Druk nr 1465

Warszawa, 7 pa!dziernika 2008 r.

SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja

Pan
Bronis"aw Komorowski
Marsza"ek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej

Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2

kwietnia 1997 r. i na podstawie art. 32 ust. 2 regulaminu Sejmu ni#ej podpisani
pos"owie wnosz$ projekt ustawy:

- o zmianie ustawy - Kodeks karny.

Do reprezentowania wnioskodawców w pracach nad projektem ustawy
upowa#niamy pana pos"a Zbigniewa Ziobr%.

(-) Andrzej Adamczyk; (-) Waldemar Andzel; (-) Iwona Arent;

(-) Zbigniew Babalski; (-) Piotr Babinetz; (-) Barbara Bartu&; (-) Dariusz
B$k; (-) Andrzej B%tkowski; (-) Antoni B"$dek; (-) Arkadiusz Czartoryski;
(-) Edward Czesak; (-) Marzenna Drab; (-) Adam Gaw%da; (-) Gra#yna
G%sicka; (-) Szymon Stanis"aw Gi#y'ski; (-) Mieczys"aw Golba; (-) Marian
Tomasz Goli'ski; (-) Krystyna Grabicka; (-) Kazimierz Gwiazdowski;
(-) Grzegorz Janik; (-) Beata Kempa; (-) Lech Ko"akowski; (-) Robert
Ko"akowski; (-) Henryk Kowalczyk; (-) Marek Kwitek; (-) Tomasz Latos;
(-) Krzysztof Lipiec; (-) Marek (atas; (-) Krzysztof Maciejewski;
(-) Barbara Marianowska; (-) Jerzy Materna; (-) Marek Matuszewski;
(-) Kazimierz Matuszny; (-) Beata Mazurek; (-) Wojciech Mojzesowicz;
(-) Stanis"aw O#óg; (-) Stanis"aw Pi%ta; (-) Jacek Pilch; (-) Marek Polak;
(-) Krzysztof Popio"ek; (-) Krzysztof Putra; (-) Jan Religa; (-) Jerzy R%bek;
(-) Adam Rogacki; (-) Józef Rojek; (-) Nelli Rokita-Arnold; (-) Jaros"aw
Rusiecki; (-) Krzysztof So'ta; (-) Piotr Stanke; (-) Jolanta Szczypi'ska;
(-) Andrzej Szlachta; (-) Stanis"aw Szwed; (-) Beata Szyd"o; (-) Adam
)nie#ek; (-) Robert Telus; (-) Grzegorz Tobiszowski; (-) Andrzej
Walkowiak; (-) Zbigniew Wassermann; (-) Waldemar Wi$zowski; (-) Micha"
Wojtkiewicz; (-) Tadeusz Wo!niak; (-) Waldemar Wrona; (-) Maria Zuba;
(-) Wojciech *ukowski.
 Projekt

USTAWA

z dnia …..…. 2008 r.

o zmianie ustawy – Kodeks karny

Art. 1

W ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, z pó!n.
zm.) wprowadza si% nast%puj$ce zmiany:

1) w art. 39 po pkt 1 dodaje si% pkt 1a w brzmieniu:

„1a) pozbawienie praw rodzicielskich lub opieku'czych,”;

2) po art. 40 dodaje si% art. 40a w brzmieniu:

„Art. 40a. § 1. S$d mo#e orzec pozbawienie praw rodzicielskich lub

opieku'czych w razie skazania za przest%pstwo
przeciwko rodzinie i opiece albo za inne przest%pstwo
pope"nione na szkod% ma"oletniego lub osoby
pozostaj$cej pod opiek$ albo we wspó"dzia"aniu z nimi.

§ 2. W razie orzeczenia &rodka karnego, o którym mowa w § 1,

odpis wyroku przesy"a si% w"a&ciwemu s$dowi rodzinnemu.”;

3) w art. 43 § 1 pkt 1 otrzymuje brzmienie:

„1) pkt 1a, 2 i 3 orzeka si% w latach, od roku do lat 10,”;

4) artyku" 50 otrzymuje brzmienie:
„Art. 50. § 1. S$d mo#e orzec podanie wyroku do publicznej wiadomo&ci w
okre&lony sposób, je#eli uzna to za celowe, w szczególno&ci ze wzgl%du na
spo"eczne oddzia"ywanie skazania, o ile nie narusza to interesu
pokrzywdzonego.
§. 2. Je#eli nie stoi temu na przeszkodzie interes pokrzywdzonego, s$d orzeka
podanie wyroku do publicznej wiadomo&ci w okre&lony sposób, je#eli skazany
dopu&ci" si% przest%pstwa przeciwko wolno&ci seksualnej i obyczajno&ci, a
pokrzywdzonym jest ma"oletni.";

5) uchyla si% art. 51;

6) Po art. 53 dodaje si% art. 531 w brzmieniu:

„art. 531. W razie skazania na kar% do#ywotniego pozbawienia wolno&ci za

ludobójstwo okre&lone w art. 123 § 1 albo za zabójstwo okre&lone w art. 148 § 2 i 3
k.k., s$d orzeka zakaz warunkowego przedterminowego zwolnienia, chyba #e
przemawiaj$ przeciw temu szczególne okoliczno&ci.”

7) Art. 77 otrzymuje brzmienie:

„art. 77. § 1. Skazanego na kar% pozbawienia wolno&ci s$d mo#e warunkowo zwolni+
z odbycia reszty kary tylko wówczas, gdy jego postawa, w"a&ciwo&ci i warunki
osobiste, sposób #ycia przed pope"nieniem przest%pstwa, okoliczno&ci jego
pope"nienia oraz zachowanie po pope"nieniu przest%pstwa i w czasie odbywania kary
uzasadniaj$ przekonanie, i# skazany po zwolnieniu b%dzie przestrzega" porz$dku
prawnego, w szczególno&ci nie pope"ni ponownie przest%pstwa, a warunkowemu
zwolnieniu nie stoi na przeszkodzie wzgl$d na spo"eczne oddzia"ywanie kary.

§ 2. W razie skazania na kar% pozbawienia wolno&ci albo na kar% do#ywotniego

pozbawienia wolno&ci s$d mo#e wyznaczy+ surowsze ograniczenia do skorzystania
przez skazanego z warunkowego zwolnienia ni# przewidziane w art. 78 albo nawet
orzec zakaz warunkowego przedterminowego zwolnienia, je#eli przemawiaj$ za tym
motywy i sposób dzia"ania sprawcy, jego w"a&ciwo&ci osobiste, a tak#e jego
dotychczasowy tryb #ycia.”
 8) artyku" 106a otrzymuje brzmienie:
„Art. 106a. Nie podlega zatarciu skazanie za przest%pstwo przeciwko wolno&ci
seksualnej i obyczajno&ci, je#eli pokrzywdzonym by" ma"oletni.";

9) w art. 197 § 4 otrzymuje brzmienie:

„§ 4. Je#eli sprawca czynu okre&lonego w § 1-3 dzia"a ze szczególnym

okrucie'stwem lub na szkod% ma"oletniego poni#ej lat 15,

podlega karze pozbawienia wolno&ci na czas nie krótszy

od lat 5.”;

10) art. 199 otrzymuje brzmienie:

„Art. 199. § 1. Kto, przez nadu#ycie stosunku zale#no&ci lub

wykorzystanie krytycznego po"o#enia, doprowadza inn$
osob% do obcowania p"ciowego lub do poddania si%
innej czynno&ci seksualnej albo do wykonania takiej
czynno&ci,

podlega karze pozbawienia wolno&ci od 3

miesi%cy do lat 5.

§ 2. Je#eli czyn okre&lony w § 1 zosta" pope"niony na szkod%

ma"oletniego, sprawca

podlega karze pozbawienia wolno&ci od 6

miesi%cy do lat 8.

§ 3. Karze okre&lonej w § 1 podlega, kto doprowadza

ma"oletniego do obcowania p"ciowego lub poddania si%
innej czynno&ci seksualnej albo do wykonania takiej
czynno&ci, nadu#ywaj$c zaufania lub udzielaj$c mu
korzy&ci maj$tkowej lub osobistej, albo jej obietnicy.”;
11) po art. 199 dodaje si% art. 199a w brzmieniu:

„Art. 199a. Kto za po&rednictwem systemu teleinformatycznego lub

sieci telekomunikacyjnej nawi$zuje kontakt z ma"oletnim
poni#ej lat 15, zmierzaj$c, za pomoc$ wprowadzenia go w
b"$d, wyzyskania b"%du lub niezdolno&ci do nale#ytego
pojmowania sytuacji albo przy u#yciu gro!by bezprawnej,
do doprowadzenia do spotkania z tym ma"oletnim,

podlega karze pozbawienia wolno&ci do lat 3.”;

12) w art. 200 po § 2 dodaje si% § 3 w brzmieniu:

„§ 3. Kto czyni przygotowania do przest%pstwa okre&lonego w § 1,

podlega karze pozbawienia wolno&ci od 3 miesi%cy do lat

5.”;

13) w art. 202 § 4-5 otrzymuj$ brzmienie:

㤠4. Kto utrwala tre&ci pornograficzne z udzia"em ma"oletniego

poni#ej lat 16,

podlega karze pozbawienia wolno&ci od roku do lat 10.

§ 4a. Kto sprowadza, przechowuje lub posiada tre&ci pornograficzne z

udzia"em ma"oletniego poni#ej lat 16,

podlega karze pozbawienia wolno&ci od 3 miesi%cy do lat

5.

§ 5. S$d mo#e orzec przepadek narz%dzi lub innych przedmiotów,

które s"u#y"y lub by"y przeznaczone do pope"nienia przest%pstw
okre&lonych w § 1-4a, chocia#by nie stanowi"y w"asno&ci
sprawcy.”;

14) po art. 255 dodaje si% art. 255a w brzmieniu:

„Art. 255a. Kto publicznie propaguje zachowania o charakterze

pedofilskim,
 podlega grzywnie, karze ograniczenia wolno&ci albo
pozbawienia wolno&ci do lat 2.”.

Art. 2

Ustawa wchodzi w #ycie po up"ywie 3 miesi%cy od dnia og"oszenia.

 Uzasadnienie

Podstawowym motywem prac nad projektem zmian Kodeksu karnego

by"a potrzeba wzmocnienia ochrony prawnokarnej w zakresie przest%pstw
godz$cych w osoby ma"oletnie.

Obecny stan prawny nie odpowiada postulatowi ochronnej funkcji prawa

karnego i przez to nie daje wystarczaj$cych narz%dzi dla ograniczenia
przest%pczo&ci i ochrony spo"ecze'stwa. W szczególno&ci, przewidywane
dotychczas sankcje za przest%pstwa wymierzone w osoby ma"oletnie, nie
odzwierciedla"y w pe"ni szkodliwo&ci tych przest%pstw, prowadz$c w efekcie do
zbyt "agodnego karania sprawców i naruszania poczucia sprawiedliwo&ci.

