady Archimedesa wykaza:


N

(b)

Zadanie 7.98. (Eudoksos2 ) Wyprowadzi nastpujc Zasad Gstoci Zbioru Liczb Wymiernych w zbiorze liczb rzeczywistych:
Pomidzy dowolne dwie liczby rzeczywiste Q tj. . R, , mona wpisa pewn liczb wymiern

Wskazwka: Skorzysta z Zasady Archimedesa.


1 Archimedes z Syrakuz (gr. w Syrakuzach. 2 Eudoksos z Knidos (gr. wieku p.n.e.

; ok. 287-212 p.n.e.), grecki lozof przyrody i matematyk, urodzony i zmary ) grecki astronom, matematyk, lozof i geograf yjcy w pierwszej poowie IV

20

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 7.99. (Wasno Suslina1 dla prostej) Pokaza, e kada rodzina zoona z przedziaw otwartych i rozcznych w R jest przeliczalna. Zadanie 7.100. Wyprowadzi nastpujc Zasad Gstoci Zbioru Liczb Niewymiernych w zbiorze liczb rzeczywistych:
Pomidzy dowolne dwie liczby rzeczywiste miern R Q. R, , mona wpisa pewn liczb niewy-

Wskazwka: Mona skorzysta z rezultatu zawartego w 7.98. Zadanie 7.101. W dowolnym przedziale otwartym R znajduje si nieskoczenie wiele liczb niewymiernych. Uzasadni, e jest ich tam nieprzeliczalnie wiele. Zadanie 7.102. (a) (b) (c) (d) (e) (f) log (g) Q log N R Q R Q R Q; NWD log R Q. i takie, e jest wymierna.
log

Pokaza, e: Q; R Q; R Q; R Q; R Q;
Na przykad gdy , to mona uy jakiegokolwiek z dzielnikw . Dla liczb pierwszych nastpujce przejcie mamy

Zadanie 7.103. (*) Pokaza, e istniej dwie liczby niewymierne Wskazwka: Wykorzysta liczb Zadanie 7.104. (a) (b) (c)

. Alternatywny (konstruktywny) dowd w oparciu o

Wykaza przeliczalno zbiorw: Z Q Z Q, Z, Q, (e) Q . (d) Q ,

Zbada, ktre z tych zbiorw s gste w R. Zadanie 7.105. (a) (b) (c) (d) (e)
1 Michai

Pokaza rwnoliczno nastpujcych zbiorw: , , , , , (f) (g) (h) (i) (j) R R . , , , ,

Jakowlewicz Suslin, ros.

(18941919), rosyjski matematyk.

21

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Kresy grne i dolne


Nie to bowiem jest nieskoczone, co ju nie ma nieczego poza sob, lecz wanie to, co zawsze ma co poza sob. Arystoteles, Fizyka

Zadanie 8.106. z interpretacj. Zadanie 8.107. (a) A (b) B (c) C R ,

Poda denicj kresu grnego i dolnego wraz

Wskaza kresy podanych zbiorw: (d) D , , , (e) E (f) F Q N , , (h) H (i) I Q. N , R (g) G cos Q,

Zadanie 8.108. (a) (b) (c) Zadanie 8.109. (a) (b) (c) (d) Zadanie 8.110. Zadanie 8.111. (a) (b) Zadanie 8.112. R sin R

Zbada ograniczono i wyznaczy kresy nastpujcych zbiorw: ; sin N; ; (d) (e) (f) sin . N ; R ;

Wyznaczy kresy nastpujcych zbiorw: N ; N ; N ; N ; Policz kresy zbioru (e) (f) (g) (h) N . N ; N ; N ; N .

Zbada ograniczono i wyznaczy kresy nastpujcych zbiorw: ; R Niech . . ; (c) (d) N , gdzie N. R R . ;

(a) Wyznaczy kresy zbiorw

(b) Zbada ograniczono i wyznaczy kresy zbioru Zadanie 8.113. (a) (b) (c) , Q, Znale kresy nastpujcych zbiorw N , (d) (e) (f)

Q, N , N,
22

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

(g) (h) (i) (j) (k) (l) Zadanie 8.114. R R , R Q, ,

N , N ,

(m) (n) (o) (p) , (q) (r)

cos cos

, Q , , N , R , R Q .

Pokaza, e zbir

(gdzie

) jest ograniczony. Wybra konkretn warto Niech Niech ; N , przy

(np.

) i znale jego kresy. oraz sup .

Zadanie 8.115. Zadanie 8.116.

. Dowie, e inf N. Wyznaczy: (b) kresy zbioru

(a) kresy zbiorw

Zadanie 8.117. (*) Niech

R bdzie ograniczony. Utwrzmy zbir R

Pokaza, e zbir

jest ograniczony oraz sup

max

sup

inf

. . , to min inf sup inf inf sup inf sup ; inf ; inf sup ; . ;

Zadanie 8.118. (*) Niech Zadanie 8.119. (a) sup (b) inf (c) inf (d) sup (e) sup Pokaza, e jeli sup inf sup ; inf ; sup ; (przy (przy ); );

R Q . Uzasadni, e R s ograniczone, (f) inf (g) sup (h) inf (i) inf (j) sup

max sup

Wskaza gdzie nie potrzeba zakada jednoczesnej ograniczonoci z gory i z dou. Co si dzieje w (a) i w (b), gdy ? Zadanie 8.120. Pokaza, e inf inf sup . . Zaproponowa wzr na inf ,a

Zadanie 8.121. Niech nastpnie go sprawdzi.

R bdzie ograniczony, za

23

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 8.122. Niech R bd ograniczone. Pokaza, e nie istnieje wzr na inf Dokadniej, wskaza takie pary niepustych zbiorw ograniczonych R oraz R, e , chocia inf i inf . inf inf inf inf
Oznaczenia. Deniujemy dziaania (algebraiczne) na podzbiorach (a) (b) R R , , (c) (d) R: R R , .

Cigi liczbowe
And as soon as she had asked herself the question, she knew the answer. Neil Gaiman, Coraline

Zadanie 9.123. (a) ,

Dany jest cig o wyrazie oglnym (b) , (c) ,

!.

Wyznaczy: (d) .

Zadanie 9.124.

Wyznaczy wszystkie ujemne wyrazy cigu:

Zadanie 9.125. Zbada, czy podane cigi s cigami arytmetycznymi. Jeli tak, to poda pierwszy wyraz cigu i rnic: (a) (b) Zadanie 9.126. (a) (b) Zadanie 9.127. (a) (b) i i , , (c) (d) , , wiedzc, e: , . (e) .

Obliczy siedem pierwszych wyrazw cigu arytmetycznego , , (c) (d) , , (e) (f)

W pewnym cigu mamy dane: , , (c) (d) i i , .

Wyznaczy wzr oglny tego cigu. Zadanie 9.128. Zbada, czy podane cigi s cigami geometrycznymi. Jeli tak, to poda pierwszy wyraz cigu i iloraz:

24

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

(a) (b) ,

(c) (d)

, ,

(e) (f) .

Zadanie 9.129. (a) (b) Zadanie 9.130. (a) (b) (c) , , ,

Obliczy cztery pierwsze wyrazy cigu geometrycznego , , (c) (d) , , , jeeli: , ,


!,

wiedzc, e: , .

(e) (f)

Zbada monotoniczno cigu (d) (e) (f)

(g)

cos sin

(h)

Zadanie 9.131. (a) (b) (c) (d) ,

Zbada, czy podane cigi s monotoniczne od pewnego miejsca: (e) , , , (f) (g) (h) cos
! ! !

, ,
!

, .

Zauwamy, e jeli dla prawie wszystkich mamy, e znaku rnicy , a zamiast tego zbada czy iloraz

, to w celu sprawdzenia monotonicznoci nie trzeba bada . Jest to przydatne np. w punkcie (g). Natomiast

w przykadzie (f) trzeba odwoa si do monotonicznoci funkcji cos. W punkcie (c) trzeba zauway, e oraz .

Zadanie 9.132. (a) (b) (c) (d) , ,

Zbada ograniczono cigu (e) (f) , , (g) (h) cos


!,

, jeeli: , (i) (j) , .

arc ctg , sin ,

Zadanie 9.133. W pewnym cigu arytmetycznym dane s , . Wiedzc, e suma pocztkowych wyrazw tego cigu jest rwna , obliczy liczb wyrazw tego cigu. Zadanie 9.134. Liczb przedstawiono w postaci sumy kilku skadnikw. Pierwszy skadnik wynosi , a kady nastpny by pewnym staym uamkiem poprzedniego. Obliczy, ile wynosi kady skadnik, jeeli ostatni z nich by rwny . Zadanie 9.135. Dany jest cig , w ktrym

gdzie . Wyznaczy wzr oglny na -ty wyraz cigu cigiem arytmetycznym.

i sprawdzi, czy jest on

25

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 9.136. Zadanie 9.137.

Podaj denicj granicy cigu zbienego. Udowodnij, e z defnicji mamy nastpujc rwno lim

Zadanie 9.138. (a) lim

Udowodnij korzystajc z denicji granicy cigu, e: , N, (b) lim .

Zadanie 9.139. (a) lim (b) lim Zadanie 9.140. (a) lim (b) lim Zadanie 9.141.

Korzystajc z denicji granicy waciwej cigu uzasadni podane rwnoci: , , (c) lim log (d) lim , .

Korzystajc z denicji granicy niewaciwej cigu uzasadni podane rwnoci: , , Obliczy: lim (c) lim (d) lim log . ,

Zadanie 9.142. (a) (b) (c) (d) (e) (f) (g) (h) lim lim lim lim lim lim lim lim ,

Obliczy nastpujce granice: , , (i) (j) (k) , (l) , , , , Niech . (m) (n) (o) lim lim lim , , , lim lim lim lim , , (r) (s) (t) (u) (v) , , (p) lim ,

(q) lim lim lim lim lim lim , , , ,

, .

Zadanie 9.143. jeli oraz

R bdzie cigiem liczbowym takim, e lim N, to cig

. Udowodni, e

, dla kadego

jest ograniczony oraz dodatkowo

Zadanie 9.144.

Udowodni, e jeeli cig monotoniczny ma podcig zbieny, to jest zbieny. jest cigiem zbienym do 0, natomiast jest cigiem

Zadanie 9.145. Udowodni, e jeeli ograniczonym, to lim .

26

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 9.146. jeeli , to

Niech

bdzie cigiem speniajcym warunek lim

Pokaza, e

jest cigiem zbienym do . N N,

Zadanie 9.147. (*) Udowodni, e jeeli cig nie posiada granicy, to nie istnieje bijekcja dla ktrej cig miaby granic. Zadanie 9.148. (*) Niech jeeli , to bdzie cigiem speniajcym warunek lim

. Pokaza, e

jest cigiem zbienym do . Wykaza, e cigi okrelone rekurencyjnie s zbiene i znale ich granice: (b) (c)

Zadanie 9.149. (a)

sin

Zadanie 9.150.

Zbada zbieno cigu

danego jako

Wskaza jego granic (o ile istnieje). Zadanie 9.151. Wykaza, e okrelone poniej cigi rekurencyjne s zbiene i znale ich granice: gdy , gdy gdy , (f) (b) gdy Zadanie 9.152. (a) (b) lim lim
log

(a)

(c) R,

sin

(e)

(d) , Niech , , Udowodni, e jeli . jest cigiem zbienym o wyrazach nieujemnych . gdy , gdy .

N. Korzystajc z twierdzenia Stolza1 policzy granice cigw: (c) (d) lim lim . , to ,

Zadanie 9.153. lim

jest cigiem zbienym i lim

Zadanie 9.154. Udowodni, e jeli i lim , to lim

1 Otto

Stolz (18421905), austriacki matematyk.

27

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Twierdzenie. (Toeplitza) Niech bdzie nieskoczonym ukadem liczb rzeczywistych, przy czym Ponadto niech bdzie zbienym cigiem liczb rzeczywistych o granicy . Jeli spenione s ponisze warunki (a) (b) (c) to cig , dla , dla i dowolnie ustalonej liczby naturalnej , oraz wszystkich , dla , ,

, dla pewnej liczby , okrelony wzorem

, jest zbieny do .

Zadanie 9.155. Zadanie 9.156. (a) (b) Zadanie 9.157. (a) (b) (c) Zadanie 9.158. podane granice: (a) lim (b) lim (c) lim

Pokaza, e jeli cig

spenia lim

, to lim

max

Obliczy granice nastpujcych cigw: , , (c) (d) , : (g) , , (h) (i) log ln , . log , , (e) .

Wyznaczy granic cigu o wyrazie oglnym , , , (d) (e) (f) ,

Korzystajc z denicji liczby

oraz z twierdzenia o granicy podcigu obliczy (d) lim (e) lim , .

, , ,
dziesitek

(f) lim policzy cze cakowit liczby

Zadanie 9.159.

Dla

Wskazwka. Wykorzysta fakt, e Zadanie 9.160. Udowodnij, e jeli cig warunek: , to cig Wskazwka: rozway cig . Zadanie 9.161. stwierdzenia: (a) lim Niech

, dla jest zbieny i cig jest zbieny.

. jest ograniczony oraz zachodzi

R bdzie cigiem liczbowym zbienym. Udowodni nastpujce lim lim lim

; :

(b)

Zadanie 9.162.

Obliczy granic cigu

28

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

(a) (b) (c) (d) (e) (f) (g) , , , ,

, ,

(h) (i) (j) (k) (l) (m) , (n) log ,


! !

, , ,
! !,

(o) (p) (q) (r) (s) (t) ,

, , ,

, , .

log ,

(u)

Zadanie 9.163. (a) (b) (c)


sin

Korzystajc z twierdzenia o trzech cigach obliczy granic cigu , , (d) (e) (f) , , , (h) cos (g)

Zadanie 9.164. (a) lim (b) lim (c) lim (d) lim

Korzystajc z twierdzenia o trzech cigach obliczy granice cigw: , , , , . Korzystajc z twierdzenia o trzech cigach wyznaczy , , (g) lim (h) lim (i) lim (j) lim (k) lim (l) lim , , , , , , (q) lim (r) lim , , (m) lim (n) lim (o) lim (p) lim cos , , , ,

(e) lim Zadanie 9.165. (a) lim (b) lim (c) lim (d) lim (e) lim (f) lim , , ( ), ,
cos !

29

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

(s) lim

N, kolejnych liczb pierwszych, (u) lim (


!

(w) lim

N), R), (x) lim ( ).

(t) lim

, gdzie

(v) lim

Zadanie 9.166. (a) lim (b) lim (c) lim Zadanie 9.167. (a) lim (b) lim Zadanie 9.168. (a) (b) (c) ! , cos

Korzystajc z twierdzenia o dwch ciagach znale granice: , , , (d) lim (e) lim (f) lim
sin

, , .

sin

Korzystajc z twierdzenia o granicach niewaciwych cigw obliczy podane granice: , , (c) lim (d) lim , nastpujcych cigw: (d) !, (e) sin N sin , . , (e) lim (f) lim . ,

Udowodni zbieno do sin , cos

Zadanie 9.169. (a) lim (b) lim (c) lim (d) lim (e) lim (f) lim

Wyznaczy nastpujce granice , , , (i) lim , (j) lim ln , (k) lim , (l) lim , . ln , , (g) lim (h) lim log sin ,

Zadanie 9.170.

Policz pola powierzchni dywanw Sierpiskiego1 .

1 Wacaw Franciszek Sierpiski (18821969), polski matematyk, jeden z czoowych przedstawicieli warszawskiej szkoy matematycznej.

30

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 9.171. Policz miar zbioru Cantora. Zadanie 9.172. cha. Policz dugo krzywej Ko-

10

Granica grna i dolna


Apparently there is no limit, Joe remarked Anything can be said in this place and it will be true and will have to be believed. Flann O. Brien, The Third Policeman

Granica dolna i granica grna cigu s odpowiednio wzorami lim inf lim inf sup

deniowane

inf

lim sup

lim

sup

inf

sup

Zadanie 10.173.

Niech

bdzie cigiem ograniczonym. Udowodni, e N, e dla kadego N istnieje takie N, e dla kadego N istnieje takie wikszego ni wiksze ni , e wikszego ni wiksze ni , e speniona jest nierwno , to lim ; , to , to

(a) jeli istnieje takie lim ; (b) jeli dla kadego (c) jeli istnieje takie lim ; (d) jeli dla kadego Zadanie 10.174. (a) lim

speniona jest nierwno , to lim .

Zamy, e cig

ma skoczon granic grn i doln. Udowodni, e

wtedy i tylko wtedy, gdy spenione s nastpujce dwa warunki: istnieje N takie, e , dla wszystkich , e ; .

(i) dla dowolnego (ii) dla dowolnego (b) lim

oraz dowolnego

N istnieje takie

wtedy i tylko wtedy, gdy spenione s nastpujce dwa warunki: istnieje N takie, e , dla wszystkich , e ; .

(i) dla dowolnego (ii) dla dowolnego Zadanie 10.175. skupienia cigu

oraz dowolnego

N istnieje takie

Niech bdzie cigiem ograniczonym. Niech . Pokaza, e sup oraz e inf .

bdzie zbiorem punktw

31

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 10.176. Niech i przyjmujc, e dla (a) lim

bdzie dowolnym cigiem ograniczonym. Tworzymy nowe cigi inf i sup s zbiene do granic waciwych. Ponadto pokaza, e (b) lim lim .

. Pokaza, e cigi lim ,

Zadanie 10.177. Zamy, e nierwno . Udowodni, e (a) lim lim , i lim i lim

jest speniona poczwszy od pewnego wskanika (b) lim lim

Zadanie 10.178. Niech nastpujce nierwnoci: lim lim

bd cigami ograniczonymi. Udowodni, e prawdziwe s lim lim lim lim lim

Zadanie 10.179. Niech nastpujce nierwnoci: lim lim

bd cigami ograniczonymi. Udowodni, e prawdziwe s lim lim lim lim lim jest

Zadanie 10.180. Wykaza, e warunkiem koniecznym i dostatecznym zbienoci cigu istnienie skoczonych granic grnej i dolnej oraz rwno: lim lim

Zadanie 10.181. Pokaza, e jeli lim , to dla dowolnego cigu ograniczonego nastpujce zwizki s prawdziwe: (a) lim lim lim ; (b) lim lim lim .

Zadanie 10.182. Niech . Wskaza dwa podcigi tego cigu zbiene do rnych granic. Wyznaczy granice grn i doln tego cigu. Zadanie 10.183. Niech sin . Wskaza dwa podcigi tego cigu zbiene do rnych granic. Wyznaczy granice grn i doln tego cigu. Zadanie 10.184. Wyznaczy lim inf Zadanie 10.185. (a) sin , sin

Wyznacz granice grn i doln nastpujcych cigw: (b) , (c) .

Zadanie 10.186. (a) cos (b) sin (c) , , ,

Wyznaczy granic grn i doln nastpujcych cigw: (d) (e) (f) sin cos , , , (g) tan .

32

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 10.187. (a) (b) (c) (d) Zadanie 10.188.

Wyznaczy granic doln i grn nastpujcych cigw: , cos , sin , , Poda przykad cigu: (c) ktrego zbiorem punktw skupienia jest , (d) ktrego punktami skupienia s wszystkie liczby rzeczywiste. (f) (g) (e) sin cos . , ,

(a) ktry ma dokadnie punktw skupienia ( liczba naturalna), (b) ktrego punktami skupienia s wszystkie liczby naturalne,

10.1

Granice cigu zbiorw


. . Czy
Granic grn cigu zbiorw zywamy zbir lim sup
N

Zadanie 10.189. Niech Wyznaczy granic doln i grn cigu zbiorw ten cig jest zbieny? Zadanie 10.190.

na-

Wyznaczy granic grn i doln cigu i rozstrzygn, czy ma on granic. Pokaza, e lim inf lim sup

Zadanie 10.191.

granic doln tego cigu zbiorw nazywamy za zbir lim inf

Zadanie 10.192. Pokaza, e jeli cym cigiem zbiorw, to lim

jest wstpuj-

Jeli lim sup lim inf , to mwimy, e cig zbiorw jest zbieny do zbioru i piszemy lim .

Zadanie 10.193.

Pokaza, e jeli

jest zstpujcym cigiem zbiorw, to

lim

Zadanie 10.194. (a) lim sup Zadanie 10.195. (a) lim sup (b) lim inf

Udowodni, e
N

(b) lim inf

Udowodni, e spenione s nastpujce rwnoci: lim sup lim inf lim sup lim inf . ,

33

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 10.196. (a) lim sup (b) lim inf

Udowodni, e lim sup lim inf lim sup lim inf . ,

Pokaza przykad, e w powyszych zalenociach inkluzji nie mona zastpi przez rwno. Zadanie 10.197. (a) lim inf Zadanie 10.198. Wykaza, e lim sup Udownodni, e
lim wtedy i tylko wtedy, gdy lim .

