Druk nr 290

Warszawa, 29 marca 2012 r. SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VII kadencja Rzecznik Praw Dziecka GAB/070/29-1/2012/MMK Pani Ewa Kopacz Marszaek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej

Szanowna Pani Marszaek Zgodnie z treci art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 6 stycznia 2000 roku o Rzeczniku Praw Dziecka (Dz. U. z 2000 r. Nr 6, poz. 69 z pn. zm.) przedkadam

- Informacj o dziaalnoci Rzecznika Praw Dziecka za rok 2011 wraz z Uwagami o stanie przestrzegania praw dziecka.

Z wyrazami szacunku (-) Marek Michalak

INFORMACJA O DZIAALNOCI

RZECZNIKA PRAW DZIECKA

ZA ROK 2011

ORAZ UWAGI O STANIE PRZESTRZEGANIA PRAW DZIECKA

Warszawa 2012

(...) Nierozumn mioci mona katowa dzieci; prawo winno je wzi w opiek... Janusz Korczak

SPIS TRECI I. RZECZNIK PRAW DZIECKA .......................................................................................... 7 II. OCHRONA PRAW DZIECKA ........................................................................................ 11
1. PRAWO DO YCIA I OCHRONY ZDROWIA ..................................................................... 11 1.1 1.2 2.1 2.2 3.1 3.2 4.1 4.2 Wystpienia generalne Rzecznika Praw Dziecka .......................................................... 11 Sprawy indywidualne .................................................................................................... 22 Wystpienia generalne Rzecznika Praw Dziecka .......................................................... 28 Sprawy indywidualne .................................................................................................... 42 Wystpienia generalne Rzecznika Praw Dziecka .......................................................... 65 Sprawy indywidualne .................................................................................................... 75 Wystpienia generalne Rzecznika Praw Dziecka .......................................................... 83 Sprawy indywidualne .................................................................................................. 105

2. PRAWO DO WYCHOWANIA W RODZINIE....................................................................... 27

3. PRAWO DO GODZIWYCH WARUNKW SOCJALNYCH ............................................... 65

4. PRAWO DO NAUKI ............................................................................................................... 83

5. PRAWO DO OCHRONY PRZED PRZEMOC, OKRUCIESTWEM, WYZYSKIEM, DEMORALIZACJ, ZANIEDBANIEM ORAZ INNYM ZYM TRAKTOWANIEM........... 118 5.1 5.2 Wystpienia generalne Rzecznika Praw Dziecka ........................................................ 118 Sprawy indywidualne .................................................................................................. 132

III. SPRAWY SDOWE I ADMINISTRACYJNE Z UDZIAEM RZECZNIKA PRAW DZIECKA .......................................................................................... 148 IV. DZIAALNO KONTROLNA ................................................................................... 171 V. WSPPRACA Z ORGANAMI WADZY ................................................................. 189 VI. WSPPRACA Z ORGANIZACJAMI POZARZDOWYMI .................................... 199 VII.WSPPRACA MIDZYNARODOWA...................................................................... 206 VIII. UPOWSZECHNIANIE PRAW DZIECKA ............................................................... 215
1. Dziaalno bieca ................................................................................................................ 215 2. Wydarzenia ............................................................................................................................. 220 3. Przygotowania do obchodw Roku Janusza Korczaka .......................................................... 224 4. Honorowe patronaty ............................................................................................................... 228

UWAGI O STANIE PRZESTRZEGANIA PRAW DZIECKA ............................................ 229 ZACZNIKI ........................................................................................................................ 246
Zacznik nr 1 Wykaz wystpie generalnych Rzecznika Praw Dziecka w 2011 roku ........... 247 Zacznik nr 2 Sprawy, podjte przez Rzecznika Praw Dziecka w latach 2005-2011 ............. 260

Zacznik nr 3 Sprawy, podjte przez Rzecznika Praw Dziecka w latach 2008-2011 z podziaem na kategorie ............................................................................................................. 261 Zacznik nr 4 Kategorie spraw, zgoszonych do Rzecznika Praw Dziecka w 2011 roku ....... 262 Zacznik nr 5 Przystpienia Rzecznika Praw Dziecka do spraw sdowych i administracyjnych...................................................................................................................... 263 Zacznik nr 6 Przystpienia Rzecznika Praw Dziecka do spraw sdowych i administracyjnych w latach 2009-2011 wykres ..................................................................... 279 Zacznik nr 7 Wykaz wydarze, objtych honorowym patronatem Rzecznika Praw Dziecka ............................................................................................................. 280 Zacznik nr 8 Wybrane konferencje i seminaria ..................................................................... 288 Zacznik nr 9 Wybrane spotkania w ramach promocji praw dziecka ..................................... 296 Zacznik nr 10 Spoeczny wydwik nowelizacji ustawy o przeciwdziaaniu przemocy w rodzinie .................................................................................................................................... 309 Zacznik nr 11 Dziaalno Rzecznika Praw Dziecka w opinii spoecznej............................. 324

Art. 12. 1. Rzecznik przedstawia Sejmowi i Senatowi, corocznie, nie pniej ni do dnia 31 marca, informacj o swojej dziaalnoci i uwagi o stanie przestrzegania praw dziecka (Ustawa z 6 stycznia 2000 roku o Rzeczniku Praw Dziecka, Dz. U. z 2000 r. Nr 6, poz. 69, z pn. zm.)

I.

RZECZNIK PRAW DZIECKA 7 lipca 1991 roku Rzeczpospolita Polska ratyfikowaa Konwencj o Prawach Dziecka,

co stao si dla organizacji pozarzdowych i rodowisk dziaajcych na rzecz praw dzieci asumptem do postulowania utworzenia instytucji Rzecznika Praw Dziecka. Rezultatem tych dziaa byo wprowadzenie do Konstytucji RP z 1997 roku przepisu, dajcego podstawy prawne dla powoania Rzecznika. W art. 72 ust. 4 Konstytucja stanowi, i Ustawa okrela kompetencje i sposb powoywania Rzecznika Praw Dziecka. Tym samym zapisano Rzecznika Praw Dziecka jako kolejny konstytucyjny organ kontroli pastwa. Ustawa o Rzeczniku Praw Dziecka zostaa przyjta przez Sejm RP 6 stycznia 2000 roku. Zgodnie z ni, Rzecznik stoi na stray praw dziecka, okrelonych w Konstytucji RP, Konwencji o Prawach Dziecka i innych przepisach prawa, z poszanowaniem odpowiedzialnoci, praw i obowizkw rodzicw. W rozumieniu ustawy dzieckiem jest kada istota ludzka od poczcia do osignicia penoletnoci (art. 2, ust. 1). Rzecznik dziaa na rzecz ochrony praw dziecka, a w szczeglnoci: 1) prawa do ycia i ochrony zdrowia, 2) prawa do wychowania w rodzinie, 3) prawa do godziwych warunkw socjalnych, 4) prawa do nauki. Wszystkie podejmowane przez Rzecznika dziaania maj na celu zapewnienie penego i harmonijnego rozwoju dziecka oraz powinny by prowadzone z poszanowaniem jego godnoci i podmiotowoci. Dzieci musz by chronione przed wszelkimi przejawami przemocy, okruciestwa, wyzysku, a take przed demoralizacj, zaniedbaniem i innymi formami niewaciwego traktowania. Szczegln trosk Rzecznik otacza dzieci z niepenosprawnoci.

Ustawa

nadaa

Rzecznikowi

uprawnienia

charakterze

ostrzegawczym,

sygnalizacyjnym oraz inicjatywnym. Przyznaa mu kompetencje przedstawiania waciwym organom wadzy publicznej, organizacjom i instytucjom ocen i wnioskw, zmierzajcych do skutecznej ochrony praw i dobra dziecka oraz usprawniania trybu zaatwiania spraw w tym zakresie. Rzecznik moe rwnie wystpowa do waciwych organw z wnioskami o podjcie inicjatywy ustawodawczej, bd o wydanie lub zmian innych aktw prawnych. Ustanowienie Rzecznika Praw Dziecka wraz z przysugujcymi mu kompetencjami w sposb istotny wzbogacio wczeniejsze instrumentarium ochrony praw najmodszych obywateli. Dziaalno Rzecznika pozwala na sta i systemow analiz problemw, dotyczcych dziecka i rodziny. Przyjta 25 padziernika 2008 roku nowelizacja ustawy o Rzeczniku Praw Dziecka znacznie wzmocnia jego kompetencje, wyposaajc go m.in. w uprawnienia do: wszczynania postpowa w sprawach cywilnych i administracyjnych oraz brania w nich udziau na prawach, przysugujcych prokuratorowi; wystpowania do waciwych organw o wszczcie postpowania przygotowawczego oraz z wnioskiem o ukaranie w sprawach o wykroczenia; zaskarenia decyzji administracyjnej; zbadania kadej sprawy na miejscu, nawet bez uprzedzenia; dania od organw wadzy publicznej, organizacji lub instytucji zoenia wyjanie lub udzielenia informacji, a take udostpnienia akt i dokumentw. Wedug znowelizowanej ustawy organy, instytucje i organizacje, do ktrych zwrci si Rzecznik, w ramach prowadzonych przez siebie spraw, s zobowizane do udzielenia informacji w terminie najpniej 30 dni1. Nastpnym krokiem w zakresie ksztatowania kompetencji Rzecznika byo uchwalenie 10 wrzenia 2010 roku ustawy o zmianie ustawy o Rzeczniku Praw Dziecka oraz niektrych innych ustaw2, ktra rozszerzya kompetencje poprzez przyznanie Rzecznikowi kolejnych uprawnie procesowych, a mianowicie: zgaszania udziau w postpowaniach przed Trybunaem Konstytucyjnym wszcztych na podstawie wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich lub w sprawach skargi konstytucyjnej, dotyczcych praw dziecka oraz brania udziau w tych postpowaniach;

Ustawa z dnia 24 padziernika 2008 roku o zmianie ustawy o Rzeczniku Praw Dziecka oraz ustawy o wynagrodzeniu osb zajmujcych kierownicze stanowiska pastwowe, Dz. U. Nr 214, poz. 1345. 2 Ustawa o zmianie ustawy o Rzeczniku Praw Dziecka oraz niektrych innych ustaw Dz. U. Nr 197 poz. 1307

 wystpowania do Sdu Najwyszego z wnioskami w sprawie rozstrzygnicia rozbienoci wykadni prawa w zakresie przepisw prawnych dotyczcych praw dziecka; wnoszenia kasacji albo skargi kasacyjnej od prawomocnego orzeczenia; brania udziau w toczcym si ju postpowaniu w sprawach nieletnich na prawach przysugujcych prokuratorowi. Przywoana powyej ustawa doprecyzowaa zadania Rzecznika, polegajce na promowaniu i upowszechnianiu praw dziecka oraz metod ich ochrony tak, aby korespondoway one ze standardami ochrony praw dziecka, w tym szczeglnej troski i pomocy, wyraonym m.in. w Powszechnej Deklaracji Praw Czowieka oraz zawartym w art. 13 Konwencji o Prawach Dziecka otrzymywania i przekazywania informacji. Wykonujc wyrok Trybunau Konstytucyjnego z 19 padziernika 2010 roku, w celu zapewnienia Rzecznikowi penej niezalenoci, nowelizacj z 15 lipca 2011 roku wprowadzono do ustawy o Rzeczniku Praw Dziecka przepisy stanowice, i moe on nadawa w drodze zarzdzenia statut, ktry okrela organizacj pracy Biura oraz powoywa i odwoywa swojego zastpc. Rzecznik Praw Dziecka wykonuje swoje zadania przy pomocy Biura, ktre skada si z nastpujcych jednostek organizacyjnych: Zesp Dziecicego Telefonu Zaufania i Przyj Interesantw, do ktrego naley udzielanie informacji i wsparcia oraz prowadzenie doranych interwencji; Zesp ds. Edukacji i Wychowania, do ktrego naley monitorowanie stanu przestrzegania praw dziecka i podejmowanie interwencji w sprawach, zwizanych z respektowaniem prawa do nauki, opiek nad rodzin i dzieckiem, dostpem do dbr kultury, rozrywki i wypoczynku, w tym take w sprawach, zwizanych z dziaalnoci sportow, artystyczn, rozwojem uzdolnie i zainteresowa; Zesp Spraw Midzynarodowych i Konstytucyjnych, do ktrego naley badanie prawa polskiego pod ktem jego zgodnoci z polskimi zobowizaniami midzynarodowymi, a w szczeglnoci z Konwencj o Prawach Dziecka oraz konwencjami i rekomendacjami uchwalonymi w ramach Rady Europy, sporzdzanie opinii o projektach aktw prawnych w zakresie ich zgodnoci z wymienionymi dokumentami prawa midzynarodowego, analizowanie nowych instrumentw prawa midzynarodowego, analizowanie rzdowych sprawozda dla midzynarodowych organw kontroli, sporzdzanie opinii i wnioskw w zakresie

zgodnoci ustaw z Konstytucj RP i umowami midzynarodowymi, udzielanie pomocy polskim dzieciom, przebywajcym za granic; Zesp Spraw Rodzinnych i Nieletnich, do ktrego naley monitorowanie stanu przestrzegania praw dziecka i podejmowanie interwencji w sprawach, zwizanych z wykonywaniem i przestrzeganiem prawa do wychowania w rodzinie, pobytem w rodzinie zastpczej lub caodobowej placwce opiekuczo-wychowawczej oraz ochron dziecka przed przemoc, okruciestwem, wyzyskiem, demoralizacj i zaniedbaniem; Zesp Spraw Spoecznych i Prawa Administracyjnego, do ktrego naley monitorowanie stanu przestrzegania praw dziecka i podejmowanie interwencji w sprawach, zwizanych z przestrzeganiem prawa do godziwych warunkw socjalnych i prawa do ycia oraz ochrony zdrowia; Gabinet Rzecznika Praw Dziecka, do ktrego naley merytoryczne i organizacyjne wspieranie zada realizowanych przez Rzecznika Praw Dziecka; Zesp Administracyjny, do ktrego naley obsuga organizacyjnoadministracyjna i finansowa Biura Rzecznika Praw Dziecka. Urzd Rzecznika Praw Dziecka od 2000 roku penili kolejno: I kadencja Marek Piechowiak (28 czerwca 2000 roku 12 padziernika 2000 roku), II kadencja Pawe Jaros (16 lutego 2001 roku 7 kwietnia 2006 roku), III kadencja Ewa Sowiska (7 kwietnia 2006 roku 30 czerwca 2008 roku), IV kadencja Marek Michalak od 25 lipca 2008 roku. W 2011 roku w badaniach opinii spoecznej potrzeb istnienia instytucji Rzecznika Praw Dziecka deklarowao 82% badanych3. (Zestawienie danych statystycznych TNS OBOP dotyczcych dziaalnoci Rzecznika Praw Dziecka w opinii spoecznej przedstawiono w zaczniku nr 11). 15 wrzenia 2011 roku, polski Rzecznik Praw Dziecka przej przewodnictwo w Europejskiej Sieci Rzecznikw Praw Dziecka European Network of Ombudspersons for Children (ENOC), organizacji zrzeszajcej niezalene instytucje narodowe, regionalne lub lokalne, czuwajce nad przestrzeganiem praw dziecka w pastwach naszego kontynentu. Obecnie ENOC obejmuje 40 instytucji w 31 krajach.

Badanie wykonane na reprezentatywnej prbie 1005 dorosych mieszkacw Polski w wieku od 15. do 75. roku ycia, w dniach 4-12 sierpnia 2011 roku.
3

10

II.

OCHRONA PRAW DZIECKA 1. PRAWO DO YCIA I OCHRONY ZDROWIA

Pastwa-Strony uznaj, e kade dziecko ma niezbywalne prawo do ycia. (art. 6 Konwencji o Prawach Dziecka) Pastwa-Strony uznaj prawo dziecka do jak najwyszego poziomu zdrowia i udogodnie w zakresie leczenia chorb oraz rehabilitacji zdrowotnej (art. 24 Konwencji o Prawach Dziecka) Zgodnie z art. 24 Konwencji o Prawach Dziecka, pastwo zobowizane jest do zapewnienia kademu dziecku najwyszego poziomu ochrony zdrowia i udogodnie w zakresie leczenia chorb oraz rehabilitacji zdrowotnej. W 2011 roku zgoszono do Rzecznika Praw Dziecka ogem 585 spraw zwizanych z prawem do ycia i ochrony zdrowia, w tym: 214 zgoszono na pimie; 367 podczas rozmw telefonicznych; 4 podczas osobistych wizyt w Biurze Rzecznika.

Rzecznik zwraca si do organw i instytucji o podjcie dziaa lub udzielenie informacji w sprawach dotyczcych: przestrzegania praw maoletnich pacjentw; organizacji opieki zdrowotnej nad populacj wieku rozwojowego; organizacji i funkcjonowania placwek suby zdrowia; kosztw leczenia; bdw lekarskich i dochodzenia roszcze, zwizanych z udzielaniem wiadcze zdrowotnych. 1.1 Wystpienia generalne Rzecznika Praw Dziecka W roku 2011 wystpienia generalne Rzecznika Praw Dziecka w zakresie prawa do ycia i ochrony zdrowia dotyczyy:

11

leczenia naczyniakw wystpienie z 2 lutego 2011 roku

Rzecznik Praw Dziecka wystpi do Ministra Zdrowia o wsparcie dziaa zmierzajcych do dokonania zakupu aparatury, tj. lasera barwnikowo pulsacyjnego, umoliwiajcego wyspecjalizowanym orodkom medycznym w Polsce przeprowadzanie zabiegw laseroterapii w znieczuleniu oglnym. Byo to kolejne wystpienie w sprawie4. Bezporednim powodem zwrcenia si Rzecznika do Ministra Zdrowia byy proby rodzicw noworodkw o pomoc w zaatwieniu, w trybie natychmiastowym, zgody na leczenie w klinikach zagranicznych, warunkujcej ycie dzieci. Konieczno wykonania operacji poza granicami kraju wynikaa z braku posiadania przez polsk klinik aparatury do laseroterapii5. W odpowiedzi Minister Zdrowia poinformowa, e podjte zostay dziaania regulujce dostpno dzieci do wiadcze w zakresie leczenia, z uyciem lasera, zmian naczyniowych i malformacji naczyniowych6. lecznictwa sanatoryjnego i uzdrowiskowego wystpienia z 14 marca i 5 lipca 2011 roku Rzecznik Praw Dziecka od 2010 roku podnosi problemy zwizane z lecznictwem sanatoryjnym i uzdrowiskowym dla dzieci. Pomimo, e specjalici z zakresu pediatrii, balneologii, wysoko oceniaj warto leczenia uzdrowiskowego, kolejne placwki wiadczce usugi dla dzieci s likwidowane. Wyjanienia, jakie uzyska Rzecznik wskazuj, e podstawowym wyznacznikiem funkcjonowania lecznictwa uzdrowiskowego jest uwzgldnianie, przez organ prowadzcy, zasad rachunku ekonomicznego. Koszt utrzymania jednego miejsca dla dziecka jest wyszy ni koszt pobytu w sanatorium osoby dorosej. Wynika to z koniecznoci zagwarantowania dzieciom dodatkowej opieki i dostpu do nauki. Jednoczenie, badania dotyczce stanu zdrowia populacji wieku rozwojowego, w tym wyniki bada prowadzonych w ramach oglnopolskiego programu Olaf wskazuj, e a u 20% dzieci wystpuje zagroenie chorobami cywilizacyjnymi. Dla dzieci chorujcych lub zagroonych np. astm, otyoci, cukrzyc, leczenie sanatoryjne i uzdrowiskowe z wielu powodw, nie tylko medycznych, jest korzystne i zalecane przez specjalistw. Rzecznik Praw Dziecka zwrci si 14 marca 2011 roku do Ministra Zdrowia o podjcie dziaa, ktre bd miay na celu wykorzystanie istniejcej bazy sanatoriw

4 5

poprzednie wystpienie 9 kwietnia 2010 roku ZSS/500/2/2011/EK 6 MZMD-073-1798-2/BK/11

12

i uzdrowisk dla dzieci dla poprawy ich stanu zdrowia oraz o wypracowanie mechanizmw uniemoliwiajcych nieuzasadnion ich likwidacj7. W odpowiedzi Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Zdrowia wskaza przyczyny zmniejszajcej si liczby dzieci korzystajcych z leczenia uzdrowiskowego. Wymieni zjawisko niu demograficznego, popraw wskanikw zdrowotnych populacji wieku rozwojowego, ma liczb skierowa na leczenie uzdrowiskowe dla dzieci wystawianych przez lekarzy, preferowanie przez rodzicw wyjazdu dziecka do sanatorium w okresie wakacji. Poinformowa rwnie, e potrzeby dzieci w zakresie leczenia uzdrowiskowego realizowane s na bieco, a czas oczekiwania dziecka na wyjazd do sanatorium nie przekracza 3 miesicy. Zapewni, e Minister Zdrowia dokona analiz tak, by zminimalizowa ryzyko ograniczenia dostpnoci tego rodzaju leczenia dla dzieci8. Rzecznik Praw Dziecka w dniu 5 lipca 2011 roku wystosowa do Sekretarza Stanu, Penomocnika Prezesa Rady Ministrw ds. Przeciwdziaaniu Wykluczeniu Spoecznemu9 wystpienie uwzgldniajce dane liczbowe, wskazujce na zmniejszajc si grup dzieci korzystajcych z leczenia uzdrowiskowego, obrazujce histori dotychczasowych stara podejmowanych przez Rzecznika w sprawie poprawy sytuacji lecznictwa uzdrowiskowego oraz przedstawi propozycje rozwiza w tej sprawie. W wystpieniu Rzecznik podkreli spoeczne i zdrowotne znaczenie potrzeby utrzymania sanatoriw i uzdrowisk dla dzieci. Moliwo uczestniczenia w bezpatnym turnusie uzdrowiskowym stanowi czsto dla dzieci z rodzin o trudnej sytuacji finansowej szans nauczenia si zachowa prozdrowotnych, uzupenienia brakw szkolnych oraz wzmocnienia umiejtnoci spoecznych. Rzecznik podkreli, e likwidacja sanatoriw i uzdrowisk nieuchronnie pocignie za sob likwidacj szk zorganizowanych w tych placwkach, a tym samym zniweczy dorobek wysokokwalifikowanej kadry nauczycieli, przygotowanej do objcia specjalistyczn opiek, ksztaceniem i wychowaniem dziecka przewlekle chorego. W odpowiedzi Sekretarz Stanu Penomocnik Prezesa Rady Ministrw do Spraw Przeciwdziaania Wykluczeniu Spoecznemu poinformowa Rzecznika, e zwrci si do Ministra Zdrowia o analiz przyczyn i konsekwencji opisanego zjawiska10.

7 8

ZSS/500/4/2011/EK MZ-OZU-022-24122-1/WS/11 9 ZSS/500/9/2011/EK 10 SBA-570-25 (1)/11/KJ

13

zwolnienia od podatku VAT niektrych usug medycznych wystpienie z 1 czerwca 2011 roku

Rzecznik Praw Dziecka, wystpieniem do Ministra Finansw, popar wniosek Rzecznika Praw Pacjenta z 13 maja 2011 roku11 o zmian art. 43 ust. 1 pkt 18 ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarw i usug12, poprzez rozszerzenie katalogu usug medycznych zwolnionych od podatku VAT o usugi zwizane z pobytem w szpitalu najbliszych pacjenta lub usugi zwizane z dodatkow opiek pielgnacyjn13. W odpowiedzi Minister Finansw podnis, e przepisy skadajce si na system podatku od wartoci dodanej w krajach czonkowskich Unii Europejskiej podlegaj cisej harmonizacji, dlatego te przepisy polskiego prawa musz by zgodne z przepisami m.in. dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 roku w sprawie wsplnego systemu podatku od towarw i usug. Powoana dyrektywa uniemoliwia pastwom czonkowskim dowolne ksztatowanie wysokoci stawek podatkowych i zwolnie od tego podatku. Zgodnie z jej przepisami zwolnieniu od podatku przez pastwa czonkowskie podlega opieka szpitalna i medyczna oraz cile z nimi zwizane czynnoci podejmowane przez podmioty prawa publicznego: szpitale, orodki medyczne i diagnostyczne oraz inne odpowiednio uznane placwki o podobnym charakterze. Poniewa charakteru takiego nie maj usugi zwizane z osb najbliszych oraz zwizane z dodatkow opiek pielgnacyjn, propozycja zmian legislacyjnych nie moe zosta uwzgldniona.14 opieki stomatologicznej dla dzieci i modziey wystpienie z 22 czerwca 2011 roku Byo to kolejne wystpienie Rzecznika Praw Dziecka do Ministra Zdrowia dotyczce problematyki dostpnoci opieki stomatologicznej dla dzieci i modziey15. Rzecznik sprzeciwi si ograniczeniu usug stomatologicznych, wiadczonych dzieciom w gabinetach zorganizowanych na terenie szk. Przedstawi zalety leczenia dziecka w szkolnym gabinecie stomatologicznym oraz poinformowa, e liczne samorzdy przeznaczyy znaczne rodki finansowe na modernizacj i zakup nowoczesnego sprztu do szkolnych gabinetw. Rzecznik dokona analizy iloci funkcjonujcych gabinetw stomatologicznych w trzech miastach wojewdzkich: Lublinie, Krakowie i Wrocawiu. Znaczne rnice w liczbie gabinetw stomatologicznych w szkoach (55 gabinetw w Lublinie i adnego dziaajcego gabinetu

11 12

RzPP-ZPR-071-22-1/ED/11 Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm. 13 ZSS/500/7/2011/JZ 14 PT1/063-33-491/EFU/2011/BMI9-7019

14

w Krakowie) wskazuj, e decyzja o podpisaniu kontraktu na wiadczenia stomatologiczne na terenie szkoy uzaleniona jest od decyzji dyrektora oddziau Narodowego Funduszu Zdrowia, ktry jako instytucja kontrolujca prawidowo wydawania rodkw finansowych nie uwzgldnia w wystarczajcym stopniu spoecznego aspektu zagadnienia. W wystpieniu Rzecznik przywoa treci Apelu Nr 2/VI/11 Komisji Stomatologicznej Naczelnej Rady Lekarskiej, w ktrym podkrelono, e szkoy s bardzo dobrym miejscem do promocji zdrowia, rwnie do zapewnienia warunkw wyrwnujcych rnic w zakresie dostpnoci do wiadcze. Rzecznik zwrci si o podjcie dziaa, ktre zapewni dalsze funkcjonowanie gabinetw stomatologicznych w szkoach i placwkach owiatowych. W odpowiedzi na wystpienie Sekretarz Stanu w Ministerstwie Zdrowia poinformowa, e dyrektorzy szk nie maj obowizku organizowania gabinetw stomatologicznych, za wiadczeniodawcy przystpujcy do konkursu ofert musz speni warunki udzielania wiadcze stomatologicznych. Tym samym, Minister nie podzieli stanowiska Rzecznika na temat zasadnoci podejmowania stara dotyczcych funkcjonowania gabinetw stomatologicznych w szkoach. Uzasadniajc swoje stanowisko poinformowa, e stan uzbienia dzieci w Polsce ulega poprawie, a w krajach, w ktrych stan uzbienia dzieci mona oceni jako dobry, wiadczenia stomatologiczne udzielane s dzieciom poza placwkami owiatowymi. Minister zgodzi si, e naley prowadzi dziaania edukacyjne dotyczce zapobiegania prchnicy ju u dzieci w wieku przedszkolnym16. uzyskania zgody na leczenie dziecka za granic wystpienie z 26 sierpnia 2011 roku Do Rzecznika Praw Dziecka zwracali si rodzice dzieci, dla ktrych, w ich opinii, jedynym ratunkiem jest wykonanie skomplikowanych operacji poza granicami kraju. Rzecznik, analizujc jedn ze zgoszonych spraw zwrci si do Ministra Zdrowia o zbadanie, czy aktualnie obowizujcy tryb postpowania przy uzyskiwaniu zgody na leczenie dzieci za granic jest wystarczajco sprawny, a w przypadku jego niefunkcjonalnoci, o podjcie stosownych dziaa naprawczych17. W odpowiedzi Sekretarz Stanu w Ministerstwie Zdrowia przedstawi tryb i przepisy prawa regulujce procedur rozpatrywania wnioskw o leczenie poza granicami kraju oraz odnis si do przedstawionej w wystpieniu indywidualnej sprawy dziecka. Podkreli, e wikszo pozytywnie rozpatrzonych wnioskw o leczenie za granic odbywa si w czasie

15 16

ZSS/500/8/2011/EK MZ-MD-400-167-113/EHM/11 17 ZSS/500/17/2011/EK

15

krtszym ni okrelony w przepisach prawa. W opinii Ministra procedury s funkcjonalne, niemniej kada sprawa jest rozpatrywana pod siln presj pacjentw, ich rodzin, czsto mediw, a to nie zawsze pozwala na dokonanie racjonalnej oceny sytuacji 18. zabawek zawierajcych szkodliwe dla zdrowia substancje wystpienie z 26 wrzenia 2011 roku Tem wystpienia do Ministra Gospodarki bya zgoszona Rzecznikowi Praw Dziecka sprawa sprzeday zabawek dziecicych zawierajcych formamid szkodliw substancj, ktra zostaa zaklasyfikowana do substancji mogcych powodowa zagroenie dla podu i toksycznych dla rozrodczoci kategorii 2 (nr indeksowy 616-052-00-8 w tabeli stanowicej zacznik VI do rozporzdzenia [WE] nr 1272/2008 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 2008 roku w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniajcego i uchylajcego dyrektywy 67/548/EG i 1999/45/WE oraz zmieniajcego rozporzdzenie [WE] nr 1907/2006) 19. Zgodnie z 17 ust. 2 rozporzdzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Spoecznej z 14 listopada 2003 roku w sprawie zasadniczych wymaga dla zabawek20 zabawki nie mog zawiera substancji speniajcych kryteria klasy zagroenia 3.7 dziaanie szkodliwe na funkcje rozrodcze i podno lub na rozwj potomstwa okrelonych w zaczniku I do przywoanego powyej rozporzdzenia nr 1272/2008, w ilociach, ktre mog by szkodliwe dla zdrowia uytkownikw zabawek. Formamid spenia kryteria zagroenia okrelone dla tej klasy. Konsekwencj powyszego unormowania jest konieczno przeprowadzania bada naukowych kadej zabawki zawierajcej substancj nalec do ktrejkolwiek klasy zagroenia wymienionej w 17 ust. 2 ww. rozporzdzenia (np. formamid) celem ustalenia, czy znajdujca si w zabawce ilo tej substancji jest szkodliwa dla zdrowia uytkownika zabawki, co stwarza ogromne utrudnienie dla organw administracji zajmujcych si kontrol produktw w obrocie handlowym. Rzecznik otrzyma informacje, i Inspekcja Handlowa nie dysponuje ekspertami, ktrzy mogliby wydawa wice opinie naukowe pozwalajce na jednoznaczne udowodnienie szkodliwego dziaania wykrytych w wyrobie iloci substancji. Z tego wzgldu Inspekcja musi wsppracowa z orodkami akademickimi i instytutami naukowymi, a sporzdzenie opinii jest poprzedzone wieloletnimi i kosztownymi badaniami naukowymi, co wydatnie wydua czas potrzebny na wycofanie z obrotu szkodliwej zabawki.

18 19

MZ-UZ-AK-073-25217-2/ET/11 ZSS/500/20/2011/JZ 20 Dz. U. Nr 210, poz. 2046 ze zm.

16

Do tego samego wniosku prowadzi rwnie analiza dziaa Inspekcji Handlowej oraz Inspekcji Sanitarnej podjtych w badanej przez Rzecznika sprawie wykrycia formamidu w pewnych zabawkach. Podstaw wycofania z obrotu zabawki zawierajcej substancj zaklasyfikowan jako rakotwrcza, mutagenna lub dziaajca szkodliwie na rozrodczo kategorii 1A, 1B lub 2 zgodnie z rozporzdzeniem [WE] nr 1272/2008 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 2008 roku mogyby stanowi przepisy rozporzdzenia Ministra Gospodarki z dnia 5 kwietnia 2011 roku w sprawie zasadniczych wymaga dla zabawek21 ktrego zacznik nr 1 w pkt 3.3 zakazuje uywania ww. substancji w zabawkach, czciach skadowych zabawek lub w mikrostrukturalnie odrbnych czciach zabawek. Jednake zgodnie z 20 ust. 1 rozporzdzenia Ministra Gospodarki z dnia 5 kwietnia 2011 roku w sprawie zasadniczych wymaga dla zabawek do zabawek wprowadzonych do obrotu w okresie od 20 lipca 2011 roku do 19 lipca 2013 roku nie stosuje si przywoanego pkt 3 zacznika nr 1 do przytoczonego rozporzdzenia. Z tego powodu Rzecznik zaproponowa dokonanie odpowiedniej zmiany w obowizujcym prawie, aby przepisy 8 ust. 1 oraz pkt 3 zacznika nr 1 do rozporzdzenia Ministra Gospodarki z dnia 5 kwietnia 2011 roku w sprawie zasadniczych wymaga dla zabawek znajdoway zastosowanie do zabawek wprowadzanych do obrotu znacznie wczeniej, ni 20 lipca 2013 roku. Minister Gospodarki poinformowa, e przesunicie na dzie 20 lipca 2013 roku daty wejcia w ycie przepisw statuujcych nowe wymagania dotyczce substancji i mieszanin chemicznych wynika z potrzeby umoliwienia zainteresowanym podmiotom dostosowanie si do nowych przepisw. Przesunicie tej daty na wczeniejsz naruszyoby obowizujc w Unii Europejskiej zasad swobodnego przepywu towarw zakazujc stwarzania ogranicze w swobodzie przepywu towarw speniajcych zasadnicze wymagania okrelone w prawie europejskim22. sytuacji dzieci dotknitych dolegliwoci moczenia nocnego wystpienie z 18 padziernika 2011 roku Rzecznik Praw Dziecka wystpi do Ministra Zdrowia w sprawie dzieci dotknitych dolegliwoci moczenia nocnego23. Znaczca liczba dzieci cierpicych na to schorzenie (250 tys.) oraz niska wiadomo spoeczna nastpstw schorzenia powoduj, e dzieci i ich rodziny znajduj si w trudnej sytuacji. Rzecznik zwrci si o udzielenie informacji na temat

21 22

Dz. U. Nr 83, poz. 454 DRE-I-0780-24/11, DRE/1535/11 23 ZSS/500/21/2011/EK

17

rezultatw prac zespou, ktry zosta powoany w Ministerstwie Zdrowia, w celu wypracowania standardu diagnostyki i leczenia moczenia nocnego dzieci oraz wsparcia dziaa sucych poprawie zdrowia i komfortu ycia dzieci z rozpoznanym moczeniem nocnym. W odpowiedzi na wystpienie Rzecznik otrzyma informacj, e zesp powoany do opracowania standardu postpowania diagnostyczno-terapeutycznego z dzieckiem moczcym si w nocy zakoczy prac i projekt rozwiza zosta przekazany do kierownictwa Ministerstwa Zdrowia z prob o akceptacj i skierowanie do dalszych prac legislacyjnych24. dostpu wczeniakw do programu terapeutycznego, chronicego je przed zakaeniem drg oddechowych wystpienie z 19 padziernika 2011 roku Rzecznik Praw Dziecka wystpi do Ministra Zdrowia w sprawie podjcia dziaa zmierzajcych do tego, by wszystkie dzieci wczeniaki, z nisk wag urodzeniow i rozpoznan cik postaci dysplazji oskrzelowo pucnej mogy skorzysta z programu terapeutycznego: Profilaktyka zakae wirusem RS u dzieci z przewlek chorob puc25. Dotychczas dostpno do programu uzaleniona jest od miesica, w ktrym urodzio si dziecko, co budzi u rodzicw dzieci, urodzonych w zych miesicach poczucie krzywdy i niesprawiedliwoci. Rzecznik w powyszej sprawie otrzyma liczne proby od rodzicw dzieci oraz stanowisko Prezesa Elekta Polskiego Towarzystwa Neonatologicznego. W odpowiedzi udzielonej Rzecznikowi przez Sekretarza Stanu w Ministerstwie Zdrowia26 wskazano przepisy, ktre reguluj wiadczenia gwarantowane z zakresu wiadcze zdrowotnych w ramach programw terapeutycznych, do ktrych zaliczony jest program Profilaktyka zakae wirusem RS u dzieci z przewlek chorob puc (dysplazj oskrzelowo pucn). Wskazano take tryb kwalifikowania pacjentw do leczenia w tym programie oraz procedur, jaka powinna zosta podjta, aby dokona zmiany kryteriw kwalifikacji do leczenia w programie lekowym. Tym samym w odpowiedzi nie odniesiono si do gwnej tezy wystpienia Rzecznika, tj. moliwoci rozszerzenia dostpu do programu wszystkim potrzebujcym przedwczenie urodzonym dzieciom. opieki psychiatrycznej dla dzieci wystpienie z 31 padziernika 2011 roku

Rzecznik Praw Dziecka zosta poinformowany o zaprzestaniu przyjmowania pacjentw przez jedyny w wojewdztwie podlaskim Psychiatryczny Oddzia Dziecicy

24 25

MZ-MD-073-2484-1/KC/11 ZSS/500/22/2011/EK 26 MZ-PLA-460-14525-1/EM/12

18

w Szpitalu Psychiatrycznym w Choroszczy. Poniewa stan tymczasowoci, tj. przewoenia maoletnich pacjentw do szpitala w Olsztynie przedua si, Rzecznik w powyszej sprawie wystpi do Ministra Zdrowia27. Poinformowa, e zabezpieczenie potrzeb w zakresie opieki psychiatrycznej dla populacji wieku rozwojowego z terenu wojewdztwa podlaskiego, liczcej 250 tys. osb, jest pozorne. W wojewdztwie podlaskim brak jest oddziau psychiatrycznego dla dzieci i modziey, w adnej poradni zdrowia psychicznego dla modziey na terenie wojewdztwa nie pracuje lekarz psychiatra na penym etacie. Rzecznik zwrci uwag, e w innych wojewdztwach sytuacja dostpnoci maoletnich pacjentw do wiadcze z zakresu psychiatrii jest podobnie trudna, cho moe nie tak dramatyczna. Rzecznik przypomnia, e zgasza wczeniej propozycj, by psychiatri dzieci i modziey uzna za priorytetow dziedzin i uzna, e postulat ten jest nadal aktualny. W odpowiedzi28 Sekretarz Stanu w Ministerstwie Zdrowia poinformowa, e Podlaski Oddzia Wojewdzki Narodowego Funduszu Zdrowia zamierza ogosi kolejne postpowanie konkursowe na udzielanie stacjonarnych wiadcze psychiatrycznych dla dzieci i modziey. Oddzia Narodowego Funduszu Zdrowia dokona zwikszenia ceny jednostkowej ww. wiadcze. Ponadto w Ministerstwie Zdrowia zostay podjte dziaania zmierzajce do umieszczenia psychiatrii dzieci i modziey na licie dziedzin medycyny uznanych za priorytetowe. Przedstawiono take szereg dziaa planowanych przez Ministra Zdrowia we wsppracy z Konsultantem krajowym w dziedzinie psychiatrii dzieci i modziey, majcych na celu popraw dostpnoci i jakoci wiadcze z zakresu psychiatrii. Zlecono opracowanie programw zdrowotnych dotyczcych: wczesnej diagnostyki i interwencji w zaburzeniach rozwoju dzieci w wieku przedszkolnym, zapobiegania depresji i samobjstwom. Planowane jest rwnie przeprowadzenie oglnokrajowej kampanii spoecznej o zaburzeniach psychicznych, majcej na celu zmniejszanie zjawiska stygmatyzacji osb z zaburzeniami psychicznymi. Planowane dziaania s zgodne z postulatami, jakie wielokrotnie byy zgaszane w poprzednich wystpieniach Rzecznika Praw Dziecka. Kolejne wystpienie, rwnie dotyczce opieki psychiatrycznej nad maoletnimi pacjentami, Rzecznik Praw Dziecka skierowa do Rzecznika Praw Pacjenta29. Wystpienie to zostao powicone funkcjonowaniu w szpitalach psychiatrycznych Rzecznikw Praw Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego. Przepisy prawa stanowi, e w kadej placwce

27 28

ZSS/500/24/2011/EK MZ-ZP-P-073-22102-6/AJ/12 29 ZSS/500/25/2011/EK

19

sprawujcej caodobow opiek psychiatryczn lub odwykow powinien by zatrudniony Rzecznik. Funkcjonowanie tego organu jest szczeglnie wane w szpitalach, w ktrych organizowane s oddziay dla maoletnich pacjentw, dysponujce warunkami wzmocnionego zabezpieczenia, tzw. oddziay sdowe. Pacjenci tych oddziaw oddzieleni s od rodzicw, poddawani okrelonym rygorom wynikajcym ze specyfiki tych oddziaw, dlatego moliwo kontaktu z Rzecznikiem jest nie do przecenienia. Natomiast w jednym z najwikszych szpitali psychiatrycznych w Polsce, Szpitalu dla Nerwowo i Psychicznie Chorych im. Stanisawa Kryzana w Starogardzie Gdaskim, stanowisko to nie jest obsadzone. W odpowiedzi Zastpca Rzecznika Praw Pacjenta poinformowa o dziaaniach, jakie zostay podjte w celu zapewnienia maoletnim pacjentom szpitala w Starogardzie Gdaskim penej informacji o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Ponadto przekazano informacje na temat dziaa podejmowanych przez Rzecznika Praw Pacjenta w sprawie powoania w szpitalach psychiatrycznych Rzecznikw Praw Pacjenta30. barwnikw z grupy Southampton dodawanych do ywnoci wystpienie z 14 grudnia 2011 roku Przyczyn skierowania wystpienia do Ministra Zdrowia31 byy niepokojce informacje na temat szkodliwego wpywu na stan zdrowia dzieci niektrych barwnikw dodawanych przez producentw do ywnoci, tj. barwnikw z grupy Southampton, do ktrych nale: tartrazyna (E 102), cie chinolinowa (E 104), cie pomaraczowa FCF (E 110), azorubina (E 122), czerwie koszenilowa A, ps 4R (E 124), czerwie Allura 2G (E 129). Wymienione substancje s stosowane do barwienia cukierkw, lizakw, gum do ucia, elkw i innych sodyczy. Prawo unijne nakazuje odpowiednie oznakowanie takich produktw poprzez umieszczenie na nim informacji skadajcej si z nazwy barwnika spoywczego i ostrzeenia, e moe on mie szkodliwy wpyw na aktywno i skupienie uwagi u dzieci. Niektre pastwa nie wyraziy zgody na uywanie ww. barwnikw (np. w Belgii, Danii, Francji i Szwecji nie jest dozwolone stosowanie czerwieni Allura E 129), co cznie z przewidzianym w prawie unijnym obowizkiem ostrzegawczego etykietowania takich produktw uzasadnia przypuszczenie, e owe barwniki mog szkodliwie oddziaywa na stan zdrowia konsumentw w szczeglnoci dzieci. Rzecznik zaproponowa przeprowadzenie przez niezaleny instytut badawczy bada naukowych, ustalajcych wpyw ww. barwnikw z grupy Southampton na zdrowie dzieci, i pniejsze wykorzystanie

30 31

RzPP-ZZP-0723-1-2/BW/11 ZSS/500/28/2011/JZ

20

wynikw bada jako podstawy do ewentualnego ich usunicia z grupy barwnikw dozwolonych do stosowania w ywnoci, wymienionych w rozporzdzeniu Ministra Zdrowia z dnia 22 listopada 2010 roku w sprawie dozwolonych substancji dodatkowych32. Minister Zdrowia poinformowa Rzecznika Praw Dziecka, i Komisja Europejska opracowaa projekt rozporzdzenia zmieniajcego zacznik nr II do rozporzdzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 zmniejszajcego dopuszczalne dawki barwnikw z grupy Southampton w ywnoci. Rozporzdzenie ukae si w I kwartale 2012 roku. Ponadto, w 2011 roku w Zakadzie Badania ywnoci i Przedmiotw Uytku w Narodowym Instytucie Zdrowia Publicznego Pastwowym Zakadzie Higieny rozpoczto realizacj trzyletniego projektu badawczego majcego na celu oszacowanie akceptowanego dziennego pobrania (ADI) barwnikw majcych wpyw na aktywno i skupienie uwagi u dzieci w Polsce. Wyniki tych bada bd stanowiy polski wkad do prac nad zmianami prawa europejskiego w przedmiotowej dziedzinie. Wskutek zawiadomie, ktre dotary do Ministra Zdrowia w sprawie sodyczy zawierajcych przedmiotowe barwniki, zostay podjte przez Gwnego Inspektora Sanitarnego oraz Pastwow Inspekcj Sanitarn natychmiastowe dziaania wyjaniajce. Pastwowa Inspekcja Sanitarna przeprowadzia 1 655 kontroli w sklepikach szkolnych, supermarketach, sklepach spoywczych, hurtowniach rodkw spoywczych, w punktach maej gastronomii zlokalizowanych na terenie szk, zakadach produkcji cukierniczej, kioskach i bufetach szkolnych33. planowanej zmiany cen paskw do glukometrw wystpienie z 28 grudnia 2011 roku Rzecznik Praw Dziecka wystpi do Ministra Zdrowia w zwizku z informacj o planowanym wzrocie ceny paskw do glukometrw34. Wikszo dzieci chorujcych na cukrzyc musi dokonywa w cigu doby co najmniej kilkukrotnego pomiaru poziomu cukru za ich pomoc. Wzrost cen paskw moe spowodowa, e cz rodzicw odstpi od wykonywania niezbdnych pomiarw cukru, co moe stanowi realne zagroenie bezpieczestwa zdrowotnego dzieci. W odpowiedzi35 Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Zdrowia poinformowa Rzecznika Praw Dziecka, e dla osb chorujcych na cukrzyc typu I (tzw. modziecz), wymagajcych co najmniej 3 wstrzykni insuliny na dob oraz uywajcych w terapii

32 33

Dz. U. z 2010 r. Nr 232, poz. 1525 ze zm. MZ-MD-S-073-2458-3/JK/12 34 ZSS/500/29/2011/EK 35 MZ-MD-P-073-2485-6/WS/12

21

pompy insulinowej, przysuguj paski do pomiaru glukozy we krwi za odpatnoci ryczatow. Poniewa dzieci chore na cukrzyc mieszcz si w tej grupie, przysuguje im zakup paskw do pomiaru glukozy we krwi w wysokoci odpatnoci ryczatowej. 1.2 Sprawy indywidualne W 2011 roku zgaszane do Rzecznika Praw Dziecka sprawy indywidualne, zwizane z prawem dziecka do ycia i ochrony zdrowia, dotyczyy m.in.: kosztw leczenia

Do Rzecznika Praw Dziecka zgaszane byy sprawy dotyczce uzyskania rodkw finansowych, bd refundacji kosztw poniesionych na leczenie dziecka, w tym leczenia poza granicami kraju36. Wnioski kierowali rodzice chorych dzieci, przedstawiciele organizacji spoecznych, konsultanci rnych dziedzin medycyny, zajmujcy si leczeniem dzieci. Zwracano si z prob o podjcie dziaa zmierzajcych do uzyskania refundacji ze rodkw publicznych okrelonych preparatw bd programw terapeutycznych37. Rzecznik udziela informacji o moliwoci podjcia dziaa i wskazywa tryb postpowania lub wystpowa do waciwych departamentw w Ministerstwie Zdrowia38. W przypadku, gdy istotny problem zdrowotny dotyczy znacznej, okrelonej grupy maoletnich pacjentw (np. dzieci chorych na cukrzyc, wczeniakw) Rzecznik kierowa do Ministra Zdrowia wnioski o podjcie dziaa w sprawie39. Do Rzecznika w 2011 roku zwrcio si o pomoc kilkoro rodzicw dzieci z rozlegymi naczyniakami, leczenie ktrych jest utrudnione przez fakt, e klinikom specjalistycznym brakuje odpowiedniego sprztu40. Rzecznik wystpi w powyszej sprawie do Ministra Zdrowia41, a w efekcie stara lekarzy, rodzicw, wielokrotnego podnoszenia tego problemu przez Rzecznika, jedna z fundacji zakupia laser pulsacyjno-barwnikowy na potrzeby Kliniki Chirurgii i Onkologii Dziecicej Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego nr 4 w odzi. Do Rzecznika kierowane byy take proby o wsparcie finansowe dla indywidualnych osb. W takich sytuacjach przekazywano informacje o ustawowym braku moliwoci wsparcia finansowego przez Rzecznika Praw Dziecka, a zainteresowanym wskazywano

36 37

ZSS/401/3/2011/EK; ZSS/401/31/2011/EK; ZSS/401/26/2011/EK ZSS/401/15/2011/EK; ZSS/401/16/2011/EK; ZSS/401/24/2011/EK; ZSS/401/42/2011/EK; ZSS/401/33/2011/EK 38 ZSS/401/15/2011/EK, ZSS/401/16/2011/EK , ZSS/401/37/2011/EK 39 ZSS/500/22/2011/EK; ZSS/500/29/2011/EK 40 ZSS/401/8/2011/EK; ZSS/401/11/2011/EK; ZSS/401/12/2011/EK; ZSS/401/13/2011/EK; ZSS/401/2011/EK 41 ZSS/2/2011/EK

22

rodzaje oraz adresy instytucji, do ktrych mona zwrci si o pomoc finansow, bd wystpowano w imieniu osoby potrzebujcej42 pomocy w celu uzyskania dla niej wsparcia finansowego. 27 stycznia 2011 roku do Rzecznika Praw Dziecka zwrcili si rodzice przedstawiajc problem kosztw turnusw rehabilitacyjnych dla dzieci
43

niepenosprawnoci,

spowodowanych zwikszeniem podatku od towarw i usug

. W celu wyjanienia sprawy,

Rzecznik wystpi do Ministra Finansw. W odpowiedzi zosta poinformowany, e zgodnie z rozporzdzeniem Ministra Finansw z 4 kwietnia 2011 roku w sprawie wykonania niektrych przepisw ustawy o podatku od towarw i usug turnusy rehabilitacyjne w rozumieniu ustawy o rehabilitacji zawodowej i spoecznej oraz zatrudnianiu osb niepenosprawnych i wiadczone na zasadach w niej okrelonych zostay zwolnione od podatku od towarw i usug. organizacji i funkcjonowania placwek suby zdrowia

Ta grupa spraw stanowi najczciej zgaszane Rzecznikowi problemy z zakresu szeroko rozumianego prawa dziecka do ochrony zdrowia. Nale do nich sprawy dotyczce: braku dostpnoci do wiadcze medycznych dla dzieci, wynikajce z wielu rnorodnych przyczyn. Najczstsze z nich to: zmiany organizacyjne, w nastpstwie ktrych np. przeniesiono placwk specjalistyczn do wikszego miasta44, podpisywanie przez Narodowy Fundusz Zdrowia kontraktw na wiadczenia medyczne w wysokoci, ktra nie zapewnia realnej dostpnoci do uzyskania wymaganego leczenia45, dugi czas oczekiwania na wiadczenie medyczne46, wadliwa organizacja pracy placwek medycznych, nieuwzgldniajca potrzeb chorego dziecka oraz jego rodzicw47. Przykadem moe by sprawa chopca, zamieszkaego w miecie na terenie wojewdztwa podlaskiego. U pacjenta rozpoznano liczne wady i schorzenia, dlatego by on diagnozowany przez lekarzy wielu specjalnoci. Postawione diagnozy i zastosowane leczenie znacznie rniy si od siebie oraz dotyczyy jedynie czci problemw zdrowotnych dziecka. W efekcie, chopiec po krtkim okresie terapii by odsyany do kolejnej placwki medycznej. Stan ten by przyczyn zaniepokojenia, dezorientacji i rozgoryczenia rodzicw. Na skutek

42 43

ZSS/413/6/2011/EK ZSS/401/7/2011/AB 44 ZSS/403/26/2011/EK, ZSS/403/27/2011/EK 45 ZSS/403/13/2011/EK, ZSS/403/22/2011/EK, 403/9/2011/EK, ZSS/403/10/2011/EK; ZSS/45/29/2011/EK 46 ZSS/403/57/2011/EK, ZSS/403/12/2011/EK, ZSS/403/65/2011/EK 47 ZSS/401/19/2011/EK, ZSS/403/2011/EK

23

interwencji Rzecznika chopiec trafi do Centrum Zdrowia Dziecka, gdzie podjto kompleksow diagnostyk jego stanu zdrowia48. W kadej ze zgaszanych spraw, Rzecznik Praw Dziecka wystpowa m.in. do organw samorzdowych proszc o informacje, dotyczce lokalnych uwarunkowa, analizy stanu zabezpieczenia potrzeb zdrowotnych, analizy zgaszanych skarg i wnioskw. Rzecznik zwraca si rwnie do Narodowego Funduszu Zdrowia, konsultantw krajowych i wojewdzkich z poszczeglnych dziedzin medycyny, proszc o wyjanienia lub opini dotyczc zaspokojenia okrelonych potrzeb zdrowotnych dzieci. przestrzegania praw maoletnich pacjentw

Zgaszane proby o interwencj dotyczyy utrudnie zwizanych z przebywaniem rodzicw dziecka w szpitalu, moliwoci obecnoci rodzicw podczas wykonywania dziecku zabiegw medycznych, nieodpowiedniego traktowania dziecka w szpitalu, w tym lekcewaenia potrzeby dziecka w zakresie prawa do zachowania intymnoci49. Rzecznik wystpowa do dyrektorw zakadw leczniczych o wyjanienia, kierowa sprawy do Rzecznika Praw Pacjenta. Ponadto udziela odpowiedzi rodzicom, wskazywa moliwoci postpowania, w tym upowszechnia przepisy zawarte w ustawie z dnia 6 listopada 2008 roku o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. W zwizku z doniesieniami o moliwoci nieprzestrzegania praw maoletnich pacjentw Rzecznik podj dziaania kontrolne w dwch szpitalach, badajc na miejscu zasadno postawionych zarzutw50. przestrzegania praw dzieci chorych na cukrzyc

Rzecznik nadal otrzymuje pisma od rodzicw dzieci chorych na cukrzyc. Rodzice informuj, e nauczyciele nie chc podejmowa si opieki nad uczniem chorym na cukrzyc, twierdzc, e nie posiadaj uprawnie do wykonywania czynnoci medycznych. Rzecznik udziela wyjanie i wskazywa propozycje rozwiza, nawiza wspprac z organizacjami pozarzdowymi i naukowymi zajmujcymi si problemami dzieci chorych na cukrzyc. Ponadto Rzecznik wystpi do Ministerstwa Zdrowia i Ministerstwa Edukacji Narodowej wskazujc, e dotychczasowe uregulowania prawne w tym zakresie nie mog zosta uznane za wystarczajce. W opinii Rzecznika, konieczne jest przyjcie rozwiza precyzyjnie okrelajcych zadania dla poszczeglnych grup zawodowych opiekujcych si dziemi chorymi na cukrzyc.

48 49

ZSS/403/19/2011/EK ZSS/403/16/2011/EK, 403/46/2011/EK, ZSS/441/161/2011/EK, ZSS/441/155/2011/EK, ZSS/441/162/2011/EK, ZSS/403/42/2011/EK

24

bdw lekarskich i dochodzenia roszcze zwizanych z udzielaniem wiadcze medycznych ktre wnoszono dotyczcych do Rzecznika dotyczyy przewlekoci w tym procedur

Sprawy, popenienia

diagnostycznych, w efekcie ktrych uniemoliwiono zastosowanie odpowiedniej terapii51, bdw procedur medycznych, niestarannoci w wykonywaniu zabiegw, co skutkowao powstaniem powika52. Przykadem takiej sprawy moe by zbyt pne rozpoznanie rozszczepu podniebienia u dziecka i wykonanie stosownego zabiegu operacyjnego dopiero w wieku szkolnym, podczas gdy wskazaniem do jego przeprowadzenia jest pierwsze procze ycia dziecka. Ponadto, matka uzyskaa od pracownikw suby zdrowia bdn informacj, e zabiegi te wykonywane s jedynie w niepublicznych placwkach medycznych. Sprawa ta zostaa przekazana do dalszego procedowania Rzecznikowi Praw Pacjenta, a matka otrzymaa obszerne wyjanienia, w jaki sposb moe dochodzi swoich roszcze i podj stosowne dziaania53. Kolejn spraw, ktra moe by egzemplifikacj tego rodzaju problemw jest przypadek podania dziecku w iniekcji leku, w znacznie przekroczonej dawce. Rzecznik Praw Dziecka po podjciu dziaa wyjaniajcych, zdecycowa o skierowaniu sprawy do Okrgowego Rzecznika Odpowiedzialnoci Zawodowej Pielgniarek i Poonych54. Inne zgaszane do Rzecznika sprawy dotyczyy: udzielania niewystarczajcej informacji o stanie zdrowia dziecka55, utrudnionego dostpu do dokumentacji medycznej, niedoceniania znaczenia przey emocjonalnych pacjenta i uznawanie postpowania zgodnie z procedur czyli bez sw i wyjanie skierowanych do pacjenta za prawidowe56. Rzecznik informowa rodzicw o instytucjach, w ktrych mog dochodzi roszcze, wskazywa tryb dochodzenia oraz moliwoci wyjaniania spraw. Wystpowa do Rzecznika Praw Pacjenta, Rzecznika Odpowiedzialnoci Zawodowej Pielgniarek i Poonych, Narodowego Funduszu Zdrowia, konsultantw krajowych i wojewdzkich z poszczeglnych dziedzin medycyny, dyrektorw placwek medycznych. Rzecznik zwraca si o wyjanienia konkretnych spraw, w tym o uzasadnienie przyjtych rozwiza. W korespondencji, w ktrej rodzice dzieci skadaj skargi dotyczce bdw medycznych, zawarte jest wiele treci emocjonalnych, w tym alu i bezradnoci. W zwizku

50 51

ZSS/441/18/2011/EK, ZSS/403/35/2011/EK ZSS/402/15/2011/EK, ZSS/402/20/2011/EK, ZSS/402/4/2011/EK; ZSS/402/9/2011/EK 52 ZSS/402/10/2011/EK, ZSS/402/14/2011/EK 53 ZSS/401/28/2011/EK; 54 ZSS/402/10/2011/EK; 55 ZSS/401/23/2011/EK, ZSS/402/24/2011/EK; 56 ZSS/402/11/2011/EK, ZSS/402/8/2011/EK, ZSS/403/40/2011/EK, ZSS/402/12/2011/EK,

25

z tym czsto w odpowiedziach, oprcz informacji merytorycznych, konieczne jest udzielenie elementarnego wsparcia psychologicznego lub zaproponowanie odbycia rozmowy z psychologami, zatrudnionymi w Biurze Rzecznika Praw Dziecka. zrozumienia problemw rodziny i dzieci z niepenosprawnoci, potrzeby uzyskania informacji o moliwociach pomocy, przestrzegania spraw dzieci z niepenosprawnoci Do Rzecznika zwracali si rodzice dzieci z niepenosprawnoci, bd instytucje pomagajce dzieciom. Wskazywali na konieczno codziennego pokonywania rnego rodzaju barier, w tym dojazdu z dzieckiem na rehabilitacj, podejmowania stara o egzekwowanie praw nalenych dzieciom, np. w placwkach owiatowych, wskazywali na braki przyjaznej dla osb niepenosprawnych infrastruktury, brak odpowiednich podjazdw, zbyt mae kontrakty medyczne na wiadczenia z zakresu rehabilitacji57. Cz spraw dotyczya braku akceptacji przez rodzicw dzieci dla rozstrzygni zespow do spraw orzekania o niepenosprawnoci. W odpowiedzi na pisma Rzecznik przekazywa informacje o sposobie dochodzenia do przysugujcych dzieciom praw58. W przypadku nieskutecznoci dziaa podejmowanych przez opiekunw dzieci, bd spraw skomplikowanych Rzecznik zwraca si do instytucji pomocowych, bd szk, proszc o podjcie stosownych dziaa59. Sprawy, jakie wpywaj do Rzecznika, a dotycz rozwizywania problemw dzieci z niepenosprawnoci nadal pokazuj, e pomoc i wsparcie dla rodzicw tych dzieci s niewystarczajce.

57 58

ZSS/45/1/2011/EK/EK; ZSS/45/3/2011/EK; ZSS/45/16/2011/EK; ZSS/45/22/2011/EK ZSS/45/39/2011/EK 59 ZSS/45/21/2011/EK; ZSS/45/30/2011/EK

26

2. PRAWO DO WYCHOWANIA W RODZINIE (...) Pastwa-Strony bd okazyway odpowiedni pomoc rodzicom oraz opiekunom prawnym w wykonywaniu przez nich obowizkw zwizanych z wychowywaniem dzieci oraz zapewni rozwj instytucji, zakadw i usug w zakresie opieki nad dziemi (art. 18 Konwencji o Prawach Dziecka) W 2011 roku zgoszono do Rzecznika Praw Dziecka ogem 17 481 spraw, zwizanych z prawem dziecka do wychowania w rodzinie, w tym: 2 092 zgoszono na pimie; 15 038 podczas rozmw telefonicznych; 351 podczas osobistych wizyt w Biurze Rzecznika.

Rzecznik zwraca si do organw i instytucji o podjcie dziaa lub udzielenie informacji w sprawach, dotyczcych m.in.: egzekucji prawomocnych wyrokw o przymusowym odebraniu maoletniego; procedury przymusowego odebrania dziecka; upowszechniania mediacji rodzinnych; problemu rozwizywania przysposobie; zapewnienia godnych warunkw do spotka dzieci z rodzicami pozbawionymi wolnoci; funkcjonowania sdownictwa rodzinnego; przewlekoci postpowa o uregulowanie sytuacji prawnej dzieci, umieszczanych w placwkach opiekuczo-wychowawczych i rodzinach zastpczych; systemu pieczy zastpczej nad dzieckiem; zapewnienia waciwej opieki dzieciom, ktre trafiaj do placwek opiekuczowychowawczych oraz placwek resocjalizacyjnych; przestrzegania przepisw proceduralnych w sprawach o przysposobienie; sprawnej egzekucji orzecze sdw opiekuczych;

W czci spraw, spord kategorii wskazanych powyej, Rzecznik Praw Dziecka podejmowa decyzje o przyczeniu si do postpowa sdowych (szerzej opisane w rozdziale III Sprawy sdowe i administracyjne z udziaem Rzecznika Praw Dziecka).

27

2.1 Wystpienia generalne Rzecznika Praw Dziecka Wystpienia generalne Rzecznika Praw Dziecka w zakresie prawa do wychowania w rodzinie w roku 2011 dotyczyy: oszacowania liczby i rodzaju powoanych rodzin zastpczych oraz liczby dzieci umieszczonych w pieczy zastpczej i instytucjonalnej wystpienie z 4 stycznia 2011 roku W wystpieniu skierowanym do Ministra Pracy i Polityki Spoecznej Rzecznik zwrci si o dokonanie analizy skali zjawiska dotyczcego iloci i rodzaju powoanych rodzin zastpczych oraz liczby dzieci umieszczonych w rodzinnej pieczy zastpczej i w pieczy instytucjonalnej. Rzecznik prosi take o pomoc w dokonaniu analizy kwestii zwizanych z przysposobieniami, w tym ustaleniu skali zjawiska rozwizywania przysposobie i powrotu dzieci adopcyjnych do rodowisk, w ktrych przebyway przed orzeczeniem Sdu o przysposobieniu, a take o informacje dotyczce liczby i rodzaju orzekanych adopcji60. W odpowiedzi Minister Pracy i Polityki Spoecznej przekaza dane statystyczne dotyczce rodzin zastpczych i placwek opiekuczo-wychowawczych uwzgldniajc okres od 2000 roku do roku 201061. Jednoczenie wskaza, i resort nie posiada danych dotyczcych liczby dzieci powracajcych z rodzin zastpczych do rodzin biologicznych i placwek opiekuczo-wychowawczych62. informacji na temat dziaa podjtych przez Rzd RP w sprawie wycofania zastrzee do Konwencji o Prawach Dziecka wystpienie z 8 lutego 2011 roku W wystpieniu skierowanym do Ministra Edukacji Narodowej63 Rzecznik Praw Dziecka ponownie zwrci si o udzielenie informacji o wynikach dziaa podjtych przez

ZSR/500/1/2011/AW Wg danych MPIPS w okresie I-IV 2010 istniao 34251 rodzin zastpczych spokrewnionych z dzieckiem, 5726 rodzin niespokrewnionych z dzieckiem, zawodowych rodzin zastpczych: wielodzietnych 808, specjalistycznych -177, o charakterze pogotowia rodzinnego 538. cznie 60 410 dzieci przebywao w opiece zastpczej. W okresie I-IV 2010 w poszczeglnych typach placwek opiekuczo-wychowawczych przebywao: interwencyjnych 1442, rodzinnych 2245, socjalizacyjnych 9387, wielofunkcyjnych 11615. cznie 24 689 dzieci przebywao w placwkach opiekuczo-wychowawczych wszystkich typw. 62 DSR-I-0712-1-1-TU/11 63 ZSR/500/2/2011/AP
61 60

28

Ministerstwo Edukacji Narodowej w przedmiocie wycofania przez Rzeczpospolit Polsk zastrzee do art. 7 i art. 38 Konwencji o Prawach Dziecka z dnia 20 listopada 1989 roku.64 Rzecznik Praw Dziecka podkreli, e zgoszone zastrzeenia w wietle obowizujcego prawa wewntrznego s nieuzasadnione. Z przepisw ustawy z dnia 25 lutego 1964 roku Kodeks rodzinny i opiekuczy65 wynika, e osoba przysposabiana powinna by wysuchana przez Sd opiekuczy, po ukoczeniu przez ni lat trzynastu oraz, e penoletni przysposobiony ma prawo da wgldu do akt stanu cywilnego. W wietle powyszego bezprzedmiotowe wydaje si zastrzeenie do art. 7 Konwencji, wskazujce na potrzeb zachowania procedury adopcyjnej w tajemnicy. Rwnie zastrzeenie zgoszone w zwizku z okreleniem granicy wieku dopuszczalnego do powoywania do suby wojskowej lub podobnej oraz uczestnictwa w dziaaniach zbrojnych wydaje si zbdne. Z treci art. 41 Konwencji wynika wprost, i jej postanowienia w aden sposb nie naruszaj uregulowa prawa krajowego, o ile te w wikszym stopniu zabezpieczaj prawa dziecka. Polskie prawo chroni w tym zakresie najmodszych obywateli i nie istnieje niebezpieczestwo angaowania dzieci w dziaania wojenne. W odpowiedzi Minister Edukacji Narodowej poinformowa, i w ramach dziaa koordynacyjnych, w kwietniu 2010 roku utworzono grup robocz ds. realizacji praw dziecka w Polsce, w ktrej uczestnicz reprezentanci: Ministerstwa Sprawiedliwoci, Ministerstwa Spraw Wewntrznych i Administracji, Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Ministerstwa Pracy i Polityki Spoecznej, Ministerstwa Obrony Narodowej, Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Ministerstwa Zdrowia, Ministerstwa Sportu i Turystyki, Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyszego. W wyniku midzyresortowych konsultacji, dotyczcych zmiany zakresu obowizywania Konwencji i Protokou fakultatywnego do Konwencji o Prawach Dziecka w sprawie angaowania dzieci w konflikty zbrojne, uzyskano wstpne stanowisko Rzdu RP. W styczniu 2011 roku projekt wniosku w sprawie zmiany zakresu obowizywania Konwencji i Protokou fakultatywnego by roboczo konsultowany z resortami celem uzyskania potwierdzenia wczeniej deklarowanych stanowisk. Wniosek o wycofanie zastrzee zostanie przekazany Radzie Ministrw niezwocznie po zakoczeniu procedury jego uzgadniania66.

64 65

Dz. U. z 1991 r. Nr 120, poz. 526 Dz. U. Nr 9, poz. 59 z pn zm. 66 DWM-III-MSk-045-04/2011

29

uregulowania sytuacji prawnej maoletnich cudzoziemcw przebywajcych w Polsce bez opieki w zwizku z trwajcymi pracami nad ustaw o cudzoziemcach wystpienie z 8 marca 2011 roku

W zwizku z trwajcymi pracami nad ustaw o cudzoziemcach i opracowanym projektem zaoe do projektu ustawy o cudzoziemcach, Rzecznik Praw Dziecka przedstawi swoje uwagi i spostrzeenia dotyczce maoletnich cudzoziemcw przebywajcych w Polsce Ministrowi Spraw Wewntrznych i Administracji67. Rzecznik zwrci uwag na trudnoci zwizane z uregulowaniem sytuacji prawnej maoletnich cudzoziemcw przebywajcych w Polsce bez opieki i umieszczonych w placwkach opiekuczo-wychowawczych. Zdaniem Rzecznika dzieci znajduj si w szczeglnej sytuacji nie tylko dlatego, e zostay pozbawione opieki ze strony najbliszych, ale take z uwagi na trudnoci z uruchomieniem postpowania w celu zalegalizowania ich pobytu w Polsce. Rzecznik Praw Dziecka w swoim wystpieniu zwrci uwag, e ustawa o cudzoziemcach nie zawiera unormowa dotyczcych wystpowania w imieniu maoletnich cudzoziemcw bez opieki z wnioskiem o zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony. Nie posiadaj oni bowiem zdolnoci procesowej, a zatem nie mog samodzielnie zainicjowa postpowania w sprawie wydania takiego zezwolenia. Rozwizania w tym zakresie wprowadza natomiast ustawa o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium RP, okrelajca zasady postpowania o nadanie statusu uchodcy maoletniemu cudzoziemcowi bez opieki. Rzecznik Praw Dziecka w wystpieniu zawnioskowa o wprowadzenie analogicznych rozwiza w odniesieniu do cudzoziemskich dzieci przebywajcych w placwkach opiekuczo-wychowawczych. W odpowiedzi68 udzielonej przez Szefa Urzdu do Spraw Cudzoziemcw nie podzielono zdania Rzecznika dotyczcego koniecznoci wprowadzenia przepisw do ustawy o cudzoziemcach analogicznych jak w ustawie o nadanie statusu uchodcy maoletniemu cudzoziemcowi bez opieki pozwalajcych lepiej zabezpieczy ich sytuacj prawn. Majc na uwadze, e nadal trwaj prace nad projektem nowej ustawy o cudzoziemcach, Rzecznik Praw Dziecka w dalszym cigu postuluje konieczno uregulowania sytuacji prawnej cudzoziemskich dzieci przebywajcych w Polsce bez opieki rodzicw, ktre zostay umieszczone w placwkach opiekuczo-wychowawczych69.

67 68

ZSM/500/1/2011/AJ BP-I-0230-396/2011/LK 69 ZSM/500/1/2011/AJ

30

upowszechniania wiedzy na temat pozasdowej drogi rozwizywania sporw rodzinnych zwizanych z uprowadzeniem dziecka za granic wystpienie z 22 marca 2011 roku

Rzecznik Praw Dziecka ponownie zwrci si do Ministra Sprawiedliwoci o rozwaenie moliwoci wprowadzenia praktyki informowania rodzicw, ktrzy skadaj do organu centralnego wniosek o wydanie dziecka w trybie Konwencji haskiej dotyczcej cywilnych aspektw uprowadzenia dziecka za granic, o roli i znaczeniu mediacji w rozwizywaniu konfliktw rodzinnych70. Zdaniem Rzecznika taka praktyka pozwoliaby stronom uzyska niezbdn wiedz na temat alternatywnego do postpowania sdowego sposobu rozwizania konfliktu, a take uzyska informacje na temat tego, gdzie mona znale profesjonalnych mediatorw. W odpowiedzi na powysze Ministerstwo Sprawiedliwoci przygotowao Informacj dotyczc zastosowania mediacji w sprawach prowadzonych na podstawie Konwencji haskiej dotyczcej cywilnych aspektw uprowadzenia dziecka za granic. Powysza informacja jest przekazywana rodzicom lub opiekunom, ktrzy skadaj do Ministerstwa Sprawiedliwoci wnioski na podstawie Konwencji haskiej. Informacja przekazywana jest w jzyku angielskim, niemieckim, francuskim, hiszpaskim i rosyjskim71. prac nad rzdowym projektem ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastpczej wystpienie z 28 marca 2011 roku Wtpliwoci Rzecznika Praw Dziecka wzbudzi proponowany zapis art. 193 rzdowego projektu ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastpczej (druk sejmowy nr 3378), nowelizujcy ustaw z dnia 17 listopada 1964 roku Kodeks postpowania cywilnego72 poprzez wprowadzenie art. 5793, ktry zakada automatyczn utrat mocy postanowienia Sdu o umieszczeniu dziecka w placwce opiekuczo-wychowawczej w chwili wydania przez Sd postanowienia o umieszczeniu tego samego nieletniego w modzieowym orodku wychowawczym lub zakadzie poprawczym. W praktyce zapis ten prowadziby do skrelenia wychowanka z listy podopiecznych placwki opiekuczowychowawczej. W zwizku z powyszym Rzecznik Praw Dziecka wystpi do Przewodniczcego Podkomisji Nadzwyczajnej Sejmu RP do rozpatrzenia poselskiego projektu ustawy o rodzinnej opiece zastpczej oraz rzdowego projektu ustawy o wspieraniu rodziny

70 71

ZSM/500/2/2011/AJ DWM-II-477-120/10 72 Dz. U. Nr 43, poz. 296 z pn. zm.

31

i systemie pieczy zastpczej, Przewodniczcego Komisji Polityki Spoecznej i Rodziny Sejmu RP, Przewodniczcego Komisji Samorzdu Terytorialnego Sejmu RP, przedstawiajc argumenty, przemawiajce za zrezygnowaniem z przywoanego zapisu, i wnis o uwzgldnienie podczas prac poczonych Komisji73. Stanowisko Rzecznika Praw Dziecka zostao uwzgldnione. problemu rozwizywania przysposobie i powrotu dzieci do rodowisk, w ktrych przebyway przed orzeczeniem sdu o przysposobieniu wystpienie z 19 kwietnia 2011 roku Majc na uwadze szczeglne zainteresowanie problematyk dziecka i jego rodziny, jak rwnie udzia w pracach legislacyjnych nad projektem ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastpczej, Rzecznik Praw Dziecka zwrci si do Ministra Sprawiedliwoci o dokonanie analizy skali zagadnienia dotyczcego rozwizywania przysposobie i powrotu dzieci adopcyjnych do rodowisk, w ktrych przebyway przed orzeczeniem Sdu o przysposobieniu74. W odpowiedzi Minister Sprawiedliwoci przekaza dane, z ktrych wynika, i w 2010 roku do sdw wpyny 102 wnioski o rozwizanie przysposobienia. Orzeczono rozwizanie przysposobienia w 27 sprawach. Przekazano take informacje statystyczne o wykonywaniu orzecze sdw w zakresie umieszczania maoletnich w placwkach opiekuczo-wychowawczych i o liczbie maoletnich objtych na podstawie prawomocnego orzeczenia sdu opiek, kuratel, nadzorem wynikajcym z ograniczenia wadzy rodzicielskiej, w latach 1989-201075. uwag do projektu ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastpczej wystpienie z 16 maja 2011 roku Rzecznik Praw Dziecka wystpi do Przewodniczcego Senackiej Komisji Rodziny i Polityki Spoecznej, przedstawiajc swoje propozycje zmian do projektu76. Rzecznik wskazywa na potrzeb wprowadzenia w ycie ustawy, ktra nie tylko podkrelaaby prymat rodziny naturalnej, ale take stanowia narzdzie uatwiajce prac z rodzinami bdcymi w kryzysie. Instytucje, ktre ustawa powouje do ycia, takie jak asystent rodziny czy te koordynator pieczy zastpczej z pewnoci przyczyni si do

73 74

ZEW/500/13/2011/MT ZSR/500/4/2011/AW 75 EOD:DO-II-071-11-11/3 76 ZSR/500/6/2011/AW

32

poprawy wsppracy zarwno z rodzinami biologicznymi maoletnich, jak i z rodzinami zastpczymi. Rzecznik w przedmiotowym wystpieniu wyraa wtpliwoci zwizane m.in. z obnieniem wymaga zwizanych z poziomem wyksztacenia asystenta, organizacj rodzin zastpczych i adopcyjnych. Rzecznik porusza take kwesti uregulowania tzw. adopcji ze wskazaniem. Wskaza, i istnieje uzasadniona konieczno wprowadzenia zmian prawnych majcych na celu ograniczenie adopcji ze wskazaniem do krgu osb krewnych i powinowatych dziecka. Analiza kierowanych do Rzecznika spraw wskazywaa bowiem, i na gruncie spraw adopcyjnych, w ktrych rodzice biologiczni wskazuj przyszych rodzicw adopcyjnych dochodzi do szeregu narusze godzcych w podstawowe prawa dziecka. Wystpienie nie wymagao odpowiedzi. zaoe do projektu ustawy o cudzoziemcach umoliwiajcych umieszczanie maoletnich cudzoziemcw bez opieki w strzeonych orodkach dla cudzoziemcw wystpienie z dnia 16 maja 2011 roku Zamieszczone w projekcie zaoe do projektu ustawy o cudzoziemcach zapisy umoliwiajce umieszczanie maoletnich cudzoziemcw w orodkach detencyjnych, nie s zdaniem Rzecznika Praw Dziecka zgodne z najlepiej pojtym interesem dziecka. W wystpieniu skierowanym do Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji Rzecznik Praw Dziecka zwrci uwag, e pobyt dzieci cudzoziemskich w orodku typu zamknitego, moe wpyn negatywnie na ich rozwj psychofizyczny. Ponadto w strzeonych orodkach maoletni nie maj moliwoci korzystania z prawa do edukacji, pomimo e prawo takie gwarantuje Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej77. W odpowiedzi na wystpienie Minister Spraw Wewntrznych i Administracji podzieli obawy Rzecznika i poinformowa o zmianach majcych na celu ograniczenie stosowania umieszczania w strzeonych orodkach maoletnich bez opieki. W orodkach tych bdzie mg przebywa maoletni cudzoziemiec, ktry ukoczy 13 lat. Ponadto do projektu zaoe zosta wprowadzony przepis, zgodnie z ktrym cudzoziemcy bd umieszczani w strzeonym orodku lub areszcie dla cudzoziemcw na moliwie najkrtszy czas, ze szczeglnym uwzgldnieniem sytuacji maoletnich bez opieki. Jednoczenie Minister poinformowa, e projekt zaoe zawiera rozwizanie gwarantujce maoletnim

77

ZSM/500/3/2011/AJ

33

przebywajcym edukacyjnych78.

strzeonych

orodkach

moliwo

uczestniczenia

zajciach

zapewnienia godnych warunkw do spotka maoletnich z rodzicami przebywajcymi w zakadach karnych i aresztach ledczych wystpienie z 19 maja 2011 roku

Rzecznik Praw Dziecka zwrci si do Ministra Sprawiedliwoci z problemem braku w jednostkach penitencjarnych tzw. ,,pokoi rodzinnych, w ktrych mogliby si spotyka z dziemi rodzice maoletnich przebywajcy w zakadach karnych i aresztach ledczych, w warunkach maksymalnie ograniczajcych traumatyczne przeycia, zwizane z dowiadczeniem wizienia i kontaktem z pozostaymi osadzonymi bd tymczasowo aresztowanymi. Intencj wystpienia Rzecznika byo zagwarantowanie godnych warunkw do spotka w jednostkach penitencjarnych w przypadkach, kiedy kontakt taki jest zgodny z dobrem dziecka i nie narusza jego interesw, w sytuacjach, kiedy na tak form kontaktw jest zgoda samego dziecka i jego aktualnych opiekunw bd sdu rodzinnego79. W odpowiedzi Minister Sprawiedliwoci podzieli pogld Rzecznika i zapewni, e problematyka ta jest przedmiotem wprowadzanych rozwiza organizacyjnych przez Sub Wizienn. Przykadem takiego dziaania jest realizacja projektu ,,Przyjazne miejsce dostosowanie pokoi i sal widze do kontaktu skazanych z dziemi (finansowanego z Norweskiego Mechanizmu Finansowego na lata 2009-2014) majcego na celu kompleksow popraw warunkw odbywania widze osb pozbawionych wolnoci z dziemi w jednostkach penitencjarnych w caym kraju80. postpu prac nad wprowadzeniem aktw wykonawczych regulujcych kwesti przymusowego odebrania dziecka na podstawie Kodeksu postpowania cywilnego wystpienie z 7 czerwca 2011 roku Rzecznik Praw Dziecka zwrci si do Ministra Sprawiedliwoci o przekazanie informacji odnonie przebiegu procesu konsultacji z przedstawicielami Komendy Gwnej Policji oraz Prokuratury Generalnej, dotyczcych wydania aktw wykonawczych regulujcych kwestie przymusowego odebrania dziecka81. We wczeniejszych odpowiedziach, Minister Sprawiedliwoci podkrela, i trudnoci w skutecznym realizowaniu postanowie o przymusowym odebraniu dziecka jest

78 79

BMP-0791-4-1/11/AR ZSR/500/5/2011/AM 80 BM-V-051-68/11/3

34

brak uprawnie Policji, w zwizku z czym Minister zapowiedzia, i prowadzone s prace z przedstawicielami Policji i Prokuratury Generalnej nad kwestiami zwizanymi z wydaniem aktw wykonawczych regulujcych przymusowe odebranie dziecka i nadajcych Policji uprawnienia zmierzajce do skutecznego realizowania postanowie sdw w tym zakresie. W odpowiedzi wskazano, e odbyy si dwa spotkania z przedstawicielami Ministerstwa Pracy i Polityki Spoecznej, Komendy Gwnej Policji i Prokuratury Generalnej, w trakcie ktrych uznano konieczno zwrcenia si do Midzyresortowego Zespou ds. Poprawy Skutecznoci Wykonania Orzecze Sdowych o wprowadzenie regulacji umoliwiajcych przeszukanie pomieszcze przez Policj i kuratorw sdowych w celu ujawnienia osoby podlegajcej przymusowemu odebraniu. Ustalono rwnie, i Prokuratura Generalna podejmie prac nad wydaniem wytycznych dla prokuratorw, w ktrych zostan okrelone ich podstawowe zadania zwizane z treci art. 598 11 k.p.c. Wynikiem powyszych dziaa byo skierowanie wniosku do Midzyresortowego Zespou ds. Poprawy Skutecznoci Wykonania Orzecze Sdowych o podjcie stosownej inicjatywy ustawodawczej.82 podjcia przez Ministerstwo Edukacji Narodowej dziaa w celu opracowania i przedoenia Komitetowi Praw Dziecka ONZ sprawozdania z wykonania Konwencji o Prawach Dziecka oraz przedstawienia informacji odnonie podjtych dziaa majcych na celu wyposaenie Komitetu Praw Dziecka w mechanizm skargowy wystpienie z 16 czerwca 2011 roku Rzecznik Praw Dziecka w wystpieniu skierowanym do Ministra Edukacji Narodowej zwrci si o poparcie dziaa majcych na celu uchwalenie III Protokou Fakultatywnego do Konwencji o Prawach Dziecka, zawierajcego propozycj wyposaenia Komitetu Praw Dziecka w moliwo rozpoznawania skarg indywidualnych83. W opinii Rzecznika, w obliczu systematycznego i cigego naruszania fundamentalnych praw dziecka w wielu krajach, szczeglnego znaczenia nabiera mechanizm skargi indywidualnej. Dziki niemu, niezalene narodowe instytucje ochrony praw czowieka oraz niektre organizacje pozarzdowe, otrzymayby narzdzie umoliwiajce rzeczywist ochron praw dziecka. Ponadto Rzecznik wnis o przedstawienie informacji o dziaaniach jakie zostay podjte w celu opracowania i przedoenia Komitetowi Praw Dziecka ONZ sprawozdania z wykonania Konwencji o Prawach Dziecka.

81 82

ZSR/500/8/2011/AW DWOiP III 073-25/10/96 83 ZSM/500/4/2011/AJ

35

W odpowiedzi na powysze Minister Edukacji Narodowej poinformowa, e w czasie 17 sesji Rady Praw Czowieka przyjto przez konsensus rezolucj zatytuowan Protok Dodatkowy do Konwencji o Prawach Dziecka dotyczcy procedury skargowej, ktry nastpnie zosta przedoony do akceptacji Zgromadzeniu Oglnemu ONZ. Z chwil zaakceptowania Protokou przez Zgromadzenie Oglne ONZ zostanie on przedoony do podpisu dla pastw w 2012 roku84. W dniu 19 grudnia 2011 roku Zgromadzenie Oglne Narodw Zjednoczonych uchwalio III Protok Fakultatywny. Sprawozdanie Rzeczpospolitej Polskiej z wykonania Konwencji o Prawach Dziecka, obejmujce lata 1999-2009, jest na etapie technicznej weryfikacji poprzedzajcej przetumaczenie dokumentu na jzyk angielski. Niezwocznie po zakoczeniu ww. prac zostanie wszczta procedura przekazania dokumentu Komitetowi Praw Dziecka. wprowadzenia do szk tzw. praktycznej nauki prawa wystpienie z 6 lipca 2011 roku Rzecznik Praw Dziecka swoim wystpieniem kierowanym do Ministra Edukacji Narodowej popar starania Ministra Sprawiedliwoci oraz Krajowej Izby Radcw Prawnych, dotyczce wprowadzenia do szk dodatkowej lekcji prawa85. Proponowane rozwizanie zakadao rozszerzenie podstawy programowej z przedmiotu wiedza o spoeczestwie w gimnazjum i liceum o dodatkowy modu, powicony wycznie funkcjonowaniu przepisw prawnych. Uczniowie zdobyliby podstawowe informacje m.in. z prawa cywilnego, rodzinnego czy administracyjnego. Pozwolioby to uzyska modym ludziom tak potrzebn wiedz m.in. z zakresu praw i obowizkw rodzicielskich, kwestii zwizanych z zawarciem maestwa, paceniem podatkw, zawieraniem umw, zaciganiem kredytw, czy te moliwoci odwoania si od niekorzystnej decyzji administracyjnej. W ocenie Rzecznika praktyczna wiedza z zakresu prawa ktra byaby przekazywana podczas takich zaj przez dowiadczonych praktykw prawa wydaje si by niezbdna i konieczna dla podniesienia wiadomoci prawnej modych ludzi wchodzcych w dorose ycie. W odpowiedzi na wystpienie Rzecznika Praw Dziecka, Ministerstwo Edukacji Narodowej poinformowao, e z zainteresowaniem odnosi si do popieranej przez Rzecznika inicjatywy, jednake niezalenie od powyszego, obowizujca od 1 wrzenia 2009 roku nowa podstawa programowa zdefiniowana w rozporzdzeniu Ministra Edukacji Narodowej

84 85

DWM-III-MSk-065-KPD-03/2011, DWM-III-MSk-045-08/2011, DWM-III-MSk-KPD-01/2011 ZSR/500/10/2011/KCH

36

z dnia 23 grudnia 2008 roku w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz ksztacenia oglnego w poszczeglnych typach szk86 uwzgldnia zagadnienia z zakresu edukacji prawnej w stopniu odpowiednim do wieku oraz potrzeb poznawczych, spoecznych i obywatelskich. W zwizku z tym, w ocenie Ministerstwa, nie ma aktualnie potrzeby rozszerzania nowej podstawy programowej o modu powicony wycznie funkcjonowaniu przepisw prawnych, gdy oczekuje si, e rzetelna i pena realizacja obowizkowych celw ksztacenia oraz treci nauczania okrelonych w dokumencie wyposay modych ludzi w odpowiedni praktyczn wiedz z zakresu prawa87. przeprowadzenia szkole dla sdziw sdw rodzinnych orzekajcych w sprawach toczcych si na podstawie Konwencji haskiej dotyczcej cywilnych aspektw uprowadzenia dziecka za granic wystpienie z 14 lipca 2011 roku Analiza orzecze, dotyczcych uprowadzenia dzieci za granic wskazuje, i przed wydaniem rozstrzygnicia sdy ograniczaj si w wielu przypadkach tylko do ustalenia, czy wywiezienie dziecka nosi cechy uprowadzenia. W wystpieniu generalnym skierowanym do Ministra Sprawiedliwoci Rzecznik Praw Dziecka zwrci uwag, e czsto niewyjaniona pozostaje kwestia istnienia przesanek okrelonych w Konwencji, ktre zwalniaj sd z obowizku wydania orzeczenia o powrocie dziecka do miejsca staego pobytu. Powodem takiego stanu rzeczy s czste oddalenia przez sdy wnioskw dowodowych w tej sprawie, skadanych przez strony postpowania88. Tymczasem, w ocenie Rzecznika Praw Dziecka, przeprowadzenie dowodw wnioskowanych przez rodzica, ktry odmawia wydania dziecka, jest niezbdne do waciwego zastosowania przez sdy Konwencji haskiej i wydania rozstrzygnicia odpowiadajcego najlepiej pojtemu interesowi dziecka. Minister Sprawiedliwoci w odpowiedzi na wystpienie podzieli stanowisko Rzecznika Praw Dziecka i poinformowa, e w 2008 roku przeszkolono okoo 300 sdziw. Z uwagi na ograniczone moliwoci finansowe w 2012 roku nie planuje si szkole w tym zakresie89.

86 87

Dz. U. z 2009 r. Nr 4, poz. 17 BPN-DP-5000-53/2011 88 ZSM/500/5/2011/AJ 89 DK-II-1511-24/11/6

37

realizacji zadania naoonego na marszakw wojewdztw na mocy ustawy z dnia 9 czerwca 2011 roku o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastpczej wystpienie z 4 padziernika 2011 roku

Rzecznik Praw Dziecka zwrci si do marszakw wojewdztw o informacj dotyczc realizacji zadania naoonego na marszakw na mocy art. 241 ustawy, gdzie Ustawodawca naoy na marszakw obowizek utworzenia do dnia 31 grudnia 2011 roku orodkw adopcyjnych90. Zgodnie z ustaw o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastpczej orodki adopcyjne, funkcjonujce dotychczas w powiatach, zostay przeniesione na szczebel wojewdztwa. Marszakom powierzono realizacj zadania zwizanego z organizacj procedur adopcyjnych, w tym prowadzenie orodkw adopcyjnych. Na mocy przepisw ustawy dotychczas funkcjonujce publiczne orodki adopcyjne winny speni wymg przeprowadzenia w 2010 roku 10 adopcji, niepubliczne orodki adopcyjne natomiast wymg 20 adopcji, aby marszaek mia moliwo zlecenia prowadzenia orodka adopcyjnego. W odpowiedzi na pismo Rzecznika, marszakowie, wszystkich 16 wojewdztw wskazali sposb organizacji orodkw adopcyjnych od dnia 1 stycznia 2012 roku. W wikszoci odpowiedzi podnoszono, i nie zostay przekazane na ten cel odpowiednie rodki finansowe z budetu Pastwa91. podjcia dziaa w celu zmiany przepisw ustawy z 9 czerwca 2011 roku o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastpczej w sprawach niepublicznych placwek rodzinnych wystpienie z 14 listopada 2011 roku Rzecznik zwrci si do Ministra Pracy i Polityki Spoecznej o rozwaenie moliwoci zmiany ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastpczej92 w zakresie przepisw dotyczcych niepublicznych placwek opiekuczo-wychowawczych typu rodzinnego93. Rzecznik zwrci uwag, i ustawa w obecnym ksztacie nie reguluje kwestii dotyczcej funkcjonowania niepublicznych placwek opiekuczo-wychowawczych typu rodzinnego po dniu 1 stycznia 2012 roku. Rzecznik podkreli, i niepubliczne placwki opiekuczo-wychowawcze, prowadzone w wikszoci przez organizacje pozarzdowe, stanowi istotny czynnik w systemie opieki zastpczej. W 2011 roku liczba takich placwek

90 91

ZSR/500/14/2011/LP ROPS-III.9110.2.45.45.2011, MCPS.WG/4111-22/11, ZD-II.9161.8.2011, ROPS-I.9161.13.2011.AS, PSIV.915.10.2011, SP-I-W.9161.101.2011, DOPS/ND/064-05/11, ROPS.I.9191.2011.KJ, ROPS.IV4126-76/2011, DS.II.9161.29.2011, RCPS.ZPS.8126-4-24/2011, ROPS-KSR 06/13/1/2011, ROPS-916.15.2011 92 Dz. U. z 2011 r. Nr 149, poz. 887 93 ZSR/500/15/2011/LP

38

wynosia 51, wychowywao si w nich ponad 700 dzieci. Zatem luka prawna powstaa w wyniku uchwalenia ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastpczej, odnoszca si do tego rodzaju placwek, mogaby spowodowa wysoce krzywdzce skutki dla maoletnich. Rzecznik zaproponowa dwa warianty uregulowania kwestii funkcjonowania placwek po 1 stycznia 2012 roku. W pierwszym wariancie proponowa zmian przepisw ustawy w sposb, ktry ureguluje funkcjonowanie istniejcych niepublicznych placwek rodzinnych tak, jak istniejcych placwek interwencyjnych, socjalizacyjnych i wielofunkcyjnych na zasadach dotychczasowych. Warto podkreli, i takie uregulowanie przepisw pozwoli na funkcjonowanie niepublicznych placwek do koca 2012 roku. W drugim wariancie Rzecznik zaproponowa rozwizanie dalej idce, ktre pozwolioby na funkcjonowanie niepublicznych placwek take po 2012 roku. W odpowiedzi94 udzielonej przez Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Spoecznej wskazano, e podnoszone w wystpieniu wnioski Rzecznika s w peni uzasadnione i zostay uwzgldnione w projekcie nowelizacji ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastpczej. wycofania przez Rzeczpospolit Polsk zastrzee do artykuw 7 i 38 Konwencji o Prawach Dziecka wystpienie z 29 listopada 2011 roku W wystpieniu skierowanym do Ministra Edukacji Narodowej Rzecznik Praw Dziecka zwrci si o ponowne skierowanie do Rady Ministrw wniosku o wycofanie zastrzee do Konwencji o Prawach Dziecka95. Wczeniejszy wniosek Ministra Edukacji Narodowej w tym przedmiocie nie zdy trafi pod obrady Rzdu, gdy w dniu 8 listopada 2011 roku Prezes Rady Ministrw zoy dymisj Rady Ministrw. Wniosek o wycofanie zastrzee do Konwencji o Prawach Dziecka zosta odesany do resortu edukacji narodowej. Minister Edukacji Narodowej w odpowiedzi na wystpienie poinformowa, e w zwizku z powoaniem Rady Ministrw w zmienionym skadzie, projekt wniosku o wycofanie zastrzee do artykuw 7 i 38 Konwencji i o zmian treci deklaracji do art. 3 ust. 2 Protokou fakultatywnego zosta przekazany do uzgodnie midzyresortowych. Procedura uzgodnieniowa zostaa zakoczona 9 grudnia 2011 roku. Wniosek zostanie przedstawiony Staemu Komitetowi Rady Ministrw w moliwie najkrtszym czasie, celem jego rozpatrzenia96.

94 95

DSR-I-078-58-1-KN/11 ZSM/500/6/2011/AJ 96 DWM-III-MSk-045-011/2011

39

wprowadzenia odpowiednich zmian w przepisach dotyczcych mediacji rodzinnych wystpienie z 19 grudnia 2011 roku

W wystpieniu do Ministra Sprawiedliwoci, Rzecznik Praw Dziecka zwrci uwag na potrzeb wprowadzenia uregulowa prawnych dotyczcych mediacji w sprawach rodzinnych, ktre zapewniyby dostpno do tej pozasdowej formy rozwizywania sporw rodzicom o niskim statusie materialnym97. Umoliwioby to szersze korzystanie z procedury mediacyjnej w sprawach dotyczcych wykonywania wadzy rodzicielskiej i opieki nad maoletnimi dziemi. W ocenie Rzecznika, wiksza dostpno stron do mediacji, w wielu przypadkach mogaby prowadzi do rozwizania sporu rodzinnego, bez koniecznoci angaowania wymiaru sprawiedliwoci. Naley jednak zauway, e Ustawodawca, poprzez brak moliwoci zwolnienia stron sporu rodzinnego od kosztw mediacji na zasadach analogicznych, jak w przypadku zwolnienia od kosztw sdowych, stworzy barier ekonomiczn, zniechcajc rodzicw dziecka do skorzystania z pojednawczego sposobu rozwizania sporu. Rzecznik zwrci rwnie uwag na piln potrzeb wprowadzenia obligatoryjnego kierowania spraw rodzinnych do mediacji w przypadku rozwodu i separacji, gdy maonkowie maj dzieci. Zasadnicz kwesti pozostaje stworzenie odrbnej w stosunku do przepisw dotyczcych mediacji w sprawach cywilnych regulacji mediacji rodzinnej. W ocenie Rzecznika, cisy zwizek mediacji w sprawach rodzinnych z dynamicznie rozwijajcymi si stosunkami rodzinnymi, w tym transgranicznymi, powoduje konieczno cigego dostosowania regulacji prawnych z zakresu mediacji do potrzeb jej potencjalnych uczestnikw. Takie dziaania s niezbdne w celu zwikszenia efektywnoci procedury mediacyjnej i jej rozwoju. Konieczno odrbnej regulacji mediacji rodzinnej nakadaj zalecenia Rekomendacji Ministrw Rady Europy z dnia 12 stycznia 1998 roku Nr R(98)1, zalecajce wprowadzenie mediacji rodzinnych, uregulowanych odrbnie. W odpowiedzi z dnia 15 marca 2012 roku98, Ministerstwo Sprawiedliwoci podzielio pogld przedstawiony przez Rzecznika o koniecznoci upowszechniania mediacji w sprawach rodzinnych i usuwania barier na drodze do jak najszerszego jej wykorzystania. Jak podkrelono, mediacja w sprawach rodzinnych powinna zmierza przede wszystkim do pojednania maonkw, a w przypadku gdyby to nie byo moliwe, do wypracowania

97 98

ZSR/500/17/2011/KCH DSO-072-8/12

40

takiego porozumienia, ktre najpeniej bdzie urzeczywistnia dobro rodziny, a w przypadku rozwodu dobro dziecka. W odniesieniu do poruszanego przez Rzecznika problemu ponoszenia kosztw mediacji, Ministerstwo przyznao, i mimo relatywnie niskich kosztw zwizanych z mediacj (w porwnaniu do obowizujcych w innych krajach np. w Niemczech, czy we Francji), wci zdarzaj si sytuacje, w ktrych strona jest w stanie ponie tych wydatkw. Powoduje to, e koszty te mog by zasadniczym czynnikiem determinujcym decyzj stron o poddaniu si mediacji. Zwrcono jednak uwag, e rozwizanie polegajce na zakwalifikowaniu kosztw mediacji do wydatkw spowodowaoby z jednej strony moliwo zwolnienia stron od ich ponoszenia, ale z drugiej obcienie nimi Skarbu Pastwa. Przyznano jednak, e nie budzi wtpliwoci, i cakowite lub czciowe zwolnienie stron od ponoszenia kosztw mediacji stanowioby wany bodziec ekonomiczny przyczyniajcy si do znacznie szerszego korzystania z tej instytucji. Podkrelono rwnie, e w ramach prowadzonych w Ministerstwie Sprawiedliwoci prac legislacyjnych nad nowelizacj ustawy o kosztach sdowych w sprawach cywilnych rozwaane jest wprowadzenie przepisu, wedug ktrego Skarb Pastwa ponosiby koszt mediacji we wszystkich sprawach rodzinnych i opiekuczych. Dodano jednak, e z analizy Ministerstwa wynika, i przyblione koszty wejcia w ycie takiej zmiany oszacowano w poowie 2011 roku, na kwot przewyszajc 2 miliony zotych, a w chwili obecnej trudna sytuacja finansowa budetu pastwa stanowi istotn barier dla wprowadzenia w ycie takiej regulacji. Analizie poddana zostaa moliwo zaliczenia kosztw postpowania mediacyjnego do kosztw sdowych, co umoliwioby stronom ubieganie si o zwolnienie od kosztw. Rwnie jednak i ten zabieg spowodowaby znaczne obcienie Skarbu Pastwa. W odniesieniu za do propozycji Rzecznika, aby obligatoryjnie kierowa sprawy rodzinne w przypadku rozwodu lub separacji do mediacji, Ministerstwo podkrelio, e przed podjciem decyzji w kwestii ewentualnego obligatoryjnego kierowania do mediacji spraw rodzinnych i w sprawach dotyczcych opieki, naley uprzednio rozway moliwo ponoszenia kosztw w tych sprawach przez Skarb Pastwa albo umoliwi zwolnienie stron od kosztw. W przeciwnym razie obligatoryjno spowodowaaby kadorazowe obcianie kosztami mediacji stron, ktre nie maj na ich poniesienie wystarczajcych rodkw. Wskazano rwnie, e oparcie mediacji na zasadzie dobrowolnoci jest wartoci przenikajc cae postpowanie, a zgoda strony warunkuje jej skuteczne przeprowadzenie. W celu zwikszenia liczby mediacji naley promowa mediacj, jako instrument sucy pomocy rodzinie w polubownym zaatwianiu konfliktw. 41

Odnoszc si do postulatu przeduenia czasu trwania mediacji oraz odrbnego uregulowania mediacji rodzinnej, Ministerstwo stano na stanowisku, i z uwagi na moliwo zgodnego wnioskowania przez strony o wyznaczenie duszego terminu na jej przeprowadzenie, uregulowanie w tym zakresie jest wystarczajce i nie zachodzi potrzeba zmian. W zakresie odrbnego uregulowania mediacji rodzinnej podkrelono, e w polskim systemie prawa mediacja zostaa uregulowana w kodeksie postpowania cywilnego w przepisach o procesie, a w sprawach o rozwd i separacj zostaa unormowana w przepisach postpowa odrbnych. Dlatego w tym zakresie nie zachodzi potrzeba dokonywania jakichkolwiek zmian. 2.2 Sprawy indywidualne Zgaszane w 2011 roku do Rzecznika Praw Dziecka sprawy indywidualne, zwizane z prawem do wychowania w rodzinie, dotyczyy: wadzy rodzicielskiej i opieki nad dzieckiem

Sprawy zwizane z wadz rodzicielsk i opiek nad dzieckiem stanowi jedn z najliczniejszych kategorii spraw zgaszanych do Rzecznika Praw Dziecka w 2011 roku. Kwestie zwizane z rozstrzygniciem co do wadzy rodzicielskiej i opieki nad dzieckiem wielokrotnie pojawiay si na tle spraw rozwodowych99. Wci rosnca liczba wpywajcych powdztw o rozwd, stawiaa sdy przed koniecznoci dokonywania oceny, ktre z rodzicw daje lepsz gwarancj naleytego sprawowania opieki nad dzieckiem. Analiza wpywajcych do Rzecznika spraw pozwala stwierdzi, i konflikt rodzicw, w ktrym dochodzi do zoenia pozwu rozwodowego jest jedn z najtrudniejszych sytuacji, w ktrej moe znale si dziecko. Zbyt wielu rodzicw wika dziecko w antagonistyczne sytuacje, traktujc je przedmiotowo. Stawiajc dziecko w roli koalicjanta jednej ze stron, rodzice w rzeczywistoci wykorzystuj dziecko do wasnych celw i zapominaj o przyrodzonej godnoci dziecka i jego dobru100. Dlatego Rzecznik stara si uwiadamia zgaszajcym jak wana jest troska o dobro dziecka i jak istotna jest szeroko pojmowana ochrona dziecka przed negatywnymi konsekwencjami rozpadu rodziny. Rzecznik

ZSR/410/86/2011/AT, ZSR/410/999/2011/GH, ZSR/410/758/2011/MN, ZSR/410/690/2011/UP, ZSR/410/777/2010/LP, ZSR/410/181/2011/LP, ZSR/410/94/2011/MS, ZSR/410/348/2011/LP, ZSR/410/78/2011/LP, ZSR/410/202/2011/LP, ZSR/410/45/2011/AW, ZSR/410/182/2011/UP, ZSR/410/260/2011/GH, ZSR/410/555/2011/GH, ZSR/410/47/2011/UP, ZSR/410/217/2011/LP, ZSR/410/324/2011/GH 100 ZSR/410/968/2011/LP, ZSR/410/774/2011/LP, ZSR/410/668/2011/MN, ZSR/410/586/2011/AZ, ZSR/410/614/2011/KCH, ZSR/410/50/2011/MS, ZSR/410/62/2011/GH
99

42

wielokrotnie nakania rodzicw do skorzystania z pomocy psychologw czy profesjonalnego mediatora101. Rzecznik podkrela, e w konflikcie okoorozwodowym nadrzdnie powinnimy traktowa uczucia dziecka i pomaga mu odnale si w nowej sytuacji rodzinnej. W sprawach rozwodowych Rzecznik wielokrotnie spotyka si z sytuacj, gdy maoletni upatrywali przyczyny rozpadu zwizku rodzicw w swoim zachowaniu, co w efekcie powodowao u nich problemy emocjonalne. Przykadem moe by sprawa zgoszona do Rzecznika przez matk trzech chopcw Jakuba, Karola i Krzysztofa102. Narastajcy konflikt rodzicw spowodowa w efekcie wyprowadzk ojca z domu rodzinnego. Chopcy przez ponad p roku nie mieli z nim kontaktu. Spowodowao to zaburzenia zachowania u chopcw, ktre z czasem przerodziy si w zachowania agresywne i autoagresywne. Matka nie radzc sobie z zachowaniem synw, korzystaa z pomocy psychologiczno-pedagogicznej i psychiatrycznej. Rodzice za rad Rzecznika Praw Dziecka skorzystali z pomocy mediatora, ktry uwiadomi ojcu, jak wane jest utrzymywanie przez niego regularnych kontaktw z synami. W rezultacie chopcy regularnie spotykaj si z ojcem. Odrbn kategori spraw zgaszanych w 2011 roku do Rzecznika Praw Dziecka, byy sprawy zwizane ze sprawowaniem wadzy rodzicielskiej. Osoby zgaszajce si do Rzecznika prosiy o pomoc w toczcych si postpowaniach sdowych w przedmiocie pozbawienia bd ograniczenia wadzy rodzicielskiej nad maoletnimi103. Przykadem moe by sprawa zgoszona do Rzecznika przez rodzicw maoletniego Maksymiliana104. Chopiec na skutek orzeczenia Sdu Rejonowego w Z. umieszczony zosta w zastpczym rodowisku wychowawczym. Sd Rejonowy postanowi zabezpieczy sytuacj dziecka poprzez odseparowanie maoletniego od rodzicw, gdy analiza sytuacji opiekuczo-wychowawczej dziecka wskazywaa na bezporednie zagroenie zdrowia i ycia dziecka. Warto podkreli,

101

ZSR/410/299/2011/GH, ZSR/410/679/2011/UP, ZSR/410/864/2011/GH, ZSR/410/54/2011/UP, ZSR/410/32/2011/UP, ZSR/410/525/2011/AT, ZSR/410/770/2011/AW, ZSR/410/108/2011/UP, ZSR/410/519/2011/UP, ZSR/410/555/2011/GH, ZSR/410/634/2011/MN, ZSR/410/36/2011/UP, ZSR/410431/2011/AT 102 ZSR/410/534/2011/LP 103 ZSR/410/325/2011/LP, ZSR/410/34/2011/MS, ZSR/410/140/2011/KCH, ZSR/410/347/2011/LP, ZSR/410/861/2011/AZ, ZSR/410/1020/2011/LP, ZSR/410/268/2011/KCH, ZSR/410/874/2011/UP, ZSR/410/1007/2011/AT, ZSR/410/554/2011/AW, ZSR/410/486/2011/LP, ZSR/410/801/2011/AZ,ZSR/410/784/2011/GH, ZSR/410/699/2011/LP, ZSR/410/363/2011/AT, ZSR/410/552/2011/LP, ZSR/410/563/2011/MS, ZSR/410/617/2011/AW, ZSR/410/484/2011/AT, ZSR/410/998/2011/GH, ZSR/410/499/2011/LP,ZSR/410/398/2011/MN,ZSR/410/44/2011/UP, ZSR/410/162/2011/LP, 104 ZSR/410/349/2011/LP

43

e kilka lat wczeniej Sd Rejonowy w Z. ingerowa w sprawowanie wadzy rodzicielskiej nad dwoma starszymi synami maonkw S., pozbawiajc ich wadzy rodzicielskiej nad synami. Gwn przyczyn racego zaniedbywania obowizkw wynikajcych z wadzy rodzicielskiej obok uzalenienia od alkoholu, bya niedojrzao rodzicw, brak podstawowej wiedzy co do potrzeb emocjonalnych i fizycznych dziecka. Ojciec wykazywa zachowania o charakterze despotycznym, niejednokrotnie uywajc przemocy sownej i fizycznej wobec matki, czego wiadkami byy dzieci. Zarwno matka jak i ojciec, wielokrotnie podejmowali terapie dla osb uzalenionych od alkoholu, jednak nigdy nie udao im si utrzyma abstynencji. Maonkowie S. trzykrotnie brali take udzia w zajciach organizowanych przez instytucje zajmujce si pomoc rodzinie. Zajcia te nie zmieniy postaw maonkw. Rzecznik podejmujc interwencj w sprawie maoletniego Maksymiliana zwraca si o wyjanienia zarwno do Sdu Rejonowego w Z. jak i do Miejskiego Orodka Pomocy Spoecznej. Maksymilian przybywa obecnie w zawodowej rodzinie zastpczej. Chopiec rozwija si prawidowo. Rodzice spotykaj si z synem na terenie Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie, jednak nie wykazuj chci przejcia opieki nad dzieckiem. Postpowanie w przedmiocie pozbawienia ich wadzy rodzicielskiej nad synem toczy si nadal i jest przez Rzecznika monitorowane. Kolejnym przykadem sprawy zgoszonej do Rzecznika w 2011 roku i zwizanej z wykonywaniem wadzy rodzicielskiej, bya sprawa zgoszona przez matk trjki dzieci.105 Matka prosia o interwencj, gdy Sd rodzinny zdecydowa o umieszczeniu rodzestwa w placwce opiekuczo-wychowawczej. Z informacji uzyskanych od zgaszajcej wynikao, i sprawa bya na etapie postpowania odwoawczego od decyzji Sdu Rejonowego w B. Rzecznik Praw Dziecka wystpi do Sdu o przesanie akt sprawy. Po ich analizie zwrci si do Policji, Dyrektora Miejskiego Orodka Pomocy Spoecznej, Dyrektora Domu Dziecka oraz Prezesa Sdu Rejonowego w B. o dodatkowe informacje dotyczce maoletnich oraz ich matki. Rzecznik pouczy zgaszajc, i moe ona zoy nowy wniosek o zmian postanowienia w przedmiocie wadzy rodzicielskiej. Po zaoeniu wniosku Rzecznik Praw Dziecka postanowi spraw monitorowa. Sd Rejonowy w B., po przeprowadzeniu postpowania dowodowego uchyli swoje wczeniejsze postanowienie o umieszczeniu dzieci w placwce. Postanowienie jest prawomocne. Dzieci ponownie zamieszkay z matk. Dalsza analiza spraw zgaszanych do Rzecznika, dotyczcych sdowych postpowa w zakresie ograniczenia wadzy rodzicielskiej, wskazuje, i wiele z postpowa koczy si postanowieniami stwierdzajcymi brak podstaw do ingerencji we wadz rodzicielsk.

