Zwrot inwestycji w zakup myszek 3D dla in ynierw aplikacji CAD

Wyniki bada

Streszczenie Technology Assessment Group (TAG), niezale na firma konsultingowa, specjalizujca si w testach produktw oraz ocenach produktywnoci, przeprowadzia niniejsze badanie w celu zmierzenia ekonomicznego wpywu wykorzystania myszek 3D w rodowisku CAD przez in ynierw aplikacyjnych. Badanie interfejsu u ytkownika przeprowadzone przez GE, IBM oraz Uniwersytet Toronto sugeruje, e istotny przyrost produktywnoci powinien by rezultatem prawidowej integracji urzdze posiadajcych 6-cio stopniow swobod ruchu (6-degreeof-freedom: 6DoF) i kompleksowych aplikacji 3D, takich jak CAD 3D. Najwa niejsze wyniki - Ponad 84% wszystkich in ynierw aplikacyjnych CAD stwierdzio zauwa aln lub znaczc popraw w projektowaniu modeli oraz mo liwo szybszego dostrzegania bdw projektowych dziki u ywaniu myszki 3D. - Przecitny przyrost produktywnoci stwierdzony przez u ytkownikw CAD podczas pracy z myszkami 3D to 21%. - Czas zwrotu inwestycji w zakup myszki 3D jest bardzo krtki: mniej ni jeden miesic.

Ekonomiczny zwrot zakupu myszek 3D dla in ynierw aplikacyjnych CAD

-1-

Technology Assesment Group 2008

1. Wprowadzenie Dostarczanie na rynek wysokiej jakoci, bezawaryjnych produktw szybciej ni konkurencja jest kluczowym czynnikiem sukcesu ka dej firmy. Oba aspekty jako i moment wejcia na rynek s krytyczne. Firmy mog szybko wzrasta (i sabn) bazujc na swoich osigniciach. Liczne przykady mo na znale w wiadomociach biznesowych. Na przykad: Firmy z bran y samochodowej przecigaj si w dostarczaniu na rynek pojazdw nowej generacji, wydajnie wykorzystujcych paliwo, co ma by odpowiedzi na zmienne wymagania ekonomiczne klientw oraz rzdowe regulacje emisji spalin. - Agencja Reutera donosi, e z uwagi na przyspieszenie wycigu o dostarczenie na rynek masowego pojazdu o napdzie elektrycznym, dyrektorzy GM stwierdzili, i Volt jest krytyczny dla wysikw najwikszych amerykaskich producentw samochodowych pragncych przebi dominacj proekologicznej technologii wykorzystywanej przez Japosk konkurencj: Toyota Motor Corp. Firmy z bran y telefonii komrkowej robi wszystko, by przycign klientw coraz to nowszymi rozwizaniami - Motorola, lider na rynku w 2006 roku wraz ze swoim rewelacyjnym produktem Razr, nie zd ya wypuci na rynek nowych, lepszych modeli, przez co spada na 3 miejsce w 2008 roku Producenci samolotw staraj si tworzy nowe maszyny, ktre stanowi bd istotny element przyszych przychodw. Pojawienie si na rynku kilka miesicy wczeniej ni konkurencja mo e mie znaczcy wpyw na zdobycie wielomilionowych kontraktw. W procesie rozwoju produktu kluczowym czynnikiem szybkiego dostarczania na rynek produktw o wysokiej jakoci i bezawaryjnoci, jest wydajno i jako pracy in ynierw aplikacyjnych CAD. Jeli mogliby oni usprawni proces projektowania produktu, wczeniej wyapa problemy i wszystko to zrobi w krtszym czasie, to bd w stanie znacznie przyczyni si do rynkowych osigni firmy. Gwne badania interfejsw u ytkownika przeprowadzone przez GE Research, IBM, Uniwersytet Toronto i inne instytucje pokazay znaczn popraw wydajnoci, bdc rezultatem wykorzystania urzdze pozwalajcych in ynierom CAD na intuicyjn, pynn nawigacj obiektw trjwymiarowych oraz prac obiema rkami jednoczenie.
Ekonomiczny zwrot zakupu myszek 3D dla in ynierw aplikacyjnych CAD

Myszki 3D to urzdzenia peryferyjne, umo liwiajce zarwno intuicyjn nawigacj modeli trjwymiarowych, jak i prac obiema rkami rwnoczenie. In ynierowie aplikacyjni CAD i firmy, ktre zaadoptoway myszki 3D w swj proces projektowania produktw, stwierdzaj jednogonie wyrany wzrost osigni i wydajnoci. Szczegowe badania ilociowe nie byy jednak przeprowadzone jedynie w celu okrelenia r nicy w pracy bez lub z myszkami 3D. Z uwagi za na to, e myszki 3D stanowi dla firmy inwestycj, warto jest pozna pewne ekonomiczne wyniki, ktre firma mo e u y by zmierzy stosowno tej inwestycji dla organizacji. Aby wyjani powy sze kwestie Technology Assessment Group (TAG) opracowaa nastpujce badanie badanie: Zostaa przygotowana ankieta z 14 pytaniami, ktrej celem byo uzyskanie danych od 190 aktywnych u ytkownikw myszek 3D. Badanie zostao przeprowadzone przez MarketLab niezale n grup zajmujc si badaniami rynku w maju 2008 roku. Ankieta pytaa o dowiadczenia u ytkownikw z myszkami 3D w oparciu o: Wyrane poprawy w projektowaniu produktw i wczesne wykrywanie bdw Przyrosty produktywnoci (o ile szybciej s w stanie wykonywa swoj prac) Czas potrzebny by zacz wygodnie i produktywnie korzysta z myszki 3D Ilo czasu spdzanego na pracy z aplikacjami 3D.

Poni szy raport prezentuje wyniki przeprowadzonych bada oraz podstawowe badania interfejsw u ytkownika, ktre wyjaniaj przyczyny tych wynikw. Raport odpowiada rwnie na nastpujce pytania istotne z punktu widzenia zarzdzania: Jaki jest ekonomiczny zwrot inwestycji w myszki 3D dla in ynierw aplikacyjnych CAD? Jak mo emy zdeterminowa ekonomiczny zwrot dla naszej firmy?