(b) lim inf

lim sup

Zadanie 10.199. (a) lim (b) lim

Wykaza, e jeeli lim , ,

oraz lim (c) lim (d) lim

, to , .

11

Szeregi liczbowe

Zadanie 11.200. (Legenda o podwajaniu ziaren) Istnieje legenda opowiadajca o tym, e szachy wynalaz mdrzec Sissa Nassir. Kiedy krl obieca da mu w nagrod wszystko czego zada, on poprosi tylko o pewn ilo zboa. Mdrzec powiedzia, e t ilo wyznaczy szachownica: niech krl na pierwszym polu pooy jedno ziarno, na drugim dwa, na trzecim polu cztery i tak dalej, a do szedziesitego czwartego pola, za kadym razem podwajajc ilo ziaren, wtedy on zadowoli si ziarnem z ostatniego pola. Policz ile bdzie wtedy wszystkich ziaren na wszystkich polach. Zadanie 11.201. Obliczy sumy podanych nieskoczonych szeregw geometrycznych: (a) (b) Zadanie 11.202. (a) , , , (c) (d) , , (e) .

Zamieni uamki okresowe na zwyke: (b) , (c) , (d) .

Zadanie 11.203. (a) (b) Zadanie 11.204.

Obliczy sum nieskoczonego szeregu geometrycznego majc dane: , , (c) (d) , , (e) (f) , .

Wyznaczy sum szeregu:

34

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

(a) (b) Zadanie 11.205. (a)

, ,

(c) (d) ,

(e) (f)

, .

Analizujc sumy czciowe szeregw pokaza, e: , (b) , (c)


!

Zadanie 11.206. Posugujc si warunkiem koniecznym zbienoci szeregw pokaza, e nastpujce szeregi s rozbiene: (a) (b) cos , , (c) (d) ,( cos sin , ), (e) .

Zadanie 11.207. Stosujc warunek konieczny, twierdzenia arytmetyczne, bd denicj zbada zbieno szeregw: (a) (b) (c) (d) (e) arctan , , , , , (f) (g) (h) (i) (j)
sin

ln

, , ,

(k)

(l)

(m) , (n) , arctan

arctan

Zadanie 11.208. (a)

Stosujc kryterium porwnawcze zbada zbieno nastpujcych szeregw: , (c) (d)


ln

, ln , ,

(f) (g) (h)

, , sin .

(b)

sin ,

(e)

35

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 11.209. (a) (b) (c) (d) (e) (f) (g) (h)
log ! log

Zbada zbieno nastpujcych szeregw: (i) (j) , , (k) (l) (m) , , (n) (o) (p) sin
log arctan

, ,

, ,

(q) (r) (s)

, , , cos , , , , .

, , , , cos , ,

ln

(t) (u) (v) (w) (x)

Zadanie 11.210. (a) (b) (c) (d) (e) sin tan


!,

Stosujc kryterium porwnawcze zbada szeregi: , (f) (g) (h) (i) , (j)
! ln

,
!,

(k)

(l)

ln

, ,

, (m) , (n) sin , . ,

Zadanie 11.211. (a) (b) (c) (d) , , ,

Zbada zbieno nastpujcych szeregw posugujc si kryterium porwnawczym: (e) (f) , (g) (h) , , , , (i) (j) (k) (l)
! !

, , , ,

(m) (n) (o) (p)

sin sin tan sin tan , ,

ln

ln

Zadanie 11.212. (a) (b) (c) (d)


1 Jean

Stosujc kryterium dAlemberta1 zbada zbieno nastpujcych szeregw: (e)


!

,
!,

, ,

(j) (k) (l) , (m)

,
! ! ! !

(f) (g)
!,

! !

,
!,

(h) (i)

, !
!

, i .

Le Rond dAlembert (17171783), francuski lozof, zyk i matematyk.

36

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 11.213. (a) (b) (c) (d) ,


!, !,

Stosujc kryterium dAlemberta zbada szeregi: , (e) (f) (g) (h) sin , , (k) .
!

, ,

(i)

(j)

!,

ln

Zadanie 11.214. (a) (b) (c) (d) Zadanie 11.215. (a) (b)
ln

Stosujc kryterium Cauchyego zbada zbieno nastpujcych szeregw: , , , (h) , (i) (e) (f) (g)
ln !

arctan

, , , , ,

(j) (k) (l) (m) , . ,

Stosujc kryterium Cauchyego zbada szeregi: , , (c) (d) ,


Sprawdzi, e szereg nie reaguje na kryterium dAlemberta.

arcsin

Zadanie 11.216. Posugujc si kryteriami Cauchyego i dAlemberta, zbada zbieno nastpujcych szeregw: (a) (b) (c) (d)
!

(e) (f) tan


!

, ,

(i) (j) (k) sin


! !

, , , .

ln

, , ,

sin

(g) (h)

,
cos cos ln

(l)

ln

Zadanie 11.217. Zadanie 11.218. (a) (b)

Dla jakich

R szereg

jest zbieny?

Zbada zbieno nastpujcych szeregw naprzemiennych: , , (c) (d) , , (e) .

37

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

ln

Szereg harmoniczny

Szereg geometryczny

Szereg Leibniza

Zadanie 11.219. (a) (b)

Stosujc kryterium Leibniza2 orzec o zbienoci szeregw: , , (c) (d) , sin .

ln

Zadanie 11.220. (*) Znajd zbieny szereg . Zadanie 11.221. (a) (b)
log

taki, e

jest rozbieny oraz

Stosujc kryterium kondensacyjne zbada zbieno szeregw: (c) (d) , , (e) (f)
ln ln

, ,

, R.

ln

ln

ln ln

Zadanie 11.222. (a)

Wyznaczy iloczyn Cauchyego nastpujcych szeregw: , (b) , (c)


! !

Zadanie 11.223.

Pokaza, e szereg

jest zbieny, ale iloczyn Cauchyego

przez niego samego jest ju rozbieny. Zadanie 11.224. (a) (b) (c) (d) (e) (f) (g) , , , cos , , , , Zbada zbieno nastpujcych szeregw: (h) (i) (j) (k) (l) (m) (n) , , (s) , (r)
ln

tan ,

(o)

(p) , , (q) ln

ln

ln

cos

2 Gottfried Wilhelm Leibniz (16461716), znany take pod nazwiskiem Leibnitz, niemiecki lozof, matematyk, prawnik, inynier-mechanik, zyk, historyk i dyplomata.

38

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

oraz przy zaoeniu, e (t) ,

: (u) !
!

(v)

ln

Zadanie 11.225. Zadanie 11.226. (a) (b) (c) (d)


sin

Pokaza, e szereg

jest zbieny dla

i rozbieny dla

Zbada zbieno bezwzgldn i warunkow szeregw: , R, , , (e) (f) (g) (h) ,


sin ln

, ,

(i) (j) .

Zadanie 11.227. (a) ,

Pokaza, e jeli szeregi (b) Dowie, e jeeli lim Dowie, e jeeli . ,

i ,

s zbiene, to zbiene s te szeregi (c) .

Zadanie 11.228. Zadanie 11.229. maleje, to lim Zadanie 11.230. zbieny, to szereg

, to szereg

jest rozbieny.

, jest szeregiem zbienym takim, e cig

Dowie, e jeeli szeregi , jest bezwgldnie zbieny.

s zbiene i jeden z nich jest bezwzgldnie

Zadanie 11.231. e: (a) jeeli (b) jeeli (c) jeeli

Rozwamy szeregi

, gdzie

, dla

N. Pokaza,

jest zbieny, to jest zbieny oraz lim , to

jest zbieny, , to jest zbieny, .

jest zbieny pomimo rozbienoci

Zadanie 11.232. Zbada zbieno nastpujcych szeregw analizujc ich sumy czciowe lub posugujc si warunkami koniecznymi i dostatecznymi zbienoci szeregw: (a) (b) , , (c) (d) , , (e) (f) , .

Zadanie 11.233.

Zbada zbieno szeregw w zalenoci od parametru:

39

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

(a)

R,

(b)

. ln . Rozwamy szereg

Zadanie 11.234. (*) Mona pokaza, e

Wykaza, e szereg ten jest zbieny do ln . Wskazwka. Niech oznacza -sum czciow tego anharmonicznego, za stosowne sumy czciowe nowego szeregu. Grupujc po trzy skadniki wedle reguy sprawdzi, e i zauway, e , . Zadanie 11.235. (*) Korzystajc z kryterium dAlemberta stwierdzi dla jakich , gdzie ! ! jest (a) zbieny, Wskazwka. Skorzysta ze wzoru Stirlinga3 : lim (b) rozbieny.
!

R szereg

Zadanie 11.236. (*) (Funkcja zeta Riemanna4 ) Okrelmy funkcj

R wzorem

Pokaza, e wtedy gdzie gdzie oznacza cig kolejnych liczb pierwszych.

12

Cigo i granice funkcji


Nessuna umana investigazione si pu` demandare vera scienza se o essa non passa per le matematiche dimostrazioni. Leonardo da Vinci

Zadanie 12.237. Uywajc denicji Heinego5 i Cauchyego udowodnij, e granic funkcji w punkcie 2 jest 7.

esin

Brak cigoci w sensie Cauchyego

Funkcja Entier

Ciga?

3 James 4 Georg

Stirling (16921770), szkocki matematyk. Friedrich Bernhard Riemann (18261866), matematyk niemiecki. 5 Heinrich Eduard Heine (18211881), niemiecki matematyk.

40

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 12.238. lim . Zadanie 12.239.

Wykaza z denicji granicy funkcji, e jeli

, dla

, to

Korzystajc z denicji znale granice (o ile istniej): )

(a) lim sin , (Wskazwka: Skorzysta z nierwnoci sin (b) lim sin .

Zadanie 12.240. cige: (a) (b) (c) R, R R, ,

Sprawdzi z denicji (Heinego i Cauchyego), czy ponisze funkcje

R s

, , dla dla Q Q

(d) (e) (f)

R R, R,

, ,

dla dla

Q Q

W przypadku, gdy brak cigoci na caej dziedzinie, wyznaczy zbir punkw cigoci. Zadanie 12.241. Znale granice oraz pokaza bezporednio z denicji (Heinego i Cauchyego) poprawno uzyskanych wynikw: (a) lim (b) lim , sin , (c) lim (d) lim , nie ma granicy w punkcie , wraz , N, (e) lim .

Zadanie 12.242. Prosz wykaza, e funkcja z interpretacj geometryczn.

nie jest okrelona dla . Naszkicuj wykres tej funkcji. Zadanie 12.243. Funkcja arctan Jak warto naley nada tej funkcji w punkcie , aby bya ciga w tym punkcie? Zadanie 12.244. (a) Zadanie 12.245. (a) lim , , , , , , , Okreli tak funkcj , w punkcie (b) aby bya ciga: sin .

Prosz obliczy nastpujce granice funkcji (o ile istniej) (h) lim (i) lim (j) lim (k) lim (l) lim (m) lim (n) lim , , , , (s) lim (t) lim , . , , , (o) lim (p) lim (q) lim (r) lim , , , ,

(b) lim (c) lim (d) lim (e) lim (f) lim (g) lim

41

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 12.246. (a) lim (b) lim (c) lim (d) lim (e) lim (f) lim (g) lim (h) lim Zadanie 12.247. (a) lim (b) lim (c) lim (d) lim (e) lim Zadanie 12.248. (a) lim , , , , , , , ,

Obliczy granice funkcji (o ile istniej): (i) lim (j) lim (k) lim (l) lim (m) lim (n) lim , , (o) lim (p) lim , , , , (t) lim , (u) lim (v) lim ln (w) lim ln , , . , , , , (q) lim (r) lim (s) lim , , ,

Obliczy granice: (f) lim , , (i) lim , , (j) lim (k) lim , , , (o) lim (p) lim , . (g) lim (h) lim , , , (l) lim (m) lim (n) lim , , ,

Wyka na podstawie denicji, e nie istniej granice: (c) lim sin cos , (f) lim tan ,

(d) lim sin , (b) lim , (e) Obliczy granice: (f) lim , , , , Znajd granice: (g) lim (h) lim (i) lim (j) lim (k) lim
sin sin

lim

sin

(g) lim

Zadanie 12.249. (a) lim (b) lim (c) lim (d) lim (e) lim
sin

, , , , , ,

(l) lim (m) lim (n) lim (o) lim (p) lim

sin sin tan tan

, , , , .

sin

sin tan

sin

arctan

tan

arcsin

sin cos sin

sin tan

arcsin

Zadanie 12.250.

42

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

(a) lim (b) lim (c) lim

arcsin arcsin cos sin

,
cos

(e) lim , , , (g) lim (f) lim

ln cos ln cos

(h) lim (i) lim (j) lim

cos

arctan

cos sin

arctan

(d) lim

cos

cos

cos

sin

. s

Zadanie 12.251. Niech bdzie dowoln liczb naturaln. Liczby rzeczywiste dobrane tak, e dla kadego R speniony jest warunek sin Udowodni nierwno sin sin sin

Zadanie 12.252. (*) Obliczy granice (o ile istniej): (a) lim (b) lim
cos cos

, gdzie ,

R,

(c) lim (d) lim


ln cos

cos

cos

cos

Zadanie 12.253. (a) (b) (c) (d) (e) (f) (g) (h) (i) (j) (k) (l) (m) lim lim lim lim lim lim lim lim lim lim lim lim lim

Znajd (o ile istniej) nastpujce granice funkcji w nieskoczonoci: , , , , , , , , , , , , , (n) (o) (p) (q) (r) (s) (t) lim lim lim lim lim lim lim sin , , , , , .
tan sin

cos

, , , , ,

, ,

(u) lim ln (v) lim (w) lim (x) lim (y) lim (z) lim

Zadanie 12.254.

Znajd (o ile istniej) nastpujce granice funkcji w nieskoczonoci:

43

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

(a) lim (b) (c) (d) (e) (f) lim lim lim lim lim

, ,

(g) lim lim lim lim lim , ,

(h) , , , , (i) (j) (k)

Zadanie 12.255. (a) lim (b) lim (c) lim (d) lim (e) lim (f) lim (g) lim (h) lim , , , , , , ,

Obliczy granic funkcji w podanym punkcie: (i) lim (j) lim (k) lim (l) lim (m) lim , (n) lim (o) lim (p) lim Obliczy granice: , , , , (f) lim (g) lim (h) lim (i) lim (j) lim Obliczy granice: , (e) lim (f) lim (g) lim (h) lim sin , sin , , , (i) lim (j) lim (k) lim (l) lim
sin sin arctan sin sin ln sin sin cos cos cos tan sin

, , , ,
cos

(q) lim (r) lim (s) lim (t) lim (u) lim (v) lim , (w) lim , (x) , lim

sin tan

sin

, ,
sin

arcsin

, , ,

cos

sin

sin

log

tan
cos sin

Zadanie 12.256. (a) lim (b) lim (c) lim (d) lim (e) lim
tan sin

(k) lim (l) lim (m) lim (n) lim

cot , , , ,

Zadanie 12.257. (a) lim ,

, ,

(b) lim (c) lim

, ,

, (d) lim ,

arcsin

44

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

(m) lim (n) lim (o) lim

sin

sin

, ,
sin

(q) lim (r) lim , , (s) lim (t) lim , arcsin ,

(u) lim (v) lim


tan sin

sin

sin

ln

log

tan cos cos

,
sin

(w) lim cos (x) lim

, .

(p) lim tan

tan

Zadanie 12.258. (**) Uzasadni nastpujce rwnoci: (a) lim


sin

(b) lim

ln ,

(c) lim

Zadanie 12.259. (a)

Zbadaj cigo poniszych funkcji: dla dla Q Q dla dla (c) exp cos dla dla dla dla

(b)

arctan

(d)

Zadanie 12.260. wykresy: (a)

Dowoln znan Ci metod zbadaj cigo poniszych funkcji oraz sporzd ich

dla dla dla dla dla dla


sin

(g)

ln

dla dla dla dla dla dla dla dla dla dla dla dla dla dla

(b)

(h)

(c)

(i)

(d)

dla dla dla dla dla dla dla Niech dla dla R i

(j)

(e)

(k)

(f)

(l)

ln

Zadanie 12.261. (a)

R bdzie dana wzorem dla dla dla ln (d) dla dla dla
45

(c)

(b) cos

dla dla dla

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Dobra tak parametry Zadanie 12.262.

R, eby ta funkcja bya ciga. R, dla ktrych

Znale wszystkie moliwe wartoci parametrw lim

Zadanie 12.263. (a) lim

Znale wszystkie moliwe wartoci (b) lim

R, dla ktrych

Zmodykowa rozwizanie Zadania tak, aby powysze granice byy rwne Zadanie 12.264. Funkcja przyporzdkowuje liczbie rzeczywistej log (a) Wyznacz dziedzin tej funkcji i naszkicuj jej wykres, (b) Zbadaj cigo, (c) Oblicz lim Zadanie 12.265. (a) lim
ln ln sin

liczb pierwiastkw rwnania:

. Korzystajc z tego, e funkcje (b) lim


sin

oraz ,

ln

s cige, oblicz
sin

(c) lim

Zadanie 12.266. (a) (b) ,

Prosz przeanalizowa cigo i znale (jeeli istniej) asymptoty krzywych: (c) , (d) Udowodni, e jeli max tan , , (e) (f) R s cige, to funkcje min , rwnie s cige. cos sin , . R,

Zadanie 12.267. (*) dane wzorami

Zadanie 12.268. (*) Wykaza, e rwnanie .

nie posiada rozwizania w przedziale

Zadanie 12.269. (*) Zbada jednostajn cigo oraz lipschitzowsko funkcji (a) (b) (c) R, R, , , , , ln , R (d) (e) (f) R, , , . , ,

R, gdzie:

Zadanie 12.270. (**) Poda przykad funkcji (a) , (b) ,

R, ktrej zbiorem punktw cigoci jest: (c) , (d) Z.

Zadanie 12.271. (**) Udowodni, e zbir wszystkich wielomianw o wspczynnikach wymiernych jest mocy continuum. Udowodni, e zbir wszystkich funkcji cigych z R do R jest mocy continuum. Zadanie 12.272. w punkcie ? Sprawdzi ile wynosz granice jednostronne. Czy istniej granice podanych funkcji

46

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

(a) (b) (c) (d) sin ln ln ,

, (f) , (g) , (h) , , ,

(e)

(i)

Zadanie 12.273. (a)

Zbada cigo nastpujcych funkcji: (b) cos


sin

(d) (e) , .

(c)

(f) R R bya ciga, jeli

Zadanie 12.274. (a)

Dobra

R tak, aby funkcja

(b)

Zadanie 12.275. (a)

Zbada cigo funkcji lim ,

R jeli (b) R lim .

Zadanie 12.276. Wykaza, e kady wielomian stopnia nieparzystego o wspczynnikach rzeczywistych ma przynajmniej jeden pierwiastek rzeczywisty. Zadanie 12.277. Zbada cigo funkcji (w przypadku wystpienia liczby od parametru R):
sin

we wzorze, w zalenoci

(a)

(d)

sin

(b)

(e)
sin cos

(c)

(f)

47

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 12.278. (*) (Funkcja Thomaea) Zdeniujmy funkcj jeli R Q to uamek nieskracalny,

Poka, e ta funkcja jest ciga w punktach niewymiernych i nieciga w punktach wymiernych.

Wzory na granice lim lim lim


arctan

lim ln lim lim


tan

lim

log

log

lim sin lim


arcsin

13

Pochodne
The important thing to remember about mathematics is not to be frightened. It isnt as dicult as the mathematical priesthood sometimes pretends. Richard Dawkins, The Blind Watchmaker

Zadanie 13.279.

Poda ilorazu rnicowego oraz pochodnej. Zinterpretuj jej znaczenie geometryczne.

Zadanie 13.280. (a) (b) (c) , gdzie , gdzie , gdzie

Obliczy z denicji pochodne funkcji (o ile istniej): , , , (d) (e) (f) , gdzie , gdzie , gdzie , , .

Zadanie 13.281. (a)

Korzystajc z denicji obliczy pochodne funkcji w podanych punktach: w punkcie (b) w punkcie

Zadanie 13.282. Korzystajc z denicji pochodnej obliczy pochodn kadej z poniszych funkcji rzeczywistych w punkcie , okrelonych podanymi wzorami, w maksymalnych dziedzinach w ktrych maj sens: (a) , ( (b) (c) , , R staa), (d) (e) (f) , ,( , N), (g) sin (h) cos (i) . , ,

48

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 13.283. (a) (b) sin sin

Korzystajc z denicji zbadaj rniczkowalno funkcji rzeczywistych: sin dla dla dla dla dla dla (w punkcie , (w punkcie ), ),

(c)

, (w punkcie

),

(d)

, (w punkcie

).