Projekt wprowadza regulacj% pozwalaj$c$ na orzeczenie przez s$d

w toku procesu karnego &rodka karnego w postaci pozbawienia praw
rodzicielskich lub opieku'czych (dodanie pkt 1a w art. 39 K.k.). W praktyce
tego typu decyzja jawi+ si% b%dzie jako wysoce celowa w sytuacjach, w których
w toku procesu karnego ujawni si% konieczno&+ dokonania dla dobra dziecka lub
podopiecznego szybkiej interwencji w p"aszczy!nie przys"uguj$cych sprawcy
praw rodzicielskich lub opieku'czych, za& odsuwanie rozstrzygni%cia w tym
przedmiocie do momentu wydania orzeczenia przez s$d rodzinny mog"oby
grozi+ istotnymi negatywnymi nast%pstwami dla ma"oletniego lub osoby
pozostaj$cej pod opiek$. Co wi%cej, w przypadku drastycznych przest%pstw
pope"nionych na szkod% takich osób – a &rodek ten znajdzie zastosowanie w
razie skazania sprawcy za przest%pstwo przeciwko rodzinie i opiece albo za inne
przest%pstwo pope"nione na szkod% ma"oletniego lub osoby pozostaj$cej pod
opiek$ albo we wspó"dzia"aniu z nimi – brak decyzji s$du karnego skutkuj$cej
pozbawieniem sprawcy przest%pstwa takich praw staje si% w odczuciu
spo"ecznym niezrozumia"ym zaniechaniem, i cz%stokro+ na bazie
obowi$zuj$cego stanu prawnego mo#e by+ odczytywany jako przejaw
kunktatorstwa s$du karnego b$d! sk"onno&ci s%dziego do cedowania
obowi$zków na inne organy, wzgl%dnie dowód zupe"nej nieracjonalno&ci
systemu prawnego, uniemo#liwiaj$cego podejmowanie skutecznych i szybkich
dzia"a' w celu ochrony praw osób najs"abszych.

Z uwagi na fakt, #e decyzja o pozbawieniu praw rodzicielskich lub

opieku'czych pozostaje, co do zasady, w zakresie kognicji s$dów rodzinnych
rozstrzygaj$cych tego typu wypadki na podstawie przepisów Kodeksu
rodzinnego i opieku'czego, &rodek przewidziany w art. 39 pkt 1a K.k. b%dzie
orzekany fakultatywnie. O zasadno&ci jego zastosowania zadecyduje w
konkretnym przypadku s$d, w razie skazania za przest%pstwo odpowiadaj$ce
charakterystyce zawartej w hipotezie projektowanego art. 40a § 1 K.k.

)rodek karny w postaci pozbawienia praw rodzicielskich lub

opieku'czych b%dzie orzekany na okres od roku do 10 lat (art. 43 § 1 pkt 1
K.k.). W razie jego orzeczenia odpis wyroku zostanie przes"any przez s$d karny
w"a&ciwemu s$dowi rodzinnemu (art. 40a § 2 K.k.).

W zwi$zku z wprowadzeniem przepisów art. 39 pkt 1a K.k. i art. 40a § 1

K.k., w oparciu o które s$d w procesie karnym b%dzie móg" w wymagaj$cych
takiej interwencji przypadkach zaingerowa+ w przys"uguj$ce sprawcy
przest%pstwa prawa rodzicielskie lub opieku'cze, projekt uchyla dotychczasowy
art. 51 K.k., w my&l którego s$d uznaj$c za celowe orzeczenie pozbawienia lub
ograniczenia praw rodzicielskich lub opieku'czych wobec pope"nienia prze-
st%pstwa na szkod% ma"oletniego lub we wspó"dzia"aniu z nim, zobowi$zany by"
zawiadomi+ o tym w"a&ciwy s$d rodzinny. Podkre&li+ nale#y, i# uchylany przez
projekt, i w &wietle rozwi$zania przyj%tego w projektowanym art. 40a § 1 K.k.
zb%dny, przepis art. 51 K.k. dotkni%ty jest równie# istotn$ wad$ konstrukcyjn$,
polegaj$c$ na tym, #e pomimo okoliczno&ci, i# okre&lony w jego tre&ci
obowi$zek odnosi si% do celowo&ci ingerencji równie# w prawa opieku'cze, to
jednak przes"ank$ powstania obowi$zku zawiadomienia kierowanego przez s$d
karny do s$du rodzinnego jest wy"$cznie pope"nienie przest%pstwa na szkod%
ma"oletniego lub we wspó"dzia"aniu z nim. Tym samym z zakresu normowania
art. 51 K.k. w sposób nieuzasadniony wy"$czone s$ przypadki, gdy osob$
pokrzywdzon$ jest osoba pozostaj$ca pod opiek$ nieb%d$ca ma"oletnim
(ubezw"asnowolnienie ca"kowite), której dobro równie# powinno uzasadnia+
aktywno&+ s$du karnego zmierzaj$c$ do skierowania stosownego zawiado-
mienia do s$du rodzinnego. Precyzyjne zakre&lenie w projektowanym przepisie
art. 40a § 1 K.k. kr%gu przest%pstw uzasadniaj$cych interwencj% odnosz$c$ si%
do praw rodzicielskich lub opieku'czych pozbawione jest s"abo&ci dotych-
czasowego rozwi$zania równie# i w tym zakresie. Pami%ta+ nale#y, #e ju#
w trakcie post%powania karnego s$d, a w post%powaniu przygotowawczym
prokurator, mog$ zawiadomi+ w"a&ciwy s$d rodzinny w celu rozwa#enia
zastosowania &rodków przewidzianych w przepisach o post%powaniu w spra-
wach nieletnich oraz w Kodeksie rodzinnym i opieku'czym (art. 23 K.p.k.).
Dlatego te#, zawiadomienie przewidziane w obecnym art. 51 K.k., a kierowane
po wydaniu wyroku jest czynno&ci$ spó!nion$ w zakresie ochrony tymczasowej
ma"oletniego, gdy# na tym etapie post%powania karnego s$d mo#e ju# podj$+
decyzj% ostateczn$ w przedmiocie pozbawienia praw rodzicielskich lub
opieku'czych. Ze wzgl%du na fakt, #e projektowany &rodek karny jest orzekany
terminowo, s$d rodzinny – zawiadomiony na podstawie art. 40a § 2 K.k.
o orzeczeniu tego &rodka – powinien z urz%du podj$+ dzia"ania przed up"ywem
okresu, na który zosta" orzeczony &rodek karny celem rozwa#enia zasadno&ci
dalszego pozbawienia praw rodzicielskich lub opieku'czych.

Dodany § 2 do art. 50 K.k. obliguje s$d do orzeczenia podania wyroku do

publicznej wiadomo&ci, je#eli skazany dopu&ci" si% przest%pstwa przeciwko
wolno&ci seksualnej i obyczajno&ci, a pokrzywdzonym jest ma"oletni, za& interes
pokrzywdzonego nie sprzeciwia si% temu.

Przewidziana w projekcie modyfikacja przepisu art. 106a K.k. skutkuje

tym, #e skazanie za przest%pstwo przeciwko wolno&ci seksualnej i obyczajno&ci
nie b%dzie podlega+ zatarciu bez wzgl%du na rodzaj orzeczonej kary i bez
wzgl%du na fakt, czy kara zosta"a warunkowo zawieszona. Ponadto w wyniku
nowelizacji nie b%dzie podlega+ zatarciu skazanie za przest%pstwo, je#eli
pokrzywdzonym by" ma"oletni niezale#nie od tego, czy uko'czy" lat 15.

Skazanego na kar% pozbawienia wolno&ci s$d mo#e zwolni+ z odbycia reszty

kary tylko wtedy, gdy jego postawa osobista postawa, w"a&ciwo&ci i warunki
osobiste, sposób #ycia przed pope"nieniem przest%pstwa, okoliczno&ci jego
pope"nienia oraz zachowanie po pope"nieniu przest%pstwa i w czasie odbywania
kary uzasadniaj$ przekonanie, i# skazany po zwolnieniu b%dzie przestrzega"
porz$dku prawnego, w szczególno&ci nie pope"ni ponownie przest%pstwa.

W obecnie obowi$zuj$cym art. 77 § 2 Kodeks karny nie dopuszcza jednak#e

mo#liwo&ci wykluczenia w wyroku orzekaj$cym zastosowania warunkowego
przedterminowego zwolnienia w ogóle.

Proponuje si% wprowadzenie takiej mo#liwo&ci w sytuacji gdy przemawiaj$ za

tym motywy i sposób dzia"ania sprawcy, jego w"a&ciwo&ci osobiste, a tak#e
dotychczasowy tryb #ycia sprawcy. Pozostaje to zgodne zarówno z postulatami
praktyków, jak i oczekiwaniami spo"ecznymi. Rozwi$zanie to, jak si% zak"ada,
b%dzie stosowane wobec najbardziej niebezpiecznych sprawców, w przypadku
których zarówno wzgl%dy sprawiedliwo&ciowe, jak i prewencyjne przemawiaj$
za niedokonywanie na etapie wykonania kary jakichkolwiek modyfikacji jej
rozmiaru, a w odniesieniu do których aspekt eliminacyjny kary pozbawienia
wolno&ci jawi si% jako jeden z priorytetowych. Projektowane rozwi$zanie
wprowadza wi%c oczekiwan$ spo"ecznie i postulowan$ zarówno w
orzecznictwie, jak i przez przedstawicieli nauki, mo#liwo&+ orzekania kary
do#ywotniego pozbawienia wolno&ci z wykluczeniem warunkowego
przedterminowego zwolnienia, która znajdzie zastosowanie w odniesieniu do
najbardziej niebezpiecznych sprawców najci%#szych zbrodni, stanowi$c w
systemie prawnym nieprzewiduj$cym w katalogu kar kary &mierci ultymatywny
&rodek ochrony spo"ecznej przed najci%#sz$ przest%pczo&ci$, w tym
wymierzonej przeciwko dzieciom.

Znamiona zbrodni zgwa"cenia ze szczególnym okrucie'stwem, okre&lonej

w art. 197 § 4 K.k., uzupe"niono o znami% „dzia"anie na szkod% ma"oletniego
poni#ej lat 15”. Zmiana ta aksjologicznie koresponduje z ukszta"towan$,
wieloletni$ lini$ orzecznictwa, przyjmuj$c$, #e wiek ofiary przest%pstw
okre&lonych w art. 197 § 1-3 K.k., ni#szy od 15 lat, mo#e w istotnym stopniu,
przy uwzgl%dnieniu innych okoliczno&ci charakteryzuj$cych czyn sprawcy,
uzasadnia+ zakwalifikowanie takiego czynu jako pope"nionego ze szczególnym
okrucie'stwem, z uwagi na szczególn$ dotkliwo&+ dzia"a' sprawczych oraz ich
skutków dla takiej ofiary, jak równie# pomniejszon$ w stosunku do osoby
doros"ej mo#liwo&+ obrony przed napastnikiem.