-2-

Technology Assesment Group 2008

2. Wnioski u ytkownikw Przebadanych zostao stu dziewidziesiciu in ynierw aplikacyjnych CAD korzystajcych z myszek 3D w Stanach Zjednoczonych. Pracuj oni w firmach zatrudniajcych od kilku (mniej ni 10) do kilkuset (wicej ni 500) konstruktorw CAD. Konstruktorzy pracuj zazwyczaj na najpopularniejszych aplikacjach CAD, takich jak CATIA, Inventor, NX, Pro/ENGINEER czy SolidWorks. Posiadaj r ne stopnie dowiadczenia w pracy z myszkami 3D, od u ytkowania krtszego ni trzy miesice do du szego ni dwa lata. Spord tych projektantw 53% u ywa myszki 3D krcej ni rok, a 88% krcej ni dwa lata. Dokadny podzia przedstawia poni szy rysunek.

2.2 Aplikacje CAD i myszki 3D. Jak wspomniane byo wczeniej, korporacyjne i akademickie badania wykazay dwa gwne czynniki, dziki ktrym myszki 3D wyranie poprawiaj osignicia osb korzystajcych w pracy z aplikacji 3D: 6 stopni swobody ruchu (6DoF), dziki ktrym szybko pozycjonowa mo na obiekty oraz sceny trjwymiarowe mo liwo pracy obiema rkami (np. myszka 3D w jednej rce i tradycyjna myszka 2D w drugiej). Badanie miao na celu sprawdzenie, czy u ytkownicy myszek 3D rozpoznaj te czynniki w swojej pracy i czy ich zdaniem urzdzenia te przyczyniaj si do tworzenia wysokiej jakoci projektw, sprawniejszego wyapywania bdw i szybszej pracy. W skali piciopunktowej, 83% ankietowanych stwierdzio, e nawigacja 6DoF wykorzystywana w myszkach 3D jest bardzo przydatna lub niezwykle przydatna, a prawie poowa (49%) okrela ow cech jako niezwykle przydatn. Generalnie prawie wszyscy u ytkownicy (95%) uwa aj, e 6DoF jest przydatne lub lepiej. Szczegowy podzia procentowy przedstawiony jest poni ej.

Warto pamita, e ze wzgldu na zwizo tego raportu, procenty pokazywane s bez wartoci dziesitnych. Dlatego te prezentowane liczby mog si czasem r ni +/- 1% w rezultacie zaokrglenia. 2.1 Charakterystyka pracy In ynierowie aplikacyjni CAD r ni si od przecitnych u ytkownikw komputerw tym, e u ywaj do swojej pracy specyficznych aplikacji CAD przez wiele godzin dziennie. Odpowiednio 74% z nich twierdzi, e spdza przynajmniej 3 godziny dziennie u ywajc aplikacji CAD. 41% spdza przynajmniej siedem godzin dziennie. Poni sze diagramy pokazuj podzia grupy pod wzgldem czasu u ytkowania oraz wyniki cznie.

Biorc pod uwag mo liwo pracy rwnoczenie obiema rkami, 75% u ytkownikw okrelia t cech jako bardzo przydatn lub niezwykle przydatn i tu rwnie prawie poowa (49%) mwi o niej jako o niezwykle przydatnej. Generalnie prawie wszyscy u ytkownicy (95%) uwa aj, e praca obiema rkami jest przydatna lub lepiej. Szczegowy podzia procentowy przedstawiony jest poni ej.

W jaki sposb czynniki te wpywaj na proces projektowania produktw? We wstpie stwierdzone zostao, e wysoka jako produktw i ich bezawaryjno s kluczowymi wyznacznikami sukcesu firmy. Czy myszki 3D mog rzeczywicie poprawi jako projektw i zmniejszy ilo bdw?
Ekonomiczny zwrot zakupu myszek 3D dla in ynierw aplikacyjnych CAD

-3-

Technology Assesment Group 2008

Wedug opinii ankietowanych u ytkownikw, myszka 3D umo liwia im du o atwiejsz rotacj, kontrol i badanie wykonywanych projektw. Oto rezultaty: 85% zauwa yo wyran lub znaczc popraw w projektowaniu produktw 84% stwierdzio, e mog wyranie lub znaczco poprawi proces wykrywania bdw

Aby u ytkownicy docenili nowy sposb pracy najwa niejsza jest mo liwo szybkiego przyzwyczajenia si do nowoci. Jeli nowe podejcie wyda im si problematyczne lub nieporczne, porzuc je nawet majc w perspektywie pewne korzyci. Ponad poowa u ytkownikw (58%) przyzwyczaia si do myszki 3D w cigu pierwszej godziny pracy, a ogromnej wikszoci (80%) zajo to nie wicej ni 2 dni.

Zapytajmy teraz, ile czasu potrzeba, aby nie tylko przyzwyczai si do myszki 3D, ale zacz u ywa jej biegle? Przeprowadzone badania pokazuj, e u ytkownicy szybko przechodz od przyzwyczajenia do wydajnej pracy: 66% w cigu pierwszego tygodnia, a 78% w cigu dwch tygodni. Te wysokie wyniki oznaczaj, e firmy adoptujce myszki 3D w swoich dziaach konstrukcyjnych powinny oczekiwa podobnych rezultatw. A co z szybkoci projektowania czasem potrzebnym in ynierom, by stworzy projekt produktu? Czy s szybsi (bardziej wydajni) u ywajc myszki 3D? Poprawa wydajnoci in ynierw CAD bezporednio przyczyni si do szybkoci pojawienia si produktu na rynku, co z kolei bdzie miao znaczcy wpyw na rynkowy sukces tego produktu. Projektanci CAD stwierdzili rednio 21% wzrost produktywnoci przy u ywaniu myszki 3D w porwnaniu do pracy bez niej. Ponad 86% u ytkownikw zauwa ya wzrost produktywnoci w zakresie od 10 do 50%. Poni szy wykres przedstawia odpowiedzi u ytkownikw.

Ile czasu potrzeba, aby mysz 3D pozwolia u ytkownikowi znacznie zwikszy wydajno pracy? Jest to w kocu nadrzdny cel wprowadzania jakichkolwiek zmian w sposobie pracy. Prawie poowa (45%) u ytkownikw stwierdzia wzrost produktywnoci po czasie nie wikszym ni 2 dni, a 68% w cigu pierwszego tygodnia u ywania myszki 3D.