Zadanie 13.284. (a) , gdzie

Obliczy (o ile istniej): (c) , gdzie

(b)

, gdzie

(d)

, gdzie

Zadanie 13.285. (a) (b) (c) (d) (e) (f) (g) (h) (i) (j) (k) (l) , , , ,

Obliczy pochodne nastpujcych funkcji: , , , (m) (n) (o) (p) , (q) , (r) (s) , , , (t) (u) (v) (w) Obliczy pochodne nastpujcych funkcji: , , (g) (h) , (i) (j) (k) , (l) cos
sin sin sin sin tan sin

, , , , , , , , , , .

Zadanie 13.286. (a) (b) (c) (d) (e) (f)

, ,
cos

(m) (n) , (o) (p) , sin (q)

tan

cot sin sin ,

, cos ,

cos , gdzie sin sin , sin ,

,
tan tan tan

cos

tan

,
49

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

(r) (s)

arccos arcsin ,

(t) (u)
sin

arctan ln ,

(v) , (w) .

sin

Zadanie 13.287. (a) (b) (c) sin , tan , cos arccos ln ,

Obliczy pochodne nastpujcych funkcji: (g) ,


cos

sin arcsin
ln

(o) (p)

R, R, ln arccos log log cos . , R , ,

(h) , gdzie (i) (j)

ln sin , log ln arctan , , sin ,


tan

, ,

(q) (r) (s)

(d)

sin

, gdzie

(k) (l)

(e) (f)

tan

, ,

(m) (n)

, gdzie

(t)

Zadanie 13.288. (a) (b) (c) (d) tan (e) (f) Zadanie 13.289. (a) (b) ln (c) (d) , , , sin , cot ,

Oblicz , , , , , , cos , arcsin sin ln . , R; , sin cos , , ,( R),

Zrniczkowa funkcje: , (e) log (f) ,


cos

(i) (j) ,
sin

arcsin ,

(g) sin

, ,

(k)

, .

(h) arctan

(l) log

Zadanie 13.290. (a) (b) (c)


sin

Korzystajc z regu rniczkowania oblicz pochodne funkcji: , (d) (e)


tan

(h) (i) , , (j)

sin ln sin .

cos ,

,
sin cos

, (f) , (g)

arcsin

arctan

Zadanie 13.291.

Obliczy i przedstawi w najprostrzej postaci pochodne rzdu drugiego:

50

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

(a) (b)

sin , ,

(c) (d)

arctan ln

, ,

(e) (f) sin

, .

Zadanie 13.292. (a) (b) sin , ,

Obliczy i przedstawi w najprostrzej postaci pochodne rzdu trzeciego: (c) (d) Obliczy: arcsin , sin cos . Wskazwka: zastosowa wzr sin cos sin . sin , .

Zadanie 13.293. (a) (b) , jeli , jeli

Zadanie 13.294. (a) (b) cos , sin ,

Poda wzr oglny na pochodn rzdu (c) (d) Wyznaczy ; jeli (b) ln , .

nastpujcych funkcji:

Zadanie 13.295. (a) sin

sin .

Zadanie 13.296. (a) (b) (c)


ln

Wyznaczy dziedzin oraz przedziay monotonicznoci funkcji: , (d) (e) (f) ln , , , (h) arcsin . (g) ln ,

, ,

Zadanie 13.297. (a) (b) (c) (d) Zadanie 13.298. (a) (b) ln ,

Wyznaczy dziedzin i ekstrema funkcji: , (e) (f) , , (g) (h) , , , , (k) ln . (i) (j) ln , ,

Wyznaczy przedziay, na ktrych wykres jest wypuky lub wklsy: , , (c) (d) ln , , (e) ln .

Zadanie 13.299. (a) (b) (c) Zadanie 13.300. ,

Wyznaczy punkty przegicia wykresu danej funkcji: , , (d) (e) (f) , , , (g) (h) (i) ln . , ,

Wyznaczy punkty przegicia wykresu danej funkcji:

51

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

(a) (b) (c)

, , ,

(d) (e) (f) ,

(g) (h) (i)

ln

, ,

arctan , R dana wzorem ln

arctan .

Zadanie 13.301.

Pokaza, e funkcja

jest rosnca i wklsa. Zadanie 13.302. (a) (b) (c) (d) (e) (f) , , , , , Zbada przebieg zmiennoci funkcji: , (g) (h) (i) (j) (k) (l) , , , , , , (m) (n) (o) (p) (q) (r) cos sin sin cos , , ,

sin cos
ln

, , .

Przebieg zmiennoci funkcji

Zadanie 13.303. (a) ln

Zbada przebieg zmiennoci podanych funkcji i sporzdzi ich wykresy: (b) , (c) .

Zadanie 13.304. (a) arctan dla R,

Wykaza nastpujce nierwnoci: ln , dla , R, , , dla , (g) (h) . Wykaza prawdziwo nierwnoci: , dla wszystkich , dla R; i ; cos (e) (f) , , dla , (k)
ln

, dla , dla

(i) ln (j) ln ,

arctan

, ln ,

(b) cos (c) ln (d) ln , dla

sin , dla

, .

Zadanie 13.305. (a) sin (b) (c) (d) ln ln sin

, dla , dla ;

52

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

(e) arctan (f) (g)


cos

arctan , dla tan tan ;


cos

, dla

R;

, dla

Zadanie 13.306. (a) arc ctg

Wykaza prawdziwo tosamoci: , dla (b) arccos . arccos , dla

arctan , Pokaza, e

Zadanie 13.307. (a) arctan (b) arcsin

arcsin arctan Wykaza, e , dla , Niech Niech

R, ,

(c) arctan

arctan

, dla

Zadanie 13.308. (a)

(b)

ln

ln

ln

, dla

Zadanie 13.309. Zadanie 13.310. Zadanie 13.311. Zadanie 13.312.

. Obliczy lim sin ln R . Obliczy lim

. . .

Zbada, czy funkcja Zbada, czy funkcja

jest rniczkowalna w punkcie

R okrelona nastpujco

dla pozostaych przypadkw jest rniczkowalna. Zadanie 13.313. Zadanie 13.314. wsprzdnych. Zadanie 13.315. Zadanie 13.316. prostego? Zadanie 13.317. . Zadanie 13.318. danej wzorem w punktach , Zbada, czy funkcja Obliczy kt, ktry tworzy z osi jest rniczkowalna w punkcie styczna do lini sin .

w pocztku ukadu

Jaki kt tworzy z osi

linia

cot

w punkcie tworzy z osi

? kt rwny poowie kta

W jakim punkcie styczna do lini

Znale na lini

punkt, w ktrym styczna jest rwnolega do prostej

Napisa rwnanie prostych stycznych i normalnych do wykresu funkcji

.
53

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 13.319.

Pod jakim ktem przecinaj si krzywe

? posiada trzy punkty przegicia

Zadanie 13.320. Wykaza, e krzywa zadana rwnaniem lece na jednej prostej. Zadanie 13.321. (a) Wyznaczy asymptoty funkcji arctan , R (b) R, gdy ln

Zadanie 13.322. Napisz rwnanie stycznej w punkcie do wykresu funkcji R i wykonaj rysunek (wykresu wraz ze styczn) w paszczynie (a) (b) cos ; ; Wyka, e w kadym punkcie R prosta styczna do Zadanie 13.324. (a) i ma rwnanie: . (c) (d) okrgu tan . ;

Zadanie 13.323.

Oblicz kty, pod jakimi przecinaj si wykresy funkcji: , (b) i .

Zadanie 13.325. Udowodni nastpujce twierdzenie, zwane twierdzeniem o koniach wycigowych: Jeeli s cige na i rniczkowalne na oraz , to istnieje taki punkt , e .
Interpretacja. Dwaj jedcy wystartowali w tej samej chwili z punktu i osignli w tym samym czasie punkt , przebywajc odcinek . W pewnym momencie pomidzy punktami i mieli jednakow prdko.

Zadanie 13.326. Do rzeki o szerokoci 27m wpada pod ktem prostym kana o szerokoci 8m. Jaka jest najwiksza dugo bali drewna, ktra moe przepyn z kanau do rzeki? Zadanie 13.327. (*) Pod jakim ktem powinien by nachylony paski dach przykrywajcy dom o ustalonej szerokoci, aby krople deszczu spyway po nim najszybciej? Zadanie 13.328. (*) Jakie powinny by wymiary szklanki o gruboci cianek , aby ilo szka potrzebnego do jej wytworzenia bya najmniejsza? i pojemnoci

Zadanie 13.329. (*) W stoek o promieniu podstawy i wysokoci wpisano walec i kul w taki sposb, e dolna podstawa walca ley na podstawie stoka a brzeg grnej podstawy walca ley na powierzchni bocznej stoka, natomiast kula ley na grnej podstawie walca i jest styczna do powierzchni bocznej stoka. Dla jakich wymiarw walca oraz dla jakiego promienia kuli suma objtoci walca i kuli bdzie najwiksza? Zadanie 13.330. Wyznaczy najwiksz warto funkcji na przedziale .

Zadanie 13.331. (*) Niech liczb). Udowodni, e jeeli lim

R bdzie funkcj rniczkowaln ( jest dowolnie zadan , to take lim .


54

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 13.332. Niech R bdzie funkcj rniczkowaln na lim . Pokaza, e wtedy lim .

i tak, e

Zadanie 13.333. Wykaza, e pochodna funkcji parzystej (odpowiednio: nieparzystej) jest funkcj nieparzyst (odpowiednio: parzyst). Zadanie 13.334. Wykaza, e pochodna funkcji okresowej jest funkcj okresow.

Zadanie 13.335. (*) Pokaza, e funkcja sin gdy gdy znaku.

ma ekstremum w punkcie

mimo, e pochodna nie zmienia w otoczeniu

Zadanie 13.336. (*) Pokaza, e funkcja sin gdy gdy

ma pochodn dodatni w punkcie Zadanie 13.337. (a) R

mimo, e nie jest tam monotoniczna.

Zbada rniczkowalno nastpujcych funkcji (b) arctan dla dla R R, gdzie sin ; dla dla

R, gdzie

Zadanie 13.338. (a) R

Zbada rniczkowalno nastpujcych funkcji:

R, gdzie dla dla R Q

(b)

R, gdzie

arctan

dla dla

(c)

R, gdzie

exp

dla dla funkcja R R dana wzorem

Zadanie 13.339.

Dla jakich parametrw rzeczywistych dla dla

jest rniczkowalna na R? Zadanie 13.340. Wyznaczy tak, eby funkcja R R okrelona nastpujco

55

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

(a)

dla dla dla dla dla dla

(c)

dla dla dla dla dla dla

(b)

(d)

bya rniczkowalna na R. Zadanie 13.341. (*) Wykaza, e funkcja R cos R dana wzorem jeli jeli

posiada punkty nierniczkowalnoci w dowolnym otoczeniu zera. Zadanie 13.342. Dla jakich wartoci cakowitych sin funkcja dla dla (b) jest rniczkowalna w .
log

R dana wzorem

(a) jest ciga w ; Zadanie 13.343. Niech R i obliczy jej pochodn (tam, gdzie istnieje). Zadanie 13.344. Pokaza, e funkcja

. Zbada rniczkowalno funkcji

dla dla jest nieskoczenie wiele razy rniczkowalna w punkcie Zadanie 13.345. dla wszystkich Zadanie 13.346. Znale wszystkie funkcje R Pokaza, e funkcja dla dla ma pochodn tylko w punkcie Zadanie 13.347. . R sin R, gdzie dla dla wymiernych niewymiernych R . ,

R speniajce nierwno

Obliczy pochodn funkcji

Czy

jest ciga na R? Zbada, czy funkcja R R okrelona nastpujcym wzorem

Zadanie 13.348.

56

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

(a)

, .

(b)

ln

ma pochodn w punkcie Zadanie 13.349.

Zakadajc, e funkcja lim

jest rniczkowalna w punkcie

obliczy granice

Czy z istnienia powyszej granicy wynika, e Zadanie 13.350. Udowodni, e jeeli funkcja lim Zadanie 13.351. . Zadanie 13.352. (a) Pokaza, e rwnanie

istnieje? jest dwukrotnie rniczkowalna w punkcie , to

ma dokadnie jedno rozwizanie na przedziale

Wykaza, e rwnanie , (b) , (c)

ma dokadnie jeden pierwiastek rzeczywisty. Zadanie 13.353. Korzystajc z twierdzenia Darboux uzasadni, e rwnanie dokadnie jedno rozwizanie. Zadanie 13.354. Korzystajc z twierdzenia Darboux uzasadni, e rwnanie ln w przedziale dokadnie jedno rozwizanie. Zadanie 13.355. Korzystajc z twierdzenia Darboux uzasadni, e rwnanie ln w przedziale dokadnie jedno rozwizanie. Zadanie 13.356. Korzystajc z twierdzenia Darboux uzasadni, e rwnanie w przedziale dokadnie jedno rozwizanie. Zadanie 13.357. Wykaza, e w przedziale ma ma w przedziale

ma

ma

istnieje dokadnie jeden pierwiastek rozwizania

Zadanie 13.358. rozwizanie. Zadanie 13.359. rozwizanie. Zadanie 13.360. rozwizanie. Zadanie 13.361.

Wykaza, e rwnanie

ma w przedziale

dokadnie jedno

Uzasadni, e rwnanie

sin

ma w przedziale

dokadnie jedno

Uzasadni, e rwnanie

ma w przedziale

dokadnie jedno

Uzasadni, e rwnanie

ma tylko jedno rozwizanie w przedziale

57

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 13.362. Zadanie 13.363. (a) lim ln ,

Uzasadni, e rwnanie Obliczy granice: (b) lim sin

ma tylko jeden pierwiastek dodatni.

(c)

lim

Zadanie 13.364. (a) lim (b) lim sin ,

Obliczy granice: (c) lim , (d) lim ln ln ln arctan , (e) lim (f) lim sin ln cos ,

Zadanie 13.365. (a) lim (b) lim (c) lim (d) lim Zadanie 13.366. (a) lim (b) lim (c) lim (d) lim
sin arctan cot tan sin arcsin

Obliczy nastpujce granice: , ,


arcsin

(e) lim (f) lim , (g) lim (h) lim

ln

,
tan

tan ln tan

, .

Stosujc regu de lHospitala1 , obliczy nastpujce granice: , , , , Znajd nastpujce granice: , (b) lim
tan

(e) lim (f) lim (g) lim (h) lim

, gdzie ,
ln ln sin

, .

Zadanie 13.367. (a) lim Zadanie 13.368.

Zbada czy regua de lHospitala zachodzi dla sin


sin

sin

cos cos

sin

cos

sin

sin

cos

1 Guillaume

Franois Antoine, markiz de lHospital lub lHpital (16611704), matematyk francuski. c o

58

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 13.369. (*) Dowie, e dla kadego ! nie ma pierwiastkw wielokrotnych. Zadanie 13.370. (*) Niech ograniczona na i lim Zadanie 13.371. Zadanie 13.372. liniow. Zadanie 13.373. (a) sin (b) cos (c) , R.
!,

N wielomian ! !

bdzie dwukrotnie rniczkowalna na przedziale . Pokaza, e lim . R Ri , , dla kadego , to

Pokaza, e jeeli Pokaza, e jeeli

jest staa. jest funkcj

R, to

Pokaza, e
!,

R, R,

Zadanie 13.374. Zadanie 13.375. (a) (b) (c) Zadanie 13.376. (a) (b) Zadanie 13.377. (a) (b) (c) , , ,

Poka, e

Wywnioskuj z Zadania 13.374, e , , , por. 6.78 (a). Znale wzory na sumy ; (c) sin Obliczy nastpujce sumy: (d) cos , , ; sin sin ; (d) cos cos cos .

R,

(e)

R.

Zadanie 13.378. (*) Pokaza, e (a) ln gdzie Zadanie 13.379.


!

, .

(b)

Pokaza, e funkcja

R dana wzorem

jest rosnca.
59

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 13.380. (a) lim (b) lim (c) lim (d) lim
cos

Zamy, e funkcja , , N,

ma pochodn w punkcie . Obliczy nastpujce granice:

, , . wynika N,

Zadanie 13.381. Wykaza, e z istnienia obu pochodnych jednostronnych cigo funkcji w punkcie .

Zadanie 13.382. Wykaza, e jeli funkcja R osiga najwiksz swoj warto w punkcie , tzn. max , i istniej pochodne jednostronne , to i . Poda analogiczne warunki w przypadku, gdy funkcja osiga swoj najmniejsz warto w pewnym punkcie przedziau . Zadanie 13.383. (*) Udowodni, e jeli funkcja oraz spenia warunek , to inf Zadanie 13.384. to Udowodni, e jeli funkcja inf Zadanie 13.385. przy czym Zadanie 13.386. (a) (b) Udowodni, e istnieje takie , e sup R ma pochodn lewostronn sup na . , na , R ma pochodn lewostronn na

Udowodni, e jeli funkcja R ma pochodn lewostronn R , to jest ona rniczkowalna na i , dla Niech , . oraz . R bdzie funkcj rniczkowaln na

speniajc warunki:

Zadanie 13.387. Zamy, e R ma pochodn w przedziale otwartym . Udowodni, e jeli , to dla dowolnej liczby rzeczywistej istnieje w przedziale najmniej jeden pierwiastek rwnania Zadanie 13.388. Niech R bd funkcjami rniczkowalnymi w przedziale otwartym i niech . Udowodni, e w przedziale istnieje co najmniej jeden pierwiastek rwnania . Zadanie 13.389. Zamy, e funkcja chodn na i e , , . Zadanie 13.390. (*) Zamy, e funkcja (a) (b) istnieje Udowodni, e , takie, e . , dla . R ma po. Udowodni, e
Piszemy gdy

co

wtedy i tylko wtedy, gdy istniej dodatnia staa i liczba takie, e dla

rniczkowalna na przedziale

spenia warunki:

60

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 13.391. (*) Wykaza, e jeli istnieje pochodna liczb okrelon przez wzr Taylora1 ! to lim Zadanie 13.392. (*) Zamy, e (a) istnieje (b) Udowodni, e , dla takie, e N. na R. jest funkcj klasy , dla wszystkich

i jest rn od zera oraz

jest

na R speniajc warunki: Ri N,

Zadanie 13.393. Zamy, e i e . Udowodni, e funkcj okrelon na wzorem mona rozszerzy na cay przedzia jako funkcj klasy . Zadanie 13.394. (*) Niech (a) Pokaza, e R bdzie funkcj wypuk. .

ma skoczone pochodne jednostronne w kadym punkcie przedziau jest ciga na przedziale .

(b) Wywnioskowa, e

Zadanie 13.395. (*) Zamy, e funkcja jest okrelona i rniczkowalna na przedziale otwartym . Udowodni, e jest funkcj wypuk na wtedy i tylko wtedy, gdy jest funkcj rosnc na . Zadanie 13.396. Jensena2 : Udowodni, e kada funkcja wypuka na przedziale spenia tzw. nierwno

gdzie s dowolnymi punktami przedziau speniajcymi warunek . Zadanie 13.397. Wykaza, e jeli i

oraz

liczbami nieujemnymi

, to dla

Zadanie 13.398.

Korzystajc z wypukoci odpowiednio dobranej funkcji, udowodni, e nierwno

jest prawdziwa dla Zadanie 13.399. dodatnich

. Niech bdzie dowoln liczb wiksz ni . Wykaza, e dla dowolnych liczb speniona jest nierwno

1 Sir

2 Johan

Brook Taylor (16851731), angielski matematyk Ludwig William Valdemar Jensen, znany jako Johan Jensen, (18591925), duski matematyk i inynier.

61

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 13.400. (a) (b) , (c) oraz

Udowodni, e prawdziwe s nastpujce nierwnoci: , , , gdzie , oraz

, gdzie . R

Zadanie 13.401. (*) Wykaza, e jeli jest funkcj sta na R.

R jest funkcj wypuk i ograniczon z gry na R, to

Zadanie 13.402. (*) Wykaza, e jeli R jest funkcj wypuk na (dopuszczamy moliwo lub ), to pochodne jednostronne funkcji istniej i s funkcjami monotonicznymi na . Wykaza ponadto, e prawostronne i lewostronne pochodne funkcji s rwne z wyjtkiem zbioru przeliczalnego. Zadanie 13.403. Korzystajc z nierwnoci z Zadania 13.392 udowodni nastpujc nierwno Hldera3 : Dla dowolnych o Ri , jeeli , to

Zadanie 13.404.

Stosujc nierwno Hldera, udowodni nierwno Minkowskiego: o

gdzie Zadanie 13.405.

Ri Wykaza, e jeli

. , to dla speniona jest nierwno

Zadanie 13.406. (*) redni potgow rzdu

) dwch liczb dodatnich

nazywamy liczb

(a) Wykaza, e

lim oraz , to max . .