Projekt przewiduje zmian% wysoko&ci zagro#enia ustawowego

przewidzianego za czyny z art. 199 § 1 i 2 K.k. W wypadku wyst%pku
okre&lonego w § 1 tego artyku"u przewidziano zagro#enie kar$ pozbawienia
wolno&ci od 3 miesi%cy do lat 5 (wed"ug obowi$zuj$cego stanu prawnego czyn
ten zagro#ony jest kar$ pozbawienia wolno&ci do lat 3), w wypadku za& typu
kwalifikowanego okre&lonego w § 2 tego artyku"u, statuuj$cego typ bezprawia
na szkod% osoby ma"oletniej, przewidziano zagro#enie kar$ pozbawienia
wolno&ci od 6 miesi%cy do lat 8 (wed"ug obowi$zuj$cego stanu prawnego za
czyn ten grozi kara pozbawienia wolno&ci w wymiarze od 3 miesi%cy do lat 5).
 Projektowana zmiana ma na celu wzmocnienie ochrony podejmowanych
przez jednostk% decyzji w p"aszczy!nie aktywno&ci seksualnej, akcentuj$c
wysoki kategorialny stopie' spo"ecznej szkodliwo&ci takich czynów,
przejawiaj$cych si% wywieraniem przez sprawc%, w celu doprowadzenia innej
osoby do obcowania p"ciowego, poddania si% innej czynno&ci seksualnej lub
wykonania takiej czynno&ci, nacisku o charakterze vis compulsiva, opartego
b$d! na uwarunkowanym sytuacyjnie krytycznym po"o#eniu innej osoby, b$d!
na nadu#yciu stosunku zale#no&ci "$cz$cego ofiar% przest%pstwa ze sprawc$.
Zwa#ywszy na stopie' naganno&ci zamiaru sprawcy, zw"aszcza w zakresie
odnosz$cym si% do wykorzystania krytycznego po"o#enia innej osoby dla
realizacji w"asnych zamierze' w p"aszczy!nie aktywno&ci seksualnej,
przewidziane w obowi$zuj$cym stanie prawnym zagro#enia za czyny z art. 199
§ 1 i 2 K.k. jawi$ si% jako nieadekwatne zarówno do materialnego substratu tego
rodzaju karalnego bezprawia, jak i potrzeb polityczno-kryminalnego
oddzia"ywania, w szczególno&ci w zakresie prewencji generalnej.

Z uwagi na wskazane wy#ej zmiany zagro#enia ustawowego za typy

czynów okre&lonych w art. 199 § 1 i 2 K.k., projekt dokonuje ponadto zmiany
przepisu § 3 tego artyku"u, ale jedynie w zakresie zawartego w jego tre&ci
odes"ania wyznaczaj$cego po&rednio wysoko&+ przewidzianej za ten typ czynu
zabronionego kary. Z uwagi na modyfikacj% zagro#e' za czyny z § 1 i 2 oraz
brak uzasadnionych argumentów za modyfikacj$ zagro#enia ustawowego za
okre&lony w przepisie § 3 typ przest%pstwa, projekt przewiduje odes"anie
w tre&ci tego przepisu do § 1 art. 199 K.k. (w miejsce dotychczasowego
odes"ania do § 2 tego artyku"u), w celu utrzymania dotychczasowego zagro#enia
kar$ pozbawienia wolno&ci w wymiarze od 3 miesi%cy do 5 lat.

W zwi$zku z rozpowszechnianiem si% nowych technologii oraz dost%pu

do nich, w tym dost%pu do sieci Internet, i zwi$zan$ z tym zjawiskiem
rosn$c$ aktywno&ci$ osób o sk"onno&ciach pedofilskich wykorzystuj$cych
systemy teleinformatyczne oraz sieci telekomunikacyjne, a w szczególno&ci
Internet, do nawi$zywania kontaktu z dzie+mi, które mog$ sta+ si% przedmiotem
ich przest%pczego ataku, konieczne jest wprowadzenie do Kodeksu karnego
unormowa' umo#liwiaj$cych skuteczn$ walk% z tym zjawiskiem.

Zagro#enia tego rodzaju s$ zwi$zane z wysoce anonimowym charakterem

takiego kontaktu, który umo#liwia pedofilowi kreowanie wi%zi i daleko id$cej
emocjonalnej za#y"o&ci z dzieckiem, przy wykorzystaniu przewagi nad
dzieckiem p"yn$cej zarówno z ró#nicy wieku, jak i braku dostatecznego
do&wiadczenia #yciowego dziecka, a tak#e wykorzystaniu wszelkiego rodzaju
technik manipulacji, prowadz$cych do psychicznego podporz$dkowania dziecka
woli doros"ego sprawcy.

Nale#y mie+ na uwadze okoliczno&+, #e charakter tego rodzaju wirtualnego

kontaktu umo#liwia równie# pedofilowi podszywanie si% pod inn$ osob%,
w szczególno&ci nale#$c$ do grupy rówie&niczej osoby, z któr$ nawi$za"
kontakt, co nawet dziecku &wiadomemu tego rodzaju zagro#e' mo#e
uniemo#liwi+ rozpoznanie niebezpiecze'stwa zwi$zanego z nawi$zan$ za
po&rednictwem Internetu znajomo&ci$.

Wskazane powy#ej zagro#enia skutkuj$ konieczno&ci$ wprowadzenia

nowego typu czynu zabronionego kryminalizuj$cego zachowania polegaj$ce na
nawi$zaniu za po&rednictwem systemu teleinformatycznego lub sieci teleko-
munikacyjnej kontaktu z ma"oletnim w wieku poni#ej 15 lat, który móg"by
zosta+ wykorzystany do manipulacji ma"oletnim lub jego podporz$dkowania
woli sprawcy, w celu doprowadzenia do spotkania z ma"oletnim. Dzia"ania
takie, o ile nie dojdzie do czynno&ci seksualnych na szkod% dziecka, nie s$
obecnie obj%te kryminalizacj$, pomimo ich oczywistej naganno&ci, jak i faktu,
#e tego rodzaju zachowania w wi%kszo&ci wypadków nieuchronnie zmierzaj$ do
stworzenia warunków do podj%cia przez pedofila czynno&ci seksualnych na
szkod% dziecka.
 Wyrazem realizacji wskazanej wy#ej konieczno&ci jest projektowany
przepis art. 199a K.k., statuuj$cy typ czynu zabronionego maj$cego
substancjonalnie charakter przygotowawczy w stosunku do ewentualnego czynu
godz$cego w wolno&+ i seksualno&+ dziecka. Za kryminalizacj$ przewidzianych
w projektowanym przepisie zachowa' przemawia zarówno istotne
niebezpiecze'stwo z nich p"yn$ce, zwi$zane z wysokim prawdopodobie'stwem
zaistnienia dalej id$cych, negatywnych dla dziecka skutków, jak równie#
trudno&ci w &ciganiu pedofilów szukaj$cych swych ofiar w Internecie, i
towarzysz$ca temu niejednokrotnie niemo#no&+ zapobie#enia podejmowanym
przez nich dzia"aniom na pó!niejszym etapie realizacji ich przest%pczych
zamierze', a tak#e konieczno&+ wzmocnienia prawnej ochrony udzielanej
ma"oletnim nara#onym na ataki tego rodzaju, w tym przeciwdzia"ania
zachowaniom pedofilów prowadz$cym do swoistego „prania mózgu” dzieci,
atakowania ich &wiata warto&ci i manipulowaniu nimi, które nale#y oceni+ jako
naganne i zas"uguj$ce na reakcj% karn$ nawet w tych wypadkach, w których
z jakichkolwiek przyczyn mia"oby nie doj&+ do dalej id$cych dzia"a' sprawcy.

Podkre&li+ nale#y, #e warunkiem odpowiedzialno&ci karnej za czyn

z art. 199a K.k. b%dzie wype"nienie zachowaniem sprawcy jednego ze znamion
charakteryzuj$cych sposób dzia"ania sprawcy, poprzez wprowadzenie
ma"oletniego w b"$d, wyzyskanie jego b"%du lub niezdolno&ci do nale#ytego
rozpoznania sytuacji albo u#ycie wobec niego gro!by bezprawnej. Dopiero taki,
„kwalifikowany” sposób dzia"ania sprawcy, zmierzaj$cego w ten sposób do
doprowadzenia do spotkania z ma"oletnim, zaktualizuje odpowiedzialno&+ karn$
sprawcy na gruncie projektowanego przepisu, który pozostawia równocze&nie
poza zakresem penalizacji wszelkie tego rodzaju kontakty, w przypadku których
osoba doros"a w stosunku do ma"oletniego nie b%dzie dzia"a+ w sposób opisany
znamionami ustawowej okre&lono&ci bezprawia z art. 199a K.k.
 Znamiona „system teleinformatyczny” oraz „sie+ telekomunikacyjna”,
stanowi$ce znamiona strony przedmiotowej projektowanego typu czynu
zabronionego nale#y interpretowa+ zgodnie z definicjami normatywnymi tych
poj%+ zawartymi w art. 2 pkt 3 ustawy z 18 lipca 2002 r. o &wiadczeniu us"ug
drog$ elektroniczn$ (Dz. U. Nr 144, poz. 1204, z pó!n. zm.) oraz w art. 2 pkt 35
ustawy z 16 lipca 2004 r. – Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. Nr 171, poz.
1800, z pó!n. zm.).

Z uwagi na celowo&+ wzmocnienia prawnej ochrony udzielanej

ma"oletnim poni#ej 15 lat w odniesieniu do wszelkich zachowa' godz$cych w
ich wolno&+
i seksualno&+, w projekcie wprowadzono klauzul% karalno&ci przygotowania do
przest%pstwa z art. 200 § 1 K.k. (art. 200 § 3 K.k.).

Maj$c na wzgl%dzie materi% omawianych regulacji, celowe jest, aby w

tym miejscu zasygnalizowa+ przewidzian$ w projekcie penalizacj%, w nowym
art. 255a K.k., zachowania polegaj$cego na publicznym propagowaniu
zachowa' o charakterze pedofilskim. Motywy wprowadzenia tego rozwi$zania,
dope"niaj$cego istniej$ce i projektowane uregulowania ukierunkowane na
zwalczanie przest%pczo&ci o charakterze pedofilskim, zostan$ przedstawione
w cz%&ci po&wi%conej przest%pstwom przeciwko porz$dkowi publicznemu,
z uwagi na umiejscowienie nowego typu karalnego bezprawia, o którym mowa,
w rozdziale XXXII Kodeksu karnego.