3. Podstawowe badania interfejsu u ytkownika A jaki jest czas potrzebny na nauk korzystania z myszki 3D? Jeli obycie si z myszk 3D zajmie trzy miesice, a kolejne trzy pozwoli dopiero zwikszy wydajno pracy, to czy taki wzrost produktywnoci jest wart uczenia si obsugi nowego urzdzenia? Bardzo wa ne jest zrozumienie podstawowych koncepcji interfejsu u ytkownika, ktre stoj za opisywanym zwikszeniem wydajnoci. Pozwoli to dotrze zarwno do in ynierw aplikacyjnych CAD jak i do innych profesjonalnych u ytkownikw zastanawiajcych si nad u ytecznoci myszki 3D. -4Technology Assesment Group 2008

Ekonomiczny zwrot zakupu myszek 3D dla in ynierw aplikacyjnych CAD

W tej czci raportu wytumaczono, czym r ni si typowy in ynier aplikacyjny CAD od standardowego u ytkownika komputera. Nastpnie opisano specyficzne wymagania aplikacji 3D CAD dotyczce interfejsu u ytkownika. Koncepcja przepustowoci interfejsu u ytkownika przedstawiona zostaa razem z dwoma najwa niejszymi przyspieszajcymi j czynnikami. 3.1 Porwnanie in ynierw CAD z u ytkownikami standardowymi In ynierowie CAD zwykle: pracuj na kluczowych stanowiskach, u ywajc zo onych aplikacji CAD zale nych od specyfiki pracy - najczciej u ywane aplikacje CAD to CATIA, Inventor, NX, Pro/ENGINEER i SolidWorks czsto spdzaj ponad poow czasu pracy, korzystajc z oprogramowania CAD potrzebuj bardzo wydajnych komputerw, aby ich praca bya bardziej efektywna pracuj na aplikacjach, ktrych koszt waha si od 1000 do 50,000 Do tego profilu pasuje ponad milion u ytkownikw CAD 3D na wiecie. W przeciwiestwie do nich u ytkownicy standardowi: u ywaj aplikacji oglnego przeznaczenia (e-mail, przegldarki internetowe, pakiety biurowe itp.) niezale nych od specyfiki wykonywanej pracy spdzaj mniej ni poow czasu pracy przy komputerze potrzebuj mniej zaawansowanych technicznie komputerw wydaj na oprogramowanie mniej ni 1000 Poni sza tabela pokazuje kluczowe r nice pomidzy wymienionymi grupami u ytkownikw. u ytkownik CAD 3D u ywane aplikacje wykorzystanie komputera wydajno komputera koszt oprogramowania zo one, typowe dla stanowiska 4-8 godzin/dzie wysoka 1000 50,000 u ytkownik komercyjny oglnego przeznaczenia 0-4 godzin/dzie rednia < 1000

R nice te dostarczaj informacji potrzebnych do analizy aplikacji CAD 3D oraz ich specyficznych wymaga stawianych przed interfejsem u ytkownika. 3.2 Charakterystyka aplikacji CAD 3D U ytkownicy aplikacji CAD 3D s zwykle znacznie bardziej wymagajcy, jeli chodzi o styl pracy z komputerem, ni u ytkownicy standardowi. Aplikacje bazujce na rodzaju wykonywanej przez nich pracy zmuszaj ich do pracy w specyficzny sposb: czstsze wykorzystywanie nawigacji (modele, widoki) bardziej zo ona (wicej stopni swobody) nawigacja (czstsze przesuwanie, zoom, rotacja) znacznie wiksza ilo wprowadzanych w cigu minuty polece oraz czstsza manipulacja modelem w porwnaniu z u ytkownikami standardowymi znacznie wiksza gama czsto wykorzystywanych polece Wyobramy sobie zwykego u ytkownika przegldajcego poczt elektroniczn, co jest najczciej wykonywan przez niego czynnoci. Zacznie on czyta wiadomo przewijajc j pionowo do samego koca. Nastpnie wybierze opcj odpowiedz lub przeka i wybierze nastpn wiadomo do przeczytania. W tym konkretnym przypadku: nawigacja (przewijanie pionowe) wymaga tylko jednego stopnia swobody, tak samo jak wybranie nastpnej wiadomoci ilo wykorzystywanych polece jest stosunkowo niewielka wymagana przepustowo interfejsu nie jest du a, zarwno dla nawigacji jak i polece. Przygldajc si doniom takiego u ytkownika stwierdzilibymy, e tempo jego pracy jest niskie. Cakiem inaczej bd wyglda donie u ytkownika aplikacji CAD 3D. Mo na by je porwna do doni pianisty wykonujcego skomplikowany utwr. Prawa do porusza szybko myszk i kkiem przewijania, podczas gdy lewa do nieustannie naciska klawisze na klawiaturze (zwykle CTRL, SHIFT, ALT czy ESC). Bazujc na obserwacjach i ankiecie przeprowadzonej wrd u ytkownikw aplikacji CAD 3D, TAG szacuje, e liczba wydawanych przez nich polece nawigacji i pozostaych komend w cigu minuty jest od 5 do 10 razy wiksza ni w wypadku pozostaych u ytkownikw. Konieczno szybszego wprowadzania polece i wykonywania czynnoci nawigacji jest najwa niejszym wymaganiem stawianym przed wysokoprzepustowym interfejsem u ytkownika, omwionym w nastpnym rozdziale.

Ekonomiczny zwrot zakupu myszek 3D dla in ynierw aplikacyjnych CAD

-5-

Technology Assesment Group 2008

3.3 Przepustowo interfejsu u ytkownika Wydajno aplikacji CAD 3D mo e by ograniczana przez trzy czynniki zwizane z przepustowoci: Wydajno stacji roboczej Wydajno systemu graficznego Przepustowo interfejsu u ytkownika Przyjrzyjmy si in ynierowi projektujcemu nowy zawr w aplikacji 3D CAD takiej jak Pro/ENGINEER czy SolidWorks. Wskim gardem w obliczeniach jest uaktualnianie modelu. Przy zwikszajcej si zo onoci tworzonych modeli drastycznie wzrastaj wymagania obliczeniowe Wskie gardo w grafice wynika z potrzeby dokadnego renderowania na bie co obiektw 3D wysokiej jakoci W interfejsie u ytkownika wskie gardo wynika z potrzeby przesuwania obiektw i wydawania znacznej iloci polece w mo liwie najkrtszym czasie, przy jednoczesnym zminimalizowaniu iloci przerw potrzebnych na zmian trybu pracy Podczas gdy wydajno stacji roboczych i systemw graficznych wzrastaa zgodnie z prawem Moorea, interfejsy u ytkownika CAD 3D nie nad ay za tym rozwojem. Przepustowo interfejsu staa si podstawowym czynnikiem dla przyspieszenia pracy z aplikacjami CAD 3D. Koncepcyjny model opracowany przez badaczy akademickich dostarcza u ytecznej reprezentacji graficznej dla zrozumienia pojcia przepustowoci interfejsu u ytkownika.