44

Przykadem jest sprawa podjta przez Rzecznika na skutek zawiadomienia przez ojca maoletniego rodzestwa106. Sd Rejonowy w P. wszcz z urzdu postpowanie o ograniczenie rodzicom wadzy rodzicielskiej na skutek zawiadomienia o podejrzeniu stosowania przemocy przez rodzicw. Rzecznik Praw Dziecka po analizie materiau dowodowego wystpi o sporzdzenie opinii przez biegego psychologa. Biegy ten wskaza w opinii, i rodzice prawidowo wykonuj wadz rodzicielsk, posiadaj rwnie waciwe kompetencje rodzicielskie, ktre s prawidowe, dojrzae i wystarczajce, by mogli bez kontroli wykonywa samodzielnie wadz rodzicielsk nad maoletnimi. Postpowanie dowodowe nie potwierdzio zarzutw stosowania przemocy wzgldem dzieci. Majc na wzgldzie poczynione ustalenia, Rzecznik Praw Dziecka zoy wniosek o umorzenie postpowania. Postanowieniem z 21 grudnia 2011 roku Sd Rejonowy w P. stwierdzi brak podstaw do ograniczenia rodzicom wadzy rodzicielskiej. Wiele spraw zgaszanych do Rzecznika dotyczyo prb o pomoc w odzyskaniu wadzy rodzicielskiej nad dziemi. Rzecznik w tego typu sprawach prowadzi postpowania wyjaniajce, majce na celu ustalenie czy rodzice wywizali si z naoonych na nich przez sdy obowizkw. Niejednokrotnie okazywao si, e determinacja rodzicw zwizana z ponownym przejciem opieki nad dziemi powodowaa trwa zmian postaw yciowych, co w efekcie pozwalao na powrt dziecka do domu rodzinnego107. Niestety, analiza czci spraw wpywajcych do Rzecznika wskazuje, i rodzice dzieci przebywajcych w zastpczym rodowisku wychowawczym, pomimo skadanych deklaracji, nie czyni przygotowa na powrt dziecka do domu. Nie staraj si znale pracy, pozostaj bez odpowiednich warunkw higieniczno-sanitarnych oraz naduywaj alkoholu, co uniemoliwia powrt dzieci pod ich opiek108.

ZSR/410/790/2011/AZ ZSR/410/204/2011/UP 107 ZSR/410/930/2011/GH,ZSR/410/929/2011/MN, ZSR/410/354/2011/LP, ZSR/410/975/2011/AT, ZSR/410/883/2011/GH, ZSR/410/800/2011/AZ, ZSR/410/553/2011/AW, ZSR/410/503/2011/GH, ZSR/410/458/2011KCH, ZSR/410/668/2011/MN, ZSR410/371/2011/MN, ZSR/410/357/2011/AW, ZSR/410/661/2011/MN, ZSR/410/146/2011/UP, ZSR/410/42/2011/UP, ZSR/410/696/2011/UP, 108 ZSR/410/914/2011/GH, ZSR/410/706/2011/MN, ZSR/410/527/2011/GH, ZSR/410/310/2011/GH, ZSR/410/244/2011/MN, ZSR/410/559/2011/AT, ZSR/410556/2011/MN, ZSR/410/33/2011/UP, ZSR/410/878/2011/UP, ZSR/410/163/2011/AT, ZSR/410/28/2011/UP. ZSR/410/750/2011/UP, ZSR/410/39/2011/UP,
106 105

45

kontaktw z dzieckiem i realizacji orzecze sdowych ustalajcych kontakty

Znaczna ilo spraw podjtych przez Rzecznika dotyczya kontaktw z dziemi109. Przykadem moe by sprawa siedmioletniej dziewczynki.110 Sd Okrgowy w wyroku rozwodowym powierzy wykonywanie wadzy rodzicielskiej nad ni matce i ograniczy wykonywanie wadzy rodzicielskiej ojcu do wspdecydowania o istotnych sprawach zwizanych z wychowywaniem i wyksztaceniem crki oraz do kontaktw osobistych z dziewczynk. Matka maoletniej nie wykonywaa postanowienia sdu. Wizyty ojca byy odwoywane przez matk ze wzgldu na chorob lub wyjazdy dziecka. Matka zgaszaa szereg zastrzee do zachowania ojca w trakcie kontaktw, podnosia, e przedua spotkania, wywouje niepokj u dziecka. Ojciec z kolei wskazywa, e matka maoletniej utrudnia mu kontakty z crk. Z powodu braku porozumienia midzy rodzicami dziewczynki sprawa ponownie trafia do sdu. W opinii wydanej na potrzeby postpowania o zmian wyroku w zakresie kontaktw ojca z crk, biegli stwierdzili, e matka dziewczynki dya do jednoznacznego identyfikowania si maoletniej z obecnym partnerem matki, prowadzia do emocjonalnego oddalenia si dziewczynki od ojca biologicznego, wykorzystujc swoj pozycj aby deprecjonowa ojca w jej oczach. Wobec wnioskw biegych, Sd opiekuczy ustali kontakty ojca z crk w neutralnym miejscu w tzw. niebieskim pokoju. Sd wszcz rwnie postpowanie o ograniczenie wadzy rodzicielskiej obojgu rodzicom dziewczynki. Problemy w sferze kontaktw z dzieckiem pojawiaj si take w sprawach dotyczcych ustalenia miejsca zamieszkania dziecka.111 Za przykad posuy moe sprawa zgoszona do Rzecznika Praw Dziecka przez maoletni Magdalen112. Z treci jej listu wynikao, i dziewczynka odmawia jakiegokolwiek kontaktu z matk. Rzecznik zapoznajc si z dokumentacj zgromadzon w Sdzie Rejonowym w W. ustali, i zgodnie z orzeczeniem sdu dziewczynka ma ustalone miejsce pobytu u ojca. Kurator sprawujcy

ZSR/410/613/2011AT, ZSR/410/804/2011/GH, ZSR/410/910/2011/AM, ZSR/410/877/2011/MN, ZSR/410/46/2011/UP, ZSR/410/59/2011/AZ, ZSR/410/48/2011/MS, ZSR/410/68/2011/MM, ZSR/410/156/2011/LP, ZSR/410/3/2011/UZ, ZSR/410/450/2011/AW, ZSR/410/504/2011/AT, ZSR/410/690/2011/UP, ZSR/410/931/2011/GH, ZSR/410/654/2011/KCH, ZSR/410/259/2011/LP, ZSR/410/713/2011/MM, ZSR/410/528/2011/AW, ZSR/410/150/2011/LP, ZSR/410/562/2011/MN 110 ZSR/410/311/2011/AT 111 ZSR/410/998/2011/GH, ZSR/410/316/2011/UP, ZSR/410/866/2011/MN, ZSR/410/941/2011/LP, ZSR/410/495/2011/UZ, ZSR/410/610/2011/KCH, ZSR/410/282/2011/MS, ZSR/410/989/2011/AZ, ZSR/410/454/2011/AT, ZSR/410/990/2011/AM,ZSR/410/344/2011/AW, ZSR/410/674/2011/MM, ZSR/410/212/2011/MS, ZSR/410/292/2011/LP, ZSR/410/487/2011/MNZSR/410/943/2011/AM, ZSR/410/455/2011/UP, ZSR/410/785/2011/GH, ZSR/410/505/2011/UP, ZSR/410/981/2011/LP
109

46

nadzr nad wykonywaniem przez ojca wadzy rodzicielskiej nad maoletni informowa w sprawozdaniach, i maoletnia histerycznie reagowaa na obecno matki. Matka prbowaa nawiza kontakt z crk, ale na zadawane pytania maoletnia udzielaa odpowiedzi ranicych matk. Z czasem wystpia eskalacja wrogiego nastawienia maoletniej wobec matki. Po przeprowadzeniu postpowania Sd Rejonowy w W. postawieniem z 27 padziernika 2010 roku uregulowa kontakty maoletniej z matk w miejscu zamieszkania matki. Ustalone kontakty nigdy nie byy realizowane, gdy dziewczynka odmawiaa spotka z matk. Majc na uwadze wrogo i agresj dziewczynki wzgldem matki, Rzecznik Praw Dziecka wystpi do Sdu Rejonowego w W. o wszczcie postpowania w przedmiocie zmiany kontaktw maoletniej z matk. Dodatkowo wnioskowa o wydanie w trybie zabezpieczenia postanowienia ustalajcego kontakty maoletniej z matk w miejscu neutralnym w obecnoci psychologa. Sd uwzgldni wnioski Rzecznika. Obecnie dochodzi do realizacji spotka na terenie Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w W. w obecnoci psychologa. Rodzice podejmujcy decyzj o zamieszkaniu osobno staj przed dylematem, ktre z maonkw bdzie stale opiekowa si dzieckiem. W tego typu sytuacjach spotykamy si z wnioskami o ustalenie miejsca pobytu dziecka i tym samym kwesti uregulowania jego kontaktw z rodzicami. Analiza spraw, w ktrych w 2011 roku interweniowa Rzecznik wskazuje na znikomy odsetek spraw, w ktrych do ustalenia opieki nad dzieckiem doszo bez ingerencji sdw. Mimo szerokiej kampanii spoecznej w zakresie moliwoci skorzystania z pomocy mediatora rodzinnego, okazuje si, e rodzice maoletnich nadal wol rozwizywa kwesti opieki nad dziemi na drodze sdowej. Rzecznik wielokrotnie wskazywa osobom zgaszajcym si o pomoc, i alternatywne metody rozwizywania sporw, zwaszcza w sprawach rodzinnych, s efektywniejszym narzdziem sucym zachowaniu pozytywnych relacji i wizi rodzinnych midzy dziemi i rodzicami. Rzecznik podkrela, i dziecko jako osoba, winno mie zapewnione niczym nieskrpowane kontakty z kadym z rodzicw113 z wyczeniem sytuacji, w ktrych kontakty z rodzicem nie s zgodne z dobrem dziecka, tj.

ZSR/410/626/2011/UP ZSR/410/823/2011/GH, ZSR/410/35/2011/UP, ZSR/410/934/2011/AM, ZSR/410/10/2011/MM, ZSR/410/416/2011/UZ, ZSR/410/499/2011/LP, ZSR/410/808/2011/AZ, ZSR/410/212/2011/MS, ZSR/863/2011/MM, ZSR/410/537/2011/MN, ZSR/410/397/2011/AW, ZSR/410/54/2011/UP, ZSR/410/416/2011/UZ, ZSR/410/768/2011/MM, ZSR/410/1041/2011/MS, ZSR/846/2011/MS, ZSR/410/774/2011/LP,
113 112

47

w sytuacjach stosowania wobec dziecka przemocy psychicznej lub fizycznej114. Rzecznik informowa, e utrzymywanie wzajemnych kontaktw dziecka i rodzicw jest zarwno prawem i obowizkiem rodzicw i dziecka, niezalenym od wadzy rodzicielskiej. Wiele spraw zgaszanych do Rzecznika Praw Dziecka dotyczyo prb o interwencj w sprawach o ustalenie kontaktw maoletnich z krewnymi, zwaszcza z dziadkami115. Rzecznik podkrela, i przesank do ustalenia kontaktw z dziemi na podstawie art. 1136 Kodeksu rodzinnego i opiekuczego jest fakt sprawowania przez duszy czas pieczy nad dzieckiem. Przykadem moe by sprawa zgoszona do Rzecznika Praw Dziecka przez dziadkw maoletnich Martyny i Kamila, ktrzy prosili o interwencj w sprawie toczcej si w Sdzie Rejonowym w B. w przedmiocie ustalenia kontaktw z wnukami. 116 Rzecznik rozpoznajc sytuacj opiekuczo-wychowawcz maoletnich, ustali, i dzieci przez cztery lata zamieszkiway wraz z rodzicami w domu dziadkw ojczystych. Z uwagi na prac zawodow wykonywan zarwno przez ojca, jak i przez matk maoletnich, dziadkowie sprawowali faktyczn opiek nad wnukami. Matka dzieci w poowie 2010 roku zoya w Sdzie Okrgowym w B. pozew rozwodowy i wyprowadzia si wraz z dziemi z domu teciw. W ten sposb dzieci zostay pozbawione nie tylko kontaktw z ojcem, ale take z dziadkami, tym bardziej, e matka skutecznie uniemoliwiaa jakiekolwiek prby kontaktu z dziemi ze strony rodzicw swojego ma. W trakcie trwania postpowania rozwodowego, sprawa z wniosku dziadkw o ustalenie kontaktw z wnukami w Sdzie Rejonowym w B. zostaa zawieszona. Ojciec natomiast w trakcie postpowania w Sdzie Okrgowym wnioskowa o wydanie postanowienia zabezpieczajcego w przedmiocie ustalenia kontaktw z dziemi. Sd przychyli si do wniosku ojca, wyznaczajc terminy spotka z dziemi w co drugi weekend. W wyroku rozwodowym, Sd rozszerzy kontakty ojca ustalajc je rwnie w trakcie wit, wakacji i ferii. Poniewa ojciec maoletnich dalej zamieszkuje w domu swoich rodzicw, nie

ZSR/410/78/2011/LP, ZSR/410/417/2011/AT, ZSR/410/976/2011/AM, ZSR/410/643/2011/MM, ZSR/410/53/2011/MS, ZSR/410/526/2011/UZ, ZSR/410/9/2011/UZ, ZSR/339/2011/AW, ZSR/410/1000/2011/GH, ZSR/410/38/2011/UP, ZSR/ 410/616/201/LP, ZSR/410/29/2011/UP, ZSR/410/5/2011/UZ 115 ZSR/410/796/2011/AZ, ZSR/410/652/2011/KCH, ZSR/410/95/2011/MS, ZSR/432/2011/MM, ZSR/410/178/2011/UZ, ZSR/410/459/2011/AT, ZSR/410/700/2011/LP, ZSR/410/920/2011/AM, ZSR/410/810/2011/GH,ZSR/410/296/2011/AW, ZSR/410/40/2011/UP, ZSR/410/353/2011/LP, ZSR/443/2011/MN, ZSR/410/939/2011/AZ, ZSR/410/73/2011/UZ, ZSR/410/913/2011/AM, ZSR/410/655/2011/UP, ZSR/410/777/2011/LP, ZSR/410/954/2011/AM, ZSR/410/423/2011/UP, ZSR/410/562/2011/MN, ZSR/410/313/2011/AW 116 ZSR/410/582/2011/LP
114

48

zachodzia potrzeba oddzielnego ustalania kontaktw dziadkw z maoletnimi. Dzieci przebywajc z ojcem w weekendy maj faktyczn moliwo przebywania z dziadkami. Do Rzecznika Praw Dziecka licznie zgaszaj si take rodzice dzieci umieszczonych w rodzinnych i instytucjonalnych formach opieki zastpczej. Formuuj zarzuty, i pracownicy placwek opiekuczo-wychowawczych oraz osoby prowadzce rodzinne domy dziecka i rodziny zastpcze umylnie utrudniaj kontakty dzieci z rodzicami biologicznymi117. Z reguy jednak okazywao si, i kontakty z dziemi nie s realizowane z winy rodzicw, ktrzy nie akceptujc regulaminu placwki, nie stawiaj si na wyznaczone terminy spotka. Niestety, wikszo rodzin nie ma warunkw pozwalajcych na codzienne odwiedzanie dzieci przez rodzicw biologicznych. Analiza podobnych spraw dotyczcych maoletnich umieszczonych w rodzinach zastpczych wskazuje rwnie, i w czci powiatw regu s spotkania z dzieckiem w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie. Instytucje te nie dysponuj rozbudowanym zapleczem odpowiednio wyposaonych pomieszcze, co powoduje ograniczenie liczby spotka z dzieckiem. Przykadem takich trudnoci moe by sprawa maoletniej Renaty118. Dziewczynka przebywa w rodzinie zastpczej od ponad trzech lat. Matka stara si kontaktowa z crk jak najczciej. Niestety z uwagi na niewyraenie zgody przez rodzin zastpcz na spotkania w ich miejscu zamieszkania, kontakty z dzieckiem ograniczone s do spotka w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie i odbywaj si raz na tydzie. Matka kontaktuje si z crk telefonicznie, w miar moliwoci stara si take spotyka z crk na terenie szkoy. Warto podkreli, i matka w trakcie pobytu dziecka w rodzinie zastpczej zakoczya z powodzeniem zamknite leczenie odwykowe, znalaza zatrudnienie oraz wyremontowaa mieszkanie. Rzecznik podejmujc interwencje w opisanej sprawie zwrci si do Dyrektora Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w . o stworzenie warunkw umoliwiajcych czstsze kontakty dziewczynki z matk. Poniewa Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie dysponowao jednym pokojem przystosowanym do spotka z dzieckiem ustalono, i matka

117

ZSR/459/2011/AT, ZSR/410/1065/2011/AM, ZSR/410/40/2011/UP, ZSR/410/808/2011/AZ, ZSR/410/197/2011/MS, ZSR/410/605/2011/KCH, ZSR/410/148/2011/MM, ZSR/410/5/2011/UZ, ZSR/410/1023/LP, ZSR/410/385/2011/GH, ZSR/410/273/2011/AT, ZSR/410/538/2011/UP, ZSR/410/846/2011/MS, ZSR/410/978/2011/LP, ZSR/410/232/2011/AW, ZSR/410/686/2011/MM, ZSR/410/107/2011/UZ, ZSR/410395/2011/MS, ZSR/410/1009/2011/GH, ZSR/410/327/2011/AM, ZSR/410/970/2011/LP, ZSR/410/702/2011/UP, ZSR/410/935/2011/MS, ZSR/410/348/2011/MM, ZSR/410/73/2011/UZ, ZSR/410/749/2011/LP, ZSR/410/217/2011/AW, ZSR/410/548/2011/MS, ZSR/410/1002/2011/AM, ZSR/410/923/2011/GH, ZSR/410/505/2011/UP, ZSR/410/699/2011/LP, ZSR/410/384/2011/UP, ZSR/410/517/2011/GH, ZSR/410/502/2011/MN, ZSR/410/345/2011/AT, ZSR/410/220/2011/MS 118 ZSR/413/16/2011/LP

49

bdzie moga dwa razy w tygodniu spdza czas z crk na terenie wietlicy szkolnej. Matka zoya wniosek do Sdu Rejonowego w . o zmian sposobu ograniczenia jej wadzy rodzicielskiej. Rzecznik aktualnie monitoruje przedmiotowe postpowanie. Osobn kategori spraw zgaszanych w 2011 roku w zakresie kontaktw byy sprawy zwizane z realizacj orzeczonych przez sdy kontaktw z dziemi. W ostatnich latach Rzecznik Praw Dziecka wsppracowa m.in. z Ministerstwem Sprawiedliwoci w celu nowelizacji przepisw Kodeksu postpowania cywilnego majcej na celu zmian przepisw dotyczcych skutecznego egzekwowania kontaktw z dzieckiem. Nowelizacja wesza w ycie w sierpniu 2011 roku. Na mocy nowych przepisw, gdy osoba pod ktrej piecz dziecko pozostaje, nie wykonuje albo niewaciwie wykonuje obowizki, wynikajce z orzeczenia albo z ugody przed sdem lub przed mediatorem w przedmiocie kontaktw z dzieckiem, sd moe zagrozi, a pniej nakaza zapat na rzecz osoby uprawnionej do kontaktu z dzieckiem, oznaczonej sumy pieninej za kade naruszenie obowizku wydania dziecka art. 59815 Kodeksu postpowania cywilnego. Sprawy dotyczce realizacji kontaktw z dzieckiem, w sytuacji gdy jedno z rodzicw nagminnie uniemoliwia wykonywanie orzeczonych przez sd kontaktw z dzieckiem, nale do spraw bardzo trudnych. Rzecznik czsto spotyka si z sytuacjami, gdy rodzice mimo poczucia konsekwencji, uparcie uchybiali obowizkowi wydania dziecka. Rzecznik w sprawach tego typu zwykle wskazywa przepisy prawne pozwalajce na skuteczne realizowanie kontaktw z dzieckiem, podkrela take, i uporczywe utrudnianie kontaktw drugiego rodzica z maoletnim moe zaway na dalszym wykonywaniu samodzielnej opieki nad dzieckiem119. w latach rodzin zastpczych ubiegych, dominoway sprawy zwizane z rodzicielstwem zastpczym.

Wrd spraw zwizanych z zastpczymi formami opieki rodzinnej, podobnie jak Tymczasowy charakter postanowienia o ustanowieniu rodziny zastpczej winien mie nadrzdne znaczenie dla planowania dalszych dziaa zwizanych z wychowaniem dziecka. Analiza spraw zgaszanych do Rzecznika Praw Dziecka wskazuje natomiast, i rodzice

ZSR/410/392/2011/LP, ZSR/410/1042/2011/AM, ZSR/410/221/2011/AW, ZSR/410/1003/2011/GH, ZSR/410/781/2011/UP, ZSR/410/957/2011/AZ, ZSR/410/209/2011/MS, ZSR/410/97/2011/KCH, ZSR/410/695/2011/MM, ZSR/410/12/2011/UZ, ZSR/410/942/2011/LP, ZSR/410/885/2011/MM, ZSR/410/752/2011/UP, ZSR/410/604/2011/LP, ZSR/410/1011/2011/AM, ZSR/410/776/2011/GH, ZSR/410/1012/2011/MN, ZSR/410/655/2011/UP, ZSR/410/1045/2011/MM, ZSR/410/583/2011/UZ, ZSR/410/314/2011/AT, ZSR/410/517/2011/GH, ZSR/410/114/2011/AW
119

50

zastpczy niejednokrotnie utosamiaj si z rodzicami adopcyjnymi120, za rodzice biologiczni traktuj umieszczenie ich dziecka w rodzinie zastpczej jako kar. Rzecznik podkrela znaczenie wsppracy rodzicw zastpczych i biologicznych dla dobra dziecka i stworzenia warunkw do jego powrotu do rodziny naturalnej121. Znaczc trudnoci dla realizacji tego zaoenia s orzeczenia sdw opiekuczych, ktre nie zawieraj postanowie nakadajcych na rodzicw biologicznych obowizkw, po spenieniu ktrych, mona byoby zadecydowa o powrocie dziecka do domu rodzinnego. W tej sytuacji zabranie dziecka jest traum dla rodzica, ktry nie majc okrelonego przez sd sposobu postpowania nie widzi szansy na powrt dziecka do domu. Wyniki przeprowadzonego badania wskazuj, e rodzicom biologicznym naley wyznaczy cele i egzekwowa ich wykonanie. Takie postpowanie sprzyja poprawie rodowiska rozwoju dziecka i niweluje przyczyny kryzysu rodzinnego stwarzajc warunki do ponownego umieszczenia dziecka w rodzinie naturalnej. Pomimo stwierdzonych mankamentw, naley podkreli, e rodzina zastpcza jest form opieki najbardziej zblion do naturalnego rodowiska wychowawczego dziecka i winna by traktowana priorytetowo. Nastpne zagadnienie dotyczyo spraw zwizanych z finansowaniem pobytu dziecka w rodzinie zastpczej122. Sprawy tego rodzaju wpyway do Rzecznika od rodzin zastpczych spokrewnionych z dzieckiem123. Zgaszajcy podnosili, e nie otrzymuj dodatkowych rodkw finansowych, tak jak zawodowe rodziny zastpcze. Rzecznik wyjania przyczyny rnicujce sytuacje obu grup rodzin zastpczych. Wyjanienia te byy przyjmowane ze zrozumieniem. Do Rzecznika wpyway take liczne proby o interwencje w sprawach dotyczcych rozwizania rodzin zastpczych124. Rzecznik w sprawach takich niezwocznie podejmowa czynnoci wyjaniajce, proszc instytucje nadzorujce o wnikliwe zbadanie sprawy i w przypadku
120

niepotwierdzenia

zarzutw

powstrzymanie

dziaa

zwizanych

ZSR/413/45/2011/LP, ZSR/413/22/2011/LP, ZSR/413/2/2011/LP, ZSR/410/963/2011/AZ, ZSR/413/167/2011/KCH, ZSR/413/18/2011/MS 121 ZSR/413/26/2011/LP, ZSR/413/113/2011/LP, ZSR/413/88/2011/KCH, ZSR/410/566/2011/MN, ZSR/414/211/2011/GH, ZSR/413/63/2011/AM, ZSR/413/66/2011/AT, ZSR/413/104/2011/LP, ZSR/413/84/2011/LP, ZSR/410/361/2011/MN, ZSR/410/301/2011/GH 122 ZSR/413/105/2011/LP, ZSR/413/95/2011/LP, ZSR/413/106/2011/AM, ZSR/413/93/2011/AM, ZSR/4101004/2011/GH, ZSR/410/321/2011/MN, ZSR/413/64/2011/UP, ZSR/413/94/2011/MS, ZSR/413/42/2011/AT, ZSR/413/76/2011/AM 123 ZSR413/114/2011/LP, ZSR/410/301/2011/GH, ZSR/413/34/2011/AT, , ZSR/413/16/2011/LP, ZSR/413/101/2011/LP 124 ZSR/413/80/2011/LP, ZSR/413/99/2011/LP, ZSR/413/108/2011/LP, ZSR/413/103/2011/LP, ZSR/413/75/2011/KCH, ZSR/413/65/2011/MS, ZSR/410/227/2011/MN, ZSR/413/69/2011/AM, ZSR/410/959/2011/GH, ZSR/413/67/2011/LP, ZSR/413/97/2011/LP, ZSR/413/59/2011/LP,

51

z przeniesieniem dzieci do nowych rodowisk wychowawczych. Przykadem moe by sprawa zgoszona do Rzecznika Praw Dziecka przez pani Monik L., stanowic od 2007 roku rodzin zastpcz dla maoletniej Karoliny E125. Pani Monika prosia o pomoc, bowiem Miejski Orodek Pomocy Spoecznej w W. nie wyraa woli ponownego zawarcia z ni umowy o penienie funkcji zawodowej, niespokrewnionej specjalistycznej rodziny zastpczej. Toczyo si postpowanie przed Sdem Rejonowym w W. w przedmiocie rozwizania rodziny zastpczej, jednake Sd postanowieniem z kwietnia 2011 roku stwierdzi brak podstaw do zmiany opiekuna prawnego. Sytuacja maoletniej Karoliny E. bya bardzo skomplikowana, poniewa od stycznia 2002 roku dziewczynka bya wychowywana w warunkach braku stabilizacji rodowiska wychowawczego. Przyczyn byo jej niewaciwe funkcjonowanie i prezentowanie zaburzenia w zachowaniu. Dziewczynka kilkakrotnie umieszczana bya w szpitalach psychiatrycznych. U maoletniej stwierdzono znaczne trudnoci we waciwym funkcjonowaniu spoecznym oraz we wchodzeniu w prawidowe relacje interpersonalne. Byy podejmowane prby umieszczenia dziewczynki w rodzinnej pieczy zastpczej, jednake z uwagi na wysoki stopie zaburze zachowania dziewczynki, opiekunowie zastpczy rezygnowali z penienia wobec maoletniej funkcji opiekuczych. Obecny opiekun dziewczynki, pani Marta L., pomimo licznych trudnoci wynikajcych z zachowania maoletniej, ukierunkowana jest na dalsze sprawowanie opieki. Pani Marta L., aby sprosta obowizkom opiekuna zastpczego zmuszona bya zrezygnowa z pracy zawodowej. Natomiast umowa z Miejskim Orodkiem Pomocy Spoecznej przestaa obowizywa 1 stycznia 2011 roku. Od tego momentu pani Marta L. zostaa pozbawiona waciwego wsparcia, koniecznego dla realizacji funkcji opiekuczych. Niewystarczajca ilo rodkw niezbdnych do zabezpieczenia podstawowych potrzeb dziecka moe zmusi opiekuna do zoenia rezygnacji z dalszego penienia swojej funkcji. W konsekwencji moe skutkowa koniecznoci umieszczenia dziewczynki w instytucjonalnej formie opieki. Majc na wzgldzie specyfik zachowa dziewczynki, zmiana jej miejsca pobytu zburzy z trudem zbudowane poczucie bezpieczestwa, a jej niekontrolowane, agresywne zachowania mog stanowi zagroenie dla innych dzieci. Rzecznik Praw Dziecka bdc w przekonaniu, i dziecko dla penego i harmonijnego rozwoju powinno wychowywa si w rodowisku rodzinnym, w atmosferze szczcia, mioci i zrozumienia, uwaajc, e dziecko powinno by w peni przygotowywane do ycia w spoeczestwie jako indywidualnie uksztatowana jednostka, wystpi do Miejskiego

125

ZSR/413/112/2011/UP

52

Orodka Pomocy Spoecznej w W. o ponown dokadn analiz sytuacji i rozwaenie moliwoci zawarcia z pani Mart L. umowy o penienie funkcji zawodowej niespokrewnionej specjalistycznej rodziny zastpczej. Kolejn grup spraw stanowiy zgoszenia dotyczce interwencji w toczcych si postpowaniach sdowych o ustanowienie rodzin zastpczych126. Rzecznik zwraca si o przedstawienie akt sdowych oraz przesanie opinii dotyczcej kandydata na rodzica zastpczego. Jako przykad posuy moe sprawa babki maoletniego rodzestwa Szymona i Kamila127. Zoya ona do Sdu Rejonowego w O. wniosek o ograniczenie rodzicom wadzy rodzicielskiej i ustanowienie jej rodzin zastpcz dla wnukw. Kobieta podnosia, i rodzice zaniedbuj chopcw, nie lecz ich i czsto pozostawiaj bez opieki. W trakcie postpowania okazao si, e babcia maoletnich nie ma predyspozycji do sprawowania opieki nad wnukami, nie speniaa przesanek przewidzianych w art. 73 ustawy o pomocy spoecznej, majc ograniczon wadz rodzicielsk nad swoj najstarsz maoletni crk. Rzecznik poinformowa zgaszajc, i w takiej sytuacji nie zachodzi uzasadnione prawdopodobiestwo sprawowania naleytej opieki nad maoletnimi brami. przysposobienia

Sprawy dotyczce przysposobienia dotyczyy rnego rodzaju zagadnie i problemw pojawiajcych si zarwno w procesie kwalifikacji kandydatw na rodzicw adopcyjnych, jak i kwalifikacji dziecka.128 Proby take dotyczyy ju toczcych si postpowa w przedmiocie przysposobienia dziecka129. Przykadem takiej sprawy jest sytuacja maoletniego Szymona130. O pomoc zwrcili si do Rzecznika pastwo Magorzata i Wadysaw, prowadzcy rodzinny dom dziecka. W 2009 roku decyzj Sdu Rejonowego w T. zosta w ich placwce umieszczony 5-cio miesiczny Szymon. W lutym 2010 roku rodzice maoletniego zostali pozbawieni wadzy rodzicielskiej i zgaszajcy zdecydowali si na zoenie wniosku o przysposobienie maoletniego Szymona. W grudniu 2010 roku Sd Rejonowy w T. oddali ich wniosek i jako przyczyn wskaza du rnice wieku midzy dzieckiem a przysposabiajcymi. Sd uzna

ZSR/410/921/2011/GH, ZSR/413/51/2011/AM ZSR/413/20/2011/LP, ZSR/413/47/2011/LP, ZSR/412/8/2011/MN, ZSR/413/111/2011/AM ZSR/41396/2011/LP, ZSR/410/137/2011/MN, ZSR/41362/2011/KCH, ZSR/413/92/2011/LP, ZSR/413/98/2011/LP, ZSR/413/58/2011/LP, ZSR/413/61/2011/LP, 127 ZSR/41/61/2011/LP 128 ZSR/411/6/2011/AW, ZSR/411/11/2011/MM, ZSR/411/41/2011/LP, ZSR/411/9/2011/LP, ZSR/411/37/2011/LP 129 ZSR/411/7/2011/LP, ZSR/411/2/2011/LP, ZSR/411/3/2011/LP, ZSR/411/5/2011/AW, ZSR/411/12/2011/AW 130 ZSR/411/11/2011/MM,
126

53

rwnie za sprzeczne z dobrem dziecka wychowywanie si Szymona z innymi dziemi wnioskujcych. Rzecznik po zapoznaniu si z aktami prowadzonych postpowa, w tym opiniami biegych zwrci zgaszajcym uwag na celowo zaskarenia omawianego orzeczenia. Sd odwoawczy po rozpoznaniu apelacji zmieni zaskarone postanowienie i orzek o przysposobieniu maoletniego Szymona przez pastwa Magorzat i Wadysawa. Liczn grup problemow stanowiy sprawy zwizane z tzw. adopcj kierunkow131. Dotyczyy one gwnie tematyki zabezpieczenia poprzez powierzenie pieczy nad dzieckiem na czas trwania toczcego si postpowania. Wizaa si ona z kierowaniem uczestnikw postpowania na podstawie art. 586 4 Kodeksu postpowania cywilnego na kolejne badania oceniajce kwalifikacje osobiste i predyspozycje wychowawcze, w kontekcie nielegalnego przejcia opieki nad dzieckiem. W efekcie, wydueniu ulegaa procedura podejmowania decyzji co do wnioskw o powierzenie pieczy nad dzieckiem na czas toczcego si postpowania. Jednake okres oczekiwania na wykonanie specjalistycznej diagnozy, nie powinien by zbyt dugi. Majc na wzgldzie interes dziecka Rzecznik zabiega o jego skrcenie. Kolejnym zagadnieniem bya przewleko procedur kwalifikujcych dziecko do przysposobienia132. W sprawach tych Rzecznik zwraca si do Orodkw AdopcyjnoOpiekuczych o przypieszenie procedury kwalifikacji dziecka do adopcji, co pozwolioby na szybsze umieszczenie dziecka w docelowym rodowisku wychowawczym. Podkrela, e w sytuacjach gdy rodzice pozbawieni wadzy rodzicielskiej nie daj gwarancji ponownego przejcia opieki nad dzieckiem, postpowanie adopcyjne winno by przeprowadzone bez zbdnej zwoki, przeduajcej pobyt dziecka w instytucjonalnych formach opieki zastpczej133. Jako przykad posuy moe sprawa maoletniego Dawida, ktrego matka zostaa pozbawiona przez Sd Rejonowy wadzy rodzicielskiej nad maoletnim synem. W trakcie trwania postpowania chopczyk przebywa w zawodowej rodzinie zastpczej o charakterze pogotowia rodzinnego. Po wnikliwej analizie sytuacji rodzinnej Rzecznik, po uprawomocnieniu orzeczenia o pozbawieniu jej wadzy rodzicielskiej, zwrci si do waciwego orodka adopcyjnego o dziaanie zmierzajce do jak najszybszego umieszczenia dziecka w rodzinie preadopcyjnej134.

ZSR/413/34/2011/AT, ZSR/410/516/2011/LP, ZSR/411/36/2011/LP ZSR/410/516/2011/LP, ZSR/413/77/2011/AZ, ZSR/410/255/2011/LP, ZSR/410/942/2011/LP, ZSR/410/110/2011/AT, ZSR/410/464/2011/GH, ZSR/413/3/2011/UZ, ZSR/411/18/2011/MM, ZSR/411/26/2011/KCH, ZSR/410/277/2011/AT, ZSR/410/116/2011/AT, ZSR/413/34/2011/AT 133 ZSR/411/42/2011/LP, ZSR/411/28/2011/LP, ZSR/411/13/2011/LP, ZSR/413/82/2011/KCH, ZSR/413/12/2011/MM, ZSR/410/21/2011/MS, ZSR/410/34/2011/MS 134 ZSR/441/257/2011/LP,
132 131

54

Do Rzecznika zwracali si take rodzice dzieci, ktre od lat wychowywane byy w rodzinach adopcyjnych. Domagali si pomocy w odzyskaniu wadzy rodzicielskiej nad dzieckiem, uzyskaniu informacji odnonie danych osobowych przysposabiajcych oraz adresu zamieszkania dziecka. W takich sprawach zgaszajcy otrzymywali informacje, o istocie i tajemnicy adopcji oraz prawnych moliwociach rozwizywania adopcji135. pobytu dziecka w placwce

Rodzice biologiczni kwestionujcy decyzje sdw o umieszczeniu ich dzieci w placwkach opiekuczo-wychowawczych zwracali si o pomoc w zmianie decyzji sdu136. Jako przykad posuy moe sytuacja maoletniego rodzestwa Klaudii, Dawida i Weroniki137. Sd Rejonowy w Z. postanowieniem z 10 lipca 2007 roku ograniczy rodzicom wykonywanie wadzy rodzicielskiej nad Klaudi, Dawidem i Weronik poprzez ustanowienie nadzoru kuratora. Nastpnie Sd Okrgowy w Z. w 2010 roku rozwiza maestwo rodzicw rodzestwa, powierzajc matce opiek nad maoletnimi. Ze sprawozda kuratora wynikao, e matka odmawiaa wsppracy z kuratorem, nie suchaa jego zalece, nie stawia si na umwione spotkania. Klaudia i Dawid mieli kopoty z nauk, sprawiali trudnoci wychowawcze. Matka natomiast zwizaa si innym mczyzn, ktry nie by akceptowany przez dzieci. W miejscu zamieszkania maoletnich odbyway si libacje alkoholowe. Postanowieniem z 8 grudnia 2010 roku Sd zastosowa wobec Klaudii rodek wychowawczy w postaci umieszczenia w Modzieowym Orodku Socjoterapii. Na kolejnej rozprawie 24 maja 2011 roku biegli stwierdzili, e dzieci powinny zosta umieszczone w rodowisku zastpczym. Postanowieniem z lipca 2011 roku Sd nakaza umieci najmodsze dziecko pani Jolanty oraz Klaudi, Weronik i Dawida w placwce opiekuczo-wychowawczej. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie z uwagi na brak miejsc w placwce umiecio Macieja i Weronik w pogotowiu opiekuczym za starsze dzieci w instytucjonalnej placwce opiekuczo-wychowawczej. Rzecznik Praw Dziecka w przedmiotowej sprawie nie stwierdzi naruszenia praw dziecka. W jego ocenie zgromadzony materia dowodowy pozwala na stwierdzenie, e dobro dzieci przemawiao za umieszczeniem ich w rodowisku zastpczym. Rzecznik podzieli ocen Sdu, i dotychczasowy nadzr kuratora nie doprowadzi do pozytywnych zmian

ZSR/411/41/2011/LP, ZSR/411/36/2011/LP, ZSR/411/16/2011/LP, ZSR/411/30/2011/LP, ZSR/410/516/2011/LP 136 ZSR/410/627/2011/LP, ZSR/410/738/2011/GH, ZSR/410/769/2011/GH, ZSR/410/982/2011/LP, ZEW/414/22/2011/ZA, ZEW/414/26/2011/ZA, ZEW/432/11/2011/ZA, ZEW/414/98/2011/ZA
135

55

w rodzinie, a postawa matki w dalszym cigu stanowi zagroenie niedostosowaniem spoecznym dla jej maoletnich dzieci. Sprawa jest przez Rzecznika monitorowana. Kolejnym przykadem kwestionowania zasadnoci pobytu dzieci w placwce jest sprawa maoletnich Marty i Patryka zgoszona przez Dyrektora Rodzinnego Domu Dziecka w K138. Sytuacja ta bya precedensowa, gdy podmiotem kwestionujcym pobyt dzieci w Rodzinnym Domu Dziecka by Miejski Orodek Pomocy Spoecznej w K., ktry wnioskowa o umieszczenie dzieci w tej placwce. Dyrektor prosi Rzecznika o pomoc w sprawie przeniesienia maoletnich Marty i Patryka rodzestwa M. z kierowanego przez niego rodzinnego domu dziecka do instytucjonalnej placwki. W toku czynnoci wyjaniajcych okazao si, i matce biologicznej maoletnich z powodu racego zaniedbywania obowizkw i naduywania alkoholu zostaa ograniczona wadza rodzicielska nad dziemi. Ojciec natomiast zosta pozbawiony wadzy rodzicielskiej. Na mocy postanowienia Sdu Rejonowego w K. maoletni zostali umieszczeni 1 wrzenia 2011 roku w Rodzinnym Domu Dziecka w K. Na pocztku padziernika 2011 roku okazao si, i Miejski Orodek Pomocy Spoecznej w K., jako organ odpowiedzialny za zapewnienie dzieciom opieki, zoy wniosek do Sdu Rejonowego o zmian postanowienia w przedmiocie umieszczenia dzieci w placwce opiekuczo-wychowawczej. Z analizy dokumentacji wynikao, i byaby to czwarta zmiana rodowiska wychowawczego dzieci. Dalsze badanie wykazao, i Miejski Orodek Pomocy Spoecznej umieszczajc dzieci w Rodzinnym Domu Dziecka w K. nie dopeni formalnoci zwizanych z umieszczeniem dzieci w placwce, wynikajcych z rozporzdzenia Ministra Pracy i Polityki Spoecznej z dnia 19 padziernika 2007 roku w sprawie placwek opiekuczo-wychowawczych. Rzecznik Praw Dziecka nie znajdujc uzasadnienia dla wyej wymienionego dania Miejskiego Orodka Pomocy Spoecznej zwrci si do Sdu o oddalenie wniosku MOPS. Sd podzielajc argumentacj Rzecznika oddali wniosek orodka i pozostawi dzieci w rodzinnym domu dziecka.

137 138

ZSR/410/812/2011/GH ZSR/414/27/2011/LP

56

skrelania

wychowankw,

umieszczonych

modzieowym

orodku

wychowawczym lub modzieowym orodku socjoterapii, z list podopiecznych domw dziecka oraz odmowy przyjcia dziecka do placwki opiekuczowychowawczej Najczstsz przyczyn omawianej sytuacji bya nieznajomo aktualnego stanu prawnego ze strony domu dziecka, a zjawisko dotyczyo przede wszystkim nieletnich bdcych w trakcie procesu usamodzielniania. Przykadem mog by dwie sprawy zgoszone do Rzecznika Praw Dziecka dotyczce wychowankw Modzieowego Orodka Wychowawczego w P. W pierwszym przypadku Rzecznik Praw Dziecka podj rozmow z waciwym Centrum Pomocy Rodzinie, uczestniczcym w procesie usamodzielnienia dziewczynki. W wyniku podjtych dziaa wychowanka zostaa ponownie wpisana na list podopiecznych domu dziecka139. W drugim przypadku, skrelenie wychowanki z listy placwki opiekuczo-wychowawczej nastpio w wyniku postanowienia Sdu uchylajcego wczeniejsze postanowienie o umieszczeniu dziewczynki w placwce opiekuczo-wychowawczej typu socjalizacyjnego. Po przeprowadzeniu postpowania wyjaniajcego, Rzecznik skierowa pismo do Prezesa waciwego Sdu Rejonowego zawierajce uwagi w przedmiotowej sprawie. Z uwagi na budzc wtpliwoci odpowied, zwrci si do Prezesa waciwego Sdu Okrgowego o rozwaenie przeprowadzenia, w trybie nadzoru administracyjnego, lustracji doranej w zakresie orzekania o rodkach wychowawczych oraz wydawania zarzdze opiekuczych we wskazanym Wydziale Rodzinnym i Nieletnich oraz o poinformowanie Rzecznika o zajtym stanowisku w przedmiotowej sprawie. Sprawa obecnie jest w toku. naruszania praw dziecka w placwkach opiekuczo-wychowawczych

Przykadem naruszenia praw dziecka w placwkach opiekuczo-wychowawczych bya sprawa zgoszona do Dziecicego Telefonu Zaufania Rzecznika Praw Dziecka przez jedn z wychowanek placwki140. W wyniku zgoszenia podjto czynnoci kontrolne w Domu Dziecka w N141. Przeanalizowano dokumentacj dotyczc wychowankw i wychowawcw, w tym karty pobytu wychowankw, dokumentacj dyrektora i wychowawcw. Ponadto zebrano informacje na temat jakoci ycia w placwce oraz relacji wychowankw z zatrudnionym personelem. Badania wykazay brak pomocy dla wychowankw ze strony psychologa, pedagoga oraz pracownika socjalnego. Ustosunkowujc si do wynikw kontroli

139 140

ZEW/414/92/2011/MT ZEW/414/40/2011/MK 141 ZEW/520/4/2011/MK

57

dyrektor Domu Dziecka zapewni, e zostanie zatrudniony psycholog, pedagog oraz pracownik socjalny, ktrzy bd na bieco pomaga dzieciom w rozwizywaniu ich problemw oraz wsppracowa z ich rodzinami biologicznymi. rozdzielania rodzestwa w placwkach opiekuczo-wychowawczych

Do Rzecznika wpyna skarga na dyrektora placwki, ktremu zarzucano, i rodzestwo w trakcie pobytu w placwce zostao umieszczone w odrbnych grupach umiejscowionych w przeciwlegych czciach budynku, a dzieci miay kontakt ze sob jedynie podczas spotka z dziadkami. Kontrola potwierdzia ten fakt. Dyrektorowi wydano zalecenie umieszczenia rodzestwa w tej samej grupie wychowawczej. Zalecenie to zostao niezwocznie wykonane. Obecnie dzieci przebywaj u dziadkw, ktrzy ubiegaj si o status rodziny zastpczej142. spraw z aspektem midzynarodowym, dotyczcych:

maoletnich cudzoziemcw przebywajcych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej Sytuacja prawna maoletnich cudzoziemcw przebywajcych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest zrnicowana w zalenoci od obywatelstwa dziecka, a w szczeglnoci od tego czy maoletni cudzoziemiec jest obywatelem pastwa bdcego czonkiem Unii Europejskiej, czy te obywatelem innego pastwa. Status prawny maoletnich, bdcych obywatelami jednego z pastw Unii Europejskiej zosta kompleksowo uregulowany, zarwno aktami prawa midzynarodowego (np. rozporzdzeniami Rady WE), jak i przepisami prawa polskiego. Tej grupie dzieci zapewniona jest wszechstronna ochrona: korzystaj m.in. z prawa do wiadcze zdrowotnych czy pomocy socjalnej ze strony pastwa. Zgaszane do Rzecznika Praw Dziecka sprawy dotyczce maoletnich cudzoziemcw, dotyczyy najczciej toczcych si postpowa przed sdem opiekuczym. Przyjcie przez Polsk ukadu z Schengen umoliwio swobodne przemieszczanie si obywateli krajw czonkowskich, co spowodowao, e coraz czciej sdy polskie rozpatruj sprawy z zakresu wadzy rodzicielskiej maoletnich cudzoziemcw pochodzcych z krajw Unii Europejskiej. Jurysdykcja sdw polskich w sprawach dotyczcych cudzoziemcw wynika z rozporzdzenia Rady Wsplnoty Europejskiej nr 2201 z 27 listopada 2003 roku dotyczcego jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzecze w sprawach maeskich oraz w sprawach dotyczcych odpowiedzialnoci rodzicielskiej. Powyszy akt nie okrela

142

ZEW/414/94/2011/ZA

58

natomiast, jakie prawo powinno zosta zastosowane przy rozpatrywaniu postpowa sdowych z udziaem maoletnich cudzoziemcw, co powodowao, e w kadej takiej sprawie sdy wykorzystyway regulacje prawne zawarte w bilateralnych umowach midzynarodowych zawartych pomidzy Polsk i krajem pochodzenia dziecka. Wtpliwoci co do waciwoci prawa, jakie powinno zosta zastosowane przez sd polski stanowiy przyczyn podejmowanych przez Rzecznika Praw Dziecka interwencji. Przykadem takich dziaa byo przystpienie do postpowania sdowego toczcego si przed Sdem Rejonowym w W., dotyczcego maoletniej Reginy, 2-letniej dziewczynki posiadajcej obywatelstwo rumuskie143. Ze wzgldu na brak osoby uprawnionej do opieki nad dziewczynk Sd umieci Regin w placwce opiekuczo-wychowawczej oraz wyznaczy dla niej opiekuna prawnego. Do Sdu Rejonowego w W. zwrcia si pani Wanda ., wnioskujc o ustanowienie jej rodzin zastpcz dla dziecka. Sd oddali powyszy wniosek powoujc si na uregulowania prawa rumuskiego. Zgaszajc swj udzia w postpowaniu Rzecznik wskaza, e umieszczenie dziecka rumuskiego w rodzinie zastpczej nastpuje na podstawie art. 1107 Kodeksu postpowania cywilnego w zwizku z art. 109 Kodeksu rodzinnego i opiekuczego. Wtpliwoci w tym zakresie ostatecznie rozstrzygna ustawa z 4 lutego 2011 roku Prawo prywatne midzynarodowe144. Uregulowaa ona kwesti waciwoci prawa stosowanego do dzieci cudzoziemskich przebywajcych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w sprawach opieki i kurateli, wskazujc, e w tych sprawach zastosowanie ma prawo pastwa, na ktrego terytorium dziecko przebywa. Kolejn grup cudzoziemcw mieszkajcych w Polsce stanowi obywatele krajw spoza Unii Europejskiej. S to zazwyczaj osoby maoletnie przebywajce na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nielegalnie. Dzieci te znajduj si w szczeglnie trudnej sytuacji z uwagi na fakt, e nie mog korzysta z szeregu praw przysugujcych dzieciom, ktrych sytuacja prawna jest uregulowana. Znaczna cz skarg wpywajcych do Rzecznika Praw Dziecka dotyczya trudnoci zwizanych z legalizacj pobytu cudzoziemcw na terytorium RP. W sprawach tych Rzecznik Praw Dziecka wielokrotnie podejmowa interwencje w zwizku z toczcymi si przed Urzdem do Spraw Cudzoziemcw postpowaniami o zezwolenie na pobyt czasowy, osiedlenie si oraz o nadanie statusu uchodcy. W sytuacjach, gdy Rzecznik stwierdzi naruszenie praw osoby maoletniej zgasza udzia w postpowaniu administracyjnym. Jedna z takich spraw dotyczya rodziny ormiaskiej

143 144

ZSM/470/70/2011/AJ Dz. U. Nr 80, poz. 432

59

wobec ktrej Wojewoda wyda decyzj o wydaleniu matki z czwrk dzieci z terytorium RP, ktra zostaa nastpnie utrzymana w mocy przez Szefa Urzdu do Spraw Cudzoziemcw145. Rzecznik Praw Dziecka zgosi udzia w postpowaniu przed Wojewdzkim Sdem Administracyjnym, wszcztym na skutek skargi matki maoletnich, wnoszc o uchylenie decyzji o wydaleniu. W ocenie Rzecznika Praw Dziecka przedmiotowa decyzja zostaa wydana z racym naruszeniem postanowie Konwencji o Prawach Dziecka oraz ustawy o cudzoziemcach. Ze zgromadzonej w sprawie dokumentacji wynikao, e spord czworga dzieci objtych decyzj o wydaleniu troje urodzio si na terytorium Polski. Zdaniem Rzecznika wydalenie dzieci do Armenii naruszaoby ich prawo do nauki, gdy nie znaj jzyka ormiaskiego. Ponadto powrt dzieci do kraju pochodzenia, w ktrym nigdy nie byy, mgby spowodowa nieodwracalne skutki dla psychiki maoletnich. Wojewdzki Sd Administracyjny przychyli si do stanowiska Rzecznika Praw Dziecka i uchyli decyzj Szefa Urzdu do Spraw Cudzoziemcw. Obecnie rodzina ormiaska przebywa w Polsce na podstawie zgody na pobyt tolerowany. Majc na uwadze, e obecnie trwaj prace nad projektem nowej ustawy o cudzoziemcach, Rzecznik Praw Dziecka wystpi do Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji, sygnalizujc konieczno uregulowania sytuacji prawnej cudzoziemskich dzieci przebywajcych w Polsce bez opieki rodzicw, ktre zostay umieszczone w placwkach opiekuczo-wychowawczych146. Szczeglny nacisk Rzecznik pooy na kwesti braku zdolnoci procesowej wspomnianych dzieci, co uniemoliwia im uruchomienie postpowania w sprawie o zalegalizowanie ich pobytu w Polsce i uzyskanie zezwolenia na pobyt w naszym kraju. Prace legislacyjne nad projektem ustawy o cudzoziemcach nadal trwaj. Liczn kategori stanowi sprawy dotyczce pobytu cudzoziemcw z maoletnimi dziemi w strzeonych orodkach. Wrd skarg kierowanych do Rzecznika Praw Dziecka wielokrotnie zgaszane byy problemy z dostpem do edukacji, waciwej opieki zdrowotnej oraz zych warunkw bytowych147. W kadym przypadku, gdy zostao zgoszone naruszenie praw dziecka, Rzecznik wystpowa do organu nadzoru o wyjanienie podnoszonych zarzutw. W przypadku gdy po zbadaniu sprawy, potwierdzono zgoszone zarzuty, organy nadzoru nakazyway kierownictwu orodkw strzeonych dla cudzoziemcw

145 146

ZSM/470/17/2011/AJ ZSM/500/1/2011/AJ 147 ZSM/470/122/2011/AJ; ZSM/470/121/2011/AJ; ZSM/470/98/2011/AJ

60

wyeliminowanie stwierdzonych nieprawidowoci. Niezalenie od interwencji w sprawach indywidualnych, Rzecznik podejmowa take dziaania w aspekcie generalnym. W wyniku analizy przepisw Rzecznik Praw Dziecka uzna, e ustawa o cudzoziemcach nie okrela w jaki sposb dzieci cudzoziemskie przebywajc w strzeonych orodkach mog korzysta z prawa do nauki. Majc powysze na uwadze Rzecznik zwrci si do Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji o wprowadzenie przepisw regulujcych dostp do edukacji dla maoletnich cudzoziemcw148. Minister przychyli si do stanowiska Rzecznika i poinformowa, e w projekcie zaoe do nowej ustawy o cudzoziemcach zawarto rozwizania gwarantujce maoletnim przebywajcym w strzeonych orodkach dla cudzoziemcw uczestniczenie w zajciach edukacyjnych. obywateli polskich zamieszkaych za granic Rzecznik Praw Dziecka w 2011 roku otrzymywa wiele skarg od obywateli polskich zamieszkaych za granic. Najczciej zawieray one prob o pomoc w zwizku z wydaniem przez zagraniczne sdy opiekucze niekorzystnych orzecze (np. orzecze o odebraniu rodzinie dzieci, orzecze o umieszczeniu dziecka w rodzinie zastpczej) lub wniosek o udzielenie porady prawnej dotyczcej sytuacji dzieci zamieszkaych za granic. Z uwagi na ograniczone terytorialnie kompetencje, Rzecznik Praw Dziecka zwraca si do polskich placwek konsularnych o monitorowanie tego typu spraw a ponadto kierowa do Rzecznikw Praw Dziecka w innych krajach wystpienia, w ktrych prosi o zbadanie problemu i interwencj w sprawie. Rzecznik podejmowa rwnie dziaania w zgoszonych sprawach, w ktrych doszo do wywiezienia dziecka przez jednego z rodzicw z kraju i nie byo moliwoci ustalenia jego miejsca pobytu. Wspomniane dziaania polegay zazwyczaj na monitorowaniu czynnoci poszukiwawczych prowadzonych przez jednostki Policji oraz wystpowaniu do organw nadzoru w przypadku stwierdzenia nieprawidowoci ze strony sub poszukujcych dzieci. Jako przykad moe posuy sprawa maoletniej dziewczynki, ktra na mocy postanowienia sdu zostaa przekazana pod opiek ojca149. Z chwil wydania w powyszej sprawie postanowienia ojciec ukry si z maoletni. Sd Rejonowy zmieni swoje wczeniejsze postanowienie i wadz rodzicielsk powierzy matce. Z uwagi na podjte przez Policj czynnoci zmierzajce do ustalenia miejsca zamieszkania dziecka, Rzecznik Praw Dziecka wystpi do organw cigania o informacje o poczynionych ustaleniach, jak

148 149

ZSM/500/3/2011/AJ DTZ/410/149/2011/RR

61

rwnie do Komendy Gwnej Policji o objcie postpowania nadzorem. Zebrane w sprawie informacje wskazuj, e dziewczynka przebywa na terenie Republiki Woskiej. Przykadem innej sprawy zwizanej z toczcym si w sdzie za granic postpowaniem opiekuczym jest sprawa maoletniej Nikoli. Do Rzecznika Praw Dziecka zwrcia si matka z prob o monitowanie postpowania toczcego si w sdzie w Szwecji.150. Wedug twierdze wnioskodawczyni zostaa ona przez sd szwedzki pozbawiona wadzy rodzicielskiej nad crk. Rzecznik Praw Dziecka celem zbadania przyczyn podjcia przez sd szwedzki decyzji w sprawie pozbawienia matki wadzy rodzicielskiej nad dzieckiem, wystpi do Konsulatu RP w Malm i Rzecznika Praw Dziecka w Szwecji. Z uzyskanych w przedmiotowej sprawie informacji wynikao, e Sd Rejonowy w Malm nie pozbawi matki wadzy rodzicielskiej nad crk, lecz ustali warunki wykonywania wadzy rodzicielskiej w zwizku z ustaleniem jej miejsca zamieszkania w Szwecji. uprowadzenia dziecka poza granice kraju Rzecznik Praw Dziecka w 2011 roku otrzymywa coraz wicej spraw od obywateli polskich i cudzoziemcw, dotyczcych bezprawnego wywiezienia dziecka za granic. Cz ze zgoszonych spraw zwizana bya z toczcym si w sdzie postpowaniem na podstawie Konwencji haskiej dotyczcej cywilnych aspektw uprowadzenia dziecka za granic. Pozostaa dotyczya zapyta odnonie moliwoci podjcia dziaa w przypadku wywiezienia dziecka za granic przez rodzica, ktremu nie przysuguje wyczne prawo sprawowania opieki nad dzieckiem. Rodzice, ktrzy utracili kontakt z dzieckiem w wikszoci przypadkw nie mieli wiedzy o moliwoci domagania si powrotu dziecka do miejsca staego pobytu na podstawie Konwencji haskiej. Rzecznik Praw Dziecka w tego typu sprawach informowa o moliwoci wystpienia ze stosownym wnioskiem do Ministerstwa Sprawiedliwoci oraz o dalszych procedurach zmierzajcych do odzyskania dziecka. Ponadto osoby zwracajce si do Rzecznika otrzymyway przygotowany przez Rzecznika Praw Dziecka we wsppracy z Ministerstwem Sprawiedliwoci Biuletyn Informacyjny na temat Konwencji haskiej dotyczcej cywilnych aspektw uprowadzenia dziecka za granic, stanowicy poradnik zarwno dla rodzicw, jak i pracownikw instytucji zajmujcych si ochron praw dzieci i rodziny. Zgaszane do Rzecznika Praw Dziecka sprawy dotyczyy zarwno wywiezienia dzieci z Polski do innego pastwa, jak rwnie uprowadzenia dzieci zamieszkujcych za granic do

150

ZSM/471/29/2011/AJ

62

Polski. W przypadku postpowa o wydanie dziecka toczcych si przed sdem polskim, Rzecznik Praw Dziecka po dokonaniu analizy akt sprawy podejmowa decyzje o zgoszeniu udziau w postpowaniu sdowym bd monitorowaniu sprawy. Analiza orzecze dotyczcych uprowadzenia dzieci za granic wskazuje, e przed wydaniem rozstrzygnicia sdy niejednokrotnie ograniczaj si do ustalenia, czy wywiezienie dziecka nosi cechy uprowadzenia. Pominite za zostaj wnioski o przeprowadzenie dowodu z opinii biegych psychologw, ktrych celem jest ustalenie okolicznoci pozwalajcych sdowi dokona rzetelnej oceny, czy powrt dziecka jest zgodny z jego dobrem, a w szczeglnoci, czy wyjazd dziecka moe negatywnie wpyn na jego psychik i stabilno emocjonaln. W przypadku stwierdzenia powyszych nieprawidowoci, Rzecznik Praw Dziecka zgasza udzia w postpowaniu a nastpnie wnioskowa o przeprowadzenie dowodu z opinii biegych jako niezbdnego dla prawidowego ustalenia caoksztatu stanu faktycznego sprawy. Do tej kategorii spraw nalea przypadek maoletniego chopca, wywiezionego przez matk bez zgody ojca z USA do Polski151. Ojciec dziecka wszcz postpowanie o wydanie syna na podstawie Konwencji haskiej dotyczcej cywilnych aspektw uprowadzenia dziecka za granic. Dokonana przez Rzecznika Praw Dziecka analiza akt wykazaa, e Sd I instancji nie uwzgldni skadanych przez stron postpowania wnioskw o przeprowadzenie dowodu z zezna wiadkw oraz z opinii biegego psychologa, ktre miay pomc w ustaleniu, czy powrt maoletniego bez matki do USA nie narazi go na szkod psychiczn lub fizyczn. Pomijajc ustalenia w powyszym zakresie, Sd wyda postanowienie, moc ktrego nakaza matce wydanie dziecka drugiemu rodzicowi. Od powyszego postanowienia Rzecznik Praw Dziecka zoy apelacj, wnoszc o uchylenie postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sdowi I instancji. W ocenie Rzecznika aby ponad wszelk wtpliwo wykluczy moliwo istnienia przesanek uniemoliwiajcych wydanie dziecka do USA, konieczne byo wydanie przez biegych opinii na t okoliczno. Ostatecznie Sd Okrgowy podzieli stanowisko Rzecznika, uchyli zaskarone postanowienie i przekaza spraw do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu powyszego orzeczenia Sd wskaza na konieczno przeprowadzenia postpowania dowodowego ze szczeglnym uwzgldnieniem dowodw z opinii biegego psychologa oraz zezna wiadkw. W sytuacjach uprowadzenia dzieci z Polski za granic, postpowanie sdu w oparciu o przepisy Konwencji haskiej wszczynane jest przed sdem aktualnego miejsca pobytu dziecka, a wic przed sdem zagranicznym. W takich sprawach Rzecznik Praw Dziecka

63

monitorowa toczce si tam postpowania za porednictwem organu centralnego wyznaczonego dla potrzeb Konwencji haskiej, tj. Ministerstwa Sprawiedliwoci.

151

ZSM/471/13/2011/AJ

64

3. PRAWO DO GODZIWYCH WARUNKW SOCJALNYCH Pastwa-Strony bd uznawa prawo kadego dziecka do korzystania z systemu zabezpieczenia spoecznego, w tym ubezpiecze socjalnych (...) (art. 26 Konwencji o Prawach Dziecka) W 2011 roku zgoszono do Rzecznika Praw Dziecka ogem 2 328 spraw, zwizanych z prawem do godziwych warunkw socjalnych, w tym: 551 zgoszono na pimie; 1 708 podczas rozmw telefonicznych; 69 podczas osobistych wizyt w Biurze Rzecznika.

Rzecznik zwraca si do innych organw i instytucji o podjcie dziaa lub udzielenie informacji w sprawach, dotyczcych m.in.: rent rodzinnych; wiadcze z pomocy spoecznej; wiadcze rodzinnych oraz wiadcze z funduszu alimentacyjnego; problemw mieszkaniowych; eksmisji.

W czci spraw Rzecznik Praw Dziecka podejmowa decyzje o przyczeniu si do postpowa sdowych (szerzej opisane w rozdziale III Sprawy sdowe i administracyjne z udziaem Rzecznika Praw Dziecka). 3.1 Wystpienia generalne Rzecznika Praw Dziecka

dodatku do zasiku rodzinnego z tytuu samotnego wychowywania dziecka wystpienie z 11 stycznia 2011 roku

W wystpieniu skierowanym do Rzecznika Praw Obywatelskich152 zostay przedstawione argumenty przemawiajce za niekonstytucyjnoci art. 11a ust. 3 i 4 ustawy z dnia 28 listopada 2003 roku o wiadczeniach rodzinnych153 powoywanej dalej jako u..r.. Zgodnie z art. 11a ust. 3 u..r. dodatek z tytuu samotnego wychowywania dziecka przysuguje w wysokoci 170,00 z miesicznie na dziecko, nie wicej jednak ni 340,00 z na wszystkie dzieci.

152 153

ZSS/500/1/2011/JZ Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992 ze zm.

65

W myl art. 11a ust. 4 u..r. w przypadku dziecka legitymujcego si orzeczeniem o niepenosprawnoci lub orzeczeniem o znacznym stopniu niepenosprawnoci kwot dodatku zwiksza si o 80,00 z na dziecko, nie wicej jednak ni o 160,00 z na wszystkie dzieci. Tre obowizujcego unormowania dystrybucji wrd uprawnionych dodatkw z tytuu samotnego wychowywania dziecka prowadzi do upoledzenia statusu dzieci w rodzinach, w ktrych wychowuje si wicej ni dwoje dzieci, bowiem de facto na trzecie i kolejne dziecko zasiek nie bdzie przysugiwa w penej wysokoci 170,00 z, zwikszonej ewentualnie o 80,00 z w przypadku dziecka legitymujcego si orzeczeniem o niepenosprawnoci lub orzeczeniem o znacznym stopniu niepenosprawnoci. Tym samym zasadny sta si zarzut niezgodnoci art. 11a ust. 3 i 4 u..r. z konstytucyjn zasad rwnoci podmiotw wobec prawa. Rzecznik Praw Obywatelskich podzieli argumentacj przedstawion w wystpieniu 28 lipca 2011 roku i zoy do Trybunau Konstytucyjnego wniosek o stwierdzenie niezgodnoci rzeczonych przepisw ze wzorcem konstytucyjnym wskazanym przez Rzecznika Praw Dziecka154, tj. art. 32 ust. 1 Konstytucji, poszerzonym o zwizek z przepisami art. 71 ust. 1 i art. 2 Konstytucji oraz o art. 23 ust. 2 w zwizku z art. 3 Konwencji o Prawach Dziecka przyjtej
155

przez

Zgromadzenie

Oglne

Narodw

Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 roku

Rzecznik Praw Dziecka zgosi swj udzia156 w postpowaniu przed Trybunaem Konstytucyjnym wszcztym w powyszej sprawie. dopuszczalnoci rozpoznawania w postpowaniu uproszczonym spraw o oprnienie lokalu mieszkalnego bdcego przedmiotem najmu wystpienie z 14 kwietnia 2011 roku W wystpieniu do Ministra Sprawiedliwoci zosta poruszony temat dopuszczalnoci rozpoznawania w postpowaniu uproszczonym spraw o oprnienie lokalu mieszkalnego157. Analiza akt badanych przez Rzecznika spraw o eksmisj potwierdzia niejednolito wykadni i stosowania art. 5051 ustawy z dnia 17 listopada 1964 roku Kodeks postpowania cywilnego158 dokonywanych przez sdy. Zakwalifikowanie takiej sprawy do postpowania zwykego albo uproszczonego stanowi nastpstwo moliwoci alternatywnego jej

154 155

Pismo z 2 sierpnia 2011 r., znak: RPO-665402-III/11/LN Dz. U. z 1991 r. Nr 120, poz. 526 ze zm. 156 Sprawa K 28/11 157 ZSS/500/5/2011/JZ 158 Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.

66

zakwalifikowania do odpowiednio sprawy o ochron prawa wasnoci albo sprawy o roszczenie wynikajce z umowy najmu. W tym drugim przypadku sprawa moe zosta rozpoznana w postpowaniu uproszczonym, ktre ogranicza prawa stron procesu w porwnaniu do postpowania zwykego. Jako przykady tych ogranicze mona poda: nakaz koncentracji materiau dowodowego wyraony w art. 5055 1 k.p.c., wprowadzenie sformalizowanych zarzutw w apelacji, zakaz przytaczania dalszych zarzutw apelacyjnych po upywie terminu do wniesienia apelacji. Oddziauj one negatywnie na sfer prawn osb pozwanych o eksmisj z lokali mieszkalnych najczciej osb ubogich, nieporadnych yciowo, z niepenosprawnoci, yjcych w rodzinach wielodzietnych. Dlatego te Rzecznik uzna za celowe wyrane postanowienie ustawowe, i sprawy o eksmisj z lokali mieszkalnych nie podlegaj rozpoznaniu w postpowaniu uproszczonym. Minister Sprawiedliwoci nie dostrzeg potrzeby dokonywania zmiany art. 5051 k.p.c. albo ustawy o ochronie praw lokatorw (), poniewa utrwalony w orzecznictwie pogld Sdu Najwyszego gosi, i sprawy objte reimem ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorw () nie podlegaj rozpoznaniu w postpowaniu uproszczonym159. koniecznoci podwyszenia kryterium dochodowego, uprawniajcego do ubiegania si o wiadczenie rodzinne wystpienie z 14 kwietnia 2011 roku Wystpienie do Prezesa Rady Ministrw, Rzecznik poprzedzi oglnopolskim badaniem empirycznym zleconym, dotyczcym diagnozy sytuacji dzieci w Polsce, ze szczeglnym uwzgldnieniem zaspokojenia ich potrzeb w wymiarze materialnym, edukacyjnym i zdrowotnym. Wystpienie byo take kontynuacj wczeniejszych wystpie Rzecznika skierowanych do Ministra Pracy i Polityki Spoecznej z 6 marca 2008 roku i 4 listopada 2008 roku, jak rwnie do Ministra Finansw z 23 lipca 2009 roku160. Rzecznik zwrci uwag na konieczno podwyszenia kryterium dochodowego uprawniajcego do ubiegania si o wiadczenie rodzinne. Wskaza, i od dnia wejcia w ycie ustawy o wiadczeniach rodzinnych tj. od dnia 1 maja 2004 roku kryterium dochodowe bdce podstawow przesank przyznania wiadczenia rodzinnego nie ulego zmianie. Niejednokrotnie okazywao si, e rodziny potrzebujce pomocy finansowej przekraczay kryterium dochodowe co dyskwalifikowao je jako beneficjentw teje pomocy. Brak pomocy finansowej skutkowa w efekcie znacznym obnieniem standardu ycia dzieci.

159 160

DL-P-II-072-7/11 ZSR/500/3/2011/AW

67

W odpowiedzi Minister Pracy i Polityki Spoecznej wskaza, i dostrzega potrzeb zmian w zakresie wsparcia materialnego rodzin z dziemi na utrzymaniu, tj. w systemie wiadcze rodzinnych, w tym, zwaszcza potrzeb podwyszenia wysokoci kryterium dochodowego uprawniajcego do zasiku rodzinnego. Projekt zaoe nowelizacji ustawy o wiadczeniach rodzinnych oraz ustawy o wiadczeniach pomocy spoecznej zosta przekazany do konsultacji spoecznych i midzyresortowych 27 maja 2011 roku. Poinformowano rwnie, e zgodnie z obecnymi przepisami ustawy o wiadczeniach rodzinnych, w 2012 roku przypada termin przeprowadzenia ustawowej weryfikacji wysokoci kryterium dochodowego i wiadcze rodzinnych. We wstpnym projekcie ustawy budetowej na rok 2012, przyjtym przez Rad Ministrw w dniu 5 maja 2011 roku, zostay zaplanowane dotacje celowe z budetu pastwa na realizacj wiadcze rodzinnych i wiadcze funduszu alimentacyjnego w cznej wysokoci 10 218 280 tys. z161. refundacji kosztw wynagrodze modocianych pracownikw zatrudnionych na podstawie umowy o prac w celu przygotowania zawodowego wystpienie z 27 kwietnia 2011 roku Rzecznik Praw Dziecka zwrci si do Ministra Pracy i Polityki Spoecznej w zwizku z docierajcymi do niego niepokojcymi informacjami dotyczcymi szkolnictwa zawodowego, tj. wypowiadania modocianym pracownikom zawartych ju umw o prac w ramach przygotowania zawodowego, z powodu nieotrzymywania przez pracodawcw refundacji kosztw ich wynagrodzenia. Rzecznik podnis, e znacznemu obnieniu ulega kwota zaplanowanych wydatkw okrelonych w planie finansowym Funduszu Pracy, stanowicym zacznik do ustawy budetowej na 2011 roku oraz wskaza, e zmniejszenie rodkw na refundacj kosztw moe skania do ograniczenia liczby zatrudnionych modocianych pracownikw, a w przyszoci moe skutkowa niedoborem wykwalifikowanych rzemielnikw na rynku pracy162. Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Spoecznej w odpowiedzi wskaza, e 12 maja 2011 roku Minister Finansw wyrazi zgod na zwikszenie wydatkw z Funduszu Pracy okrelonych w planie finansowym na rok 2011, co pozwoli na zwikszenie puli rodkw Funduszu Pracy przeznaczonych dla OHP na refundacj wynagrodze i skadek na ubezpieczenia spoecznego modocianych pracownikw o kwot 80 mln z. Ponadto ograniczenie rodkw Funduszu Pracy na refundowanie pracodawcom wynagrodze

161 162

DSR-IV-078-9-1-TW/11 ZSS/500/3/2011/AB

68

wypacanych modocianym pracownikom nie pozbawia modziey moliwoci ksztacenia w formie praktycznej nauki zawodu, gdy pracodawcy, ktrzy podpisali z modocianymi umowy o prac w celu przygotowania zawodowego, s tymi umowami zwizani i powinni je kontynuowa163. przyjcia przez Rzeczpospolit Polsk Konwencji Narodw Zjednoczonych o prawach osb niepenosprawnych wystpienie z 5 maja 2011 roku Rzecznik Praw Dziecka zwrci si do Ministra Pracy i Polityki Spoecznej o przedstawienie harmonogramu prac legislacyjnych przygotowujcych przyjcie Konwencji Narodw Zjednoczonych o prawach osb niepenosprawnych164. Jednoczenie Rzecznik uzna za niepokojcy fakt, e prace nad przyjciem Konwencji trwaj od lipca 2008 roku i dotychczas nie przyniosy efektu. W odpowiedzi Minister Pracy i Polityki Spoecznej przekaza informacj, e w kwietniu 2011 roku podjta zostaa decyzja o wszczciu procedury ratyfikacji Konwencji Narodw Zjednoczonych o prawach osb niepenosprawnych. Projekt wniosku w sprawie ratyfikacji zosta przesany do konsultacji midzyresortowych. Po uzgodnieniu z resortami oraz partnerami spoecznymi wniosek zostanie przedoony Radzie Ministrw do akceptacji, a nastpnie skierowany do Sejmu RP celem uzyskania zgody na ratyfikacj165. egzekucji z rachunku bankowego, na ktry wpywaj rodki z tytuu alimentw wystpienie z 1 czerwca 2011 roku Rzecznik Praw Dziecka, w wystpieniu166 do Ministra Sprawiedliwoci, zaproponowa wprowadzenie w ustawie Kodeks postpowania cywilnego zmiany pozwalajcej na odpowiednie stosowanie art. 890 2 i 21 k.p.c. w przypadkach, gdy na rachunek bankowy dunika wpywaj rodki pienine z tytuu alimentw, do odbioru ktrych dunik jest uprawniony na podstawie tytuu wykonawczego stwierdzajcego prawo dunika do pobierania alimentw nalenych innej osobie (np. maoletniemu). Gdyby w takim przypadku powoane przepisy znalazy odpowiednie zastosowanie, bank mgby za zezwoleniem komornika dokona uprawnionej osobie wypaty rodkw z tytuu alimentw wpywajcych na zajty rachunek bankowy.

163 164

DRP-II-4042-25-AR/11 DTZ/500/2/2011/RR 165 DAE-IV-6401-43-JM/11 166 ZSS/500/6/2011/JZ

69

Minister Sprawiedliwoci odpowiedzia167, e w opisanej sytuacji maoletni moe wnie na podstawie art. 841 k.p.c. powdztwo ekscydencyjne o zwolnienie od egzekucji wiadcze alimentacyjnych wpywajcych na rachunek bankowy. Niezalenie od tego propozycja Rzecznika zostanie rozwaona przy okazji kolejnej nowelizacji przepisw o postpowaniu egzekucyjnym. Wtedy zostanie take przemylane ewentualne rozszerzenie zakresu rodkw ochrony prawnej przysugujcych osobie uprawnionej do wiadcze alimentacyjnych w razie skierowania egzekucji do tych wiadcze. zwikszenia skutecznoci egzekucji alimentw poprzez efektywnie

prowadzone postpowanie wobec dunikw alimentacyjnych wystpienie z 15 lipca 2011 roku W wystpieniu skierowanym do Ministra Pracy i Polityki Spoecznej168 Rzecznik Praw Dziecka zwrci uwag na problem nieefektywnej wsppracy i koordynacji dziaa rnych podmiotw (organw samorzdu terytorialnego, komornikw sdowych, organw egzekucji administracyjnej) w zwizku z realizacj ustawy z dnia 7 wrzenia 2007 roku o pomocy osobom uprawnionym do alimentw. Rzecznik podnis, e w spoeczestwie funkcjonuje dua liczba rodzin, ktrych dochd przekracza minimalnie kwot uprawniajc do wiadcze z funduszu alimentacyjnego. Dla rodzin tych koordynacja dziaa podejmowanych wobec dunikw alimentacyjnych oraz waciwa wsppraca midzy organami jest niewtpliwie istotnym czynnikiem w egzekucji alimentw. Odpowiadajc na wystpienie, Minister Pracy i Polityki Spoecznej poinformowa o podjciu dziaa kontrolnych przez Wojewodw w zakresie realizacji przez samorzdy ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentw. Jednoczenie dostrzegajc, i skuteczno egzekucji nalenoci alimentacyjnych zaley przede wszystkim od aktywnoci komornikw sdowych. Minister w zwizku z sygnaami o przejawach opieszaoci i bezczynnoci komornikw sdowych, zwrci si do Ministra Sprawiedliwoci o wnikliwe zbadanie sprawy i podjcie czynnoci przeciwdziaajcych temu zjawisku169. uprawnie pracowniczych zwizanych z rodzicielstwem wystpienie z 28 lipca 2011 roku Rzecznik Praw Dziecka zwrci si do Ministra Pracy i Polityki Spoecznej w sprawie propozycji zmiany art. 188 Kodeksu pracy, ze szczeglnym uwzgldnieniem i wsparciem dla

DL-P-II-072-12/11 ZSS/500/10/2011/AK 169 DSR-IV-078-9-2-TW/11

168 167

70

rodzin wielodzietnych wychowujcych wicej ni jedno dziecko w wieku do 14 roku ycia170. Rzecznik podkreli, e dla rodzicw wychowujcych wicej ni jedno dziecko w wieku do 14 roku ycia aktualnie obowizujcy wymiar dwch dni zwolnienia od pracy jest niewystarczajcy, tym samym rodzice ci czuj si niesprawiedliwie traktowani przez przepisy prawa pracy. Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Spoecznej171 nie podzieli stanowiska Rzecznika Praw Dziecka. Minister wyjani, e oceny przepisw prawa pracy pod ktem tworzenia warunkw do wspierania rodzin wychowujcych wicej ni jedno dziecko, naley dokonywa biorc pod uwag bogaty wachlarz wszystkich uprawnie gwarantowanych takim pracownikom przepisami Kodeksu pracy. Natomiast dni opieki nad dzieckiem (dziemi) stanowi jedynie uzupenienie szerokiego katalogu takich uprawnie. Ponadto Minister nadmieni, e proponowana przez Rzecznika zmiana rodziaby skutki finansowe dla pracodawcw. zapobieenia tzw. eksmisjom na bruk osb, ktrym nie przysuguje prawo do lokalu socjalnego lub zamiennego wystpienie z 28 lipca 2011 roku W zwizku z upywem odroczonego o dwanacie miesicy terminu utraty mocy obowizujcej art. 1046 4 ustawy z dnia 17 listopada 1964 roku Kodeks postpowania cywilnego na mocy wyroku z dnia 4 listopada 2011 roku Trybunau Konstytucyjnego, sygn. akt K 19/06 od 17 listopada 2011 roku ponownie stay si dopuszczalne eksmisje z lokalu mieszkalnego bez zapewnienia pomieszczenia tymczasowego. W zwizku z powyszym Rzecznik Praw Dziecka zwrci si do Ministra Sprawiedliwoci o podjcie dziaa legislacyjnych, ktrych celem bdzie dokonanie zmian ustawowych przywracajcych stan zgodnoci z Konstytucj, a tym samym zapobieenie tzw. eksmisjom na bruk172. W odpowiedzi Minister Sprawiedliwoci poinformowa, e w Sejmie RP tocz si prace nad senackim projektem ustawy o zmianie ustawy o ochronie praw lokatorw, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (druk sejmowy nr 3278), w trakcie ktrych zoona zostaa propozycja nowelizacji art. 1046 Kodeksu postpowania cywilnego majca na celu realizacj wyroku Trybunau Konstytucyjnego z dnia 4 listopada 2010 roku, sygn. akt K 19/06, a wejcie w ycie projektowanej regulacji zapobiegnie ewentualnej eksmisji na bruk osb, ktrym nie przysuguje prawo do lokalu socjalnego lub

170 171

ZSS/500/11/2011/AB DPR-I-4102-655/JS/11 172 ZSS/500/12/2011/KT

71

zamiennego. W sejmowych pracach nad tym projektem aktywnie uczestnicz rwnie przedstawiciele Ministerstwa Sprawiedliwoci173. przyznawania dodatku mieszkaniowego wystpienie z 29 lipca 2011 roku

Rzecznik Praw Dziecka wystpi do Ministra Infrastruktury o wprowadzenie do ustawy z 21 czerwca 2001 roku o dodatkach mieszkaniowych174 zmiany polegajcej na niewliczaniu dodatku z tytuu rehabilitacji i ksztacenia dziecka z niepenosprawnoci do dochodu, od ktrego zaley przyznanie dodatku mieszkaniowego. Zdaniem Rzecznika przemawiaj za tym te same argumenty, ktre uzasadniaj na podstawie art. 3 ust. 3 ww. ustawy niewliczanie zasiku pielgnacyjnego do dochodu175. Minister odpowiedzia, i nie s przewidywane zmiany w ustawie o dodatkach mieszkaniowych, poniewa dodatki mieszkaniowe s od 2004 roku w caoci wypacane z budetw gmin, zatem jakiekolwiek zmiany przepisw, ktre powodowayby wzrost tych dodatkw, musiayby mie pokrycie w dodatkowych rodkach w budecie pastwa, bowiem w innym przypadku byyby one niezgodne z Konstytucj Rzeczypospolitej Polskiej176. podjcia dziaa informacyjnych skierowanych do potencjalnych

wiadczeniobiorcw dodatkw do wiadcze rodzinnych z tytuu urodzenia dziecka, o koniecznoci pozostawania kobiety w ciy pod sta opiek medyczn wystpienie z 1 sierpnia 2011 roku Od 1 stycznia 2012 roku prawo do dodatku do zasiku rodzinnego z tytuu urodzenia dziecka oraz jednorazowej zapomogi z tytuu urodzenia ywego dziecka przysugiwa bdzie, w przypadku jeeli kobieta pozostawaa pod opiek medyczn nie pniej ni od 10 tygodnia ciy do porodu, a fakt ten potwierdzi zawiadczenie lekarskie lub zawiadczenie wystawione przez poon. Rzecznik Praw Dziecka zwrci si wobec tego do Ministra Pracy i Polityki Spoecznej o podjcie w okresie, ktry pozosta do koca 2011 roku stosownych dziaa informacyjnych skierowanych do wiadczeniobiorcw 177. Minister Pracy i Polityki Spoecznej w odpowiedzi wskaza, e na stronie internetowej Ministerstwa umieszczono informacj, e od 1 stycznia 2012 roku prawo do dodatku z tytuu urodzenia dziecka i jednorazowej zapomogi z tytuu urodzenia si dziecka ponownie uzalenione bdzie od przedstawienia przez osob ubiegajc si o wiadczenie

173 174

DL-P-II-072-17/11 Dz. U. Nr 71, poz. 734 ze zm. 175 ZSS/500/13/2011/JZ 176 BS-WUZ-053-K-339/11/2290 177 ZSS/500/14/2011/KT

72

zawiadczenia, e matka dziecka pozostawaa pod opiek medyczn nie pniej ni od 10 tygodnia ciy do porodu. Kolejny komunikat przypominajcy o zmianach zosta umieszczony na stronie internetowej Ministerstwa w poowie lipca 2011 roku Komunikat ten zosta take indywidualnie rozesany do wszystkich instytucji samorzdowych realizujcych w Polsce wiadczenia rodzinne178. podjcia dziaa informacyjnych skierowanych do potencjalnych

wiadczeniobiorcw dodatkw do wiadcze rodzinnych z tytuu urodzenia dziecka o koniecznoci pozostawania kobiety w ciy pod sta opiek medyczn oraz przygotowania podmiotw leczniczych do udzielania wiadcze zdrowotnych w zwizku z ci w terminie umoliwiajcym otrzymanie tych wiadcze wystpienie z 1 sierpnia 2011 roku Rzecznik Praw Dziecka zwrci si do Ministra Zdrowia o przeprowadzenie dziaa nastawionych na informowanie potencjalnych wiadczeniobiorcw o koniecznoci pozostawania kobiety w ciy pod sta opiek medyczn oraz przygotowanie podmiotw leczniczych do udzielenia wiadcze zdrowotnych w zwizku z ci w terminie umoliwiajcym otrzymanie wiadcze rodzinnych z tytuu urodzenia dziecka.179 W odpowiedzi Minister Zdrowia poinformowa, e od wiosny 2011 roku resort inicjuje dziaania zmierzajce do podnoszenia wiadomoci kobiet o korzyciach wynikajcych z pozostawania pod opiek lekarsk, zwaszcza w okresie ciy oraz przygotowa projekt komunikatu dotyczcego zmiany warunkw przyznawania dodatkw do wiadcze rodzinnych z tytuu urodzenia dziecka, ktry bdzie rozpowszechniany od okoo 15 padziernika 2011 roku wrd pracownikw ochrony zdrowia oraz wiadczeniobiorcw, przez samorzdy lekarskie, pielgniarskie i poonych, fachowe czasopisma medyczne, organy zaoycielskie placwek dziaalnoci leczniczej oraz media. Ponadto Minister wskaza, e w zwizku z moliwoci prowadzenia fizjologicznej ciy przez poon wybran przez ciarn, poprawi si dostpno do wiadcze opieki medycznej dla kobiety w ciy.180

178 179

DSR-IV-078-19-1-TW/11 ZSS/500/15/2011/KT 180 MZ-MD-073-1504-4/MKA/11

73

dokonywania przez komornikw sdowych zajcia wierzytelnoci z tytuu zwrotu nadpaty w podatku dochodowym od osb fizycznych, ktra powstaa na skutek odliczenia tzw. ulgi prorodzinnej wystpienie z 17 sierpnia 2011 roku

Do Rzecznika Praw Dziecka docieray skargi, i w toku czynnoci egzekucyjnych w sprawach cywilnych komornicy sdowi dokonuj zajcia wierzytelnoci z tytuu zwrotu nadpaty w podatku dochodowym od osb fizycznych, ktra powstaa na skutek odliczenia tzw. ulgi prorodzinnej. Wprowadzenie do polskiego systemu podatkowego ulgi miao wpyn na popraw sytuacji materialnej wielu rodzin, zwaszcza majcych na utrzymaniu kilkoro dzieci. Rzecznik zwrci si wobec tego do Ministra Sprawiedliwoci o rozwaenie zasadnoci podjcia dziaa legislacyjnych majcych na celu wczenie tej nalenoci do katalogu wiadcze niepodlegajcych egzekucji181. Minister Sprawiedliwoci zgodzi si z twierdzeniem, i funkcjonowanie obecnych regulacji prawnych w przedstawionym przez Rzecznika Praw Dziecka zakresie moe utrudnia realizacj zaoe ustawy podatkowej wprowadzajcej ulg prorodzinn. Z uwagi na donioso i charakter zagadnienia, kwestia ta zostanie przedstawiona dziaajcej przy Ministrze Sprawiedliwoci Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego z prob o rozwaenie zasadnoci podjcia stosownych dziaa legislacyjnych182. rozwaenia zasadnoci podjcia dziaa legislacyjnych majcych na celu przyznanie dzieciom rodzicw, ktrzy w chwili mierci mieli ustalone prawo do renty socjalnej, wiadczenia o podobnym charakterze do renty rodzinnej wystpienie z 27 padziernika 2011 roku Dzieci osoby, ktra w chwili mierci miaa ustalone prawo do renty socjalnej, nie maj prawa do renty rodzinnej. Rzecznik Praw Dziecka zwrci si do Ministra Pracy i Polityki Spoecznej o rozwaenie zasadnoci podjcia dziaa legislacyjnych majcych na celu przyznanie dla dzieci osoby, ktra w chwili mierci miaa ustalone prawo do renty socjalnej, wiadczenia o podobnym charakterze do renty rodzinnej, na zasadach i w wysokoci okrelonych w przepisach o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpiecze Spoecznych183. Minister Pracy i Polityki Spoecznej wskaza, e dzieci po zmarych rencistach socjalnych maj prawo do ubiegania si o rne wiadczenia, m.in. z zakresu pomocy

181 182

ZSS/500/16/2011/KT DWOiP-IV-072-7/11/7 183 ZSS/500/19/2011/KT

74

spoecznej, bd wiadczenia rodzinne, jeeli ich sytuacja dochodowa wymaga takiego wsparcia184. obliczania dochodu rodziny przy ustalaniu prawa do wiadcze rodzinnych i wiadcze z funduszu alimentacyjnego wystpienie z 27 padziernika 2011 roku Rzecznik Praw Dziecka zwrci si do Ministra Pracy i Polityki Spoecznej o rozwaenie moliwoci podjcia dziaa legislacyjnych, w wyniku ktrych skorzystanie z ulgi prorodzinnej nie bdzie miao wpywu przy obliczaniu dochodu uprawniajcego do wiadcze z funduszu alimentacyjnego oraz wiadcze rodzinnych. Ulga odliczana jest od podatku, tym samym warto podatku nalenego pomniejsza si o przysugujc ulg, co powiksza dochd netto rodziny, na podstawie ktrego ustalane jest prawo do wiadcze z funduszu alimentacyjnego oraz zasiku rodzinnego i przysugujcych do niego dodatkw185. Minister Pracy i Polityki Spoecznej poinformowa, e w przypadku wystpienia moliwoci nieuzyskania prawa do wiadcze rodzinnych lub wiadcze z funduszu alimentacyjnego na skutek skorzystania z ulgi podatkowej z tytuu wychowania dziecka, podatnik musi wybra, z ktrej z form wsparcia materialnego na rzecz rodziny (czy z systemu wiadcze czy z podatkowej ulgi prorodzinnej) chce skorzysta. Minister nie uzna za konieczne wprowadzenia dodatkowych preferencji przy ustalaniu progu wsparcia wyraonego w kryterium dochodowym186. 3.2 Sprawy indywidualne W dalszym cigu ochrona praw do godziwych warunkw socjalnych nie jest kompleksowa, o czym mog wiadczy zgaszane do Rzecznika Praw Dziecka problemy dotyczce: rent rodzinnych

Do Rzecznika Praw Dziecka kierowane byy sprawy dotyczce rent rodzinnych dla dzieci. Zgoszenia w duej czci dotyczyy decyzji Zakadu Ubezpiecze Spoecznych odmawiajcych prawa do renty z uwagi na brak wymaganego okresu skadkowego i nieskadkowego w ostatnim dziesicioleciu poprzedzajcym dat zgonu rodzicw dziecka. Po wyczerpaniu rodka odwoawczego Rzecznik Praw Dziecka doradzi zwrcenie si do

184 185

DPS.I.076-1-6671-MS/11 ZSS/500/23/2011/AK 186 DSR-I-0712-10-1-GM/11

75

Prezesa Zakadu Ubezpiecze Spoecznych o przyznanie wiadczenia w drodze wyjtku. Informowa o moliwoci ubiegania si o dodatek do zasiku rodzinnego z tytuu samotnego wychowywania dziecka, a take o inne wiadczenia o charakterze socjalnym. Rzecznik zwrci si rwnie bezporednio do waciwych miejscowo orodkw pomocy spoecznej o udzielenie stosownego wsparcia.187 Przykadem sprawy indywidualnej moe by proba matki dziecka, ktra zwrcia si do Rzecznika wskazujc na przewleko postpowania w sprawie o przyznanie renty rodzinnej dla dzieci. Z informacji przekazanych przez Zakad Ubezpiecze Spoecznych wynikao, e polski sta ubezpieczeniowy zmarego jest niewystarczajcy do przyznania renty, a wysyane ponaglenia do instytucji brytyjskich o potwierdzenie okresw ubezpieczenia przebytych w Wielkiej Brytanii pozostaway bez odpowiedzi. W nastpstwie podjtych dziaa przez Rzecznika, przy udziale Wydziau Konsularnego Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej w Londynie, uzyskano potwierdzenie okresw skadkowych za granic. Zakad Ubezpiecze Spoecznych wyda decyzj o przyznaniu renty rodzinnej dla dzieci wraz z wyrwnaniem od dnia zgonu ojca dzieci.188 wiadcze alimentacyjnych

Do Rzecznika Praw Dziecka zwrcia si pani .189, ktra podaa, e organ administracji publicznej w decyzji przyznajcej wiadczenie z funduszu alimentacyjnego okreli inn wysoko wiadczenia ni wysoko zasdzonych w wyroku sdowym alimentw. Rnica bya zwizana z tym, e Sd w wyroku zasdzi na rzecz maoletniego kwot renty alimentacyjnej odpowiadajc rwnowartoci 100 euro, co na dzie wyrokowania stanowio okrelon w wyroku kwot, tj. 475,86 z. Natomiast organ administracji publicznej w decyzji o przyznaniu wiadczenia z funduszu alimentacyjnego przeliczy kwot odpowiadajc rwnowartoci 100 euro wedug kursu walut Narodowego Banku Polskiego z ostatniego dnia roku poprzedzajcego rok, w ktrym zostaa wydana decyzja. Rzecznik Praw Dziecka po zapoznaniu si z aktami administracyjnymi tego postpowania, zoy do Samorzdowego Kolegium Odwoawczego w W. wniosek o rozwaenie zasadnoci wszczcia postpowania o stwierdzenie niewanoci decyzji przyznajcej wiadczenie z funduszu alimentacyjnego dla dziecka. Samorzdowe Kolegium

ZSS/400/21/2011/AK, ZSS/400/52/2011/AK, ZSS/400/68/2011/AK, ZSS/400/15/2011/JZ, ZSS/400/17/2011/JZ, ZSS/400/23/2011/JZ 188 ZSS/400/39/2011/AK 189 ZSS/400/8/2011/AB
187

76

Odwoawcze podzielio argumentacj Rzecznika i wydao decyzj stwierdzajc z urzdu niewano decyzji wydanej z upowanienia Burmistrza . o przyznaniu maoletniemu wiadczenia z funduszu alimentacyjnego w kwocie 410, 82 z na okres od 1 stycznia 2010 roku do 30 wrzenia 2011 roku. Rzecznik zwrci si rwnie do waciwego organu o przesanie nowej decyzji wydanej wskutek stwierdzenia niewanoci uprzednio wydanej decyzji i zosta poinformowany, e 2 listopada 2011 roku zostaa wydana decyzja przyznajca wiadczenie z funduszu alimentacyjnego dla osoby uprawnionej w wysokoci 475,86 z miesicznie w okresie od 1 padziernika 2011 do 30 wrzenia 2011 roku, co odpowiadao wysokoci kwoty zasdzonych alimentw w wyroku sdowym. ustalania prawa do wiadczenia z funduszu alimentacyjnego w przypadku przebywania dunika alimentacyjnego za granic Rzecznikowi Praw Dziecka zostaa zgoszona sprawa nieustalenia dwojgu maoletnim prawa do wiadczenia z funduszu alimentacyjnego190. Organ Wjt Gminy P. uzna, e ustalenie miejsca pobytu duniczki alimentacyjnej za granic powoduje, e egzekucja alimentw nie jest bezskuteczna, wic maoletni nie s osobami uprawnionymi, ktrym przysuguje prawo do wiadczenia z funduszu alimentacyjnego na podstawie art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 7 wrzenia 2007 roku o pomocy osobom uprawnionym do alimentw (Dz. U. z 2009 Nr 1, poz. 7 ze zm.). W toku dalszego postpowania administracyjnego toczcego si przed Samorzdowym Kolegium Odwoawczym w . i Wojewdzkim Sdem Administracyjnym w B. ustawowa przesanka bezskutecznoci egzekucji zostaa poddana analizie formalnej. Stwierdzono, e samo ustalenie miejsca pobytu dunika alimentacyjnego za granic nie pozwala uzna egzekucji za skuteczn, skoro osoby uprawnione podjy dziaania w celu wykonania tytuu wykonawczego za granic i w okresie ostatnich dwch miesicy nie wyegzekwowano penej nalenoci z tytuu zalegych i biecych zobowiza alimentacyjnych. Rzecznik Praw Dziecka na bieco monitorowa tok postpowania w ww. sprawie i ostatecznie maoletnim zostao przyznane wiadczenie z funduszu alimentacyjnego. kryterium dochodowego uprawniajcego do wiadcze rodzinnych i wiadcze z funduszu alimentacyjnego W tej kategorii spraw najwicej zgosze dotyczyo okrelenia wysokoci dochodu rodziny, na podstawie ktrego ustalane jest prawo do wiadcze rodzinnych i wiadcze z funduszu alimentacyjnego. Prawo do wiadcze przysuguje tylko osobom, ktrych dochd

190

ZSS/420/13/2011/JZ

77

rodziny w przeliczeniu na osob nie przekracza cile okrelonej kwoty. Przekroczenie progu dochodowego choby o niewielkie kwoty pozbawia wnioskodawc prawa do wiadcze na dzieci. W jednej ze spraw do Rzecznika zwrciy si babcia i matka maoletnich dzieci, proszc o interwencj. Pracownik Orodka Pomocy Spoecznej poinformowa zainteresowane, e na podstawie przedstawionych dokumentw zostanie wydana decyzja odmawiajca przyznania wiadcze z funduszu alimentacyjnego, z uwagi na przekroczenie kryterium dochodowego. Kwesti sporn pozostawaa kwestia utraty dochodu spowodowana utrat zatrudnienia za granic. Po interwencji Rzecznika, w przedmiotowej sprawie zastosowano przepisy o utracie dochodu z tytuu zatrudnienia i wydano decyzj przyznajc wiadczenia dla dzieci191. wiadcze z pomocy spoecznej

Rzecznik podejmowa wiele interwencji w zakresie wiadcze z pomocy spoecznej. Przykadem jest sprawa pani Sylwii. Zainteresowana wskazaa na problemy zdrowotne dzieci i ma, ktre w znaczny sposb przekadaj si na sytuacj materialn rodziny i stan emocjonalny dzieci. W nastpstwie podjtych przez Rzecznika dziaa, rodzina zostaa objta pomoc w zakresie specjalistycznej pomocy psychologicznej. Jednoczenie dyrektor orodka pomocy spoecznej przyzna zainteresowanej zasiek celowy specjalny w wysokoci 1 055,20 z na dofinansowanie do zakupu kuchenki gazowej oraz zakup lekw192. W innej ze spraw Dyrektor Orodka Pomocy Spoecznej odmwi pani Ewie przyznania pomocy w formie specjalistycznych usug opiekuczych dla osb z zaburzeniami psychicznymi. W wyniku podjtej interwencji Rzecznika, Samorzdowe Kolegium Odwoawcze uchylio zaskaron decyzj i przekazao spraw do ponownego rozpatrzenia organowi I instancji193. egzekucji z nadpaty w podatku dochodowym od osb fizycznych zgaszano Rzecznikowi Praw Dziecka problemy zwizane

Wielokrotnie

z dokonywaniem przez komornikw sdowych w toku czynnoci egzekucyjnych zajcia wierzytelnoci z tytuu nadpaty w podatku dochodowym od osb fizycznych, ktra powstaa

191 192

ZSS/412/84/2011/AK ZSS/420/57/2011/AK 193 ZSS/420/42/2011/AK

78

na skutek odliczenia tzw. ulgi prorodzinnej.194 Wprowadzenie do systemu prawnego ulgi podatkowej na dziecko miao przyczyni si do poprawy sytuacji materialnej polskich rodzin, zapewniajc im dodatkowe rodki finansowe suce zaspokojeniu potrzeb zwizanych z wychowaniem dzieci. Prowadzona przez komornika egzekucja z nadpaty w podatku dochodowym, ktra powstaa na skutek odliczenia tej ulgi, celu tego nie realizuje. Jest jednak w wietle obowizujcych przepisw dopuszczalna. W kwestii tej Rzecznik wystpi do Ministra Sprawiedliwoci o podjcie dziaa legislacyjnych majcych na celu wczenie wierzytelnoci z tytuu nadpaty w podatku dochodowym od osb fizycznych, ktra powstaa po odliczeniu ulgi prorodzinnej do katalogu wiadcze niepodlegajcych egzekucji.195 problemw mieszkaniowych

Liczn grup spraw w kategorii Prawo do godziwych warunkw socjalnych zgaszanych Rzecznikowi Praw Dziecka w 2011 roku byy sprawy lokalowe 196. W listach kierowanych do Rzecznika zainteresowani najczciej prosili o pomoc i interwencj w przyspieszeniu terminu przydzielenia mieszkania komunalnego lub socjalnego, ewentualnie o jego zamian. Sprawy te zgaszane byy przez osoby z maymi dziemi, nie posiadajce wasnego mieszkania, zamieszkujce u swoich rodzicw lub bezdomne. W wielu sytuacjach powodem podjcia dziaa w sprawie uzyskania lokalu komunalnego by problem wystpujcego w rodzinach uzalenienia alkoholowego, majcego niekorzystny wpyw na dzieci. Istotnym czynnikiem motywujcym zainteresowanych do podejmowania dziaa jest niski standard i zy stan techniczny mieszka, w ktrych mieszkaj rodziny z maymi dziemi. Zawilgocenie pomieszcze i zwizane z tym ich zagrzybienie, zniszczona stolarka okienna, brak wentylacji mieszka, brak dostpu do wody zdatnej do picia, brak centralnego ogrzewania, wsplne dla wielu mieszka sanitariaty to najczciej wymieniane przez piszcych do Rzecznika czynniki powodujce zagroenie dla zdrowia i bezpieczestwa dzieci. W wielu zgaszanych przypadkach o pomoc w uzyskaniu mieszkania ubiegaj si rodziny z dziemi cakowicie niezdolnymi do samodzielnej egzystencji lub z niepenosprawnoci, wymagajcymi staej opieki osb dorosych. Stworzenie takim rodzinom waciwych warunkw lokalowych wpywa na wyniki rehabilitacji zdrowotnej dzieci. Rodzice zwracajcy si do Rzecznika Praw Dziecka podkrelaj, e zamieszkuj w lokalach o niskim standardzie, w rodowiskach patologicznych. Czynniki takie jak brak

194 195

ZSS/441/123/2011/KT; ZSS/441/202/2011/KT ZSS/500/16-1/2011/KT 196 ZSS/422/61/GR, ZSS/422/71/2011/GR, ZSS/422/76/2011/GR, ZSS/422/99/2011/GR, ZSS/422/109/2011/GR, ZSS/422/123/2011/GR

79

pracy jednego lub obojga rodzicw, niepenosprawno uniemoliwiajca podjcie pracy, konieczno sprawowania cigej opieki nad dziemi, samotno w wychowywaniu dzieci w sposb istotny wpywaj na kondycj finansow osb zwracajcych si do Rzecznika. Osoby te ze wzgldw finansowych nie maj moliwoci poprawy sytuacji mieszkaniowej swoich rodzin we wasnym zakresie. Nie sta ich na najem innych, wikszych i technicznie lepiej wyposaonych mieszka ani te na kupno wasnego lokum. Rzecznik zgodnie z zakresem swoich kompetencji ustawowych rozpoznawa zgaszane mu sprawy. Zwraca si do organw wadz samorzdowych o wyjanienia okolicznoci tych problemw, o ich przeanalizowanie oraz o pomoc zainteresowanym, poprzez stworzenie im odpowiednich warunkw mieszkaniowych, zgodnie z ich ustawowym zakresem zada wasnych, okrelonych w zapisach ustawy o samorzdzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591) i ustawy o ochronie praw lokatorw, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2005 Nr 31, poz. 266), ktre jednoznacznie wskazuj gmin jako organ odpowiedzialny za zaspokajanie potrzeb lokalowych mieszkacw oraz rozwj komunalnego budownictwa mieszkaniowego i gospodarowanie nim. Istotnym, z uwagi na tempo i moliwo zaatwienia tego typu spraw jest miejski lub wiejski charakter gminy, w ktrej zamieszkuje osoba starajca si o mieszkanie komunalne lub o jego zamian. O wiele wicej takich problemw wystpuje na terenach gmin typowo miejskich, gdzie znaczny odsetek ludnoci zamieszkuje w komunalnych budynkach wielorodzinnych. Czsto s to budynki stare i zdekapitalizowane, niewyposaone w media, wymagajce natychmiastowych remontw. Wieloletnie zaniedbania gmin w realizacji ustawowego zadania wasnego, jakim jest rozwj gminnego budownictwa mieszkaniowego w powizaniu z brakiem zapewnienia rodkw na odtworzenia zdekapitalizowanej substancji mieszkaniowej lub budow nowych, komunalnych mieszka socjalnych sprawia, e skala tego problemu wcale si nie zmniejsza. Sytuacji tej nie poprawio powoanie Towarzystw Budownictwa Spoecznego. Otrzymanie mieszkania z TBS wymaga od zainteresowanych znacznego, wasnego wkadu finansowego, ktrego zgromadzenie dla zgaszajcych si do Rzecznika osb jest niemoliwe i nieosigalne. Problem ten pojawia si take na terenach gmin wiejskich. Gminy te, w przewaajcej liczbie przypadkw nie posiadaj lub posiadaj w bardzo ograniczonym zakresie, wasny, komunalny zasb mieszkaniowy. Z reguy s to nieprzystosowane na potrzeby mieszkaniowe lokale usytuowane w opuszczonych budynkach uytecznoci publicznej, po zlikwidowanych instytucjach dotychczas je zajmujcych (szkoach, orodkach zdrowia, posterunkach policji lub mieszkania po byych 80

pracownikach tych jednostek). Chocia osoby zgaszajce si do Rzecznika w sprawach mieszkaniowych, wskazuj na tego typu, niezagospodarowane pomieszczenia na terenie ich macierzystych gmin, to ich wadze tumacz si brakiem rodkw na adaptacj i remonty. Zainteresowani wielokrotnie informowali Rzecznika, e podejmowane przez niego interwencje spowodoway przypieszenie decyzji o umieszczeniu ich na listach osb oczekujcych na przydzia lub zamian mieszkania komunalnego lub te wystawienie skierowania do zawarcia umowy najmu takiego mieszkania. Do Rzecznika Praw Dziecka wpyno pismo mieszkanki jednej z warszawskich dzielnic197, ktra wraz z 15-letnim synem zamieszkiwaa w zreprywatyzowanym budynku wielorodzinnym, ktry decyzj administracyjn zosta uznany za zagraajcy bezpieczestwu lokatorw. Ekipa budowlana wynajta przez nowych wacicieli, nie zwaajc na fakt, e w budynku nadal zamieszkuj niewykwaterowani i nieprzesiedleni lokatorzy, przystpia do jego generalnego remontu, uniemoliwiajc w praktyce zainteresowanej i jej dziecku zamieszkiwanie w lokalu. Rodzinie obiecano wpisanie na dodatkow list oczekujcych na lokal od Gminy. Tymczasowo zamieszkali w przyczepie kempingowej ustawionej na podwrzu remontowanej posesji, oczekujc na decyzj o przydzieleniu im komunalnego lokalu mieszkalnego. Po interwencji Rzecznika w tej sprawie wadze samorzdowe dzielnicy zaoferoway zainteresowanej najem lokalu, ktrego remont zostanie wykonany przez ni we wasnym zakresie, w porozumieniu z Zakadem Gospodarowania Nieruchomociami. W zwizku z zaaprobowaniem takiego rozwizania, Zarzd Dzielnicy podj uchwa o skierowaniu zainteresowanej do zawarcia umowy najmu tego lokalu poza kolejnoci. Innym przykadem jest przypadek pani Boeny mieszkanki W., ktra z uwagi na znaczn niepenosprawno dziecka ubiegaa si o przydzia lokalu komunalnego, usytuowanego na parterze, przystosowanego do potrzeb chorego dziecka198. Po interwencji Rzecznika wadze samorzdowe W. przychyliy si do wniosku zainteresowanej i umieciy j w trybie szczeglnym na licie osb oczekujcych na przydzia odpowiedniego lokalu. Do Rzecznika Praw Dziecka zwrci si ojciec dwojga maoletnich dzieci199, przedstawiajc problem mieszkaniowy, ktry polega na nieprzedueniu przez najemc umowy dotychczas zajmowanego lokalu. W zwizku z trudn sytuacj materialn i lokalow rodziny, Rzecznik Praw Dziecka zwrci si do Starostwa Powiatowego w W. z prob o przekazanie informacji w zakresie dalszej moliwoci przeduenia umowy najmu lokalu.

