You are on page 1of 8

Micha Waliski Projekt innowacji Interpretacja bez granic intertekstualna i intersemiotyczna analiza tekstw kultury

Charakter innowacji: dotyczy rozwiza programowo-organizacyjnych Szkoa: II Liceum Oglnoksztacce im. Emilii Plater w Sosnowcu Termin realizacji: od 1 IX 2009 r. do kwietnia 2012 roku Nauczyciel: mgr Micha Waliski Wsppraca: Biblioteka Szkolna Innowacja nie wymaga specjalnych nakadw finansowych (poza pomoc Komitetu Rodzicielskiego wykady). W chwili wdroenia innowacja obejmuje wszystkich uczniw projektowanej klasy 1 kulturoznawczofilozoficznej. Cele innowacji: Wyksztacenie u ucznia umiejtnoci jak najpeniejszego rozumienia rnych tekstw kultury, ich sensw (pochodzcych z rnych jej obiegw), umiejtnoci holistycznego ogldu i interpretacji tekstw. Praktyczne (poprzez wiczenia i inne formy zaj) poznanie poj i zasady intertekstualnoci oraz intersemiotycznoci. Wprowadzenie do wicze interpretacyjnych w szerszym zakresie problematyki filozoficznej ontologicznej, epistemologicznej, antropologiczno-filozoficznej i etycznej; dopenienie literackiej konstrukcjami intelektualnymi; poszerzenie i pogbienie bazy argumentacyjnej, intelektualizacja sztuki dowodzenia i obalania tez, sdw, twierdze. Wprowadzenie do wicze interpretacyjnych w szerszym zakresie problematyki oglnej teorii kultury i problematyki antropologiczno-kulturowej, a w tym dotyczcej rnych aspektw kodw i komunikacji kulturowej; rozmaitych historycznych i wspczesnych form mediw; rozmaitych kodw symbolicznych; zagadnie polityki kulturalnej; zasady jednokulturowoci, wielokulturowoci, innoci kulturowej, kosmopolityzmu, relatywizmu kulturowego; form upowszechniania kultury (w tym czynnego uczestnictwa w formalnych i nieformalnych przedsiwziciach kulturalnych) Wprowadzenie do wicze interpretacyjnych w szerszym zakresie elementw problematyki teorii kultury masowej, socjologicznej, socjologiczno-kulturowej, psychologicznej, psychologicznokulturowej i in. Lepsze przygotowanie uczniw do matury z jzyka polskiego, filozofii i studiw humanistycznych (filologia polska, filologie obce, kulturoznawstwo, socjologia, socjologia

reklamy, psychologia, bibliotekoznawstwo, etnologia, nauki polityczne, prawo, edukacja kulturalna i in.). Wyksztacenie postawy otwartego mylenia, tolerancji wiatopogldowej. Zajcia lekcyjne powinny umoliwia uczniowi doznanie wielorakich przey, dawa mu okazj do penej aktywnoci emocjonalnej, intelektualnej i spoecznej, dostarcza materiau do aktywnego mylenia, postrzegania, analizowania, uruchamiania mechanizmu pamici.