3.4 Strumienie wejciowe Pierwsze ograniczenie przepustowoci interfejsu u ytkownika ma zwizek ze strumieniami wejciowymi. Stwierdzilimy wanie, e wszystkie polecenia u ytkownika s wprowadzane praw i lew rk. Jednak w rzeczywistoci lewa rka jest zwykle prawie bezczynna poza okresowym naciskaniem klawiszy zmiany trybu pracy (np.: Ctrl, Shift, Alt). Z modelu pokazanego poni ej wynika, e praw rk (dla u ytkownikw praworcznych) wykonywana jest prawie caa praca, co tworzy w zasadzie jeden strumie wejciowy polece.

Jednostrumieniowe wprowadzanie polece

Trafnie podsumowali to Zhai, Smith i Selker (1997): Jedn z podstawowych cech obecnie rozpowszechnionych interfejsw u ytkownika jest komunikacja z komputerem przez pojedynczy strumie danych przestrzennych generowanych przez urzdzenie wejciowe o dwch stopniach swobody, zwykle myszk i przedstawianych graficznie w formie kursora. Uniwersalny kursor porusza si po caym interfejsie, zmieniajc swoj funkcj od wskazywania przez wybieranie, rysowanie, przewijanie, uruchamianie a do przeczania, w zale noci od wyboru wirtualnego urzdzenia takiego jak gwne okno/dokument, menu, pasek przewijania, ikona czy hipercze. Ten jednostrumieniowy sposb pracy przynis u ytkownikom korzyci takie jak atwo zrozumienia i nauki mechanizmw interakcji. Wad tego rozwizania jest ograniczenie przepustowoci (Buxton 1686) oraz opnienie i kognitywny wysiek zwizany z przemieszczaniem si pomidzy wirtualnymi urzdzeniami i polami kontrolnymi. (Buxton and Myers 1986, Leganchuk, Zhai and Buxton 1996). W wyniku obserwacji u ytkownikw CAD 3D jak i pozostaych TAG oszacowao, e u ytkownicy CAD 3D wydaj od 5 do 10 razy wicej polece nawigacji i pozostaych komend w cigu minuty ni u ytkownicy standardowi. Przesyanie takiej iloci polece przez pojedynczy strumie wejciowy (cho z niewielkim wykorzystaniem klawiatury) powoduje powa ne ograniczenie przepustowoci. Pierwsz mo liwoci zwikszenia przepustowoci interfejsu u ytkownika jest zatem zwikszenie iloci strumieni wejciowych, poprzez ktre u ytkownik mo e sterowa aplikacjami.

Model przepustowoci interfejsu u ytkownika ( rdo: W. Buxton, M. Billinghurst, Y. Guiard, A. Sellen oraz S. Zhai, 2002)

Model ten pokazuje kierowanie interfejsem (dzi i w najbli szej przyszoci) za pomoc prawej i lewej rki, zarwno zarzdzajcej nawigacj, jak i wydajcej komendy. Przepustowo interfejsu u ytkownika to w uproszczeniu czas potrzebny na wydanie pewnej liczby komend w celu wykonania jednej z funkcji aplikacji.

Ekonomiczny zwrot zakupu myszek 3D dla in ynierw aplikacyjnych CAD

-6-

Technology Assesment Group 2008

Przesuwanie ekranu (pionowe)

Przesuwanie ekrenu (poziome)

3.5 Nawigacja Drugim czynnikiem ograniczajcym przepustowo interfejsu u ytkownika jest nawigacja. Obejmuje ona przemieszczanie si pomidzy konkretnymi obszarami w celu wykonywania zada. Przykadami s: przesuwanie ekranu przy czytaniu poczty elektronicznej, przesuwanie obszaru pracy w aplikacji Photoshop, czy obracanie modelu w CATIA w celu zobaczenia go z r nych stron. Cho nawigacja nale y do bardzo czsto wykonywanych czynnoci w wikszoci aplikacji, specyfika nawigacji r ni si drastycznie w zale noci od oprogramowania. Poni sza tabela przedstawia opis powszechnych czynnoci nawigacji wraz z iloci stopni swobody potrzebnych do ich wykonania oraz przykady aplikacji. ilo stopni swobody przesuwanie ekranu/sceny (pionowe) przesuwanie ekranu/sceny (poziome) przesuwanie modelu/ obiektu 1 przykad aplikacji

Przesuwanie modelu/obiektu

Przybli anie/ oddalanie

* ** ****

Aplikacja

E-mail Word Excel Photoshop aplikacje 3D CAD

***** ***** **** *

* *** *

*** ***

***** *****

Czstotliwo nawigacji w r nych typach aplikacji

opis

przybli anie/ oddalanie

Rotacja

przesuwanie zawartoci EE-mail, Web, dokumentu w Word gr/d przesuwanie zawartoci Excel dokumentu w lewo/prawo przesuwanie obrazka AutoCAD, jednoczenie Photoshop w pionie i poziomie przybli anie/ oddalanie AutoCAD, modelu/ Photoshop dokumentu obracanie 3ds Max, modelu CATIA, Pro/E, wok Maya, wszystkich SolidWorks trzech osi

Istotnym faktem jest czste jednoczesne przesuwanie obiektu wraz z przybli aniem/oddalaniem (3 stopnie swobody) lub przesuwanie, przybli anie/oddalanie i rotacja (6 stopni swobody) w aplikacjach CAD 3D. Przebywa w transie Przed badaniami dotyczcymi mo liwoci zwikszenia przepustowoci warto zwrci uwag na to, e wymienione wczeniej trzy ograniczenia przepustowoci przerywaj naturalnie kreatywny proces, nazywany przebywaniem w transie Przebywanie w transie to termin u ywany przez artystw, sportowcw i projektantw, ktrym opisuj prac z penym zaanga owaniem i opanowaniem. Kolejnym opisujcym ten stan terminem jest przebywanie w strefie. Taki rodzaj pracy obejmuje znaczny stopie koncentracji oraz du y wydatek energii psychicznej lub fizycznej. Dla u ytkownikw stacji roboczych 3D CAD pracujcych ze zo onymi i wymagajcymi kognitywnie aplikacjami, przebywanie w transie przenosi si na lepsz jako i wydajno pracy. Czsto jednak s oni wyrywani z transu przez interfejs u ytkownika, ktry zmniejsza ich kognitywn przepustowo, zmuszajc do zwolnienia tempa pracy w celu wykonania wielu mudnych czynnoci. Co najwa niejsze, jednym z najczstszych powodw wyrwania z transu jest niska przepustowo interfejsu u ytkownika, przez ktr u ytkownicy nie mog pracowa z szybkoci odpowiadajc ich szybkoci mylenia. Inaczej jest w wypadku wysokoprzepustowych interfejsw pozwalajcych u ytkownikom CAD 3D na pozostanie w transie, dlatego warto rozwa y r ne mo liwoci zwikszenia przepustowoci.