197 198

ZSS/422/57/2011/GR ZSS/422/106/2011/GR 199 ZSS/422/99/2011/AB

81

Rzecznik zosta poinformowany o fakcie udzielenia rodzinie stosowanej pomocy w postaci przeduenia umowy najmu lokalu do 31 wrzenia 2012 roku jak rwnie o zawarciu z rodzin kontraktu socjalnego przez Orodek Pomocy Spoecznej w W. i Z. eksmisji

W kierowanych do Rzecznika sprawach dotyczcych eksmisji rodzin z dziemi, zainteresowani najczciej wskazywali na niski standard i may metra przydzielanych im przez gminy lokali socjalnych lub prosili o interwencje dotyczce dugiego okresu oczekiwania na ich przydzia. Do Rzecznika zwrcia si mieszkanka O., matka samotnie wychowujca 11-letni crk, proszc o interwencj w sprawie grocej jej rodzinie eksmisji z lokalu komunalnego, po zmarej babce200. Zainteresowanej odmwiono wstpienia w stosunek najmu lokalu po poprzedniczce, wskazujc, e nie naley ona do ustawowego grona osb uprawnionych do kontynuacji najmu mieszkania. Po interwencji Rzecznika w tej sprawie, w lipcu 2011 roku Prezydent O. poinformowa Rzecznika, e z uwagi na szczeglny charakter tej sprawy, uwzgldniajc trudn sytuacj yciow zainteresowanej i jej dziecka, wadze samorzdowe miasta przydzieliy jej przedmiotowy lokal na czas nieoznaczony.

200

ZSS/421/3/2011/GR

82

4. PRAWO DO NAUKI Pastwa-Strony uznaj prawo dziecka do nauki (...) na zasadzie rwnych szans (...). (art. 28 Konwencji o Prawach Dziecka) W 2011 roku zgoszono do Rzecznika Praw Dziecka ogem 2 829 spraw, zwizanych z prawem do nauki, w tym: 907 zgoszono na pimie; 1 892 podczas rozmw telefonicznych; 30 podczas osobistych wizyt w Biurze Rzecznika.

Rzecznik zwraca si do organw i instytucji o podjcie dziaa lub udzielenie informacji w sprawach, dotyczcych m.in.: zasad rekrutacji dzieci do przedszkoli publicznych; liczebnoci uczniw w oddziaach szkolnych; dowozu dzieci do szk i przedszkoli; niewaciwego zachowania nauczycieli bd dyrektora przedszkola/szkoy wobec dzieci; realizacji obowizku szkolnego i obowizku nauki, w tym przez dzieci z niepenosprawnoci; uczniw z chorobami przewlekymi; uczniw ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi; likwidacji szk; wyrwnywania szans edukacyjnych; zmiany orodka socjoterapii; szkolnego punktu konsultacyjnego za granic; dotacji dla uczniw nieposiadajcych polskiego obywatelstwa.

4.1 Wystpienia generalne Rzecznika Praw Dziecka Wystpienia generalne Rzecznika Praw Dziecka w zakresie prawa do nauki w roku 2011 dotyczyy:

83

aktw wykonawczych do ustawy o opiece nad dziemi do lat 3 wystpienia z 3 stycznia i 22 marca 2011 roku

Podobnie jak ustawa o opiece nad dzieckiem w wieku do lat 3, bardzo wane s towarzyszce jej akty wykonawcze, ktre kontynuuj i uszczegawiaj zagadnienia dotyczce bezpiecznych i higienicznych warunkw pobytu dzieci w obkach, klubach dziecicych, a take opieki sprawowanej przez dziennego opiekuna oraz niani. Dlatego te Rzecznik Praw Dziecka, w wystpieniu do Ministra Pracy i Polityki Spoecznej, przedstawi swoje sugestie dotyczce projektowanych uregulowa prawnych. Wskaza potrzeb zagodzenia obecnie funkcjonujcych restrykcyjnych przepisw, oraz odnis si do problemu kwalifikacji zawodowych osb podejmujcych prac w tych placwkach201. W odpowiedzi Minister Pracy i Polityki Spoecznej przekaza, i wszystkie uwagi, ktre nie generoway nadmiernych kosztw dla podmiotw tworzcych instytucje opieki nad dziemi do lat 3, bd nie zaostrzay przepisw zostay uwzgldnione. Jednoczenie zaznaczy, e jeeli pojawi si istotne problemy interpretacyjne, bd okae si, e przepisy rozporzdzenia w niewystarczajcy sposb chroni interes czy bezpieczestwo dzieci przebywajcych w tych instytucjach, zostan podjte dziaania w celu ich zmiany202. Rzecznik spotka si take203, z przedstawicielami Ministerstwa Zdrowia, Gwnego Inspektora Sanitarnego, Ministerstwa Pracy i Polityki Spoecznej. Wypracowano stanowisko w sprawie warunkw sanitarnych, ktre powinny spenia miejsca opieki nad dziemi204. braku uregulowa prawnych w zakresie standardw higieniczno-sanitarnych dotyczcych przedszkoli wystpienia z 12 stycznia, 16 lutego, 18 kwietnia, 31 sierpnia i 26 padziernika 2011 roku W zwizku z brakiem w przepisach prawa norm dotyczcych wielkoci powierzchni sali przypadajcej na dziecko w przedszkolu oraz waciwej liczby urzdze sanitarnych, Rzecznik Praw Dziecka wystpi do Ministra Edukacji Narodowej o wprowadzenie do przepisw prawa owiatowego stosownych uregulowa. Rzecznik zwrci uwag, i odpowiednie standardy zostay wprowadzone jedynie w stosunku do innych form wychowania przedszkolnego nie zagwarantowano ich jednak w odniesieniu do przedszkoli.

201 202

ZEW/500/1/2011/MWG DSR-II-0712-2-1-ES/11 203 DSR-II-0712-1-1-ES/11 204 ZEW/500/1/2011/MK

84

W konsekwencji standardy warunkw higieny i bezpieczestwa w przedszkolach s zrnicowane205. W odpowiedzi Minister Edukacji Narodowej stwierdzi, e przepisy prawa owiatowego nie okrelaj minimalnej powierzchni przypadajcej w przedszkolu na jedno dziecko. Minister wskaza natomiast, i wedug zalecanych przez Pastwow Inspekcj Sanitarn norm, na jedno dziecko w przedszkolu powinno przypada ok. 2,5-3 m2 powierzchni206. W zwizku z powyszym, Rzecznik Praw Dziecka zwrci si do Zastpcy Gwnego Inspektora Sanitarnego o opini w zakresie przedstawionego stanowiska resortu edukacji 207. W odpowiedzi Zastpca Gwnego Inspektora Sanitarnego podzieli stanowisko Rzecznika o potrzebie precyzyjnego okrelenia w przepisach prawa m.in. powierzchni pomieszcze przeznaczonych na zbiorowy pobyt dzieci w przedszkolu. Wymogi sanitarnohigieniczne przy prowadzeniu wszelkich form edukacji i opieki nad dziemi powinny zosta okrelone w jednym akcie prawnym. Taki akt prawny powinien obejmowa normy powierzchniowe oraz wymagania sanitarno-higieniczne i zdrowotne, a take dotyczce bezpieczestwa wszystkich urzdze i zabawek208. Rzecznik Praw Dziecka przedstawi Ministrowi Edukacji Narodowej stanowisko Zastpcy Gwnego Inspektora Sanitarnego i ponownie zwrci si o wypracowanie standardw higieniczno-sanitarnych dla przedszkoli publicznych i niepublicznych, analogicznie do innych form wychowania przedszkolnego209. W odpowiedzi Minister Edukacji Narodowej poinformowa, i w resorcie edukacji prowadzone s w przedmiotowej sprawie, w trybie roboczym, konsultacje i uzgodnienia z przedstawicielami Gwnego Inspektoratu Sanitarnego210. W zwizku z ww. odpowiedzi Rzecznik Praw Dziecka wystpi do Ministra Edukacji Narodowej o informacje o przebiegu i zakresie prac oraz planowanym terminie ich zakoczenia211. W odpowiedzi Minister Edukacji Narodowej poinformowa Rzecznika, i przeprowadzi konsultacje z Gwnym Inspektorem Sanitarnym, ktre dotyczyy Poradnika do oceny higieny procesu nauczania uczenia si w szkole podstawowej oraz arkuszy oceny

205 206

ZEW/500/3-1/2011/MP DZSE-3-ER-045-2/11 207 ZEW/500/3-4/2011/MP 208 GIS-BI-073-90/JO/11 209 ZEW/500/3-6/2011/MP 210 DZSE-3-ER-045-7/11 211 ZEW/500/3-9/2011/MP

85

sanitarno-higienicznej (OSH). Jednoczenie Minister wyjani, i w chwili obecnej resort edukacji nie projektuje prawnych zmian w zakresie standardw higieniczno-sanitarnych dla przedszkoli publicznych i niepublicznych212. przestrzegania bezpieczestwa zdrowotnego dzieci w placwkach

owiatowych oraz miejscach wypoczynku zimowego dzieci i modziey wystpienie z 13 stycznia 2011 roku Rzecznik Praw Dziecka zwrci si do Ministra Edukacji Narodowej o spowodowanie, aby zalecenia Gwnego Inspektora Sanitarnego w sprawie bezpieczestwa zdrowotnego dzieci z uwzgldnieniem wytycznych na temat profilaktyki grypy byy przestrzegane w placwkach owiatowych oraz miejscach wypoczynku zimowego dzieci i modziey213. W odpowiedzi Minister Edukacji Narodowej przekaza informacj, e Ministerstwo wzorem roku ubiegego podjo wspprac z Gwnym Inspektorem Sanitarnym w tym zakresie. Przekaza, e zwrci si do Kuratorw Owiaty z prob o zamieszczenie na stronach internetowych kuratoriw owiaty, a take rozesanie drog elektroniczn za porednictwem organw prowadzcych, pism skierowanych do dyrektorw przedszkoli, szk oraz placwek, w sprawie upowszechnienia informacji na temat niezbdnych dziaa profilaktycznych, a take zapewnienia odpowiednich warunkw higienicznych w przedszkolach, szkoach i placwkach. Nadto Minister zapewni, e resort edukacji bdzie monitorowa dziaania, podjte przez Kuratorw Owiaty w zwizku z przedmiotow problematyk214. pracy nad ustaw o opiece nad dziemi do lat 3 wystpienia z 24 stycznia i 31 stycznia 2011 roku Projekt ustawy o opiece nad dziemi do lat 3 okrela jako sprawowanej opieki nad najmodszymi Obywatelami RP. Wniesione przez senack Komisj Rodziny i Polityki Spoecznej poprawki dotyczce uregulowa umoliwiajcych funkcjonowanie na podstawie dotychczasowych przepisw podmiotom prowadzcym do dnia wejcia w ycie tzw. ustawy obkowej dziaalno gospodarcz, polegajc na sprawowaniu opieki nad dziemi (pkt. 21 uchway Senatu) oraz umoliwienie tworzenia nowych form opieki nad dziemi na innych zasadach, nieprzewidzianych uchwalona ustaw, zaniay standardy opieki.

212 213

DZSE-3-ER-045-15/11 ZEW/500/4/2011/MK 214 DZSE-3-JS-045-3/11

86

Rzecznik, zwrci si do senatora sprawozdawcy z Komisji Rodziny i Polityki Spoecznej215 oraz Przewodniczcych sejmowych komisji: Polityki Spoecznej i Rodziny oraz Samorzdu Terytorialnego i Polityki Regionalnej216 o uwzgldnienie jego stanowiska i odrzucenie poprawek wniesionych przez Senat RP. Komisje wniosy o odrzucenie ww. poprawek. 4 lutego 2011 roku Sejm RP uchwali ustaw w formie uwzgldniajcej stanowisko Rzecznika Praw Dziecka. ochrony danych osobowych wystpienie z 2 lutego 2011 roku

Rzecznik Praw Dziecka otrzymywa od rodzicw liczne sygnay dotyczce naruszania przez szkoy praw dziecka wynikajcych z nienaleytej ochrony danych osobowych. Rodzicie prosili o interwencj, gdy podczas klasowych spotka z rodzicami rozmawiano publicznie o ich dziecku, jego chorobach, a nawet sposobie leczenia, czy terapii. W zwizku z powyszym, Rzecznik zwrci si do wszystkich Kuratorw Owiaty o podjcie dziaa przypominajcych szkoom i placwkom owiatowym o bezwzgldnej koniecznoci przestrzegania przepisw Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, ustawy o ochronie danych osobowych i Konwencji o Prawach Dziecka oraz o wspomaganie dyrektorw szk w tym zakresie217. Wystpienie Rzecznika nie wymagao odpowiedzi. ograniczonego dostpu do edukacji przedszkolnej dzieci, ktre kocz 3 lata po 1 wrzenia 2011 roku wystpienie z 16 lutego 2011 roku W zwizku ze zbliajcym si okresem rekrutacji dzieci do przedszkoli publicznych oraz z uwagi na sygnay z lat ubiegych od rodzicw dzieci trzyletnich, Rzecznik Praw Dziecka w wystpieniu do Kuratorw Owiaty zwrci uwag na problem z przyjciem do przedszkoli dzieci z rocznika 2008, ktre kocz 3 lata po 1 wrzenia 2011 roku Rzecznik apelowa o zmobilizowanie dyrektorw przedszkoli do rwnego traktowania wszystkich trzylatkw w procesie rekrutacji na rok szkolny 2011/2012218. W odpowiedzi Kuratorzy Owiaty pozytywnie odnieli si do apelu Rzecznika Praw Dziecka i zwrcili uwag dyrektorom przedszkoli na przedmiotowy problem219.

ZEW/500/5/2011/MK ZEW/500/6/2011/AM 217 ZEW/500/7/2011/AM 218 ZEW/500/8/2011/MP 219 KO-WWR-DK/0615/50/11, WKWiO-071/21/11, KO.WWE.5534.7.2011.ZL, KO.I-020-34/11, WKW.571.7.2011, SE.WR.JK.0711/6/11, WSP.5534.4.2011, KO-I-MK-4017/6/2011, KO.WRE.550.21.2011, KO.III.571.1.2011.IB, WR.021.34.2011.BW, KOSiW.557.2.1.2011, KO.WKS.5534.54.2011.PS, NP.570.202011.WW, WEP.571.1.2011.AW
216 215

87

likwidacji, przeksztacenia lub czenia w zespoy szk i przedszkoli wystpienie z 3 marca 2011 roku

Wiele spraw kierowanych do Rzecznika Praw Dziecka dotyczyo likwidacji szk. Rodzice prosili o pomoc, gdy uchway intencyjne rad gmin podejmowane byy przede wszystkim ze wzgldw ekonomicznych. Rzecznik Praw Dziecka zwrci si do samorzdw, by uzna konsultacje spoeczne jako niezbdny element poprzedzajcy podjecie decyzji, ktre powinny by motywowane przede wszystkim dobrem dziecka. Rzecznik apelowa by w procesie decyzyjnym uwzgldniay czas jaki jest potrzebny rodzicom na ewentualne przygotowanie si do przejcia szk przez inny podmiot. Wnosi take220, by rady gmin, ktre podjy ju uchway intencyjnie, ponownie dokonay analizy potrzeb owiatowych dzieci221. zapewnienia uczniom bezpieczestwa podczas wypoczynku zimowego wystpienie z 24 marca 2011 roku Majc na uwadze dobro dzieci, Rzecznik Praw Dziecka przeprowadzi kontrole form i placwek wypoczynku zimowego. We wszystkich skontrolowanych placwkach realizowano ciekawy i atrakcyjny program. Kady z programw zawiera bogate treci wychowawcze. Na uwag zasuguje fakt, e w adnej placwce nie zgoszono aktw przemocy, agresji, sigania po alkohol i/lub narkotyki. Stwierdzono natomiast brak odpowiednich warunkw sanitarno-higienicznych. Przykadem moe by wypoczynek zorganizowany dla 101 uczestnikw w budynku szkoy zapewniajcy im tylko 3 kabiny natryskowe. Ponadto stwierdzono brak znajomoci przepisw przez niektrych kierownikw wypoczynku. Rzecznik zaapelowa do Kuratorw Owiaty, eby przed wypoczynkiem letnim uwanie analizowano warunki zaproponowane przez organizatorw. Rzecznik zwrci si do kuratorw o podjcie niezbdnych dziaa informacyjnych majcych na celu pogbienie znajomoci przepisw prawa obowizujcych organizatorw, kierownikw i wychowawcw wypoczynku dzieci i modziey222. W odpowiedzi Kuratorzy Owiaty223 przekazali informacje o planowanych dziaaniach majcych na celu popraw bezpieczestwa dzieci i modziey podczas wypoczynku, zapewnili o zamieszczaniu komunikatw dotyczcych przepisw prawa oraz zorganizowaniu

220 221

ZEW/500/10/2011/AM Wpyno 14 odpowiedzi, w tym 4 numeru: WE.0717/41/2011, KE.4424.2.16, WEP.571.2.2011.AW, O.0123.1.2011.AK, OKSiT.4424.2.2011, O. 5315.13.2011, O.4430.5.11, OSW.4323.28.2011, OK.4400.14.2011, OW.4317-7/11; 222 ZEW/500/11/2011/MK 223 NP.III.5551.324.2011.GP, KO-I-BG-4290/17/11, KO.WRE.550.22.2011, KOSiW.5551.5.2011

88

szeregu konferencji tematycznych. Jednym z planowanych dziaa bdzie zdiagnozowanie potrzeb ze strony organizatorw w zakresie szkole. zdrowego ywienia dzieci w przedszkolach wystpienie z 25 marca 2011 roku W zwizku z otrzymywanymi sygnaami, i w niektrych przedszkolach posiki dla dzieci s mao urozmaicone, e brak jest w nich dodatkw owocowo-warzywnych oraz za mao jest produktw o wysokiej zawartoci wglowodanw zoonych, i e zbyt duy jest udzia sodyczy w komponowaniu posikw, Rzecznik Praw Dziecka zwrci si do Zastpcy Gwnego Inspektora Sanitarnego z propozycj podjcia dziaa o charakterze informacyjnoedukacyjnym, ktre wpynyby na popraw wiadomoci i stanu wiedzy w zakresie ywienia dzieci. Rzecznik zwrci uwag na potrzeb skierowania ww. dziaa nie tylko do pracownikw przedszkoli, ale rwnie szk i instytucji opiekuczych dla dzieci do 3 roku ycia, a take rodzicw224. W odpowiedzi Zastpca Gwnego Inspektora Sanitarnego podzieli stanowisko Rzecznika w sprawie ywienia dzieci i poinformowa o dziaaniach, jakie w tym zakresie podejmuj stacje sanitarno-epidemiologiczne225. wsppracy 2011 roku Dyrektorzy placwek opiekuczo-wychowawczych informowali Rzecznika Praw Dziecka o problemie zapewnienia dzieciom mieszkajcym w domach dziecka odpowiedniej ochrony przed negatywnym wpywem wychowawczym oraz przemoc ze strony wychowankw, wykazujcych przejawy demoralizacji, wobec ktrych sdy rodzinne orzeky umieszczenie ich w modzieowych orodkach wychowawczych. Majc na uwadze dobro kadego wychowanka placwki opiekuczo-wychowawczej, Rzecznik Praw Dziecka wystpi do Ministra Edukacji Narodowej o stworzenie regulacji prawnych usprawniajcych proces komunikacji pomidzy modzieowymi orodkami wychowawczymi, a macierzystymi placwkami opiekuczo-wychowawczymi w celu zapewnienia naleytej opieki i poczucia bezpieczestwa wszystkim przebywajcym w nich dzieciom226. midzy placwkami resocjalizacyjnymi a placwkami

opiekuczo-wychowawczymi wystpienia z 15 kwietnia i 1 sierpnia

224 225

ZEW/500/12/2011/MP GIS-BI-073-91/JO/11 226 ZEW/500/15-1/2011/MT

89

Podsekretarz Stanu Ministerstwa Edukacji Narodowej podzieli pogld Rzecznika Praw Dziecka, i przedstawiona kwestia jest istotna dla zapewnienia waciwej jakoci procesu resocjalizacji grupy wychowankw bdcych rwnoczenie podopiecznymi modzieowego orodka wychowawczego i placwki opiekuczo-wychowawczej. Przekaza, i Ministerstwo Edukacji Narodowej do koca maja 2011 roku dokona analizy skali problemu, przedstawionego przez Rzecznika227. Podsekretarz Stanu przedstawi wyniki Raportu o liczbie urlopowa wychowankw modzieowych orodkw wychowawczych (sporzdzonych na postawie danych zebranych z 73 spord 74 modzieowych orodkw wychowawczych funkcjonujcych w kraju).Wskazyway one, i wychowankowie placwek resocjalizacyjnych, ktrzy jednoczenie s podopiecznymi placwek opiekuczowychowawczych, byli szeciokrotnie rzadziej urlopowani, w okresie badania, ni wychowankowie pochodzcy z rodzin. Pomimo, i poruszona kwestia nie dotyczy duego odsetka modziey, zasadne jest podjcie wsppracy, zmierzajcej do usprawnienia procesu komunikacji i wsppracy midzy modzieowym orodkami wychowawczymi, a placwkami opiekuczo-wychowawczymi, ktrych podopieczni zostali umieszczeni w orodku228. Widzc konieczno zintegrowanego dziaania, Rzecznik Praw Dziecka wystpi zarwno do Ministra Edukacji Narodowej, jak i Ministra Pracy i Polityki Spoecznej o rozwaenie prowadzenia229. W odpowiedzi230 Sekretarz Stanu w Ministerstwie Edukacji przekaza, i w zwizku ze zmianami legislacyjnymi, bdcymi konsekwencj przyjcia ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastpczej Ministerstwo w 2011 roku zobowizao si przygotowa nowelizacj rozporzdzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 lipca 2004 roku w sprawie szczegowych zasad kierowania, przyjmowania, przenoszenia, zwalniania i pobytu nieletnich w modzieowych ordkach wychowawczych oraz modzieowych orodkach socjoterapii231. Natomiast, Minister Pracy i Polityki Spoecznej na podstawie materiaw zebranych w wojewdztwach wskaza dobre i ze praktyki dotyczce wsppracy obu instytucji. Zaznaczy jednoczenie, e z ustawy z dnia 9 czerwca 2011 roku o wspieraniu moliwoci wprowadzenia przedstawionych przez Rzecznika zmian w rozporzdzeniach, zobowizujcych do wsppracy oraz okrelajcych sposb jej

227 228

DZSE-2-EM-040-66/2011 DZSE-2-EM-040-92/2011 229 ZEW/500/15-6/2011/MT, ZEW/500/15-7/2011/MT 230 DZSE-2-EM-040-102/2011 231 Dz. U. Nr 178, poz. 1833 z pn. zm.

90

rodziny i systemie pieczy zastpczej232 wynika obowizek wsppracy wszystkich instytucji, osb i organizacji w celu skutecznej ochrony dzieci i pomocy dla nich233. uwzgldnienia w planach bada prowadzonych przez Instytut Bada Edukacyjnych tematyki dostpnoci do edukacji dzieci z niepenosprawnoci wystpienie z 15 kwietnia 2011 roku Majc na uwadze, e wyniki bada podejmowanych przez Instytut Bada Edukacyjnych s wykorzystywane przez resort edukacji w celu ksztatowania polityki i praktyki edukacyjnej, Rzecznik Praw Dziecka, po przeprowadzonej analizie spraw zgaszanych przez rodzicw dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych, zwrci si do dyrektora wymienionego Instytutu o uwzgldnienie w planach placwki bada dotyczcych dostpu do edukacji dzieci z niepenosprawnoci234. Dyrektor Instytutu Bada Edukacyjnych poinformowa, e podejmie starania o ujcie w planach badawczych tej problematyki235. komisji dyscyplinarnych dla nauczycieli wystpienie z 19 maja 2011 roku

Analiza skarg oraz wyniki przeprowadzonych kontroli w szkoach i placwkach owiatowych potwierdzay coraz czciej naruszanie przez nauczycieli godnoci osobistej dzieci oraz stosowanie wobec nich przemocy fizycznej i psychicznej. Rozmowy z rodzicami, rzecznikami dyscyplinarnymi powoanymi przez Wojewodw, organami prowadzcymi sugeroway konieczno dokonania zmian w przepisach dotyczcych odpowiedzialnoci dyscyplinarnej nauczycieli oraz zmian w pracy komisji dyscyplinarnej. Rzecznik Praw Dziecka przedstawi Ministrowi Edukacji Narodowej uwagi i wnioski dotyczce funkcjonujcych obecnie przepisw oraz zwrci si o ich analiz oraz wprowadzenie takich zmian w przepisach, aby dobro dziecka byo chronione w najwyszym stopniu236. Odpowiadajc na wystpienie Rzecznika, Podsekretarz Stanu zadeklarowa, e argumenty Rzecznika Praw Dziecka bd wzite pod uwag w trakcie dalszych prac legislacyjnych237.

232 233

Dz. U. Nr 149, poz. 887 DSR-I-0712-9-1-TU/11 234 ZEW/500/16/2011/ESn 235 ZBI/1212/JB/11 236 ZEW/500/20/2011/AM 237 ZS.-WPZN-RD-401/04/2011

91

pogryzie dzieci przez psy wystpienia z 20 maja, 19 lipca i 25 listopada 2011 roku

W wystpieniu do Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji Rzecznik Praw Dziecka zwrci uwag na potrzeb doprecyzowania uregulowa prawnych dotyczcych ochrony dzieci przed pogryzieniami, m.in. odnoszcych si do obowizkw cicych na wacicielach zwierzt domowych. Rzecznik podkreli konieczno podnoszenia wiadomoci spoecznej na temat odpowiedzialnoci ponoszonej przez waciciela za zachowanie psa238. W odpowiedzi Minister Spraw Wewntrznych i Administracji przedstawi Rzecznikowi Praw Dziecka informacje o obowizujcych regulacjach prawnych w przedmiotowej sprawie oraz dziaaniach profilaktycznych, jakie podejmuje Policja, zmierzajc do zmniejszenia liczby przypadkw pogryzie dzieci przez psy oraz uwiadomienia spoeczestwu rzeczywistych przyczyn niebezpiecznych zdarze z udziaem psw. Jednoczenie powiadomi, e organami waciwymi do wprowadzenia zmian w przepisach prawa waciwi s: Minister Infrastruktury, Minister Sprawiedliwoci i Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi239. Ponadto, Rzecznik zwrci si do Prezesa Telewizji Publicznej z prob o uwzgldnienie w ofercie programowej skierowanej zarwno do najmodszych odbiorcw, jak i dorosych kwestii bezpieczestwa dzieci w kontaktach ze zwierztami240. Prezes Telewizji Polskiej poinformowa Rzecznika Praw Dziecka o programach telewizyjnych, ktre podnosz problematyk bezpieczestwa dzieci w kontaktach ze zwierztami241. W opinii Rzecznika Praw Dziecka wanym zadaniem jest uwraliwienie wszystkich rodzicw i wszystkich wacicieli psw. W zwizku z tym, za porednictwem Kuratorw Owiaty wystosowa list otwarty do rodzicw i opiekunw. Zwrci si rwnie do Kuratorw Owiaty, by zachcili dyrektorw szk i przedszkoli do przeprowadzenia w placwkach zaj na temat zasad bezpieczestwa dzieci w kontakcie z psami242.

238 239

ZEW/500/17/2011/MP BMP-0791-4-2/11/AR 240 ZEW/500/18/2011/MP 241 TVP/JB-910/2011 242 ZEW/500/19/2011/MP

92

W odpowiedzi Kuratorzy Owiaty pozytywnie odnieli si do apelu Rzecznika Praw Dziecka i podjli stosowne dziaania w ramach swoich kompetencji243. Rzecznik Praw Dziecka zwrci uwag na problem zjawiska pogryzie dzieci przez psy w wystpieniach do: Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi244, Ministra Infrastruktury245 oraz Komendanta Gwnego Policji246. W odpowiedzi Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi poinformowa, i wprowadzenie ewentualnych zmian do ustawy o ochronie zwierzt, nie zwizanych bezporednio z ochron zwierzt i majcych charakter przepisw porzdkowych zwizanych z bezpieczestwem publicznym, wykracza poza jej zakres merytoryczny247. Minister Infrastruktury poinformowa Rzecznika Praw Dziecka o pracach sejmowych nad poselskim projektem ustawy o zmianie ustawy o ochronie zwierzt oraz ustawy o utrzymaniu czystoci i porzdku w gminach. W opinii Ministra istniejce rozwizania prawne oraz ww. propozycje zmian, mog stanowi wystarczajce instrumentarium prawne w przeciwdziaaniu pogryzieniom przez psy, jeeli zostanie zapewnione waciwe egzekwowanie tych norm prawnych w praktyce248. Komendant Gwny Policji przedstawi Rzecznikowi Praw Dziecka wybrane inicjatywy, realizowane w jednostkach Policji w obszarze zapobiegania pogryzieniom dzieci przez psy249. W zwizku z ww. odpowiedzi Rzecznik Praw Dziecka zwrci si do Komendantw Wojewdzkich Policji i Stoecznego Komendanta Policji o informacje na temat aktualnie realizowanych w jednostkach Policji danego wojewdztwa programw profilaktycznych, skierowanych zarwno do dzieci, jak i dorosych oraz planowanych inicjatywach na rok 2012. Ponadto, Rzecznik zwrci si z pytaniem, czy w Komendach Wojewdzkich Policji prowadzona jest statystyka pogryzie dzieci przez psy250. Komendanci Wojewdzcy Policji i Komendant Stoeczny Policji poinformowali Rzecznika Praw Dziecka o programach profilaktycznych zwizanych z bezpieczestwem

243

KOSiW.576.3.2011, KO-I-TK-400/8/2011, KO.WWE.5534.26.2011.BT, WEP.571.7.2011.MNB, SEWR.535.44.2011.ARD, WR.021.67.2011.BW, WSP.966.24.2011, KO.I.020.141.2011.RW, KO.III.571.2.2011.IB, WWR.571.15.2011.JJ, KO.WRE.020.71.2011, WKWiO-0620/125/11, WKS.5534.144.2011.AW, NP.5563.8.10.2011.PA 244 ZEW/500/31/2011/MP 245 ZEW/500/32/2011/MP 246 ZEW/500/33/2011/MP 247 W SDP/MJ-070-11/2011(2525) 248 BS-WGKjh-053-50/11/2220 249 ENP-657/2011 250 ZEW/500/46/2011/MP

93

dzieci w kontaktach z psami. Z uzyskanych informacji wynika, i tylko w trzech Komendach Wojewdzkich Policji prowadzona jest statystyka pogryzie dzieci przez psy251. Jednoczenie Rzecznik Praw Dziecka zwrci si do wjtw, burmistrzw i prezydentw miast o analiz przepisw w regulaminach gmin, dotyczcych obowizkw wacicieli psw i ich ewentualn zmian tak by stanowiy wystarczajcy instrument przeciwdziaania pogryzieniom. Rzecznik zwrci rwnie uwag na znaczenie podnoszenia wiadomoci mieszkacw gmin w zakresie bezpieczestwa dzieci w kontakcie z psami252. zapewnienia odpowiedniej i dostosowanej do potrzeb dzieci pomocy psychologiczno-pedagogicznej wychowankom placwek opiekuczowychowawczych wystpienie z 24 czerwca 2011 roku Wyniki kontroli przeprowadzonych przez Rzecznika Praw Dziecka w placwkach opiekuczo-wychowawczych oraz analiza spraw napywajcych do Rzecznika, wskazuj, i sposb organizowania pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz jej zakres jest niedostateczny. W wystpieniu skierowanym do Wojewodw, Rzecznik zwrci si o zaplanowanie i przeprowadzenie kontroli problemowych w podlegych placwkach opiekuczo-wychowawczych, w zakresie sposobu organizowania oraz jakoci wsparcia i pomocy psychologiczno-pedagogicznej, udzielanej dzieciom tam umieszczonym253. Wojewodowie przesali odpowiedzi, przedstawiajce sytuacj danego wojewdztwa. Poruszyli kwestie, ktre uwaaj za problematyczne, tj.: umieszczanie w placwkach dzieci niezgodnie z ich potrzebami, du rotacj wychowawcw i specjalistw, nisk skuteczno podejmowanych dziaa oraz wystpowanie u dzieci wielu deficytw jednoczenie. Wyrazili potrzeb powstania placwek specjalistyczno-terapeutycznych oraz zapewnili o przeprowadzeniu wspomnianych kontroli w 2011 i 2012 roku254.

Pr-1926/2011, WP-1211/1225/2011, E-1770/11/0151/MK, E-1722/1657/11, E-PK-0151/42/11, E.50229/2011, E-S-075-76/11, EIN.0151.29.2011ZW-II-0151-738/3523/11, AP-0151/2011/WCh, E-678/11, E-II4701/2011, E-1113/11, PR-6586/6050/11 252 ZEW/500/45/2011/MP 253 ZEW/500/21/2011/MT 254 Lubelski PS-II.9421.13.2011, Opolski PS.II.002.25.2011.AN, Podkarpacki S.I.9421.5.3.2011.AL, Mazowiecki WPS-II.9421.2.34.2011.ES, Dolnolski PS-KNPS2.9421.54.2011, Warmisko-Mazurski PS-IVOL.002.1.1.MP, Kujawsko-Pomorski WPS.III.9421.3.39.2011.BG/DS, witokrzyski PS.II.9421.1.39.2011, Wielkopolski PS.II-7.9421-6-26/11, Zachodniopomorski PS-1.9421.3.44.2011[IJ-B], Pomorski PSVI.9421.13.2011, lski PS.II.0711.19.11, Lubuski PS-I.9421.2.30.2011.AKra, Maopolski WPIV.9421.21.2011, dzki PS.II.9421.1.13.2011, Podlaski PS-V.9421.1.18.2011.MO
251

94

bezpieczestwa dzieci na placach zabaw wystpienie z 1 lipca 2011 roku

W zwizku z informacjami o wypadkach dzieci na placach zabaw i boiskach, Rzecznik Praw Dziecka zwrci si do wjtw, burmistrzw i prezydentw miast z apelem o podjcie zdecydowanych dziaa, ktre zapewni dzieciom bezpieczestwo na placach zabaw zarzdzanych przez samorzdy255. O dziaania w tej sprawie Rzecznik zwrci si take do Gwnego Inspektora Sanitarnego256, Gwnego Inspektora Nadzoru Budowlanego257 oraz Prezesa Urzdu Ochrony Konkurencji i Konsumentw258. W odpowiedzi Zastpca Gwnego Inspektora Sanitarnego poinformowa Rzecznika, e skierowa do wszystkich stacji sanitarno-epidemiologicznych apel o wzmoenie nadzoru w okresie wakacyjnym m.in. nad stanem sanitarnym placw zabaw i boisk259. Gwny Inspektor Nadzoru Budowlanego poinformowa Rzecznika Praw Dziecka, e zwrci si do wojewdzkich inspektorw nadzoru budowlanego z prob o podejmowanie dziaa sprawdzajcych wykonanie przez wacicieli i zarzdcw nieruchomoci ustawowych obowizkw w zakresie zapewnienia bezpieczestwa placw zabaw oraz innych miejsc rekreacji260. Jednoczenie Gwny Inspektor Nadzoru Budowlanego przedstawi Rzecznikowi Praw Dziecka wyniki kontroli stanu placw zabaw i innych miejsc rekreacji dla dzieci przeprowadzonych przez organy nadzoru (stan na koniec sierpnia 2011 roku)261. Natomiast Prezes Urzdu Ochrony Konkurencji i Konsumentw poinformowa Rzecznika Praw Dziecka o dziaaniach podejmowanych z Inspekcj Handlow w zakresie swoich kompetencji, ktre przyczyniaj si do poprawy bezpieczestwa dzieci, w szczeglnoci o staych i okresowych kontrolach poszczeglnych grup produktw. Przedstawi rwnie wyniki kontroli Inspekcji Handlowej, przeprowadzonej w III kwartale 2009 roku. Poinformowa, i przekazane w wystpieniu sugestie Rzecznika Praw Dziecka zostan uwzgldnione w planie kontroli Inspekcji Handlowej w 2012 roku262.

255 256

ZEW/500/22/2011/MP ZEW/500/24/2011/MP 257 ZEW/500/23/2011/MP 258 ZEW/500/25/2011/MP 259 brak sygnatury 260 DPR/Inn/074/47/11 261 DPR/Inn/074/47/2011 262 DNR-70-8(34)11/KS

95

problemu subwencji owiatowej przekazywanej gminie na edukacj dzieci z niepenosprawnociami wystpienie z 1 lipca 2011 roku

Rzecznik Praw Dziecka otrzymywa informacje, e dzieci z niepenosprawnociami nie otrzymuj w szkoach pomocy, zgodnej z zaleceniami zawartymi w orzeczeniach poradni psychologiczno-pedagogicznych. Rodzice kierujc uwagi do waciwych dyrektorw szk uzyskiwali odpowied, e przyczyn takiego stanu jest brak rodkw finansowych na zatrudnienie specjalistw lub te brak moliwoci przeznaczenia odpowiedniej iloci godzin na pomoc dziecku. rodki z subwencji owiatowej pastwa przekazywane byy do gmin, ktre nie zawsze przekazyway je do szk, w ktrych uczyy si dzieci z niepenosprawnociami. Rzecznik wnis do Ministra Edukacji Narodowej, by rozway moliwo wprowadzenia takich uregulowa, ktre dawayby waciwym organom prawo kontroli gmin w zakresie zarzdzania rodkami, ktre otrzymuj one tytuem subwencji owiatowej przekazywanej na edukacj dzieci z niepenosprawnociami263. W odpowiedzi Minister Edukacji Narodowej poinformowa, e zapewnienie w przepisach prawnych prawa do kontrolowania okrelonych wydatkw gmin wymagaoby wyczenia ich z czci subwencji owiatowej i przekazania bezporednio do szk i placwek w formie dotacji celowej. Dokonanie takiej zmiany jest obecnie niemoliwe, gdy wymaga to zmian w przepisach Konstytucji RP264. odpowiedzialnoci zawodowej psychologw wystpienie z 4 lipca 2011 roku

W wyniku przeprowadzonych kontroli w szkoach i placwkach opiekuczowychowawczych oraz z analizy skarg, dotyczcych jakoci udzielanej dzieciom pomocy psychologicznej, Rzecznik Praw Dziecka wystpi do Ministra Pracy i Polityki Spoecznej o jak najszybsze uregulowanie kwestii odpowiedzialnoci zawodowej psychologw, tak by dobro korzystajcych z ich pomocy dzieci byo chronione w najwyszym stopniu265. Minister Pracy i Polityki Spoecznej poinformowa, e zgodnie z zapowiedzi wygoszon przez Prezesa Rady Ministrw w expose, Rzd rozpocz prace nad przegldem listy zawodw regulowanych. Midzyresortowy Zesp pod kierownictwem Ministra Sprawiedliwoci dokonuje oceny zasadnoci i potrzeb regulacji poszczeglnych zawodw, w tym zawodu psychologa.266

263 264

ZEW/500/27/2011/AM DKOW-WJST-BN-337-259/11 265 ZEW/500/26/2011/ZA 266 DDP-I-4321-2-MKG/12

96

dooenia stara przez jednostki samorzdu terytorialnego, by dziaania podejmowane na rzecz realizacji wieloletniego programu Pomoc pastwa w zakresie doywiania byy skuteczne i trafiay do wszystkich dzieci potrzebujcych wsparcia wystpienie z 12 lipca 2011 roku

Analiza informacji z realizacji programu Pomoc pastwa w zakresie doywiania za lata 2006, 2007, 2008 i 2009 skonia Rzecznika do przekazania wnioskw i uwag prezydentom miast, burmistrzom i wjtom. Dotyczyy one przede wszystkim zagadnie organizacyjnych w zakresie doywiania na terenie szk. Rzecznik zwrci rwnie uwag na podnoszony problem niewielkiego udziau w programie, uczniw szk ponadgimnazjalnych. Skierowa ponadto prob o podejmowanie dziaa na rzecz rozwoju bazy ywieniowej szk. Problem niedoywienia niesie bowiem za sob powane skutki zdrowotne. Ma nie tylko wymiar jednostkowy w postaci gorszego rozwoju dzieci, ale jest rwnie powodem wystpowania nierwnoci edukacyjnych, co moe by widoczne w biecym funkcjonowaniu dzieci w szkole i osiganiu przez nie sabszych wynikw w nauce267. Wystpienie nie wymagao odpowiedzi. wypoczynku dla dzieci i modziey list otwarty do rodzicw i opiekunw dzieci z 12 lipca 2011 roku Z uwagi na du ilo doniesie o wypadkach, jakim ulegaj dzieci podczas letniego wypoczynku, Rzecznik Praw Dziecka zwrci si do rodzicw i opiekunw dzieci z apelem, aby dokadnie zapoznawali si z informacjami o koloniach i obozach, na ktre ma pojecha dziecko, jak rwnie kontrolowali czy dany wypoczynek zosta zarejestrowany w Kuratorium Owiaty. Jednoczenie Rzecznik zapewni rodzicw i opiekunw, o dokadaniu wszelkich stara, by poprawi bezpieczestwo dzieci korzystajcych z rnych form wypoczynku poprzez, midzy innymi, przeprowadzanie kontroli w okresie wakacji268. podjcia dziaa, ktre przyczyni si do wzrostu aktywnoci fizycznej i zwikszenia frekwencji uczniw na zajciach wychowania fizycznego wystpienie z 20 lipca 2011 roku Rzecznik Praw Dziecka pozyska informacje, i zmniejsza si zainteresowanie uczniw aktywnoci ruchow na zajciach wychowania fizycznego. Stan taki wpywa bardzo niekorzystnie na rozwj fizyczny dzieci, o czym wiadczy chociaby liczba uczniw z wadami postawy. Wielu rodzicw zawiadamiao o niewaciwym ocenianiu uczniw przez

267 268

ZEW/500/28/2011/ESn ZEW/500/30/2011/MK

97

nauczycieli wychowania fizycznego (zanianie ocen, nieuwzgldnianie predyspozycji), co skutkowao niechci do udziau w zajciach wychowania fizycznego. W zwizku z powyszym, Rzecznik wystpi do Ministra Edukacji Narodowej o podjcie dziaa, ktre przyczyni si do wzrostu aktywnoci fizycznej i zwikszenia frekwencji uczniw na zajciach wychowania fizycznego269. W odpowiedzi Minister Edukacji Narodowej poinformowa, i 9 sierpnia 2011 roku w porozumieniu z Ministrem Sportu i Turystyki podpisa rozporzdzenie w sprawie dopuszczalnych form realizacji obowizkowych zaj wychowania fizycznego, w wymiarze okrelonym w art. 13a ust. 2 ustawy z dnia 7 wrzenia o systemie owiaty. Zgodnie z powysz regulacj zajcia z wychowania fizycznego bd realizowane jako zajcia klasowo-lekcyjne i zajcia do wyboru przez uczniw jako tzw. alternatywna forma wychowania fizycznego i mog by organizowane np. w grupie midzyklasowej, jako kilkugodzinne zajcia odbywajce si poza szko. Ponadto, jako jedno z planowanych priorytetowych zada, Minister Edukacji Narodowej w roku szkolnym 2011/2012 przyj kontrolowanie zgodnoci organizacji zaj wychowania fizycznego realizowanych w formie zaj klasowo-lekcyjnych z rozporzdzeniem w sprawie ramowych planw nauczania w szkoach publicznych270. promocji wolontariatu w jednostkach organizacyjnych pomocy spoecznej wystpienie z 1 sierpnia 2011 roku Dostrzegajc korzyci pynce z angaowania wolontariuszy w placwkach opiekuczo-wychowawczych oraz domach pomocy spoecznej, Rzecznik Praw Dziecka wystpi do Ministra Pracy i Polityki Spoecznej prob o szczegowe uregulowanie wykonywania wiadcze przez wolontariuszy w domach pomocy spoecznej oraz o podjcie dziaa zmierzajcych do promocji wolontariatu, tak, aby z jego dobrodziejstw mogli korzysta podopieczni placwek opiekuczo-wychowawczych i domw pomocy spoecznej, a jednostki te stay si bardziej transparentne dla spoeczestwa oraz bezpieczniejsze dla dzieci271. W odpowiedzi Sekretarz Stanu przekaza, i w rozporzdzeniu Ministra Polityki Spoecznej w sprawie domw pomocy spoecznej praca wolontariuszy zostaa uwzgldniona przy mechanimie wyliczania wskanika zatrudnienia. Stwierdzi rwnie, e jednostki organizacyjne pomocy spoecznej s otwarte na rodowiska zewntrzne i wspprac ze

269 270

ZEW/500/35/2011/ZA DKOW-WOKW-AS-043/60/11 271 ZEW/500/34/2011/MT

98

rodowiskiem lokalnym. Zaznaczy, e obecne uregulowania prawne s wystarczajce i nie wymagaj na chwil obecn zmian272. dziaa zwizanych z promowaniem na antenie Telewizji Polskiej, Telewizji TVN oraz Telewizji Polsat idei Janusza Korczaka wystpienia z 25 sierpnia i 7 wrzenia 2011 roku W zwizku uchwaleniem przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej roku 2012 Rokiem Janusza Korczaka, Rzecznik Praw Dziecka zwrci si do Prezesa Zarzdu TVP S.A, Prezesa Zarzdu TVN S.A oraz Prezesa Zarzdu Telewizji Polsat Sp. z o.o. z prob o przygotowanie i wyemitowanie programw edukacyjnych promujcych idee korczakowskie oraz upowszechniajcych prawa dziecka, ktre byyby skierowane nie tylko do dzieci, ale rwnie do ich rodzicw, pedagogw, lekarzy, prawnikw i innych osb dorosych majcych wpyw na jako ycia dzieci273. Prezes Zarzdu TVP S.A. poinformowa Rzecznika, i Telewizja Polska wspiera pomys ogoszenia roku 2012 Rokiem Janusza Korczaka. Przekaza, e ju w roku 2011 zostanie zainicjowane codzienne trzygodzinne pasmo edukacyjne oraz szereg programw kulturalnych, publicystycznych i reportay. Telewizja Polska wykorzysta znajdujcy si w jej zasobach zbir filmw dokumentalnych i fabularnych powiconych Januszowi Korczakowi274. rozwizania problemu przecionych uczniowskich tornistrw wystpienie z 26 sierpnia 2011 roku Rzecznik Praw Dziecka zwrci si ponownie do Ministra Edukacji Narodowej w sprawie dotyczcej przecienia uczniw tornistrami. Kierowane do Rzecznika listy rodzicw w tej sprawie oraz analiza oceny higieny procesu nauczania/uczenia si w szkoach w kolejnym roku szkolnym (w dalszym cigu pracownicy stacji sanitarnoepidemiologicznych wydaj dyrektorom szk zalecenia dotyczce kwestii wydzielenia miejsca lub zorganizowania w inny sposb pozostawiania pomocy i podrcznikw szkolnych przez uczniw) wskazuj, e pomimo uregulowania podnoszonego od wielu lat problemu, regulacje te nie we wszystkich szkoach s stosowane. Rzecznik uzna, e konieczne jest wypracowanie skutecznych rozwiza. W propozycji skierowanej do Ministra Edukacji

272 273

DPS-VII-073-4731-ZG-14/11 ZEW/500/36/2011/MT, ZEW/500/38/2011/MT, ZEW/500/39/2011/MT 274 TVP/JB-1624/2011

99

Narodowej wskaza na moliwo przygotowywania podrcznikw o zmniejszonej objtoci tj. w czciach przeznaczonych na 2, 3 miesice nauki275. Minister Edukacji Narodowej nie podzieli zdania Rzecznika, uzasadniajc, e proponowane zmiany wizaby si ze wzrostem cen podrcznikw. Minister przywoa w odpowiedzi obowizujce regulacje prawne umoliwiajce pozostawienie czci przyborw i podrcznikw w szkole. Powoa si rwnie na przepisy rozporzdzenia umoliwiajce upowszechnienie podrcznika w formie elektronicznej. Minister wskaza, e tego typu podrczniki s dopuszczane do uytku od 2009 roku. Niemniej poinformowa rwnie, e w wykazie podrcznikw dopuszczonych do uytku szkolnego, przeznaczonych do ksztacenia oglnego, uwzgldniajcych podstaw programow, znajduje si 18 tytuw w formie tradycyjnej i elektronicznej oraz 13 tytuw wycznie w formie multimedialnej. Wskaza rwnie na zalecenia Gwnego Inspektora Sanitarnego, ktrych stosowanie moe odciy tornistry dzieci i modziey276. opat za pobyt dziecka w przedszkolu publicznym wystpienia z 8 wrzenia i 7 listopada 2011 roku W zwizku ze wzrostem opat za pobyt dziecka w przedszkolach publicznych, Rzecznik Praw Dziecka zwrci si do Ministra Edukacji Narodowej o informacje na temat podejmowanych dziaa, jak rwnie w kwestii rozwizania problemu nierwnego dostpu dzieci do edukacji przedszkolnej277. W odpowiedzi Minister Edukacji Narodowej przedstawi przepisy prawa, ktre reguluj kwesti opat pobieranych przez samorzdy gminne za wiadczenia udzielane przez przedszkola oraz poinformowa Rzecznika, i nie moe ingerowa w postanowienia prawa miejscowego278. W kolejnym wystpieniu w sprawie wzrostu opat za pobyt dziecka w przedszkolu publicznym, Rzecznik Praw Dziecka zwrci uwag Ministra Edukacji Narodowej na piln potrzeb wypracowania skutecznych rozwiza prawnych, ktre regulowayby kwesti maksymalnej wysokoci opaty za przedszkole ustalanej przez samorzd. W opinii Rzecznika takie rozwizanie pozwolioby z jednej strony skutecznie wpyn na ograniczenie wzrostu

275 276

ZEW/500/40/2011/ESn DPN-II-MT-50701-5/11 277 ZEW/500/41/2011/MP 278 DZSE-3-ER-045-8/11

100

opat za przedszkole, a z drugiej umoliwioby wyrwnywanie dostpu dzieci do edukacji przedszkolnej279. W odpowiedzi Minister Edukacji Narodowej poinformowa, i organ prowadzcy przedszkole, ustalajc wysoko opat, musi uwzgldni rzeczywiste koszty ponoszone przez dziecko w danym przedszkolu. W opinii Ministra nie jest zasadne ustawowe uregulowanie maksymalnej wysokoci opat za przedszkole280. dostpnoci oferty programowej telewizji publicznej dla dzieci

z niepenosprawnoci sensoryczn (wznowienia emisji cyklu bajek dla dzieci niesyszcych) wystpienie z 13 wrzenia 2011 roku Z uwagi na brak technik wspierajcych (napisw oraz tumacze migowych), odbir programw telewizyjnych przez niesyszcych jest niemoliwy, a tym samym wikszo propozycji programowych jest niedostpna dla tej grupy dzieci. Dlatego te Rzecznik zwrci si do Prezesa Telewizji Polskiej S.A. o informacj na temat planw zwikszenia dostpnoci programw telewizyjnych skierowanych do tej czci dziecicej publicznoci, ktra z powodu swej niepenosprawnoci jest pozbawiona korzystania z oferty mediw publicznych na rwnej zasadzie z innymi dziemi281. Prezes Zarzdu Spki Telewizja Polska S.A. poinformowa, e sytuacja finansowa mediw publicznych zmusza Telewizj Polsk do oszczdnego i racjonalnego wykorzystywania rodkw na realizacj zada misyjnych. Prezes powiadomi take Rzecznika Praw Dziecka, e rozpatrzy moliwoci wykorzystania poszczeglnych bajek w blokach programowych dla dzieci, jak rwnie w ofercie TVP, udostpnianej widzom za porednictwem Internetu282. wnioskw z kontroli miejsc wypoczynku dzieci, realizowanego w ramach Programu Lato w miecie przez Miasto Stoeczne Warszawa wystpienie z 8 padziernika 2011 roku Rzecznik Praw Dziecka przedstawi Prezydentowi m.st. Warszawy informacje z dziaa kontrolnych w miejscach letniego wypoczynku dzieci. Jednoczenie Rzecznik wnis o zwrcenie szczeglnej uwagi kierownikom wypoczynku na ich obowizki dotyczce opracowania i wprowadzenia jednolitego wzoru karty kwalifikacyjnej uczestnika wypoczynku, wraz z informacj o stanie zdrowia dziecka, rozszerzenia dostpu do opieki

279 280

ZEW/500/41/2011/MP DZSE-3-ER-045-16/11 281 ZEW/500/40/2011/ESn

101

pielgniarskiej oraz zapewnienia dzieciom z niepenosprawnoci szerszego dostpu do oferty wypoczynku283. Prezydent m.st. Warszawy poinformowa, i z uwag zapozna si z wnioskami z kontroli przeprowadzonej przez Rzecznika Praw Dziecka w miejscach wypoczynku dzieci oraz zapewni, i przedstawione wnioski zostan wykorzystane w realizacji kolejnych edycji Programu Lato w miecie284. braku przepisw prawnych okrelajcych normy ywieniowe dla dzieci w obkach (klubach dziecicych), przedszkolach i szkoach wystpienia z 28 padziernika 2011 roku Rzecznik Praw Dziecka zwrci si do Ministrw: Pracy i Polityki Spoecznej, Edukacji Narodowej oraz Zdrowia o wprowadzenie regulacji prawnych, okrelajcych normy ywieniowe dzieci w obkach (klubach dziecicych), przedszkolach i szkoach. O koniecznoci podjcia dziaa legislacyjnych w tej sprawie wiadczyy sygnay o nieprawidowociach w ywieniu dzieci i modziey w placwkach owiatowych, docierajce do Rzecznika Praw Dziecka, a take wyniki bada, przeprowadzonych przez Pastwow Inspekcj Sanitarn. Rzecznik podkreli, i odpowiednia dieta, szczeglnie w okresie przedszkolnym i szkolnym, jest kluczowa dla prawidowego rozwj fizycznego i umysowego285. W opinii Ministra Edukacji Narodowej nie ma potrzeby uregulowania przedmiotowego problemu, gdy skuteczniejsze ni regulacje prawne, wydaje si by odwoanie si do wiadomoci spoecznej i promowanie zdrowego stylu ycia286. Minister Pracy i Polityki Spoecznej stan na stanowisku, i zasadnym jest ustalenie norm ywieniowych w instytucjach opieki nad maymi dziemi. Jednake, w opinii Ministra, w tym celu nie jest konieczna zmiana ustawy o opiece nad dziemi w wieku do lat 3, a jedynie zatrudnienie w obku dietetyka, ktry bdzie czuwa nad jakoci ywienia i na bieco ustala jadospis zawierajcy zbilansowane posiki w zalenoci od wieku dzieci287. W opinii Ministerstwa Zdrowia, skuteczniejsze efekty w zakresie poprawy ywienia dzieci w placwkach owiatowych mona osign poprzez promocj zdrowia i edukacj

282 283

TVP/JB-1739/2011 ZEW/500/42/2011/MP 284 BE/WEP/EMA/062/7/1/11 285 ZEW/500/43/2011/MP 286 DZSE-3-JS-045-12/11 287 DSR-II-0712-1-1-ES/12

102

zdrowotn, ktre bd skierowane do organizatorw ywienia w tych placwkach, rodzicw oraz samych dzieci, ni poprzez wdroenie restrykcyjnych przepisw prawa288. przygotowania szk podstawowych na przyjcie uczniw szecioletnich wystpienie z 31 padziernika 2011 roku W wystpieniu do Ministra Edukacji Narodowej, Rzecznik Praw Dziecka wskaza na kluczowe warunki, jakie powinny speni szkoy, czyli zorganizowanie w salach odpowiednio wyposaonych czci edukacyjnej i rekreacyjnej, a take zapewnienia nauki w klasach do 26 osb. Rzecznik zwrci rwnie uwag na potrzeb zbadania organizacji opieki wietlicowej powierzchni i wyposaenia sal, liczby uczniw korzystajcych jednoczenie z tej formy oraz dostpnoci opieki wietlicowej dla wszystkich dzieci289. W odpowiedzi Minister Edukacji Narodowej poinformowa, i w celu lepszego przygotowania szk do spenienia obowizku szkolnego przez dzieci szecioletnie, zosta przygotowany projekt ustawy zmieniajcej ustaw o systemie owiaty oraz o zmianie niektrych innych ustaw, ktry zakada, i zostanie przeduony o 2 lata czas potrzebny niektrym samorzdom na odpowiednie przygotowanie szk290. podjcia dziaa upowszechniajcych prawa dziecka oraz idee korczakowskie na terenie wszystkich wojewdztw oraz przez prezydentw miast, burmistrzw i wjtw wystpienia z 3 listopada 2011 roku Rzecznik Praw Dziecka wystpi do marszakw wojewdztw oraz do prezydentw, burmistrzw i wjtw o podjcie dziaa upowszechniajcych prawa dziecka oraz idee korczakowskie na terenie kadego wojewdztwa. Zwrci si, by pod patronatem wadz samorzdowych odbyy si konkursy, konferencje, wystawy, spotkania uwiadamiajce dorosym potrzeb podmiotowego traktowania najmodszych. Ponadto, Rzecznik wyrazi nadziej, e oprcz wsparcia informacyjnego i promocyjnego marszakowie oraz prezydenci,

288 289

MZ-MD-P-073-2481-1/WS/12 ZEW/500/44/2011/MP 290 DKOW-WOKW-AS-043/79/2011

103

burmistrzowie i wjtowie udziel pomocy w praktycznym wymiarze podmiotom chtnym do wsppracy w tym zakresie291. Wystpienie nie wymagao odpowiedzi, jednake Marszakowie Wojewdztw Dolnolskiego oraz Pomorskiego zapewnili, i bd podejmowa rnorodne dziaania w zwizku z Obchodami Roku Janusza Korczaka292. promocji roku 2012 jako Roku Janusza Korczaka wystpienie z 9 listopada 2011 roku Rzecznik Praw Dziecka za porednictwem Kuratorw Owiaty przekaza dyrektorom przedszkoli, szk i placwek owiatowych list, w ktrym zwrci si z prob o podjcie dziaa promujcych uchwalony przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej Rok Janusza Korczaka wrd spoecznoci przedszkolnej/szkolnej293. wzrostu opat za wiadczenia udzielane przez obki, ktrych organem prowadzcym s gminy wystpienie z 23 listopada 2011 roku Wysokie koszty ponoszone przez rodzicw za pobyt dziecka w obku powoduj nierwny dostp dzieci do opieki i edukacji obkowej. Majc na uwadze zaistniay problem Rzecznik zwrci si do Ministra Pracy i Polityki Spoecznej o przeanalizowanie zaistniaej sytuacji i ograniczenie wzrostu opat za obki, jak rwnie o wyrwnanie dostpu dzieci do opieki i edukacji294. W odpowiedzi Minister Pracy i Polityki Spoecznej poinformowa, i ustalanie maksymalnej wysokoci opat ponoszonych przez rodzicw za korzystanie ich dzieci ze obka, mogoby by przedmiotem regulacji ustawowych, gdyby budet pastwa wspfinansowa np. w postaci dotacji celowej, koszt pobytu kadego dziecka w obku, co w obecnej trudnej sytuacji kryzysu nie jest moliwe. W tej sytuacji kwestia maksymalnej wysokoci opaty budzi wtpliwoci natury konstytucyjnej. Wysoko opat w instytucjach opieki nad dziemi do lat 3 oraz sposobu ich finansowania ley w kompetencji wadz

Dolnolski ZEW/500/47/2011/MT, Kujawsko-Pomorski ZEW/500/48/2011/MT, Lubelski ZEW/500/49/2011/MT, Lubuski, ZEW/500/50/2011/MT, dzki ZEW/500/51/2011/MT, Maopolski ZEW/500/52/2011/MT, Mazowiecki ZEW/500/53/2011/MT, Opolski ZEW/500/54/2011/MT, Podkarpacki ZEW/500/55/2011/MT, Podlaski ZEW/500/56/2011/MT, Pomorski ZEW/500/57/2011/MT, lski ZEW/500/58/2011/MT, witokrzyski ZEW/500/59/2011/MT, Warmisko-Mazurski ZEW/500/60/2011/MT, Wielkopolski ZEW/500/61/2011/MT, Zachodniopomorski ZEW/500/62/2011/MT, Prezydenci, Burmistrzowie i Wjtowie ZEW/500/63/2011/MT 292 DS.-E.545.27.SZ.2011, ROPS-P.9161.343.2011 293 ZEW/500/64/2011/MP 294 ZEW/500/65/2011/MK
291

104

samorzdowych i jest ograniczona poprzez dziaanie nadzoru wojewdzkiego nad aktami prawa miejscowego295. zmian w przepisach dotyczcych wieku rozpoczcia obowizku szkolnego wystpienie z 24 listopada 2011 roku Rzecznik Praw Dziecka zwrci si do Ministra Edukacji Narodowej o informacje na temat zapowiadanych zmian w przepisach prawa, dotyczcych wieku rozpoczcia obowizku szkolnego296. W odpowiedzi Minister Edukacji Narodowej poinformowa Rzecznika o projekcie ustawy zmieniajcej ustaw o zmianie ustawy o systemie owiaty oraz o zmianie niektrych innych ustaw, ktry zakada wprowadzenie od 1 wrzenia 2014 roku obowizku szkolnego dla dzieci szecioletnich297. 4.2 Sprawy indywidualne W 2011 roku zgaszane do Rzecznika Praw Dziecka sprawy indywidualne, zwizane z prawem dziecka do nauki, dotyczyy m.in.: procesu rekrutacji dzieci do przedszkola

Rzecznik Praw Dziecka otrzyma od rodzicw dzieci z K. informacj o problemie w organizacji oddziaw przedszkolnych dla dzieci objtych w roku szkolnym 2011/2012 rocznym obowizkowym przygotowaniem przedszkolnym w Gminnym Przedszkolu w K. Ze skargi wynikao, i rodzice podczas rekrutacji zgosili dzieci do ww. przedszkola, w celu dokoczenia w tej placwce edukacji przedszkolnej. Po zakoczonej rekrutacji, tj. po wywieszeniu list przyjtych dzieci, dowiedzieli si, e ich dzieci nie bd mogy kontynuowa edukacji przedszkolnej w oddziaach Gminnego Przedszkola w K., tylko w nowo utworzonych w Szkole Podstawowej w tej samej miejscowoci. Wyrazili zaskoczenie t decyzj i zdziwienie brakiem stosownych informacji przed rozpoczt rekrutacj. W zwizku z powyszym, Rzecznik Praw Dziecka zwrci si o wyjanienie problemu do waciwego Kuratora Owiaty oraz Wjta Gminy C.298 W odpowiedzi Wjt wyjani, i decyzja o organizacji w szkole oddziaw przedszkolnych dla dzieci objtych rocznym obowizkowym przygotowaniem przedszkolnym

295 296

DSR-II-0712-4-1-ES/11 ZEW/500/68/2011/MP 297 DKOW-WOKW-AS-043/8/11 298 ZEW/430/258/2011/MP

105

zostaa podjta w zwizku z brakiem miejsc w przedszkolach dla 3 i 4-latkw, a rodzice zostali zapoznani z ww. sytuacj299. Na wniosek Rzecznika Praw Dziecka Kurator Owiaty podj w przedmiotowym przedszkolu kontrol doran. W trakcie dziaa kontrolnych stwierdzono nastpujce nieprawidowoci: brak w statucie przedszkola zapisu dotyczcego terminu rekrutacji dzieci oraz fakt, i dyrektor przedszkola, przeprowadzajc rekrutacj, przekroczy swoje kompetencje, przyjmujc dzieci do oddziau przedszkolnego funkcjonujcego od 1 wrzenia 2011 roku w Szkole Podstawowej. Ponadto, Kurator Owiaty zwrci uwag na potrzeb doprecyzowania zasad przepywu informacji na linii dyrektor nauczyciel rodzic. W zwizku z powyszym Dyrektorowi Gminnego Przedszkola w K. wydano stosowne zalecenia. Nowo zatrudniony dyrektor przedszkola, od 1 wrzenia 2011 roku podj dziaania naprawcze, ktrych realizacj, na wniosek Rzecznika Praw Dziecka, monitoruje Kurator Owiaty300. realizacji edukacji przedszkolnej przez dziecko z niepenosprawnoci

Do Rzecznika Praw Dziecka zgosia si siostra 4-letniej dziewczynki, cierpicej na autyzm, informujc o problemie z realizacj prawa dziecka z niepenosprawnoci do edukacji przedszkolnej w roku szkolnym 2011/2012. W zwizku z powyszym, Rzecznik Praw Dziecka zwrci si do Burmistrza Miasta i Gminy w D. o pomoc w rozwizaniu tego problemu301. W odpowiedzi Burmistrz poinformowa Rzecznika, i dziewczynka od 2 stycznia 2012 roku bdzie uczszcza do przedszkola oraz zostanie jej przydzielony asystent podczas zaj przedszkolnych302. przyjmowania dzieci do szk

Opiekun dziecka poprosi Rzecznika Praw Dziecka o pomoc w przyjciu chopca do szkoy w obwodzie, ktrej mieszka. Chopiec ma specyficzne trudnoci w uczeniu si. Ukoczy klas pit z dwiema ocenami niedostatecznymi i nagann ocen zachowania w Szkole Podstawowej w W. Opiekun chopca uzna, e pozostawienie go w teje szkole negatywnie wpynie na jego rozwj ze wzgldu na rodowisko rwienicze. W zwizku z tym zwrci si do dyrektora innej szkoy szkoy rejonowej z prob o przyjcie chopca do

299 300

SO.1510.2.2011 WKWiO-0711/36/11 301 ZEW/45/44/2011/MP 302 brak sygnatury

106

szkoy, lecz dyrektor odmwi303. W wyniku podjtych przez Rzecznika dziaa chopiec zosta przyjty do szkoy rejonowej304. W innej sprawie z prob o pomoc zwrcia si matka dziewczynki, ktra ukoczya edukacj w oddziale przedszkolnym i od nowego roku szkolnego powinna uczszcza do klasy I szkoy podstawowej. Poniewa jednak dziecko nie posiadao staego miejsca zameldowania, szkoa poinformowaa matk, i jej dziecko nie zostanie przyjte do Szkoy Podstawowej w P. Nawizano kontakt z matk oraz wyjaniono, e w zgoszonej sprawie znaczenie ma miejsce zamieszkania, a nie miejsce zameldowania dziecka. Podano, i 4 rozporzdzenia Ministra Edukacji i Sportu z dnia 20 lutego 2004 roku w sprawie warunkw i trybu przyjmowania uczniw do szk publicznych oraz przechodzenia z jednych typw szk do innych (Dz. U. z 2004 r. Nr 26, poz. 232 z pn. zm.) stanowi, e do klasy pierwszej szkoy podstawowej oglnodostpnej prowadzonej przez gmin przyjmowane s z urzdu dzieci zamieszkae w obwodzie danej szkoy podstawowej. Przekazana informacja posuya matce dziewczynki do pozytywnego rozwizania zgoszonego problemu305. W kolejnym przypadku chopiec posiadajcy orzeczenie o potrzebie ksztacenia specjalnego z uwagi na niepenosprawno sprzon w postaci uszkodzenia wzroku i niepenosprawnoci ruchowej po ukoczeniu szkoy podstawowej w klasie integracyjnej wybra na kolejnym etapie edukacji oddzia oglnodostpny w Gimnazjum z Oddziaami Integracyjnymi w P. Komisja Rekrutacyjna zakwalifikowaa go jednak do oddziau integracyjnego ze wzgldu na dostpno w nim nauczyciela wsporganizujcego ksztacenie uczniw z niepenosprawnoci, ktrego chopiec wymaga. Ucze by niezadowolony z takiego rozwizania, poniewa wybierajc to gimnazjum, kierowa si przede wszystkim moliwoci spenienia swoich marze nauk w klasie z innowacj pedagogiczn z zakresu nauk przyrodniczych, co zapewnia mu wybrany przez niego oddzia oglnodostpny. Matka chopca zwrcia si do dyrektora, aby umoliwi jej synowi nauk w wybranej klasie. Takie rozwizanie wizao si jednak z koniecznoci zatrudnienia dodatkowego nauczyciela wsporganizujcego ksztacenie chopca w tym oddziale, na co jak poinformowa matk dyrektor nie wyraa zgody organ prowadzcy szko. Matka chopca zwrcia si wic do Rzecznika Praw Dziecka z prob o pomoc w uzyskaniu zgody ww. organu na zatrudnienie nauczyciela wsporganizujcego jego ksztacenie w oddziale oglnodostpnym ww. szkoy.306 W wyniku podjtych przez Rzecznika dziaa Wadze Miasta P. wyraziy zgod na

303 304 305 306

ZEW/430/397//2011/JF koG.552.165.2011.ZO

ZEW/430/342/2011/MT ZEW/430/381/2011/JF

107

zatrudnienie

nauczyciela

wspomagajcego

w wybranej

przez

chopca

klasie

oglnodostpnej.307 Kolejny problem dotyczy rekrutacji do szkoy ponadgimnazjalnej. Przyjte zasady rekrutacji w Liceum Oglnoksztaccym w S. stawiay w pozycji uprzywilejowanej wzgldem innych uczniw starajcych si o przyjcie do tego Liceum absolwentw Gimnazjum, ktre wraz z ww. Liceum Oglnoksztaccym wchodzio w skad Zespou Szk Oglnoksztaccych Nr 1 w S.308 Zasady rekrutacji umoliwiay przyjcie absolwentw ww. Gimnazjum poza postpowaniem rekrutacyjno-kwalifikacyjnym, warunkujc je: uzyskaniem przez tych uczniw na wiadectwie ukoczenia gimnazjum redniej ocen minimum 4,5; otrzymaniem co najmniej oceny dobrej z zachowania; uzyskaniem z trzech czci egzaminu gimnazjalnego nie mniej ni 120 punktw. Zastosowane przez dyrektora Zespou rozwizanie skutkowaoby wic nieprzyjciem kandydatw z zewntrz, mimo uzyskania przez nich wyszej punktacji ni absolwenci Gimnazjum wchodzcego w skad Zespou Szk Oglnoksztaccych Nr 1. W zwizku z powyszym, Rzecznik Praw Dziecka zwrci si do waciwego Kuratora Owiaty o podjcie dziaa zgodnie z kompetencjami. Kurator Owiaty wskaza, e poinformowa wadze miasta S. o wystosowaniu pism do dyrektorw licew oglnoksztaccych, wzywajcych do natychmiastowego usunicia uchybie w zakresie nierwnego traktowania uczniw gimnazjw podczas rekrutacji do publicznych szk ponadgimnazjalnych309. dowoenia dzieci do szk, w tym dzieci z niepenosprawnoci

Do Rzecznika Praw Dziecka w 2011 roku wpywao wiele spraw dotyczcych organizacji dowoenia dzieci do szk lub odmowy realizacji tego zadania oraz zwrotu kosztw zwizanych z jego realizacj. Byy wrd nich pytania dotyczce uregulowa prawnych. Zgaszane skargi w tej sprawie nie zawsze byy efektem naruszania praw dziecka. Czsto ich podstaw by brak woli porozumienia pomidzy rodzicami dziecka a gmin. Do Rzecznika Praw Dziecka zwrcili si rodzice z prob o pomoc w zorganizowaniu bezpiecznej drogi ze szkoy uczniom zamieszkujcym w ., gdy dzieci musiay pokonywa niebezpieczne odcinki drogi pozbawionej pobocza, po ktrej poruszay si samochody ciarowe. Rodzice bezskutecznie prosili Burmistrza . o pomoc. W wyniku podjtych interwencji w przedmiotowej sprawie, Burmistrz przychyli si do proby rodzicw.

307 308

WEK-I.4424.52.4.2011 ZEW/430/324/2011/ESn 309 KO-I.4210.1.2011.IR

108

Dowoenie zostao zorganizowane w taki sposb, i autobus jest podstawiany pod szko i po zajciach odwozi uczniw do domu, za czciow odpatnoci rodzicw.310 Drugi przypadek dotyczy problemu bezpieczestwa dzieci podczas dowozu do Szkoy Podstawowej w W. 5-letnia dziewczynka od 1 wrzenia 2011 roku bya objta rocznym obowizkowym przygotowaniem przedszkolnym. Z uwagi na fakt, i Szkoa Podstawowa w W., przy ktrej zorganizowany zosta oddzia przedszkolny, oddalona bya o 5,5 km od domu, gmina zorganizowaa dowz autokarem wraz z osob sprawujc opiek nad dziemi. Z relacji rodzicw 5-latki wynikao, i 1 grudnia 2011 roku autokar przyjecha bez opiekunki. W zwizku z czym, matka podja dziaania wyjaniajce przyczyn braku opieki nad dziemi podczas dowozu do szkoy. W Urzdzie Gminy w U. uzyskaa informacj, i autokar, ktrym jed dzieci nie jest autobusem szkolnym, lecz komunikacji publicznej. Przekazano, i gmina zakupia dzieciom bilety miesiczne na ten autobus, ale jedynie w okresie wrzesie-listopad Wadze Gminy zorganizoway opiek nad dziemi podczas dowozu. Rzecznik Praw Dziecka w pimie do Wjta Gminy w U. wyrazi zaniepokojenie warunkami bezpieczestwa dzieci podczas dowozu do Szkoy Podstawowej w W.311 W odpowiedzi Wjt Gminy zapewni Rzecznika Praw Dziecka, i od 2 stycznia 2012 roku bdzie kontynuowa realizacj umowy w zakresie zapewnienia dzieciom opiekuna podczas dowozu do Szkoy Podstawowej w W.312 W innej sprawie o interwencj Rzecznika poprosia matka dziecka z niepenosprawnoci z miejscowoci . Organ prowadzcy zorganizowa dowoenie dzieci posiadajcych orzeczenie o potrzebie ksztacenia specjalnego do szkoy specjalnej. Matka kwestionowaa jednak warunki dowozu, a przede wszystkim brak opiekuna. Przewonik, wyoniony w drodze przetargu, zacz stawia matce dziecka warunki, ktrych spenienie miao decydowa o tym, czy przewonik bdzie zabiera dziecko. Rzecznik wystpi z pismem do Wadz Miasta ., informujc je o zaistniaej sytuacji i proszc o jak najszybsze podjcie dziaa zmierzajcych do rozwizania problemu, podkrelajc, e brak opiekuna moe zagraa bezpieczestwu dzieci313. Wadze Miasta podjy dziaania. W odpowiedzi wyjaniono, e dowz prowadzony jest przez uprawnionego kierowc,

310 311

ZEW/430/229/2011/ZA ZEW/430/689/2011/MP 312 ZOEAS.0310.21.2011 313 ZEW/45/36/2011/AM

109

a opiek sprawuje opiekun posiadajcy kwalifikacje zgodne z umow314. W rozmowie telefonicznej matka potwierdzia, e dzieciom zostaa zapewniona waciwa opieka. W kolejnej sprawie jedna z matek z miejscowoci G., zwrcia si do Rzecznika Praw Dziecka z problemem odmowy dowoenia jej dziecka z niepenosprawnoci do szkoy specjalnej. Poinformowaa, e problem dotyczy wikszej liczby dzieci. Jako powd podawano, i zorganizowany w miecie system przekroczy zaplanowane na ten cel rodki finansowe. Rzecznik, stajc w obronie dzieci z niepenosprawnoci, zwrci si w przedmiotowej sprawie do Wadz Miasta. Poprosi o przekazanie informacji, w jaki sposb gmina realizuje obowizek naoony na ni w art. 17 ust. 3a ustawy o systemie owiaty. Rzecznik zwrci si rwnie do waciwego Kuratora Owiaty o podjcie dziaa wynikajcych z zada nadzoru pedagogicznego315. Wadze miasta, na skutek interwencji zorganizoway dla uczniw, ktrzy wczeniej nie byli objci zorganizowanym dowoeniem na zajcia do szkoy i z powrotem dowz transportem takswkowym316. Fakt ten potwierdzi Kurator Owiaty317. Z kolejn prob o pomoc zwrcia si do Rzecznika matka chopca z niepenosprawnoci zamieszkaego w Gminie N. Chciaa, aby Gmina N. dowozia jej dziecko do szkoy. Wjt nie wyraa jednak zgody na zorganizowanie dziecku transportu, proponujc rodzicom podpisanie umowy i zwrot kosztw przejazdu, na co nie wyraali oni zgody. Z uzyskanej przez Rzecznika Praw Dziecka interpretacji Ministerstwa Edukacji Narodowej przepisw dotyczcych m.in. tego problemu wynikao, e rodzic ma prawo wyboru, czy korzysta z transportu zorganizowanego, czy te organizuje dowz we wasnym zakresie. Wykorzystujc przedstawione stanowisko, w wyniku interwencji Rzecznika, w roku szkolnym 2011/2012 chopiec zosta objty bezpatnym transportem do szkoy318. realizacji obowizku szkolnego i obowizku nauki, w tym przez dzieci z niepenosprawnoci Do Rzecznika Praw Dziecka zwrcia si matka dziewczynki, posiadajcej opini poradni psychologiczno-pedagogicznej o dostosowaniu wymaga edukacyjnych do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych oraz orzeczenie o niepenosprawnoci w stopniu umiarkowanym. Poprosia o pomoc w rozwizaniu sytuacji, w ktrej dyrektor Liceum Oglnoksztaccego w G. wywiera na ni presj, aby zabraa

314 315

OW.III.4461-1/11 ZEW/45/37/2011/AM 316 WE/I/4464/11/MKK 317 WR.570.98.2011.HS

110

dokumenty crki ze szkoy. Matka ulega naciskom. Nastpnie okazao si, i jej crka, w okresie od stycznia do marca 2011 roku, nie zostaa zapisana do adnej innej szkoy, nie realizujc w ten sposb obowizku nauki. Rzecznik Praw Dziecka podj rozmowy z dyrektorem liceum, do ktrego dziewczynka uczszczaa, dyrektorem Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej dziaajcej na tym terenie oraz z dyrektorem innego liceum w miejscowoci G. W wyniku podjtych dziaa dziewczynka zostaa przyjta do liceum znajdujcego si blisko jej miejsca zamieszkania. Dziewczynka w nowej szkole bardzo szybko odnalaza si w gronie rwienikw i osigaa dobre wyniki w nauce319. W innym przypadku ojciec zwrci si do Rzecznika Praw Dziecka w sprawie uzyskania zgody dyrektora Szkoy Podstawowej w K. na realizacj przez crk obowizku szkolnego poza szko. Dziewczynka pozostawaa pod opiek matki. W roku szkolnym 2010/2011 dziewczynka nie uczszczaa do szkoy. Matka uczya crk w domu, poniewa obawiaa si j posa do szkoy ze wzgldu na jej zdrowie podejrzenie zmiany naczyniowej w mzgu. Matka dziewczynki nie podejmowaa jednak dziaa majcych na celu zdiagnozowanie jej stanu zdrowia w celu ustalenia, na ile choroba jest dla niej zagroeniem oraz czy moe z rwienikami chodzi do szkoy. Dyrektor szkoy, po upomnieniach rodzicw dziewczynki, poinformowa Urzd Gminy o nierealizowaniu przez dziecko obowizku szkolnego oraz skierowa wniosek do Sdu Rejonowego w C. o wgld w sytuacj rodzinn. Jednoczenie, majc na uwadze dobro dziewczynki, umoliwi jej przystpienie do egzaminw klasyfikacyjnych. Dziewczynka uzyskaa promocj do klasy programowo wyszej. Sd postanowi przed wakacjami ustali biegego neurologa dziecicego, celem wykonania badania dziecka, lecz okazao si, i na tym terenie nie udao si powoa ww. specjalisty. W wyniku dziaa podjtych przez Rzecznika Praw Dziecka w cigu tygodnia wyznaczono termin badania dziewczynki w Klinice Neurochirurgii Centrum Zdrowia Dziecka i uzyskano zgod ww. Sdu na zwrot kosztw przejazdu matki z crk do szpitala oraz pobytu rodzica w hotelu przyszpitalnym na czas trwania bada dziewczynki. Wyniki bada wykazay, i dziewczynka jest zdrowa. W konsekwencji wrcia ona do szkoy po ponad rocznej przerwie320.

318 319

ZEW/432/4/2011/ZA ZEW/45/7/2011/MT 320 ZEW/430/506//2011/JF

111

wyboru

szkoy

lub

specjalnego

orodka

szkolno-wychowawczego

w przypadku dzieci z niepenosprawnoci Innym problemem zwizanym take z dowoeniem dzieci z niepenosprawnoci jest wybr szkoy lub orodka dla dziecka z orzeczeniem do ksztacenia specjalnego. Konflikty powstajce na tej paszczynie wynikaj z rnicy midzy oczekiwaniami rodzicw dziecka dotyczcymi realizacji zalece poradni psychologiczno-pedagogicznej zawartych w orzeczeniach i wyboru takiej szkoy czy orodka, ktre zabezpiecz w peni potrzeby ich dziecka, a gmin, ktra odmawia dowoenia lub zwrotu kosztw dowoenia do szkoy (nie znajdujcej si najbliej miejsca zamieszkania) ze wzgldu na trosk o waciwe wydatkowanie rodkw z budetu gminy. Przykadem takiej sprawy moe by, odmowa przez Wjta Gminy J. organizacji dowoenia dzieci, spowodowan tym, e na terenie gminy i powiatu s szkoy oglnodostpne, specjalne, integracyjne, ktre jego zdaniem, s w stanie zapewni dziecku waciw edukacj. Rzecznik Praw Dziecka zwrci si dwukrotnie do Wjta, wystpi do waciwego Kuratora Owiaty oraz Wojewody. Wojewoda poinformowa, e jest w trakcie rozpoznawania problemu. Sprawa pozostaje w toku321. oceniania, klasyfikowania i promowania

Rodzice zwrcili si do Rzecznika Praw Dziecka w sprawie niepromowania ich syna do klasy drugiej w Publicznej Szkole Podstawowej w Z. Chopiec posiada orzeczenie o potrzebie ksztacenia specjalnego, ktre wydano mu na czas pobytu w przedszkolu ze wzgldu na sabowidzenie. Wynik badania psychologicznego chopca wskazywa na prawdopodobiestwo wystpowania u niego Zespou Aspergera. Zarwno w jednym, jak i drugim dokumencie zostay okrelone wskazwki do pracy z dzieckiem. Wychowawca chopca, nauczyciel edukacji wczesnoszkolnej, nie uwzgldni ich w pracy z dzieckiem, gdy, jak przekazali rodzice, nie byy one podstaw w myl obowizujcych przepisw do dostosowania wymaga edukacyjnych do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych ucznia, u ktrego stwierdzono zaburzenia i odchylenia rozwojowe lub specyficzne trudnoci w uczeniu si, uniemoliwiajce sprostanie tym wymaganiom. Rodzice informowali wychowawc, e podjli dziaania w celu uzyskania stosownej opinii z poradni psychologiczno-pedagogicznej, ale jest to proces, ktry wymaga czasu. Na miesic przed zakoczeniem zaj edukacyjnych rodzice zostali pisemnie poinformowani przez szko o niepromowaniu ich syna do klasy programowo wyszej. Wyrazili negatywn opini w tej

321

ZEW/45/42/2011/AM

112

sprawie. Na posiedzeniu rady pedagogicznej dotyczcej promocji uczniw, wychowawca chopca przedstawi wniosek o jego niepromowanie do klasy drugiej. Tego samego dnia do szkoy wpyna opinia w jego sprawie, wydana przez poradni psychologicznopedagogiczn, w ktrej m.in. zapisano, e pozostawienie dziecka na drugi rok w tej samej klasie negatywnie wpynie na jego rozwj emocjonalno-spoeczny. 322 W wyniku podjtych przez Rzecznika dziaa stwierdzono szereg uchybie dotyczcych zasad wewntrzszkolnego oceniania uczniw, majcych wpyw na klasyfikacj i promowanie ww. ucznia. W zwizku ze stwierdzonymi nieprawidowociami dotyczcymi trybu ustalania rocznej oceny klasyfikacyjnej dyrektor szkoy powoa komisj, ktra w drodze sprawdzianu wiadomoci i umiejtnoci, ustalia uczniowi roczn ocen klasyfikacyjn z zaj edukacyjnych, stanowic podstaw promowania chopca do klasy programowo wyszej.323 skrelania dzieci z listy wychowankw przedszkola lub listy uczniw szkoy

Rzecznik Praw Dziecka otrzyma skarg od mamy 5-letniego chopca, dotyczc skrelenia jej syna z listy wychowankw Przedszkola Nr 4 w S. Dyrektor pisemnie poinformowa rodzicw o tej decyzji, uzasadniajc j tym, i nieobecno dziecka w Przedszkolu trwaa powyej 30 dni, oraz e na licie dzieci oczekujcych na przyjcie s dzieci obojga rodzicw pracujcych. Mama chopca wyjania Rzecznikowi, i przekazaa dyrektorowi informacje o chorobie swojego dziecka we wskazanym okresie oraz przedstawia mu zawiadczenie lekarskie. W opinii rodzica bezporedni przyczyn skrelenia jej syna by fakt, i nie uiszcza ona opaty staej w wysokoci 170 z. Mama chopca przy przyjciu do przedszkola zadeklarowaa, e chce, aby syn przebywa w Przedszkolu tylko przez 5 godzin dziennie. Std uwaaa, e za pobyt jej dziecka nie naley pobiera opaty. W zwizku z powyszym, Rzecznik Praw Dziecka zwrci si o wyjanienie tej sprawy do Dyrektora Przedszkola Nr 4 w S. oraz waciwego Kuratora Owiaty324. W odpowiedzi dyrektor przedszkola podkreli, i przyczyn skrelenia chopca z listy z dniem 1 stycznia 2011 roku bya jego duga nieusprawiedliwiona nieobecno. Ponadto, dyrektor poinformowa, i zaproponowa rodzicowi, aby ponownie zoy kart zapisu dziecka do Przedszkola Nr 4. Powysz informacj przekazano rodzicowi, ktry tak kart zoy. Od 1 marca 2011 roku dziecko zostao ponownie przyjte do przedszkola325.

322 323 324

ZEW/430/351/2011/JF

SiW-0551/64/11 ZEW/430/61/2011/MP 325 P.IV.074-1/11

113

Kurator Owiaty poinformowa Rzecznika Praw Dziecka, i z uwagi na skrelenie dziecka z listy w ww. przedszkolu przeprowadzono kontrol doran. W wyniku tych dziaa Kurator Owiaty potwierdzi, i rodzice chopca w karcie zgoszenia zadeklarowali 5-godzinny pobyt w placwce. Jednake, stwierdzono rwnie nieprawidowoci w procedurze skrelenia dziecka z listy wychowankw. Okazao si, i podane przez dyrektora przyczyny skrelenia nie znalazy bowiem odzwierciedlenia w statucie przedszkola. Brakowao rwnie informacji o dziaaniach, majcych na celu zdiagnozowanie przyczyny nieobecnoci dziecka, a dyrektor wyda decyzj o skreleniu dziecka bez pouczenia o moliwoci i trybie odwoania si rodzicw. Zapisy w statucie przedszkola w zakresie skrelenia okazay si niezgodne z przepisami prawa. W zwizku z powyszym, Kurator Owiaty wyda dyrektorowi Przedszkola Nr 4 stosowane zalecenia, w tym przywrcenie moliwoci uczszczania chopca do przedszkola326. W innym przypadku do Rzecznika Praw Dziecka zwrcia si matka z prob o pomoc dla syna, ktry zosta skrelony z listy uczniw za palenie papierosw na terenie szkoy w Zespole Szk w N. W wyniku interwencji, Szkoa zbadaa sytuacj rodzinn chopca i uchylia decyzj o skreleniu go z listy uczniw oraz podja dziaania wspierajce chopca. W wyniku przeprowadzonych dziaa wyjaniajcych okazao si, e ucze w ten sposb chcia zwrci na siebie uwag. Mia on bardzo trudn sytuacj rodzinn (brak kontaktu z ojcem, chora matka, trudna sytuacja materialna musia pracowa, aby zarabia pienidze i pomc matce)327. likwidacji lub reorganizacji szk

Rok 2011 by kolejnym rokiem, ktry obfitowa w uchway podejmowane przez samorzdy w sprawie likwidacji szk, ich przeksztace, a take przenoszenia siedziby i czenia w zespoy szk. Problem ten coraz czciej zacz dotyczy szk ponadgimnazjalnych. Duo listw od rodzicw zawierajcych prob o pomoc lub interwencj Rzecznika dotyczyo likwidacji maych szk. Rodzice podnosili problem dowoenia dzieci, wyduenia czasu pobytu maego dziecka poza domem, oczekiwania na dowz w nieprzystosowanych wietlicach szkolnych, zagroenia dla ich bezpieczestwa. Coraz czciej podnoszony by te problem braku konsultacji z rodzicami dzieci, ktrych likwidacja szkoy bezporednio dotyka. We wszystkich przypadkach Rzecznik zwraca si indywidualnie do samorzdw, by

326 327

KNT.5533.5.2011 ZEW/431/16/2011/ZA

114

podejmowane w danej sprawie dziaania miay na wzgldzie przede wszystkim dobro dziecka. Pomimo, e czynnik finansowy nadal ma znaczenie przy wprowadzaniu zmian restrukturyzacyjnych, to po interwencjach Rzecznika niejednokrotnie wadze samorzdowe ponownie analizoway problem i odstpowano od zamiaru likwidacji szkoy328. W sprawie likwidacji szkoy do Rzecznika Praw Dziecka zwrcia si rwnie Rada Rodzicw maej, wiejskiej szkoy w S. Delegacja rodzicw przedstawia Rzecznikowi argumenty w obronie szkoy oraz poinformowaa o braku konsultacji ze spoeczestwem. Rzecznik podj rozmowy z wadzami gminy, wystpi do Wjta z prob o ponowne przeanalizowanie problemu i podjcie takich decyzji, ktre bd uwzgldniay przede wszystkim dobro dziecka i moliwoci jego rozwoju. Wjt Gminy G. przekaza Rzecznikowi, e w roku szkolnym 2011/2012 sie szk nie ulegnie zmianie. Jednoczenie, zobowiza si, e jeeli w przyszoci bd podejmowane decyzje w takich kwestiach, bd one poprzedzone konsultacjami spoecznymi ze wszystkimi zainteresowanymi329. Wiele spraw dotyczcych likwidacji lub reorganizacji szkoy, dziki interwencjom Rzecznika oraz dobrej woli i chci wsppracy organu prowadzcego, dyrektora szkoy oraz rodzicw uczniw, udao si rozwiza w sposb satysfakcjonujcy kad ze stron330. Z zaniepokojeniem Rzecznik Praw Dziecka odnotowuje, e do konsultacji spoecznych nie s zapraszane dzieci. doywiania uczniw

Do Rzecznika Praw Dziecka zwrcia si mieszkanka W. z prob o pomoc w sprawie odmowy przez szko podstawow bezpatnego doywiania jej dzieci, z uwagi na niespenianie kryterium dochodowego. W zwizku z zaistnia sytuacj poinformowano dyrektora szkoy o zasadach funkcjonowania systemu doywiania w ramach programu Pomoc pastwa w zakresie doywiania i o funduszach, ktre miasto W. posiadao z tego tytuu. W wyniku interwencji Rzecznika, dyrektor szkoy obj dzieci bezpatnym doywianiem331. Bya to jedyna w 2011 roku proba o interwencj w sprawie doywiania dzieci.

328 329

ZEW/430/304/2011/AM OR.033.19.201 330 ZEW/430/84/2011/MT, ZEW/430/91/2011/MT, ZEW/430/353/2011/MT 331 ZEW/420/1/2011/ZA

115

inicjatywy rodzicw w sprawie obkw

Do Rzecznika Praw Dziecka w 2011 roku wpyway proby rodzicw o poparcie ich de majcych na celu budow obkw przez gminy332, midzy innymi w miejscowociach N. i G. Rzecznik zwrci si do burmistrzw tych miast o przeanalizowanie argumentw przedstawianych przez rodzicw i podjcie takich decyzji, ktre bd miay na wzgldzie dobro najmodszych. Ponadto, Rzecznik zwrci uwag, e kade dziecko ma prawo do opieki, wychowania i edukacji, a obowizkiem wadz jest stworzenie gwarancji, i bdzie ono mogo korzysta ze swoich praw. Skargi skadane do Rzecznika dotyczyy rwnie projektw uchwa rad miejskich w sprawie ustalenia opat za pobyt i wyywienie dzieci objtych opiek w obkach333 oraz uchwa w sprawie statutw obkw334. Przykadem moe by tu sprawa, w ktrej Rzecznik Praw Dziecka zwrci si do Przewodniczcego Rady Miejskiej w G. z prob o ponown analiz wysokoci opat. Ponadto, zwrci uwag, e wysoka kwota opaty moe okaza si niemoliwa do uiszczenia przez rodzicw, co spowodowaoby ograniczenie dostpu dzieci do opieki i edukacji. Podjte dziaania przyczyniy si do zmian przepisw uchwa, a tym samym uwzgldnienia stanowiska Rzecznika oraz rodzicw. W przypadku uchway dotyczcej statutu obka w miejscowoci O., po analizie dokumentu, Rzecznik zwrci uwag na przepisy zawierajce znamiona dyskryminacji dzieci z niepenosprawnoci. Zwrci si do waciwego Wojewody jako organu nadzoru. W wyniku interwencji rada miasta zmienia przepisy statutu. kwestii zakazu uywania lub posiadania telefonw komrkowych przez uczniw na terenie szkoy lub podczas imprez organizowanych przez szko Problem, ktry uczniowie i ich rodzice zgaszali w 2011 roku do Rzecznika Praw Dziecka dotyczy sytuacji, w ktrej dyrektor szkoy wprowadza uregulowania, zakazujce uczniom posiadania lub uywania telefonw komrkowych na terenie szkoy lub podczas imprez organizowanych przez szko. Wszystkim zgaszajcym zostaa udzielona odpowied, i zgodnie z 16b ust. 2 Zacznika Nr 2, 18b ust. 2 Zacznika Nr 3, 19 ust. 2 Zacznika Nr 4 do rozporzdzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 roku w sprawie ramowych statutw publicznego przedszkola oraz publicznych szk (Dz. U. Nr 61, poz. 624 z pn. zm.) statuty szk podstawowych, gimnazjw, czy licew okrelaj m.in. obowizki uczniw w zakresie warunkw korzystania z telefonw komrkowych i innych urzdze

332 333

ZEW/48/14/2011/MK, ZEW/12/2011/MK ZEW/48/11/2011/MK 334 ZEW/48/8/2011/MK

116

elektronicznych na ich terenie. Szkoa ma wic prawo ograniczy korzystanie z telefonw, np. podczas zaj lekcyjnych. Jednoczenie podkrelono, i pojcie korzystania z telefonu zakada prawo do jego posiadania. Ustanowienie wic zakazu posiadania telefonw komrkowych w szkole lub podczas wyjazdw szkolnych nie znajduje uzasadnienia w przepisach prawa i moe narusza prawo dziecka do kontaktu z rodzicami335.