Opis. Projektowana pod nazw Interpretacja bez granic innowacja programowa nie ma charakteru rewolucji; przeciwnie, jest w pewnym sensie wywaaniem otwartych drzwi, przy czym autor wychodzi z przekonania, e w codziennej praktyce dydaktycznej z bardzo rnych przyczyn nauczyciel humanista nie zauwaa lub nie chce zauway, i drzwi s otwarte i e zapraszaj do wejcia. Przyczyny tego stanu rzeczy wyjaniaj liczne prace naukowe i popularnonaukowe z zakresu pedagogiki i dydaktyki, ktrych tu nie bd omawia, poza moe wskazaniem na konserwatyzm mylowy, inercyjne traktowanie zawodu nauczyciela, szczup ilo godzin przeznaczon na realizacj programu. W zakresie ksztacenia polonistycznego doszo w ostatnim 15-leciu do wielu znaczcych zmian programowych. Zmieniono formu ksztacenia literackiego na duo pojemniejsz ksztacenia kulturowego. O koniecznoci takiego ksztacenia uczniw mwiono zreszt od dawna. Kolejne nowelizacje ustawy o systemie ksztacenia narzucaj wrcz na szkoy obowizek holistycznego, kulturowego ksztacenia modziey w odniesieniu do kultury polskiej, kultury rdziemnomorskiej, wybranych aspektw kultur pozaeuropejskich. Potwierdzaj to zapisy w podstawach programowej przedmiotw z zakresu ksztacenia humanistycznego. W zwizku z takimi zaoeniami, zmianie ulegy rwnie podrczniki do ksztacenia polonistycznego, w podtytuach ktrych odnajdujemy na og informacje, e s to podrczniki do ksztacenia kulturowego. Oznacza to powinno w konsekwencji zasadnicz zmian w sposobach realizowania zaoe programowych. Uczniowie maj zatem w przekonaniu autora innowacji nie tylko teoretyczn moliwo dostrzeenia wyranych zwizkw i relacji zachodzcych midzy literatur, histori, malarstwem, muzyk, rnymi dziedzinami sztuki i formami oraz typami kultury, ale take szanse na pogbiony, rozumiejcy, refleksyjny i kontekstualny (zawsze: otwarty) wywiedziony midzy innymi z refleksji filozoficznej i kulturologicznej, teatrologicznej odbir tekstw kultury. Zakadajc, e interpretacja tekstu kultury to kadorazowo prba dochodzenia do jakiej prawdy (prawd), w praktycznych dziaaniach innowacyjnych pragn podj wysiek przekonania uczniw, e interpretacja tekstu kultury oznacza pewnego rodzaju przyjemno samodzielnego (chocia w czci ukierunkowanego przez nauczyciela) budowania pewnej konstrukcji intelektualnej, to za oznacza wiczenie trudnej sztuki szeroko pojtego mylenia aksjologicznego i mylenia w ogle. By moe odkrycie tej przyjemnoci pozwoli wielu uczniom przeama niech do lektury. Oczywicie nie tylko jzyk polski jest przedmiotem, na ktrym musi by realizowana problematyka aksjologiczna. Uczniowi, jako podmiotowi ksztacenia i wychowania, stawia si pytania, udziela gosu, motywuje go do aktywnego udziau w poznawaniu wiata i otaczajcej go rzeczywistoci na rnych przedmiotach. Program innowacji ma zachca do odkrywania pikna, poznawania i przeywania wiata wartoci poprzez czytanie proponowanych tekstw kultury take na zajciach z filozofii i wiedzy o kulturze. Dobr

