Wypalenie zawodowe

23-05-2008 Dodaj do |

Pierwsze badania nad syndromem wypalenia zawodowego odnoszono wycznie do zawodw zwizanych zwizanych z niesieniem pomocy innym ludziom (suba zdrowia, nauczyciele itp.). W zwizku z tym, pierwsze wzmianki dotyczce problemu wypalenia zawodowego, ktre pojawiy si w rdach pimienniczych w latach pidziesitych XX wieku za spraw Schwartza i Willa, opisyway badania nad pielgniarkami.

Zobacz rwnie:

Niemiao Asertywno - sposb na stres i dobre relacje Samotno Zmiana osobista - zmie swoje ycie Asertywno

W 1980 roku Cherniss zdefiniowa wypalenie zawodowe jako "chroniczny (przeduajcy si) stres pracy, gdzie wymagania stawiane w miejscu pracy wyczerpuj i przekraczaj moliwoci indywidualnych zasobw". W tym samym czasie Edelwich i Brodsky opisuj syndrom burnout jako "progresywn utrat idealizmu, energii i celu w pracy, dowiadczan przez ludzi w zawodach "helping professions" jako skutek ich pracy" Jako pierwszy pojecie bornout zastosowali psycholog spoeczny Christina Maslach (1981) oraz psychoanalityk Herbert Freudenberger (1983), ktrzy zaobserwowali u swoich badanych pewne symptomy, ktre wskazyway na brak motywacji do pracy. Wedug Maslach wypalenie zawodowe to: "zespl fizycznego i emocjonalnego wyczerpania, ktrego rezultatem jest rozwj negatywnej samooceny i negatywnego nastawienia do pracy oraz spadek zainteresowania problemami pacjenta". Autorka definicji stworzya specjalny kwestionariusz badajcy syndrom burnout Maslach Bournout Inventory (MBI), ktrym posuyam si prowadzc wasne badania. W 1982 roku Veniga opisa wypalenie zawodowe jako:

"destruktywny psychologiczny stan wywoany frustracj z niezadowalajcej pracy zawodowej, ktry obnia wydajno pracownika". Tego samego roku Pines, Aronson i Kafry stworzyli now definicje problemu piszc, e to: "stan fizycznego, zaangaowanie Koncepcja Wedug Maslach wypalenie emocjonalnego si i umysowego wyczerpania spowodowany w sytuacje emocjonalnie Christiny zawodowe przebiega wedug przez dugotrwae obciajce". Maslach nastpujacegoschematu:

I. stadium wyczerpanie emocjonalne - pojawia si zmczenie fizyczne, dolegliwoci ze strony ukadu pokarmowego, ble gowy, zaburzenia snu, osabienie ukadu immunologicznego. Sprzyja to ograniczaniu kontaktu z klientami lub pacjentami, poprzez zwikszanie przerw w pracy.

II. stadium depersonalizacja - przejawia si poprzez dystansowanie si fizyczne lub psychiczne w stosunku do pacjenta lub klienta, a take negatywne przekonanie, e osoba potrzebujca pomocy zasuguje na los jaki jspotka i nie jest warta godnego traktowania. III. stadium brak poczucia osobistych osigni i kompetencji w zwizku z wykonywaniem pracy przejawia si w przewiadczeniu pracownika o wasnej niekompetencji i braku kontroli nad sprawami zawodowymi, a take trudnoci w koncentracji na problemie i opanowywaniu emocji, niezadowolenie i niech do wykonywanej pracy. IV. stadium zaangaowanie w prace - zostao przez autork wykluczone z teorii, poniewa pniejsze badania nie potwierdziy zwizku tego studium z pozostaymi. Tak wic trzy powysze stadia s uznawane za podstawowe wymiary syndromu wypalenia zawodowego. Stadia te mog wystpowa cznie lub pojawia si kolejno u poszczeglnych osb, ktre najczciej zupenie nie s wiadome narastajcego problemu, ktrego rde naley si doszukiwa wycznie w rodowisku zewntrznym (czynniki sytuacyjne, spoeczne, organizacyjne). Koncepcja R. Gobiewskiego

Badania przeprowadzane przez Gobiewskiego opieray si na teorii stworzonej przez Maslach. Autor posuy si jednak zmodyfikowan wersja kwestionariusza MBI, co i tak potwierdzio trjfazowy charakter syndromu burnout. To co rnicuje Gobiewskiego od Maslach to okrelenie zalenoci i kolejnoci wystpowania po sobie poszczeglnych stadiw. I. stadium depersonalizacja - przejawianie przez pracownika zdystansowania emocjonalnego oraz negatywne i bezprzedmiotowe traktowanie pacjenta. II. stadium poczucie braku osigni - bezsilno w realizacji zamierzonych planw, a take towarzyszca jej narastajca trudno w koncentracji na problemie. III. stadium wyczerpanie emocjonalne - pojawia si szereg odczu negatywnych, problemy z adaptacj, a take szukanie pomocy u innych osb. Na podstawie omiofazowy Faza wzajemnych model korelacji pomidzy wypalenia I (DEP) osigni L (PAC) (EEX) L II H L L III L L L powyszymi stadiami, Gobiewski zawodowego, przedstawiony IV H H L H H V L L VI H L H skonstruowa poniej: VII L H H VII H H H

wypalenia

Depersonalizacja Brak poczucia

Wyczerpanie

emocjonalne

Kad faz charakteryzuj trzy wymiary o dwch stopniach nasilenia si objaww: niski (L - low) i wysoki (H high). I. faza - okrela niski poziom wypalenia zawodowego w zakresie wszystkich trzech wymiarw II-VII. faza okrela redni poziom wypalenia w zakresie wszystkich trzech wymiarw

VIII. faza okrela wysoki poziom wypalenia w zakresie wszystkich trzech wymiarw. Jest to klasyczna posta syndromu burnout. Koncepcja Tadeusza Marka i Noworola (1993)

Opierajc si na powyszych koncepcjach syndromu wypalenia zawodowego badacze Marek i Noworol na podstawie analizy skupie opracowali typologiczny model syndromu burnout, odpowiadajcy fazom wyodrbnionym przez Gobiewskiego: Cyfry rzymskie oznaczaj skupienia potraktowane jako kolejne fazy wedug modelu Gobiewskiego: Etap A (faza I) brak wypalenia zawodowego (jak u Gobiewskiego)

Etap Etap

B C

(faza (faza (faza

II, IV, VIII)

III, VI, wysokie

V)

redni VII) wypalenia

stopie umiarkowane zawodowe

wypalenia wypalenie na

zawodowego zawodowe trzech

Etap D wymiarach.

wszystkich

Wedug autorw niniejszej koncepcji, kada jednostka wypala si zawodowo w sposb indywidualny i charakteryzuje j przynaleno do konkretnego skupienia. Metoda ta jest oparta na zasadzie stopniowego nasilania si objaww zespou burnout. Kada osoba wchodzca w skad konkretnej fazy znajduje si na tym samym etapie procesu wypalenia, tak wiec ma podobny ukad wynikw na skali MBI. Aneta psychoporada.pl Styska