UOKiK Sprawozdanie 2010pl

SpraWozdanie z dziaalnoci 2010
Warszawa 2011
Urzd ochrony Konkurencji i Konsumentw plac Powstacw Warszawy 1 00-950 Warszawa www.uokik.gov.pl
copyright 2011 Urzd ochrony Konkurencji i Konsumentw iSBn 978-83-60632-59-8
SpraWozdanie z dziaalnoci 2010
Warszawa 2011
>> SPraWozdanie z dziaalnoci 2010
Spis treci
Sowo wstpne 1.informacje oglne
1.1. 1.2. 1.3. 1.4. organizacja UoKiK Stan zatrudnienia Budet roczny UoKiK Kary pienine 7 9 10 10 11 12 12
2.Prace legislacyjne 3.ochrona konkurencji praktyki ograniczajce konkurencj oraz kontrola koncentracji
3.1. 3.2. 3.3. 3.4. 3.5. informacje oglne Praktyki ograniczajce konkurencj Kontrola koncentracji przedsibiorcw orzecznictwo sdowe w sprawach antymonopolowych Stosowanie przez Prezesa UoKiK unijnego prawa konkurencji
15 16 16 23 27 29 30 32 34 34 34 36 37 40 41 41 43 43 43 44 44 44 44
4.Badania i analizy rynku 5.Pomoc publiczna 6.ochrona zbiorowych interesw konsumentw

6.1. 6.2. 6.3. 6.4. 6.5. informacje oglne Praktyki naruszajce zbiorowe interesy konsumentw orzecznictwo sdowe w sprawach dotyczcych naruszenia zbiorowych interesw konsumentw niedozwolone postanowienia umowne Wsppraca z organizacjami konsumenckimi
7.oglne bezpieczestwo produktw

7.1. 7.2. 7.3. 7.4. informacje oglne Postpowania w sprawie oglnego bezpieczestwa produktw dobrowolne powiadomienia od przedsibiorcw System rapex
8.System nadzoru rynku

8.1. 8.2. 8.3. informacje oglne Postpowania z zakresu systemu oceny zgodnoci Wsppraca z organami wyspecjalizowanymi
9.nadzr nad inspekcj Handlow

9.1. 9.2. informacje oglne System monitorowania i kontrolowania jakoci paliw
45 45 45 47 48 51 51 51 54 54 55 56
10.Wsppraca z zagranic i kontakty z instytucjami unijnymi

10.1. Wsppraca multilateralna 10.2. Wsppraca bilateralna
11.dziaalno informacyjno-edukacyjna
11.1. 11.2. 11.3. 11.4. 11.5. Konferencje naukowe Projekty internetowe Pozostae projekty Wsppraca ze rodkami masowego przekazu dziaalno wydawnicza
Szanowni Pastwo, z przyjemnoci przedstawiam Pastwu Sprawozdanie z dziaalnoci Urzdu Ochrony Konkurencji i Konsumentw za 2010 rok. rok 2010 by dla nas szczeglny. Upyn on pod hasem obchodw jubileuszu XX-lecia UoKiK, podczas ktrych podejmowalimy wiele dziaa i inicjatyw, majcych na celu przypomnienie przedsibiorcom i konsumentom o roli, jak we wspczesnej gospodarce odgrywaj przepisy antymonopolowe. Prowadzona w tym czasie dziaalno informacyjna i edukacyjna Urzdu zmierzaa do podniesienia wiadomoci prawnej i ekonomicznej wszystkich uczestnikw rynku. W ramach obchodw XX-lecia Urzdu zorganizowalimy szereg konferencji, debat i spotka z przedsibiorcami. Miay one na celu zwrcenie uwagi profesjonalnych podmiotw na najwaniejsze zagadnienia zwizane z egzekwowaniem przez organ antymonopolowy przepisw prawa ochrony konkurencji. zwikszeniu transparentnoci dziaa Urzdu oraz wzmocnieniu zaufania przedsibiorcw do organu suyo opracowanie Wyjanie w sprawie kryteriw i procedury zgaszania zamiaru koncentracji Prezesowi UOKiK. dokument ma za zadanie podnie wrd zainteresowanych przedsibiorcw poziom wiedzy na temat obowizku zgaszania zamiaru koncentracji, a take uatwi interpretacj przepisw regulujcych procedur notyfikacji. Ubiegy rok by czasem bardzo intensywnych dziaa z zakresu ochrony konkurencji. Przeprowadzilimy 143 postpowania antymonopolowe w sprawach praktyk ograniczajcych konkurencj oraz 222 w sprawach kontroli koncentracji. Wykrylimy kolejne zmowy cenowe na rynku farb i lakierw. dostp do dowodw uzyskalimy od przedsibiorcw, ktrzy skorzystali z programu agodzenia kar leniency. W ramach realizacji zada majcych na celu ochron sabszych uczestnikw rynku Prezes UoKiK prowadzi 272 postpowania dotyczce naruszenia zbiorowych interesw konsumentw oraz podejmowa szereg dziaa sucych wyeliminowaniu z obrotu prawnego niedozwolonych postanowie umownych. Przebadalimy rynek usug bankowych, ubezpieczeniowych pod ktem stosowania w umowach klauzul abuzywnych. Sprawdzilimy rwnie, czy prawa konsumentw przestrzegane s w transakcjach zawieranych na odlego. Bardzo istotn rol Prezesa UoKiK jest udzia w procesie legislacyjnym. W 2010 roku opiniowalimy prawie 3 tys. aktw prawnych pod ktem ich zgodnoci z prawem ochrony konkurencji i konsumentw. W publikacji omwiono take zadania Prezesa zwizane z systemem nadzoru rynku, oglnym bezpieczestwem produktw oraz systemem kontrolowania jakoci paliw. licz, e publikacja ta przybliy czytelnikom obszary dziaalnoci i wyniki pracy Urzdu w 2010 roku. Zapraszam do lektury.
Magorzata Krasnodbska-Tomkiel Prezes Urzdu Ochrony Konkurencji i Konsumentw
1.Informacje oglne
Misj Urzdu ochrony Konkurencji i Konsumentw jest podnoszenie dobrobytu konsumentw poprzez ochron i tworzenie warunkw dla funkcjonowania konkurencji. Prezes UoKiK jest centralnym organem administracji rzdowej. W ramach kompetencji przyznanych mu przez Ustaw o ochronie konkurencji i konsumentw1 sprawuje on nadzr nad rynkiem i konkurencj oraz chroni zbiorowe interesy konsumentw. Swoje zadania wykonuje z pomoc Urzdu ochrony Konkurencji i Konsumentw. Podstawowym narzdziem Prezesa UoKiK w ochronie konkurencji jest prowadzenie postpowa w sprawach praktyk ograniczajcych konkurencj naduywania pozycji dominujcej na rynku oraz zawierania niedozwolonych porozumie (np. zmw cenowych). z kolei instrumentem sucym ochronie sabszych uczestnikw rynku s postpowania w sprawach praktyk naruszajcych zbiorowe interesy konsumentw. W obu przypadkach czynnoci organu mog zakoczy si nakazem zaniechania narusze oraz naoeniem kary pieninej do 10 proc. przychodu osignitego w roku poprzedzajcym wydanie decyzji. Powysze kompetencje stanowi dziaania ex post, a wic podejmowane s w przypadku, gdy skutki sprzecznej z prawem praktyki przedsibiorcy wpyny ju negatywnie na rynek i jego uczestnikw. Prezesowi UoKiK przysuguje rwnie prawo podejmowania ingerencji ex ante, majcych na celu zapobieganie sytuacjom, w ktrych konkurencja zostanie istotnie ograniczona, m.in. przez powstanie podmiotu dominujcego na rynku. S one realizowane w ramach kontroli koncentracji przedsibiorcw. Prezes UoKiK stale monitoruje rwnie stan koncentracji gospodarki i zachowania rynkowe przedsibiorcw. Bardzo istotn sfer dziaalnoci Prezesa UoKiK jest udzia w procesie legislacyjnym, w ramach ktrego corocznie opiniuje rednio okoo 2 tysicy aktw prawnych. Ponadto od 2004 roku Prezes UoKiK opiniuje projekty pomocy publicznej udzielanej przedsibiorcom w ramach programw pomocowych oraz decyzji indywidualnych. S one nastpnie przekazywane Komisji europejskiej, ktra jest jedynym organem wadnym do rozstrzygania w sprawach zgodnoci wsparcia ze wsplnym rynkiem. na podstawie sprawozda podmiotw przyznajcych pomoc oraz jej beneficjentw Prezes UoKiK przygotowuje roczne raporty o pomocy udzielonej przez pastwo. z myl o sabszych uczestnikach rynku Urzd prowadzi cykliczne kontrole wzorcw umw stosowanych przez przedsibiorcw. dziaania te zmierzaj do wyeliminowania z obrotu prawnego niedozwolonych postanowie ksztatujcych prawa i obowizki konsumentw w sposb sprzeczny z dobrymi obyczajami i raco naruszajcych ich interesy. ochronie zdrowia i ycia konsumentw su postpowania w sprawach oglnego bezpieczestwa produktw. W ich wyniku Prezes UoKiK moe nakaza wycofanie z rynku wyrobu stwarzajcego zagroenie i naoy na przedsibiorc kar pienin w wysokoci do 100 tys. z. Prezes UoKiK prowadzi rwnie postpowania wobec podmiotw naruszajcych przepisy Ustawy o systemie oceny zgodnoci na podstawie dyrektyw nowego podejcia. Postpowania mog zakoczy si m.in. nakazem wycofania wyrobu z rynku. Prezes UoKiK w ramach swoich kompetencji organizuje, zleca i koordynuje kontrole prowadzone przez 16 wojewdzkich inspektoratw inspekcji Handlowej. Wydaje ponadto wytyczne i zalecenia zapewniajce jednolito postpowa prowadzonych przez inspektoraty i opracowuje informacje i raporty zawierajce wyniki przeprowadzonych kontroli. UoKiK odpowiedzialny jest take za zarzdzanie systemem monitorowania i kontrolowania jakoci paliw ciekych.
Ustawa z dnia 16 lutego 2007 roku o ochronie konkurencji i konsumentw (dz. U. z 2007 r. nr 50, poz. 331 z pn. zm.).
1.1. Organizacja UOKiK

W 2010 roku Urzdem kierowali: Prezes Magorzata Krasnodbska-Tomkiel i Wiceprezesi Magorzata Kozak i Jarosaw Krl. organizacj Urzdu okrela statut nadany przez Prezesa rady Ministrw zarzdzeniem nr 146 z dnia 23 grudnia 2008 roku (M.P. nr 97, poz. 846 z pn. zm.). W skad UoKiK wchodz: centrala, dziewi delegatur (w Bydgoszczy, Gdasku, Katowicach, Krakowie, lublinie, odzi, Poznaniu, Warszawie i we Wrocawiu) oraz dziewi laboratoriw sze analityczno-kontrolnych i trzy wyspecjalizowane (w Bydgoszczy, Katowicach, Kielcach, lublinie, odzi, olsztynie, Poznaniu, Warszawie i we Wrocawiu).
rys. 1. Schemat organizacyjny UoKiK
Prezes
Wiceprezes
departament Monitorowania Pomocy Publicznej departament inspekcji Handlowej departament nadzoru rynku laboratoria
Wiceprezes
departament Polityki Konsumenckiej departament analiz rynku delegatury
dyrektor Generalny
Biuro dyrektora Generalnego departament Budetu i administracji Samodzielne stanowisko ds. audytu Wewntrznego Samodzielne stanowisko ds. informacji niejawnych departament Kontroli Koncentracji departament ochrony Konkurencji departament Wsppracy z zagranic i Komunikacji Spoecznej departament Prawny Sekretariat Prezesa
1.2. Stan zatrudnienia

Stan zatrudnienia w Urzdzie w 2010 roku, z uwzgldnieniem struktury zawodowej i fluktuacji kadr, przedstawiaj kolejne tabele.
Stan zatrudnienia w UoKiK
osoby
1 stycznia 2010 r. 31 grudnia 2010 r. rednio w roku 440 457 446,06
etaty
424,425 442,5 431,47
10
11
Struktura zawodowa i wiekowa pracownikw UoKiK
2
Wiek wg rocznika
do 30 31-40 41-55 56 i powyej razem
Prawnicy
60 73 16 3 152
Ekonomici
22 35 20 14 91
Inne zawody
67 63 60 24 214
Razem
149 171 96 41 457
Procent ogu zatrudnionych

32,6 37,4 21 9
Wyksztacenie pracownikw UoKiK wedug struktury wiekowej
Wiek wg rocznika
do 30 31-40 41-55 56 i powyej razem
Stopie naukowy doktora

0 9 1 3 13
Magisterium lub licencjat

139 157 73 31 400
Pozostae
10 5 22 7 44
Razem
149 171 96 41 457
Fluktuacja kadr w 2010 roku
osoby
zatrudniono rozwizano stosunek pracy 49 28
etaty
46,35 26,75
1.3. Budet roczny UOKiK

cakowity budet roczny to 49,913 mln z, w tym:
> > > >
Urzd ochrony Konkurencji i Konsumentw 47,813 mln z, dotacje na finansowanie zada pastwowych zwizanych z ochron konsumentw, zlecanych do realizacji stowarzyszeniom 1,735 mln z, zadania zwizane z przygotowaniem, obsug i sprawowaniem przewodnictwa Polski w radzie Unii europejskiej w drugiej poowie 2011 roku 361 tys. z, zadania zwizane z obron narodow 4 tys. z.
Wszystkie dane liczbowe zawarte w Sprawozdaniu przedstawiaj stan na 31 grudnia 2010 roku.
1.4. Kary pienine

UoKiK w 2010 roku naoy kary pienine na kwot 347,561 mln z, w tym: za stosowanie praktyk ograniczajcych konkurencj 158,829 mln z, za brak wspdziaania podczas kontroli 123,246 mln z, za zwok w wykonaniu decyzji 87,661 mln z, za stosowanie praktyk naruszajcych zbiorowe interesy konsumentw 64,658 mln z, za nieudzielenie informacji 359,4 tys. z, w zakresie oglnego bezpieczestwa produktw 315,5 tys. z, za niezgoszenie zamiaru koncentracji lub dokonanie koncentracji bez uzyskania wymaganej zgody Prezesa UoKiK 65 tys. z.
W rejestrze kar pieninych istniej nalenoci Skarbu Pastwa wynikajce z prawomocnych decyzji, wydanych do 31 grudnia 2010 roku, w wysokoci 7,388 mln z. W tych sprawach prowadzono postpowania egzekucyjne.
2.Prace legislacyjne
Prezes UoKiK jest zobowizany do opracowywania rzdowych projektw aktw prawnych dotyczcych ochrony konkurencji i konsumentw. S one uzgadniane z odpowiednimi resortami, a nastpnie przedkadane do akceptacji radzie Ministrw. z inicjatywy Urzdu prowadzone byy prace m.in. nad: zaoeniami do projektu i projektem Ustawy o kredycie konsumenckim, zaoeniami do projektu i projektem Ustawy o zmianie Ustawy o szczeglnych warunkach sprzeday konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego, zaoeniami do projektu Ustawy o timeshare, projektem rozporzdzenia rady Ministrw w sprawie informacji skadanych przez podmiot ubiegajcy si o udzielenie pomocy de minimis, projektem rozporzdzenia rady Ministrw w sprawie wyczenia okrelonych porozumie wertykalnych w sektorze pojazdw samochodowych spod zakazu porozumie ograniczajcych konkurencj.
Ponadto Urzd bra udzia w pracach m.in. nad: projektem Ustawy o refundacji lekw, rodkw spoywczych specjalnego przeznaczenia ywieniowego i wyrobw medycznych, zaoeniami do projektu Ustawy o zmianie ustawy Prawo bankowe i ustawy Kodeks postpowania cywilnego, zaoeniami do projektu Ustawy o zmianie Ustawy o utrzymaniu czystoci i porzdku w gminach i o zmianie innych ustaw, zaoeniami do projektu ustawy Prawo pocztowe, projektem Ustawy o dopuszczeniu pojazdw do ruchu drogowego.
12
13
Zaangaowanie Urzdu w prace legislacyjne nad najwaniejszymi projektami aktw prawnych w 2010 roku
Projekt Ustawy o kredycie konsumenckim nowe regulacje maj dotyczy kredytw o wartoci do 75 tys. euro lub 255,55 tys. z (obecnie jest to 80 tys. z lub rwnowarto tej kwoty w innej walucie). zgodnie z projektowan regulacj zostanie wyduony do 14 dni termin na odstpienie od umowy (obecnie termin ten wynosi 10 dni) i wprowadzony jednolity dla wszystkich krajw czonkowskich Ue formularz zawierajcy podstawowe informacje o kredycie. Ponadto instytucje finansowe bd miay moliwo pobierania rekompensaty w przypadku wczeniejszej spaty poyczki przez konsumenta. nowe przepisy obejm nie tylko banki, lecz take wszystkie instytucje udzielajce kredytw i poyczek, jak SKoK-i czy parabanki. Prace nad zaoeniami i projektem ustawy rozpoczy si w 2009 roku, a w 2010 roku ustawa trafia do Sejmu. Zaoenia do projektu Ustawy o zmianie ustawy Prawo bankowe i ustawy Kodeks postpowania cywilnego zaoenia do projektu ustawy zostay przygotowane przez Ministerstwo Gospodarki. UoKiK w trakcie prac legislacyjnych zgasza uwagi, ktre przewidyway m.in. ograniczenie czynnoci bankowych, pozwalajcych bankom na wystawianie bankowych tytuw egzekucyjnych (BTe), i naoenie na banki obowizkw informacyjnych dotyczcych treci i skutkw owiadczenia o poddaniu si egzekucji. W opinii UoKiK BTe jest instrumentem zapewniajcym bankom uprzywilejowan pozycj w dochodzeniu roszcze, std te jego stosowanie powinno ogranicza si do najbardziej doniosych czynnoci. Prezes UoKiK zaproponowa rwnie wczenie do projektu uregulowa, ktre maj suy wzmocnieniu pozycji konsumentw, m.in. takie, aby owiadczenie o poddaniu si egzekucji stanowio oddzielny dokument dla kadego produktu bankowego. Uwagi UoKiK maj zosta uwzgldnione w projekcie ustawy, nad ktrym prace bd kontynuowane w 2011 roku. Zaoenia do projektu Ustawy Prawo pocztowe W celu wzmocnienia pozycji konsumenta na rynku usug pocztowych Prezes UoKiK zgosi swoje uwagi do zaoe do ustawy regulujcej t kwesti, przewidujcych m.in. rozszerzenie odpowiedzialnoci operatora za niewykonanie lub niewaciwe wykonanie powszechnej usugi pocztowej. Urzd uzna, e moliwo dochodzenia w postpowaniu sdowym, mediacyjnym lub przed staym sdem konsumenckim roszcze okrelonych w ustawie nie powinna by uzaleniana od wczeniejszego wyczerpania drogi reklamacyjnej. Ponadto wnioskowa o skrcenie terminu, w ktrym reklamacja jest rozpatrywana, z 90 do 30 dni.
14
15
Uwagi UoKiK zostay czciowo uwzgldnione. W padzierniku dokument zosta przyjty przez rad Ministrw i skierowany do rzdowego centrum legislacji, ktre rozpoczo prace nad opracowaniem projektu ustawy. Projekt Ustawy o refundacji lekw, rodkw spoywczych specjalnego przeznaczenia ywieniowego oraz wyrobw medycznych zastrzeenia UoKiK wzbudziy przede wszystkim plany wprowadzenia sztywnych mar i cen na leki refundowane. zdaniem Urzdu takie rozwizanie przeczy zasadom wolnego rynku. Gdyby bowiem zostao ono wprowadzone, hurtownie i apteki sprzedajce leki refundowane zostayby pozbawione moliwoci konkurowania. oznaczaoby to, e ani hurtownik, ani aptekarz, nawet jeli chciaby sprzedawa leki z nisz mar, nie mgby tego zrobi. W efekcie konsumenci ponieliby wysze wydatki na drosze leki. Jednoczenie zmniejszyaby si ich dostpnoci dla osb o niszych dochodach. zdaniem Urzdu waciwszym rozwizaniem byoby wprowadzenie mar maksymalnych. dziki temu konsumenci mieliby moliwo zakupu taszych lekw poniej ustalonych nieprzekraczalnych stawek. Jednoczenie zagwarantowana byaby ochrona pacjentw przed nieuzasadnionym podwyszaniem cen w acuchu dystrybucji lekw. Uwagi UoKiK nie zostay uwzgldnione. W padzierniku 2010 roku projekt aktu zosta skierowany do Sejmu. Prace nad ustaw nie zostay zakoczone.
3.Ochrona konkurencji praktyki ograniczajce konkurencj oraz kontrola koncentracji

