LIST OJCA WITEGO BENEDYKTA XVI DO BISKUPW, DO KAPANW, DO OSB KONSEKROWANYCH ORAZ DO WIERNYCH WIECKICH KOCIOA KATOLICKIEGO W CHISKIEJ

REPUBLICE LUDOWEJ

Pozdrowienie 1. Czcigodni Bracia Biskupi, drodzy Prezbiterzy, Osoby konsekrowane i wszyscy Wierni Kocioa katolickiego w Chinach, dziki czynimy Bogu, Ojcu Pana naszego Jezusa Chrystusa, zawsze, ilekro modlimy si za was odkd usyszelimy o waszej wierze w Chrystusie Jezusie i o waszej mioci, jak ywicie dla wszystkich witych z powodu nadziei nagrody odoonej dla was w niebie. (...) Nie przestajemy za was si modli i prosi Boga, abycie doszli do penego poznania Jego woli, w caej mdroci i duchowym zrozumieniu, abycie ju postpowali w sposb godny Pana, w peni Mu si podobajc, wydajc owoce wszelkich dobrych czynw i rosnc przez gbsze poznanie Boga. Niech moc Jego chway w peni was umacnia do okazywania wszelkiego rodzaju cierpliwoci i staoci (Kol 1, 3-5. 9-11). Te sowa apostoa Pawa s najbardziej odpowiednie, aby wyrazi uczucia, jakie ywi do was jako Nastpca Piotra i Pasterz Kocioa powszechnego. Wiecie dobrze, jak bardzo jestecie obecni w moim sercu oraz w codziennej modlitwie, i jak gboka jest wi komunii, ktra jednoczy nas duchowo. Cel listu 2. Pragn zatem przesa wam wyrazy braterskiej bliskoci. Wielka jest moja rado z waszej wiernoci Chrystusowi Panu i Kocioowi, tej wiernoci, jak okazywalicie niejednokrotnie za cen wielkich cierpie ,[1] wam bowiem z aski dane jest dla Chrystusa: nie tylko w Niego wierzy, ale i dla Niego cierpie (Flp 1, 29). Nie zamierzam porusza kadego szczegu zoonej problematyki dobrze wam znanej, ale chciabym w tym licie da kilka wskazwek odnonie do ycia Kocioa i dziea ewangelizacji w Chinach, aby wam pomc w odkryciu

tego, czego oczekuje Pan i Mistrz Jezus Chrystus, klucz, centrum i cel caej historii ludzkiej .[2] CZ PIERWSZA SYTUACJA KOCIOA ASPEKTY TEOLOGICZNE Globalizacja, nowoczesno i ateizm 3. Kierujc uwane spojrzenie na wasz nard, ktry wyrnia si spord ludw Azji bogactwem wielowiekowej cywilizacji, z caym dowiadczeniem mdrociowym, filozoficznym, naukowym i artystycznym, chc uwydatni jak bardzo, szczeglnie w ostatnich czasach, ukierunkowao si ono ku osigniciu znaczcych efektw w postpie ekonomiczno-spoecznym, przycigajc uwag caego wiata. Jak to podkrela mj czcigodny Poprzednik Papie Jan Pawe II, rwnie Koci katolicki ze swej strony patrzy z szacunkiem na ten zaskakujcy rozwj i na dugomylne projektowanie inicjatyw i oferuje z dyskrecj wasny wkad w promocj i obron osoby ludzkiej, jej walorw, jej duchowoci i transcendentnego powoania. Kocioowi le szczeglnie na sercu wartoci i cele, ktre maj pierwszorzdne znaczenie rwnie dla wspczesnych Chin: solidarno, pokj, sprawiedliwo spoeczna, inteligentne kierowanie zjawiskiem globalizacji .[3] Deniu do upragnionego i koniecznego rozwoju ekonomicznego i spoecznego oraz poszukiwaniu nowoczesnoci towarzysz dwa rne i przeciwstawne zjawiska, ktre trzeba ocenia z roztropnoci i w pozytywnym duchu apostolskim. Z jednej strony obserwuje si rosnce zainteresowanie, szczeglnie ludzi modych, wymiarem duchowym i transcendentnym osoby ludzkiej, co prowadzi do zainteresowania religi, zwaszcza chrzecijastwem. Z drugiej strony mona dostrzec, rwnie w Chinach, tendencj do materializmu i hedonizmu, ktra z wielkich miast rozszerza si na cae pastwo.[4] W tym kontekcie, w ktrym przychodzi wam dziaa, chciabym przypomnie to, co z moc podkrela Papie Jan Pawe II: nowa ewangelizacja wymaga goszenia Ewangelii [5] wspczesnemu czowiekowi, ze wiadomoci, e jak w pierwszym tysicleciu chrzecijastwa Krzy zosta wzniesiony w Europie, a w drugim w Ameryce i Afryce, tak w trzecim milenium wielkie niwo wiary bdzie zebrane na rozlegym i ywotnym kontynencie azjatyckim.[6]

 Duc in altum (k 5, 4). Dzisiaj te sowa skierowane zostaj do nas i wzywaj nas, bymy z wdzicznoci wspominali przeszo, caym sercem przeywali teraniejszo i ufnie otwierali si na przyszo: ,,Jezus Chrystus wczoraj i dzi, ten sam take na wieki'' (Hbr 13, 8) .[7] Rwnie Koci w Chinach jest wezwany, by by wiadkiem Chrystusa, by patrzy w przyszo z nadziej i by goszc Ewangeli zmierzy si z nowymi wyzwaniami, jakim Nard chiski musi stawi czoo. Raz jeszcze Sowo Boe pomaga nam na nowo odkry tajemniczy i gboki sens drogi Kocioa w wiecie. Faktycznie przedmiotem jednej z najwaniejszych wizji Apokalipsy jest Baranek otwierajcy ksig, wczeniej zamknit i opiecztowan siedmioma pieczciami, ktrych nikt nie mg zama. Jan ukazany jest nawet jak pacze, bo nie znalaz si nikt godny, by otworzy ksig i j odczyta (por. Ap 5, 4). Historia pozostaje nieczytelna, niezrozumiaa. Nikt jej nie moe odczyta. By moe ten pacz Jana w obliczu tak mrocznej tajemnicy dziejw wyraa niepokj Kociow Azji z powodu milczenia Boga wobec przeladowa, na jakie byy naraone w owym czasie. Jest to niepokj, ktry moe trafnie odzwierciedla nasze obawy w obliczu powanych trudnoci, nieporozumie i wrogoci, z powodu ktrych Koci cierpi rwnie i dzisiaj w rnych czciach wiata. S to cierpienia, na ktre Koci z pewnoci nie zasuguje, podobnie jak Jezus nie zasuy na swoj mk. Wyraaj one jednak zarwno niegodziwo czowieka, gdy ulega podstpom za, jak i panowanie Boga nad wydarzeniami .[8] Dzi, tak jak kiedy, gosi Ewangeli oznacza przepowiada i dawa wiadectwo Jezusowi Chrystusowi ukrzyowanemu i zmartwychwstaemu, nowemu Czowiekowi, zwycizcy grzechu i mierci. Pozwala On istotom ludzkim wej w nowy wymiar, w ktrym miosierdzie i mio skierowane rwnie do nieprzyjaci s wiadectwem zwycistwa Krzya nad kad ludzk saboci i bied. Rwnie w waszym kraju goszenie Chrystusa ukrzyowanego i zmartwychwstaego bdzie moliwe w takiej mierze, jak wyznaczy wasza wierno Ewangelii, komunii z Nastpc Piotra i Kocioem powszechnym, umiejtnoci urzeczywistniania oznak mioci i jednoci ( abycie si wzajemnie miowali, tak jak Ja was umiowaem. Po tym wszyscy poznaj, ecie uczniami moimi, jeli bdziecie si wzajemnie miowali. [...] Aby wszyscy stanowili jedno, jak Ty, Ojcze, we Mnie, a Ja w Tobie, aby i oni stanowili w Nas jedno, by wiat uwierzy, e Ty mnie posae : J 13, 34-35; 17, 21). Gotowo do penego szacunku i konstruktywnego dialogu

4. Jako Pasterz Kocioa powszechnego pragn wyrazi yw wdziczno Panu za bolesne wiadectwo wiernoci, jakie chiska wsplnota katolicka dawaa w okolicznociach prawdziwie trudnych. Rwnoczenie odczuwam jako mj wewntrzny i niezbywalny obowizek i jako wyraz mojej ojcowskiej mioci, konieczno utwierdzania w wierze chiskich katolikw i wspierania ich jednoci za pomoc rodkw waciwych Kocioowi. Z wyjtkow uwag ledz rwnie losy caego narodu, wobec ktrego ywi uznanie i uczucia przyjani, do tego stopnia, e wyraam yczenie, by mc niebawem widzie odnowione konkretne drogi porozumienia i wsppracy pomidzy Stolic wit i Chisk Republik Ludow , gdy przyja karmi si kontaktami, dzieleniem jednakowych uczu w sytuacjach radosnych i smutnych, solidarnoci i wymian pomocy .[9] W takiej wanie perspektywie mj nieodaowany Poprzednik doda: Dla nikogo nie jest tajemnic, e Stolica wita, w imieniu caego Kocioa katolickiego i wierz ku poytkowi caej ludzkoci, pragnie, aby zostaa otwarta nowa przestrze dla dialogu z wadzami Chiskiej Republiki Ludowej, w ktrej, pokonawszy nieporozumienia z przeszoci, mona by wsplnie pracowa dla dobra Narodu chiskiego i dla pokoju w wiecie .[10] Jestem wiadom, e normalizacja stosunkw z Chisk Republik Ludow wymaga czasu i zakada dobr wol obu stron. Ze swej strony Stolica wita pozostaje zawsze otwarta na negocjacje niezbdne do przezwycienia wspczesnych trudnoci. Trudna sytuacja, w ktrej pojawiaj si dwuznacznoci i nieporozumienia, nie sprzyja ani wadzom, ani Kocioowi katolickiemu w Chinach. Jak stwierdzi Papie Jan Pawe II, cytujc sowa, jakie pisa z Pekinu ojciec Matteo Ricci,[11] rwnie Koci katolicki dzisiaj nie prosi Chin, ani jej wadz politycznych o jakikolwiek przywilej, ale jedynie o to, by mg by na nowo podjty dialog w celu osignicia relacji przeniknitych wzajemnym szacunkiem i gbok znajomoci .[12] Niech Chiny to wiedz: Koci katolicki w zakresie jego kompetencji raz jeszcze pragnie zaproponowa pokorn i bezinteresown sub dla dobra katolikw chiskich i wszystkich mieszkacw kraju. Jeli za chodzi o stosunki pomidzy wsplnot polityczn a Kocioem w Chinach, warto przypomnie jasne nauczanie Soboru Watykaskiego II, ktry deklaruje: Koci, ktry ze wzgldu na swoje zadanie i kompetencje w aden sposb nie utosamia si ze wsplnot polityczn i nie czy si z adnym systemem politycznym, jest rwnoczenie i znakiem, i obron transcendencji osoby ludzkiej . I kontynuuje: Wsplnota polityczna i Koci s, kade na wasnym terenie, od siebie niezalene i autonomiczne.

Jednak i wsplnota polityczna, i Koci, cho z rnego tytuu, su jednostkowemu i spoecznemu powoaniu tych samych ludzi. Sub t bd mogy peni dla dobra wszystkich tym skuteczniej, im lepiej bd prowadzi ze sob zdrow wspprac, uwzgldniajc take okolicznoci miejsca i czasu .[13] Dlatego te Koci katolicki, ktry jest w Chinach, ma misj nie polegajc na zmienianiu struktur lub administracji pastwa, ale na goszeniu ludziom Chrystusa, Zbawiciela wiata, opierajc si przy penieniu zadania apostolatu na mocy Boej. Jak przypominaem w mojej Encyklice Deus caritas est, Koci nie moe i nie powinien podejmowa walki politycznej, aby realizowa jak najbardziej sprawiedliwe spoeczestwo. Nie moe i nie powinien stawia si na miejscu pastwa. Nie moe te jednak i nie powinien pozostawa na marginesie w walce o sprawiedliwo. Musi wczy si w ni przez argumentacj rozumow i obudzi siy duchowe, bez ktrych sprawiedliwo, domagajca si zawsze wyrzecze, nie moe utrwali si i rozwija. Sprawiedliwa spoeczno nie moe by dzieem Kocioa, lecz powinna by realizowana przez polityk. Niemniej Koci jest zainteresowany budowaniem sprawiedliwoci przez otwieranie inteligencji i woli na wymagania dobra .[14] W wietle tych niezbywalnych pryncypiw rozwizanie istniejcych problemw nie moe polega na nieustannym konflikcie z prawowitymi wadzami cywilnymi; rwnoczenie jednak jest nie do przyjcia ulego wobec nich, gdy bezprawnie wtrcaj si w sprawy dotyczce wiary i dyscypliny Kocioa. Wadze cywilne dobrze wiedz, e Koci w swoim nauczaniu wzywa wiernych, by byli dobrymi obywatelami, penymi szacunku wsppracownikami, udzielajcymi si na rzecz dobra wsplnego w ich kraju, ale take jest jasne, e oczekuje od pastwa, by zagwarantowao tyme obywatelom katolikom pen moliwo praktykowania ich wiary, z zachowaniem szacunku dla autentycznej wolnoci religijnej. Komunia pomidzy Kocioami partykularnymi w Kociele powszechnym 5. Kociele katolicki w Chinach, niewielka trzdko obecna i dziaajca w tak licznym Narodzie, ktry przemierza histori, jake zachcajco i prowokacyjnie brzmi dla ciebie sowa Jezusa: Nie bj si, maa trzdko, gdy spodobao si Ojcu waszemu da wam krlestwo (k 12, 32)! Wy jestecie sol ziemi, (...) wiatem wiata : dlatego niech wasze wiato janieje przed ludmi, aby widzieli wasze dobre uczynki i chwalili Ojca waszego, ktry jest w niebie (Mt 5, 13.14.16).

