Projekt 10 kwietnia 2012 r.

USTAWA z dnia....................2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpiecze Spoecznych oraz niektrych innych ustaw 1)

Art. 1. W ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpiecze Spoecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, z pn. zm. 2)) wprowadza si nastpujce zmiany: 1) w art. 3 po pkt. 1 dodaje si pkt 1a w brzmieniu: 1) emerytur czciow;; 2) w art. 4 pkt 1 otrzymuje brzmienie: 1) emeryt osob majc ustalone prawo do emerytury albo do emerytury czciowej;; 3) w art. 10a ust. 1 otrzymuje brzmienie: 1. Przy ustalaniu prawa do emerytury, na podstawie art. 26b, 27 i 28, osoby, ktra utracia prawo do renty z tytuu niezdolnoci do pracy przysugujcej z Funduszu z powodu odzyskania zdolnoci do pracy, uwzgldnia si rwnie okresy pobierania tej renty, jeeli okresy skadkowe i nieskadkowe, ustalone na zasadach okrelonych w art. 5-7 i 10, s krtsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbdnym do uzupenienia tego okresu.; 4) w art. 13 ust. 3a otrzymuje brzmienie: 3a. Jeeli osobie uprawnionej do renty z tytuu niezdolnoci do pracy przez okres co najmniej ostatnich 5 lat poprzedzajcych dzie badania lekarskiego, brakuje mniej ni 5 lat do osignicia wieku emerytalnego, okrelonego w art. 24 ust. 1a i 1b, w przypadku dalszego stwierdzenia niezdolnoci do pracy orzeka si niezdolno do pracy na okres do dnia osignicia tego wieku.; 5) w art. 24: a) ust. 1 otrzymuje brzmienie: 1. Ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysuguje emerytura po osigniciu wieku emerytalnego okrelonego w ust. 1a i 1b, z zastrzeeniem ust. 1a i 1b oraz art. 46, 47, 50, 50a, 50e i 184.,

b) po ust. 1 dodaje si ust. 1a i 1b w brzmieniu: 1a. Wiek emerytalny dla kobiet urodzonych w okresie: 1) do dnia 31 grudnia 1952 r. wynosi 60 lat; 2) od dnia 1stycznia1953 r. do dnia 31 marca 1953 r. wynosi co najmniej 60 lat i 1 miesic; 3) od dnia 1 kwietnia 1953 r. do dnia 30 czerwca 1953 r. wynosi co najmniej 60 lat i 2 miesice ; 4) od dnia 1 lipca 1953 r. do dnia 30 wrzenia 1953 r. wynosi co najmniej 60 lat i 3 miesice; 5) od dnia 1 padziernika 1953 r. do dnia 31 grudnia 1953 r. wynosi co najmniej 60 lat i 4 miesice; 6) od dnia 1 stycznia 1954 r. do dnia 31.03.1954r. wynosi co najmniej 60 lat i 5 miesicy; 7) od dnia 1 kwietnia 1954r. do dnia 30 czerwca 1954 r. wynosi co najmniej 60 lat i 6 miesicy; 8) od dnia 1 lipca 1954 r. do dnia 30 wrzenia 1954 r. wynosi co najmniej 60 lat i 7 miesicy; 9) od dnia 1 padziernika 1954 r. do dnia 31 grudnia 1954 r. wynosi co najmniej 60 lat i 8 miesicy; 10) od dnia 1 stycznia 1955 r. do dnia 31 marca 1955 r. wynosi co najmniej 60 lat i 9 miesicy; 11) od dnia 1 kwietnia 1955 r. do dnia 30 czerwca 1955 r. wynosi co najmniej 60 lat i 10 miesicy; 12) od dnia 1 lipca 1955 do dnia 30 wrzenia 1955 r. wynosi co najmniej 60 lat i 11 miesicy; 13) od dnia 1 padziernika 1955 r. do dnia 31 grudnia 1955 r. wynosi co najmniej 61 lat; 14) od dnia 1 stycznia 1956 r. do dnia 31 marca 1956 r. wynosi co najmniej 61 lat i 1 miesic; 15) od dnia 1 kwietnia 1956 r. do dnia 30 czerwca 1956 r. wynosi co najmniej 61 lat i 2 miesice; 16) od dnia 1 lipca 1956 r. do dnia 30 wrzenia 1956 r. wynosi co najmniej 61 lat i 3 miesice; 17) od dnia padziernika 1956 r. do dnia 31 grudnia 1956 r. wynosi co najmniej 61 lat i 4 miesice; 18) od dnia 1 stycznia 1957 r. do dnia 31 marca 1957 r. wynosi co najmniej 61 lat i 5 miesicy; 19) od dnia 1 kwietnia 1957 r. do dnia 30 czerwca 1957 r. wynosi co najmniej 61 lat i 6 miesicy; 20) od dnia 1 lipca 1957 r. do dnia 30 wrzenia 1957 r. wynosi co najmniej 61 lat i 7 miesicy; 21) od dnia 1 padziernika 1957 r. do dnia 31 grudnia 1957 r. wynosi co najmniej 61 lat i 8 miesicy; 22) od dnia 1 stycznia 1958 r. do dnia 31 marca 1958 r. wynosi co najmniej 61 lat i 9 miesicy; 2

23) od dnia 1 kwietnia 1958 r. do dnia 30 czerwca 1958 r. wynosi co najmniej 61 lat i 10 miesicy; 24) od dnia 1 lipca 1958 r. do dnia 30 wrzenia 1958 r. wynosi co najmniej 61 lat i 11 miesicy; 25) od dnia 1 padziernika 1958 r. do dnia 31 grudnia 1958 r. wynosi co najmniej 62 lata; 26) od dnia 1 stycznia 1959 r. do dnia 31 marca 1959 r. wynosi co najmniej 62 lata i 1 miesic; 27) od dnia 1 kwietnia 1959 r. do dnia 30 czerwca 1959 r. wynosi co najmniej 62 lata i 2 miesice; 28) od dnia 1 lipca 1959 r. do dnia 30 wrzenia 1959 r. wynosi co najmniej 62 lata i 3 miesice; 29) od dnia 1 padziernika 1959 r. do dnia 31 grudnia 1959 r. wynosi co najmniej 62 lata i 4 miesice; 30) od dnia1 stycznia 1960 r. do dnia 31 marca 1960 r. wynosi co najmniej 62 lata i 5 miesicy; 31) od dnia 1 kwietnia 1960 r. do dnia 30 czerwca 1960 r. wynosi co najmniej 62 lata i 6 miesicy; 32) od dnia 1 lipca 1960 r. do dnia 30 wrzenia 1960 r. wynosi co najmniej 62 lata i 7 miesicy; 33) od dnia 1 padziernika 1960 r. do dnia 31 grudnia 1960 r. wynosi co najmniej 62 lata i 8 miesicy; 34) od dnia1 stycznia 1961 r. do dnia 31 marca 1961 r. wynosi co najmniej 62 lata i 9 miesicy; 35) od dnia 1 kwietnia 1961 r. do dnia 30 czerwca 1961 r. wynosi co najmniej 62 lata i 10 miesicy; 36) od dnia 1 lipca 1961 r. do dnia 30 wrzenia 1961 r. wynosi co najmniej 62 lata i 11 miesicy ; 37) od dnia 1 padziernika 1961 r. do dnia 31 grudnia 1961 r. wynosi co najmniej 63 lata; 38) od dnia 1 stycznia 1962 r. do dnia 31 marca 1962 r. wynosi co najmniej 63 lata i 1 miesic; 39) od dnia 1 kwietnia 1962 r. do dnia 30 czerwca 1962 r. wynosi co najmniej 63 lata i 2 miesice; 40) od dnia 1 lipca 1962 r. do dnia 30 wrzenia 1962 r. wynosi co najmniej 63 lata i 3 miesice; 41) od dnia 1 padziernika 1962 r. do dnia 31 grudnia 1962 r. wynosi co najmniej 63 lata i 4 miesice; 42) od dnia 1 stycznia 1963 r. do dnia 31 marca 1963 r. wynosi co najmniej 63 lata i 5 miesicy; 43) od dnia 1 kwietnia 1963 r. do dnia 30 czerwca 1963 r. wynosi co najmniej 63 lata i 6 miesicy; 44) od dnia 1 lipca 1963 r. do dnia 30 wrzenia 1963 r. wynosi co najmniej 63 lata i 7 miesicy; 45) od dnia 1 padziernika 1963 r. do dnia 31 grudnia 1963 r. wynosi co najmniej 63 lata i 8 miesicy;

