http://www.edukacjaprawnicza.pl/aktualnosci/a/pokaz/c/aktualnosc/art/wymiarykultury-teorie-ktore-zrewolucjonizowaly-swiat-czesc-pierwsza.

html

Wymiary kultury teorie, ktre zrewolucjonizoway wiat Cz pierwsza

Marta Bem 07 padziernika 2008 Francja z pierwszej rki ... Wieczorami Place de la Victoire jest peen ludzi. Tutaj weekend zaczyna si troch wczeniej, bo ju od czwartku nikt nie myli o pracy ani o nauce. Co prawda w pitek trzeba jeszcze pj na zajcia, ale studenci si tym nie przejmuj: impreza trwa od czwartku i tak do koca weekendu. Tramwaje wieczorem s pene ludzi. Ktrego popoudnia poszlimy wiksz grup do miejskiego ogrodu, usiedlimy na trawie, otworzylimy tutejsze (albo belgijskie) piwo (w sklepach nie jest a tak drogie jak w knajpach i mona je kupi w normalnych butelkach, a nie w tych ich 0,2) i si integrowalimy. Takie prawdziwe ycie erasmusowostudenckie (ja erasmusem, jak wiecie, nie jestem, ale wszyscy mnie tutaj tak traktuj i ju mi si powoli nudzi tumaczenie, na jakich zasadach ja tutaj waciwie przyjechaem). Potem podjecha policjant na dziwnym pojedzie, powiedzia, e zamykaj ju i musimy wyj. A i ebymy nie zostawili butelek na trawniku i e w ogle to nie powinnimy tutaj pi. Co mi si jednak wydaje, e w Polsce ju by nas spisa i kaza paci, a tutaj jeszcze nam dobranoc powiedzia przy wyjciu. Mona i tak... ukasz Kolejny artyku z cyklu zapocztkowanego w EP 10/2007. Zapraszamy do lektury niniejszych materiaw, do komentowania i przysyania wasnych opracowa dotyczcych szeroko pojtej kultury. Miej lektury! Kolejny artyku z cyklu zapocztkowanego w EP 10/2007. Zapraszamy do lektury niniejszych materiaw, do komentowania i przysyania wasnych opracowa dotyczcych szeroko pojtej kultury. Miej lektury! Poznaj obyczaje przyjaciela, a nie bdzie nienawici Horacy Naszym blinim nie jest nasz ssiad, ale ssiad naszego ssiada tak myli kady nard Fryderyk Nietsche W poprzednim artykule, pod tytuem Podmiot i wymiary kultury pierwsze spotkanie z klasyfikacj kultur zapoznalimy si, a waciwie dopiero liznlimy temat dotyczcy wymiarw kultury. Przedstawione wczeniej typologie, takie jak: kultura zachodnia kultura wschodnia, czy chociaby kultura wysokiego kontekstu, czy niskiego kontekstu byy zaledwie pierwszymi niemiaymi prbami okrelenia czy zdefiniowania kultur. Typologie te zostay stworzone dla rozrnienia kultur pod jednym, no czasami dwoma wzgldami, ale daleko byo im jeszcze do pniejszych teorii i propozycji, ktre opisuj kultury praktycznie we wszystkich jej przejawach. Od czego trzeba byo jednak zacz i dlatego koncepcje E. Halla (wysoki i niski kontekst) zasuguj na zastanowienie oraz rozwaenie zasadnoci tego podziau. Jednak wspczesnym twrc wymiarw kultury (w szerokim tego sowa znaczeniu) jest Geert Hofstede najczciej cytowany autor w zakresie nauk spoecznych, wykadowca wielu renomowanych uczelni oraz konsultant organizacji midzynarodowych.