W Kociele katolickim, ktry jest w Chinach, uobecnia si cay Koci powszechny, Koci Chrystusa, o ktrym w Credo mwimy, e jest jeden, wity, powszechny i apostolski, to znaczy wiatowa wsplnota uczniw Pana. Jak wiecie, gboka jedno, jaka czy Kocioy partykularne istniejce w Chinach i wprowadza je w cis komuni rwnie z innymi Kocioami partykularnymi rozsianymi po wiecie, zakorzeniona jest nie tylko w tej samej wierze i jednym Chrzcie, ale przede wszystkim w Eucharystii i biskupstwie.[15] Jedno episkopatu, ktrej Biskup Rzymu, jako Nastpca Piotra, jest trwaym i widzialnym rdem i fundamentem ,[16] utrzymuje si przez wieki dziki sukcesji apostolskiej i jest rwnie podstaw tosamoci Kocioa w kadym czasie z Kocioem zaoonym przez Chrystusa na Piotrze i innych Apostoach.[17] Zgodnie z nauk katolick, biskup jest widzialnym rdem i fundamentem jednoci Kocioa partykularnego, powierzonego jego pasterskiej posudze.[18] W kadym jednak Kociele partykularnym, aby by on w peni Kocioem, musi by obecna najwysza wadza Kocioa, to znaczy kolegium biskupw wraz z jego Gow Biskupem Rzymu, a nigdy bez niego. Dlatego posuga Nastpcy Piotra naley do istoty kadego Kocioa partykularnego od wewntrz .[19] Ponadto komunia wszystkich Kociow partykularnych w jednym Kociele katolickim, a co za tym idzie uporzdkowana komunia hierarchiczna wszystkich biskupw, nastpcw Apostow, z Nastpc Piotra, jest gwarancj jednoci wiary i ycia wszystkich katolikw. Niezbdne dla jednoci Kocioa w poszczeglnych narodach jest zatem, by kady Biskup pozostawa w komunii z innymi biskupami, a wszyscy byli w widzialnej i konkretnej komunii z Papieem. Nikt nie jest w Kociele obcym, ale wszyscy s obywatelami tego samego ludu, czonkami tego samego Mistycznego Ciaa Chrystusa. Wzem komunii sakramentalnej jest Eucharystia, ktr zapewnia posuga biskupw i kapanw.[20] Cay Koci, ktry jest w Chinach, jest wezwany, by y jednoci i j okazywa w bogatszej duchowoci komunii, ktra dorastaaby do harmonijnej komunii hierarchicznej, przy caej zoonoci konkretnych sytuacji, w jakich znajduje si wsplnota katolicka. Dlatego te, Pasterze i wierni s wezwani do obrony i ochrony tego, co naley do nauczania i tradycji Kocioa. Napicia i podziay w Kociele: przebaczenie i pojednanie

6. Zwracajc si do caego Kocioa w licie apostolskim Novo millennio ineunte, mj czcigodny Poprzednik Papie Jan Pawe II twierdzi, e wielk dziedzin, w ktrej naley podj zdecydowane i planowe dziaania na paszczynie Kocioa powszechnego i Kociow partykularnych [jest] komunia (koinona), bdca ucielenieniem i objawieniem samej istoty tajemnicy Kocioa. Komunia jest owocem i objawieniem owej mioci, ktra wypywajc z Serca Przedwiecznego Ojca, rozlewa si w nas za spraw Ducha darowanego nam przez Jezusa (por. Rz5, 5), abymy wszyscy stali si ,,jednym duchem i jednym sercem'' (por. Dz 4, 32). Wanie budujc t komuni mioci Koci objawia si jako ,,sakrament'', czyli jako ,,znak i narzdzie wewntrznego zjednoczenia z Bogiem i jednoci caego rodzaju ludzkiego''. Sowa Chrystusa na ten temat s zbyt jednoznaczne, aby mona byo umniejsza ich donioso. Take w nowym stuleciu Koci na drodze swego rozwoju historycznego bdzie potrzebowa wielu rnych rzeczy; jeli jednak zabraknie mu mioci (agape), wszystko inne bdzie bezuyteczne. Sam aposto Pawe przypomina nam o tym w hymnie o mioci: nawet gdybymy mwili jzykami ludzi i aniow i posiadali wiar, ktra ,,gry przenosi'', ale nie mieli mioci, wszystko byoby ,,niczym'' (por. 1 Kor13, 2). Mio jest naprawd ,,sercem'' Kocioa .[21] Te wskazania odnoszce si do samej natury Kocioa powszechnego maj szczeglne znaczenie dla Kocioa w Chinach. Zdajecie sobie bowiem spraw z problemw, z jakimi musi si boryka wewntrznych i w odniesieniu do spoeczestwa chiskiego wiecie o napiciach, podziaach i oskareniach. Odnonie do tego, ju w ubiegym roku, mwic o rodzcym si Kociele, miaem mono przypomnie, e wsplnota uczniw dowiadcza od samych pocztkw nie tylko radoci Ducha witego, aski prawdy i mioci, ale i prby, spowodowanej przede wszystkim sporami co do prawd wiary, powodujcymi podziay w jednoci. I tak jak komunia mioci istnieje od samego pocztku i trwa bdzie a do koca (por. 1 J 1, 1 nn.), tak niestety od pocztku dochodzi rwnie do podziaw. Nie powinnimy si dziwi, e istniej one take dzisiaj (...). Tak wic temu, co dzieje si na wiecie, i momentom saboci Kocioa towarzyszy zawsze niebezpieczestwo utraty wiary, tym samym utraty mioci i braterstwa. A zatem ten, kto wierzy w Koci mioci i pragnie w nim y, ma konkretny obowizek uzna, e istnieje rwnie to niebezpieczestwo .[22] Historia Kocioa uczy te, e autentyczna komunia wyraa si nie inaczej, jak tylko przez mozolny wysiek pojednania.[23] Oczyszczenie bowiem pamici, przebaczenie temu, kto popeni zo, zapomnienie poniesionych krzywd i wyciszenie serc w mioci, realizowane w imi Jezusa ukrzyowanego i

zmartwychwstaego, moe wymaga wykraczania poza osobiste pozycje i wizje, jakie zrodziy si z bolesnych albo trudnych dowiadcze, ale s to kroki, ktre piesznie naley poczyni, aby pomnaa i prezentowa komuni pomidzy wiernymi i Pasterzami Kocioa w Chinach. Dlatego ju mj czcigodny Poprzednik zwraca si do was wielokrotnie z naglcym zaproszeniem do przebaczenia i pojednania. Pragn w tym miejscu przypomnie fragment przesania, jakie skierowa on, gdy zblia si Rok wity 2000: Przygotowujc si do witowania Wielkiego Jubileuszu pamitajcie, e w tradycji biblijnej czas ten zawsze nis z sob obowizek wzajemnego darowania dugw, naprawienia popenionych krzywd oraz pojednania si z blinimi. Take wam zostaa zwiastowana ,,wielka rado przygotowana dla wszystkich ludw'': mio i miosierdzie Ojca, Odkupienie dokonane w Chrystusie. W takiej mierze, w jakiej sami gotowi bdziecie przyj t radosn wie, bdziecie mogli przekazywa j waszym yciem wszystkim ludziom yjcym obok was. Moim najgortszym pragnieniem jest, abycie posuszni natchnieniom Ducha witego przebaczali sobie nawzajem wszystko, co wymaga wybaczenia, zbliali si do siebie, akceptowali si wzajemnie i przekraczali bariery, aby pokona wszystko, co moe was dzieli. Nie zapominajcie sw Jezusa wypowiedzianych podczas Ostatniej Wieczerzy: ,,Po tym wszyscy poznaj, ecie uczniami moimi, jeli bdziecie si wzajemnie miowali'' (J 13, 35). Z radoci dowiedziaem si, e pragniecie ofiarowa, jako najcenniejszy dar jubileuszowy, jedno pomidzy wami oraz jedno z Nastpc w. Piotra. To postanowienie moe by jedynie owocem Ducha, ktry prowadzi swj Koci po nieatwych drogach pojednania i jednoci .[24] Wszyscy zdajemy sobie spraw z faktu, e to denie nie bdzie mogo speni si z dnia na dzie, ale bdcie pewni, e cay Koci bdzie zanosi nieustann modlitw za was w tej intencji. Miejcie te na uwadze, e na waszej drodze pojednania jestecie wspierani przykadem i modlitw wielu wiadkw wiary , ktrzy cierpieli i przebaczyli, ofiarowujc ycie za przyszo Kocioa katolickiego w Chinach. Samo ich istnienie jest dla was nieustannym bogosawiestwem wobec Ojca niebieskiego, a ich pami z pewnoci przyniesie obfite owoce. Wsplnoty kocielne i organizmy pastwowe: relacje przeywane w prawdzie i mioci

7. Uwana analiza wspomnianej ju bolesnej sytuacji mocnych kontrastw (por. nr 6), ktra angauje wiernych wieckich i Pasterzy, uwidacznia, pord rnych przyczyn, znaczc rol, jak peni organizmy, ktre zostay narzucone jako najbardziej odpowiedzialne za ycie wsplnoty katolickiej. Jeszcze dzi bowiem uznanie ze strony tych organizmw jest kryterium zdeklarowania wsplnoty, osoby albo miejsca religijnego jako legalne czyli oficjalne . Wszystko to spowodowao podziay pord duchowiestwa i pord wiernych. Jest to sytuacja, ktra nade wszystko zaley od faktorw zewntrznych wobec Kocioa. Powanie jednak uwarunkowaa jego drog, dajc okazj rwnie do podejrze, wzajemnych oskare i donosw, co wci jest jego niepokojc saboci. Jeli chodzi o delikatn kwesti relacji, jakie trzeba utrzymywa z organizmami pastwowymi, szczeglnie wyrane jest zaproszenie skierowane przez Sobr Watykaski II, by i za sowem i sposobem postpowania Jezusa Chrystusa. On bowiem nie chcc by mesjaszem politycznym, ktry rzdzi si,[25] wola nazywa si Synem Czowieczym, ktry przyszed, ,,eby suy i da swoje ycie jako okup za wielu'' (Mk 10, 45). Ukazywa si jako doskonay Suga Boy,[26] ktry ,,trzciny zgniecionej nie zamie ani knota tlejcego nie dogasi'' (Mt 12, 20). Uznawa wadz pastwow i jej prawa, polecajc paci podatek cezarowi, ale jasno nakaza zachowywa nadrzdne prawa Boe: ,,Oddajcie wic cezarowi to, co naley do cezara, a Bogu to, co naley do Boga'' (Mt 22, 21). Wreszcie w dziele Odkupienia dokonanym na krzyu, przez ktre naby zbawienie i prawdziw wolno dla ludzi, dopeni swego objawienia. Da wiadectwo prawdzie,[27] ale nie chcia narzuca jej si tym, ktrzy si jej sprzeciwiali. Albowiem krlestwo Jego nie jest zdobywane mieczem,[28] lecz jest utrwalane dawaniem wiadectwa prawdzie i suchaniem jej, wzrasta za dziki mioci, ktr Chrystus podwyszony na krzyu pociga ludzi do siebie (por. J12, 32) .[29] Prawda i mio stanowi dwie kolumny none ycia wsplnoty chrzecijaskiej. Z tego powodu przypomniaem, e Koci mioci jest rwnie Kocioem prawdy, pojmowanej przede wszystkim jako wierno Ewangelii, ktr Pan Jezus powierzy swoim uczniom (...). Jednak rodzina dzieci Boych, aby y w jednoci i pokoju, potrzebuje kogo, kto by j umacnia w prawdzie i prowadzi dziki mdremu i wiarygodnemu rozeznaniu: temu wanie ma suy urzd Apostow. I tu dochodzimy do wanego momentu: Koci cay naley do Ducha, ale posiada struktur, sukcesj apostolsk, do ktrej naley zagwarantowanie, by trwa w przekazanej przez Chrystusa prawdzie, z ktrej wynika take zdolno do miowania. (...) Apostoowie oraz ich nastpcy s zatem strami i wiarygodnymi wiadkami