Proponowane w projekcie zmiany odnosz$ce si% do przepisów

art. 202 § 4 i 5 K.k. wynikaj$ z potrzeby ich dostosowania do postanowie'
Konwencji Rady Europy o Cyberprzest%pczo&ci, podpisanej przez Polsk% w dniu
23 listopada 2001 r. Konwencja ta okre&la przest%pstwa pope"nione
z wykorzystaniem systemów informatycznych. W zakresie przest%pstw
dotycz$cych dzieci%cej pornografii, zobowi$zuje ona do penalizowania
nast%puj$cych zachowa': produkcji w celu rozpowszechniania, oferowania lub
udost%pniania, dystrybucji lub transmisji, pozyskiwania dla siebie lub innej
osoby, posiadania tre&ci pornograficznych (art. 9 ust. 1 Konwencji). Konwencja,
definiuj$c poj%cie pornografii dzieci%cej, okre&la ma"oletniego jako osob%, która
nie uko'czy"a 18 roku #ycia. Przewiduje, #e pa'stwa - strony Konwencji mog$
w swych prawodawstwach wskaza+ inn$ granic% wieku ma"oletniego jako
kryterium wyznaczaj$cego zakres penalizacji na potrzeby zastosowania
w unormowaniach dotycz$cych tej materii, jednak granica wieku
nie mo#e by+ ni#sza od 16 lat (art. 9 ust. 2 i 3 Konwencji). Proponowana nowa
tre&+ przepisów zawartych w przepisach § 4 oraz § 4a art. 202 K.k. przewiduje
zatem zmian% znamienia odnosz$cego si% do wieku ma"oletniego, przyjmuj$c
zgodnie z wymogami Konwencji, #e granic$ karalno&ci jest osi$gni%cie przez
ma"oletniego 16 roku #ycia, nie za& 15 roku, jak jest to przewidziane
w obowi$zuj$cym stanie prawnym, a co pozostaje w sprzeczno&ci z przepisem
art. 9 ust. 3 wspomnianej Konwencji.

Przewidziana w projekcie modyfikacja przepisu § 5 omawianego artyku"u

usunie istniej$c$ luk% prawn$ poprzez umo#liwienie orzeczenia przepadku
przedmiotów, które s"u#y"y lub by"y przeznaczone równie# do pope"nienia
przest%pstwa okre&lonego w art. 202 § 4a K.k. (wed"ug obowi$zuj$cego stanu
prawnego przepadek mo#e dotyczy+ przedmiotów s"u#$cych lub przezna-
czonych do pope"nienia przest%pstw okre&lonych w § 1-4).

OCENA SKUTKÓW REGULACJI

1. Wp"yw ustawy na rynek pracy, konkurencyjno&+ gospodarki i rozwój
regionalny.

Projektowana ustawa nie wp"ywa bezpo&rednio na konkurencyjno&+

wewn%trzn$ i zewn%trzn$ gospodarki, sytuacj% na rynku pracy oraz rozwój
regionalny.
 Natomiast po&rednio, poprzez ograniczenie zjawisk patologicznych w #yciu
spo"ecznym, projektowane zmiany przepisów Kodeksu karnego powinny
wp"yn$+ na wzrost zaufania obywateli do pa'stwa jako gwaranta i orga-
nizatora "adu instytucjonalnego i #ycia zbiorowego spo"ecze'stwa.

2. Wp"yw ustawy na sektor finansów publicznych

Przedmiotowy projekt nie rodzi skutków finansowych dla bud#etu pa'stwa,
ani dla bud#etów jednostek samorz$du terytorialnego.

3. Zgodno&+ z prawem Unii Europejskiej

Przedmiot projektowanej regulacji nie jest obj%ty zakresem prawa Unii

Europejskiej.
 Warszawa, 22 pa!dziernika 2008 r.
BAS-WAEM-2853/08

Pan
Bronis"aw Komorowski
Marsza"ek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej

Opinia
w sprawie zgodno!ci poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy-Kodeks
karny (przedstawiciel wnioskodawców: pose" Zbigniew Ziobro) z prawem
Unii Europejskiej

Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwa"y Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992
roku – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jednolity: Monitor Polski z 2002 r.,
Nr 23, poz. 398 ze zmianami) sporz$dza si% nast%puj$c$ opini%:

1. Przedmiot projektu ustawy

Projekt ustawy wprowadza szereg zmian w ustawie z dnia 6 czerwca
1997 r.-Kodeks karny (Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553 ze zmianami; dalej: kk).
Projektowane zmiany dotycz$ przede wszystkim podwy#szenia sankcji za
przest%pstwa przeciwko ma"oletnim, takie jak m.in. doprowadzenie
ma"oletniego do obcowania p"ciowego lub innej czynno&ci seksualnej,
utrwalanie pornografii z udzia"em ma"oletnich.
Zgodnie z art. 2 projektu, ustawa wchodzi w #ycie po up"ywie 3 miesi%cy
od dnia og"oszenia.

2. Stan prawa Unii Europejskiej w materii obj#tej projektem

Materia, której dotyczy projekt jest obj%ta zakresem regulacji decyzji
ramowej Rady 2004/68/WSiSW z dnia 22 grudnia 2003 r. dotycz$cej
zwalczania seksualnego wykorzystywania dzieci i pornografii dzieci%cej (Dz.
Urz. UE L 13 z 20.01.2004, str. 44; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne
rozdz. 19, t. 7, str. 10; dalej: decyzja ramowa 2004/68/WSiSW).

3. Analiza przepisów projektu pod k$tem ustalonego stanu prawa

Unii Europejskiej
Niektóre postanowienia projektu ustawy s$ niezgodne z decyzj$ ramow$
2004/68/WSiSW. W szczególno&ci art. 1 pkt 10 projektu ustawy ustanawiaj$cy
sankcj% od 6 do 8 lat pozbawienia wolno&ci za doprowadzenie ma"oletniego,
przez nadu#ycie stosunku zale#no&ci lub wykorzystanie krytycznego po"o#enia,
do obcowania p"ciowego lub do poddania si% innej czynno&ci seksualnej albo do
wykonania takiej czynno&ci oraz sankcj% od 3 miesi%cy do 5 lat pozbawienia
wolno&ci za doprowadzenie ma"oletniego do obcowania p"ciowego lub do
poddania si% innej czynno&ci seksualnej albo do wykonania takiej czynno&ci,
nadu#ywaj$c zaufania lub udzielaj$c mu korzy&ci maj$tkowej lub osobistej, albo
jej obietnicy jest niezgodny z art. 5, w zwi$zku z art. 2 lit c) decyzji ramowej
2004/69/WSiSW. Przywo"ana decyzja wzywa pa'stwa cz"onkowskie do
poddania przest%pstwa okre&lonego jako: uczestnictwo w czynno&ciach o
charakterze seksualnym z udzia"em dziecka:
! z u#yciem przymusu, si"y lub gro!by;
! w zamian za pieni$dze lub inne wynagrodzenie jako op"at% za udzia" dziecka w
czynno&ciach o charakterze seksualnym;
! poprzez wykorzystanie stosunku zaufania, w"adzy lub wp"ywu na dziecko,
karze pozbawienia wolno&ci, której górna granica mie&ci si% w przedziale od co
najmniej 1 roku do lat 3.
Zgodnie z decyzj$ ramow$ 2004/68/WSiSW wyj$tkiem s$ sytuacje kiedy
pokrzywdzonym jest dziecko w wieku niewystarczaj$cym, wed"ug prawa
krajowego do wyra#enia zgody na swój udzia" w czynno&ciach o charakterze
seksualnym lub gdy sprawca celowo lub lekkomy&lnie nara#a #ycie dziecka, lub
przest%pstwo pope"niono z u#yciem przemocy lub przest%pstwo spowodowa"o
dziecku powa#n$ szkod%, lub przest%pstwo zosta"o pope"nione w ramach
organizacji przest%pczej. Je#eli zachodzi jedna z wymienionych przes"anek
górna granica kary za analizowane przest%pstwa powinna wynosi+ od 5 do 10 lat
pozbawienia wolno&ci.
Niezgodny z art. 5, w zwi$zku z art. 3 ust. 1 lit d) decyzji ramowej
2004/68/WSiSW jest równie# art. 1 pkt 13 projektu ustawy w zakresie w jakim
nadaje nowe brzmienie art. 202§4a kk. Przepis ten stanowi, #e kto sprowadza,
przechowuje lub posiada tre&ci pornograficzne z udzia"em ma"oletniego poni#ej
lat 16, podlega karze pozbawienia wolno&ci od 3 miesi%cy do 5 lat. Decyzja
ramowa 2004/68/WSiSW ustanawia za nabywanie lub posiadanie materia"ów z
pornografi$ dzieci%c$ kar% pozbawienia wolno&ci, której górna granica mie&ci
si% w przedziale od co najmniej 1 do 3 lat.

4. Konkluzje
Art. 1 pkt 10 oraz pkt 13 (w zakresie w jakim nadaje nowe brzmienie art.
202§4a kk) projektu ustawy o zmianie ustawy-Kodeks karny s$ niezgodne z
prawem Unii Europejskiej. W pozosta"ej cz%&ci projekt ustawy o zmianie
ustawy-Kodeks karny nie jest sprzeczny z prawem Unii Europejskiej.

Opracowa!: Zespó! Prawa Europejskiego

Akceptowa!: Dyrektor Biura Analiz Sejmowych

Micha! Królikowski
Deskryptory bazy Rex: Unia Europejska, projekt ustawy, kodeks karny
 Warszawa, 22 pa!dziernika 2008 r.
BAS-WAEM-2854/08

Pan
Bronis"aw Komorowski
Marsza"ek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej

Opinia
w sprawie stwierdzenia, czy poselski projekt ustawy o zmianie ustawy-
Kodeks karny (przedstawiciel wnioskodawców: pose" Zbigniew Ziobro) jest
projektem ustawy wykonuj$cej prawo Unii Europejskiej

Projekt ustawy wprowadza szereg zmian w ustawie z dnia 6 czerwca

1997 r.-Kodeks karny (Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553 ze zmianami).
Projektowane zmiany dotycz$ przede wszystkim podwy#szenia sankcji za
przest%pstwa przeciwko ma"oletnim, takie jak m.in. doprowadzenie
ma"oletniego do obcowania p"ciowego lub innej czynno&ci seksualnej,
utrwalanie pornografii z udzia"em ma"oletnich.
Projekt nie zawiera przepisów maj$cych na celu wykonanie prawa Unii
Europejskiej.
Projekt nie jest projektem ustawy wykonuj$cej prawo Unii Europejskiej.