A po nim inni, midzy innymi Fons Trompenaars czy Harry Triandis i Richard Gesteland. Zacznijmy nasze bliskie spotkania z wymiarami kultury od pierwszych prb okrelenia kultur i ich wymiarw E. Hall amerykaski etnolog, ktry wyrni dwie grupy kultur: kultury wysokiego kontekstu oraz kultury niskiego kontekstu. W czym przejawiaj si rnice midzy kulturami reprezentujcymi jedn z grup? W kulturach wysokiego kontekstu, takich jak: kultury azjatyckie (Japonia, Chiny czy kraje muzumaskie) komunikowanie odbywa si w sposb niebezporedni, nazwa je mona komunikowaniem miedzy wierszami, kada informacja jedynie w niewielkim stopniu umieszczona jest w przekazie, wiksza jej cz mieci si w czowieku odbiorcy. W kulturach niskiego kontekstu, takich jak: kraje Europy Zachodniej, czy Ameryki Pnocnej komunikowanie odbywa si w sposb bezporedni, to znaczy, e cay przekaz ma oznacza jedynie to, co zostao powiedziane, nie ma tu adnego czytania midzy wierszami. Zatem co naley zapamita z charakterystyk obu rodzajw kultur? Najwaniejsze wydaje si pamitanie o tym, e w kulturach niskiego kontekstu znaczenie ma tylko to, co zostao powiedziane i przedstawione, e nie ma tu drugiego dna, natomiast w przypadku wysokiego kontekstu proces komunikowania jest niezwykle skomplikowany aby dobrze zrozumie komunikat naley wiedzie jakie normy i wartoci kieruj danym spoeczestwem, jakiego rodzaju rejestry komunikowania stosowane s w okrelonych sytuacjach, aby unikn takiego problemu, jaki napotkaa belgijska pisarka Amelie Nothomb urodzona w Japonii, crka belgijskiego dyplomaty, ktra po latach postanawia zwiza ycie z Japoni i ktra w swej ksice pod tytuem Z pokor i unieniem1 opisuje swoje perypetie jako pracownicy wielkiej japoskiej korporacji. Historia ta jest doskona kronik rnic kulturowych jakie dziel kraje nalece do grup komunikujcych w rnych kontekstach. W dalszej czci artykuu omwimy teorie dwch naukowcw zajmujcych si wymiarami kultury: teori Geerta Hofstede oraz teori Fonsa Trompenaarsa. Dlaczego jedynie tymi dwiema? Poniewa obejmuj one najwikszy zakres sfer ycia czowieka. Jako pierwsz omwimy teori Geerta Hofstede2, ktry wyodrbni, na podstawie analizy wielu danych, pochodzcych z ankiet wypenionych przez pracownikw 50 filii firmy IBM na caym wiecie, 5 wymiarw: kolektywizm versus indywidualizm, msko versus kobieco, niskie versus wysokie unikanie niepewnoci, orientacja dugoterminowa versus orientacja krtkoterminowa, duy versus may dystans wadzy. Wszystkie wyej wymienione wymiary, w przypadku kultur azjatyckich nie do koca speniy swoje zadania, dlatego te na potrzeby lepszego ich zdefiniowania powsta szsty wymiar: dynamizm konfucjaski. W dalszej czci artykuu postaram si przedstawi podstawowe cechy kadego z wymiarw, musz jednak podkreli, e jest to wiedza tak szeroka, i w niniejszym artykule pojawi si jedynie najwaniejsze elementy definicji, zatem zaczynamy: Kolektywizm indywidualizm: Spoeczestwa kolektywistyczne charakteryzuj si tym, e dobro grupy przedkadane jest nad dobro jednostki termin ten ma z pewnoci polityczne konotacje dla czytelnikw, jednak w kontekcie opisu wymiarw kultury nie ma adnego zabarwienia politycznego, poniewa nie odnosi si do wadzy, a do siy wpywu, jak ma grupa. W spoeczestwach kolektywistycznych bdziemy mieli do czynienia z niszymi wskanikami przestrzegania praw czowieka, a prawa i zasady bd rniy si w zalenoci od grupy, rwnie opinie jednostki bd uzalenione od przynalenoci do grupy. Pastwo peni tutaj dominujc rol w gospodarce, a ideologie rwnoci przewaa bd nad ideologiami wolnoci osobistej. W takim typie spoeczestwa najwaniejsza jest harmonia i zgoda, a ycie prywatne zdominowane jest przez grup lub grupy. Wanym ideaem jest tutaj take idea patriotyzmu. Natomiast na polu zawodowym w tego typu spoeczestwach mamy do czynienia z mniejsz mobilnoci zawodow, relacje midzy pracodawc a pracownikiem przypominaj wizy rodzinne, a indywidualne nagradzanie pracownika zakca harmoni. Spoeczestwa indywidualistyczne, w ktrych dobro jednostki jest przedkadane nad dobro grupy stanowi mniejszo. Model rodziny skada si tu jedynie z rodzicw i dzieci (coraz czciej z jednego rodzica i dzieci), kuzyni oraz krewni yj osobno i rzadko si ich widuje. W tego typu kulturze kadzie si nacisk na indywidualne postrzeganie rzeczywistoci kady powinien mie wasne zdanie. Pastwo odgrywa ograniczon rol w gospodarce. Oprcz tego zaznaczy naley, i w krajach tego rodzaju