Polityka konkurencji na lata 20082010 to dokument wyznaczajcy priorytety dziaalnoci Prezesa Urzdu w tym zakresie. Wskazywa on na potrzeb sprawniejszego wykrywania praktyk ograniczajcych konkurencj, zapewnienia przedsibiorcom bezpieczestwa prawnego i staego zwikszania przejrzystoci dziaa UoKiK. realizacji tego ostatniego postulatu suyy prace nad Wyjanieniami w sprawie kryteriw i procedury zgaszania zamiaru koncentracji Prezesowi UOKiK, o ktrych szerzej mowa w rozdziale 3.3. Polityka konkurencji przewidywaa ponadto bardziej efektywne eliminowanie nielegalnych praktyk na rynkach lokalnych, wspieranie i tworzenie konkurencji w sektorach regulowanych, aktywny udzia Polski na arenie midzynarodowej i rozpowszechnianie wiedzy dotyczcej ochrony konkurencji wrd wszystkich uczestnikw rynku. W 2010 roku na podstawie wnioskw pyncych z oceny dotychczasowej polityki konkurencji trway intensywne prace nad nowym dokumentem strategicznym UoKiK Polityk konkurencji na lata 2011-2013. W dokumencie zostan opisane cele i priorytety realizowane przez UoKiK w poprzednich latach. Jako najwaniejsze okrelono
m.in. usprawnienie funkcjonowania systemu kontroli koncentracji, rozwijanie moliwoci pozyskiwania materiau dowodowego w postpowaniach dotyczcych zwalczania antykonkurencyjnych porozumie i zwikszanie funkcjonalnoci i transparentnoci procedur w postpowaniach antymonopolowych.
3.1. Informacje oglne

chronic konkurencj, Urzd przeciwdziaa praktykom, ktre zagraaj uczciwej rywalizacji pomidzy przedsibiorcami. Podstawowym instrumentem jest prowadzenie postpowa antymonopolowych w sprawach praktyk ograniczajcych konkurencj antykonkurencyjnych porozumie i naduywania pozycji dominujcej. Wan rol w wykrywaniu niedozwolonych zachowa przedsibiorcw naruszajcych przepisy Ustawy o ochronie konkurencji i konsumentw odgrywaj delegatury UoKiK. naruszenia przepisw antymonopolowych na szczeblu regionalnym, cho trudno dostrzegalne z punktu widzenia caej gospodarki, mog bowiem bardzo niekorzystnie oddziaywa na przedsibiorcw i konsumentw na rynkach o zasigu lokalnym. Ponadto Prezes UoKiK kontroluje koncentracje dokonywane przez przedsibiorcw (fuzje i przejcia) w celu wyeliminowania ryzyka zwizanego z moliwoci powstania podmiotu o sile rynkowej zagraajcej konkurencji.
3.2. Praktyki ograniczajce konkurencj

Praktyki ograniczajce konkurencj prowadz do zakcenia mechanizmw wolnego rynku. nale do nich antykonkurencyjne porozumienia i naduywanie pozycji dominujcej. dla konsumentw takie zachowania skutkuj wysokimi cenami, ograniczon ofert i gorsz jakoci dostpnych dbr i usug, a dla przedsibiorcw trudnociami z wejciem na rynek albo dystrybucj towarw i usug. Przedsibiorcy, ktrzy dopuszczaj si amania regu konkurencji, powinni liczy si z reakcj ze strony Prezesa UoKiK. Po przeprowadzeniu postpowania antymonopolowego moe on nakaza w drodze decyzji administracyjnej zaniechania dziaa sprzecznych z prawem i naoy kar finansow w wysokoci do 10 proc. przychodu osignitego w roku poprzedzajcym wydanie decyzji. Jeeli w trakcie prowadzonego postpowania zostanie uprawdopodobnione, e przedsibiorcy zawarli antykonkurencyjne porozumienie lub naduyli swojej pozycji rynkowej, Prezes UoKiK moe przyj od nich zobowizanie do podjcia okrelonych dziaa w celu wyeliminowania tych narusze. Przyjmujc takie zobowizanie, organ antymonopolowy odstpuje od prowadzenia postpowania dowodowego i wydania decyzji stwierdzajcej stosowanie praktyki i naoenia kary. rozwizanie to zwiksza skuteczno dziaa Prezesa UoKiK, ktrego podstawowym zadaniem jest ochrona rynku i jego uczestnikw, nie za nakadanie sankcji na przedsibiorcw. od 2009 roku UoKiK stosuje Wytyczne w sprawie ustalania wysokoci kar pieninych nakadanych na przedsibiorcw za naruszenie prawa antymonopolowego. opracowanie dokumentu miao na celu zwikszenie transparentnoci w metodologii ustalania sankcji. Prezes UoKiK, ustalajc wysoko kary, oprcz szkodliwoci naruszenia bierze rwnie pod uwag korzyci, jakie osign przedsibiorca, naruszajc prawo, wpyw danej praktyki na rynek i czas jej trwania. Moe uwzgldni zarwno okolicznoci agodzce, takie jak zaprzestanie praktyki przed wszczciem postpowania przez UoKiK, dziaanie pod przymusem, dobrowolne usunicie skutkw naruszenia, jak i dodatkowo obciajce, jak rola lidera lub inicjatora praktyki czy wczeniej stwierdzone naruszenia prawa w tym zakresie. Postpowania antymonopolowe w sprawach praktyk ograniczajcych konkurencj wszczynane s wycznie z urzdu. nie wyklucza to jednak moliwoci pisemnego zawiadomienia Prezesa UoKiK o podejrzeniu stosowania niedozwolonej praktyki. W ubiegym roku Urzd otrzyma 369 zawiadomie, w wyniku czego wszcz 161 postpowa wyjaniajcych i 20 postpowa antymonopolowych. W sytuacji, gdy badana praktyka moe mie wpyw na handel midzy pastwami czonkowskimi Unii europejskiej, postpowanie antymonopolowe jest prowadzone take na podstawie przepisw prawa unijnego, czyli art. 101 i 102 Traktatu o funkcjonowaniu Unii europejskiej TFUe3.
od 1 grudnia 2009 roku, w zwizku z wejciem w ycie traktatu lizboskiego, TFUe zastpi Traktat ustanawiajcy Wsplnot europejsk TWe; w wyniku tego dotychczasowy art. 81 i 82 TWe to odpowiednio art. 101 i 102 TFUe.
16
17
Ogem
Postpowania antymonopolowe: Postpowania antymonopolowe w sprawach porozumie horyzontalnych5 w tym: prowadzone na podstawie art. 101 TFUE Postpowania antymonopolowe w sprawach porozumie wertykalnych6 w tym: prowadzone na podstawie art. 101 TFUE Postpowania antymonopolowe w sprawach naduycia pozycji dominujcej w tym: prowadzone na podstawie art. 102 TFUE Postpowania wyjaniajce: 103 2 507 76 2 370 23 0 18 0 17 0 9 0 143
Zakoczone w 2010 roku4