Opracowa!: Zespó! Prawa Europejskiego

Akceptowa!: Dyrektor Biura Analiz Sejmowych

Micha! Królikowski

Deskryptory bazy Rex: Unia Europejska, projekt ustawy, kodeks karny

 ffi
SE.JN4 \ł 'alsza\ł 'a'onla
,,}
'/ grudnia2008r.
I

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Komisja Ustawodawcza
- AL) tos
usr-oo

0 4 12 2008
Pan
Kol\loRowsKI
Bronisł aw
Marszalek Sejmu
RzeczypospolitejPolskiej

SzanownyPanieMarszał ku

Przekazl1ę _ przfętą na posiedzeniu w dlriu 3 grudnia 2008 r. opinię Komrsji

Ustawodawczej projektuustawyo rmianieustawy- Kodekskarny.
w sprawieposelskiego

Z powa aliem

Zastąrca PrzewodniczącegoKomisji

kp
/Stanisł aw
Marcin Chmielewski/
 OPINIA nr 194
Komisji Ustawodawczej

w sprawie poselskiegoprojektu ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny

przyjętana posiedzeniu
w dniu 3 grudnia2008 r.

dla Marszał ka Sejmu

Komisja Ustawodawcza. na posiedzeniu w dniu 3 gnldnia 2008 r'' rozpatzył a

skierowany przez Marszał ka Sejmu - w trybie art. 34 ust- 8 regulaninu Sejmu RP, celem
wyra enia opinii w ś wietiezgł oszonychwątpliwoś ciw sprawie zgodnoś ciprojektu ustawy
-
z prawem unii Europejskiej poselskiegoprojektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks kamy

Komisja, po przedstalvieniu projektu i wysluchaniu ekspertów, ptzeprowadził a

dyskusję. W wyriku gł osowaniaKomisja

. uznał a ten projekt za dopuszczalny.

Komrs;r
ZastępcaPrZewodniczą cego
/
t ///
../ ,4,
,/ /.,'/ // // ,/ -,'t r'
L..?4.-
,/dł .,aw
Marcin Chmielęwski/
/StaIrisł aw
 1iii.'i.'..,:.
iijił
tADt jlii: ?P,ri/,rl,lYc
!

00'47sWarszawa . A ejeUtIowsroe
I 8 ok 4
lel/lar:0226220588 6228428J3. &mait: hn@k'!.pt, NtP:526-10
43,011

L.az.6o{frossil/2008 Warszawa, dnia 4 grudnia 2008 r.

Szanowny Pan
Lech Czapla
Zastępca Szefa Kancelarii Sejmu

(
../l .
.<-'l \.,
g:''-h cc> ) .Ł\ ttc F\ . cr t-:lo c
W nawią zaniu do przesł anegoprzy piś miePs'307/08 z dnia 28 paź dziernika2008 r'
poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny . w zał ą czeniuprzesył am
opinię do projektu opracowaną w ramach oś rodka Badań, Studiów i Legislacji Krajowej
Rady Radców Prawnych.

SEKRETARIAT Z-CY SZEFA KS

' l/L4 /\n/) ^^ą ^/.
|-'dz''l/*.Ł...uł :l/':.g'!l/.<kp'','.'.
.lclr 1 1| ' 1l l ?' ' ?. UnUnv Q
rllnhnł lll |

Wiceprezes
Krajow dy Radców Pra

Dariusz
 oś rodekBadań, Studiów i Legislacji

dr PaĘ cja Kozł owska- Kallsz

dr Marek Kulik

Opinia na temat poselskiegoprojektu ustawy o zmianie ustawy- kodeks karny

(przedstawiciel wnioskodawców -Zbigniew Ziobro)

Propozycja wprowadzenia do kodeksu karnego nowego ś rodkakarnego w postaci

pozbawienia praw rodzicielskich i opiekuńczych wydaje się niezasadna. oczpviś cie' samo
istnienie talciegoś rodkajest jak najbardziejkonieczne,jednak warto zauwa yć , :eorzekaly
on powinien być nie jako ś rodekrepresji wobec sprawcy cz1ttu zabronionego' lecz jako
wy'raz troski o wychowawczy interes dziecka. Dlatego wydaje się, e sąd karny nie
powinien być kompetentrry do jego orzekania. Wł aś ciwymdla jego orzekania jest (i
powinien byó) sąd rodzinny. Zatozenle takie zresztą legł o u podstawo obecnej regulacji.
obowiązujący art. 51 k.k. nakazuje sądowi karnemu w wypadku, kiedy widzi on potrzebę
otzęczetia pozbawienia praw rodzinnych i opiekuńczych, zawiadornienie sądu rodzirrnego,
który- w obecn),,rnStŹnie prawn}m- mo e wydać odpowiednie rozstrzygnięcie.
Wprowadzenie proponowanegoprzepisu pnywróci więc istniejący przed wejś ciemw iycie
kodeksu karnego z 1997 r. niebezpieczny dualizm. Mianowicie, do orzeczenia pozbawienia
praw rodzicielskich i opiekuńczych będą wł aś ciwedwa sądy _ kamy oraz rodznny, Z tych
dwóch organów to sąd rodzirrny ma zasadniczo peł niejsząinformację o statusie i syhracji
dziecka; mo e on orzec tak eodpowiednie ś rodkiwychowawcze, regulując w ten sposób
kompleksowo jego sytuację.W wypadl.u wprowadzeniaploponowanegoprzepisu sądkamy
będzie mógł orzec tylko pozbawienie praw rodzicielskich i opielcńczych. W przypadku
zaistnienia koniecznoś cipodjęcia dalszych decyzji w stosunku do mał oletrriego,sprawa i
tak trafi do sądu rodzinnego, który będzie musiał podjąć stosowne decyzje' Wobec
powyzszego' wydaje się, ze obecne regulacje w tyn zakresie są jak najbardziej trafire,
nale y tylko stosować je w praktyce. Decyzja o pozbawieniu praw rodzicielskich i
opiekuńczych winna pozostać w gestii tego sądu, który jest do jej podejmowania lepiej
 oś rodekBadań, Studiów i Legislacji

przygotowany i który - w razie potrzeby mo ekomp1eksowouregulować sytuacjęprawną

mał oletniego.Sądem$'rn w Źadnym wypadL-unie jest sąd kamy, lecz sądrodzinny.
Ze względów wskazanych wy ej propozycja zmiany w art' 40a wydaje się być
cał kowicie zbędna. Niezwykle zastanawiający jest tak e zakres przedmiotowy
proponowanego przepisu. Przewidziano bowiem, ie sąd moŹe orzec pozbawienie praw
rodzirurych i opiekuńczych w razie skazania Za przestępstwoprzeciwko rodzinie i opiece
(czyli np. tak eza popeł nieniebigamii albo za niealimentacjęna szkodę mał onka_ dziwi
dlaczego - zdaniem autorów projelctu. ma takie skazanie wpł yrvaćna poziom wykonywania
obowiązków rodzicielskich czy opiekuńczych?), irrrreprzestępstwopopeł nionena szkodę
mał oletrriegolub osoby pozostającejpod opieką lub te inne przestępstwopopeł nionewe
współ dział aniu z nimi. Wątpliwa jest zwł aszcza ta trzecla przesł anka. Dlaczego
projektodawca u ył tu liczby mnogiej? Czy by chodził o mu o to, e owo ,'inne
przestępstwo''ma być popeł nionewe współ dział aniuz dwiema osobami. jedną mał oletnią
a drugą pozostającą pod opieką? Zapewne nie, a1e przecie tak wł aś niesformuł owano
przepis. Proponowany przepis jest więc nie ty1kocał kowicie zbędny, ale napisany w sposób
wadliwy redakcyjńe. Warto wskazać na art. 51 k.k. w obecn1irnbrzmieniu (przepis ten
projektodawca nięzasadnie proponuje skreś lić ),w któr}m mowa jest o popeł nieniu
przestępstwana szkodę mał oletrriegolub we współ dział aniuz ,,ńm'', a nie ,,z nimi''. A
zatem pojego skreś leniusąd kamy będzie mógł orzec pozbawienie praw rodzicielskich 1ub
opielruńczych w razie skazania za przestępstwopopeł nionew prak1ycew bardzo rzadkiej
konfiguracji _ we współ dział anll z dwiema osobami' z których jedna jest mał oletrria'a
druga pozostaje pod opieką. Za to w wypadku, kiedy sprawca współ dział atylko z jedną z
tych osób sądkamy nie będzie nawet miał obowiązku zawiadomienia sądurodzinnego.
Z uzasadnteruaprojektowanej zmiany wynika, Lema ona na ce1u wzmocnienie
prawnokarnej ochrony mał oletnich_ jednym ze ś rodkówtej ochrony ma być dodanie do
obowiązującego ań. 50 k'k. paragrafu 2 nakazującego orzęczetie przez sąd ś rodka
karnego w postaci podania wyroku do publicznej wiadomoś ciw okreś lonysposób, je eli
skazany dopuś cił sie przestępstwa przeciwko wolnoś ci seksualnej i obyczajnoś ci, a
pokrzpvdzonym jest matoletni.Jędnocześ nie
negatyTvnąpzesł anką orzekania omawianego
ś rodkajest interes pokzywdzonego, który mo e stać na przeszkodzie takiemu orzecze u.
Tym samym, dodany przepis wprowadza co prawda obligatory1.ną (z zał o enia
projektodawców) podstawę orzekania podania wyroku do publicznej wiadomoś ci,a]e nie o
 oś rodekBadan, Studiów i Legislacji