mamy do czynienia z wyszym wskanikiem przestrzegania praw czowieka, panuje tutaj zasada, ktra mwi, e prawa i zasady powinny by takie same dla wszystkich, przewaaj tu ideologie wolnoci osobistej nad ideologiami rwnoci. Jeli chodzi o sfer zawodow, to pracownicy wykazuj si wiksz mobilnoci, a relacje midzy pracodawc a pracownikiem s kontraktem zawieranym na rynku pracy. Podkreli naley, e w kulturach raczej kolektywistycznych ni indywidualistycznych relacje midzy ludzkie s waniejsze od realizacji zada, dlatego te w spoeczestwach azjatyckich (takich jak Chiny, Japonia, czy krajach muzumaskich: Arabia Saudyjska, Egipt, etc. interesy robi si i nawizuje si wspprac Z OSOB, A NIE Z FIRM). Natomiast kultury indywidualistyczne (takie jak kultury anglosaskie czy skandynawskie) cechuje nadawanie wikszego znaczenia realizacji zada ni relacjom midzyludzkim. Naley podkreli, e wyksztacenie zwizku midzy jednostk a grup ma charakter przede wszystkim psychologiczny. Msko kobieco: Wymiar ten jest niezmiernie ciekawy, poniewa nie jest jeszcze jasno zdefiniowany we wszystkich sferach ycia, budzi najwicej kontrowersji, natomiast jedno mona powiedzie z ca pewnoci, e jest to wymiar dotyczcy najgbszych wartoci i norm spoecznych, bo przecie role spoeczne mog by narzucone, ale ju to jak ludzie si z tym czuj, tkwi z nich bardzo gboko. Msko to cecha spoeczestw, w ktrych role spoeczne zwizane z pci s jasno okrelone (na przykad Japonia), od mczyzn oczekuje si asertywnoci, nakierowania na sukces, natomiast od kobiet skromnoci, czuoci i troskliwoci o jako ycia. W tego typu spoeczestwach wane s wyzwania, zarobki i postp, a okazywanie uczu i dbanie o relacje midzyludzkie jest zadaniem dla kobiet. Zadania dla kadej pci wpajane s od dziecistwa i tak: chopcy bawi si, by ze sob konkurowa (natomiast dziewczynki, by wsplnie spdzi czas :). Wydaje mi si, e jedn z najwaniejszych cech takiego spoeczestwa jest zasada, e pomaga si jedynie tym, ktrzy na t pomoc zasuguj i NIE S TO Z PEWNOCI JEDNOSTKI NAJSABSZE W SPOECZESTWIE. Kobieco charakteryzuje te spoeczestwa, w ktrych role spoeczne obu pci wzajemnie si przenikaj (tzn.: zarwno od mczyzn jak i od kobiet oczekuje si skromnoci, troskliwoci oraz dbania o jako ycia). Najwaniejsz wartoci s tu dobre relacje midzyludzkie, a sprawy duchowe i bytowe s przedmiotem troski dla obojga rodzicw. Jeli chodzi o dzieci (dziewczynki i chopcy), to tutaj bawi si one z tych samych powodw. Nadrzdn zasad jest tu: POMOC NAJSABSZYM JEDNOSTKOM W SPOECZESTWIE. Umysowe zaprogramowanie spoeczestw zwizane z tym wymiarem ma charakter spoeczny, ale co najwaniejsze: jest rwnie gboko emocjonalny. Na tym zakoczymy nasze spotkanie z klasyfikacj wymiarw kultury zaproponowan przez Geerta Hofstede. W kolejnym artykule przedstawi kolejne cztery wyodrbnione przez niego wymiary (niskie wysokie unikanie niepewnoci; orientacja dugoterminowa orientacja krtkoterminowa; duy may dystans wadzy oraz ostatni dynamizm konfucjaski) , a w dalszej czci zapoznamy si rwnie (jak wspominaam wczeniej) z teori Fonsa Trompenaarsa i jego wymiarami. Kto mgby zapyta: Po co to wszystko? Ju odpowiadam: jest to niezwykle istotne, aby (mowa o tym bya w pierwszym artykule serii) pozna wartoci i normy kierujce dziaaniem ludzi bdcych przedstawicielami danej kultury. Ma to niebagatelne znaczenie, na przykad dla prawnikw :), by zrozumie podejcie do prawa w danym kraju oraz to sposobw jego przestrzegania bd nie, do tego jak wane w danym spoeczestwie s zasady i dlaczego w USA prawo oparte jest na precedensach odstpach od normy. Zatem drogi czytelniku: ODWAGI!!! A WIAT WYDA CI SI NIECO BARDZIEJ LOGICZNY I PRZYJAZNY!!! Francja z pierwszej rki ... Wieczorami Place de la Victoire jest peen ludzi. Tutaj weekend zaczyna si troch wczeniej, bo ju od czwartku nikt nie myli o pracy ani o nauce. Co prawda w pitek trzeba jeszcze pj na zajcia, ale studenci si tym nie przejmuj: impreza trwa od czwartku i tak do koca weekendu. Tramwaje wieczorem s pene ludzi. Ktrego popoudnia poszlimy wiksz grup do miejskiego ogrodu,