335

ZEW/430/400/2011/MT, ZEW/430/413/2011/MT, ZEW/430/458/2011/MT, ZEW/430/489/2011/MT

117

5. PRAWO DO OCHRONY PRZED PRZEMOC, OKRUCIESTWEM, WYZYSKIEM, DEMORALIZACJ, ZANIEDBANIEM ORAZ INNYM ZYM TRAKTOWANIEM Pastwa-Strony bd podejmoway wszelkie waciwe kroki (...) dla ochrony dziecka przed wszelkimi formami przemocy fizycznej bd psychicznej, krzywdy lub zaniedbania bd zego traktowania lub wyzysku, w tym wykorzystywania w celach seksualnych (...). (art. 19 Konwencji o Prawach Dziecka). W 2011 roku zgoszono do Rzecznika Praw Dziecka ogem 3 448 spraw, zwizanych z prawem do ochrony przed zym traktowaniem, w tym: 1 278 zgoszono na pimie; 2 037 podczas rozmw telefonicznych; 133 podczas osobistych wizyt w Biurze Rzecznika.

Rzecznik zwraca si do organw i instytucji o podjcie dziaa lub udzielenie informacji w sprawach, dotyczcych m.in.: przemocy wobec dzieci w rodowisku domowym; przemocy seksualnej; naruszania praw wychowankw placwek opiekuczo-wychowawczych, wcznie ze stosowaniem wobec nich przemocy; przemocy rwieniczej w przedszkolu/szkole.

W niektrych ze spraw z tego zakresu Rzecznik Praw Dziecka podejmowa te decyzje o przyczeniu si do postpowa sdowych (szerzej opisane w rozdziale III Sprawy sadowe i administracyjne z udziaem Rzecznika Praw Dziecka). 5.1 Wystpienia generalne Rzecznika Praw Dziecka Wystpienia generalne Rzecznika Praw Dziecka w zakresie prawa do ochrony przed przemoc, okruciestwem, wyzyskiem, demoralizacj, zaniedbaniem oraz innym zym traktowaniem dotyczyy: postpu prac legislacyjnych nad rozporzdzeniem dotyczcym procedury Niebieskie Karty wystpienie z 14 marca 2011 roku Rzecznik Praw Dziecka zwrci si do Prezesa Rady Ministrw z prob o udzielenie informacji dotyczcej postpu prac legislacyjnych oraz terminu, w jakim Rada Ministrw 118

wyda rozporzdzenie dotyczce procedury Niebieskie Karty. W przedmiotowym wystpieniu Rzecznik podkreli, e istotnym jest, aby instytucje zobowizane do podejmowania okrelonych dziaa otrzymay jak najszybciej instrumentarium prawne, na podstawie ktrego bd mogy podejmowa skuteczne dziaania336. Minister Pracy i Polityki Spoecznej poinformowa, e projekt rozporzdzenia w kwietniu zostanie przekazany pod obrady Komitetu Staego Rady Ministrw. Rozporzdzenie zostao wydane 13 wrzenia 2011 roku. informacji na temat wydania rozporzdzenia, okrelajcego procedur postpowania Policji przy wykonywaniu czynnoci odebrania dziecka w sytuacji zagroenia jego ycia lub zdrowia wystpienie z 31 marca 2011 roku Rzecznik Praw Dziecka wystpi do Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji o informacje odnonie terminu wydania rozporzdzenia, okrelajcego procedur postpowania Policji przy wykonywaniu czynnoci odebrania dziecka w sytuacji zagroenia jego zdrowia lub ycia337. W odpowiedzi Podsekretarz Stanu poinformowa Rzecznika, i Minister Spraw Wewntrznych i Administracji 28 marca 2011 roku podpisa rozporzdzenie w sprawie procedury postpowania przy wykonywaniu czynnoci odebrania dziecka z rodziny w razie bezporedniego zagroenia ycia lub zdrowia dziecka w zwizku z przemoc w rodzinie. Na mocy przepisw przywoywanego powyej rozporzdzenia policjant, przede wszystkim ma za zadanie zapewni osobiste bezpieczestwo dziecku, pracownikowi socjalnemu i innym uczestnikom postpowania, a w razie potrzeby udzieli pierwszej pomocy i wezwa pogotowie ratunkowe. Decyzj o odebraniu dziecka z rodziny podejmuje pracownik socjalny wsplnie z policjantem, lekarzem lub ratownikiem medycznym czy pielgniark, co jest zgodne z uwagami Rzecznika Praw Dziecka do projektu rozporzdzenia, ktry zakada pierwotnie, e decyzj podejmuje pracownik socjalny. Przesank odebrania dziecka z rodziny jest bezporednie zagroenie dla jego ycia lub zdrowia. Warto pokreli, i rozporzdzenie okrela sposb dokumentowania czynnoci i zakres niezbdnych informacji, jakie zawarte zostan w notatce urzdowej oraz jej obieg338.

336 337

GAB/500/2/2011/BS GAB/500/3/2011/BS 338 DAiN-VI-0661-4/11

119

wczenia treci dotyczcych przeciwdziaania przemocy w rodzinie do programu ksztacenia okrelonych grup zawodowych wystpienie z 1 kwietnia 2011 roku do Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyszego

Do Rzecznika Praw Dziecka zwrcili si reprezentanci organizacji pozarzdowych i instytucji dziaajcych na rzecz przeciwdziaania przemocy w rodzinie, proszc o wsparcie inicjatywy na rzecz zmian w sposobie ksztacenia m.in. pedagogw szkolnych, policjantw, pracownikw suby zdrowia i pracownikw socjalnych. Jak wynika z bada m.in. realizowanych w 2007 roku na zlecenie Ministra Pracy i Polityki Spoecznej nie posiadaj oni wystarczajcej wiedzy, narzdzi i dowiadczenia, by waciwie uruchamia dziaania pomocowe wobec ofiar przemocy. W zwizku z powyszym Rzecznik Praw Dziecka zwrci si do Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyszego o rozwaenie wczenia treci dotyczcych przeciwdziaania przemocy w rodzinie w tym szczeglnie wobec dzieci do programu ksztacenia na poziomie wyszym wszystkich grup zawodowych, majcych styczno z takimi przypadkami339. W udzielonej odpowiedzi Minister Nauki i Szkolnictwa Wyszego poinformowa, e zmiany ustawy o szkolnictwie wyszym zwikszyy autonomi programow uczelni, co oznacza, e podstawowe jednostki organizacyjne uczelni mog samodzielnie uruchamia i okrela proces ksztacenia dla kierunkw studiw decyzja o wczeniu treci ksztacenia dotyczcych przeciwdziaania przemocy w rodzinie, w tym wobec dzieci, naley do autonomii wadz jednostki podstawowej uczelni340. naduywania umieszczania nieletnich w oddzielnym pomieszczeniu

mieszkalnym lub izbie przejciowej w zakadach poprawczych i schroniskach dla nieletnich wystpienie z 26 maja 2011 roku W zwizku z wnioskami wycignitymi po kontrolach zleconych przez Rzecznika Praw Dziecka w 2010 roku w zakadach poprawczych i schroniskach dla nieletnich, Rzecznik wystpi do Ministra Sprawiedliwoci o wzmoenie nadzoru nad dostosowaniem oddzielnych pomieszcze mieszkalnych lub izb przejciowych w zakadach poprawczych i schroniskach dla nieletnich, do standardw okrelonych w rozporzdzeniu Ministra Sprawiedliwoci z dnia 17 padziernika 2001 roku w sprawie zakadw poprawczych i schronisk dla nieletnich341. Rzecznik Praw Dziecka zaapelowa take o podjcie dziaa legislacyjnych, majcych na celu okrelenie maksymalnego czasu, na jaki nieletni dla zapewnienia bezpieczestwa

339 ZEW/500/14/2011/ESn 340 MNiSW-DNS-WUP-622-13376-7/MD/11 341 Dz. U. Nr 124 poz. 1359, ze zm.

120

i porzdku w zakadzie moe zosta umieszczony w izbie przejciowej lub oddzielnym pomieszczeniu przez dyrektora zakadu. W opinii Rzecznika rozporzdzenie to powinno zakrela 7 dniowy termin, z moliwoci jego przeduenia, nie duej jednak ni 14 dni, z zastrzeeniem w takim przypadku warunku zasignicia opinii psychologicznopsychiatrycznej342. W odpowiedzi Rzecznik zosta poinformowany, e w ramach dostpnych rodkw budetowych, na bieco poprawia si standard tych izb. Natomiast odnoszc si do oznaczenia czasu umieszczenia ww. pomieszczeniach Ministerstwo Sprawiedliwoci podzielio pogld Rzecznika, e okres umieszczenia nieletnich w izbach przejciowych powinien by oznaczony i ograniczony do niezbdnego minimum. Jednake podkrelono, e w przypadku umieszczenia nieletniego w izbie na podstawie 25 ww. rozporzdzenia, naley mie na uwadze brak moliwoci dokonania z gry precyzyjnej oceny co do czasu, w jakim mog ustpi przesanki do jego stosowania, a ustalenie sztywnych ram czasowych, moe spowodowa niebezpieczestwo dla pozostaych wychowankw lub personelu placwki. Stosowanie przez dyrektorw cyt. rozporzdzenia, w tym 25, jest na bieco monitorowane przez Departament Wykonania Orzecze i Probacji Ministerstwa Sprawiedliwoci, a problemy z tym zwizane bd przedmiotem szerokiej dyskusji sdziw, wizytatorw oraz dyrektorw zakadw poprawczych i schronisk dla nieletnich. Ich wnioski i opinie bd w przyszoci podstaw do podjcia przez Departament prac zmierzajcych do nowelizacji wyej wymienianego rozporzdzenia343. potrzeby szczeglnej ochrony interesw maoletnich i ich najbliszych, ktrych dotycz treci przekazywane opinii publicznej wystpienie z 6 lipca 2011 roku Rzecznik Praw Dziecka zwrci si do Przewodniczcego Rady Etyki Mediw o zwrcenie uwagi na potrzeb szczeglnej ochrony interesw maoletnich i ich najbliszych, ktrych dotycz treci przekazywane opinii publicznej w przestrzeni medialnej344. W swoim wystpieniu Rzecznik podnis kwesti posugiwania si w prasie i telewizji sformuowaniami o zabarwieniu pejoratywnym, okrelajcymi czy opisujcymi dzieci i rodziny znajdujce si w sytuacjach kryzysowych. Rzecznik poruszy rwnie konieczno ochrony najmodszych przed konsekwencjami podawania przez media informacji na ich temat, ktre nie znajduj nastpnie potwierdzenia. Rzecznik zaapelowa rwnie do

342 343

ZSR/500/7/2011/MS DWOiP-III-072-8/11/4 344 ZSR/500/11/2011/AW

121

rodowiska dziennikarskiego o szczeglne wyczulenie na zoono problematyki rodzinnej i ochron interesw dzieci oraz wyrazi prob o rozwaenie moliwoci zaangaowania mediw w promowanie pozytywnych postaw spoecznych ukierunkowanych na wspieranie rodziny oraz zastpczych form opieki nad dziemi. wprowadzenie zmian w procedurze karnej w zakresie przesuchiwania maoletnich wiadkw wystpienie z 30 listopada 2011 roku W wystpieniu do Ministra Sprawiedliwoci, Rzecznik Praw Dziecka przedstawiajc aktualne uwagi dotyczce zagadnienia przesuchiwania dziecka w procedurze karnej, zwrci si o podjcie dziaa oraz wprowadzenie odpowiednich zmian w przepisach dotyczcych przesuchiwania maoletnich wiadkw345. W wystpieniu Rzecznik wskaza, e w sprawach karnych, zarwno w toku postpowania przygotowawczego, jak i sdowego, dobro dziecka i jego prawo do harmonijnego rozwoju s szczeglnie naraone na uszczerbek oraz, e wystpuje due niebezpieczestwo wiktymizacji. Zastrzeenia dotyczce procedury przesuchiwania dzieci obejmuj zwaszcza problem wielokrotnoci przesuchiwania dziecka, przesuchiwanie w warunkach traumatycznych dla dziecka, niekorzystanie z moliwoci przesuchania w warunkach przyjaznych, brak realizacji zasady rejestracji przesuchania dziecka przy pomocy specjalistycznej aparatury oraz brak odpowiedniej reprezentacji. Rzecznik zwrci uwag, i przepisy art. 185a i art. 185b Kodeksu postpowania karnego s niewystarczajce dla ochrony nieuksztatowanej jeszcze osobowoci kadego dziecka pokrzywdzonego/wiadka i jego psychiki przed negatywnymi skutkami kontaktu z organami cigania i wymiaru sprawiedliwoci. Istotny pozostaje rwnie problem nieodpowiedniej reprezentacji maoletniego w procesie karnym, gdy mimo istnienia wyranej podstawy prawnej kuratorzy procesowi powoywani s zbyt rzadko. Organy procesowe zbyt rzadko korzystaj z rozwiza przyjaznych dziecku. W zwizku z powyszym Rzecznik podkreli i, majc na celu wzmocnienie standardw ochrony dziecka przed wiktymizacj, co stanowi jeden z priorytetw dziaalnoci Rzecznika, konieczna pozostaje zmiana obowizujcych przepisw m.in. w taki sposb, by w postpowaniu przygotowawczym i sdowym w sprawach karnych stosowa tryb przewidziany w art. 185a k.p.k. take do postpowa dotyczcych innych, ni przewidziane tymi przepisami, przestpstw oraz by zagwarantowa szersz ochron pokrzywdzonym

345

ZSR/500/16/2011/KCH

122

dzieciom, zwaszcza poprzez objcie ni wszystkich maoletnich do osiemnastego roku ycia, a take by zapewni dzieciom odpowiedni reprezentacj w procesie karnym. W odpowiedzi Minister Sprawiedliwoci podzieli stanowisko Rzecznika, uznajc przedstawione uwagi za suszne. Zgodzi si, e przesuchanie dziecka-wiadka powinno odbywa si poza sal sdow, w odpowiednich warunkach i w specjalnie wyposaonych pomieszczeniach. Podkreli, e przedstawione postulaty zwaszcza ws. ustawowego zagwarantowania jednorazowego przesuchania, w duej mierze zostay uwzgldnione w projekcie nowelizacji Kodeksu Postpowania Karnego, opracowanego przez Komisj Kodyfikacyjn Prawa Karnego, ktry pod koniec stycznia zosta przesany do uzgodnie midzyresortowych. Ministerstwo za suszn uznao rwnie uwag Rzecznika dotyczc koniecznoci wyznaczania kuratora.346 W zwizku z naoonym na Rzecznika Praw Dziecka obowizkiem przedstawienia Sejmowi RP i Senatowi RP informacji o skutkach obowizywania ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziaaniu przemocy w rodzinie347 Rzecznik wystpi do przedstawicieli administracji rzdowej i samorzdowej z wnioskiem o przekazywanie informacji na temat realizacji zada wynikajcych z wymienionej ustawy: wystpienie z 31 marca 2011 roku do Ministra Pracy i Polityki Spoecznej

Rzecznik zwrci si o przekazanie informacji odnonie postpu prac legislacyjnych i terminu, w jakim przewidywane jest wydanie rozporzdze do w/w ustawy, okrelajcych m.in. standard podstawowych usug wiadczonych przez orodki wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie, kwalifikacje osb zatrudnionych w specjalistycznych orodkach wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie, a take szczegowe kierunki prowadzenia oddziaywa korekcyjno-edukacyjnych wobec osb stosujcych przemoc w rodzinie oraz kwalifikacje Wojewdzkiego Koordynatora Realizacji Krajowego Programu Przeciwdziaania Przemocy w Rodzinie348. W odpowiedzi Rzecznik otrzyma informacje, i prace legislacyjne nad rozporzdzeniami do ustawy o przeciwdziaaniu przemocy w rodzinie wymagaj skrupulatnych uzgodnie zarwno ze stron rzdow, jak i z partnerami pozarzdowymi, co powoduje, e proces ich opracowywania wydua si.

346 347

DPC-IV-072-5/11/3 Dz. U. Nr 180, poz. 1493 z pn. zm. 348 GAB/500/4/2011/BS

123

Minister wskaza take przewidywane terminy wydania poszczeglnych rozporzdze, o ktrych mowa w art. 5 oraz art. 107 ustawy o przeciwdziaaniu przemocy w rodzinie349. wystpienie z 14 kwietnia 2011 roku do marszakw wojewdztw

Rzecznik zwrci si do marszakw wojewdztw o przekazanie informacji odnonie realizacji zada i kompetencji wynikajcych z nowelizacji ustawy350. Z uzyskanych przez Rzecznika odpowiedzi wynikao, e na terenie poszczeglnych wojewdztw podejmowane s zintensyfikowane dziaania w celu realizacji zada wasnych wynikajcych z art. 6 pkt. 6 powoanej wyej ustawy. W wojewdztwach: dolnolskim, lubelskim, dzkim, mazowieckim, podkarpackim, podlaskim, witokrzyskim, warmiskomazurskim, wielkopolskim zadania te s realizowane przez regionalne orodki polityki spoecznej. Na terenie wojewdztwa kujawsko-pomorskiego zadania te realizowane s w kompetencjach, powoanego przy Marszaku Wojewdztwa, Rzecznika Praw Ofiar. W wojewdztwach lubelskim, lubuskim, dzkim, mazowieckim, lskim, podkarpackim ramy prawne podejmowanych dziaa stanowi przyjte uchwa przez sejmiki wojewdztw wojewdzkie programy przeciwdziaania przemocy w rodzinie na lata 2011-2013. W wojewdztwach dolnolskim, opolskim, pomorskim, witokrzyskim, wielkopolskim podejmowane s czynnoci (prace zespow ekspertw, konsultacje spoeczne) w celu opracowania i przyjcia wojewdzkich programw przeciwdziaania przemocy w rodzinie na lata 2011-2013. Z informacji wyniko nadto, e samorzdy wojewdztw czynnie i aktywnie wczaj si w rnego rodzaju kampanie oglnopolskie powicone przemocy, organizuj konferencje i szkolenia. W szczeglnoci celem organizowanych szkole byo wzmocnienie potencjau merytorycznego pracownikw instytucji pomocy i integracji spoecznej. Samorzdy wsppracoway z organizacjami pozarzdowymi oraz innymi podmiotami dziaajcymi w sferze dziaalnoci poytku publicznego. Wsppraca ta polegaa m.in. na ogaszaniu otwartych konkursw ofert na realizacj w formie wspierania zada publicznych z dziedziny wspierania grup najbardziej potrzebujcych351.

DPS-IIA-0700-518 350 GAB/500/5/2011/BS 351 DOPS/DWA/AP/064-15/11; OZ-i.915.33.2011.MW; DS.II.9111.3.2011; RCPS.DU.0723-29/11; MCPSS.I/KK/4320-5/11; ROPS/OPA/0612/11/11; DZD-II.9111.2.2011.SM; ROPS.II.0724-34/11; ROPS.P.8111.1.11; ROPSZ.I.9070.13.2011.BN; ROPS.VI.9111.33.2011; ROPS.I/070/08/11
349

124

wystpienie z 11 maja 2011 roku do Wojewodw

Rzecznik Praw Dziecka zwrci si do Wojewodw o informacj dotyczc realizacji zada i kompetencji wynikajcych z art. 7 ust. 1 ww. ustawy, to jest: 1) opracowywania materiaw instruktaowych, zalece, procedur postpowania interwencyjnego w sytuacjach kryzysowych zwizanych z przemoc w rodzinie dla osb realizujcych te zadania; 2) 3) 4) monitorowania zjawiska przemocy w rodzinie; powoywania i odwoywania Wojewdzkiego Koordynatora Realizacji Krajowego Programu Przeciwdziaania Przemocy w Rodzinie; monitorowania realizacji Krajowego Programu Przeciwdziaania Przemocy w Rodzinie przy pomocy Wojewdzkiego Koordynatora Realizacji Krajowego Programu Przeciwdziaania Przemocy w Rodzinie; 5) 6) nadzoru nad realizacj zada z zakresu przeciwdziaania przemocy w rodzinie realizowanych przez samorzd gminny, powiatowy i wojewdztwa; kontroli realizacji zada z zakresu przeciwdziaania przemocy w rodzinie wykonywanych przez podmioty niepubliczne na podstawie umw z organami administracji rzdowej i samorzdowej352. Z uzyskanych odpowiedzi wynika, i na terenie poszczeglnych wojewdztw podejmowane byy zintensyfikowane dziaania na rzecz stworzenia sprawnie funkcjonujcego systemu przeciwdziaania przemocy rodzinie353. 1) wystpienie z 1 czerwca 2011 roku do Ministra Zdrowia ile odnotowano spraw dotyczcych przemocy wobec dziecka w rodzinie w statystykach Ministerstwa Zdrowia w okresie po 1 sierpnia 2010 roku, a ile w poszczeglnych latach w okresie 2006-2009; 2) jak liczb dzieci rozpoznano jako ofiary przemocy w rodzinie (zesp dziecka maltretowanego T74 nr NFZ 1386) w poszczeglnych latach w okresie 20062009 i po 1 sierpnia 2010 roku; 3) ilu dzieciom udzielono pomocy lekarskiej oraz ile poddano hospitalizacji z powodu wypadkw i obrae w okresie po 1 sierpnia 2010 roku, a ile

GAB/500/7/2011/BS PS-II-9452.11.2011.ES; PS.III.9452-9/11; PS.Z.9452.8.2011; WP.IV.9453-15-11; PS.1.9452-11/11-1[RK]; PS-I.9452.1.2011.WMik

353 352

Rzecznik Praw Dziecka zwrci si o nastpujce informacje:

125

w poszczeglnych latach okresu 2006-2009 z podziaem na kategorie wiekowe (0-7, 8-13,14-18); 4) 5) jaka jest miertelno wrd dzieci do 5 roku ycia w poszczeglnych latach w okresie 2006-2009 i po 1 sierpnia 2010 roku; jaka jest liczba wypenie/zgosze Niebieskie Karty do placwek ochrony zdrowia354; Minister Zdrowia przekaza dane statyczne dotyczce poszczeglnych kategorii przestpstw Ministerstwa stwierdzonych Sprawiedliwoci. w zakoczonych Minister wskaza, postpowaniach e liczby przygotowawczych przez z wyszczeglnieniem rodzajw przestpstw zgromadzonych w systemie informatycznym sprawozdanych wiadczeniodawcw w ramach realizacji umw w rodzaju leczenie szpitalne jako wiadczenia 5.06.00.0001386 zesp dziecka krzywdzonego (w okresie od 1 stycznia 2006 do 30 czerwca 2008) lub z rozpoznaniem T74 zesp maltretowania, w poszczeglnych latach przedstawiaj si nastpujco: 2006 rok 124, 2007 rok 91, 2008 rok 70, 2009 rok 49, po 1 sierpnia 2010 roku 37. Minister Zdrowia udzieli Rzecznikowi Praw Dziecka nastpujcych informacji dotyczcych danych statystycznych odnoszcych si do wypadkw i obrae dzieci w poszczeglnych latach, z uwzgldnieniem wieku dzieci: 2006 rok 144 508 (dzieci w przedziale wiekowym 0-7 roku ycia), 195 138 (dzieci w przedziale wiekowym od 8-13 roku ycia), 234 241 (dzieci w przedziale wiekowym od 14-18 roku ycia); 2007 rok 124 058 (dzieci w przedziale wiekowym 0-7 roku ycia), 130 263 (dzieci w przedziale wiekowym od 8-13 roku ycia), 168 014 (dzieci w przedziale wiekowym od 14-18 roku ycia); 2008 rok 101 843 (dzieci w przedziale wiekowym 0-7 roku ycia), 121 303 (dzieci w przedziale wiekowym od 8-13 roku ycia), 155 098 (dzieci w przedziale wiekowym od 14-18 roku ycia); 2009 rok 108 589 (dzieci w przedziale wiekowym 0-7 roku ycia), 120 330 (dzieci w przedziale wiekowym od 8-13 roku ycia), 150 428 (dzieci w przedziale wiekowym od 14-18 roku ycia); 2010 rok (od 1 sierpnia) 59 806 (dzieci w przedziale wiekowym 0-7 roku ycia), 66 918 (dzieci w przedziale wiekowym od 8-13 roku ycia), 83 745 (dzieci w przedziale wiekowym od 14-18 roku ycia).

126

Rzecznik Praw Dziecka otrzyma nastpujce dane statystyczne dotyczce liczby zgonw dzieci w wieku do 5 roku ycia w poszczeglnych latach: 2006 rok 2 626 zgonw, 2007 rok 2 688 zgonw, 2008 roku 2 729 zgonw, 2009 rok 2 656 zgonw. Ponadto Minister Zdrowia przekaza Rzecznikowi Praw Dziecka dane zgromadzone przez Komend Gwn Policji, zawierajce szczegowe informacje dotyczce wypenie tzw. Niebieskiej Karty oraz liczby przeprowadzonych przez Policj interwencji w domach355. wystpienie z 1 czerwca 2011 roku do Prokuratora Generalnego

Rzecznik Praw Dziecka zwrci si do Prokuratora Generalnego z prob o udzielenie nastpujcych informacji: 1) ile zgoszono do prokuratur przestpstw z art. 207 k.k. dotyczcych przemocy w rodzinie, w tym wobec dziecka po 1 sierpnia 2010 roku, a ile w poszczeglnych latach w okresie 2006-2009; 2) ile zgosze dotyczcych podejrzenia wystpienia przemocy wobec dziecka w rodzinie miao miejsce po 1 sierpnia 2010 roku, a ile w poszczeglnych latach w okresie 2006-2009 i kto najczciej dokonywa tych zgosze; 3) ile spraw dotyczcych przemocy wobec dziecka w rodzinie skieroway prokuratury do sdw po 1 sierpnia 2010 roku, a ile w poszczeglnych latach w okresie 2006-2009.356 W odpowiedzi Prokurator Generalny wskaza, e ilo zgosze do prokuratur przestpstw z art. 207 k.k. dotyczcych przemocy w rodzinie, w tym wobec dziecka w poszczeglnych latach w okresie 2006-2009 oraz po 1 sierpnia 2010 roku przedstawia si nastpujco: w 2006 50 263 zgosze, w tym wobec dziecka 8 075; w 2007 48 670 zgosze, w tym wobec dziecka 7 866; 2008 55 541 zgosze, w tym wobec dziecka 7 701; w 2009 51 320 zgosze, w tym wobec dziecka 7 653; po 1 sierpnia 2010 roku 41 181 zgosze, w tym wobec dziecka 6 896. Ilo zgosze dotyczcych podejrzenia wystpienia przemocy wobec dziecka w rodzinie w okresie w poszczeglnych latach 20062009 oraz w terminie po 1 sierpnia 2010 roku przedstawia si nastpujco: w 2006 7.055 zgosze, w 2007 6 992 zgosze, w 2008 7 031 zgosze, po 1 sierpnia 2010 roku 5 689 zgosze.

354 355

GAB/500/10-2/2011/BS MZ-MD-073-2102-3/MKA/11 356 GAB/500/10-5/2011/BS

127

Ilo spraw dotyczcych przemocy wobec dziecka w rodzinie zakoczonych skierowaniem do sdu aktu oskarenia w okresie od 2006 do 2009 roku oraz w terminie po 1 sierpnia 2010 roku przedstawia si nastpujco: w 2006 4 479, w 2007 4 139, w 2008 4 017, w 2009 3 917, po 1 sierpnia 2010 roku 2 842. Jednoczenie Prokurator Generalny poinformowa, e najwicej zgosze o przemocy wobec dzieci dokonyway osoby najblisze dziecku, zawiadomienia takie byy rwnie skadane przez administracj szpitali, Policj, kuratorw sdowych, pracownikw szk i przedszkoli, pracownikw orodkw pomocy spoecznej, oraz inne osoby357. wystpienie z 1 czerwca 2011 roku do Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji Rzecznik Praw Dziecka zwrci si do Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji o nastpujce informacje: 1) ile odnotowano spraw dotyczcych przemocy wobec dziecka w rodzinie w statystykach Ministerstwa Spraw Wewntrznych i Administracji po 1 sierpnia 2010 roku i w poszczeglnych latach w okresie 2006-2009; 2) 3) ile spraw dotyczcych przemocy wobec dziecka w rodzinie zgoszono do Policji w poszczeglnych latach w okresie 2006-2009 i po 1 sierpnia 2010 roku; jaka jest liczba odnotowanych przez Policj zatrzyma sprawcw przemocy w rodzinie (w tym wobec dziecka) w okresie po 1 sierpnia 2010 roku, i w poszczeglnych latach od 2006-2009; 4) ile postpowa przygotowawczych w sprawach o przemoc wobec dziecka w rodzinie prowadzia Policja w poszczeglnych latach w okresie 2006-2009 i po 1 sierpnia 2010 roku358. W odpowiedzi Rzecznik Praw Dziecka otrzyma informacje dotyczce sposobu reagowania funkcjonariuszy Policji na zawiadomienia zwizane ze zgoszeniem podejrzenia wystpienia przemocy. Jednoczenie poinformowano Rzecznika Praw Dziecka, i policyjne bazy danych nie gromadz informacji dotyczcych ww. zgosze. Minister Spraw Wewntrznych i Administracji przekaza dane statystyczne dotyczce przestpstw stwierdzonych ogem, w tym, w ktrych pokrzywdzonymi byy osoby maoletnie, jak rwnie postpowa wszcztych z art. 207 Kodeksu karnego z podziaem na

357 358

PG II P 074/11/11 GAB/500/10 - 1/2011/BS

128

poszczeglne lata w okresie od 2006 do 2009 roku z uwzgldnieniem okresu od sierpnia do grudnia 2010 roku. Minister przekaza take Rzecznikowi Praw Dziecka dane statystyczne dotyczce cznej liczby podejrzanych zatrzymanych w zwizku z przestpstwem z art. 207 Kodeksu karnego w okresie od 2006 do 2009 roku oraz w okresie od sierpnia do grudnia 2010 roku. Rzecznik uzyska rwnie informacje dotyczce liczby osb odnotowanych w procedurze Niebieskie Karty jako osoby pokrzywdzone przemoc w okresie od 2006 roku do 2009 roku z podziaem na poszczeglne lata i grupy wiekowe pokrzywdzonych359. wystpienie z 1 czerwca 2011 roku do Komendanta Gwnego Policji

Rzecznik Praw Dziecka zwrci si do Komendanta Gwnego Policji360 o udzielenie nastpujcych informacji: 1) ile zgosze dotyczcych podejrzenia wystpienia przemocy wobec dziecka w rodzinie miao miejsce po 1 sierpnia 2010 roku, a ile w poszczeglnych latach w okresie 2006-2009 i kto najczciej dokonywa tych zgosze; 2) ile postpowa przygotowawczych w sprawie przestpstw z art. 207 k.k. dotyczcych przemocy w rodzinie, w tym wobec dziecka, w poszczeglnych latach w okresie 2006-2009 i po 1 sierpnia 2010 roku prowadzia Policja; 3) ile zatrzyma sprawcw przemocy w rodzinie (w tym wobec dziecka) dokonali policjanci w poszczeglnych latach, w okresie 2006-2009 i po 1 sierpnia 2010 roku; 4) ile dzieci i modziey zarejestrowano w procedurze Niebieskie Karty jako ofiary przemocy w rodzinie w poszczeglnych latach w okresie 2006-2009 i po 1 sierpnia 2010 roku. Na przedmiotowe wystpienie odpowiedzi udzielono cznie w pimie Ministerstwa Spraw Wewntrznych i Administracji. wystpienie z 1 czerwca 2011 roku do Ministra Pracy i Polityki Spoecznej

Rzecznik Praw Dziecka zwrci si do Ministra Pracy i Polityki Spoecznej o szczegowe informacje dotyczce m.in. liczby Niebieskich Kart zarejestrowanych w pomocy spoecznej; w szczeglnoci iloci rodzin, ktrym udzielono pomocy z powodu bezradnoci w sprawach opiekuczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa

359 360

BMP-0791-5-1/11/MK/KP GAB/500/10-6/2011/BS

129

domowego; liczby dzieci powierzonych rodzinom zastpczym w poszczeglnych latach w okresie 2006-2009, a ile po 1 sierpnia 2010 roku361 W odpowiedzi Sekretarz Stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Spoecznej wskaza, i w 2006 rok wypeniono 18 589 Niebieskich Kart, w 2007 roku wypeniono 14 291 Niebieskich Kart, w 2008 roku wypeniono 15 638 Niebieskich Kart, w 2009 roku wypeniono 15 771 Niebieskich Kart, natomiast w 2010 roku wypeniono 14 647 Niebieskich Kart. W 2010 roku udzielono pomocy 69 088 rodzinom. Natomiast liczba dzieci w rodzinach zastpczych z roku na rok jest coraz wysza i wynosia: w 2006 roku 61 470 dzieci, w 2007 roku 64 995 dzieci, w 2008 roku 65 624 dzieci, w 2009 roku 65 590 dzieci, natomiast w 2010 roku 65 950 dzieci. Jednoczenie wskazano, i Ministerstwo Pracy i Polityki Spoecznej realizuje szereg zada majcych na celu wypenianie obowizkw wynikajcych z ustawy o przeciwdziaaniu przemocy w rodzinie w odniesieniu do wszystkich kategorii ofiar, co utrudnia udzielenie odpowiedzi na pytania w zakresie dot. tylko dzieci362. wystpienie z 1 czerwca 2011 roku do Ministra Sprawiedliwoci

Rzecznik zwrci si do Ministra Sprawiedliwoci o informacje dotyczce m.in. liczby zarejestrowanych oraz liczby rozpoznanych spraw z art. 207 k.k., ktre wpyny do Sdw Rejonowych; liczby oraz rodzaju rodkw karnych zastosowanych wobec sprawcw przemocy w rodzinie; liczby spraw, w ktrych zobowizano sprawc do opuszczenia lokalu na podstawie art. 11a ustawy o przeciwdziaaniu przemocy w rodzinie; iloci odnotowanych w statystykach Ministerstwa Sprawiedliwoci spraw dotyczcych przemocy wobec dziecka w rodzinie?363 W odpowiedzi Zastpca Dyrektora Departamentu Organizacyjnego w Ministerstwie Sprawiedliwoci wskaza, i Ministerstwo Sprawiedliwoci nie dysponuje danymi statystycznymi o liczbie spraw, jakie do sdw powszechnych wpyny z aktem oskarenia z art. 207 k.k. Przedstawiono tabel prezentujc liczb osb skazanych w pierwszej instancji sdw powszechnych na podstawie art. 207 k.k. w latach 2006-2010, w ktrej wskazano rwnie rodzaj i wymiar orzeczonej kary, liczb osb tymczasowo aresztowanych przed wyrokiem, liczb osb wobec ktrych zastosowano umorzenie postpowania, a take liczb poszkodowanych maoletnich i liczb poszkodowanych kobiet.

361 362

GAB/500/10-4/2011/BS DPS-IIA-073-3335-50MB/11 363 GAB/500/10-3/2011/BS

130

Prowadzona statystyka wskazuje, i liczba skazanych z tytuu popenianych przestpstw z art. 207 1 k.k. z roku na rok jest coraz mniejsza, np. w 2006 roku byo to 17 171 skazanych, natomiast w 2010 roku 13 569 skazanych. Spada rwnie liczba poszkodowanych maoletnich pokrzywdzonych przestpstwem zncania z art. 207 k.k., ktra w 2010 roku wynosia 3 003 osoby, za w 2009 roku 3 526. Zobowizanie sprawcy do opuszczenia lokalu na podstawie art. 11a ustawy o przeciwdziaaniu przemocy w rodzinie orzeczono w co najmniej 138 przypadkach364. Poinformowano, i Ministerstwo Sprawiedliwoci nie dysponuje danymi pozwalajcymi na wyodrbnienie liczby rodkw karnych orzeczonych za przestpstwa z uyciem przemocy wobec dziecka oraz danymi o liczbie orzeczonych rodkw karnych i probacyjnych w postaci zakazu kontaktowania si sprawcy z dzieckiem ofiar przemocy. W odpowiedzi wskazano, i w 2010 roku rodek probacyjny w postaci zobowizania sprawcy do poddania si leczeniu, w szczeglnoci odwykowemu lub rehabilitacyjnemu albo oddziaywaniom terapeutycznym orzeczono w 1 914 przypadkach, natomiast rodek probacyjny w postaci zobowizania sprawcy do uczestnictwa w oddziaywaniach korekcyjno-edukacyjnych orzeczono w 253 przypadkach365. informacji na temat realizacji zada wynikajcych z ustawy

o przeciwdziaaniu przemocy w rodzinie m.in. w ramach prac zespou interdyscyplinarnego oraz o przekazanie dokumentw regulujcych organizacj pracy zespow wystpienia z 1 i 7 czerwca 2011 roku Rzecznik Praw Dziecka skierowa do Prezydentw366 m.in. Czstochowy, widnicy i Bolesawca oraz burmistrzw i wjtw367 m.in.: Boguchway, Chemna, Biaego Boru, Chojnowic, Biskupca, Bralina, Bogdaca, Gieratowic, Bytnicy prob o informacj dotyczc realizacji zada na rzecz przeciwdziaania przemocy w rodzinie wynikajcych z art. 9a oraz 9b ww. ustawy. Prezydenci, burmistrzowie oraz wjtowie przekazali informacje dotyczce powstania zespow interdyscyplinarnych na terenie swoich samorzdw368.

dane za okres od 1 sierpnia do 31 grudnia 2010 roku DO-II-072-03/11/2 366 GAB/500/9/2011/BS 367 GAB/500/8/2011/BS 368 PZS-II.8131.9.2011, DS.511.20-2.2011, SP.I.8141.2.2.2011, MOPS/0601-11/11, MGOPSPS.8112.959.2011, MOPS 0717-279/2011, AL.8135.37.2011.BS, MOPS/R/50/11, MOPS.0600.5.2011.DP, SK. 8135.1.2011, OR.033.21.2011, ZW.810.1.2011/2, OPS.8120.48.2011, OR.0300.24.2011, KO.8120.2.2011, KS.033.1.1.2011, GOPS. 812.35.2011, GOPS.070/206/2011, OPS.8120.79.2011
365 364

131

5.2 Sprawy indywidualne W 2011 roku sprawy podjte przez Rzecznika Praw Dziecka dotyczyy m.in.: zaniedbywania i przemocy w rodowisku domowym

Przykadem369 dzieci, ktre dowiadczyy drastycznego zaniedbania ze strony najbliszych s dwaj maoletni bracia, z ktrych jeden podczas alkoholowej libacji w domu rodzinnym, wypad z okna mieszkania znajdujcego si na pierwszym pitrze. Rzecznik Praw Dziecka zwrci si do Sdu Rejonowego w S. o przesanie dokumentacji zgromadzonej w sprawach opiekuczych dotyczcych braci Bartosza i Adriana C. Interweniowa take w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w S. oraz Miejskim Orodku Pomocy Spoecznej w S., wnoszc o objcie dzieci stosown pomoc pedagogiczno-psychologiczn i motywowanie rodzicw biologicznych do podjcia terapii odwykowej, poszukiwania pracy i uczestniczenia w warsztatach podnoszcych kwalifikacje rodzicielskie. Po przeprowadzeniu analizy dokumentacji dotyczcej rodziny okazao si, e rodzice maoletnich ju wczeniej mieli ograniczon wadz rodzicielsk nad synami poprzez nadzr kuratora. Kilkuletnia praca kuratora z rodzin nie przyniosa spodziewanych rezultatw. Rodzice maoletnich Bartosza i Adriana nadal naduywali alkoholu. Nie korzystali z pomocy terapeutycznej mimo, i wielokrotnie motywowani byli do tego przez kuratora. Dzieci byy zaniedbane higienicznie, brakowao ciepego posiku. Po wydarzeniu, podczas ktrego niedopilnowany przez matk bdc pod wpywem alkoholu, maoletni Bartosz wypad z okna, Sd umieci maoletnich w zawodowej rodzinie zastpczej o charakterze pogotowia rodzinnego. Rzecznik Praw Dziecka zwraca si kilkukrotnie do Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w S. dajc udzielenia aktualnych informacji o sytuacji opiekuczo wychowawczej braci, zwaszcza efektw rehabilitacji maoletniego Bartosza, ktry w wyniku wypadku mia stuczone puca, wtrob i ledzion oraz pknite krgi w okolicach klatki piersiowej. W trakcie okazao si, e dzieci wykazuj gbokie zaniedbania rodowiskowe. Miay bardzo ograniczony zasb

ZSR/440/238/2011/MS, ZSR/440/189/2011/MS, ZSR/441/82/2011/MS, ZSR/441/27/2011/MS, ZSR/441/22/2011/MS, ZSR/441/20/15/2011/MS, ZSR/441/15/2011/MS, ZSR/411/3/2011/MS, ZSR/460/1/2011/MS, ZSR/410/766/2011/GH, ZSR/410/584/2011/GH, ZSR/440/331/2011/GH; ZSR/410/1013/2011/GH, ZSR/410/595/2011/GH, ZSR/410/930/2011/GH, ZSR/410/921/2011/GH, ZSR/410/783/2011/GH, ZSR/410/769/2011/GH, ZSR/410/653/2011/GH, ZSR/441/50/2011/MN, ZSR/441/35/2011/MN, ZSR/441/16/2011/MN, ZSR/441/56/2011/MN, ZSR/440/8/2011/UP, 440/13/2011/UP, ZSR/441/58/2011/UP, ZSR/441/26/2011/UP, ZSR/441/11/2011/UP, ZSR/441/4/2011/UP, ZSR/440/244/2011/UP, ZSR/440/176/2011/UP, ZSR/440/201/2011/KCH, ZSR/440/203/2011/KCH, ZSR/410/1002/2011/AM, ZSR/410/927/2011/AM, ZSR/410/913/2011/AM, ZSR/410/884/2011/AM, ZSR/440/146/2011/AT, ZSR/440/144/2011/AT, ZSR/441/63/2011/LP, ZSR/441/37/2011/LP, ZSR/441/34/2011/LP, ZSR/441/32/2011/LP, ZSR/441/18/2011/LP, ZSR/441/2/2011/UZ, ZSR/441/85/2011/AZ
369

132

sw, nie znay podstawowych zasad zachowania, czsto moczyy si w nocy, a na widok nietrzewego czowieka reagoway lkiem. W zwizku z treci opinii biegych z Rodzinnego Orodka Diagnostyczno-Konsultacyjnego stwierdzajc, i biologiczni rodzice nie rokuj szans na zmian swoich postaw yciowych i nie daj gwarancji prawidowego sprawowania opieki nad dziemi, Sd pozbawi ich wadzy rodzicielskiej. Aktualnie rodzestwo rozwija si prawidowo, maoletni Bartosz ukoczy rehabilitacj i jest w peni zdrowym chopcem. Dzieci znajduj si w trakcie przygotowania do adopcji370. Wrd licznych spraw prowadzonych przez Rzecznika Praw Dziecka naduywanie alkoholu przez rodzicw lub opiekunw jest najczstsz przyczyn zaniedba zagraajcych yciu i zdrowiu ich potomstwa371. Przykadem jest monitorowana przez Rzecznika sytuacja opiekuczo-wychowawcza 17-miesicznego chopca, ktrego pijana matka zabraa na libacj alkoholow. W nastpstwie podjtych przez Rzecznika czynnoci wyjaniajcych ustalono, i w Sdzie Rejonowym w W. wszczto postpowanie o zmian orzeczenia w przedmiocie wadzy rodzicielskiej rodzicw w stosunku do Aleksandra S. W konsekwencji zaistniaych zdarze, rodzicw maoletniego pozbawiono wadzy rodzicielskiej, a chopiec zosta przysposobiony372. W podobnej sprawie dotyczcej dwuletniej crki, nad ktr opiek sprawowa pijany ojciec, Rzecznik zwrci si do Prokuratury o udzielenie informacji o stanie postpowania dotyczcego naraenia maoletniej na bezporednie niebezpieczestwo utraty ycia lub cikiego uszczerbku na zdrowiu. W odpowiedzi uzyska informacj, i materiay wraz z wnioskiem o ograniczenie wadzy rodzicielskiej zostay przekazane do Sdu Rejonowego. W zwizku z brakiem zrejestrowania sprawy w Sdzie opiekuczym, Rzecznik ustali, i mimo wczeniejszych zapewnie Prokuratura nie przekazaa dokumentw do waciwego sdu. Na wyrane wskazanie Rzecznika, Prokuratura przesaa materiay do Sdu. Postanowieniem z czerwca 2011 roku Sd Rejonowy w L. ograniczy rodzicom maoletniej

ZSR/441/87/2011/AZ 370 ZSR/441/30/2011/LP 371 ZSR/440/56/2011/MS, ZSR/441/21/2011/MS, ZSR/440/118/2011/GH, ZSR/414/11/2011/GH, ZSR/414/24/2011/GH, ZSR/410/773/2011/GH, ZSR/410/972/2011/GH, ZSR/410/464/2011/GH, ZSR/441/23/2011/MN, ZSR/441/56/2011/MN, ZSR/441/83/2011/MN, ZSR/441/67/2011/MN, ZSR/441/70/2011/UP, ZSR/441/41/2011/UP, ZSR/441/12/UP, ZSR/441/9/2011/UP, ZSR/441/8/2011/UP, ZSR/441/6/2011/UP, ZSR/440/251/2011/UP, ZSR/441/72/2011/KCH, ZSR/410/826/2011/AM, ZSR/410/663/2011/AM, ZSR/410/66/2011/AM, ZSR/413/90/2011/AM, ZSR/440/33/2011/AT, ZSR/440/107/2011/AT, ZSR/440//210/2011/AT, ZSR/440/101/2011/AT, ZSR/440/58/2011/AT, ZSR/440/325/2011/AT, ZSR/440/271/2011/AT, ZSR/440/192/2011/AT, ZSR/440/337/2011/LP, ZSR/440/156/2011/LP, ZSR/441/30/2011/LP, ZSR/414/16/2011/UZ, 372 ZSR/440/118/2011/GH

133

wadz rodzicielsk poprzez ustanowienie nadzoru kuratora nad wykonywaniem teje wadzy373. Inn prowadzon przez Rzecznika spraw, gdzie liczne zaniedbania dzieci przez rodzicw zakoczyy si wszczciem postpowania w zakresie wadzy rodzicielskiej bya sytuacja opiekucza maoletniego rodzestwa K. W maju 2010 roku do Rzecznika zwrci si przebywajcy w areszcie ojciec maoletnich z prob o interwencj w sprawie sygnalizowanych mu zaniedba dzieci przez ich matk. Analiza akt postpowa dotyczcych dzieci wykazaa, e Sd rodzinny zabezpieczy ich sytuacj postanowieniem z kwietnia 2010 roku o umieszczeniu w placwce. Z uwagi na dobro dzieci Rzecznik monitorowa ich sytuacj, dlatego zwraca si do Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie oraz do sprawujcych bezporedni opiek nad maoletnimi. Z ich opinii wynikao, i sytuacja dzieci w placwce jest prawidowo zabezpieczona. Dzieci nadrabiay zaniedbania edukacyjne, spoeczne i emocjonalne, a dla ich prawidowego rozwoju potrzebna jest stabilizacja i pozytywnie funkcjonujce rodowisko rodzinne, z ktrego mogyby czerpa pozytywne wzorce zachowa spoecznych. Ojciec dzieci Krystian K. (z uwagi na popeniony wzgldem matki dzieci czyn z art. 148 1 w zwizku z 13 1) przebywa w Areszcie ledczym w L., a matka dzieci Monika P. nie zmobilizowaa si do podjcia dziaa umoliwiajcych powrt dzieci do domu rodzinnego i pozostawaa bezkrytyczna wobec siebie, za wszelkie niepowodzenia obwiniajc inne osoby i instytucje. Rzecznik, celem zasignicia informacji dotyczcej ewentualnych pozytywnych zmian w sposobie postpowania matki maoletnich takich jak: uzyskanie zatrudnienia, dokonanie remontu mieszkania, podjcie terapii odwykowej, zwrci si do Miejskiego Orodka Pomocy Spoecznej w M. o dokonanie wywiadu rodowiskowego. W odpowiedzi zosta poinformowany, e kobieta nie zgosia si na leczenie, od padziernika 2010 roku nie odwiedzaa dzieci, sporadycznie kontaktowaa si z maoletnimi telefonicznie. Jak podkrelali opiekunowie, wczeniejsze spotkania matki z dziemi destabilizoway ich psychik. W opinii Rzecznika, przeprowadzona analiza sytuacji opiekuczo-prawnej maoletnich pozwolia stwierdzi, i rodzice nie daj gwarancji prawidowego zabezpieczania dobra maoletnich. W zwizku z powyszym, Rzecznik Praw Dziecka wystpi w maju 2011 roku do Sdu rodzinnego o wszczcie postpowania dotyczcego pozbawienia wadzy rodzicielskiej rodzicw maoletnich. W czerwcu 2011 roku do Rzecznika Praw Dziecka wpyna informacj o wszczciu takiego postpowania z urzdu374.

373 374

ZSR/441/7/2011/UP ZSR/440/78/2011/MS

134

Inn spraw, o skomplikowanym charakterze, Rzecznik podj w nastpstwie zgoszonych przez ojca maoletniego zastrzee, co do sprawowania opieki przez matk. Chopiec urodzi si w kontakcie z wirusem cytomegalii, mia problemy z rwnowag, nie sysza i nie mwi. Cierpia na niedowag. W ocenie ojca na stan zdrowia maoletniego mia wpyw sposb leczenia przez matk dziecka tj. wycznie przy pomocy medycyny niekonwencjonalnej lekw homeopatycznych. Z uzyskanych informacji wynikao, i ojciec dzieci w 2007 roku zwrci si do Sdu opiekuczego o rozstrzygnicie dotyczce leczenia chopca. Sd zobowiza matk do leczenia dziecka przez zastosowanie zasad medycyny konwencjonalnej. Majc na wzgldzie dobro chopca, Rzecznik zwrci si do waciwego miejscowo orodka pomocy rodzinie o przeprowadzenie wywiadu rodowiskowego oraz ustalenie czy dziecko jest leczone zgodnie z postanowieniem Sdu opiekuczego. Z ustale orodka wynikao, e rodzina mieszka w czystym domu o wysokim standardzie, a w rozmowie z matk pracownicy socjalni ustalili, e dzieci pozostaj pod kontrol lekarsk, posiadaj wymagane szczepienia, aktualne bilanse i badania. Z uwagi na utrzymujc si niedowag chopca, Rzecznik monitoruje sytuacj rodziny375. W 2011 roku, Rzecznik Praw Dziecka prowadzi sprawy dzieci dla ktrych dom rodzinny by miejscem niebezpiecznym, w ktrym regularnie doznaway przemocy fizycznej376. W takiej sytuacji znalazo si maoletnie rodzestwo, ktre stao si ofiar ataku ojca, ktry wielokrotnie bi je kijem. Ojciec ten zosta zatrzymany przez funkcjonariuszy Policji i przekazany do dyspozycji Prokuratury Rejonowej w . Przedstawiono mu zarzut zncania si. Prokuratura Rejonowa wystpia rwnie do Sdu Rejonowego z wnioskiem o zastosowanie rodka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania. Sd uwzgldni przedmiotowy wniosek. Ponadto przed sdem opiekuczym toczyo si z urzdu

ZSR/441/28/2011/AT ZSR/440/59/2011/MN, ZSR/440/306/2011/UP, ZSR/440/300/2011/UP, ZSR/440/293/20011/UP, ZSR/440/170/2011/UP, ZSR/440/50/2011/UP, ZSR/413/63/2011/AM, ZSR/413/51/2011/AM, ZSR/413/51/2011/AM, ZSR/410/530/2011/AM, ZSR/410/280/2011/AM, ZSR/440/259/2011/AM, ZSR/440/352/2011/AT, ZSR/440/38/2011/AT, ZSR/440/33/2011/AT, ZSR/440/107/2011/AT, ZSR/440//210/2011/AT, ZSR/440/101/2011/AT, ZSR/440/58/2011/AT, ZSR/440/325/2011/AT, ZSR/440/271/2011/AT, ZSR/440/192/2011/AT, ZSR/440/156/2011/LP, ZSR/440/65/2011/UZ, ZSR/440/116/2011/UZ, ZSR/440/180/2011/UZ, ZSR/440/280/2011/AZ, ZSR/440/317/2011/AZ, ZSR/440/319/2011/AZ, ZSR/410/883/2011/GH, ZSR/410/598/2011/GH, ZSR/410/959/2011/GH, ZSR/441/57/2011/KCH, ZSR/440/104/2011/KCH, ZSR/440/250/2011/KCH, ZSR/440/254/2011/KCH, ZSR/440/282/2011/KCH, ZSR/410/43/2012/GH, ZSR/413/13/2011/UZ, ZSR/410/269/2011/UZ, ZSR/410/225/2011/UZ, ZSR/440/14/2011/MS, ZSR/460/34/2011/MS, ZSR/410/555/2011/GH, ZSR/440/283/2011/GH, ZSR/410/595/2011/GH, ZSR/410/784/2011/GH, ZSR/440/171/2011/MS, ZSR/440/60/2011/MS, ZSR/440/35/2011/MS
376 375

135

postpowanie zakoczone ograniczeniem ojcu maoletniego rodzestwa wadzy rodzicielskiej poprzez ustanowienie nadzoru kuratora. Wyrokiem ze stycznia 2011 roku Sd skaza Mirosawa K. na kar pozbawienia wolnoci bez warunkowego zawieszenia jej wykonania. Rodzinie maoletniego rodzestwa zostao udzielone niezbdne wsparcie finansowe oraz psychologiczne. Z uzyskanych informacji wynika, i Mirosaw K. odbywa kar pozbawienia wolnoci do maja 2012 roku, w zwizku z tym Rzecznik Praw Dziecka zwrci si do Sdu Rejonowego oraz Miejskiego Orodka Pomocy Spoecznej o objcie maoletniego rodzestwa szczeglnym nadzorem po opuszczeniu przez ojca maoletnich Zakadu Karnego377. Kolejnym przykadem jest sprawa (nagoniona przez pras lokaln) procznego Dawida, ktry by maltretowany przez ojca. Mczyzna oprcz tego, e bi niemowl, wystawia je na noc na podwrko w czasie, gdy panowaa sroga zima. Rzecznik zwrci si do Sdu Rejonowego w . o szybkie uregulowanie sytuacji wychowawczo-opiekuczej maoletniego. W toku postpowania okazao si, e matka maoletniego naduywa alkoholu, w zwizku z czym nie jest w stanie przej opieki nad dzieckiem. Chopiec zosta umieszczony w zawodowej rodzinie zastpczej. Nastpnie matce ograniczono wadz rodzicielsk, a ojca wadzy tej pozbawiono, a nastpnie wyrokiem Sdu karnego zosta on skazany na bezwzgldn kar pozbawienia wolnoci. Obecnie chopiec przebywa w zawodowej prawidowo378. W innym przypadku Rzecznik zaj si spraw miertelnego pobicia dwuletniej Wiktorii. Kompleksowe wyjanienie przyczyn tej tragedii byo istotne w zwizku z docierajcymi informacjami, z ktrych wynikao, e pomimo licznych wczeniejszych sygnaw o naduywaniu przez opiekunw wadzy rodzicielskiej, sytuacja dziewczynki nie zostaa prawidowo zabezpieczona. W zwizku z powyszym, Rzecznik dokona szeregu czynnoci midzy innymi: zwrci si do Miejskiego Orodka Pomocy Spoecznej w . o natychmiastowe przesanie informacji na temat rodzajw pomocy udzielanej rodzinie i czynnoci podjtych w ramach kontroli rodowiska rodzinnego; Komendanta Powiatowego o poinformowanie o aktualnym stanie toczcego si postpowania w sprawie pobicia, a w szczeglnoci o wynikach sekcji zwok dziewczynki; do Sdu Rejonowego w . i Prokuratury Rejonowej w S. o przekazanie akt dotyczcych postpowania, w zwizku z wnioskiem Miejskiego Orodka Pomocy Spoecznej o wgld w sytuacj rodzinn. Analiza zgromadzonej dokumentacji ujawnia istotne uchybienia. Rzecznik zwrci si do Ministra

377 378

rodzinie

zastpczej,

gdzie

jego

rozwj

psychoruchowy

przebiega

ZSR/440/63/2011/UP ZSR/410/20/2011/LP

136

Sprawiedliwoci o zbadanie w trybie nadzoru administracyjnego prowadzonej w 2009 roku z urzdu sprawy o ograniczenie wadzy rodzicielskiej nad maoletni, cznie z rozwaeniem odpowiedzialnoci dyscyplinarnej osb, ktrych zaniechanie przyczynio si do zagroenia ycia dziecka oraz do Prokuratora Generalnego o zbadanie prowadzonych przez Prokuratur Rejonow postpowa dotyczcych dziewczynki oraz o rozwaenie przekazania ledztwa do Prokuratury Okrgowej. Ponadto na skutek zainteresowania Rzecznika sytuacj opiekuczowychowawcz maoletniej siostry oraz brata zmarej Wiktorii, Sd Rejonowy w . wszcz z urzdu postpowanie o sprawdzenie ich sytuacji opiekuczo wychowawczej a nastpnie o organicznie wadzy rodzicielskiej matce maoletnich. W kwietniu 2011 roku Prokuratura Generalna poinformowaa Rzecznika o dokonanych ustaleniach oraz zapewnia o dalszym monitorowaniu dziaa podlegej Prokuratury w niniejszej sprawie a w czerwcu do Sdu Rejonowego w . przesany zosta akt oskarenia przeciwko ojcu maoletniej379. Jeeli w trakcie analizy zgoszonej sprawy Rzecznik dostrzee nieprawidowoci w sposobie prowadzania przez organy postpowa, obok zwrcenia si o podjcie stosownych dziaa, czsto decyduje si na jej stae monitorowanie380. Nierzadko rwnie dostrzegajc ewidentne sygnay o stosowanej przemocy Rzecznik zwraca si do Prokuratury z wnioskiem o wszczcie postpowania przygotowawczego381. Naley zauway, e postpowania z zakresu przemocy domowej maj skomplikowany charakter i mimo sygnaw wiadczcych o jej stosowaniu, a nawet istniejcych orzeczeniach zakazu zbliania oraz zakazu kontaktw382 czy nakazu opuszczenie lokalu383, sprawc trudno jest odizolowa od jego ofiar. Z takim przypadkiem, Rzecznik Praw Dziecka zetkn si podejmujc spraw maoletniego Michaa K. ofiary przemocy fizycznej i psychicznej ze strony ojca. Rzecznik zapozna si z aktami dotyczcymi maoletniego, z ktrych wynikao, i rozwd rodzicw chopca zosta orzeczony z winy ojca, a z uwagi na jego raco naganne zachowanie orzeczono eksmisj. Nadto Janusz K. zosta skazany za zncanie si fizyczne i psychiczne nad rodzin na kar pozbawiania wolnoci z warunkowym zawieszeniem jej wykonania. Tymczasem Barbara K. zwrcia si do komornika sdowego o wszczcie egzekucji w celu

ZSR/440/94/2011/MS ZSR/440/247/2011/MN, ZSR/440/328/2011/MN, ZSR/440/133/2011/KCH, ZSR/440/285/2011/KCH, ZSR/440/305/2011/KCH, ZSR/440/253/2011/AZ, ZSR/440/256/2011/AZ, ZSR/440/351/2011/AZ 381 ZSR/440/355/2011/MS, ZSR/440/212/2011/UP, ZSR/410/242/2011/AM, ZSR/413/51/2011/AM, ZSR/440/345/2011/AM, ZEW/440/75/2011/ESn 382 ZSR/440/209/2011/MS, ZSR/440/245/2011/GH, ZSR/410/750/2011/UP, ZSR/410/687/2011/AM, ZSR/410/560/2011/AM, ZSR/440/332/2011/AT, ZSR/410/270/2011/UZ, ZSR/440/257/2011/AZ, ZSR/440/204/2011/AZ
380 379

137

opuszczenia lokalu przez Janusza K. Komornik dwukrotnie wzywa Urzd Miejski do wskazania lokalu tymczasowego. Z uwagi na brak takiego lokalu, komornik nie mg przeprowadzi eksmisji. Janusz K. w dalszym cigu naduywa alkoholu, pod wpywem ktrego wszczyna awantury oraz stosowa przemoc. Rzecznik Praw Dziecka zaniepokojony sytuacj panujc w rodzinie maoletniego zwrci si do Burmistrza w L., a w odpowiedzi uzyska informacj, i zosta wyznaczony termin podpisania umowy najmu lokalu384. Tak jak w wyej opisanym przypadku, Rzecznik Praw Dziecka po uzyskaniu informacji o stosowaniu przemocy domowej zwraca si do waciwych organw o udzielenie rodzinie pomocy i wsparcia385. W sprawie zgoszonej przez maoletni Monik, ktra poprosia o pomoc, gdy jej ojciec naduywa alkoholu, pod ktrego wpywem wszczyna awantury oraz stosowa przemoc fizyczn. Rzecznik zwrci si do Miejskiego Orodka Pomocy Spoecznej w N. o wyjanienie sytuacji dziecka i udzielenie niezbdnego wsparcia psychologicznego. W odpowiedzi wskazano, e po podjciu stosownych dziaa, Gminna Komisja Rozwizywania Problemw Alkoholowych w N. skierowaa wniosek o przymusowe badania lekarskie w celu wydania opinii w przedmiocie uzalenienia od alkoholu dotyczcy ojca dziewczynki. Z aktualnego wywiadu Miejskiego Orodka Pomocy Spoecznej w N. wynika, i sytuacja w domu dziewczynki ulega poprawie386. Przedstawiona wyej sprawa dowodzi, i podstaw do podjcia dziaa zaradczych jest identyfikacja rodzin wymagajcych wsparcia i zmotywowanie ich do szukania pomocy387. Zdarza si jednak, e informacje o zym traktowaniu dzieci nie znajduj potwierdzenia388. W jednej z takich spraw Rzecznik bada sytuacj dzieci, ktre wedug zapewnie anonimowych autorw listw i telefonw byy zaniedbywane przez uzalenion od alkoholu matk. Celem zweryfikowania przekazanych informacji, Rzecznik Praw Dziecka zwrci si do Miejskiego Orodka Pomocy Spoecznej w . Z poczynionych ustale wynikao, i matka ma ograniczon wadz rodzicielsk poprzez nadzr kuratora sdowego.

ZSR/410/634/2011/MN, ZSR/410/798/2011/GH, ZSR/440/308/2011/AM, ZSR/413/2/2011/AM ZSR/440/16/2011/UP 385 ZSR/410/527/2011/GH, ZSR/440/331/2011/GH, ZSR/431/1/2011/AM, ZSR/440/214/2011/UZ, ZSR/410/752/2011/UP 386 ZSR/440/268/2011/UP 387 ZSR/440/245/2011/GH, ZSR/440/347/2011/AM, ZSR/440/345/2011/AM, ZSR/440/143/2011/AT, ZSR/440/6/2011/UZ, ZSR/440/17/2011/UZ, ZSR/440/157/2011/UZ 388 ZSR/440/320/2011/MS, ZSR/440/242/2011/MS, ZSR/441/49/0/2011/MS, ZSR/440/46/2011/GH, ZSR/440/283/2011/GH, ZSR/441/60/2011/KCHZSR/441/65/2011/KCH, ZSR/440/202/2011/KCH, ZSR/440/223/2011/KCH, ZSR/440/100/2011/MS, ZSR/441/31/2011/UZ, ZSR/440/5/2011/UZ, ZSR/440/34/2011/UZ
384 383

138

Jednak aktualne utrzymuje ona abstynencj i prawidowo wywizuje si z obowizkw wynikajcych ze sprawowanej opieki a sytuacja w rodzinie jest stabilna. Podja prac zarobkow oraz w sposb wzorowy wsppracuje z pracownikami socjalnymi i kuratorami389. sprawy przemocy w rodowisku pozarodzinnym maoletnich krzywdzonych przez osoby, ktrzy nie posiadaj zdolnoci

Obok spraw dotyczcych przemocy domowej do Rzecznika Praw Dziecka wpywaj rozwizywania konfliktw i radzenia sobie z frustracj390. Jako przykad takiej sytuacji mona wskaza zgoszenie matki maoletnich Piotra i Magdy. Kobieta podaa, e obawia si agresji swojego ssiada. Mczyzna niedawno opuci Zakad Karny, grozi jej rodzinie, a przede wszystkim dopuci si napaci na jej 4,5 letniego synka. Rzecznik zwrci si do Orodka Pomocy Spoecznej w W. o zweryfikowanie zgoszenia oraz do Komendanta Powiatowego Policji w W. o podjcie dziaa i zawiadomienie Rzecznika o ich wynikach. Na tej podstawie Policja przeprowadzia dwie interwencje u matki oraz agresywnego ssiada. Z notatek sporzdzonych na okoliczno tych interwencji wynikao, e obecnie midzy ww. nie dochodzi do awantur. Nadto pracownik socjalny monitoruje sytuacj rodzinn by w razie potrzeby podj stanowcze dziaania zapobiegajce eskalacji konfliktu ssiedzkiego391. Szczeglne zaniepokojenie Rzecznika Praw Dziecka wzbudza amanie praw maoletnich przez funkcjonariuszy wadz publicznych392. Jedn z takich spraw podjto na skutek proby dziadka maoletniego Krystiana. Mczyzna odbywajcy kar pozbawienia wolnoci zoy skarg na sposb przeprowadzenia rewizji osobistej przez funkcjonariuszy Suby Wiziennej. Skarcy podnosi, e funkcjonariuszki przeprowadziy rewizj osobist jego maonki w obecnoci 4-letniego wnuka, czym naraziy chopca na prezentowanie treci niewaciwych dla jego wieku rozwojowego. Rzecznik Praw Dziecka uzna, e przeprowadzenie kontroli osobistej Jolanty . w obecnoci maoletniego. stanowio naruszenie 5 ust. 4 rozporzdzenia Rady Ministrw

ZSR/441/10/2011/UP ZSR/440/342/2011/MS, ZSR/441/84/2011/MS, ZSR/440/161/2011/GH, ZSR/440/265/2011/GH, ZSR/440/57/2011/GH, ZSR/440/115/2011/MN, ZSR/440/69/2011/MN, ZSR/440/147/2011/MN, ZSR/440/287/2011/UP, ZSR/440/2/2011/UP, ZSR/440/321/2011/AT, ZSR/440/253/2011/AT, ZSR/440/338/2011/AT, ZSR/440/173/2011/AT, ZSR/440/240/2011/MS, ZSR/440/108/2011/UZ, ZSR/440/109/2011/UZ, ZSR/440/124/2011/UZ, ZSR/440/138/2011/UZ, ZSR/441/86/2011/AZ 391 ZSR/440/265/2011/GH 392 ZSR/440/258/2011/MS, ZSR/440/188/2011/MS, ZSR/441/76/2011/MS, ZSR/460/51/2011/MS, ZSR/460/52/2011/MS, ZSR/460/14/2011/MS, ZSR/440/260/2011/GH, ZSR/440/310/2011/KCH, ZSR/440/178/2011/AT, ZSR/460/16/2011/AT,
390 389

139

z 4 sierpnia 2010 roku w sprawie szczegowego trybu dziaa funkcjonariuszy Suby Wiziennej. W zwizku z powyszym zada zastosowania sankcji subowych w stosunku do funkcjonariuszy Suby Wiziennej. Przeoony funkcjonariuszy po przeprowadzeniu postpowania wyjaniajcego uzna, e doszo do naruszenia procedur i zastosowa sankcje subow. Nadto dyrektor Zakadu podj szereg dziaa, zmierzajcych do uniknicia podobnych sytuacji w przyszoci, m.in.: przeprowadzono szkolenie dla funkcjonariuszek penicych sub przy obsudze widze osadzonych, w trakcie ktrego omwiono zasady kontroli osb ubiegajcych si o wstp na teren zakadu karnego, sposoby sprawdzania odziey i obuwia, sposb przeprowadzania kontroli osobistej; okrelono miejsce przeprowadzania kontroli osobistych oraz szczegowo omwiono sposb postpowania w przypadku koniecznoci przeprowadzenia kontroli osoby przybyej na widzenie do osadzonego z dzieckiem. Dodatkowo kierownik dziau ochrony Zakadu Karnego przeprowadzi szkolenie wewntrzdziaowe i zwrci uwag dowdcom zmian, bramowym i pozostaym funkcjonariuszom dziau ochrony na sposb postpowania w przypadku koniecznoci przeprowadzania kontroli osobistej osoby ubiegajcej si o wstp na teren jednostki, a w szczeglnoci na sposb postpowania w przypadku koniecznoci przeprowadzenia kontroli osoby przybyej na widzenie do osadzonego z maoletnim. Zagadnienia zwizane z przeprowadzaniem kontroli osobistej s cyklicznie omawiane podczas szkole wewntrzdziaowych dziau ochrony393. przemocy seksualnej

Najczciej ofiarami przestpstw na tle seksualnym, dzieci staj si poprzez dziaania lub zaniechania rodzicw394. Wyjtkowo trudnym przykadam nalecym do tej grupy spraw jest monitorowane przez Rzecznika postpowanie karne dotyczce molestowania przez ojca maoletnich Kamili i Klaudii. Dziewczynki trafiy pod opiek ojca, gdy ich matka w racy sposb je zaniedbywaa. Ojciec prawidowo zabezpiecza potrzeby bytowe, jednak przez cztery lata

393

DTZ/440/56/2011/RR

140

obcowa pciowo z obiema crkami i zmusza je do uprawniania seksu z kolegami. Jedna z dziewczynek w wieku 13 lat urodzia dziecko ojca, ktre zmaro na skutek wad genetycznych. Postpowanie zakoczyo si wydaniem wyroku skazujcego. Natomiast postpowanie opiekucze dotyczce maoletnich jest w toku395. Rwnie trudn okazaa si sprawa 8-letniej Alicji P, ktra wpyna do Rzecznika Praw Dziecka pod koniec marca 2011 roku w zwizku z powiadomieniem przez penomocnika rodzicw niepokojcej sytuacji opiekuczo-wychowawczej oraz alarmujcym stanie zdrowia maoletniej. Dziewczynka bya wwczas hospitalizowana na Oddziale Psychiatrii Dziecicej Szpitala w J., gdzie zostaa przeniesiona po ponad miesicznym pobycie na Oddziale Pediatrycznym innego szpitala. Lekarze opiekujcy si dzieckiem w wyniku niejasnej etiologii choroby dziewczynki poinformowali o jej sytuacji Prokuratur Rejonow w W. oraz Sd Rejonowy w W. Sd postanowi umieci maoletni w placwce opiekuczo-wychowawczej oraz wyczy moliwo odwiedzin rodzicw dziecka w okresie jej hospitalizacji. Z uwagi na wzbudzajcy niepokj burzliwy przebieg leczenia szpitalnego maoletniej oraz bogat symptomatologi objaww prezentowanych przez dziecko, Rzecznik od kwietnia 2011 roku bierze udzia w tym postpowaniu. Ustosunkowujc si do wniosku penomocnika uczestnikw o przekazanie dziewczynki pod bezporedni opiek rodzicw, Rzecznik stan na stanowisku, i decyzja taka byaby przedwczesna. Wobec delikatnego charakteru sprawy, Rzecznik analizowa rwnie akta postpowania przygotowawczego i zwrci si do Prokuratora Okrgowego o zbadanie w trybie nadzoru subowego tego postpowania. W odpowiedzi Prokurator Okrgowy w W. poinformowa Rzecznika, i badanie akt pozwolio na stwierdzenie nieprawidowoci w toku prowadzonego ledztwa. Od czerwca 2011 roku stan psychiczny maoletniej powoli stabilizowa si, a Sd Opiekuczy zmieni postanowienie o zabezpieczeniu umieci j najpierw w rodzinie zastpczej zobowizanej do zapewnienia maoletniej udziau w zaleconej przez lekarzy terapii, kontynuowania leczenia farmakologicznego, a nastpnie w domu rodzinnym i ustanowi

ZSR/440/344/2011/MS, ZSR/440/340/2011/MS, ZSR/440/174/2011/MS, ZSR/440/172/2011/MS, ZSR/440/117/2011/MS, ZSR/440/111/2011/MS, ZSR/440/75/2011/MS, ZSR/440/48/2011/MS, ZSR/440/18/2011/MS, ZSR/440/64/2011/GH, ZSR/410/937/2011/GH, ZSR/410/385/2011/GH, ZSR/410/503/2011/GH, ZSR/440/20/2011/MN, ZSR/440/29/2011/MN, ZSR/440/255/2011/UP, ZSR/440/222/2011/UP, ZSR/440/129/2011/UP, ZSR/440/130/2011/KCH, ZSR/440/135/2011/KCH, ZSR/440/141/2011/KCH, ZSR/440/289/2011/KCH, ZSR/440/341/2011/KCH, ZSR/440/166/2011/AM, ZSR/440/162/2011/AM, ZSR/440/149/2011/AM, ZSR/440/77/2011/AT, ZSR/440/89/2011/AT, ZSR/440/80/2011/AT, ZSR/410/253/2011/AT, ZSR/440/145/2011/AT, ZSR/440/248/2011/MS, ZSR/440/246/2011/MS, ZSR/440/216/2011/MS, ZSR/440/248/2011/MS, ZSR/440/246/2011/MS, ZSR/440/216/2011/MS, 395 ZSR/440/262/2011/AZ
394

141

nadzr kuratora nad sprawowaniem wadzy rodzicielskiej. W opinii Rzecznika okolicznoci sprawy nakazyway dogbne zbadanie ewentualnych przyczyn niepokojcych zachowa dziewczynki, i w zwizku z powyszym Rzecznik w dalszym cigu j monitoruje396. Rzecznik Praw Dziecka w 2011 roku prowadzi rwnie sprawy dzieci, wobec ktrych przemoc seksualna stosowana bya przez osoby spoza rodowiska domowego. Wrd takich spraw znajduj si przestpstwa, ktrych sprawcami s osoby duchowne. Sytuacja ofiar tych przestpstw komplikuje si w wyniku nieadekwatnej postawy rodowiska lokalnego. Ofiary i ich rodziny s stygmatyzowane, a sprawy te z uwagi na osob sprawcy s szeroko komentowane w mediach, ktre do publicznej wiadomoci podaj informacje pozwalajce zidentyfikowa osob nie tylko sprawcy, ale take jej ofiar. W tego typu sprawach Rzecznik monitoruje toczce si postpowania karne do momentu ich prawomocnego zakoczenia, wystpuje do szk, ewentualnie waciwych orodkw pomocy spoecznej o otoczenie pokrzywdzonych wsparciem psychologicznym i prawnym397. Rzecznik obserwuje niepokojcy wzrost liczby przypadkw stosowania przemocy seksualnej wrd rwienikw398. Jedn z nich, Rzecznik Praw Dziecka podj po ukazaniu si artykuu prasowego opisujcego 13-latka, ktry zgwaci 9-letniego chopca podczas gdy jego 15-letni kolega nagrywa zajcie telefonem komrkowym. Wobec treci artykuu, Rzecznik zwrci si do Sdu o udzielenie informacji dotyczcych postpowania prowadzonego w sprawie. Z odpowiedzi wynikao, i pokrzywdzony zosta umieszczony w rodzinie zastpczej dziadkw, a rodzin zobowizano do uczszczania na terapi wskazan przez Miejski Orodek Pomocy Rodzinie w S. Rzecznik monitorowa postpowanie prowadzone przez Sd Rejonowy w S., ktry ograniczy wadz rodzicielsk rodzicom biologicznym maoletniego pokrzywdzonego i pozostawi go w rodzinie zastpczej dziadkw. Natomiast wobec sprawcw czynu karalnego Sd zastosowa nadzr kuratora. Postpowanie jest w toku399. Kolejnym przykadem potwierdzajcym problem przemocy seksualnej wrd dzieci bya sprawa podjta na skutek listu Magorzaty i Artura, ktrzy wskazali, e ich przebywajce w Domu Dziecka dzieci Agata i Dawid stay si ofiarami molestowania seksualnego przez starszego wychowanka tej placwki. W maju 2011 roku Sd Rejonowy w S. wszcz postpowanie wyjaniajce wobec Mateusza celem ustalenia, czy dopuci si on czynu

ZSR/410/557/2011/MS ZSR/440/124/2011/UZ, ZSR/440/138/2011/UZ, ZSR/440/108/2011/UZ 398 ZSR/440/299/2011/GH, ZSR/440/343/2011/UP, ZSR/440/74/2011/UP, ZSR/440/340/2011/MS, ZSR/440/164/2011/MS 399 ZSR/440/213/2011/AZ
397 396

142

karalnego przewidzianego w art. 200 1 k.k. W sprawie przeprowadzono wywiad rodowiskowy, przesuchano pedagoga i wysuchano nieletniego, ktry przyzna si do poddania maoletniej innym czynnoci seksualnym. Agata i jej siostra Aneta oraz Mateusz przebywaj w dalszym cigu w Domu Dziecka w S. Dawid przebywa aktualnie w Orodku Rehabilitacyjno-Leczniczym w K. Dziewczynki, jak zapewnia dyrektor Domu Dziecka w S., otoczone s opiek psychologiczn. Rzecznik zwrci si do Sdu Rejonowego w S. o udzielenie informacji, jakie czynnoci zostay podjte w celu rozpoznania wniosku dyrektora o zmian zarzdze opiekuczych, w ten sposb by odizolowa domniemanego sprawc czynw od swych ofiar. Nadto zwrci si o udzielenie informacji, jakie czynnoci zostay podjte w zwizku z postpowaniem dotyczcym kierowania wzgldem Dawida i Agaty grb pobicia za ujawnienie okolicznoci zwizanych z ich molestowaniem400. przemocy psychicznej i fizycznej w szkole

Ilo oraz analiza prowadzonych przez Rzecznika Praw Dziecka spraw wskazuje, e pedagodzy zatrudnieni w szkole nie s zdecydowani w swoich reakcjach na obserwowan przemoc. W badanych przypadkach szkoy nie podejmoway waciwych dziaa w celu wyjanienia zaistniaych sytuacji oraz nie planoway pracy z uczniami wymagajcymi zmiany zachowania. Nie wczano w te dziaania rodzicw uczniw i nie planowano dla nich wsparcia401. Dyrektor szkoy w T. zbagatelizowa zgoszenie rodzica o stosowanej przez rwienikw przemocy wobec dziecka. Powstay z tego tytuu konflikt midzy rodzicem a dyrektorem szkoy, nie pozwala na konstruktywne rozwizanie problemu. Rodzice skierowali spraw do Sdu, ktry uzna uczniw winnych przemocy wobec chopca. Natomiast dyrektor szkoy skierowa do Sdu Opiekuczego wniosek o wgld w sytuacj rodzinn ofiary przemocy. Rzecznik Praw Dziecka podj prb wyjanienia konfliktu. Dziki jego interwencji udao si rozwiza zaistniay problem obecnie wsppraca szkoy z rodzicami ukada si poprawnie, z korzyci dla dziecka. Podkrelenia wymaga, e sytuacja chopca zostaa zabezpieczona dopiero po wczeniu do niej innych pastwowych organw, podczas gdy ofiara przemocy powinna niezwocznie otrzyma pomoc402.

ZSR/440/299/2011/GH ZEW/440/113/2011/JF, ZEW/440/138/2011/AM; ZEW/440/105/2011/AM; ZEW/440/73/2011/AM, ZEW/440/16/2011/ZA, ZEW/440/17/2011/ZA, ZEW/440/23/2011/ZA, ZEW/440/25/2011/ZA, ZEW/440/81/2011/ZA, ZEW/440/89/2011/ZA ZEW/440/109/2011/ZA, ZEW/440/118/2011/ZA, ZEW/440/128/2011/ZA, ZEW/440/15/2011/ZA, ZEW/440/18/2011/ZA, ZEW/440/19/2011/ZA, ZEW/440/111/2011/ZA 402 ZEW/431/18/2011/AM
401 400

143

Przykadem waciwej reakcji wobec przemocy rwieniczej s dziaania podjte przez Gimnazjum w B. Sprawa dotyczya konfliktu midzy uczennicami tej szkoy. Dyrektor nawiza natychmiastow wspprac z ich rodzicami, a take z poradni psychologicznopedagogiczn i rad pedagogiczn, ktra w trybie pilnym dokonaa analizy programu wychowawczego szkoy i dokonaa w nim zmian, przystosowujc go do aktualnych potrzeb tej placwki. Konflikt midzy dziewcztami zosta zaegnany, a szkoa kontynuuje dziaania wynikajce z zaoe opracowanego programu wychowawczego i profilaktycznego403. W kolejnej opisywanej sprawie z prob o interwencj Rzecznika Praw Dziecka zwrcia si matka Patryka, ktry doznawa przemocy ze strony rwienika. Dyrektor szkoy po rozmowie ze skierowanym przez Rzecznika do zbadania sprawy wizytatorem wycofa wniosek o przeniesienie sprawcy przemocy do innej szkoy. Rzecznik we wsppracy z waciwym Kuratorem Owiaty zaplanowa dziaania wychowawcze ukierunkowane na zmian zachowania chopca. Dyrektor szkoy zosta zobowizany do systematycznego przekazywania informacji. W biecym roku szkolnym obaj chopcy zostali objci dodatkowymi zajciami z psychologiem.404 Problemem, ktry eskaluje jest przemoc stosowana wobec uczniw przez nauczycieli i innych pracownikw szk i przedszkoli405. Jedna ze spraw dotyczcych takiej przemocy, wszczta zostaa przez Rzecznika na podstawie doniesie prasowych. Ucze nie uwaa na lekcji, rozmawia, nie reagowa na zwracan przez nauczyciela uwag. Reakcj nauczyciela na niewaciwe zachowanie chopca byo kilkakrotne uderzenie dziecka w twarz w obecnoci pozostaych uczniw klasy. W toku wyjaniania zaistniaego zdarzenia okazao si, e szkoa nie udzielia pokrzywdzonemu uczniowi adnego wsparcia. Win za zachowanie nauczyciela usiowano obcia chopca, a jego matce zasugerowano konieczno ponownego przebadania ucznia w poradni psychologiczno-pedagogicznej oraz zorganizowania spotkania z funkcjonariuszem Policji. Po stwierdzeniu nieprawidowoci w postpowaniu szkoy ujawnionych podczas kontroli

403 404

ZEW/440/138/2011/AM ZEW/440/96/2011/ZA

144

przeprowadzonej przez Kuratora Owiaty, dyrektor szkoy otrzyma zalecenia i wnioski z wyznaczonym terminem realizacji. Dyrektor szkoy zawiesi nauczyciela w penieniu obowizkw. Fakt nagannego zachowania nauczyciela zosta zgoszony Rzecznikowi Dyscyplinarnemu dla Nauczycieli. Komisja Dyscyplinarna uznaa nauczyciela winnym dopuszczenia si agresywnych zachowa w stosunku do uczniw. Postanowia wymierzy kar zwolnienia z pracy z zakazem przyjmowania ukaranego do pracy w zawodzie nauczycielskim w okresie 3 lat od ukarania. Prokuratura Rejonowa w N. prowadzia postpowanie wyjaniajce w sprawie omawianego pobicia. Akt oskarenia przeciwko nauczycielowi zosta skierowany do Sdu Rejonowego w N. Sprawa jest w toku406. Podobn sytuacj ucznia Rzecznik bada po otrzymaniu informacji o stosowaniu przemocy fizycznej wobec maoletniego przez nauczyciela Szkoy Podstawowej w S. W jej efekcie dyrektor zawiesi nauczyciela w czynnociach i skierowa spraw do Komisji Dyscyplinarnej dla Nauczycieli oraz do Prokuratury. Sprawa czeka na rozstrzygnicie407. W innej sprawie, gdzie zasygnalizowano stosowanie przemocy psychicznej przez nauczycieli wobec uczniw, Rzecznik poinformowa organ prowadzcy, waciwego Kuratora Owiaty, a take Ministra Edukacji Narodowej, wnoszc o podjcie przez nich odpowiednich dziaa, zgodnych z posiadanymi kompetencjami. Rodzice chopca wystpili do Rzecznika Dyscyplinarnego dla Nauczycieli o ukaranie kilku nauczycieli. Postpowanie dyscyplinarne w powyszej sprawie nie zostao zakoczone408. W oparciu o doniesienia prasowe Rzecznik Praw Dziecka podj spraw dotyczc wydarze z lat 2005-2010, kiedy to w Szkole Podstawowej w C. stosowano przemoc fizyczn i psychiczn w postaci bicia i sownego poniania. Sytuacja w szkole zostaa ujawniona przez jej dyrektora, ktry o przypadkach nagannego zachowania nauczyciela powiadomi Rzecznika Dyscyplinarnego dla Nauczycieli oraz waciw Prokuratur. Obydwa postpowania zostay umorzone. Dopiero po doniesieniach medialnych i interwencji Rzecznika Praw Dziecka,

ZEW/440/122/2011/JF, ZEW/440/121/2011/JF, ZEW/440/152/2011/JF, ZEW/440/75/2011/ESn, ZEW/440/58/2011/MP, ZEW/440/136/2011/MP ZEW/440/101/2011/MP ZEW/440/38/2011/MP ZEW/440/36/2011/MP; ZEW/440/28/2011/AM, ZEW/440/21/2011/ZA, ZEW/440/43/2011/ZA, ZEW/440/12/2011/ZA, ZEW/440/47/2011/ZA, ZEW/440/24/2011/ZA, ZEW/440/7/2011/ZA, ZEW/440/13/2011/ZA, ZEW/440/14/2011/ZA, ZEW/440/22/2011/ZA, ZEW/440/26/2011/ZA, ZEW/440/130/2011/ZA, ZEW/440/40/2011/ZA, ZEW/440/74/2011/ZA, ZEW/440/85/2011/ZA, ZEW/440/90/2011/ZA, ZEW/440/97/2011/ZA ZEW/440/108/2011/ZA, ZEW/440/110/2011/ZA, ZEW/440/125/2011/ZA, ZEW/440/127/2011/ZA, ZEW/440/95/2011/MT, ZEW/440/82/2011/MT, ZEW/440/128/2011/MT, ZEW/440/63/2011/MT, ZEW/440/4/2011/MT, ZEW/440/66/2011/MT, ZEW/440/20/2011/ZA, ZEW/440/75/2011/Esn 406 ZEW/440/75/2011/ESn 407 ZEW/440/28/2011/AM 408 ZEW/440/44/2011/AM
405

145

Rzecznik Dyscyplinarny, na polecenie waciwego Kuratora Owiaty, ponownie wszcz postpowanie dyscyplinarne wobec nauczycielki, a w jego wyniku kobiecie wymierzono kar nagany z ostrzeeniem. W omawianej szkole przeprowadzono kontrol, ktrej wyniki ujawniy niepokojce dane. Poowa ankietowanych zapytanych o wystpowanie w szkole zachowa agresywnych stwierdzia, i bya naraona na przemoc sown ze strony uczniw i nauczycieli, 13% badanych potwierdzio rwnie fakt wyzywania i upokarzania ich przed klas przez nauczycieli, a ponad 84% uczniw nie posiadao wiedzy na temat miejsc, gdzie mog zwrci si o pomoc w sytuacji przemocy. Dyrektor szkoy zosta zobowizany do realizacji zalece wydanych przez organ nadzoru pedagogicznego. Ponadto Prokuratura ponownie wszcza dochodzenie w sprawie fizycznego i psychicznego zncania si nad uczniami przez nauczycielk, ktre zaowocowao skierowaniem aktu oskarenia. Obecnie sprawa jest przedmiotem postpowania w Sdzie Rejonowym w K.409. przemocy w placwkach owiatowych, opiekuczo-wychowawczych

i resocjalizacyjnych Rzecznik Praw Dziecka wnikliwie bada sygnay o ewentualnej przemocy stosowanej przez opiekunw dzieci 410. Spraw, gdzie zobligowany do zapewnienia opieki i bezpieczestwa wychowawca dopuci si zamania praw dziecka, zgosi Rzecznikowi kurator spoeczny. Poinformowa, i wychowawca w Domu Dziecka w R. stosuje wobec maoletnich kary cielesne. Rzecznik wystpi do dyrektora tej placwki o dokonanie caociowej oceny stanu przestrzegania praw dziecka. W efekcie tej interwencji wobec wychowawcy zastosowano kar dyscyplinarn oraz zoono doniesienie do Prokuratury. Sprawa jest w toku411. Swoj trudn sytuacj za porednictwem Dziecicego Telefonu Zaufania Rzecznika Praw Dziecka przedstawi wychowanek Schroniska dla Nieletnich w S. Chopiec twierdzi, e zosta pobity w placwce oraz wskaza na stosowanie przemocy fizycznej i psychicznej wobec innych wychowankw. Pracownicy Biura Rzecznika skontrolowali placwk. W jej funkcjonowaniu wykazano liczne nieprawidowoci oraz naruszenia praw dziecka. W zwizku z powyszym, Rzecznik przekaza dyrektorowi tej placwki zalecenia majce na celu wyeliminowanie niewaciwych zjawisk. Po powziciu wiadomoci o powtarzajcych si nieprawidowociach Rzecznik zgosi wniosek do Prokuratury o wszczcie postpowania

ZEW/440/77/2011/MT ZSR/460/49/2011/AT, ZEW/440/23/2011/MO, ZEW/461/3/2011/MO, ZEW, /441/52/2011/MO, ZEW/461/9/2011//MO, ZEW/461/13/2011/MO, ZEW,/461/26/2011/MO, ZEW/414/113/2011/MO, ZEW/414/106/2011/MO, , ZEW/414/27/2011/ZA
410 409

146

przygotowawczego. W efekcie postpowania dyrektorowi Schroniska dla Nieletnich oraz stosujcej przemoc wychowawczyni tej placwki postawiono zarzuty. Dyrektora zawieszono w penieniu jego funkcji 412. Kolejn placwk, w ktrej Rzecznik Praw Dziecka podj interwencj by Specjalny Orodek Szkolno-Wychowawczego w J. Informacje przekazane Rzecznikowi wskazyway, e dyrektor tej placwki naruszy nietykalno cielesn jednego z wychowankw, a postpowanie dyscyplinarne wobec niego zostao umorzone. Prokuratura Rejonowa prowadzca postpowanie w ww. sprawie take wydaa postanowienie o umorzeniu postpowania. W zwizku z powyszym Rzecznik zwrci si do Prokuratury Okrgowej o analiz tej sprawy. W odpowiedzi otrzyma informacje, i Prokuraturze Rejonowej w J. zlecono dokonanie niezbdnych czynnoci dowodowych w sprawie ustalenia czy doszo do naduycia karcenia. Rzecznik Praw Dziecka zwrci si rwnie do Ministra Edukacji Narodowej z wnioskiem o zbadanie prawidowoci podejmowanych decyzji przez waciwe komisje dyscyplinarne dla nauczycieli. W odpowiedzi Minister poinformowa, e komisje zgodnie z przepisami Karty Nauczyciela s niezawise. Organem, ktry moe weryfikowa prawidowo rozstrzygni Odwoawczej Komisji Dyscyplinarnej dla Nauczycieli jest Sd Apelacyjny. Z informacji uzyskanych przez Rzecznika wynika, e wydana w sprawie dyrektora Orodka decyzja Odwoawczej Komisji Dyscyplinarnej dla Nauczycieli przy Ministrze Edukacji Narodowej zostaa uchylona wyrokiem Sdu Apelacyjnego. Tym samym postpowanie dyscyplinarne prowadzone od grudnia 2009 roku nadal jest w toku413.

411 412

ZEW/440/124/2011/MO ZEW/461/19/2011/MO 413 ZEW/440/122/2011/JF

147

III.

SPRAWY SDOWE I ADMINISTRACYJNE Z UDZIAEM RZECZNIKA PRAW DZIECKA Rok 2011 by pierwszym rokiem obowizywania znowelizowanej 24 wrzenia

2010 roku ustawy o Rzeczniku Praw Dziecka, ktra wesza w ycie 9 listopada 2010 roku i rozszerzya kompetencje Rzecznika Praw Dziecka o nastpujce uprawnienia: zgaszanie udziau w postpowaniach przed Trybunaem Konstytucyjnym wszcztych na podstawie wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich lub w sprawach skargi konstytucyjnej, dotyczcych praw dziecka oraz udzia w tych postpowaniach, wystpowanie do Sdu Najwyszego z wnioskami w sprawie rozstrzygnicia rozbienoci wykadni prawa w zakresie przepisw prawnych dotyczcych praw dziecka, wnoszenie kasacji albo skargi kasacyjnej od prawomocnego orzeczenia, wzicie udziau w toczcym si ju postpowaniu w sprawach nieletnich na prawach przysugujcych prokuratorowi. Korzystajc ze swoich nowych uprawnie Rzecznik Praw Dziecka wystpi do Sdu Najwyszego z wnioskiem o rozstrzygnicie rozbienoci wykadni prawa. Skierowane do Sdu Najwyszego pytanie prawne dotyczyo wyjanienia, czy zgodne ustalenie kontaktw rodzicw z dzieckiem w sprawie o rozwd, w tym take w porozumieniu zatwierdzonym przez sd, zwalnia sd z obligatoryjnego orzekania o kontaktach z dzieckiem na zgodny wniosek rodzicw o zaniechanie orzekania o kontaktach. Z wykadni jzykowej art. 58 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuczego wynika jednoznacznie, e w kadym orzeczeniu o rozwodzie musi by zawarte rozstrzygniecie o sposobie utrzymywania kontaktw z dzieckiem. W sdowej praktyce, literalne zastosowanie wskazanej normy prawnej, wywouje niekiedy zastrzeenia. Podnosi si bowiem, e w ten sposb dochodzi do uszczliwiania na si rozwodzcych si rodzicw i niepotrzebnej ingerencji sdu w stosunki rodzinne, ktre takiej ingerencji nie wymagaj ze wzgldu na zgodny wniosek stron w tym zakresie. Na tej podstawie odstpuje si niekiedy od orzekania o kontaktach z dzieckiem na zgodny wniosek rodzicw w tym wzgldzie. Mamy wic obecnie w sdowej praktyce dwa, przeciwstawne nurty na tle stosowania art. 58 1 k.r.o. jeden literalny, a drugi natury celowociowej. Postawiony problem prawny wywouje powane wtpliwoci interpretacyjne i bez wtpienia jest istotny z punktu widzenia realizowania praw dziecka

148

w procesie o rozwd. Przedstawione pytanie prawne zostao zarejestrowane w Sdzie Najwyszym pod sygnatur III CZP 72/11 i oczekuje na rozstrzygnicie skadu 7 sdziw. Na pocztku 2011 roku Rzecznik Praw Dziecka skorzysta rwnie z moliwoci zgoszenia udziau w postpowaniu toczcym si przed Trybunaem Konstytucyjnym. W wystpieniu z 11 stycznia 2010 roku skierowanym do Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznik Praw Dziecka przedstawi argumenty przemawiajce za niekonstytucyjnoci art. 11a ust. 3 i 4 ustawy z dnia 28 listopada 2003 roku o wiadczeniach rodzinnych414 powoywanej dalej jako u..r.415. Zgodnie z art. 11a ust. 3 u..r. dodatek z tytuu samotnego wychowywania dziecka przysuguje w wysokoci 170,00 z miesicznie na dziecko, nie wicej jednak ni 340,00 z na wszystkie dzieci. W myl art. 11a ust. 4 u..r. w przypadku dziecka legitymujcego si orzeczeniem o niepenosprawnoci lub orzeczeniem o znacznym stopniu niepenosprawnoci kwot dodatku zwiksza si o 80,00 z na dziecko, nie wicej jednak ni o 160,00 z na wszystkie dzieci. Tre obowizujcego unormowania dystrybucji wrd uprawnionych dodatkw z tytuu samotnego wychowywania dziecka prowadzi do upoledzenia statusu dzieci w rodzinach, w ktrych wychowuje si wicej ni dwoje dzieci, bowiem de facto na trzecie i kolejne dziecko zasiek nie bdzie przysugiwa w penej wysokoci 170,00 z zwikszonej ewentualnie o 80,00 z w przypadku dziecka legitymujcego si orzeczeniem o niepenosprawnoci lub orzeczeniem o znacznym stopniu niepenosprawnoci. Tym samym zasadny sta si zarzut niezgodnoci art. 11a ust. 3 i 4 u..r. z konstytucyjn zasad rwnoci podmiotw wobec prawa. Rzecznik Praw Obywatelskich podzieli argumentacj przedstawion przez Rzecznika Praw Dziecka w wystpieniu i 28 lipca 2011 roku i zoy do Trybunau Konstytucyjnego wniosek o stwierdzenie niezgodnoci rzeczonych przepisw z art. 32 ust. 1 Konstytucji, poszerzonym o zwizek z przepisami art. 71 ust. 1 i art. 2 Konstytucji oraz o art. 23 ust. 2 w zwizku z art. 3 Konwencji o Prawach Dziecka przyjtej przez Zgromadzenie Oglne Narodw Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 roku416 Odpowiadajc na przesane przez Prezesa Trybunau Konstytucyjnego zawiadomienie o wszczciu przed Trybunaem postpowania we wskazanej sprawie, Rzecznik Praw Dziecka zgosi w nim swj udzia417. Obecnie sprawa oczekuje na rozstrzygnicie Trybunau.

414 415

Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992 ze zm. ZSS/500/1/2011/JZ 416 Dz. U. z 1991 r. Nr 120, poz. 526 ze zm. 417 Sprawa K 28/11

149

W 2011 roku Rzecznik Praw Dziecka szeroko korzysta z przyznanych mu uprawnie i zgasza swj udzia w charakterze strony lub uczestnika postpowania sdowego, w przypadku jeeli istniao zagroenie dla dobra dziecka w toczcym si procesie. Kierunki dziaa Rzecznika w sprawach, do ktrych zdecydowa si przystpi zmierzay przede wszystkim do sprawnego przeprowadzenia wszystkich czynnoci procesowych z poszanowaniem praw maoletnich, wyczerpujcego wyjanienia stanu faktycznego poprzez koncentracj materiau dowodowego oraz zajcia kocowego stanowiska merytorycznego. Rzecznik peni specyficzn rol penomocnika dziecka, ktrego interesy nie zawsze s naleycie reprezentowane w toczcych si postpowaniach. Warto bowiem zauway, e wprawdzie ustawowymi przedstawicielami najmodszych w procesie s ich rodzice lub prawni opiekunowie, jednak z uwagi na brak wiedzy prawniczej lub rodkw finansowych, nie zawsze s w stanie skutecznie reprezentowa dziecko w postpowaniu sdowym. Ide dziaa Rzecznika podejmowanych na gruncie sdowym, szczeglnie w wielowtkowych postpowaniach rozwodowych, jest priorytetowe traktowanie praw sucych ochronie interesw i dobra dziecka. Tre kierowanych do Rzecznika skarg i analiza akt sdowych wskazuje, e zwaszcza w tego typu sprawach ujawnia si potrzeba ingerencji Rzecznika w toczce si postpowanie i skorzystania z posiadanych uprawnie. W 2011 roku Rzecznik podj decyzj o przystpieniu do 111 postpowa. Ponadto kontynuowano czynnoci procesowe w 46 sprawach podjtych w 2010 roku oraz 14 sprawach podjtych w 2009 roku. cznie w 2011 roku Rzecznik Praw Dziecka by uczestnikiem lub stron 171 postpowa sdowych. W 7 postpowaniach wystpowa w charakterze obserwatora. Wrd zgaszanych spraw mona wyrni kilka grup z uwagi na charakter praw dziecka bdcych przedmiotem postpowania sdowego. Sprawy z zakresu wadzy rodzicielskiej

W cigu ostatniego roku Rzecznik wielokrotnie przystpowa do toczcych si postpowa zwizanych z umieszczeniem dziecka w placwce opiekuczo-wychowawczej i podejmowa dziaania zmierzajce do powrotu dziecka do rodowiska rodzinnego. Naley zwrci uwag, e dziaania te znajduj oparcie ustawowe w art. 1 ust. 3 ustawy o Rzeczniku Praw Dziecka, ktry stanowi, i Rzecznik przy wykonywaniu swoich uprawnie kieruje si dobrem dziecka oraz bierze pod uwag, e naturalnym rodowiskiem jego rozwoju jest rodzina.

150

Spraw prawie 17-letniego Bartosza K. i 15-letniego Jakuba K.418 zgosi telefonicznie do Rzecznika pedagog szkolny chopcw, wskazujc e zapade w marcu 2011 roku postanowienie o braku podstaw do przywrcenia matce maoletnich wadzy rodzicielskiej i utrzymanie w mocy postanowienia o umieszczeniu chopcw w placwce opiekuczowychowawczej, jest krzywdzce dla dzieci. W zwizku z powyszym Rzecznik szczegowo przeanalizowa akta wszystkich postpowa dotyczcych maoletnich. Z ich treci wynikao m.in., e Sd wyda wskazane postanowienie opierajc je na wnioskach wydanej rok wczeniej, w innym postpowaniu, opinii Rodzinnego Orodka DiagnostycznoKonsultacyjnego. Sd opiekuczy nie wzi pod uwag kompleksowego sprawozdania kuratora dotyczcego aktualnej sytuacji maoletnich, a take nie zasiga opinii pedagoga szkolnego czy pracownikw Orodka Pomocy Spoecznej. Natomiast z posiadanych przez Rzecznika informacji wynikao, e postpowanie sdowe stao si impulsem do zmiany postaw rodzicielskich matki. Matka zacza korzysta z pomocy orodka pomocy spoecznej, gdzie uczszczaa na warsztaty umiejtnoci rodzicielskich oraz waciwie wsppracowaa ze szko oraz kuratorem sdowym. Zdaniem Rzecznika, podejmowane przez matk wysiki w celu zmiany dotychczasowych postaw wiadczyy o autentycznej trosce o dobro maoletnich, a w ich efekcie winna nastpi stopniowa poprawa zachowania maoletnich. Ponadto naley zaznaczy, e w opinii Rzecznika, z uwagi na wiek chopcw, ewentualny okres, w jakim maoletni mieli faktycznie przebywa w zinstytucjonalizowanej formie opieki, nie rokowa zmiany ich niewaciwych zachowa. W zwizku z powyszym, Rzecznik zdecydowa o przystpieniu do postpowania sdowego, popar apelacj wnioskodawczyni. W czerwcu 2011 roku Sd Okrgowy w Sz. postanowi zmieni zaskarone postanowienie i przywrci Elbiecie K. wykonywanie wadzy rodzicielskiej nad maoletnimi Jakubem K. oraz Bartoszem K. Dziaania Rzecznika nakierowane na wsparcie rodziny i pozostawienie dziecka pod opiek rodzicw, byy podejmowane rwnie w sprawie malej Ry, ktrej losami interesowaa si caa Polska. W 2011 roku zakoczone zostao postpowanie sdowe dotyczce pozbawienia wadzy rodzicielskiej matki Wioletty W. nad maoletni R W.419 Spraw prowadzi Sd Rejonowy w Sz., ktry w dniu 27 lipca 2009 roku wyda postanowienie o odebraniu maoletniej Ry rodzicom i umieszczeniu jej w rodzinie zastpczej. W przekonaniu Rzecznika umieszczenie dzieci w rodzinie zastpczej, jako rodek drastyczny i najdalej ingerujcy w wizi rodzinne, w tym przypadku by decyzj

418 419

ZSR/410/587/2011/MS ZSR/410/323/2011/AM

151

przedwczesn i nieuzasadnion. Sd Rejonowy w Sz. rozpoznawa cznie sprawy o pozbawienie wadzy rodzicielskiej Wioletty W. nad maoletni R Sz. oraz o zmian formy ograniczenia wadzy rodzicielskiej nad dziemi Natali, Tomaszem i Ani rodzestwem Sz. W wyniku przystpienia Rzecznika do postpowania, Sd Rejonowy w Sz. postanowieniem z dnia 30 wrzenia 2011 roku jedynie ograniczy wadz rodzicielsk Wioletty W. nad maoletni R przez nadzr kuratora sdowego oraz zobowizanie pracownikw socjalnych Miejskiego Orodka Pomocy Spoecznej we W. do cisej wsppracy z kuratorem sdowym w zakresie pomocy udzielanej rodzinie Sz. Sprawa dotyczca Ry bya jedn z pierwszych, do ktrych przystpi Rzecznik Praw Dziecka. W wielu sprawach trafiajcych do Rzecznika przyszo dzieci wci pozostaje niepewna. Zbigniew N., ojciec maoletniego Korneliusza F., zwrci si do Rzecznika Praw Dziecka z wnioskiem o interwencj w sprawie przywrcenia wadzy rodzicielskiej. Zostaa ona ograniczona poprzez umieszczenie maoletniego w rodzinie zastpczej u Anny F., siostry matki dziecka420. Podstaw takiej decyzji Sdu Rejonowego byy wnioski z opinii biegych Rodzinnego Orodka Diagnostyczno-Konsultacyjnego, ktrzy wskazali, e uczestnicy postpowania tj. matka, ojciec i Anna F, ktra sprawowaa piecze zastpcz nie posiadaj zadowalajcych kompetencji do sprawowania pieczy nad dzieckiem. Jednak wobec braku innych moliwoci dziecko powinno pozosta w rodzinie zastpczej. Taka sytuacja wzbudzia zastrzeenia Rzecznika Praw Dziecka, gwnie ze wzgldu na postaw maoletniego, ktry nie chcia przebywa ju w rodzinie zastpczej, skarc si na stosowanie niewaciwych metod wychowawczych przez rodzica zastpczego. Z pozyskanych informacji mona byo rwnie wywnioskowa, e osoba sprawujca piecz zastpcz nie radzi sobie z opiek nad dzieckiem, maoletni zacz bowiem sprawia problemy wychowawcze w szkole. Dodatkowo naley wskaza, e biegli we wnioskach opinii nie wypowiedzieli si, co do zasadnoci umieszczenia maoletniego w rodzinie zastpczej u jego babci ze strony ojca, mimo, e w czci wstpnej opinii wskazali, e posiada ona prawidowe kwalifikacje wychowawcze. Z uwagi na powysze zastrzeenia dotyczce opinii biegych, Rzecznik Praw Dziecka przystpi do przedmiotowego postpowania oraz zoy wniosek o dopuszczenie dowodu z uzupeniajcej opinii biegych z Rodzinnego Orodka Diagnostyczno-Konsultacyjnego. W uzasadnieniu wskaza, e istnieje konieczno uregulowania w sposb trway sytuacji opiekuczej maoletniego, majc na wzgldzie fakt, e to rodzice, co do zasady powinni sprawowa piecz nad swoimi dziemi i w przypadku jakichkolwiek problemw to im w pierwszej kolejnoci naley udzieli pomocy w sprawowaniu pieczy nad dzieckiem.