Wymagania DoF dla r nych rodzajw nawigacji

Ilo wymaganych stopni swobody nale y zsumowa. Na przykad aby przesuwa i przybli a/oddala obiekt: 2 (przesuwanie) + 1 (przybli anie/oddalanie) = 3 stopnie swobody. Aby przesuwa, przybli a/oddala i obraca obiekt: 2 (przesuwanie) + 1 (przybli anie/oddalanie) + 3 (obracanie po trzech osiach) = 6 stopni swobody Wykorzystywane rodzaje nawigacji r ni si znaczco w zale noci od u ywanej aplikacji, co pokazuje poni sza tabela.

Ekonomiczny zwrot zakupu myszek 3D dla in ynierw aplikacyjnych CAD

-7-

Technology Assesment Group 2008

Rotacja

3.6. Mo liwoci u ytkownika

wysokoprzepustowego

interfejsu

Zauwa y tu mo na brak rwnorzdnoci: u ytkownik mo e albo nawigowa albo wybiera komendy, ale nie jest w stanie robi obu tych rzeczy jednoczenie. Strumie podwjny zmienia sposb dziaania, tak jak pokazano poni ej.

W poprzedniej czci zidentyfikowane zostay dwa istotne ograniczenia: limitowane liczba strumieni wejciowych limitowana mo liwo nawigacji Dla obu tych ogranicze powy sze badanie dostarcza rozwiza, ktre mog znacznie polepszy przepustowo. Strumienie wejciowe o du ej przepustowoci Problem pojedynczego strumienia wejciowego odkrylimy podczas obserwacji u ytkownikw CAD 3D, ktrzy prbowali wprowadzi 5 do 10 razy wicej komend na minut ni przecitny u ytkownik. Zwa ywszy, e dla przecitnego u ytkownika jako pojedynczego strumienia nie ma a tak du ego znaczenia, u ytkownik CAD 3D ma w kwestii przepustowoci du o wy sze wymagania. Jedno bardzo trafne podejcie do interfejsu u ytkownika czerpie swe cechy z ludzkiej umiejtnoci pracy obiema rkami jednoczenie. Jak zauwa ono w Buxton (2002): Student odwraca kartki ksi ki, robic jednoczenie notatki. Kierowca zmienia biegi, kierujc samochodem. Technik dwiku cisza perkusj, podganiajc w tym czasie skrzypce. Poprzez wyposa enie obu doni w narzdzia wspomagajce kierowanie aplikacj, (najczciej myszka 3D w lewej rce i standardowa myszka 2D w prawej) mo na osign znaczn popraw przepustowoci. Zobaczmy jeszcze raz, jak funkcjonuj dzisiaj interfejsy o jednym strumieniu.

Podwjny strumie wejciowy

Ze wzgldu na to, e ka da rka ma narzdzie speniajce swoje zadanie (np. nawigacja i wybieranie komend), u ytkownik nie musi przecza prawej rki z trybu nawigacji do trybu komend i z powrotem. Likwidacja niepotrzebnych dziaa rk wyranie redukuje wymagania przepustowoci. Ludzka fizjologia pozwala na rwnoczesne dziaania, ktre mog by zsynchronizowane ze sob, co zaoszczdza dodatkow przestrze w przepustowoci. Rwnoczesno ta jest zobrazowana na powy szej ilustracji jako czciowe zachodzenie na siebie nawigacji i komend: u ytkownik mo e uruchomi komend praw rk, podczas gdy lewa rka zajta jest nawigowaniem. Porwnanie osigni strumienia podwjnego pokazane jest poni ej. pojedynczego i

Przepustowo interfejsu jednorcznego dwurcznego (diagram ni szy)

(diagram

wy szy)

Jednostrumieniowe wprowadzanie polece

Trzeba zauwa y, e u ytkownik traci czsto czas na przeczanie si z jednego trybu pracy na drugi. Najbli szy uniwersalny przykad to przeczanie si midzy nawigacj a wybieraniem. Prawa rka najpierw nawiguje modelem, ustawiajc go w odpowiedniej pozycji przy pomocy myszki. Potem u ytkownik przecza tryb na taki, w ktrym myszka staje si narzdziem wybierajcym dan komend. Proces ten powtarza si w nieskoczono.
Ekonomiczny zwrot zakupu myszek 3D dla in ynierw aplikacyjnych CAD

Przedstawiony powy ej model koncepcyjny zosta potwierdzony w badaniach przeprowadzonych przez firm IBM (Zhai, 1997), z ktrych wywnioskowano, e oburczny interfejs (w tym wypadku joystick w rce niedominujcej i myszka w dominujcej) by w zadaniach nawigacji i selekcji 1,36 razy szybszy od u ywanej samodzielnie myszki.

-8-

Technology Assesment Group 2008

Aplikacje CAD 3D zwykle wpisuj si w przedstawiony na wykresie obszar nawigacji w szeciu stopniach swobody. Taka sytuacja tworzy potencja dla urzdze oferujcych jednoczenie wicej stopni swobody - a do szeciu, przeznaczonych do pracy w aplikacjach z du ym wykorzystaniem przybli ania, przesuwania i rotacji, bdcych z reguy aplikacjami 3D. Poni sza tabela wymienia standardowo u ywane urzdzenia wejciowe oraz ich opis, a szczeglnie liczb jednoczenie dostpnych stopni swobody. liczba stopni swobody dynamiczne czy pozycyjne rodzaj urzdzenia

Porwnanie szybkoci dziaania interfejsw: jedno i dwurcznego (rdo: IBM Zhai 1997)

Nawigowanie z wiksz przepustowoci Jak zostao to opisane wczeniej, nawigacja w aplikacjach 3D CAD jest wykonywana czciej i wymaga wicej stopni swobody do wydajnej pracy, ni nawigacja w aplikacjach 2D. Poni szy wykres pokazuje liczb stopni swobody wymaganych jednoczenie przez r ne typy nawigacji, od braku rotacji (tylko przewijanie), przez przesuwanie i przybli anie, do przesuwania, przybli ania i obracania.