103
Wrd decyzji wydanych w 2010 roku znalazy si:
Porozumienia horyzontalne
liczba decyzji o uznaniu praktyki za ograniczajc konkurencj i nakazujcych jej zaniechanie liczba decyzji o uznaniu praktyki za ograniczajc konkurencj i stwierdzajcych jej zaniechanie inne decyzje7 Razem liczba postpowa umorzonych ogem w tym: z powodu niestwierdzenia praktyki z innych powodw 1 1 0
Porozumienia wertykalne
Naduywanie pozycji dominujcej
28
3 2 10
14 3 18
18 22 68
0 0 0
10 7 3
Statystyka nie obejmuje postpowa prowadzonych w zwizku z niewykonaniem decyzji Prezesa UoKiK oraz z brakiem wspdziaania w ramach kontroli. Stronami porozumie horyzontalnych (poziomych) s przedsibiorstwa z sob konkurujce, a wic dziaajce na tym samym szczeblu obrotu gospodarczego. Gwnym ich celem jest ograniczenie wzajemnej konkurencji poprzez np. ustalanie cen. Porozumienia wertykalne (pionowe) zawierane s midzy przedsibiorstwami dziaajcymi na rnych szczeblach obrotu, tj. niekonkurujcymi z sob. Stronami mog tu by przykadowo producent i dystrybutor albo hurtownik i detalista. Statystyka obejmuje: decyzje zobowizaniowe, decyzje w sprawie naoenia kary na przedsibiorc, decyzje w sprawie naoenia kary w zwizku z niewykonaniem decyzji Prezesa UoKiK lub nieudzieleniem informacji i decyzje niestwierdzajce stosowania praktyki (wydane na podstawie przepisw poprzedniej Ustawy o ochronie konkurencji i konsumentw z dnia 15 grudnia 2000 r.).
Prozumienia ograniczajce konkurencj Przepisy prawa antymonopolowego zakazuj porozumie, ktrych celem lub skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny sposb konkurencji na rynku. za tego typu praktyki uznaje si w szczeglnoci: ustalanie (bezporednio lub porednio) cen i innych warunkw zakupu lub sprzeday towarw, ograniczanie lub kontrolowanie produkcji lub zbytu oraz postpu technicznego lub inwestycji, podzia rynkw zbytu lub zakupu, stosowanie w podobnych umowach z osobami trzecimi uciliwych lub niejednolitych warunkw umw, stwarzajcych tym osobom zrnicowane warunki konkurencji, uzalenianie zawarcia umowy od przyjcia lub spenienia przez drug stron innego wiadczenia, niemajcego rzeczowego ani zwyczajowego zwizku z przedmiotem umowy, ograniczanie dostpu do rynku lub eliminowanie z rynku przedsibiorcw nieobjtych porozumieniem, uzgadnianie przez przedsibiorcw przystpujcych do przetargu lub przez tych przedsibiorcw i organizatora przetargu warunkw skadanych ofert, w szczeglnoci zakresu prac lub ceny (tzw. zmowy przetargowe).
Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentw przewiduje jednak dwa wyjtki od generalnego zakazu. Pierwsze z nich dotyczy tzw. porozumie bagatelnych, czyli takich, ktrych uczestnikami s: konkurenci, ktrych czny udzia w rynku nie przekracza 5 proc., przedsibiorcy, ktrzy nie s konkurentami, jeeli udzia w rynku ktregokolwiek z nich nie przekracza 10 proc.
Biorc pod uwag niewielk si rynkow stron takich porozumie, mona uzna, e nie s one na tyle istotne, aby stanowi barier dla funkcjonowania mechanizmw rynkowych. Wyczenie to nie dotyczy jednak porozumie polegajcych m.in. na ustalaniu cen, ograniczaniu lub kontrolowaniu produkcji i zbytu, podziale rynkw, a take zmowy przetargowej. Takie praktyki s szczeglnie niebezpieczne z punktu widzenia naruszenia konkurencji, nawet jeeli ich uczestnikami s przedsibiorcy niemajcy znaczcej pozycji rynkowej. Kolejnym rodzajem wycze s tzw. wyczenia grupowe, wprowadzane w drodze rozporzdze rady Ministrw. odnosz si one do wybranych kategorii porozumie, ktre mog si przyczyni do polepszenia produkcji, dystrybucji towarw lub do postpu technicznego lub gospodarczego. niezbdne jest, aby tego typu uzgodnienia pomidzy przedsibiorcami zapewniay nabywcy lub uytkownikowi korzyci i nie nakaday na zainteresowanych nadmiernych ogranicze ani nie stwarzay moliwoci wyeliminowania konkurencji z rynku. Wyczenia te, ze wzgldu na sposb ich wprowadzania (ex ante), maj dawa przedsibiorcom pewno, w jakim zakresie ich dziaania s legalne, a kiedy powoduj naruszenie prawa antymonopolowego. Porozumienia ograniczajce konkurencj s zjawiskiem szczeglnie szkodliwym dla gospodarki. dlatego kary dla uczestnikw zmw s dotkliwe ich maksymalna wysoko moe wynie 10 proc. przychodu przedsibiorcy, osignitego w roku poprzedzajcym wydanie decyzji. Sztuczne ograniczanie konkurencji przez strony porozumie konkurencji powoduje bowiem, e nie angauj si one w procesy wprowadzajce innowacje, zwizane z rozwojem technologicznym produktw i bardziej wydajnych metod produkcji. Skutkiem zawierania nielegalnych porozumie jest wzrost cen towarw i usug, obnienie ich jakoci oraz redukcja zatrudnienia.
18
19
Wybrane decyzje Prezesa UOKiK wydane w 2010 roku w sprawach porozumie ograniczajcych konkurencj
Zmowa farbiarska decyzja z 24 maja 2010 roku (DOK-4/2010) W wyniku prowadzonego od 2006 roku postpowania antymonopolowego Prezes UoKiK stwierdzi, e w latach 2000-2006 trzej przedsibiorcy Tikkurila, Praktiker i castorama ustalali poziom minimalnych cen detalicznych odsprzeday farb i lakierw Tikkurila. Uzgodnienia dokonywane byy e-mailowo pomidzy osobami zatrudnionymi na wysokich stanowiskach w centralach spek. Wiadomoci elektroniczne stay si gwnymi dowodami w postpowaniu prowadzonym przez Urzd. dostarczyy je Prezesowi UoKiK castorama i Tikkurila, ktre zdecydoway si wsppracowa z UoKiK w ramach programu agodzenia kar leniency. prezes UoKiK ustali, e inicjatorem zmowy bya Tikkurila, ktra kierowaa do castoramy i Praktikera uczestnikw porozumienia propozycje cen. W przypadku stosowania stawek innych ni ustalone byli oni naraeni m.in. na wstrzymanie dostaw oraz wzrost ceny zakupu danego produktu. efektem niedozwolonych dziaa by brak konkurencji wrd sprzedawcw produktw Tikkurila. Prezes UoKiK odstpi od naoenia kary na castoram i obniy j w stosunku do Tikkurili wyniosa ona ponad 9 mln z dziki skorzystaniu przez spki z instytucji leniency. na ostatniego z uczestnikw porozumienia, spk Praktiker, zostaa naoona sankcja w wysokoci ponad 39 mln z. Zmowa na rynku artykuw biurowych decyzja z 26 kwietnia 2010 roku (DOK-3/2010) W ubiegym roku Prezes UoKiK wykry rwnie zmow na rynku papieru i materiaw biurowych. Jeden z uczestnikw porozumienia office Pulse przyzna si do zawarcia antykonkurencyjnego porozumienia ze swoim rynkowym konkurentem spk Papier-Hurt i dostarczy do Urzdu niezbdne dowody. Postpowanie antymonopolowe wszczte w tej sprawie potwierdzio informacje spki. UoKiK ustali, e inicjatorem zmowy by Papier-Hurt, ktry w ramach umowy zobowiza office Pulse do niepodejmowania przez pi lat dziaa konkurencyjnych wobec niego, w szczeglnoci niekierowania ofert handlowych do klientw spki. za zamanie warunkw porozumienia Papier-Hurt nakazywa wycofanie oferty i nakada na office Pulse sankcje finansowe. Skutkiem zawartego porozumienia by podzia klientw pomidzy dwa podmioty, co pozwolio spce Papier-Hurt unika rynkowej presji ze strony konkurenta. office Pulse wsppracowa z Prezesem UoKiK w ramach programu agodzenia kar leniency, co pozwolio mu unikn kary. na drugiego uczestnika porozumienia Papier-Hurt zostaa naoona kara w wysokoci blisko 90 tys. z. Zmowa przetargowa decyzja z 4 padziernika 2010 roku (RWR-24/2010) Wykrycie antykonkurencyjnych porozumie moliwe jest rwnie dziki informacjom uzyskanym od podmiotw niebdcych jego uczestnikami. W ten sposb Prezes UoKiK dowiedzia si o zmowie przetargowej od dzkiego oddziau Poczty Polskiej, ktrego zastrzeenia wzbudzio zachowanie przedsibiorcy prowadzcego dziaalno jako Firma Handlowo-Usugowa Krystian K. Kwoczaa z olenicy. Po wygraniu przetargu na wykonanie piecztek automatycznych odstpi on od wykonania zamwienia, podajc za przyczyn awari urzdzenia do ich produkcji. zgodnie z prawem organizator przetargu powinien w takiej sytuacji wybra najkorzystniejsz ofert spord tych przedsibiorcw, ktrzy brali udzia w przetargu. W tym przypadku byo to Biuro Grupa dolny lsk S. Kwoczaa.
Przeprowadzone postpowanie wykazao, e doszo do naruszenia przepisw antymonopolowych, wedug ktrych zabronione jest uzgadnianie przez przedsibiorcw przystpujcych do przetargu warunkw skadanych ofert. na podstawie zebranego materiau dowodowego ustalono m.in., e rezygnacja z realizacji zamwienia nastpia dzie po tym, jak zwycizca przetargu si dowiedzia, e kolejn najkorzystniejsz ofert zoy drugi uczestnik porozumienia. Ponadto ustalono, e awaria urzdzenia do produkcji piecztek nastpia jeszcze przed zoeniem oferty do przedmiotowego przetargu. Wykazano take istnienie wsppracy organizacyjnej midzy obojgiem przedsibiorcw. Prezes UoKiK naoy na FHU Krystian kar w wysokoci ponad 13 tys. z, a na Biuro Grupa dolny lsk ponad 2 tys. z. Program agodzenia kar (leniency) W 2004 roku do Ustawy o ochronie konkurencji i konsumentw wprowadzono przepisy przewidujce agodzenie kar dla skruszonych uczestnikw antykonkurencyjnych porozumie, ktrzy zdecyduj si na dobrowolne odstpienie od bezprawnej praktyki i podejm wspprac z Urzdem, przedstawiajc dowody na jej istnienie. celem instytucji leniency pierwotnie wzorowanej na modelu amerykaskim, a nastpnie przyjtej take przez Komisj europejsk, jest zwikszenie wykrywalnoci najgroniejszych porozumie antykonkurencyjnych karteli. Korzyci wynikajce ze wsppracy z organami redukcja lub uniknicie kary finansowej maj zachci przedsibiorcw do zaprzestania praktyk naruszajcych reguy uczciwej rywalizacji rynkowej.
rok
liczba wnioskw8 zgoszonych do UoKiK w ramach programu leniency
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Naduywanie pozycji dominujcej istot praktyki polegajcej na naduywaniu pozycji dominujcej jest bezprawne dziaanie jednego przedsibiorcy lub grupy przedsibiorcw prowadzce do ograniczenia samodzielnoci kontrahentw i konkurentw oraz narzucanie mniej korzystnych zasad wsppracy, ni miaoby to miejsce w warunkach efektywnej konkurencji. Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentw wprowadza domniemanie, zgodnie z ktrym przedsibiorca ma pozycj dominujc, jeeli jego udzia w rynku przekracza 40 proc. Jednak kada sprawa podlega indywidualnej ocenie Prezesa UoKiK, a kryterium decydujcym jest faktyczna sia rynkowa, jak dysponuje podmiot gospodarczy. W okrelonych przypadkach posiadanie nawet znacznie mniejszego udziau w rynku ni 40-procentowy moe bowiem zapewnia przewag nad konkurentami. Ustawa antymonopolowa zawiera przykadowy katalog praktyk polegajcych na naduywaniu pozycji dominujcej: bezporednie lub porednie narzucanie nieuczciwych cen, w tym cen nadmiernie wygrowanych albo raco niskich, odlegych terminw patnoci lub innych warunkw zakupu albo sprzeday towarw, ograniczanie produkcji, zbytu lub postpu technicznego ze szkod dla kontrahentw lub konsumentw, stosowanie w podobnych umowach z osobami trzecimi uciliwych lub niejednolitych warunkw umw, stwarzajcych tym osobom zrnicowane warunki konkurencji,
dane nie s tosame z podawanymi w latach 2004-2009; w zestawieniu za rok 2010 pominito wnioski uproszczone, tzw. summary applications, uwzgldniono wnioski leniency zoone w sprawach, w ktrych UoKiK nie dopatrzy si naruszenia prawa, i wnioski, ktre z uwagi na form ich zoenia byy dotychczas traktowane cznie.
20
21
uzalenianie zawarcia umowy od przyjcia lub spenienia przez drug stron innego wiadczenia, ktre nie ma rzeczowego ani zwyczajowego zwizku z przedmiotem umowy, przeciwdziaanie uksztatowaniu si warunkw niezbdnych do powstania bd rozwoju konkurencji, narzucanie przez przedsibiorc uciliwych warunkw umowy, przynoszcych mu nieuzasadnione korzyci, podzia rynku wedug kryteriw terytorialnych, asortymentowych lub podmiotowych.
Wybrane decyzje Prezesa UOKiK wydane w 2010 roku w sprawach dotyczcych naduywania pozycji dominujcej
Prawa do publicznej transmisji imprez sportowych decyzja z 12 lutego 2010 roku (DOK-1/2010) Postpowanie przeciwko cyfrowemu Polsatowi zostao wszczte w 2009 roku po analizie informacji znajdujcych si na stronach internetowych przedsibiorcy oraz skarg napywajcych do Urzdu. dotyczyy one warunkw sprzeday praw do publicznego odtwarzania relacji z euro 2008, na ktrych sprzeda cyfrowy Polsat mia wyczno. Przedsibiorcy zainteresowani transmisj rozgrywek musieli zawrze umow ze spk. Urzd ustali, e cyfrowy Polsat, ktry mia na tym rynku pozycj dominujc, uzalenia sprzeda praw do publicznego odtwarzania rozgrywek od zakupu wskazanego przez spk modelu dekodera oraz usugi wsparcia technicznego. W ten sposb uzyskiwa on nieuzasadnione korzyci. Ju na wczesnym etapie postpowania spka zoya wniosek do Urzdu, na ktrego podstawie Prezes UoKiK zobowiza j m.in. do odkupienia dekoderw od zainteresowanych przedsibiorcw, a take zwrotu wszystkich kosztw usugi wsparcia technicznego. Sprawozdanie z realizacji decyzji cyfrowy Polsat bdzie musia skada m.in. przy okazji trzech kolejnych licencjonowanych imprez sportowych, do ktrych bdzie sprzedawa na wyczno prawa do publicznego odtwarzania. Prezes UoKiK, wydajc tzw. decyzj zobowizaniow, zrezygnowa z naoenia na spk kary finansowej. Jednak sankcje mog pojawi si w sytuacji, gdy przedsibiorca nie wykona zobowizania. Wwczas maksymalna kara finansowa to 10 tys. euro za kady dzie zwoki w wykonaniu decyzji. Przyczanie do sieci elektroenergetycznej decyzja z 22 lutego 2010 roku (RWR-2/2010) istotne z punktu widzenia ochrony konkurencji na rynkach lokalnych s dziaania delegatur Urzdu, czego przykadem jest decyzja nakadajca ponad 253 tys. z kary na energiPro za naduycie pozycji dominujcej w sektorze dostaw i sprzeday energii elektrycznej na dolnym lsku i opolszczynie. o praktyce przedsibiorcy delegatur UoKiK we Wrocawiu zawiadomi jeden z kontrahentw spki. W trakcie prowadzonego od wrzenia 2009 roku postpowania antymonopolowego Urzd ustali, e energiaPro obciaa swoich klientw, zarwno gospodarstwa domowe, jak i przedsibiorcw, kosztami zwizanymi ze sporzdzeniem aktu notarialnego na rzecz ustanowienia suebnoci okrelonego pasa gruntu. dziki dokumentowi spka moga korzysta z terenw, na ktrych przebiegaa sie elektroenergetyczna, m.in. w celu jej konserwacji i naprawy. W ten sposb energiaPro przerzucaa na swoich klientw opaty, ktre zgodnie z prawem powinna ponie sama.
3.3. Kontrola koncentracji przedsibiorcw

Swoboda rozpoczcia dziaalnoci gospodarczej oraz wyboru formy prawnej, w jakiej bdzie ona prowadzona, stanowi podstawowe prawa przedsibiorcy. Jedynie w okrelonych prawem okolicznociach i z uzasadnionych przyczyn moliwe jest ich ograniczenie. UoKiK, kontrolujc koncentracje przedsibiorcw, ma za zadanie zapobieganie tworzeniu niekorzystnych struktur rynkowych, w tym monopoli. Skutki niedozwolonych zachowa rynkowych potentatw odczuwaj bowiem nie tylko ich konkurenci, lecz take inni przedsibiorcy, a przede wszystkim konsumenci. Silny gracz rynkowy nie musi obawia si spadku zainteresowania swoimi produktami, nawet w przypadku gdy drastycznie podnosi ceny, poniewa nie ma na rynku konkurencyjnej oferty. Ponadto moe dyktowa warunki w oderwaniu od innych podmiotw, a w skrajnych przypadkach wyeliminowa je z rynku.
22
23
Koncentracja moe mie rne formy. Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentw wymienia jako podstawowe: poczenie (fuzja lub inkorporacja), przejcie kontroli nad innym przedsibiorc, utworzenie wsplnego przedsibiorcy (joint venture) oraz nabycie okrelonej czci mienia innego przedsibiorcy. Kontrol organu antymonopolowego objte s jedynie najwiksze transakcje, ktre wywieraj lub mog wywiera wpyw na konkurencj na polskim rynku. Przepisy okrelaj progi obrotowe, powyej ktrych uczestnicy transakcji s zobowizani uzyska zgod Prezesa UoKiK na jej dokonanie. obowizek ten dotyczy przedsibiorcw, ktrych czny obrt w roku poprzedzajcym zgoszenie przekroczy rwnowarto 1 mld euro na wiecie lub 50 mln euro w Polsce. z dowiadczenia UoKiK wynika, e wikszoci rozpatrywanych spraw towarzysz liczne proby o wyjanienie przepisw. znajomo regu zwizanych z obowizkiem zgoszenia zamiaru koncentracji nie jest bowiem wystarczajca. odpowiadajc na sygnay pynce z rynku oraz w celu zwikszenia transparentnoci swojego dziaania, Urzd wyda w ubiegym roku Wyjanienia w sprawie kryteriw i procedury zgaszania zamiaru koncentracji Prezesowi UOKiK. dokument stanowi interpretacj przepisw stosowanych przez UoKiK oraz sposb prowadzenia postpowa w sprawie kontroli koncentracji. opracowanie wytycznych miao na celu zwikszenie poziomu wiedzy na temat obowizku zgaszania zamiaru koncentracji wrd zainteresowanych przedsibiorcw, a take uatwienie interpretacji przepisw regulujcych procedur notyfikacji. Podstaw analizy prowadzonej przez Urzd s informacje przekazane we wniosku przez wnioskodawc oraz wyniki bada rynku, prowadzone z wasnej inicjatywy. Pozwala to na dokadne poznanie otoczenia rynkowego, w ktrym dziaaj przedsibiorcy, oraz ustalenie, na jaki segment gospodarki transakcja bdzie wywieraa wpyw. W 2010 roku pod tym ktem przeprowadzono badanie rynku energii elektrycznej oraz najwiksze w historii Urzdu badanie sklepw internetowych. To drugie zostao zakoczone w styczniu 2011 roku. W praktyce unijnych organw antymonopolowych przy prowadzeniu postpowa w sprawie koncentracji coraz waniejsz rol odgrywaj analizy ekonomiczne oraz badania wpywu planowanej transakcji na rynek. realizujc zaoenia przyjte w poprzednich Politykach konkurencji, UoKiK kad duy nacisk na wdraanie tego typu rozwiza. We wspomnianej ju nowej Polityce konkurencji na lata 2011-2013 w celu podniesienia efektywnoci metod analitycznych stosowanych w trakcie rozpatrywania koncentracji zostao przewidziane opracowanie wytycznych dotyczcych oceny koncentracji. Wytyczne te bd wskazyway, w jakich przypadkach niezbdne bdzie dokonanie okrelonych bada, a co za tym idzie pozyskanie niezbdnych danych. Postpowanie przed Prezesem UoKiK w sprawie kontroli koncentracji moe zakoczy si wydaniem nastpujcych decyzji: zgody jeeli w wyniku koncentracji konkurencja na rynku nie zostanie istotnie ograniczona, w szczeglnoci przez powstanie lub umocnienie si pozycji dominujcej na rynku, zgody warunkowej jeeli po spenieniu okrelonych warunkw zrealizowana zostanie ww. przesanka, zgody nadzwyczajnej gdy transakcja pomimo skutku antykonkurencyjnego przyczyni si do rozwoju ekonomicznego lub postpu technicznego albo bdzie miaa pozytywny wpyw na gospodark narodow, zakazu jeeli w wyniku koncentracji konkurencja na rynku zostanie istotnie ograniczona, w szczeglnoci przez powstanie lub umocnienie si pozycji dominujcej na rynku.
Prezes UoKiK moe naoy na koncentrujcych si przedsibiorcw kar pienin w wysokoci do 10 proc. przychodu osignitego w roku poprzedzajcym wydanie decyzji, jeeli przedsibiorcy, choby nieumylnie, dokonaj koncentracji bez uzyskania uprzedniej zgody organu. Takie sytuacje zdarzaj si ju jednak bardzo rzadko w 2010 roku Urzd wyda jedn tak decyzj. W 2010 roku prowadzono 222 postpowania w sprawach kontroli koncentracji, zakoczono za 188 z nich, wydajc nastpujce rozstrzygnicia:
24
25
Liczba
Sprawy z zakresu kontroli koncentracji prowadzone przez UOKiK w 2010 roku ogem w tym: zakoczone w 2010 roku Rodzaje rozstrzygni dotyczcych kontroli koncentracji wydanych w 2010 roku: zgoda na dokonanie koncentracji ogem w tym: zgoda na dokonanie koncentracji, w wyniku ktrej konkurencja na rynku zostanie istotnie ograniczona odstpienie od zakazu koncentracji (art. 20 ust. 2) zgoda warunkowa na dokonanie koncentracji zakaz dokonania koncentracji umorzenie postpowania antymonopolowego w sprawach koncentracji zwrot zgoszenia zamiaru koncentracji decyzje nakadajce kar za niezgoszenie zamiaru koncentracji inne rozstrzygnicia 147 0 2 0 9 27 1 2 222 188
najwaniejsze brane, ktrych dotyczyy rozpatrywane sprawy:
Brana
handel porednictwo finansowe dziaalno ubezpieczeniowa, bankowa oraz sektor iT dziaalno deweloperska i usugi zarzdzania nieruchomociami przemys spoywczy produkcja materiaw budowlanych rynek mediowy (prasa, TV kablowa) przemys paliwowy, gazowniczy i energetyczny telekomunikacja przemys chemiczny i kosmetyczny przemys wydobywczy (piasek, wapienie, cement)
Liczba spraw
21 18 16 16 15 15 13 11 10 6 6
Wybrane decyzje Prezesa UOKiK dotyczce koncentracji przedsibiorcw wydane w 2010 roku
Zgoda warunkowa polegajca na przejciu przez Unibail-Rodamco kontroli nad Simon Ivanhoe decyzja z 12 lipca 2010 roku (DKK-64/2010) Wrd wszystkich zgd wydanych w 2010 roku przez Prezesa UoKiK znalazy si rwnie dwie warunkowe. Pierwsza z nich dotyczya wniosku spki Unibail-rodamco wspwaciciela galerii handlowych zote
26
27
Tarasy i Galeria Mokotw na przejcie kontroli nad Simon ivanhoe, przedsibiorc zarzdzajcym centrami usugowymi arkadia i Warszawa Wileska. analiza skutkw planowanej koncentracji wykazaa, e transakcja doprowadziaby do istotnego ograniczenia konkurencji na rynku wynajmu powierzchni handlowo-usugowej w duych galeriach na terenie aglomeracji warszawskiej. Prezes UoKiK uzna jednak, e moliwe jest spenienie przez przejmujcego przedsibiorc okrelonych warunkw pozwalajcych na udzielenie zgody. W decyzji Urzd okreli, e spka Unibail-rodamco bdzie musiaa do dnia 15 stycznia 2011 roku wyzby si wszelkich praw zwizanych ze sprawowaniem wspkontroli nad centrum handlowym zote Tarasy albo sprzeda je inwestorowi nienalecemu do grupy kapitaowej przejmujcego. Moe jednoczenie zachowa uprawnienia podobne do przywilejw udziaowcw mniejszociowych, przyznawanych w celu ochrony ich interesw finansowych. Zgoda warunkowa polegajca na przejciu przez Kompani Wglow Huty abdy decyzja z 18 padziernika 2010 roku (DKK-105/2010) druga zgoda warunkowa dotyczya wniosku Kompanii Wglowej o przejcie Huty abdy. Transakcja bya nastpstwem decyzji Ministra Skarbu i miaa polega na objciu przez Kompani Wglow 93,33 proc. akcji Huty abdy. celem koncentracji bya sprzeda w przyszoci akcji Huty abdy przez Kompani Wglow, co miao poprawi sytuacj finansow spki. Byaby wic to forma pomocy publicznej dla polskiego sektora grnictwa wglowego. Po przeprowadzeniu postpowania antymonopolowego Prezes UoKiK uzna, e koncentracja miaaby negatywny wpyw na konkurencj na krajowych rynkach produkcji i zakupu grniczych obudw chodnikowych i akcesoriw do nich z uwagi na ryzyko zamknicia rynku. Urzd uzna, e po spenieniu okrelonych warunkw moliwe bdzie udzielenie zgody na przeprowadzenie transakcji. Kompania Wglowa bdzie musiaa m.in. w okrelonym czasie sprzeda niezalenemu inwestorowi akcje Huty abdy, w liczbie powodujcej utrat kontroli nad spk. Przedsibiorca zosta zobowizany do poinformowania Prezesa UoKiK po 30 dniach od spenienia warunkw wskazanych w decyzji. W przypadku niewywizania si z nich przez spk Prezes UoKiK bdzie mg ukara przedsibiorc sankcj do 10 tys. euro za kady dzie zwoki.
3.4. Orzecznictwo sdowe w sprawach antymonopolowych