46) od dnia1 stycznia 1964 r. do dnia 31 marca 1964 r. wynosi co najmniej 63 lata i 9 miesicy; 47) od dnia 1 kwietnia 1964 r. do dnia 30 czerwca 1964 r. wynosi co najmniej 63 lata i 10 miesicy; 48) od dnia 1 lipca 1964 r. do dnia 30 wrzenia 1964 r. wynosi co najmniej 63 lata i 11 miesicy; 49) od dnia 1 padziernika 1964 r. do dnia 31 grudnia 1964 r. wynosi co najmniej 64 lata osigny; 50) od dnia 1 stycznia 1965 r. do dnia 31 marca 1965 r. wynosi co najmniej 64 lata i 1 miesic; 51) od dnia 1 kwietnia 1965 r. do dnia 30 czerwca 1965 r. wynosi co najmniej 64 lata i 2 miesice; 52) od dnia 1 lipca 1965 r. do dnia 30 wrzenia 1965 r. wynosi co najmniej 64 lata i 3 miesice; 53) od dnia 1 padziernika 1965 r. do dnia 31 grudnia 1965 r. wynosi co najmniej 64 lata i 4 miesice; 54) od dnia 1 stycznia 1966 r. do dnia 31 marca 1966 r. wynosi co najmniej 64 lata i 5 miesicy; 55) od dnia 1 kwietnia 1966 r. do dnia 30 czerwca 1966 r. wynosi co najmniej 64 lata i 6 miesicy; 56) od dnia 1 lipca 1966 r. do dnia 30 wrzenia 1966 r. wynosi co najmniej 64 lata i 7 miesicy; 57) od dnia 1 padziernika 1966 r. do dnia 31 grudnia 1966 r. wynosi co najmniej 64 lata i 8 miesicy; 58) od dnia 1 stycznia 1967 r. do dnia 31 marca 1967 r. wynosi co najmniej 64 lata i 9 miesicy; 59) od dnia 1 kwietnia 1967 r. do dnia 30 czerwca 1967 r. wynosi co najmniej 64 lata i 10 miesicy; 60) od dnia 1 lipca 1967 r. do dnia 30 wrzenia 1967 r. wynosi co najmniej 64 lata i 11 miesicy; 61) od dnia 1 padziernika 1967 r. do dnia 31 grudnia 1967 r. wynosi co najmniej 65 lat; 62) od dnia 1 stycznia 1968 r. do dnia 31 marca 1968 r. wynosi co najmniej 65 lat i 1 miesic; 63) od dnia 1 kwietnia 1968 r. do dnia 30 czerwca 1968 r. wynosi co najmniej 65 lat i 2 miesice; 64) od dnia 1 lipca 1968 r. do dnia 30 wrzenia 1968 r. wynosi co najmniej 65 lat i 3 miesice; 65) od dnia 1 padziernika 1968 r. do dnia 31 grudnia 1968 r. wynosi co najmniej 65 lat i 4 miesice; 66) od dnia 1 stycznia 1969 r. do dnia 31 marca 1969 r. wynosi co najmniej 65 lat i 5 miesicy; 67) od dnia 1 kwietnia 1969 r. do dnia 30 czerwca 1969 r. wynosi co najmniej 65 lat i 6 miesicy; 68) od dnia 1 lipca 1969 r. do dnia 30 wrzenia 1969 r. wynosi co najmniej 65 lat i 7 miesicy;

69) od dnia 1 padziernika 1969 r. do dnia 31 grudnia 1969 r. wynosi co najmniej 65 lat i 8 miesicy; 70) od dnia 1 stycznia 1970 r. do dnia 31 marca 1970 r. wynosi co najmniej 65 lat i 9 miesicy; 71) od dnia 1 kwietnia 1970 r. do dnia 30 czerwca 1970 r. wynosi co najmniej 65 lat i 10 miesicy; 72) od dnia 1 lipca 1970 r. do dnia 30 wrzenia 1970 r. wynosi co najmniej 65 lat i 11 miesicy; 73) od dnia 1 padziernika 1970 r. do dnia 31 grudnia 1971 r. wynosi co najmniej 66 lat osigny; 74) od dnia 1 stycznia 1971 r. do dnia 31 marca 1971 r. wynosi co najmniej 66 lat i 1 miesic; 75) od dnia 1 kwietnia 1971 r. do dnia 30 czerwca 1971 r. wynosi co najmniej 66 lat i 2 miesice; 76) od dnia 1 lipca 1971 r. do dnia 30 wrzenia 1971 r. wynosi co najmniej 66 lat i 3 miesice; 77) od dnia 1 padziernika 1971 r. do dnia 31 grudnia 1971 r. wynosi co najmniej 66 lat i 4 miesice; 78) od dnia 1 stycznia 1972 r. do dnia 31 marca 1972 r. wynosi co najmniej 66 lat i 5 miesicy; 79) od dnia 1 kwietnia 1972 r. do dnia 30 czerwca 1972 r. wynosi co najmniej 66 lat i 6 miesicy; 80) od dnia 1 lipca 1972 r. do dnia 30 wrzenia 1972 r. wynosi co najmniej 66 lat i 7 miesicy; 81) od dnia 1 padziernika 1972 r. do dnia 31 grudnia 1972 r. wynosi co najmniej 66 lat i 8 miesicy; 82) od dnia 1 stycznia 1973 r. do dnia 31 marca 1973 r. wynosi co najmniej 66 lat i 9 miesicy; 83) od dnia 1 kwietnia 1973 r. do dnia 30 czerwca 1973 r. wynosi co najmniej 66 lat i 10 miesicy; 84) od dnia 1 lipca 1973 r. do dnia 30 wrzenia 1973 r. wynosi co najmniej 66 lat i 11 miesicy; 85) po dniu 30 wrzenia 1973 r. wynosi co najmniej 67 lat. 1b. Wiek emerytalny dla mczyzn urodzonych w okresie: 1) od dnia 1 stycznia 1949 r. do dnia 31 marca 1949 r. wynosi co najmniej 65 lat i 5 miesicy; 2) od dnia 1 kwietnia 1949 r. do dnia 30 czerwca 1949 r. wynosi co najmniej 65 lat i 6 miesicy; 3) od dnia 1 lipca 1949 r. do dnia 30 wrzenia 1949 r. wynosi co najmniej 65 lat i 7 miesicy; 4) od dnia 1 padziernika 1949 r. do dnia 31 grudnia 1949 r. wynosi co najmniej 65 lat i 8 miesicy; 5) od dnia 1 stycznia 1950 r. do dnia 31 marca 1950 r. wynosi co najmniej 65 lat i 9 miesicy;

6) od dnia 1 kwietnia 1950 r. do dnia 30 czerwca 1950 r. wynosi co najmniej 65 lat i 10 miesicy; 7) od dnia 1 lipca 1950 r. do dnia 30 wrzenia 1950 r. wynosi co najmniej 65 lat i 11 miesicy; 8) od dnia 1 padziernika 1950 r. do dnia 31 grudnia 1950 r. wynosi co najmniej 66 lat ; 9) od dnia 1 stycznia 1951 r. do dnia 31 marca 1951 r. wynosi co najmniej 66 lat i 1 miesic; 10) od dnia 1 kwietnia 1951 r. do dnia 30 czerwca 1951 r. wynosi co najmniej 66 lat i 2 miesice; 11) od dnia 1 lipca 1951 r. do dnia 30 wrzenia 1951 r. wynosi co najmniej 66 lat i 3 miesice; 12) od dnia 1 padziernika 1951 r. do dnia 31 grudnia 1951 r. wynosi co najmniej 66 lat i 4 miesice; 13) od dnia 1 stycznia 1952 r. do dnia 31 marca 1952 r. wynosi co najmniej 66 lat i 5 miesicy; 14) od dnia 1 kwietnia 1952 r. do dnia 30 czerwca 1952 r. wynosi co najmniej 66 lat i 6 miesicy; 15) od dnia 1 lipca 1952 r. do dnia 30 wrzenia 1952 r. wynosi co najmniej 66 lat i 7 miesicy; 16) od dnia 1 padziernika 1952 r. do dnia 31 grudnia 1952 r. wynosi co najmniej 66 lat i 8 miesicy; 17) od dnia 1 stycznia 1953 r. do dnia 31 marca 1953 r. wynosi co najmniej 66 lat i 9 miesicy; 18) od dnia 1 kwietnia 1953 r. do dnia 30 czerwca 1953 r. wynosi co najmniej 66 lat i 10 miesicy; 19) od dnia 1 lipca 1953 r. do dnia 30 wrzenia 1953 r. wynosi co najmniej 66 lat i 11 miesicy; 20) po dniu 30 wrzenia 1953 r. wynosi co najmniej 67 lat.; 6) w art. 25: a) ust. 1 otrzymuje brzmienie: 1. Podstaw obliczenia emerytury, o ktrej mowa w art. 24, stanowi kwota skadek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzgldnieniem waloryzacji skadek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do koca miesica poprzedzajcego miesic, od ktrego przysuguje wypata emerytury, oraz zwaloryzowanego kapitau pocztkowego okrelonego w art. 173-175, z zastrzeeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185., b) po ust. 1 dodaje si ust. 1a 1c w brzmieniu: 1a. Przy ustalaniu podstawy obliczenia emerytury, o ktrej mowa w art. 24, dla osoby, ktra miaa ustalone prawo do emerytury czciowej na podstawie art. 26b, nie uwzgldnia si kwot zwiksze skadek na ubezpieczenie emerytalne uzyskanych oraz kapitau pocztkowego okrelonego w art. 173-175, uzyskanych