powierzonego Kocioowi depozytu prawdy; s rwnie szafarzami mioci: te dwa aspekty id w parze. (...) Prawda i mio to dwa aspekty tego samego daru, ktry pochodzi od Boga, a dziki posudze apostolskiej jest zachowywany w Kociele i trwa a do naszych czasw! .[30] Dlatego te Sobr Watykaski II podkrela, e szacunek i mio powinny si rozciga take i na tych, ktrzy w kwestiach spoecznych, politycznych lub te religijnych inaczej ni my myl bd postpuj; im gbiej bowiem poprzez uczciwo i mio zrozumiemy sposb ich mylenia, tym atwiej bdziemy mogli nawiza z nimi dialog . Ten sam jednak Sobr ostrzega: taka wanie mio i yczliwo jednak nie powinny nas nigdy czyni obojtnymi na prawd i dobro .[31] Biorc pod uwag pierwotny zamys Jezusa ,[32] staje si ewidentne, e pretendowanie niektrych organizmw, ustanowionych przez pastwo i obcych strukturze Kocioa, do stawiania siebie ponad biskupami i kierowania yciem wsplnoty kocielnej, nie jest zgodne z nauczaniem katolickim, wedug ktrego Koci jest apostolski , jak to potwierdzi rwnie Sobr Watykaski II. Koci jest apostolski ze wzgldu na swoje rdo, poniewa zosta zbudowany na ,,fundamencie Apostow'' (Ef 2, 20); ze wzgldu na nauczanie, ktre jest takie samo, co nauczanie Apostow; ze wzgldu na swoj struktur, poniewa a do powrotu Chrystusa jest nauczany, uwicany i prowadzony przez Apostow dziki tym, ktrzy s ich nastpcami, biskupami, w jednoci z nastpc Piotra .[33] Dlatego w kadym poszczeglnym Kociele partykularnym jedynie biskup diecezjalny kieruje w imieniu Pana owczarni sobie powierzon jako wasny, zwyczajny i bezporedni Pasterz [34] i, na poziomie narodowym, jedynie prawowita Konferencja Episkopatu moe formuowa wskazania duszpasterskie obowizujce w caej wsplnocie katolickiej zainteresowanego kraju.[35] Rwnie deklarowana celowo wspomnianych wyej organizmw, zgodnie z ktr maj one urzeczywistnia zasady niepodlegoci i autonomii, samostanowienia i demokratycznej administracji Kocioa ,[36] jest nie do pogodzenia z nauczaniem katolickim, ktre od najwczeniejszych Symboli wiary wyznaje Koci jeden, wity, powszechny i apostolski . W wietle przedstawionych wyej zasad Pasterze i wierni wieccy niech pamitaj, e goszenie Ewangelii, katecheza i dzieo charytatywne, dziaalno liturgiczna i kultowa, jak rwnie wszystkie postanowienia duszpasterskie nale wycznie do biskupw wraz z ich kapanami w staej komunii wiary przekazanej przez Apostow w Pimie w. i w Tradycji, a zatem nie mog podlega adnym wpywom zewntrznym.

Zwaajc na tak trudne pooenie, niemao czonkw wsplnoty katolickiej zadaje sobie pytanie, czy uznanie ze strony wadz cywilnych, konieczne do publicznej dziaalnoci, szkodzi w jaki sposb jednoci z Kocioem powszechnym. Dobrze wiem, e ta problematyka bolenie niepokoi Pasterzy i wiernych. W tej sprawie uwaam przede wszystkim, e niezbdna i niezmordowana obrona depozytu wiary oraz wsplnoty sakramentalnej i hierarchicznej, sama z siebie nie przeciwstawia si dialogowi z przedstawicielami wadz odnonie do aspektw ycia wsplnoty kocielnej, ktre wkraczaj w obszar cywilny. Nie widzi si poza tym szczeglnych trudnoci dla przyjcia uznania przez wadze cywilne, pod warunkiem, e nie pociga ono ze sob zaprzeczenia niezbywalnych zasad wiary oraz komunii kocielnej. W wielu konkretnych przypadkach, jeli nie zawsze, w procesie uznania interweniuj jednak organizmy, ktre zmuszaj osoby zainteresowane do przyjcia postaw, wykonywania gestw i podjcia zada sprzeciwiajcych si gosowi sumienia katolikw. Rozumiem zatem, jak trudno jest w takich warunkach i okolicznociach oceni waciwy wybr. Dlatego te Stolica wita potwierdzajc takie zasady, pozostawia decyzj kademu biskupowi, ktry, wysuchawszy swego duchowiestwa, jest w stanie lepiej rozezna lokaln sytuacj, rozway konkretne moliwoci wyboru i oceni ewentualne konsekwencje wewntrz wsplnoty diecezjalnej. Moliwe, i ostateczna decyzja nie spotka si ze zgod wszystkich kapanw i wiernych. Mimo to mam nadziej, e zostanie przyjta, nawet jeli z blem, i e zostanie zachowana jedno wsplnoty diecezjalnej z jej Pasterzem. Ponadto, dobrze bdzie, gdy biskupi i kapani, z prawdziwym sercem Pasterzy, zaangauj si na wszystkie sposoby, aby nie powodowa skandali i bd korzystali z okazji, by ksztatowa sumienie wiernych, powicajc szczegln uwag najsabszym: wszystko bdzie przeywane w braterskiej komunii i zrozumieniu, bez wzajemnych osdw i wyrokw. Rwnie w tym przypadku naley pamita, e zwaszcza przy braku prawdziwej wolnoci w celu ocenienia wartoci moralnej jakiego czynu naley, poza obiektywnym uchybieniem, ze szczegln ostronoci pozna rzeczywiste intencje osoby zainteresowanej. Kady przypadek trzeba bdzie zatem oddzielnie oceni, biorc pod uwag okolicznoci. Episkopat chiski 8. W Kociele, Ludzie Boym, jedynie osobom duchownym, prawnie wywiconym, po przebyciu odpowiedniego szkolenia i formacji, przypada penienie posugi nauczania, uwicania i rzdzenia . Wierni wieccy, po otrzymaniu misji kanonicznej od biskupa, mog peni poyteczn posug przekazywania wiary w Kociele.

W ostatnich latach, z rnych wzgldw, wy, Bracia w episkopacie, napotkalicie trudnoci, poniewa osoby nie wywicone , a czasem wrcz nie ochrzczone, w imieniu rnych organizmw pastwowych kontroluj i podejmuj decyzje dotyczce wanych zagadnie kocielnych, wcznie z nominacj biskupw. W konsekwencji bylimy wiadkami deprecjonowania posugi Piotrowej i biskupiej na mocy takiej wizji Kocioa, wedug ktrej Papie, biskupi i kapani, ponosz ryzyko faktycznej utraty urzdu i wadzy. Natomiast, jak zostao wspomniane, misja Piotrowa i biskupia s podstawowymi i integralnymi elementami doktryny katolickiej dotyczcej sakramentalnej struktury Kocioa. Taka natura Kocioa jest darem Pana Jezusa, poniewa to On ustanowi jednych apostoami, innych prorokami, innych ewangelistami, innych pasterzami i nauczycielami, aby przysposobili witych do wykonywania posugi, dla budowania Ciaa Chrystusowego, a dojdziemy wszyscy razem do jednoci wiary i penego poznania Syna Boego, do czowieka doskonaego, do miary wielkoci wedug Peni Chrystusa (Ef 4, 11-13). Wsplnota i jedno niech mi bdzie wolno to powtrzy (por. nr 5) s istotnymi i integralnymi elementami Kocioa katolickiego: dlatego te projekt Kocioa niezalenego w zakresie religijnym od Stolicy witej jest niezgodny z doktryn katolick. Jestem wiadomy, e istniej powane trudnoci, ktrym musicie stawi czoo we wspomnianej sytuacji, aby wytrwa w wiernoci Chrystusowi, Jego Kocioowi oraz Nastpcy witego Piotra. Pamitajc, e jak zaznacza to ju wity Pawe (por. Rz 8, 35-39) adna przeszkoda nie moe oddzieli nas od Chrystusa, ywi nadziej, e bdziecie potrafili uczyni wszystko, co w waszej mocy, ufni w ask Pana, aby zachowa jedno i wsplnot w Kociele, nawet za cen wielkich powice. Wielu czonkw episkopatu chiskiego, ktrzy w ostatnich dziesicioleciach prowadzili Koci, dostarczao i wci daj swoim wsplnotom oraz Kocioowi powszechnemu wspaniae wiadectwo. Raz jeszcze wypywa z serca hymn uwielbienia i dzikczynienia najwyszemu Pasterzowi owczarni (1 P 5, 4): nie mona bowiem zapomnie, e wielu z nich dowiadczyo przeladowa i przeszkd w penieniu ich posugi, a niektrzy z nich uynili Koci przelaniem wasnej krwi. Nowe czasy, a w konsekwencji wyzwanie nowej ewangelizacji, uwydatniaj rol posugiwania biskupa. Do Pasterzy przybyych do Rzymu z rnych stron wiata na obchody Jubileuszu, Jan Pawe II powiedzia: przede wszystkim pasterz ponosi odpowiedzialno za wsplnot kocieln i jest jej animatorem, troszczc si zarwno o zachowanie wewntrznej jednoci, jak i pobudzajc ludzi do dziaalnoci

misyjnej. W obliczu relatywizmu i subiektywizmu, ktrymi skaona jest w wielkiej mierze wspczesna kultura, biskupi s powoani do obrony i umacniania doktrynalnej jednoci swoich wiernych. Pochylajc si z trosk nad wszystkimi sytuacjami, w ktrych ludzie trac wiar lub jej nie znaj, biskupi angauj wszystkie siy w dzieo ewangelizacji, przygotowujc w tym celu kapanw, zakonnikw i wieckich oraz oddajc im do dyspozycji niezbdne rodki .[37] Przy tej samej okazji mj czcigodny Poprzednik wspomina, e Biskup, nastpca Apostow, jest kim, dla kogo Chrystus jest wszystkim. Ze w. Pawem moe on kadego dnia powtarza: Dla mnie ycie to Chrystus (Flp 1, 21). Musi on to zawiadczy swoim postpowaniem. Sobr Watykaski II naucza: ,,Do swoich zada apostolskich winni si biskupi przykada jako wiadkowie Chrystusa wobec wszystkich ludzi'' (Christus Dominus, 11) .[38] Odnonie do posugi biskupiej, korzystam z okazji, by przypomnie to, o czym ostatnio mwiem: Biskupi s odpowiedzialni w pierwszym rzdzie za budowanie Kocioa jako rodziny Boej i miejsca wzajemnej pomocy oraz dyspozycyjnoci. Aby wypeni t misj otrzymalicie w wiceniach biskupich trzy specyficzne urzdy: urzd nauczania (munus docendi), uwicania (munus sanctificandi) i kierowania (munus regendi), ktre tworz razem urzd pasterski (munus pascendi). W szczeglnoci, celem urzdu regendi jest rozwj spoecznoci kocielnej, a wic budowanie wsplnoty jednomylnej w posuszestwie nauce Apostow, w amaniu chleba, w modlitwie i w braterskiej jednoci. Urzd kierowania (munus regendi), pozostajc w cisym zwizku z urzdami nauczania i uwicania, jest dla biskupa autentycznym aktem umiowania Boga i bliniego, ktry wyraa si w mioci duszpasterskiej .[39] Podobnie, jak w innych czciach wiata, rwnie w Chinach Koci jest kierowany przez biskupw, ktrzy przez wicenia biskupie udzielone im przez innych, prawnie wywiconych biskupw, otrzymali wraz z urzdem uwicenia, rwnie urzdy nauczania i kierowania ludem im powierzonym w ich Kocioach lokalnych, za porednictwem wadzy udzielonej przez Boga, poprzez ask sakramentu wice. Zadania nauczania i kierowania jednak, ze swojej natury mog by wykonywane tylko w hierarchicznej komunii z Gow i z jego czonkami .[40] Doprawdy, precyzuje Sobr Watykaski II, Czonkiem kolegium biskupiego zostaje si na mocy sakramentu wice i hierarchicznej komunii z Gow kolegium wraz z jego czonkami .[41] Obecnie wszyscy biskupi Kocioa katolickiego w Chinach s synami Narodu chiskiego. Pomimo wielu powanych trudnoci, Koci katolicki w Chinach,