odwoania od decyzji Prezesa UoKiK i zaalenia na jego postanowienia przedsibiorcy mog skada do Sdu okrgowego w Warszawie Sdu ochrony Konkurencji i Konsumentw9. od wyroku SoKiK przysuguje apelacja do Sdu apelacyjnego w Warszawie. nastpnie, w okrelonych przypadkach, moliwa jest skarga kasacyjna do Sdu najwyszego.
Statystyka wyrokw w sprawach antymonopolowych jest nastpujca:
SOKiK
Liczba wyrokw wydanych w sprawach antymonopolowych w 2010 roku ogem, w tym dotyczce: porozumie wertykalnych porozumie horyzontalnych naduywania pozycji dominujcej kontroli koncentracji przedsibiorcw 41 11 4 23 3
Sd Apelacyjny
21 5 1 15 0
Sd Najwyszy
6 0 0 6 0
od decyzji w sprawie oglnego bezpieczestwa produktw przysuguje wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, a nastpnie skarga do Wojewdzkiego Sdu administracyjnego w Warszawie.
28
29
Sentencje wyrokw SOKiK w sprawach antymonopolowych
Uchylenie decyzji Prezesa UoKiK zmiana decyzji Prezesa UoKiK oddalenie odwoania przedsibiorcy
Liczba
3 11 27
Wybrane wyroki w sprawach antymonopolowych wydane w 2010 roku

Wyrok Sdu Ochrony Konkurencji i Konsumentw z 6 maja 2010 roku w sprawie z odwoania spki PKN Orlen i Grupy Lotos przeciwko Prezesowi UOKiK (sygn. akt XVII Ama 54/08) W 2007 roku Prezes UoKiK naoy na Polski Koncern naftowy orlen i Grup lotos ponad 5,5 mln z kary za zawarcie antykonkurencyjnego porozumienia na krajowym rynku sprzeday benzyny uniwersalnej U95. obie spki byy gwnymi producentami tego paliwa, a kwestionowane dziaanie dotyczyo uzgodnionego sposobu wycofania jej z obrotu. Prezes UoKiK uzna, e celem zawartego porozumienia byo niedopuszczenie do sytuacji, w ktrej jeden z przedsibiorcw zrezygnuje z produkcji i sprzeday U95, a drugi zdominuje sektor. dziaajc w ten sposb, spki ustaliy sposb zachowania i wyeliminoway wszelk niepewno co do zachowania konkurenta, a przez to naruszyy przepisy antymonopolowe. rozpatrujc odwoanie, Sd ochrony Konkurencji i Konsumentw podzieli ustalenia dokonane przez Prezesa UoKiK i podtrzyma decyzj w caoci. Spki zoyy odwoanie do Sdu apelacyjnego. Sprawa nie zostaa rozpatrzona w 2010 roku. Wyrok Sdu Ochrony Konkurencji i Konsumentw z 10 maja 2010 roku w sprawie z odwoania Stalexport Autostrada Maopolska przeciwko Prezesowi UOKiK (sygn. akt XVII Ama 92/08) W kwietniu 2008 roku Prezes UoKiK stwierdzi, e spka Stalexport autostrada Maopolska naruszya prawo, narzucajc konsumentom nieuczciwe ceny za przejazd remontowanym odcinkiem autostrady a4. Urzd uzna, e przedsibiorca nie mia prawa pobiera penej opaty za przejazd autostrad, ktra nie speniaa w caoci wymaga dla tego typu drogi. Trwajce przez wiele miesicy prace remontowe spowodoway bowiem wyduenie czasu przejazdu, a take znaczne utrudnienia w ruchu. W szczytowym momencie na blisko 1/3 dugoci trasy pomidzy punktami poboru opat wystpowa ruch dwukierunkowy na jednej jezdni, a przez to czas przejazdu znacznie si wyduy. Sd uzna, e odwoanie przedsibiorcy nie zasuyo na uwzgldnienie. Podzieli zdanie Prezesa UoKiK, zgodnie z ktrym opata pobierana za przejazd remontowanym odcinkiem autostrady powinna by proporcjonalnie obniona. SoKiK podtrzyma rwnie kar finansow naoon na spk 1,3 mln z. Spka zoya apelacj od wyroku SoKiK. Sprawa nie zostaa rozpatrzona w 2010 roku.
3.5.
Stosowanie przez Prezesa UOKiK unijnego prawa konkurencji
zakaz praktyk ograniczajcych konkurencj zawarty jest w przepisach Traktatu o funkcjonowaniu Unii europejskiej. Ponadto podstawy unijnego prawa konkurencji tworz: rozporzdzenie rady (We) nr 1/2003 z 16 grudnia 2002 roku w sprawie wprowadzenia w ycie regu konkurencji ustanowionych w art. 81 i 82 Traktatu rozporzdzenie rady (We) nr 139/2004 z 20 stycznia 2004 roku w sprawie kontroli koncentracji przedsibiorstw.
regulacje unijne nakadaj na urzdy i sdy pastw czonkowskich obowizek bezporedniego stosowania Traktatu rwnolegle z przepisami krajowego prawa konkurencji, w przypadku gdy dziaanie przedsibiorcy wpywa na handel midzy pastwami czonkowskimi Ue. Unijne przepisy reguluj rwnie funkcjonowanie europejskiej Sieci Konkurencji (European Competition Network ECN), w ktrej skad wchodz Komisja europejska i urzdy antymonopolowe pastw czonkowskich. W jej ramach krajowe organy wymieniaj pomidzy sob informacje, co pomaga w wykrywaniu i ledzeniu narusze wewntrz Unii (take o charakterze transgranicznym) oraz podejmowaniu okrelonych dziaa w celu ich wyeliminowania. Urzdy antymonopolowe pastw czonkowskich s zobowizane przed lub tu po podjciu pierwszych formalnych krokw na podstawie Traktatu niezwocznie poinformowa o tym Komisj europejsk oraz fakultatywnie swoich odpowiednikw w poszczeglnych krajach czonkowskich. Przed wydaniem decyzji maj natomiast obowizek przesa Komisji jej projekt. Ke jest natomiast zobowizana przesa wszystkim krajowym organom kopie najwaniejszych dokumentw, a na ich wniosek rwnie materiay niezbdne dla rozstrzygnicia sprawy. rozporzdzenie nr 139/2004 ustanawia zasad, zgodnie z ktr najwiksze koncentracje majce wpyw na stan konkurencji na rynku unijnym podlegaj kontroli Komisji europejskiej, a nie pastw czonkowskich. co do zasady, jeli czny wiatowy obrt przedsibiorcw przekracza 5 mld euro i kady z co najmniej dwch uczestnikw transakcji osiga na terytorium Unii europejskiej obrt przekraczajcy 250 mln euro, koncentracja ma wymiar unijny. To przedsibiorcy musz oceni, czy dana transakcja podlega zgoszeniu krajowemu organowi antymonopolowemu, czy Komisji europejskiej. rozporzdzenie dopuszcza ponadto moliwo przekazania przez Komisj sprawy o wymiarze unijnym do organu krajowego w celu jej rozpatrzenia lub jej przejcie od instytucji narodowej. W trakcie postpowania w sprawach koncentracji Ke moe przeprowadzi kontrol u przedsibiorcy lub zleci j organom pastwa czonkowskiego. W 2010 roku UoKiK prowadzi i zakoczy dwa postpowania, stosujc rwnolegle przepisy polskie i unijne. dotyczyy one naduywania pozycji dominujcej przez przedsibiorcw10.
4.Badania i analizy rynku

Badania stanu konkurencji na polskim rynku maj na celu gromadzenie materiau dowodowego w ramach prowadzonych przez Prezesa UoKiK postpowa oraz analiz procesw konsolidacyjnych pod ktem wystpowania ewentualnych narusze lub groby ich zaistnienia. Te drugie pozwalaj pozna stopie koncentracji rynku i pozycj dziaajcych na nim przedsibiorcw11. Umoliwiaj one zidentyfikowanie czynnikw ksztatujcych konkurencj w badanym sektorze oraz zachowania kluczowych podmiotw gospodarczych. W 2010 roku centrala i delegatury UoKiK prowadziy cznie 60 bada, z czego 36 dotyczyo rynku krajowego, a 24 rynkw lokalnych. Wyniki najwikszych i najwaniejszych dla gospodarki analiz rynkowych prezentowane s opinii publicznej podczas debat organizowanych przez Urzd z udziaem ekspertw. Wicej na ten temat w rozdziale 11, powiconym dziaalnoci informacyjno-edukacyjnej UoKiK.
10
11
decyzja nr doK-7/2010 (Stowarzyszenie autorw zaiKS z siedzib w Warszawie), decyzja nr doK-8/2010 (Wrigley Poland Sp. z o.o. z siedzib w Poznaniu). Szerzej na ten temat w rozdziale 3.3.
30
31
Wybrane badania rynku przeprowadzone przez UOKiK w 2010 roku
Badanie rynku pocze lotniczych analiza miaa na celu zbadanie skutkw liberalizacji rynku pocze lotniczych w Polsce. Jak wynika z badania Urzdu, otwarcie rynku lotniczego doprowadzio do wzrostu liczby przewonikw z 30 do 46, a w efekcie do wzrostu konkurencji w tym sektorze. Wanym skutkiem liberalizacji byo pojawienie si tanich przewonikw, takich jak ryanair i Wizz air. W 2008 roku z usug tanich przewonikw korzystao ponad 50 proc. pasaerw. W tym samym czasie zmniejszya si popularno narodowego przewonika Pll loT. doprowadzio to do spadku cen biletw obecnie w wielu przypadkach niewiele droszych ni cena biletu na przejazd kolej umoliwiajc szerszym krgom spoeczestwa dostp do tego rodka transportu. Badanie rynku energii elektrycznej W marcu 2010 roku UoKiK opublikowa raport z badania rynku energii elektrycznej w Polsce pt. Kierunki rozwoju konkurencji i ochrony konsumentw w polskim sektorze energetycznym. W opracowaniu podkrelono, e z uwagi na obecn struktur tego rynku dalsza konsolidacja najwikszych dziaajcych na nim podmiotw byaby bardzo niekorzystna. Wpynaby ona negatywnie na polski rynek obrotu energi elektryczn zarwno na poziomie hurtowym, jak i detalicznym, a take mogaby przyczyni si do nieuzasadnionego wzrostu cen, odczuwalnego dla odbiorcy kocowego. Pozytywne skutki dla rozwoju konkurencji moe natomiast przynie prywatyzacja wybranych spek, przeprowadzona rozwanie, na podstawie scenariuszy najlepszych dla rynku. raport zwraca ponadto uwag na brak pynnoci rynku hurtowego. Stopniowa zmiana tej sytuacji bdzie moliwa dziki wprowadzonemu w ubiegym roku obowizkowi sprzeday okrelonej iloci energii przez gied. Ponadto doprowadzenie do konkurencji cenowej pomidzy spkami zachci odbiorcw do zmiany sprzedawcw prdu. Badanie rynku przewozw kolejowych Wynikiem przeprowadzonego przez UoKiK badania rynku by opublikowany we wrzeniu 2010 roku raport pt. Kierunki rozwoju konkurencji i ochrony konsumentw na rynkach przewozw kolejowych w Polsce. analiza miaa na celu zbadanie sytuacji na rynku kolejowym w Polsce i przedstawienie rekomendacji zmian, niezbdnych do otwarcia rynku na konkurencj oraz bardziej efektywnej ochrony konsumentw. raport wskaza, e dla osignicia tych celw dziaania podejmowane ex post przez organ antymonopolowy nie s wystarczajce. dlatego sugerowane przez Urzd zmiany odnosiy si gwnie do zapewnienia moliwoci konkurowania pomidzy wszystkimi przewonikami kolejowymi i otwarcia rynku dla nowych podmiotw. Ponadto UoKiK zwraca uwag na konieczno zmiany sposobu organizacji pasaerskiego transportu kolejowego wspieranego z publicznych pienidzy. niezbdne zdaniem Urzdu jest rwnie wzmocnienie roli regulatora rynku i skuteczniejsza ochrona praw pasaerw.
5. Pomoc publiczna
od 1 maja 2004 roku Polska ma obowizek stosowania przepisw unijnych dotyczcych pomocy publicznej. co do zasady wsparcie pastwa, mogce zakci konkurencj na rynku Unii europejskiej, jest zakazane. Wyjtek stanowi pomoc, na ktrej udzielenie zgod wyda Komisja europejska. Pomoc taka moe mie form na przykad dotacji na inwestycje, gwarancji kredytowej lub odroczenia patnoci podatku. ze wzgldu na konieczno zapewnienia rwnych zasad konkurowania w Unii przepisy ustanawiaj generalny obowizek zgoszenia Komisji europejskiej wszelkich planw udzielenia pomocy publicznej lub zmiany warunkw korzystania z niej. Wyjtek stanowi jedynie pomoc w ramach tzw. wycze grupowych, czyli udzielana na podstawie szczegowych przepisw uznajcych pewne kategorie wsparcia za zgodne ze wsplnym rynkiem (na przykad pomoc dla maych i rednich przedsibiorstw, na badania i rozwj oraz wzrost zatrudnienia). Wymogiem notyfikacji Ke nie jest objta rwnie pomoc de minimis, czyli nieprzekraczajca 200 tys. euro brutto w cigu trzech lat kalendarzowych (w przypadku sektora transportu drogowego 100 tys. euro). od 2009 roku moliwa jest rwnie prenotyfikacja projektowanej pomocy Komisji europejskiej12. Postpowanie takie nie powinno trwa duej ni dwa miesice. W tym czasie Komisja i pastwa czonkowskie maj moliwo nieformalnego i poufnego przedyskutowania prawnych i ekonomicznych aspektw dotyczcych projektu przyznania pomocy. To z kolei ma wpyn na wysz jako notyfikacji i ich lepsze przygotowanie. Prenotyfikacja nie jest niezbdnym etapem, niemniej jest zalecana w celu uatwienia i przyspieszenia procesu rozpatrywania wnioskw zgaszanych Komisji, zwaszcza w sprawach skomplikowanych. Prezes UoKiK monitoruje wsparcie udzielane przedsibiorcom, opiniuje projekty programw pomocowych oraz pomocy indywidualnej, zanim zostan one formalnie notyfikowane Komisji europejskiej, a take ocenia ich zgodno z prawem unijnym. opinia Prezesa UoKiK nie jest jednak wica. W 2010 roku Urzd wyda 33 opinie na temat programw pomocowych, dotyczcych m.in. regionalnej pomocy inwestycyjnej w formie dotacji Ministra Gospodarki dla nowych inwestycji oraz rozwoju sieci wodocigowo-kanalizacyjnych i ciepowniczych w ramach regionalnego Programu operacyjnego wojewdztwa podkarpackiego. W 2010 roku UoKiK wyda take 43 opinie w sprawie pomocy indywidualnej, dotyczcej m.in. pomocy na budow elektroenergetycznego poczenia midzysystemowego Polska-litwa i inwestycji infrastrukturalnych w sektorze gazu ziemnego oraz 10 opinii w sprawie pomocy indywidualnej na restrukturyzacj. do UoKiK wpyno ponadto 429 wnioskw o wydanie interpretacji oraz 727 projektw dokumentw rzdowych (aktw normatywnych, strategii, programw, informacji, raportw) do przeanalizowania pod ktem potencjalnego wystpienia pomocy publicznej.
12
Moliwo tak przewiduje Kodeks najlepszych praktyk dotyczcych przebiegu postpowania w sprawach kontroli pomocy pastwa stosowany od 1 wrzenia 2009 roku. Jest on aktem prawnym z dziedziny tzw. soft law, nie ma wic bezporedniej skutecznoci ani nie wie pastw czonkowskich, moe jednak stanowi wskazwk dla pastwa czonkowskiego odnonie toku rozumowania bd stanowiska Komisji europejskiej w danym obszarze.
32
33
za porednictwem Urzdu w 2010 roku Komisji europejskiej zostao notyfikowanych 40 projektw, z czego 23 dotyczyy przypadkw pomocy indywidualnej, 8 pomocy indywidualnej na restrukturyzacj, a 9 programw pomocowych. W stosunku do 35 projektw Ke wydaa decyzj pozytywn, aden projekt nie zosta wycofany, kolejne za 44 s analizowane w ramach tzw. procedury badania wstpnego. W stosunku do 3 prowadzone byy formalne postpowania wyjaniajce. Procedur notyfikacyjn szczegowo okrela rozporzdzenie rady (We) nr 659/1999 z 22 marca 1999 roku w sprawie szczegowych zasad stosowania przepisw Traktatu ustanawiajcego Wsplnot europejsk. na szczeblu krajowym obowizuje Ustawa z 30 kwietnia 2004 roku o postpowaniu w sprawach dotyczcych pomocy publicznej oraz wydane do niej rozporzdzenia. Wyznaczaj one podstawowe obowizki sprawozdawcze podmiotw udzielajcych wsparcia oraz jego beneficjentw, a take okrelaj informacje niezbdne do wydania opinii o planowanej pomocy i dokonania notyfikacji Ke.
Usprawnianie dziaania systemu monitorowania pomocy publicznej na szczeblu krajowym zakoczenie kolejnego etapu wdraania systemu SHRIMP
W 2010 roku zakoczy si rozpoczty dwa lata wczeniej proces wdraania systemu przekazywania sprawozda o udzielonej pomocy publicznej za pomoc aplikacji SHriMP. od stycznia 2010 roku obowizek ten dotyczy gmin, powiatw i samorzdw z wojewdztw: lubelskiego, lubuskiego, dzkiego, lskiego i witokrzyskiego. W padzierniku natomiast system wdroono w pozostaych piciu wojewdztwach: maopolskim, opolskim, wielkopolskim, zachodniopomorskim i warmisko-mazurskim. Ponadto w zwizku z wprowadzeniem obowizku przekazywania informacji o zrealizowanych patnociach rwnie w stosunku do wsparcia udzielanego w transporcie kolejowym system wdroono w Ministerstwie infrastruktury i podmiotach mu podlegych.
Przykady notyfikacji udzielonych przez Prezesa UOKiK w 2010 roku