w wyniku waloryzacji kwartalnej, o ktrej mowa w art. 25a, przeprowadzonej w celu obliczenia emerytury czciowej. 1b. Jeeli ubezpieczony pobra emerytur na podstawie przepisw art. 26b, 46, 50, 50a, 50e, 184 lub art. 88 ustawy, o ktrej mowa w art. 150, podstaw obliczenia emerytury, o ktrej mowa w art. 24, ustalon zgodnie z ust. 1, pomniejsza si o kwot stanowic sum kwot pobranych emerytur, w wysokoci przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osb fizycznych i skadki na ubezpieczenie zdrowotne. 1c. Przepis ust. 1b, stosuje si rwnie w przypadku, gdy ubezpieczony pobra emerytur grnicz, okrelon w art. 34 lub w art. 48-49, w brzmieniu obowizujcym w dniu 31 grudnia 2006 r.; 7) po art. 26a dodaje si art. 26b w brzmieniu: Art. 26b. 1. Ubezpieczonym, ktrzy nie osignli wieku emerytalnego, okrelonego w art. 24 ust. 1a pkt 26-85 i ust. 1b pkt 2- 25, przysuguje emerytura czciowa, jeeli spenili cznie nastpujce warunki: 1) maj okres skadkowy i nieskadkowy wynoszcy co najmniej 35 lat dla kobiet i 40 lat dla mczyzn; 2) osignli wiek wynoszcy co najmniej 62 lata dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mczyzn. 2. Wysoko emerytury czciowej wynosi 50% kwoty emerytury ustalonej zgodnie z art. 26 i nie podlega podwyszeniu do kwoty najniszej emerytury. 3. Przy ustalaniu prawa do emerytury czciowej nie stosuje si przepisw art. 103-104 i art. 106. 4. Po osigniciu przez osob uprawnion do emerytury czciowej wieku emerytalnego, o ktrym mowa w art. 24 ust. 1a pkt 26-85 i ust. 1b pkt 2-25 oraz po ustaniu stosunku pracy, w przypadku ubezpieczonego bdcego pracownikiem, emerytura czciowa podlega na wniosek ubezpieczonego - zamianie na emerytur, o ktrej mowa w art. 24.; 8) art. 27 otrzymuje brzmienie: Art. 27. 1. Ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r. przysuguje emerytura, jeeli spenili cznie nastpujce warunki: 1) osignli wiek emerytalny okrelony w ust. 2 albo 3; 2) maj okres skadkowy i nieskadkowy wynoszcy co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mczyzn, z zastrzeeniem art. 27a. 7

2. Wiek emerytalny dla kobiet wynosi co najmniej 60 lat. 3. Wiek emerytalny dla mczyzn urodzonych w okresie: 1) do dnia 31 grudnia 1947 r. - wynosi co najmniej 65 lat; 2) od dnia 1 stycznia 1948 r. do dnia 31 marca 1948 r. wynosi co najmniej 65 lat i 1 miesic; 3) od dnia 1 kwietnia 1948 r. do dnia 30 czerwca 1948 r. wynosi co najmniej 65 lat i 2 miesice; 4) od dnia 1 lipca 1948 r. do dnia 30 wrzenia 1948 r. wynosi co najmniej 65 lat i 3 miesice; 5) od dnia 1 padziernika 1948 r. do dnia 31 grudnia 1948 r. wynosi co najmniej 65 lat i 4 miesice.; 9) art. 27a otrzymuje brzmienie: Art. 27a. Emerytur przyznaje si z urzdu zamiast pobieranej renty z tytuu niezdolnoci do pracy osobie, ktra osigna wiek emerytalny, o ktrym mowa w art. 27 ust. 2 i 3, oraz podlegaa ubezpieczeniu spoecznemu albo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Przepis art. 24a ust. 2 stosuje si odpowiednio.; 10) w art. 28 pkt 1 otrzymuje brzmienie: 1) osignli wiek emerytalny, o ktrym mowa w art. 27 ust. 2 i 3;; 11) w art. 29 w ust. 1 wstp do wyliczenia otrzymuje brzmienie: Ubezpieczeni urodzeni przed dniem 1 stycznia 1949 r., ktrzy nie osignli wieku emerytalnego okrelonego w art. 27 ust. 2 i 3, mog przej na emerytur:; 12) w art. 32 ust. 1 otrzymuje brzmienie; 1. Ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., bdcym pracownikami, o ktrych mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczeglnych warunkach lub w szczeglnym charakterze, przysuguje emerytura w wieku niszym ni okrelony w art. 27 ust. 2 i 3.; 13) art. 39 otrzymuje brzmienie: Art. 39. Ubezpieczonemu, urodzonemu przed dniem 1 stycznia 1949 r., speniajcemu warunek okrelony w art. 27 ust. 1 pkt 2 i niespeniajcemu warunkw wymaganych do uzyskania grniczej emerytury na podstawie art. 50a, ktry ma co najmniej 5 lat: 1) pracy grniczej, o ktrej mowa w art. 50c ust. 1, wykonywanej pod ziemi stale i w penym wymiarze czasu pracy, albo

2) pracy grniczej, o ktrej mowa w art. 50c ust. 1 pkt 4 i 5, wykonywanej stale i w penym wymiarze czasu pracy na odkrywce w kopalniach siarki i wgla brunatnego oraz w kopalniach otworowych siarki, wiek emerytalny, o ktrym mowa w art. 27 ust. 2 i 3, obnia si o 6 miesicy za kady rok takiej pracy, nie wicej jednak ni o 15 lat.; 14) w art. 62 w ust.1 pkt 4 otrzymuje brzmienie: 4) po 0,7 % podstawy jej wymiaru za kady rok okresu brakujcego do penych 25 lat okresw skadkowych oraz nieskadkowych, przypadajcych od dnia zgoszenia wniosku o rent do dnia, w ktrym rencista osignby wiek, o ktrym mowa w art. 24 ust. 1a.; 15) w art. 87: a) w ust. 1 pkt 1 i 2 otrzymuj brzmienie: 1) mczyzna - osign wiek emerytalny, o ktrym mowa w art. 24 ust. 1b, i ma okres skadkowy i nieskadkowy wynoszcy co najmniej 25 lat; 2) kobieta - osigna wiek emerytalny, o ktrym mowa w art. 24 ust. 1a, i ma okres skadkowy i nieskadkowy wynoszcy co najmniej 25 lat, z uwzgldnieniem ust. 1b, b) po ust. 1a dodaje si ust. 1b w brzmieniu: 1b. Okres skadkowy i nieskadkowy, o ktrym mowa w ust. 1 pkt 2, wynosi: 1) 20 lat do dnia 31 grudnia 2013 r.; 2) 21 lat od dnia 1 stycznia 2014 r.; 3) 22 lata od dnia 1 stycznia 2016 r.; 4) 23 lata od dnia 1 stycznia 2018 r.; 5) 24 lata od dnia 1 stycznia 2020 r. do dnia 31 grudnia 2021 r., c) uchyla si ust. 6; 16) w art. 103 ust. 2 otrzymuje brzmienie: 2. Przepisu ust. 1 nie stosuje si do emerytw, ktrzy osignli wiek emerytalny, o ktrym mowa w art. 24 ust. 1a i 1b oraz w art. 27 ust. 2 i 3, z zastrzeeniem art. 103a.; 17) w art. 116 ust. 1a otrzymuje brzmienie: 1a. Postpowanie o emerytur wszczyna si z urzdu, jeeli wiek emerytalny dla uprawnionych do wiadczenia przedemerytalnego lub zasiku przedemerytalnego okrelaj przepisy art. 24 ust. 1a i 1b oraz w art. 27 ust. 2 i 3.; 18) w art. 127 ust. 1a otrzymuje brzmienie:

1a. Obowizek okrelony w ust. 1 nie dotyczy emerytw, ktrzy wiek emerytalny, o ktrym mowa w art. 24 ust. 1a i 1b oraz w art. 27 ust. 2 i 3, osignli przed podjciem dziaalnoci, o ktrej mowa w art. 104 ust. 1- 4.; 19) w art. 129 ust. 3 otrzymuje brzmienie: 3. Warunkiem podjcia wypaty emerytury, o ktrej mowa w art. 24 ust. 1, dla czonka otwartego funduszu emerytalnego po ukoczeniu wieku 67 lat, z zastrzeeniem art. 7 ust. 3a ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitaowych, jest zoenie wniosku o ustalenie prawa do doywotniej emerytury kapitaowej albo owiadczenie, o ktrym mowa w art. 17 ust. 5 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitaowych.; 20) w art. 184 ust. 2 otrzymuje brzmienie: 2. Emerytura, o ktrej mowa w ust. 1, przysuguje pod warunkiem nieprzystpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo zoenia wniosku o przekazanie rodkw zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za porednictwem Zakadu, na dochody budetu pastwa. Art. 2. W ustawie z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674, z pn. zm.3)) w art. 23 wprowadza si nastpujce zmiany: 1) w ust. 1 uchyla si pkt 4; 2) w ust. 2 uchyla si pkt 4. Art. 3. W ustawie z dnia 16 wrzenia 1982 r. o pracownikach urzdw pastwowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 86, poz. 953, z pn. zm.4)) w art. 13 w ust. 1 uchyla si pkt 5. Art. 4. W ustawie z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze (Dz. U. z 2011 r. Nr 270, poz. 1599 i Nr 203, poz. 1192) wprowadza si nastpujce zmiany: 1) w art. 24 pkt 11 otrzymuje brzmienie: 11) opiniuje wnioski o wyraenie zgody na dalsze zajmowanie stanowiska prokuratora po ukoczeniu przez prokuratora 67 roku ycia, albo po osigniciu wieku przewidzianego, odpowiednio, w art. 69 1a ustawy wymienionej w art. 62a ust. 1.;; 2) w art. 62a: a) ust. 3 otrzymuje brzmienie:

10

3. Wniosek i zawiadczenie, o ktrych mowa w ust. 2, skada si Prokuratorowi Generalnemu najpniej na sze miesicy przed ukoczeniem 67. roku ycia, albo przed osigniciem wieku przewidzianego, odpowiednio, w art. 69 1a ustawy wymienionej w ust. 1. W razie niezakoczenia postpowania zwizanego z rozpoznaniem wniosku, prokurator pozostaje w subie do czasu zakoczenia postpowania, w tym postpowania przed Sdem Najwyszym., b) ust. 4 i 4a otrzymuj brzmienie: 4. Prokurator wojskowej jednostki organizacyjnej prokuratury, bdcy oficerem, przechodzi w stan spoczynku z dniem ukoczenia 67. roku ycia, albo po osigniciu wieku przewidzianego, odpowiednio, w art. 69 1a ustawy wymienionej w ust. 1, chyba e: 1) nie pniej ni na sze miesicy przed ukoczeniem 67. roku ycia, albo przed osigniciem wieku przewidzianego, odpowiednio, w art. 69 1a ustawy wymienionej w ust. 1, owiadczy Prokuratorowi Generalnemu wol dalszego zajmowania stanowiska po zwolnieniu z zawodowej suby wojskowej i przedstawi zawiadczenie stwierdzajce, e jest zdolny, ze wzgldu na stan zdrowia, do penienia obowizkw prokuratora, wydane na zasadach okrelonych dla kandydata na stanowisko prokuratorskie lub 2) zosta powoany na stanowisko prokuratora powszechnej jednostki organizacyjnej prokuratury. 4a. Prokurator wojskowej jednostki organizacyjnej prokuratury, niebdcy oficerem, przechodzi w stan spoczynku z dniem ukoczenia 67. roku ycia, albo po osigniciu wieku przewidzianego, odpowiednio, w art. 69 1a ustawy wymienionej w ust. 1., c) po ust. 5 dodaje si ust. 5a w brzmieniu: 5a. Prawo do emerytury lub renty wojskowej ulega zawieszeniu, jeeli osoba, o ktrej mowa w ust. 4 pkt 1, dalej zajmuje stanowisko., d) ust. 6 otrzymuje brzmienie: 6. Prokuratora wojskowej jednostki organizacyjnej prokuratury, bdcego oficerem, ktrego stosunek subowy zosta rozwizany z mocy prawa z powodu osignicia 67. roku ycia, z uwzgldnieniem art. 24 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, albo zosta rozwizany z powodu: 1) uznania orzeczeniem wojskowej komisji lekarskiej za niezdolnego do zawodowej suby wojskowej, 2) wypowiedzenia stosunku subowego dokonanego przez organ wojskowy, jeeli wojskowa jednostka organizacyjna prokuratury, w ktrej peni zawodow 11

sub wojskow, podlega rozformowaniu lub zmniejszy si jej stan etatowy, a brak jest moliwoci wyznaczenia go na inne stanowisko subowe - na jego wniosek, zoony przed upywem szeciu miesicy od dnia rozwizania stosunku subowego, Prokurator Generalny powouje na rwnorzdne stanowisko lub za jego zgod na nisze stanowisko prokuratora powszechnej jednostki organizacyjnej prokuratury, jeeli nie ma innych przeszkd prawnych.. Art. 5. W ustawie z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu spoecznym rolnikw (Dz. U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291, z pn. zm.5)) wprowadza si nastpujce zmiany: 1) w art. 19 : a) w ust. 1 pkt 1 otrzymuje brzmienie: 1) osign wiek emerytalny okrelony w ust. 1a i 1b;, b) po ust. 1 dodaje si ust. 1a i 1b w brzmieniu: 1a. Wiek emerytalny dla kobiet urodzonych w okresie: 1) do dnia 31 grudnia 1952 r. wynosi 60 lat; 2) od dnia 1stycznia1953 r. do dnia 31 marca 1953 r. wynosi co najmniej 60 lat i 1 miesic; 3) od dnia 1 kwietnia 1953 r. do dnia 30 czerwca 1953 r. wynosi co najmniej 60 lat i 2 miesice ; 4) od dnia 1 lipca 1953 r. do dnia 30 wrzenia 1953 r. wynosi co najmniej 60 lat i 3 miesice; 5) od dnia 1 padziernika 1953 r. do dnia 31 grudnia 1953 r. wynosi co najmniej 60 lat i 4 miesice; 6) od dnia 1 stycznia 1954 r. do dnia 31.03.1954r. wynosi co najmniej 60 lat i 5 miesicy; 7) od dnia 1 kwietnia 1954r. do dnia 30 czerwca 1954 r. wynosi co najmniej 60 lat i 6 miesicy; 8) od dnia 1 lipca 1954 r. do dnia 30 wrzenia 1954 r. wynosi co najmniej 60 lat i 7 miesicy; 9) od dnia 1 padziernika 1954 r. do dnia 31 grudnia 1954 r. wynosi co najmniej 60 lat i 8 miesicy; 10) od dnia 1 stycznia 1955 r. do dnia 31 marca 1955 r. wynosi co najmniej 60 lat i 9 miesicy; 11) od dnia 1 kwietnia 1955 r. do dnia 30 czerwca 1955 r. wynosi co najmniej 60 lat i 10 miesicy; 12) od dnia 1 lipca 1955 do dnia 30 wrzenia 1955 r. wynosi co najmniej 60 lat i 11 miesicy; 13) od dnia 1 padziernika 1955 r. do dnia 31 grudnia 1955 r. wynosi co najmniej 61 lat; 14) od dnia 1 stycznia 1956 r. do dnia 31 marca 1956 r. wynosi co najmniej 61 lat i 1 miesic; 12