dziki szczeglnej asce Ducha witego, nigdy nie zosta pozbawiony posugi prawowitych Pasterzy, ktrzy zachowali nienaruszon sukcesj apostolsk. Musimy dzikowa Panu za t sta, cho okupion cierpieniem obecno biskupw, ktrzy otrzymali wicenia kapaskie zgodnie z tradycj katolick, to znaczy we wsplnocie z Biskupem Rzymu, Nastpc witego Piotra, z rk wanie i prawomocnie wywiconych biskupw, przestrzegajc ceremoniau Kocioa katolickiego. Niektrzy z nich, nie chcc podlega niesusznej kontroli roztaczanej nad yciem Kocioa, a take pragnc zachowa absolutn wierno Nastpcy witego Piotra i doktrynie katolickiej, byli zmuszeni do potajemnego przyjcia wice. Tajno nie jest rzecz normaln w Kociele i historia pokazuje, e Pasterze i wierni uciekaj si do niej jedynie w przypadku bolesnego pragnienia zachowania nienaruszonej wasnej wiary i nie godzenia si na ingerencj organizmw pastwowych w to, co dotyczy gbi ycia Kocioa. Z tego wzgldu Stolica wita wzywa, by ci prawomocni Pasterze byli uznani przez wadze rzdowe rwnie z uwagi na skutki cywilne, ktre s niezbdne, aby wszyscy wierni mogli swobodnie wyznawa swoj wiar w kontekcie spoecznym, w jakim przypado im y. Inni Pasterze natomiast, pod wpywem szczeglnych okolicznoci, zgodzili si na przyjcie wice biskupich bez mandatu papieskiego, ale pniej zwrcili si z prob, by zostali wczeni do wsplnoty z Nastpc witego Piotra oraz z innymi Brami w episkopacie. Papie, biorc pod uwag szczero ich uczu oraz trudno ich pooenia, pamitajc take o opinii biskupw ssiadujcych, moc swej odpowiedzialnoci Najwyszego Pasterza Kocioa zezwoli im na penoprawne wykonywanie jurysdykcji biskupiej. Ta inicjatywa Papiea wypywaa ze znajomoci szczeglnych okolicznoci, w jakich przyjli wicenia, oraz z Jego gbokiej troski duszpasterskiej, aby uatwi ustanowienie penej wsplnoty. Niestety, najczciej kapani i wierni nie byli odpowiednio informowani o dokonanym uprawomocnieniu ich biskupa i to powodowao niemao powanych problemw sumienia. Co wicej, niektrzy uprawomocnieni biskupi nie wykonali adnego gestu, ktry jasno potwierdzaby, e to nastpio. Z tego powodu niezbdne jest, by dla duchowego dobra zainteresowanych wsplnot diecezjalnych, dokonane uprawomocnienie mogo by w krtkim czasie podane do publicznej wiadomoci i aby prawowici biskupi przyjmowali coraz wyraniej niedwuznaczn postaw penej wsplnoty z Nastpc witego Piotra. S te nieliczni biskupi, ktrzy zostali wywiceni bez mandatu papieskiego i nie poprosili lub te jeszcze nie otrzymali koniecznego uprawomocnienia. Wedug doktryny Kocioa katolickiego naley uzna ich za nieprawowitych,

ale wanie wywiconych, o ile istnieje pewno, e otrzymali wicenia z rk wanie wywiconych biskupw oraz e zosta zachowany katolicki ceremonia wice biskupich. Dlatego te, mimo i nie s oni w jednoci z Papieem, wanie speniaj sw posug udzielania sakramentw, pomimo e czyni to w sposb nieprawny. Jak wielkie duchowe bogactwo wypywaoby z tego dla Kocioa w Chinach, jeli przy zachowaniu niezbdnych warunkw, rwnie ci Pasterze doczyliby do wsplnoty z Nastpc witego Piotra oraz z caym episkopatem katolickim! Nie tylko byaby uznana prawnie ich posuga biskupia, ale take okazaaby si bogatsza ich komunia z kapanami i wiernymi, uznajcymi Koci w Chinach za cz Kocioa katolickiego, zjednoczonego z Biskupem Rzymu i ze wszystkimi innymi Kocioami rozsianymi po wiecie. W poszczeglnych narodach wszyscy prawomocni biskupi stanowi Konferencj Episkopatu, opierajc si na wasnym statucie, ktry zgodnie z Kodeksem Prawa Kanonicznego musi by zatwierdzony przez Stolic Apostolsk. Taka Konferencja Episkopatu wyraa bratersk komuni wszystkich biskupw jednego narodu i rozwaa kwestie doktrynalne oraz duszpasterskie, istotne dla caej wsplnoty katolickiej kraju, nie ingeruje jednak w wypenianie zwyczajnej i bezporedniej wadzy kadego z biskupw w jego diecezji. Ponadto, kada Konferencja Episkopatu utrzymuje korzystne i poyteczne kontakty z wadzami cywilnymi danego miejsca rwnie po to, by uatwi wspprac pomidzy Kocioem a pastwem, oczywiste jest jednak, e Konferencja Episkopatu nie moe podlega adnej wadzy cywilnej w zagadnieniach wiary i ycia wedug zasad wiary (fides et mores, ycie sakramentalne), ktre nale do wycznej kompetencji Kocioa. W wietle wyej wymienionych zasad, aktualne Kolegium Biskupw Katolickich Chin,[42] nie moe zosta uznane przez Stolic Apostolsk jako Konferencja Episkopatu: nie nale do niej biskupi podziemni , czyli nie uznani przez Rzd, ale bdcy we wsplnocie z Papieem; ma w swych szeregach biskupw, ktrzy do tej pory s nieprawomocni, oraz opiera si ona na Statutach zawierajcych elementy niezgodne z doktryn katolick. Mianowanie Biskupw 9. Jak wam wszystkim wiadomo, jednym z najdelikatniejszych problemw w relacjach Stolicy witej z wadzami waszego kraju jest kwestia nominacji biskupich. Z jednej strony zrozumiae jest, e wadze rzdowe s uwane, co do wyboru tych, ktrzy maj peni istotn rol przewodnikw i Pasterzy lokalnych wsplnot katolickich, zwaywszy na konsekwencje spoeczne, jakie w Chinach podobnie jak w pozostaych czciach wiata taka funkcja pociga za sob rwnie na polu cywilnym. Z drugiej strony Stolica wita ze

szczegln trosk ledzi nominacje biskupw, gdy dotykaj one samego serca ycia Kocioa, poniewa nominacja biskupw ze strony Papiea jest gwarancj jednoci Kocioa i jednoci hierarchicznej. Z tego powodu Kodeks Prawa Kanonicznego (por. kan. 1382) nakada powane sankcje zarwno na biskupa, ktry udziela dobrowolnie wice biskupich bez mandatu papieskiego, jak i na tego, kto je przyjmuje: takie wicenia s rzeczywicie bolesn ran dla jednoci Kocioa i powanym naruszeniem porzdku prawa kanonicznego. Dajc mandat apostolski na udzielenie wice biskupich, Papie realizuje sw najwysz wadz duchow: jest to wadza i dziaanie, ktre pozostaj w obszarze cile religijnym. Nie chodzi wic o wadz polityczn, ktra bezprawnie ingeruje w sprawy wewntrzne pastwa i zagraa jego suwerennoci. Mianowanie Pasterzy dla danej wsplnoty religijnej jest rozumiane, take w dokumentach midzynarodowych, jako element konstytutywny penego realizowania prawa do wolnoci religijnej.[43] Stolica wita pragnaby zachowa cakowit wolno w kwestii nominacji biskupich; [44] dlatego te, przygldajc si uwanie szczeglnej drodze Kocioa w Chinach, chciabym, by znaleziono porozumienie z Rzdem w celu rozwizania niektrych zagadnie, dotyczcych zarwno wyboru kandydatw do posugi biskupiej, jak rwnie ogaszania nominacji biskupw oraz uznania z uwagi na ewentualne skutki cywilne nowego biskupa przez wadze cywilne. Odnonie do wyboru kandydatw do posugi biskupiej, pomimo e znam wasze trudnoci w tym wzgldzie, pragn przypomnie, i niezbdne jest, by byli oni kapanami godnymi, szanowanymi i miowanymi przez wiernych, przykadnymi w wierze, posiadajcymi pewne dowiadczenie w posudze duszpasterskiej, a przez to, by mogli lepiej podoa ogromnej odpowiedzialnoci Pasterzy Kocioa.[45] Gdyby w ktrej diecezji niemoliwe byo znalezienie odpowiednich kandydatw do obsadzenia stolicy biskupiej, wwczas pomoc w ich wskazaniu moe okaza si wsppraca z biskupami ssiednich diecezji. CZ DRUGA WSKAZANIA DUSZPASTERSKIE Sakramenty, zarzdzanie diecezjami, parafie

10. W ostatnich latach wyoniy si trudnoci zwizane z wasnymi inicjatywami Pasterzy, kapanw i wiernych wieckich, ktrzy oywieni szlachetnym zapaem duszpasterskim nie zawsze respektowali obowizki i odpowiedzialno innych. W tym wzgldzie Sobr Watykaski II przypomina nam, e jeeli z jednej strony poszczeglni biskupi jako czonkowie Kolegium Biskupiego i prawowici nastpcy Apostow zobowizani s na mocy ustanowienia i nakazu Chrystusowego do troski o cay Koci , to z drugiej sprawuj oni swj urzd pasterski nad powierzon sobie czci Ludu Boego, nie nad innymi Kocioami ani nad caym Kocioem powszechnym .[46] Ponadto, w obliczu pewnych problemw, ktre wyoniy si w rnych wsplnotach diecezjalnych na przestrzeni ostatnich lat, wydaje mi si konieczne przypomnie przepis prawa kanonicznego, wedug ktrego kady duchowny musi by inkardynowany do Kocioa partykularnego albo do instytutu ycia konsekrowanego i wypenia swoj posug w jednoci z biskupem diecezjalnym. Tylko ze susznych przyczyn duchowny moe peni posug w innej diecezji, ale zawsze za uprzedni zgod obydwu biskupw diecezjalnych, to znaczy biskupa Kocioa partykularnego, do ktrego jest inkardynowany i biskupa Kocioa partykularnego, w ktrym bdzie peni posug.[47] W wielu sytuacjach poruszalicie take problem koncelebrowania Eucharystii. Odnonie do tej kwestii przypominam, e koncelebrowanie zakada, jako warunek, wyznawanie tej samej wiary i hierarchiczn jedno z Papieem oraz Kocioem powszechnym. Dlatego dozwolone jest koncelebrowanie z biskupami i kapanami, ktrzy trwaj w jednoci z Papieem, rwnie jeli s oni uznani ze strony wadz cywilnych i utrzymuj relacje z organizmami powoanymi przez pastwo, a obcymi dla struktur kocielnych, byle tylko jak zostao to wyej powiedziane (por. nr 7, akapit 8) to uznanie i te relacje nie pocigay za sob zaprzeczenia nienaruszalnych zasad wiary i jednoci kocielnej. Rwnie wierni wieccy, ktrych oywia szczera mio do Chrystusa i Kocioa nie powinni waha si co do uczestnictwa w Eucharystii sprawowanej przez biskupw i kapanw, bdcych w penej jednoci z Nastpc witego Piotra, i zarazem uznanych przez wadze cywilne. To samo dotyczy pozostaych sakramentw. Zawsze w wietle zasad nauki katolickiej powinny by rozwizywane problemy, ktre pojawiaj si w zwizku z tymi biskupami, ktrzy zostali