Pomoc dla PSE Operator na budow transgranicznego poczenia midzysystemowego Polska-Litwa Prezes UoKiK notyfikowa Komisji europejskiej projekt o przyznanie pomocy publicznej dla PSe operator w wysokoci ponad 1 mld z na budow transgranicznego poczenia midzysystemowego pomidzy Polsk a litw. Wsparcie obejmowa bdzie rwnie niezbdne dla realizacji tej inwestycji wzmocnienie sieci elektroenergetycznej w pnocno-wschodniej czci kraju. Projekty zostan zrealizowane do 2015 roku. Pozwol one na import energii elektrycznej, a w pewnym zakresie rwnie na jej eksport. Komisja europejska w styczniu 2011 roku wydaa pozytywn decyzj, nie wnoszc zastrzee do planowej pomocy publicznej. Ustawy powodziowe W zwizku z powodziami, ktre zdarzyy siw Polsce w maju i czerwcu 2010 roku,wadze krajowe postanowiy wesprze osoby, ktre ucierpiay z powodu ywiou Przygotowano w tym celu dwie ustawy powodziowe, przewidujce udzielenie pomocy publicznej przedsibiorcom. obie zostay notyfikowane Komisji europejskiej jako majce na celu naprawienie szkd spowodowanych klskami ywioowymi lub innymi zdarzeniami nadzwyczajnymi. Po ich podziale na programy pomocowe zwizane z dziaalnoci rolnicz i nierolnicz otrzymay one pozytywn opini Komisji. Ponadto w 2010 roku przygotowany zosta Raport o pomocy publicznej w Polsce udzielonej przedsibiorcom w 2009 roku. dokument zosta przyjty przez rad Ministrw 13 grudnia 2010 roku, a nastpnie przedstawiony Sejmowi rP. Przekazano go take Komisji europejskiej. W ubiegym roku z inicjatywy Urzdu zostay opracowane take dwa raporty dotyczce pomocy de minimis udzielonej przedsibiorcom w roku 2008 oraz 2009.
6. Ochrona zbiorowych interesw konsumentw

Prezes UoKiK jest odpowiedzialny za eliminowanie przypadkw naruszenia przez przedsibiorc zbiorowych interesw konsumentw. dziaania Urzdu w tym zakresie wyznacza obecnie obowizujca Polityka konsumencka na lata 2010-2013. Stanowi ona ju szsty program rzdowy okrelajcy ramy i priorytety prac rady Ministrw nad ochron sabszych uczestnikw rynku w Polsce. nadrzdnym celem realizacji polityki jest stymulacja aktywnoci konsumenckiej w rnych obszarach. dokument okrela ponadto, e w ramach dziaalnoci orzeczniczej Prezes UoKiK podejmuje interwencje jedynie w najistotniejszych sprawach, zwizanych z naruszeniem interesw ekonomicznych konsumentw. W sprawach indywidualnych bezpatn pomoc prawn konsumentom w Polsce wiadcz miejscy lub powiatowi rzecznicy konsumentw, a take finansowane gwnie z budetu pastwa organizacje pozarzdowe (Federacja Konsumentw, Stowarzyszenie Konsumentw Polskich). Konsumenci mog rwnie korzysta z polubownych sdw konsumenckich dziaajcych przy wojewdzkich inspektoratach inspekcji Handlowej. W sporach transgranicznych pomoc wiadczy europejskie centrum Konsumenckie, powstae w 2005 roku na mocy porozumienia UoKiK z Komisj europejsk.

Praktyk naruszajc zbiorowe interesy konsumentw jest bezprawne dziaanie przedsibiorcy godzce w interesy potencjalnie nieograniczonej liczby osb. oznacza to, e kady moe zosta poszkodowany przez takie dziaanie. zbiorowych interesw konsumentw nie bdzie zatem narusza bdne naliczenie rozmw na rachunku telefonicznym konkretnego abonenta. Bezprawn praktyk bdzie natomiast taka organizacja systemu obsugi klienta, ktra faktycznie uniemoliwia reklamowanie kwestionowanego rachunku. Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentw wymienia trzy przykadowe praktyki naruszajce zbiorowe interesy konsumentw: stosowanie we wzorcach umw postanowie, ktre zostay wpisane do rejestru klauzul niedozwolonych13, udzielanie konsumentom nierzetelnej, nieprawdziwej lub niepenej informacji, nieuczciwe praktyki rynkowe lub czyny nieuczciwej konkurencji.
Po przeprowadzeniu postpowania Prezes UoKiK moe wyda decyzj o uznaniu praktyki za naruszajc zbiorowe interesy konsumentw i naoy na przedsibiorc kar pienin w wysokoci do 10 proc. przychodu osignitego w roku poprzedzajcym wydanie decyzji. istotna rola w tym zakresie podobnie jak przy zwalczaniu antykonkurencyjnych zachowa przedsibiorcw przypada delegaturom UoKiK.
6.2. Praktyki naruszajce zbiorowe interesy konsumentw

Postpowania w sprawie praktyk naruszajcych zbiorowe interesy konsumentw wszczynane s wycznie z urzdu. Jednak podobnie jak w przypadku praktyk antykonkurencyjnych do UoKiK mona zgosi na pimie zawiadomienie, ktre moe stanowi podstaw do interwencji. W 2010 roku do Urzdu wpyno 416 takich zawiadomie. W 152 przypadkach informacje zawarte w zawiadomieniach przyczyniy si do wszczcia postpowania wyjaniajcego, a w 43 postpowania w sprawie naruszenia zbiorowych interesw konsumentw.
13
www.uokik.gov.pl/rejestr_klauzul_niedozwolonych2.php
34
35
Statystyka postpowa prowadzonych w 2010 roku przedstawia si nastpujco:
Liczba
Postpowania w sprawach praktyk naruszajcych zbiorowe interesy konsumentw w tym: zakoczone w 2010 roku Postpowania wyjaniajce w tym: zakoczone w 2010 roku 272 228 566 398
Wrd decyzji wydanych w 2010 roku znalazy si:
Liczba
decyzje o uznaniu praktyki za naruszajc zbiorowe interesy konsumentw i nakazujce jej zaniechanie decyzje o uznaniu praktyki za naruszajc zbiorowe interesy konsumentw i stwierdzajce jej zaniechanie inne decyzje14 78
82 61 221 6 3 3
Razem
Postpowania umorzone ogem w tym: z powodu niestwierdzenia stosowania praktyki naruszajcej zbiorowe interesy konsumentw z innych powodw
Wybrane decyzje Prezesa UOKiK dotyczce praktyk naruszajcych zbiorowe interesy konsumentw wydane w 2010 roku
Reklama wprowadzajca w bd decyzja z 31 marca 2010 (RWR-6/2010) Postpowania prowadzone przez delegatury UoKiK mog dotyczy zarwno praktyk o zasigu lokalnym,jak i oglnopolskim, czego przykadem jest decyzja przeciwko spce eller Service, waciciela serwisu Pobieraczek.pl. zainteresowanie wrocawskiej delegatury Urzdu wzbudzia tre komunikatw reklamowych, ktre informoway o moliwoci pobierania plikw za darmo przez 10 dni. Jak wykazao postpowanie, internauta, ktry chcia cign plik, musia najpierw zarejestrowa si na portalu i zaakceptowa regulamin. dzie rejestracji by jednoczenie pierwszym dniem obowizywania odpatnej umowy, zawieranej nawet na rok, a opata naliczana bya ju od pierwszego dnia, a nie jak sugeroway hasa reklamowe dopiero po 10 dniach. Prezes UoKiK uzna, e tre reklam znajdujcych si na stronie internetowej przedsibiorcy wprowadzaa konsumentw w bd. W wydanej decyzji nakaza zaniechanie praktyki i ukara wsplnikw sankcj w wysokoci blisko 240 tys. z. Ponadto spka eller Service zostaa zobowizana do publikacji treci decyzji na stronie internetowej serwisu.
14
Statystyka obejmuje decyzje zobowizaniowe, decyzje w sprawie naoenia kary w zwizku z niewykonaniem decyzji Prezesa UoKiK lub nieudzieleniem informacji.
Ubezpieczenia na ycie decyzja z 10 grudnia 2010 roku (RWR-28/2010) W marcu 2010 roku delegatura UoKiK we Wrocawiu wszcza postpowanie przeciwko PzU ycie. zaniepokoiy j informacje od konsumentw i rzecznika Ubezpieczonych. Wtpliwoci UoKiK wzbudziy warunki indywidualnego ubezpieczenia na wypadek cikiej choroby. Po zasigniciu opinii ekspertw z Ministerstwa zdrowia i Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego w Warszawie Prezes UoKiK stwierdzi, e umowy PzU ycie zawieray definicj zawau serca, ktra nie odpowiadaa obowizujcej wiedzy medycznej. Stosowana przez ubezpieczyciela terminologia zawaa bowiem sytuacje przewidziane wypat odszkodowania. Prezes UoKiK uzna, e praktyka wprowadzaa w bd, poniewa konsument, ubezpieczajc si na ycie, dziaa w przekonaniu, e polisa zapewni mu odszkodowanie w przypadku wystpienia zawau serca. nie mia jednak wiadomoci, e polisa zawa odpowiedzialno ubezpieczyciela. za wprowadzanie konsumentw w bd Prezes UoKiK ukara PzU ycie sankcj finansow w wysokoci blisko 4 mln z.
6.3. Orzecznictwo sdowe w sprawach dotyczcych naruszenia zbiorowych interesw konsumentw

W 2010 roku Sd ochrony Konkurencji i Konsumentw wyda 40 wyrokw dotyczcych odwoa od decyzji Prezesa UoKiK w sprawach naruszenia zbiorowych interesw konsumentw. Sd apelacyjny wyda 21 takich wyrokw, a Sd najwyszy 1. W 35 przypadkach SoKiK oddali odwoania, w 4 przypadkach zmieni rozstrzygnicie, a w 1 uchyli decyzj Prezesa UoKiK.
SOKiK
liczba wyrokw wydanych w 2010 roku w sprawach naruszenia zbiorowych interesw konsumentw 40
Sd Apelacyjny
21
Sd Najwyszy
1
Sentencje wyrokw SOKiK

Uchylenie decyzji Prezesa UoKiK zmiana decyzji Prezesa UoKiK oddalenie odwoania przedsibiorcy
Liczba
1 4 35
36
37
Wybrane wyroki w sprawach naruszenia zbiorowych interesw konsumentw wydane w 2010 roku
Wyrok SOKiK z 10 marca 2010 roku w sprawie z odwoania PKO BP przeciwko Prezesowi UOKiK (sygn. akt XVII Ama 38/09) W decyzji z 12 grudnia 2008 roku Prezes UoKiK stwierdzi, e bank PKo BP dopuci si praktyki naruszajcej zbiorowe interesy konsumentw polegajcej na stosowaniu wprowadzajcej w bd reklamy lokaty terminowej Max lokata. Przedsibiorca bdnie informowa klientw o dacie rozpoczcia naliczania jej oprocentowania przy jednoczesnym braku odesa, ktre mogyby wskazywa na potrzeb poszukiwania dodatkowych informacji na ten temat. Ponadto w treci materiaw reklamowych bank zastosowa sformuowania, ktre jednoznacznie wskazyway na ich kompletno, co zdaniem Urzdu stanowio bezprawne dziaanie. Prezes UoKiK naoy na spk kar w wysokoci ponad 5,7 mln z. Spka odwoaa si od decyzji Prezesa do SoKiK. Sd oddali odwoanie spki, popierajc w caoci tre rozstrzygnicia Prezesa UoKiK. Bank PKo BP zoy apelacj od wyroku. do koca 2010 roku apelacja nie zostaa rozpatrzona. Wyrok SOKiK z 15 kwietnia 2010 roku w sprawie z odwoania PKP Przewozy Regionalne przeciwko Prezesowi UOKiK (sygn. akt XVII Ama 48/09) Wyrok sdu dotyczy postpowania zakoczonego przez Urzd w grudniu 2008 roku. Prezes UoKiK stwierdzi wwczas, e postanowienia zawarte w regulaminie wiadczenia usug stosowanym przez PKP Przewozy regionalne naruszaj zbiorowe interesy konsumentw. z informacji zebranych przez Urzd wynikao, e konsument, ktry kupi bilet jednorazowy, nie mia moliwoci zmiany warunkw umowy, np. godziny wyjazdu, po rozpoczciu terminu wanoci biletu, okrelonego przez przewonika. Kupujc bilet nawet z kilkugodzinnym wyprzedzeniem, podrny musia liczy si z tym, e w przypadku nagej zmiany godziny wyjazdu jego zwrot lub wymiana nie bd moliwe poza terminami sztywno wyznaczonymi przez spk, co byo niezgodne z przepisami Prawa przewozowego. zdaniem Urzdu dziaanie spki byo nieuczciwe, za co zostaa ukarana sankcj 100 tys. z. SoKiK oddali odwoanie PKP Przewozy regionalne od decyzji. Sd zgodzi si z argumentacj Prezesa UoKiK i podtrzyma decyzj w caoci. Spka nie wniosa apelacji od wyroku, co oznacza, e decyzja jest ostateczna.
6.4. Niedozwolone postanowienia umowne

niedozwolone postanowienia umowne (klauzule abuzywne) to takie, ktre nie zostay uzgodnione z konsumentem indywidualnie, a ktre ksztatuj jego prawa i obowizki w sposb sprzeczny z dobrymi obyczajami, raco naruszajc jego interesy. co do zasady nie wi one konsumenta, chyba e okrelaj gwne wiadczenia stron, w tym cen, ale tylko jeeli zostay sformuowane w sposb jednoznaczny. Kodeks cywilny w art. 3853 zawiera list 23 przykadowych niedozwolonych postanowie. najczciej wystpujce klauzule abuzywne w analizowanych przez UoKiK wzorcach umownych to: wyczajce lub istotnie ograniczajce odpowiedzialno przedsibiorcy wzgldem konsumenta za niewykonanie lub nienaleyte wykonanie zobowizania, takie, z ktrymi konsument nie mia moliwoci zapozna si przed zawarciem umowy, zezwalajce przedsibiorcy na przeniesienie praw i przekazanie obowizkw wynikajcych z umowy bez zgody konsumenta, uprawniajce przedsibiorc do jednostronnej zmiany umowy bez wanej przyczyny, uprawniajce przedsibiorc do okrelania lub podwyszania ceny lub wynagrodzenia po zawarciu umowy bez przyznania konsumentowi prawa do odstpienia od niej, uprawniajce przedsibiorc do dokonywania wicej interpretacji umowy.
o uznaniu danego postanowienia za niedozwolone decyduje Sd ochrony Konkurencji i Konsumentw. Powdztwo w sprawie moe wytoczy kady, komu przedstawiono do podpisania umow zawierajc klauzul, a take organizacje konsumenckie, rzecznicy konsumentw oraz Prezes UoKiK. Postanowienia uznane prawomocnym wyrokiem sdu za niedozwolone s wpisywane do rejestru dostpnego na stronie internetowej UoKiK. Stosowanie ich jest zabronione i moe zosta uznane przez Prezesa UoKiK za naruszenie zbiorowych interesw konsumentw, zagroone kar finansow w wysokoci do 10 proc. przychodu przedsibiorcy osignitego w roku poprzedzajcym wydanie decyzji. Statystyka spraw zwizanych z realizacj przepisw o niedozwolonych postanowieniach umownych Urzd na bieco prowadzi kontrole wzorcw umw stosowanych przez przedsibiorcw w transakcjach z konsumentami. W ten sposb identyfikuje postanowienia budzce wtpliwoci co do ich zgodnoci z Kodeksem cywilnym. nastpnie wzywa przedsibiorcw do dobrowolnej zmiany postpowania, a w przypadku odmowy kieruje pozwy do SoKiK. W 2010 roku wystosowano 88 wezwa do zmiany zakwestionowanych postanowie umownych. W 80 przypadkach przedsibiorcy dobrowolnie si do nich zastosowali. do SoKiK Urzd skierowa 22 pozwy. do rejestru klauzul abuzywnych wpisano cznie 299 postanowie.
Orzecznictwo sdowe w sprawach dotyczcych stosowania niedozwolonych postanowie umownych