(b) Pokaza, e jeli (c) Pokaza, e lim

Zadanie 13.407. (*) Udowodni nastpujce twierdzenie Darboux4


Jeeli zbir jest przedziaem, za wasno Darboux: dla punktw oraz (tzn. , e .
3 Otto 4 Jean

R jest funkcj rniczkowaln, to pochodna posiada takich, e i liczby lecej pomidzy lub ) istnieje taki punkt poredni

Ludwig Hlder (18591937), niemiecki matematyk. o Gaston Darboux (18421917), francuski matematyk.

62

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 13.408. Napisa wzr Taylora dla funkcji , punktu w postaci Lagrangea1 : (a) (b) sin ; ; (c) (d)

i liczby naturalnej

z reszt

cos

; . z -t reszt Lagrangea: (e) , .

Zadanie 13.409. (a) sin (b) cos , ,

Napisa wzory Maclaurina2 dla podanych funkcji (c) , ,

(d) cosh

(f) ln

Zadanie 13.410. (a) ,

Korzystajc z rniczki funkcji oblicz przyblione wartoci podanych wyrae: (b) , (c) ln , (d) tan .

Zadanie 13.411. (a) sin (b) ln

Stosujc wzr Maclaurina, obliczy: ; ; (c) (d) z dokadnoci do z dokadnoci do . ;

z dokadnoci do z dokadnoci do Niech , dla wszystkich albo

Zadanie 13.412. (a) jeeli

R bdzie funkcj rniczkowaln. Wykaza, e , to albo taki, e oraz lim ;

(b) dla kadego

istnieje cig lim

Zadanie 13.413. Niech R bdzie funkcj cig, rniczkowaln na taka, e i jest rosnca. Pokaza, e R dana wzorem jest rosnca. Zadanie 13.414. mona wskaza Niech R bdzie funkcj o cigej pochodnej. Czy dla dowolnej takie, e ?

1 Joseph Louis Lagrange, w. Giuseppe Lodovico (Luigi) Lagrangia (17361813), matematyk i astronom woskiego pochodzenia. 2 Colin Maclaurin (16981746), szkocki matematyk.

63

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 13.415. stwierdzenia (a) jeeli (b) jeeli

Niech , dla , dla

R bdzie funkcj rniczkowaln. Udowodni nastpujce , to jest funkcj sta; R takie, e dla ; , to istnieje staa

, to istnieje

(c) jeeli taka, e

, dla wszystkich

i dla pewnej staej dla

Zadanie 13.416. (a) (b) ln

Udowodni nastpujce nierwnoci: , dla ; , dla Wykaza, e dla ; (c) (d) takich, e tan oraz sin , dla ; .

sin , dla

Zadanie 13.417.

zachodzi nierwno

Zadanie 13.418. Przedstawi wielomian wielomianem o wspczynnikach rzeczywistych. Zadanie 13.419. Korzystajc z wzoru Taylora wykaza, e dla

w postaci

, gdzie

jest

zachodzi nierwno

Zadanie 13.420. (a) (b) (c) log

Korzystajc z wzoru Taylora obliczy ; ; .

z dokadnoci do z dokadnoci do

z dokadnoci do Wykaza, e ln

Zadanie 13.421.

ln

ln

dla

Zadanie 13.422. (a) lim (b) lim (c) lim (d) lim
tan sin

Obliczy granice: ;
tan

(e) lim ; ; (f) lim (g) lim (h) lim

ln

,( ; ;
ln ln

);

(i) lim (j) lim

ln ln arctan .

tan
ln
ln

ln

(k) lim

Zadanie 13.423. Punkty nie le na tej samej prostej, przy czym oraz odlego od do wynosi km. W tej chwili wyrusza samochd z do z prdkoci km/h oraz pocig z do z prdkoci km/h. W jakiej chwili (liczc od pocztku ruchu) odlego midzy samochodem i pocigiem bdzie najmniejsza. Zadanie 13.424. Na paszczynie s dane punkty i prostej takie punkty , e stosunek jest lece po jednej stronie prostej . Znale na

64

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

(a) najwikszy, Zadanie 13.425. Niech bdzie przyblieniem przecinku. Pokaza, e liczba jest przyblieniem

(b) najmniejszy. z dokadnoci do sin sin i punktu miejsc dziesitnych po

z dokadnoci do miejsc po przecinku. Na przykad: . Wskazwka. Zastosowa wzr Taylora do funkcji . , a nastpnie wykorzysta nierwno

14

Caki
Obliczy nastpujce caki nieoznaczone: ; ; ; ;
ln

Zadanie 14.426. (a) (b) (c) (d) (e) (f) (g)

(h) (i) (j) (k) (l) sin ; ; ; ;

(n) (o) (p) (q) ; (r) (s)

; ; ; ; ; .

; ; ;

(m)

Zadanie 14.427. nieoznaczone: (a) (b) (c) (d) (e) (f) (g) (h) ; ; ; ; ; sin ; ;

Korzystajc z metody cakowania przez podstawienie wyznaczy nastpujce caki


ln tan cos tan tan

(i) (j) ; (k) (l) (m) (n) (o) (p) ; ; ; ; ; ; ;

(q) (r) (s) (t) (u) (v) (w) (x)

; ,
cos

; ; ;

sin
cos

cos
sin

cot ln sin

; ; .

Zadanie 14.428.

Stosujc wzr na cakowanie przez czci obliczy niej podane caki nieoznaczone:

65

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

(a) (b) (c) (d) ln ;

; ;

(e) (f) (g) ; (h) ln ln sin ;

(i) (j) ; ; (k) (l)

arctan arcsin
sin arcsin

; ; ; .

Zadanie 14.429. (a)

Obliczy caki nieoznaczone: (i) ; (j) (k) ; ; (l) (m) (n) (o) ; ; (p) (q)
cos

; ; ; ; ;

(r) (s) (t) (u) (v)

ln ;

(b) (c) (d) (e) (f) (g) (h) ; ;

; cos cos ; ; , tan cos , .

; ; ; ; (w) (x) (y)

sin cos

Zadanie 14.430. Korzystajc z twierdze o cakowaniu przez czci i o cakowaniu przez podstawienie obliczy caki nieoznaczone: (a) (b) (c) (d) (e) (f) (g)
ln

sin , ln sin , , , ,

(h) (i) (j) , (k) (l) (m)

tan
arctan

, , ,

(n) (o) (p) , (q) (r) , (s)

ln

ln ln

, ,

sin ln
cos

, ,
cos

tan cos

arctan
tan tan

, sin cos

Zadanie 14.431. (a) (b) (c) (d) sin arctan tan ln , ,

Stosujc wzr na cakowanie przez czci obliczy niej podane caki nieoznaczone: (e) , (f) , (g) ln ln cos ln , , , (h) (i) (j)
sin arcsin

, , .

Zadanie 14.432. Korzystajc z metody cakowania przez podstawienie, wyznaczy niej podane caki nieoznaczone: (a) (b) (c) (d) tan
ln

, , , ,

(e) (f) (g) (h)


cot sin cos

, , ,

(i) (j) (k)

sin cos

, ,

sin cos sin cos

sin

cos

.
66

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 14.433. (a) (b) (c) (d) , ,

Obliczy caki z funkcji wymiernych: , , (e) (f) (g) (h) , , , , (i) (j) (k) (l) , . , ,

Zadanie 14.434. (a) (b) (c) ,

Wyznaczy poniej wypisane caki nieoznaczone z funkcji wymiernych. (d) , , (e) (f) , , , (g) (h) (i) , . ,

Podstawienia Eulera dotycz caek postaci

gdzie

jest wyraeniem wymiernym zmiennych ):

Pierwsze podstawienie Eulera (dla

Drugie podstawienie Eulera (dla

):

Trzecie podstawienie Eulera (stosowane, gdy wielomian

ma dwa rne pierwiastki rzeczywiste

):

Zadanie 14.435. (a) (b) Zadanie 14.436. (a) Zadanie 14.437. (a) (b) , , , ,

Stosujc podstawienia Eulera lub inne metody obliczy caki: (c) , (d) , , (e) (f) , .

Obliczy caki z funkcji niewymiernych: (b) , (c) .

Obliczy nastpujce caki stosujc podstawienie Eulera lub inne metody: (c) (d) , , (e) (f) . ,

67

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 14.438. (a)

Stosujc podstawienia Eulera lub inne metody obliczy caki: , (b) .

Caki z funkcji trygonometrycznych postaci sin cos

gdzie jest funkcj wymiern dwch zmiennych, mona sprowadza do caek z funkcji wymiernych, stosujc uniwersalne podstawienie: tan Wwczas sin tan tan cos tan tan

Dodajmy jednak, e w niektrych sytuacjach mona uy prostszego podstawienia (np. w zadaniu 14.439 (b) poniej mona podstawi tan ). Podane powyej uniwersalne podstawienie naley wic stosowa wtedy, gdy zawiod prostsze metody.

Zadanie 14.439. (a) (b) (c)


sin sin cos sin cos

Obliczy caki z funkcji trygonometrycznych: , (d) (e)


sin cos sin cos tan

, ,

(h) (i)

cos tan
sin cos

, , .

, ,

(f) (g)

, , (j)

cos

sin

Zadanie 14.440. (a) (b) (c) (d) (e) sin sin sin cos
sin cos

Wyznaczy niej wypisane caki z funkcji trygonometrycznych: , , , (f) (g) (h) (i)
sin sin cos cos

cos cos cos , ,

(j) (k)

sin

cos

, sin , . ,

,
tan

sin cos
sin sin cos cos

sin

, ,

(l) (m)

sin

cos

sin

cos

Zadanie 14.441. (a) ,

Obliczy nastpujce caki z rniczek dwumiennych: (b) , (c) (d) . ,

68

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 14.442.

Pokaza, e funkcja Dirichleta1 dla dla wymiernych niewymiernych

nie jest cakowalna na przedziale Zadanie 14.443. Zadanie 14.444.

. jest cakowalna, ale nie ma funkcji pierwotnej. . jest wszdzie rniczkowalna, ale jej

Pokaza, e funkcja sgn Wyznaczy z denicji cak

Zadanie 14.445. (*) Pokaza, e funkcja pochodna jest rna od na Q. Zadanie 14.446. oznaczone: (a) (b) (c) (d) sin ln tan , , (f) , , (g)
cos

Wykorzystujc twierdzenie Newtona-Leibniza, wyznaczy nastpujce caki sin cos , (i) , , gdzie cos sin s staymi rnymi od zera. , to tan

(e)

(h)

Zadanie 14.447.

Pokaza, e jeeli funkcja jest funkcj parzyst na przedziale . Zakadamy cigo funkcji na przedziale . Udowodni, e dla funkcji , ktra jest nieparzysta na przedziale . Zakadamy cigo funkcji na przedziale . Zakadajc cigo funkcji cos , na przedziale (b) sin pokaza, e: sin

Zadanie 14.448. rwno Zadanie 14.449. (a) sin

, zachodzi

Zadanie 14.450. (a) (b) ln sin

Pokaza, e spenione s rwnoci: , , Niech bdzie funkcj cig i okresow (o okresie ) na R. Pokaza, e wtedy , dla dowolnego . (c)
cos cos

Zadanie 14.451.
1 Johann

Peter Gustav Lejeune Dirichlet (18051859), niemiecki matematyk francuskiego pochodzenia.

69

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 14.452. Sprawd, czy jeeli na pewnym przedziale, to funkcja odwrotnej do . Zadanie 14.453. (a) sin ,

jest funkcj pierwotn funkcji cigej i cile monotonicznej jest funkcj pierwotn funkcji

Wyprowadzi wzory rekurencyjne dla caek: (b) cos , (c) .

Zadanie 14.454. (a) (b) , ,

Obliczy caki niewaciwe: (c) (d)


ln

, ,

(e)

sin

sin

Zadanie 14.455. (a) Zadanie 14.456. (a) Zadanie 14.457. (a) Zadanie 14.458. (a) (b)

Zbada zbieno nastpujcych caek niewaciwych: , Pokaza, e !, dla N, (b) tan . (b) .

Udowodni, e , (b) ln .

Udowodni nastpujce nierwnoci: , dla , , dla . s cakowalne na przedziale , to jest (c)


sin

, dla

Zadanie 14.459. Pokaza, e jeeli funkcje speniona nastpujca nierwno

zwana nierwnoci Schwarza. Zadanie 14.460. (*) Zamy, e jest funkcj cig i cile rosnc na przedziale , oraz niech bd dowolnie wybranymi liczbami. Pokaza, e wtedy jest speniona nastpujca nierwno

zwana nierwnoci Younga2 .


2 William

Henry Young (18631942) by brytyjskim matematykiem.

70

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 14.461. Wykaza, e jeeli funkcja kadego przedziau zawartego w Zadanie 14.462. , to Pokaza, e jeeli .

jest ciga na przedziale , to , dla na przedziale i

oraz .

, dla

jest cakowalna na przedziale

Zadanie 14.463. (*) Niech funkcja

bdzie ograniczona i wklsa na przedziale

. Pokaza, e

Zadanie 14.464. (*) Niech cay zbir , przyjmujc, e

bdzie funkcj cakowaln na przedziale . Przedumy funkcj , dla nie nalecych do . Pokaza, e lim

na

Sformuowan powyej wasno nazywa si wasnoci cakowej cigoci. Zadanie 14.465. Zamy, e funkcja jest funkcj cig na przedziale skoczona granica lim . Znale lim i tak, e istnieje

Zadanie 14.466. Niech funkcja niech . Udowodni, e

bdzie rniczkowalna w sposb cigy na przedziale

oraz

gdzie

sup

Zadanie 14.467. Niech bd funkcjami okrelonymi i lokalnie cakowalnymi na przedziale . Ponadto zakadamy, e jest nieujemna, natomiast jest dodatnia na tym przedziale. Pokaza, e jeeli istnieje granica lim to ze zbienoci caki pierwszej caki dla Zadanie 14.468. , dla wynika zbieno caki wynika rozbieno drugiej. oraz ( , a z rozbienoci

Udowodni, e caki

oznacza cz cakowit liczby ) s

rozbiene, natomiast caka

jest zbiena i jej warto jest rwna staej Eulera .

71

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 14.469. Poda przykad funkcji skoczona, natomiast lim .

R, dla ktrej caka

istnieje i jest

Zadanie 14.470. Poda przykad funkcji R R takiej, e caka funkcja ta jest nieograniczona na dowolnym przedziale , dla . Zadanie 14.471. sin Obliczy pole gury ograniczonej jednym ukiem cykloidy cos i osi odcitych.

jest skoczona, ale

Zadanie 14.472. Obliczy pole gury ograniczonej asteroid dan parametrycznie cos sin . Zadanie 14.473. Znale pole gury ograniczonej kardioid cos cos sin sin . Zadanie 14.474. Obliczy pola nastpujcych gur ograniczonych krzywymi zadanymi we wsprzdnych (a) (b) (c) cos sin tan (limak Pascala), , (trjlistnik), , i prost .

Zadanie 14.475. Znale pole gury ograniczonej lemniskat Bernoullego .

Zadanie 14.476. Zadanie 14.477. (a)

Znale pole gury ograniczonej lini

Obliczy dugoci nastpujcych krzywych paskich danych poniszymi funkcjami: , (b) ln , gdzie . .

ln , przy czym

Zadanie 14.478.

Obliczy dugo ptli danej parametrycznie

Zadanie 14.479. Obliczy dugo spirali hiperbolicznej danej we wsprzdnych biegunowych wzorem , przy czym kt zmienia si od do . Zadanie 14.480. Obliczy pole powierzchni powstaej z obrotu uku paraboli w granicach dokoa osi oraz objto bryy ograniczonej t powierzchni i paszczyzn . Zadanie 14.481. Zadanie 14.482. Obliczy objto stoka koowego o wysokoci i promieniu podstawy .

Obliczy objto bryy, ktra powstaje z obrotu ptli danej parametrycznie i obracajcej si:

72

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

(a) dookoa osi Zadanie 14.483. : (a) Zadanie 14.484. dookoa osi . Zadanie 14.485. dookoa osi . Zadanie 14.486. Zadanie 14.487. Zadanie 14.488. osi . Zadanie 14.489. (a) (b) Zadanie 14.490. (a) (b) cos i i

(b) dookoa osi

Obliczy objto bry powstaych z obrotu nastpujcych krzywych dookoa osi

(b)

. cos sin

Obliczy pole powierzchni powstaej z obrotu asteroidy

Obliczy pole powierzchni powstaej z obrotu krzywej

tan , gdzie

Obliczy pole elipsy danej rwnaniami parametrycznymi Napisa wzr na dugo elipsy .

cos

sin .

Obliczy objto oraz pole powierzchni elipsoidy powstaej z obrotu elipsy dokoa

Obliczy pola gur ograniczonych krzywymi o rwnaniach: , , Obliczy pole gury ograniczonej lini: , gdzie sin sin cos (li Kartezjusza), . (c) i .

Zadanie 14.491. (a) kardioidy (b) krzywej

Obliczy dugoci uku: cos ln , w przedziale w przedziale . ,

Zadanie 14.492. Przypumy, e pod dziaaniem pewnej siy punkt materialny porusza si po osi , przy czym kierunek dziaania siy pokrywa si z kierunkiem ruchu punktu oraz sia zmienia si w sposb cigy w zalenoci od pooenia punktu , tzn. , gdzie jest funkcj cig. Znale prac, jak wykona sia przy przesuniciu punktu od punktu do punktu . Zadanie 14.493. Niech bdzie funkcj cakowaln na przedziale wypuk na pewnym przedziale otwartym zawierajcym zbir na przedziale . Pokaza, e zachodzi nierwno oraz niech bdzie funkcj i tak, e jest cakowalna

zwana nierwnoci Jensena dla caki. Zadanie 14.494. funkcji: Obliczy nastpujce granice, wykorzysta cak Riemanna z odpowiednio dobranej

73

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

(a) lim (b) lim (c) lim Zadanie 14.495. , ,

, ,

(d) lim

, gdzie (e) lim jest funkcj dodatni i cig na przedziale . , to

Wykaza, e jeli funkcja lim

ma cig pochodn na

Wykorzystujc t rwno, obliczy lim

Zadanie 14.496. (a) lim (b) lim Zadanie 14.497.

Niech cos sin Niech , ,

R . Obliczy nastpujce granice: (c) lim sin .

bdzie funkcj cig na

i tak, e

dla kadej funkcji rwna zeru na

cigej na .

i takiej, e

. Wykaza, e

jest tosamociowo

Zadanie 14.498. Wykaza, e jeli funkcja takie , e

jest cakowalna w sensie Riemanna na

, to istnieje

Zadanie 14.499.

Zamy, e

jest funkcj cig na R i e

. Okrelamy funkcj wzorem

Znale pochodn funkcji . Zadanie 14.500. Udowodni nastpujc nierwno Hldera: Jeli funkcje o nieujemne i cakowalne w sensie Riemanna na przedziale oraz liczbami speniajcymi warunek , to s s dodatnimi

Zadanie 14.501. Udowodni nierwno Minkowskiego dla caek. Zamy, e funkcje s nieujemne i cakowalne w sensie Riemanna na . Jeli , to

74

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 14.502. (*) Wykorzystujc funkcj

gdy w pozostaych przypadkach skonstruowa funkcj R R tak, e . s liczbami rzeczywistymi.

Zadanie 14.503. (**) (Caka Gaussa3 ) Zamy, e Oznaczmy symbolem cak cos Pokaza, e wtedy sin

Wskazwka. Zastosowa podstawienie sin

sin sin

. zdeniujmy

Zadanie 14.504. (**) (rednia arytmetyczno-geometryczna) Dla danych dwa cigi wzorami

Pokaza, e lim

oraz lim
oraz

istniej i s sobie rwne.


nazywamy redni arytmetyczno-geometryczn liczb i .

Definicja. Wspln grainc cigw Oznaczamy j przez .

Zadanie 14.505. (**) Pokaza, e cos sin R

Zadanie 14.506. (*) (Nierwno Grnwalla1 posta rniczkowa) Niech o bd funkcjami cigymi takimi, e jest rniczkowalna, cakowalna. Wtedy, jeli zachodzi d d dla wszystkich , to exp d dla , dla pewnego

Wskazwka. Nazley pomnoy pierwsz nierwno przez funkcj . Zadanie 14.507. (*) cig nieujemn,

i zauway, e

(Nierwno Grnwalla posta cakowa) Jeli o R cakowaln funkcj oraz zachodzi nierwno

R jest funkcj

dla

oraz pewnych staych nieujemnych exp

i , to zachodzi

dla wszystkich
3 Carl 1 Thomas

Friedrich Gau (Gauss) (17771855), wielki niemiecki matematyk, zyk, astronom i geodeta. Hakon Grnwall (18771932) by szwedzkim matematykiem. o

75

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 14.508. (*) (Funkcja gamma Eulera) Dla funkcji

R danej wzorem

pokaza, e Pokaza std, e dla N mamy

15
15.1

Cigi i szeregi funkcyjne


Szeregi funkcyjne
Pokaza, e szereg funkcyjny , dla kadego Zbada, czy nastpujce szeregi funkcyjne s jednostajnie zbiene na przedziale ln jest zbieny jednostajnie na kadym

Zadanie 15.509. przedziale Zadanie 15.510. : (a)

(b)

Zadanie 15.511.