konsekrowani bez mandatu papieskiego, nawet w przypadku zachowania katolickiego ceremoniau wice biskupich. Ich wicenia jak ju powiedziaem (por. nr 8, akapit 12) s bezprawnie udzielone, ale wane, podobnie jak wane s wicenia kapaskie przez nich udzielone i w konsekwencji take wane s sakramenty wite sprawowane przez tych biskupw i kapanw. Dlatego wierni, majc to na uwadze, aby uczestniczy w Eucharystii i innych sakramentach, powinni w miar moliwoci zwraca si do biskupw i kapanw bdcych w jednoci z Papieem: jednake, jeli byoby to niemoliwe bez uniknicia powanej dla nich niedogodnoci, ze wzgldu na ich duchowe dobro, mog zwrci si take do tych, ktrzy nie s w jednoci z Papieem. Uwaam w kocu za istotne zwrci wasz uwag, w jakim stopniu ustawodawstwo kocielne przewiduje pomoc biskupom diecezjalnym w wypenieniu ich wasnych obowizkw duszpasterskich. Kady biskup diecezjalny jest zaproszony do posugiwania si niezbdnymi instrumentami jednoci i wsppracy wewntrz katolickiej wsplnoty diecezjalnej: kuri diecezjaln, rad kapask, kolegium konsultorw, diecezjaln rad duszpastersk i diecezjaln rad ds. ekonomicznych. Te organizmy s wyrazem jednoci, sprzyjaj dzieleniu si wspln odpowiedzialnoci i s wielk pomoc dla Pasterzy, ktrzy w ten sposb mog korzysta z braterskiej wsppracy kapanw, osb konsekrowanych i wiernych wieckich. To samo odnosi si do rnych rad przewidzianych przez prawo kanoniczne w parafii: parafialnej rady duszpasterskiej i parafialnej rady ds. ekonomicznych. Tak w odniesieniu do diecezji, jak i do parafii, naley zwrci szczegln uwag na dobra doczesne Kocioa, ruchome i nieruchome, ktre powinny by prawnie zarejestrowane na forum cywilnym w imieniu diecezji lub parafii, a nigdy w imieniu pojedynczych osb (tj. biskupa, proboszcza lub grupy wiernych). Rwnoczenie zachowuje cakowit wano tradycyjna orientacja duszpasterska i misyjna, ktra zawiera si w zasadzie: nihil sine Episcopo. Z analizy przedoonych problemw jasno wynika, e jedyne prawdziwe ich rozwizanie ma swj pocztek w promowaniu jednoci, ktra czerpie si i zapa, niczym ze rda, z Chrystusa, bdcego obrazem mioci Ojca. Mio, ktra jest zawsze ponad wszystkim (por. 1 Kor 13, 1-12) bdzie si i zasad pracy duszpasterskiej w celu budowania wsplnoty kocielnej, uobecniajcej wspczesnemu czowiekowi Chrystusa zmartwychwstaego. Prowincje kocielne

11. W cigu ostatnich pidziesiciu lat w sferze cywilnej nastpiy liczne zmiany administracyjne. Dotkno to take rnych okrgw kocielnych, ktre zostay zniesione lub zgrupowane albo te zmienione w swoim ukadzie terytorialnym w oparciu o cywilne okrgi administracyjne. W zwizku z tym pragn potwierdzi, e Stolica wita jest gotowa przedyskutowa ca kwesti okrgw i prowincji kocielnych w otwartym i konstruktywnym dialogu z episkopatem chiskim i o ile byoby to wskazane i poyteczne z wadzami rzdowymi. Wsplnoty katolickie 12. Dobrze wiem, e wsplnoty diecezjalne i parafialne rozsiane na rozlegym obszarze Chin, przejawiaj szczegln ywotno ycia chrzecijaskiego, wiadectwa wiary i inicjatyw duszpasterskich. Pocieszajce jest dla mnie, e mog stwierdzi, i pomimo minionych i obecnych trudnoci, biskupi i ksia, osoby konsekrowane i wierni wieccy zachowali gbok wiadomo bycia ywymi czonkami Kocioa powszechnego, w jednoci wiary i ycia ze wszystkimi wsplnotami katolickimi istniejcymi w caym wiecie. Nosz oni w sercach poczucie, co znaczy by katolikiem. Wanie z tych katolickich serc powinno take narodzi si zadanie, aby uczyni dostrzegalnym i owocnym tak w poszczeglnych wsplnotach, jak i midzy nimi ducha komunii, zrozumienia i przebaczenia, ktre, jak zostao wyej powiedziane (por. nr 5, akapit 4 i nr 6), s widzialnym znakiem autentycznego ycia chrzecijaskiego. Jestem pewien, e Duch Chrystusa, ktry pomg wsplnotom zachowa yw wiar w czasie przeladowa, pomoe dzisiaj wszystkim katolikom wzrasta w jednoci. Jak ju wspominaem (por. nr 2, akapit 1 i nr 4, akapit 1) czonkom wsplnot katolickich w waszym kraju szczeglnie biskupom, kapanom i osobom konsekrowanym niestety jeszcze wci nie jest dozwolone y i wyraa w peni, i w sposb widoczny, niektre aspekty ich przynalenoci do Kocioa i jednoci hierarchicznej z Papieem, gdy swobodne kontakty ze Stolic wit i z innymi wsplnotami katolickimi w rnych krajach s utrudnione. Prawd jest, e w ostatnich latach Koci cieszy si wiksz swobod religijn w stosunku do przeszoci. Nie mona jednak zaprzecza, e nadal istniej powane ograniczenia, ktre dotykaj istoty wiary i w pewnej mierze tumi dziaalno duszpastersk. Co do tego ponawiam yczenie (por. nr 4, akapity 24), aby w drodze penego szacunku i otwartego dialogu pomidzy Stolic wit i biskupami chiskimi z jednej strony, a wadzami rzdowymi z drugiej, zostay przezwycione wspomniane trudnoci, i aby w ten sposb osignito poyteczne porozumienie, ktre bdzie korzystne dla wsplnoty katolickiej i wspycia spoecznego.

Kapani 13. Chciabym nastpnie skierowa szczegln myl i zaproszenie do kapanw zwaszcza tych wywiconych w ostatnich latach ktrzy tak wspaniaomylnie podjli drog posugi duszpasterskiej. Wydaje mi si, e aktualna sytuacja kocielna i spoeczno-polityczna czyni coraz bardziej koniecznym wymg, by czerpa wiato i moc ze rde duchowoci kapaskiej, ktrymi s: mio Boga, bezwarunkowe pjcie za Chrystusem, arliwo w goszeniu Ewangelii, wierno Kocioowi, wielkoduszna suba bliniemu.[48] Jake nie wspomnie w zwizku z tym jako zachty dla wszystkich o wietlanych sylwetkach biskupw i kapanw, ktrzy w trudnych latach niedawnej przeszoci dali wiadectwo doskonaej mioci do Kocioa, take poprzez dar wasnego ycia dla niego i dla Chrystusa! Drodzy kapani! Wy, ktrzy znosicie ciar dnia i spiekoty (Mt 20, 12), ktrzy przyoylicie rk do puga i nie ogldalicie si wstecz (por. k 9, 62) pomylcie o tych miejscach, gdzie wierni z utsknieniem oczekuj kapana i gdzie od wielu lat, odczuwajc jego brak, nie zaprzestaj pragn jego obecnoci. Wiem dobrze, e wrd was s wspbracia, ktrzy musieli zmierzy si z tymi czasami i trudnymi sytuacjami, przyjmujc postawy nie zawsze zgodne z kocielnym punktem widzenia, ale ktrzy mimo wszystko pragn powrci do penej jednoci z Kocioem. W duchu tego gbokiego pojednania, do ktrego mj umiowany Poprzednik wielokrotnie zaprasza Koci w Chinach,[49] zwracam si do biskupw, bdcych w jednoci z Nastpc witego Piotra, aeby w ojcowskim duchu rozwayli kady przypadek i odpowiedzieli w sposb waciwy na to ich pragnienie, zwracajc si jeli zaistnieje taka potrzeba do Stolicy Apostolskiej. Myl, e jako znak tego upragnionego pojednania, nie ma bardziej znamiennego gestu, jak wsplnotowe odnowienie wyznania wiary z okazji Dnia Kapaskiego w Wielki Czwartek, jak to ma miejsce w Kociele powszechnym, albo przy innej okazji, uznanej za bardziej stosown by zawiadczy o osignitej penej jednoci, dla budowania witego Ludu Boego powierzonego waszej duszpasterskiej trosce, i ku chwale Boga w Trjcy Przenajwitszej. Jestem wiadomy, e rwnie w Chinach, jak i w caym Kociele, wyania si konieczno waciwej formacji permanentnej duchowiestwa. Std rodzi si zaproszenie skierowane do was, biskupw, jako odpowiedzialnych za wsplnoty kocielne, abycie pomyleli szczeglnie o modym duchowiestwie, coraz bardziej poddanym nowym wyzwaniom duszpasterskim, ktre cz si z potrzeb ewangelizacji, tak zoonej spoecznoci, jak jest aktualne spoeczestwo chiskie. Wspomina o tym Papie Jan Pawe II: staa formacja kapanw jawi si jako nakaz pyncy z samej natury przyjtego daru i

sakramentalnej posugi, jest zatem konieczna w kadym czasie. Dzi jednak wydaje si szczeglnie pilna, nie tylko ze wzgldu na szybkie przemiany spoeczne i kulturowe, zachodzce w yciu ludzi i narodw, wrd ktrych kapani sprawuj sw posug, ale take w perspektywie ,,nowej ewangelizacji'', ktra stanowi najistotniejsze i nie cierpice zwoki zadanie Kocioa u koca drugiego tysiclecia .[50] Powoania i formacja zakonna 14. W cigu ostatnich pidziesiciu lat nie brakowao nigdy w Kociele w Chinach obfitego wzrostu powoa do kapastwa i do ycia konsekrowanego. Za to powinno si dzikowa Bogu, jest to bowiem znak ywotnoci i powd do nadziei. W przecigu lat wyroso wiele rodzimych zgromadze zakonnych: biskupi i kapani wiedz z dowiadczenia, jak niezastpiony bywa wkad sistr zakonnych w katechez i ycie parafialne we wszystkich jego formach; oprcz tego uwaga skupiona na najbardziej potrzebujcych, ofiarowana im take we wsppracy z lokalnymi wadzami wieckimi jest wyrazem mioci i posugi bliniemu, bdcymi najbardziej wiarygodnym wiadectwem mocy i ywotnoci Ewangelii Chrystusa. Zdaj sobie jednak spraw, e temu wzrostowi powoa towarzysz dzisiaj niemae trudnoci. Pojawia si zatem potrzeba zarwno bardziej rozwanego rozeznawania powoa ze strony przeoonych kocielnych, jak i pogbionego wychowania i ksztacenia kandydatw do kapastwa oraz ycia zakonnego. Pomimo niewystarczajcej iloci rodkw do dyspozycji, dla przyszoci Kocioa w Chinach bdzie trzeba dooy stara, aby w seminariach i w instytutach ycia zakonnego zapewni z jednej strony szczegln trosk o powoania, z drugiej za zwrci uwag na bardziej gruntown formacj z punktu widzenia ludzkiego, duchowego, filozoficznoteologicznego i duszpasterskiego. W zwizku z tym na szczegln uwag zasuguje formacja kandydatw do kapastwa w zakresie celibatu. Wane jest, by nauczyli si oni y i ceni celibat jako niezwyky dar Boga i jako znak wybitnie eschatologiczny, ktry wiadczy o niepodzielnej mioci do Boga i do Jego Ludu oraz upodabnia kapana do Jezusa Chrystusa, Gowy i Oblubieca Kocioa. Istotnie, ten dar w osobliwy sposb wyraa posug kapana dla Kocioa w Chrystusie i z Chrystusem [51] i przedstawia prorock warto dla dzisiejszego wiata. Odnonie do powoania zakonnego, w aktualnym kontekcie Kocioa w Chinach jest konieczne, aby coraz janiej ukazyway si dwa jego wymiary: z jednej strony wiadectwo charyzmatu cakowitego powicenia si dla