Wyrok SOKiK z 14 grudnia 2010 roku w sprawie uznania za niedozwolone klauzul stosowanych przez Bank Millenium (sygn. akt XVII AmC 426/09) W maju 2008 roku Prezes UoKiK ogosi wyniki kontroli wzorcw umownych stosowanych przez banki udzielajce kredytw hipotecznych. efektem kontroli byo m.in. skierowanie w 2009 roku pozwu do SoKiK o uznanie za niedozwolone postanowie stosowanych przez Bank Millennium w umowach o kredyt hipoteczny. Jedna z zakwestionowanych klauzul dotyczya niejasnych kryteriw obliczania kursu walut, stosowanych w przypadku rozliczania kredytw indeksowanych w stosunku do waluty obcej. Umowy odsyay kredytobiorcw do kursw ogaszanych w tabeli kursu walut bez dokadnego sprecyzowania, na jakich zasadach bank ustala kursy ogaszane w swojej tabeli. Sd podzieli stanowisko Urzdu, zgodnie z ktrym bank, nie precyzujc sposobu ustalania kursu walut, moe dowolnie okrela jego wysoko niekoniecznie na podstawie obiektywnych kryteriw, na przykad ceny wyznaczonej przez rynek walutowy czy redni kurs narodowego Banku Polskiego. W zgodnej opinii sdu i UoKiK brak jasnych zasad w tym zakresie jest niezgodny z prawem. W innych zakwestionowanych postanowieniach przedsibiorca nieprecyzyjnie okrela przesanki zmiany regulaminu wiadczenia usug oraz cennika. dwie z nich: zmiana poziomu inflacji czy wprowadzenie nowych przepisw prawnych, daway bankowi moliwo modyfikacji warunkw umowy w dowolnie wybranym przez siebie momencie, co godzio w interesy konsumentw. SoKiK podzieli argumenty Prezesa UoKiK i uzna wszystkie zakwestionowane postanowienia za niedozwolone. do koca 2010 roku Bank Millennium nie wnis apelacji od wyroku SoKiK. Kontrole wzorcw umownych W 2010 roku UoKiK opracowa i przedstawi opinii publicznej dwa raporty dotyczce kontroli wzorcw umownych.
38
39
Ubezpieczenia na ycie UoKiK (centrala i delegatury) zbada 600 wzorcw umownych ubezpieczenia na ycie, polis posagowych, rentowych, wypadkowych i chorobowych. niemal wszystkie zawieray sprzeczne z prawem, niejednoznaczne i niezrozumiae postanowienia. za niezgodne z prawem Urzd uzna m.in. wprowadzanie w bd co do dugoci okresu ochrony ubezpieczeniowej, szczeglnie konsumentw w podeszym wieku. zakwestionowano klauzul, zgodnie z ktr po ukoczeniu przez konsumenta okrelonego wieku ubezpieczyciel wycza swoj odpowiedzialno mimo opacanych nadal skadek i zawartej umowy. Jak wykazaa kontrola UoKiK, zakady ubezpiecze wypacay odszkodowania przewidziane tylko jedn umow, mimo e konsument opaca skadki i by chroniony kilkoma polisami na ycie. zgodnie z prawem w przypadku polisy na ycie zakad ubezpiecze ma obowizek wypaci poszkodowanemu rekompensaty przewidziane we wszystkich umowach. W toku kontroli zakady ubezpiecze dobrowolnie zaprzestay stosowania poowy z zakwestionowanych postanowie. niemniej jednak, aby zapobiec naruszeniom prawa w przyszoci, Urzd skierowa do sdu pozwy o uznanie 23 postanowie za niedozwolone. Umowy o karty patnicze Urzd skontrolowa rwnie stosowane przez banki wzorce umw o karty patnicze. Badanie objo 12 bankw. niektre z nich zawieray postanowienia niezgodne z prawem lub sprzeczne z dobrymi obyczajami. Byo to pierwsze tak szerokie badanie dotyczce usug patniczych przeprowadzone przez Urzd. Wszystkie banki zdecydoway si na wspprac z Urzdem i w wikszoci przypadkw zadeklaroway zmian stosowanych wzorcw. niezalenie od tego, czy banki wycofay si ze stosowania klauzul, zapisy zostay poddane sdowej kontroli. Urzd skierowa do SoKiK 9 pozww o uznanie w sumie 20 postanowie za niedozwolone.
6.5. Wsppraca z organizacjami konsumenckimi

Prezes UoKiK, realizujc cele okrelone w Polityce konsumenckiej na lata 2010-2013, wsppracuje z krajowymi i midzynarodowymi organizacjami pozarzdowymi. Przyjta w 2010 roku strategia przewiduje potrzeb przekazywania im zada z udzielania poradnictwa konsumenckiego oraz potrzeb wczania ich w proces stanowienia prawa. istotnym wyzwaniem jest bowiem ugruntowanie pozycji organizacji konsumenckich, odgrywajcych wan rol w ochronie konsumentw. rodki na realizacj konkretnych projektw przekazywane s w procedurze konkursowej15. czna wysoko kwoty, ktra moe by przeznaczona na ich realizacj, jest ustalana corocznie w ustawie budetowej. informacje o konkursach zamieszczane s w prasie i w Biuletynie informacji Publicznej UoKiK, a take dostpne s w siedzibie Urzdu. W 2010 roku Prezes UoKiK przekaza organizacjom pozarzdowym dotacje na realizacj nastpujcych zada: prowadzenie oglnopolskiego bezpatnego poradnictwa i pomocy prawnej w zakresie uprawnie konsumentw i dochodzenia ich roszcze (695 000 z i 213 706 z) Federacja Konsumentw i Stowarzyszenie Konsumentw Polskich, realizacja zamwienia infolinia konsumencka (528 928 z) Stowarzyszenie Konsumentw Polskich, pomoc prawna przy prowadzeniu spraw przed sdami powszechnymi i polubownymi sdami konsumenckimi oraz sporzdzanie pism procesowych na rzecz konsumentw (259 997 z) Federacja Konsumentw, opracowanie, redakcja, druk i kolporta biuletynu dla rzecznikw konsumentw (16 000 z) Stowarzyszenie Konsumentw Polskich.
15
zasady zlecania organizacjom zada z ochrony konsumentw i procedury przekazywania im rodkw finansowych okrela Ustawa o dziaalnoci poytku publicznego i o wolontariacie.
40
7. Oglne bezpieczestwo produktw

Kady produkt dostpny na rynku powinien by bezpieczny. W tym zakresie oglny nadzr nad produktami przeznaczonymi dla konsumentw sprawuje Prezes UoKiK. Bezporednie kontrole u przedsibiorcw przeprowadza inspekcja Handlowa z urzdu lub na wniosek UoKiK. Prezes UoKiK zatwierdza plany kontroli prowadzonych przez iH, zarwno tych planowanych, jak i realizowanych w ramach zada wasnych przez wojewdzkie inspektoraty. oceniajc, czy konkretny produkt nie stwarza zagroe dla zdrowia ani ycia jego uytkownikw, bierze si pod uwag: cechy produktu w tym skad, opakowanie, instrukcj montau, instalacji i konserwacji, oddziaywanie na inne wyroby, z ktrymi potencjalnie i w sposb uzasadniony moe by uyty, wygld oznakowanie, ostrzeenia i instrukcje dotyczce uytkowania, kategorie konsumentw szczeglnie naraonych na niebezpieczestwo w zwizku z jego uywaniem (na przykad dzieci czy osoby starsze).
41
na podstawie informacji otrzymanych od kontrolerw inspekcji Handlowej lub z innych rde od konsumentw, organw nadzoru innych pastw, Prezes UoKiK moe wszcz postpowanie administracyjne. Jeeli stwierdzi, e okrelony produkt nie jest bezpieczny, wydaje decyzj nakazujc jego wycofanie z rynku
42
43
i wpisuje go do specjalnego rejestru dostpnego na stronie internetowej UoKiK . Przedsibiorcy, ktry wprowadzi takie artykuy na rynek, grozi kara pienina w wysokoci do 100 tys. z. Prezes UoKiK moe rwnie w drodze decyzji naoy na producenta lub dystrybutora okrelone obowizki, m.in. zakaza wprowadzania produktu na rynek lub nakaza:
16
oznakowanie go symbolami ostrzegawczymi lub opatrzenie informacj o zagroeniach, ktre moe powodowa, wyeliminowanie zagroenia, ostrzeenie potencjalnych konsumentw, na przykad poprzez zamieszczenie ogoszenia w prasie, wycofanie produktu z rynku lub od konsumentw17.
7.2. Postpowania w sprawie oglnego bezpieczestwa produktw

W 2010 roku Urzd prowadzi 278 spraw oglnego bezpieczestwa produktw18. zakoczono 208 z nich. Prezes UoKiK wyda 84 decyzje, w ktrych m.in. nakaza wyeliminowanie zagroe stwarzanych przez produkt lub ostrzeenie konsumentw, a take zakaza wprowadzania produktu na rynek lub nakaza jego wycofanie. Urzd naoy na przedsibiorcw 22 kary pienine. Podejmowane dziaania dotyczyy najczciej konfekcji dziecicej, produktw spoywczych oraz mebli i artykuw dla dzieci.
7.3. Dobrowolne powiadomienia od przedsibiorcw

Przedsibiorca, ktry uzna, e jego produkt stwarza powane zagroenie, ma obowizek wycofa go z rynku, wymieni lub zwrci konsumentom rwnowarto ceny zakupu. Powinien rwnie poinformowa UoKiK zarwno o wykrytych nieprawidowociach, jak i podjtych dziaaniach naprawczych. informacje przekazane przez przedsibiorcw s nastpnie zamieszczane na stronie internetowej UoKiK. Urzd monitoruje take przebieg akcji naprawczych. W cigu piciu lat obowizywania Ustawy o oglnym bezpieczestwie produktw przedsibiorcy zoyli 511 dobrowolnych powiadomie, w tym 82 w 2010 roku. Statystyki Urzdu pokazuj, e najwicej zgosze zwizanych byo z bran motoryzacyjn 64. Pozostae informacje dotyczyy m.in. urzdze elektrycznych i produktw dziecicych.
7.4. System Rapex

Podstawow funkcj unijnego systemu rapex (Rapid Alert System for Non-Food Consumer Products) jest zapewnienie szybkiej wymiany informacji pomidzy pastwami czonkowskimi Ue i Komisj europejsk w sprawie zagroe stwarzanych przez produkty. W UoKiK funkcjonuje polski punkt kontaktowy tego systemu. Systemem zarzdza Komisja europejska. W jego ramach Urzd otrzymuje szczegowe informacje o niebezpiecznych produktach wykrytych na terenie pozostaych pastw czonkowskich i rodkach zastosowanych przez organy nadzoru. nastpnie, przy pomocy inspekcji Handlowej, UoKiK sprawdza, czy znajduj si one na polskim rynku. Wwczas s one eliminowane z obrotu, a o podjtych dziaaniach Urzd informuje Ke i pozostae pastwa czonkowskie. UoKiK przekazuje te do systemu informacje o produktach znajdujcych si na polskim rynku, ktre stwarzaj zagroenie dla ycia lub zdrowia uytkownikw, o podjtych dziaaniach (na przykad o wydanym nakazie wycofania produktu z obrotu), a w zwizku z tym take o dobrowolnych zgoszeniach przedsibiorcw. W 2010 roku UoKiK przekaza do systemu rapex 82 notyfikacje. najwiksz grup produktw stanowiy zabawki wyprodukowane w chinach. W 94 przypadkach Urzd podj dziaania w reakcji na informacj przesan przez inne pastwo czonkowskie Unii.
16
17
18
rejestr produktw niebezpiecznych http://publikacje.uokik.gov.pl/hermes3_pub/Webengine/documentSearchForm. aspx?cdc=PublicrWn Wycofanie produktu od konsumentw oznacza, e przedsibiorca musi go odkupi za cen, po jakiej go nabyli, bez wzgldu na stopie zuycia. Jeeli nabywca ma dowd zakupu, moe wystpi z takim daniem do sprzedawcy. Jeli nie bezporednio do producenta. Ustawa z dnia 12 grudnia 2003 roku o oglnym bezpieczestwie produktw (dz. U. z 2003 r. nr 229, poz. 2275 z pn. zm.).
8.System nadzoru rynku

Prezes UoKiK sprawuje nadzr nad systemem kontroli wyrobw pod ktem ich zgodnoci z zasadniczymi wymaganiami. W ramach swoich kompetencji Urzd prowadzi postpowania na podstawie Ustawy o systemie oceny zgodnoci19, pod ktem spenienia przez produkt wymaga okrelonych w tzw. dyrektywach nowego podejcia. dotycz one ponad dwudziestu grup wyrobw, m.in. urzdze elektrycznych (w tym sprztu elektronicznego i aGd), zabawek, rodkw ochrony indywidualnej, materiaw budowlanych, maszyn i wind. Tylko artykuy, dla ktrych istniej zasadnicze wymagania okrelone w przepisach, powinny by oznakowane znakiem ce. Kontrole i postpowania administracyjne wobec wyrobw niespeniajcych zasadniczych wymaga na wniosek UoKiK oraz z wasnej inicjatywy prowadz organy wyspecjalizowane: Pastwowa inspekcja Pracy, inspekcja ochrony rodowiska, Urzd Transportu Kolejowego, Urzd Komunikacji elektronicznej, Wyszy Urzd Grniczy, urzdy morskie, organy nadzoru budowlanego, inspekcja Transportu drogowego. Do zada Urzdu naley m.in. wsppraca z powyszymi instytucjami oraz prowadzenie specjalnego rejestru wyrobw niezgodnych z zasadniczymi lub innymi wymaganiami, dostpnego na stronie internetowej UoKiK20. W 2010 roku wpisano do niego 37 artykuw. Ponadto Urzd wsppracuje z organami celnymi, ktre kontroluj wyroby sprowadzane z krajw trzecich.
8.2. Postpowania z zakresu systemu oceny zgodnoci

W 2010 roku Urzd prowadzi 386 spraw z zakresu systemu oceny zgodnoci. W 269 przypadkach Prezes UoKiK wyda decyzje, w tym 36 nakazujcych wycofanie wyrobw z obrotu oraz 160 umarzajcych postpowanie, przede wszystkim z powodu podjcia przez przedsibiorcw dziaa eliminujcych stwierdzone nieprawidowoci. najwiksza liczba postpowa prowadzonych przez UoKiK dotyczya zabawek, sprztu elektrycznego i rodkw ochrony indywidualnej.
8.3. Wsppraca z organami wyspecjalizowanymi

W przypadku uzyskania informacji o wyrobach niezgodnych z zasadniczymi wymaganiami Urzd podejmuje odpowiednie czynnoci, w tym moe zleci przeprowadzenie kontroli waciwemu organowi wyspecjalizowanemu. W 2010 roku byo 31 takich przypadkw. UoKiK zwrci si do wojewdzkich inspektoratw inspekcji Handlowej (28) oraz Gwnego inspektoratu Pracy (3). UoKiK, jako organ monitorujcy system nadzoru rynku w Polsce, przesya i otrzymuje od innych pastw czonkowskich Ue informacje na temat wyrobw niespeniajcych zasadniczych wymaga. W 2010 roku UoKiK otrzyma 296 takich notyfikacji. decyzje nakazujce wycofanie wyrobu z obrotu, wydane przez organy wyspecjalizowane, UoKiK przekazuje Komisji europejskiej i pozostaym krajom czonkowskim. W 2010 roku na podstawie programw kontroli poszczeglnych organw wyspecjalizowanych Urzd przygotowa krajowy program nadzoru rynku przekazany Ke i pozostaym pastwom czonkowskim.
19 20
Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodnoci (dz. U. z 2010 r. nr 138, poz. 935 z pn. zm.). http://publikacje.uokik.gov.pl/hermes3_pub/
44
9. Nadzr nad Inspekcj Handlow