15) od dnia 1 kwietnia 1956 r. do dnia 30 czerwca 1956 r. wynosi co najmniej 61 lat i 2 miesice; 16) od dnia 1 lipca 1956 r. do dnia 30 wrzenia 1956 r. wynosi co najmniej 61 lat i 3 miesice; 17) od dnia padziernika 1956 r. do dnia 31 grudnia 1956 r. wynosi co najmniej 61 lat i 4 miesice; 18) od dnia 1 stycznia 1957 r. do dnia 31 marca 1957 r. wynosi co najmniej 61 lat i 5 miesicy; 19) od dnia 1 kwietnia 1957 r. do dnia 30 czerwca 1957 r. wynosi co najmniej 61 lat i 6 miesicy; 20) od dnia 1 lipca 1957 r. do dnia 30 wrzenia 1957 r. wynosi co najmniej 61 lat i 7 miesicy; 21) od dnia 1 padziernika 1957 r. do dnia 31 grudnia 1957 r. wynosi co najmniej 61 lat i 8 miesicy; 22) od dnia 1 stycznia 1958 r. do dnia 31 marca 1958 r. wynosi co najmniej 61 lat i 9 miesicy; 23) od dnia 1 kwietnia 1958 r. do dnia 30 czerwca 1958 r. wynosi co najmniej 61 lat i 10 miesicy; 24) od dnia 1 lipca 1958 r. do dnia 30 wrzenia 1958 r. wynosi co najmniej 61 lat i 11 miesicy; 25) od dnia 1 padziernika 1958 r. do dnia 31 grudnia 1958 r. wynosi co najmniej 62 lata; 26) od dnia 1 stycznia 1959 r. do dnia 31 marca 1959 r. wynosi co najmniej 62 lata i 1 miesic; 27) od dnia 1 kwietnia 1959 r. do dnia 30 czerwca 1959 r. wynosi co najmniej 62 lata i 2 miesice; 28) od dnia 1 lipca 1959 r. do dnia 30 wrzenia 1959 r. wynosi co najmniej 62 lata i 3 miesice; 29) od dnia 1 padziernika 1959 r. do dnia 31 grudnia 1959 r. wynosi co najmniej 62 lata i 4 miesice; 30) od dnia1 stycznia 1960 r. do dnia 31 marca 1960 r. wynosi co najmniej 62 lata i 5 miesicy; 31) od dnia 1 kwietnia 1960 r. do dnia 30 czerwca 1960 r. wynosi co najmniej 62 lata i 6 miesicy; 32) od dnia 1 lipca 1960 r. do dnia 30 wrzenia 1960 r. wynosi co najmniej 62 lata i 7 miesicy; 33) od dnia 1 padziernika 1960 r. do dnia 31 grudnia 1960 r. wynosi co najmniej 62 lata i 8 miesicy; 34) od dnia1 stycznia 1961 r. do dnia 31 marca 1961 r. wynosi co najmniej 62 lata i 9 miesicy; 35) od dnia 1 kwietnia 1961 r. do dnia 30 czerwca 1961 r. wynosi co najmniej 62 lata i 10 miesicy; 36) od dnia 1 lipca 1961 r. do dnia 30 wrzenia 1961 r. wynosi co najmniej 62 lata i 11 miesicy ; 37) od dnia 1 padziernika 1961 r. do dnia 31 grudnia 1961 r. wynosi co najmniej 63 lata;

13

38) od dnia 1 stycznia 1962 r. do dnia 31 marca 1962 r. wynosi co najmniej 63 lata i 1 miesic; 39) od dnia 1 kwietnia 1962 r. do dnia 30 czerwca 1962 r. wynosi co najmniej 63 lata i 2 miesice; 40) od dnia 1 lipca 1962 r. do dnia 30 wrzenia 1962 r. wynosi co najmniej 63 lata i 3 miesice; 41) od dnia 1 padziernika 1962 r. do dnia 31 grudnia 1962 r. wynosi co najmniej 63 lata i 4 miesice; 42) od dnia 1 stycznia 1963 r. do dnia 31 marca 1963 r. wynosi co najmniej 63 lata i 5 miesicy; 43) od dnia 1 kwietnia 1963 r. do dnia 30 czerwca 1963 r. wynosi co najmniej 63 lata i 6 miesicy; 44) od dnia 1 lipca 1963 r. do dnia 30 wrzenia 1963 r. wynosi co najmniej 63 lata i 7 miesicy; 45) od dnia 1 padziernika 1963 r. do dnia 31 grudnia 1963 r. wynosi co najmniej 63 lata i 8 miesicy; 46) od dnia1 stycznia 1964 r. do dnia 31 marca 1964 r. wynosi co najmniej 63 lata i 9 miesicy; 47) od dnia 1 kwietnia 1964 r. do dnia 30 czerwca 1964 r. wynosi co najmniej 63 lata i 10 miesicy; 48) od dnia 1 lipca 1964 r. do dnia 30 wrzenia 1964 r. wynosi co najmniej 63 lata i 11 miesicy; 49) od dnia 1 padziernika 1964 r. do dnia 31 grudnia 1964 r. wynosi co najmniej 64 lata osigny; 50) od dnia 1 stycznia 1965 r. do dnia 31 marca 1965 r. wynosi co najmniej 64 lata i 1 miesic; 51) od dnia 1 kwietnia 1965 r. do dnia 30 czerwca 1965 r. wynosi co najmniej 64 lata i 2 miesice; 52) od dnia 1 lipca 1965 r. do dnia 30 wrzenia 1965 r. wynosi co najmniej 64 lata i 3 miesice; 53) od dnia 1 padziernika 1965 r. do dnia 31 grudnia 1965 r. wynosi co najmniej 64 lata i 4 miesice; 54) od dnia 1 stycznia 1966 r. do dnia 31 marca 1966 r. wynosi co najmniej 64 lata i 5 miesicy; 55) od dnia 1 kwietnia 1966 r. do dnia 30 czerwca 1966 r. wynosi co najmniej 64 lata i 6 miesicy; 56) od dnia 1 lipca 1966 r. do dnia 30 wrzenia 1966 r. wynosi co najmniej 64 lata i 7 miesicy; 57) od dnia 1 padziernika 1966 r. do dnia 31 grudnia 1966 r. wynosi co najmniej 64 lata i 8 miesicy; 58) od dnia 1 stycznia 1967 r. do dnia 31 marca 1967 r. wynosi co najmniej 64 lata i 9 miesicy; 59) od dnia 1 kwietnia 1967 r. do dnia 30 czerwca 1967 r. wynosi co najmniej 64 lata i 10 miesicy; 60) od dnia 1 lipca 1967 r. do dnia 30 wrzenia 1967 r. wynosi co najmniej 64 lata i 11 miesicy;

14

61) od dnia 1 padziernika 1967 r. do dnia 31 grudnia 1967 r. wynosi co najmniej 65 lat; 62) od dnia 1 stycznia 1968 r. do dnia 31 marca 1968 r. wynosi co najmniej 65 lat i 1 miesic; 63) od dnia 1 kwietnia 1968 r. do dnia 30 czerwca 1968 r. wynosi co najmniej 65 lat i 2 miesice; 64) od dnia 1 lipca 1968 r. do dnia 30 wrzenia 1968 r. wynosi co najmniej 65 lat i 3 miesice; 65) od dnia 1 padziernika 1968 r. do dnia 31 grudnia 1968 r. wynosi co najmniej 65 lat i 4 miesice; 66) od dnia 1 stycznia 1969 r. do dnia 31 marca 1969 r. wynosi co najmniej 65 lat i 5 miesicy; 67) od dnia 1 kwietnia 1969 r. do dnia 30 czerwca 1969 r. wynosi co najmniej 65 lat i 6 miesicy; 68) od dnia 1 lipca 1969 r. do dnia 30 wrzenia 1969 r. wynosi co najmniej 65 lat i 7 miesicy; 69) od dnia 1 padziernika 1969 r. do dnia 31 grudnia 1969 r. wynosi co najmniej 65 lat i 8 miesicy; 70) od dnia 1 stycznia 1970 r. do dnia 31 marca 1970 r. wynosi co najmniej 65 lat i 9 miesicy; 71) od dnia 1 kwietnia 1970 r. do dnia 30 czerwca 1970 r. wynosi co najmniej 65 lat i 10 miesicy; 72) od dnia 1 lipca 1970 r. do dnia 30 wrzenia 1970 r. wynosi co najmniej 65 lat i 11 miesicy; 73) od dnia 1 padziernika 1970 r. do dnia 31 grudnia 1971 r. wynosi co najmniej 66 lat osigny; 74) od dnia 1 stycznia 1971 r. do dnia 31 marca 1971 r. wynosi co najmniej 66 lat i 1 miesic; 75) od dnia 1 kwietnia 1971 r. do dnia 30 czerwca 1971 r. wynosi co najmniej 66 lat i 2 miesice; 76) od dnia 1 lipca 1971 r. do dnia 30 wrzenia 1971 r. wynosi co najmniej 66 lat i 3 miesice; 77) od dnia 1 padziernika 1971 r. do dnia 31 grudnia 1971 r. wynosi co najmniej 66 lat i 4 miesice; 78) od dnia 1 stycznia 1972 r. do dnia 31 marca 1972 r. wynosi co najmniej 66 lat i 5 miesicy; 79) od dnia 1 kwietnia 1972 r. do dnia 30 czerwca 1972 r. wynosi co najmniej 66 lat i 6 miesicy; 80) od dnia 1 lipca 1972 r. do dnia 30 wrzenia 1972 r. wynosi co najmniej 66 lat i 7 miesicy; 81) od dnia 1 padziernika 1972 r. do dnia 31 grudnia 1972 r. wynosi co najmniej 66 lat i 8 miesicy; 82) od dnia 1 stycznia 1973 r. do dnia 31 marca 1973 r. wynosi co najmniej 66 lat i 9 miesicy; 83) od dnia 1 kwietnia 1973 r. do dnia 30 czerwca 1973 r. wynosi co najmniej 66 lat i 10 miesicy;