Chrystusa poprzez luby czystoci, ubstwa i posuszestwa, a z drugiej odpowied na potrzeb goszenia Ewangelii w dzisiejszych warunkach historyczno-spoecznych tego kraju. Wierni wieccy i rodzina 15. W najtrudniejszych czasach ostatniej historii Kocioa katolickiego w Chinach wierni wieccy, zarwno na poziomie osobistym i rodzinnym, jak rwnie jako czonkowie ruchw kocielnych i apostolskich, okazali cakowite przywizanie do Ewangelii, pacc osobicie za wierno Chrystusowi. Wy, wieccy, take dzi jestecie wezwani do wcielania Ewangelii w wasze ycie i dawania wiadectwa poprzez hojn i aktywn sub dla dobra ludu i dla rozwoju kraju: wypenicie t misj, yjc jako uczciwi obywatele i jako aktywni wsppracownicy oraz wspodpowiedzialni w szerzeniu Sowa Boego w waszym rodowisku wiejskim lub miejskim. Wy, ktrzy w ostatnich czasach bylicie odwanymi wiadkami wiary, pozostacie nadziej Kocioa na przyszo. Wymaga to waszego coraz bardziej umotywowanego uczestnictwa we wszystkich sektorach ycia Kocioa, w jednoci z waszymi Pasterzami. Poniewa przyszo ludzkoci zaley od rodziny, uwaam za rzecz konieczn i piln, aby wieccy promowali wartoci rodziny i troszczyli si o jej potrzeby. Poprzez wiar, znajc doskonale cudowny plan Boy w stosunku do rodziny, wieccy maj jeszcze jeden powd, by podj to konkretne i wymagajce zadanie: rodzina jest rzeczywicie normalnym miejscem wzrastania modych pokole do dojrzaoci osobowej i spoecznej. Ona te nosi w sobie dziedzictwo samej ludzkoci, w niej bowiem ycie jest przekazywane z pokolenia na pokolenie. Rodzina zajmuje istotne miejsce w kulturach azjatyckich; jak podkrelili Ojcowie synodalni, takie wartoci, jak synowski szacunek, mio i troska wobec osb starszych i chorych, mio ku dzieciom i harmonijne ycie, ciesz si duym powaaniem we wszystkich kulturach i tradycjach religijnych Azji .[52] Wspomniane wyej wartoci stanowi cz znacznego kontekstu kulturowego Chin, lecz rwnie na waszej ziemi nie brak si, ktre na rne sposoby negatywnie wpywaj na rodzin. Dlatego Koci, ktry jest w Chinach, wiadomy, i dobro spoecznoci, w samej jej istocie, gboko zwizane jest z dobrem rodziny,[53] powinien w sposb bardziej ywy i naglcy podejmowa sw misj goszenia wszystkim Boego planu na temat maestwa i rodziny, zapewniajc im jak najpeniejsz ywotno.[54] Inicjacja chrzecijaska dorosych

16. Ostatnia historia Kocioa katolickiego w Chinach bya wiadkiem rosncej liczby dorosych, ktrzy zbliyli si do wiary, rwnie dziki wiadectwu lokalnej wsplnoty chrzecijaskiej. Wy, Pasterze, jestecie wezwani, by w sposb szczeglny zatroszczy si o ich wprowadzenie w chrzecijastwo poprzez odpowiedni i powany okres katechumenatu, ktry pomoe im oraz przygotuje do prowadzenia ycia na sposb uczniw Chrystusa. W zwizku z tym przypominam, e ewangelizacja nigdy nie jest jedynie intelektualnym przekazem, ale take dowiadczeniem ycia, oczyszczeniem i przemian caej egzystencji oraz podaniem w jednoci. Jedynie w ten sposb rodzi si suszna relacja midzy myl i yciem. Spogldajc natomiast w przeszo, trzeba niestety podkreli, e wielu dorosych nie zawsze byo wystarczajco wtajemniczonych w peni prawdy chrzecijaskiego ycia, a nawet nie poznali oni bogactwa odnowy, jak wnis Sobr Watykaski II. Dlatego wydaje si konieczne i pilne ofiarowanie im gruntownej i pogbionej formacji chrzecijaskiej, take w formie katechumenatu po Chrzcie witym.[55] Powoanie misyjne 17. Koci, majc zawsze i w kadym miejscu charakter misyjny, jest wezwany do goszenia Ewangelii i dawania wiadectwa. Rwnie Koci w Chinach musi odczuwa w swym sercu misyjny zapa swego Zaoyciela i Mistrza. Jan Pawe II, zwracajc si na Grze Bogosawiestw do modych pielgrzymw w Roku witym 2000, powiedzia: W chwili wniebowstpienia Jezus pozostawi uczniom misj i tak obietnic: ,,Dana mi jest wszelka wadza w niebie i na ziemi. Idcie wic i nauczajcie wszystkie narody (...) A oto Ja jestem z wami przez wszystkie dni, a do skoczenia wiata'' (Mt 28, 18-20). Od dwch tysicy lat uczniowie Chrystusa wypeniaj t misj. Teraz, na progu trzeciego tysiclecia, przychodzi kolej na was. To wy macie teraz i w wiat, aby gosi ordzie Dziesiciorga Przykaza i Bogosawiestw. Kiedy Bg przemawia, mwi o rzeczach najwaniejszych dla kadego czowieka, dla ludzi yjcych w dwudziestym pierwszym wieku tak samo jak w pierwszym stuleciu. Dziesi Przykaza i Bogosawiestwa mwi o prawdzie i dobroci, o asce i wolnoci: o wszystkim, co jest niezbdne, aby wej do Chrystusowego Krlestwa .[56] Teraz do was naley, uczniowie Pana w Chinach, by odwanymi apostoami tego Krlestwa. Jestem pewien, e wasza odpowied bdzie wspaniaa i szczodra.

ZAKOCZENIE Odwoanie uprawnie i rozporzdze duszpasterskich 18. Rozwaajc w pierwszym rzdzie pozytywny rozwj sytuacji Kocioa w Chinach, a ponadto wiksze moliwoci i uatwienia w komunikacji, a take proby, z ktrymi ostatnio zwracao si wielu biskupw i kapanw, niniejszym listem odwouj wszystkie uprawnienia, ktre zostay udzielone dla podoania szczeglnym wymaganiom duszpasterskim, zaistniaym w naprawd trudnych czasach. To samo dotyczy wszystkich, zarwno dawnych, jak i ostatnio udzielonych rozporzdze duszpasterskich. Zasady doktrynalne, ktre je inspiroway, znajd teraz nowe zastosowanie w rozporzdzeniach zawartych w niniejszym licie. Dzie modlitwy za Koci w Chinach 19. Najdrosi Pasterze i wszyscy Wierni, dzie 24 maja, ktry jest liturgicznym wspomnieniem Najwitszej Dziewicy Maryi, Wspomoycielki Wiernych, czczonej z tak wielk pobonoci w Maryjnym Sanktuarium Sheshan w Szanghaju, w przyszoci mgby sta si okazj dla katolikw caego wiata, by zjednoczy si w modlitwie z Kocioem, ktry jest w Chinach. Pragn, aby ta data bya dla was dniem modlitwy za Koci w Chinach. Zachcam was, by obchodzi ten dzie, odnawiajc wasz jedno w wierze w Chrystusie Naszym Panu i w wiernoci Papieowi, modlc si, aeby jedno pord was bya gbsza i bardziej dostrzegalna. Przypominam wam oprcz tego przykazanie mioci, ktre da nam Jezus, aby miowa naszych nieprzyjaci i modli si za tych, ktrzy nas przeladuj, a take zaproszenie w. Pawa Apostoa: Polecam wic przede wszystkim, by proby, modlitwy, wsplne bagania, dzikczynienia odprawiane byy za wszystkich ludzi: za krlw i za wszystkich sprawujcych wadz, abymy mogli prowadzi ycie ciche i spokojne z ca pobonoci i godnoci. Jest to bowiem dobre i mie w oczach Zbawiciela naszego, Boga, ktry pragnie, by wszyscy ludzie zostali zbawieni i doszli do poznania prawdy (1 Tm 2, 1-4). W tyme dniu katolicy caego wiata, szczeglnie pochodzenia chiskiego, wyra sw bratersk solidarno i trosk o was, upraszajc u Pana historii dar wytrwania w wiadectwie, pewni, e wasze minione i obecne cierpienia dla witego Imienia Jezus i wasza nieugita lojalno wobec Jego Zastpcy na

ziemi, zostan nagrodzone, nawet jeli niekiedy wszystko mogoby si wydawa gorzkim niepowodzeniem. Pozdrowienie kocowe 20. Drodzy Pasterze Kocioa katolickiego, ktry jest w Chinach, Kapani, Osoby konsekrowane i Wierni wieccy, koczc ten list ycz wam, abycie si radowali, cho teraz musicie dozna troch smutku z powodu rnorodnych dowiadcze. Przez to warto waszej wiary okae si o wiele cenniejsza od zniszczalnego zota, ktre przecie prbuje si w ogniu, na saw, chwa i cze przy objawieniu Jezusa Chrystusa (1 Pt 1, 6-7). Najwitsza Maryja, Matka Kocioa i Krlowa Chin, ktra w godzinie Krzya potrafia w ciszy i nadziei oczekiwa poranka zmartwychwstania, niech wam towarzyszy ze swoj macier- zysk trosk i wstawia si za wami wszystkimi razem ze w. Jzefem i licznymi witymi mczennikami chiskimi. Zapewniam was o mojej staej modlitwie i, pamitajc ze szczeglnym uczuciem o osobach w podeszym wieku, o cierpicych, dzieciach i modziey waszego szlachetnego Narodu, z serca wam bogosawi. W Rzymie, u w. Piotra, dnia 27 maja 2007 r., w Uroczysto Zesania Ducha witego, w trzecim roku mego Pontyfikatu.
BENEDICTUS PP. XVI

[1] Benedykt XVI, Anio Paski 26 grudnia 2006: Myl rwnie w szczeglnie serdeczny sposb o tych katolikach, ktrzy dochowuj wiernoci Stolicy w. Piotra i nie godz si na adne kompromisy, niejednokrotnie za cen wielkich cierpie. Cay Koci podziwia ich przykad i modli si, aby mieli si wytrwa, wiedzc, e ich udrki s rdem zwycistwa, nawet jeli w tej chwili moe si wydawa, e oznaczaj porak : L'Osservatore Romano, wyd. polskie, nr 2 (290) 2007, s. 49. [2] Sobr Wat. II, Konst. duszp. o Kociele w wiecie wspczesnym Gaudium et spes, 10. [3] Przesanie Con intima gioia do Uczestnikw Midzynarodowego Kongresu na temat Matteo Ricci: o dialogu pomidzy Chinami i Zachodem (24 padziernika 2001), 4: L'Osservatore Romano, 25 padziernika 2001, s. 5.

[4] Por. Jan Pawe II, Posynodalna adhort. apost. Ecclesia in Asia (6 listopada 1999), 7: AAS 92 (2000), 456. [5] Por. tame, nn. 19 i 20: AAS 92 (2000), 477-482. [6] Por. Jan Pawe II, Przemwienie do Delegatw Federacji Konferencji Episkopatw Azjatyckich (Manila, 15 stycznia 1995), 11: L'Osservatore Romano, 16-17 stycznia 1995, s. 5. [7] Jan Pawe II, List apost. Novo millennio ineunte (6 stycznia 2001), 1: AAS 93 (2001), 266. [8] Benedykt XVI, Audiencja generalna (23 sierpnia 2006): L'Osservatore Romano, wyd. polskie, nr 12 (288) 2006, s. 27. [9] Jan Pawe II, Przesanie Con intima gioia do Uczestnikw Midzynarodowego Kongresu na temat Matteo Ricci: o dialogu pomidzy Chinami i Zachodem (24 padziernika 2001), 6:L'Osservatore Romano, 25 padziernika 2001, s. 5. [10] Tame. [11] Por. Fonti Ricciane, pod red. Pasquale M. D'Elia SJ, t. 2, Rzym 1949, 617, s. 152. [12] Przesanie Con intima gioia do Uczestnikw Midzynarodowego Kongresu na temat Matteo Ricci: o dialogu pomidzy Chinami i Zachodem (24 padziernika 2001), 4: L'Osservatore Romano, 25 padziernika 2001, s. 5. [13] Konst. duszp. o Kociele w wiecie wspczesnym Gaudium et spes, 76. [14] N. 28: AAS 98 (2006), 240; por. Sobr Wat. II, Konst. duszp. o Kociele w wiecie wspczesnym Gaudium et spes, 76. [15] Por. Sobr Wat. II, Konst. dogm. o Kociele Lumen gentium, 26. [16] Tame, 23. [17] Por. Kongregacja Nauki Wiary, List Comunionis notio do biskupw Kocioa katolickiego o niektrych aspektach Kocioa jako komunii (28 maja 1992), 11-14: AAS 85 (1993), 844-847. [18] Por. Sobr Wat. II, Konst. dogm. o Kociele Lumen gentium, 23.