charak1erzebezwzględnym, bowiem ka dorazowosąd będzie musiał zwa yÓ, czy interes

mał olefuriegonie zostanie w ten sposób nanrszony. Takie brzmienie przepisu przy blizszej
analizie nie wprowadza wł aś ciwie adnych zmian w obecn}tn stanie prawn1m. Aktrralnje
sąd moŹe podać do wiadomoś ciwyrok w takiej sprawie,je eli interes pokrzy.wdzonegosię
temu nie sprzeciwia; po ewenfualnej zmianie będzie musiał to zrobić ' je eli interes
pokrzylvdzonego się temu nie sprzeciwia. Poniewa w obu w1padkach ocena, czy interes
pokrzyr,vdzonegosprzeciwia się temu, czy rie, nale y do sądu, to tak naprawdę oba te
ś rodki są faktycznie fakultatyr'vne.Zatem w istocie nie zajdzie iadna zmiala, poza czysto
populistyczn1m zasygnaiizowaniem deklaratoryjnegozwiększenia ochrony mał oletniego.
Zwiększenie to nie będzie jednak rzeczywiste. Poza tym w zasadzie mo e to byó mańwy
pzepis. Wszak interes pokzy.wdzonego w takich sprawach niemal zawsze sprzeciwia się
publikowaniu wy,roku. W t;'rn kontekś ciebudzi wąĘ liwoś ć racja wprowadzenia nowych
treś cido istniejącego art. 50 k.k.' skoro obecne brzmienie tego przepisu wydaje sie być
wystarczającedo korzystania z tego instrumentuw zakesie ochrony mał oletrrich.Aktualnie
art. 50 daje bowiem mo liwoś ćorzekania tego ś rodkakamego w ka dymprzypadku' kiedy
sąd uzna to za celowe, w szczegóLnoś ci
ze względu na społ eczneoddział pvanie skazania i o
ile nie narusza to intelesu pokrzy'"vdzonego.Tak więc, ńe wydaje się godne aprobaty
mno enie przepisów, których cel mo na osiągnąó pny wykonystaniu przepisów
istniejących' dających takie same mo liwoś ci w omawianym zakresie, co przepis
proponowany przez projektodawców. Sąd dysponując katalogiem ś rodków kamych
unormowanych w kodeksie kam}ł rn i kierując się dyrektylvami w}ł rniaru kary, ma
mo liwoś cidoboru instrumentów najlepiej speł niającychzał o onecele- w tyrn przypadku-
ochrony mał oletnich.NajwaŹniejsządyrektyrvąna t)m odcinku jest natomiast koniecznoś ć
uwzględniania interesumał oletniego,co w peł ń zabezpieczaobowiązujący art. 50 k.k.
odrębną kwestią jest sposób zredagowania proponowanego przepisu. Jest on
wadliwy (co moŹe w ogóle uniemozliwić jego stosowanie). Przepis lzalę ńa bowiem
obowiązek podania w1roku do publicznej wiadomoś ci od popetnienia p estępstwa
przeciwko woLnoś ciseksuatneji obyczajnoś cina szkodę mał oletniego.Problem tkwi w
tyrn, 'e wł aś ciwienie ma takjego przestępstwa' W rozdziale XXV kodeksu karnego
zawarte są bowiem pŹestępstwaprzeciwko wolnoś ciseksualnej(art, I91, 198' 199 $ 1 i 2'
f00'203' chyba tak e,choć to mo ebudzić wą ęliwoś ci,art.202 oraz 204 $ 3 i 4 k.k.) oraz
przestę pstwaprzeciwkoobyczajnoś ci(199$3'20I,202$3'4'4ai204$1i2k.k.).Tak
 oś rodekBadań, Studiów i Legislacji

więc w rozdzia|e XXV zawarte są albo przestępstwoprzeciwko wolnoś ciseksualnej,albo

przeciwko obyczajnoś ci. T}ł nczasem projektodawca sugeruje uzalę nienie orzecze a
obowiązku podania w1roku do publicznej rviadomoś ciod popeł nieniaprzestępstwa,które
jest wymierzonę zarówno przeciwko wolnoś ci seksualnej, jak przeciwko obyczajnoś ci.

Je eli projektodawcy chodził o o wszystlde przestępstwaz rozdziaŁu,XxV k.k'' powinien

zamiast: ,'i'' napisać : ',lub''. Nie uczynił tego jednak. Proponuje się zatem wprowadzenie
przepisu, którego w praktyce nie będzie mo na Zastosowaó, chyba, e będzie
interpretowany rozszerzająco,o czym ni ej. Dodać nale y, e podobnyn bł ędemjest ju
obciązony art. l06a k.k. zarórvno rv obecny"rnbrzmieniu, jak w proponowan}rynprzez
projektodawcęi rrale yten przepis znowelizować w odpowiednim zakresie. Z drugiej strony
mo na prz}puszczać , i.e praktyka pójdzie w kierunku rozszerza1ącej interpretacji
wspornnianych przepisów, tzn. będzie się stać na stanowisku, e chodzi o ka de
tak interpretowanyjest obecny przepis
przestępstwoz rozdział uxXV k.k. Zapewne wł aś nie
art. 106a k.k. MoŹe warto jednak unikać formuł owania przepisów skł aniających do
interpretacji ro zszerzającej.
Przepis art' 53l k.k. zawięra regulację odnoszącą się do wył ączenia mo liwoś ci
ubiegania się o warunkowe przedterminowe zwolnienie w wypadku skazana za
ludobój stwo lub zabójstwo w typie kwalifikowanym bądŹ w wypadku osoby juz wcześ niej
skazanej prawomocnie za zabójstwo. Propozycję tę na1e yocenió jako przede wszystkim

,,wychodząca na przeciw'' społ eczn1m oczekiwaniom w zakresie jak najsurowszego

traktowania sprawców najcię szychprzęstępstlv(ludobójstwa' zabójstw kwalifrkowanych).
Argument populistyczny nie jest jednak wł aś ciwą racją wprowadzańa zmran w
obowiązujących rozwiązaniachustawowycb' Proponowanyprzepis wprowadza (choÓnie o
charakterzebezrvzględnyn) faktyczny zakaz warunkowegoprzedterminowegozwolnienia,
pozbawienia wolnoś ci.Jedpie jakieś
w przypadku skazania sprawcy na karę do yr,votniego

,'szczególne okolicznoś ci''mogł yby przemawiaó za mo liwoś ciątakiego zwolnięnia. W

doktrynie karnistycznej i kry'rninologicznejparruje zasadricza zbie noś ópoglądów co do
negat}nvnejoceny rvył ączeniamoŹliwoś cirvarunkowegoprzedterminowego zwolnienia w
przypadku sprarvców skazywanych na dfugoletnją izolację penitencjamą' Pomij ając ju
algument psychologicznego oddział yrvaniatakiego zakazll na samych skazan-vch,klóry'rn
odbiera się rym samym jedną (a czasem nawetjed1ł rr{moty'wacjępoprawy i resocjalizacji,
to przede wszystkim - udziela się im swoistego ,,immunitetu''bezkamoś ci- tacy skazani
 oś rodekBadań, Studiów i Legislacji

nie będą ju mogli ponosió jakichkolwiek innych' surowszych do1egliwoś cizwięanych z

karą kryminalnauniezale nieod tego, co ucz1miliby po takim skazaniu.,,Niczego więcej nie
moź na im jui bowiem zrobić ''. Negaty.wnienale y odnieś ć się tak e do przesł anki w
postaci ,'szczególnych oko1icznoś ci'',które miał yby _ wyj ątkowo _ przemawiać przeciwko
zakazowi warunkowego przedterminowego zwolnienia. Jak sie wydaje, okolicznoś ci te
musiaĘ by dotyczyć a1bosamego Splawcy (np.jego postawa,np. wyra enieskruchy, mł ody
wiek, iĘ .) albo popeł nionęgoprzęz niego cz;nu _ tak czy inaczej powinny mieć one
charakter pozwalający na pewną jego pozfiy"wną ocenę. Jednak ę w rzzie wystąpienia
takich okolicznoś ci,sąd nra je przecie obowiązek uwzględnić w ramaclr sędziowskiego
wymiaru kary i wyboru rodzaju kary i jej wysokoś ci. Jakie zatem miał yby być to
okolicznoś ci,których istnienie - z jedrcj sffony- pozwalał obyna skazanie sprawcę na karę
do pvotniego pozbawienia wolnoś ci,a z drugiej . na wył ączeńe zakazl waruŃowego
przedterminowego zwolnieńa??. Wydaje się bowiem, ze zaistrrienie szczegóLnych
okoliczrroś ci(pozwalającychw jakimś odcinku na poz}t}"vvnąocenę sprawcy i jego czpu)'
wytącza skazanie sprawcy na najsurowsząz katalogu kar (karę do ytvotniegopozbawienia
woinoś ci),która z istoty swojej jest pomyś lanadla sprawców' w stosunku do których nie
istnieją adne okolicznoś ci mogące byó brane pod uwagę ,,na korzyś ó''' Ta więc,
wył ączenie moiliwoś ci warunkowego zwolnienia, o ile rzecz}"wiś ciewolną ustawodawcy
jest wprowadzenie tak restrykcfrnego przepisu, nie powinno być w kodeksie ujmowane
jako reguł a,nawet w odniesieniu do najpowa niejszychprzestępstw,lecz jako w1j ątek od
reguty. Zatem wydaje się, e - je eli w ogóle przepis ten powinien znaleź ćsię w kodeksie
karnym, to raczejjako czysto fakultatyvny, a nie obligatoryjny.
Poza t)rrnpozostają w mocy lvąĘ lirvoś ciodnoszące się do uregulowania zabójstwa
kwalifikowanego' Przepis ten jest i od początku był napisany w sposób wysoce wadliwy.
Mo liwa bowiem jest dosyÓ dowoLna interpretacja Zwrotu: ,,w związku z wzięciem
zakł adnika,zgwał ceniem,czy rozbojem,,, Co prawda, sądy zwykle lzr.aj1 e związek taki
zachodzi w wypadku. gdy sprawca wzięcia zakł adnika'zgwał cenia,czy rozboju (dlaczego

Ę lko rozboju, a juŹ nie - kradzie y rozbÓjniczej. czy w1'rrruszeniarozbójniczego, skoro

przestępstwa te prawie się nie ró nią ksztahem, a jui zupeł n:'eidentyczna jest ich
zabija inlą osobę.Ale jednak Iriejest niemo liwa taka
potencjalnaspoł ecznaszkod1iwoś ó),
interpretacja, e zwięek zabójstwa ze zgwał cetiem zachodzi tak e wtedy., gdy
pokrzyr,vdzona,broniąc się przed zgwał ceniem, zabija sprawcę, który ju odstąpił od
 oś rodekBadań, Sfudiów i Legislacji

zgwał cetia. Kobieta ta - w takich syfuacjach- przebacza granice obrony koniecznej. W