15

84) od dnia 1 lipca 1973 r. do dnia 30 wrzenia 1973 r. wynosi co najmniej 66 lat i 11 miesicy; 85) po dniu 30 wrzenia 1973 r. wynosi co najmniej 67 lat. 1b. Wiek emerytalny dla mczyzn urodzonych w okresie: 1) do dnia 31 grudnia 1947 r. - wynosi co najmniej 65 lat; 2) od dnia 1 stycznia 1948 r. do dnia 31 marca 1948 r. wynosi co najmniej 65 lat i 1 miesic; 3) od dnia 1 kwietnia 1948 r. do dnia 30 czerwca 1948 r. wynosi co najmniej 65 lat i 2 miesice; 4) od dnia 1 lipca 1948 r. do dnia 30 wrzenia 1948 r. wynosi co najmniej 65 lat i 3 miesice; 5) od dnia 1 padziernika 1948 r. do dnia 31 grudnia 1948 r. wynosi co najmniej 65 lat i 4 miesice; 6) od dnia 1 stycznia 1949 r. do dnia 31 marca 1949 r. wynosi co najmniej 65 lat i 5 miesicy; 7) od dnia 1 kwietnia 1949 r. do dnia 30 czerwca 1949 r. wynosi co najmniej 65 lat i 6 miesicy; 8) od dnia 1 lipca 1949 r. do dnia 30 wrzenia 1949 r. wynosi co najmniej 65 lat i 7 miesicy; 9) od dnia 1 padziernika 1949 r. do dnia 31 grudnia 1949 r. wynosi co najmniej 65 lat i 8 miesicy; 10) od dnia 1 stycznia 1950 r. do dnia 31 marca 1950 r. wynosi co najmniej 65 lat i 9 miesicy; 11) od dnia 1 kwietnia 1950 r. do dnia 30 czerwca 1950 r. wynosi co najmniej 65 lat i 10 miesicy; 12) od dnia 1 lipca 1950 r. do dnia 30 wrzenia 1950 r. wynosi co najmniej 65 lat i 11 miesicy; 13) od dnia 1 padziernika 1950 r. do dnia 31 grudnia 1950 r. wynosi co najmniej 66 lat; 14) od dnia 1 stycznia 1951 r. do dnia 31 marca 1951 r. wynosi co najmniej 66 lat i 1 miesic; 15) od dnia 1 kwietnia 1951 r. do dnia 30 czerwca 1951 r. wynosi co najmniej 66 lat i 2 miesice; 16) od dnia 1 lipca 1951 r. do dnia 30 wrzenia 1951 r. wynosi co najmniej 66 lat i 3 miesice; 17) od dnia 1 padziernika 1951 r. do dnia 31 grudnia 1951 r. wynosi co najmniej 66 lat i 4 miesice; 18) od dnia 1 stycznia 1952 r. do dnia 31 marca 1952 r. wynosi co najmniej 66 lat i 5 miesicy; 19) od dnia 1 kwietnia 1952 r. do dnia 30 czerwca 1952 r. wynosi co najmniej 66 lat i 6 miesicy; 20) od dnia 1 lipca 1952 r. do dnia 30 wrzenia 1952 r. wynosi co najmniej 66 lat i 7 miesicy; 21) od dnia 1 padziernika 1952 r. do dnia 31 grudnia 1952 r. wynosi co najmniej 66 lat i 8 miesicy; 16

22) od dnia 1 stycznia 1953 r. do dnia 31 marca 1953 r. wynosi co najmniej 66 lat i 9 miesicy; 23) od dnia 1 kwietnia 1953 r. do dnia 30 czerwca 1953 r. wynosi co najmniej 66 lat i 10 miesicy; 24) od dnia 1 lipca 1953 r. do dnia 30 wrzenia 1953 r. wynosi co najmniej 66 lat i 11 miesicy; 25) po dniu 30 wrzenia 1953 r. wynosi co najmniej 67 lat., c) po ust. 2 dodaje si ust. 2a w brzmieniu: 2a. Przepis ust. 2 stosuje si do rolnika, ktry do dnia 31 grudnia 2017 r. speni warunki, o ktrych mowa w ust. 2 pkt 1 i 2.; 2) po art. 19 dodaje si art. 19a w brzmieniu: Art. 19a. 1. Ubezpieczonym, ktrzy nie osignli wieku emerytalnego, okrelonego w art. 19 ust. 1a pkt 26-85 i ust. 1b pkt 2- 25, przysuguje czciowa emerytura rolnicza, jeeli spenili cznie nastpujce warunki: 1) podlegali ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres wynoszcy co najmniej 35 lat dla kobiet i 40 lat dla mczyzn, z uwzgldnieniem art. 20; 2) osignli wiek wynoszcy co najmniej 62 lata dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mczyzn. 2. Wysoko czciowej emerytury rolniczej wynosi 50% kwoty emerytury rolniczej, ustalonej zgodnie z art. 24 i nie podlega podwyszeniu do kwoty najniszej emerytury. 4. Po osigniciu przez osob uprawnion do czciowej emerytury rolniczej wieku emerytalnego, o ktrym mowa w art. 19 ust. 1a pkt 26-85 i ust. 1b pkt 2-25, czciowa emerytura rolnicza podlega na wniosek ubezpieczonego - zamianie na emerytur, o ktrej mowa w art. 19 ust. 1.; 3) w art. 22 ust. 3 otrzymuje brzmienie: 3. Osobom pobierajcym renty rolnicze z tytuu niezdolnoci do pracy, ktre osigny wiek emerytalny, okrelony w art. 19 ust. 1a i 1b, przyznaje si z urzdu emerytur rolnicz w wysokoci nie niszej od dotychczas pobieranej renty z tytuu niezdolnoci do pracy, jeeli osoba ta spenia warunki okrelone w art. 19 ust. 1 pkt 2 ustawy.; 4) w art. 26 ust. 3 otrzymuje brzmienie: 3. Jeeli rolnik nabywa prawo do emerytury rolniczej w wieku niszym od wieku emerytalnego, okrelon w myl ust. 1 cz uzupeniajc zmniejsza si o 5% 17

emerytury podstawowej za kady peny rok dzielcy uprawnionego od wieku emerytalnego. Tak ustalon cz uzupeniajc zwiksza si o 5% emerytury podstawowej po upywie kadego penego roku dzielcego uprawnionego od wieku emerytalnego.; 5) w art. 64 w ust. 3 uchyla si pkt 3. Art. 6. W ustawie z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego, Agencji Wywiadu, Suby Kontrwywiadu Wojskowego, Suby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Stray Granicznej, Biura Ochrony Rzdu, Pastwowej Stray Poarnej i Suby Wiziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2004 r. Nr 8, poz. 67, z pn. zm.6)) w art. 10 ust. 5 otrzymuje brzmienie: 5. Przy ustalaniu prawa do wiadcze pieninych z ubezpieczenia emerytalnego i rentowych osoby, o ktrej mowa w ust. 1 lub 2, ktra osigna wiek emerytalny, o ktrym mowa w art. 24 ust. 1a i 1b oraz w art. 27 ust. 2 i 3 ustawy, o ktrej mowa w ust. 4, uwzgldnia si rwnie okresy pobierania emerytury lub renty inwalidzkiej, jeeli okresy skadkowe i nieskadkowe ustalone na zasadach okrelonych w art. 5-7 i 10 ustawy, o ktrej mowa w ust. 4, s krtsze od okresu wymaganego do przyznania tych wiadcze.. Art. 7. W ustawie z dnia 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posa i senatora (Dz. U. z 2011 r. Nr 7, poz. 29 i Nr 117, poz. 676) w art. 25 ust. 3a otrzymuje brzmienie: 3a. Posowi lub senatorowi uprawnionemu do emerytury na podstawie: 1) ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpiecze Spoecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, z pn. zm.7)), zwanej dalej ustaw o emeryturach i rentach z FUS, lub ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu spoecznym rolnikw (Dz. U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291, z pn. zm.8)); 2) ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym onierzy zawodowych oraz ich rodzin (Dz. U. z 2004 r. Nr 8, poz. 66, z pn. zm.9)) albo ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego, Agencji Wywiadu, Suby Kontrwywiadu Wojskowego, Suby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Stray Granicznej, Biura Ochrony Rzdu, Pastwowej Stray Poarnej i Suby Wiziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2004 r. Nr 8, poz. 67, z pn. zm.10)), ktrego emerytura stanowi 75 % podstawy jej wymiaru bez uwzgldnienia podwyszenia z tytuu inwalidztwa pozostajcego w zwizku ze sub - ktry osign wiek emerytalny, o ktrym mowa w art. 24 ust. 1a i 1b oraz w art. 27 ust. 2 i 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, uposaenie, o ktrym mowa w ust. 1 i 2, przysuguje rwnie w razie pobierania emerytury..