mysz dwuprzyciskowa mysz z kkiem Tablet graficzny joystick kontroler ruchu 3D

2 2+1 2+1+1+1 2+1 6

pozycyjne pozycyjne pozycyjne dynamiczne dynamiczne

klasyczna mysz Microsoft IntelliMouse Wacom Intuos Logitech Wingman 3Dconnexion SpacePilot

Charakterystyka r nych typw urzdze wejciowych

Standardowe myszki oferuj dwa stopnie swobody ruchu, dziki temu, e poruszaj si po powierzchni biurka. Rolka myszki oddzielnie oferuje jeden stopie swobody (zwykle wykorzystywany do przewijania w aplikacjach operujcych na tekcie oraz przybli anie w aplikacjach 3D). U ytkownicy zwykle nie przemieszczaj myszki i nie krc rolk jednoczenie, wic myszka mo e by opisana jako urzdzenie o 2+1 stopniach swobody. Urzdzenie z szecioma stopniami swobody pozwala u ytkownikowi w jednym pynnym ruchu wykona przybli enie, przesunicie i obrt obiektu w dowolnym kierunku. Inaczej jest w przypadku myszki z rolk, ktrej faktyczne mo liwoci nawigacji w 2+1 stopniach swobody wymagaj zmapowania kilku trybw pracy, zwykle wywoywanych naciniciem klawisza. Zwyky sposb pracy wyglda nastpujco: Tryb A (klaw. Ctrl) + ruch myszk przesuwa model Tryb B (klaw. Alt) + ruch myszk obraca model Tryb C (bez adnego klawisza) + ruch myszk
Ekonomiczny zwrot zakupu myszek 3D dla in ynierw aplikacyjnych CAD

-9-

Technology Assesment Group 2008

przykad

Co wicej, z obserwacji przeprowadzonych na Uniwersytecie Toronto (1997) wynika, e wraz ze wzrostem kognitywnej trudnoci zada (wiksze, bardziej zo one modele) przyrost wydajnoci interfejsw dwurcznych jest znacznie wikszy, ni wynika to z bada Zhai.

przybli a/oddala model Wykorzystujc model przepustowoci interfejsu u ytkownika, poni sze porwnanie pokazuje wzrost przepustowoci wynikajcy z u ycia urzdzenia 6DoF do nawigacji 3D.

Porwnanie urzdze pozycyjnych i dynamicznych Kolejnym wartym zauwa enia aspektem jest r nica pomidzy urzdzeniami dynamicznymi, a pozycyjnymi oraz ich indywidualne zalety w nawigacji. Poprzednia tabela pokazujca typy i charakterystyki urzdze wskazuje rwnie , ktre z nich s dynamiczne, a ktre pozycyjne. Cytujc Zhai (1997): Jak pokazay ostatnie badania dotyczce sterowania za pomoc szeciu stopni swobody (Zhai, Milgram, 1993; Zhai, Milgram, Drascic, 1993; Zhai, 1995), sterowanie pozycyjne lepiej wspgra z izotonicznymi, swobodnie poruszanymi urzdzeniami takimi jak myszka, sterowanie dynamiczne natomiast z urzdzeniami izometrycznymi lub elastycznymi. Kluczowym czynnikiem tego problemu kompatybilnoci jest efekt autocentrowania urzdze izometrycznych i elastycznych. Sterowanie dynamiczne jest atwiejsze z autocentrowaniem. Bez niego, wymaga wiadomego wysiku. Zarwno sterowanie pozycyjne jak i dynamiczne daj u ytkownikom mo liwo kontroli nad wszystkimi aspektami przemieszczenia, wczajc w to przesunicie, prdko poruszania oraz pochodne wy szego rzdu. Jednak e ka dy z trybw odpowiada bezporednio tylko jednemu aspektowi: przesuniciu lub szybkoci. Technika sterowania dynamicznego kompatybilna z urzdzeniami izometrycznymi mo e by szczeglnie odpowiednia do zada nawigacji, w ktrych potrzeba bardzo precyzyjnych, a zarazem dalekich ruchw (n.p.: przewijanie dugiego dokumentu, obracanie modelu, przesuwanie kamery), poniewa nie istnieje tu potrzeba wielokrotnego przerywania pracy i centrowania urzdzenia jak w przypadku myszki. 3.7 Podsumowanie bada interfejsw u ytkownika U ytkownicy aplikacji CAD 3D potrzebuj znacznie wikszej przepustowoci interfejsu, aby pracowa pynnie oraz z optymaln wydajnoci. U ytkownicy CAD 3D wydaj od 5 do 10 razy wicej polece na minut ni pozostali u ytkownicy. Nawigacja 6DoF jest powszechna i wyczerpuje zasoby przepustowoci interfejsw. Informacje te oraz du a ilo czasu, jaki u ytkownicy spdzaj na pracy z aplikacjami CAD 3D, pokazuj mo liwoci znacznej poprawy wydajnoci poprzez zwikszenie przepustowoci interfejsu u ytkownika. Dwa istotne czynniki dotyczce problematyki interfejsw u ytkownika stanowi tu istotny potencja poprawy produktywnoci: Interfejsy dwurczne, wykorzystujce myszk w rce dominujcej i urzdzenia dynamiczne w drugiej (1.36 razy szybsze wedug bada IBM) Urzdzenia o szeciu stopniach swobody dla rki niedominujcej (1.89 razy szybsze wedug bada GE) -10Technology Assesment Group 2008

Nawigacja myszk (na grze) i urzdzeniem 6DoF (na dole)

Jedn z najczstszych czynnoci w aplikacjach CAD 3D jest wielokrotne precyzyjne przenoszenie modelu z jednego miejsca w drugie. W badaniach GE (Salazar i Marteau, 2004), siedmiu u ytkownikw musiao, przy pomocy myszki oraz urzdzenia 6DoF, przemieci si z jednej z omiu mo liwych pozycji pocztkowych do celu, osigajc kocow orientacj 3D z dokadnoci +/- 1. W badaniu tym u ytkownicy osigali docelow pozycj 3D prawie dwa razy szybciej u ywajc urzdzenia 6DoF (w tym wypadku myszki 3D firmy 3Dconnexion), ni klasycznej myszki. Pokazuje to poni szy wykres.