owych tekstw jest bardzo istotny. Od niego zaley, czy ucze bdzie rozwija sw wraliwo estetyczn i wyobrani. Kontakt z dzieami kultury, sztuki, filozofii i literatury wyzwala bowiem doznania, ktre stanowi inspiracj do aktywnoci intelektualnej, emocjonalnej i twrczej. Jako najwaniejsz przyjmuje si holistyczn zasad ogldu dziea, tekstu kultury. Celem podstawowym bdzie zapoznanie uczniw z rnymi tekstami i aspektami kultury, w pierwszym rzdzie polskiej i europejskiej, ale take w odniesieniu nie tylko do antropologii kultury pozaeuropejskimi. Bdzie si ono dokonywa za porednictwem analizy i interpretacji wybranych wybitnych, wanych bd reprezentatywnych dla jakiego obszaru tekstw. Chodzi np. o teksty uznane za reprezentatywne dla poszczeglnych epok i przekazywane za pomoc reprezentatywnych historycznie mediw (literatura pisana, teksty oralne, obraz, architektura, muzyka, TV i in.). Do obcowania z tekstami kultury wprowadza bdzie lektura znaczcych ich omwie (w caoci lub fragmentach), w ktrych analiza formalna wczona jest do dyskursu interdyscyplinarnego, a nade wszystko sprzona z interpretacj kulturowo-teoretyczn, filozoficzn lub niekiedy wrcz wykadni zamysu metafizycznego. Zajcia powinny dawa jednoczenie moliwo ujmowania zagadnie w perspektywie rnych koncepcji literackich, kulturowych i w odniesieniu gdzie to moliwe do ich filozoficznych podstaw. Wska na rne sposoby komunikowania rozwijajce si historycznie i wspczenie oraz ich powizanie z rozwojem technologicznym. Przygotuj do wiadomego ujmowania form oraz stylw kultury, sposobw uprawiania sztuki i literatury i posugiwania si rnymi metodami interpretacji. Przeka podstawowe elementy wiedzy o historii i teorii kultury, sztuki oraz jej historycznych, spoecznych i antropologicznych funkcji, filozoficznych czy wiatopogldowych inspiracji. Umoliwi wgld w formujce si historycznie metodologie humanistyczne, oswoj ucznia i przygotuj do posugiwania si nimi. Wprowadz w sztuk krytycznego, teoretycznie i filozoficznie ugruntowanego, ujmowania zjawisk kultury i interpretacji jej sensu oraz samodzielnej refleksji kulturowoteoretycznej i filozoficznej. Proponowana innowacja zakada korelacj trzech przedmiotw: Jzyk polski wymiar rozszerzony Filozofia 3 godz. w cyklu (po 1 godz. w klasie 1, 2 i 3) program autorski Wiedza o kulturze 1 lub 2 godz. w cyklu Znaczna cz problematyki realizowana bdzie na dodatkowych zajciach pozalekcyjnych: 1. Koo humanistyczne Kopitek (Koo ogldu i interpretacji tekstw kultury). 2. Koo teatralne. 3. Redagowanie gazetki szkolnej E!milka. 4. Dziaalno kulturalno-owiatowa i organizacyjna uczniw. 5. Uczestnictwo w wycieczkach polonistycznych (w terminach zaplanowanych przez szko i po lekcjach) wycieczki teatralne. 6. Wykady naukowe w szkole i poza szko wsppraca z Uniwersytetem lskim, Uniwersytetem Wrocawskim (polonistyka, filozofia, kulturoznawstwo). 7. Wsppraca ze studenckimi koami naukowymi (polonistyka i filozofia na Ul)). 8. Realizowanie projektw interpretacyjnych zespoowych i interpretacyjnych.

Autor respektuje podstawy programowe z j. polskiego i wiedzy o kulturze, na filozofii bdzie realizowa autorski program nauczania. Modyfikacje dotycz przesuni (procentowych) w rozkadach materiau takich, aby w cyklu trzyletnim pomieci realizacj materiau innowacyjnego. Oznacza to, e w niektrych przypadkach interpretacja danego tekstu kultury moe by realizowana na lekcjach jzyka polskiego, ale i wiedzy o kulturze oraz filozofii. wiczenia sztuki interpretacji bd przebiega kilkutorowo wedug cieek A) metodologicznej; B) kontekstualnej, intertekstualnej i porwnawczokulturowej; C) praktycznej dziaalnoci kulturalno-owiatowej i inspirowania twrczych kreacji i form aktywnoci uczniw (organizacja konkursu poetyckiego, teatr szkolny, gazetka szkolna, wydawnictwa szkolne).

Konkretne zadania: cieka A) Wybr grupy okoo 20 tekstw bazowych reprezentujcych rne okresy literatury i rne, take pozaeuropejskie obszary kultury. Lekcje i zajcia pozalekcyjne (i in. formy) ksztacce umiejtno stosowania rnych metodologii w interpretacji tekstw literackich, dzie sztuki i rnorakich przejaww i systemw kultury. Uwzgldniane bd w zalenoci od moliwoci percepcyjnych uczniw rozmaite metodologie literaturoznawcze, metody wypracowane przez histori sztuki, metody charakterystyczne dla refleksji kulturoznawczej i antropologiczno-kulturowej (z odniesieniami do psychologii i socjologii i niektrych ich dziaw). cieka B) Wybr ok. 20 tekstw bazowych reprezentujcych rne historyczne i wspczesne formy kultury i rne poziomy kultury z przewag tekstw wspczesnych. Przykadowo, wybr nastpi spord obszarw takich jak: kulturowe i literackie obiegi wysokie kulturowe i literackie obiegi popularne niskie obiegi kultury i literatury obiegi folklorystyczne obiegi naukowe i popularnonaukowe teksty reprezentatywne dla antropologii kultury teksty filozoficzne teksty kultury masowej (obraz, sowo, obiegi cyfrowe, np. blog, email, czat, forum internetowe, reklama etc.) film teatr (w rnych formach) architektura proksemika, teksty spoeczne kicz, szmira

obiegi parodystyczne teksty retoryczne inne P r z y k a d y konkretnego doboru tekstw bazowych i korelatw: Tekst bazowy Kultura i antropologia kultury Wntrze sali barokowej (Aula Leopoldina), obraz barokowy Etykieta i obyczaj renesansowy Filozofia Literatura Muzyka

Wiersz marinistyczny

Pascal (fragmenty Konteksty Myli.