152

Rzecznik wyranie podkreli, e biegli powinni zada sobie trud wskazania systemowych form wsparcia rodzicw biologicznych wpywajcych na korekt sposobu sprawowania przez nich pieczy nad dzieckiem. Wniosek Rzecznika Praw Dziecka zosta uwzgldniony, sd zleci biegym sporzdzenie szczegowej opinii, w ktrej biegli maj wypowiedzie si, czy przy systemowych formach wsparcia matka bd ojciec (niemieszkajcy razem) mog w prawidowy sposb sprawowa piecz nad dzieckiem, wraz ze wskazaniem form tego wsparcia. Ponadto opinia ma uwzgldnia kandydatur babki maoletniego ze strony ojca na ustanowienie jej rodzin zastpcz w przypadku braku moliwoci przejcia pieczy przez rodzicw. Jak wspomniano wyej, biegli wskazali, e ma ona pozytywne predyspozycje wychowawcze, ale we wnioskach poprzedniej opinii jej kandydatura na rodzin zastpcz zostaa pominita. Sprawa pozostaje w toku. Rzecznik Praw Dziecka niejednokrotnie staje przed koniecznoci rozwaenia potrzeby zoenia wniosku o pozbawienie rodzica wadzy rodzicielskiej. Pojawiajce si w takich przypadkach wtpliwoci co do zasadnoci i moralnej oceny takiego postpowania zawsze musz by rozpatrywane indywidualnie. Niestety, rzeczywisto pokazuje, e nie zawsze najlepszym rozwizaniem dla dobra dziecka jest pozostawienie go w rodzinie biologicznej. Przykadem takiej sytuacji jest sprawa maoletniego Dawida C.421, ktry jedyn szans na rozwj upatrywa moe w rodzinie przysposabiajcej, albowiem jego niewydolna wychowawczo rodzina biologiczna, nie jest i prawdopodobnie nigdy nie bdzie w stanie zaspokoi jego potrzeb emocjonalno-rozwojowych i bytowych, stwarzajc dziecku jedynie warunki wychowawcze o charakterze patologicznym. Spraw do Rzecznika zgosia 18 stycznia 2011 roku matka maoletniego Agnieszka C. Matka prosia o pomoc w sprawie o pozbawienie wadzy rodzicielskiej nad synem Dawidem, urodzonym w grudniu 2010 roku. Postanowieniem Sdu Rejonowego w Z. chopiec umieszczony zosta w Rodzinnym Pogotowiu Opiekuczym. Umieszczenie noworodka w Pogotowiu Rodzinnym w uzasadnieniu postanowienia podyktowane byo przede wszystkim zymi warunkami higienicznymi i niewydolnoci wychowawcz oraz zaburzeniami psychicznymi matki. Fakt zabrania noworodka matce spowodowa szerokie zainteresowanie mediw. Podkreli przy tym naley, e Sd Rejonowy w Z. prowadzc wobec Agnieszki C. postpowanie wykonawcze w zakresie sprawowania wadzy rodzicielskiej nad jej starszym dzieckiem Weronik C., monitorowa na bieco sytuacj rodziny, a co za tym idzie mia wiedz na temat moliwoci zaopiekowania si przez matk dwjk maych dzieci.

420 421

ZSR/410/371/2011/MN ZSR/410/257/2011/LP

153

Po przeprowadzeniu analizy dokumentacji dowodowej zgromadzonej na przestrzeni kilku lat przez Sd Rejonowy w Z., a take weryfikujc informacje na temat rodziny przekazane z innych instytucji, Rzecznik Praw Dziecka podj decyzj o wstpieniu do toczcych si w Sdzie postpowa. Stanowiska Rzecznika, co do pozbawienia wadzy rodzicielskiej matki w odniesieniu do kadego z dzieci byy odmienne i podyktowane przede wszystkim wiziami emocjonalnymi maoletnich z matk. W ocenie Rzecznika niezgodne z dobrem dziecka byoby umieszczenie maoletniej Weroniki w obcym rodowisku wychowawczym, tym bardziej, e jak wynikao z opinii Rodzinnego Orodka DiagnostycznoKonsultacyjnego wan rol w rozwoju dziecka stanowi gboka wi emocjonalna istniejca pomidzy maoletni, a jej matk. Natomiast w odniesieniu do Dawida Rzecznik uzna za zasadne, z punktu widzenia dobra maoletniego oraz najlepiej pojtego interesu dziecka, pozbawienie matki wadzy rodzicielskiej i w efekcie danie szansy dziecku na znalezienie rodziny adopcyjnej. Nadto, w sprawie dotyczcej maoletniej Weroniki Rzecznik wnis o zobowizanie matki do uczestniczenia w warsztatach dla rodzicw oraz staej wsppracy z asystentem rodziny. Sd, przychylajc si do stanowiska Rzecznika, 14 czerwca 2011 roku zakoczy oba postpowania, orzekajc pozbawienie wadzy rodzicielskiej nad maoletnim Dawidem i pozostawiajc ograniczon poprzez nadzr kuratora wadz rodzicielsk nad maoletni Weronik. Chopczyk zosta przysposobiony, rozwija si prawidowo, ma zapewnione stabilne warunki do rozwoju, pene rodzicielskiej odpowiedzialnoci, ciepa i mioci. Sd Rejonowy w Z. w grudniu 2011 roku wszcz kolejne postpowanie o pozbawienie wadzy rodzicielskiej Agnieszki C. nad maoletni Weronik. W ramach tego postpowania na mocy postanowienia zabezpieczajcego dziewczynka zostaa umieszczona w zawodowej rodzinie zastpczej o charakterze pogotowia opiekuczego. Powodem ponownej ingerencji Sdu w sprawowanie wadzy rodzicielskiej nad maoletni byo bezporednie zagroenie ycia i zdrowia dziecka. Sprawa nadal pozostaje w zainteresowaniu Rzecznika Praw Dziecka. Wiele interwencji Rzecznika podejmowanych jest rwnie na skutek informacji uzyskanych z przekazw medialnych. Sprawa maoletnich Leona, Romy i Matyldy podjta zostaa przez Rzecznika we wrzeniu 2010 roku422. Rzecznik o sytuacji maoletnich dzieci dowiedzia si z reportau telewizyjnego, w ktrym opisywano zabranie dzieci matce i umieszczenie ich w Specjalnym Orodku Szkolno-Wychowawczym. Ustalono, e maoletnie dzieci wychowywane byy tylko przez matk. Ojciec zamieszkiwa osobno, utrzymujc

154

sporadyczne kontakty z dziemi i ich matk. Ojcostwo ojca potwierdzone byo jedynie, co do starszych dzieci Leona i Romy, jednak wedug owiadczenia matki dzieci ukasz G. jest take biologicznym ojcem najmodszej crki Matyldy. Rodzina przez ponad 5 lat pozostawaa w zainteresowaniu Miejskiego Orodka Pomocy Spoecznej, cyklicznie korzystajc z pomocy finansowej. Orodek wielokrotnie proponowa matce pomoc psychologiczno-pedagogiczn, oraz udzia w rnego rodzaju zajciach podnoszcych predyspozycje wychowawcze. Matka jednak nigdy nie wyrazia zgody na skorzystanie z tego typu pomocy. Niepokojc sytuacj maoletnich zgosi do Sdu Rejonowego w P. Miejski Orodek Pomocy Spoecznej. Pracownicy socjalni podnosili, e z uwagi na niewydolno wychowawcz matki maoletnich, a take bezporednie niebezpieczestwo dla ycia i zdrowia dzieci, spowodowane zamieszkiwaniem z rodzin chorego psychicznie wuja, naley w trybie natychmiastowym umieci dzieci w zastpczym rodowisku wychowawczym. Sd przychylajc si do wniosku Miejskiego Orodka Pomocy Spoecznej we wrzeniu 2010 roku wyda postanowienie zabezpieczajce i z uwagi na brak miejsc w rodzinnych formach opieki zastpczej umieci dzieci w Specjalnym Orodku Szkolno-Wychowawczym prowadzonym przez siostry zakonne. Weryfikujc sytuacj maoletnich oraz biorc pod uwag szczeglny charakter sprawy, Rzecznik postanowi interweniowa w sprawie maoletnich bezporednio w ich rodowisku wychowawczym. W tym celu wydelegowany zosta zesp pracownikw Biura Rzecznika Praw Dziecka zoony z psychologa i prawnika, ktre to osoby na miejscu baday sytuacj dzieci. Pracownicy Rzecznika oprcz wizyty w Sdzie oraz w Miejskim Orodku Pomocy Spoecznej, odwiedzili take matk maoletnich w jej miejscu zamieszkania, rozmawiali z dyrektorem i wychowawc Leona w Przedszkolu Miejskim, udali si take do placwki, w ktrej umieszczono dzieci. Okazao si, e matka maoletnich nie wykonywaa dzieciom podstawowych bada lekarskich. Pozostawiaa dzieci pod opiek chorego wuja. Dzieci wykazyway gbokie zaniedbania wychowawcze. Ponadto zachowania dzieci wskazyway na wystpowanie powanych problemw zdrowotnych. Leon majcy siedem lat mia powane problemy z wymow, chopiec prawie wcale nie porozumiewa si za pomoc mowy. W przedszkolu dziecko korzystao z zaj z logoped, jednak matka w domu nie wykonywaa zalece logopedy i nie pracowaa z dzieckiem. Co do modszych dziewczynek istniao podejrzenie zespou FAS, autyzmu oraz chorb genetycznych. Mimo wielokrotnych skierowa dzieci do specjalistw, matka nie wykonaa dziewczynkom zalecanych bada mogcych wykluczy w/w choroby.

422

ZSR/410/139/2011/LP

155

Rzecznik przyczy si do postpowania toczcego si w Sdzie Rejonowym w P. w przedmiocie pozbawienia wadzy rodzicielskiej, wnoszc o dopuszczenie dowodu z opinii biegych Rodzinnego Orodka i Diagnostyczno-Konsultacyjnego, kwalifikacji wychowawczych skierowanie oraz do dzieci na specjalistyczne badania, a take zobowizanie rodzicw do podjcia pracy nad podniesieniem predyspozycji wsppracy z asystentem rodziny. Sd uwzgldni wnioski Rzecznika w czci. Okazao si, e nie byo potrzeby kierowania dzieci na specjalistyczne badania, gdy te kompleksowo zostay wykonane przez siostry ze Specjalnego Orodka Szkolno-Wychowawczego. Okazao si, e dziewczynki maj zesp FAS. Warto przy tym zaznaczy, e w chwili przyjcia dzieci do placwki, dzieci nie nawizyway kontaktu z otoczeniem, nie potrafiy same je, nie znay podstawowych zasad zachowania. Dziewczynki wykazyway zachowania sugerujce chorob sieroc, Leon za wykazywa zachowania agresywne i auto agresywne. Aktualnie postpowanie sdowe zmierza ku kocowi. Sprawy o kontakty z dzieckiem i egzekucj kontaktw

Nadal aktualne pozostaj uwagi Rzecznika Praw Dziecka podnoszone w poprzednich latach, dotyczce problematyki egzekucji ustalanych sdownie kontaktw dziecka z rodzicem, w przypadku gdy drugi z rodzicw lub opiekunw nie respektuje zapadego w tym przedmiocie orzeczenia. Sd Rejonowy w M. prowadzi spraw z wniosku Sawomira K. o zmian kontaktw z maoletnim Dawidem W. Ojciec wnis, o rozszerzenie kontaktw ustalonych ugod sdow. Sprawa bya kilkukrotnie odraczana przez Sd, a skadane przez ojca wnioski nie byy uwzgldniane. W listopadzie 2010 roku do Rzecznika Praw Dziecka zwrci si Sawomir K. z prob o pomoc w sprawie kontaktw z synem423. Rzecznik Praw Dziecka zwrci si do Prezesa Sdu Rejonowego w M. o przesanie akt sprawy dotyczcej maoletniego Dawida W. Z opinii Rodzinnego Orodka Diagnostyczno-Konsultacyjnego wynikao, e maoletni Dawid W. wykazuje potrzeb bezporedniego kontaktu z ojcem, okazuje przywizanie oraz ch spdzania z nim czasu. Nadto, biegli wskazali, e obecnie nie istniej przeciwwskazania dla spotka Sawomira K. z maoletnim Dawidem W. poza miejscem zamieszkania dziecka. Z konkluzji przedmiotowej opinii wynika, e istnieje potrzeba podniesienia kompetencji rodzicielskich ojca maoletniego. Rzecznik Praw Dziecka po zapoznaniu si z aktami sprawy stwierdzi, e matka maoletniego utrudniajc przebieg

423

ZSR/410/158/2011/AZ

156

dotychczasowych kontaktw oraz wykazujc negatywn postaw wobec drugiego rodzica, moe mie niewaciwy wpyw na budowanie przyszych relacji ojca z maoletnim Dawidem W. Majc zatem na uwadze dobro dziecka Rzecznik Praw Dziecka w lutym 2011 roku przystpi do toczcego si postpowania i wnis o ustalenie kontaktw Sawomira K. z maoletnim Dawidem W, poza miejscem zamieszkania maoletniego Dawida W. i bez uczestnictwa matki Izabeli W. oraz zobowizanie matki do wydawania maoletniego Dawida W. na czas ustalonych kontaktw, a ojca do odprowadzania dziecka po zakoczeniu spotkania do miejsca zamieszkania. Ponadto Rzecznik Praw Dziecka wnis o skierowanie rodzicw maoletniego Dawida W. na terapi dla rodzicw w celu poprawy kompetencji rodzicielskich. Sd uwzgldni w caoci wnioski Rzecznika przy wydawaniu orzeczenia w niniejszej sprawie. Analiza spraw kierowanych do Rzecznika Praw Dziecka wskazuje jednak, e nie w kadym przypadku realizacja prawa dziecka do kontaktu z rodzicem ley w interesie maoletniego. Z tak sytuacj Rzecznik spotka si w sprawie maoletniego Jana M., ktr zgosi do Rzecznika Praw Dziecka lekarz psychiatra z Oddziau Psychiatrii Dziecicej Szpitala w J., gdzie przebywao dziecko424. Zdaniem lekarzy stan psychiczny chopca pogarsza si na skutek poczucia lku i zagroenia ze strony ojca. Z uzyskanych informacji wynikao, e w Sdzie Rejonowym w W. toczy si postpowanie z wniosku matki dziecka o pozbawienie ojca wadzy rodzicielskiej oraz z wniosku ojca o ustalenie kontaktw ojca z dzieckiem. Postanowieniem z 27 listopada 2009 roku ojciec ma orzeczony zakaz kontaktw z synem. Jak wynika z akt sdowych rodzice pozostaj w bardzo silnym konflikcie. Ojciec pod wpywem alkoholu nka matk chopca, zaczepia na ulicy, nachodzi w domu oraz zosta skazany na kar bezwzgldnego pozbawienia wolnoci za groby karalne. Konflikt potguje fakt, e rodzice maoletniego mieszkaj przy tej samej ulicy. W aktach znajduje si rwnie informacja, e maoletni prbowa popeni samobjstwo. Rzecznik Praw Dziecka zgosi udzia w obu postpowaniach. W sprawie o ustalenie kontaktw dziecka z ojcem, Rzecznik wnis o oddalenie wniosku o ich ustalenie. Stanowisko swoje Rzecznik opar w szczeglnoci na wnioskach biegych z Rodzinnego Orodka DiagnostycznoKonsultacyjnego, ktrzy stwierdzili, e maoletni Jan M. czuje si przeciony trudn sytuacj rodzinn, poniewa niejednokrotnie by wiadkiem agresywnych zachowa ojca wobec matki i starszego przyrodniego brata. Reagowa wwczas silnym napiciem, niepokojem, obaw o wasne bezpieczestwo. Chopiec postrzega ojca przez pryzmat

157

kojarzonego z nim poczucia zagroenia dla siebie i najbliszych mu osb. Nie wyraa zainteresowania nawizaniem z nim kontaktu. W ocenie biegych narzucanie chopcu kontaktw z ojcem moe doprowadzi do pogorszenia si jego stanu emocjonalnego i zaburze jego wizi z ojcem. Sd przychyli si do stanowiska Rzecznika i oddali wniosek Jana M. o ustalenie kontaktw z synem. Natomiast w postpowaniu z wniosku matki dziecka Rzecznik wnosi m.in. o dopuszczenie dowodu z opinii biegych z Rodzinnego Orodka Diagnostyczno-Konsultacyjnego na okoliczno predyspozycji opiekuczowychowawczych Jana M. oraz wskazania, czy sprawowanie wadzy rodzicielskiej przez Jana M. moe stwarza zagroenie dla stanu emocjonalnego i zdrowia psychicznego maoletniego Jana M. Postpowanie jest w toku. Jedn z interwencji Rzecznika, ktr warto w tym miejscu wskaza jest sprawa podjta na skutek listu Edyty K., ktra zwrcia si o pomoc w odzyskaniu crki Weroniki L425. Rzecznik Praw Dziecka zwrci si do Sdu Rejonowego w . z wnioskiem o udostpnienie akt sprawy. Materia dowodowy zgromadzony w sprawie w sposb jednoznaczny ujawni race zaniedbania obowizkw rodzicielskich Edyty K. i Henryka L. wzgldem maoletniej Weroniki. Swoje stanowisko Rzecznik Praw Dziecka opar w szczeglnoci na wnioskach biegych z Rodzinnego Orodka DiagnostycznoKonsultacyjnego, ktrzy stwierdzili, e obserwacja zachowania maoletniej wskazuje na istnienie zgeneralizowanych nieprawidowoci w dotychczasowym rozwoju dziecka, ktre wydaj si by rezultatem braku oddziaywa wychowawczych przy jednoczesnym skrajnym ubstwie podniet rodowiskowych i sztucznym ograniczaniu aktywnoci wasnej dziecka. Wizi maoletniej z rodzicami s skrajnie rozlunione oraz nie maj waloru wizi bezpiecznych. Uczestnicy postpowania prezentowali raco niskie, niewystarczajce kompetencje opiekuczo-wychowawcze, ktre powanie zagraaj dobru maoletniej. Wobec powyszego zasadne byo wystpienie przez Rzecznika o pozbawienie Edyty K. i Henryka L. wadzy rodzicielskiej nad maoletni Weronik L. Postpowanie jest w toku. Sprawy z zakresu opieki zastpczej

W sytuacji, gdy adne z rodzicw nie jest w stanie sprawowa bezporedniej opieki, konieczne staje si zapewnienie dziecku pieczy zastpczej. W takim wypadku dziaania Rzecznika zmierzaj w pierwszej kolejnoci do poszukiwania kandydatw na rodzin zastpcz wrd krewnych i powinowatych dziecka. Takie postpowanie znajduje podstaw

424 425

ZSR/440/245/2011/GH ZSR/410/527/2011/GH

158

prawn nie tylko w cytowanym ju art. 1 ust. 3 ustawy o Rzeczniku Praw Dziecka, ale rwnie w art. 73 ust. 3 ustawy o pomocy spoecznej, ktry stanowi, e przy doborze rodziny zastpczej dla dziecka uwzgldnia si osoby spokrewnione lub spowinowacone z dzieckiem, jeeli daj gwarancj poprawy sytuacji dziecka. Spraw maoletniego Oliwiera W.426 Rzecznik zainteresowa si po bulwersujcej informacji odnonie ogoszenia, ktre matka dziecka Monika W. wywiesia na supach wysokiego napicia i przystankach. Na napisanym odrcznie ogoszeniu przeczyta moglimy oddam dziecko w dobre rce do adopcji otwartej. Rzecznik podj natychmiastow interwencj w sprawie. Okazao si, e decyzja matki podyktowana bya trudn sytuacj finansow. Matka tumaczya, e nie majc rodkw finansowych na zakup jedzenia dla syna zdecydowaa si odda dziecko do rodziny adopcyjnej. Weryfikujc informacje przekazane przez matk maoletniego, okazao si, e matka pozostawaa w zainteresowaniu Miejskiego Orodka Pomocy Spoecznej. Na skutek wstrzymania wypaty z Funduszu Alimentacyjnego, w przeddzie wywieszenia ogoszenia, pracownik socjalny odwiedzi Monik W. w miejscu zamieszkania w celu sporzdzenia wywiadu na okoliczno sytuacji bytowej. Podczas tej wizyty matka zostaa zapewniona, i zostanie jej przyznany zasiek celowy m.in. na zakup ywnoci dla niej i dla jej synka. Rzecznik przyczy si do postpowania wszcztego przez Sd Rejonowy w S. w przedmiocie ograniczenia matce wadzy rodzicielskiej nad synem. Sd postanowieniem zabezpieczajcym podda wykonywanie wadzy rodzicielskiej nad maoletnim nadzorowi kuratora. Rzecznik wnioskowa przede wszystkim o dopuszczenie dowodu z opinii biegych psychologa i psychiatry na okoliczno predyspozycji wychowawczych i kwalifikacji osobistych matki do sprawowania bezporedniej i samodzielnej opieki nad synem. Rzecznik wnioskowa take o specjalistyczn ocen psychologiczno-psychiatryczn matki z uwagi na zamieszczenie przez ni przedmiotowego ogoszenia. Dopuszczona przez Sd opinia biegych, wykazaa, e matk charakteryzuje niedojrzao psychiczna. Jej zachowania czsto s infantylne i nieprzemylane. Matka dziaa impulsywnie, nie dostrzega prawdziwych potrzeb dziecka, jednoczenie sposb opieki nad synem nie budzi powanych zastrzee. Przedmiotowe postpowanie nadal si toczy. Umiejtnoci wychowawcze opiekunw dziecka byy rwnie podstaw do podjcia dziaa przez Rzecznika w sprawie trzyletniej Marty R. Sprawa trafia do Rzecznika Praw Dziecka na skutek proby pastwa J., maestwa ktremu dziewczynka zostaa

426

ZSR/411/662/2011/LP

159

przedstawiona w Orodku Adopcyjnym427. Marta od kilku miesicy przebywaa w Rodzinnym Pogotowiu Opiekuczym, a pracownicy Orodka Adopcyjnego zapewnili pastwa J., e sprawa o pozbawienie wadzy rodzicielskiej jest w toku. Pastwo J. zoyli w Sdzie Rejonowym w W. wniosek o ustanowienie ich rodzin zastpcz. Sd Rejonowy w W. nie mg jednak rozpozna wniosku, poniewa matka Marty w tym samym czasie zoya wniosek o przywrcenie jej peni praw rodzicielskich. Marta bowiem od urodzenia przebywaa u dziadkw, ktrzy stanowili dla niej rodzin zastpcz, a matka miaa ograniczone prawa rodzicielskie w stosunku do crki. Niestety dziadkowie, z uwagi na chorob alkoholow, rwnie okazali si by niewydolni wychowawczo i Marta zostaa w trybie pilnym umieszczona w placwce. Rzecznik Praw Dziecka przystpi do toczcego si postpowania sdowego, ktre obejmowao poczone sprawy dotyczce wadzy rodzicielskiej nad maoletni, rozwizania rodziny zastpczej w osobach dziadkw oraz ustanowienia dla dziewczynki rodziny zastpczej w osobach pastwa J. Do chwili przystpienia Rzecznika postpowanie sdowe byo skutecznie przeduane przez matk maoletniej. Wydaje si, e zdecydowana postawa Rzecznika wsparta wnioskami dowodowymi, ktre skutecznie wykazay potrzeb stworzenia dla Marty bezpiecznego i stabilnego rodowiska rozwojowego, skoniy matk maoletniej do zmiany swojego stanowiska. Matka dziewczynki zoya w Sdzie pisemne owiadczenie o zrzeczeniu si praw rodzicielskich i wyraeniu zgody na przejcie opieki nad crk przez pastwa J. Podobn postaw przyjli dziadkowie maoletniej. Sd Rejonowy w W. uwzgldni w caoci wnioski Rzecznika Praw Dziecka, a pastwo J. majc kwalifikacje na rodzin adopcyjn, w dalszej kolejnoci bd wystpowa o przysposobienie Marty R. Sytuacja yciowa Marty nadal pozostaje w zainteresowaniu Rzecznika. W 2009 roku Rzecznik Praw Dziecka przystpi do toczcego si przed Sdem Rejonowym w W. postpowania w przedmiocie wydania zarzdze tymczasowych dotyczcych maoletniego chopca narodowoci rumuskiej Andrei B428. Wniosek o wgld w sytuacj opiekuczo-wychowawcz skierowa do Sdu Naczelnik Sekcji ds. Nieletnich i Patologii Komendy Rejonowej Policji po zatrzymaniu kobiety podajcej si za matk chopca (ze wzgldu na fakt, e ebraa, wykorzystujc do tego dziecko). Majc na uwadze, i maoletni nie by otoczony waciw opiek oraz fakt, e by on naraony na bezporednie niebezpieczestwo utraty ycia lub zdrowia, Sd Rejonowy w W. w dniu 1 sierpnia 2008 roku wyda postanowienie, na mocy ktrego maoletni obywatel Rumunii zosta umieszczony

427 428

ZSR/411/15/2011/MM ZEW/440/11/2011/MT

160

w trybie natychmiastowym w zawodowej rodzinie zastpczej o charakterze pogotowia rodzinnego. Nastpnie, w kwietniu 2009 roku maoletni zosta skierowany do Rodzinnego Domu Dziecka do czasu wyjanienia kwestii powrotu chopca do Rumunii. Dyrektora placwki zaniepokoio zachowanie chopca (sugerujce, i dziecku w przeszoci mogy by podawane rodki psychoaktywne) i wyniki bada lekarskich (np. badanie wieku szkieletowego) oraz konsultacji psychologicznej i antropologicznej, z ktrych wynikao, i chopiec mg by innym dzieckiem, ni mwia o tym przedstawiona kserokopia paszportu. Dyrektor wystpi do Sdu o ustalenie tosamoci chopca, ktrym si opiekowa w Rodzinnym Domu Dziecka. Sd Rejonowy wystpi do Ministerstwa Sprawiedliwoci, Departamentu Wsppracy Midzynarodowej i Prawa Europejskiego o zwrcenie si do rumuskiego organu centralnego o nadesanie oryginau odpisu aktu urodzenia chopca wraz z tumaczeniem go na jzyk polski. Problem Andrei B. zgosia Rzecznikowi Praw Dziecka Katarzyna M., ktra jako wolontariuszka zajmowaa si chopcem, gdy przebywa on w placwce typu rodzinnego. Rzecznik zoy wniosek o zaprzeczenie macierzystwa kobiety, ktra podawaa si za matk dziecka. Katarzyna M. przez cay czas trwania postpowania ywo interesowaa si dzieckiem, a take ukoczya szkolenie dla kandydatw na rodziny zastpcze i adopcyjne. Nastpnie, 10 padziernika 2010 roku, wystpia do Sdu z wnioskiem o ustanowienie jej rodzin zastpcz. 29 listopada 2010 roku Sd postanowi zmieni postanowienie z 1 sierpnia 2008 roku i piecz nad maoletnim powierzy Katarzynie M. W styczniu 2011 roku Rzecznik Praw Dziecka zwrci si do Sdu o jak najszybsze rozpatrzenie wniosku w przedmiocie ustanowienia rodziny zastpczej oraz popar kandydatur Katarzyny M. do penienia tej roli. Od 2009 roku sprawa chopca bya na bieco monitorowana przez Rzecznika. Ostatecznie Sd wyda postanowienie o pozbawieniu matki wadzy rodzicielskiej i postanowi umieci chopca w rodzinie zastpczej ustanowionej w osobie Katarzyny M zgodnie z wnioskiem Rzecznika. Postanowienie jest prawomocne. Sprawy o przysposobienie

W czerwcu 2011 roku do Rzecznika Praw Dziecka zgosili si pastwo O. z prob o interwencj w toczce si postpowania o przysposobienie maoletnich W.429 Gboki niepokj Rzecznika wzbudziy informacje o dopuszczeniu z urzdu do udziau w postpowaniu pozbawionej wadzy rodzicielskiej matki maoletnich. W konsekwencji czego matka biologiczna zostaa uprawniona do skadania wnioskw dowodowych,

429

ZSR/410/718/2011/MS

161

rodkw odwoawczych, a tym samym do niezasadnego przeduania postpowania sdowego. Sytuacja opiekuczo-wychowawcza rodzestwa bya ju wczeniej znana Rzecznikowi z uwagi na artyku prasowy z 2010 roku, ktry wskazywa, e matka maoletnich czyni wszelkie starania, aby odzyska umieszczone w Domu Dziecka rodzestwo. Wwczas Rzecznik przeprowadzi analiz akt toczcych si postpowa sdowych, z ktrej to wynikao, e jeszcze we wrzeniu 2006 roku Sd Rejonowy w Z. postanowi ograniczy wadz rodzicielsk pastwa W. nad ich wwczas czteromiesiczn crk Marcelin poprzez ustanowienie nadzoru kuratora, a nastpnie analogiczne postanowienie wyda w stosunku do maoletniego Mariusza. Zaniedbania rodzicw oraz wysoce nieprawidowo sprawowana opieka nad dziemi (midzy innymi pozostawanie niespena rocznego i dwuletniego dziecka pod opiek bdcego pod wpywem alkoholu ojca) skoniy Sd opiekuczy do wydania postanowienia we wrzeniu 2008 roku o pozbawieniu wadzy rodzicielskiej obojga rodzicw maoletnich. W zwizku z powyszym dzieci zostay umieszczone w Domu Dziecka. W przecigu kolejnych trzech lat, pomimo toczcych si postpowa o przywrcenie wadzy rodzicielskiej, sdy poszczeglnych instancji oraz opiniujce Rodzinne Orodki Diagnostyczno-Konsultacyjne nie day wiary zapewnieniom rodzicw, co do sprawowania przez nich waciwej pieczy nad dziemi. W zwizku z uregulowan sytuacj prawn maoletni W. zostali zgoszeni do orodka adopcyjnego celem znalezienia rodziny, ktra bdzie w stanie zapewni dzieciom bezpieczny dom i kochajcych rodzicw. Za porednictwem Publicznego Orodka AdopcyjnoOpiekuczego maoletni zostali zapoznani z maestwem O. W kwietniu 2011 roku pastwo O. zoyli wniosek o przysposobienie pene maoletnich W. W czasie zarzdzonej przez Rzecznika wizyty jego pracownikw w Domu Dziecka uzyskano informacje o bardzo dobrym kontakcie midzy wnioskodawcami a dziemi. Rzecznik stan na stanowisku, e w najlepiej rozumianym interesie dzieci bdzie zakoczenie trwajcego prawie trzy lata pobytu w Domu Dziecka i przysposobienie maoletnich przez rodzin pastwa O. Rzecznik Praw Dziecka zgosi swj udzia w postpowaniu dotyczcym maoletnich formuujc jednoczenie wniosek o wydanie postanowienia w trybie zarzdzenia tymczasowego w przedmiocie ustalenia, e na czas trwania przedmiotowego postpowania miejscem pobytu maoletnich W. bdzie miejsce zamieszkania pastwa O. Ponadto bdc w przekonaniu, e dopuszczenie do udziau w niniejszym postpowaniu biologicznej matki maoletnich zagraa anonimowoci 162

adopcji, Rzecznik zoy wniosek o wydanie matce zakazu wgldu do akt tej sprawy. We wrzeniu 2011 roku postpowanie sdowe zakoczyo si orzeczeniem przysposobienia penego. We wrzeniu 2011 roku do Rzecznika Praw Dziecka zgosi si penomocnik rodzicw maoletniego Mikoaja B.430 z prob o interwencj w sprawie toczcej si w Sdzie Rejonowym w L. w przedmiocie ustalenia ojcostwa. Rzecznik korzystajc z ustawowej delegacji zwrci si do Prezesa Sdu Rejonowego w L. o przedstawienie akt przedmiotowego postpowania. Analiza akt wykazaa, e matka biologiczna maoletniego Mikoaja w 2008 roku zostaa przez Sd Rejonowy w L. pozbawiona wadzy rodzicielskiej. Ojcostwo nie byo ustalone. Nastpnie w 2009 roku Mikoaj zosta przysposobiony przez maonkw B. W momencie orzekania adopcji maoletni mia rok i cztery miesice. W czerwcu 2011 roku do Sdu Rejonowego w L. wpyn wniosek Jana B. o ustalenie ojcostwa maoletniego Mikoaja. Naley nadmieni, e Sd w trakcie trwania postpowania dopuci m.in. dowd z bada DNA na okoliczno ustalenia czy maoletni Mikoaj jest biologicznym synem wnioskodawcy. Ponadto Sd zobowiza uczestnikw postpowania, pod rygorem wszczcia postpowania o ograniczenie wadzy rodzicielskiej do stawienia si z maoletnim na wyznaczony termin przeprowadzenia badania. Zobowizanie to wywoao oburzenie uczestnikw i ich penomocnika, a w wietle wczeniejszego odrzucenia przez Sd wniosku o oddalenie powdztwa wnioskodawcy, stao si asumptem do wystosowania proby o pomoc do Rzecznika Praw Dziecka. Rzecznik przystpi do przedmiotowego postpowania w grudniu 2011 roku. Na posiedzeniu 16 grudnia wniosek Jana B. w caoci zosta przez Sd oddalony, co w efekcie zakoczyo ponad p roczn gehenn rodzicw maoletniego Mikoaja B. Rzecznik Praw Dziecka w swoim stanowisku przedstawionym Sdowi podkreli, e przyjcie, i po konstytutywnym orzeczeniu przysposobienia penego domniemany ojciec ma prawo wystpi z powdztwem o ustalenie ojcostwa godzi w zasad tajemnicy przysposobienia. Tajemnica przysposobienia penego dotyczy nie tylko rodzicw przysposobionego, ale take osb trzecich. Tajemnica przysposobienia spenia spoeczn funkcj adopcji, ktra z punktu widzenia dziecka i adopcyjnych rodzicw jest niezwykle istotna. Sd podzieli stanowisko Rzecznika.

430

ZSR/411/27/2011/LP

163

Sprawy dotyczce nieletnich

Rzecznik Praw Dziecka od 9 listopada 2010 roku posiada uprawnienie do wzicia udziau w toczcym si ju postpowaniu w sprawach nieletnich na prawach przysugujcych prokuratorowi. Od 2009 roku Rzecznik prowadzi spraw maoletniej Sary J.431, wobec ktrej przestpstwa gwatu dopucili si koledzy ze szkoy. W pocztkowym okresie w sprawie nieletnich: Patryka B., Mateusza Sz., Kamila P., ktrym przedstawiono zarzuty popenienia czynw karalnych, tj. podstpnego doprowadzenia do obcowania pciowego z maoletni Sar J. Rzecznik Praw Dziecka wystpowa w charakterze obserwatora. W niniejszej sprawie Sd Rejonowy w P. wyrokiem z dnia 22 czerwca 2010 roku uzna, e nieletni Patryk B., Adam P., Mateusz Sz., Kamil P. popenili zarzucany im czyn karalny oraz na podstawie art. 10 ustawy z dnia 26 padziernika 1982 roku o postpowaniu w sprawach nieletnich zastosowa wobec nich rodek poprawczy w postaci umieszczenia w zakadzie poprawczym. Na skutek apelacji obrocw nieletnich Sd Okrgowy zmieni wyrok w ten sposb, e nieletniego Adama P. uniewinni, a w stosunku do pozostaych w zakresie zarzucanego im czynu, wyrok uchyli i przekaza spraw do ponownego rozpoznania. W zwizku z ustawowym rozszerzeniem kompetencji Rzecznika Praw Dziecka, 28 stycznia 2011 roku Rzecznik zgosi swj udzia w postpowaniu toczcym si na podstawie ustawy o postpowaniu w sprawach nieletnich. Rzecznik wnis wwczas o przesuchanie maoletniej pokrzywdzonej na posiedzeniu z udziaem biegego psychologa, oraz zoy wniosek, o przesuchanie maoletniej Sary pod nieobecno nieletnich. Rzecznik Praw Dziecka podnis, e obecno nieletnich moe oddziaywa krpujco i zastraszajco na maoletni pokrzywdzon zwaywszy na brutalno i charakter zarzucanego nieletnim czynu. Wyrokiem z 28 wrzenia 2011 roku Sd Rejonowy uzna, e wyej wskazani nieletni dopucili si zarzucanego im czynu oraz orzek umieszczenie ich w zakadzie poprawczym, zawieszajc rodek na okres dwch lat tytuem prby, stosujc w tym okresie rodki wychowawcze w postaci nadzoru kuratora oraz zobowizania nieletnich do podjcia dziaa w ramach wolontariatu na rzecz spoecznoci. Od przedmiotowego wyroku apelacj zoy Prokurator Rejonowy w P. oraz obrocy nieletnich. Postpowanie pozostaje w toku.

431

ZSR/440/26/2011/AT

164

Rzecznik uzna rwnie za konieczne przyczenie si do sprawy maoletniego Grzegorza M.432, gdy Sd Rejonowy w P. wszcz postpowanie o demoralizacj, stwierdzajc objawy demoralizacji u nieletniego, polegajce na tym, e 4 wrzenia 2010 roku w miejscowoci G. naruszy zasady bezpieczestwa w ruchu ldowym w ten sposb, e kierujc rowerem, nie zasygnalizowa skrtu w lewo, zmieni gwatownie kierunek jazdy, w wyniku czego kierujcy samochodem osobowym chcc unikn potrcenia nieletniego w trakcie manewru wyprzedzania zjecha na lewe pobocze, a nastpnie uderzy w ogrodzenie posesji, stanowicej wasno Jzefa W. Rzecznik Praw Dziecka zgosi swj udzia w postpowaniu z 6 kwietnia 2011 roku, wnoszc o umorzenie postpowania, powoujc si na dotychczasow nieposzlakowan opini o nieletnim. W przedmiotowej sprawie Sd dopuci dowd z opinii biegego w zakresie ruchu drogowego, ktry stwierdzi, e nieletni przyczyni si do powstania kolizji jednake w rwnym stopniu co kierowca samochodu. Sd mimo popenienia przez nieletniego wykroczenia, postanowieniem z 3 listopada 2011 roku, zgodnie z wnioskiem Rzecznika postpowanie umorzy. Od postanowienia apelacj wnis obroca nieletniego dajc stwierdzenia, e maoletni nie popeni wykroczenia. Postpowanie pozostaje w toku. Interwencja Rzecznika bya rwnie konieczna w sprawie prowadzonej przez Sd Rejonowy w K., ktry w wydanym postanowieniu z 22 listopada 2010 roku uzna, e nieletni Szymon Ch. wykazuje przejawy demoralizacji433. Problemy z zachowaniem chopca zgaszaa szkoa, wskazujc, e nieletni uywa wulgarnego sownictwa, lekceway nauczycieli oraz istnieje podejrzenie, e pali papierosy. Po przeanalizowaniu akt sprawy, Rzecznik przystpi do postpowania na etapie apelacji w Sdzie Okrgowym w K. W pimie procesowym wnis o uchylenie postanowienia Sdu Rejonowego i umorzenie postpowania, albowiem nieletni Szymon Ch. nie przejawia cech demoralizacji, a jego negatywne zachowanie wynika z zaburze spowodowanych chorob ADHD. Sd Okrgowy w K., uwzgldni wniosek Rzecznika Praw Dziecka i postanowieniem z 24 marca uchyli zaskarone postanowienie Sdu I instancji i przekaza spraw do ponownego rozpoznania. Sd Rejonowy w K. po ponownym rozpoznaniu sprawy wyda postanowienie z 10 listopada 2011 roku, ktrym umorzy postpowanie. Postanowienie to uprawomocnio si.

432 433

ZSR/460/25/2011/AT ZSR/431/1/2011/AM

165

Sprawy z zakresu roszcze alimentacyjnych

Zgodnie z art. 3 ust.2 ustawy o Rzeczniku Praw Dziecka, Rzecznik dziaa nie tylko na rzecz ochrony prawa dziecka do wychowywania w rodzinie, prawa do ycia i ochrony zdrowia, prawa do nauki, ale rwnie stoi na stray praw maoletnich do godziwych warunkw socjalnych. Do Rzecznika wpywa szereg prb o interwencje w sprawach dotyczcych niewywizywania si z obowizku alimentacyjnego wzgldem dzieci przez jednego z rodzicw. Matka dziecka zgosia spraw Rzecznikowi Praw Dziecka, skarc si na trudnoci w ustaleniu miejsca pobytu domniemanego ojca dziecka434. Postanowieniem z 21 sierpnia 2009 roku Sd Rejonowy w P. zawiesi bowiem postpowanie z powdztwa Magdaleny G. i maoletniego Wojciecha G. o ustalenie ojcostwa i roszczenia z tym zwizane. Podstaw faktyczn orzeczenia Sdu stanowio nieuzupenienie przez stron powodow braku formalnego pozwu poprzez podanie miejsca zamieszkania pozwanego. Rzecznik Praw Dziecka zgosi udzia w postpowaniu i podj inicjatyw dowodow w celu ustalenia miejsca pobytu pozwanego. Gdy zapytania skierowane do instytucji publicznych i prywatnych nie przyniosy rezultatu, Rzecznik zoy w Sdzie wniosek o ustanowienie kuratora dla pozwanego, ktrego miejsce pobytu nie byo znane i nie zostao ustalone. Sd przychyli si do wniosku, ustanowi kuratora dla pozwanego i podj z jego udziaem zawieszone postpowanie. W toku dalszego postpowania zostay przeprowadzone, w drodze pomocy prawnej, dowody ze wiadkw zamieszkujcych w rnych czciach kraju; dopuszczony zosta take dowd z przesuchania pozwanego w trybie midzynarodowej pomocy sdowej. Po zamkniciu rozprawy, Sd wyda wyrok ustalajcy ojcostwo pozwanego mczyzny i zasdzajcy na rzecz dziecka wiadczenie alimentacyjne, a na rzecz matki zwrot kosztw zwizanych z ci i porodem. Do Rzecznika Praw Dziecka zwrci si ojciec samotnie wychowujcy czworo dzieci435. Matka dzieci wyjechaa za granic w celach zarobkowych, ojciec prowadzi gospodarstwo rolne. Wedug spostrzee ojca, po wniesieniu przez niego do Sdu Rejonowego w O. przeciwko matce dzieci powdztwa o podwyszenie alimentw, wzmogy si dziaania kuratora sdowego i Policji nakierowane na wnikliwe badanie sytuacji opiekuczo-wychowawczej maoletnich. Ojciec zgosi Rzecznikowi usyszane groby odebrania mu dzieci przez Sd, a take obawia si niepomylnego rozstrzygnicia sprawy o podwyszenie alimentw.

434 435

ZSS/410/23/2011/JZ ZSS/412/12/2011/JZ

166

Rzecznik Praw Dziecka dokona analizy akt sprawy o podwyszenie alimentw, a take zapozna si ze zoonymi na pimie przez kuratora sdowego wyjanieniami, przedstawiajcymi cel i przebieg wizyt w miejscu zamieszkania ojca i maoletnich. Przebieg postpowania o podwyszenie alimentw nie dawa podstaw do interwencji Rzecznika, bowiem po zawarciu przez strony ugody sdowej zostao ono umorzone, natomiast informacje o sytuacji opiekuczo-wychowawczej czworga maoletniego rodzestwa, w tym fakt wszczcia z urzdu postpowania o ograniczenie ich rodzicom wadzy rodzicielskiej poprzez umieszczenie podopiecznych w rodzinie zastpczej, uzasadniay dokadniejsze zbadanie wtku opiekuczego zgoszonej sprawy. Materia zgromadzony w aktach postpowania o ograniczenie wadzy rodzicielskiej budzi wtpliwoci co do prawidowoci postawy wychowawczej prezentowanej przez ojca dzieci (podejrzenie naduywania alkoholu, uzalenienia od hazardu i stosowania przemocy), za informacje pochodzce z innych rde pozwalay wtpi, czy stopie zagroenia dobra dzieci uzasadnia ich odseparowanie od ojca. W postpowaniu zostaa sporzdzona opinia psychologiczno-pedagogiczna, ktrej konkluzje day podstaw do ograniczenia wadzy rodzicielskiej rodzicw czworga maoletnich jedynie poprzez poddanie wykonywania wadzy rodzicielskiej staemu nadzorowi kuratora sdowego. Rzecznik Praw Dziecka uczestniczy rwnie w postpowaniach z zakresu prawa mieszkaniowego. Przykadem takiego postpowania moe by sprawa, w ktrej Sd Rejonowy w P., orzekszy nakaz wydania nieruchomoci, nie przyzna zamieszkujcym j pozwanym piciorgu maoletnim dzieciom i ich rodzicom prawa do lokalu socjalnego poniewa uzna, e pozwani maj moliwo zamieszkania w innym lokalu zaproponowanym przez powodw. W tej czci wyrok zosta zaskarony apelacj, a do Rzecznika Praw Dziecka napisaa matka dzieci, proszc o pomoc w postpowaniu odwoawczym436. Rzecznik Praw Dziecka zgosi swj udzia w postpowaniu apelacyjnym i popar wniosek skarcych o uchylenie czci wyroku i ustalenie, e pozwanym przysuguje prawo do lokalu socjalnego. Zakwestionowa ustalenie Sdu, i pozwani maj moliwo zamieszkania w innym lokalu, gdy nie przeprowadzono dowodw na potwierdzenie speniania przez zaproponowany lokal parametrw okrelonych dla lokalu socjalnego zarwno parametrw technicznych jak ekonomicznych tj. kosztw jego utrzymania. Ponadto powodowie nie wykazali tytuu prawnego do zaproponowanego pozwanym lokalu, ktry stanowiby podstaw do zamieszkania w tym lokalu. Sd zmieni zaskaron cz wyroku i ustali, e maoletnim pozwanym przysuguje prawo do lokalu socjalnego.

167

Sprawy z zakresu prawa midzynarodowego

W sprawach z zakresu prawa midzynarodowego Rzecznik Praw Dziecka przystpowa najczciej do postpowa toczcych si w sdach w oparciu o postanowienia Konwencji haskiej dotyczcej cywilnych aspektw uprowadzenia dziecka za granic z dnia 25 padziernika 1980 roku437 oraz Rozporzdzenia Rady WE nr 2201/2003 z 27 listopada 2003 roku dotyczcego jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzecze w sprawach maeskich oraz w sprawach dotyczcych odpowiedzialnoci rodzicielskiej. Przykadem interwencji podjtej w oparciu o unormowania zawarte w powyszych uregulowaniach jest sprawa maoletniego Adriana P.438 O pomoc do Rzecznika Praw Dziecka zwrcia si matka chopca w zwizku ze zoon apelacj od postanowienia Sdu Rejonowego w W. nakazujcego wydanie dziecka do Francji na podstawie wspomnianej Konwencji. Z akt sprawy wynikao, e Sd wyda postanowienie po przeprowadzeniu tylko jednej rozprawy, bez uwzgldnienia wikszoci wnioskw dowodowych zgoszonych przez uczestniczk postpowania. Rzecznik Praw Dziecka zgosi udzia w postpowaniu apelacyjnym, wnioskujc o uchylenie postanowienia nakazujcego powrt chopca do Francji i ponowne rozpoznanie sprawy. W pimie procesowym skierowanym do Sdu Rzecznik Praw Dziecka wnioskowa o dopuszczenie dowodu z opinii biegych z Rodzinnego Orodka Diagnostyczno-Konsultacyjnego na okoliczno ustalenia czy powrt maoletniego do Francji moe narazi go na szkod psychiczn lub fizyczn albo w jakikolwiek inny sposb postawi je w sytuacji nie do zniesienia (art. 13 lit. b Konwencji). W ocenie Rzecznika przeprowadzenie zawnioskowanych przez stron dowodw jest niezbdne dla wydania rozstrzygnicia odpowiadajcego najlepiej pojtemu interesowi dziecka. Sd Okrgowy w W. podzieli stanowisko Rzecznika i dopuci dowd z opinii biegych. W dniu kiedy miay odby si badania Adriana w Orodku, ojciec dziecka wraz z funkcjonariuszami policji podj prb odebrania syna matce celem zrealizowania postanowienia w przedmiocie wydania dziecka do Francji. Prba ta nie powioda si z uwagi na chorob dziecka, ktre nie przybyo do Orodka. Rzecznik Praw Dziecka wystpi do Sdu Okrgowego o wstrzymanie postpowania wykonawczego zmierzajcego do wykonania postanowienia Sdu I instancji o wydanie dziecka ojcu. Sd Okrgowy podzieli uwagi Rzecznika i wstrzyma postpowanie wykonawcze. Postpowanie odwoawcze o wydanie dziecka do Francji jest nadal w toku.

436 437

ZSS/421/33/2011/JZ Dz. U. z 1995 r. Nr 108 poz. 528 438 ZSM/471/21/2011/AJ

168

Innym przykadem podjtej przez Rzecznika Praw Dziecka interwencji w zwizku z toczcym si w Sdzie postpowaniem na podstawie Konwencji haskiej dotyczcej cywilnych aspektw uprowadzenia dziecka za granic jest sprawa maoletniej Oliwii439. Z nadesanego do Rzecznika przez matk dziecka pisma wynikao, e w zwizku z jej wyjazdem z crk z Wielkiej Brytanii do Polski, ojciec dziecka wszcz postpowanie o powrt Oliwii do Anglii. Pani Paulina Cz. wyrazia obaw, e Sd Rejonowy w Z. oddalajc zoone przez ni wnioski dowodowe majce na celu wykazanie, e w sprawie zachodzi podstawa odmowy wydania dziecka, wyda rozstrzygnicie nakazujce powrt dziecka do Wielkiej Brytanii. Po dokonaniu analizy akt sprawy, Rzecznik Praw Dziecka zgosi udzia w przedmiotowym postpowaniu wnoszc jednoczenie o dopuszczenie dowodu z opinii Rodzinnego Orodka Diagnostyczno-Konsultacyjnego celem zbadania czy powrt dziecka do Wielkiej Brytanii nie narazi go na szkod psychiczn lub fizyczn (art. 13 lit. b Konwencji). Pomimo, e Sd nie uwzgldni wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegych, Rzecznik Praw Dziecka zawnioskowa o oddalenie wniosku pana Raphaela B. w przedmiocie wydania dziecka do Wielkiej Brytanii z uwagi na zaywanie przez ojca narkotykw. W ocenie Rzecznika nakazanie powrotu dziecka pod opiek ojca, ktry bdc pod wpywem narkotykw nie byby w stanie sprawowa opieki nad dzieckiem, mogoby narazi je na szkod w rozumieniu art. 13 lit. b Konwencji. Sd Rejonowy w Z. podzieli stanowisko Rzecznika i oddali wniosek pana Raphaela. Obecnie w przedmiotowej sprawie toczy si postpowanie odwoawcze. Rzecznik Praw Dziecka przystpowa take do postpowa administracyjnych wszcztych na wniosek cudzoziemcw. Dotyczyy one najczciej zagadnie zwizanych z nielegalnym pobytem cudzoziemcw w Polsce i decyzjami administracyjnymi zobowizujcymi ich do opuszczenia terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Jako przykad skutecznej interwencji moe posuy sprawa rodziny ormiaskiej mieszkajcej w Polsce od 2006 roku wobec ktrej Szef Urzdu do Spraw Cudzoziemcw wyda decyzje o wydaleniu rodziny z Polski440. Powysza decyzja obejmowaa m.in. troje maoletnich dzieci, ktre urodziy si w Polsce i dwoje penoletnich ju cudzoziemcw, ktrzy przyjechali do Polski w wieku 2 i 4 lat. Rzecznik Praw Dziecka zgosi swj udzia w postpowaniu toczcym si przed Wojewdzkim Sdem Administracyjnym wnoszc o uchylenie decyzji o wydaleniu. W przedstawionym stanowisku Rzecznik podnis midzy innymi, e decyzja zostaa wydana z racym naruszeniem postanowie Konwencji o Prawach Dziecka. W ocenie Rzecznika

439
440

ZSM/471/6/2011/AJ ZSM/470/17/2011/AJ

169

Szef Urzdu nie odnis si do sytuacji dzieci, w tym zwaszcza dugotrwaoci ich pobytu w Polsce, braku znajomoci jzyka ormiaskiego a take nie dokona oceny jak konieczno opuszczenia Polski i przerwania nauki w polskiej szkole, wpynie na stan psychofizyczny dzieci. Wojewdzki Sd Administracyjny, wskazujc w uzasadnieniu przepisy zawarte w Konwencji o Prawach Dziecka, przychyli si do stanowiska Rzecznika Praw Dziecka i uchyli decyzje Szefa Urzdu orzekajc o wydaleniu cudzoziemcw z terytorium Polski. Obecnie rodzina ormiaska przebywa w Polsce na podstawie zgody na pobyt tolerowany.

170

IV.

DZIAALNO KONTROLNA Rzecznik Praw Dziecka przeprowadzi 197 czynnoci kontrolnych w nastpstwie

otrzymanych sygnaw o nieprawidowociach, jak rwnie z wasnej inicjatywy. Kontroli poddano: 1) przedszkole; 2) szkoy podstawowe, gimnazja i szkoy ponadgimnazjalne; 3) placwki opiekuczo-wychowawcze; 4) modzieowe orodki socjoterapii oraz modzieowe orodki wychowawcze; 5) specjalne orodki szkolno-wychowawczy; 6) orodek rewalidacyjno-wychowawczy; 7) Samodzielny Publiczny Zakad Opiekuczo-Leczniczy dla Dzieci i Modziey; 8) kolonie i obozy oraz placwki wypoczynku w miejscu zamieszkania dzieci; 9) inne formy opieki nad dzieckiem; 10) Oddzia Psychiatrii Sdowej o Wzmocnionym Zabezpieczeniu dla Modziey w Samodzielnym Publicznym Szpitalu dla Nerwowo i Psychicznie Chorych; 11) wizytacja na Oddziale Pediatrii w Szpitalu Dziecicym; 12) Oddzia Chorb Puc i Grulicy dla Dzieci i Modziey. 1. Kontrola przeprowadzona w Przedszkolu w W. W wyniku tych dziaa stwierdzono nieprawidowoci, m.in. dotyczce zapisw w statucie, organizacji wsppracy nauczyciela z rodzicami. Ponadto, zwrcono uwag na potrzeb podjcia przez dyrektora badania stanu przestrzegania praw dziecka w przedszkolu oraz organizacji szkole/warsztatw dla nauczycieli z zakresu komunikacji interpersonalnej w kontekcie wsppracy z rodzicami441. 2. Kontrole w szkoach podstawowych, gimnazjach i szkoach ponadgimnazjalnych Celem kontroli byo sprawdzenie stanu przestrzegania praw dziecka w szkoach. Kontrole przeprowadzono w nastpujcych szkoach: 1) Szkoa Podstawowa w S. 2) Szkoa Podstawowej w S. z Fili w . 3) Publiczna Szkoa Podstawowa w M. 4) Szkoa Podstawowa Nr 3 w P. 5) Publiczna Szkoa Podstawowa w J.

441

ZEW/520/2/2012/MP w zwizku ze spraw ZEW/440/153/2011/MP

171

6) Szkoa Podstawowa w N. 7) Szkoa Podstawowa w C. 8) Szkoa Podstawowa Nr 60 w W. 9) Gimnazjum Nr 1 w N. 10) Gimnazjum Nr 4 w G. 11) Gimnazjum w B. 12) Gimnazjum w S. 13) Gimnazjum Nr 9 w Zespole Szk Nr 59 w W. 14) Gimnazjum Nr 15 w Zespole Szk Nr 15 w T. W szeciu przypadkach czynnoci kontrolne podjto w zwizku z przeduajcym si konfliktem midzy rodzicami dziecka i szko, co miao negatywny wpyw na sytuacj ucznia w szkole. Jedna za sprawa dotyczya tragicznego wydarzenia ucze, gimnazjalista, popeni samobjstwo. Podejmowane w trakcie kontroli czynnoci zmierzay do ustalenia, co jest przyczyn braku wsppracy szkoy z rodzicami oraz jaki to ma wpyw na sytuacj dziecka, a przede wszystkim na jego bezpieczestwo. W kilku szkoach stwierdzono wystpowanie przemocy rwieniczej. Rozpoznajc sytuacj dziecka w szkole, we wszystkich przypadkach badano, czy nie zostay naruszone jego prawa, jego godno osobista oraz ochrona jego danych osobowych, w tym danych wraliwych. Rozpoznawano, czy ucze w szkole otrzymuje waciw pomoc psychologiczno-pedagogiczn wskazan w opiniach i orzeczeniach oraz czy szkoa podejmowaa dziaania, majce na celu zdiagnozowanie sytuacji ucznia, a nastpnie udzielenie jemu i jego rodzicom wsparcia. Rzecznik Praw Dziecka bada rwnie, czy i jak sprawowany jest w szkole nadzr nad przestrzeganiem praw dziecka/ucznia, jak przebiega monitorowanie sytuacji wychowawczej w szkole, czy przy wypracowywaniu sposobw rozwizania problemw ucznia oraz rodzaju udzielanej mu pomocy dobierano takie formy i metody wsppracy z jego rodzicami, by relacje szkoa dom ulegy poprawie. W wyniku kontroli przeprowadzonych w szkoach stwierdzano m.in. rozbieno przepisw zawartych w statucie z zadaniami realizowanymi przez szko (ocenianie uczniw nauczyciele nie stosowali tych samych kryteriw), wystpowanie nieprecyzyjnych, niejednoznacznych zapisw w statutach oraz uregulowaniach wewntrzszkolnych, sprzyjajcych rnej ich interpretacji, co w konsekwencji mogo prowadzi do naruszania praw i dobra dziecka. W wielu szkoach brakowao uregulowa dotyczcych obiegu dokumentacji (zawierajcej dane wraliwe), w tym przede wszystkim opinii i orzecze wydanych przez poradnie psychologiczno-pedagogiczne. Zdarzay si rwnie przypadki 172

nieformuowania wnioskw z nadzoru pedagogicznego sprawowanego przez dyrektora szkoy, a jeli nawet takie wnioski byy formuowane, brakowao w nich informacji o sposobie ich realizacji i efektywnoci podejmowanych dziaa w nastpnym proczu lub roku szkolnym. Ponadto stwierdzono, e szkoy borykaj si z trudnociami w zakresie wstpnego diagnozowania potrzeb ucznia, jego moliwoci, a co za tym idzie dostosowania metod i form pracy z dzieckiem. Bardzo czsto wystpujcym zjawiskiem okaza si problem okrelenia jasnych i skutecznych zasad wsppracy szkoy z rodzicami, w szczeglnoci rodzicw tych uczniw, ktrzy potrzebuj szczeglnego wsparcia i opieki. Jednoczenie, stwierdzono potrzeb zwikszenia i zintensyfikowania nadzoru pedagogicznego dyrektorw szk nad prac nauczycieli. W aspekcie przygotowania do przyjcia uczniw szecioletnich skontrolowano nastpujce szkoy podstawowe: 1) Szkoa Podstawowa Nr 5 w T. 2) Szkoa Podstawowa w S. 3) Szkoa Podstawowa w L. 4) Szkoa Podstawowa Nr 4 w B. 5) Szkoa Podstawowa Nr 3 w L. 6) Zesp Szk w R. 7) Szkoa Podstawowa w Z. 8) Szkoa Podstawowa w B. 9) Szkoa Podstawowa w U. 10) Niepubliczna Szkoa Podstawowa w M. 11) Publiczna Szkoa Podstawowa w R. 12) Zesp Szkolno-Przedszkolny w Z. 13) Szkoa Podstawowa Nr 11 z Oddziaami Integracyjnymi w B. 14) Szkoa Podstawowa z Oddziaami Integracyjnymi Nr 53 w C. 15) Zesp Szkolno-Przedszkolny Nr 1 w C. 16) Zesp Placwek Owiatowy w M. 17) Zesp Placwek Owiatowych w N. 18) Zesp Placwek Owiatowych w P. 19) Szkoa Podstawowa w W. 20) Szkoa Podstawowa Nr 246 w W. 21) Szkoa Podstawowa Nr 312 w W. 22) Szkoa Podstawowa Nr 141 w W. 173

23) Szkoa Podstawowa Nr 190 w W. 24) Szkoa Podstawowa Nr 115 w W. 25) Szkoa Podstawowa Nr 69 w W. 26) Szkoa Podstawowa w B. 27) Szkoa Podstawowa Nr 1 w B. 28) Szkoa Podstawowa Nr 2 w B. 29) Szkoa Podstawowa w L. 30) Szkoa Podstawowa Nr 202 w . 31) Szkoa Podstawowa w G. 32) Szkoa Podstawowa Nr 97 w . 33) Szkoa Podstawowa Nr 203 w . 34) Szkoa Podstawowa w D. 35) Szkoa Podstawowa w R. 36) Szkoa Podstawowa w R. 37) Szkoa Podstawowa Nr 1 w M. 38) Szkoa Podstawowa Nr 2 w . 39) Szkoa Podstawowa w W. 40) Szkoa Podstawowa w B. 41) Szkoa Podstawowa w D. Wnioski z ww. kontroli: 1) w zbadanych szkoach 17,7% uczniw klas I stanowi dzieci w wieku 6 lat. Do 34 szk (85%) z 40 uczszczaj dzieci w wieku 6 lat, 2) w ok. 14,4% oddziaach klas I liczba uczniw przekracza 26 (w tym w 4 jest po 30 dzieci). Problem ten dotyczy szk w miecie przede wszystkim w miastach wojewdzkich, 3) w ok. 14,4% oddziaach klas I na 1 ucznia przypada mniej ni 2 m2 powierzchni sali lekcyjnej (w 5 oddziaach przypada 1,6 m2). Problem w wikszoci dotyczy szk w miastach, 4) 22% szk dostosowanych jest do potrzeb dzieci z niepenosprawnoci ruchow, 5) w ok. 60% szk dla klas I wydzielono odrbn cz w szatni (podzia na tzw. boksy). Natomiast w 26% szk szatnia jest wsplna dla klas I-VI, 6) w 13% szk (tj. 5 z 38) nie ma podziau sali lekcyjnej na cz dydaktyczn i rekreacyjn, 174

7) we wszystkich salach lekcyjnych stoliki i krzeseka dostosowane s do wysokoci dziecka, 8) we wszystkich salach lekcyjnych znajduj si pomoce dydaktyczne i zabawki, 9) 33% szk nie wyposaono sal lekcyjnych w sprzt audiowizualny, 10) w ok. 5% szk uczniowie z klas I nie maj moliwoci pozostawienia podrcznikw i przyborw szkolnych brak szafek dla ucznia, 11) w 49% szkl zorganizowano wsplne toalety, tj. dla uczniw z klas I oraz z klas IV-VI, 12) w ok. 22% szk na 1 umywalk przypada wicej ni 21 uczniw. Natomiast w ok. 45% szk na 1 ustp przypada wicej ni 21 dzieci. Problem ten w wikszoci dotyczy szk w miastach, 13) 29% szk nie posiada wasnego placu zabaw. Problem ten w wikszoci dotyczy szk na wsi, 14) w 63% szk nie ma zatrudnionego psychologa, a w 32% pedagoga, 15) w 30% szk brak jest zarwno psychologa, jak i pedagoga. Problem ten wycznie dotyczy szk na wsi, 16) w 37% szk nie zatrudniono logopedy, 17) w 66% szk prowadzona jest kuchnia. Natomiast w 32% szkoy korzystaj z usug cateringowych, 18) w 67,5% szk zorganizowany jest jeden posiek dla dzieci w postaci obiadu. Natomiast w 22,5% szk dzieci maj moliwo skorzystania z dwch posikw. Tylko w 1 szkole dzieciom zorganizowano trzy posiki dziennie, 19) w 15% szk wprowadzono zmianowo zaj dla uczniw z klas I, 20) w 77% szk opieka wietlicowa zostaa zorganizowana zarwno przed, jak i po zajciach dydaktycznych. Natomiast w 23% szk tylko po zajciach, 21) w 33% szk uczniowie z klas I maj zorganizowan opiek wietlicow bez udziau uczniw z klas starszych. Natomiast w 31% szk uczniowie z klas modszych przebywaj w wietlicy wsplnie z uczniami z klas IV-VI.442 3. Kontrole placwek opiekuczo-wychowawczych. Celem kontroli byo sprawdzenie stanu przestrzegania praw dziecka w placwkach. Kontrol przeprowadzono w nastpujcych placwkach opiekuczo-wychowawczych: 1) Rodzinny Dom Dziecka w O.

442

ZEW/920/21/2012/MD

175

2) Rodzinny Dom Dziecka w P. 3) Rodzinny Dom Dziecka w G. 4) Rodzinny Dom Dziecka w . 5) Publiczna Caodobowa Placwka Opiekuczo-Wychowawcza Typu Rodzinnego w P. 6) Dom Dziecka N. w W. 7) Dom Dziecka w W. 8) Dom Dziecka w K. 9) Dom Dziecka w B. 10) Dom Dziecka w O. 11) Dom Dziecka nr 14 w O. 12) Dom Dziecka Nr 1 w W. 13) Dom Dziecka w D. 14) Dom Dziecka w P. 15) Dom Dziecka w N. 16) Dom Dziecka w M. 17) Dom Dziecka w T. 18) Dom Dziecka w K. 19) Caodobowa Placwka Opiekuczo-Wychowawcza w K. 20) Caodobowa Placwka Opiekuczo-Wychowawcza w . 21) Caodobowa Placwka Opiekuczo-Wychowawcza w . 22) Wielofunkcyjna Placwka Opiekuczo-Wychowawcza w K. 23) Wielofunkcyjna Placwka Opiekuczo-Wychowawcza w D. 24) Wielofunkcyjna Placwka Opiekuczo-Wychowawcza w B. 25) Orodek Wsparcia i Rodziny w J. 26) Centrum Pomocy Dziecku i Poradnictwa Rodzinnego w G. Z analizy informacji pokontrolnych sporzdzonych dla 26 placwek opiekuczowychowawczych wynika, i gwnym ich problemem jest niedostateczna i niewaciwie zorganizowana pomoc psychologiczno-pedagogiczna oraz nieskuteczno podejmowanych dziaa wychowawczych. Tylko w 5 placwkach nie zostay sformuowane zalecenia w tym zakresie. Na podstawie kontroli moliwe byo sformuowanie konkretnych uwag i wnioskw. Okazao si, i do placwek opiekuczo-wychowawczych trafiaj dzieci z wieloma problemami: z pourazow traum, z zaburzeniami rozwojowymi, z zaburzeniami zachowania, 176

dzieci, ktre popady w konflikt z prawem, dzieci chore i uzalenione od alkoholu i rodkw psychoaktywnych. Wymagaj one nie tylko specjalnego wsparcia oraz pomocy terapeutycznej i medycznej, ale take zrozumienia tkwicych w nich barier oraz trudnoci rozwojowych. Tymczasem najczciej podejmowanymi dziaaniami s jedynie rne formy rozmowy: dyscyplinujca, motywujca, informujca, zachcajca. Bardzo czsto brakuje informacji o pracy psychologiczno-terapeutycznej z dzieckiem oraz o rezultatach podjtych dziaa (co sugeruje, e tej pracy po prostu nie ma). Praca wychowawcza nie jest prowadzona w sposb przemylany, systematyczny i zaplanowany. Na og s to dziaania dorane, bdce reakcj na konkretn trudn sytuacj. Ponadto, zdarzaj si przypadki stosowania kar w postaci zakazu spoywania posiku, jak rwnie fakt ograniczania dzieciom dostpu do ywnoci oraz naduywania stosowania lekw psychotropowych. Zdarza si, e zamiast pracy psychologicznej i terapeutycznej stosuje si konsultacje i leczenie psychiatryczne. Jednoczenie, wychowankw placwek dotyczy rwnie zjawisko stosowania wobec nich grb o umieszczeniu w duej placwce opiekuczo-wychowawczej (w przypadku wychowankw rodzinnych domw dziecka) bd w orodkach socjoterapeutycznych lub resocjalizacyjnych (w przypadku wychowankw placwek opiekuczo-wychowawczych typu socjalizacyjnego). Jeli chodzi o sytuacj szkoln dzieci, to pomimo pomocy udzielanej ze strony wychowawcw Domu Dziecka, korepetytorw i wolontariuszy niejednokrotnie nie udaje si wychowankom osign pozytywnych wynikw w nauce. Niektrzy z nich nie uzyskuj promocji do klas programowo wyszych. W dokumentacji dotyczcej wychowankw czsto nie ma indywidualnych programw edukacyjnych, ktre powinny by opracowywane i realizowane w szkole przez nauczycieli i specjalistw dla kadego ucznia z orzeczeniem o potrzebie ksztacenia specjalnego (zgodnie z obowizujcymi przepisami rozporzdzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 18 stycznia 2005 roku w sprawie warunkw organizowania ksztacenia, wychowania i opieki dla dzieci i modziey niepenosprawnych oraz niedostosowanych spoecznie w przedszkolach, szkoach i oddziaach oglnodostpnych lub integracyjnych Dz. U. z 2005 r. Nr 19, poz. 167). W takiej sytuacji wychowawcy nie mog nadzorowa realizowanych przez szko zalece wydanych podopiecznym przez poradnie psychologiczno-pedagogiczne, a tym samym udzieli im waciwej pomocy w pokonywaniu trudnoci w nauce. Dodatkowo, w wikszoci placwek w regulaminie organizacyjnym brakuje informacji o trybie odwoawczym, z ktrego mgby skorzysta wychowanek, ktry uwaa, e jego prawa zostay naruszone.

177

Wydaje si konieczne wzmoenie nadzoru nad prac placwek zarwno ze strony ich dyrektorw, jak i organw prowadzcych oraz odpowiedzialnych za nadzr waciwych wydziaw urzdw wojewdzkich. 4. Kontrole przeprowadzone w modzieowych orodkach wychowawczych oraz modzieowych orodkach socjoterapii. Celem kontroli byo sprawdzenie stanu przestrzegania praw dziecka w placwkach. Kontrol przeprowadzono w nastpujcych modzieowych orodkach wychowawczych oraz modzieowych orodkach socjoterapii: 1) Modzieowy Orodek Socjoterapii w C. 2) Modzieowy Orodek Socjoterapii w U. 3) Modzieowym Orodku Socjoterapii w Zespole Placwek w G. 4) Modzieowy Orodek Wychowawczy w K. 5) Modzieowy Orodek Wychowawczy w Z. 6) Zesp Placwek Specjalnych w S. W wikszoci przypadkw czynnoci kontrolne przeprowadzone w modzieowych orodkach socjoterapii lub modzieowych orodkach wychowawczych byy podejmowane w wyniku niepokojcych informacji, ktre wpyway do Rzecznika Praw Dziecka. Wrd najczciej zgaszanych i potwierdzonych problemw naley wymieni stosowanie nieregulaminowych kar oraz grb o umieszczeniu wychowankw w zakadzie poprawczym lub szpitalu psychiatrycznym, jak rwnie nieodpowiedni, zbyt ma ilo jedzenia oraz nisk jako przygotowywanych posikw. W niektrych ordkach stwierdzono wystpowanie zjawiska przemocy rwieniczej. Dodatkowo, w jednym przypadku zasygnalizowano problem przemocy ze strony kadry pedagogicznej443, a w drugim prawdopodobnie miao miejsce wykorzystywanie seksualne jednego wychowanka ze strony drugiego. W ostatniej sprawie waciwa Prokuratura Rejonowa prowadzi postpowanie wyjaniajce444. Ponadto, zastrzeenia kontrolujcych dotyczyy pomocy psychologicznopedagogicznej udzielanej wychowankom. Konieczne okazywao si wypracowanie i wprowadzenie systematycznej pracy z wychowankami oraz dokonywanie analizy stosowanych metod wychowawczych oraz ich skutecznoci. Jednoczenie, zdarzao si, i sposb dokumentowania pracy specjalistw nie pozwala potwierdzi podjcia okrelonych dziaa. Opracowania wymagay rwnie plany pracy wychowawczej oraz organizacja pracy

443 444

ZEW/520/38/2011/MK ZEW/461/20/2011/MK

178

wychowawcw. Zastrzeenia budzi rwnie stan techniczny oraz higieniczny sanitariatw w niektrych orodkach. W przypadku jednego z orodkw zostaa przeprowadzona rekontrola. W jej wyniku stwierdzono, niestety, i nadal ma miejsce zjawisko naruszania tajemnicy korespondencji, jak rwnie brak waciwej reakcji ze strony wychowawcw na nieprawidowe zachowania podopiecznych. W dalszym cigu wychowankowie skaryli si na niechtn postaw wychowawcw wobec nich oraz na utrudnion komunikacj z kadr pedagogiczn. Jednoczenie, pracownicy orodka w dalszym cigu nie wsppracuj ze sob w zakresie ewaluacji podjtych dziaa wychowawczych i resocjalizacyjnych oraz terapeutycznych Ponadto, system kar i nagrd nadal by sformuowany w sposb mao przejrzysty445. 5. Kontrole w specjalnych orodkach szkolno-wychowawczych. Celem kontroli byo sprawdzenie przestrzegania praw dziecka w placwce, w szczeglnoci do ochrony przed wszelkimi formami przemocy oraz zego traktowania. Kontrol przeprowadzono w nastpujcych specjalnych orodkach szkolnowychowawczych: 1) Specjalny Orodek Szkolno-Wychowawczy w O. 2) Specjalny Orodek Szkolno-Wychowawczy w R. 3) Specjalny Orodek Szkolno-Wychowawczy w K. W wyniku kontroli przeprowadzonych w ww. specjalnych ordkach szkolnowychowawczych stwierdzono, e ich statuty nie byy dostosowane do obowizujcych przepisw prawa owiatowego. Brakowao w nich niektrych zapisw, szczeglnie w zakresie praw dziecka oraz zapisw dotyczcych form opieki i pomocy uczniom o specjalnych potrzebach edukacyjnych, a cz zapisw bya nieprecyzyjna i sprzyjaa ich rnej interpretacji. Taki stan mg powodowa, e prawa dziecka nie byyby przestrzegane. Dziaania podejmowane przez orodki, majce na celu rozwizywanie problemw agresji i przemocy, dotyczyy gwnie uczniw. Nie obejmoway caej spoecznoci szkolnej nauczycieli, wychowawcw i rodzicw. W jednym z orodkw nie zaplanowano dziaa majcych na celu wyeliminowanie agresywnych zachowa wychowankw wobec swoich rwienikw, pomimo stwierdzonych w wyniku przeprowadzonej diagnozy przypadkw wystpowania rnego rodzaju agresji rwieniczej446, w drugim natomiast kontrolujcych

445 446

ZEW/520/44/2011/MO ZEW/520/37/2011/JF

179

zaniepokoiy ograniczenia w przemieszczaniu si po orodku wychowankw i ucieczki z placwki (w tym ze wzgldu na konflikty w grupie) 447. 6. Kontrola w Orodku Rewalidacyjno-Wychowawczym dla Dzieci i Modziey z Autyzmem w T. W ww. orodku instytucje nadzorujce przeprowadziy szereg kontroli, ktre wykazay liczne nieprawidowoci, w wyniku ktrych wydano stosowne zalecenia. Podczas kontroli przeprowadzonej z upowanienia Rzecznika Praw Dziecka stwierdzono, i zajcia w orodku z dziemi ze spektrum zaburze autystycznych odbywaj si w znacznej czci indywidualnie. Kade dziecko ma swojego nauczyciela-wychowawc, ktry z nim pracuje. Pozostae godziny realizowane s przez innych terapeutw i specjalistw. Specjalici, aby osign cel, nie pracuj pojedynczo, tworz zesp (psycholog, nauczyciele-terapeuci). W pracy z dziemi wykorzystywane s rne metody. Ponadto orodek korzysta z yczliwoci publicznych szk podstawowych, od ktrych wynajmuje sale, w celu integrowania dzieci z autyzmem ze zdrowo rozwijajcymi si rwienikami. Ze wzgldu na fakt, i nie wszystkie zalecenia zostay w peni zrealizowane, Rzecznik bdzie monitorowa sytuacj dzieci w tym orodku448. 7. Kontrola w Samodzielnym Publicznym Zakadzie Opiekuczo-Leczniczym dla Dzieci i Modziey w B. Rzecznik otrzyma informacj w sprawie niewaciwych warunkw bytowych dzieci przebywajcych w Samodzielnym Publicznym Zakadzie Opiekuczo-Leczniczym dla Dzieci i Modziey w B., wymagajcych caodobowych wiadcze medycznych, ktre obejmuj swoim zakresem pielgnacj i rehabilitacj pacjentw niewymagajcych hospitalizacji. W wyniku podjtych czynnoci wyjaniajcych449 przeprowadzono w dniu 10 sierpnia 2011 roku z upowanienia Rzecznika Praw Dziecka czynnoci kontrolne. Dokonano ogldu budynkw i pomieszcze kontrolowanej Placwki w zakresie przestrzegania praw dziecka, jak rwnie przeprowadzono rozmowy z dyrektorem i pracownikami SP ZOL oraz z przebywajcymi dziemi. Badania przestrzegania praw dziecka wykazay szereg uchybie, ktre zostay przekazane w formie zalece w Informacji o wynikach kontroli. W odpowiedzi SP ZOL dla Dzieci i Modziey w B. poinformowa Rzecznika, e zosta opracowany program dostosowawczy, w ktrym uwzgldnione zostay planowane dziaania naprawcze

447 448

ZEW/520/31/2011/ZA ZEW/520/43/2011/ZA 449 ZEW/403/1/2011/MK

180

wraz z terminem ich realizacji. Ponadto dyrektor zapewni, e dzieci nigdy nie zostan przeniesione do pomieszcze, ktre mogyby pogorszy warunki pobytu, rehabilitacji i pielgnacji450. 8. Kontrole kolonii i obozw oraz placwek wypoczynku Celem kontroli byo rozpoznanie stopnia zapewnienia dzieciom bezpiecznych i higienicznych warunkw wypoczynku oraz stanu przestrzegania praw dziecka. Podczas zimowych ferii skontrolowano nastpujce miejsca wypoczynku zlokalizowane poza miejscem zamieszkania dzieci: 1) ZHP Hufiec K.-Miasto Szkoa Podstawowa w B. 2) ZHP Hufiec K.-Poudnie Gimnazjum Nr 2 w P. 3) Orodek Sportw Konnych z C. Rancho pod Olszyn w C. 4) Stowarzyszenie PROREW z K. Szkolne Schronisko Modzieowe w M. 5) Fundacja EFEKT MOTYLA z K. Orodek Wycieczkowy Jodeka w. K 6) Polish Soccer Skills z W. Hotel Ideal w P. 7) Dolnolski Orodek Modzieowy w W. Orodek Wypoczynkowy Warszawianka w R. 8) Dziecica Akademia Przygody z W. Orodek Wypoczynkowy Sowia Grappa w R. 9) Uniwersytet w T Orodek Wypoczynkowy U Musa w K. 10) Zesp Szk Publicznych w R. Orodek Wczasowy Morion w K. 11) Uniwersytet w T. Pensjonat Agat w K. Majc na uwadze dobro dzieci, z upowanienia Rzecznika Praw Dziecka przeprowadzono kontrole wypoczynku zimowego. We wszystkich skontrolowanych placwkach kadra realizowaa ciekawy i atrakcyjny program. Kady z programw prezentowa bogate treci wychowawcze. Na uwag zasuguje fakt, e w adnej placwce nie zgoszono aktw przemocy, agresji czy sigania po alkohol i/lub narkotyki. Natomiast niepokj wzbudzi pojawiajcy si brak odpowiednich warunkw sanitarno-higienicznych. Przykadem moe by wypoczynek zorganizowany dla 101 uczestnikw w budynku szkoy zapewniajc im tylko 3 kabiny natryskowe. Ponadto stwierdzono brak znajomoci przepisw przez niektrych kierownikw wypoczynku. Rzecznik zaapelowa do Kuratorw Owiaty, eby przed wypoczynkiem letnim uwaniej przyjrzeli si przedstawionym zgoszeniom wypoczynku i przeanalizowali warunki zaproponowane przez organizatorw, czy speniaj

450

ZEW/520/22/2011/MK

181

niezbdne wymagania podyktowane przepisami prawa i oczekiwaniami uczestnikw wypoczynku. Ponadto Rzecznik zaapelowa do Kuratorw o podjcie niezbdnych dziaa informacyjnych majcych na celu pogbienie znajomoci przepisw prawa obowizujcych organizatorw, kierownikw i wychowawcw wypoczynku dzieci i modziey. Podczas wakacji letnich skontrolowano nastpujce miejsca wypoczynku zlokalizowane poza miejscem zamieszkania dzieci: 1) Hufiec ZHP w . obz harcerski w D. 2) Urzd Miejski w P. kolonie pod namiotami w G. 3) Karate Klub KUMADE w . Orodek Szkoleniowo-Wypoczynkowy Mazowsze w S. 4) Centrum Kultury i Taca HAJDASZ w . Orodek SzkoleniowoWypoczynkowy Mazowsze w S. 5) Ognisko TKKF Chomiczwka w W. Orodek Szkoleniowo-Wypoczynkowy Mazowsze w S. 6) Ognisko TKKF w W. Orodek Szkoleniowo-Wypoczynkowy Mazowsze w S. 7) Akademicki Zwizek Sportowy pastwowej Wyszej Szkoy Zawodowej Jutrzenka w P. Szkoa Podstawowa w . 8) Pogotowie Opiekucze Nr 1 w . Orodek SUMEX w P. 9) Salezjaski Orodek Modzieowy Don Bosco w L. Salezjaski Orodek Modzieowy Don Bosco 10) Biuro Turystyki Dziecicej i Modzieowej w W. Orodek Zacisze BIS w K. 11) TP Edukacja i Wypoczynek w W. Hotel OSW Exploris w K. 12) Caritas Archidiecezji . Orodek Rehabilitacyjno-Wypoczynkowy w D. 13) Hufiec ZHP w P. Stanica Harcerska Hufca ZHP w S. 14) Hufiec ZHP w P. Stanica Hufca ZHP w D. 15) Biuro Turystyki Jaworzyna Tour Orodek Wypoczynkowo-Szkoleniowy Relavia w P. 16) Almatur w P. Orodek Wypoczynkowo-Szkoleniowy Relavia w P. 17) Fundacja Ruch wiato ycie Diecezji w S Publiczna Szkoa Podstawowa i Publiczne Gimnazjum Stowarzyszenia Przyjaci Szk Katolickich w W. 18) ZHP Hufiec w R. Stanica Hufca ZHP w W. 19) Hufiec ZHP w K. Orodek Berdo w M. 20) Biuro Turystyki Jaworzyna Tour Hotel Ewka w M. 21) Ludowy Klub Jedziecki Zabajka w Z. Klub Jedziecki Zabajka w Z. 182

22) Pan Janusz M. Wojskowy Zesp Wypoczynkowy Jawor w S. 23) Pan Erwin G. Agroturystyka w O. 24) Almatur w P. Pensjonat Leniczwka w B. 25) Ognisko TKKF Chomiczwka w W. Internat Zespou Szk Lenych w R. 26) Biuro Turystyki Aktywnej Kompas Orodek Wypoczynkowy Gwarek w P. 27) Biuro Turystyki Aktywnej Kompas Centralny Orodek Sportu w G. 28) Uczniowski Klub Sportowy Varsovia Midzyszkolny Orodek SportowoSzkoleniowy Omega w S. 29) Towarzystwo Przyjaci Dzieci Dom wypoczynkowy PTTK Stary Folwark, w S. 30) Fundacja Kolos w W. Orodek Kolonijno-Wypoczynkowy abinka w . 31) Biuro Usug Turystycznych SPORTUR w G. Orodek KolonijnoWypoczynkowy w . 32) Midzyszkolny Orodek Sportowy Midzyszkolny Orodek SportowoSzkoleniowy Omega w S. 33) Stowarzyszenie Kultury Fizycznej Klub Sportowy Grawitacja w P. Hotel Olecko w O. 34) Uczniowski Klub Sportowy Varsovia Orodek Wypoczynkowy Dworek Mazurski w O. 35) Zwizek Harcerstwa Rzeczypospolitej w P. Willa Sowina w L. 36) Fundacja Baw si z nami Orodek Wypoczynkowy Marysieka w L. 37) Biuro Turystyk Aktywnej Kompas z G. Willa Sowina w L. 38) Biuro Podry w G. Orodek Wypoczynkowy Soneczna Zagroda w D. 39) ZHP Hufiec Czerwonka Baza Obozowa Hufca ZHP C. w S. 40) Fundacja Profilaktyki i Leczenia Uzalenie z P. Baza Obozowa Hufca ZHP C. w S. 41) Zwizek Harcerstwa Rzeczypospolitej z P. Teren leny w M. 42) Rewelacja Edukacja Turystyka Imprezy Paac w. Jadwigi w M. 43) Biuro Turystyczno-Usugowe w G. Orodek Wypoczynkowy Wodomierzanka w K. 44) Zesp Szk w K. Orodek Wypoczynkowy Zoty Potok w K. 45) Szkolne Koo CARITAS w .W. Hotel Pod Zwariowanym Koniem w Z. 46) Katolickie Stowarzyszenie Sportowe w G. Dom Wczasowy Kamela w S. 47) Biuro Turystyczne Orodek Wypoczynkowo-Rekreacyjny Relax w S. 183

48) Zesp Szkl w N. Centrum Rekreacyjno-Konferencyjne Harenda w L. 49) Gmina S. Orodek Sportowo-Rekreacyjny Strzecha w D. 50) Uczniowski Midzyszkolny Klub Sportowy Dbie w S. P.P.H.U. Marysieka w L. 51) Parafia w. A. Boboli w M. Orodek Wypoczynkowy Orion A w K. 52) Natura TOUR z G. Orodek Wypoczynkowy Stokrotka w K. 53) Zgromadzenie Sistr Urszulanek Unii Rzymskiej w B. Orodek RekolekcyjnoWypoczynkowy Zgromadzenia Sistr Urszulanek UR w B. 54) UTUR Usugi Turystyczne W.P. w S. Orodek Szkoleniowy Koswka w Z. 55) Biuro Turystyki Aktywnej KOMPAS w G. Orodek Sowia Grapa w R. 56) Biuro Turystyki Aktywnej KOMPAS Centrum Konferencyjno-Rekreacyjne Harenda budynek Sowina w L. 57) Klub Sportowy Lenik w P. Orodek Wypoczynkowy w W. 58) Towarzystwo Salezjaskie w S. Dom Zakonny w S. 59) Biuro Podry Mill-Tour w O. Dom Wczasowy Kaliszanka w . 60) Stowarzyszenie Lokalne Salezjaskiej Organizacji Sportowej RP w K. Szkoa Podstawowa Nr 1 w . 61) Zakad Ubezpiecze Spoecznych oddzia w S. Orodek KolonijnoWypoczynkowy w L. 62) Centrum Karate Kontaktowego w S. Orodek Rehabilitacyjno-Wypoczynkowy Sedyko w D. 63) Komenda Hufca ZHP w M. Stanica Harcerska Hufca ZHP M. w . 64) Przedsibiorstwo Turystyczno-Handlowe Stoltur Orodek Wypoczynkowy Stoltur w N. 65) KORAL M.K. w K. Orodek Koral w U. 66) Biuro Podry Ekoster w L. Gimnazjum Nr 1 w K. 67) Biuro Turystyczno-Usugowe Szarpie Travel w O. Dom Rybaka w K. 68) Biuro Turystyczno-Usugowe Szarpie Travel w O. Dom Wypoczynkowy Grodek w . 69) Fundacja BULLERBYN na rzecz wsplnoty dzieci i dorosych w W.G. Agroturystyka Pod Kogutem w G. 70) Biuro Usug Turystycznych BUT Agroturystyka Pod Kogutem w G. 71) Fundacja BULLERBYN w W. Agroturystyka Pod Kogutem w G.

184

Podczas wakacji w 2011 roku, z upowanienia Rzecznika Praw Dziecka zosta poddany badaniu wypoczynek dzieci i modziey zlokalizowany na terenie caego kraju. W wyniku podjtych dziaa stwierdzono, i we wszystkich miejscach przygotowano atrakcyjn ofert programow wypoczynku. Tylko 11 zorganizowanych wypoczynkw odbyo si w obiektach posiadajcych dostosowanie do potrzeb dzieci z niepenosprawnoci ruchow. Natomiast, we wszystkich skontrolowanych miejscach wypoczynku opiek nad uczestnikami sprawowaa waciwa zgodna z przepisami rozporzdzenia liczba wychowawcw. W 5 miejscach wypoczynku kierownicy nie byli w posiadaniu dokumentacji dotyczcej kwalifikacji wychowawcw, a w 10 kierownicy wypoczynku nie przygotowali zakresu obowizkw dla wychowawcw. Tylko 1 kierownik wypoczynku nie opracowa rozkadu zaj na kady dzie. W 5 miejscach wypoczynku wychowawcy nie opracowali planw pracy wychowawczej grupy, w 8 wychowawcy nie prowadzili dziennika zaj, a w 6 dziennik zaj nie by zgodny ze wzorem okrelonym przepisami rozporzdzenia. W 3 przypadkach kontrolujcym nie umoliwiono wgldu do dokumentacji wypoczynku. Jednoczenie, wszyscy kierownicy starali si zapewni uczestnikom wypoczynku odpowiednie warunki bezpieczestwa. W 20 miejscach wypoczynku zatrudniony by co najmniej 1 ratownik. Ponadto w jednym przypadku na skutek zgoszenia o moliwym zagroeniu bezpieczestwa maoletnich, Rzecznik przeprowadzi kontrol, ktra wykazaa, i organizator nie zgosi do waciwego Kuratorium Owiaty miejsca wypoczynku. Jednoczenie wczeniejsze czynnoci prowadzone przez wizytatorw z Kuratorium, w zwizku z informacj przekazan przez Rzecznika, na skutek zaniedba wizytatorw nie doprowadziy do waciwego rozpoznania zgoszonego problemu. Majc powysze na uwadze, Rzecznik wystpi o podjecie przez Kuratora dziaa majcych na celu pogbienie znajomoci przepisw prawa i zdyscyplinowanie podlegych mu pracownikw. W 5 miejscach wypoczynku (7%) odnotowano przypadki agresywnego zachowania uczestnika, w 3 (4,2%) przemoc rwienicz, w 1 (1,4%) uywanie alkoholu przez uczestnikw, w 2 (2,8%) uywanie wyrobw tytoniowych, w 1 (1,4%) miejscu wypoczynku zdarzya si kradzie. Po tych zdarzeniach dzieci uzyskiway wsparcie psychologicznopedagogiczne, uczestniczyy w psychoterapii, zawierano z nimi kontrakty, przeprowadzano rozmowy. W jednym (1,4%) przypadku o zdarzeniu poinformowano rodzicw, natomiast w dwch przypadkach (2,8%) zastosowano izolacj dziecka. W jednym przypadku interwenioway suby zewntrzne. adne te dziecko nie zostao odesane do domu z powodu niewaciwego zachowania.

185

Wobec powyszego Rzecznik Praw Dziecka zwrci si do Ministra Edukacji Narodowej o podjcie dziaa zmierzajcych do zapewnienia moliwoci korzystania z wypoczynku wikszej liczbie dzieci z niepenosprawnoci. Ponadto przedstawi zalecenia wynikajce z przeprowadzonego badania wypoczynku letniego dotyczce: zwrcenia szczeglnej uwagi przez kierownikw wypoczynku na obowizki, wynikajce z przepisw prawa owiatowego, przede wszystkim w zakresie: ustalenia i przydzielenia szczegowego zakresu czynnoci poszczeglnym pracownikom oraz przechowywania kopii dokumentw, powiadczajcych kwalifikacje wychowawcw. zobowizania kierownikw i wychowawcw do prowadzenia dokumentacji zgodnej z obowizujcymi przepisami. wskazania organizatorom potrzeb zatrudniania ratownika podczas wypoczynku w miejscowociach nadmorskich oraz znajdujcych si nad innymi, wikszymi akwenami. Skontrolowano nastpujce miejsca wypoczynku w miejscu zamieszkania dzieci: 1) Szkoa Podstawowa Nr 152 w . 2) Zesp Szk Ponadgimnazjalnych w . 3) Specjalny Orodek Szkolno-Wychowawczy w . 4) Szkoa Podstawowa z Oddziaami Integracyjnymi Nr 11 w . 5) Szkoa Podstawowa Nr 160 w . 6) Soccer Skills sp. z o. o. w W. Hotel Ideal w P. 7) Zesp Szk Specjalnych Nr 91 w W. 8) Szkoa Podstawowa Nr 72 w W. 9) Szkoa Podstawowa Nr 312 w W. 10) Szkoa Podstawowa Nr 246 w W. 11) Szkoa Podstawowa Nr 141 w W. 12) Szkoa Podstawowa Nr 69 w W. 13) Zesp Szk Integracyjnych Nr 62 w W. 14) Szkoa Podstawowa Nr 115 w W. 15) Szkoa Podstawowa Nr 46 w W. 16) Szkoa Podstawowa Nr 190 w W. 17) Szkoa Podstawowa Nr 343 w W. 18) Szkoa Podstawowa Nr 313 w W. 19) Szkoa Podstawowa Nr 75 w W. 186

20) Szkoa Podstawowa Nr 203 w W. 21) Szkoa Podstawowa Nr 10 w W. W wyniku kontroli stwierdzono, i w miejscach wypoczynku przygotowano atrakcyjn ofert programow. We wszystkich miejscach wypoczynku opiek nad uczestnikami sprawowaa, zgodna z przepisami, liczba wychowawcw. Rzecznik Praw Dziecka zwrci uwag organizatorom wypoczynku na obowizki, wynikajce z przepisw rozporzdzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 stycznia 1997 roku w sprawie warunkw, jakie musz spenia organizatorzy wypoczynku dla dzieci i modziey szkolnej, a take zasad jego organizowania i nadzorowania (Dz. U. Nr 12, poz. 67 z pn. zm.). Czstym zjawiskiem zaobserwowanym przez kontrolujcych byo niestosowanie przez organizatorw wypoczynku wzoru karty kwalifikacyjnej uczestnika wypoczynku, okrelonego w obowizujcych przepisach. Jednoczenie, w wielu przypadkach stwierdzono brak ustalonego i przydzielonego w formie pisemnej zakresu czynnoci poszczeglnym wychowawcom oraz prowadzenie dziennika zaj niezgodnego ze wzorem okrelonym w zaczniku ww. rozporzdzenia451. 9. Kontrola w innych formach opieki, w tzw. Klubach dziecicych Przeprowadzono wizyt interwencyjn w pokoju zabaw dziecicych Czarodziejski Las Smland w J., ktrej celem bya weryfikacja przyjtych procedur dopuszczenia dzieci do zabawy i ustalenie przestrzegania tych procedur, w kontekcie przestrzegania i ochrony praw dziecka . Powodem podjcia wizyty interwencyjnej bya informacja skierowana do Rzecznika Praw Dziecka od matki, ktrej dziecko nie zostao wpuszczone do bawialni z powodu tzw. reguy wzrostu. Po zbadaniu sprawy, nie stwierdzono podstaw do formuowania tezy o dyskryminacji czy arbitralnoci w procesie przyjmowania dzieci do bawialni. 10. Kontrola na Oddziale Psychiatrii Sdowej o Wzmocnionym Zabezpieczeniu dla Modziey w Samodzielnym Publicznym Szpitalu dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w M. Celem kontroli byo sprawdzenie przestrzegania stanu praw dziecka, a powodem jej przeprowadzenia byy anonimowe skargi, jakie wpyny do Rzecznika Praw Dziecka. Informowano, e warunki panujce na oddziale nie s dostosowane do potrzeb pobytu maoletnich, kadra nie posiada wymaganych kwalifikacji, a ordynator oddziau zastrasza i bije pacjentw.

451

ZEW/520/27/2011/MP; ZEW/435/32011/MP

187

W wyniku czynnoci kontrolnych stwierdzono, e warunki pobytu pacjentw w oddziale s trudne, np. zajcia edukacyjne odbywaj si w salach chorych. Obsad lekarsk stanowi tylko jeden lekarz, a pracujce na etatach terapeutw zajciowych osoby zajmoway si take rozwizywaniem problemw socjalnych pacjentw. W rozmowie z pacjentami i terapeutami fakt ten zosta potwierdzony. Jednoczenie, przypadki zastraszania, bicia pacjentw przez ordynatora nie znalazy potwierdzenia. Ustalono natomiast, e monitoring sal przeprowadzany jest jedynie przez ordynatora oddziau, a w stosunku do pacjentw stosowana jest kara mechanicznego przepisywania tekstu. W zwizku z powyszym dyrektor Szpitala otrzyma zalecenia pokontrolne452 i poinformowa o ich wykonaniu. 11. Wizytacja na Oddziale Pediatrii w Szpitalu Dziecicym w W. Celem wizytacji byo sprawdzenie informacji zawartych w przekazie medialnym o zych warunkach pobytu dzieci dotyczcych np. braku stojakw do kroplwek oraz brudnych toalet. W obecnoci zastpcy dyrektora ds. lecznictwa i pielgniarki naczelnej szpitala przedstawiciele Biura Rzecznika Praw Dziecka wizytowali pomieszczenia oddziau. Przeprowadzili rwnie rozmow z dziemi i 6 rodzicami na temat jakoci opieki w oddziale. Podane w prasie fakty nie znalazy potwierdzenia. 12. Kontrola na I Oddziale Chorb Puc i Grulicy dla Dzieci i Modziey w O. Celem kontroli byo poznanie warunkw lokalowych i socjalnych, w jakich przebywaj dzieci podczas leczenia. Jest to szczeglnie wane, i na tym oddziale pacjenci przebywaj czsto kilka miesicy. Rzecznik otrzyma informacje od babci jednego z pacjentw o zych warunkach lokalowych i zej jakoci posikw. Ustalono, e pomimo trudnych warunkw lokalowych oddziau, wynikajcych z przeduajcego si remontu, personel oddziau dokada stara, by pobyt leczonych dzieci odbywa si w miar moliwoci w warunkach zblionych do domowych. Zgoszone zarzuty nie znalazy potwierdzenia. Ustalenia z kontroli otrzyma dyrektor szpitala oraz Marszaek waciwego Wojewdztwa, bdcy organem zaoycielskim dla szpitala453.

452 453

ZSS/441/18/2011/EK ZSS/403/35/2011/EK

188

V.

WSPPRACA Z ORGANAMI WADZY W 2011 roku Rzecznik Praw Dziecka osobicie lub poprzez udzia swych

przedstawicieli uczestniczy w pracach nastpujcych staych zespow problemowych i w programach resortowych: Zesp ds. Zwalczania i Zapobiegania Handlowi Ludmi (jako instytucja zaproszona do udziau) utworzony zarzdzeniem nr 23 Prezesa Rady Ministrw z dnia 5 marca 2004 roku. W zwizku z wejciem w ycie Zarzdzenia nr 36 Prezesa Rady Ministrw z dnia 9 czerwca 2011 roku zmieniajcego dotychczasowe zarzdzenia (tj. Zarzdzenie Nr 23 z dnia 5 marca 2004 r. i Zarzdzenie Nr 23 z dnia 2 marca 2005 roku), w skad Zespou wchodz obecnie: Przewodniczcy przedstawiciel ministra waciwego do spraw wewntrznych w randze podsekretarza stanu; Zastpca przewodniczcego zastpca Komendanta Gwnego Policji, Czonkowie przedstawiciele: ministra waciwego do spraw owiaty i wychowania, ministra sprawiedliwoci, ministra waciwego do spraw wewntrznych, ministra waciwego do spraw zabezpieczenia spoecznego, ministra waciwego do spraw zagranicznych, ministra waciwego do spraw zdrowia, Komendanta Gwnego Policji, Komendanta Gwnego Stray Granicznej, Penomocnika Rzdu do Spraw Rwnego Traktowania, Szefa Urzdu do Spraw Cudzoziemcw.

Do zada Zespou naley ocena realizacji Krajowego Planu Dziaa przeciwko Handlowi Ludmi, proponowanie oraz opiniowanie podejmowanych dziaa zmierzajcych do skutecznego zwalczania i zapobiegania handlowi ludmi, wsppraca z organami administracji rzdowej, samorzdu terytorialnego oraz organizacjami pozarzdowymi w zakresie zwalczania i zapobiegania handlowi ludmi.

189

Ocena V i VI sprawozdania okresowego z realizacji przez Polsk postanowie Konwencji w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniajcego traktowania albo karania. Rzecznik Praw Dziecka oceniajc sprawozdanie z realizacji przez Polsk Konwencji w sprawie zakazu stosowania tortur, przedstawi uwagi w zakresie ochrony praw dziecka, wynikajce z podejmowanych przez Rzecznika dziaa na rzecz maoletnich cudzoziemcw umieszczonych w strzeonych orodkach dla cudzoziemcw.

Ocena XX i XXI sprawozdania z realizacji przez Polsk postanowie Konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej. Rzecznik Praw Dziecka przedstawi uwagi dotyczce realizacji przez dzieci cudzoziemcw obowizku szkolnego, braku zapewnienia maoletnim cudzoziemcom przebywajcym w strzeonych orodkach prawa do nauki, trudnoci w dostpie do bezpatnych wiadcze zdrowotnych..

Z inicjatywy Rzecznika Praw Dziecka i pod jego przewodnictwem 18 sierpnia 2011 roku odbyo si pierwsze posiedzenie Midzyresortowego Zespou ds. Obchodw Roku Janusza Korczaka. W spotkaniu uczestniczyli przedstawiciele Ministrw: Spraw Zagranicznych, Spraw Wewntrznych i Administracji, Sprawiedliwoci, Pracy i Polityki Spoecznej, Edukacji Narodowej, Zdrowia, Sportu i Turystki, Infrastruktury, Nauki i Szkolnictwa Wyszego oraz Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Obecni byli rwnie Zastpca Gwnego Inspektora Sanitarnego, pracownicy Zespou Protokolarnego Pierwszej Damy RP oraz reprezentanci Prezydenta m.st. Warszawy. Podczas spotkania zaproszone osoby przestawiy propozycje, majce na celu promocj idei korczakowskich i praw dziecka, przygotowane przez poszczeglne resorty.