Szybko nawigacji 3D dla myszki standardowej i urzdzenia 6DoF (rdo: Salazar i Marteau, 2004)

Przy u yciu standardowej myszki u ytkownicy potrzebowali 89% wicej czasu na osignicie docelowej orientacji 3D. Co wicej, wszyscy pracowali szybciej z urzdzeniem 6DoF osigajc od 1,5 do 2,25 razy lepsze wyniki. Sugeruje to, e podobnie bdzie w przypadku wikszoci u ytkownikw.

Ekonomiczny zwrot zakupu myszek 3D dla in ynierw aplikacyjnych CAD

Co wicej, korzyci obu metod powinny si sumowa, dodatkowo zwikszajc przepustowo interfejsu dla u ytkownikw CAD 3D. Badania przeprowadzone na u ytkownikach myszek 3D w aplikacjach CAD oraz prba czasowa opracowana przez starszego in yniera aplikacyjnego CATIA wskazuj, e istnieje mo liwo znacznej poprawy wydajnoci in ynierw i projektantw CAD 3D. Przyczyny tego wzrostu okrelaj podstawowe badania dotyczce interfejsw u ytkownika. Wzrost produktywnoci u ytkownikw CAD oraz pomiary czasowe wydajnoci u ytkownikw CATII potwierdzaj wyniki przeprowadzonych bada. Z tak imponujcego wzrostu produktywnoci rodzi si powa ne pytanie natury ekonomicznej: jaki bdzie zysk ekonomiczny wyposa enia in ynierw CAD w myszki 3D? 4. Ekonomiczny zwrot zakupu myszki 3D Trudno jest precyzyjnie oszacowa ilociowo wpyw zwikszenia jakoci produktw, zmniejszenia iloci defektw i przyspieszenia wejcia produktu na rynek. Dziki rezultatom prezentowanych tu bada mo na jednak obliczy ekonomiczny zwrot przyrostu produktywnoci konstruktorw. Najwa niejsze jest jednak, by zda sobie spraw, e jako produktu, jego niezawodno i szybsze pojawienie si na rynku maj du o wiksze znaczenie finansowe ni zwyka oszczdno kosztw wynikajca ze zwikszonej produktywnoci projektantw. Gavin Finn w Quality Digest pisze w nastpujcy sposb: Najistotniejsze koszty nie s zazwyczaj kojarzone z jakoci projektowania. Jeli bdy lub uchybienia w danych projektowych nie s wczenie wykryte, konieczne s pniej kosztowne zmiany w procesie rozwoju produktu. Zostao to zobrazowane na poni szym diagramie wczesnego wykrywania Finna.

ROI (Return on Investment zwrot inwestycji) dotyczcy zakupu myszek 3D dla in ynierw okrelony bdzie trzema gwnymi czynnikami: Koszt myszki 3D Wysoko wynagrodzenia in yniera CAD Przyrost produktywnoci jako rezultat u ytkowania myszki 3D W celu ocenienia tego typu inwestycji, firmy korzystaj z dwch powszechnych macierzy: czas zwrotu inwestycji i ROI w skali rocznej. Inne macierze (NPV, IRR itp.) nie bd opisywane w tym raporcie, ale mog by w prosty sposb zbudowane w oparciu o wynikajce z niego dane. 4.1 Czas zwrotu inwestycji i ROI Czas zwrotu pokazuje, jak szybko koszt inwestycji bdzie w peni pokryty. Kalkulacja przeprowadzana jest w nastpujcy sposb: Czas zwrotu inwestycji w latach = koszt myszki 3D / (koszt zatrudnienia in yniera pracujcego w CAD * przyrost produktywnoci) Jak pokazane jest na poni szej ilustracji, kalkulacja ta zobrazowana mo e by wizualnie w kalkulatorze zwrotu, w ktry u ytkownik mo e dopasowa trzy wsprzdne: Koszt zatrudnienia in yniera Koszt zakupu myszki 3D Przyrost produktywnoci

Kalkulator zwrotu przeliczy dane i wywietli otrzymany czas zwrotu w miesicach. Kalkulacja ROI mierzy aktualny zwrot inwestycji standardowo w stosunku rocznym, co daje bardziej wszechstronn ocen finansow. Kalkulacja wyglda nastpujco: Roczny ROI = (koszt zatrudnienia in yniera pracujcego w CAD * przyrost produktywnoci koszt zakupu myszki 3D) / koszt zakupu myszki 3D
Ekonomiczny zwrot zakupu myszek 3D dla in ynierw aplikacyjnych CAD

-11-

Technology Assesment Group 2008

Dwie z tych zmiennych s wzgldnie okrelone: koszt zakupu myszki 3D i koszt zatrudnienia in yniera. Krytyczna zmienna przyrost produktywnoci jest znana z bada przeprowadzonych wrd u ytkownikw myszek 3D. Wartoci te okrelaj wpyw na osiganie ekonomicznych zwrotw inwestycji w myszki 3D dla in ynierw aplikacyjnych CAD. 4.2 Koszt zakupu myszki 3D. Przedzia cenowy urzdze firmy 3Dconnexion ksztatuje si od 99EUR do 399EUR. Wiele firm decyduje si na zakup modeli z wy szej pki: SpaceExplorer (299EUR) czy SpacePilot (399EUR) ze wzgldu na ich wiksz funkcjonalno. W poni szej analizie wykorzystalimy koszt SpacePilota 399EUR. 4.3 Koszty i wynagrodzenie in yniera aplikacyjnego CAD Na r nych stronach internetowych mo na znale podzia wysokoci pac ze wzgldu na zajmowane stanowisko. W naszym przypadku oszacowalimy przecitn pensj in yniera aplikacyjnego CAD na rok 2008 na poziomie 58.000 EUR.

Przecitny przyrost produktywnoci raportowany przez 190 u ytkownikw myszki 3D wynis 21%. redni czas spdzany w cigu dnia na pracy z aplikacjami CAD to pi godzin; w kalkulacjach zostanie u yta bezpieczna warto: 50% dnia. Mno c przez siebie obie te wartoci otrzymamy redni wzrost produktywnoci na poziomie 10,5%.

U ywajc wczeniejszego dziaania na czas zwrotu: Czas zwrotu inwestycji w latach = koszt myszki 3D / (roczny koszt zatrudnienia in yniera pracujcego w CAD * przyrost produktywnoci) otrzymujemy nastpujce wyniki: 399 / ($72,500 * 10.5%) = .052 roku (19 dni) Oznacza to, e inwestycja w myszk 3D zwrci si w, rednio, mniej ni miesic. Po przeniesieniu powy szych wartoci na wsprzdne kalkulatora zwrotu wywietlony zostanie otrzymany wynik: 19 dni (= 0,6 miesica).