zasadzie powinno się tu rozwa aÓ nadzwyczajne ztagodzerie kary, czy nawet odstąpienie
od jej wymierzenia. W obowiązując5rmstanieprawn1'rnw grę tu jednak wchodzi nie zwykł e
zabójstwo, ale zabój stwo iovalifikowane.
Trudno tak e uznać za szczegó|ną okoiicznoŚć obcią ającąposfu eńe się bronią
palną' Wreszcie ostatnia,chyba najwa niejszakwestia. Art. 148 $ 3 przewiduje Srrowszą
sankcję dla sprawcy, L1óry był wcześ niejprawomocnie skazany za zabójstwo.I nie ma tu
mowy o zbrodni zabójstwa' Iecz o kail'dp zabójstwie. A zatem np. gdy sprawca dopuś cił
się kiedyś zabójstwa w afekcie, przekaczając granice obrony koniecznej, za które został
skazany, a następnie dopuszcza się drugi raz dokł adnie tego samego c4mu - zostaje
potraktowany surowiej,boju był przecie prawomocnieskazany za zabój stwo.
fut. 148 $ 2 i 3 k.k. w obowiązując)''rnbrzmieniu obalczone są Zatem powa nymi
bł ędami.NaleŹał obyte bł ędyusunąó' nawet przez proste skreś lenieart' 148 $ 2 i 3. Nie
ozlaczał oby to przecl'e ł :agodzeniaodpowiedzialnoś cikarnej sprawców najpowa niejszych
zabójstw, skoro za przestępstwoz art. |48 $1 k.k. te mozna orzec do y'rvotniepozbawienie
wolnoś ci, co więcej, przeprowadzone Swego czasu przez T' Sz}ł rnanowskiegobadania
wykazał y, e kary orzekaneza zabójsnł ta,przy których zaistniał yokolicznoś ciobciąŹające
wskazane w art. 148 $ 2 i 3' w czasach, kiedy przepisu tego jeszcze nie był o w kodeksie
kam1'rn,wcale nie ró nił ysię znacząco od tych, którę obecnie orzeka się na podstawie tych
przepisów' T1tnczasem nie tylko nie proponuje się usunąó ź le zredagowanych przepisów,
ani nawet poprawió ich tak, by ńe miał y wskazanych wyŹej wad, lecz proponuje się je
obudowyr,vaćnow}'rniregulacjami, powielającymi owe bł ędnerozwiązania.
Przy okazjl musi mańwió tworzenie przepisów obligatoryjnych w zakresie wymiaru
kary tam, gdzie to wcale nie jest konieczne. Mo e to ś wiadczyó o braku zaufatia
ustawodawcy do wł adzy sądowniczej, a _ co gorsza - moirc te ' godzić w zasadę
trójpodziafu wł adz. Wydaje się, e tram, gdzie jest to mo liwe, nale zyraczej dą yć do
pozostawienia sądowi wolnej ręki w ukształ towaniukary w ramach zakreś lonychprzez
ustawodawcę.To przecie sąd,
' a nie ustawodawca,zna konkretną sprawę i okolicznoś ciw
niej występujące. on te w związku z tym jest w stanieje ocenió i dobrać wł aś ciwysposób
reakcji. Krępowanie sądunadmierną iloś ciąprzepisów obligatoqyjnychw zakresie w5,rniaru
kary mo liwoś ć tę ogranicza, co moie prowadzió do wydawania w jednostkowych
przypadkach wyroków co prawda poprawnych prawnie, ale in concreto niesprawiedliwych.
 oś rodekBadań, Studiów i Legislacji
,71
Wprowadzenie do art. k.k. społ ecznegooddział ylvania kary jako nęgatywnej
pr.zesł ankiwarunkowego przedteminowego zwolnierria jawi się jako mocno ryzykowne.
Nie Ę lko dlatego, e jest to powrót do rozwięań z okresu PRL. oprócz tego bowiem
powy sze tno e oznaczać ' Źe zmniejszony zostanie sens placy resocjalŁacyjnej w
zakJadachkamych. Dlaczego bowiem Splawca powa'inego przestępstwama pracować nad
sobą w czasie wykonylvania kary, skoro mo e przypuszczaÓ, e i tak nikt nie zwohi go
przedterrninowo z uwagi na wzgląd na społ eczne oddział ytvanie kary? Społ eczne
oddział ylvanie kary jest brane pod uwagę przy w1tniarze kary. Mo e zostać wzięte pod
uwagę (zwykle jest) jako okolicznoś ćobcią ająca.Zazwyczaj wzgląd na nie powoduje
orzeczerie kary surowszej, ni ta, ldóra był .abyorzeczona,gdyby nie ten wzgląd. Natomiast
po osadzeniu w zakł adziekarnprr sprawcaju jest poddawany oddział }rł aniom,które mają
doprowadzió do moŹliwoś ciprzytvrócenia go społ eczeństwu'Instrumentem'który wpł ywa
ręainie na zmianę postawy osadzonych, jest mo liwoś ćubiegania się o warunkowe
przedterminowe zwolnienie. Wprowadzenie do przepisu art. 77 wzg|ędtl na społ eczne
oddział yuvaniekary wprowadzić moŹe do pracy penitencjarnej (u i tak utrudnionej ze
względu na dramatyczneprzeludnienie zak,ł adówkarnych, które w kontekś cieniedawnego
wyroku Trybunał uKonsty.tucyjnegoZręsztąbędzie się musiał o staó przedmiotem uwagi
ustawodawcy) elementuZewnętrznego,o charaktęrzęwręcz polityczn1tn. Istniejeobawa, e
ów wzgląd na społ eczne oddział ytvaniekary moze w praĘ ce oznaczać , e nie będą
warunkowo zwalniaŃ gł ównie Sprawcytych przestępstw,o których akurat du osię mówi w
ś rodkach masowego przekazu, np. pł ani rowerzyś ci, podczas gdy swobodnie będą
zwalniani zakł adówkamych np. sprzedawcynarkotyków.
Zmiana art. 77 $ 2 k'k. takŹejest dyskusyjna' o i1e - jak juz był a mowa _ Zostanie
wprowadzony przepis pozwalający na wył ączenie mo liwoś ci warunkowego
przedterminowegozwolnienia, nie powinien mieć on takiego kształ fu,jak proponowany.
Dlaczego zaosttzętię wanrnków zwohienia uzaleŹnionood uznaŃa sądu,nie wskazując,na
czym ma się opierać ,natomiastcał kowitejego wył ączeńe uzalezniono od w1mienionych w
projektowany'mprzepisie kr}.teriów?Czy by te dwie i-nstytucjetak bardzo się ró nĘ ' zea '
trzeba wprowadzać inne przesł anki ich zastosowania? Nie jest zrozumiał e, dlaczego za
wył ączeniem rno liwoś cizwolnienia warunkowego nrają przemawiać akurat motylv-v i
sposób dział aniaspmwcy' a ju nie - waga przestępstwa,stopień społ ecznejszkodliwoś ci'
okolicznoś ci czynu' Czy rvreszcie rtldzaj i rozmiar ujernnych następstwprzestępstwa?Tym
 oś rodekBadań,Studiów i Legislacji

bardziej, przy nieobecnoś ciwskazanych wy ej kryteriów' zaskakuje wprowadzenie jako

przesł anek wył ączenia mo liwoś ci warunkowego zwo1nienia takich elementów, jak:
wł aś ciwoś ciosobiste sprawcy' czy dotychczasowy sposób ycia. ()znacza to, e
projektodawca lzale nia wył ączenie warunkowego zwolnienia nie od tego, co sprawca
zrobtŁ,|ecz raczej od tego, kim jest' Mo na zaternbędzie warunkowo zwohić kogoś ,kto
popeł nił przestępstwo o wielkiej społ ecznej szkodliwoś ci, w szczególrrie obcią ających
okolicznoś ciach,lecz do tej pory yjącegouczciwie' Wobec niego sąd nie będzie mógł
wył ączyć mo
, liwoś ciwarunkowego zwolnienia. Natomiast wobec sprawcy' który popeł nił
cz1n o mniejszej społ ecznejszkodliwoś ci,przy istnieniu okolicznoś cił agodzących,jednak
wcześ niej karanego - sąd będzie juz mógł a priori wytączyć mo liwoś ćzwoinienia
warunkowego. Jest to wysoce wąĘ liwe rozwiązanie, jak się zdĄe - zupeł nie
Ńeprzemyś lane.
Wydaje się więc, e myś ląprojelctodawcyjest uzale nieniewył ączeniamo liwoś ci
ubiegania się o rvarunkowe przedterminowe zwolnienie od okolicznoś ci o charakterze
podmiotow1rrn.Rzecz jednak w tym, lewykonyr,vaniekary pozbawienia woLnoś cima
doprowadzić do zmian w zakresie niektórych z tych okolicznoś ci,w szczególnoś ci w
zakresie wł aś ciwoś osobistych
ci skazanego.Wył ączeńe a priori mo liwoś ciubiegania się o
waruŃowe przedterminowezwoińenie oznaoza zatem, .esąd orzekającyw sprawie uznaje
de facto, iz wykonyvanie tej kary jest w stosunku do skazanego bezcelowe. ZaHada
bowiem, Źe w toku wykonylvańa tej kary adnezmiany w tych wł aś ciwoŚciachnie zajdą(a
mowa jest przecte o okresie 25 lat). Wypada więc mieć nadzieję, eje e|i ploponowany
przepis wej dzie w ycie,praLtyka będzie z niego korzystał abardziej' ni powś ciągliwie.
Wątpliwe jest wprowadzenie regulacji wył ączającej zatarcie skazania za
przestępstwo przeciwko wolnoś ci seksualnej o obyczajnoś ci'jeś li pokrz1vdzonyrn był
mał oletni(ań. l06a)' Trudno poją ó, dlaczego zgwał cenieosoby w wieku 17 lat i 11
miesięcy nie mo ę ulec zatarciu,natomiastzgwał cenieosoby w wielru lat l8 i 1 dnia ulegać
ma zatarciu na zasadach ogólnych. Je 'e|i1u wprowadzió taką _ wysoce wąĘ liwą _
regulację,nale y mówió nie o mał oletnimw ogóle' \ecz raczej o mał oletnimponi ej lat 15.
Przepisy polskiego prawa kamego na tej wł aś niegranicy opierają ochronę mał oletniego
przed wykorzystaniem seksualnym (które zresztą wbrew twierdzeniom pĄektodawcy
zawart}.rnw uzasadnieniuprojektu, b1majmniejnie poĘ 'rva się ze zjawiskiem pedofilii). Z
drugiej Strony, skoro wolą ustawodau'cyju jest i nadal ma byó _ zakaz zacieratia skazania
 oś rodekBadań, Studiów i Legislacji

za przestępstwaseksualnew prz1padku pokrzylvdzenia osób do 18 roku ycia, mo e wańo

rozwa yó, czy ów zakaz zatarcia nie powinien być rozszerzony na wszystkie przestępstwa
seksualne,tak epopeł nionew odniesieniu do osób dorosł ych.W gruncie bowiem rzeczy w
obecnym i proponowanym brzmieniu przepis obejmuje ju przestępstwa sęksua]rrenie
mają cecharakterupedofilskiego.
Poza t}m jui w obecnej redakcji. a tak ej w proponowanej- omawiany przepis
stanowi o popeł nienjupŹestępstwa przeciwko wolnoś ciseksualnej i obyczajnoś ci.I tutaj
znów problem tkwi rv tym, e nie ma takiego przestępstwa.Jak wskazano wy ej, w
rozdzial'ę )LxV k'k. są albo przestępstwaprzeciwko wolnoś ciseksuatnejalbo przeciwko
obyczajnoś ci. Nie ma takiego przestępstwa, które atakuje i wolnoś ó seksualną i
obyczajnoŚć . Tyrnczasem projektodawca wprowadza zakaz zatarcia skazania w wypadku
przęstępstwa'które jest wyrnierzone zarówno w woinoś ćseksualną jak i w obyczajnoś ć .
Je eli projektodawcy chodził o o wszystkie przestępstwaz rozdział uxxv k.k.' powinien
zamiast ,,i'' napisaÓ ',lub'', czego jednak nie uczynił . Zatem proponuje się utrzymańe
przepisu w brzmieniu wyrrruszającymjego niezupeł nie zgodną z zasadamj prawidł owej
wykł adni interpretację'
'
Art. 197 {)4 proponuje się uzupeł niĆo dziatanie na szkodę matoletniegoponi ejlat
15. Z teoretycznegopunktu widzenia wąĘ liwoś cibudzió mo epropozycja zmiany art. 197