Wsppraca z Parlamentem oraz opinie do projektw aktw prawnych Rzecznik Praw Dziecka w 2011 roku wielokrotnie uczestniczy w posiedzeniach Sejmu i Senatu RP, a take w posiedzeniach nastpujcych komisji: Edukacji, Nauki i Modziey; Samorzdu Terytorialnego i Polityki Regionalnej; Finansw Publicznych; Polityki Spoecznej i Rodziny; Sprawiedliwoci i Praw Czowieka; Zdrowia, Ustawodawczej oraz innych Komisji i Podkomisji parlamentarnych. W roku 2011 Rzecznik Praw Dziecka opiniowa nastpujce projekty aktw prawnych:

190

projekt ustawy o zmianie ustawy prawo o ustroju sdw powszechnych454, projekt ustawy o zmianie ustawy o postpowaniu w sprawach nieletnich455, projekt ustawy o zmianie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastpczej456, projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opiekuczy oraz ustawy Kodeks postpowania cywilnego457, projekt ustawy o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Karnym i innych ustawach458, projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie owiaty oraz o zmianie niektrych innych ustaw459, projekt ustawy o zmianie ustawy o Rzeczniku Praw Dziecka460, projekt ustawy o rodkach przymusu bezporedniego wobec nieletnich461, projekt ustawy o zwrocie niektrych wydatkw zwizanych z zakupem odziey i obuwia dla dzieci462, projekt rozporzdzenia Ministra Sprawiedliwoci w sprawie trybu przyjmowania i zwalniania nieletnich z hosteli, warunkw pobytu nieletnich w hostelach oraz sposobu wykonywania nadzoru nad nieletnimi umieszczonymi w hostelach463,

projekt rozporzdzenia Ministra Sprawiedliwoci w sprawie Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Penitencjarnej464, projekt rozporzdzenia Ministra Sprawiedliwoci w sprawie warunkw i sposobu przeprowadzania bada na obecno alkoholu lub innego rodka uytego w celu wprowadzenia si w stan odurzenia w organizmie nieletniego oraz procedur dokumentowania bada oraz sposobu weryfikacji wynikw testu465,

projekt

rozporzdzenia

zmieniajcego

rozporzdzenie

Ministra

Edukacji

Narodowej i Sportu z dnia 4 marca 2004 roku w sprawie szczegowych zasad

454 455

ZSR/071/6/2011/AK ZSR/071/1/2011/AK 456 ZSR/070/1/2011/AW 457 ZSR/070/2/2011/AP 458 ZSR/071/3/2011/AP 459 ZEW/072/15-2/2011/MT 460 ZSR/023/1/2011/TT 461 ZSR/071/5/2011/AK 462 ZSR/070/2/2011 MM 463 ZSR/071/7/2011/AK, ZEW/071/36-2/2011/MT 464 ZSR/071/4/2011/MM 465 ZSR/071/8/2011/MM

191

i warunkw udzielania i cofania zezwolenia na zaoenie szkoy lub placwki publicznej przez osob prawn lub osob fizyczn (Dz. U. Nr 46, poz. 438)466, projekt rozporzdzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie szczegowych zasad kierowania, przyjmowania, przenoszenia, zwalniania i pobytu nieletnich w modzieowym orodku wychowawczym467, projekt rozporzdzenia zmieniajcego rozporzdzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w sprawie bezpieczestwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkoach i placwkach468, projekt rozporzdzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie ramowych planach nauczania w szkoach publicznych (dwukrotnie)469, projekt rozporzdzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie ramowych statutw publicznego przedszkola oraz publicznych szk470, projekt rozporzdzenia zmieniajcego rozporzdzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologicznopedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkoach i placwkach471, projekt rozporzdzenia zmieniajcego rozporzdzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w sprawie organizacji roku szkolnego472, projekt sprawozdania Ministra Edukacji Narodowej z realizacji w 2010 roku Programu rozwoju Edukacji na Obszarach Wiejskich na lata 2008-2013473, projekt rozporzdzenia Ministra Edukacji Narodowej zmieniajcego rozporzdzenie w sprawie rodzajw innych form wychowania przedszkolnego, warunkw tworzenia i organizowania tych form oraz sposobu ich dziaania474, projekt ustawy zmieniajcej ustaw o zmianie ustawy o systemie owiaty oraz o zmianie niektrych innych ustaw475, projekt rozporzdzenia Ministra Edukacji Narodowej sprawie form dziaalnoci wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i zapobiegawczej wrd dzieci i modziey zagroonych uzalenieniem476,

466 467

ZEW/071/22-2/2011/MT ZEW/071/37-2/2011/MT 468 ZEW/023/6-2/2011/AM 469 ZEW/023/8-2/2011/AM, ZEW/023/10-2/2011/AM 470 ZEW/023/9-2/2011/AM 471 ZEW/023/11-2/2011/AM 472 ZEW/023/11-4/2011/AM 473 ZEW/0312/1-2/2011/AM 474 ZEW/071/14/2011/MP

192

projekt rozporzdzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie dopuszczalnych form realizacji obowizkowych zaj wychowania fizycznego477, projekt zmian w Programie Rozwoju Edukacji na Obszarach Wiejskich na lata 2008-2013478.

Ponadto w ramach wsppracy z Parlamentem Rzecznik Praw Dziecka w 2011 roku uczestniczy w posiedzeniach Komisji Rodziny i Polityki Spoecznej Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, wyraajc opini dotyczc konspektu lekcji wychowawczej, ktra poprzedzaaby etap pisania listw przez modzie, w zwizku z ogoszeniem przez Senat RP konkursu pt. List do ojca. Wsppraca z sdami opiekuczymi W 2011 roku Rzecznik Praw Dziecka podj inicjatyw zorganizowania szeregu spotka z sdziami orzekajcymi w sdach rodzinnych na terenie caego kraju. Inicjatywa tych spotka powstaa na gruncie wizyt przedstawicieli i pracownikw Biura Rzecznika Praw Dziecka odbytych w ramach dziaa podejmowanych w sprawach indywidualnych. Przedmiotem debaty podjtej przez Rzecznika z sdziami rodzinnymi bya w pierwszej kolejnoci analiza poszczeglnych instytucji prawa procesowego pod ktem ich znaczenia dla ochrony praw dziecka. Spotkania odbyy si w 22 sdach okrgowych, tj.: Biaymstoku, Bydgoszczy, Elblgu, Gdasku, Koninie, Lublinie, odzi, omy, Ostroce, Piotrkowie Trybunalskim, Pocku, Poznaniu, Przemylu, Radomiu, Rzeszowie, Siedlcach, Supsku, Suwakach, Toruniu, Warszawie Praga, Wocawku, Zamociu. cznie w spotkaniach wzio udzia ponad 200 sdziw sdw okrgowych i rejonowych. Celem tych spotka bya rwnie wymiana dowiadcze szczeglnie dotyczcych problemu poszanowania i ochrony praw dzieci. Efektem tych spotka jest zbir kilkudziesiciu zaoe bdcych podstaw do przygotowania propozycji wprowadzenia zmian w przepisach prawa rodzinnego. Poniej zaprezentowano gwne wnioski z dyskusji: sprawy o pozbawienie wadzy rodzicielskiej Sd okrgowy orzekajc o rozwodzie lub separacji rodzicw ma obowizek rozstrzygn rwnie o wadzy rodzicielskiej nad maoletnimi dziemi. Zasada ta

475 476

ZEW/071/35/2011/MP ZEW/071/23/2011/JF 477 ZEW/071/24/2011/JF 478 ZEW/071/38/2011/JF

193

powoduje, e wczeniej wszczte postpowania nieprocesowe dotyczce wadzy rodzicielskiej ulegaj zawieszeniu. W wypadku wszczcia z urzdu sprawy o pozbawienie rodzica wadzy rodzicielskiej nad dzieckiem i wydania postanowienia o tymczasowym umieszczeniu dziecka w placwce, postpowanie rwnie ulega zawieszeniu, a sprawa przekazywana jest do rozpoznania sdowi rozwodowemu. Czsto zamyka to drog do szybkiego uregulowania sytuacji prawnej dziecka. W zwizku z powyszym postuluje si aby w stosunku do dziecka przebywajcego tymczasowo w pieczy zastpczej, wyczy czasowo moliwo wszczcia i prowadzenia sprawy o rozwd lub o separacj do momentu prawomocnego zakoczenia postpowania opiekuczego. Wedug oglnych regu postpowania cywilnego orzeczenia wszczynajce postpowania o pozbawienie wadzy rodzicielskiej nie podlega uzasadnieniu. Z punktu widzenia elementarnego prawa do obrony rodzica powinno by ono uzasadnione. Wynika to ze specyfiki sprawy o pozbawienie wadzy rodzicielskiej, w ktrej od pocztku postpowania pojawia si okrelony zarzut sformuowany na podstawie przesanek z art. 111 k.r.o. Na podstawie art. 355 1 k.p.c., sd opiekuczy nie moe umorzy postpowania wszcztego z urzdu, jeli w jego trakcie dojdzie do przekonania, e nie ma podstaw do pozbawienia rodzica wadzy rodzicielskiej. Proponuje si w zwizku z powyszym dodanie do regulacji odnoszcych si do postpowa opiekuczych, przepisu stanowicego, e jeeli podjte przez sd czynnoci nie potwierdzaj zasadnoci kontynuowania postpowania wszcztego z urzdu sd umarza postpowanie. Na postanowienie to, na oglnych zasadach suyoby zaalenie, a wic podlegaoby ono kontroli instancyjnej. W celu zabezpieczenia jeszcze w wikszym stopniu gwarancji procesowych, mona w proponowanym przepisie w Kodeksie postpowania cywilnego albo w Regulaminie urzdowania sdw powszechnych przewidzie obowizkowe dorczenie postanowienia prokuratorowi czuwajcemu nad praworzdnoci. sprawy o ograniczenie wadzy rodzicielskiej Zgodnie z art. 109 k.r.o. sd opiekuczy wadny jest do podjcia wszelkich zarzdze, jeli stwierdzi zagroenie dobra dziecka. Mimo tego nie moe orzec eksmisji rodzica, ktry swym raco nagannym zachowaniem uniemoliwia dzieciom wsplne zamieszkiwanie. Eksmisj mog orzeka wydziay cywilne i karne, a przecie

194

w systemie ochrony rodziny, w tym take systemie ochrony przed przemoc, to sd opiekuczy powinien zajmowa naczelne miejsce. Podoem spraw opiekuczych z udziaem maoletnich dzieci s najczciej: konflikt midzy rodzicami, brak wspdziaania dla dobra dziecka, zaniedbywanie potrzeb dziecka. W efekcie postpowanie opiekucze cechuje diagnostyczny charakter. Chodzi mianowicie o ustalenie w nim przyczyn, uwarunkowa i rde, ktre sprawiaj, e rodzina dziaa dysfunkcjonalnie z nieuchronn szkod dla maoletnich dzieci (funkcja diagnostyczna), a nastpnie udzielenie rodzinie pomocy. W zwizku z powyszym proponuje si dodanie do 204 ust. 1 Regulaminu urzdowania sdw powszechnych pkt 5, ktry nakadaby na przewodniczcych wydziaw rodzinnych i nieletnich obowizek corocznego sprawozdania z zakresu wsppracy podjtej z instytucjami pozarzdowymi z wyszczeglnieniem i opisaniem spraw, w ktrych pomoc ta bya wykorzystywana oraz podjtych stara w celu nawizania oraz pogbiania wsppracy. W ramach zwierzchniego nadzoru administracyjnego, Minister Sprawiedliwoci powinien poleci Prezesom waciwych sdw zorganizowanie w podlegych okrgach spotkania sdziw rodzinnych z instytucjami pozarzdowymi i samorzdowymi, w celu omwienia zasad oraz warunkw moliwej wsppracy. sprawy o alimenty Znaczny odsetek spraw alimentacyjnych naley do kategorii tzw. drobnych spraw sdowych, ktre z tej racji powinny by szybko rozpoznawane. Nadto z charakteru wiadcze alimentacyjnych wynika, e su one zaspokajaniu biecych potrzeb uprawnionych. Postpowanie sdowe powinno wic uwzgldnia zarwno wag tych spraw, jak i ich charakter. Niestety obowizujce przepisy nie przewiduj adnych odrbnych instytucji, ktre pozwoliyby szczeglnie w sdach, w ktrych wystpuj zalegoci strukturalne na szybkie rozpoznanie zgoszonego roszczenia, zapewniajc uprawnionemu rodki na biece utrzymanie. Wci czste s przypadki sdw, w ktrych oczekiwanie na pierwsz rozpraw wynosi ponad 3 miesice. Jest to nie do zaakceptowania z punktu widzenia elementarnego praw dziecka do godziwej egzystencji. Instytucja zabezpieczenia roszczenia nie jest w stanie we wszystkich wypadkach skutecznie przeciwdziaa negatywnym skutkom przewlekoci postpowa. Z tych te powodw warto rozway wprowadzenie do porzdku prawnego instytucji nakazu alimentacyjnego, ktrego dochodzenie odbywaoby si na

195

podstawie prostych formularzy pozwu i odpowiedzi na pozew. Dziki takiemu rozwizaniu strony od pocztku procesu wiedziayby co jest istotne w sprawie, bez potrzeby rozpisywania si o stosunkach rodzinnych i niegodziwoci drugiej strony, przysaniajc tym samym istot procesu. Proponuje si, aby w sprawach o roszczenia alimentacyjne kierowane przez rodzica wobec dziecka przewidzie przepis, na podstawie ktrego dziecko mogoby uchyli si od obowizku alimentacyjnego na rzecz rodzica, jeeli wiadczenie to pocigaoby znaczny uszczerbek w koniecznym utrzymaniu dziecka i jego rodziny, a take, jeeli w przeszoci rodzic by pozbawiony wadzy rodzicielskiej, skazany za przestpstwo niealimentacji lub przestpstwo przeciwko rodzinie. sprawy o ustalenie ojcostwa Zgodnie z art. 72 2 k.r.o. uznanie ojcostwa nie moe nastpi, jeeli toczy si sprawa o ustalenie ojcostwa. Celem dodania 2 do art. 72 k.r.o, nowel z 6 listopada 2008 roku, byo wyeliminowanie przypadkw uznania ojcostwa w zej wierze majcego uniemoliwi ustalenie przez sd ojcostwa zgodnie z prawd genetyczn. Omawiana regulacja wycza moliwo uznania ojcostwa nie tylko przez mczyzn, ktry nie jest stron postpowania sdowego, ale rwnie i przez mczyzn, ktry jest stron toczcego si procesu. Jednoczenie na podstawie art. 73 4 k.r.o. ustawodawca zachowa kompetencj sdu opiekuczego, do odebrania owiadcze wymaganych do uznania ojcostwa od ojca i matki dziecka. Odbyte z sdziami narady wskazuj, e wikszo sdw nie przyjmuje owiadcze o uznaniu ojcostwa podczas sprawy o ustalenie ojcostwa, powoujc si na wykadni jzykow art. 72 2 k.r.o. Nieliczne sdy odbieraj takie owiadczenia od stron procesu o ustalenie ojcostwa w trybie postpowania opiekuczego, tak jak to byo w praktyce przed wejciem w ycie wspomnianej powyej nowelizacji. Problem jest z pewnoci kontrowersyjny, ale zarazem zbyt powany by nie wymaga ustawowej interwencji. Na podstawie art. 93 2 k.r.o., jeeli wymaga tego dobro dziecka, sd w wyroku ustalajcym pochodzenie dziecka moe orzec o zawieszeniu, ograniczeniu lub pozbawieniu wadzy rodzicielskiej jednego lub obojga rodzicw. Przepisy art. 107 i art. 109-111 stosuje si odpowiednio. W zwizku z t regulacj sdziowie wskazywali podczas narad z Rzecznikiem Praw Dziecka, e zastosowanie tego przepisu w praktyce sprowadza si wycznie do rozpoznawania przez sdy wniosku o pozbawienie pozwanego domniemanego ojca wadzy rodzicielskiej. Proponuje si

196

w zwizku z powyszym odstpienie od poszerzania kognicji sdu procesowego o element opiekuczy. Wydua to niepotrzebnie postpowanie co do pochodzenia dziecka, a niekiedy faktycznie przeksztaca proces w postpowanie opiekucze. mediacja Decydujc rol w stosowaniu mediacji peni posiadanie przez rodzicw nie tylko wiedzy o istnieniu tej metody i moliwoci jej zastosowania w ich indywidualnym przypadku, ale take rodki materialne na poniesienie kosztw mediacji, ktre aktualnie nie wchodz w zakres pojcia wydatkw sdowych. W konsekwencji rodzice nie mog by zwolnieni od tych wydatkw w trakcie postpowania sdowego. Na podstawie art. 183 (5) k.p.c. wynagrodzenie mediatora i zwrot wydatkw obciaj strony. Koszty te okrelaj strony w umowie o mediacj zawart z mediatorem. Ustawodawca wyczajc z kategorii kosztw sdowych koszty mediacji, dopuci istnienie barier finansowych, utrudniajcych korzystanie z procedury mediacyjnej rodzicom, ktrych status majtkowy nie pozwala na pokrycie jej kosztw. Osoba, ktra wykae, e nie jest w stanie ponie kosztw sdowych bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny, moe by zwolniona z tych kosztw przez sd. Natomiast ustawodawca nie przewidzia takiego rozwizania w przypadku mediacji, ktra mogaby by skuteczniejsz i z pewnoci korzystniejsz dla dobra maoletniego i jego rodziny, form rozwizywania sporw rodzinnych. W zwizku z powyszym proponuje si, aby w przepisie art. 6 ustawy o kosztach sdowych w sprawach cywilnych po przecinku dopisa: nie dotyczy to spraw rodzinnych. Niezalenie od niezbdnej nowelizacji art. 6 ustawy o kosztach sdowych w sprawach cywilnych proponuje si wprowadzi przepisami prawa okrelone ryczatowe wynagrodzenie dla mediatorw w sprawach rodzinnych. pozostae propozycje zmian legislacyjnych Na tle spraw opiekuczych mamy do czynienia z sytuacj, w ktrej dla tego samego trybu postpowania przewidziane s rne skady orzekajce. Sprawy o ograniczenie i pozbawienie wadzy rodzicielskiej s prowadzone w skadzie awniczym, a o kontakty z dzieckiem, o rozstrzygniecie o istotnych sprawach dziecka rozstrzygane s w skadzie jednoosobowym. Szczeglnie osobliwa sytuacja wystpuje na gruncie art. 107 k.r.o., gdy w sprawie o uregulowanie sposobu wykonywania wadzy rodzicielskiej w gr mog wchodzi rne rozstrzygnicia, dla ktrych przewidziany jest w jednej sprawie rny skad. Sygnalizowany problem, tak istotny z punktu 197

widzenia dobra dziecka i ekonomiki postpowania, mona rozwiza poprzez ograniczenie udziau awnikw do spraw o przysposobienie i o rozwizanie przysposobienia. W art. 107 2 i art. 58 1a k.r.o. proponuje si zastpienie sowa ogranicza sowem pozostawia okrelone prawa i obowizku, gdy z samego faktu rozki, czy rozwodu wadza rodzicielska nie powinna by ograniczana. Jeeli s podstawy do ograniczenia, to sd dysponuje caym wachlarzem moliwoci, przewidzianych w art. 109 k.r.o. Zwraca si przy tym uwag, e ograniczenie wadzy rodzicielskiej tylko na tej postawie, e rodzice nie przedstawili zgodnego porozumienia w kwestii wadzy rodzicielskiej stygmatyzuje rodzica, ktremu sd nie powierzy wykonywania wadzy rodzicielskiej. Sowo ogranicza ma zabarwienie pejoratywne. Przykadowo w ankietach zatrudnienia czsto jest rubryka, czy Pan/Pani ma ograniczone prawa. Jeli wic sd ogranicza jednemu rodzicowi wadz rodzicielsk, a drugiemu powierza wykonywanie wadzy rodzicielskiej, to rodzic powinien wpisa w tej rubryce, e ma ograniczone prawa rodzicielskie, co nie jest do prawd, gdy ograniczenie to samo w sobie nie wskazuje na niewaciwe wykonywanie wadzy rodzicielskiej, a jedynie, e rodzice nie byli w stanie doj do zgodnego porozumienia w zakresie wykonywania wadzy rodzicielskiej, i e drugi rodzic dawa wiksze gwarancje prawidowego wykonywania wadzy rodzicielskiej. Zwrcenia szczeglnej uwagi wymaga nierwne potraktowanie interesw dzieci ze zwizkw maeskich i zwizkw pozamaeskich w przypadku rozpadu zwizku. Jeeli sd rozwizuje przez rozwd zwizek maeski, to jednoczenie kompleksowo reguluje wszystkie kwestie dotyczce maoletnich dzieci. Swoj obligatoryjn kognicj obejmuje wic sprawy o wadz rodzicielsk, o kontakty z dzieckiem, a take o alimenty. Tymczasem jeeli rozpada si zwizek nieformalny, wwczas niezbdne s a trzy odrbne sprawy, co powoduje, e sytuacja prawna dziecka ze zwizku pozamaeskiego przez dugi czas moe nie by kompleksowo uregulowana.

198

VI.

WSPPRACA Z ORGANIZACJAMI POZARZDOWYMI Zgodnie z art. 11a Ustawy z dnia 6 stycznia 2000 roku o Rzeczniku Praw Dziecka

(Dz. U. z dnia 31 stycznia 2000 r.) obowizkiem Rzecznika jest wspdziaanie ze stowarzyszeniami, ruchami obywatelskimi, innymi dobrowolnymi zrzeszeniami i fundacjami dziaajcym na rzecz ochrony praw dziecka. Rok 2011 przynis kolejne dziaania realizowane przez Rzecznika Praw Dziecka we wsppracy z organizacjami pozarzdowymi. Do Rzecznika zwracaj si organizacje zarwno szczebla lokalnego, jak i oglnopolskiego, z prob o wspln realizacj inicjatyw sucych nie tylko promocji i upowszechnianiu praw dziecka, ale take m.in. zachcania najmodszych do czytania ksiek, zapobiegania przemocy wobec dzieci czy przygotowywania obchodw Roku Janusza Korczaka. Wyrazem uznania Rzecznika Praw Dziecka dla dziaalnoci organizacji pozarzdowych byo powoanie w skad Spoecznej Rady Doradczej Rzecznika wybitnych specjalistw oraz przedstawicieli najaktywniejszych organizacji, tj.: prof. Alicji Chybickiej przewodniczcej Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego, Renaty Durdy szefowej Oglnopolskiego Pogotowia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie Niebieska Linia, Anny Dymnej prezesa Fundacji Mimo wszystko, Mirosawy Ktnej przewodniczcej Zarzdu Krajowego Komitetu Ochrony Praw Dziecka, Izabelli Koeckiej prezesa Fundacji Pomocy Rodzinie Opoka z odzi, dr Ireny Kornatowskiej prezesa Fundacji Dzieci Niczyje, Joanny Luberadzkiej-Grucy prezesa Fundacji Przyjacika, o. Arkadiusza Nowaka zaoyciela i prezesa Instytutu Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej, Teresy Ogrodziskiej prezesa Fundacji Rozwoju Dzieci im. J. A. Komeskiego, Piotra Pawowskiego prezesa Stowarzyszenia Przyjaci Integracji i Fundacji Integracja, Henryki Sokoowskiej prezesa Stowarzyszenia Integracyjnego Klub Otwartych Serc z Wieruszowa, Jakuba piewaka prezesa Fundacji Kidprotect.pl. W ramach wsppracy Rzecznika Praw Dziecka z organizacjami pozarzdowymi w 2011 roku przeprowadzono m.in.: kampani spoeczn i program Mdrzy rodzice Kampania realizowana jest od 20 wrzenia 2010 roku we wsppracy z Fundacj Kidprotect.pl, a jej celem jest systematyczne zwikszanie umiejtnoci wychowawczych dorosych. Medialna cz kampanii odbya si jesieni 2010 roku, uruchomiono wwczas stron internetow www.madrzy-rodzice.pl, przygotowano spoty radiowe i telewizyjne oraz plakaty, umieszczone nastpnie na nonikach typu 199

citylight. Partnerem merytorycznym kampanii by Instytut Matki i Dziecka w Warszawie, a patronami medialnymi dziennik Rzeczpospolita oraz firma Clear Channel. W 2011 roku odbyy si w Biurze Rzecznika Praw Dziecka dwa cykle weekendowych szkole dla liderw programu Mdrzy Rodzice. Szkolenia przeznaczone byy m.in. dla pedagogw, psychologw, bibliotekarzy, instruktorw harcerskich, terapeutw, trenerw i innych osb, majcych dowiadczenie w pracy grupowej z dziemi i dorosymi. Warsztaty przygotowyway uczestnikw do samodzielnego prowadzenia zaj z rodzicami i opiekunami. Poszczeglne bloki szkoleniowe powicone byy takim tematom, jak umiejtnoci wychowawcze, wiat wspczesnego dziecka, zasady zdrowego odywiania, wadza rodzicielska w wietle prawa, mdra dyscyplina. W czerwcu 2011 roku ruszya take akcja medialna projektu Mdrzy Rodzice, ktrej patronem sta si program Uwaga stacji TVN. W tym celu przygotowano kolejn wersj testu kompetencji wychowawczych, odbyway si spotkania i wsplne wypenianie testu w szkoach i placwkach owiatowych, a take rozmowy z rodzicami i opiekunami. kampani spoeczn Pytka wyobrania to kalectwo XV edycj kampanii kolejny raz realizowao Stowarzyszenie Przyjaci Integracji we wsppracy z Rzecznikiem Praw Dziecka. Jak co roku, organizatorzy zwracali uwag szczeglnie ludzi modych na konsekwencje nierozwanego zachowania podczas letniego wypoczynku nad morzem, rzek czy jeziorem. Jak wynika ze statystyk to wanie osoby w wieku od 13 do 25 roku ycia, gwnie chopcy i modzi mczyni, uszkadzaj krgosup z powodu nierozwanego skoku do wody. Przez lekkomylno i brawur dochodzi do yciowych tragedii, nawet do cakowitego poraenia czterech koczyn. W kampani angauje si wiele instytucji i organizacji, ktre przygotowuj zajcia dla dzieci powicone bezpieczestwu nad wod, m.in. Policja, Stra Miejska, Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe. akcj upowszechniania czytelnictwa wrd najmodszych 3 lutego 2011 roku Rzecznik Praw Dziecka wystosowa do dyrektorw i nauczycieli placwek owiatowych list poparcia dla prowadzonych przez Fundacj ABC XXI Caa Polska czyta dzieciom programw Czytajce Szkoy oraz Czytajce Przedszkola. Rzecznik zwrci uwag w licie na ogromn rol, jak w rozwoju dziecka odgrywa codzienne czytanie najmodszym na gos. Jak pokazuj wyniki 200

bada, modzi ludzie, ktrym doroli czytaj na gos, rozwijaj si szybciej, s inteligentniejsi oraz maj mniej problemw z koncentracj, nawizywaniem nowych znajomoci oraz rozwizywaniem konfliktw ni ich rwienicy. konferencj O godno dziecka z niepenosprawnoci Konferencja odbya si 5 maja 2011 roku w Belwederze, a jej wsporganizatorami obok Rzecznika Praw Dziecka bya Ambasada Szwecji w Warszawie i Stowarzyszenie Przyjaci Integracji. Spotkanie zaszczyciy swoj obecnoci Krlowa Szwecji Sylwia oraz Maonka Prezydenta RP Pani Anna Komorowska. Konferencja przypada na obchodzony w caej Europie Dzie Walki z Dyskryminacj Osb Niepenosprawnych. W Polsce 5 maja ustanowiono Dniem Godnoci Osb Niepenosprawnych Intelektualnie. Wrd zaproszonych goci byli m.in.: Minister Infrastruktury Szwecji; Sekretarz Stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrw, Penomocnik Rzdu ds. Rwnego Traktowania; Sekretarz Stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Spoecznej, Penomocnik Rzdu ds. Osb Niepenosprawnych; Podsekretarz Stanu ds. Spoecznych w Kancelarii Prezydenta RP; Zastpca Gwnego Inspektora Sanitarnego; Posowie na Sejm RP oraz wadze Warszawy. Podczas spotkania eksperci z Polski i Krlestwa Szwecji przedstawiciele instytucji pastwowych i organizacji pozarzdowych omawiali sytuacj dziecka z niepenosprawnoci i oferowan mu pomoc w ramach systemw obowizujcych w obu pastwach. Bya to rwnie okazja do wymiany dobrych praktyk w tym zakresie. spotkanie dotyczce form wspierania edukacji dzieci i modziey 8 czerwca 2011 roku Rzecznik Praw Dziecka spotka si z przedstawicielami Modzieowych Domw Kultury, Ognisk Pracy Pozaszkolnej i Centrw Edukacji Kulturalnej, zrzeszonymi w Polskim Stowarzyszeniu Wychowania Pozaszkolnego. Spotkanie dotyczyo stanu obecnego, kondycji i przyszoci tych form wspierania edukacji dzieci i modziey. Do placwek wychowania pozaszkolnego zaliczane s take Ogrody Jordanowskie, Paace Modziey, Midzyszkolne Orodki Sportowe i Obserwatoria Astronomiczne. Dziaalno powyszych obiektw stanowi uzupenienie i wsparcie dla systemu owiaty. Uczestnicy spotkania przedstawili Rzecznikowi postulaty, dotyczce kierunkw reformy wychowania pozaszkolnego, ktre otrzymaa rwnie Minister Edukacji Narodowej.

201

spotkanie dotyczce przygotowa do obchodw Roku Janusza Korczaka 4 listopada 2011 roku Rzecznik Praw Dziecka spotka si z przedstawicielami organizacji pozarzdowych w zwizku z przygotowaniami do obchodw Roku Janusza Korczaka. Podczas spotkania dyskutowano o inicjatywach, ktre w ramach Roku Korczaka realizowa bd organizacje trzeciego sektora. Swoje pomysy i propozycje dziaa zaprezentowali na spotkaniu przedstawiciele nastpujcych organizacji: Polskiego Stowarzyszenia im. Janusza Korczaka, Towarzystwa Przyjaci Dzieci, Federacji Inicjatyw Owiatowych, Fundacji Dzieci Niczyje, Fundacji Kidprotect.pl, Fundacji witego Mikoaja, Fundacji ABCXXI Caa Polska Czyta Dzieciom, Komitetu Ochrony Praw Dziecka, Zwizku Harcerstwa Polskiego, Stowarzyszenia Parafiada, ATD Czwarty wiat w Polsce, Polskiej Akcji Humanitarnej, Polskiej Sekcji IBBY, Fundacji Korczakowskiej, Stowarzyszenia Integracyjnego Klub Otwartych Serc, Fundacji Edukacyjnej Jacka Kuronia, Midzynarodowego Domu Spotka Modziey w Owicimiu, Fundacji Kraina Krasnali, Towarzystwa Przyjaci Dzieci Ulicy, Fundacji Kocham Polsk, Fundacji Dzieciom Zdy z Pomoc oraz Fundacji Rozwoju Dzieci im. J.A. Komeskiego. Rzecznik Praw Dziecka uczestniczy rwnie w wielu spotkaniach, konferencjach

i inicjatywach realizowanych przez organizacje pozarzdowe, ktre suyy m.in. promocji i upowszechnianiu praw dziecka. Byy to m.in.: inauguracja cyklu spotka Rozmowy o wychowaniu, organizowanego przez Stowarzyszenie Przyjaci Dzieci Chorych SERCE, ktre odbyo si w widnicy (14 stycznia 2011 roku); konferencja Szkoa Bezpiecznego Internetu osignicia i perspektywy, zorganizowana w Warszawie przez Fundacj Kidprotect.pl i Wysz Szko Nauk Spoecznych Pedagogium (25 stycznia 2011 roku); fina IX edycji kampanii spoecznej Caa Polska czyta dzieciom, organizowanej przez Fundacj ABCXXI, ktry odby si w Warszawie (1 lutego 2011 roku); inauguracja Krajowego Partnerstwa na rzecz Ochrony Dzieci Przed Przemoc, inicjatywy Fundacji Dzieci Niczyje pod honorowym patronatem Rzecznika Praw Dziecka, Rzecznika Praw Obywatelskich i Ministra Sprawiedliwoci (23 lutego 2011 roku);

202

spotkanie podsumowujce trzeci edycj oglnopolskiej akcji Wypadki na drogach porozmawiajmy, ktrej organizatorem jest Stowarzyszenie Droga i Bezpieczestwo (2 marca 2011 roku);

konferencja robocza dotyczca europejskiej kampanii spoecznej Kocham. Nie bij I love. I do not hit. The whole Europe against child abuse., ktrej pomysodawc jest Fundacja Krajowe Centrum Kompetencji (3 marca 2011 roku);

konferencja dotyczca prac nad ustaw o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastpczej, zorganizowana w Poznaniu przez Instytut Obywatelski (10 marca 2011 roku);

obrady Europejskiego Stowarzyszenia Studentw Prawa ELSA, ktre odbyy si w Warszawie (29 marca 2011 roku); warszawskie obchody 6. rocznicy mierci Jana Pawa II projekt Centrum Myli Jana Pawa II w Warszawie (1 kwietnia 2011 roku); uroczystoci zwizane z jubileuszem 60-lecia Modzieowego Domu Kultury w Tomaszowie Mazowieckim (4 kwietnia 2011 roku); oglnopolska konferencja pedagogiczna Tworzymy system pracy z uczniem zdolnym, zorganizowana w w Krakowie i Polskie przez Centrum Modziey Wychowania im. dr. H. Jordana Krakowie Stowarzyszenie

Przedszkolnego im. Aleksandra Kamiskiego (7 kwietnia 2011 roku); V Zjazd Pacjentw Wyleczonych i w trakcie Choroby Nowotworowej, zorganizowany w Filharmonii dzkiej przez Fundacj Krwinka (27 maja 2011 roku); uroczysto wmurowania kamienia wgielnego pod budow Rodzinnego Domu Dziecka Fundacji Dom Krakowski (27 maja 2011 roku); midzynarodowy koncert Zaczarowana Piosenka z dalekich krain w ramach Festiwalu Zaczarowanej Piosenki im. Marka Grechuty, organizowanego przez Fundacj Anny Dymnej Mimo Wszystko (11 czerwca 2011 roku); gala wrczenia nagrd w konkursach V edycji programu spoecznego Szkoa bez przemocy, organizowanego przez grupy wydawnicze Polskapresse i Media Regionalne oraz Fundacj Orange (14 czerwca 2011 roku); obchody Dnia Dziecka, zorganizowane przez bielski oddzia Towarzystwa Pomocy im. w. Brata Alberta (15 czerwca 2011 roku);

203

otwarcie Centrum Profilaktyki Nowotworw, wybudowanego ze rodkw Fundacji TVN Nie jeste sam (22 czerwca 2011 roku); konferencja podsumowujca projekt edukacyjny o prawach dziecka Jestem dzieckiem mam swoje prawa, ktr zorganizowao Stowarzyszenie na rzecz Dzieci i Modziey Przystanek z Rudy lskiej (25 czerwca 2011 roku);

otwarcie wystawy w Jan Pawe II bliski dzieciom w Paacu Modziey w Nowym Sczu, podsumowujcej konkurs Wydawnictwa Promyczek z Nowego Scza i Fundacji Dzieo Nowego Tysiclecia (26 czerwca 2011 roku);

otwarcie finaw XXIII Midzynarodowej Parafiady Dzieci i Modziey, organizowanej przez Stowarzyszenie Parafiada im. w. Jzefa Kalasancjusza, ktre odbyo si w Warszawie (10 lipca 2011 roku);

Jubileuszowy Zlot Stulecia Harcerstwa, organizowany przez Zwizek Harcerstwa Polskiego i inne organizacje harcerskie z kraju i zagranicy w dniach w Krakowie (25-28 sierpnia 2011 roku);

spotkanie z instruktorami harcerskimi i podopiecznymi referatu Nieprzetartego Szlaku Chorgwi Kujawsko-Pomorskiej ZHP w Funce (23 wrzenia 2011 roku); uroczysta Gala Benefisu Marze, ktra odbya si w Teatrze Roma w Warszawie, a organizatorem bya Fundacja Spenionych Marze (26 wrzenia 2011 roku); uroczyste otwarcie Sudeckiego Centrum Organizacji Pozarzdowych w widnicy (3 padziernika 2011 roku); obchody 15-lecia Warsztatu Terapii Zajciowej w Wieruszowie (7 padziernika 2011 roku); gala konkursu Nauczyciel Roku 2011, zorganizowana przez Tygodnik Gos Nauczycielski (13 padziernika 2011 roku); Nadzwyczajne Zgromadzenie Delegatw Polskiego Stowarzyszenia im. Janusza Korczaka, ktre odbyo si w Warszawie (22 padziernika 2011 roku); inauguracja 18. edycji Wigilijnego Dziea Pomocy Dzieciom pod hasem Podarujmy dzieciom czas, ktra odbya si w Warszawie. Organizatorem akcji jest Caritas Polska wraz z Diakoni Kocioa Ewangelisko-Augsburskiego, Prawosawnym Metropolitalnym Orodkiem Miosierdzia ELEOS Polskiego Autokefalicznego Kocioa Prawosawnego oraz Diakoni Kocioa EwangelickoReformowanego w Polsce (26 listopada 2011roku);

204

doroczne spotkanie mikoajkowe dla dzieci z Rodzinnych Domw Dziecka, biorcych udzia w VII edycji konkursu na kartk witeczn Fundacji Orlen Dar Serca (3 grudnia 2011 roku);

uroczyste

rozstrzygnicie

12.

edycji

konkursu

Galerii

Plakatu

AMS,

organizowanej pod hasem Mio nie cukierek pod patronatem Towarzystwa Nasz Dom (5 grudnia 2011 roku); XVI Wielka Gala Integracji, zorganizowana przez Stowarzyszenie Przyjaci Integracji (7 grudnia 2011 roku). W 2011 roku Rzecznik Praw Dziecka obj honorowym patronatem 46 inicjatyw, podejmowanych przez organizacje pozarzdowe na rzecz dzieci. W podzikowaniu za wsparcie dziaa realizowanych przez organizacje pozarzdowe Rzecznik Praw Dziecka otrzyma w 2011 roku nagrody i wyrnienia: honorow plakiet, przyznan przez Fundacj Kidprotec.pl; wyrnienie w konkursie Przyjaciel Rodziny 2010 w kategorii Osoba publiczna, przyznane przez Fundacj Razem Lepiej; statuetk Oskara Polskiej Pediatrii, przyznan przez Polskie Towarzystwo Pediatryczne; Nagrod im. Marii Weryho-Radziwiowicz, przyznan przez miesicznik Bliej Przedszkola.

205

VII.

WSPPRACA MIDZYNARODOWA Rzecznik Praw Dziecka bra w 2011 roku udzia w pracach midzynarodowych

gremiw, zajmujcych si ochron praw dzieci oraz w konferencjach, powiconych tej problematyce. Byy to: posiedzenie Genewa 14 lutego 2011 roku Rzecznik Praw Dziecka przebywa z wizyt w Genewie. Najwaniejszym jej punktem by udzia w posiedzeniu grupy roboczej powoanej przez Rad Praw Czowieka ds. opracowania III Protokou Fakultatywnego do Konwencji o Prawach Dziecka. W konsekwencji posiedze grupy roboczej, Zgromadzenie Narodowe ONZ dnia 19 grudnia 2011 roku wspomniany Protok przyjo. Rzecznik Praw Dziecka spotka si z Przewodniczc Komitetu Praw Dziecka ONZ Yanghee Lee, Zastpc Przewodniczcej Jean Zermatten, szefem grupy roboczej Drahoslavem Stefankiem oraz midzynarodowym ekspertem w zakresie praw dziecka Peterem Newellem. W czasie dyskusji Rzecznik podkreli istot i zasadno opracowywanego protokou, ktry ma wyposay Komitet Praw Dziecka ONZ w moliwo przyjmowania skarg indywidualnych i zbiorowych w przypadku naruszenia praw dziecka w krajach ONZ oraz przypomnia wkad Polski w tworzenie tego tak wanego dla wszystkich dzieci dokumentu midzynarodowego, jakim jest Konwencja o Prawach Dziecka. Podczas pobytu w Genewie Rzecznik odwiedzi rwnie Stae Przedstawicielstwo RP przy Biurze Narodw Zjednoczonych, gdzie spotka si z Remigiuszem A. Henczlem Ambasadorem Nadzwyczajnym i Penomocnym, Staym Przedstawicielem RP przy Biurze Narodw Zjednoczonych i innych organizacji midzynarodowych w Genewie. W trakcie spotkania rozmawiano o zadaniach Staego Przedstawicielstwa oraz polskiego Rzecznika Praw Dziecka, nawizano rwnie do tradycji organizowania rokrocznie w Genewie przez Stae Przedstawicielstwo seminarium powiconego dziaalnoci Janusza Korczaka. grupy roboczej powoanej przez Rad Praw Czowieka

ds. opracowania III Protokou Fakultatywnego do Konwencji o Prawach Dziecka

206

midzynarodowe spotkanie zorganizowane przez Agencj Praw Podstawowych Unii Europejskiej powicone wskanikom ochrony praw dziecka w Europie Wiede W dniach 22-23 lutego 2011 roku odbyo si spotkanie powicone wskanikom ochrony praw dziecka w Europie zorganizowane w Wiedniu przez Agencj Praw Podstawowych Unii Europejskiej. Spotkanie powicone byo zbieraniu danych, dotyczcych wskanikw ochrony praw dziecka w Europie. Wzili w nim udzia eksperci z krajw czonkowskich Unii Europejskiej, Rady Europy i Organizacji Narodw Zjednoczonych. Zaproszeni gocie opisywali swoj prac i problemy najmodszych, z ktrymi maj na co dzie do czynienia. Przedstawiciel Rzecznika Praw Dziecka w swoich wypowiedziach pokrtce przedstawi podstawowe zagadnienia dotyczce sytuacji dziecka przed polskim wymiarem sprawiedliwoci i zaakcentowa problem braku skutecznych narzdzi do egzekucji prawa dziecka do kontaktu z rodzicem niesprawujcym staej pieczy. Obradom towarzyszyy zajcia warsztatowe podczas ktrych uczestnicy konferencji szczegowo omawiali problemy dzieci z trudnych rodowisk oraz dzieci ofiar przemocy i wyzysku. Jak podkrelaa kilkakrotnie pani Maria Amor Martin Estebanez z Agencji Praw Podstawowych, spotkanie miao suy gwnie uzyskaniu informacji od uczestniczcych ekspertw i specjalistw, ktre pozwol na ukierunkowanie dalszych dziaa Agencji Praw Podstawowych Unii Europejskiej w przyszoci.

posiedzenie Zarzdu Europejskiej Sieci Rzecznikw Praw Dziecka ENOC Bruksela 16 maja 2011 roku Rzecznik Praw Dziecka uczestniczy w posiedzeniu Zarzdu Europejskiej Sieci Rzecznikw Praw Dziecka ENOC, ktre odbyo si w Brukseli. Na spotkaniu omwiono biece kwestie dotyczce funkcjonowania Europejskiej Sieci Rzecznikw Praw Dziecka w szczeglnoci przygotowania do dorocznego zjazdu Rzecznikw, ktre w poowie wrzenia 2011 roku odbyo si w Warszawie. Podczas wrzeniowej konferencji przewodnictwo w Sieci ENOC obj polski Rzecznik Praw Dziecka. Spotkanie zaowocowao te przyjciem do grona ENOC nowego Rzecznika Praw Dziecka kolejna niezalena instytucja ochrony praw dziecka zostaa utworzona w Holandii. Po spenieniu wymogw statutowych oraz wszelkich formalnoci, na

207

posiedzeniu Zarzd ENOC oficjalnie przyj holenderskiego Rzecznika w poczet czonkw organizacji. midzynarodowa konferencja Rady Europy powicona przeciwdziaaniu przemocy wobec dzieci Kijw W dniach 24-25 maja 2011 roku Rady Rzecznik Europy Praw Dziecka uczestniczy w midzynarodowej konferencji powiconej przeciwdziaaniu

przemocy wobec dzieci. Spotkanie odbyo si w ramach ukraiskiego przewodnictwa w Komitecie Ministrw Rady Europy. W konferencji wzili m.in. udzia Wicepremier i Minister Polityki Spoecznej Ukrainy Serhii Tiphiko, Sekretarz Generalny Rady Europy Maud de Boer-Buquicchio, a take przedstawiciele, ONZ, UNICEF i innych organizacji midzynarodowych, na co dzie zajmujcych si prac na rzecz dzieci. W swoim wystpieniu Rzecznik zaprezentowa rozwizania prawne, dotyczce zakazu bicia dzieci, jakie wprowadzono w Polsce w 2010 roku, a take przedstawi zakres kompetencji polskiego Rzecznika Praw Dziecka. Podczas konferencji spotka si rwnie z Mart Santos Pais, specjalnym Przedstawicielem ONZ ds. przeciwdziaania przemocy wobec dzieci. Wyrazia ona poparcie dla dziaa polskiego Rzecznika w zakresie przeciwdziaania przemocy wobec dzieci oraz promowania i informowania spoeczestwa o dziaalnoci instytucji. Zapewnia rwnie o penym poparciu ONZ dla idei utworzenia dziecicego ombudsmana w tych pastwach, w ktrych takiej niezalenej instytucji jeszcze nie powoano. konferencja ekspercka Komisji Europejskiej na temat dzieci zaginionych Bruksela W dniach 25-26 maja 2011 roku miaa miejsce konferencja ekspercka Komisji Europejskiej nt. dzieci zaginionych i funkcjonowania linii 116 000 europejskiego telefonu ws dzieci zaginionych pt.: European responses to missing children and the need for child-friendly justice. Podczas konferencji omawiano rol organizacji Missing Children Europe i wag podejmowanych przedsiwzi, a take znaczenie europejskiego lobbingu na rzecz zaginionych dzieci i zaangaowanie Komisji Europejskiej w problematyk telefonu w sprawie zaginionego dziecka oraz w rozwijanie systemu Child Alert.

208

Uczestnicy spotkania wymieniali dowiadczenia na temat organizacji obchodw Midzynarodowego Dnia Dziecka Zaginionego w poszczeglnych krajach, Child Alertu, i dziaania telefonu 116 000. Omawiano take dobre praktyki oraz rozpoznanie umiejtnoci niezbdnych dla owocnego wdroenia i dziaania numeru we wszystkich krajach czonkowskich Unii Europejskiej. Konferencja bya adresowana do przedstawicieli krajw czonkowskich UE, ekspertw oraz operatorw na co dzie pracujcych przy Telefonie w Sprawie Zaginionego Dziecka, systemie Child Alert, a take zwizanych z problemem przyjaznego dziecku sdownictwa. midzynarodowe spotkanie Europejskiej Sieci Modych Doradcw ENYA Belfast Modzi Doradcy Rzecznika Praw Dziecka Anna Jastrzembska z Bydgoszczy i Aleksander Strzelecki z Warszawy uczestniczyli w dniach 25-26 lipca 2011 roku w Belfacie w spotkaniu Europejskiej Sieci Modych Doradcw (ENYA), dziaajcej przy Europejskiej Sieci Rzecznikw Praw Dziecka (ENOC). Przez dwa dni modzie z Azerbejdanu, Chorwacji, Cypru, Finlandii, Grecji, Hiszpanii, Polski, Malty, Irlandii Pnocnej oraz Republiki Serbskiej dyskutowaa o przestrzeganiu praw dziecka w takich obszarach, jak edukacja, zdrowie, nowe technologie czy przemoc. Efekt tych prac w postaci konkretnych propozycji dziaa zosta przedstawiony Rzecznikom Praw Dziecka z caej Europy podczas Zjazdu sieci ENOC w Warszawie. W spotkaniu ENYA w Belfacie uczestniczyli rwnie Patricia Lewsley, Komisarz ds. dzieci i modziey Pnocnej Irlandii oraz Rzecznicy Praw Dziecka z Cypru (Leda Koursoumba), Katalonii (Maria Jesus Larios), Irlandii (Emily Logan) oraz Grecji George Moschos. zjazd Rzecznikw zrzeszonych w ramach Europejskiej Sieci Rzecznikw Praw Dziecka ENOC Warszawa W dniach 14-16 wrzenia 2011 roku mia miejsce w Warszawie Zjazd europejskich Rzecznikw Praw Dziecka, zrzeszonych w Europejskiej Sieci Rzecznikw Praw Dziecka ENOC. Podczas spotkania przewodnictwo w tej organizacji obj polski Rzecznik Praw Dziecka. Europejska Sie Rzecznikw Praw Dziecka ENOC zrzesza niezalene instytucje narodowe, regionalne lub lokalne czuwajce nad przestrzeganiem praw dziecka 209

w pastwach naszego kontynentu. Obejmuje obecnie 40 instytucji w 31 krajach. Ich przedstawiciele spotykaj si kadego roku w pastwie, ktrego przedstawiciel obejmuje przewodnictwo w organizacji na kolejne 12 miesicy. W spotkaniu wziy udzia delegacje z kilkudziesiciu krajw (m.in.: Hiszpanii, Azerbejdanu, Armenii, Belgii, Chorwacji, Cypru, Danii, Gruzji, Grecji, Irlandii, Litwy, Malty, Czarnogra, Norwegii, Sowenii, Szwecji, Holandii, Anglii, Rosji, Kosowa, Francji, Ukrainy), przedstawiciele ONZ, Komisji Europejskiej i Rady Europy, a take przedstawiciele rzdu, parlamentu i Kancelarii Prezydenta, tj, Podsekretarz Stanu ds. spoecznych w Kancelarii Prezydenta Irena Wycicka, Minister Edukacji Katarzyna Hall oraz Minister Sprawiedliwoci Krzysztof Kwiatkowski. Odczytano list od Maonki Prezydenta RP Pani Anny Komorowskiej. Witajc goci w Warszawie Rzecznik podkreli, e spotykaj si w kraju Janusza Korczaka, ktry by prekursorem dziaa w dziedzinie ochrony praw dzieci i stworzy podwaliny do stworzenia Konwencji o Prawach Dziecka oraz powoania instytucji Rzecznika Praw Dziecka. W pierwszym dniu zjazdu rzecznicy oraz ich przedstawiciele mwili m.in. o tym, z jakimi problemami maj do czynienia, a take jakie zmiany legislacyjne dotyczce dzieci miay miejsce w ich krajach w ostatnim czasie. W obradach uczestniczya modzie z Irlandii Pnocnej, Grecji, Cypru, Malty, Republiki Serbskiej oraz Polski. Modzi Doradcy przedstawili Rzecznikom rekomendacje i propozycje dziaa w najwaniejszych dla nich sprawach. Dzie Dyskusji Oglnej w Komitecie Praw Dziecka ONZ Genewa 30 wrzenia 2011 roku odby si w Genewie Dzie Dyskusji Oglnej przeprowadzony w ramach 58 sesji Komitetu Praw Dziecka ONZ powicony tematowi dzieci rodzicw pozostajcych w wizieniu. Celem dyskusji byo umoliwienie uczestnikom lepszego zrozumienia implikacji wynikajcych z Konwencji o Prawach Dziecka w odniesieniu do aspektu praw dzieci rodzicw w wizieniach. W dyskusji udzia wzili przedstawiciele rzdw, organizacje praw czowieka ONZ, organy ONZ, jak rwnie narodowe organizacje praw czowieka, organizacje pozarzdowe i zaproszeni eksperci. Podczas spotkania podkrelano, e poszczeglne Pastwa powinny zapewni jeszcze lepsz ochron praw dzieci dotknitych omawianym problemem, poprzez waciwe polityki i wymian dobrych praktyk. Debata koncentrowaa si w duym stopniu na

210

wpywie na dzieci pozbawienia ich rodzicw wolnoci w szczeglnoci takich aspektw jak aresztowanie, ledztwo, proces, wyrok, uwizienie, uwolnienie i reintegracja rodzica z rodzin i spoeczestwem oraz radzenie sobie dzieci ze mierci rodzica, w przypadku gdy zosta on skazany na kar mierci. W ramach spotkania uczestnicy wzili udzia w zajciach warsztatowych powiconych niemowlakom i maym dzieciom mieszkajcym z rodzicami w wizieniu lub ich odwiedzajcym i warunkw temu towarzyszcym oraz dzieci pozostawionych bez opieki w przypadku uwizienia rodzica. Konkluzje Dnia Dyskusji Oglnej to zwikszenie wiadomoci na temat praw dzieci rodzicw pozostajcych w wizieniu, zidentyfikowanie zasad i przykadw dobrych praktyk zwizanych z dziemi rodzicw w wizieniu oraz rozpowszechnienie wiedzy na temat tego problemu wrd poszczeglnych pastw, lokalnych i narodowych organizacji pozarzdowych i pozostaych organw, ktrych obszar dziaania obejmuje t tematyk. midzynarodowa konferencja powicona opiece zdrowotnej przyjaznej dzieciom Lizbona Rzecznik Praw Dziecka uczestniczy w dniach 29-30 wrzenia 2011 roku w Lizbonie w konferencji ministrw zdrowia pastw czonkowskich Rady Europy, powiconej tworzeniu opieki zdrowotnej przyjaznej dzieciom. Polski Rzecznik zosta zaproszony do udziau w tym spotkaniu jako Przewodniczcy Europejskiej Sieci Rzecznikw Praw Dziecka ENOC. Wygosi referat na temat uczestnictwa dzieci w tworzeniu im przyjaznej opieki zdrowotnej. Ministrowie zdrowia w swoich prezentacjach mwili o dobrych praktykach i planach majcych na celu ulepszenie dziaania suby zdrowia w ich krajach, tak aby bya ona dostpna dla wszystkich dzieci i charakteryzowaa si najwysz jakoci usug wiadczonych najmodszym. Z ramienia Polski wystpi Wiceminister Zdrowia, ktry mwi o dziaaniach resortu w zakresie opieki nad najmodszymi, a take o dziaaniach podejmowanych w ramach trwajcej obecnie polskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej. W konferencji brali take udzia przedstawiciele WHO i organizacji aktywnych w obszarze opieki zdrowotnej dla najmodszych.

211

seminarium midzynarodowe na temat praw dziecka Odessa W dniach 25-26 padziernika 2011 roku Rzecznik Praw Dziecka by gociem seminarium na temat praw dziecka, zorganizowanym w Odessie przez Rad Europy. Do udziau w spotkaniu zosta zaproszony w roli eksperta i wygosi referat na temat roli dziecicego ombudsmana w promowaniu krajowych polityk na rzecz praw dziecka z perspektywy polskiego Rzecznika oraz Przewodniczcego Europejskiej Sieci Rzecznikw Praw Dziecka ENOC. W spotkaniu uczestniczyli przedstawiciele Rady Europy, jak i pozostaych uczestnikw, m.in. Rzecznika Praw Obywatelskich Modawii (region Tiraspol) oraz Rzecznika Praw Dziecka Modawii (region Kiszyniw). przedstawiciele Rzecznika Praw Dziecka Grecji, Litwy oraz Federacji Rosyjskiej. Seminarium oprcz wymiaru teoretycznego miao take charakter warsztatowy. Zadaniem grupy roboczej byo wypracowanie wsplnego stanowiska na rzecz zaangaowania lokalnych wadz poszczeglnych pastw na rzecz ochrony praw dziecka, a take zapobiegania przemocy wobec najmodszych.

midzynarodowa konferencja Rady Europy powicona Strategii Rady Europy na lata 2012-2015 Monaco Rzecznik Praw Dziecka uczestniczy w dniach 20-21 listopada 2011 roku w konferencji powiconej Strategii Rady Europy na rzecz Praw Dziecka na lata 20122015. W inauguracji obrad uczestniczya Ksina Hanoveru Karolina, honorowy patron konferencji, a take Zastpca Sekretarza Generalnego Rady Europy Maud de Boer-Buquicchio oraz Przewodniczcy Zgromadzenia Parlamentarnego organizacji Mevlut Cavusoglu. Konferencja zgromadzia przedstawicieli wysokiego szczebla wszystkich pastw czonkowskich Rady Europy, ktrzy opowiadali o swoich dowiadczeniach w obszarach przemocy wobec dzieci, uczestnictwa dzieci oraz wymiaru sprawiedliwoci i opieki zdrowotnej przyjaznej najmodszym. W czasie obrad zostay rwnie przedstawione zaoenia nowej Strategii Rady Europy na rzecz Praw Dziecka na lata 2012-2015. Rzecznik jako jeden z ekspertw podczas debaty, dotyczcej tworzonej przez Rad Europy Platformy Praw Dziecka zabra gos w dyskusji na temat wymiany dowiadcze pomidzy partnerami zgromadzonymi wok niej. Polski Rzecznik, bdcy jednoczenie Przewodniczcym Europejskiej Sieci Rzecznikw Praw Dziecka

212

ENOC, przedstawi spostrzeenia dotyczce dziaa Rady Europy w zakresie ochrony praw najmodszych w trakcie realizacji sztandarowego programu organizacji pn. Budowanie Europy dla i z dziemi. W drugim dniu konferencji odbyy si warsztaty, dotyczce ochrony dzieci w mediach spoecznociowych, edukacji na temat praw czowieka i demokracji oraz wspierania rodzin. spotkanie z Komisarzem Praw Czowieka Rady Europy Warszawa Uczestniczcy w II Szczycie Partnerstwa Wschodniego w Warszawie Komisarz Praw Czowieka Rady Europy Thomas Hammarberg odwiedzi w dniu 30 wrzenia 2011 roku Biuro Rzecznika Praw Dziecka. Komisarzowi towarzyszya jego doradca prof. Silvia Grundmann. Obecna bya take ambasador Urszula Gacek, Stay Przedstawiciel RP przy Radzie Europy oraz zastpca dyrektora Departamentu Dyplomacji Publicznej i Kulturalnej MSZ. Rozmawiano o uchwalonym przez Sejm RP Roku Janusza Korczaka, ktry bdzie obchodzony w 2012 roku. Komisarz Hammarberg deklarowa wspprac Rady Europy w promowaniu myli korczakowskiej we wszystkich krajach czonkowskich. Mwi o potrzebie zachcania rzdw krajw europejskich do wydawania dzie Korczaka. Wskazywa na potrzeb dalszych bada naukowcw z rnych pastw nad spucizn Janusza Korczaka. Thomas Hammarberg szwedzki dyplomata i dziaacz na rzecz praw czowieka interesowa si dziaaniami polskiego Rzecznika Praw Dziecka i jego ustawowymi kompetencjami, po czym bardzo wysoko oceni realizowany w Polsce kierunek wzmocnienia ustawowego i finansowego instytucji Rzecznika Praw Dziecka. spotkanie z czonkini Komitetu Praw Dziecka ONZ Warszawa 16 wrzenia 2011 roku na zaproszenie Rzecznika, gocia w biurze pani Maria Herczog czonek Komitetu Praw Dziecka Organizacji Narodw Zjednoczonych. W spotkaniu uczestniczyli rwnie Posowie na Sejm RP: Magdalena Kochan i Sawomir Piechota, z sejmowej Komisji Polityki Spoecznej i Rodziny. W czasie spotkania rozmawiano o polskich rozwizaniach w zakresie wspierania rodzin i organizacji systemu pieczy zastpczej nad dzieckiem oraz przeciwdziaania przemocy wobec dzieci. Maria Herczog z zainteresowaniem wysuchaa informacji o uchwalonej przez Sejm ustawie, ktra reguluje ten niezmiernie wany obszar polityki spoecznej pastwa. Przekazaa rwnie swoje spostrzeenia w tym zakresie 213

z perspektywy czonka Komitetu Praw Dziecka ONZ. Bardzo wysoko ocenia dziaania Polski w zakresie wzmocnienia instytucji Rzecznika Praw Dziecka.

214

VIII.

UPOWSZECHNIANIE PRAW DZIECKA Ustawowym obowizkiem Rzecznika Praw Dziecka, zgodnie z art. 3 pkt. 5 Ustawy,

jest upowszechnianie praw dziecka oraz metod ich ochrony. Podejmowane w cigu roku inicjatywy Rzecznika suyy podnoszeniu i utrwalaniu wiedzy o prawach dziecka wrd samych dzieci, jak rwnie osb dorosych. 1. Dziaalno bieca Upowszechnianie praw dziecka podobnie jak w latach ubiegych odbywao si najczciej podczas bezporednich spotka Rzecznika z dziemi i modzie. Zorganizowane grupy z przedszkoli, szk podstawowych, gimnazjalnych czy ponadgimnazjalnych odwiedzay Rzecznika Praw Dziecka w jego siedzibie. W minionym roku Rzecznik przyj w Biurze dzieci i modzie m.in. z Warszawy, Wieruszowa, Rudna, arowa, Elblga, Borcza, Szczecina, Grdka cznie 780 osb. Wizyty w Biurze Rzecznika Praw Dziecka oprcz spotkania z Rzecznikiem obejmoway zwiedzanie jego siedziby, a take udzia w zajciach i warsztatach dotyczcych praw najmodszych, prowadzonych przez pracownikw Biura. Rzecznik Praw Dziecka tradycyjnie ju spotyka si z dziemi i modzie w rnych miejscach caej Polski, m.in. w szkoach, przedszkolach, szpitalach, placwkach wypoczynku i placwkach opiekuczo-wychowawczych. Takie spotkania odbyy si m.in. w Rumi, Lublinie, Gogowie, Poznaniu, Tomaszowie Mazowieckim, Czstochowie, Bydgoszczy, Toruniu, Mawie, Kocianie, Lesznie, Gostyniu, Czaczu, Gdasku, Suliszewie, Krakowie, odzi, Toporzyskach, Gorzowie Wielkopolskim, Zastruu, arowie, Szczecinie, Tarnowskich Grach, Krotoszynie, Konarzewie, Bielsku-Biaej, Prudniku, Opolu, Rudniku, Raciborzu, Rudzie lskiej, Nowym Sczu, Wrocawiu, widnicy, Baczu, Kobyce, Mielcu, Wgrowcu, Pile, Helenowie, Grudzidzu, Mirkowie, Chojnicach, Sierosawicach, Wirkach, Czeladzi, Katowicach, Wieluniu, Witoszowie Dolnym, Domaszkowie, Lenej, Radomiu, Tarnowskich Grach, Brwinowie, Szymbarku, Solcu Kujawskim i Zambrowie. W spotkaniach z Rzecznikiem wzio udzia ponad 54 tys. dzieci i modziey, a kady uczestnik otrzyma na zakoczenie zestaw materiaw o prawach dziecka i Dziecicym Telefonie Zaufania Rzecznika, m.in. Konwencj o Prawach Dziecka w wersji ksieczkowej i skadanej, zakadk ksikow, smycz, podkadk pod mysz, dugopis, plan lekcji, plakat. Upowszechnianiu praw dziecka suyy te spotkania Rzecznika Praw Dziecka ze studentami wyszych uczelni w minionym roku miay one miejsce na uczelniach w Warszawie, Gdasku, Opolu, Wrocawiu, Poznaniu i Lublinie. Rzecznik Praw Dziecka kontynuowa w 2011 roku wydawanie publikacji samodzielnie lub we wsppracy z organizacjami pozarzdowymi sucych propagowaniu 215

wiedzy o prawach dziecka i dziaalnoci Rzecznika. W minionym roku ukaza si zbir wystpie generalnych Rzecznika z 2009 roku, wraz z odpowiedziami waciwych urzdw i instytucji, a take ksikowe wydanie Informacji o dziaalnoci Rzecznika Praw Dziecka wraz z uwagami o stanie przestrzegania praw dziecka za lata 2008, 2009 i 2010. Pozycje te zostay przekazane do 200 najwikszych bibliotek w caym kraju. Przy wsppracy z Fundacj Rozwoju Dzieci im. J. A. Komeskiego, Rzecznik Praw Dziecka wyda w 2011 roku biuletyn Dzieci w Europie nr 20(8)/2011, poczony z Biuletynem Informacyjnym Rzecznika nr 1/2011. Publikacja powicona jest problemowi opieki oraz edukacji dla dzieci poniej 3 roku ycia i zawiera zarwno rozwaania teoretyczne na ten temat, jak i wyniki najnowszych bada, a take praktyczne rozwizania stosowane w wybranych pastwach Unii Europejskiej. W biuletynie znalazy si rwnie wystpienia Rzecznika Praw Dziecka z konferencji dotyczcych opieki nad dziemi w wieku do lat 3. W 2011 roku na rynku ukazay si take 2 ksiki, wydane pod patronatem Rzecznika Praw Dziecka. Pierwsza z nich to ksika Iwony Chmielewskiej Pamitnik Blumki, ktrej premiera odbya si 16 listopada 2011 roku w Biurze Rzecznika Praw Dziecka. Autorka umiejtnie czy fikcj literack z rzeczywistoci Domu Sierot prowadzonego przez Janusza Korczaka. Krtkie historyjki ukazuj w pogodny sposb codzienne ycie w sierocicu, a take idee, jakimi kierowa si Stary Doktor. Druga pozycja to Bezpieczna bajka. W tej publikacji znalazy si bajki terapeutyczne, ktre czytane przez rodzicw i wychowawcw pomog w rozwizaniu problemw najmodszych i odnalezieniu si w trudnym wiecie dorosych. Kada historia jest poprzedzona krtk rozmow ze specjalist oraz zawiera komentarz terapeutyczny. Autem jednego z eksperckich komentarzy jest Rzecznik Praw Dziecka. Tradycj stao si ju, e w sprawach i sytuacjach wanych dla dzieci, modziey czy dorosych Rzecznik Praw Dziecka kieruje listy otwarte. W 2011 roku listy Rzecznika zwizane byy z nastpujcymi wydarzeniami: 216 rozpoczciem ferii zimowych (14 stycznia), egzaminem podsumowujcym wiedz zdobyt w gimnazjum (9 kwietnia), Midzynarodowym Dniem Dziecka (1 czerwca), zakoczeniem roku szkolnego 2010/2011 (20 czerwca), rozpoczciem wakacji i kontrol wypoczynku letniego (12 lipca), Dniem Edukacji Narodowej (13 padziernika), Dniem Pracownika Socjalnego (8 listopada), Midzynarodowym Dniem Wolontariusza (2 grudnia),

przygotowaniem do zabaw sylwestrowych z uyciem fajerwerkw, petard i zimnych ogni oraz potrzeb zwrcenia szczeglnej uwagi na bezpieczestwo dzieci (28 grudnia).

Rzecznik Praw Dziecka w 2011 roku wsppracowa z mediami przy upowszechnianiu praw dziecka. T drog komentowa aktualne informacje dotyczce podejmowanych dziaa, udziela wyjanie na temat interwencji w sprawach indywidualnych, apelowa do rodzicw i opiekunw m.in. w sprawie powstrzymywania si od podawania dzieciom grzybw, a take przyblia istot wystpie o charakterze generalnym, kierowanych do instytucji pastwowych. Podnoszeniu wiadomoci na temat praw najmodszych suyy rwnie wywiady telewizyjne, radiowe i prasowe. cznie w prasie i na portalach internetowych ukazao si w minionym roku 2 157 artykuw dotyczcych dziaalnoci Rzecznika. Rzecznik Praw Dziecka prowadzi i rozszerza dziaalno Centrum Informacji o Prawach Dziecka, ktrego zadaniem jest gromadzenie i upowszechnianie wiedzy na temat stanu przestrzegania praw najmodszych. W ramach Centrum prowadzona i rozbudowywana jest biblioteka, w ktrej znajduj si wydawnictwa dotyczce takich zagadnie, jak m.in. prawa dziecka, procedury prawne, psychologiczne bd socjologiczne ujcia dziecka. Z zasobw biblioteki korzystaj studenci oraz doktoranci. Centrum koordynuje rwnie praktyki studenckie w Biurze Rzecznika Praw Dziecka, dziki ktrym studenci takich kierunkw, jak prawo, administracja, pedagogika, psychologia, dziennikarstwo, politologia, socjologia i bibliotekarstwo mog dokadnie pozna specyfik dziaania Rzecznika Praw Dziecka. W 2011 roku Rzecznik Praw Dziecka rozstrzygn konkurs na najlepsze prace magisterskie i doktorskie, ktrych obrony odbyy si w roku akademickim 2009/2010. W tej edycji konkursu nagrodzono jedn prac magisterk i jedn doktorsk, przyznano rwnie trzy wyrnienia. Laureatk konkursu w kategorii praca doktorska zostaa Marta Prucnal, autorka pracy Midzynarodowy system prawnej ochrony dzieci przed uczestnictwem w dziaaniach zbrojnych, napisanej pod kierunkiem prof. dr. hab. Kazimierza Lankosza na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagielloskiego. W kategorii praca magisterska I miejsce zdobya pani Karolina Chmielewska za prac Ochrona przesuchiwanych dzieci. Zapobieganie wtrnej wiktymizacji, napisan pod kierunkiem dr hab. Janiny Czapskiej na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagielloskiego. Wyrnienia w tej kategorii otrzymay: Karolina Borkowska za prac Prawo dziecka do wypowiedzi w sprawach rozpoznawanych przez sd rodzinny, napisan pod kierunkiem dr. hab. Marii Kolankiewicz na Wydziale Pedagogiki Uniwersytetu Warszawskiego; Paulina Ogoziska za prac 217

Przesuchanie maoletniego wiadka w polskim procesie karnym, napisan pod kierunkiem prof. zw. dr. hab. Tomasza Grzegorczyka na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu dzkiego oraz Joanna Ostojska za prac Sytuacja prawna embrionu In vitro napisan pod kierunkiem prof. dr hab. Elbiety Skowroskiej-Bocian na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. W listopadzie 2011 roku Rzecznik Praw Dziecka ogosi kolejny konkurs na prace magisterskie i doktorskie, dotyczce praw dziecka, ktre zostay obronione w roku akademickim 2010/2011. Rok 2011 to dalszy rozwj serwisu Strefa Modych.pl (www.strefamlodych.pl), czyli specjalnej strony internetowej Rzecznika, skierowanej do modziey gimnazjalnej i przez modych ludzi wspredagowanej. W 2011 roku uleg zmianie serwis internetowy Strefy, jest w tej chwili bardziej nowoczesny i dynamiczny. Pozwala w atrakcyjny sposb eksponowa zebrane na stronie materiay, m.in. artykuy, teksty, zdjcia, historyjki oraz krtkie filmy poruszajce kwestie przestrzegania praw dziecka i dziaalnoci Rzecznika. W ostatnim kwartale 2011 roku rozpoczy si przygotowania do uruchomienia profilu Strefy Modych w serwisie spoecznociowym Facebook. Z kadym rokiem wzrasta znaczenie i presti Nagrody Honorowej Rzecznika Praw Dziecka, rwnie sucej upowszechnianiu praw dziecka. Wyrnienie trafia do osb i instytucji szczeglnie zasuonych w dziaalnoci na rzecz najmodszych i obrony ich praw. Laureatami Nagrody w 2011 roku byli: Patrycja Lewsley, Komisarz Praw Dziecka z Irlandii Pnocnej; Ankie Vandekerckhove, w latach 1998-2009 Komisarz Praw Dziecka w Belgii, obecnie niezaleny ekspert i doradca Europejskiej Sieci Rzecznikw Praw Dziecka ENOC; Maria Krl, Przewodniczca Stowarzyszenia Pomocy Dzieciom Niepenosprawnym Krok za krokiem z Zamocia; Peter Newell, niezaleny ekspert i doradca Europejskiej Sieci Rzecznikw Praw Dziecka ENOC; Piotr Pawowski, Prezes Stowarzyszenia Przyjaci Integracji. Rzecznik Praw Dziecka przyzna rwnie Nagrody Honorowe organizacjom pozarzdowym: Fundacji ABCXXI Caa Polska czyta dzieciom, Fundacji Kidprotect.pl oraz Fundacji Krajowe Centrum Kompetencji. Do tej pory Nagrod Honorow Rzecznika Praw Dziecka otrzymali m.in. dr Maria opatkowa, prof. dr hab. Jadwiga Biczycka, Anna Dymna, Pose na Sejm RP Magdalena Kochan, dr Wanda Beska lekarka, ktra przeszo 40 lat opiekowaa si dziemi trdowatymi w Ugandzie, Fundacja Dzieci Niczyje, Komitet Ochrony Praw Dziecka, Towarzystwo Przyjaci Dzieci oraz Redakcja miesicznika dla dzieci Pomyczek. 26 lipca 2011 roku Rzecznik Praw Dziecka powoa Rad Doradcz, dziaajc przy Rzeczniku. Kadencja czonkw Rady trwa dwa lata. W jej skad weszli: 218

prof. Alicja Chybicka wybitny onkolog dziecicy, kierownik Katedry i Kliniki Transplantacji Szpiku, Onkologii i Hematologii Dziecicej Akademii Medycznej we Wrocawiu, prezes Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego (odwoana w zwizku z wyborem na Senatora Rzeczypospolitej Polskiej),

Renata Durda kieruje Oglnopolskim Pogotowiem dla Ofiar Przemocy w Rodzinie Niebieska Linia, Anna Dymna zaoycielka i prezes Fundacji Mimo Wszystko, pomysodawczyni Oglnopolskiego Przegldu Twrczoci Teatralno-Muzycznej Osb Niepenosprawnych Albertina oraz Festiwalu Zaczarowanej Piosenki im. Marka Grechuty dla uzdolnionych wokalnie osb niepenosprawnych,

Jacek Ignaczewski sdzia rodzinny w Sdzie Rejonowym w Olsztynie, autor licznych publikacji prawnych, dr Pawe Jaros wykadowca praw czowieka na Uniwersytecie Kardynaa Stefana Wyszyskiego w Warszawie, sdzia, Rzecznik Praw Dziecka w latach 2001-2006,

Mirosawa Ktna psycholog, wsptworzya Komitet Ochrony Praw Dziecka, w ktrym od 1981 roku penia funkcj wiceprzewodniczcej, a od 1992 roku jest przewodniczc Zarzdu Krajowego,

Izabella Koecka zaoycielka Fundacji Pomocy Rodzinie Opoka w odzi; dr Irena Kornatowska psychiatra, prezes Fundacji Dzieci Niczyje, Henryka Krzywonos-Strycharska dziaaczka opozycji w okresie PRL, sygnatariuszka porozumie sierpniowych. Prowadzia rodzinny dom dziecka w Gdasku,

Joanna Luberadzka-Gruca prezes Fundacji Przyjacika, od 2004 roku koordynator Koalicji na rzecz Rodzinnej Opieki Zastpczej, Edward Lutczyn polski artysta plastyk, znany z rysunkw satyrycznych, karykatur i ilustracji oraz plakatw, zarwno skierowanych do najmodszych, jak i do dorosych,

o. Arkadiusz Nowak Prowincja Polskiej Prowincji Zakonu Posugujcych Chorym (ojcowie kamilianie). Zaangaowany w dziaania na rzecz chorych, a w szczeglnoci osb zakaonych wirusem HIV. Do 2003 roku penomocnik ministra zdrowia ds. AIDS i narkomanii. Wspautor pierwszego Krajowego Programu ds. przeciwdziaania AIDS. Zaoyciel i prezes Instytutu Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej, 219

Teresa

Ogrodziska

prezes

Zarzdu

Fundacji

Rozwoju

Dzieci

im. J. A. Komeskiego, wspzaoycielka Polskiej Fundacji Dzieci i Modziey; prof. Jan Oleszczuk wybitny lekarz-ginekolog, kierownik Katedry i Kliniki Poonictwa i Perinatologii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie, Piotr Pawowski dziaacz spoeczny i dziennikarz, od 1994 roku wydaje magazyn powicony niepenosprawnoci INTEGRACJA, prezes Stowarzyszenia Przyjaci Integracji i Fundacji Integracja, Teresa Maria Romer wybitny prawnik, sdzia Sdu Najwyszego w stanie spoczynku, byy wieloletni prezes zarzdu Stowarzyszenia Sdziw Polskich Iustitia, prof. Barbara Smoliska-Theiss kierownik Katedry Pedagogiki Spoecznej im. Janusza Korczaka w Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej, Anna Sobiesiak dyrektor Orodka Adopcyjno-Opiekuczego w Toruniu; Henryka Sokoowska prezes Stowarzyszenia Integracyjnego Klub Otwartych Serc w Wieruszowie, Jakub piewak prezes Fundacji Kidprotect.pl, prof. Maciej Wojtyszko reyser teatralny i filmowy, pisarz, autor sztuk i przedstawie, w swoim dorobku ma wiele spektakli dla modych widzw, Dorota Zawadzka pedagog i psycholog dziecicy. 27 grudnia 2011 roku w skad Rady Doradczej powoana zostaa prof. dr hab. Ewa Jarosz, pracownik naukowo-dydaktyczny Katedry Pedagogiki Spoecznej Uniwersytetu lskiego. 2. Wydarzenia W 2011 roku z upowszechnianiem praw najmodszych zwizanych byo wiele wydarze, ktre Rzecznik Praw Dziecka organizowa lub wsporganizowa. Byy to m.in.: wizyta w Warszawie Rzecznika Praw Obywatelskich Kraju Zwizkowego Meklemburgii Pomorza Przedniego 18 stycznia 2011 roku na zaproszenie Rzecznika Praw Dziecka przebywa w Warszawie Bernd Schubert, Rzecznik Praw Obywatelskich Kraju Zwizkowego Meklemburgii Pomorza Przedniego. Bernd Schubert spotka si z Wicemarszakiem Sejmu RP Stefanem Niesioowskim i Przewodniczcym Polsko-Niemieckiej Grupy Parlamentarnej Posem Janem Rzymek. Bernd Schubert przyjecha do Warszawy, by 220

zapozna si z metodami i specyfik pracy polskiego Rzecznika, gdy coraz wicej polskich wspobywateli Meklemburgii zwraca si do niego z rnymi problemami. Skargi i wnioski dotycz przede wszystkim moliwoci uczszczania do tamtejszych szk i przedszkoli. Wiele spraw zwizanych jest rwnie z kwestiami socjalnymi i zatrudnieniem Polakw w Niemczech. W 2009 roku do RPO Kraju Zwizkowego Meklemburgii Pomorza Przedniego wpyno 70 polskich wnioskw. W efekcie rozmw podjto decyzj o przygotowaniu porozumienia o wsppracy polskiego Rzecznika Praw Dziecka z Rzecznikiem Praw Obywatelskich Kraju Zwizkowego Meklemburgii Pomorza Przedniego. Dotyczy ono bdzie wspdziaania i wymiany informacji przy rozwizywaniu problemw najmodszych polskich obywateli mieszkajcych w tym landzie. Tydzie Pomocy Ofiarom Przestpstw Tydzie Pomocy Ofiarom Przestpstw to inicjatywa realizowana przez Ministerstwo Sprawiedliwoci i wydawnictwo Wolters Kluwer Polska przy wsparciu m.in. Prokuratury Generalnej, Rzecznika Praw Dziecka, Rzecznika Praw Obywatelskich, Krajowej Izby Radcw Prawnych, Krajowej Rady Kuratorw, Naczelnej Rady Adwokackiej, Krajowej Rady Komorniczej oraz Komendy Gwnej Policji. W dniach 21-26 lutego 2011 roku osoby pokrzywdzone przestpstwem mogy skorzysta z bezpatnej informacji prawnej i konsultacji psychologicznej w placwkach nalecych do Sieci Pomocy Ofiarom Przestpstw. Dyury penili rwnie specjalici Biura Rzecznika Praw Dziecka. konferencja O godno dziecka z niepenosprawnoci Konferencja odbya si 5 maja 2011 roku w Belwederze, a jej wsporganizatorami obok Rzecznika Praw Dziecka bya Ambasada Szwecji w Warszawie i Stowarzyszenie Przyjaci Integracji. Spotkanie zaszczyciy obecnoci Krlowa Szwecji Sylwia oraz Maonka Prezydenta RP Pani Anna Komorowska. Konferencja przypada na obchodzony w caej Europie Dzie Walki z Dyskryminacj Osb Niepenosprawnych, a w Polsce dodatkowo 5 maja ustanowiony jako Dzie Godnoci Osb Niepenosprawnych Intelektualnie. Wrd zaproszonych goci byli m.in.: Minister Infrastruktury Szwecji; Sekretarz Stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrw, Penomocnik Rzdu ds. Rwnego Traktowania; Sekretarz Stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Spoecznej, Penomocnik Rzdu ds. Osb Niepenosprawnych; Podsekretarz Stanu ds. spoecznych w Kancelarii Prezydenta RP; 221

Zastpca Gwnego Inspektora Sanitarnego; Posowie na Sejm RP oraz wadze Warszawy. Podczas spotkania eksperci z Polski i Krlestwa Szwecji przedstawiciele instytucji pastwowych i organizacji pozarzdowych omawiali sytuacj dziecka z niepenosprawnoci i oferowan mu pomoc w ramach systemw obowizujcych w obu pastwach. Bya to rwnie okazja do wymiany dobrych praktyk w tym zakresie. wrczenie odznacze pastwowych przyznanych na wniosek Rzecznika 1 czerwca 2011 roku miaa miejsce w Biurze Rzecznika Praw Dziecka uroczysto wrczenia odznacze nadanych przez Prezydenta RP Bronisawa Komorowskiego osobom szczeglnie zasuonym w dziaalnoci na rzecz wychowania i opieki dzieci i modziey. Na wniosek Rzecznika Praw Dziecka, Prezydent RP postanowi nagrodzi szecioro rodzicw zastpczych, ktrzy od wielu lat sprawuj opiek nad dziemi. Zotym Krzyem Zasugi odznaczeni zostali Katarzyna Liszcz-Kaamajska i Krzysztof Liszcz. Srebrny Krzy Zasugi otrzymali natomiast Iwona i Sawomir Maj oraz Agnieszka i Marek Ole. udzia Modych Doradcw Rzecznika Praw Dziecka w spotkaniu Europejskiej Sieci Modych Doradcw ENYA przy Europejskiej Sieci Rzecznikw Praw Dziecka ENOC Modzi Doradcy Rzecznika Praw Dziecka Anna Jastrzembska z Bydgoszczy i Aleksander Strzelecki z Warszawy uczestniczyli w dniach 25-26 lipca 2011 roku w Belfacie w spotkaniu Europejskiej Sieci Modych Doradcw ENYA. Przez dwa dni modzie z Azerbejdanu, Chorwacji, Cypru, Finlandii, Grecji, Hiszpanii, Polski, Malty, Irlandii Pnocnej oraz Republiki Serbskiej dyskutowaa o przestrzeganiu praw dziecka w takich obszarach, jak edukacja, zdrowie, nowe technologie czy przemoc. Efekt tych prac w postaci konkretnych propozycji dziaa zosta zaprezentowany na Zjedzie sieci ENOC w Warszawie. konferencja Mediacja w Polsce stan i perspektywy W ramach obchodw Midzynarodowego Dnia Mediacji, 19 padziernika 2011 roku odbya si konferencja Mediacja w Polsce stan i perspektywy, organizowana przez Rzecznika Praw Dziecka, Ministra Sprawiedliwoci oraz Spoeczn Rad do Spraw Alternatywnych Metod Rozwizywania Konfliktw i Sporw przy Ministrze Sprawiedliwoci. Celem Konferencji, w ktrej uczestniczyli sdziowie i mediatorzy 222

oraz przedstawiciele rodowisk szkolnych, bya prba podsumowania stanu mediacji w Polsce i wypracowania kierunkw dziaa na przyszo. Na konferencji przedstawiono midzynarodowe dowiadczenia w zakresie ksztatowania pozycji mediatora i modeli jego szkole. pilotaowy program Mediacja rwienicza w szkole metod przeciwdziaania agresji i niedostosowaniu spoecznemu modziey 14 listopada 2011 roku odbyo si spotkanie inauguracyjne dla uczestnikw pilotaowego programu Rzecznika Praw Dziecka dotyczcego mediacji w rodowisku szkolnym. Projekt realizowany bdzie w czci szk gimnazjalnych wojewdztwa lubelskiego we wsppracy z koordynatorami ds. mediacji Sdu Okrgowego w Lublinie i Sdw Rejonowych tego okrgu. Program przewiduje m.in. szkolenia rad pedagogicznych i zajcia z uczniami na temat mediacji, przygotowanie w szkoach zespow w Lublinie. spotkanie z dyrektorami i inspektorami Wydziaw Polityki Spoecznej Urzdw Wojewdzkich 22 listopada 2011 roku w Biurze Rzecznika Praw Dziecka odbyo si spotkanie z dyrektorami i inspektorami Wydziaw Polityki Spoecznej Urzdw Wojewdzkich, powicone dziaalnoci Rzecznika na rzecz placwek opiekuczowychowawczych. W dyskusji, obok Rzecznika, uczestniczyli jego doradcy spoeczni: Dorota Zawadzka, prof. Barbara Smoliska-Theiss oraz sdzia Jacek Ignaczewski. Podczas spotkania przedstawiono zadania i dziaania Rzecznika Praw Dziecka na rzecz placwek opiekuczo-wychowawczych, a take dyskutowano o obowizkach kontrolno-nadzorczych Wydziaw Polityki Spoecznej Urzdw Wojewdzkich wzgldem tych placwek. Poruszono rwnie kwesti przestrzegania w nich standardw edukacyjnych i administracyjnych w perspektywie korczakowskiej idei praw dziecka. Uczestnicy spotkania wzili rwnie udzia w zajciach warsztatowych i panelu dyskusyjnym, dotyczcym zmian w prawie wprowadzonych ustaw o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastpczej. modzieowych mediatorw oraz realizacj konkursu literackoplastycznego. Zakoczenie i podsumowanie projektu odbdzie si w 2012 roku

223

symulacja rozprawy sdowej z udziaem uczniw szk ponadgimnazjalnych W ramach podnoszenia wiadomoci spoecznej na temat praw dziecka Rzecznik realizuje projekt edukacyjny, polegajcy na organizowaniu symulacji rozpraw sdowych, w ktrych podejmowane s problemy dzieci i modziey. Poznanie przepisw prawa, procedur czy zasad postpowania przed wymiarem sprawiedliwoci poprzez aktywne uczestniczenie w zainscenizowanej rozprawie sdowej jest skuteczn i atrakcyjn dla modziey metod edukacyjn. Pierwsza inscenizacja rozprawy, dotyczca sprawy o ograniczenie wadzy rodzicielskiej, odbya si 23 listopada 2011 roku w Sali Muzeum Sdownictwa Akademii Leona Komiskiego w Warszawie. Symulacja prezentowaa w praktyce, na czym polegaj uprawnienia Rzecznika przyznane w 2008 roku do brania udziau w postpowaniach w sprawach cywilnych na prawach przysugujcych prokuratorowi. Dotyczya sprawy o graniczenie wadzy rodzicielskiej nad dzieckiem i bya inspirowana autentycznymi wydarzeniami, ktre kilka lat temu wydarzyy si w naszym kraju. Na mocy ustawowych kompetencji Rzecznik Praw Dziecka przystpi do tego postpowania, a zgaszane przez niego wnioski zostay uwzgldnione przez Sd i przyczyniy si do pozytywnego z punktu widzenia dobra dziecka rozstrzygnicia sprawy. Inscenizacj rozprawy sdowej przygotowali uczniowie trzech warszawskich licew LXVII LO im. Jana Nowaka-Jezioraskiego, VIII LO im. Wadysawa IV i LXXV LO im. Jana III Sobieskiego przy wsparciu studentw prawa z k naukowych uczelni.

oglnopolski konkurs na scenariusz cyklu zaj edukacyjnych, dotyczcych praw dziecka W ramach planowanych obchodw Roku Janusza Korczaka, Rzecznik Praw Dziecka ogosi konkurs na scenariusz cyklu zaj edukacyjnych, dotyczcych praw najmodszych. Konkurs skierowany jest do pedagogw, wychowawcw, nauczycieli oraz studentw wyszych uczelni, a jego celem jest propagowanie praw dziecka oraz upowszechnianie wrd dzieci i modziey myli pedagogicznej Janusza Korczaka.

3. Przygotowania do obchodw Roku Janusza Korczaka Starania o ustanowienie roku 2012 Rokiem Janusza Korczaka Rzecznik Praw Dziecka rozpocz ju w 2010 roku. 27 maja 2010 roku, a nastpnie 5 padziernika zwrci si z wnioskiem w tej sprawie do Marszaka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej. W odpowiedzi

224

Marszaek Sejmu zaznaczy, i skierowa wystpienie do Sejmowej Komisji Kultury i rodkw Przekazu, w celu dalszego procedowania. 19 sierpnia 2011 roku odbyo si posiedzenie sejmowej Komisji Kultury i rodkw Przekazu, w ktrym uczestniczy Rzecznik Praw Dziecka. Czonkowie Komisji jednogonie zdecydowali na posiedzeniu, e wystpi z inicjatyw uchwaodawcz o ustanowienie roku 2012 Rokiem Janusza Korczaka. 30 sierpnia 2011 roku, podczas kolejnego posiedzenia Komisji Kultury i rodkw Przekazu Sejmu RP, odbyo si pierwsze czytanie projektu uchway w sprawie ustanowienia roku 2012 Rokiem Janusza Korczaka. Na posiedzeniu odbyo si take pierwsze czytanie projektw uchwa dotyczcych innych proponowanych patronw roku 2012 Jzefa Ignacego Kraszewskiego oraz ks. Piotra Skargi. Wszystkie projekty uchwa zostay przyjte przez Komisj. Uchwa ustanawiajc rok 2012 Rokiem Janusza Korczaka Sejm Rzeczypospolitej Polskiej podj jednogonie 16 wrzenia 2011 roku. W uchwale czytamy: Janusz Korczak to wybitny polski pedagog, publicysta, pisarz, lekarz i dziaacz spoeczny ydowskiego pochodzenia. By oficerem Wojska Polskiego, zaoycielem i opiekunem Domu Sierot w Warszawie. Henryk Goldszmit, bo tak brzmiao jego prawdziwe nazwisko, urodzi si 22 lipca 1878 roku w Warszawie, zgin prawdopodobnie 6 sierpnia 1942 roku w Treblince. Janusz Korczak by wiatowej sawy prekursorem dziaa na rzecz praw dziecka. Traktowa dzieci nie tylko jako przedmiot troski ze strony dorosych. Gosi i realizowa w praktyce ide respektowania praw i interesw dzieci, ich samostanowienia i emancypacji. Wierno tym pogldom potwierdzi wasnym yciem. Zgin w komorze gazowej niemieckiego nazistowskiego obozu zagady w Treblince wraz ze swoimi 192 wychowankami. W 2012 roku przypada siedemdziesita rocznica Jego mierci. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, oddajc hod temu wielkiemu czowiekowi, ogasza rok 2012 Rokiem Janusza Korczaka. Spotkania Rzecznika Praw Dziecka

W roku 2011 Rzecznik Praw Dziecka podejmowa wiele rozmw z przedstawicielami organw i instytucji pastwowych, a take organizacji pozarzdowych i innych podmiotw, ktrych celem byo doprowadzenie do uchwalenia Roku Janusza Korczaka, a nastpnie odpowiednie przygotowanie obchodw Roku. Rzecznik spotka si z przedstawicielami organizacji pozarzdowych (4 listopada 2011 roku) oraz reprezentantami polskiej nauki (24 listopada 2011 roku). Podczas spotkania, ktre odbyo si 4 listopada, pomysy i propozycje dziaa zaprezentowali przedstawiciele

225

nastpujcych organizacji: Polskiego Stowarzyszenia im. Janusza Korczaka, Towarzystwa Przyjaci Dzieci, Federacji Inicjatyw Owiatowych, Fundacji Dzieci Niczyje, Fundacji Kidprotect.pl, Fundacji witego Mikoaja, Fundacji ABCXXI Caa Polska Czyta Dzieciom, Komitetu Ochrony Praw Dziecka, Zwizku Harcerstwa Polskiego, Stowarzyszenia Parafiada, ATD Czwarty wiat w Polsce, Polskiej Akcji Humanitarnej, Polskiej Sekcji IBBY, Fundacji Korczakowskiej, Stowarzyszenia Integracyjnego Klub Otwartych Serc, Fundacji Edukacyjnej Jacka Kuronia, Midzynarodowego Domu Spotka Modziey w Owicimiu, Fundacji Kraina Krasnali, Towarzystwa Przyjaci Dzieci Ulicy, Fundacji Kocham Polsk, Fundacji Dzieciom Zdy z Pomoc oraz Fundacji Rozwoju Dzieci im. J.A. Komeskiego. Z kolei w spotkaniu Rzecznika Praw Dziecka z przedstawicielami wiata akademickiego, ktre odbyo si 24 listopada, uczestniczyli: prof. Jadwiga Biczycka, Honorowa Przewodniczca Polskiego Stowarzyszenia im. Janusza Korczaka, prof. Barbara Smoliska-Theiss z Akademii Pedagogiki Specjalnej w Warszawie, prof. dr hab. Wiesaw Theiss z Wydziau Pedagogicznego Uniwersytetu Warszawskiego, prof. Ewa Jarosz Prodziekan ds. Studiw Niestacjonarnych Wydziau Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu lskiego, prof. dr hab. Krystyna Ablewicz Kierownik Zakadu Pedagogiki Kultury i Historii Idei Pedagogicznych Frczak z Instytutu Wydziau Pedagogiki Uniwersytetu Nauk Jagielloskiego, APS, prof. dr hab. Adam Stosowanych Spoecznych

ks. prof. dr hab. Adam Solak z Wydziau Nauk Pedagogicznych Uniwersytetu Kardynaa Stefana Wyszyskiego, dr Irena Skipor-Rybacka z Wydziau Matematyki i Informatyki Uniwersytetu im. Adam Mickiewicza, prof. dr hab. n. med. Wojciech Woniak Kierownik NZOZ Specjalistycznej Przychodni Chirurgiczno-Rehabilitacyjnej FENIKSMEDICA, prof. art. mal. Witold Chmielewski z Wydziau Sztuk Piknych Uniwersytetu Mikoaja Kopernika w Toruniu, dr Ewa Kozdrowicz Wydziau Pedagogicznego Uniwersytetu Warszawskiego, dr Urszula Markowska z Katedry UNESCO APS, dr Boena Wojnowska oraz Magorzata Kozak z Uniwersytetu Jagielloskiego. Podczas spotkania Rzecznik przedstawi stan przygotowa do obchodw Roku Janusza Korczaka. Poinformowa o porozumieniu z ministrami, ktrzy wczyli si w promowanie idei Korczaka w Polsce i na wiecie oraz zaangaowaniu organizacji pozarzdowych w obchody, a nastpnie zaprezentowa gwne idee przywiecajce obchodom Roku Janusza Korczaka. Wskaza na uniwersalno jego myli i podejcia do dzieci. Nakreli gwne obszary, takie jak godno dziecka, prawa dziecka i dziecko jako obywatel, wok ktrych bd koncentrowa si wszystkie dziaania. Dyskusja, ktra nastpia po wystpieniach, miaa na celu skrystalizowanie zada przed rozpoczciem obchodw. Poszczeglni przedstawiciele 226

polskich uczelni, czsto zwizani ideowo z dziaalnoci Janusza Korczaka, przedstawiali swoje pomysy i propozycje konkretnych przedsiwzi. Wystpienia generalne Rzecznika Praw Dziecka

Rzecznik Praw Dziecka zwrci si w 2011 roku do przedstawicieli administracji pastwowej i samorzdowej, szefw najwikszych stacji telewizyjnych oraz dyrektorw szk i placwek owiatowych w sprawie obchodw Roku Janusza Korczaka: 9 lutego 2011 roku do Ministra Edukacji Narodowej z prob o poparcie inicjatywy ogoszenia przez Sejm RP roku 2012 Rokiem Janusza Korczaka, a take rozwaenie moliwoci promowania i upowszechniania najbliszego idei roku korczakowskich szkolnego; 25 sierpnia 2011 roku do Juliusza Brauna, Prezesa Zarzdu TVP S.A., z prob o wsparcie dziaa zwizanych z promowaniem idei korczakowskich w programach edukacyjnych emitowanych w Telewizji Polskiej, a 7 wrzenia 2011 roku do Markusa Tellenbacha, Prezesa Zarzdu TVN S.A. oraz Mirosawa Baszczyka, Prezesa Zarzdu Telewizji Polsat Sp. z o.o.; 3 listopada 2011 roku do prezydentw, burmistrzw i wjtw z prob o podjcie dziaa upowszechniajcych prawa dziecka oraz idee korczakowskie na terenie miast i gmin; 9 listopada 2011 roku do dyrektorw przedszkoli, szk i placwek owiatowych z prob o podjcie dziaa promujcych Rok Janusza Korczaka wrd spoecznoci szkolnej i przedszkolnej. Midzyresortowy Zesp Roboczy Obchodw Roku Janusza Korczaka w placwkach owiatowych podczas

Pierwsze posiedzenie Midzyresortowego Zespou Roboczego Obchodw Roku Korczakowskiego, pod przewodnictwem Rzecznika Praw Dziecka, odbyo si 18 sierpnia 2011 roku. W spotkaniu uczestniczyli: Zastpca Gwnego Inspektora Sanitarnego, przedstawiciele Ministrw: Spraw Zagranicznych, Spraw Wewntrznych i Administracji, Sprawiedliwoci, Pracy i Polityki Spoecznej, Edukacji Narodowej, Zdrowia, Sportu i Turystki, Infrastruktury, Nauki i Szkolnictwa Wyszego oraz Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Obecni byli rwnie pracownicy Zespou Protokolarnego Pierwszej Damy RP oraz reprezentanci Prezydenta m.st. Warszawy. Podczas spotkania przedstawiciele resortw zaprezentowali planowane inicjatywy i przedsiwzicia, ktre zostan wczone w obchody Roku Janusza Korczaka. 227

Premiera ksiki Pamitnik Blumki autorstwa Iwony Chmielewskiej

16 listopada 2011 roku w Biurze Rzecznika Praw Dziecka odbya si premiera ksiki Iwony Chmielewskiej Pamitnik Blumki. W spotkaniu, obok autorki, uczestniczy Rzecznik Praw Dziecka i jego spoeczni doradcy: prof. Barbara Smoliska-Theiss oraz Henryka Krzywonos-Strycharska, a take przedstawiciele wydawnictwa Media Rodzina. Obecni byli rwnie przedstawiciele uczelni wyszych i organizacji pozarzdowych dziaajcych na rzecz dzieci. 4. Honorowe patronaty W 2011 roku Rzecznik zdecydowa si obj honorowym patronatem 109 wydarze i inicjatyw, organizowanych m.in. przez organizacje pozarzdowe, placwki naukowe, organy administracji pastwowej i samorzdowej. Wykaz wydarze objtych honorowym patronatem Rzecznika Praw Dziecka stanowi zacznik nr 7 Informacji.

228

UWAGI O STANIE PRZESTRZEGANIA PRAW DZIECKA

229

Polska zoya dwa zastrzeenia do Konwencji o Prawach Dziecka. Pierwsze z nich dotyczy artykuu 7, wobec ktrego Polska zastrzega, e prawo dziecka przysposobionego do poznania rodzicw naturalnych bdzie podlegao ograniczeniu na gruncie przepisw, umoliwiajcych przysposabiajcym zachowanie tajemnicy pochodzenia dziecka. Drugie odnosi sie do granicy wieku, od ktrego dopuszczalne jest powoywanie do suby wojskowej lub podobnej oraz uczestnictwo w dziaaniach zbrojnych o czym rozstrzyga ma prawo Rzeczypospolitej Polskiej, jednak granica ta nie moe by nisza, ni przewidziana w artykule 38 Konwencji. Zastrzeenia te pomimo, e nie znajduj uzasadnienia zarwno na gruncie nauk, jak i praktyki spoecznej w dalszym cigu nie zostay wycofane. Wanym spostrzeeniem dotyczcym kadego z niej omawianych praw jest uwaga dotyczca przestrzegania w polskiej praktyce spoecznej postanowie art. 12 Konwencji o Prawach Dziecka, gwarantujcego kademu dziecku, ktre jest zdolne do ksztatowania wasnych pogldw, prawa do swobodnego wyraania wasnych pogldw we wszystkich sprawach dotyczcych dziecka i przyjmowania ich z naleyt wag, stosownie do wieku oraz dojrzaoci dziecka. Gwarancja ta znajduje odzwierciedlenie w art. 72 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, ktry stanowi: W toku ustalania praw dziecka organy wadzy publicznej oraz osoby odpowiedzialne za dziecko s obowizane do wysuchania i w miar moliwoci uwzgldnienia zdania dziecka. Brak zasigania opinii dziecka w sposb szczeglny uwidoczniony jest w sprawach dotyczcych likwidacji lub reorganizacji placwek edukacyjnych i kulturalnych, postpowaniach prowadzonych przez organy wadzy (sdowych, administracyjnych, prokuratorskich) oraz procedurach medycznych.

PRAWO DO YCIA I ZDROWIA Pastwa-Strony uznaj, e kade dziecko ma niezbywalne prawo do ycia. (art. 6 Konwencji o Prawach Dziecka) Pastwa-Strony uznaj prawo dziecka do jak najwyszego poziomu zdrowia i udogodnie w zakresie leczenia chorb oraz rehabilitacji zdrowotnej (art. 24 Konwencji o Prawach Dziecka) Spord problemw zwizanych z prawem do ycia i zdrowia szczegln uwag naley zwrci na: 230

konieczno przeprowadzenia analizy poziomu opieki nad matk i dzieckiem w zakresie programw zdrowotnych i edukacyjnych zapobiegajcych wczeniactwu W Polsce 6,1% wszystkich urodzonych dzieci to wczeniaki479, w Europie jest to 2%, w Japonii 1%.

problem wspierania modych rodzicw (w tym maoletnich) w zakresie przygotowania do macierzystwa i ojcostwa W Polsce 3,5 5% dzieci jest rodzonych przez maoletnie matki480. Cie te nie s zwykle planowane. Stwarza to okrelone nastpstwa zdrowotne zarwno dla matki, jak i dziecka. Modzi rodzice nie maj odpowiedniego wsparcia. System opieki zdrowotnej nie jest nastawiony na zaspokojenie specyficznych potrzeb rodziny, w tym potrzeb emocjonalnych.

utrudnion dostpno do lekarzy specjalistw Nadal istnieje problem dostpnoci dzieci do lekarza specjalisty, w szczeglnoci z zakresu pediatrii, okulistyki, psychiatrii, alergologii, ortodoncji, ortopedii i rehabilitacji.

konieczno corocznego badania kadego dziecka przez pediatr W dalszym cigu nie zosta zrealizowany postulat Rzecznika Praw Dziecka, aby raz w roku kade dziecko zostao przebadane przez lekarza pediatr. Skuteczna profilaktyka i wdraanie systemu wczesnego diagnozowania s konieczne ze wzgldu na zauwaalny wzrost problemw zdrowotnych dzieci (szczeglnie wad postawy i otyoci). niedostateczn opiek stomatologiczn

W dalszym cigu istnieje pilna potrzeba zapewnienia, szczeglnie na obszarach wiejskich, opieki stomatologicznej dla dzieci. W Polsce odsetek dzieci z prchnic i wadami zgryzu jest bardzo duy (od 85% do 94% w zalenoci od wieku). Wprowadzenie postulowanych ju w latach ubiegych mobilnych gabinetw

Bohdan Wojtyniak i Pawe Goryski Sytuacja Zdrowotna Polski, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego Pastwowy Instytut Higieny, 2011 str. 90 480 Beata Frankowicz Gasiul, Agnieszka Czerwiska, Marzena Zydorek, Jolanta Olszewski, Jarosaw Olszewski, Cia modocianych - problem medyczny i spoeczny, Studia Medyczne 2008, Nr 11 str. 57 63
479

231

stomatologicznych tzw. dentobusw, ktre dotr do kadego dziecka, byoby stosunkowo tani i skuteczn metod na ograniczenie tego zjawiska. Ponadto w poszczeglnych wojewdztwach wystpuj rne warunki w zakresie kontraktowania przez Narodowy Fundusz Zdrowia wiadczenia usug stomatologicznych dla dzieci w gabinetach zorganizowanych na terenie szkoy, w efekcie czego, ju istniejce i wyposaone przez samorzdy gabinety nie funkcjonuj. niedostateczn opiek zdrowotn w przedszkolach i szkoach Kontrakt z pielgniark na prac w wymiarze kilku godzin w tygodniu nie zabezpiecza potrzeb dzieci, w tym dzieci przewlekle chorych. ograniczon dostpno do wyspecjalizowanej opieki psychiatrycznej Nadal brak jest dostatecznej iloci specjalistw w zakresie psychiatrii dziecicej, pomimo obserwowanego wzrostu liczby dzieci z zaburzeniami depresyjno-lkowymi, podejmujcymi prby samobjcze lub zamierzone samookaleczenia. Brak jest krajowego programu monitorujcego zjawisko oraz zapobiegajcego samobjstwom wrd dzieci. Ponadto w oddziaach psychiatrycznych wsplnie leczone s dzieci z gbokimi zaburzeniami, manifestujce zachowania o charakterze prowokacyjnym, seksualnym, buntowniczym oraz dzieci z zaburzeniami lkowymi, wymagajce szczeglnej ochrony i zapewnienia im poczucia bezpieczestwa. Powoduje to nisz skuteczno, a nawet pozbawienie maych pacjentw terapii np. z uwagi na przedwczesne wypisywanie ze szpitala. ograniczon dostpno do terapii psychologicznej Czas oczekiwania dziecka na badania diagnostyczne i terapi w wyspecjalizowanej poradni jest zbyt dugi, szczeglnie w alarmujcych sytuacjach, kiedy dziecko potrzebuje natychmiastowej pomocy. ograniczon dostpno do sanatoriw i uzdrowisk Nadal zmniejsza si ilo miejsc w sanatoriach i uzdrowiskach dla dzieci, pomimo faktu, e udzia dzieci dotknitych chorobami cywilizacyjnymi i przewlekymi osiga w populacji rozwojowej ponad 20%.