Prezes UoKiK planuje, koordynuje, monitoruje kontrole prowadzone przez wojewdzkie inspektoraty inspekcji Handlowej dotyczce artykuw ywnociowych, nieywnociowych i usug oraz analizuje ich wyniki. realizuje rwnie dodatkowe zadania w kontrolowaniu paliw i koordynuje prace laboratoriw UoKiK.
45
Statystyka kontroli przeprowadzonych przez wojewdzkie inspektoraty IH
Liczba kontroli
artykuy rolno-spoywcze artykuy nieywnociowe i usugi 2300 1140
na zlecenie Urzdu w 2010 roku przeprowadzono m.in. 25 oglnokrajowych kontroli jakoci podstawowych artykuw spoywczych: mleka, misa, ryb i ich przetworw, jaj i miodu. Wrd artykuw nieywnociowych Urzd zleci wojewdzkim inspektoratom iH przeprowadzenie m.in. oglnopolskiej kontroli produktw przeznaczonych dla dzieci. najczstsz wykrywan nieprawidowoci byo niewaciwe oznakowanie produktw i niespenianie wymaga dotyczcych bezpieczestwa. W celu podsumowania tych dziaa zosta przygotowany i zaprezentowany opinii publicznej raport pt. Mody konsument - rynek towarw oferowanych dzieciom i modziey w wietle kontroli Inspekcji Handlowej, zawierajcy poza szczegowymi wynikami bada istotne wskazwki, ktrymi powinni kierowa si konsumenci, wybierajc produkty dla najmodszych. W sprawach bezpieczestwa i jakoci artykuw spoywczych, artykuw nieywnociowych i usug UoKiK wsppracowa na bieco z innymi instytucjami kontrolnymi, przede wszystkim z Pastwow inspekcj Sanitarn, inspekcj Weterynaryjn, a take inspekcj Jakoci Handlowej artykuw rolno-Spoywczych.
9.2. System monitorowania i kontrolowania jakoci paliw

W sprawach kontroli jakoci paliw do zada Prezesa UoKiK naley przygotowywanie zaoe i planw kontroli prowadzonych przez iH, monitorowanie ich przebiegu, a take opracowanie raportu, przedstawianego radzie Ministrw i Komisji europejskiej. Gwnym celem zarzdzanego przez Prezesa UoKiK systemu monitorowania jakoci paliw poczwszy od stacji benzynowych, przez hurtownie i bazy paliwowe, a do producenta jest zapewnienie bezpieczestwa i ochrona ekonomicznych interesw uytkownikw pojazdw przez eliminowanie z rynku benzyn, oleju napdowego i opaowego oraz rnych rodzajw gazw niespeniajcych wymaga okrelonych w przepisach prawa, a take ochrona rodowiska.
46
47
W prbkach paliwa badane s parametry okrelone przepisami prawa. za wykonanie analiz odpowiadaj laboratoria majce certyfikaty akredytacyjne wydane przez Polskie centrum akredytacji. Stacje benzynowe wybierane s do kontroli losowo, a take na podstawie skarg konsumentw, informacji pochodzcych od organw cigania oraz wynikw poprzednich analiz. Kontrola jakoci przebiega w dwch okresach monitorowania: od 1 maja do 30 wrzenia (okres letni) oraz od 1 padziernika do 30 kwietnia (okres zimowy). W 2010 roku kontrol objto wszystkie dostpne na polskim rynku gatunki paliw, benzyny bezoowiowe ron95 i ron98, olej napdowy, gaz skroplony (lPG), biopaliwa cieke i lekki olej napdowy. za wytwarzanie, transportowanie, magazynowanie lub wprowadzanie do obrotu paliw niespeniajcych wymaga jakociowych gro kary finansowe w wysokoci do 1 mln z i do 5 lat pozbawienia wolnoci. Wyniki kontroli w roku 2010 zgodnie z wynikami kontroli przeprowadzonej w 2010 roku 3,46 proc. prbek paliw ciekych wylosowanych do bada nie speniao wymaga. najgorsza sytuacja miaa miejsce w wojewdztwie maopolskim, lubelskim i podlaskim, najlepsza w dolnolskim, opolskim, pomorskim, wielkopolskim i zachodniopomorskim. inspekcja Handlowa skontrolowaa rwnie stacje zgoszone przez konsumentw, wytypowane przez organy cigania oraz te, na ktrych w poprzednich latach stwierdzono nieprawidowoci. W wyniku przeprowadzonych kontroli zakwestionowano 5,03 proc. prbek oleju napdowego i 4,17 proc. prbek benzyny. losowa kontrola jakoci gazu lPG wykazaa, e 3,72 proc. prbek z 403 skontrolowanych stacji nie speniao wymaga jakociowych. nieprawidowoci odnotowano w wojewdztwie lubelskim, dzkim, maopolskim, mazowieckim, opolskim, podlaskim, pomorskim i wielkopolskim, w pozostaych nie odnotowano adnych odstpstw. Informowanie opinii publicznej o wynikach kontroli na stronie internetowej Urzdu publikowana jest aktualizowana raz na dwa tygodnie lista skontrolowanych stacji paliwowych i hurtowni wraz z wynikami kontroli. rwnie za porednictwem serwisu internetowego i zamieszczonego w nim formularza zgoszeniowego do Urzdu kierowano skargi kierowcw na stacje oferujce paliwo niewaciwej jakoci. zgoszenia byy na bieco przekazywane inspekcji Handlowej, ktra uwzgldniaa je w planach kolejnych kontroli. W 2010 roku do UoKiK wpyny 754 takie zawiadomienia.
10.Wsppraca z zagranic i kontakty z instytucjami unijnymi

Urzd ochrony Konkurencji i Konsumentw jest czonkiem organizacji i innych cia midzynarodowych, ktrych przedmiotem zainteresowania jest ochrona konkurencji i konsumentw zarwno na szczeblu krajowym, jak i midzynarodowym. Jako najistotniejsze naley w tym kontekcie wymieni wspprac na forum Unii europejskiej oraz w ramach organizacji Wsppracy Gospodarczej i rozwoju (oecd). dziaalno na forum organizacji midzynarodowych jest niezbdnym elementem tworzenia skutecznej polityki ochrony konkurencji i konsumentw. Polska wywiera realny wpyw na jej ksztat, uczestniczc w wymianie informacji i dowiadcze pomidzy organami i instytucjami z innych krajw. Jest to niezwykle istotne w kontekcie globalizacji i rozwoju gospodarki cyfrowej, ktre powoduj, e zagroenia dla konkurencji i konsumentw wykraczaj poza granice krajowe, a walka z nimi wymaga cisej wsppracy pomidzy rzdami poszczeglnych pastw.
10.1. Wsppraca multilateralna Ochrona konkurencji

W ramach wsppracy midzynarodowej w sprawach ochrony konkurencji UoKiK angauje si przede wszystkim w dziaalno grup roboczych Komisji europejskiej. Pracownicy Urzdu aktywnie uczestnicz w pracach europejskiej Sieci Konkurencji (ang. European Competition Network ECN), stanowicej platform wsppracy i wymiany informacji pomidzy Komisj i krajowymi organami ochrony konkurencji Ue. W 2010 roku UoKiK szczeglnie angaowa si w jej dziaalno w ramach grup roboczych ds. wsppracy i ds. koncentracji. Przedstawiciele Urzdu brali rwnie udzia w spotkaniach plenarnych ecn oraz spotkaniach dyrektorw generalnych. Urzd angaowa si rwnie w dziaalno publicystyczn Sieci, czego efektem byy regularne publikacje artykuw w periodyku ecn Brief oraz pomoc w pracach redakcyjnych (Urzd przewodniczy pracom zespou redakcyjnego). innym narzdziem umoliwiajcym wymian wiedzy i dowiadcze w ramach ecn s nieformalne zapytania urzdw antymonopolowych. UoKiK w 2010 roku udzieli 114 odpowiedzi w tym zakresie. Urzd angauje si rwnie w prace sieci europejskich organw ds. Konkurencji (ang. European Competition Authorities ECA). raz w roku organizowane s nieformalne spotkania szefw europejskich urzdw antymonopolowych. Tradycyjnym punktem programu jest tour de table, podczas ktrego kady z uczestnikw przedstawia najnowsze zmiany w krajowych przepisach prawnych, orzecznictwo i decyzje antymonopolowe o szczeglnym znaczeniu. W lipcu 2011 roku gospodarzem takiego spotkania bdzie UoKiK. Urzd jest take czonkiem Midzynarodowej Sieci Konkurencji (ang. International Competition Network ICN), ktra stanowi platform wsppracy i wymiany dowiadcze organw ds. konkurencji z caego wiata, wzbogacon udziaem doradcw pozarzdowych (przedstawicieli biznesu, grup konsumenckich, akademikw, prawnikw i ekonomistw). Przedstawiciele UoKiK w 2010 roku uczestniczyli w pracach piciu grup roboczych: ds. karteli, kontroli koncentracji, jednostronnych praktyk rynkowych, efektywnoci urzdw antymonopolowych i promowania prawa antymonopolowego (ang. competition advocacy). W 2010 roku Prezes UoKiK bra aktywny udzia w dorocznej konferencji Sieci w Stambule i w warsztatach grupy roboczej w londynie. Komitet Konkurencji oecd jest jednym z najwaniejszych midzynarodowych forw, na ktrym omawiane s sprawy polityki i prawa konkurencji. Jego uczestnicy spotykaj si na posiedzeniach trzy razy w roku, analizuj sektory gospodarki, w ktrych najczciej dochodzi do narusze prawa konkurencji, wymieniaj si dowiadczeniami z prowadzonych postpowa antymonopolowych i szukaj najlepszych rozwiza, majcych na celu polepszenie stanu konkurencji na rynkach krajowych. W 2010 roku podczas trzech posiedze Komitetu Konkurencji oecd i podlegych mu grup roboczych przedstawiciele Urzdu zaprezentowali dowiadczenia Polski w stosowaniu prawa konkurencji, w szczeglnoci dotyczce sprawiedliwoci proceduralnej w postpowaniach antymonopolowych, zwalczania zmw przetargowych, a take porozumie horyzontalnych w sektorach zwizanych z ochron rodowiska.
Ochrona konsumentw
UoKiK bierze udzia w regularnych spotkaniach grup i komitetw roboczych rady Unii europejskiej, m.in. grupy ds. ochrony konsumentw i informacji oraz Komisji europejskiej, w szczeglnoci dyrekcji Generalnej ds. zdrowia i ochrony Konsumentw. eksperci Urzdu angauj si take w dziaalno Sieci Polityki Konsumenckiej (ang. Consumer Policy Network CPN). S to cykliczne spotkania dyrektorw generalnych urzdw odpowiedzialnych za ochron konsumentw w Unii europejskiej. W 2010 roku w ramach Sieci Urzd uczestniczy w badaniu na temat rynku detalicznego energii elektrycznej.
48
49
W strukturach unijnych dziaa ponadto specjalny Komitet ds. Wsppracy w dziedzinie ochrony Konsumentw (ang. Consumer Protection Cooperation Committee CPC Committee). W jego ramach krajowe organy odpowiedzialne za ochron konsumentw i Komisja europejska wsppracuj w sprawach o charakterze transgranicznym w celu wykrywania, ledzenia i wyeliminowania wewntrzwsplnotowych narusze prawa. Jednym z podejmowanych dziaa jest coroczny przegld stron internetowych, tzw. internet Sweep, majcy na celu identyfikacj przypadkw amania praw konsumentw. W 2010 roku zostay nim objte serwisy oferujce bilety na rozrywkowe imprezy masowe. na kadej z szeciu sprawdzonych przez UoKiK stron wykryto nieprawidowoci, a nastpnie informacje na ten temat przekazano delegaturom Urzdu w celu wszczcia postpowa wyjaniajcych. W ubiegym roku Urzd bra take udzia w dwch konferencjach organizowanych przez Midzynarodow Sie ochrony Konsumentw (ang. International Consumer Protection and Enforcement Network ICPEN). Polska wspprzewodniczya rwnie grupie roboczej ds. komunikacji. W jej ramach zakoczyy si prace nad stron internetow icPen, ktra zawiera serwis wewntrzny z bazami danych, kontaktami, dokumentami i projektami edukacyjnymi, niezbdnymi dla efektywnego funkcjonowania Sieci, a take fora dyskusyjne umoliwiajce skuteczn wspprac czonkom jej grup roboczych. Ponadto UoKiK bra udzia w opracowywaniu nowej strategii komunikacji, ktra ma zosta przyjta podczas konferencji w Hadze w kwietniu 2011 roku. Pracownicy UoKiK byli rwnie zaangaowani w prace Komitetu oecd ds. Polityki Konsumenckiej, ktry skupia przedstawicieli organw ds. ochrony konsumentw pastw czonkowskich i ekspertw z organizacji spoecznych i przedsibiorcw. obecnie prace Komitetu koncentruj si na kwestiach handlu elektronicznego, bezpieczestwa produktw i ochrony rodowiska. Przewodnictwo Polski w Radzie Unii Europejskiej W 2010 roku, w zwizku ze zbliajcym si przewodnictwem Polski w radzie Ue (ii poowa 2011 roku), UoKiK podejmowa dziaania majce na celu przygotowanie Urzdu do tego zadania. zorganizowano w tym czasie szereg szkole dla czonkw korpusu prezydencji i osb zaangaowanych w przygotowania do niej, a take spotkania i stae w instytucjach unijnych i Staym Przedstawicielstwie rP przy Ue w Brukseli. Spotkania te oraz szkolenia i stae byy okazj nie tylko do zapoznania si z praktyk prac prowadzonych na forum Ue, lecz take do budowania partnerskich relacji z przedstawicielami instytucji unijnych.
50
51
10.2. Wsppraca bilateralna
Jednym z wanych obszarw wsppracy z zagranic jest rozwijanie bezporednich kontaktw polskiego organu antymonopolowego z jego odpowiednikami z krajw bdcych wanymi partnerami Polski zarwno w Unii europejskiej, jak i poza ni. W ramach dwustronnej wsppracy pracownicy UoKiK przygotowali liczne opracowania z ochrony konkurencji i konsumentw w celu wymiany informacji i dowiadcze ze swoimi zagranicznymi odpowiednikami. odbyy si take spotkania z delegacjami z Komisji europejskiej, rosji i chin. W ich trakcie omawiano system ochrony konkurencji i konsumentw w Polsce oraz dyskutowano na temat biecej dziaalnoci i najwaniejszych spraw prowadzonych przez UoKiK.
11.Dziaalno informacyjno-edukacyjna
istotnym elementem polityki realizowanej przez UoKiK jest dziaalno informacyjno-edukacyjna. W podejmowanych inicjatywach Prezes UoKiK kadzie szczeglny nacisk na znaczenie ustawodawstwa antymonopolowego dla polskiej gospodarki, informuje o prawach i obowizkach, ktre przysuguj przedsibiorcom i konsumentom, budujc w ten sposb wiadomo prawn i ekonomiczn uczestnikw rynku. inicjatywy podejmowane przez UoKiK w 2010 roku upyny pod hasem obchodw XX-lecia Urzdu. zorganizowanych zostao w tym czasie wiele konferencji, seminariw i projektw wydawniczych i medialnych, skierowanych do szerokiej opinii publicznej. Przedsiwzicia te miay na celu zwikszenie spoecznej wiadomoci na temat roli i wpywu na ycie gospodarcze i spoeczne przepisw antymonopolowych i prawa ochrony konsumentw. Partnerami obchodw XX-lecia UoKiK byy: centrum im. adama Smitha, instytut nauk Prawnych Pan, Polska Konfederacja Pracodawcw Prywatnych lewiatan, Pracodawcy rzeczypospolitej Polskiej (wczeniej Konfederacja Pracodawcw Polskich), Stowarzyszenie Prawa Konkurencji, Krajowa izba Gospodarcza, wydawnictwo Wolters Kluwer, Wydzia Prawa i administracji Uniwersytetu Gdaskiego, Wydzia Prawa i administracji Uniwersytetu im. adama Mickiewicza w Poznaniu oraz instytut Prawa Wasnoci intelektualnej Uniwersytetu Jagielloskiego. Patronat medialny nad wydarzeniami jubileuszowymi objli: dziennik rzeczpospolita (patron gwny), Program Pierwszy Polskiego radia, wydawca miesicznika Forbes, portal Money.pl i TV Biznes.
11.1. Konferencje naukowe