Niech

R, dla w pozostaych przypadkach

Wskazwka Pokaza, e szereg funkcyjny jest zbieny jednostajnie na przedziale mimo e nie ma tu zastosowania kryterium Weierstrassa (majoryzowanie przez szereg liczbowy). Zadanie 15.512. Poka, e cig min dla gdy

jest cigiem funkcji ograniczonych, ktrych granica nie jest ograniczona.

15.2

Cakowanie i rniczkowanie cigw i szeregw funkcyjnych


Niech R R, sin ; ;

Zadanie 15.513.

Sprawdzi, czy lim

lim

Jeli nie, to dlaczego?

Zadanie 15.514. i obliczy d

Niech

R,

Pokaza, e

jest funkcj cig na R

76

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

sin . Zauwamy, e dla kadego Zadanie 15.515. (*) Niech R R . Pokaza, e cig pochodnych nie jest nigdzie zbieny.

N mamy, e

Zadanie 15.516. (*) Niech rwna pochodnej granicy. Zadanie 15.517. Zadanie 15.518.

, dla

. Pokaza, e granica pochodnych nie jest

Znale przykad takiego cigu funkcji, e Pokaza, e dla cigu gdy gdy gdy

, ale lim

mamy, e lim lim

Zadanie 15.519.

Sprawd, ktry z cigw

oraz

jest zbieny.

15.3

Szeregi potgowe
Niech

Zadanie 15.520.

bdzie promieniem zbienoci szeregu potgowego Wykaza, e jest klasy

i niech

R bdzie sum tego szeregu na dowolnego mamy:

, a ponadto, dla

(rniczkowanie wyraz po wyrazie) oraz

(cakowanie w sensie nieoznaczonym wyraz po wyrazie).

Zadanie 15.521. Znale promienie zbienoci, przedziay zbienoci i wyznaczy sumy nastpujcych szeregw potgowych: (a) , (c) , (e) .

(b)

(d)

Zadanie 15.522.

Funkcja

R jest okrelona wzorem:

Pokaza, e

jest ciga na przedziale

i obliczy cak

15.4

Szeregi Taylora
Nastpujce funkcje rozwin w szereg Taylora w otoczeniu podanych punktw:

Zadanie 15.523.

77

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

(a)

ln punktu

w otoczeniu ,

(b) punktu

w otoczeniu ,

(c) punktu

w otoczeniu

Zadanie 15.524. (a) (b) (c) (d) ln , ,

Rozwin w szereg Maclaurina nastpujce funkcje: (e) (f) , (g) (h) , (i)
sin

, sin , , sin , , ,

(j)

(k) sin

(l)

Zadanie 15.525. Przedstawi warto caki rozwinicie z Zadania 15.524 (l). Zadanie 15.526. (*) Pokaza, e dla funkcji

w postaci szeregu liczbowego. Wykorzysta

gdy gdy szereg Maclaurina jest zbieny wszdzie, ale reprezentuje funkcj tylko dla Zadanie 15.527. Pokaza, e dla funkcji cos szereg Maclaurina zbiega tylko w jednym punkcie. .

15.5

Szeregi trygonometryczne Fouriera


Wywie z kryterium Diniego nastpujce kryterium Dirichleta
-okresow, przedziaami monotoniczn, o skoczonej Wwczas jej szereg Fouriera ma sum ,

Zadanie 15.528.

Niech R R bdzie ograniczon funkcj liczbie punktw niecigoci w przedziale gdy jest punktem cigoci , oraz sum

gdy

jest punktem niecigoci

Zadanie 15.529. Niech R R bdzie funkcj -okresow, tak e Rozwin j w szereg Fouriera i wyprowadzi nastpujce wzory: (a) (wzr Eulera) , . -okresow, tak e (b)

, dla

Sprawd, e

Zadanie 15.530. Niech R R bdzie funkcj Rozwin j w szereg Fouriera i wyprowadzi wzr:

, dla

78

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 15.531.

Niech

R bdzie funkcj ; ; ;

-okresow, tak e

Rozwin j w szereg Fouriera i wyprowadzi wzr z poprzedniego Zadania 15.530. Zadanie 15.532. funkcyjnych: (a) (b) R R, R, Wyznaczy obszary zbienoci punktowej i funkcje graniczne nastpujcych cigw

, ,

(c)

R,

Czy zbieno tych cigw jest jednostajna na ich obszarach zbienoci punktowej? Okreli na jakich zbiorach zachodzi zbieno jednostajna. Zadanie 15.533. Wyznaczy obszar zbienoci punktowej i funkcj graniczn cigu funkcyjnego okrelonego na R wzorem: arctan . Wykaza, e nie jest zbieny jednostajnie na R, ale jest zbieny jednostajnie na kadym zbiorze postaci , gdzie Zadanie 15.534. Wyznaczy funkcje graniczne i zbada charakter zbienoci nastpujcych cigw funkcyjnych okrelonych na R: (a) , (b) (c) , , (d) (e) , .

16

Przestrzenie metryczne
Przeraa mnie wieczna cisza tych nieskoczonych przestrzeni. Blaise Pascal, Myli

Zadanie 16.535.

Wyka, e jeli ,

R jest metryk, to:

 dla kadego

 dla kadego
.

Zadanie 16.536.

Sprawdzi, e ponisze wzory zadaj metryki na paszczynie R :

(a) (metryka euklidesowa, por. 6.78 (b)) ; (b) (metryka miejska, inaczej: takswkowa) ;

79

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

(c) (metryka szachowa) max (d) (metryka pocztowa) gdy gdy gdzie (e) ustalony punkt (poczta); ;

(metryka pocztowa w miecie) gdy gdy gdzie ustalony punkt;

(f)

(metryka kolejowa) gdy nie s wspliniowe, gdy s wspliniowe, gdy gdzie ustalony punkt (wze kolejowy); i i

(g) (metryka-rzeka) gdy gdy gdzie (h) C R ;

(metryka przymusowej kpieli) gdy gdy gdzie C R .

Zadanie 16.537. (a)

Sprawd, czy funkcja

R jest metryk, gdy:

niepusty zbir i dla kadego dla dla

(b)

R i dla kadego

.
80

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

(c)

C i dla kadego gdy arg w.p.w. arg lub

(d)

R i dla kadego

(e)

R i dla kadego

(f)

R i dla kadego max

Zadanie 16.538.

Przeprowadzi dyskusj znaczenia i interpretacji odlegoci w R zadanej wzorem

w kontekscie pracy zycznej i oporu w przestrzeni. Zadanie 16.539. Wyka, e funkcje , R, gdzie R oraz dla kadych

s metrykami, ktre nie s rwnowane. Zadanie 16.540. okrelona wzorem Zadanie 16.541. od zbioru dist Niech bdzie przestrzeni metryczn. Poka, e funkcja , jest te metryk w zbiorze . R

Niech

bdzie przestrzeni metryczn i zdeniujmy funkcj odlegoci punktu R nastpujcym wzorem dist inf . Wyka, e dist .

dla kadego niepustego zbioru

 jeeli zbir  dla kadego

jest domknity, to dla kadego , gdzie

jest zbiorem niepustym, zachodzi nierwno dist dist

Wywnioskowa std cigo: (a) W R, (b) dist R.

rozway metryk produktow euklidesow, miejsk i max.

Zadanie 16.542. (*) Niech bd domknite i rozczne w . Pokaza, e funkcja dana wzorem jest taka, e: wtedy i tylko wtedy, gdy oraz wtedy i tylko wtedy, gdy .

A B

81

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 16.543. Niech bdzie przestrzeni metryczn. Poka, e kula otwarta o rodku w punkcie i promieniu jest zbiorem otwartym.

Zadanie 16.544. Analogicznie do Zadania 16.543 wyka, ze kula domknita w przestrzeni metrycznej jest zbiorem domknitym. Zadanie 16.545. Poka na przykadzie, e iloczyn nieskoczonej iloci zbiorw otwartych nie musi by zbiorem otwartym. Zadanie 16.546. Poka, ze zbir jest zbiorem domknitym. jest otwarty wtedy i tylko wtedy, gdy jego dopenienie

Zadanie 16.547. Zaznaczy na paszczynie R nastpujce kule otwarte: , , , , , , , gdzie jest jedn z metryk z Zadania 16.536 ( , , , , , Narysowa kule domknite o tych samych rodkach i promieniach. Zadanie 16.548. (a) (b) Zadanie 16.549. (a) (b) (c) (d) (e) , , , , Sprawdzi, e ponisze wzory zadaj odlego w N: , (c) (d) , .

, , ,

).

Sprawdzi, e ponisze wzory zadaj odlego w Q oraz w R: , , (g) (h) (i) min arctan . , arctan , (f) ,

Zadanie 16.550. (*) Sprawdzi, czy ponisze wzory zadaj metryk w R: (a) (b) (c) ln ln , ln , , (d) (e) (f) arcsin . , arcsin ,

Zadanie 16.551. (a) (b)

Sprawdzi, czy ponisze wzory zadaj metryk w R : , ln .

82

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 16.552. (*) Niech i bd metrykami w , bijekcj. Sprawdzi, e te jest metryk, gdy: (a) (b) (c) min , , , (d) (e) (f)

ustalon liczb, za

dowoln

, max . , , i z poczt ,

Zadanie 16.553. W ktrych spord metryk z Zadania 16.536 ( , , z wzem , , ) zachodz zbienoci: (a) (b) (c) (d) Wyniki zebra w tabeli , , , , (e) (f) (g) (h)

, , , .

a b . . .

Zadanie 16.554.

(Zbieno po wsprzdnych) Wykaza, e

Zadanie 16.555. (a) (b) (c) , , ,

Zbada domknito/otwarto nastpujcych podzbiorw prostej: ,( ) , , , (e) N , N . (d) Q, Q, ( ;) Q,

,( ) ,

Znale ich domknicia, wntrza i brzegi. Zadanie 16.556. R : (a) (b) (c) (d) Q R , , Q , , R N , Zbada domknito/otwarto nastpujcych podzbiorw paszczyzny euklidesowej

,( ) , ,

83

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

(e) (f) (g) (h) (i) (j)

R R R R R R ,( ) , ( , N),

, R R , R R

R max , , R , .

Znale ich domknicia i wntrza. ( ) Co w sytuacji innych metryk z Zadania 16.536? Zadanie 16.557. (a) (b) Int (c) (d) (e) (f) (g) Int (h) Int Int , Int Int Int Int Int Int Int , Int Int , Int , , , , gdzie rodzina podzbiorw ; czy przestrze metryczna. Uzasadni, e: Int Int ,

znale kontrprzykad dla rwnoci domknito zbiorw Fr Int Fr , zbir punktw skupienia a Fr ?

wpywa na suszno wzoru?

(i) (j)

, gdzie relacjach pomidzy

; co mona powiedzie o wzajemnych

Ze wzorw (a), (b), (c) i (e) na domknicie wyprowadzi pozostae wzory na domknicie. Korzystajc dodatkowo z (f) wyprowadzi rwnie wszystkie wzory na wntrze. Zadanie 16.558. (a) (b) (c) Wyznaczy domknicia, wntrza i pochodne zbiorw: Q R Q , Q. ,

R R ze zwyk metryk, R R ze zwyk metryk, R R ze zwyk metryk,

Zadanie 16.559. (*) Zbada, ktre spord rozwaanych w tym rozdziale zbiorw i przestrzeni s: ograniczone, zupene, zwarte, a ktre spjne? Zadanie 16.560. (*) (Podprzestrze) przestrze metryczna, odlego , dla . Wykaza, e: (a) (b) (c) wszystkie zbiory (d) wszystkie zbiory (e) , gdzie , gdzie , gdzie otwarte w domknite w , , ; , kula otwarta w , , gdzie , gdzie kula otwarta w ; ; ; .W okrelamy

s postaci s postaci ,

otwarty w domknity w

domknicie w

domknicie w .

84

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 16.561. e: (a) wzr

(Produkt) Niech

, bd przestrzeniami metrycznymi. Wykaza,

metryzuje produkt

, (Wskazwka:

nierwno Cauchyego-Schwarza); (b) wzory rwnie metryzuj produkt (c) (d) ; (zbieno po wsprzdnych) dla (e) jeeli i , (Wskazwka: skorzysta z Punktu (c)); s otwarte w (przy ), to jest otwarty w ; ; podobnie ; oraz max

(f)

jeeli

s domknite w

(przy

), to

jest domknity w

(g)

w metryce

(h) Uwaga: Przy i

. R znajdujemy si w sytuacji Zadania 16.536 (a), (b), (c). R R , R , R ,

Zadanie 16.562. (*) Porwna pomidzy sob przestrzenie: R R R R , R R , R R , R , R R R , R R , R , R R , R R R . (Jak wygldaj w nich kule? Jak wyglda zbieno?) Zadanie 16.563. (a) (b) (c)
N

Poda przykad takiego cigu, e: , , , chocia nie spenia warunku Cauchyego. , to istnieje skoczona -sie

Zadanie 16.564. (*) Jeli dla . Zadanie 16.565. Udowodni, e:

jest skoczon -sieci dla

 cig

elementw przestrzeni metrycznej cigu

jest zbieny do

wtedy i tylko wtedy, gdy zbieny do ,

kady podcig

zawiera podcig

 cig Cauchyego zawierajcy pewien podcig zbieny, jest zbieny.  jeli


, dla podcigw i , to .

85

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 16.566.

Uzasadni rwnowano warunkw: ,

  

, takiego, e , zachodzi , .

 dla kadego otwartego

Zadanie 16.567. Opisa w N oraz w Z (z metrykami indukowanymi z metryki naturalnej na prostej): cigi Cauchyego, cigi zbiene, kule otwarte, zbiory otwarte, zbiory domknite. Zadanie 16.568. Zbir bdcy jednoczenie domknitym i otwartym nazywamy domknito-otwartym.

 Poda przykad przestrzeni metrycznej, w ktrej istniej niepuste zbiory domknito-otwarte rne od caej przestrzeni.  Czy przekrj (suma) dowolnej (przeliczalnej, skoczonej) iloci zbiorw domknito-otwartych jest zbiorem domknito-otwartym?
Zadanie 16.569. Przez zbir typu rozumiemy przeliczaln sum zbiorw domknitych, za przez zbir typu przeliczalny przekrj zbiorw otwartych. Poda przykady niedomknitych zbiorw typu i nieotwartych zbiorw typu : na prostej R, na paszczynie R , w jakiej innej przestrzeni metrycznej. Zadanie 16.570. (a) R i Q, (b) Q i Z, (c) N i Z, Zadanie 16.571. Zbada homeomorczno par przestrzeni: (d) Q i R, (e) R i R z metryk dyskretn, (f) N i N z metryk dyskretn, Metryki d , d na zbiorze
N

(g)

d d i d (patrz Zadanie 16.540).

nazywamy rwnowanymi, jeeli:


d d

(a) Pokaza, e jeeli d i d s rwnowane, to przestrzenie (b) Poda trzy nierwnowane metryki na R.

s homeomorczne.

Zadanie 16.572. Wykaza, e metryki (d), (e), (f) z Zadania 16.537 s rwnowane (dla uproszczenia zamy, e ). Zadanie 16.573. Niech , ( , , przestrzenie metryczne). Czy cigo superpozycji oraz pociga cigo ? Dlaczego?

16.1

Zupeno, zwarto, spjno


Geometria jest sztuk wycigania prawidowych wnioskw ze le sporzdzonych rysunkw. Niels Henrik Abel

Zadanie 16.574. Zbada, ktre spord przestrzeni rozwaanych w Zadaniach 16.536, 16.548, 16.549 s: ograniczone, zupene, zwarte, a ktre spjne? Zadanie 16.575. Poda przykad podzbioru R , ktry jest:
86

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

(a) zwarty i spjny, (b) zupeny, niezwarty i spjny, (c) niezupeny i spjny,

(d) zupeny, niezwarty i niespjny, (e) zwarty i niespjny, (f) niezupeny i niespjny.

Zadanie 16.576. (Podprzestrze) Niech bdzie przestrzeni metryczn zupen (odpowiednio: zwart). Pokaza, e podprzestrze jest zupena (odpowiednio: zwarta) wtedy i tylko wtedy, gdy zbir jest domknity w . Zadanie 16.577. Wykaza, e jeli s zupene (zwarte), to ich suma rwnie.

Zadanie 16.578. (Produkt kartezjaski) Iloczyn kartezjaski skoczonej iloci przestrzeni zupenych (odpowiednio: zwartych, spjnych) jest zupeny (zwarty, spjny). Zadanie 16.579. Co dla produktu z metryk miejsk? A co dla metryki max? Wskazwka: Skoncentrowa si na sytuacji dwch czynnikw. W przypadku zupenoci i zwartoci skorzysta z twierdzenia o zbienoci po wsprzdnych. Zadanie 16.580. (Przestrzenie cigowe RN lim , RN
R

, ,

) Niech

oznaczaj:

lim sup

RN
N

W zbiorach tych wprowadzamy odlego (a) (b) (c) (d) (e) (f) jest domknitym podzbiorem przestrze i , i s przestrzeniami metrycznymi; oraz w w ,a i ; ;

. Sprawdzi, e

w kadej z przestrzeni

jest domknitym podzbiorem

jest zupena (podobnie i ). Wskazwka: Bierzemy dowolny cig Cauchyego . Sprawdzamy, e dla kadego ustalonego wskanika N cig liczbowy R spenia warunek Cauchyego (bo ). Dziki zupenoci R moemy pooy lim . Wystarczy teraz sprawdzi, e .

Zadanie 16.581. Wykaza, e przestrze jest zupena (odpowiednio: zwarta, spjna) wtedy ma t sam wasno. Podobnie dla min . i tylko wtedy, gdy Zadanie 16.582. (Przestrze Hilberta1 ) Niech RN zadaje metryk w . nie zachodzi twierdzenie o zbienoci po wsprzdnych. . .

(a) Sprawdzi, e wzr (b) Udowodni zupeno (c) Pokaza, e w przestrzeni


1 David

Hilbert (18621943), matematyk niemiecki.

87

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

(d) Wykaza, e kula domknita ograniczony i zupeny w , lecz nie jest zwarta.

, stanowi zbir domknity,

Wskazwki: ad (a) korzystajc z nierwnoci Minkowskiego dla sum skoczonych udowodni (naley nierwno Minkowskiego dla szeregw: systematycznie przechodzi w do granicy przy ); ad (b) por. Zadanie 16.580; ad (c) kontrprzykadu dostarcza cig dany wzorem gdy gdy ad (d) z cigu jednakowo odlegych wersorw gdy gdy nie sposb wybra podcigu zbienego. , ;

Zadanie 16.583.

(Przestrze cigowa

) Sprawdzi, e .

zadaje

metryk w zbiorze RN . Udowodni zupeno Wskazwka: Poprawno wynika z prostej nierwnoci dla szeregw

Na temat zupenoci por. wskazwki do Zadania 16.580 i 16.582. Zadanie 16.584. (Przestrze funkcji ograniczonych) Niech bdzie dowoln przestrzeni metryczn, za jakimkolwiek niepustym zbiorem. Deniujemy jest ograniczony . W rodzinie funkcji ograniczonych zadajemy tzw. metryk jednostajn (Czebyszewa2 ) wzorem
sup

sup

Pokaza, e: (a)
sup

jest poprawnie zdeniowana i rzeczywicie stanowi metryk; R, ,


sup

(b) dla (c)

, R

(przy

) zachodzi R

sup

; ; (Wskazwka:

cig zauway, e

nie posiada granicy w );


sup

sup

(d)

jeli jest zupena, to (f) dla cigu Cauchyego kocu sprawdzi, e


sup

te jest zupelna; (Wskazwka: podobnie jak w 16.580 ustali , wyznaczy lim , a na

);

(e)

jeli Cauchyego zauway, e powiedzmy

sup

jest zupena, to te jest zupena; (Wskazwka: wzi cig , przyj za cig funkcji staych , a nastpnie sup jest cigiem Cauchyego, wreszcie granica jest funkcj sta,
sup

, skd ostatecznie

); jest ciga stanowi domknit jest zwarta?

(f) jeli jest zwart przestrzeni metryczn, to podprzestrze ; Kiedy jest zupena? ( ) kiedy
2 Pafnutij

Lwowicz Czebyszew, ros.

(18211894), rosyjski matematyk.

88

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

(g) Przestrzenie s zwarte? Uwaga:

oraz N R .