232

utrudniony dostp do nowoczesnych lekw i programw terapeutycznych Dugotrwae procedury przyjmowania standardw medycznego postpowania i udostpniania leku, powoduj znaczne ograniczenie dostpnoci do nowoczesnych lekw, bd programw terapeutycznych. Problem dotyczy m.in. leczenia: moczenia nocnego, rozszczepw podniebienia, profilaktyki zakae ukadu oddechowego dla noworodkw (wczeniakw).

problem uywania przez dzieci i naduywania przez dorosych alkoholu i innych rodkw psychoaktywnych Dane zbierane przez instytucje oraz organizacje pozarzdowe s fragmentaryczne, nie s poddawane systematycznej aktualizacji, przez co nie odzwierciedlaj caoci problemu. W Polsce nie s prowadzone kompleksowe badania dotyczce zaywania przez dzieci rodkw psychoaktywnych oraz lekw w celach niemedycznych. Brak danych nie pozwala na ocen skali zjawiska i wdroenie skutecznego programu przeciwdziaania.

PRAWO DO WYCHOWANIA W RODZINIE (...) Pastwa-Strony bd okazyway odpowiedni pomoc rodzicom oraz opiekunom prawnym w wykonywaniu przez nich obowizkw zwizanych z wychowywaniem dzieci oraz zapewni rozwj instytucji, zakadw i usug w zakresie opieki nad dziemi (art. 18 Konwencji o Prawach Dziecka) Spord problemw zwizanych z prawem do wychowania w rodzinie szczegln uwag naley zwrci na: podnoszenie kompetencji rodzicielskich Konieczna jest intensyfikacja procesw wdraania w praktyk programw podnoszenia kompetencji opiekuczo-wychowawczych rodzicw oraz programw promowania i wdraania pozytywnych metod wychowawczych. skuteczno egzekucji prawa do kontaktu dziecka z obojgiem rodzicw Pomimo nowelizacji Kodeksu postpowania cywilnego z sierpnia 2011 roku, zmieniajcej przepisy w zakresie egzekucji orzecze dotyczcych kontaktw z dzieckiem, w praktyce jeszcze wystpuj trudnoci w realizacji tego prawa. Analiza

233

spraw wskazuje jednak, i sdy coraz czciej korzystaj z nowych uprawnie, co sukcesywnie winno zwiksza skuteczno egzekucji prawa do kontaktw dziecka z rodzicem, zagwarantowanych w art. 10 Konwencji o Prawach Dziecka. konieczno monitorowania procedur przysposobienia przy tzw. adopcji ze wskazaniem Analiza spraw zwizanych z adopcj kierunkow uzasadnia potrzeb nowelizacji przepisw Kodeksu rodzinnego i opiekuczego majcych na celu ograniczenie krgu osb, ktrych rodzice dziecka mog wskaza przysposabiajcych. Statystyki orzecze wydawanych w przedmiocie przysposobie pokazuj, e coraz wiksza liczba adopcji zawieranych jest z pominiciem orodkw adopcyjnych. Taka praktyka uatwia funkcjonowanie tzw. szarej strefy adopcyjnej. zapewnienie przyjaznych warunkw do spotka dziecka z rodzicem

w jednostkach penitencjarnych Naley zagwarantowa odpowiednie warunki do spotka dziecka z rodzicem w jednostkach penitencjarnych w przypadkach, kiedy kontakt taki jest zgodny z dobrem dziecka. konieczno monitorowania realizacji przepisw wynikajcych z ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastpczej Konieczne jest biece monitorowanie zada podejmowanych na szczeblu gminnym, powiatowym i wojewdzkim, wynikajcych z przepisw ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastpczej oraz penej implementacji przepisw wymienionej ustawy. upowszechnianie mediacji w sprawach rodzinnych Analiza postpowa sdowych, w szczeglnoci postpowa rozwodowych wskazuje, i nadal, pomimo nowelizacji przepisw Kodeksu postpowania cywilnego, dotyczcych mediacji oraz prowadzonych kampanii na rzecz propagowania idei mediacji rodzinnych, stosowanie tej formy rozwizywania sporu ma niewielki zasig. Problem znikomego korzystania z alternatywnych rodkw dotyczy take spraw prowadzonych w trybie Konwencji haskiej dotyczcej cywilnych aspektw uprowadzenia dziecka za granic. Niewtpliwie gwn przeszkod s koszty mediacji, ktre zgodnie z obowizujcym prawem obciaj strony postpowania.

234

konieczno przeciwdziaania negatywnym skutkom migracji rodzicw Odsetek dzieci pozostawionych bez opieki przez rodzicw migrujcych jest nadal wysoki. Migracja rodzicw zwizana z poszukiwaniem pracy uzasadnia podjcie prac legislacyjnych regulujcych sytuacj prawn pozostawionego dziecka, np. poprzez stworzenie moliwoci przekazania za zgod sdu prawa do opieki nad dzieckiem wskazanej przez rodzicw osobie.

umieszczanie maoletnich cudzoziemcw w strzeonych orodkach Pobyt maoletnich cudzoziemcw w orodkach typu zamknitego, moe negatywnie wpywa na ich rozwj psychofizyczny. W strzeonych orodkach dzieci te maj ograniczony dostp do: wiata zewntrznego, edukacji oraz zaj rekreacyjno sportowych, itp. Znacznie lepszym rozwizaniem jest umieszczanie maoletnich cudzoziemcw pozbawionych opieki rodzica w zastpczych rodowiskach wychowawczych.

realizacj procedur adopcyjnych Najczstsz przeszkod, ktra uniemoliwia lub utrudnia adopcj, jest nieuregulowana sytuacja prawna dziecka. Obowizek wsppracy z orodkiem adopcyjno-opiekuczym spoczywa na placwce, w ktrej przebywa dziecko. Z przeprowadzanych przez Rzecznika Praw Dziecka kontroli wynika, e nadal wiele dzieci nie jest zgaszanych do orodkw adopcyjnoopiekuczych, przez co skazuje si je na wielomiesiczny, a czasem wieloletni pobyt w domu dziecka.

wzmocnienie gwarancji procesowych dla maoletnich poniej 13 roku ycia Dziecko pomidzy 13 a 18 rokiem ycia posiada zdolno do podejmowania czynnoci w sprawach dotyczcych jego osoby. Moe wic w pewnym zakresie reprezentowa swoje interesy poprzez wyraenie opinii. Prawo przewiduje take moliwo wypowiedzenia si przez dziecko, jeeli stan jego rozwoju psychofizycznego na to pozwala. Wtpliwoci budzi jednak zakres gwarancji procesowych dla dziecka poniej lat 13. Praktyka spraw przekazywanych Rzecznikowi Praw Dziecka wskazuje na niedostateczn reprezentacj dziecka w postpowaniach dotyczcych ograniczenia lub pozbawienia wadzy rodzicielskiej. Opiekunowie, ktrych wadza rodzicielska moe by przez sd ograniczona, mog mie trudnoci z waciwym reprezentowaniem 235

interesw dziecka. Skutkuje to wieloletnim przebywaniem dzieci w placwkach opiekuczo-wychowawczych i przeduajcymi si postpowaniami o uregulowanie sytuacji prawnej maoletnich. brak procedur postpowania dla kuratorw przy czynnociach odebrania dziecka Nadal nie zostay uzupenione obowizujce przepisy o wytyczne, ktre w jasny, systemowy i nie budzcy wtpliwoci interpretacyjnych sposb regulowa bd postpowanie kuratora i innych sub podczas odebrania dziecka. Konieczne jest okrelenie zasad przygotowania maoletniego i jego bliskich do czynnoci przymusowego odebrania. Standaryzacja podejmowanych przez kuratora czynnoci pozwoli w lepszy sposb egzekwowa orzeczenia sdw przy peniejszej obronie interesw samego dziecka.

PRAWO DO GODZIWYCH WARUNKW SOCJALNYCH Pastwa-Strony bd uznawa prawo kadego dziecka do korzystania z systemu zabezpieczenia spoecznego, w tym ubezpiecze socjalnych (...) (art. 26 Konwencji o Prawach Dziecka) Spord problemw, zwizanych z prawem do godziwych warunkw socjalnych, szczegln uwag naley zwrci na: zamroenie progw dochodowych Utrzymywanie od dnia wejcia w ycie ustawy o wiadczeniach rodzinnych, tj. od 1 maja 2004 roku, kryterium dochodowego, od ktrego zaley uprawnienie do zasiku rodzinnego i przysugujcych do niego dodatkw, na poziomie 504 z w przeliczeniu na osob powoduje, i sukcesywnie zmniejsza si ilo rodzin uprawnionych do pomocy w postaci wiadcze rodzinnych. zagroenie ubstwem dzieci z rodzin wielodzietnych Trudna sytuacja yciowa i materialna najczciej dotyka rodzin, w ktrych jest wicej ni troje dzieci. Problemy midzy innymi dotycz braku wystarczajcej iloci miejsc w obkach i przedszkolach oraz wysokoci opat za usugi opiekucze. Niezwocznie naley zintensyfikowa prace zmierzajce do systemowego wsparcia rodzin wielodzietnych.

236

niejednolit wykadni przepisw uprawniajcych osoby samotnie wychowujce dzieci do otrzymywania wiadcze Brak precyzyjnego ustawowego okrelenia osoba samotnie wychowujca dziecko prowadzi do niejednolitego stosowania przepisw ustawy z dnia 28 listopada 2003 roku o wiadczeniach rodzinnych oraz ustawy z dnia 7 wrzenia 2007 roku o pomocy osobom uprawnionym do alimentw, a w konsekwencji do rnego traktowania dzieci bdcych w tej samej sytuacji faktycznej i prawnej w kontekcie przyznawania im dodatkw do zasikw rodzinnych oraz wiadcze z funduszu alimentacyjnego.

trudn sytuacj mieszkaniow rodzin z dziemi Do Rzecznika Praw Dziecka nadal napywa wiele skarg dotyczcych problemw mieszkaniowych rodzin z dziemi, ktrych nie sta na samodzielne kupno lub wynajem mieszkania.

problem braku prawa do renty rodzinnej dla dzieci osoby, ktra w chwili mierci miaa ustalone prawo do renty socjalnej Dzieci osoby cakowicie niezdolnej do pracy majcej ustalone prawo do renty socjalnej, na wypadek mierci rodzica, pozbawione s prawa do renty rodzinnej z ubezpieczenia spoecznego.

problem likwidacji stowek szkolnych Samorzdy coraz czciej podejmuj decyzj o likwidacji stowek szkolnych i zastpowanie ich zewntrznym cateringiem. W wielu przypadkach powoduje to wzrost cen posikw oraz obnienie ich jakoci.

ma skuteczno egzekwowania wiadcze alimentacyjnych Brak skutecznego dochodzenia alimentw nalenych dzieciom, czsto wynika z niewaciwej koordynacji dziaa organw powoanych do egzekwowania obowizku alimentacyjnego.

problemy zwizane z ulgami podatkowymi dla rodzin Z ulgi prorodzinnej nie mog korzysta podatnicy inni, ni podatnicy podatku dochodowego od osb fizycznych, uzyskujcy dochody opodatkowane na zasadach oglnych. Zatem z ulgi tej nie moe korzysta pozostaa grupa podatnikw

237

wychowujcych dzieci (rozliczajcych si w sposb ryczatowy oraz paccych podatek liniowy).

PRAWO DO NAUKI Pastwa-Strony uznaj prawo dziecka do nauki (...) na zasadzie rwnych szans (...). (art. 28 Konwencji o Prawach Dziecka) Spord problemw, zwizanych z prawem do nauki, szczegln uwag naley zwrci na: niski poziom edukacji prawnej Funkcjonowanie w nowoczesnym spoeczestwie wymaga od modych ludzi znajomoci prawa. Zaznajomienie z podstawowymi reguami rzdzcymi demokratycznym pastwem prawa niezbdne jest dla prawidowego funkcjonowania w dorosym yciu. W zwizku z sukcesem pilotaowego programu wprowadzajcego do szk zajcia ze znajomoci prawa, naley popiera ide wprowadzenia zaj z praktycznej nauki prawa w szkoach. brak prawidowej opieki szkoy/przedszkola nad dzieckiem przewlekle chorym Nauczyciele obawiaj si w stosunku do dziecka przewlekle chorego (np. na cukrzyc) wykonywania prostych czynnoci niewymagajcych specjalistycznej wiedzy medycznej (tj, obsuenia pompy insulinowej czy glukometru). Przeprowadzenie krtkich szkole w zakresie pomocy dziecku przewlekle choremu, znaczco wpynoby na popraw bezpieczestwa i polepszyo komfort funkcjonowania dziecka w placwce. nieuregulowanie kwestii liczebnoci uczniw w oddziale Rozporzdzenie w sprawie podstawy programowej opisuje jedynie zalecane warunki i sposb jej realizacji oraz dotyczy wycznie pierwszego etapu edukacyjnego, tj. klas I-III. Pomimo zgaszanych przez Rzecznika wnioskw w sprawie okrelenia standardw liczebnoci uczniw w oddziale oraz przedstawiania negatywnych konsekwencji wynikajcych z nieuregulowania tej kwestii, sytuacja nie ulega zmianie.

238

likwidacji placwek edukacyjnych Zbyt czsto jedynym kryterium uzasadniajcym potrzeb likwidacji placwki jest czynnik ekonomiczny. Wszelkie zmiany w tym zakresie powinny by zawsze poprzedzane szerokimi konsultacjami spoecznymi oraz by zgodne z najlepiej pojtym interesem dziecka.

ograniczony dostp dzieci w wieku 3 i 4 lata do edukacji przedszkolnej Na podstawie danych z GUS z 31 grudnia 2010 roku oraz z SIO z 30 wrzenia 2011 roku v. 3 (dane wstpne Ministerstwa Edukacji Narodowej) wynika, i w roku szkolnym 2011/2012 okoo 53% dzieci w wieku 3 lat oraz okoo 68,5% dzieci w wieku 4 lat objtych jest wychowaniem przedszkolnym. Z ww. danych wynika, i wystpi wzrost wskanika upowszechniania edukacji przedszkolnej wrd dzieci w wieku 3 i 4 lata w porwnaniu z ubiegym rokiem szkolnym z okoo 57% w roku szkolnym 2010/2011 do prawie 61% w biecym roku szkolnym. Niestety nadal wiele dzieci w wieku 3 i 4 lata nie moe realizowa prawa do edukacji przedszkolnej.

nieprawidowoci w ywieniu dzieci w obkach, przedszkolach i szkoach Badania dotyczce oceny ywienia w stowkach w obkach, przedszkolach i szkoach wskazuj, i dieta dzieci jest le zbilansowana, a przy tym niedostosowana do ich wieku i potrzeb. Niezbdne jest pilne podjcie dziaa w zakresie poprawy jakoci ywienia dzieci poprzez wprowadzenie stosownych regulacji prawnych, obligujcych do realizacji norm ywieniowych, opracowanych przez Instytut ywnoci i ywienia oraz promocji zdrowego stylu ywienia.

wzrost opat za pobyt dziecka w przedszkolu i w obku Obecnie wysoko opat za przedszkola i obki, a co za tym idzie dostpno dzieci do edukacji przedszkolnej i opieki obkowej, jest przede wszystkim zalena od zamonoci samorzdw terytorialnych i przyjtych przez nie priorytetw. Skutkuje to nierwnoci dzieci w dostpie do przedszkola i obka, ktra jest zdeterminowana miejscem ich zamieszkania. W zwizku z powyszym, niezbdne jest wypracowanie skutecznych rozwiza prawnych, ktre zapewni rwne traktowanie dzieci.

239

PRAWO DO OCHRONY PRZED PRZEMOC, OKRUCIESTWEM, WYZYSKIEM, DEMORALIZACJ, ZANIEDBANIEM ORAZ INNYM ZYM TRAKTOWANIEM Pastwa-Strony bd podejmoway wszelkie waciwe kroki (...) dla ochrony dziecka przed wszelkimi formami przemocy fizycznej bd psychicznej, krzywdy lub zaniedbania bd zego traktowania lub wyzysku, w tym wykorzystywania w celach seksualnych (...). (art. 19 Konwencji o Prawach Dziecka). Naduycia seksualne wobec dzieci to kategoria przestpstw o szczeglnie okrutnym i dotkliwym charakterze, poniewa ich skutki towarzysz ofierze przez cae ycie. Dlatego prawa maoletnich w tym zakresie musz by zabezpieczone i chronione w sposb szczeglny. Polska jako jeden z ponad 30 krajw podpisaa w lipcu 2007 roku Konwencj Rady Europy z Lanzarote o ochronie dzieci przed seksualnym wykorzystaniem i niegodziwym traktowaniem w celach seksualnych, ktra jest pierwszym midzynarodowym instrumentem, gwarantujcym zwalczanie wszelkich form przemocy seksualnej wobec dzieci, w tym naduy popenianych z wykorzystaniem nowych technologii. Konwencja przewiduje bardzo szerok ochron dzieci oraz zakada usprawnienie midzynarodowej wsppracy w zakresie przeciwdziaania przemocy seksualnej i rozpowszechniania pornografii dziecicej. Rzecznik Praw Dziecka bdzie w dalszym cigu popiera dziaania zmierzajce do jak najszybszego ratyfikowania Konwencji. Spord problemw, zwizanych z prawem do ochrony przed przemoc, okruciestwem, wyzyskiem, demoralizacj, zaniedbywaniem oraz innym zym traktowaniem, szczegln uwag naley zwrci na: funkcjonowanie znowelizowanej ustawy o przeciwdziaaniu przemocy w rodzinie Peniejszej ochronie dzieci przed przemoc su przepisy znowelizowanej ustawy o przeciwdziaaniu przemocy w rodzinie, ktra wesza w ycie w dniu 1 sierpnia 2010 roku (Dz. U. Nr 180, poz. 1493 z pn. zm.). Zgodnie z dyspozycj art. 12 ustawy z dnia 10 czerwca 2010 roku o zmianie ustawy o przeciwdziaaniu przemocy w rodzinie, Rzecznik przedoy Sejmowi i Senatowi Rzeczypospolitej Polskiej informacj o skutkach obowizywania ustawy po upywie roku od dnia jej wejcia w ycie. Analiza jej funkcjonowania wskazuje, e: 240

wydawanie aktw wykonawczych miao do powolny charakter, co przekadao si na opnienia w dziaaniach na poziomie regionalnym oraz w bezporednich dziaaniach lokalnych,

naley rozway prowadzenie staego monitoringu skutkw ustawy przy wykorzystaniu jednolitej lub podobnej metodologii w kolejnych odstpach czasu monitorowania. W jego ramach du uwag powinno si pooy na analiz rozwoju dziaalnoci zespow interdyscyplinarnych zwaszcza w perspektywie problemu przemocy wobec dziecka w rodzinie,

naley stworzy racjonalny, oparty o nowoczesne i kompletne wskaniki system gromadzenia danych i sprawozdawczoci, naley dy do stworzenia odrbnego aktu prawnego dotyczcego ochrony dzieci przed krzywdzeniem, w ktrym skumulowane zostayby nowoczesne przepisy w tym obszarze,

winno przeprowadzi si cykl szkole dla osb realizujcych dziaania ustawy i innych osb podejmujcych w rodowiskach lokalnych dziaania na rzecz ograniczania przemocy nad dzieckiem w rodzinie,

naley wypracowa szczegowe procedury postpowania w zakresie diagnozy przypadkw, rozpoznawania ryzyka, zgaszania, itp. oraz stworzy standardy, ktre wyznaczayby charakter postpowania diagnostycznego i zabezpieczay jego jako w praktyce.

przemoc ze strony nauczycieli wobec dzieci w przedszkolach i szkoach Odnotowuje si zbyt liczne sygnay o stosowaniu wobec dzieci przemocy przez nauczycieli. Analiza rozpatrywanych spraw pokazuje, e komisje dyscyplinarne pierwszej instancji wymierzaj najczciej najnisz kar dyscyplinarn, tj. nagan z ostrzeeniem. S te przypadki, w ktrych komisja dyscyplinarna drugiej instancji wydaa orzeczenie uniewinniajce nauczyciela, pomimo stwierdzenia przez organy cigania faktu stosowania przez niego przemocy fizycznej wobec dziecka. Komisje dyscyplinarne pierwszej instancji uzaleniaj swoje decyzje od wynikw postpowania prokuratorskiego czy sdowego. Brak znamion czynu zabronionego lub czste kwalifikowanie przemocy jako czynu o niskiej szkodliwoci spoecznej nie powinno przesdza o wyczeniu odpowiedzialnoci dyscyplinarnej. Dyrektorzy placwek, a take Kuratorzy Owiaty powinni wzmocni dziaania w celu wyeliminowania przemocy ze strony nauczyciela wobec dziecka oraz podejmowa 241

wszelkie dziaania, w ramach swoich kompetencji, majce na celu wyjanienie sprawy. Gruntownego przeanalizowania wymagaj zarwno praktyka jak i przepisy dotyczce funkcjonowania rzecznika dyscyplinarnego i komisji dyscyplinarnych dla nauczycieli. obnienie poziomu spoecznej akceptacji dla bicia dzieci Z przeprowadzonego na zlecenie Rzecznika Praw Dziecka badania TNS OBOP (Zacznik nr 10 Informacji) wynika, e poziom spoecznej akceptacji dla bicia dzieci obniy si o 9%. Plasuje si on jednak na wysokim poziomie 68%. Naley kontynuowa prowadzenie intensywnych kampanii spoecznych i programw edukacyjnych majcych na celu zwikszanie wiadomoci Polakw, zwaszcza w zakresie negatywnych skutkw stosowania przemocy wobec dziecka. przewleko postpowa sdowych W dalszym cigu postpowania sdowe w sprawach dotyczcych dzieci trwaj zbyt dugo. Powinny ze wzgldu na dobro dziecka by rozpatrywane priorytetowo. umarzanie postpowa karnych w sprawach dotyczcych przemocy fizycznej stosowanej wobec dzieci z uwagi na znikom spoeczn szkodliwo czynu lub brak interesu spoecznego przy ciganiu przestpstw prywatnoskargowych Naley stanowczo zaprotestowa wobec praktyk wydawania przez prokuratorw postanowie o umorzeniu postpowa przygotowawczych, w sprawach o naruszenie nietykalnoci cielesnej dzieci, uzasadniajc to znikom spoeczn szkodliwoci czynu lub brakiem przesanek do cigania ze wzgldu na brak interesu spoecznego. brak wyszczeglnienia osoby dziecka ofiary przemocy w statystykach; Wikszo prowadzonych statystyk nie specyfikuje osoby dziecka jako ofiary przemocy i jego pci. brak uregulowa pozwalajcych maoletnim powyej 15 roku ycia na zoenie wniosku o ciganie w sprawie o zgwacenia Zgodnie z art. 51. Kodeksu postpowania karnego oraz art. 205. Kodeksu karnego, dziecko ktre ukoczyo 15 rok ycia nie posiada uprawnienia do zoenia wniosku w celu podjcia przez uprawnione organy postpowania w sprawie o zgwacenie. Czyn ten, jeli pokrzywdzonym jest maoletni powyej lat 15, nie podlega bowiem ciganiu z urzdu, a dopiero po zoeniu wniosku przez ustawowego przedstawiciela 242

pokrzywdzonego. W sytuacji dopuszczenia si przez przedstawiciela ustawowego takiego czynu na maoletnim, nie dochodzi do zainicjowania postpowania przygotowawczego. przemoc rwienicz w szkole Obserwuje si wzrost agresji rwieniczej. Szkoy niejednokrotnie pomimo diagnozy tego zjawiska nie podejmuj skutecznych dziaa. Dziaania te nie obejmuj bowiem caej spoecznoci szkolnej, tj. uczniw, rodzicw i nauczycieli. Ponadto w analizowanych przypadkach, nie stwierdzono, aby udzielano dugofalowej pomocy zarwno ofiarom, jak i sprawcom przemocy szkolnej. Mao uwagi powica si ocenie podejmowanych dziaa profilaktycznych. Szkolne programy profilaktyki nie s opracowywane w oparciu o diagnoz potrzeb danego rodowiska. problem przedawnienia przestpstw seksualnych wobec dzieci W myl obowizujcych przepisw, przedawnienie przestpstw seksualnych, w ktrych pokrzywdzonym jest maoletni, nie moe nastpi przed upywem 5 lat od ukoczenia przez niego 18. roku ycia. Czyny te nie powinny jednak ulega przedawnieniu, poniewa wiele ofiar molestowania seksualnego dopiero w yciu dorosym zaczyna zdawa sobie spraw ze skali doznanej krzywdy i podejmuje walk o ukaranie sprawcy. rozszerzenie zasady jednokrotnego przesuchania maoletniego Ochrona dziecka przed wtrn wiktymizacj wymaga wzmocnienia standardw dotyczcych przesuchiwania maoletnich pokrzywdzonych/wiadkw, w szczeglnoci poprzez: rozszerzenie zasady jednokrotnego przesuchania dzieci w warunkach przyjaznych na wszelkie umieszczone w kodeksie karnym przestpstwa i podniesienie grnej granicy wieku maoletnich. nieodpowiednia reprezentacja maoletniego w procesie karnym Pomimo istnienia wyranej podstawy prawnej, zbyt rzadko powouje si kuratorw procesowych do reprezentowania maoletniego w procesie karnym. Brak jest rwnie wyranego wskazania kto powinien peni t funkcj, gwarantujc zapewnienie waciwej ochrony pokrzywdzonym dzieciom.

243

PRAWA DZIECI Z NIEPENOSPRAWNOCI Pastwa-Strony uznaj, e dziecko psychicznie lub fizycznie niepenosprawne powinno mie zapewnion peni normalnego ycia w warunkach gwarantujcych mu godno, umoliwiajcych osignicie niezalenoci oraz uatwiajcych aktywne uczestnictwo dziecka w yciu spoeczestwa. (art. 23 Konwencji o Prawach Dziecka) Szczeglnym obszarem troski Rzecznika Praw Dziecka s prawa dzieci

z niepenosprawnoci w ich przypadku pomoc zarwno organizacyjna, jak i finansowa musi by dokonywana z wikszym zrozumieniem dla potrzeb tych dzieci. Dlatego te Rzecznik Praw Dziecka nadal bdzie zabiega o ratyfikacj przez Polsk Konwencji Narodw Zjednoczonych z 13 grudnia 2006 roku o prawach osb niepenosprawnych. W zakresie przestrzegania praw dzieci z niepenosprawnoci szczegln uwag naley zwrci na: ma ilo adopcji dzieci z niepenosprawnoci Problemem pozostaje nadal maa ilo adopcji dzieci z niepenosprawnoci. Konieczne jest wdroenie programw, powodujcych zwikszenie zainteresowania dziemi z niepenosprawnoci, oczekujcymi na adopcj oraz uatwie finansowych dla rodzicw adoptujcych dostp dzieci z niepenosprawnoci do wypoczynku Zbyt may jest udzia dzieci z niepenosprawnoci w rnych formach wypoczynku. W wypoczynku, zorganizowanym w miejscu zamieszkania zaledwie 2,4% wszystkich uczestnikw stanowiy dzieci z niepenosprawnoci, a poza miejscem zamieszkania tylko 0,5% (dane na podstawie przeprowadzonych kontroli w wybranych formach wypoczynku). Ponadto jak stwierdzono tylko 11 z 71 skontrolowanych zorganizowanych wypoczynkw poza miejscem zamieszkania, odbyo si w obiektach posiadajcych dostosowanie do potrzeb dzieci z niepenosprawnoci ruchow. zwikszenie dostpu do dbr kultury dla dzieci niewidomych i niesyszcych W publicznej sferze medialnej, bibliotekach, muzeach i innych placwkach kulturalnych, nadal brak jest oferty dla dzieci, posugujcych si jzykiem migowym 244

lub alfabetem Braillea. Szczeglnie negatywnie naley to oceni w odniesieniu do mediw publicznych. problem organizacji dowoenia dzieci z niepenosprawnoci Niejednolita interpretacja przepisw art. 17 ust. 3a pkt 1 ustawy z dnia 7 wrzenia 1991 roku o systemie owiaty, dotyczcych zapewnienia uczniom z niepenosprawnoci bezpatnego transportu i opieki w czasie przewozu do najbliszej szkoy podstawowej powoduje, e gminy odmawiaj organizacji dowoenia do orodkw lub szk umoliwiajcych realizacj zalece wskazanych w orzeczeniach o potrzebie ksztacenia specjalnego. Gminy uzasadniaj, e w trosce o waciwe gospodarowanie finansami, mog zorganizowa dowz lub pokry koszty dowozu jedynie do najbliszej szkoy. problem barier architektonicznych Wystpujce nadal bariery architektoniczne, utrudniaj bd uniemoliwiaj prawidowe funkcjonowanie dzieci z niepenosprawnoci w spoeczestwie.

245

ZACZNIKI

246

Zacznik nr 1 Wykaz wystpie generalnych Rzecznika Praw Dziecka w 2011 roku

Lp. Data i numer wystpienia 3.01.2011 ZEW/500/1/2011/MWG Adresat Minister Pracy i Polityki Spoecznej Przedmiot wystpienia w sprawie projektowanych aktw wykonawczych do ustawy o opiece nad dziemi w wieku do lat 3 w sprawie oszacowania liczby i rodzaju powoanych rodzin zastpczych oraz liczby dzieci umieszczonych w pieczy zastpczej i instytucjonalnej, z rozrnieniem na rodzinne formy opieki nad dzieckiem w sprawie zoenia do Trybunau Konstytucyjnego wniosku o stwierdzenie niezgodnoci ustawy o wiadczeniach rodzinnych z Konstytucj Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie podjcia prac legislacyjnych nad wypracowaniem standardw sanitarnych dla przedszkoli publicznych i niepublicznych w sprawie bezpieczestwa zdrowotnego dzieci w placwkach owiatowych oraz miejscach wypoczynku zimowego dzieci i modziey w sprawie trwajcych w Senacie RP prac nad ustaw o formach opieki nad dziemi w wieku do lat 3, zawierajce wnioski i uwagi do projektu, ktre przyczyni si do zagwarantowania najmodszym prawa do bezpiecznej i umoliwiajcej peny rozwj oraz komfort psychiczny opieki Odpowied data

11.02.2011

4.01.2011 ZSR/500/1/2011/AW

Minister Pracy i Polityki Spoecznej

4.02.2011

11.01.2011 ZSS/500/1/2011/JZ

Rzecznik Praw Obywatelskich

26.01.2011 2.08.2011

12.01.2011 ZEW/500/3/2011/MP

Minister Edukacji Narodowej

26.01.2011

13.01.2011 ZEW/500/4/2011/MK

Minister Edukacji Narodowej

27.01.2011

24.01.2011 ZEW/500/5/2011/MK

senator sprawozdawca senackiej Komisji Rodziny i Polityki Spoecznej

wystpienie nie wymagao odpowiedzi

31.01.2011 ZEW/500/6/2011/AM

Przewodniczcy Komisji Polityki Spoecznej i Rodziny oraz Przewodniczcy Komisji Samorzdu Terytorialnego i Polityki Regionalnej Sejmu RP

w sprawie uwzgldnienia stanowiska do ustawy o opiece nad dziemi w wieku do lat 3

wystpienie nie wymagao odpowiedzi

247

2.02.2011 ZSS/500/2/2011/EK

Minister Zdrowia

w sprawie wsparcia dziaa zmierzajcych do zakupu aparatury niezbdnej do skutecznego leczenia naczyniakw u dzieci w sprawie przestrzegania w szkoach i innych placwkach przepisw dotyczcych ochrony danych osobowych w sprawie udzielenia informacji na temat dziaa podjtych przez Rzd RP w sprawie wycofania zastrzee do Konwencji o Prawach Dziecka. w sprawie poparcia inicjatywy ogoszenia przez Sejm RP roku 2012 Rokiem Janusza Korczaka, a take rozwaenie moliwoci promowania i upowszechniania idei korczakowskich w placwkach owiatowych podczas najbliszego roku szkolnego w sprawie wymaga sanitarnohigienicznych w przedszkolach

21.02.2011

2.02.2011 ZEW/500/7/2011/AM

Kuratorzy Owiaty

wystpienie nie wymagao odpowiedzi

10

8.02.2011 ZSR/500/2/2011/AP

Minister Edukacji Narodowej

18.03.2011

11

9.02.2011 GAB/500/1/2011/MZ

Minister Edukacji Narodowej

wystpienie nie wymagao odpowiedzi

12

16.02.2011 ZEW/500/34/2011/MP

Zastpca Gwnego Inspektora Sanitarnego Kuratorzy Owiaty Wjtowie, Burmistrzowie, Prezydenci Miast, Starostowie

4.04.2011

13

16.02.2011 ZEW/500/8/2011/MP

w sprawie nierwnego dostpu do 4.03.2011edukacji przedszkolnej dzieci 27.04.2011 trzyletnich urodzonych przed i po 1 16 odpowiedzi wrzenia 2008 roku 8.03.201113.04.2011 11 odpowiedzi

14

3.03.2011 ZEW/500/10/2011/AM

w sprawie likwidacji szk

15

8.03.2011 ZSM/500/1/2011/AJ

Minister Spraw Wewntrznych i Administracji

w sprawie uregulowania sytuacji prawnej maoletnich cudzoziemcw przebywajcych w Polsce bez opieki w zwizku z trwajcymi pracami nad ustaw o cudzoziemcach w sprawie likwidowania sanatoriw i uzdrowisk dla dzieci i modziey w sprawie rozporzdzenia dotyczcego procedury Niebieskie karty

15.03.2012

16

14.03.2011 ZSS/500/4/2011/EK 14.03.2011 GAB/500/2/2011/BS

Minister Zdrowia

25.03.2011

17

Prezes Rady Ministrw

22.03.2011 15.04.2011

18

22.03.2011 ZSM/500/2/2011/AJ

w sprawie mediacji w sprawach, ktrych ma zastosowanie Minister Konwencja haska dotyczca Sprawiedliwoci cywilnych aspektw uprowadzenia dziecka za granic

28.06.2011

248

19

22.03.2011 ZEW/500/13/2011/MK 24.03.2011 ZEW/500/11/2011/MK

Minister Pracy i Polityki Spoecznej Kuratorzy Owiaty Zastpca Gwnego Inspektora Sanitarnego Przewodniczcy Podkomisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia poselskiego projektu ustawy o rodzinnej opiece zastpczej oraz rzdowego projektu ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastpczej, Przewodniczcy Komisji Polityki Spoecznej i Rodziny oraz Przewodniczcy Komisji Samorzdu Terytorialnego i Polityki Regionalnej Sejmu RP

w sprawie aktw wykonawczych do ustawy o opiece nad dziemi w wieku do lat 3 w sprawie nadzoru nad wypoczynkiem dla dzieci i modziey w sprawie problemu zdrowego ywienia dzieci w przedszkolach

18.04.2011 05.04.201113.04.2011 4 odpowiedzi

20

21

25.03.2011 ZEW/500/12/2011/MP

4.04.2011

22

28.03.2011 ZEW/500/13/2011/MT

w sprawie stanowiska dotyczcego zmian w ustawie o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastpczej, odnoszcego si do zasad umieszczania dzieci w modzieowych orodkach wychowawczych

nie wymagao odpowiedzi

23

31.03.2011 GAB/500/3/2011/BS

Minister Spraw Wewntrznych i Administracji

w sprawie rozporzdzenia, okrelajcego procedur postpowania Policji przy wykonywaniu czynnoci odebrania dziecka w sytuacji zagroenia jego ycia lub zdrowia w sprawie realizacji zapisw znowelizowanej ustawy o przeciwdziaaniu przemocy w rodzinie w sprawie wczenia treci dotyczcych przeciwdziaania przemocy w rodzinie w tym szczeglnie wobec dzieci do programu ksztacenia na poziomie wyszym wszystkich grup zawodowych, majcych styczno z takimi przypadkami

6.04.2011

24

31.03.2011 GAB/500/4/2011/BS

Minister Pracy i Polityki Spoecznej

15.04.2011

25

1.04.2011 ZEW/500/14/2011/ESn

Minister Nauki i Szkolnictwa Wyszego

31.05.2011

249

26

14.04.2011 ZSR/500/3/2011/AW

Prezes Rady Ministrw

w sprawie koniecznoci podwyszenia kryteriw dochodowych, uprawniajcych do ubiegania si o wiadczenia rodzinne w sprawie wprowadzenia zmian w prawie dotyczcych moliwoci wyczenia rozpatrywania w postpowaniu uproszczonym spraw o eksmisj z lokali mieszkalnych w sprawie realizacji zapisw znowelizowanej ustawy o przeciwdziaaniu przemocy w rodzinie w sprawie wypracowania regulacji prawnych, ktre usprawni proces komunikacji pomidzy modzieowymi orodkami wychowawczymi a placwkami opiekuczo-wychowawczymi w sprawie dostpnoci dzieci z niepenosprawnoci do szk i placwek owiatowych w sprawie wypracowania standardw sanitarnych dla przedszkoli publicznych i niepublicznych w sprawie rozwizywania przysposobie i powrotu dzieci do rodowisk, w ktrych przebyway przed orzeczeniem sdu o przysposobieniu w sprawie oferty programowej skierowanej do dzieci i modziey oraz jakoci programw dla najmodszych w sprawie analizy niedostatecznego finansowania przygotowania zawodowego modocianych, a take o rozwaenie moliwoci podjcia dziaa, ktre pozwol rozwiza inne problemy szkolnictwa zawodowego w sprawie informacji na temat przygotowa do przyjcia przez Polsk Konwencji ONZ o prawach osb niepenosprawnych oraz przewidywanego terminu ratyfikacji dokumentu

1.06.2011

27

14.04.2011 ZSS/500/5/2011/JZ

Minister Sprawiedliwoci

22.06.2011

28

14.04.2011 GAB/500/5/2011/BS

Marszakowie Wojewdztw

27.04.201125.07.2011 15 odpowiedzi

29

15.04.2011 ZEW/500/15/2011/MT

Minister Edukacji Narodowej

6.05.2011 13.07.2011

30

15.04.2011 ZEW/500/16/2011/ESn

Dyrektor Instytutu Bada Edukacyjnych Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej

14.06.2011

31

18.04.2011 ZEW/500/36/2011/MP

12.09.2011

32

19.04.2011 ZSR/500/4/2011/AW

Minister Sprawiedliwoci

3.06.2011

33

26.04.2011 DTZ/500/1/2011/RR

Prezes Zarzdu TVP

23.05.2011

34

27.04.2011 ZSS/500/3/2011/AB

Minister Pracy i Polityki Spoecznej

2.06.2011

35

5.05.2011 DTZ/500/2/2011/RR

Minister Pracy i Polityki Spoecznej

20.05.2011

250

36

11.05.2011 GAB/500/7/2011/BS

Wojewodowie

w sprawie realizacji zada i kompetencji, wynikajcych ze znowelizowanej ustawy o przeciwdziaaniu przemocy w rodzinie w sprawie uwag do ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastpczej w sprawie rozwaenia zmiany projektu zaoe do projektu ustawy o cudzoziemcach i zrezygnowanie z zapisu przewidujcego moliwo umieszczania maoletnich cudzoziemcw przebywajcych w Polsce bez opieki w strzeonych orodkach w sprawie braku w czci zakadw karnych i aresztw ledczych tzw. pokoi rodzinnych, przeznaczonych do spotka skazanych lub tymczasowo aresztowanych z dziemi propozycje rozwiza prawnych do projektu rozporzdzenia w sprawie komisji dyscyplinarnych dla nauczycieli i trybu postpowania dyscyplinarnego; uwagi Rzecznika dotyczyy przepisw okrelajcych odpowiedzialno nauczycieli za naruszanie praw i dobra dziecka w sprawie podjcia zdecydowanych dziaa, by zapobiec kolejnym przypadkom pogryzie dzieci przez psy w sprawie uwzgldnienia w ofercie programowej kwestii bezpieczestwa dzieci w kontaktach ze zwierztami w sprawie przeprowadzenia w placwkach zaj na temat zasad bezpieczestwa dzieci

20.05.20118.09.2011 18 odpowiedzi

37

16.05.2011 ZSR/500/6/2011/AW

Przewodniczcy Komisji Rodziny i Polityki Spoecznej Senatu RP

wystpienie nie wymagao odpowiedzi

38

16.05.2011 ZSM/500/3/2011/AJ

Minister Spraw Wewntrznych i Administracji

14.06.2011

39

19.05.2011 ZSR/500/5/2011/AM

Minister Sprawiedliwoci

15.06.2011

40

19.05.2011 ZEW/500/20/2011/AM

Minister Edukacji Narodowej

24.06.2011

41

20.05.2011 ZEW/500/17/2011/MP

Minister Spraw Wewntrznych i Administracji

22.06.2011

42

20.05.2011 ZEW/500/18/2011/MP

Prezes Zarzdu TVP

13.09.2011

43

20.05.2011 ZEW/500/19/2011/MP

Kuratorzy Owiaty

27.05.201120.10.2011 16 odpowiedzi

251

44

26.05.2011 ZSR/500/7/2011/MS

w sprawie wzmoenia nadzoru nad dostosowaniem izb przejciowych do standardw Minister okrelonych w rozporzdzeniu Sprawiedliwoci Ministra Sprawiedliwoci z dnia 17.10.2001 roku w sprawie zakadw poprawczych i schronisk dla nieletnich w sprawie regulacji zajcia rachunku bankowego dunika w sytuacji, gdy na ten rachunek Minister wpywaj rodki z tytuu alimentw Sprawiedliwoci zasdzonych na rzecz maoletniego lub innego uprawnionego nie bdcego dunikiem w sprawie rozszerzenia katalogu usug medycznych zwolnionych z podatku VAT o usugi zwizane z pobytem w szpitalu najbliszych pacjentw lub usugi zwizane z dodatkow opiek pielgniarsk w sprawie realizacji zada i kompetencji, wynikajcych z ustawy o przeciwdziaaniu przemocy w rodzinie w sprawie realizacji zada i kompetencji, wynikajcych z ustawy o przeciwdziaaniu przemocy w rodzinie w sprawie realizacji zada i kompetencji, wynikajcych z ustawy o przeciwdziaaniu przemocy w rodzinie w sprawie realizacji zada i kompetencji, wynikajcych z ustawy o przeciwdziaaniu przemocy w rodzinie w sprawie realizacji zada i kompetencji, wynikajcych z ustawy o przeciwdziaaniu przemocy w rodzinie w sprawie realizacji zada i kompetencji, wynikajcych z ustawy o przeciwdziaaniu przemocy w rodzinie w sprawie realizacji zada i kompetencji, wynikajcych z ustawy o przeciwdziaaniu przemocy w rodzinie

21.06.2011

45

1.06.2011 ZSS/500/6/2011/JZ

8.07.2011

46

1.06.2011 ZSS/500/7/2011/JZ

Minister Finansw

16.06.2011

47

1.06.2011 GAB/500/10Minister Zdrowia 2/2011/BS

22.06.2011 14.07.2011

48

1.06.2011 GAB/500/101/2011/BS

Minister Spraw Wewntrznych i Administracji Minister Pracy i Polityki Spoecznej

30.06.2011

49

1.06.2011 GAB/500/104/2011/BS

30.06.2011

50

1.06.2011 GAB/500/103/2011/BS

Minister Sprawiedliwoci

5.07.2011

51

1.06.2011 GAB/500/105/2011/BS

Prokurator Generalny

22.06.2011 6.07.2011

52

1.06.2011 GAB/500/106/2011/BS

Komendant Gwny Policji

30.06.2011

53

1.06.2011 GAB/500/8/2011/BS

Wjtowie, Burmistrzowie (wybrani)

9.06.20115.08.2011 24 odpowiedzi

252

54

1.06.2011 GAB/500/9/2011/BS

Prezydenci Miast

w sprawie realizacji zada i kompetencji, wynikajcych z ustawy o przeciwdziaaniu przemocy w rodzinie w sprawie aktw wykonawczych regulujcych kwestie przymusowego odebrania dziecka w sprawie realizacji zada i kompetencji, wynikajcych z ustawy o przeciwdziaaniu przemocy w rodzinie w sprawie informacji o dziaaniach podjtych w celu opracowania i przedoenia Komitetowi Praw Dziecka ONZ sprawozdania z wykonania Konwencji o Prawach Dziecka oraz dziaa legislacyjnych, zmierzajcych do wycofania przez Polsk zastrzee do Konwencji w sprawie umoliwienia dostpu dzieciom do wiadcze stomatologicznych w gabinetach funkcjonujcych na terenie szk

22.06.201114.09.2011 18 odpowiedzi

55

7.06.2011 ZSR/500/8/2011/AW

Minister Sprawiedliwoci Wjtowie, Burmistrzowie (wybrani)

12.07.2011

56

7.06.2011 GAB/500/8/2011/BS

17.06.201116.08.2011 16 odpowiedzi

57

16.06.2011 ZSM/500/4/2011/AJ

Minister Edukacji Narodowej

1.07.2011

58

22.06.2011 ZSS/500/8/2011/EK

Minister Zdrowia

21.09.2011

59

24.06.2011 ZEW/500/21/2011/MT

Wojewodowie

w sprawie zaplanowania i przeprowadzenia kontroli w zakresie sposobu organizowania oraz jakoci 04.07.2011wsparcia i pomocy 10.11.2011 psychologiczno-pedagogicznej, 16 odpowiedzi udzielanej dzieciom we wszystkich podlegych placwkach opiekuczo-wychowawczych w sprawie bezpieczestwa na placach zabaw wystpienie nie wymagao odpowiedzi

60

1.07.2011 ZEW/500/22/2011/MP

Wjtowie, Burmistrzowie i Prezydenci miast Gwny Inspektor Sanitarny Prezes Urzdu Ochrony Konkurencji i Konsumentw Gwny Inspektor Nadzoru Budowlanego

61

1.07.2011 ZEW/500/24/2011/MP

w sprawie bezpieczestwa na placach zabaw

8.07.2011

62

1.07.2011 ZEW/500/25/2011/MP

w sprawie bezpieczestwa na placach zabaw

7.07.2011

63

1.07.2011 ZEW/500/23/2011/MP

w sprawie bezpieczestwa na placach zabaw

15.07.2011

253

64

1.07.2011 ZEW/500/27/2011/AM

Minister Edukacji Narodowej

w sprawie kontroli rodkw otrzymywanych przez gminy tytuem subwencji owiatowej przekazywanej na edukacj dzieci z niepenosprawnoci w sprawie uregulowania kwestii odpowiedzialnoci zawodowej psychologw, tak by dobro korzystajcych z ich pomocy dzieci byo chronione w najwyszym stopniu

29.07.2011

65

4.07.2011 ZEW/500/26/2011/ZA

Minister Pracy i Polityki Spoecznej

27.01.2012

66

5.07.2011 ZSS/500/9/2011/EK

Sekretarz Stanu, Penomocnik Prezesa Rady Ministrw ds. Przeciwdziaania Wykluczeniu Spoecznemu Minister Edukacji Narodowej

w sprawie dostpu dzieci do sanatoriw i uzdrowisk

28.07.2011

67

6.07.2011 ZSR/500/10/2011/KCH

w sprawie poparcia inicjatywy Ministra Sprawiedliwoci i Krajowej Izby Radcw Prawnych, dotyczcej wprowadzenia do szk tzw. praktycznej nauki prawa

25.07.2011

68

6.07.2011 ZSR/500/11/2011/AW

w sprawie zwrcenia uwagi na potrzeb szczeglnej ochrony Przewodniczcy interesw maoletnich i ich Rady Etyki najbliszych, ktrych dotycz Mediw treci przekazywane opinii publicznej w przestrzeni medialnej Rodzice i Opiekunowie dzieci Prezydenci, Burmistrzowie i Wojewodowie w sprawie warunkw i legalnoci kolonii i obozw dla dzieci w sprawie realizacji programu wieloletniego Pomoc pastwa w zakresie doywiania w sprawie propozycji organizacji specjalistycznych szkole dla sdziw rodzinnych, orzekajcych w sprawach prowadzonych w trybie Konwencji haskiej dotyczcej cywilnych aspektw uprowadzenia dziecka za granic

wystpienie nie wymagao odpowiedzi

69

12.07.2011 ZEW/500/30/2011/MK 12.07.2011 ZEW/500/28/2011/ESn

wystpienie nie wymagao odpowiedzi wystpienie nie wymagao odpowiedzi

70

71

14.07.2011 ZSM/500/5/2011/AJ

Minister Sprawiedliwoci

15.09.2011

72

15.07.2011 ZSS/500/1/2011/AK

Minister Pracy i Polityki Spoecznej Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi

w sprawie egzekucji alimentw

3.08.2011

73

19.07.2011 ZEW/500/31/2011/MP

w sprawie dziaa w celu zminimalizowania zjawiska pogryzie dzieci przez psy

28.07.2011

254

74

19.07.2011 ZEW/500/32/2011/MP

Minister Infrastruktury

w sprawie dziaa w celu zminimalizowania zjawiska pogryzie dzieci przez psy w sprawie dziaa w celu zminimalizowania zjawiska pogryzie dzieci przez psy w sprawie dziaa, ktre przyczyni si do wzrostu aktywnoci ruchowej dzieci i modziey oraz zwiksz frekwencj uczniw na lekcjach wychowania fizycznego w szkoach w sprawie rozwaenia w biecej kadencji Sejmu wniosku RPD o ustanowienie roku 2012 Rokiem Janusza Korczaka w sprawie podjcia dziaa legislacyjnych, ktre zapobiegn przeprowadzaniu eksmisji kobiet w ciy i maoletnich z lokali niewchodzcych w skad publicznego zasobu mieszkaniowego w sprawie uprawnie pracownikw, okrelonych w art. 188 Kodeksu pracy w sprawie wprowadzenia zmiany do ustawy o dodatkach mieszkaniowych, polegajcej na niewliczaniu dodatku z tytuu rehabilitacji i ksztacenia dziecka z niepenosprawnoci do dochodu, od ktrego zaley przyznanie dodatku mieszkaniowego

11.08.2011

75

19.07.2011 ZEW/500/33/2011/MP

Komendant Gwny Policji

21.08.2011

76

20.07.2011 ZEW/500/35/2011/ZA

Minister Edukacji Narodowej

12.08.2011

77

28.07.2011 GAB/500/11/2011/BK

Marszaek Sejmu

wystpienie nie wymagao odpowiedzi

78

28.07.2011 ZSS/500/12/2011/KT

Minister Sprawiedliwoci

16.08.2011

79

28.07.2011 ZSS/500/11/2011/AB

Minister Pracy i Polityki Spoecznej

30.08.2011

80

29.07.2011 ZSS/500/13/2011/JZ

Minister Infrastruktury

5.08.2011

81

1.08.2011 ZSS/500/15/2011/KT

w sprawie przeprowadzenia dziaa informacyjnych, w zwizku z wejciem w ycie zmian w przepisach regulujcych prawo Minister Zdrowia do dodatku do zasiku rodzinnego oraz jednorazowej zapomogi, przyznawanych z tytuu urodzenia dziecka w sprawie przeprowadzenia dziaa informacyjnych, w zwizku z wejciem w ycie zmian w przepisach regulujcych prawo do dodatku do zasiku rodzinnego oraz jednorazowej zapomogi, przyznawanych z tytuu urodzenia dziecka

25.08.2011

82

1.08.2011 ZSS/500/14/2011/KT

Minister Pracy i Polityki Spoecznej

23.08.2011

255

83

1.08.2011 ZEW/500/34/2011/MT

Minister Pracy i Polityki Spoecznej

w sprawie wprowadzenia regulacji dotyczcych pracy wolontariuszy w placwkach opiekuczowychowawczych w sprawie komunikacji pomidzy modzieowymi orodkami wychowawczymi a macierzystymi placwkami opiekuczowychowawczymi w sprawie wprowadzenia zmian w rozporzdzeniu dotyczcym organizacji placwek opiekuczowychowawczych w sprawie przeprowadzenia analizy praktyki komorniczej, polegajcej na dokonywaniu zajcia wierzytelnoci z tytuu zwrotu nadpaty w podatku dochodowym od osb fizycznych, ktra powstaa na skutek odliczenia tzw. ulgi prorodzinnej oraz o rozwaenie zasadnoci podjcia dziaa legislacyjnych, majcych na celu wyczenie tej wierzytelnoci spod egzekucji w sprawie dziaa zwizanych z promowaniem idei Janusza Korczaka, promujcych prawa dziecka w sprawie leczenia dzieci za granic w sprawie problemu przecionych uczniowskich tornistrw

02.09.2011

84

1.08.2011 ZEW/500/156/2011/MT

Minister Edukacji Narodowej

5.08.2011

85

1.08.2011 ZEW/500/157/2011/MT

Minister Pracy i Polityki Spoecznej

22.09.2011

86

17.08.2011 ZSS/500/16/2011/KT

Minister Sprawiedliwoci

21.09.2011

87

25.08.2011 ZEW/500/36/2011/MT

Prezes Zarzdu TVP

13.09.2011

88

26.08.2011 ZSS/500/17/2011/EK 26.08.2011 ZEW/500/37/2011/ESn

Minister Zdrowia Minister Edukacji Narodowej

26.10.2011

89

14.09.2011 pytanie prawne zostao zarejestrowane w Sdzie Najwyszym pod sygnatur III CZP 72/11 i oczekuje na rozstrzygnicie skadu 7 sdziw.

90

26.08.2011 ZSR/500/12/2011/AK

Sd Najwyszy

wniosek o rozstrzygnicie rozbienoci wykadni prawa

91

31.08.2011 ZEW/500/37/2011/MP

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej

w sprawie podjcia prac legislacyjnych nad wypracowaniem standardw sanitarnych dla przedszkoli publicznych i niepublicznych

12.09.2011

256

92

7.09.2011 ZEW/500/39/2011/MT

Prezes Zarzdu Telewizji Polsat Sp. Z o.o.

w sprawie dziaa zwizanych z promowaniem idei Janusza Korczaka, promujcych prawa dziecka w sprawie dziaa zwizanych z promowaniem idei Janusza Korczaka, promujcych prawa dziecka w sprawie nierwnego dostpu dzieci do edukacji przedszkolnej, w tym kwestii wysokich kosztw ponoszonych przez rodzicw za pobyt dziecka w przedszkolu w sprawie emisji cyklu bajek dla dzieci niesyszcych w sprawie wycofywania z obrotu zabawek zawierajcych szkodliwe substancje m.in. formamid w sprawie informacji dotyczcej realizacji art. 241 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastpczej w sprawie kontroli wypoczynku letniego, zorganizowanych w ramach programu Lato w miecie

wystpienie nie wymagao odpowiedzi wystpienie nie wymagao odpowiedzi

93

7.09.2011 ZEW/500/38/2011/MT

Prezes Zarzdu TVN S.A.

94

8.09.2011 ZEW/500/41/2011/MP

Minister Edukacji Narodowej Prezes Zarzdu TVP Minister Gospodarki

27.09.2011

95

13.09.2011 ZEW/500/40/2011/ESn 26.09.2011 ZSS/500/20/2011/JZ

6.10.2011

96

4.11.2011

97

4.10.2011 ZSR/500/14/2011/LP

Marszakowie Wojewdztw

11.10.201115.11.2011 10 odpowiedzi

98

8.10.2011 ZEW/500/42/2011/MP

Prezydent m.st. Warszawy

31.10.2011

99

18.10.2011 ZSS/500/21/2011/EK

w sprawie poprawy stanu zdrowia Minister Zdrowia i komfortu ycia dzieci dotknitych dolegliwoci moczenia nocnego w sprawie poprawy dostpu dzieci-wczeniakw z nisk wag urodzeniow i rozpoznan cik postaci dysplazji oskrzelowopucn do terapii chronicych je przed kolejnymi zachorowaniami w sprawie standardw higieniczno-sanitarnych w przedszkolach w sprawie podjcia dziaa legislacyjnych w celu przyznania dla dzieci osoby, ktra w chwili mierci miaa ustalone prawo do renty socjalnej, wiadczenia o podobnym charakterze do renty rodzinnej

17.11.2011

100

19.10.2011 ZSS/500/22/2011/EK

Minister Zdrowia

7.03.2012

101

26.10.2011 ZSM/500/39/2011/MP

Minister Edukacji Narodowej

4.11.2011

102

27.10.2011 ZSS/500/19/2011/KT

Minister Pracy i Polityki Spoecznej

16.11.2011

257

103

27.10.2011 ZSS/500/23/2011/AK

Minister Pracy i Polityki Spoecznej

w sprawie podjcia dziaa legislacyjnych, ktre zapewni prawo do zasiku rodzinnego lub wiadcze z funduszu alimentacyjnego rodzicom korzystajcym z prorodzinnej ulgi podatkowej

11.2011

104

28.10.2011 ZEW/500/43/2011/MP

Minister Pracy i Polityki Spoecznej, Minister Edukacji Narodowej, Minister Zdrowia Minister Edukacji Narodowej Rzecznik Praw Pacjenta

w sprawie wprowadzenia norm ywieniowych dzieci w obkach (klubach dziecicych), przedszkolach i szkoach

31.10.2011 10.01.2012 7.03.2012

105

31.10.2011 ZEW/500/44/2011/MP 31.10.2011 ZSS/500/25/2011/EK 31.10.2011 ZSS/500/24/2011/EK

w sprawie przygotowania szk na przyjcie dzieci w wieku 6 lat od roku szkolnego 2012/2013 w sprawie funkcjonowania Rzecznikw Praw Pacjenta w szpitalach psychiatrycznych w sprawie organizacji psychiatrycznej opieki zdrowotnej dla dzieci w sprawie potrzeby oznaczania kategori wiekow audycji telewizyjnych emitowanych w ramach usug video na danie (VOD) w sprawie podjcia dziaa upowszechniajcych prawa dziecka oraz idee korczakowskie na terenie wojewdztwa w sprawie podjcia dziaa upowszechniajcych prawa dziecka oraz idee korczakowskie na terenie miast i gmin w sprawie wprowadzenia przepisw prawnych, ktre regulowayby kwesti maksymalnej wysokoci opaty za przedszkola ustalanej przez samorzd w sprawie przekazania dyrektorom przedszkoli, szk i placwek owiatowych listu RPD w zwizku z ogoszeniem roku 2012 Rokiem Janusza Korczaka w sprawie niepublicznych placwek rodzinnych

30.11.2011

106

14.11.2011

107

Minister Zdrowia

7.03.2012

108

31.10.2011 ZSS/500/26/2011/JZ

Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego

28.11.2011

109

3.11.2011 ZEW/500/47/2011/MT ZEW/500/62/2011/MT

Marszakowie Wojewdztw

08.12.2011 13.12.2011

110

3.11.2011 ZEW/500/63/2011/MT

Prezydenci, Burmistrzowie i Wojewodowie

wystpienie nie wymagao odpowiedzi

111

7.11.2011 ZEW/500/41/2011/MP

Minister Edukacji Narodowej

17.11.2011

112

9.11.2011 ZEW/500/64/2011/MP

Kuratorzy Owiaty

wystpienie nie wymagao odpowiedzi

113

14.11.2011 ZSR/500/15/2011/LP

Minister Pracy i Polityki Spoecznej

13.12.2011

258

114

15.11.2011 GAB/500/12/2011/AR

Dyrektorzy Przedszkoli, Szk i Placwek Owiatowych Minister Pracy i Polityki Spoecznej Minister Edukacji Narodowej Prezydenci, Burmistrzowie i Wjtowie Komendanci Wojewdzcy Policji/ Komendant Stoeczny Policji

w sprawie podjcie inicjatyw promujcych 20 listopada jako Dzie Praw Dziecka w sprawie podjcia dziaa w celu rozwizania problemu nierwnego dostpu dzieci do opieki i edukacji obkowej w sprawie zmian w przepisach dotyczcych wieku rozpoczcia obowizku szkolnego w sprawie ochrony dzieci przed pogryzieniami przez psy

wystpienie nie wymagao odpowiedzi

115

23.11.2011 ZEW/500/65/2011/MK

13.12.2011

116

24.11.2011 ZEW/500/68/2011/MP 25.11.2011 ZEW/500/45/2011/MP

14.12.2011 wystpienie nie wymagao odpowiedzi 2.12.201128.12.2011 16 odpowiedzi

117

118

25.11.2011 ZEW/500/46/2011/MP

w sprawie ochrony dzieci przed pogryzieniami przez psy

119

28.11.2011 ZSS/500/18/2011/JZ

Przewodniczcy w sprawie sprawdzenia, czy Krajowej Rady nadawcy telewizyjni wywizuj si Radiofonii z obowizkw dotyczcych i Telewizji ochrony maoletnich widzw Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Minister Edukacji Narodowej Minister Sprawiedliwoci w sprawie ochrony modego widza, w sprawie wycofania zastrzee do Konwencji o Prawach Dziecka w sprawie wprowadzenia zmian w przepisach dotyczcych przesuchiwania dzieci w procedurze karnej w sprawie szkodliwych dla dzieci barwnikw dodawanych przez producentw ywnoci w sprawie wprowadzenia uregulowa prawnych dotyczcych mediacji w rodzinie w sprawie wzrostu cen paskw do glukometrw

23.01.2012

120

28.11.2011 ZSS/500/27/2011/JZ 29.11.2011 ZSM/500/6/2011/AJ

12.12.2011

121

14.12.2011

122

30.11.2011 ZSR/500/16/2011/KCH

16.01.2012

123

14.012.2011 ZSS/500/28/2011/JZ 19.12.2011 ZSR/500/17/2011/KCH 28.12.2011 ZSS/500/29/2011/EK

Minister Zdrowia

16.01.2012

124

Minister Sprawiedliwoci Minister Zdrowia

16.03.2012

125

30.01.2012

259

Zacznik nr 2 Sprawy, podjte przez Rzecznika Praw Dziecka w latach 2005-2011

260

Zacznik nr 3 Sprawy, podjte przez Rzecznika Praw Dziecka w latach 2008-2011 z podziaem na kategorie

261

Zacznik nr 4 Kategorie spraw, zgoszonych do Rzecznika Praw Dziecka w 2011 roku

Zgoszenia na pimie albo z wasnej inicjatywy 214 2 092 551 907 1 278 294 5 336 Sprawy zgaszane telefonicznie 367 15 038 1708 1892 2 037 2 279 23 321 Sprawy zgaszane podczas wizyt 4 351 69 30 133 12 599

Rodzaje spraw

Razem

Prawo do ycia i ochrony zdrowia Prawo do wychowania w rodzinie Prawo do godziwych warunkw socjalnych Prawo do nauki Prawo do ochrony przed przemoc Inne Razem

585 17 481 2 328 2 829 3 448 2 585 29 256

262

Zacznik nr 5 Przystpienia Rzecznika Praw Dziecka do spraw sdowych i administracyjnych Tabela nr 1

Przystpienia z 2009 roku, ktre byy kontynuowane bd zakoczone w 2011 roku. Lp. 1 Data i sygnatura przystpienia 2009-03-27 III RNsm 317/07 ZSR/410/390/2011/TT ZSR/410/390/2011/AM 2009-04-03 VI Nsm 110/09 DTZ/410/23/2011/RR 2009-04-08 III RNsm 4/09 ZSR/440/111/2011/MS 2009-07-31 III Nsm 385/09/1 ZSR/440/77/2011/AT 2009-08-05 III RNsm 263/08, III Opm 130/10 ZSR/410/200/2011/TT ZSR/410/200/2011/AM 2009-08-13 III RNsm 219/09 ZSR/410/323/2011/AM Miejsce Sd Rejonowy w L. Sd Rejonowy w . Sd Rejonowy w T. Sd Rejonowy w G. Przedmiot rozpoznania/Efekt przystpienia Sprawa o przywrcenie wadzy rodzicielskiej Renacie i Piotrowi D. nad maoletnim Pawem D. Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie zakoczone. Sprawa w przedmiocie wadzy rodzicielskiej nad ma. Paulin S., przy uczestnictwie Janiny S., Ewy C.S. Wniosek RPD uwzgldniony. Sprawa w toku. Sprawa z wniosku pastwa . o ustanowienie ich rodzin zastpcz dla maoletniej Anny Ch. Wnioski RPD czciowo uwzgldnione. Postpowanie zakoczone. Z urzdu w przedmiocie kontaktw Marcina N. z maoletni Waness N. Wnioski RPD czciowo uwzgldnione. Postpowanie w toku. Sprawa o zmian wyroku rozwodowego w przedmiocie wykonywania wadzy rodzicielskiej przez Roberta i Magorzat F. nad maoletnimi Dawidem, Karolin, Marcelem F. Wnioski RPD nie uwzgldnione. Postpowanie zakoczone. Sprawa o wydanie zarzdze w przedmiocie wadzy rodzicielskiej Wadysawa i Wioletty S. nad rodzestwem S. Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie zakoczone. W sprawie zmiany postanowienia Sdu Okrgowego w G. o sposobie ograniczenia wadzy rodzicielskiej Jana K. i Anety E. nad maoletnim Januszem K., zmieniajcego postanowienie Sdu Rejonowego w K. Wnioski RPD nie uwzgldnione. Postpowanie w toku. Z powdztwa Pawa Ch. przeciwko Barbarze P. o rozwd. Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie w toku. Sprawa z wniosku Rzecznika Praw Dziecka o zmian formy ograniczenia wadzy rodzicielskiej Barbary Z. nad ma. Franciszkiem, Krystyn i Mari Z. Wnioski RPD uwzgldnione. Sprawa w toku. Sprawa o ograniczenie wadzy rodzicielskiej nad maoletnimi Wiktori i Gabriel W. i ustanowienie dla nich rodziny zastpczej, przy uczestnictwie Leny H.C. i Konrada C., Marzeny W., Mariusza M., Magdaleny K.K., Krzysztofa K. Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie zakoczone.

Sd Rejonowy w K.

Sd Rejonowy w S.

2009-08-31 III RNsm 168/08 ZSR/410/327/2011/AT

Sd Rejonowy w K.

2009-10-06 IV C 1501/05 ZSR/440/89/2011/AT 2009-10-22 III RNsm 566/09 ZSR/410/398/2011/MN

Sd Okrgowy w W.

Sd Rejonowy w G.

10

2009-11-02 III Nsm 279/08 ZSR/413/17/2011/MSJ

Sd Rejonowy w D.

263

11

2009-11-19 II C 5173/08 DTZ/410/6/2011/RR 2009-12-01 V Nsm 514/08 ZEW/440/11/2011/PW ZEW/440/11/2011/MT

Sd Okrgowy w G.

Sprawa z powdztwa Dawida P. przeciwko Ewelinie P. o rozwd (maoletnia Aurelia P.). Postpowanie w toku. Postpowanie w przedmiocie wadzy rodzicielskiej obywatelki Rumunii Rady B. nad jej domniemanym synem Andrei B, z wniosku Katarzyna M. o ustanowienie jej rodzin zastpcz dla maoletniego. Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie zakoczone. Sprawa z urzdu o wydanie zarzdze opiekuczych w trybie art. 109 Kodeksu rodzinnego i opiekuczego w stosunku do ma. Krystiana S., przy uczestnictwie Anny i Roberta S. Wnioski RPD czciowo uwzgldnione. Sprawa w toku. Sprawa w przedmiocie wadzy rodzicielskiej nad maoletni Weronik S. Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie zakoczone.

12

Sd Rejonowy w W.

13

2009-12-03 V RNsm 966/09, IV Ca 424/11 ZSR/410/250/2011/MN

Sd Rejonowy w W. Sd Okrgowy w Warszawie

14

2009-12-04 IV Nsm 361/09 ZSR/410/175/2011/MS

Sd Rejonowy w .

264

Tabela nr 2
Przystpienia z 2010 roku, ktre byy kontynuowane bd zakoczone w 2011 roku. Lp. Data i sygnatura przystpienia 2010-01-12 IIINsm 581/09 IIICa 295/11 ZSR/410/108/2011/UP 2010-02-01 III RNsm 105/10 ZSR/410/386/2011/MN 2010-02-19 III RC 46/09 ZSS/410/23/2011/JZ 2010-03-02 III Nsm 1325/09 ZSR/410/167/2011/TT ZSR/410/167/2011/AM 2010-03-04 III Nsm 27/08 ZSR/410/58/2011/AT 2010-03-22 IC 1171/09 ZSR/410/52/2011/MN 2010-03-26 XXIV C 998/08 ZSR/410/68/2011/MM 2010-04-07 XXIV C 1298/06 ZSR/410/123/2011/AT 2010-04-19 III C 1457/08 ZSR/410/3/2011/UZ 2010-04-21 III Nsm 489/09 III Nsm 124/11 II Ca 718/10 ZSR/414/4/2011/UZ 2010-05-24 I RC 630/09 ZSR/410/70/2011/MN 2010-05-26 VI Nsm 258/09 ZSR/410/169/2011/TT ZSR/410/169/2011/KCH Miejsce Przedmiot rozpoznania / Efekt przystpienia Sprawa o ograniczenie wadzy rodzicielskiej Barbarze C. nad maoletnim Jakubem F. Uwzgldniono wszystkie wnioski RPD. Postpowanie zakoczone Sprawa o ograniczenie wadzy rodzicielskiej Renacie M. i Mariuszowi M. nad ma. Patrycj i Kamil M. Wnioski RPD zostay uwzgldnione. Postpowanie zakoczone. Sprawa o ustalenie ojcostwa maoletniego Wojciecha G. i roszczenia z tym zwizane. Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie nieprawomocnie zakoczone. Sprawa o zmian zarzdze opiekuczych wobec maoletniej Sary W. Rodzice: Izabela i Mariusz W. Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie zakoczone. Sprawa z wniosku Krzysztofa N. z udziaem Marty S. o powierzenie wadzy rodzicielskiej nad maoletnim Kub N. Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie w toku. Sprawa z powdztwa Pawa C. przeciwko Monice C. o rozwd (maoletni Marek, Maksymilian, Wioletta C.). Wnioski RPD uwzgldnione. Sprawa zakoczona. Sprawa z powdztwa Magorzaty N. przeciwko Piotrowi N. o rozwd (maoletni Maja i Mateusz N.). Postpowanie w toku. Sprawa z powdztwa Agnieszki Ch. przeciwko Dariuszowi Ch. o rozwd. Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie w toku. Sprawa z powdztwa Krzysztofa H. przeciwko Katarzynie H. o rozwd (maoletni Ksawery H.). Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie w toku. Sprawa z urzdu o wydanie zarzdze opiekuczych wobec maoletniej Dagmary S, przy uczestnictwie Grayny S. i Ryszarda S. Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie w toku. Sprawa z powdztwa Anety W. przeciwko Markowi W. o rozwd (maoletni Gracjan W.). Wnioski RPD uwzgldnione. Sprawa w toku. Sprawa z wniosku Jolanty D., o pozbawienie Jarosawa D. wadzy rodzicielskiej nad maoletni Juli D. Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie w toku.

Sd Rejonowy w N.S.

Sd Rejonowy w W.

Sd Rejonowy w P.

Sd Rejonowy w C.

Sd Rejonowy w Z.

Sd Okrgowy w R. Sd Okrgowy w W. Sd Okrgowy w W. Sd Okrgowy w W.

10

Sd Rejonowy w P. T.

11

Sd Okrgowy w G. W. Sd Rejonowy w W.

12

265

13

2010-06-01 XII Ca 203/10 IX Nsm 514/10 ZSM/471/20/2010/AJ 2010-06-09 III R Nsm 105/10/II ZSR/410/359/2011/AT 2010-06-09 III C 2891/09 ZSR/440/132/2011/TT ZSR/440/132/2011/MSJ 2010-07-13 III RNsm 450/10 XIII Ca 330/11 ZSR/440/135/2011/TT ZSR/440/135/2011/KCH 2010-07-22 III Nsm 244/09 ZSR/440/72/2011/MM 2010-07-30 III Nsm 33/10 ZEW/440/8/2011/MT 2010-08-04 XVII RC 161/10 ZSR/410/22/2011/MS 2010-08-04 XVII RC 161/10 ZSR/410/70/2011/MM 2010-08-05 III Nsm 301/09 ZSR/410/100/2011/MS 2010-08-06 III Nsm 312/10 ZSR/410/235/2011/AM 2010-08-07 I C 3197/09 ZSR/413/13/2011/KG ZSR/413/13/2011/UZ 2010-09-23 III Nsm 192/10 ZSR/410/436/2011/MSJ 2010-09-27 IV Nsm 721/10 ZSR/410/139/2011/LP

Sd Okrgowy w . Sd Rejonowy w . Sd Rejonowy w G.

Sprawa o wydanie dziecka do Grecji na podstawie Konwencji haskiej. Sd uwzgldni wniosek RPD. Postpowanie w toku. Sprawa z wniosku Magdaleny M. o uregulowanie kontaktw Sebastiana K. z maoletni Natali K. Wnioski RPD uwzgldnione czciowo. Postpowanie w toku. Sprawa z powdztwa Grzegorza B. przeciwko Agnieszce B. o rozwd. Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie w toku. Sprawa z wniosku Dariusza T., o zmian kontaktw z maoletni ucj T. Wnioski RPD uwzgldnione. Sprawa zakoczona. Sprawa o wydanie zarzdze w przedmiocie wadzy rodzicielskiej nad maoletnim Bartomiejem P. Postpowanie w toku. Sprawa o ograniczenie wadzy rodzicielskiej Zbigniewowi oraz Elbiecie W. nad maoletnim Robertem W. Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie zakoczone. Sprawa rozwodowa pomidzy Tatian S i Pawowi S. Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie w toku. Sprawa o zmian wyroku rozwodowego w zakresie wydania zarzdze w przedmiocie wadzy rodzicielskiej nad maoletni Aleksandr B. Postpowanie w toku. Sprawa w przedmiocie wadzy rodzicielskiej nad maoletnim Piotrem J. Uwzgldniono wnioski RPD. Postpowanie zakoczone. Sprawa o zmian sposobu ograniczenia wadzy rodzicielskiej Piotra i Marii P. nad maoletni Jessic P. Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie zakoczone. Sprawa z powdztwa Andrzeja P przeciwko Boenie P. o rozwd (maoletnia Izabela P.). Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie w toku. Sprawa o przysposobienie maoletniej Natalii C. Wnioski RPD czciowo uwzgldnione. Postpowanie zakoczone. Sprawa o pozbawienie wadzy rodzicielskiej nad maoletnimi Leonem i Rom G. oraz Matyld W. wszczta z urzdu. Wnioski RPD czciowo uwzgldnione. Postpowanie w toku.

14

15

Sd Okrgowy w L.

16

Sd Rejonowy w W./Sd Okrgowy w W.

17

Sd Rejonowy w T.

18

Sd Rejonowy w W. Sd Okrgowy w K. Sd Rejonowy w P.

19

20

21

Sd Rejonowy w C.

22

Sd Rejonowy w D.

23

Sd Okrgowy w K. Sd Rejonowy w K.

24

25

Sd Rejonowy w P.

266

26

2010-09-30 X C 2911/09 2010-11-08 VI Nsm 276/10 2010-11-28 X C 1665/11 ZSR/440/92/2011/MM 2010-09-30 III C 1145/08 ZSR/410/202/2011/TT ZSR/410/202/2011/MSJ 2010-10-04 VI C 562/06 ZSR/410/278/2011/MN 2010-10-10 VI RC 431/10 ZSS/412/102/2011/JZ 2010-10-13 II C 1002/09 ZSR/410/244/2011/AK ZSR/410/244/2011/MN 2010-10-20 IIINsm 190/07 IIICa 447/10 ZSR/410/46/2011/UP 2010-10-20 III Nsm 3/10 ZSR/410/459/2011/AT 2010-10-20 I 2 C 954/09 ZSR/410/162/2011/AT 2010-10-26 II RC 1952/08 ZSR/410/92/2011/MS 2010-10-26 VIII R Nsm 2168/09 ZSR/410/76/2011/MS 2010-10-28 III Nsm 287/10 ZSR/410/436/2011/MSJ 2010-11-08 III Nsm 109/09 IV Ca 1136/11 ZSR/410/71/2011/TT ZSR/410/71/2011/KCH 2010-11-09 III Nsm 277/09 ZSR/410/49/2011/MS

Sd Okrgowy w B. Sd Rejonowy w B. Sd Okrgowy w B. Sd Okrgowy w L./ Sd Apelacyjny w L. Sd Okrgowy w W. Sd Rejonowy w W. Sd Okrgowy w G.

Sprawa o ograniczenie wadzy rodzicielskiej nad maoletnim Rafaem i Kacprem L. Postpowanie w toku.

27

Sprawa z powdztwa Barbary G. przeciwko Krzysztofowi G. o rozwd. Wnioski RPD czciowo uwzgldnione. Postpowanie zakoczone. Sprawa z powdztwa Sawomira M. przeciwko Jolancie M. o rozwd (maoletni Adam M.). Postpowanie w toku. Sprawa dot. wiadczenia alimentacyjnego na rzecz ma. Michaa R. Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie w toku. Sprawa z powdztwa Renaty W.P. przeciwko Januszowi P. o rozwd (ma. Anna i Magorzata P.). Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie w toku. Sprawa o zmian zawartego w wyroku rozwodowym orzeczenia o wadzy rodzicielskiej nad maoletnim Bartomiejem G. Uwzgldniono wszystkie wnioski RPD. Postpowanie zakoczone. Sprawa z wniosku Bogusawy D. o ustalenia kontaktw maoletniego Philipa C. z ojcem. Wnioski RPD czciowo uwzgldnione. Postpowanie w toku. Sprawa z powdztwa Katarzyny S. przeciwko Tomaszowi S. o rozwd. Wnioski RPD nieuwzgldnione. Postpowanie w toku. Sprawa o rozwd maonkw J. Wnioski RPD nieuwzgldnione. Postpowanie zakoczone. Sprawa o uregulowanie kontaktw Jarosawa J. z maoletni Emili J. Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie w toku. Sprawa o ustanowienie rodziny zastpczej i zmian opiekuna prawnego dla maoletniej Natalii C., przy uczestnictwie Iwony K., Leszka K. Izabeli M.T., Jerzego M.T. Wnioski RPD czciowo uwzgldnione. Postpowanie zakoczone. Sprawa o ograniczenie wadzy rodzicielskiej nad maoletnim Przemysawem P. Wnioski RPD nieuwzgldnione. Postpowanie zakoczone. Sprawa o ograniczenie Hannie J. wadzy rodzicielskiej nad maoletni Joann J. Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie w toku.

28

29

30

31

Sd Okrgowy w N.S.

32

Sd Rejonowy w .

33

Sd Okrgowy w Z. Sd Okrgowy w G. Sd Rejonowy w S.

34

35

36

Sd Rejonowy w K.

37

Sd Rejonowy w L./Sd Okrgowy w W.

38

Sd Rejonowy w .

267

39

2010-11-12 V SA/Wa 2673/10 ZSM/470/17/2011/AJ 2010-11-19 III Nsm 247/09 ZSR/410/451/2011/LP 2010-11-23 III Nsm 128/09 ZSR/410/784/2011/LP ZSR/410/159/2011/LP 2010-11-25 III Opm 15/02 ZSR/441/21/2011/MS 2010-12-01 XII Ca 319/10, V Nsm 205/09, II CZ 55/11 ZSR/410/242/2011/TT ZSR/410/242/2011/AM 2010-12-02 III RNsm 113/10 ZSR/440/41/2011/MN 2010-12-03 XI C 2888/08 ZSR/410/423/2011/TT ZSR/410/171/2011/TT ZSR/410/171/2011/MSJ 2010-12-13 XXIV C 151/10 ZSR/410/23/2011/MS

Wojewdzki Sd Administracyjny w W.

Sprawa ze skargi Armnie T., na decyzj Szefa Urzdu do Spraw Cudzoziemcw w przedmiocie wydalenia skarcej i jej dzieci z Polski. Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie zakoczona. Sprawa wszczta z urzdu o ograniczenie wadzy rodzicielskiej i ustanowienie rodziny zastpczej dla maoletniego Krystiana P. Wnioski RPD czciowo uwzgldnione. Sprawa zakoczona. Sprawa o ograniczenie wadzy rodzicielskiej nad maoletnim Adamem D. Wnioski RPD uwzgldnione w caoci. Postpowanie zakoczone. Sprawa o ustanowienie nadzoru nad wykonywaniem wadzy rodzicielskiej przez Magorzat i Wiesawa K. nad maoletni Karin K. Wnioski RPD zostay uwzgldnione. Postpowanie zakoczone.

40

Sd Rejonowy w G.

41

Sd Rejonowy w M.

42

Sd Rejonowy w A.

43

Sd Okrgowy Sprawa o wydanie zarzdze opiekuczych wobec w . maoletnich Alicji i Julii B. Rodzice: Tomasz B. Sd Apelacyjny w i Agnieszka M. Sprawa o ustalenie miejsca pobytu . ww. maoletnich. Sd Najwyszy Postpowanie w toku. w W. Sd Rejonowy w M. Sprawa dotyczca wadzy rodzicielskiej Agnieszki Z nad ma. Juli, Bartoszem, Wiktori Z. i Jacka M. nad ma. Nikol M. Wnioski RPD nieuwzgldnione. Postpowanie zakoczona. Sprawa z powdztwa Karoliny K. przeciwko Arturowi M. o rozwd. Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie w toku. Postpowanie rozwodowe pomidzy maonkami O. Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie zakoczone

44

45

Sd Okrgowy w K.

46

Sd Okrgowy w W.

268

Tabela nr 3
Przystpienia z 2011 roku Lp. Data i sygnatura przystpienia 2011-01-11 V Nsm 594/07 ZSR/410/80/2011/KG ZSR/410/80/2011/LP Miejsce Sd Rejonowy w W. Przedmiot rozpoznania/Efekt przystpienia Sprawa o ustalenie kontaktw z maoletni Maj M. z wniosku Marka M. Postpowanie w toku. Sprawa z wniosku Jerzego M. o zmian wyroku rozwodowego w zakresie wadzy rodzicielskiej nad maoletnim Arkadiuszem M., z wniosku Jerzego M. o pozbawienie wadzy rodzicielskiej nad maoletnim Arkadiuszem M., z wniosku Magorzaty M. o zakaz osobistych kontaktw z maoletnim Arkadiuszem M., z urzdu o ograniczenie wadzy rodzicielskiej, o zmian kontaktw, Wnioski RPD czciowo uwzgldnione. Postpowanie w toku. Sprawa o ustalenie miejsca pobytu maoletniej Weroniki C. z wniosku Moniki C. Wnioski RPD czciowo uwzgldnione. Postpowanie w toku. W sprawie nieletnich: Patryka B., Mateusza Sz., Kamila P., o popenienie czynw karalnych wobec maoletniej Sary J. Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie w toku. Sprawa o zmian sposobu ograniczenia wadzy rodzicielskiej Ewy B. i o ograniczenie wadzy rodzicielskiej Marka S. nad maoletnim Piotrem B. Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie w toku. Sprawa z urzdu o zmian sposobu ograniczenia wadzy rodzicielskiej Ewy B. i ograniczenie wadzy rodzicielskiej Marka Sz. Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie w toku. Sprawa o zmian kontaktw z maoletnim Dawidem W. Rodzice: Sawomir K., Izabela W. Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie zakoczone. Sprawa z wniosku Katarzyny W. o zmian wyroku rozwodowego w przedmiocie miejsca pobytu maoletniego Bartomieja W. Wnioski RPD nieuwzgldnione. Postpowanie zakoczone. Sprawa z wniosku Stanisawy P. o zmian kontaktw uczestnika Waldemara S. z maoletni Magdalen S. Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie w toku. Sprawa z powdztwa Przemysawa Sz. przeciwko Annie Sz. o rozwd (ma. Mateusz Sz.). Postpowanie w toku.

2011-01-19 III Nsm 585/09 ZSR/410/229/2011/TT ZSR/410/229/2011/MSJ

Sd Rejonowy w K. Sd Okrgowy w K.

2011-01-26 III Nsm 355/10 ZSR/410/187/2011/LP 2011-01-28 III Nk 6/10 ZSR/440/26/2011/AT 2011-01-28 IV Nsm 555/10 ZSR/410/205/2011/TT ZSR/410/205/2011/MSJ 2011-01-28 IV Nsm 555/10 ZSR/410/205/2011/TT ZSR/410/205/2011/MSJ 2011-02-01 III Nsm 317/11 ZSR/410/158/2011/KK ZSR/410/158/2011/AP ZSR/410/158/2011/AZ 2011-02-03 III Nsm 61/10 ZSR/410/61/2011/TT ZSR/410/61/2011/MSJ 2011-02-05 V Nsm 73/11 ZSR/410/495/2011/UZ 2011-02-07 I C 789/09 ZSR/410/119/2011/AK ZSR/410/320/2011/TT ZSR/410/320/2011/MM

Sd Rejonowy w S.

Sd Rejonowy w P.

Sd Rejonowy w G.

Sd Rejonowy w G.

Sd Rejonowy w M. Sd Rejonowy w Z. Sd Okrgowy w . Sd Rejonowy w W.

10

Sd Okrgowy w K.

269

11

2011-02-07 II C 1551/09 ZSR/410/155/2011/AP ZSR/410/155/2011/AK 2011-02-08 III Nsm 30/10 ZSR/410/361/2011/MN 2011-02-16 III Now 132/11/K ZSR/431/1/2011/AM 2011-02-16 VIII Rnsm 383/09 ZSR/410/142/2011/AT 2011-02-17 III Nsm 632/09 ZSR/410/371/2011/MN 2011-02-22 III Nsm 32/09 ZSR/410/372/2011/AP ZSR/410/372/2011/AK 2011-02-28 III Nsm 104/10 ZSR/410/516/2011/KK ZSR/410/516/2011/LP 2011-02-28 I C 803/10 ZSR/410/68/2011/TT ZSR/410/68/2011/MM 2011-03-02 V Nsm 904/10 ZSR/410/4/2011/LP 2011-03-02 XIII RC 3538/09 ZSR/410/80/2011/KG ZSR/410/80/2011/AT 2011-03-09 I C 443/10 ZSR/440/156/2011/LP 2011-03-09 V Nsm 470/10 ZSR/410/77/2011/AP ZSR/410/77/2011/AK ZSR/410/77/2011/MM 2011-03-09 V Nsm 4/11 ZSR/410/86/2011/AT

Sd Okrgowy w G.

Sprawa z powdztwa Agnieszki F. przeciwko Grzegorzowi F. o rozwd (maoletnia Julia F.). Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie w toku. Sprawa z wniosku Ewy L. o ustanowienie rodziny zastpczej dla ma. Barbary P., przy uczestnictwie Jadwigi P i Grzegorza P. Wnioski RPD uwzgldnione. Sprawa zakoczona. Sprawa o demoralizacj maoletniego Szymona C. Rodzice: Barbara i Jan C. Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie zakoczone. Sprawa z wniosku Grzegorza L. z udziaem Marii L. o ograniczenie wadzy rodzicielskiej nad maoletnim Janem L. Postpowanie zawieszone. Sprawa dotyczca wadzy rodzicielskiej Wojciecha N. i Liliany F. nad maoletnim Korneliuszem F. Wnioski dowodowe RPD zostay uwzgldnione. Sprawa w toku. Sprawa o ustanowienie rodziny zastpczej dla maoletniego Michaa M., z wniosku Marii i Stefana M. Postpowanie w toku. Sprawa o przywrcenie wadzy rodzicielskiej nad maoletnim ukaszem G., z wniosku Gabrieli G. Wnioski RPD w caoci uwzgldnione. Postpowanie zakoczone. Sprawa z powdztwa Ilony Sz. przeciwko Pawowi Sz. o rozwd (ma. Eryk i Mikoaj Sz.). Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie w toku. Sprawa o ograniczenie wadzy rodzicielskiej nad maoletni Gabriel C. wszczta z urzdu. Wnioski RPD uwzgldnione w caoci. Postpowanie zakoczone. Sprawa z powdztwa Mateusza Sz. przeciwko Annie S. Sz. o rozwd; Wnioski RPD uwzgldnione czciowo. Postpowanie w toku Sprawa o rozwd z powdztwa Renaty R. Wnioski RPD czciowo uwzgldnione. Postpowanie zakoczone. Sprawa o wydanie zarzdze w przedmiocie wadzy rodzicielskiej nad maoletni Juli K. Postpowanie w toku. W sprawie z wniosku Edyty S. o zmian wyroku rozwodowego w przedmiocie wadzy rodzicielskiej nad maoletni Aleksandr S. Wnioski RPD uwzgldnione czciowo. Postpowanie w toku.

12

Sd Rejonowy w .

13

Sd Rejonowy w K.

14

Sd Rejonowy w Sz.

15

Sd Rejonowy w G.

16

Sd Rejonowy w Z.

17

Sd Rejonowy w .

18

Sd Okrgowy w K.

19

Sd Rejonowy w G.

20

Sd Okrgowy w W. Sd Rejonowy w T.

21

22

Sd Rejonowy w W.

23

Sd Rejonowy w L.

270

24

2011-03-14 III Nsm 340/10 ZSR/410/413/51/2011/LP ZSR/413/9/2011/LP 2011-03-24 IV R Nsm 881/10 ZSR/411/3/2011/LP 2011-03-24 III Nsm 68/11 ZSR/411/3/2011/LP 2011-03-25 III Nsm 28/10 ZSR/410/220/2011/MS 2011-03-27 IV C 1159/09 ZSR/440/39/2011/AT 2011-03-28 III R Nsm 92/09 ZSR/410/21/2011/LP 2011-03-28 III Nsm 961/09 III Nsm 745/11 ZSM/471/13/2011/AJ 2011-03-30 III Nsm 43/11 ZSR/410/432/2011/TT ZSR/410/432/2011/MM 2011-04-06 III Now/12/11 ZSR/460/25/2011/AT 2011-04-06 VI Nsm 132/11 ZSR/410/557/2011/MS 2011-04-11 I 1 RC 1620/10 ZSR/440/177/2011/TT ZSR/440/177/2011/MM 2011-04-12 V Nsm 1210/09 ZSR/410/40/2011/UP 2011-04-13 III Nsm 755/10 ZSR/410/257/2011/LP

Sd Rejonowy w .

Sprawa o przywrcenie wadzy rodzicielskiej nad maoletnim Kacprem B. z wniosku Alicji B. i o umieszczenie maoletniego Kacpra B. w rodzinie zastpczej z wniosku Urszuli i Zygmunta B. Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie w toku. Sprawa o wydanie zarzdze wobec maoletniego Stanisawa L., wszczta z urzdu. Wnioski RPD uwzgldnione czciowo. Postpowanie w toku. Sprawa o przysposobienie maoletniego Stanisawa L., wszczta na wniosek Joanny S. i Tomasza S. Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie w toku. Sprawa o ustalenie kontaktw z maoletni Wiktori Ch. Nie uwzgldniono wnioskw RPD. Postpowanie zakoczone. Sprawa z powdztwa Iwony P. przeciwko Piotrowi P., o rozwd. Wnioski RPD uwzgldnione czciowo. Postpowanie w toku. Sprawa o ustanowienie rodziny zastpczej nad maoletni Juli S. z wniosku Marzeny K. Wnioski RPD czciowo uwzgldnione. Postpowanie w toku. Sprawa o wydanie dziecka do USA na podstawie Konwencji haskiej dotyczcej cywilnych aspektw uprowadzenia dziecka za granic. Sd Okrgowy uwzgldni apelacj RPD i przekaza spraw do ponownego rozpoznania. Postpowanie w toku. Sprawa o pozbawienie wadzy rodzicielskiej nad maoletnimi Wiktori i Natali W. Postpowanie w toku. W sprawie nieletniego Grzegorza M. o demoralizacj. Wnioski RPD czciowo uwzgldnione. Postpowanie w toku. Sprawa w przedmiocie wadzy rodzicielskiej nad maoletni Alicj P. Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie w toku. Sprawa z powdztwa Zbigniewa J. przeciwko Iwonie J. o rozwd (ma. Szymon J.). Postpowanie w toku. Sprawa o ograniczenie wadzy rodzicielskiej i ustalenie kontaktw z maoletnim Maciejem M. Uwzgldniono wniosek RPD. Postpowanie zakoczone Sprawa o pozbawienie wadzy rodzicielskiej nad maoletnim Dawidem C. Wnioski RPD uwzgldnione w caoci. Postpowanie zakoczone

25

Sd Rejonowy w G.

26

Sd Rejonowy w Z.

27

Sd Rejonowy w L.

28

Sd Okrgowy w W.

29

Sd Rejonowy w W. Sd Okrgowy w G. Sd Rejonowy w W. Sd Rejonowy w K.

30

31

32

Sd Rejonowy w P. Sd Rejonowy w W. Sd Okrgowy w Cz.

33

34

35

Sd Rejonowy w W.

36

Sd Rejonowy w Z.

271

37

2011-04-13 III Nsm 562/11 ZSR/410/257/2011/LP 2011-04-14 II C 51/10 ZSR/410/7/2011/MN 2011-05-10 III Nsm 362/11 ZSR/410/662/2011/LP 2011-05-11 III Nsm75/11 ZSS/412/12/2011/JZ 2011-05-11 IC 35/11 DTZ/410/10/2011/RR 2011-05-18 III Nsm 1075/10 ZSR/410/324/2011/LP 2011-05-19 III Nsm 3/11 ZSR/410/149/2011/LP

Sd Rejonowy w Z. Sd Okrgowy w W. Sd Rejonowy w S.

Sprawa o pozbawienie wadzy rodzicielskiej nad maoletni Weronik C., wszczta z urzdu. Wnioski RPD uwzgldnione w caoci. Postpowanie zakoczone. Sprawa z powdztwa Magdaleny S. przeciwko Michaowi S. o rozwd (maoletni Mateusz i Magorzata S.). Postpowanie w toku. Sprawa wszczta z urzdu o ograniczenie wadzy rodzicielskiej Moniki W. nad maoletnim Oliwierem W. Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie w toku. Sprawa z urzdu o ograniczenie wadzy rodzicielskiej Edycie i Krzysztofowi K. nad ma. Magdalen, Jakubem, Kamil, Marcinem K. Wnioski dowodowe RPD uwzgldnione. Postpowanie zakoczone. Sprawa z powdztwa Sebastiana S. przeciwko Edycie S. o rozwd (ma. Klaudia S.). Postpowanie w toku. Sprawa o pozbawienie wadzy rodzicielskiej nad maoletni Natali S., wszczta z urzdu. Wnioski RPD w caoci uwzgldnione. Postpowanie w toku. Sprawa o pozbawienie wadzy rodzicielskiej nad maoletni Klaudi i Oliwi M. wszczta z urzdu. Wnioski RPD oddalone. Postpowanie zakoczone. Sprawa o ograniczenie wadzy rodzicielskiej Magorzacie i Adrianowi C. oraz Arturowi M., nad maoletnimi: Wiktori M., Damianem C, Kamilem C., Adrianem C. oraz Filipem C. Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie w toku. Sprawa o ustalenie miejsca pobytu maoletniego Mateusza B, z wniosku Michaa B. Postpowanie w toku. Sprawa w przedmiocie rozwizania rodziny zastpczej ustanowionej dla maoletniego Damiana K. Postpowanie w toku. Sprawa w przedmiocie zmiany wyroku rozwodowego w zakresie wadzy rodzicielskiej oraz w przedmiocie zmiany formy ograniczenia wadzy rodzicielskiej nad maoletnimi Weronik, Paulin, Zuzann oraz Dominikiem S. Uwzgldniono wniosek RPD. Postpowanie w toku Sprawa w przedmiocie wadzy rodzicielskiej nad maoletnimi Kamilem R. i Kamilem S. Nie uwzgldniono wnioskw RPD. Postpowanie zakoczone.

38

39

40

Sd Rejonowy w O.

41

Sd Okrgowy w P.T. Sd Rejonowy w K.

42

43

Sd Rejonowy w G.

44

2011-05-23 III Nsm 91/11 ZSR/410/630/2011/KCH 2011-05-23 III Nsm 42/11 ZSR/410/500/2011/LP 2011-05-26 VINsm 418/11 ZSR/440/221/2011/UP

Sd Rejonowy w P.

45

Sd Rejonowy w C. Sd Rejonowy w W.

46

47

2011-05-26 VINsm 168/11 ZSR/440/221/2011/UP

Sd Rejonowy w W.

48

2011-06-01 I Ca 224/11 ZSR/440/179/2011/MS

Sd Okrgowy w S.

272

49

2011-06-06 V Nsm 480/10 ZSR/411/15/2011/MM 2011-06-08 III Nsm 503/10 DTZ/410/35/2011/RR 2011-06-13 III Nsm 604/10 ZSM/471/6/2011/AJ 2011-06-14 VIII Npw 536/10 ZSR/460/41/2011/UP

Sd Rejonowy w W.

Sprawa o pozbawienie wadzy rodzicielskiej nad maoletni Mart R., rozwizanie rodziny zastpczej i ustanowienie rodziny zastpczej dla maoletniej Marty R. Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie zakoczone. Sprawa o uregulowanie wadzy rodzicielskiej nad ma. Igorem M., przy udziale Rafaa M. i Edyty S. Wnioski dowodowe RPD uwzgldnione. Postpowanie w toku. Sprawa o wydanie dziecka na podstawie Konwencji haskiej. Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie w toku. Sprawa z urzdu o demoralizacj nieletniej Wiolety S. Postpowanie zakoczone. Sprawa dotyczca wadzy rodzicielskiej Daniela J. nad ma. Oskarem J. i wadzy rodzicielskiej Wioletty W. i Krzysztofa W. nad ma. Krystianem i Kacprem W. oraz wadzy rodzicielskiej Wioletty W. nad ma. Oskarem J. Apelacja RPD uwzgldniona. Postpowanie zakoczone. Sprawa w przedmiocie wadzy rodzicielskiej nad maoletnimi Bartoszem i Jakubem K. Uwzgldniono wnioski RPD. Postpowanie zakoczone. Sprawa o wydanie dziecka do Francji na podstawie Konwencji haskiej. Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie w toku. Sprawa o uregulowanie kontaktw dziecka z ojcem. Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie w toku. Sprawa o przysposobienie maoletnich Marceliny i Marusza W. Czciowo uwzgldniono wnioski RPD. Postpowanie zakoczone Sprawa z powdztwa Piotra W. przeciwko Annie W. o rozwd (ma. Zofia W.). Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie w toku. Sprawa o zaprzeczenie ojcostwa wobec maoletniej Wiktorii K. Czciowo uwzgldniono wnioski RPD. Postpowanie zakoczone Sprawa z urzdu o ograniczenie wadzy rodzicielskiej nad maoletnim Pawem P. przy uczestnictwie Jacka P. i Anny P. oraz z wniosku Jacka P. o wydanie maoletniego Pawa P. Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie w toku. Z powdztwa Grzegorza M. przeciwko Boenie M. o rozwd. Postpowanie w toku.

50

Sd Rejonowy w K. Sd Rejonowy w Z. Sd Okrgowy w . Sd Rejonowy w .

51

52

53

2011-06-14 III Nsm 143/10 ZSR/410/661/2011/MN

Sd Rejonowy w G. Sd Okrgowy w R.

54

2011-06-22 X RCa 169/11 ZSR/410/587/2011/MS 2011-06-22 III Nsm 84/11 ZSM/471/21/2011/AJ 2011-06-27 III Nsm 3/11 ZSM/410/17/2011/AJ 2011-06-29 III Nsm 130/11 ZSR/410/718/2011/MS 2011-07-12 VI RC 894/11 ZSR/410/270/2011/UZ 2011-07-14 III RC 65/11 ZSR/410/401/2011/MS

Sd Okrgowy w Sz. Sd Okrgowy w W. Sd Rejonowy w K. Sd Rejonowy w S. Sd Okrgowy w O. Sd Rejonowy w O.

55

56

57

58

59

60

2011-07-19 III RNsm 105/11 ZSR/410/218/2011/UZ 2011-07-20 IC 1235/09 ZSR/410/559/2011/AT

Sd Rejonowy w J.

61

Sd Okrgowy w W.

273

62

2011-07-25 IIINsm 143/11 ZSR/410/626/2011/UP 2011-07-27 III R Nsm 363/11 ZSR/411/14/2011/LP 2011-08-17 III RNsm 206/11 ZSR/413/72/2011/GH 2011-08-17 III Nsm 722/09 ZSR/440/245/2011/GH 2011-08-17 III Nsm 314/09 ZSR/440/245/2011/GH 2011-08-19 III Nsm 48/11 DTZ/410/90/2011/RR 2011-08-19 III Nsm 224/10, III Nsm 154/10, III Nsm 346/09 DTZ/410/30/2011/RR 2011-08-31 III Nsm 1013/10 DTZ/410/99/2011/RR 2011-09-07 IV Nsm 516/11 ZSR/413/68/2011/LP 2011-09-07 VI Nsm 509/11 ZSM/471/8/2011/AJ 2011-09-09 X RC 1332/11 ZSR/410/82/2011/AT 2011-09-12 III Nsm 134/10 ZSR/440/52/2011/MN 2011-09-12 III Nsm 719/11 ZSM/471/33/2011/AJ

Sd Rejonowy w W.

Sprawa w przedmiocie zmiany sposobu kontaktw Marii Z. z jej maoletni Magdalen Z. Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie w toku. Sprawa o pozbawienie wadzy rodzicielskiej nad maoletnim Andrzejem L., wszczta z wniosku RPD. Postpowanie w toku. Sprawa o zwolnienie Krystyny i Ryszrda B. z funkcji rodziny zastpczej dla maoletnich Elbiety R. i Piotra J. Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie w toku. Sprawa o ustalenie kontaktw z ma. Janem M. z wniosku Jana M. z udziaem Justyny P. Wnioski kocowe RPD uwzgldnione. Postpowanie zakoczone. Sprawa z wniosku Justyny P. z udziaem Janem M. o pozbawienie wadzy rodzicielskiej nad ma. Janem M. Postpowanie w toku. Sprawa o zmian wyroku rozwodowego w czci dotyczcej wadzy rodzicielskiej nad ma. Sar i Izabel R., przy udziale Jerzego R., Bogusawy P. Wnioski RPD uwzgldnione. Sprawa zakoczone. Sprawa o wydanie zarzdze opiekuczych w stosunku do ma. Liwii J., przy udziale Dawida J., Ewy J. Sprawa w toku. Sprawa z urzdu o zmian postanowienia dotyczcego wadzy rodzicielskiej nad ma. Aleksandry S. Sprawa w toku. Sprawa o ustanowienie rodziny zastpczej dla maoletniej Nicoli C. z wniosku Joanny P. Wnioski RPD oddalone, sprawa umorzona. Postanowienie nieprawomocne. Sprawa o zmian postanowienia poprzez oddalenie wniosku w przedmiocie wydania dziecka do Meksyku. Postpowanie w toku. Sprawa z powdztwa Grzegorza L. przeciwko Marii L. o uniewanienie maestwa. Postpowanie umorzone na skutek cofnicia pozwu. Sprawa o ograniczenie wadzy rodzicielskiej Dobromile A. nad ma. Tess i Tymonem M. przy uczestnictwie Szczepana M. Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie w toku. Sprawa o wydanie dziecka do Grecji na podstawie Konwencji haskiej. Sd uwzgldni wniosek RPD i oddali wniosek ojca o powrt dziecka do Grecji. Postpowanie zakoczone

63

Sd Rejonowy w P.

64

Sd Rejonowy w D. P.

65

Sd Rejonowy w W.

66

Sd Rejonowy w W.

67

Sd Rejonowy w S.

68

Sd Rejonowy w M.

69

Sd Rejonowy w K.

70

Sd Rejonowy w B. Sd Rejonowy w W. Sd Okrgowy w Sz.

71

72

73

Sd Rejonowy w B. Z.

74

Sd Rejonowy w W.

274

75

2011-09-13 III Nsm 179/11 DTZ/410/14/2011/RR

Sd Rejonowy w J. Z.