usiedlimy na trawie, otworzylimy tutejsze (albo belgijskie) piwo (w sklepach nie jest a tak drogie jak w knajpach i mona je kupi w normalnych butelkach, a nie w tych ich 0,2) i si integrowalimy. Takie prawdziwe ycie erasmusowostudenckie (ja erasmusem, jak wiecie, nie jestem, ale wszyscy mnie tutaj tak traktuj i ju mi si powoli nudzi tumaczenie, na jakich zasadach ja tutaj waciwie przyjechaem). Potem podjecha policjant na dziwnym pojedzie, powiedzia, e zamykaj ju i musimy wyj. A i ebymy nie zostawili butelek na trawniku i e w ogle to nie powinnimy tutaj pi. Co mi si jednak wydaje, e w Polsce ju by nas spisa i kaza paci, a tutaj jeszcze nam dobranoc powiedzia przy wyjciu. Mona i tak... ukasz Powyszy fragment maila naszego korespondenta z Francji, z Bordeaux dotyczy francuskich weekendw oraz sposobu spdzania czasu przez modych i starych Francuzw oraz ludzi, ktrzy znaleli si tam na jaki czas. Drogi czytelniku pamitaj, e jest we Francji kilka witoci: po pierwsze przerwa na le djeuner = lunch, po drugie weekend oraz tak zwane le pont (znienawidzone oraz kompletnie niezrozumiae dla obcokrajowcw we Francji zjawisko). Co to jest le djeuner? Jest to wity czas dla Francuzw, niezalenie od tego czy mwimy o Francuzach w Paryu, czy w maej wiosce, wszystko wtedy jest zamknite, bo ... Francuz je [ju w XVIII wieku kardyna Richelieu radzi swoim rodakom, aby znaczn cz dnia powicali rozkoszom stou :)]. A co moemy powiedzie o synnych le pont? Jeli jakie wito wypada we czwartek, to kady Francuz przy zdrowych zmysach korzysta z tak zwanego le pont czyli bierze wolny dzie w pitek i moe sobie gdzie wyjecha, eby na przykad skosztowa wspaniaego sera koziego, ktry produkowany jest w znikomej iloci w maym opactwie na drugim kocu Francji... wspomn jedynie dla przypomnienia, e tydzie pracy we Francji wynosi 35 godzin, a wikszo tygodnia Francuz spdza na planowaniu weekendu :) Mieszkajc we Francji musisz przyswoi sobie francuski sposb pracy (kultur ich organizacji), ale przede wszystkim francuski sposb spdzania wolnego czasu. W kontekcie maila od ukasza warto byoby wspomnie o francuskim podejciu do prawa scena z policjantem ale... jest to temat rzeka, ktry poruszymy w nastpnym spotkaniu.

Amelie Nothomb Z pokor i unieniem, Warszawa 2002 r.

www.geert-hofstede.com