18

Art. 8. W ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. - Prawo o ustroju sdw wojskowych (Dz. U. z 2007 r. Nr 226, poz. 1676, z pn. zm.11)) w art. 32 wprowadza si nastpujce zmiany: 1) 1 otrzymuje brzmienie: 1.Stosunek subowy sdziego rozwizuje si z mocy prawa, jeeli sdzia zrzek si urzdu lub zosta przeniesiony w stan spoczynku z powodu uznania orzeczeniem wojskowej komisji lekarskiej za trwale niezdolnego do zawodowej suby wojskowej. Zrzeczenie si urzdu jest skuteczne po upywie trzech miesicy od dnia zoenia na rce Ministra Sprawiedliwoci owiadczenia, chyba e na wniosek sdziego Minister Sprawiedliwoci okreli inny termin. O rozwizaniu stosunku subowego z mocy prawa Minister Sprawiedliwoci zawiadamia Krajow Rad Sdownictwa, Ministra Obrony Narodowej i sdziego, z tym e w wypadku zrzeczenia si urzdu rwnie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.; 2) uchyla si 4 i 6 . Art. 9. W ustawie z dnia 13 padziernika 1998 r. o systemie ubezpiecze spoecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz.1585, z pn. zm.12)) wprowadza si nastpujce zmiany: 1) w art. 6 ust. 2a otrzymuje brzmienie: 2a. Za osob pobierajc wiadczenie pielgnacyjne wjt, burmistrz lub prezydent miasta opaca skadk na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od podstawy odpowiadajcej wysokoci wiadczenia pielgnacyjnego przysugujcego na podstawie przepisw o wiadczeniach rodzinnych przez okres niezbdny do uzyskania 25-letniego okresu ubezpieczenia (skadkowego i nieskadkowego), z zastrzeeniem art. 87 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpiecze Spoecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, z pn. zm.13)), zwanej dalej ustaw o emeryturach i rentach z FUS.; 2) art. 7 otrzymuje brzmienie: art. 7. Prawo do dobrowolnego objcia ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi przysuguje osobom, ktre nie speniaj warunkw do objcia tymi ubezpieczeniami obowizkowo.; 3) uchyla si art. 10; 4) w art. 12 ust. 2 otrzymuje brzmienie: 2. Nie podlegaj ubezpieczeniu wypadkowemu bezrobotni pobierajcy zasiek dla bezrobotnych lub wiadczenie integracyjne, posowie do Parlamentu Europejskiego, o ktrych mowa w art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 30 lipca 2004 r. o uposaeniu posw do Parlamentu Europejskiego wybranych w Rzeczypospolitej Polskiej, oraz osoby, o ktrych mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 11, 19 i 20 oraz art. 7.;

19

5) w art. 14 w ust. 2 pkt 2 otrzymuje brzmienie: 2) od pierwszego dnia miesica kalendarzowego, za ktry nie opacono w terminie skadki nalenej na to ubezpieczenie - w przypadku osb prowadzcych pozarolnicz dziaalno i osb z nimi wsppracujcych, duchownych oraz osb wymienionych w art. 7; w uzasadnionych przypadkach Zakad, na wniosek ubezpieczonego, moe wyrazi zgod na opacenie skadki po terminie, z zastrzeeniem ust. 2a;; 6) w art. 16 w ust. 4 pkt 2 otrzymuje brzmienie: 2) osb, o ktrych mowa w art. 7.; 7) w art. 18 ust. 7 otrzymuje brzmienie; 7. Podstaw wymiaru skadek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o ktrych mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4, oraz ubezpieczonych podlegajcych dobrowolnie tym ubezpieczeniom, o ktrych mowa w art. 7, stanowi zadeklarowana kwota, nie nisza jednak ni kwota minimalnego wynagrodzenia, z zastrzeeniem ust. 3, 9 i 10.; 8) w art. 19 ust. 1 otrzymuje brzmienie: 1. Roczna podstawa wymiaru skadek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osb, o ktrych mowa w art. 6 i 7, w danym roku kalendarzowym nie moe by wysza od kwoty odpowiadajcej trzydziestokrotnoci prognozowanego przecitnego wynagrodzenia miesicznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy, okrelonego w ustawie budetowej, ustawie o prowizorium budetowym lub ich projektach, jeeli odpowiednie ustawy nie zostay uchwalone - z zastrzeeniem ust. 2 i 9.; 9) w art. 50 : a) w ust. 1c pkt 1 otrzymuje brzmienie: 1) hipotetycznej emerytury, jak uzyskaby w wieku emerytalnym, o ktrym mowa w art. 24 ust. 1a i 1b ustawy o emeryturach i rentach z FUS lub w wieku, o ktrym mowa w ust. 1d i 1e wedug stanu konta ubezpieczonego oraz, b) ust. 1d i 1e otrzymuj brzmienie: 1d. Jeeli ubezpieczonemu, o ktrym mowa w ust. 1b, do osignicia wieku emerytalnego, o ktrym mowa w art. 24 ust. 1a i 1b ustawy o emeryturach i rentach z FUS, brakuje nie wicej ni 5 lat, podaje si dodatkowo, poczynajc od 2009 r., informacje o wysokoci hipotetycznej emerytury, jak by uzyska w wieku przekraczajcym ten wiek o rok, a take dwa, trzy, cztery i pi lat.

20

1e. Jeeli ubezpieczony, o ktrym mowa w ust. 1b, przekroczy wiek emerytalny, o ktrym mowa w art. 24 ust. 1a i 1b ustawy o emeryturach i rentach z FUS, i nie wystpi o ustalenie emerytury, hipotetyczn emerytur oblicza si dla jego faktycznego wieku oraz kolejnych piciu lat., c) ust. 1g i 2 otrzymuj brzmienie: 1g. Jeeli ubezpieczonemu, o ktrym mowa w ust. 1b, do osignicia wieku uprawniajcego czonka otwartego funduszu emerytalnego do okresowej emerytury kapitaowej, brakuje nie wicej ni 12 miesicy, podaje si dodatkowo informacj o moliwoci skorzystania z prawa do okresowej emerytury kapitaowej. 2. Wysokoci hipotetycznej emerytury oblicza si: 1) w przypadku podawania informacji o wysokoci hipotetycznej emerytury wedug zasad okrelonych w ust. 1c pkt 1 - przez podzielenie sumy skadek, o ktrych mowa w ust. 1, i kapitau pocztkowego, o ktrym mowa w ust. 1a pkt 1 - przez rednie dalsze trwanie ycia dla osoby, ktra osigna wiek emerytalny, o ktrym mowa w art. 24 ust. 1a i 1b ustawy o emeryturach i rentach z FUS lub w wieku, o ktrym mowa w ust. 1d i 1e, a wysoko hipotetycznej emerytury, jak ubezpieczony uzyskaby w wieku przekraczajcym wiek emerytalny - przez rednie dalsze trwanie ycia dla tego wieku; 2) w przypadku podawania informacji o wysokoci hipotetycznej emerytury wedug zasad okrelonych w ust. 1c pkt 2 - przez podzielenie sumy skadek, o ktrych mowa w ust. 1, i kapitau pocztkowego, o ktrym mowa w ust. 1a pkt 1, zwikszonej o kwot hipotetycznych skadek, o ktrych mowa w ust. 1c pkt 2, przez rednie dalsze trwanie ycia dla osoby, ktra osigna wiek emerytalny, o ktrym mowa w art. 24 ust. 1a i 1b ustawy o emeryturach i rentach z FUS lub w wieku, o ktrym mowa w ust. 1d i 1e, a wysoko hipotetycznej emerytury, jak ubezpieczony uzyskaby w wieku przekraczajcym wiek emerytalny - przez rednie dalsze trwanie ycia dla tego wieku.. Art. 10. W ustawie z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sdw powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070, z pn. zm.14)) wprowadza si nastpujce zmiany: 1) w art. 69: a) 1 otrzymuje brzmienie: 1. Sdzia przechodzi w stan spoczynku z dniem ukoczenia 67 roku ycia, albo z dniem osignicia wieku, okrelonego w 1a, chyba e nie pniej ni na sze miesicy przed ukoczeniem tego wieku owiadczy Ministrowi Sprawiedliwoci wol dalszego zajmowania stanowiska i przedstawi zawiadczenie stwierdzajce,