Koncert barokowy

Obraz Leonarda da Vinci (Mona Lisa) Fragment eseju Sartrea

Psychoanalityczn a interpretacja dziea (Freud)

Literackie obrazy kobiet

Kryzys kultury Teksty innych XIX i XX w. egzystencjalistw (pisma . filozofw i konkretne przykady); moda egzystencjalna (np. przykad filmowy) Religijny tekst polski, ludowy Eliade fragm. dziea Jawowska, Pawluczuk mylenie potoczne, wiatopogld Fragmenty w. Augustyna

Mdoci lub inny przykad

Tekst sakralny ludu pozaeuropejskieg o Konopielka Redliskiego

Katedra redniowieczna

Fragmenty dziea B. Malinowskiego ; Teksty folkloru polskiego Antropologia religijna

Np. Rozmowa wieczorna Mickiewicza Tekst stylizacja

Przykad muzyki sakralnej

Muzyka ludowa

Przybo: Katedra; Andrzejewski : Bramy raju

Muzyka

etc. Przyjta zasada ogldu i interpretacji tekstu: zasada holistyczna, integrujca rne podejcia, metody, dyscypliny ze szczeglnym uwzgldnieniem metod humanistycznych, filozofii (i jej dziaw) i rnych dziaw teorii kultury, psychologii, socjologii, socjolingwistyki;

badanie sytuacji komunikacyjnej; ogld aksjologiczny ogld etyczny Wybr konkretnych tekstw dla obu cieek bdzie czciowo uzaleniony od testw startowych, testw kompetencji i ankiet przeprowadzonych we wrzeniu 2009 roku w klasie 1 kulturoznawczofilozoficznej (zbadanie umiejtnoci i predyspozycji uczniw). cieka C) Systematyczna wsppraca z uczniami dotyczca: 1. Organizacji oglnopolskiego konkursu literackiego (Oglnopolski Turniej Jednego Wiersza O Laur Plateranki organizowany w II LO w Sosnowcu). 2. Realizacji przedstawie w szkolnym teatrze (Teatr Nasz). 3. Redagowania wydawnictw szkolnych (np. wsppraca w opracowywaniu tomikw poetyckich). 4. Pracy edytorskiej (poznanie przez zainteresowanych uczniw podstaw edytorstwa). Formy pracy: wykad i interpretacje pokazowe nauczyciela wykady akademickie (Katowice, Wrocaw, szkoa) odwoywanie si do wzorw interpretacyjnych wiczenia i seminaria rne formy pracy zespoowej realizowanie okrelonych projektw (2-3 projekty w cyklu na 1 ucznia, w tym projekty zespoowe) udzia w zajciach uniwersyteckich (Wrocaw, Katowice) udzia w pracach koa humanistycznego - udzia w prbach i zajciach koa teatralnego uczestnictwo w istotnych wydarzeniach kulturalnych (teatr, film, wystawy, muzea, wernisae) Sosnowiec, region, wycieczki kulturalno-naukowe do Krakowa, Wrocawia - spotkania z ludmi kultury, artystami, pisarzami, animatorami Formy ewaluacji: test kontrolny z zakresu zintegrowanej wiedzy z dziedziny j. polskiego, wiedzy o kulturze i filozofii; kontrola przyrostu kompetencji na pocztku i na kocu kadego roku szkolnego; ankieta skierowana do absolwentw klasy kulturoznawczo-filozoficznej dotyczca celowoci zastosowanych metod i form pracy; coroczne sprawozdania z realizacji treci objtych innowacj. Podrczniki: Makowiecki, A.Z., Pamitajcie o ogrodach, cz.1-3, Warszawa 2004 i n. Chymkowski R., Dudzik W., Wjtowski M, Wiedza o kulturze, Warszawa 2003 i n. Gajewska M., Sobczak K., Edukacja filozoficzna, Gdynia 2008 i n.