z okazji obchodw jubileuszu w celu upowszechnienia informacji na temat historii Urzdu oraz inicjatyw realizowanych w tym czasie przez UoKiK uruchomiono specjaln stron internetow www.20lat.uokik.gov.pl. Konferencja jubileuszowa na Zamku Krlewskim Aktualne problemy polityki konkurencji (Warszawa, 27 maja 2010) Byo to najwaniejsze wydarzenie podsumowujce 20 lat funkcjonowania nowoczesnego ustawodawstwa antymonopolowego w Polsce. Przedmiotem dyskusji byy wyzwania stojce przed europejskimi instytucjami chronicymi konkurencj. Poddano rwnie ocenie skuteczno narzdzi polityki antymonopolowej, takich jak program leniency czy kontrola koncentracji. omwiono take kwestie zwizane z rol polityki konkurencji w uatwianiu dostpu do rynku maym i rednim przedsibiorstwom. Konferencj otworzy alexander italianer,
dyrektor generalny ds. konkurencji Komisji europejskiej. Ponadto wrd prelegentw i zaproszonych goci znaleli si szefowie urzdw antymonopolowych z caego wiata, sdziowie, prawnicy i przedstawiciele wiata nauki i organizacji reprezentujcych przedsibiorcw.
Konferencja jubileuszowa na zamku Krlewskim aktualne problemy polityki konkurencji, Warszawa 27 maja 2010 r. od lewej: Prof. leszek Balcerowicz, Prezes UoKiK Magorzata Krasnodbska-Tomkiel, dyrektor Generalny ds. Konkurencji alexander italianer
52
53
Konferencje regionalne Konferencja jubileuszowa Liberalizacja, deregulacja, konkurencja na rynkach (Gdask, 29 marca 2010) W trakcie pierwszej z jubileuszowych konferencji regionalnych dyskutowano na tematy zwizane z liberalizacj i deregulacj rynkw oraz tworzeniem uatwie w dostpie do infrastruktury. Poruszono take kwestie amania barier m.in. w sektorze usug pocztowych, transportowych i komunalnych. Wydarzenie zorganizowano we wsppracy z Wydziaem Prawa i administracji Uniwersytetu Gdaskiego. Konferencja jubileuszowa Ochrona konkurencji na rynkach nowych technologii (Krakw, 13 wrzenia 2010) Spotkanie w Krakowie powicone byo problematyce zwizanej z ochron wasnoci intelektualnej, rol polityki konkurencji w obliczu rozwoju nowych technologii i z ich wpywem na rozwj przedsibiorcw i regionw. Konferencj zorganizowano we wsppracy z Uniwersytetem Jagielloskim w Krakowie. Konferencja jubileuszowa Prawo konkurencji dla czy przeciw przedsibiorcy? (Pozna, 5 listopada 2010) Konferencja w Poznaniu zakoczya cykl spotka regionalnych. W jej trakcie poruszono zagadnienia dotyczce uczestnictwa przedsibiorcy w postpowaniu antymonopolowym, standardw dowodowych i narzdzi ich pozyskiwania. Wsporganizatorem konferencji by Wydzia Prawa i administracji Uniwersytetu im. adama Mickiewicza. Ponadto w ubiegym roku zorganizowano cztery debaty, ktre przyczyniy si do popularyzacji wiedzy na temat prawnych aspektw ochrony rynku i jego uczestnikw, a take suyy prezentacji dziaa podejmowanych przez Urzd w tym zakresie. Debata Konsument na rynku energii elektrycznej (Warszawa, 15 marca 2010) debata zorganizowana zostaa z okazji wiatowego dnia Konsumenta. Podczas spotkania omwione zostay perspektywy rozwoju konkurencji na rynku energii elektrycznej przy uwzgldnieniu interesw jego sabszych uczestnikw. za punkt wyjcia do dyskusji posuy przygotowany przez Urzd raport z badania rynku21. Debata Beneficjenci regulacji konsumenci czy korporacje zawodowe liberalizacja wolnych zawodw (Warszawa, 21 kwietnia 2010) debata, zorganizowana we wsppracy z redakcj dziennika Gazety Prawnej, bya okazj do omwienia roli usug profesjonalnych w nowoczesnej gospodarce. dyskutowano take na temat wpywu obowizujcych przepisw prawa na stan konkurencji na rynku. Podczas debaty zaprezentowano decyzje Prezesa UoKiK dotyczce sektora wolnych zawodw i raport Stan konkurencji w krajowym sektorze usug profesjonalnych architekt, inynier budowlany. z analizy Urzdu wynika, e Polska w porwnaniu do innych pastw Unii europejskiej ma jedne z bardziej restrykcyjnych przepisw dotyczcych dostpu do tych zawodw (np. obowizkowa picioletnia edukacja i trzyletnia praktyka zawodowa przyszych architektw, a take obowizkowa przynaleno do izby zawodowej, ktra przeprowadza postpowanie egzaminacyjne dla kandydatw). zdaniem UoKiK niezbdne dla funkcjonowania rynku usug profesjonalnych i rozwoju nieskrpowanej konkurencji w tym obszarze jest m.in. ograniczenie wycznej kontroli korporacji nad procesem egzaminowania kandydatw do zawodu. Wyniki analizy rynku dostpne s na stronie internetowej. Debata Rozwj konkurencji na rynku przewozw kolejowych w Polsce szanse i zagroenia (Warszawa, 3 wrzenia 2010) debata miaa na celu prezentacj konkluzji z raportu UoKiK bdcego diagnoz sytuacji na rynku przewozw kolejowych w Polsce22. Uczestnicy spotkania dyskutowali na temat koniecznoci wprowadzenia zmian, ktre zapewni rozwj konkurencji na rynku usug kolejowych. odnieli si take do wskazanych w raporcie UoKiK propozycji dziaa i kierunkw rozwoju sektora. relacj z przeprowadzonej dyskusji opublikowano na amach Gazety Wyborczej.
21 22
Wicej na temat tego badania w rozdziale 4. ibidem.
Debata Konsumenci na rynku usug bankowych (Warszawa, 1 grudnia 2010) Podczas debaty przedstawiono wnioski z trzech raportw przygotowanych przez UoKiK. Pierwszy z nich, zatytuowany Konsumenci na rynku usug bankowych by prb przedstawienia moliwie penego obrazu funkcjonowania polskich konsumentw na rynku usug bankowych. drugi dokument powicono mobilnoci konsumentw na krajowym rynku rachunkw oszczdnociowo-rozliczeniowych. Trzeci dotyczy przeprowadzonej przez Urzd kontroli wzorcw umw o karty patnicze. na podstawie zebranych w raportach danych omwiono problem stosowania przez banki klauzul abuzywnych w umowach o karty patnicze oraz trudnoci, jakie napotykaj konsumenci przy przenoszeniu kont bankowych. zwrcono take uwag na potrzeb podnoszenia poziomu znajomoci praw konsumenckich na tym rynku.
11.2. Projekty internetowe
Rozwj strony internetowej www.uokik.gov.pl W lutym 2010 roku ruszy nowy serwis informacyjny UoKiK. dziki zastosowaniu najnowszych rozwiza informatycznych, przejrzystego ukadu treci i nowej szaty graficznej uytkownicy maj lepszy dostp do informacji. na stronie gwnej oprcz aktualnoci znajduj si zakadki do najczciej poszukiwanych treci w serwisie: powiadomie o produktach niebezpiecznych, wynikw kontroli stacji paliw czy publikacji wydawanych przez Urzd oraz sekcja Warto wiedzie odpowiadajca na aktualne problemy konsumenckie. Nowa strona ICPEN www.icpen.org W dniu 15 marca, w wiatowy dzie Konsumenta, ruszya nowa odsona strony internetowej icPen. Konsumenci znajd tam kompleksowe informacje o tym, gdzie szuka pomocy w sytuacji, gdy amane s ich prawa, jak rozwizywa spory o charakterze transgranicznym, a take jak bezpiecznie robi zakupy w internecie i unikn licznych puapek zastawianych na nich w sieci.
54
55
11.3. Pozostae projekty
Libertas et Auxilium (Warszawa, 8 lipca 2010) Ju po raz pity przyznano doroczne nagrody w konkursie dla dziennikarzy libertas et auxilium.Przedsiwzicie to miao na celu uhonorowanie najlepszych artykuw prasowych, audycji radiowych i programw telewizyjnych powiconych tematyce ochrony konkurencji i konsumentw. W tej edycji konkursu wyrniono materiay autorstwa dziennikarzy z tygodnika Polityka i magazynu ekspres reporterw. Ponadto Prezes UoKiK uhonorowa nagrod jubileuszow Konrada niklewicza, dziennikarza Gazety Wyborczej, za jego wieloletni wkad w upowszechnianie wiedzy na temat ochrony konkurencji i konsumentw. Konkurs zosta zorganizowany we wsppracy z centrum im. adama Smitha, instytutem dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego i ze Stowarzyszeniem dziennikarzy Polskich. Uroczystej gali wrczenia nagrd towarzyszya debata 20 lat konkurencji i gospodarki wolnorynkowej w Polsce. Konkurs na najlepsz prac magistersk Gwnym zaoeniem drugiej edycji konkursu byo zwrcenie uwagi studentw na problematyk konkurencji i zachcenie ich do pogbiania swojej wiedzy w tym zakresie. Wyboru zwyciskiej pracy dokonaa kapitua konkursu pod przewodnictwem Prezesa UoKiK. Przyznano rwnie drug i trzeci nagrod oraz specjalne wyrnienie Stowarzyszenia Prawa Konkurencji partnera konkursu. Uroczyste wrczenie nagrd byo jednoczenie okazj do ogoszenia trzeciej edycji konkursu na najlepsze prace magisterskie powicone ochronie konkurencji i pierwszej edycji konkursu powiconego prawnym aspektom ochrony konsumentw. Targi Wiedzy Konsumenckiej (Warszawa, 14 marca 2010) z okazji wiatowego dnia Konsumenta Stowarzyszenie Konsumentw Polskich zorganizowao targi, podczas ktrych po raz pierwszy w Polsce konsumenci mieli moliwo bezporedniego spotkania si z ekspertami i uzyskania bezpatnej porady w sprawach konsumenckich. UoKiK by jedn z instytucji zaangaowanych w organizacj tego wydarzenia. Poradnik konsumenta pytania i odpowiedzi W 2010 roku ukoczono prace nad poradnikiem zawierajcym 200 zagadnie w formie pyta i odpowiedzi powiconych prawom konsumentw. Materia ten powsta z myl o sabszych uczestnikach rynku. opracowanie jest dostpne na stronie internetowej UoKiK, w zakadce Konsumenci www.uokik.gov.pl/pytania_i_odpowiedzi.php.
11.4. Wsppraca ze rodkami masowego przekazu

Podstawowym celem wsppracy UoKiK z mediami jest dotarcie z informacj do szerokiej opinii publicznej, a tym samym podnoszenie wiadomoci wszystkich uczestnikw rynku, zarwno konsumentw, jak i przedsibiorcw. W 2010 roku Urzd aktywnie wsppracowa z mediami oglnopolskimi, regionalnymi i lokalnymi. Wydano 203 komunikaty prasowe, z czego 78 dotyczyo ochrony konkurencji, a 82 ochrony konsumentw. do mediw regionalnych skierowano 43 komunikaty na temat spraw lokalnych (18 z nich dotyczyo ochrony konkurencji). Ukazao si ponad 35 tys. artykuw prasowych i publikacji internetowych (8491 w prasie, 27 103 w internecie) oraz ponad 2,5 tys. materiaw radiowo-telewizyjnych, dotyczcych decyzji wydanych przez Prezesa UoKiK i innych dziaa podejmowanych przez UoKiK. Urzd udzieli ponad 9 tys. odpowiedzi na biece pytania dziennikarzy.
Wiedza na temat prawa antymonopolowego oraz praw i obowizkw przysugujcych uczestnikom rynku bya rwnie rozpowszechniana poprzez komentarze oraz wywiady kierownictwa i pracownikw Urzdu, a take w ramach dugofalowej wsppracy z wybranymi redakcjami. W 2010 roku UoKiK zorganizowa 11 konferencji prasowych. Ponadto w ramach wsppracy z biurami prasowymi innych instytucji podjto wsplne dziaania informacyjne. latem 2010 roku z inicjatywy UoKiK wraz z 19 instytucjami, m.in. Urzdem lotnictwa cywilnego, Ministerstwem Finansw, Ministerstwem rodowiska, Komend Gwn Policji i narodowym Funduszem zdrowia, informowano o prawach i obowizkach osb wyjedajcych na wakacje. W sezonie zakupw witecznych wraz z serwisem aukcyjnym allegro.pl Urzd przypomina o prawach kupujcych w internecie. Kolejn akcj, ktr zainicjowa UoKiK, bya wsppraca z Urzdem Komunikacji elektronicznej, polegajca na informowaniu o dziaaniach podejmowanych wobec firm kurierskich i organizatorw loterii SMS-owych.
11.5. Dziaalno wydawnicza

na polityk informacyjno-edukacyjn Urzdu skada si take prna dziaalno wydawnicza. W 2010 roku wydano 4 nowe publikacje i dodrukowano 7 pozycji wydanych w latach ubiegych, ktre cieszyy si duym zainteresowaniem wrd odbiorcw. na szczegln uwag zasuguje publikacja jubileuszowa wydana z okazji XX-lecia UoKiK. Wszystkie wydawnictwa byy bezpatnie dystrybuowane do zainteresowanych podmiotw. Udostpniono je rwnie w wersji elektronicznej na stronie Urzdu - www.uokik.gov.pl. Publikacje wydane przez Urzd w 2010 roku:
>
Zmiany w polityce konkurencji na przestrzeni ostatnich dwch dekad publikacja jubileuszowa powicona zmianom, ktre zachodziy w ostatnich latach w polityce konkurencji, i ewolucji dziaania urzdw antymonopolowych na caym wiecie. do jej wsptworzenia zostali zaproszeni wybitni eksperci zarwno z Polski, jak i z zagranicy, Polityka konsumencka na lata 2010-2013, Przepisy konsumenckie dla przedsibiorcw, Sprawozdanie z dziaalnoci UOKiK 2009.
> > >
56
Notatki
57
58
59
Urzd Ochrony Konkurencji i Konsumentw pl. Powstacw Warszawy 1, 00-950 Warszawa tel.: 22 55 60 800, uokik@uokik.gov.pl www.uokik.gov.pl ISBN 978-83-60632-59-8

UOKiK Sprawozdanie 2010pl

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

UOKiK Sprawozdanie 2010pl

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

SpraWozdanie z dziaalnoci 2010

copyright 2011 Urzd ochrony Konkurencji i Konsumentw iSBn 978-83-60632-59-8

SpraWozdanie z dziaalnoci 2010

>> SPraWozdanie z dziaalnoci 2010

4.Badania i analizy rynku 5.Pomoc publiczna 6.ochrona zbiorowych interesw konsumentw

7.oglne bezpieczestwo produktw

8.System nadzoru rynku

>> SPraWozdanie z dziaalnoci 2010

9.nadzr nad inspekcj Handlow

10.Wsppraca z zagranic i kontakty z instytucjami unijnymi

Magorzata Krasnodbska-Tomkiel Prezes Urzdu Ochrony Konkurencji i Konsumentw

>> SPraWozdanie z dziaalnoci 2010

>> SPraWozdanie z dziaalnoci 2010

1.1. Organizacja UOKiK

rys. 1. Schemat organizacyjny UoKiK

1.2. Stan zatrudnienia

Stan zatrudnienia w UoKiK

Procent ogu zatrudnionych

Wyksztacenie pracownikw UoKiK wedug struktury wiekowej

Stopie naukowy doktora

Magisterium lub licencjat

Fluktuacja kadr w 2010 roku

1.3. Budet roczny UOKiK

> > > >

>> SPraWozdanie z dziaalnoci 2010

1.4. Kary pienine

>> SPraWozdanie z dziaalnoci 2010

3.Ochrona konkurencji praktyki ograniczajce konkurencj oraz kontrola koncentracji

>> SPraWozdanie z dziaalnoci 2010

3.1. Informacje oglne

3.2. Praktyki ograniczajce konkurencj

Zakoczone w 2010 roku4

Wrd decyzji wydanych w 2010 roku znalazy si:

Naduywanie pozycji dominujcej

>> SPraWozdanie z dziaalnoci 2010

>> SPraWozdanie z dziaalnoci 2010

>> SPraWozdanie z dziaalnoci 2010

3.3. Kontrola koncentracji przedsibiorcw

>> SPraWozdanie z dziaalnoci 2010

najwaniejsze brane, ktrych dotyczyy rozpatrywane sprawy:

>> SPraWozdanie z dziaalnoci 2010

3.4. Orzecznictwo sdowe w sprawach antymonopolowych

Statystyka wyrokw w sprawach antymonopolowych jest nastpujca:

>> SPraWozdanie z dziaalnoci 2010

Wybrane wyroki w sprawach antymonopolowych wydane w 2010 roku

Stosowanie przez Prezesa UOKiK unijnego prawa konkurencji

>> SPraWozdanie z dziaalnoci 2010

4.Badania i analizy rynku

>> SPraWozdanie z dziaalnoci 2010

Przykady notyfikacji udzielonych przez Prezesa UOKiK w 2010 roku

>> SPraWozdanie z dziaalnoci 2010

6. Ochrona zbiorowych interesw konsumentw

6.1. Informacje oglne

6.2. Praktyki naruszajce zbiorowe interesy konsumentw

Wrd decyzji wydanych w 2010 roku znalazy si:

>> SPraWozdanie z dziaalnoci 2010

6.3. Orzecznictwo sdowe w sprawach dotyczcych naruszenia zbiorowych interesw konsumentw

Sentencje wyrokw SOKiK

6.4. Niedozwolone postanowienia umowne

>> SPraWozdanie z dziaalnoci 2010

Orzecznictwo sdowe w sprawach dotyczcych stosowania niedozwolonych postanowie umownych

>> SPraWozdanie z dziaalnoci 2010

6.5. Wsppraca z organizacjami konsumenckimi