, gdzie

, nie s zwarte. Kiedy przestrzenie

sup

Zadanie 16.585. Wyka, e trjkt spjnym podzbiorem paszczyzny euklidesowej: (a) z denicji,

jest

(b) za pomoc twierdzenia Darboux (o zachowywaniu spjnoci przy przeksztaceniach cigych). Zadanie 16.586. Niech x
razy

. Pokaza, e x

oraz cig ten nie posiada

podcigu zbienego w . Wywnioskowa std, e domknita kula jednostkowa w punkcie nie jest zwarta. Czy jest zupena? Wskazwka: Rozpatrzy warunek Cauchyego x x . Zadanie 16.587. Czy zbir zwarty moe by otwarty?

Zadanie 16.588. Poda przykad takiej przestrzeni, ktrej kada podprzestrze zupena jest zwarta, cho caa przestrze zwart nie jest. Zadanie 16.589. (*) Poda przykad przeliczalnego zbioru zwartego. Poda przykad przeliczalnej przestrzeni zupenej, ktra nie jest zwarta. Zadanie 16.590. x Sprawdzi, e x w iw ? oraz x . Czy x ? Czy

? Co ze zbienoci cigu x Czy R

Zadanie 16.591.

jest zwarta? A zupena?

Zadanie 16.592. Wykaza, e R jest zbiorem spjnym. Wskazwka: Mona skorzysta z twierdzenia Darboux o cigym obrazie zbioru spjnego. Zadanie 16.593. Pokaza, e R Q, Q Q, R Q Q s niespjne. Q Q ; zbir jest otwarty w R, wic Wskazwka: mamy Q Q jest otwarty w Q; zatem iloczyn kartezjaski zbiorw otwartych Q Q jest otwarty w Q Q; w rezultacie mamy rozkad na rozczne zbiory otwarte Q Q Q Q Q Q. Zadanie 16.594. (a) , . Pokaza, e jeli s spjne, to: (b)

s te spjne, o ile w (b) zaoymy Zadanie 16.595. w R . Wskazwki: nachyle);


3 Cesare

(Twierdzenie Arzeli3 ) Niech R , gdzie . Pokaza, e jest jednakowo ciga i wsplnie ograniczona, ale nie jest zwarta , gdzie , sup (kres grny ; rozway .

sup

sup

Arzel` (18471912) by woskim matematykiem. a

89

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 16.596.

(Twierdzenie Arzeli) Uzasadni zwarto rodziny R , gdzie . Wskazwka: Por. z Zadaniem 16.595; skorzysta z twierdzenia Arzeli, aby otrzyma relatywn zwarto ; nastpnie wykorzysta, e jeli
sup

R , to

lim

istnieje, a przy tym

celem uzyskania domknitoci

. Jak otrzyma relatywn zwarto

bez kryterium Arzeli?

Zadanie 16.597. (Twierdzenie Cantora o przekroju) Niech bdzie ciga, za bdzie zstpujcym cigiem zbiorw domknitych. Zamy, e zachodzi jeden z nastpujcych warunkw: (a) (b) jest przestrzeni zwart, lub jest przestrzeni zupen, a rednice . Ponadto, jeli . , dla N, to .

Wwczas

16.2

Jednostajna cigo, warunek Lipschitza

Zadanie 16.598. Pokaza, e kada funkcja okrelona na przestrzeni dyskretnej jest ciga. Czy musi by jednostajnie ciga? A lipschitzowska? Co mona powiedzie o (jednostajnej) cigoci funkcji z dyskretn przeciwdziedzin? Zadanie 16.599. Sprawdzi, e s kontrakcjami w metryce miejskiej euklidesowej . Co si dzieje w metryce max ? (a) (b) (c) R R R R , R , R , . , staa kontrakcji wzgldem wynosi ; ad (b), (c) podobnie. , , , ale nie w metryce

Wskazwki: ad (a)

Zadanie 16.600. Na odcinkach postaci , , , i pprostych , , , przedyskutowa jednostajn cigo i lipschitzowsko nastpujcych funkcji: (a) (b) , , , , gdy gdy Zadanie 16.601. metryczn oraz , , , (d) sin tan , , cos , cos sin . sin , , (c) ln , ln , , ,

(Twierdzenie Banacha o punkcie staym4 ) Niech dowoln funkcj.

bdzie zupen przestrzeni

(a) Poda przykad takiej funkcji , ktra nie jest zwajca, chocia jej zoenie (b) Udowodni, e jeli jest zwajce, to

ju jest.

posiada punkt stay i to dokadnie jeden. , ; rozpatrzy

Wskazwki: ad (a) wystarczy szuka na prostej wyraenie .


4 Stefan

R; ad (b) niech

Banach (18921945), polski matematyk, jeden z przedstawicieli lwowskiej szkoy matematycznej.

90

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 16.602. (a) (b)

Z dokadnoci do lecy w , ,

znale metod kolejnych przyblie pierwiastek rwnania (c) sin .

Wskazwka do (c): podzieli obustronnie przez sinus moe by pomocny kalkulator). Zadanie 16.603. (a) (b) (c) , , Poda przykady funkcji ,

i przeksztaci do postaci

(ze wzgldu na

R o wasnociach:

ciga, ale nie jednostajnie,

jednostajnie ciga, ale nie lipschitzowska,

lipschitzowska. Zbada jednostajn cigo oraz lipschitzowsko , , R, , , (d) (e) (f) R, , . , , R, gdy: , ln ,

Zadanie 16.604. (a) (b) (c) R,

Wskazwka: ad (f) Skorzysta z Zadania 16.605 (c). Zadanie 16.605. Wykaza, e:

(a) Zoenie funkcji jednostajnie cigych (lipschitzowskich) jest jednostajnie cige (lipschitzowskie). (b) Suma funkcji jednostajnie cigych (lipschitzowskich) jest jednostajnie ciga (lipschitzowska). Co dla iloczynu? (c) Jeli R i sup , to jest lipschitzowska.

Wskazwka: ad (c) twierdzenie Lagrangea. Zadanie 16.606. (*) Wyznaczy wahanie funkcji (oscylacj) , gdy (a) (b) sgn , sin , (c)
sin

w punktach gdy sin gdy sin

oraz

91

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

17

Macierze
: rzdw kolumn

. . .

. . .

. . .

..

. . .

. . .

. . .

. . .

. . .

. . .

rzdw

kolumn

rzdw

kolumn

Zadanie 17.607. A

Dane s macierze: , D ,

, E G .

Obliczy: A B, A B, A , A , C , E , A B, A C , BC , A , C , D D , C E A, A B. Czy mona wykona nastpujce dziaania: A C , C A , C A , E B, BE , E E , E C , A D, A E , E A , FG F G , E F. Obliczy: det A , det B, det D, det C E , det F , det G . Zadanie 17.608. Niech A Obliczy: A B, BA , A B . B

92

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Regua Sarrusa5

Zadanie 17.609. (a) ,

Obliczy wyznaczniki:

(d) cos sin

(f)

(b)

sin cos

, (g) .

(c)

(e)

Zadanie 17.610.

Sprawdzi, ktre z poniszych macierzy s osobliwe:

(a)

(b)

(c)

Zadanie 17.611. Zadanie 17.612. Zadanie 17.613. A

Obliczy: A , B , D , A Obliczy: A ,B , A

,F ,G . A ,D , C E ,F .

Znale macierz odwrotn do macierzy:

cos sin

sin cos

Zadanie 17.614. (a)

Znale rzdy macierzy: ,

(c)

(e)

(b)

(d)

(f)

Zadanie 17.615.

Znale rzdy macierzy stosujc

Twierdzenie. Rzd macierzy nie ulegnie zmianie, gdy do elementw pewnego wiersza dodamy odpowiednie elementy innego wiersza pomnoone przez sta. Rzd te nie ulegnie zmianie, gdy elementy pewnego wiersza pomnoymy przez sta rn od zera. Analogicznie dla kolumn.

5 Pierre

Frdric Sarrus (17981861), matematyk francuski e e

93

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

(a)

(b)

(c)

Zadanie 17.616. (a)

Wykaza niezerowy minor realizujcy rzd macierzy: ,

(b)

Zadanie 17.617. algebraicznych: (a) ,

Obliczy macierz odwrotn do danej macierzy stosujc metod uzupenie

(b)

18

Funkcje wielu zmiennych


Sprawdzi, e wzr max max , , (c) max
R

Zadanie 18.618. (a) (b)


R R

, w tej normie. R danej wzorem (c) sin cos .

zadaje norm na paszczynie R . Narysowa kul otwart Zadanie 18.619. (a) Zadanie 18.620. Wyznaczy normy , (b)
sup

i ,

funkcji

Obliczy granice w sensie normy euklidesowej cigu

Zadanie 18.621. (a) lim (b) lim Zadanie 18.622. funkcji (a) sin ,

Obliczy granice funkcji (c) lim (d) lim Wyznaczy w punkcie sin sin , (b) . pochodn . ,

w kierunku wektora

Zadanie 18.623.

Wykaza, e rwnanie

spenione jest przez funkcje:

94

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

(a)

cos

sin

(b)

ln

Zadanie 18.624. (a) (b)

Wyznaczy punkty stacjonarne funkcji: , ln ln , (c) (d) ln , .

Ktre spord nich s ekstremami, a ktre punktami siodowymi funkcji?

19

Kolokwia i egzaminy
Nothing before had ever made me thoroughly realise, though I had read various scientic books, that science consists in grouping facts so that general laws or conclusions may be drawn from them. Charles Darwin

Wszystkie kolokwia zamieszczone w tym dziale pochodza ze strony K. Leniaka.

19.1

Colloquium 1
Udowodni nastpujc nierwno

Rzd A Zadanie 19.625.

Rzd A Zadanie 19.626.

Rozwiza nierwno

Rzd A Zadanie 19.627.

Wykaza, e R Q

Rzd A Zadanie 19.628.

Wyznaczy kres inf Q

Odpowied uzasadni. Rzd A Zadanie 19.629. Wyprowadzi z aksjomatw liczb rzeczywistych nastpujce twierdzenie:

Uwaga: Opis rozwizania powinien zawiera przywoania aksjomatw w formie opisowej, np. zachowywanie nierwnoci przy obustronnym mnoeniu przez element dodatni, bd te z uyciem symboliki logicznej, np. . R R

Rzd B Zadanie 19.630.

Udowodni nastpujc nierwno

95

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Rzd B Zadanie 19.631.

Rozwiza nierwno

Rzd B Zadanie 19.632.

Wykaza, e R Q

Rzd B Zadanie 19.633.

Wyznaczy kres inf R

Odpowied uzasadni. Rzd B Zadanie 19.634. Wyprowadzi z aksjomatw liczb rzeczywistych nastpujce twierdzenie:

Uwaga: Opis rozwizania powinien zawiera przywoania aksjomatw w formie opisowej, np. zachowywanie nierwnoci przy obustronnym mnoeniu przez element dodatni, bd te z uyciem symboliki logicznej, np. . R R

19.2

Colloquium 2
Rozwiza rwnanie

Rzd A Zadanie 19.635.

Rzd A Zadanie 19.636.

Pokaza, e rwnanie

nie posiada rozwiza wymiernych Rzd A Zadanie 19.637. (a) lim (b) lim (c) lim
log

Wyliczy granice ,

, . Poda przykad dwch cigw rozbienych (b) i takich, e s zbiene.

Rzd A Zadanie 19.638. (a)

jest zbieny,

96

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Rzd B Zadanie 19.639.

Rozwiza rwnanie

Rzd B Zadanie 19.640.

Pokaza, e rwnanie

nie posiada rozwiza wymiernych Rzd B Zadanie 19.641. (a) lim (b) lim (c) lim
log

Wyliczy granice ,

, . Poda przykad dwch cigw rozbienych (b) i takich, e s zbiene.

Rzd B Zadanie 19.642. (a) jest zbieny,

19.3

Colloquium 3
Orzec prawdziwo (bad nie) relacji: gdzie Q R Q

Rzd A Zadanie 19.643.

Rzd A Zadanie 19.644.

Rozwiza (formalnie, a nie gracznie) rwnanie:

Rzd A Zadanie 19.645.

Znale kres zbioru inf N

Odpowied uzasadni. Rzd A Zadanie 19.646. (a) lim , Obliczy granice: (b) lim Wska: , (c) lim .

Rzd A Zadanie 19.647. (a) e cig (b) dwa ciagi

jest rozbieny. rozbiene o tej wasnoci, e jest rozbieny. Odpowied uzasadni. jest zbieny, chocia

97

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Rzd B Zadanie 19.648.

Orzec prawdziwo (bad nie) relacji: gdzie R Q

Rzd B Zadanie 19.649.

Rozwiza (formalnie, a nie gracznie) rwnanie:

Rzd B Zadanie 19.650.

Znale kres zbioru inf N

Odpowied uzasadni. Rzd B Zadanie 19.651. (a) lim Rzd B Zadanie 19.652. (a) e cig (b) dwa ciagi , Obliczy granice: (b) lim Wska: jest rozbieny. rozbiene o tej wasnoci, e jest rozbieny. Odpowied uzasadni. jest zbieny, chocia , (c) lim .

19.4

Colloquium 4
Rozwiza nierwno: log

Rzd A Zadanie 19.653.

Rzd A Zadanie 19.654.

Pokaza, i niewymiernymi s liczby nastpujcej postaci

Rzd A Zadanie 19.655.

Sprawdzi, e: sup Q

Rzd A Zadanie 19.656. (a) lim (b) lim ,

Wyznaczy granice:

Rzd A Zadanie 19.657.

Wykaza, e cig sin

jest rozbieny.

98

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Rzd B Zadanie 19.658.

Rozwiza nierwno:

Rzd B Zadanie 19.659.

Pokaza, i niewymiernymi s liczby nastpujcej postaci

Rzd B Zadanie 19.660.

Sprawdzi, e: inf log N

Rzd B Zadanie 19.661. (a) lim (b) lim ,

Wyznaczy granice:

Rzd B Zadanie 19.662.

Wykaza, e cig cos

jest rozbieny.

19.5

Colloquium 5
Znale uoglnion sum i iloczyn zbiorw A R

Rzd A Zadanie 19.663.

Rzd A Zadanie 19.664.

Wskaza kresy zbioru (o ile istniej) W N

Rzd A Zadanie 19.665.

Zbada ograniczono i monotoniczno cigu

Rzd A Zadanie 19.666. (a) (b) , ,

Obliczy granice nastpujcych cigw: (c) (d) log log , .

Rzd A Zadanie 19.667.

Zbada zbieno nastpujcych szeregw:

99

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

(a)

ln

(b)

Rzd B Zadanie 19.668.

Znale uoglnion sum i iloczyn zbiorow A R

Rzd B Zadanie 19.669.

Wskaza kresy zbioru (o ile istniej) B N

Rzd B Zadanie 19.670.

Zbada ograniczono i monotoniczno cigu sin

Rzd B Zadanie 19.671. (a) (b) cos , ,

Obliczy granice nastpujcych cigw: (c) (d) ln . ,

Rzd B Zadanie 19.672. (a)


log

Zbada zbieno nastpujcych szeregw: (b)


!

19.6

Colloquium 6
Znale uoglnion sum i iloczyn zbiorw A R

Zadanie 19.673.

Zadanie 19.674.

Wskaza kresy zbioru (o ile istniej) G N

Zadanie 19.675.

Zbada ograniczono i monotoniczno cigu !

Zadanie 19.676. (a) (b) Zadanie 19.677.

Obliczy granice nastpujcych cigw: , , (c) (d) ln ln . ,

Zbada zbieno nastpujcych szeregw:

100

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

(a) Zadanie 19.678. (a) ,

(b)

Zbada zbieno i bezwzgldn zbieno szeregw: (b) , (c) , (d) sin

19.7

Colloquium 7
Poda kres sup Q

Rzd A Zadanie 19.679.

Uzasadni odpowied. Rzd A Zadanie 19.680. Rozstrzygn, czy Q? R R danej dla R wzorem

Rzd A Zadanie 19.681. .

Zbada okresowo funkcji

, Rzd A Zadanie 19.682. Niech (element odwrotny do ). Korzystajc z aksjomatw liczb rzeczywistych i wasnoci wyprowadzonych na zajciach (wykad + wiczenia) uzasadni, e:
R

Rzd A Zadanie 19.683.

Pokaza (na odpowiednim przykadzie) nieprawdziwo wzoru inf inf inf

gdzie

R, ograniczone. Poda kres sup Q

Rzd B Zadanie 19.684.

Uzasadni odpowied. Rzd B Zadanie 19.685. Rozstrzygn, czy Q? R R danej dla R wzorem

Rzd B Zadanie 19.686. .

Zbada okresowo funkcji

Rzd B Zadanie 19.687. Niech , (element odwrotny do ). Korzystajc z aksjomatw liczb rzeczywistych i wasnoci wyprowadzonych na zajciach (wykad + wiczenia) uzasadni, e:
R

Rzd B Zadanie 19.688.

Pokaza (na odpowiednim przykadzie) nieprawdziwo wzoru sup sup sup

gdzie

R, ograniczone.
101

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

19.8

Colloquium 8
Wyznaczy lim inf sin

Rzd A Zadanie 19.689.

Rzd A Zadanie 19.690.

Zbada zbieno cigu

danego jako

Wskaza jego granice (o ile istnieje). Rzd A Zadanie 19.691. (a) lim
arctan

Obliczy granice: (b) lim Wyznaczy wartoci parametrw


ln

. , przy ktrych funkcja R R

Rzd A Zadanie 19.692. jest ciga;

Rzd A Zadanie 19.693.

Wyznaczy zbir punktw cigoci funkcji Q R Q

R danej wzorem

Rzd B Zadanie 19.694.

Wyznaczy lim sup cos

Rzd B Zadanie 19.695.

Zbada zbieno cigu

danego jako

Wskaza jego granice (o ile istnieje). Rzd B Zadanie 19.696. (a) lim
arctan

Obliczy granice: (b) lim Wyznaczy wartoci parametrw . , przy ktrych funkcja R R

Rzd B Zadanie 19.697. jest ciga;

102

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Rzd B Zadanie 19.698.

Wyznaczy zbir punktw cigoci funkcji Q R Q

R danej wzorem

19.9

Colloquium 9
Zbada zbieno bezwzgldn i warunkow szeregw: (c) (d) Znale sum szeregu cos ln , , .

Rzd A Zadanie 19.699. (a) (b) , ,

Rzd A Zadanie 19.700.

Rzd A Zadanie 19.701.

Wykaza, e lim ! !

Rzd A Zadanie 19.702.

Udowodni nastpujce kryterium dostateczne rozbienoci: lim - rozbieny R

Dlaczego zaoenie lim Rzd A Zadanie 19.703.

nie daje zadanej tezy? Znale kontrprzykad. Znale iloczyn Cauchyego szeregw:

Rzd B Zadanie 19.704. (a) (b) , ,

Zbada zbieno bezwzgldn i warunkow szeregw: (c) (d) Znale sum szeregu sin ln
ln

, , .

Rzd B Zadanie 19.705.

Rzd B Zadanie 19.706.

Wykaza, e lim !!

103

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Rzd B Zadanie 19.707.

Udowodni nastpujce kryterium dostateczne rozbienoci: lim - rozbieny R

Dlaczego zaoenie lim Rzd B Zadanie 19.708.

nie daje zadanej tezy? Znale kontrprzykad. Znale iloczyn Cauchyego szeregw:

19.10

Colloquium 10
Czy na prostej R

Rzd A Zadanie 19.709.

ley punkt

Q (tj. o obu wsprzednych wymiernych)? Rozwiza (formalnie, a nie gracznie) rwnanie:

Rzd A Zadanie 19.710.

Rzd A Zadanie 19.711.

Znale kres inf N

Odpowied uzasadni. Rzd A Zadanie 19.712. (a) lim , Obliczy granice: (b) lim , (c) lim takiego, e . jest

Rzd A Zadanie 19.713. Znale przykad cigu rozbienego zbieny. Dlaczego nie mona jednoczesnie da, by Wskazwka: stanowi podcig ciagu .

by rozbieny? Odpowied uzasadni.

Rzd B Zadanie 19.714.

Czy na paraboli R

ley punkt

Q (tj. o obu wsprzednych wymiernych)? Rozwiza (formalnie, a nie gracznie) rwnanie:

Rzd B Zadanie 19.715.

104

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Rzd B Zadanie 19.716.

Znale kres inf N

Odpowied uzasadni. Rzd B Zadanie 19.717. (a) lim , Obliczy granice: (b) lim , Rzd B Zadanie 19.718. Znale przykad cigu rozbienego takiego, e zbieny. Dlaczego nie mona jednoczesnie da, by lim ? Odpowied uzasadni. Wskazwka: . jest (c) lim .

19.11

Colloquium 11
Rozwiza rwnanie:

Rzd A Zadanie 19.719.