Sprawa z urzdu o zmian zarzdze opiekuczych w stosunku do ma. Gabriela i Mikoaja G., przy uczestnictwie Olimpii G. i Mariusza G. Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie w toku. Sprawa z urzdu o pozbawienie wadzy rodzicielskiej Issam K.B.L. oraz ograniczenie wadzy rodzicielskiej Anny . nad ma. Eduardo K.H. Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie zakoczone. Postpowanie opiekuczo-wychowawcze w sprawie nieletnich: Emila. F, Macieja B., Rafaa S. Wnioski RPD uwzgldnione czciowo. Postpowanie w toku. Sprawa z powdztwa Macieja A. przeciwko Barbarze C. A. o rozwd (maoletni Micha A.). Sprawa w toku. Sprawa z powdztwa Anny N. przeciwko Ireneuszowi N. o rozwd (ma. Adam i Kinga N.). Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie w toku. Sprawa z wniosku Anety T. o zakaz stycznoci z maoletnim Franciszkiem K. Postpowanie w toku. Sprawa z urzdu o ograniczenie wadzy rodzicielskiej Anny i Andrzeja C. nad maoletni Juli C. Postpowanie w toku. Sprawa o ograniczenie wadzy rodzicielskiej nad maoletnim Markiem G. Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie w toku. Sprawa o rozwd z powdztwa Elbiety D. przeciwko Zbigniewowi. D. Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie w toku. Sprawa z powdztwa Piotra K. przeciwko Monice K. o rozwd (maoletnie Aleksandra i Kamila K.). Postpowanie w toku. Sprawa z powdztwa Agnieszki I. przeciwko Mariuszowi I. o rozwd (maoletni Maciej I.). Wnioski RPD zostay uwzgldnione. Postpowanie w toku. Sprawa z urzdu o ograniczenie wadzy rodzicielskiej Ewy F.W. i Mariana W. nad maoletnim Tomaszem W. Postpowanie w toku. Sprawa o ograniczenie wadzy rodzicielskiej nad maoletni Wiktori A. Wnioski RPD nieuwzgldnione. Postpowanie w pierwszej instancji zakoczone. Sprawa z powdztwa Marcina W. przeciwko Ewie W. o rozwd. Postpowanie w toku.

76

2011-09-13 III Nsm 537/10 ZSR/410/556/2011/MN 2011-09-26 III Now 22/11 ZSR/440/154/2011/AT 2011-09-26 I C 645/10 ZSR/410/907/2011/MSJ 2011-09-27 VII C 137/10 ZSR/410/815/2011/AK ZSR/410/815/2011/MS 2011-10-04 IV Nsm 533/11 ZSR/410/253/2011/AT 2011-10-07 III RNsm 677/10 ZEW/414/103/2011/MO 2011-10-14 III Nsm 68/11 ZSR/441/80/2011/MM 2011-10-18 X RC 1617/09 ZSR/410/955/2011/GH 2011-10-21 IC 336/10 ZSR/410/755/2011/MN 2011-10-28 I RC 2196/10 DTZ/410/81/2011/RR 2011-11-07 sygn. III Nsm 136/11 ZEW/430/178/2011/ESn 2011-11-07 III Nsm 334/09 ZSM/410/5/2011/AJ 2011-11-09 VI C 170/11 ZSR 410/947/2011/MSJ

Sd Rejonowy w L.

77

Sd Rejonowy w W. Sd Okrgowy w W. Sd Okrgowy w W. Sd Rejonowy w W. Sd Rejonowy w Cz. Sd Rejonowy w W. Sd Okrgowy w S. Sd Okrgowy w T. Sd Okrgowy w O.

78

79

80

81

82

83

84

85

86

Sd Rejonowy w K.

87

Sd Rejonowy w S. Sd Okrgowy w W.

88

275

89

2011-11-09 VIII RNSm 648/11 ZSR/410/912/2011/MSJ 2011-11-12 IV RNsm 456/09 ZSR/410/199/2011/TT ZSR/410//199/2011/MSJ 2011-11-13 III Nsm 136/11 ZEW/430/178/2011/ESn 2011-11-15 V Nsm 251/11 ZSR/410/706/2011/MN 2011-11-16 I Ca 282/11 ZSS/421/33/2011/JZ

Sad Rejonowy w Sz. Sd Rejonowy w P. Sd Okrgowy w P. Sd Rejonowy w K.

Sprawa z wniosku Anny R. o zmian wyroku o separacji w zakresie wykonywania wadzy rodzicielskiej. Postpowanie w toku. Sprawa z wniosku Jakuba M. o uregulowanie kontaktw z maoletnim Stanisawem M. Wnioski RPD uwzgldnione czciowo, zaalenie uwzgldnione. Postpowanie w toku. Sprawa z urzdu o ograniczenie wadzy rodzicielskiej Ewy F.W. i Mariana W. nad maoletnim Tomaszem W. Postpowanie w toku. Sprawa z urzdu o zmian postanowienia dotyczcego maoletnich Sandry, Kacpra i Igora W. przy uczestnictwie Joanny i Dariusza W. Postpowanie w toku. Sprawa o eksmisj: Krzysztof i Aneta ma. M., Dariusz i Marta ma. W., Monika W., ma. Pawe, Wioleta, Mateusz, Natalia, Magorzata rodz. W. Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie zakoczone. Sprawa o umieszczenie dziecka posiadajcego obywatelstwo rumuskie w rodzinie zastpczej. Sd nie uwzgldni wniosku Rzecznika w przedmiocie zastosowania przepisw kodeksu postpowania cywilnego. Postpowanie odwoawcze w toku. Sprawa z urzdu z udziaem Edyty K. i Henryka L. o zmian zarzdze opiekuczych odnonie maoletniej Weroniki L. Postpowanie w toku. Sprawa o pozbawienie wadzy rodzicielskiej Wiesawa A. wadzy rodzicielskiej nad maoletnimi Natali, Maciejem, ukaszem rodz. A. Postpowanie w toku. Sprawa z powdztwa Marzeny B.-Z. przeciwko Andrzejowi Z. o rozwd. Postpowanie w toku. Sprawa o rozwd, alimenty i eksmisj, z powdztwa Anny K. przeciwko Tadeuszowi K., Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie w toku. Sprawa o ograniczenie wadzy rodzicielskiej Agnieszki U. nad maoletni Wiktori U. Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie w toku. Sprawa o pozbawienie wadzy rodzicielskiej nad maoletni Jakubem K. i ustanowienie opiekuna prawnego dla maoletniego. Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie zakoczone. Sprawa o ograniczenie wadzy rodzicielskiej nad maoletni Sar Z. oraz o ustanowienie rodziny zastpczej dla maoletniej. Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie w toku.

90

91

92

Sd Rejonowy w W.

93

Sd Okrgowy w O.

94

2011-11-18 V Nsm 39/11 ZSM/470/70/2011/AJ

Sd Rejonowy w W.

95

2011-11-22 III Nsm 622/10 ZSR/410/527/2011/GH 2011-11-22 IV Nsm 39/11 ZSR/410/1013/2011/GH 2011-11-22 I C 405/10 ZSR/410/937/2011/GH 2011-11-24 I C 1973/10 ZSR/410/1015/2011/KCH 2011-11-28 III Nsm 162/11 ZSS/422/68/2011/KT 2011-11-28 IV Nsm 62/11 ZSR/411/32/2011/MM 2011-11-28 III Nsm 324/11 ZSR/410/993/2011/AK ZSR/410/993/2011/MM

Sd Rejonowy w .

96

Sd Rejonowy w L. Sd Okrgowy w P. Sd Okrgowy w B. Sd Rejonowy w R. Sd Rejonowy w W.

97

98

99

100

101

Sd Rejonowy w .

276

102

2011-11-28 III Nsm 196/11 ZSR/410/975/2011/AT 2011-12-02 VIII RNsm 905/11 ZSM/471/50/2011/AJ 2011-12-08 II Ca 591/11 ZSR/410/695/2011/MM 2011-12-13 III Nsm 333/10 ZSR/410/798/2011/GH 2011-12-13 VI C 356/10 ZSR/410/886/2011/AZ 2011-12-14 III Nsm 235/11 ZSR/410/814/2011/MS 2011-12-15 R III C 265/10 ZSR/411/29/2011/LP 2011-12-19 III Nsm 324/11 ZSR/440/353/2011/AZ 2011-12-19 IV Nsm 688/11 ZSR/410/142/2011/AT 2011-12-23 III Nsm 79/11 ZSR/413/94/2011/MS

Sd Rejonowy w G. Sd Rejonowy w Sz. Sd Rejonowy w . Sd Rejonowy w Z. G. Sd Okrgowy w W. Sd Rejonowy w S. Sd Rejonowy w L.

W sprawie o umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym maoletniej Karoliny W. Postpowanie w toku. Sprawa o wydanie dziecka do Francji na podstawie Konwencji haskiej. Postpowanie w toku. Sprawa o uregulowanie kontaktw Artura Cz. z maoletnimi King, Mateuszem i Karolin Cz. Postpowanie zakoczone. Sprawa z udziaem Aleksandry K. o zmian postanowienia Sdu w przedmiocie wadzy rodzicielskiej nad ma. Monik D. Postpowanie w toku. Sprawa rozwodowa rodzicw maoletnich Julii i Gabrieli S. Rodzice: Krzysztof S., Joanna S. Postpowanie w toku. Sprawa w przedmiocie wadzy rodzicielskiej nad maoletni Natali D. Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie w toku. Sprawa o ustalenie ojcostwa maoletniego Mikoaja B, z wniosku Jana B. Wnioski RPD uwzgldnione w caoci. Postpowanie zakoczone. Sprawa o pozbawienie Elbiety i Bogdana W. wadzy rodzicielskiej nad maoletnimi Tomaszem i Piotrem W. Wnioski RPD uwzgldnione. Postpowanie w toku. Sprawa o ograniczenie wadzy rodzicielskiej Lilli S. nad maoletnimi Mateuszem i Markiem S. z urzdu. Postpowanie w toku. Sprawa w przedmiocie wadzy rodzicielskiej nad maoletnimi Klaudi, Dominika i Wiktori W. Wnioski RPD nieuwzgldnione. Postpowanie w toku.

103

104

105

106

107

108

109

Sd Rejonowy w G. Sd Rejonowy w B. Sd Rejonowy w R.

110

111

277

Tabela nr 4
Postpowania, w ktrych Rzecznik Praw Dziecka uczestniczy w charakterze obserwatora w 2011 roku. Lp. 1 Data i sygnatura przystpienia 2009-11-26 V Nsm 622/07 ZSR/410/59/2011/AP ZSR/410/59/2011/AZ 2010-02-17 II K 1005/08, II K 96/11 ZSR/410/233/2011/MN 2010-03-04 II K 1170/10 ZSR/440/142/2011/KG ZSR/440/142/2011/MN 2010-03-17 II K 628/09 ZSR/440/74/2011/UP 2010-07-21 III RNsm 327/09 ZSR/410/236/2011/TT ZSR/410/236/2011/MSJ 2010-09-22 II K 1264/10 ZSR/440/75/2011/MS 2010-10-13 II K 3/10 ZSR/410/125/2011/AP ZSR/410/125/2011/AM Miejsce Sd Rejonowy w W. Sd Rejonowy w W. Sd Rejonowy w G.W. Przedmiot rozpoznania/Efekt przystpienia Sprawa z wniosku Piotra F. o uregulowanie kontaktw z ma. Juli i Ann W. przy udziale Aleksandry W. Sprawa nieprawomocnie zakoczona. Sprawa przeciwko Andrzejowi F. dotyczca ewentualnego przestpstwa popenionego na szkod maoletniej Irminy F. Sprawa w toku. Sprawa przeciwko Jackowi P. dotyczca przestpstwa popenionego na szkod maoletniego Mateusza B. Sprawa w toku. Sprawa przeciwko Piotrowi M. oskaronemu o czyn z art. 2001 kk, pokrzywdzony maoletni Patryk M. Postpowanie w toku. Sprawa z wniosku Teresy K. o ustanowienie rodziny zastpczej dla maoletnich Dobrawy i Konstancji K. oraz wniosku Ireny G. o ustanowienie rodziny zastpczej dla maoletnich Dobrawy i Konstancji K. Postpowanie zakoczone. Sprawa pokrzywdzonego Natana K. Postpowanie zakoczone. Sprawa przeciwko Marii . oskaronej o czyn z art. 212 Kodeksu karnego. Postpowanie w toku.

Sd Rejonowy w Sz.

Sd Rejonowy w L.

Sd Rejonowy w W. Sd Rejonowy w P.

278

Zacznik nr 6 Przystpienia Rzecznika Praw Dziecka do spraw sdowych i administracyjnych w latach 2009-2011 wykres

279

Zacznik nr 7 Wykaz wydarze, objtych honorowym patronatem Rzecznika Praw Dziecka

Lp. Data patronatu Miejsce wydarzenia Wydarzenie Organizator Fundacja SERCE Europejskie Centrum Przyjani Dziecicej z/s w widnicy Fundacja SERCE Europejskie Centrum Przyjani Dziecicej z/s w widnicy Studencki Punkt Informacji Prawnej Klinika Prawa Klinika Praw Dziecka Targi w Krakowie Sp. z o. o. Fundacja ABC XXI Caa Polska czyta dzieciom Wrocawski Teatr Lalek oraz MOPS we Wrocawiu Przedszkole Soneczna Szstak z oddziaami zamiejscowymi w remie Pose na Sejm RP Lidia Staro Szkoa Podstawowa Nr 87 im. Stefana eromskiego w Poznaniu

2.01.2011

widnica

Realizacja projektu Europejskie Centrum Przyjani Dziecicej

3.01.2011

Lena

Akcja pomocy powodzianom Pomoc dzieciom z Lenej XV Oglnopolska Konferencja Uniwersyteckich Poradni Prawnych I edycja Targw Ksiki dla Dzieci Akcja oglnopolska Caa Polska czyta dzieciom Akcja Kup bilet dla dziecka Konferencja dla rodzicw, nauczycieli i pedagogw Mae dzieci, wielkie talenty Konkurs plastyczno-literacki Mamo, tato! Nie mw do mnie, lecz ze mn rozmawiaj! Midzyszkolny Konkurs Plastyczny dla uczniw szk podstawowych Dziecko to czowiek, tylko, e may V Europejska Konferencja Dyrektorw Przedszkoli Rok szkolny 2010/2011 rok odkrywania talentw Konferencja Patologie wrd nieletnich w aspekcie midzynarodowych regulacji prawnych V Oglnopolski Konkurs Fotograficzny Wszystkie Dzieci wiata Pacanw 2011

13.01.2011

13.01.2011

Krakw

13.01.2011

Polska

13.01.2011

Wrocaw

13.01.2011

rem

19.01.2011

Warszawa

24.01.2011

Pozna

10

26.01.2011

Polska

Wolters Kluwer Polska Sp. z o. o.

11

26.01.2011

Pozna

Wydzia Prawa i Administracji Wyszej Szkoy Pedagogiki i Administracji w Poznaniu Europejskie Centrum Bajki im. Kozioka Matoka w Pacanowie

12

26.01.2011

Polska

280

13

26.01.2011

Warszawa

III Charytatywny Koncert Karnawaowy Mio i marzenia ponios nas do gwiazd Projekt edukacyjny Porozmawiajmy o wychowaniu V edycja Konkursu Modzi przeciwko patologiom spoecznym Dziaalno Centrum Dziecka Spoeczna kampania informacyjna na temat prewencji choroby meningokokowej Konferencja na rzecz rodzicielstwa zastpczego Szukam Mamy i Taty Oglnopolska kampania Odczaruj Raka Oglnopolski Zjazd Dzieci po Przebytej Chorobie Nowotworowej Benefis Marze poczony z Oglnopolskim Sympozjum dla lekarzy onkologw Konferencja Zagroenia wychowawcze cyberprzestrzeni Dziesiciolecie dziaalnoci Fundacji ORLEN DAR SERCA II edycja kampanii spoecznej Ucze te czowiek Twrczy Indywidualista Konferencja prasowa oraz spotkanie edukacyjne dla rodzicw na temat moczenia nocnego u dzieci Konkurs migowiec ratunkowy w oczach dziecka Jubileusz 60-lecia istnienia Modzieowego Domu Kultury w Tomaszowie Mazowieckim

Gimnazjum Nr 38 w Warszawie

14

26.01.2011

widnica

Centrum Przyjani Dziecicej w widnicy Pedagogium Wysza Szkoa Nauk Spoecznych Fundacja Pomocy Rodzinie Opoka Europejskie Stowarzyszenie Promocji Zdrowia PROSALUTEM Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Nowym Dworze Mazowieckim Fundacja Spenionych Marze

15

8.02.2011

Polska

16

8.02.2011

Polska

17

15.02.2011

Polska

18

15.02.2011

Nowy Dwr Mazowiecki Polska

19

15.02.2011

20

15.02.2011

Polska

Fundacja Spenionych Marze

21

17.02.2011

Olenica

Powiatowe Centrum Edukacji i Kultury w Olenicy Fundacja ORLEN DAR SERCA Akademia HumanistycznoEkonomiczna w odzi

22

14.03.2011

Pock

23

17.03.2011

Polska

24

28.03.2011

Polska

Stowarzyszenie Uronef Nasze Dzieci Lotnicze Pogotowie Ratunkowe Zesp Placwek Wychowania Pozaszkolnego w Tomaszowie Mazowieckim

25

28.03.2011

Polska Tomaszw Mazowiecki

26

31.03.2011

281

27 28

1.04.2011 1.04.2011

Polska Lublin

Projekt promujcy wsplne podre rodzinne I Forum Modych By twrc samego siebie Rajd rowerowy Tour de Mazenod Koncert charytatywny Magia Marze Ksia z bajkami dokumentujcymi wielokulturowo Wrocawia Bajki wrocawskich dzieci Oglnopolska uroczysto przekazania darw serca wychowankom rodzinnych form opieki zastpczej i placwek opiekuczo-wychowawczych Oglnopolska konferencja Choroby cywilizacyjne u dzieci i modziey leczenie, profilaktyka i rehabilitacja w uzdrowisku Konferencja Walka o zdrowie w wiecie uzalenie VIII Oglnopolska Konferencja Pomoc dzieciom ofiarom przestpstw Projekt Brave Kids Oglnopolska Konferencja Ucze z autyzmem w procesie spoecznej integracji fakty, kontrowersje, perspektywy Midzynarodowa Konferencja Naukowa Zdrowie rodowiskowe dzieci z uwzgldnieniem czynnikw ywieniowych, chemicznych i metali toksycznych II Warszawski Festiwal Pieni Chrzecijaskich Zaufaj Panu

Stowarzyszenie Wolna przedsibiorczo z widnicy Lubelski Kurator Owiaty Stowarzyszenie Modzieowe NINIWA z Lublica Fundacja Mam Marzenie Stowarzyszenie na rzecz integracji spoeczestwa wielokulturowego Nomada

29

6.04.2011

Polska

30

9.04.2011

Polska

31

9.04.2011

Wrocaw

32

9.04.2011

Polska

Stowarzyszenie Pomocy Mieszkaniowej dla Sierot

33

9.04.2011

Polska

Zesp Szk Specjalnych w Rymanowie Zdroju

34

14.04.2011

Gorzw Wielkopolski

Medyczne Studium Zawodowe w Gorzowie Wielkopolskim Fundacja Dzieci Niczyje, Ministerstwo Sprawiedliwoci, Biuro Polityki Spoecznej Urzdu m.st. Warszawy Stowarzyszenie Kultury teatralnej Pie Koza Zesp Szk Specjalnych Nr 97 w Warszawie

35

14.04.2011

Warszawa

36

14.04.2011

Dolny lsk

37

14.04.2011

Polska

38

14.04.2011

wiat

Fundacja Na Rzecz Dzieci Zagbia Miedziowego

39

15.04.2011

Warszawa

Szkoa Podstawowa Nr 11, Parafia Najwitszego Ciaa i Krwi Chrystusa w Warszawie

282

40

4.05.2011

Polska

Ksiki Asiunia Joanny Papuziskiej oraz Zaklcie na Michaa Rusina 32. Midzynarodowy Dziecicy Festiwal Piosenki i Taca w Koninie Konferencja Twoje dane twoja sprawa. Skuteczna ochrona danych osobowych. Inicjatywa skierowana do uczniw i nauczycieli II Mazowiecki Konkurs dla Dzieci i Modziey e-Gazetka naszych marze Obchody Midzynarodowego Dnia Dziecka Konferencja Ratujmy sanatoria dla dzieci Midzynarodowa Konferencja Giycko stawia na rodzin Obchody 100-lecia istnienia Szkoy Podstawowej Nr 21 im. Krlowej Jadwigi w Lublinie II edycja konkursu filmowego Warszawa bez barier VII Wielki Integracyjny Piknik Gwiazdy Dzieciom Midzynarodowe Targi wiat Dziecka Dziaalno portalu informacyjnego wwww.pomagamydzieciom.info Uroczyste nadanie Szkole Podstawowej imienia Janusza Korczaka Konferencja Ryzykowne zachowania seksualne dzieci i modziey

Wydawca Muzeum Powstania Warszawskiego

41

11.05.2011

wiat

Koniski Dom Kultury

42

13.05.2011

Polska

Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych

43

13.05.2011

Mazowsze

Fundacja Wspierania Rozwoju Regionu Podwarszawskiego Burmistrz Rabki-Zdroju Zesp Szk przy lskim Centrum RehabilitacyjnoUzdrowiskowym Burmistrz Miasta Giycko Szkoa Podstawowa Nr 21 im. Krlowej Jadwigi w Lublinie Stowarzyszenie Przyjaci Integracji Stowarzyszenie Oliwskie Soneczko PPH Maxpol Sp. z o. o.

44

13.05.2011

Rabka-Zdrj

45

13.05.2011

lsk

46

13.05.2011

Giycko

47

18.05.2011

Lublin

48

18.05.2011

Warszawa

49

18.05.2011

Trjmiasto

50

18.05.2011

Polska

51

18.05.2011

Polska

Fundacja Promyk Soca

52

18.05.2011

arnowiec

Szkoa Podstawowa w arnowcu Fundacja kidprotect.pl, PEDAGOGIKUM Wysza Szkoa Nauk Spoecznych Mirosaw Greluk, MOK w Siedlcach, PCK Zarzd Rejonowy w Siedlcach, Fundacja PRO-BONO. Stacja Sanitarno-Empidemiologiczna w Siedlcach

53

18.05.2011

Warszawa

54

18.05.2011

Siedlce

8. Festiwal Dziecicy Dzie Radoci oraz 7. Dzie Krwiodawstwa

283

55 56

18.05.2011 20.05.2011

arw Warszawa

arowskie wito Profilaktyki Konferencja Czowiek i pies partnerzy w dziaaniu Obchody Midzynarodowego Dnia Dziecka pod hasem Bdmy Razem z Brzdcem 2011 Spoeczna Kampania na temat bezpieczestwa kpieli

Burmistrz Miasta arw CZE-NE-KA Fundacja przyjani Ludzi i Zwierzt Caritas Archidiecezji Szczecisko-Kamieskiej oraz Dom Kultury Sowianin Miejski Orodek Edukacji i Profilaktyki Uzalenie Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Krotoszynie, Stowarzyszenie Zastpczego Rodzicielstwa Oddzia w Krotoszynie FAMUA Orodek Doskonalenia i Ksztacenia Ustawicznego Partner

57

1.06.2011

Szczecin

58

3.06.2011

Polska

59

8.06.2011

Krotoszyn

VII Powiatowe Dni Rodzicielstwa Zastpczego

60

8.06.2011

Polska

IV Kongres Wychowanie Przedszkolnego Partnerskie Przedszkole droga do przyszoci IV Midzynarodowy festiwal Filmw Dziecicych GALICJA 2011 Jubileusz 20-lecia Zespou Dziecicego Fasolki Obchody 45. rocznicy powstania Orderu Umiechu Akcja spoeczna Wycigamy modzie z bramy Midzynarodowe Mistrzostwa Polski Domw Dziecka w Pice Nonej Nadzieja na Euro Projekt Wakacje Umiechu Targi ksiki dziecicej i modzieowej, gier i zabaw Kampania informacyjna, dotyczca dostpu do wspzawodnictwa sportowego dzieci chorych na cukrzyc Lato w miecie realizowane pod hasem Dzie bez traumy

61

11.06.2011

Polska

Fundacja Rozwoju Kina Modzieowy Dom kultury im. Wadysawa Broniewskiego w Warszawie Agencja BOOM Centrum Rozwoju Osobistego KREACJA Stowarzyszenie Nadzieja na Euro Modzieowa Rada Miejska w arowie Warsaw Expo

62

14.06.2011

Warszawa

63

21.06.2011

Warszawa

64

21.06.2011

Polska

65

21.06.2011

Polska

66

28.06.2011

arw

67

29.06.2011

Warszawa

68

29.06.2011

Polska

Star PR Sp. z o.o.

69

19.07.2011

Wojewdztwo mazowieckie

Fundusz Wspierania Twrczych Inicjatyw Obywatelskich

284

70

21.07.2011

Polska

Konkurs plastyczny dla dzieci Kolorowy wiat Ksiki Bazgro Konferencja dotyczca poszukiwa osb zaginionych w Polsce i Europie Konferencja Prawa dziecka w konfliktach rodzinnych, w europejskich regulacjach prawnych Akcja Biegnij po DRUGIE III edycja akcji Lato w miecie realizowana pod hasem Dzie bez traumy Oglnopolska Konferencja dla Dyrektorw Placwek Owiatowych XII Oglnopolski Festiwal Dzieci i Modziey Tczowe Piosenki Jana Wojdaka II edycja Uniwersytet dzki dla Dzieci Kampania spoeczna Rozwd? Przemyl to! Lokalna kampania Wolno od strachu kampania spoeczna przeciwko przemocy w rodzinie Oglnopolski konkurs Moja maa ojczyzna mieszkam w Obchody Midzynarodowego Dnia Mediacji w Toruniu IV edycja oglnopolskiej akcji Wypadki na drogach porozmawiajmy Projekt Mali odkrywcy Projekt Standardy wczesnodziecicej opieki i edukacji

Portal Kulturalny due Ka

71

1.08.2011

Polska

Fundacja ITAKA Centrum Poszukiwa Ludzi Zaginionych

72

1.08.2011

Polska

Terenowy Komitet Ochrony Praw Dziecka

73

19.08.2011

Polska

Fundacja po DRUGIE Fundacja Wspierania twrczych Inicjatyw Obywatelskich ATUT ProLex Wydawnictwo Prawnicze Sp. z o. o.

74

19.08.2011

Polska

75

7.09.2011

Polska

76

7.09.2011

Polska

Nowohuckie Centrum Kultury

77

20.09.2011

Uniwersytet dzki

78

20.09.2011

Polska

Fundacja Mamy i Taty

79

20.09.2011

Sosnowiec

Miasto Sosnowiec

80

20.09.2011

Polska

Centrum Edukacyjne Bliej Przedszkola Fundacja PRACOWANIA DIALOGU Stowarzyszenie Droga i bezpieczestwo Fundacja Rozwoju Dzieci im. Jana Amosa Komeskiego Fundacja Rozwoju Dzieci im. Jana Amosa Komeskiego

81

20.09.2011

Toru

82

20.09.2011

Polska

83

22.09.2011

Polska

84

25.09.2011

Polska

285

85

25.09.2011

Polska

VII edycja oglnopolskiego programu edukacyjnego Bezpieczniej z prdem I Kongres Organizacji Pozarzdowych na Rzecz Dzieci Niepenosprawnych PARTNERSTWO Projekt AKADEMIA PRZYSZOCI Program CharytatywnoEkologiczny Zakrtki.info Pomagamy nie tylko przyrodzie Cykl konferencji Edukacja umysu Akcja spoeczna Dzie Dobrego Goda Konkurs Z taktem i umiechem Midzynarodowe Warsztaty Wymiany Dowiadcze i konferencja Bezpieczestwo dziecka w sytuacji zagroe VII Warszawski Konkurs Savoir-vivre Obycie umila ycie VII dzki Konkurs Prawa Dziecka Prawami Czowieka XIX edycja wydawnicza albumu Pocztwka do w. Mikoaja 2011

Polskie Sieci Elektroenergetyczne Operator S.A. Fundacja Potrafi Pomc na rzecz Dzieci Niepenosprawnych z Wadami Rozwojowymi. Stowarzyszenie WIOSNA Uczniowska Rada Samorzdu Studentw Uniwersytetu Rolniczego im. Hugo Kotaja w Krakowie Grupa Edukacyjna S.A. Fundacja Razem Lepiej Pose na Sejm RP Marek Plura lska Fundacja Obywatelska Lex Civis

86

25.09.2011

Polska

87

26.09.2011

Polska

88

26.09.2011

Krakw

89 90 91

27.09.2011 30.09.2011 30.09.2011

Polska Polska lsk

92

8.10.2011

Polska

93

21.10.2011

Warszawa

Dom Kultury Wochy Szkoa Podstawowa nr 44 im. Prof. Jana Molla w odzi Dream Music Sp. z o. o. Szkoa Podstawowa Nr 11 im. I Dywizji Kociuszkowskiej, Artystyczny Dom Animacji, Orodek Kultury Arsus, Wydzia Kultury i Promocji Dzielnicy Ursus Szkoa Podstawowa im. Romualda Traugutta w Wojnowi Katolicka Fundacja Pomocy Osobom Uzalenionym i Dzieciom KARAN

94

21.10.2011

95

21.10.2011

Polska

96

24.11.2011

Warszawa

II Mazowiecki Festiwal Piosenki z Dobrym Tekstem Muzyczna jesie

97

22.11.2011

Wojnowia

IV edycja Gminnego Konkursu dotyczcego Praw Dziecka Znam swoje prawa, ale pamitam, e inni te je maj VI Midzynarodowa Konferencja Stop przemocy

98

23.11.2011

Polska

286

99

2.12.2011

Szczecinek

Zabawa mikoajkowa Tabor w. Mikoaja VII Sympozjum Naukowe z cyklu Dziecko dzkie Aktualne problemy zdrowotne i psychospoeczne populacji wieku rozwojowego w rejonie dzkim I Edycja Midzyszkolny Konkurs wiat na TAK! Prawa Dziecka Oglnopolska Konferencja Naukowa Prawa czowieka i obowizki obywatela w wietle funkcji Rzecznikw stojcych na ich stray V edycja Oglnopolskiego Programu dla Modziey Mam haka na raka Inicjatywa Fajerwerki wybuchowa zabawa

Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie

100

2.12.2011

Uniwersytet Medyczny w odzi

101

2.12.2011

Supsk

Szkoa Podstawowa Nr 2 im. Tadeusza Kociuszki w Supsku Koo Naukowe Prawa Konstytucyjnego VOTUM UWM

102

5.12.2011

Olsztyn

103

8.12.2011

Polska

Polska Unia Onkologii Szkoa Podstawowa Nr 323 im. Polskich Olimpijczykw w Warszawie, Stowarzyszenie INGENIUM Zesp Szk Oglnoksztaccych w widnicy

104

9.12.2011

Warszawa

105

9.12.2011

widnica

Debata Jak odbierane s dzisiaj ikony holokaustu? Program edukacyjny Twoje dane twoja sprawa. Skuteczna ochrona danych osobowych. Inicjatywa edukacyjna skierowana do uczniw i nauczycieli Program edukacyjny ywienie na wag zdrowia II Midzyszkolny konkurs plastyczny dla uczniw klas I-III szk podstawowych Dziecko to czowiek, tylko e may mam prawo do nauki Akcja witeczna wita dla dziecka

106

14.12.2011

Polska

Generalny Inspektor Danych Osobowych

107

14.12.2011

lsk

lski Pastwowy Wojewdzki Inspektor Sanitarny Szkoa Podstawowa Nr 87 im. Stefana eromskiego w Poznaniu

108

14.12.2011

Pozna

109

14.12.2011

widnica

Stowarzyszenie Przyjaci Dzieci Chorych SERCE

287

Zacznik nr 8 Wybrane konferencje i seminaria

L.p. Data i miejsce 12 stycznia Warszawa Organizator Uniwersytet Warszawski Klinika Prawa Studencki Orodek Pomocy Prawnej Wydarzenie udzia w seminarium pt. Dziaalno Rzecznika Praw Dziecka udzia w konferencji Szkoa Bezpiecznego Internetu osignicia i perspektywy udzia w obchodach Dnia Bezpiecznego Internetu 2011 udzia w konferencji inaugurujcej Tydzie pomocy ofiarom przestpstw wsporganizacja konferencji pn. Ustawa o opiece nad dziemi w wieku do lat 3 szanse i wyzwania w ramach Forum Debaty Publicznej Solidarne spoeczestwo, bezpieczna rodzina udzia w V Europejskiej Konferencji Dyrektorw Przedszkoli pod hasem Rok szkolny 2010/2011 rok odkrywania talentw udzia w seminarium udzia w konferencji Caa Europa przeciwko wykorzystywaniu dzieci udzia w konferencji Szukam Mamy i Taty na rzecz rodzicielstwa zastpczego udzia w konferencji na temat ustawy o pieczy zastpczej udzia w konferencji Prawo dziecka do zdrowia

25 stycznia Warszawa 8 lutego Warszawa 21 lutego Warszawa

Fundacja Kidprotect.pl

Fundacja Dzieci Niczyje

Minister Sprawiedliwoci

23 lutego Warszawa

Kancelaria Prezydenta RP, Parlamentarny Zesp Rodzina 2030, Fundacja Rozwoju Dzieci im. Jana Amosa Komeskiego, Rzecznik Praw Dziecka

24 lutego Warszawa

Redaktor Naczelny Miesicznika Dyrektor Szkoy

28 lutego Warszawa 3 marca Warszawa 7 marca Nowy Dwr Mazowiecki 10 marca Pozna 12 marca Warszawa

Stowarzyszenie Interwencji Prawnej

Krajowe Centrum Kompetencji

Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie

10

Instytut Obywatelski

11

Polskie Towarzystwo Pediatryczne ELSA Europejskie Stowarzyszenie Studentw Prawa

12

29 marca Pozna

udzia w midzynarodowej konferencji studentw prawa

288

13

30 marca Warszawa

Wojewoda Mazowiecki, Midzynarodowa Organizacja ds. Migracji

udzia w konferencji Prawa dzieci cudzoziemskich bez opieki w praktyce W poszukiwaniu rozwiza dla wojewdztwa mazowieckiego udzia w konferencji Stosowanie i wykonywanie rodkw wychowawczych, w tym rodka tymczasowego, w kontekcie specyfiki modzieowych orodkw wychowawczych i modzieowych orodkw socjoterapii udzia w VI Oglnopolskim Forum Edukacyjnym w Krakowie udzia w konferencji Tworzymy system pracy z uczniem zdolnym udzia w konferencji Dobre dziecistwo-prawo i obowizek udzia w konferencji I Forum Modych By twrc samego siebie udzia w konferencji "Pom dziecku sucho przespa noc" udzia w konferencji dotyczcej projektu ustawy o zmianie ustawy o systemie owiaty udzia w konferencji powiconej praktycznym aspektom wdraania przepisw ustawy o formach opieki nad dziemi w wieku do lat trzech udzia w konferencji prasowej dotyczcej chorb drg oddechowych i alergii w zwizku ze wiatowym Dniem Astmy

14

7 kwietnia Warszawa

Minister Edukacji Narodowej Minister Sprawiedliwoci Minister Pracy i Polityki Spoecznej Orodek Rozwoju Edukacji

15

7 kwietnia Krakw 7 kwietnia Krakw 11 kwietnia Bydgoszcz 14 kwietnia Lublin 14 kwietnia Warszawa 15 kwietnia Warszawa

Miesicznik Bliej przedszkola Centrum Modziey im. dr. Henryka Jordana Urzd Wojewdzki, Kuratorium Owiaty w Bydgoszczy Parlament Dzieci i Modziey Wojewdztwa Lubelskiego Stowarzyszenie Uronef Nasze Dzieci

16

17

18

19

20

Minister Edukacji Narodowej

21

18 kwietnia Warszawa

Wydawnictwo FORUM

22

19 kwietnia Warszawa

Stowarzyszenie Dziennikarze dla Zdrowia

23

27 kwietnia Warszawa

Biuro wiatowej Organizacji Zdrowia w Polsce i Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego Pastwowy Zakad Higieny Towarzystwo NASZ DOM

udzia w konferencji Szczepi. Tak! Zawsze warto"

24

28 kwietnia Warszawa

udzia w konferencji Prawo rodzin do wasnych dzieci

289

25

28 kwietnia Pozna

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza

udzia w konferencji Dziecko w szkolnej rzeczywistoci. Zaoony a rzeczywisty obraz edukacji elementarnej" organizacja konferencji Prawa dzieci z niepenosprawnoci" z udziaem Krlowej Szwecji i Maonki Prezydenta RP udzia w konferencji Czy turystyka oraz wypoczynek dzieci i modziey s bezpieczne w wietle obowizujcego prawa w Polsce? udzia w konferencji i debacie z okazji Dnia Europy udzia w konferencji Choroby cywilizacyjne u dzieci i modziey leczenie, profilaktyka i rehabilitacja w uzdrowisku" udzia w konferencji dotyczcej alternatywnych form wychowania przedszkolnego udzia w seminarium w ramach projektu Partnerstwo dla Praw Czowieka" udzia w konferencji Stop przemocy wobec dzieci" udzia w konferencji Rady Europy na temat przemocy wobec dzieci udzia w konferencji z okazji XXI wiatowego Tygodnia Promocji Karmienia Piersi udzia w konferencji Ratujmy sanatoria dla dzieci" udzia w konferencji Edukacja dzieci i modziey niepenosprawnych ruchowo w Polsce w wietle nowych przepisw" udzia w konferencji

26

5 maja Warszawa

Rzecznik Praw Dziecka, Ambasada Szwecji w Warszawie, Stowarzyszenie Przyjaci Integracji

27

6 maja Warszawa

Izba Turystyki RP

28

6 maja Warszawa

Fundacja Schumana

29

12 maja Rymanw Zdrj

Burmistrz Gminy Rymanw Zdrj

30

12 maja Warszawa

Towarzystwo Rozwijania Aktywnoci Dzieci "SZANSA"

31

17 maja Warszawa 18 maja wiecie 24 maja Kijw 28 maja Warszawa 31 maja Rabka-Zdrj

Rzecznik Praw Obywatelskich

32

Prezes Sdu Rejonowego w wieciu Rada Europy Stowarzyszenie Komitet Upowszechniania Karmienia Piersi Burmistrz Rabki-Zdrj, Dyrektor Zespou Szk Specjalny Orodek SzkolnoWychowawczy Nr 1 dla Dzieci Niepenosprawnych Ruchowo im. Marii Grzegorzewskiej w Policach Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych

33

34

35

36

1 czerwca Police

37

2 czerwca Warszawa

290

38

3 czerwca Olsztyn 5 czerwca Warszaw 7 czerwca Warszawa 9 czerwca Szczecin

Pose na Sejm RP

udzia w konferencji Nie mw do dziecka, lecz z nim rozmawiaj" udzia w Kongresie Polskiej Edukacji udzia w seminarium Partnerstwo dla Praw Czowieka" Inauguracja XXI Zjazdu Pediatrw

39

Instytut Bada Edukacyjnych

40

Rzecznik Praw Obywatelskich Polskie Towarzystwo Pediatryczne Stowarzyszenie Rodzicielstwa Zastpczego "Famua", Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Krotoszynie Orodek Doskonalenia Nauczycieli Partner

41

42

13 czerwca Krotoszyn

udzia w konferencji z okazji VII Powiatowych Dni Rodzicielstwa Zastpczego udzia w IV Kongresie Wychowania Przedszkolnego Pewny start w przedszkolu udzia w konferencji Rola imigrantw w spoeczestwie obywatelskim" udzia w konferencji naukowej Edukacja midzykulturowa a wychowanie dla pokoju" udzia w konferencji Dotyk, ktry boli", powicona molestowaniu seksualnemu dzieci i modziey w ramach kampanii spoecznoinformacyjnej udzia w spotkaniu dotyczcym polityki spoecznej wobec dzieci udzia w konferencji powiconej ochronie maoletnich odbiorcw mediw elektronicznych przed treciami zagraajcymi ich rozwojowi

43

13 czerwca Warszawa

44

17 czerwca Warszawa

Midzynarodowa Organizacja ds. Migracji

45

17 czerwca Warszawa

Szkoa Gwna Gospodarstwa Wiejskiego

46

21 czerwca Opole

Sd Okrgowy w Opolu, Urzd Marszakowski w Opolu, Uniwersytet Opolski

47

21 czerwca Warszawa

Kancelaria Prezydenta RP

48

29 czerwca Warszawa

Przewodniczcy Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji

49

7 lipca Warszawa

Dyrekcja Generalna ds. Sprawiedliwoci Komisji Europejskiej, Polska Prezydencja Dyrektor Projektw Strategicznych NASK Pose na Sejm RP

udzia w konferencji Europejskiej Kampanii w sprawie Narkotykw

50

22 wrzenia oma 27 wrzenia Wrocaw

udzia w konferencji Bdmy bezpieczni w internecie udzia w konferencji Modzi 2011 co jeszcze moemy zrobi?

51

291

52

28 wrzenia Wrocaw

Konsultant Wojewdzki w dziedzinie psychiatrii, Dyrektor Centrum Neuropsychiatrii Neuromed we Wrocawiu Konsultant Wojewdzki w dziedzinie psychiatrii, Dyrektor Centrum Neuropsychiatrii Neuromed we Wrocawiu

udzia w konferencji Przemoc w oddziale psychiatrii dzieci i modziey. Zapewnienie bezpieczestwa czy bezradno leczcych

53

29 wrzenia Wrocaw

udzia w konferencji naukowej Psychiatria i psychologia okresu rozwojowego wsplne cele

54

29 wrzenia Lizbona

Rada Europy

udzia w konferencji ministrw zdrowia Rady Europy nt. zdrowia dzieci udzia w konferencji Poszukiwanie osb zaginionych w Polsce i w Europie udzia w inauguracji konkursu Z taktem i umiechem" udzia w konferencji zorganizowanej w ramach projektu Pierwsze uczniowskie dowiadczenia drog do wiedzy udzia w seminarium dla sdziw wydziaw rodzinnych i nieletnich Pozycja maoletnich cudzoziemcw ofiar handlu ludmi w postpowaniu przed sdem opiekuczym udzia w konferencji MDK placwka z pasj udzia w konferencji Pierwsza Doroczna Konwencja Europejskiej Platformy Przeciwdziaania Ubstwu i Wykluczeniu Spoecznemu wsporganizacja konferencji z okazji Midzynarodowego Dnia Mediacji Media w Polsce stan i perspektywy udzia w konferencji Tworzymy Bezpieczny Internet

55

5 padziernika Warszawa

Fundacji ITAKA Centrum Poszukiwa Ludzi Zaginionych Rada Programowa Dziau IntegracyjnoBiblioterapeutycznego

56

5 padziernika Katowice

57

10 padziernika Warszawa

Grupa Edukacyjna S.A.

58

11 padziernika Warszawa

Ministerstwo Spraw Wewntrznych i Administracji, Departament Polityki Migracyjnej

59

11 padziernika widnica

Dyrekcja Orodka Kultury

59

17 padziernika Krakw

Ministerstwo Pracy i Polityki Spoecznej

60

19 padziernika Warszawa

Ministerstwo Sprawiedliwoci

61

20 padziernika Warszawa

NASK Naukowa i Akademicka Sie Komputerowa

292

62

20 padziernika Pozna

Izba Turystyki RP

udzia w konferencji Bezpieczestwo modziey w wypoczynku i turystyce, a powinnoci organizatorw i zarzdcw obiektw wypoczynkowych udzia w konferencji Pomoc dzieciom-ofiarom przestpstw udzia w konferencji Neuroradiochirurgia w leczeniu guzw mzgu dzi i jutro udzia w konferencji Jako wczesnego dziecistwa standardy opieki i edukacji maych dzieci udzia w konferencji Europejski Rok Wolontariatu w Saksonii, Regionie Usti nad ab i w Kotlinie Jeleniogrskiej wolontariat dzieci i modziey oraz na rzecz dzieci, modziey i rodziny wykad dla modziey nt. praw dziecka udzia w konferencji szkoleniowej Dziecko krzywdzone udzia w V Europejskim Szczycie Rwnoci Promowanie rwnoci na szczeblu lokalnym oraz regionalnym udzia w konferencji nt. spoecznego rzecznictwa praw dziecka udzia w konferencji Jak wspiera rodzicielstwo w Polsce udzia w konferencji Poprawa kompetencji modziey spojrzenie globalne udzia w konferencji Prawa Dziecka Prawami Czowieka udzia w konferencji Pomoc spoeczna a wspczesna rodzina

63

24 padziernika Warszawa 27 padziernika Warszawa

Fundacja Dzieci Niczyje Fundacja Urszuli Jaworskiej i Kliniki Neuroradiochirurgii Allenort

64

65

3 listopada Warszawa

Fundacja Rozwoju Dzieci im. Jana Amosa Komeskiego

66

4 listopada Jelenia Gra

polskie, czeskie, niemieckie stowarzyszenia dziaajce w obszarze ochrony dziecka

67

5 listopada Tarnowskie Gry 7 listopada Brwinw

Modzieowa Wszechnica Obywatelska Gminny Orodek Pracy z Rodzin Brwinw

68

69

14 listopada Pozna

Kancelaria Prezesa Rady Ministrw

70

14 listopada Warszawa 16 listopada Warszawa 16 listopada Warszawa

Towarzystwo Przyjaci Dzieci

71

Kancelaria Prezydenta RP

72

Ministerstwo Edukacji Narodowej Europejskie Stowarzyszenie Studentw Prawa ELSA Gdask

73

17 listopada Gdask

74

17 listopada widnica

Starosta Powiatu widnickiego

293

75

19 listopada Warszawa

Dyrekcja Szk Specjalnych Nr 97

udzia w konferencji Ucze z autyzmem w procesie spoecznej integracji fakty, kontrowersje, perspektywy udzia w konferencji Rady Europy Nowa strategia RE na rzecz praw dziecka na lata 2012-2015 udzia w konferencji Wolontariat modych udzia w konferencji Godno i prawa nieregularnych emigrantw udzia w konferencji organizowanej w ramach projektu W dzie i w nocy bez przemocy udzia w konferencji Zapobieganie problemowi porzucania dzieci udzia w konferencji Zapobieganie nadwadze i otyoci u dzieci i modziey poprzez popraw ywienia oraz aktywno fizyczn udzia w IV WarszawskoToruskim Kolokwium Naukowym Praw Czowieka i Midzynarodowego Prawa Humanitarnego Wpyw Europejskiej Konwencji Praw Czowieka na systemy ochrony praw czowieka i midzynarodowe prawo humanitarne udzia w warsztatach Dziecimigranci o nieuregulowanym statusie prawnym w Polsce. Strategie na rzecz ochrony udzia w Midzynarodowej Konferencji Dobrych Praktyk EUCPN udzia w konferencji Czas na nas rola organizacji pozarzdowych w realizacji zada zlecanych na rzecz osb niepenosprawnych

76

19 listopada Monaco 21 listopada Warszawa 21 listopada Warszawa

Rada Europy

77

Centrum Edukacji Obywatelskiej Ministerstwo Spraw Zagranicznych i Europejska Agencja Praw Podstawowych Miejski Orodek Pomocy Spoecznej

78

79

2 grudnia Ostrda

80

5 grudnia Warszawa

Fundacja Dzieci Niczyje

81

7 grudnia Warszawa

Minister Zdrowia

82

8 grudnia Warszawa

Katedra Ochrony Praw Czowieka

83

9 grudnia Warszawa

Polskie Forum Migracyjne

84

14 grudnia Warszawa

Ministerstwo Spraw Wewntrznych

85

16 grudnia Warszawa

Zwizek Harcerstwa Polskiego, Ministerstwo Pracy i Polityki Spoecznej

294

86

19 grudnia Lublin

Fundacja Instytut na Rzecz Pastwa i Prawa

udzia w seminarium szkoleniowym projektu Wsparcie Dobrowolnych Powrotw na Lubelszczynie

295

Zacznik nr 9 Wybrane spotkania w ramach promocji praw dziecka

L.p. Data i miejsce 5 stycznia Warszawa Organizator Wydarzenie spotkanie z przedstawicielk ZHP w sprawie projektu dotyczcego twrczoci dzieci niepenosprawnych spotkanie dyrektorami szk, przedszkoli oraz innych placwek owiatowowychowawczych spotkanie w ramach akcji Rozmowy o wychowaniu spotkanie z Rzecznikiem Praw Obywatelskich Kraju Zwizkowego Meklemburgii-Pomorza Przedniego spotkanie Rzecznikiem Praw Obywatelskich

Rzecznik Praw Dziecka

10 stycznia Warszawa

Arcybiskup Metropolita Warszawski Stowarzyszenie Przyjaci Dzieci Chorych SERCE

14 stycznia widnica

18 stycznia Warszawa 28 stycznia Warszawa 1 lutego Warszawa

Rzecznik Praw Dziecka

Rzecznik Praw Obywatelskich Fundacja ABCXXI Caa Polska czyta dzieciom

fina akcji Caa Polska czyta dzieciom

5 lutego Warszawa

Szkolny Wolontariat przy Gimnazjum Nr 38 w Warszawie

koncert charytatywny na rzecz dzieci cierpicych na choroby nowotworowe i pierwszego w Polsce Domu Rodzica bdcego pod opiek Fundacji Spenionych Marze wizyta dzieci z przedszkola Nr 253 w Warszawie udzia w posiedzeniu zespou ds. Przeciwdziaania dyskryminacji dzieci ze wzgldu na brak opiekunw prawnych w zwizku z wyjazdami rodzicw.

9 lutego Warszawa

Rzecznik Praw Dziecka

9 lutego Warszawa

Penomocnik Rzdu do Spraw Rwnego Traktowania Dyrekcja Szkoy Podstawowej Nr 1 w Rumi Kapitua Nagrody w. Kamila Dyrekcja Szpitala Miejskiego im. J. Brudziskiego Stae przedstawicielstwo RP w Genewie

10

10 lutego Rumia 10 lutego Warszawa 11 lutego Gdynia

spotkania z dziemi i modzie

11

udzia w gali wrczenia nagrd w. Kamila udzia w otwarciu Oddziau Pediatrycznego midzynarodowe spotkanie w sprawie protokou opcjonalnego do Konwencji o prawach dziecka

12

13

11 lutego Genewa

296

14

1 marca Lublin

Dyrekcja Szkoy Podstawowej Nr 21 im. Krlowej Jadwigi w Lublinie Stowarzyszenie Droga i bezpieczestwo Kuratorium Owiaty w Szczecinie, Urzd Miasta Koobrzeg Rzecznik Praw Dziecka Dyrekcja Szkoy Podstawowej Nr 12 w Gogowie Fundacja Wspierania Regionu Podwarszawskiego Kancelaria Prezydenta RP Dyrekcja Gimnazjum Nr 2 Regionalne Centrum Kultury w Koobrzegu Centrum Myli Jana Pawa II Dyrekcja Zespou Placwek Wychowania Pozaszkolnego Dyrekcja Szkoy Podstawowej Nr 1 Zwizek Nauczycielski Solidarno w Czstochowie Dyrekcja Zespou Szk im. J. Kochanowskiego Dyrekcja Gimnazjum Braci Szkolnych

spotkania z dziemi i modzie

15

2 marca Warszawa 11 marca Koobrzeg 16 marca Warszawa 18 marca Gogw

podsumowanie III edycji akcji "Wypadki na drogach-porozmawiajmy" Zachodniopomorska Gala Odkrywania Talentw spotkanie z reyserem filmu Mska sprawa Sawomirem Fabickim

16

17

18

wito szkoy

19

21 marca Warszawa 25 marca Warszawa 29 marca Pozna 30 marca Koobrzeg 1 kwietnia Warszawa 4 kwietnia Tomaszw Mazowiecki 4 kwietnia Tomaszw Mazowiecki 5 kwietnia Czstochowa 5 kwietnia Czstochowa 5 kwietnia Czstochowa

spotkanie z laureatami konkursu e-Gazetka naszych marze

20

spotkanie z dziemi uchodcw

21

spotkanie z uczniami obchody wiatowego Dnia Zdrowia w Dziecicym Szpitalu Uzdrowiskowym Soneczko spotkanie z dziemi z okazji 6. rocznicy mierci Jana Pawa II

22

23

24

spotkanie z uczniami

25

spotkanie z uczniami

26

spotkanie z uczniami Liceum Oglnoksztaccego im. M. Kopernika w Czstochowie spotkanie z uczniami

27

28

spotkanie z uczniami

297

29

8 kwietnia Lublin

Dziekan Wydziau Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji KUL Dyrekcja Szkoy Podstawowej Nr 62 w Bydgoszczy Dyrekcja Zespou Szk Elektronicznych w Bydgoszczy Dyrekcja Szkoy Podstawowej Nr 115 w Warszawie Dyrekcja Przedszkola Niepublicznego Bajkowy Dworek w Mawie Dyrekcja Szkoy Nr 82 w Warszawie Pastwowa Agencja Rozwizywania Problemw Alkoholowych Dyrekcja Zespou Szk w Kocianie

spotkanie z Rektorem, studentami i pracownikami naukowymi w ramach Dni Wydziau Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji KUL

30

12 kwietnia Bydgoszcz

spotkanie z uczniami

31

12 kwietnia Bydgoszcz

spotkanie z uczniami

32

14 kwietnia Warszawa

uroczyste zakoczenie Konkursu Wiedzy o yciu i Pontyfikacie Jana Pawa II

33

12 maja Mawa

spotkanie z przedszkolakami

34

13 maja Warszawa

spotkanie z uczniami Fina Modzieowego Oglnopolskiego Przegldu Spektakli Profilaktycznych pod hasem Prawa i problemy dziecka widziane oczami modych spotkanie z uczniami udzia w uroczystoci zakoczenia jubileuszu 100-lecia Towarzystwa Opieki nad Ociemniaymi oraz 50-tej rocznicy mierci Matki Elbiety Ry Czackiej gala rozstrzygajca Konkurs Przyjaciel Rodziny 2010

35

13 maja Warszawa

36

13 maja Kocian

37

14 maja Laski

Zarzd Towarzystwa Opieki nad Ociemniaymi

38

15 maja Warszawa 16 maja Bruksela 17 maja Leszno

Fundacja Razem Lepiej Europejska Sie Rzecznikw Praw Dziecka ENOC Rzecznik Praw Dziecka

39

spotkaniu Zarzdu ENOC

40

spotkanie z modzie z Leszna spotkanie dotyczce praw dziecka, rodzin zastpczych i sytuacji dzieci w placwkach opiekuczowychowawczych spotkanie z uczniami z powiatu gostyskiego

41

17 maja Rawicz

Starostwo Powiatowe

42

18 maja Gosty

Starostwo Powiatowe

298

43

18 maja Czacz

Dyrekcja Zespou Szk w Czaczu

spotkanie z uczniami spotkanie z realizatorami midzynarodowego programu promocji zdrowia psychicznego dzieci w wieku 5-7 lat Przyjaciele Zippiego fina projektu Polska Akademia Dzieci Zjazd Modych Naukowcw na Politechnice Gdaskiej

44

19 maja Warszawa

Centrum Pozytywnej Edukacji

45

20 maja Gdask

Politechnika Gdaska

46

23 maja Kijw

Szkoa Polska przy Ambasadzie RP w Kijowie Fundacja Dom Krakowski Fundacja dla Dzieci z Chorobami Nowotworowymi Krwinka Pastwowa Wysza Szkoa Zawodowa im. Angelusa Silesiusa w Wabrzychu Dyrekcja Publicznej Szkoy Podstawowej nr 15 im. Jana Kochanowskiego w Wabrzychu Dyrekcja Zespou Szk im. Jana Kochanowskiego w Toporzysku Kancelaria Sejmu RP Dyrekcja Przedszkola Integracyjnego Nr 27 w Gorzowie Dyrekcja Szkoy Podstawowej Nr 4 w Gorzowie Szkoa Podstawowa z Oddziaami Przedszkolnymi w Zastruu

spotkanie z uczniami

47

27 maja Krakw

uroczysto wmurowania kamienia wgielnego pod budow Rodzinnego Domu Dziecka, spotkanie z dziemi

48

28 maja d

V Zjazd Pacjentw Wyleczonych i w Trakcie Leczenia Choroby Nowotworowej

49

30 maja Wabrzych

spotkanie ze studentami pedagogiki Pastwowej Wyszej Szkoy Zawodowej im. Angelusa Silesiusa w Wabrzychu

50

30 maja Wabrzych

spotkanie z uczniami

51

31 maja Toporzysko

spotkanie z uczniami

52

1 czerwca Warszawa 2 czerwca Gorzw

XVII sesja Sejmu Dzieci i Modziey

53

spotkanie z przedszkolakami

54

2 czerwca Gorzw

spotkanie z przedstawicielami samorzdw szkolnych

55

6 czerwca Zastrue

spotkanie z uczniami

299

56

6 czerwca arw 6 czerwca arw 7 czerwca Warszawa 8 czerwca Warszawa 8 czerwca Warszawa 9 czerwca Suliszewo

Burmistrz arowa Gminne Centrum Kultury Dyrekcja Gimnazjum im. Jana Pawa II w arowie Rzecznik Praw Dziecka

spotkanie z modzie z Gminy arw

57

spotkanie z uczniami

58

spotkanie z modzie z Wieruszowa spotkanie z uczniami ze Szkoy Podstawowej w Rudnie spotkanie z dyrektorami placwek wychowania pozaszkolnego

59

Rzecznik Praw Dziecka

60

Rzecznik Praw Dziecka Dyrekcja Szkoy Podstawowej w Suliszewie Szpital w. Mikoaja w Szczecinie

61

spotkanie z uczniami

62

10 czerwca Szczecin 10 czerwca Warszawa

spotkanie z dziemi pacjentami oddziau chemioterapii oraz lekarzami i nauczycielami udzia przedstawiciela RPD w Gali Finaowej konkursu Mam haka na raka spotkanie z rodzicami dzieci uczszczajcych do Przedszkola przy ul. Estrady w Warszawie, wsplne wypenianie testu kompetencji wychowawczych w ramach akcji Mdrzy rodzice

63

Polska Unia Onkologii

64

11 czerwca Warszawa

TVN Uwaga Fundacja Kidprotect.pl

65

13 czerwca Tarnowskie Gry

Modzieowa Wszechnica Praw Obywatelskich w Tarnowskich Grach Dyrekcja Szkoy Podstawowej Nr 8 w Krotoszynie Dyrekcja Specjalnego Orodka SzkolnoWychowawczego Towarzystwo Pomocy im. w. Brata Alberta Ministerstwo Edukacji Narodowej

udzia w otwarciu siedziby Modzieowej Wszechnicy Praw Obywatelskich

66

13 czerwca Krotoszyn

spotkanie z uczniami

67

13 czerwca Konarzewo 15 czerwca Bielsko-Biaa 15 czerwca Warszawa

spotkanie z podopiecznymi Orodka

68

spotkanie z uczniami bielskich szk udzia w podsumowaniu Roku Odkrywania Talentw

69

300

70

15 czerwca Bielsko-Biaa

Dyrekcja LO im. M. Kopernika w Bielsku-Biaej Dyrekcja Liceum i Gimnazjum Towarzystwa Szkolnego im. M. Reja Rzecznik Praw Dziecka Dyrekcja I LO im. A. Mickiewicza w Prudniku Dyrekcja Specjalnego Orodka SzkolnoWychowawczego w Prudniku Rzecznik Praw Dziecka Dyrekcja Szpitala Wojewdzkiego w Opolu Dyrekcja Szkoy Podstawowej w Rudniku Modzieowa Rada Gminy Rudnik

spotkanie z uczniami

71

15 czerwca Bielsko-Biaa

spotkanie z uczniami

72

16 czerwca Warszawa 20 czerwca Prudnik

wizyta dzieci ze Szkoy Podstawowej Nr 69 w Warszawie

73

spotkanie z uczniami i nauczycielami

74

20 czerwca Prudnik

spotkanie z wychowankami Orodka

75

20 czerwca Prudnik 20 czerwca Opole 20 czerwca Rudnik 20 czerwca Rudnik

spotkanie z rodzinami zastpczymi powiatu prudnickiego spotkanie z pacjentami i personelem Zespou Neuropsychiatrycznego spotkanie z uczniami i nauczycielami spotkanie z Modzieow Rady Gminy Rudnik spotkanie z uczniami i nauczycielami ze szk z Raciborza, wolontariuszami organizacji pozarzdowych, Modzieow Rad Miasta uroczyste zakoczenie roku szkolnego, spotkania z uczniami i nauczycielami

76

77

78

79

20 czerwca Racibrz

Prezydent Miasta Raciborza

80

22 czerwca Warszawa

Dyrekcja Gimnazjum Nr 23 im. Ireny Sendlerowej Instytut Onkologii w Warszawie Fundacja TVN Nie jeste sam

81

22 czerwca Warszawa

uroczyste otwarcie Centrum Profilaktyki Nowotworw w Instytucie Onkologii

82

25 czerwca Ruda lska

Stowarzyszenie na Rzecz Dzieci Przystanek

konferencja podsumowujca projekt edukacyjny o prawach dziecka oraz spotkanie z laureatami konkursu plastycznego pod hasem Jestem dzieckiem mam swoje prawa

301

83

26 czerwca Nowy Scz

Wydawnictwo Promyczek Paac Modziey w Nowym Sczu Rzecznik Praw Dziecka

fina Festiwalu Piosenki Dziecicej Skowroneczek

84

27 czerwca Warszawa

spotkanie z Absolwentami Szkoy Praw Czowieka spotkanie z laureatami konkursu Rzecznika Praw Dziecka na prac magistersk i doktorsk, dotyczc praw dziecka fina konkursu na najbardziej aktywny i efektywny Szkolny Klub Bezpieczestwa udzia w seminarium Brave Kids Inspirujcy Ludzie inauguracja XXIII Midzynarodowej Parafiady Dzieci i Modziey 2011 spotkanie z dziemi i modzie

85

28 czerwca Warszawa

Rzecznik Praw Dziecka

86

30 czerwca Warszawa 9 lipca Wrocaw 10 lipca Warszawa 11 lipca Warszawa 15 lipca Warszawa 26 lipca Warszawa 3 sierpnia Warszawa 18 sierpnia Warszawa 19 sierpnia Perkoz k/Olsztynka 22 sierpnia Szczecinek

Renault Polska

87

Brave Kids Stowarzyszenie Parafiada Modzieowa Rada arowa Dyrekcja Warszawskiego Szpitala dla Dzieci Rzecznik Praw Dziecka Prezes Koalicji na rzecz Szczepie Ochronnych Rzecznik Praw Dziecka

88

89

90

udzia w otwarciu Orodka Dziennej Rehabilitacji Narzdu Ruchu

91

powoanie Spoecznych Doradcw RPD udzia w spotkaniu plenarnym Koalicji na Rzecz Szczepie Ochronnych I posiedzenie Zespou ds. Obchodw Roku Janusza Korczaka udzia w debacie Miejsce harcerstwa w pastwie spotkania z wadzami miasta, dyrektorami szk, pracownikami PCPR oraz z dziemi i modzie spotkanie z przedstawicielami organizacji pozarzdowych dziaajcymi na rzecz dzieci, dyrektorami szk oraz orodkw wychowawczych konferencja prasowa Paragrafy na wag zdrowia dziecka

92

93

94

Naczelnik ZHP

95

Wadze miasta i powiatu Szczecinek

96

23 sierpnia Czaplinek

Wadze miejskie Czaplinka

97

24 sierpnia Katowice

lski Pastwowy Wojewdzki Inspektor Sanitarny

302

98

28 sierpnia Krakowskie agiewniki 29 sierpnia Warszawa 30 sierpnia Warszawa 31 sierpnia widnica 1 wrzenia Biaa Podlaska 1 wrzenia Wacz 1 wrzenia Kobyka pod Warszaw 1 wrzenia Warszawa 2 wrzenia Mielec 5 wrzenia Midzylesie 8 wrzenia Wgrowiec 8 wrzenia Pia 14-16 wrzenia Warszawa

Komendant ZHR Dyrekcja Domu Dziecka im. J. Korczaka Burmistrz arowa

Jubileuszowy Zlot Stulecia Harcerstwa

99

spotkanie z dziemi i modzie

100

wizyta dzieci i modziey z arowa otwarcie Zespou Szk Specjalnych w widnicy udzia przedstawiciela RPD w inauguracji roku szkolnego udzia przedstawiciela RPD w inauguracji roku szkolnego uroczysto inauguracji roku szkolnego 2011/2012 udzia przedstawiciela RPD w inauguracji roku szkolnego oraz uroczystoci otwarcia Szkoy Podstawowej nr 350 spotkanie z dziemi i modzie otwarcie Pracowni Uroterapii w Centrum Zdrowia Dziecka spotkania z przedstawicielami samorzdu i organizacji pozarzdowych oraz dziemi i modzie fina konkursu List do ojca Midzynarodowy Zjazd Rzecznikw Praw Dziecka konferencja Prawa dzieci w instytucjach udzia w uroczystoci wmurowania kamienia wgielnego pod przedszkole dla dzieci niepenosprawnych udzia w konferencji Rada Europy Unia Europejska wobec wyzwa wspczesnego wiata spotkania z dziemi i modzie

101

Starosta widnicki

102

Wojewoda Lubelski Dyrekcja Zespou Szk Nr 1 w Waczu Dyrekcja Szkoy Podstawowej Nr 1

103

104

105

Burmistrz dzielnicy Bemowo

106

Rzecznik Praw Dziecka Dyrektor Centrum Zdrowia Dziecka

107

108

wadze Wgrowca

109

Senator RP Mieczysaw Augustyn Europejska Sie Rzecznikw Praw Dziecka ENOC Centrum Rehabilitacji, Edukacji i Opieki TPD Helenw Minister Spraw Zagranicznych

110

111

14 wrzenia Helenw-Midzylesie

112

15 wrzenia Warszawa 19 wrzenia Elblg

113

Rzecznik Praw Dziecka

303

114

19 wrzenia Elblg 20 wrzenia Warszawa 20 wrzenia Grudzidz 20 wrzenia Toru 21 wrzenia Wrocaw

Dyrekcja Szkoy Podstawowej Nr 12

spotkania z dziemi i modzie udzia w V Midzynarodowej konferencji Bezpieczestwo dzieci i modziey w Internecie spotkania z dziemi i modzie

115

Fundacja Dzieci Niczyje

116

Rzecznik Praw Dziecka

117

Rzecznik Praw Dziecka Kierownictwo Kliniki Onkologii we Wrocawiu Dyrekcja Zespou Szkolno-Przedszkolnego im. Kawalerw Orderu Umiechu w Mirkowie Stowarzyszenie Edukator z omy

wizyta w szpitalu dziecicym w Toruniu

118

spotkanie z dziemi i modzie

119

21 wrzenia Mirkw

spotkanie z dziemi i modzie, uroczyste obchody Midzynarodowego Dnia Orderu Umiechu wizyta samorzdowcw i nauczycieli z Gruzji spotkanie z pedagogami szkolnymi, psychologami oraz wychowawcami na temat amania praw dziecka w szkoach i placwkach spotkanie z dziemi i modzie, obchody nadania szkole imienia Kawalerw Orderu Umiechu

120

22 wrzenia Warszawa

121

22 wrzenia Wocawek

Kurator Owiaty w Bydgoszczy

122

23 wrzenia Mrzeyno

Dyrekcja Szkoy Podstawowej i Gimnazjum w Mrzeynie Senat RP, Komisja Rodziny i Polityki Spoecznej Zwizek Harcerstwa Polskiego Fundacja Spenionych Marze Penomocnik Rzdu ds. Rwnego Traktowania Dyrekcja Szkoy Podstawowej Nr 12 w Elblgu Ministerstwo Spraw Zagranicznych

123

23 wrzenia Warszawa 23 wrzenia Funka k/Chojnic 26 wrzenia Warszawa

udzia w finale konkursu List do taty

124

spotkanie z dziemi i modzie gala finaowa Oglnopolskiego Zjazdu Dzieci po Przebytej Chorobie Nowotworowej udzia w posiedzenie Zespou do spraw Przeciwdziaania Dyskryminacji Ojcw

125

126

27 wrzenia Warszawa

127

29 wrzenia Warszawa 30 wrzenia Warszawa

wizyta dzieci

128

spotkanie z Komisarzem Praw Czowieka Rady Europy

304

129

1 padziernika Sierosawice

Dyrekcja Szkoy Podstawowej i Gimnazjum w Sierosawicach

spotkanie z dziemi i modzie

130

2 padziernika Wirki gmina Marcinowice 3 padziernika widnica 4 padziernika Warszawa

Wjt gminy Marcinowice

uroczyste otwarcie boiska Orlik

131

Stowarzyszenie Unia Przedsibiorcw Dolnego lska Szkoa Podstawowa w Borczu Organizatorzy konkursu List do ojca: Komisja Rodziny i Polityki Spoecznej Senatu RP, Fundacja Cyryla i Metodego Rada Programowa Dziau IntegracyjnoBiblioterapeutycznego Prezydent Miasta Raciborza Dyrekcja Szkoy w Wieluniu

udzia w uroczystym otwarciu Sudeckiego Centrum Organizacji Pozarzdowych

132

wizyta dzieci

133

5 padziernika Czelad

fina konkursu List do ojca

134

5 padziernika Katowice

inauguracja konkursu Z taktem i umiechem" spotkanie z modzie pod hasem Prawa i obowizki dziecka szczeglnie w obszarze szkoy i rodziny spotkanie z dziemi i modzie udzia przedstawiciela RPD w inauguracji kampanii spoecznej powieconej promowaniu pomocy dzieciom i rodzinom pod hasem Mio nie cukierki uroczysto 15-lecia Warsztatu Terapii Zajciowej oraz nadanie imienia udzia w inauguracji drugiej edycji Uniwersytetu dzkiego dla Dzieci spotkanie z przedszkolakami

135

6 padziernika Racibrz 6 padziernika Wielu

136

137

6 padziernika Warszawa

Towarzystwo Nasz dom

138

7 padziernika Wieruszw 9 padziernika d 10 padziernika Witoszw Dolny 10 padziernika Domaszkw 11 padziernika widnica

Towarzystwo Przyjaci Dzieci Uniwersytet dzki Dyrekcja Przedszkola w Witoszowie Dolnym Dyrekcja Zespou Szkolno-Przedszkolnego w Domaszkowie Dyrekcja Szkoy Nr 8

139

140

141

spotkanie z dziemi i modzie

142

spotkanie z dziemi i modzie

305

143

12 padziernika Lena 13 padziernika Warszawa 13 padziernika d 17 padziernika Warszawa 21 padziernika Warszawa

Dyrekcja MiejskoGminnego Przedszkola w Lenej Ministerstwo Edukacji Narodowej Minister Edukacji Narodowej Dyrekcja VI Liceum w Szczecinie Ministerstwo Sprawiedliwoci Przewodniczca Polskiego Stowarzyszenia im. J. Korczaka

udzia w uroczystoci pasowania na przedszkolaka, otwarcie kuchni dla dzieci

144

Gala Konkursu Nauczyciel Roku 2011 udzia w obchodach Dnia Edukacji Narodowej wizyta modziey spotkanie z pracownikami zakadw poprawczych z okazji Dnia Edukacji Narodowej

145

146

147

148

22 padziernika Warszawa

spotkanie z przedstawicielami stowarzyszenia

149

24 padziernika Odessa

Rada Europy

spotkanie z przedstawicielami krajw Europy Centralnej i Wschodniej powicone prawom dziecka wizyta francuskiej delegacji zajmujcej si sprawami wychowania i rozwoju dzieci we Francji spotkanie z sektorem NGO dotyczce obchodw Roku Janusza Korczaka

150

27 padziernika Warszawa 4 listopada Warszawa 9 listopada Warszawa

Fundacja Zielone Domy

151

Rzecznik Praw Dziecka Dyrekcja Midzynarodowej Szkoy Europejskiej Krajowy Fundusz na Rzecz Dzieci dyrekcje szk warszawskich Koordynatorzy ds. Mediacji Okrgu Sdu Okrgowego w Lublinie Dyrekcja Zespou Szk Specjalnych

152

wizyta modziey

153

13 listopada Warszawa 14 listopada Warszawa 14 listopada Warszawa 15 listopada CzerwionkaLeszczyny 16 listopada Warszawa

udzia w uroczystoci wrczenia nagrd stypendystom programu pomocy wybitnie zdolnym wizyta modych dziennikarzy

154

155

spotkanie koordynatorw, dyrektorw i nauczycieli gimnazjw

156

spotkanie z dziemi i modzie

157

Rzecznik Praw Dziecka

premiera polskiego wydania ksiki Pamitnik Blumki

306

158

17 listopada Warszawa 22 listopada Warszawa

Dyrekcja Szkoy Podstawowej Nr 146 Dyrektorzy Wydziau Polityki Spoecznej Urzdw Wojewdzkich

udzia w uroczystoci szkolnej spotkanie dotyczce pomocy psychologicznej w placwkach opiekuczo-wychowawczych udzia w spotkaniu przedstawicieli Ambasad i Instytutw Kultury powiconym promocji zagranicznej literatury w ramach Warszawskich Targw Ksiki 2011 spotkanie ze rodowiskiem naukowym w zwizku z Rokiem Janusza Korczaka

159

160

23 listopada Warszawa

Organizatorzy Warszawskich Targw Ksiki

161

24 listopada Warszawa 28 listopada Warszawa 29 listopada Warszawa 1 grudnia Szczecin 5 grudnia Warszawa 6 grudnia Szymbark

Rzecznik Praw Dziecka Niepubliczna Szkoa Podstawowa Nr 81 w Warszawie Dyrekcja Przedszkoli Nr 30 i 33 w Warszawie

162

wizyta dzieci

163

udzia w rdmiejskim Przegldzie Taca i Piosenki Ludowej udzia w Mikoajkach 2011, spotkanie z modzie szkoln i wolontariuszami na Gali Wolontariatu 2011 udzia w finale konkursu Ksika Roku

164

Prezydent Szczecina

165

Polska Sekcja IBBA Centrum Edukacji i Promocji Regionu w Szymbarku Stowarzyszenie Przyjaci Integracji Stowarzyszenie Parafiada Fundacja SERCE Europejskie Centrum Przyjani Dziecicej Dyrekcja Szkoy Podstawowej w Grdku Ministerstwo Spraw Wewntrznych

166

VIII Oglnopolski Zjazd Mikoajw

167

7 grudnia Warszawa 8 grudnia Warszawa 8 grudnia Warszawa 9 grudnia Warszawa 9 grudnia Warszawa

Wielka Gala Integracji zorganizowana z okazji wiatowego Dnia Osb Niepenosprawnych udzia w Spotkaniu rodowisk Edukacyjnych 2011 mikoajkowo-witeczne spotkanie z dziemi

168

169

170

wizyta dzieci udzia w Grupie Roboczej Zespou ds. Zwalczania i Zapobiegania Handlowi Ludmi spotkanie zorganizowane przez Fundacj Pomocy Wdowom i Sierotom po Polegych Policjantach

171

172

14 grudnia Warszawa

Komenda Gwna Policji

307

173

15 grudnia Solec Kujawski

Dyrekcja Zespou Szk

uroczysto pt. Otwrzcie serca zwizana z inauguracj w szkole Roku Janusza Korczaka

174

16 grudnia widnica 20 grudnia Warszawa 20 grudnia Warszawa 21 grudnia Zambrw 21 grudnia Zambrw

Stowarzyszenie Przyjaci Dzieci Chorych SERCE Dom Samotnej Matki Zwizek Harcerstwa Polskiego Dyrekcja Zespou Szk Agroprzedsibiorczoci Dyrektor Zespou Placwek OpiekuczoWychowawczych

spotkanie wigilijne

175

spotkanie opatkowe udzia w przekazaniu Betlejemskiego wiata Pokoju spotkanie z dziemi i modzie

176

177

178

spotkanie wigilijne

308

Zacznik nr 10 Spoeczny wydwik nowelizacji ustawy o przeciwdziaaniu przemocy w rodzinie Spoeczna akceptacja bicia dzieci Jedn z zaoonych funkcji nowelizacji prawa w zakresie ochrony przed przemoc w rodzinie oraz celem wprowadzenia nowych regulacji bya zmiana spoecznej wiadomoci na temat problemu przemocy w rodzinie, w tym przemocy nad dzieckiem. Z jednej strony oczekiwania te opieray si na normotwrczej funkcji prawa, z drugiej natomiast strony, mona byo mie nadziej i, podobnie jak miao to miejsce w innych krajach (np. Szwecja, Austria, Niemcy) ustanowienie odpowiednich przepisw w zakresie ochrony dziecka przed przemoc w rodzinie znajdzie swoje konsekwencje w postaci obnienia poziomu spoecznej akceptacji dla bicia dzieci i dla wykorzystywania kar fizycznych w wychowaniu. Prba uchwycenia zmian w zakresie spoecznych postaw wobec problemu przemocy nad dzieckiem w rodzinie oraz dziaa w stosunku do tego zjawiska, jakie mogy wystpi na tle wejcia w ycie ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziaaniu przemocy w rodzinie oraz niektrych innych ustaw z dnia 10 czerwca 2010 roku, oparta zostaa o badanie opinii publicznej, ktre przeprowadzone zostao na zlecenie Rzecznika Praw Dziecka przez TNS OBOP na reprezentatywnej prbie 1 005 dorosych mieszkacw Polski w wieku 15-75 roku ycia481. W wietle przeprowadzonego badania opinii publicznej, mona ostronie wnioskowa o wystpieniu korzystnej zmiany polegajcej na obnieniu si poziomu spoecznej akceptacji dla bicia dzieci przez rodzicw. Wystpiy bowiem niezbyt znaczne co prawda, ale widoczne rnice w poziomie spoecznej akceptacji dla bicia dzieci, w porwnaniu z odpowiednimi danymi z bada prowadzonych przed nowelizacj ustawy. W pewnym stopniu moe to wiadczy o wystpieniu w stosunkowo krtkim czasie korzystnych skutkw ustawy

Badanie zrealizowane zostao przez TNS OBOP o w dniach 4-12 sierpnia 2011 roku na prbie 1 005 mieszkacw Polski. Celem badania byo zidentyfikowanie ewentualnych zmian w kilku aspektach spoecznej wiadomoci i postaw. Przedmiotem bada stay si: - spoeczna akceptacja bicia dzieci - stosunek do prohibicji kar fizycznych (wprowadzenia zakazu stosowania kar cielesnych przez rodzicw) - postawy wobec ingerencji w rodzin z problemem przemocy nad dzieckiem. Badania polegay na zadaniu kilka pyta z moliwoci jednokrotnej odpowiedzi w trakcie bezporednich wywiadw. Uzyskane wyniki odniesiono do podobnych tematycznie bada prowadzonych w kilku poprzednich latach. W szczeglnoci odniesiono si do badania CBOS z czerwca 2008 roku Spoeczne przyzwolenie na bicie dzieci, ktre przeprowadzono na prbie 1 107 dorosych mieszkacw Polski oraz do zamieszczonych w tym raporcie zestawie porwnawczych z badaniami z wczeniejszych lat, a take do bada Fundacji Dzieci Niczyje pt. Bicie dzieci. Postawy i dowiadczenia dorosych Polakw zrealizowanych przez Millward Brown SMG/KRC w 2009 roku, ktre przeprowadzono na reprezentatywnej prbie 1002 dorosych Polakw.
481

309

o zmianie ustawy o przeciwdziaaniu przemocy w rodzinie oraz niektrych innych ustaw z 10 czerwca 2010 roku, w zakresie jej wpywu na spoeczn wiadomo na temat problemu przemocy w rodzinie. Przeprowadzone w 2011 roku przez TNS OBOP dla Rzecznika Praw Dziecka badania wskazuj, i spoeczestwo aprobuje obecnie stosowanie tzw. klapsw wobec dzieci na nieco niszym poziomie 69% (suma odpowiedzi tak i raczej tak), ni miao to miejsce przed rokiem, w ktrym nastpia nowelizacja ustawy o przeciwdziaaniu przemocy w rodzinie, kiedy to aprobata ta osigaa poziom 78%482. Rnica odpowiedzi aprobujcych stosowanie klapsw wobec dzieci jest znaczca i wynosi 9 punktw procentowych, czyli przewysza poziom bdu pomiarowego. Istotne jest te to, i jednoczenie ze zmniejszeniem aprobaty dla stosowania klapsw w stosunku do dzieci, wzrosa liczba osb wyraajcych w tym wzgldzie dezaprobat (suma odpowiedzi nie i raczej nie) z 19% w roku 2008 do 27% w roku 2011, czyli nastpi tu wzrost o 8 punktw procentowych.

CzyzgadzasiPan(i)znastpujcym twierdzeniem:Stakiesytuacje, kiedytrzebadzieckudaklapsa(TNS OBOPnazlecenieRzecznikaPraw Dziecka,2011) 9% 19%

CzyzgadzasiPan(i)czytenie zgadzaztwierdzeniem:Ssytuacje, edzieckutrzebadaklapsa (CBOS,2008 8%

18% 4%

11% 3%

28%

50%

50%

zdecydowanietak(19%) raczejtak(50%) trudnopowiedzie(4%) raczejnie(18%) zdecydowanienie(9%)

zdecydowanietak(28%) raczejtak(50%) trudnopowiedzie(3%) raczejnie(11%) zdecydowanienie(8%)

W cigu dwch lat zmniejszya si take spoeczna aprobata bicia dzieci w postaci powaniejszej ni klapsy, czyli tzw. lania. Zmiana ta nie jest co prawda spektakularna i w zasadzie mieci si w granicach bdu statystycznego, ale wystpia i ma spjny, co do udzielonych odpowiedzi charakter, tzn. z jednej strony nieznacznie spada liczba osb

482

Badania CBOS z czerwca 2008 roku Spoeczne przyzwolenie na bicie dzieci.

310

aprobujcych twierdzenie Lanie jeszcze nikomu nie zaszkodzio z 41% w 2008 roku (suma odpowiedzi tak i raczej tak) do 36% w roku 2011, ale jednoczenie nieco wzrosa liczba osb, ktre nie zgadzaj si z tym twierdzeniem (suma odpowiedzi nie i raczej nie) z 54% w roku 2008 do 56% w roku 2011.
Czyzgadza siPan(i) znastpujcym twierdzeniem:"tzw.laniejeszcze nikomuspecjalnie niezaszkodzio" (TNSOBOP nazlecenieRzecznika PrawDziecka, 2011) 22% 34% 9% 27% 8%

CzyzgadzasiPan(i)czytenie zgadzaznastpujcym twierdzeniem:Laniejeszczenikomu niezaszkodzio (CBOS,2008) 26% 28% 11% 30% 5%

zdecydowanietak(9%) raczejtak(27%) trudnopowiedzie(8%) raczejnie(34%) zdecydowanienie(22%)

zdecydowanietak(11%) raczejtak(30%) trudnopowiedzie(5%) raczejnie(28%) zdecydowanienie(26%)

Spadek aprobaty spoecznej dla bicia dzieci wida te w kolejnym zastosowanym w badaniu w 2011 roku pytaniu, za pomoc ktrego starano si rozpozna postawy spoeczne wobec wykorzystywania bicia dziecka (kar fizycznych), jako metody wychowawczej. W uzyskanych odpowiedziach i na tle ich odniesienia do wczeniejszych danych, naley zauway wyrany wzrost spoecznej wiadomoci w zakresie niewaciwoci wykorzystywania kar fizycznych w stosunku do dzieci w celach wychowawczych. Cho porwnywane badania z 2008 roku CBOS-u i z 2011 roku TNS OBOP dla RPD nie operoway w sensie metodologicznym identyczn procedur, to jednak s podobne w merytorycznym sensie. W porwnaniu wynikw zauway mona do znaczny spadek liczby osb aprobujcych bicie jako metod wychowawcz; z 33% w roku 2008 do 21% w 2011 roku. Jednoczenie zwrci naley uwag na znaczny, bo ponad 20% wzrost spoecznej dezaprobaty dla stosowania kar fizycznych w celach wychowawczych; w roku 2011 byo to 71% w porwnaniu z rokiem 2008, kiedy wskanik analogicznych odpowiedzi wynosi 50% badanych.

311

Aktualne wyniki badania opinii publicznej dotyczce akceptacji bicia dzieci jako metody wychowawczej mona dodatkowo odnie do jeszcze innych bada, zrealizowanych w 2009 roku przez Fundacj Dzieci Niczyje pt. Bicie dzieci. Postawy i dowiadczenia dorosych Polakw, w ktrych analizowano podobn tematycznie kwesti. Take i w tym wypadku, cho zastosowane w obu badaniach pytania nieco si rniy, przy pewnym uproszeniu w zestawieniu wynikw obu bada, dostrzec mona zdecydowany wzrost w 2011 roku dezaprobaty dla kar fizycznych jako metody wychowawczej w 2011. Rnica wartoci wyniosa bowiem 39 punktw procentowych; z 32% badanych uznajcych, e bicie dziecka jako metoda wychowawcza nigdy nie powinno by stosowane w roku 2009 (wykres poniej) do 71% badanych w 2011 roku, ktrzy nie zgodzili si z twierdzeniem, i bicie dziecka jest w niektrych sytuacjach najbardziej skuteczn metod wychowawcz.

312


CzyPana(i) zdaniemzbiciedziecka zakar przezrodzica jestmetod wychowawcz ktra: (badanieFundacji Dzieci Niczyje2009)
moebystosowanajelirodzic uzna,ebdzietoskuteczne

16% 45% 32% 7%

nigdyniepowinnaby stosowana trudnopowiedzie

niepowinnabystosowana,ale ssytuacje,wktrych jestto usprawiedliwione

Mona w tym momencie zwrci take uwag na fakt, i porwnywanie wczeniejszych danych na temat postaw spoecznych w zakresie aprobaty kar fizycznych jako metody wychowawczej, dokonane na przykad poprzez zestawienie wynikw z 2008 roku z badaniami CBOS z 1994 roku483, nie ukazao specjalnych rnic w poziomie spoecznej aprobaty; w 1994 roku byo to 30%, podczas gdy w roku 2008 odsetek ten wynis 33%. Podobnie, nieznaczce rnice w aprobacie bicia dzieci w rnych badaniach prowadzonych w Polsce w poprzednich latach ukazuj take inne zestawienia porwnawcze484. Z tego powodu, sytuacj wystpienia znaczcych rnic w wynikach bada z 2008 i 2011 roku mona chyba interpretowa, stosowania jako wzrost wiadomoci w spoecznej ktry na temat nastpi niewaciwoci kar fizycznych wychowaniu,

prawdopodobnie na skutek dziaa, jakie miay miejsce pomidzy jednym a drugim badaniem, w tym: uchwalenie i wprowadzenie w ycie nowelizacji ustawy oraz toczca si w tym czasie intensywna edukacja spoeczna dotyczca tematu bicia dzieci, realizowana poprzez kilka kampanii spoecznych prowadzonych przez rne podmioty, w tym Rzecznika Praw Dziecka, Ministerstwo Pracy i Polityki Spoecznej oraz kilka organizacji pozarzdowych.

Porwnanie to zawarte jest w raporcie CBOS Spoeczne przyzwolenie na bicie dzieci, Warszawa 2008. Np. zestawienie wynikw rnych bada na temat spoecznej akceptacji bicia dzieci zamieszczone w Dziecko Krzywdzone 2003, nr 3.
484 483

313

Spoeczny stosunek do prohibicji kar fizycznych W czasie poprzedzajcym uchwaleniem nowelizacji ustawy o przeciwdziaaniu przemocy w rodzinie, trwaa w Polsce do burzliwa dyskusja dotyczca postulowanego przez Rzecznika Praw Dziecka (projektowanego wwczas) przepisu wprowadzajcego cakowity zakaz stosowania kar fizycznych wobec dzieci, tj. wprowadzenia do Kodeksu rodzinnego i opiekuczego zakazu stosowania kar cielesnych przez rodzicw (osoby wykonujce wadz rodzicielsk i sprawujce opiek lub piecz nad maoletnim dzieckiem). Badania na temat spoecznego stosunku do wprowadzenia prawnego zakazu stosowania kar fizycznych wobec dzieci, ktre realizowane byy przed uchwaleniem nowelizacji ukazyway najpierw tj. w 2008 roku, wyran polaryzacj opinii spoecznej z przewag przeciwnikw wprowadzenia zakazu (51% odpowiedzi nie i raczej nie w stosunku do 41% opowiadajcych si za wprowadzeniem zakazu). Nastpnie w 2009 roku, wystpia wzgldna rwnowaga zwolennikw i przeciwnikw wprowadzenia zakazu (50% zwolennikw).

Aktualne natomiast badania TNS OBOP dla Rzecznika Praw Dziecka z 2011 roku pokazuj, i stosunek do wprowadzenia oficjalnego przepisu zakazu kar cielesnych wobec dzieci nie zmieni si po wprowadzonej w 2010 roku zmianie prawnej na rzecz jego wikszej 314

aprobaty, w porwnaniu z tematycznymi badaniami zrealizowanymi przez Millward Brown dla Fundacji Dzieci Niczyje w 2009.

Dowiadczenia innych pastw pokazuj, i wzrost spoecznej aprobaty dla oficjalnego (prawnego) zakazu bicia dzieci jest zazwyczaj procesem powolnym. W Szwecji, ktra jako pierwsze pastwo wprowadzia w 1979 roku cakowity zakaz kar cielesnych wobec dzieci, wyrany wzrost aprobaty dla tego zakazu oraz skutki jego istnienia dla rozwoju postaw dezaprobaty dla stosowania kar fizycznych wobec dzieci, nastpiy po wielu latach od chwili jego ustanowienia ( wzrost z 11% sprzed 1979 roku do 89% dopiero w 1994 roku). Podobnie proces wolnego rozwijania pozytywnych skutkw w postawach spoecznych wskutek wprowadzenia zakazu stosowania kar fizycznych obserwowany jest te w innych pastwach np. w Austrii czy Niemczech485. W kontekcie aprobaty oficjalnego zakazu pojawia si take pytanie o wiadomo prawn na temat karania fizycznego dzieci przez rodzicw, tj. spostrzegania bicia dzieci jako zachowa bezprawnych. W ten sposb starano si ustali porednio poziom spoecznej wiedzy na temat istnienia w polskim prawie oficjalnego zakazu karania fizycznego dzieci. Uzyskane dane wskazuj, i zdecydowana wikszo badanych, niemal (74%), spostrzega karanie fizyczne jako zachowanie bezprawne, ale w tym co naley podkreli a 37% badanych nie jest o tym do koca przekonanych. Poziom spoecznej wiedzy o istnieniu prawnego zakazu stosowania kar fizycznych, mona wic uzna za

Badania porwnawcze prezentowane przez K.Bussmanna, na Midzynarodowej Konferencji Children without violence, Praga 2009.
485

315

stosunkowo wysoki, oraz bdcy konsekwencj (korzystnym efektem) burzliwej publicznej dyskusji, jaka toczya si w roku 2010 wok uchwalenia ustawy przez Parlament i jej wprowadzenia w ycie, w ktrej to dyskusji wprowadzenie tego zakazu byo czsto poruszanym motywem.

Z powyszym obrazem danych koresponduj dane uzyskane w wyniku zastosowania innego pytania, dotyczcego uznawania prywatnoci rodziny w perspektywie postpowania z dzieckiem. Pokazuj one, i sposb postpowania rodzicw z dziemi przestaje by traktowany w spoeczestwie polskim jako wycznie prywatna ich sprawa.

316

Jak mona zauway w obrazie powyszych danych, obecnie jedynie 1/3 badanych (30%) prezentuje tradycyjne i niekorzystne postawy w tym wzgldzie, uznajc, i postpowanie z dzieckiem jest prywatn spraw rodzicw. Zdecydowana wikszo spoeczestwa, a 61%, wykazuje postawy aprobaty wobec spoecznej kontroli nad sposobem traktowania dzieci przez rodzicw, w tym jak mona dalej interpretowa Regulowania tego obszaru przez prawo. Czy znajduje to swoje odzwierciedlenie w spoecznej aprobacie dla ingerencji w rodzin w sytuacjach, gdy sposb postpowania rodzicw z dzieckiem ma niewaciwy charakter?

Spoeczne postawy wobec ingerencji w rodzin z problemem przemocy nad dzieckiem Rzeczywista poprawa sytuacji dzieci w rodzinach i ich lepsza ochrona przed przemoc w rodzinie, zaley od wielu czynnikw, wrd ktrych istotn rol peni spoeczne postawy wobec zjawiska przemocy w stosunku do dzieci oraz postawy wobec interweniowania w rodzin w przypadku wystpowania w niej tego problemu. Na podstawie bada z 2011 roku TNS OBOP dla RPD ukazano ju wzrost spoecznych postaw aprobaty dla sprawowania nad rodzin kontroli w zakresie sposobu postpowania z dzieckiem. Ponadto, uzyskane przez nas wyniki wskazuj, i obecnie wikszo spoeczestwa charakteryzuje si stosunkowo wysok aprobat dla ingerencji zewntrznego podmiotu w rodzin z problemem zego traktowania dziecka. Dane pokazuj, i 96% badanych wskazao ktry z przedstawionych podmiotw jako ten, ktry powinien ingerowa w rodzin w sytuacjach zego traktowania w niej dziecka. Jedynie 4% badanych wybrao odpowied, i nikt nie powinien si miesza. Zwrci jednak naley uwag, i niemal 1/3 badanych (26%) uznaje, i ingerencja taka moe mie miejsce tylko ze strony kogo bliskiego rodzinie lub ze strony krewnego.

317

KtoPana(i)zdaniemprzedewszystkimpowinienpodejmowadziaaniawobec rodziny,jelidzieckojestwniejletraktowane?(TNSOBOP nazlecenie RzecznikaPrawDziecka,2011) niktniepowiniensimiesza(4%) tylkoktobliskirodzinielubkrewny (26%) szkoa/nauczyciele(9%) 28% 26% ksidz(1%) RzecznikPrawDziecka(8%) 13% 2% 9% 8% 1% 9% pomocspoeczna(9%) organizacjapozarzdowa(2%) policja/prokurator/sd(13%) kady,ktowieotakiejsytuacji(28%)

4%

Znaczca cz badanych niemal jedna trzecia (28%) aprobujc interwencj z zewntrz, nie okrela preferencji kto t interwencj powinien podejmowa , udzielajc odpowiedzi kady, kto wie o takiej sytuacji. Wydaje si, i ci badani uwaaj jako uprawnione do tego typu dziaa (interwencji w rodzin) rne podmioty. Podmioty okrelane w ustawie nowelizujcej jako podejmujce dziaania w sytuacjach wystpowania problemu przemocy w rodzinie tj.: szkoa, pomoc spoeczna, Policja uzyskay podobny mandat tj. pomidzy 9% a 13%, ale mona te dostrzec, i niemal podobny mandat spoeczny dla ingerencji w rodzin z problemem przemocy wobec dziecka uzyska Rzecznik Praw Dziecka (8%). Analizujc na ile poziom spoecznej akceptacji dla podejmowania interwencji w rodzin z problemem przemocy nad dzieckiem zmieni si po wprowadzeniu w ycie nowelizacji ustawy o przeciwdziaaniu przemocy w rodzinie, mona sign do bada zrealizowanych przed nowelizacj ustawy, ktre podejmoway kwesti aprobaty dla spoecznej interwencji w sytuacje przemocy nad dzieckiem w rodzinie. Przykadem s badania realizowane przez CBOS w odstpach czasowych: 1994, 2001 i 2008, w ktrych zastosowano pytania: Czy Pana(i) zdaniem osoby obce, spoza rodziny powinny czy te nie

318

interweniowa, gdy widz, e dziecko jest le traktowane przez rodzicw (opiekunw)?486. Jeli porwna dane z tych lat z badaniami z 2011 roku, okazuje si, i poziom tej aprobaty jest podobny. Pomimo znaczcego odstpu czasu (7 lat) oraz faktu nowelizacji ustawy o przeciwdziaaniu przemocy w rodzinie, rnice nie s znaczce.

Powysze dane porwnujce w rnych latach poziom aprobaty dla ingerencji w rodzin z problemem przemocy nad dzieckiem, oddaj oczywicie uproszczony obraz w tej kwestii. W rzeczywistoci istniej rnice w postawach spoecznych w tym zakresie, w zalenoci od szczegowego kontekstu owej przemocy, tj. rodzaju zachowania rodzica wobec dziecka. Badania Fundacji Dzieci Niczyje z 2009 roku pokazay, i najmniejsz akceptacj spoeczn ma interwencja, jeli dziecko jest karcone przez rodzicw klapsem (nieco ponad 30%), a zdecydowanie wiksza aprobata ma miejsce jeli w gr wchodz takie zachowania rodzicw wobec dziecka, jak: bicie pasem, silne bicie rk, czy uderzenie w twarz487. W kontekcie ujawnionej wystpujcej obecnie oglnej aprobaty spoecznej dla ingerencji w rodzin z problemem przemocy nad dzieckiem, starano si okreli take

Spoeczne przyzwolenie na bicie dzieci, CBOS 2008. Bicie dzieci. Postawy i dowiadczenia dorosych Polakw. Raport z bada, Fundacja Dzieci Niczyje, Warszawa 2009
487 486

319

preferencje spoeczne co do rodzaju owej interwencji, tj. preferencje co do typu dziaa, jakie powinno si podejmowa wobec rodzicw stosujcych przemoc wobec swoich dzieci.

Uzyskane dane wskazuj, i w perspektywie przedstawionych okrelonych dziaa, najwysz aprobat uzyskao nadzorowanie rodzin z problemem przemocy nad dziemi 28% badanych, a nastpnie edukacja rodzicw o pozytywnych metodach wychowania 23% badanych, oraz pomoc rodzicom w lepszym radzeniu sobie ze stresem 21% badanych. Dokonujc jednak analizy przedstawionych powyej danych w kategoriach pewnych typw dziaa, zauway mona, i najwicej zwolennikw maj dziaania pomocowe i edukacyjne (44%) (cznie wskazania na edukowanie rodzicw na temat pozytywnych sposobw postpowania z dzieckiem a take pomoc rodzicom w zakresie radzenia sobie ze stresem i emocjami). Mniej natomiast aprobowane s dziaania nadzorujco-kontrolujce w postaci nadzorowania rodzin przez kuratorw (28%). Najmniejsz natomiast aprobat spoeczn uzyskay dziaania punitywno restrykcyjne 25% badanych (cznie wskazania na karanie rodzicw rodzicw).

wyrokami i odbieranie dzieci oraz przymusowa terapia

320

Oglnie charakteryzujc w oparciu o przeprowadzone badania i dokonane analizy porwnawcze spoeczn aprobat dla ingerencji w rodzin z problemem przemocy nad dzieckiem, stwierdzi mona, i stosunkowo wysoka spoeczna aprobata dla interwencji w rodzin z problemem przemocy w stosunku do dziecka (ukazana wczeniej) w duej czci dotyczy pozarestrykcyjnych sposobw owego interweniowania. Interwencja o formalnorestrykcyjnym charakterze cieszy si bowiem stosunkowo nisk akceptacj spoeczn. Ukazany profil spoecznych preferencji dotyczcych interwencji wobec rodzin z problemem przemocy nad dzieckiem znajduje te swoje odbicie w odpowiedziach badanych na temat oceny, w perspektywie sytuacji dziecka i jego ochrony, rodkw ochrony ofiar przemocy w rodzinie, ktre wprowadzone zostay przez nowelizacj, tj.: odebranie dziecka rodzicom i umieszczenie go w bezpiecznym miejscu, nakaz opuszczenia mieszkania przez sprawc przemocy zakaz zbliania si sprawcy przemocy do okrelonych osb (do dziecka).

321

 W przypadku rodka, jakim jest odebranie dziecka z rodziny, spoeczna ocena jego funkcjonalnoci bya waciwie spolaryzowana. Podobny procent badanych oceni to rozwizanie w kategoriach pozytywnych (42%) i negatywnych (43%).

Ocena spoeczna rodka, jakim jest nakaz opuszczenia mieszkania przez sprawc przemocy, bya z kolei zdecydowanie pozytywna. Ponad 2/3 badanych 77% udzielajc

322

odpowiedzi zdecydowanie tak lub raczej tak ocenio, i dziaanie tego typu moe poprawi sytuacj dziecka w rodzinie.

Jeszcze wysz aprobat spoeczn uzyskao dziaanie wobec problemu przemocy nad dzieckiem w rodzinie w postaci rodka, jakim jest zakaz zbliania si sprawcy przemocy do okrelonych osb. Dominujca wikszo badanych 84% wyrazia bowiem jego pozytywn ocen w perspektywie rozpatrywania sytuacji dziecka jako ofiary przemocy. Porwnujc ocen wszystkich trzech rodzajw dziaa ochrony dziecka jako ofiary przemocy w rodzinie, wyranie wida najbardziej ostrone postawy aprobaty dla dziaania jakim jest odbieranie dziecka z rodziny. Jednoczenie uzyskany profil wynikw jest, jak si wydaje, spjny ze zdaniem opinii spoecznej na temat preferowanych dziaa wobec rodzin z problemem przemocy nad dziemi, ktre to wyniki przedstawiono wczeniej.

323

Zacznik nr 11 Dziaalno Rzecznika Praw Dziecka w opinii spoecznej W 2011 roku TNS OBOP488 przeprowadzi sonda, w ktrym badajc opini spoeczn zadano pytania majce na celu okrelenie poziomu spoecznej wiadomoci na temat istnienia instytucji Rzecznika Praw Dziecka oraz jego dziaa.

Dane uzyskane w badaniu potwierdzaj wysoki poziom wiedzy o funkcjonowaniu urzdu Rzecznika. Na pytanie Czy w Polsce istnieje instytucja Rzecznika Praw Dziecka? 82% badanych odpowiedziao tak, 13% nie wiem, a tylko 5% nie. Wrd osb, ktre nie miay tej wiadomoci (18% badanych) znalazy si przede wszystkim osoby do 20. roku ycia oraz po 65. roku ycia, mieszkacy mniejszych miejscowoci, osoby z niszym wyksztaceniem (podstawowym i zawodowym), o niskich dochodach gospodarstwa domowego oraz nieposiadajcy dzieci. Wysoki poziom wiadomoci istnienia w Polsce Rzecznika Praw Dziecka mona przypisywa intensywnej i widocznej na forum publicznym dziaalnoci merytorycznej Rzecznika, czstym wypowiedziom publicznym w kwestiach ochrony dzieci i ich dobra, a take organizowanym lub wsporganizowanym kampaniom spoecznym, konkursom czy innym przedsiwziciom. W zakresie dziaa Rzecznika, badani przez TNS OBOP wskazywali na przedstawione im do wyboru kategorie z rn czstotliwoci.

Badanie wykonane na reprezentatywnej prbie 1005 dorosych mieszkacw Polski w wieku od 15. do 75. roku ycia, w dniach 4-12 sierpnia 2011 roku.
488

324

Stosunkowo niewiele jest osb, ktre zupenie nie wiedz czym zajmuje si Rzecznik Praw Dziecka grup t stanowi 17% badanych. Pozostali posiadaj w tym wzgldzie pewn orientacj. Najwicej badanych, 49%, wskazao na obszar zada dotyczcych ochrony praw dziecka w rodzinie (49%), kolejny obszar to ochrona praw dziecka w sdach (44%) oraz ochrona praw najmodszych w placwkach (37%). Najniszy poziom wiadomoci zada Rzecznika dotyczy natomiast ochrony praw dziecka w Sejmie i Senacie (20%) oraz promocji praw dziecka (26%). We wrzeniu 2011 roku TNS OBOP przeprowadzi rwnie zbiorcze badanie489 zaufania do instytucji publicznych, w tym Rzecznika Praw Dziecka. Wyniki tego badania wskazuj na 57% zaufanie do instytucji Rzecznika przy nieufnoci na poziomie 11%. W poprzednim badaniu TNS OBOP z 2006 roku490 zaufanie do Rzecznika Praw Dziecka deklarowao 47%, a jego brak 22% pytanych. W cigu 5 lat nastpi wic wzrost zaufania do instytucji o 10 punktw procentowych; o 10% spad te poziom nieufnoci do dziecicego ombudsmana.

Sonda zrealizowany w dniach 1-4 wrzenia 2011 roku na oglnopolskiej, losowej, reprezentatywnej prbie tysica Polakw w wieku powyej 15 lat. 490 Sonda zrealizowany w dniach 6-10 kwietnia 2006 roku na oglnopolskiej losowej reprezentatywnej prbie 1005 mieszkacw Polski powyej 15 roku ycia.
489

325