[19] Kongregacja Nauki Wiary, List Comunionis notio do biskupw Kocioa katolickiego o niektrych aspektach Kocioa jako komunii (28 maja 1992), 13: AAS 85 (1993), 846. [20] Por. Benedykt XVI, Posynodalna adhort. apost. Sacramentum caritatis (22 lutego 2007), 6: Wiara Kocioa jest istotowo wiar eucharystyczn i karmi si ona w szczeglny sposb przy stole Eucharystii. Wiara i sakramenty to dwa uzupeniajce si aspekty ycia kocielnego. Wzbudzona przez goszenie Sowa Boego, dziki asce wiara karmi si i wzrasta w spotkaniu ze zmartwychwstaym Panem, ktre realizuje si w sakramentach: ,,Wiara wyraa si w obrzdzie a obrzd zwiksza i umacnia wiar''. Dlatego te, sakrament Otarza pozostaje zawsze w centrum ycia kocioa; ,,dziki Eucharystii, Koci odradza si cigle na nowo!''. Im ywsza jest wiara eucharystyczna w Ludzie Boym, tym gbsze jest jego uczestnictwo w yciu kocielnym poprzez wiadome przylgnicie do misji, jak Chrystus powierzy swoim uczniom. wiadczy o tym sama historia Kocioa. Kada wielka reforma wie si w jaki sposb z odkryciem w wierze obecnoci eucharystycznej Pana wrd swego ludu . [21] N. 42: AAS 93 (2001), 296; por. Benedykt XVI, Enc. Deus caritas est (25 grudnia 2005), 12: Boe dziaanie przybiera teraz dramatyczn form poprzez fakt, e w Jezusie Chrystusie sam Bg poszukuje ''zaginionej owcy'', ludzkoci cierpicej i zagubionej. Gdy Jezus w swoich przypowieciach mwi o pasterzu, ktry szuka zaginionej owcy, o kobiecie poszukujcej drachmy, o ojcu, ktry wychodzi na spotkanie marnotrawnego syna i bierze go w ramiona, wwczas wszystko to nie sprowadza si tylko do sw, lecz stanowi wyjanienie Jego dziaania i bycia. W Jego mierci na krzyu dokonuje si owo zwrcenie si Boga przeciwko samemu sobie, poprzez ktre On ofiarowuje siebie, aby podnie czowieka i go zbawi jest to mio w swej najbardziej radykalnej formie : AAS 98 (2006), 228. [22] Benedykt XVI, Audiencja generalna (5 kwietnia 2006): L'Osservatore Romano, wyd. polskie, nr 8 (285) 2006, s. 37. [23] Powinno wszystkim przywieca dowiadczenie staroytnego Kocioa w czasach przeladowa, jak rwnie nauczanie, jakie w odniesieniu do tej kwestii wyszo wanie z Kocioa w Rzymie, ktre, dystansujc si od rygorystycznych pogldw Nowacjanistw i Donatystw, wzywao do szczodrobliwoci w przebaczaniu i pojednaniu wobec tych, ktrzy zaparli si wiary w czasie przeladowa (,,lapsi'') i pragnli by na nowo wczeni do komunii Kocioa.

[24] Jan Pawe II, Przesanie Alla vigilia do katolikw w Chinach (8 grudnia 1999), 6,L'Osservatore Romano, wyd. polskie, nr 3 (221) 2000, s. 12. [25] Por. Mt 4, 8-10; J 6, 15. [26] Por. Iz 42, 1-4. [27] Por. J 18, 37. [28] Por. Mt 26, 51-53; J 18, 36. [29] Dekl. o wolnoci religijnej Dignitatis humanae, 11. [30] Benedykt XVI, Audiencja generalna 5 kwietnia 2006: L'Osservatore Romano, wyd. polskie, nr 8 (285) 2006, s. 37. [31] Konst. duszp. o Kociele w wiecie wspczesnym Gaudium et spes, 28. [32] Benedykt XVI, Audiencja generalna 5 kwietnia 2006: L'Osservatore Romano, wyd.polskie, nr 8 (285) 2006, s. 37. [33] Kompendium Katechizmu Kocioa Katolickiego nr 174; por. Katechizm Kocioa Katolickiego nn. 857 i 869. [34] Jan Pawe II, List apost. Apostolos suos (21 maja 1998), 10: AAS 90 (1998), 648. [35] Por. Kodeks Prawa Kanonicznego, kan. 447. [36] Statuty Patriotycznego Stowarzyszenia Katolikw Chiskich (Chinese Catholic Patriotic Association, CCPA), 2004, art. 3. [37] Homilia z okazji Jubileuszu Biskupw (8 padziernika 2000), 5: AAS 93 (2001), 28; por. Sobr Wat. II, Dekr. o pasterskich zadaniach w Kociele Christus Dominus, 6. [38] Tame, 4. [39] Benedykt XVI, Audiencja dla biskupw ostatnio mianowanych (21 wrzenia 2006): AAS 98 (2006), 696. [40] Sobr Wat. II, Konst. dogm. o Kociele Lumen gentium, 21; por. take Kodeks Prawa Kanonicznego, kan. 375 2.

[41] Konst. dogm. o Kociele Lumen gentium, 22; por. take Wczeniejsza nota wyjaniajca , 2. [42] China Catholic Bishops' College (CCBC) [43] Na poziomie uniwersalnym spotyka si np. Dyspozycj zawart w art. 18 1, International Covenant on Civil and Political Rights z 16 grudnia 1966 r. (Everyone shall have the right to freedom of thought, conscience and religion. This right shall include freedom to have or to adopt a religion or belief of his choice, and freedom, either individually or in community with others and public or private, to manifest his religion or belief in worship, observance, practice and teaching'') i t interpretacj, wic pastwa czonkowskie, ktrym o tym przypomnia Komitet Praw Czowieka, Organizacji Narodw Zjednoczonych w General Comment, N[o] 22'' (nr 4) z 30 lipca 1993 r. (the practice and teaching of religion or belief includes acts integral to the conduct by religious groups of their basic affairs, such as the freedom to choose their religious leaders, priests and teachers, the freedom to establish seminaries or religious schools and the freedom to prepare and distribute religious texts or publications''). Na poziomie regionalnym spotyka si np. nastpujce zadania przyjte na Spotkaniu Wiedeskim Przedstawicieli Pastw Uczestnikw Konferencji Bezpieczestwa i Wsppracy w Europie (KBWE): ,,In order to ensure the freedom of the individual to profess and practise religion or belief, the participating States will, inter alia, (...) respect the right of these religious communities to (...) organize themselves according to their own hierarchical and institutional structure, (...) select, appoint and replace their personnel in accordance with their respective requirements and standards as well as with any freely accepted arrangement between them and their State, (...)'' (Dokument kocowy z 1989 r., zasada n. 16, sekcja Questions relating to security in Europe''); por. take Sobr Wat. II, Dekl. o wolnoci religijnej Dignitatis humanae, 4. [44] Por. Sobr Wat. II, Dekr. o pasterskich zadaniach biskupw w Kociele Christus Dominus, 20. [45] Por. Kodeks Prawa Kanonicznego ( kan. 378). [46] Konst. dogm. o Kociele Lumen gentium, 23. [47] Por. Kodeks Prawa Kanonicznego, kan. 265-272.

[48] Celem refleksji o doktrynie oraz duchowoci kapastwa i o charyzmacie celibatu odsyam do mojego Przemwienia do Kurii Rzymskiej (22 grudnia 2006): L'Osservatore Romano, wyd. polskie, nr 2 (290) 2007, ss. 40-44). [49] Por. Jan Pawe II, Ordzie do Kocioa w Chinach z okazji 70.rocznicy wywicenia w Rzymie pierwszej grupy chiskich biskupw oraz 50.rocznicy ustanowienia hierarchii kocielnej w tym kraju (3 grudnia 1996), 4: AAS 89 (1997), 256; L'Osservatore Romano, wyd. polskie, nr 2 (190) 1997, ss. 7-9. [50] Posynodalna adhort. apost. Pastores dabo vobis (25 marca 1992), 70: AAS 84 (1992), 782. [51] Tame, 29: AAS 84 (1992), 704. [52] Jan Pawe II, Posynodalna adhort. apost. Ecclesia in Asia (6 listopada 1999), 46: AAS 92 (2000), 521; por. Benedykt XVI, V wiatowe Spotkanie Rodzin w Hiszpanii (Walencja 8 lipca 2006): Rodzina jest dobrem koniecznym dla narodw, nieodzownym fundamentem spoeczestwa oraz wielkim skarbem maonkw na cae ycie. Jest niezastpionym dobrem dla dzieci, ktre powinny by owocem mioci, cakowitego i ofiarnego oddania si rodzicw. Na wszystkich spoczywa wielka odpowiedzialno za goszenie penej prawdy o rodzinie, opartej na maestwie jako domowym Kociele i sanktuarium ycia. [...] Chrystus objawi, co jest zawsze najwikszym rdem ycia dla wszystkich, a zatem rwnie dla rodziny: ,,To jest moje przykazanie, abycie si wzajemnie miowali tak jak Ja was umiowaem. Nikt nie ma wikszej mioci od tej, gdy kto ycie swoje oddaje za przyjaci swoich'' (J 15, 12-13). Mio samego Boga zostaa na nas wylana w chrzcie. Dlatego te powoaniem rodzin jest y tym rodzajem mioci, bowiem Pan jest rkojmi, e bdzie to moliwe dziki mioci ludzkiej, wraliwej, gorcej i miosiernej, takiej, jak mio Chrystusa : AAS 98 (2006), 591592, L'Osservatore Romano, wyd. polskie, nr 9-10 (286) 2006, ss. 14-15. [53] Por. Sobr Wat. II, Konst. duszp. o Kociele w wiecie wspczesnym Gaudium et spes,47. [54] Por. Jan Pawe II, Adhort. apost. Familiaris consortio (22 listopada 1981), 3: AAS 74 (1982), 84. [55] Jak powiedzieli Ojcowie synodalni Sidmego Zwyczajnego Zgromadzenia Synodu Biskupw (1-30 padziernika 1987), w formacji chrzecijan form pomocy moe by katecheza osb ochrzczonych prowadzona w formie katechumenatu i wykorzystujca pewne elementy ,,Rytu chrzecijaskiej

inicjacji dorosych'', ktre su odkryciu i przeywaniu ogromnych i nadzwyczajnych bogactw i odpowiedzialnoci wynikajcych z otrzymanego Chrztu : Jan Pawe II, adhort. apost. Christifideles laici (30 grudnia 1988), 61: AAS 81 (1989), 514; por. Katechizm Kocioa Katolickiego, 1230-1231. [56] Homilia na Grze Bogosawiestw (Izrael, 24 marca 2000), L'Osservatore Romano, wyd. polskie, 5 (223) 2000, s. 31.

SPIS TRECI Pozdrowienie [1] Cel listu [2] CZ PIERWSZA SYTUACJA KOCIOA ASPEKTY TEOLOGICZNE Globalizacja, nowoczesno i ateizm [3] Gotowo do penego szacunku i konstruktywnego dialogu [4] Komunia pomidzy Kocioami partykularnymi w Kociele powszechnym [5] Napicia i podziay w Kociele: przebaczenie i pojednanie [6] Wsplnoty kocielne i organizmy pastwowe: relacje przeywane w prawdzie i mioci [7] Episkopat chiski [8] Mianowanie biskupw [9] CZ DRUGA WSKAZANIA DUSZPASTERSKIE Sakramenty, zarzdzanie diecezjami, parafie [10] Prowincje kocielne [11] Wsplnoty katolickie [12] Kapani [13] Powoania i formacja zakonna [14] Wierni wieccy i rodzina [15]

Inicjacja chrzecijaska dorosych [16] Powoanie misyjne [17] ZAKOCZENIE Odwoanie uprawnie i rozporzdze duszpasterskich [18] Dzie modlitwy za Koci w Chinach [19] Pozdrowienie kocowe [20]

Copyright 2007 - Libreria Editrice Vaticana

NOTA WYJANIAJCA List Papiea Benedykta XVI do katolikw w Chinach 27 maja 2007 roku