Rzd A Zadanie 19.720.

Znale sup N

Odpowied uzasadni. Rzd A Zadanie 19.721. Czy jest prawd, e R Q Odpowied uzasadni ( oznacza rnic algebraiczn!). Rzd A Zadanie 19.722. (a) lim , Obliczy granice (b) lim Znale (podaja uzasadnienie) lim sup cos Wskazwka: Wykorzysta okresowo stosownej funkcji. Rzd A Zadanie 19.724. Zbada zbieno cigu danego rekurencyjnie . Q?

Rzd A Zadanie 19.723.

Jeli granica istnieje, to obliczy j. Co si dzieje, gdy startujemy z

bliskich ?

105

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Rzd A Zadanie 19.725.

Zbada zbieno szeregu

Rzd B Zadanie 19.726.

Rozwiza rwnanie:

Rzd B Zadanie 19.727.

Znale inf N

Odpowied uzasadni. Rzd B Zadanie 19.728. Czy jest prawd, e Q Odpowied uzasadni ( oznacza rnic algebraiczn!). Rzd B Zadanie 19.729. (a) lim , Obliczy granice (b) lim Znale (podaja uzasadnienie) lim sup tan Wskazwka: Wykorzysta okresowo stosownej funkcji. Rzd B Zadanie 19.731. Zbada zbieno cigu danego rekurencyjnie . Q?

Rzd B Zadanie 19.730.

Jeli granica istnieje, to obliczy j. Co si dzieje, gdy startujemy z Rzd B Zadanie 19.732. Zbada zbieno szeregu

bliskich ?

19.12

Colloquium 12
Rozwiza rwnanie

Rzd A Zadanie 19.733.

106

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Rzd A Zadanie 19.734.

Wykaza, e nie istnieje rozwizanie

Q rwnania:

Rzd A Zadanie 19.735.

Z denicji granicy pokaza, e lim

Rzd A Zadanie 19.736. (a) lim

Wyliczy granice: , (b) lim (c) lim . ,

Uwaga: Nie mona korzysta z cigoci funkcji wykadniczej i logarytmicznej, ani ze wzorw z teorii granic funkcji, czy reguy de lHospitala.

Rzd B Zadanie 19.737.

Rozwiza rwnanie

Rzd B Zadanie 19.738.

Wykaza, e nie istnieje rozwizanie

Q rwnania:

Rzd B Zadanie 19.739.

Z denicji granicy pokaza, e lim

Rzd B Zadanie 19.740. (a) lim

Wyliczy granice: (b) lim , , (c) lim .

Uwaga: Nie mona korzysta z cigoci funkcji wykadniczej i logarytmicznej, ani ze wzorw z teorii granic funkcji, czy reguy de lHospitala.

19.13

Colloquium 13
Cigo R R w zalenoci od sin R, gdzie

Zadanie 19.741.

Zadanie 19.742.

Obliczy lim arctan tan

107

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 19.743. Zadanie 19.744. . Zadanie 19.745.

Zbada lim

w zalenoci od

R. R R w punkcie , gdzie

Zbada z denicji Cauchyego cigo

Opisa sin w przedziale Z

liczba rozwiza rwnania Poda uzasadnienie.

19.14

Colloquium 14
Obliczy granice: (b) lim Zbada cigo funkcji: ; .

Rzd A Zadanie 19.746. (a) lim ,

Rzd A Zadanie 19.747.

Rzd A Zadanie 19.748. (a) sin tan ,

Obliczy pochodne funkcji: (b) tan


sin

, dla

Rzd A Zadanie 19.749.

Zbada przebieg zmiennoci funkcji:

Rzd B Zadanie 19.750. (a) lim ,

Obliczy granice: (b) lim Zbada cigo funkcji: .

Rzd B Zadanie 19.751.

Rzd B Zadanie 19.752. (a)


sin tan

Obliczy pochodne funkcji: (b) cos


tan

Rzd B Zadanie 19.753.

Zbada przebieg zmiennoci funkcji:

108

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

19.15

Colloquium 15
Zbada zbieno szeregu

Rzd A Zadanie 19.754.

ln gdy: (a) , (b) Obliczy granice funkcji: (b) lim


cos

Rzd A Zadanie 19.755. (a) lim ,

Rzd A Zadanie 19.756. Przedyskutowa gadko (tj. cigo, rniczkowalno poszczeglnych rzdw i cigo kolejnych pochodnych) funkcji R R danej wzorem . Rzd A Zadanie 19.757. (o ile istnieje) granic: Pochodn symetryczn (Schwarza) funkcji lim Pokaza, e jeli istnieje zwyka pochodna w , to . Sprawdzi, i funkcja R R ma pochodn symetryczn wszdzie, cho niekoniecznie zwyk. Rzd A Zadanie 19.758. Ile rozwiza ma rwnanie ? Odpowied uzasadni. w punkcie nazywamy

Rzd B Zadanie 19.759.

Zbada zbieno szeregu

ln gdy: (a) cos , (b) Obliczy granice funkcji: (b) lim


sin

Rzd B Zadanie 19.760. (a) lim ,

Rzd B Zadanie 19.761.

Przedyskutowa gadko (tj. cigo, rniczkowalno poszczeglnych R R danej wzorem . w punkcie nazywamy

rzdw i cigo kolejnych pochodnych) funkcji Rzd B Zadanie 19.762. (o ile istnieje) granic:

Pochodn symetryczn (Schwarza) funkcji lim

Pokaza, e jeli istnieje zwyka pochodna w , to . Sprawdzi, i funkcja R R ma pochodn symetryczn wszdzie, cho niekoniecznie zwyk. Rzd B Zadanie 19.763. Ile rozwiza ma rwnanie cos ? Odpowied uzasadni.
109

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

19.16

Colloquium 16
Niech R R bdzie okrelona wzorem: gdy gdy gdy

Zadanie 19.764.

sin Dobra parametry (a) ciga, Zadanie 19.765. Zadanie 19.766. (a) lim tan tan Zbada, czy funkcja Obliczy granice: tan tan , sin tak, aby funkcja ta bya

(b) rniczkowalna. cos jest jednostajnie ciga.

(b) lim

cos

Zadanie 19.767. (a) arcsin ,

Udowodni: arccos , (b) ln ,

Zadanie 19.768. Jakie powinny by wymiary prostoktnego pola o powierzchni 800 , ktrego jednym naturalnym bokiem jest brzeg rzeki, aby na jego ogrodzenie zuy jak najmniej siatki?

19.17

Colloquium 17
Obliczy granice: (b) lim
!

Rzd A Zadanie 19.769. (a) lim ,

Wskazwka: (a) Uwaga na oszacowania, (b) Skorzysta z szeregw. Rzd A Zadanie 19.770. Zbada schemat rekurencyjny:

(Monotoniczno, ograniczono, zbieno). Rzd A Zadanie 19.771. (a) , Sprawdzi, e wzr Zbada zbieno szeregw (bezwzgldn/warunkow): (b) .

Rzd A Zadanie 19.772.

zadaje metryk na paszczynie R . Narysowa kul otwart

i zwerykowa zbieno

w tej metryce.

110

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Rzd B Zadanie 19.773. (a) lim ,

Obliczy granice: (b) lim


!.

Wskazwka: (a) Uwaga na oszacowania, (b) Skorzysta z szeregw. Rzd B Zadanie 19.774. Zbada schemat rekurencyjny:

(Monotoniczno, ograniczono, zbieno). Rzd B Zadanie 19.775. (a) , Sprawdzi, e wzr Zbada zbieno szeregw (bezwzgldn/warunkow): (b) .

Rzd B Zadanie 19.776.

zadaje metryk na paszczynie R . Narysowa kul otwart

i zwerykowa zbieno

w tej metryce. Wskazwka oglna: Dla pewnoci wszystko sprawdzi dwukrotnie (odpowiedzi bywaj negatywne).

19.18

Colloquium 18
Cig dany jest rekurencyjnie

Rzd A Zadanie 19.777.

(a) Czy ciag (b) Czy dla jakiego (c) Dla jakich

jest zbieny dla jest to cig stay?

? A dla

cig ten jest zbieny?

Odpowied uzasadni. Rzd A Zadanie 19.778. Zbada zbieno (i, o ile to moliwe, wyznaczy granic) cigu danego rekurencyjnie

Wskazwka: Rozwiza rwnanie: Rzd A Zadanie 19.779.

Zbada zbieno (bezwzgldn i warunkow) szeregw:

111

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

(a)

(b)

Rzd A Zadanie 19.780. (a) ,

Zbada zbieno (bezwzgldn i warunkow) szeregw: (b) . . Czy otrzymany szereg

Rzd A Zadanie 19.781. Wyznaczy kwadrat Cauchyego szeregu jest zbieny? Dlaczego? Rzd A Zadanie 19.782. (Uzasadni odpowied). Rzd A Zadanie 19.783. Wyznaczy granic grn i doln cigu

cos

Sprawdzi, e funkcja

zadaje odlego w zbiorze liczb naturalnych N . Poda przykad nietrywialnego cigu (rnego od prawie staego) speniajcego warunek Cauchyego. Czy proponowany cig jest zbieny? Odpowied uzasadni. Rzd A Zadanie 19.784. Niech R . Sprawdzi, e funkcja gdy gdy gdy gdzie Czy

lub

odlego euklidesowa, zadaje odlego na paszczynie R . ?

Rzd B Zadanie 19.785.

Cig

dany jest rekurencyjnie

(a) Czy ciag (b) Czy dla jakiego (c) Dla jakich

jest zbieny dla jest to cig stay?

? A dla

cig ten jest zbieny?

Odpowied uzasadni. Rzd B Zadanie 19.786. danego rekurencyjnie Zbada zbieno (i, o ile to moliwe, wyznaczy granic) cigu

Wskazwka: Rozwiza rwnanie: Rzd B Zadanie 19.787.

Zbada zbieno (bezwzgldn i warunkow) szeregw:

112

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

(a)

(b)

Rzd B Zadanie 19.788. (a) ,

Zbada zbieno (bezwzgldn i warunkow) szeregw: (b) . . Czy otrzymany

Rzd B Zadanie 19.789. Wyznaczy kwadrat Cauchyego szeregu szereg jest zbieny? Dlaczego? Rzd B Zadanie 19.790. odpowied). Rzd B Zadanie 19.791. Wyznaczy granic grn i doln cigu sin

. (Uzasadni

Sprawdzi, e funkcja

zadaje odlego w zbiorze liczb naturalnych N . Poda przykad nietrywialnego cigu (rnego od prawie staego) speniajcego warunek Cauchyego. Czy proponowany cig jest zbieny? Odpowied uzasadni. Rzd B Zadanie 19.792. Niech R . Sprawdzi, e funkcja gdy gdy gdy gdzie Czy

lub

odlego euklidesowa, zadaje odlego na paszczynie R . ?

19.19

Colloquium 19
Zbada, czy przestrze R z metryk gdy gdy

Zadanie 19.793.

gdzie Zadanie 19.794. Niech R R

, jest zwarta. R bdzie dana wzorem

(a) Pokaza, e

jest metryk,

(c) Sprawdzi, czy (d) Sprawdzi, czy miejsk (

, jest rwnowana z metryk ).

(b) Zaznaczy na paszczynie R otwart , Zadanie 19.795. Niech R R

kul

R bdzie dana wzorem

113

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

(a) Pokaza, e

jest metryk, kul otwart ,

(b) Zaznaczy na prostej R , (c) Sprawdzi, czy

(d) Sprawdzi, czy trywialn:

jest rwnowana z metryk

gdy gdy

19.20

Colloquium 20
Zbada spjno i zupeno zbioru Q .

Rzd A Zadanie 19.796.

Rzd A Zadanie 19.797. R

Zbada lipschitzowsko i kontraktywno funkcji R (R z baz standardow). -okresowej danej na

Napisa macierz przeksztacenia liniowego Rzd A Zadanie 19.798. wzorem

Wyznaczy szereg Fouriera funkcji

Uzasadni, e dla kadego Rzd A Zadanie 19.799.

otrzymany szereg jest zbieny, a jego suma wynosi Wyjani, czy zbir

jest zwarty w

. Znale granic punktow i obszar zbienoci punktowej cigu . Opisa jak najpeniej, gdzie cig jest zbieny jednostajnie.

Rzd A Zadanie 19.800. funkcyjnego R R

Rzd A Zadanie 19.801. obszaru zbienoci. Rzd B Zadanie 19.802.

Znale obszar zbienoci szeregu

oraz jego sum wewntrz

Zbada spjno i zupeno zbioru

Rzd B Zadanie 19.803.

Zbada lipschitzowsko i kontraktywno funkcji R R (R z baz standardow). -okresowej danej na

Napisa macierz przeksztacenia liniowego Rzd B Zadanie 19.804. wzorem

Wyznaczy szereg Fouriera funkcji

Uzasadni, e dla kadego

otrzymany szereg jest zbieny, a jego suma wynosi

.
114

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Rzd B Zadanie 19.805.

Wyjani, czy zbir zbieny

jest zwarty w

. Znale granic punktow i obszar zbienoci punktowej cigu . Opisa jak najpeniej, gdzie cig jest zbieny jednostajnie.

Rzd B Zadanie 19.806. funkcyjnego R R

Rzd B Zadanie 19.807. obszaru zbienoci.

Znale obszar zbienoci szeregu

oraz jego sum wewntrz

19.21

Colloquium 21
W zbiorze liczb rzeczywistych R wprowadzamy dziaanie odejmowania

Zadanie 19.808. wzorem:

Wykaza, e to dziaanie to jest poprawnie okrelone (czyli, e wyboru reprezentantw. Zadanie 19.809. Wykaza, e
R R

) oraz niezalene od

taki, e

gdzie jest zerem w zbiorze R. Przypomnijmy, e: Zbir jest zbiorem wszystkich cigw o wyrazach wymiernych, speniajcych warunek:
Q N

natomiast relacja

okrelona jest nastpujco:


Q N

Zadanie 19.810. wzorem:

W zbiorze liczb rzeczywistych R

wprowadzamy dziaanie dodawania

Wykaza, e dziaanie to jest przemienne i czne.

19.22
(a) lim

Colloquium 22
Obliczy granice: , Znale asymptoty funkcji Udowodni, e jeli , to (b) lim arctan . .
sin

Zadanie 19.811.
ln ln sin

Zadanie 19.812. Zadanie 19.813. Zadanie 19.814. (a) (b) (c)


ln

Zbada zbieno bezwzgldn i warunkow szeregw: , , .

arctan
!

, gdzie

115

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 19.815. jest rozbieny. Zadanie 19.816. (a) (b) (c) cos , ,

Udowodni, e jeeli

o wyrazach dodatnich jest ograniczony, to szereg

Obliczy caki: (d) , (e) .


sin sin cos cos

19.23

Colloquium 23
Niech R R bdzie okrelona wzorem: dla dla dla

Zadanie 19.817.

cos Dobra tak parametry (a) ciga, (b) rniczkowalna na R. Zadanie 19.818. Mamy sin

R, eby ta funkcja bya

(a) Sprawdzi, czy funkcja

jest jednostajnie ciga. jest funkcj ograniczon, to jest jednostanie

(b) Pokaza, e jeeli funkcja jest rniczkowalna i ciga. Zadanie 19.819. Zadanie 19.820. (a) arctan (b) (c)
cos

Pod jakim ktem przecinaj si krzywe Udowodni, e: arctan , dla


cos

sin

cos .

; ;

tan ln

tan

, dla .

, dla

Zadanie 19.821.

Obliczy -t pochodn funkcji

sin

cos .

19.24

Colloquium 24
Udowodni indukcyjnie, e dla kadego N

Zadanie 19.822.

Zadanie 19.823.

Wyznaczy kresy zbioru R

Zadanie 19.824. mocy continuum.

Udowodni, e zbir wszystkich wielomianw o wspczynnikach wymiernych jest

116

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 19.825. (a) lim (b) lim (c) lim , ,( ). ,

Zadanie 19.826. granice.

Niech

. Wykaza, e cig

jest zbieny i obliczy jego

Zadanie 19.827. Udowodni, e jeeli cig zachodzi warunek: to cig jest zbieny. Wskazwka. Rozway cig

jest zbieny i cig

jest ograniczony oraz

19.25

Colloquium 25
Obliczy granice: , , Niech sin . (c) lim .

Zadanie 19.828. (a) lim (b) lim Zadanie 19.829.

(a) Wskaza dwa podcigi cigi

zbiene do rnych granic, .

(b) Wyznaczy granice grn i doln ciagu Zadanie 19.830. (a) lim (b) lim sin

Korzystajac z denicji znale granice (o ile istniej): (Wskazwka. skorzysta z nierwnoci sin ),

sin . Obliczy granice (b) lim


cos cos

Zadanie 19.831. (a) lim Zadanie 19.832.

(c) lim

ln cos ln cos

, Znale wszystkie moliwe wartoci lim R, dla ktrych

19.26

Colloquium 26
Rozwiza nierwno Niech Niech R R R bdzie dane wzorem R bdzie dane wzorem . . Wyznaczy . Obliczy . .

Zadanie 19.833. Zadanie 19.834. Zadanie 19.835.

117

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 19.836. Zadanie 19.837. Zadanie 19.838.

Sprawdzi, czy liczba Niech

jest niewymierna, gdy R Q.

R Q. Pokaza, e Q, gdzie

Pokaza, e

Zadanie 19.839. W ramach aksjomatycznej teorii liczb rzeczywistych wykaza prawdziwo lub faszywo nastpujcego zdania: . R Zadanie 19.840. W ramach aksjomatycznej teorii liczb rzeczywistych wykaza prawdziwo lub . faszywo nastpujcego zdania: R Zadanie 19.841. Wyprowadzi z aksjomatw liczb rzeczywistych nastepujce twierdzenie:
R

gdzie

, dla

R. i uzasadni odpowied, gdy R R Q R Q i uzasadni odpowied, gdy Q R Q R Q Q inf , gdzie .

Zadanie 19.842.

Wyznaczy kresy zbioru

Zadanie 19.843.

Wyznaczy kresy zbioru R

Zadanie 19.844. Zadanie 19.845.

Udowodnij, e jeli

, to inf

Udowodni nastpujc zasad gstoci:


R Q

Zadanie 19.846. (a) (b) Udowodnij, e

Niech ,

R spenia nastepujce warunki:

, dla dowolnych .

R.

19.27

Colloquium 27
Niech Niech R R R bdzie dane wzorem R bdzie dana wzorem jest niewymierna, gdy . Wyznaczy . Obliczy .
118

Zadanie 19.847. Zadanie 19.848. Zadanie 19.849.

. .

Sprawdzi, czy liczba

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 19.850.

Sprawdzi, czy liczba

jest niewymierna, gdy

Zadanie 19.851. W ramach aksjomatycznej teorii liczb rzeczywistych wykaza prawdziwo lub faszywo nastpujcego zdania:
R R R

gdzie Zadanie 19.852.

oraz wiedzc, e

Wyprowadzi z aksjomatw liczb rzeczywistych nastepujce twierdzenie:


R

gdzie

, dla
R

R. Mona skorzysta z wasnoci:

Zadanie 19.853.

Wyznaczy

inf

Odpowied uzasadni. Zadanie 19.854. Zadanie 19.855. jest wzr sup Wyznaczy sup Niech sup Q. . Czy prawdziwy

R bed ograniczone, sup ? Odpowied uzasadni.

19.28

Colloquium 28
Zbada zbieno szeregu

Zadanie 19.856.

Zadanie 19.857.

Zbada zbieno szeregu sin

Zadanie 19.858. (A) Wyznaczy granic grn lim sup (B) Wyznaczy granic doln lim inf Zadanie 19.859. (A) Niech . cos .

Zbada zbieno cigu wyraajcej zaleno

w zalenoci od parametru lim .

. Naszkicowa wykres funkcji

119

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

(B) Niech

Zbada zbieno cigu Zadanie 19.860.

Zbadaj warunkow zbieno szeregu

Zadanie 19.861.

Zbada zbieno szeregu

Zadanie 19.862.

Wyznaczy granic grn nastpujcego cigu cos

Zadanie 19.863.

Zbada zbieno nastpujacego cigu

Zadanie 19.864.

Niech lim lim

. Oblicz

Zadanie 19.865. (a) lim Zadanie 19.866.

Policzy granice: sin , (b) lim tan .

Obliczy granic cigu lim sin

Zadanie 19.867.

Zbada zbieno szeregu

Zadanie 19.868.

Zbada bezwzgldn zbieno szeregu

Zadanie 19.869.

Wyznaczy granic grn lim sup sin

120

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 19.870.

Wykaza zbieno cigu

takiego, e

Obliczy jego granic. Zadanie 19.871. Obliczy granic cigu lim Zadanie 19.872. Zbada zbieno szeregu

Zadanie 19.873.