$ 4' w której wzbogaca się treś ódotychczasowegotypu kwa]ifikowanego zgwał cenlaze

szczególnym okrucieńsfwem dodatkowo o altematy"wneznamię popeł nienia zgwał cenia
okreś lonegow $ i-3 na szkodę mał oletniegopońiej lat 15. Niejednoznaczną ocenę będzie
budzić relacja proponowanego przepisu art. I97 $ 4 do obowiązującego ań' 200 k.k''
przewidującego przestępstwopedofi1ii, d' penalizującego ka de obcowanie pł ciowe lub
inne czyrrnoś ciseksualne lub doprowadzeniedo poddania się takim czynnoś ciomalbo ich
wykonania. Tym sam1rrn,na gruncie obowiązującego stanu prawnego w przypadku
popeł ńenia zgrvał ceniaz art. 197k.k., 1dórego pokrzyr'vdzonymjest mał oletni poniŹej 15
roku Źycia, stosuje się konstrukcję kumulat1wnej kwalifftacji' jako ie sprawca takim
zachowaniem wypeł niazarówno znamiona przestępstwaz art. |9.| ($ 1-a) ' jak i art. 200 k.k.
Uwzględnienie natomiast w przepisie przewidując1m odpowiedzialnoś ó karną za
zgrvał cenie dodatkowej okolicznoś ci kwalifikującej jaką jest popeł nienie go na szkodę
mał o1etniegoponi ej lat 15 poddaje w wątpliwoś Ówykorzystanie w kwalifrkacji afi. 200
k.k. skoro okolicznoś ć , ie pokrzyrvdzon;.rnjest nrał oletniponiŹej 15 lat został abyju
 oś rodekBadań, Studiów i Legislacji

uwzględniona w kwalifikacji z art. I97 $ 4' Zasadą jest bowiem, e tej samej okolicznoś ci
nie powimo się uwzgiędniać dwukrotnie w kwa1ifftacji. Skoro do znamion zgwał cetia
zostanie wprowadzone dział aniena szkodę mał oletniegoponi ej 15 roku ycia - relacje
pomiędzy ań. 200 a proponowanym art. t97 $ 4 powinny być - jak się wydaje rozstrzygane
na zasadzie konsumpcji (art. 200 jako skonsumowany _ bo uwzględniony w znamionach
art. l97 $4) powinien zostać wył ączony z kwalif,Iliacji. Tak rł 'ięc,proponowana zmiana
spowoduje, ze art.200 k.k pomijać się będzie rv sytuacjachzgwał ceńosób matoletrich'
Gdyby proponowany przepis art. I97 $ 4 miał zostać j ednak zmieniony, zamiast
cz)mna osobie'''Popeł nienie
pojęcia,,naszkodę''wańo u ycraczejpojęcia,,popeł nia czynu

,,na szkodę'' jest wtaś ciwieadekwatnegł ównie do przestępstwprzeciwko mieniu. Niestety,

coraz częś ciej u yr,vasię tego okreś leniajako ogó1niejszego' co jest bł ędną manierą
językową. Szkoda jednak, e projelctodawca nadal nie dostrzega potrzeby poprawienia
koszmamego bł ędu popeł niorrego3 lata temu pŹy poprzedniej nowelizacji art. 197 k.k.
Powstał wówczas Stanprawny, w którym na mocy ań. 10 $ 2 k.k sprawca w wieku od 15 lat
do nieukończonyclr 17, je eli popeł ni zgwał cenie zbiorowe (art. 197$ 3 k.k.) mo e
odpowiadać tak, jakby był juz dorosł y, jednak z wyj ątkiem sy.tuacji' kiedy dział a ze
szczegóin;,rn okrucięństwem (art. 197$ 4). Wówczas bowiem mo na tylko zastosować do
niego ś rodki przewidziane dla nieletnich. PowyŹsze był o wynikiem pospiesznej i
nieprzemyś lanejnowelizacji w zakresie przestępstwseksuallrych,dokonanej latem 2005 r.
Rozbijając dotychczasowy art. 197$3 k.k. na dwa paragrafy nie zatroszczono się o
przejrzerueprzepisów, dla których stosowania nowelizacja ta mogł a mięć znaczęlię. W ten
sposób uwohiono od odpowiedzialnoś ci kamej wszystkich sprawców zgwał ceń ze
szczególn1m okrucieństwem,je 'elimają skończony 15 rok ycia, a nie mają skończonego
I'7 . go. W poprzednim stanie prawnl.rn osoby te odpowiadaty karnie - obecnie jui
odpowiadać nie rnogą' Zadziwiające jest nie tylko to, e tak potworny bł ąd w ogóle się
wydarzył ' Bardziej dziwi to, e ciągu trzech lat nikt nie uwa ał za potrzebne, by go
poprawić ' Proj ek1ministeńalny zł oizonyprzed wieloma miesiącami' bł ądten koryguje. Być
propozycją zanim spowoduje się
mo e warto zając się w pierwszyn rzędzie 1ą rvł aś nie
dalsze szkody w ramach prac nad kolejnym nieprzemyś lan;m i Źle zredagowanym
projektem noweli k.k.
 oś rodekBadań, Studiów i Legislacii

Przepis art. 199 w podanlm brzmieniu nasuwa stosunkowo najmniej kontrowersji.

Sprzeciw w zasadzie budzi tylko mańera językowa, sygnalizowana wcześ niej,dotycząca
u ycia sformuł owania,'na szkodę'', zamiast ,'w stosunku'' lub ,, na osobie''.
Z ko1ęi proponowany przepis art. I99a zmierza do spenalizowania zachowań
zmierzających w okreś lonyw nim sposób do doprowadzenia do spotkania z mał oletnim.
Idea przepisu jest jasna, aczkolwiek warto Zauwa yó, e zachowanie takie mo na
podciągnąó pod usił owaniepope'ł ńenia czynu z art, 200 k'k. Zatem wąĘ liwe, czy przepis
ten cokolwiek wnosi. srątp1iwoś cinasuwa takŹe samo ujęcie proponowanegotypu. Gdyby
miał być wprowadzony, powinien byÓ ujęty bardziej jednoznacznie. Sprawca mo e być
zainteresowany doprowadzeniem do spotkania z mał oletrrimz ró nych powodów. Np.
sprawca w wieku 17 lat moie przy u yciu wprowadzenia w bł ądza pomocą kł amliwego
twierdzenia, 'epragnle zagrać w siatkówkę doprowadzić do spotkanjaz poktzywdzotym
w wieku lat bez mał a 15 po to, by zagrać z nim w pił kę nozną. Formaldę zachowanie takie
mo e być uznane za wyczerpujące ustawowe znamiona opisanego czynu zabrońonego,
skolo ten _ ńe zawiera w sobie wymogu, aby intencją sprawcy był a jakakolwiek forma
seksualnego ,,wykorzystania'' mał oletniego. Nie rtrydaje się sł uszne wychodzenie ze
wszystkich takich sytuacji Za pomocą interpretacjiukierunkowanej na przedmiot ochrony
(iest to bo\^'iemtyp przestępstwaz nata enlana niebezpieczęństwoabstrakc1jne,w którym
interpretacja przedmiotu ochfony przebiegaw specy'ficzny sposób) lub za pomocą braku
społ ecznejszkodliwoŚci czynu' Przepis powinien być sformutowany w sposób wytączający
w ogóle moŹliwoś takiej
ć interpretacji'
Kontrorversyjna w projekcie jest zmiana okreś leniatzw. pomografii dziecięcej -
granica wieku podniesiona tu Został ana lat ló. Skoro taka miał abybyc wola ustawodawcy,
to dlaczego w art. 50 i 106a (zgodnie z projektem)ma Się nadal operować granicą wieku lat
18, a w ań. 197 $ 4 199a i 200 . granicą i5 lat? Nie wydaje się tak e sł uszn)ryn
przeł am1tvaniewewnętrznej spójnoś ci kodeksu w zakresie granicy wieku, od którego
mał oletniemuwolno dysponować swoim yciem pł ciow;',rn'z wszelkimi konsekwencjami
tego fakhr, np. z moziiwoś ciąutr.walaniatakich treś ciz udzlał emwł asnejosoby. Granica
wiekowa 16 lat w proponowanlm przepisiejest przelamaniempewnej konsekwencjii - w
tyrn zakresie- nie znajduje uzasadnienia.Powoł aniesię na akty prawa międzynarodowego
nie uzasadniawystarczającotakiego zró nicowania.Ewentualna zmjana w zakresie prawnej
 oś rodekBadań, Studiów i Legislacji

ochrony mał oletniego przed wykorzystańem seksualn)'rn powinna mieó charakter

caloś ciowyi konsekwentny.
Propozycja art. 255a to kolejna próba wprowa dzerua zupeł nie niefuafionego
redakcyjnie i w dodatku niepotrzebnego przepisu. U podł o a proponowanej zmiany
niewąĘ liwie le y godne pochwał y dązenie do objęcia ś ciganiemkamym zachowań
propagującychpedofilię. Wydaj e się jednak, ie ś ciganietakie tak eobecniejest mo liwe, a
to na podstawie art.255 $ 1 k.k., który penalizuje publiczne nawoĘ wanie do popetnienia
występku lub przestępstwa skarbowego. Będzie tak wtedy, kiedy sprawca dopuś ci się
takiego nawoł y'uvania
publicznie, nie kierując go do oznaczonej osoby. Je eli natomiast
nakł anianie do cz1tlu z art. 200 k.k. będzie skierorvane do kontretnej osoby i będzie
dotyczył o konkretnegozachowania _ sprawca odpowie wł aś niena podstawieań. 200 k.k. w
zw. z art. 18 $ 2 k.k' jako podŹegacz do tego czyrru. Skoro propagowaniem jest ka de
zachowanie, które pochwala' nawofuje, gloryfikuje, uznaje za godne naś ladowania
zachowanie będąceprzestępstwem'to takie wł aś niecz}mnoś ci,,propagujące''zachowania
uznane za pedofilię (tj. obcowanie pł ciowe i inne cz}nnoś ciseksuahe wobec mał oletrriego
ponr ej 15 roku ycia),jeś libędą publiczne, moŹna zakwalifikować z art. 255 1 k.k. Tak
$
więc, de lege lata przepis art' 255 k.k. no e zna|eź ćzastosowanie w przypadkach
propagowaniapedofilii.

dr Pafiycja Koztowska- Kalisz

dr Marek Kulik