Literatura dodatkowa: Jzyk polski Auerbach E., Mimesis. Rzeczywisto przedstawiona w literaturze Zachodu, t.1-2, Warszawa 1974.

Eco U., Dzieo otwarte, Warszawa 1973 i n. Eco U., Semiologia ycia codziennego, Warszawa 1997. Guiraud P., Semiologia, Warszawa 1974 in. Guiraud P., Semantyka, Warszawa 1976 i n. Jaskowa E., Opacka A., Prdy i konwencje w poezji, Katowice 2004. Jaskowa E., Opacka A., Prdy i konwencje w prozie, Katowice 2002. Opacka A., Jaskowa E., Dialog z tradycj. O poezji w szkole i na maturze, Katowice 1997. Rosner K., Semiotyka strukturalna w badaniach nad literatur, Krakw 1981. Filozofia Ajdukiewicz K., Zagadnienia i kierunki filozofii (rne wydania). Blackburn S., Oksfordzki sownik filozoficzny, Warszawa 1998. Copleston F., Historia filozofii (kolejne tomy). Filozofia. Podstawowe pytania, (red.) E. Martens, H. Schndelbach, Warszawa 1995. Filozofia XX wieku, (red.) Z. Kuderowicz, Warszawa 2002. Hartman J., Jak powanie studiowa filozofi, Krakw 2005. Leksykon filozoficzny dla modziey, H. Delf, J. GeorgLauer, Ch. Hackenesch, M. Lemcke, Warszawa 1996. Leksykon filozofii klasycznej, Lublin 1997. Leksykon PWN, Filozofia, Warszawa 2000. Markiewicz B., Filozofia (Wybr tekstw rdowych), t. IIII, Warszawa 1999. Midzy mitem a logosem. Europejski podrcznik filozofii, (red). B. A. Markiewicz, Warszawa 2000. Mi A., Gwne nurty filozofii wspczesnej, Warszawa 1995. Reale G., Historia filozofii staroytnej, t. IIII, Lublin 1996, 1999. Sikora A., Spotkania z filozofi (rne wydania). Sownik filozofii, (red.) J. Hartman, Krakw 2004. Swieawski S., Dzieje europejskiej filozofii klasycznej, Warszawa 2000. Szymanek K., Sztuka argumentacji. Sownik terminologiczny, Warszawa 2000. Tatarkiewicz W., Historia filozofii, t. IIII, (rne wydania). Teichman J., Evans K.C., Filozofia. Przewodnik dla pocztkujcych, Warszawa 1994. Wiedza o kulturze Antropologia ciaa. Zagadnienia i wybr tekstw, red. M. Szpakowska, Warszawa 2008. Aronson E., Czowiek istota spoeczna, Warszawa 2008. Baldwin E. i In., Wstp do kulturoznawstwa, Pozna 2004. Benjamin L.T. , Historia wspczesnej psychologii, Warszawa 2008. Castells M., Spoeczestwo sieci, Warszawa 2009. Eliade M., Sacrum, mit, historia, (rne wydania). Inne prace tego uczonego. Hauser A., Filozofia historii sztuki, Warszawa 1970. Horney K., Nowe drogi w psychoanalizie, Warszawa 1987. Jzyk w wietle nauki, (red.) B. Stanosz, Warszawa 1980. Nowicka E., wiat czowieka wiat kultury. Systematyczny wykad problemw antropologii kulturowej, Warszawa 1998. Szacki J., Historia myli socjologicznej, t. I, II, (rne wydania). wiat czowieka wiat kultury. Antologia tekstw klasycznej antropologii, red. E. Nowicka i M.Gowacka-Grajper, Warszawa 2007. Teoria kultury. Folklor a kultura . Oprac. M. Waliski, Katowice 1978. Wadeley A., Birch A., Malim T., Wprowadzenie do psychologii, Warszawa 2009. Wiedza o kulturze. Antropologia kultury, wstp i red. A. Mencwel, Warszawa 1997.

Ponadto: Czasopisma specjalistyczne. Liczne specjalistyczne strony w Internecie. Biblioteki internetowe. Micha Waliski

You might also like