Wyznaczy granic doln lim inf

19.29
19.29.1

Niespodzianki
Admiratio 1 Sprawdzi, czy nastpujce liczby s niewymierne (b) .

Rzd A Zadanie 19.874. (a) ,

Rzd A Zadanie 19.875. (a) (b) (c) (d) , , , ,

Rozwiza nastpujce rwnanie i nierwno (e) (f) (g) , . ,

Rzd B Zadanie 19.876. (a) ,

Sprawdzi, czy nastpujce liczby s niewymierne (b) log .

Rzd B Zadanie 19.877. (a) (b) . ,

Rozwiza nastpujce rwnanie i nierwno (c) (d) , .

Rzd B Zadanie 19.878. (a) 19.29.2 R Admiratio 2

Narysowa w ukadzie wsprzdnych nastpujce zbiory , (b) R max .

Rzd A Zadanie 19.879.

Podaj denicj granicy cigu zbienego.


121

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Rzd A Zadanie 19.880.

Udowodnij, e z defnicji mamy nastpujc rwno lim

Rzd B Zadanie 19.881. Rzd B Zadanie 19.882.

Podaj denicj granicy cigu zbienego. Udowodnij, e z defnicji mamy nastpujc rwno lim

19.29.3

Admiratio 3 Zbada, czy przestrze R (b) zwarta, , ; R R , , gdzie min (c) spjna. dla kadego R . ,

Zadanie 19.883. jest: (a) zupena, Wskazwki: Zadanie 19.884. (a) R

Narysowa w ukadzie wsprzdnych nastpujce zbiory , (b) R max .

19.30
19.30.1

Wejciwki
W1 Niech R R bdzie okrelona wzorem dla dla

Rzd A Zadanie 19.885.

Sprawdzi: (a) czy (b) czy (c) jeli jest jest surjekcj, jest injekcj, jest bijekcj, to znale funkcj Niech R . R bd funkcjami okrelonymi wzorami gdy gdy Policzy zoenie . Niech R bdzie okrelona wzorem

Rzd A Zadanie 19.886.

Rzd B Zadanie 19.887.

Sprawdzi: (a) czy (b) czy (c) jeli jest jest surjekcj, jest injekcj, jest bijekcj, to znale funkcj .

122

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Rzd B Zadanie 19.888.

Niech

R bd funkcjami okrelonymi wzorami gdy gdy

Policzy zoenie 19.30.2 W2

Rzd A Zadanie 19.889. N:

Za pomoc zasady indukcji matematycznej pokaza, e dla dowolnego

Rzd B Zadanie 19.890. N:

Za pomoc zasady indukcji matematycznej pokaza, e dla dowolnego

19.30.3

W3 Znajd kresy zbioru Q.

Rzd B Zadanie 19.891.

Rzd B Zadanie 19.892.

Wypisz alfabet grecki.

Rzd A Zadanie 19.893.

Znajd kresy zbioru

R Q.

19.31
19.31.1

Egzaminy
Egzamin 1

Zadanie 19.894. Metodami rachunku rniczkowego udowodni, e dla dowolnego zachodz nierwnoci sin Zadanie 19.895. Mamy jest cigiem zbienym, to szereg jest bezwzgldnie zbieny. cos

(a) Wykaza, e jeli

(b) Korzystajc z poprzedniego punktu lub innych twierdze zbada bezwzgldn zbieno szeregu ln . Zadanie 19.896. Obliczy cak

Zadanie 19.897.

Obliczy dugo krzywej sin cos cos sin

od punktu

do

123

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 19.898.

Zbada przebieg zmiennoci oraz narysowa wykres funkcji R

okrelonej wzorem

19.31.2

Egzamin 2 Zbada funkcj

Zadanie 19.899.

Sporzdzi tabele zmiennoci i szkic wykresu. Zadanie 19.900. Oblicz cak nieoznaczon ; ln

Zadanie 19.901.

Zbada zbieno szeregw ! sin ;

ln Zadanie 19.902. Wykorzystujc regu de lHospitala obliczy granic lim cos lim
cot

arctan ln krzywej bdcej

Zadanie 19.903. wykresem funkcji Zadanie 19.904.

Obliczy objto bryy powstaej z obrotu wok osi , dla . Wykaza, e jeli funkcja

R jest ciga oraz dodatnia, to funkcja

jest malejca w swojej dziedzinie (Wskazwka. Zastosuj twierdzenie o wartoci redniej dla caek).

20
20.1

Zadania specjalne
Zadania specjalne 1

Zadanie 20.905. Suma kwadratw wszystkich bokw i przektnych w -kcie foremnym wielokcie opisanym na okrgu o promieniu dugoci wynosi .

124

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 20.906. Niech N Udowodni, e zachodzi nierwno

, oraz niech

bd dowolnymi liczbami dodatnimi.

zwana nierwnoci Weierstrassa. Zadanie 20.907. Niech R R bdzie ograniczona na kadym ograniczonym przedziale i taka, e lim to lim Zadanie 20.908. . ! . N

Pokaza, e

, dla

Zadanie 20.909. Zadanie 20.910.

Wykaza, e !

Wykaza, e dla dowolnego

Zadanie 20.911.

Pokaza, e dla dowolnej liczby rzeczywistej

zachodzi

Zadanie 20.912. Niech bd dowolnymi liczbami rzeczywistymi, z ktrych przynajmniej jedna jest rna od zera i niech bd dowolnymi liczbami rzeczywistymi rwnoczenie dodatnimi lub ujemnymi. Pokaza, e

Zadanie 20.913.

Dowie, e jeli

R oraz istnieje

takie, e

dla kadego

R, to

jest okresowa. .

Zadanie 20.914.

Wyznaczy okres podstawowy funkcji

20.2

Zadania specjalne 2
Wyznaczy dwie ostatnie cyfry rozwinicia dziesitnego liczby

Zadanie 20.915.

w ktrej zapisie wystpuje siedem sidemek. Zadanie 20.916. Wykaza, e rwnanie arctan arctan arctan .
125

ma nieskoczenie wiele rozwiza w liczbach naturalnych

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 20.917. Zadanie 20.918.

Wykaza, e liczby

s zoone. . Obliczy

Dana jest liczba naturalna

i liczba rzeczywista

Zadanie 20.919. Niech bdzie dan liczb naturaln. Znale najmniejsz wartos funkcji R R okrelonej wzorem

Zadanie 20.920. gdzie

Niech razy. Obliczy i . . Wykaza, e dla

R wystpuje

Zadanie 20.921. Niech dowolnej liczby cakowitej

bd liczbami niewymiernymi takimi, e zachodzi

Zadanie 20.922.

Liczby

s dodatnie, przy czym

. Wykaza, e

Zadanie 20.923.

Wykaza, e jeeli

, to

Zadanie 20.924.

Liczby

wiksze od log log

tworz rosncy cig arytmetyczny. Wykaza, e log log

Zadanie 20.925. Wykaza, e jeeli dowolnych liczb dodatnich

jest wielomianem o wspczynnikach nieujemnych, to dla zachodzi nierwno

Zadanie 20.926. Wykaza, e

Niech

R, bdzie funkcj rosnc oraz

Zadanie 20.927. Wykaza, e

Niech

bd dugociami bokw wielokta o obwodzie .

Zadanie 20.928.

Wyznaczy cig reszt z dzielenia przez , dla


razy

kolejnych

(a) liczb jedynkowych (b) liczb Fermata

; .

, dla

126

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 20.929. Liczb naturaln wiksz od nazywamy bezkwadratow wtedy, gdy nie jest podzielna przez kwadrat liczby naturalnej wikszej od . Czy istnieje nieskoczony rosncy cig arytmetyczny liczb bezkwadratowych? Zadanie 20.930. Niech kadej liczby naturalnej i bd liczbami naturalnymi wzgldnie pierwszymi. Wykaza, e dla z cigu arytmetycznego

mona wybra

-wyrazowy cig arytmetyczny, w ktrym dwa dowolne wyrazy s wzgldnie pierwsze. Znale wszystkie liczby rzeczywiste takie, e

Zadanie 20.931.

tworz cig geometryczny. Zadanie 20.932. Wykaza, e liczby s wyrazami (niekoniecznie kolejnymi) pewnego cigu geometrycznego wtedy i tylko wtedy, gdy istniej liczby naturalne i takie, e

Zadanie 20.933. Wykaza, e jeeli dwa cigi geometryczne maj dwa wsplne wyrazy, to cigi te maj nieskoczenie wiele wsplnych wyrazw. Zadanie 20.934. Niech bdzie cigiem kolejnych liczb naturalnych niepodzielnych przez , tj. . Wykaza, e dla N

Zadanie 20.935.

Rosncy cig liczb naturalnych

spenia warunki N

Wykaza, e kada liczba naturalna jest wyrazem cigu Zadanie 20.936. Dla jakich liczb rzeczywistych naturalnych taki, e dla kadej liczby naturalnej ? Zadanie 20.937. Dla jakich liczb rzeczywistych

lub sum rnych wyrazw tego cigu.

istnieje nieskoczony rosncy cig liczb

istnieje cig liczb cakowitych

taki, e

dla kadej liczby naturalnej ? Zadanie 20.938. Dla jakich liczb rzeczywistych istnieje cig liczb cakowitych taki, e

dla kadej liczby naturalnej ? Zadanie 20.939. Niech bdzie cigiem liczb Fibonacciego. Wykaza, e dla kadych liczb naturalnych zachodzi rwno

127

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 20.940. Wykaza, e kady cig liczb rzeczywistych mona przedstawi jako iloczyn dwch cigw: monotonicznego i ograniczonego. Zadanie 20.941. Cig nazywamy okresowym wtedy, gdy istnieje liczba naturalna N. Czy cig jest okresowy? taka, e

, dla kadego Zadanie 20.942. Liczby mona w tym cigu skreli rosncy. Zadanie 20.943. (a) (b) (c) wtedy i tylko wtedy, gdy Zadanie 20.944. Cig , , dla N,

( Ni ) w cig w dowolnym porzdku. Wykaza, e liczb tak, aby pozostaych liczb tworzyo cig malejcy lub

Wykaza, e cig

spenia warunki:

, dla

N !, dla N.

jest okrelony rekurencyjnie: dla N

Wykaza, e dla N

Zadanie 20.945.

Niech

bd liczbami dodatnimi oraz dla

N:

. . . gdzie we wzorze wystpuje granice. Zadanie 20.946. Zadanie 20.947. kresek uamkowych. Wykaza, e cig jest zbieny i policz jego

Dla jakich liczb rzeczywistych Obliczy lim


cyfr

zbieny jest cig cos .


cyfr

Zadanie 20.948. lim Zadanie 20.949.

Niech .

oraz
cyfr cyfr

, dla

N. Obliczy

Wyznaczy granice cigu

takiego, e dla

Zadanie 20.950.

Niech N.

bdzie cigiem kolejnych liczb pierwszych. Znale kres dolny zbioru

128

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 20.951.

Wykaza, e lim ln

Zadanie 20.952.

Obliczy lim Obliczy lim


!

Zadanie 20.953.

. . Wykaza, e dla kadego i dowolnego

Zadanie 20.954. Niech istniej N takie, e

Zadanie 20.955. (Metoda Herona1 ) Dana jest liczba naturalna . Cig jest okrelony rekurencyjnie: dla Wykaza, e lim Zadanie 20.956. Zadanie 20.957. . Wyznaczy lim Dany jest cig . okrelony rekurencyjnie dla Wyznaczy lim Zadanie 20.958. . Cig jest okrelony rekurencyjnie dla Wykaza, e szereg Zadanie 20.959. lim Niech arctan N przy czym

oraz liczba rzeczywistych dodatnia

jest zbieny i obliczy jego granic.

bdzie rosncym cigiem liczb naturalnych takim, e . Czy wynika z tego, e szereg jest zbieny?

20.3

Zadania specjalne 3

Zadanie 20.960. Znale wzr rekurencyjny na promienie kolejnych okrgw stycznych do dwch duych czerwonych k z rysunku obok. Zadanie 20.961. (Zadanie Poissona) Podczas wycieczki studentw jeden z jej uczestnikw kupi gsior wina o pojemnoci kwart. Kupione wino trzeba byo podzieli na poowy. Jak naleao tego dokona, kiedy w zajedzie byy tylko naczynia jedno o pojemnoci kwart i drugie o pojemnoci kwart. Ile razy trzeba byo przelewa wino z naczynia do naczynia? Zadanie 20.962. naturalnym .
1 Heron

Udowodni, e liczba

jest podzielna przez

przy kadym

z Aleksandrii (gr.

, ok. 10 ok. 70), staroytny grecki matematyk, zyk, mechanik, wynalazca i konstruk-

tor.

129

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 20.963.

Konstruujemy szereg: pierwszy wyraz to nastpnych s , a kolejnym jest rozzbieny.

, gdy za pewnym jego wyrazem jest . Pokaza, e tak otrzymany szereg

, to kadym z kadych

jest zbieny, natomiast szereg Zadanie 20.964.

Pokaza, e midzy zbiorami istnieje ciga bijekcja, ale nie s one homeomorczne. Pokaza, e liczba sin jest niewymierna.

oraz

Zadanie 20.965.

Zadanie 20.966. Czy istnieje funkcja R R ciga, ktra dowoln liczb wymiern przeprowadza w liczb niewymiern, a kad liczb niewymiern w liczb wymiern? ( Q R Q R Q Q) Zadanie 20.967. pierwsze? Czy istniej liczby naturalne takie, e i s wzgldnie

Zadanie 20.968. Niech kwadratem liczby naturalnej , to Zadanie 20.969. Pokaza, e

oznacza tzw. liczb trjktn. Pokaza, e jeli te jest kwadratem liczby naturalnej. , .

jest

Zadanie 20.970. Dowie, e jeli te jest zbieny do tej granicy. Zadanie 20.971.
Jeli lim

s zbiene do tej samej granicy, to cig

Udowodni nastpujce uoglnienie twierdzenia o granicy podcigu:


( moe by skoczone lub nie) oraz lim , to lim .

Zadanie 20.972. Zadanie 20.973.

Obliczy lim Okrelamy cig

!. indukcyjnie jak nastpuje:

Dowie, e lim Zadanie 20.974. stale , to

. Dowie, e jeli lim lim oraz lim , przy czym

Zadanie 20.975. Dowie, e jeli cig liczb wymiernych naturalnymi) zmierza do liczby niewymiernej, to lim Zadanie 20.976. rwnie szeregi Dowie, ze jeli szereg oraz lim

(gdzie

s liczbami

o wyrazach dodatnich jest zbieny, to zbiene s

130

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 20.977.

Udowodni, e !

Wywnioskowa std Zadanie 20.972. Zadanie 20.978. Zadanie 20.979. Dowie, e Dowie, e sin cos .

Zadanie 20.980.

Udowodni nierwnoci

dla

N. Dowie, e jeeli , to dla dowolnych i zachodzi nierwno

Zadanie 20.981.

Pokaza, e liczby Zadanie 20.982.

nie posiadaj tej wasnoci. Dowie, e

dla

N. Udowoni, e dla dowolnych naturalnych i zachodzi nierwno

Zadanie 20.983.

Wskazwka. Przedstawi odpowiedni liczb cakowit z nierwnoci Bernoulliego). Zadanie 20.984. . Zadanie 20.985. naturalnymi. Zadanie 20.986. Dowie, e jeeli

w nierwnoci

(wynikajcej

Wyznaczy kres grny i dolny zbioru wszystkich uamkw dziesitnych postaci

Znale kresu zbioru wszystkich liczb postaci

, gdzie

s liczbami

Niech i bda dwoma niepustymi i oganiczonymi zbiorami liczb rzeczywistych. oznacza zbir wszystkich sum , gdzie naley do , a naley do , to sup inf sup inf sup inf

Zadanie 20.987.

Obliczy granice lim lim lim lim ( jest liczb cakowit)

131

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Zadanie 20.988.

Dowie, e cigi cos

s rozbiene. Zadanie 20.989. Niech bdzie niemalejcym cigiem liczb dodatnich. Udowodni, e lim lim

Zadanie 20.990. Niech bdzie dany niepusty i ograniczony zbir . Wykaza, e liczba jest jego kresem grnym wtedy i tylko wtedy, gdy , dla kadego i lim , dla pewnego cigu o wyrazach naleacych dla zbioru . Wypowiedzie i udowodni analogiczne twierdzenie dla kresu dolnego. Zadanie 20.991. Dla danej liczby okrelamy cig przez indukcj jak nastpuje:

Dowie, e lim . Wskazwka. Dowie, e cig Zadanie 20.992. najwikszy.

jest nierosncy.

Udowodni, e kady cig zbieny posiada wyraz najmniejszy, wzgldnie wyraz

Zadanie 20.993. Cig cig o wyrazach

nazywamy cigiem o wahaniu ograniczonym, jeeli ogeaniczony jest

Dowie, e kady ciag o wahaniu ograniczonym jest zbieny. Wykaza na przykadzie, e twierdzenie odwrotne nie jest prawdziwe. Zadanie 20.994. Wyznaczy granic ciagu zdeniowanego przez indukcj:

Wskazwka. Zauway, e Zadanie 20.995. lim cigu.

Niech bdzie cigiem nieograniczonym ani z gry, ani z dou i takim, e . Dowie, e kada liczba rzeczywista jest granic pewnego podcigu tego

21

Prace domowe
Dowd bowiem nie odnosi si do sw mwionych, ale do rozmowy w duszy [...] Arystoteles, Analityki wtre

132

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

21.1

Praca domowa 1
Niech . Czy , jest surjekcj? Czy
poprzez funkcj

Zadanie 21.996. , gdzie

. Wyznaczy zbir wartoci funkcji oraz jest injekcj?


dany jest wzorem R .

Przypomnienie. Obraz zbioru

Zadanie 21.997. . Zadanie 21.998.

Wyznaczy

, gdzie

R dana jest wzorem

sin , a

Dane s funkcje

R okrelone wzorami: dla dla

dla dla Utworzy . Dane s funkcje i okrelone w nastpujcy sposb:

Zadanie 21.999.

dla dla Znale Zadanie 21.1000. , gdzie Niech . . R dana bdzie wzorem

dla dla

(cz cakowita ). Znale

Wasno. Dla dowolnych

zachodzi

21.2

Praca domowa 2
Za pomoc zasady indukcji matematycznej pokaza, e: , , (f) , . , , Udowodni, e N liczba postaci N liczba postaci N liczba postaci N liczba postaci N liczba postaci N liczba postaci jest podzielna przez jest podzielna przez , jest podzielna przez , jest podzielna przez , jest podzielna przez , jest podzielna przez ,
133

Zadanie 21.1001. (a) (b) (c) (d) Zadanie 21.1002. (a) dla dowolnego (b) dla dowolnego (c) dla dowolnego (d) dla dowolnego (e) dla dowolnego (f) dla dowolnego

(e)

(g)

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

(g) dla dowolnego (h) dla dowolnego Zadanie 21.1003. sin sin Zadanie 21.1004.

N liczba postaci N liczba postaci Udowodni, e dla kadego

jest podzielna przez , jest podzielna przez N oraz .

R zachodzi nierwno:

Pokaza, e dla dowolnego

N jest prawdziwa rwno:

Zadanie 21.1005.

Pokaza, e dla dowolnego

N jest prawdziwa rwno:

Zadanie 21.1006.

Udowodni, e dla kadych

N jest prawdziwa nierwno

Zadanie 21.1007.

Udowodni, e dla kadej

jest prawdziwa nierwno

Everythings a moral, if only you can nd it. Lewis Carroll, Alice Adventures in Wonderland

134

Analiza matematyczna I, Krzysztof Rykaczewski

Zestawy zada

Bibliograa
[1] Witold Bednarek, 150 zada z matematyki elementarnej, Anna, d 1999 [2] Wodzimierz Krysicki oraz Lech Wodarski, Analiza Matematyczna w Zadaniach, Tom 12, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006 [3] Jzef Bana oraz Stanisaw Wdrychowicz, Zbir zada z analizy matematycznej, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 2006 [4] Wiesawa J. Kaczor oraz Maria T. Nowak, Zadania z analizy matematycznej, Cz. 13, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006 [5] Wojciech Kryszewski, Wykad analizy matematycznej, Wydawnictwo UMK, Toru 2009 [6] Marian Gewert oraz Zbigniew Skoczylas, Analiza Matematyczna. Przykady i zadania, Wydawnictwo Politechniki Wrocawskiej, Wrocaw 2005 [7] Kazimierz Kuratowski, Rachunek rniczkowy i cakowy. Funkcje jednej zmiennej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1978 [8] Grigorij Michajowicz Fichtenholz, Rachunek rniczkowy i cakowy, PWN, Warszawa 1966 [9] Franciszek Leja, Rachunek rniczkowy i cakowy, PWN, Warszawa 1947

135

You might also like