Listem do Biskupw, do Kapanw, do Osb konsekrowanych oraz do Wiernych wieckich Kocioa katolickiego w Chiskiej Republice Ludowej, datowanym w Niedziel Zesania Ducha witego, papie Benedykt XVI pragnie wyrazi wobec katolikw yjcych w Chinach sw mio i blisko. Czyni to oczywicie jako Nastpca w. Piotra i Powszechny Pasterz Kocioa. List uwydatnia dwie podstawowe myli: z jednej strony, gbokie przywizanie do caej wsplnoty katolickiej w Chinach, a z drugiej, bezwarunkow wierno wielkim wartociom tradycji katolickiej w dziedzinie eklezjologii; innymi sowy, zarwno oddanie mioci, jak i prawdzie. Papie przypomina gwne linie eklezjologii Soboru Watykaskiego II i tradycji

katolickiej, rwnoczenie jednak uwzgldnia szczegowe aspekty ycia Kocioa w Chinach, wczajc je w szerok wizj teologiczn. A Koci w Chinach w ostatnich 50 latach Wsplnota katolicka w Chinach przeya bardzo intensywnie 50 minionych lat, stawiajc czoo trudnej i bolesnej drodze, ktra nie tylko wycisna na niej gbokie pitno, lecz rwnie nadaa jej charakterystyczne cechy, wyrniajce j po dzie dzisiejszy. Wsplnota katolicka doznaa pierwszego przeladowania w latach 50tych, ktre spowodowao wydalenie biskupw i misjonarzy cudzoziemcw, uwizienie prawie wszystkich chiskich duchownych i odpowiedzialnych za rne ruchy wieckie, zamknicie kociow i odosobnienie wiernych. W kocu lat 50-tych utworzono struktury pastwowe, a mianowicie Urzd do Spraw Wyzna i Patriotyczne Stowarzyszenie Katolikw Chiskich, ktrych celem byo kierowanie i kontrola wszelkiej dziaalnoci religijnej. W roku 1958 miay miejsce dwa pierwsze wicenia biskupie bez zgody Papiea, dajc pocztek dugiej fali zachowa gboko ranicych wsplnot kocieln. W latach 1966-1976, panujca w caym kraju Rewolucja Kulturalna dotkna brutalnie wsplnot katolick, uderzajc take w tych spord biskupw, kapanw i wiernych wieckich, ktrzy okazali si bardziej dyspozycyjni wobec nowych orientacji narzuconych przez wadze rzdowe. W latach 80-tych, wraz z odwil promowan przez Deng Xiaopinga, rozpocz si okres tolerancji religijnej, dajcy pewn moliwo oywienia dialogu i pozwalajcy na ponowne otwarcie kociow, seminariw i domw zakonnych, oraz na wznowienie ycia wsplnotowego. Informacje dochodzce z chiskich wsplnot kocielnych potwierdzay, e krew mczennikw staa si po raz kolejny zasiewem nowych chrzecijan: we wsplnotach przetrwaa ywa wiara, wikszo katolikw daa arliwe wiadectwo wiernoci Chrystusowi i Kocioowi, a rodziny stay si punktem oparcia dla przekazu wiary. Nowy klimat wzbudzi jednak rwnoczenie rne reakcje w onie wsplnoty katolickiej. W zwizku z tym Papie przypomina, e niektrzy Pasterze nie chcc podlega niesusznej kontroli roztaczanej nad yciem Kocioa, a take pragnc zachowa absolutn wierno Nastpcy witego Piotra i doktrynie katolickiej, byli zmuszeni do potajemnego przyjcia wice, aby zapewni posug duszpastersk wasnym wsplnotom (nr 8). Tajno precyzuje Ojciec wity nie jest rzecz normaln w Kociele i historia pokazuje, e Pasterze i

wierni uciekaj si do niej jedynie w przypadku bolesnego pragnienia zachowania nienaruszonej wasnej wiary i nie godzenia si na ingerencj organizmw pastwowych w to, co dotyczy gbi ycia Kocioa (tame). Inni za, zatroskani gwnie o dobro wiernych i spogldajc w przyszo, zgodzili si na przyjcie wice biskupich bez mandatu papieskiego, ale pniej zwrcili si z prob, by zostali wczeni do wsplnoty z Nastpc witego Piotra oraz z innymi Brami w episkopacie (tame). Papie, zwaajc na zoono sytuacji i dogbnie pragnc przywrcenia penej jednoci, zezwoli im na penoprawne wykonywanie jurysdykcji biskupiej. Benedykt XVI, uwanie analizujc sytuacj Kocioa w Chinach, jest wiadomy, e przeywa on silne kontrasty wewntrzne, ktre angauj wiernych i Pasterzy. Papie podkrela jednak, i taka bolesna sytuacja nie zostaa spowodowana rnic pozycji doktrynalnych, lecz wynika ze znaczcej roli, jak peni organizmy, ktre zostay narzucone jako najbardziej odpowiedzialne za ycie wsplnoty katolickiej (nr 7). Chodzi o organa, ktrych cele, a zwaszcza realizacja zasad niezalenoci, samorzdnoci i samodzielnoci Kocioa, nie s do pogodzenia z nauk katolick. Taka ingerencja zrodzia prawdziwie niepokojce sytuacje. Ponadto, biskupi i kapani poczuli si pod siln kontrol i przymusem w wypenianiu swego pasterskiego urzdu. W latach 90-tych, z wielu stron i coraz czciej, biskupi i kapani zwracali si do Kongregacji Ewangelizacji Narodw oraz do Sekretariatu Stanu z prob o dokadne wskazwki ze strony Stolicy witej co do sposobu zachowania wobec niektrych problemw ycia kocielnego w Chinach. Wielu z nich pytao jak postaw naley przyj w stosunku do rzdu i organw pastwowych, kierujcych yciem Kocioa. Inne pytania dotyczyy kwestii czysto sakramentalnych, jak moliwo koncelebracji z biskupami wywiconymi bez zgody Papiea lub otrzymania sakramentw od kapanw wywiconych przez tyche biskupw. Niektre grupy wsplnoty katolickiej byy wreszcie zdezorientowane wobec uznania wielu biskupw, wywiconych w sposb niezgodny z prawem kocielnym. Prawo dotyczce rejestracji miejsc kultu oraz wymg pastwowy posiadania certyfikatu przynalenoci do Stowarzyszenia Patriotycznego spowodoway ponadto nowe napicia i budziy dalsze wtpliwoci. W owym czasie, Papie Jan Pawe II kierowa kilkakrotnie do Kocioa w Chinach przesania i apele zachcajce wszystkich katolikw do jednoci i pojednania. Gos Papiea by yczliwie przyjty, wzmagajc arliwe pragnienie

jednoci, ale napicia z wadzami i wewntrz wsplnoty katolickiej, niestety, nie zmniejszyy si. Stolica wita dawaa ze swej strony wskazania co do rnych aspektw, lecz w miar upywu czasu pojawienie si nowych sytuacji, coraz to bardziej zoonych, wymagao ponownego rozwaenia caoci problemu, aby da jak najtrafniejsz odpowied na pytania i wskaza bezpieczne kierunki dziaalnoci duszpasterskiej w nastpnych latach. B Rys historyczny Listu papieskiego Rne problemy, ktre, jak si wydaje, w ostatnich latach dotkny bardziej bezporednio ycie Kocioa w Chinach, byy przedmiotem obszernej i dokadnej analizy ze strony specjalnie w tym celu utworzonej, wskiej Komisji, zoonej z kilku sinologw i osb zajmujcych si w Kurii Rzymskiej sytuacj w tamtejszych wsplnotach. Z chwil za, kiedy Papie Benedykt XVI postanowi zwoa na 19-20 stycznia 2007 roku narad z udziaem rnych duchownych, take chiskich, wspomniana Komisja zaja si przygotowaniem dokumentu, ktry pomgby w rozwiniciu szerokiej dyskusji na wielu paszczyznach, w zebraniu praktycznych uwag uczestnikw obrad i w przedstawieniu niektrych moliwych wskazwek teologiczno-duszpasterskich dla wsplnoty katolickiej w Chinach. Jego witobliwo, biorc osobicie udzia w ostatniej sesji obrad, postanowi midzy innymi skierowa wasny List do Biskupw, do Kapanw, do Osb konsekrowanych oraz do Wiernych wieckich. C Tre Listu Nie zamierzam porusza kadego szczegu zoonej problematyki dobrze wam znanej - pisze Benedykt XVI do katolikw chiskich - ale chciabym w tym Licie da kilka wskazwek odnonie do ycia Kocioa i dziea ewangelizacji w Chinach, aby wam pomc w odkryciu tego, czego oczekuje Pan i Mistrz Jezus Chrystus (nr 2). Papie przywouje niektre podstawowe zasady eklezjologii katolickiej, aby nawietli waniejsze problemy, wiadomy, e wiato tych zasad pomoe rozway zarwno rnorakie kwestie, jak i konkretne aspekty ycia wsplnoty katolickiej. Benedykt XVI, wyraajc prawdziw rado z powodu wiernoci, jak katolicy w Chinach okazali w cigu ostatnich 50 lat, potwierdza nieocenion warto ich cierpienia i przeladowa znoszonych ze wzgldu na Ewangeli, i kieruje do wszystkich arliwe wezwanie do jednoci i pojednania. wiadomy, e pene pojednanie nie bdzie mogo speni si, przypomina, e na tej

drodze s wspierani przykadem i modlitw wielu wiadkw wiary, ktrzy cierpieli i przebaczyli, ofiarowujc ycie za przyszo Kocioa katolickiego w Chinach (nr 6). W tym kontekcie rozbrzmiewaj wci aktualne sowa Chrystusa Duc in altum (k 5,4). One wzywaj nas, bymy z wdzicznoci wspominali przeszo, caym sercem przeywali teraniejszo i ufnie otwierali si na przyszo. W Chinach bowiem, jak i w pozostaych czciach wiata, Koci jest wezwany, by by wiadkiem Chrystusa, by patrzy w przyszo z nadziej i by goszc Ewangeli zmierzy si z nowymi wyzwaniami, jakim Nard chiski musi stawi czoo (nr 3). Rwnie w waszym kraju przypomina Papie - goszenie Chrystusa ukrzyowanego i zmartwychwstaego bdzie moliwe w takiej mierze, jak wyznaczy Wasza wierno Ewangelii, komunii z Nastpc Piotra i Kocioem powszechnym, umiejtnoci urzeczywistniania oznak mioci i jednoci (tame). Poruszajc niektre bardziej naglce problemy, jakie wyaniaj si z prb skierowanych do Stolicy witej ze strony biskupw i kapanw, Benedykt XVI daje wskazania odnonie do uznania przez wadze rzdowe duchownych ze wsplnoty nieoficjalnej (zob. nr 7) i szeroko uwydatnia temat chiskiego episkopatu (zob. nr 8), ze szczeglnym uwzgldnieniem spraw dotyczcych nominacji biskupw (zob. nr 9). Ponadto, specjalne znaczenie maj wskazwki duszpasterskie, jakich Papie udziela wsplnocie, podkrelajc na pierwszym miejscu posta i misj biskupa we wsplnocie diecezjalnej: nihil sine Episcopo. Daje take wskazania co do koncelebrowania Mszy witej i zachca do tworzenia organizmw diecezjalnych przewidzianych przez normy kanoniczne. Udziela rwnie wskazwek odnonie do formacji kapanw i ycia w rodzinie. Jeli chodzi o stosunki wsplnoty katolickiej z Pastwem, Benedykt XVI, w tonie penym szacunku, przypomina nauk katolick, przekazan rwnie przez Sobr Watykaski II. Wyraa ponadto szczere yczenie, aby mg rozwija si dialog midzy Stolic wit e Rzdem chiskim, zmierzajcy do osignicia porozumienia co do nominacji biskupw, moliwoci penego praktykowania wiary katolickiej w poszanowaniu autentycznej wolnoci religijnej oraz normalizacji stosunkw midzy Stolic wit i Rzdem w Pekinie. Na koniec Papie odwouje wszystkie Uprawnienia i Dyrektywy o charakterze duszpasterskim, udzielone w przeszoci i ostatnio Kocioowi w Chinach przez Stolic wit. Zmienione okolicznoci oglnej sytuacji Kocioa w Chinach oraz wiksza moliwo komunikacji pozwalaj ju teraz

katolikom wypenia oglne normy kanoniczne, a jeli zaistniaaby taka potrzeba, odwoa si do Stolicy Apostolskiej. W kadym razie, zasady doktrynalne, ktre przywiecay tyme Uprawnieniom i Dyrektywom, znajduj obecnie nowe aplikacje w instrukcjach zawartych w omawianym Licie (zob. nr 18). D Styl i perspektywy Listu Benedykt XVI zwraca si do caego Kocioa, ktry jest w Chinach, z duchowym natchnieniem i przesaniem wybitnie duszpasterskim. Jego intencj nie jest stwarzanie sytuacji ostrej konfrontacji z poszczeglnymi osobami czy grupami: chocia wyraa si on o niektrych krytycznych sytuacjach, czyni to z wielkim zrozumieniem odnonych aspektw i osb, przypominajc jednak ze maksymaln przejrzystoci zasady teologiczne. Papie pragnie zachci Koci do wikszej wiernoci Jezusowi Chrystusowi i przypomina wszystkim katolikom chiskim powoanie do bycia ewangelizatorami w konkretnym, aktualnym kontekcie ycia w ich kraju. Ojciec wity spoglda z szacunkiem i wielk sympati na dawn i wspczesn histori wielkiego Narodu chiskiego i wyraa jeszcze raz sw gotowo do dialogu z wadzami chiskimi w przewiadczeniu, e normalizacja ycia Kocioa w Chinach zakada lojalny, otwarty i konstruktywny dialog z wadzami. Benedykt XVI, podobnie jak jego Poprzednik Jan Pawe II, jest ponadto gboko przekonany, e wspomniana normalizacja wniesie niezrwnany wkad w budowanie pokoju na wiecie, dodajc w ten sposb niezastpiony element do mozaiki pokojowego wspycia midzy narodami.

Copyright 2007 - Libreria Editrice Vaticana