Warto ta bdzie si oczywicie r nia pod wzgldem wielu r nych czynnikw jak lata dowiadczenia, lokalizacja i rodzaj przemysu. Oglnie jednak in ynierowie aplikacyjni CAD 3D zarabiaj wicej ni in ynierowie aplikacyjni CAD 2D. Dodatkowe korzyci pracownicze (urlop, ubezpieczenie zdrowotne, itp.) stanowi rednio 25% pensji podstawowej, przecitny koszt zatrudnienia in yniera aplikacyjnego CAD wraz z tymi dodatkami wynosi wic 72.500 EUR. Pozostae koszty (pomieszczenie, wyposa enie biura, itp.) dodatkowo wlicza si do kosztw oglnych. Z uwagi jednak na brak solidnych danych, czynnik ten zostanie pominity w poni szej analizie. 4.4 Przyrost produktywnoci a myszki 3D Przyrost produktywnoci wynikajcy z u ytkowania myszki 3D kalkulowany jest z iloczynu przyrostu produktywnoci przedstawionego w naszych badaniach i redniej iloci godzin dziennie, ktre in ynier aplikacyjny spdza na pracy z aplikacjami CAD 3D.

5. Ostateczne wnioski Powy szy raport przygotowany zosta w celu zweryfikowania powszechnych twierdze mwicych, e myszki 3D mog znacznie podnie produktywno in ynierw aplikacyjnych CAD. Raport oceni mia rwnie czy interfejs u ytkownika ma naprawd du y wpyw na przyrost produktywnoci. Po przebadaniu 190 aktywnych u ytkownikw myszek 3D okazuje si, e faktycznie in ynierowie aplikacyjni CAD dowiadczaj wyranej, ponad 20% poprawy pracy dziki wykorzystaniu myszek 3D w aplikacjach CAD 3D. U ytkownicy ci potwierdzaj dalej obserwacje wynikajce z bada interfejsu u ytkownika, stwierdzajce, e nawigacja z szecioma stopniami swobody ruchu i praca obiema rkami rwnoczenie to czoowe czynniki prowadzce do polepszenia ich pracy.

Ekonomiczny zwrot zakupu myszek 3D dla in ynierw aplikacyjnych CAD

-12-

Technology Assesment Group 2008

Na koniec udowodnione zostao rwnie , e inwestycja w myszki 3D mo e zwrci si niesamowicie szybko krcej ni w miesic co prowadzi do konkluzji, e firmy powinny powa nie rozwa y opcj zaadoptowania myszek 3D w swoich dziaach konstrukcyjnych, czy biurach projektowych.

Ekonomiczny zwrot zakupu myszek 3D dla in ynierw aplikacyjnych CAD

-13-

Technology Assesment Group 2008

6. Bibiografia Bederson, B.B. (2002) Interfaces for Staying in the Flow, Human-Computer Interaction Lab, University of Maryland. Buxton, W., Billinghurst, M., Guiard, Y., Sellen, A., and Zhai, S. (2002). Human Input to Computer Systems: Theories, Techniques and Technology. Buxton, W. (1986) Theres more to interaction than meets the eye: some issues in manual input. User Centered System Design, Lawrence Erlbaum Associates, Norman, D.A. and Draper, S.W. (Eds.), 3 19337. Buxton, W. and Myers, B. (1986) A study of twohanded input. Proceedings of CHI 86: ACM Conference on Human Factors in Computing Systems, 321326. Callahan, J., Hopkins, D., Wiser, M., and Shneiderman, B. (1988) An Empirical Comparison of Pie vs. Linear Menus, Computer Science Department, University of Maryland. Fitts, P. (1954) The information capacity of the human motor system in controlling the amplitude of movement. Journal of Experimental Psychology, 46, 199210. Guiard, Y. (1987) Asymmetric division of labor in human skilled bimanual action: The kinematic chain as a model. Journal of Motor Behavior, 19(4) 486517. ISUR Project: Industry Usability Report (1999) NIST White Paper. Kabbash, P., Buxton, W., and Sellen, A. (1994) Twohanded input in a compound task. Proceedings of CHI 94: ACM Conference on Human Factors in Computing Systems, 417423. Leganchuk, A., Zhai, S., and Buxton, W. (1996) Manual and cognitive factors in two-handed input: an experimental study. Submitted for publication. MacKenzie, I.S., Sellen, A., and Buxton, W. (1991) A comparison of input devices in elemental pointing and dragging tasks (1991). Proceedings of CHI 91: ACM Conference on Human Factors in Computing Systems, New Orleans, Louisiana, 161166. Nielsen, J. (1994) Usability Engineering. Poulton, E.C. (1974) Tracking skill and manual control. New York, Academic Press. Rutledge. J. and Selker, T. (1990) Force-to-motion function for pointing. Proceedings of INTERACT 90: The IFIP Conference on Human Computer Interaction, 701705.
Ekonomiczny zwrot zakupu myszek 3D dla in ynierw aplikacyjnych CAD

Salazar, P. and Marteau, J-M. (2004) Designing a 3D Input Device for Interventional Radiology GE Healthcare, Global Industrial Design Department. Smith, D.C., Irby, C., Kimball, R., Verplank, W., and Harslem, E. (1982) Designing the Star user interface. Byte, 7(4), 242282. Venolia, D. (1993) Facile 3D direct manipulation. Proceedings of INTERCHI 93: ACM Conference on Human Factors in Computing Systems, Amsterdam, The Netherlands, 3 136. Zhai, S. (1995) Human Performance in Six Degree of Freedom Input Control, Ph.D. Thesis, University of Toronto. http://etclab.mie.utoronto.edu/people/shumin_dir/publicati ons.html. Zhai, S. and Milgram, P. (1993) Human performance in evaluation of manipulation schemes in virtual environments. Proceedings of VRAIS 93: IEEE Virtual Reality Annual International Symposium, Seattle, Washington, 155161. Zhai, S., Milgram, P, and Drascic, D. (1993) An evaluation of four 6 degree-of-freedom input techniques. Adjunct Proceedings of INTERCHI 93: The IFIP Conference on Human-Computer Interaction, Amsterdam, The Netherlands, 155161. Zhai, S., Smith, B., and Selker, T. (1997) Improving Browsing Performance: A Study of Four Input Devices for Scrolling and Pointing Tasks. Proceedings of INTERACT 97.

-14-

Technology Assesment Group 2008