21

e jest zdolny, ze wzgldu na stan zdrowia, do penienia obowizkw sdziego, wydane na zasadach okrelonych dla kandydata na stanowisko sdziowskie., b) po 1 dodaje si 1a w brzmieniu: 1a. Wiek, ktrego osigniecie powoduje przejcie sdziego w stan spoczynku, dla kobiet (mczyzn) urodzonych do dnia 30 wrzenia 1973 r. (30 wrzenia 1953 r.) jest rwny najniszemu wiekowi emerytalnemu kobiet (mczyzn) okrelonemu w art. 24 ust. 1a pkt 61-84 (art. 24 ust. 1b i art. 27 ust. 3) ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpiecze Spoecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, z pn. zm.15)), zwanej dalej ustaw o emeryturach i rentach z FUS., c) po 2 dodaje si 2a w brzmieniu: 2a. Przepis 2 stosuje si do sdziego, ktry wymagane warunki speni do dnia 31 grudnia 2017 r.; 2) w art. 100 1 otrzymuje brzmienie: 1. Sdziemu, ktry zosta przeniesiony w stan spoczynku, w razie zmiany ustroju sdw lub zmiany granic okrgw sdowych, przysuguje do czasu osignicia wieku 67 lat, albo do osignicia wieku, o ktrym mowa w art. 69 1a, uposaenie w wysokoci wynagrodzenia pobieranego na ostatnio zajmowanym stanowisku.; 3) w art.151a w 7 uchyla si pkt 4. Art. 11. W ustawie z dnia 30 padziernika 2002 r. o ubezpieczeniu spoecznym z tytuu wypadkw przy pracy i chorb zawodowych (Dz. U. z 2009 r. Nr 167, poz. 1322, z 2010 r. Nr 257, poz. 1725, z 2011 r. Nr 45, poz. 235 oraz z 2012, poz. 95) w art. 37 ust.1 i 2 otrzymuj brzmienie: 1. W ustawie budetowej okrela si corocznie kwot wydatkw na prewencj wypadkow, pokrywanych ze rodkw finansowych zgromadzonych w funduszu wypadkowym, w wysokoci nie mniejszej ni: 1) w okresie do dnia 31 grudnia 2013r. do 0,5%; 2) w okresie od dnia 1 stycznia 2014 r. do dnia 31 grudnia 2014 r. od do 1,00%; 3) w okresie od dnia 1 stycznia 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. od do 1,00%; 4) w okresie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia 31 grudnia 2016 r. od do 1,00%; 5) w okresie od dnia 1 stycznia 2017 r. od 1% - nalenych skadek na ubezpieczenie wypadkowe, przewidzianych w finansowym Funduszu Ubezpieczenia Spoecznego na dany rok budetowy. 0,50% 0,65% 0,80% planie

22

2. rodki, o ktrych mowa w ust. 1, przeznacza si na finansowanie dziaalnoci zwizanej z zapobieganiem wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym, z uwzgldnieniem zdolnoci do pracy przez cay okres aktywnoci zawodowej w aspekcie jej wpywu na powstawanie tych zdarze, a w szczeglnoci na: 1) dofinansowanie dziaa skierowanych na utrzymanie zdolnoci do pracy przez cay okres aktywnoci zawodowej, prowadzonych przez patnikw skadek; 2) analizy przyczyn i skutkw wypadkw przy pracy, a zwaszcza wypadkw miertelnych, cikich i zbiorowych, oraz chorb zawodowych; 3) upowszechnianie wiedzy o zagroeniach powodujcych wypadki przy pracy i choroby zawodowe oraz sposobach przeciwdziaania tym zagroeniom; 4) prowadzenie prac naukowo-badawczych majcych na celu eliminacj lub ograniczenie przyczyn powodujcych wypadki przy pracy i choroby zawodowe.. Art. 12. W ustawie z dnia 23 listopada 2002 r. o Sdzie Najwyszym (Dz. U. Nr 240, poz. 2052, z pn. zm.16)) w art. 30 wprowadza si nastpujce zmiany: 1) w 2 pkt 1 otrzymuje brzmienie: 1) po ukoczeniu 67 roku ycia, albo z dniem osignicia wieku, okrelonego w 3;; 2) po 2 dodaje si 3 i 4 w brzmieniu: 3. Wiek, ktrego osigniecie uprawnia sdziego do przejcia w stan spoczynku, dla kobiet (mczyzn) urodzonych do dnia 30 wrzenia 1973 r. (30 wrzenia 1953 r.) jest rwny najniszemu wiekowi emerytalnemu kobiet (mczyzn) okrelonemu w art. 24 ust. 1a pkt 61-84 (art. 24 ust. 1b i art. 27 ust. 3) ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpiecze Spoecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, z pn. zm.17)), zwanej dalej ustaw o emeryturach i rentach z FUS. 4. Przepis 2 pkt 2 stosuje si do sdziego, ktry wymagane warunki speni do dnia 31 grudnia 2017 r.. Art. 13. W ustawie z dnia 11 wrzenia 2003 r. o subie wojskowej onierzy zawodowych (Dz. U. z 2010 r. Nr 90, poz. 593, z pn. zm.18)) wprowadza si nastpujce zmiany: 1) w art. 111 uchyla si pkt 5; 2) uchyla si art. 111b. Art. 14. W ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415, z pn. zm.19)) w art. 2 w ust. 1 pkt 2 lit. b otrzymuje brzmienie:

23

b) nie osigna wieku emerytalnego, o ktrym mowa w art. 24 ust. 1a i 1b oraz w art. 27 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpiecze Spoecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, z pn. zm.20)),. Art. 15. W ustawie z dnia 30 kwietnia 2004 r. o wiadczeniach przedemerytalnych ( Dz. U. Nr 120, poz. 1252, z 2009 r. Nr 6, poz. 33 oraz z 2011 r. Nr 17, poz. 79 i Nr 75, poz. 398) w art. 4 wprowadza si nastpujce zmiany: 1) w ust. 1 pkt 3 otrzymuje brzmienie: 3) z dniem osignicia wieku emerytalnego, o ktrym mowa w art. 24 ust. 1a i 1b oraz w art. 27 ust. 2 i 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;; 2) w ust. 3 pkt 3 otrzymuje brzmienie: 3) dnia osignicia wieku emerytalnego, o ktrym mowa w art. 24 ust. 1a i 1b oraz w art. 27 ust. 2 i 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;. Art. 16. W ustawie z dnia 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyszym (Dz. U. Nr 164, poz. 1365, z pn. zm.21)) wprowadza si nastpujce zmiany: 1) w art. 127 uchyla si ust. 2; 2) w art. 138 uchyla si ust. 2. Art. 17. W ustawie z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitaowych (Dz. U. Nr 228, poz. 1507, z 2010 r. Nr 254, poz. 1700 i Nr 257, poz. 1726 oraz z 2011 r. Nr 75, poz. 398) wprowadza si nastpujce zmiany: 1) w art. 7: a) ust. 2 otrzymuje brzmienie: 2. Okresowa emerytura kapitaowa przysuguje czonkowi otwartego funduszu emerytalnego do ukoczenia 67. roku ycia, z zastrzeeniem ust. 2a., b) po ust. 2 dodaje si ust. 2a w brzmieniu: 2a. W latach 2014-2020 okresowa emerytura kapitaowa przysuguje czonkowi otwartego funduszu emerytalnego do osignicia przed dniem: 1) 2) 3) 4) 5) 1 wrzenia 2014 r. wieku 65 lat i 5 miesicy, albo 1 stycznia 2015 r. wieku 65 lat i 6 miesicy, albo 1 maja 2015 r. wieku 65 lat i 7 miesicy, albo 1 wrzenia 2015 r. wieku 65 lat i 8 miesicy, albo 1 stycznia 2016 r. wieku 65 lat i 9 miesicy, albo

24

6) 7) 8) 9) 10) 11) 12) 13) 14) 15) 16) 17) 18) 19)

1 maja 2016 r. wieku 65 lat i 10 miesicy, albo 1 wrzenia 2016 r. wieku 65 lat i 11 miesicy, albo 1 stycznia 2017 r. wieku 66 lat, albo 1 maja 2017 r. wieku 66 lat i 1 miesic, albo 1 wrzenia 2017 r. wieku 66 lat i 2 miesice, albo 1 stycznia 2018 r. wieku 66 lat i 3 miesice, albo 1 maja 2018 r. wieku 66 lat i 4 miesice, albo 1 wrzenia 2018 r. wieku 66 lat i 5 miesicy, albo 1 stycznia 2019 r. wieku 66 lat i 6 miesicy, albo 1 maja 2019 r. wieku 66 lat i 7 miesicy, albo 1 wrzenia 2019 r. wieku 66 lat i 8 miesicy, albo 1 stycznia 2020 r. wieku 66 lat i 9 miesicy, albo 1 maja 2020 r. wieku 66 lat i 10 miesicy, albo 1 wrzenia 2020 r. wieku 66 lat i 11 miesicy.,

c) ust. 3 otrzymuje brzmienie: 3. Doywotnia emerytura kapitaowa przysuguje czonkowi otwartego funduszu emerytalnego doywotnio po ukoczeniu 67. roku ycia, z zastrzeeniem ust. 3a., d) po ust. 3 dodaje si ust. 3a w brzmieniu: 3a. W latach 2014-2020 doywotnia emerytura kapitaowa przysuguje doywotnio czonkowi otwartego funduszu emerytalnego, ktry osign przed dniem: 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) 9) 10) 11) 12) 13) 14) 15) 16) 17) 18) 19) 1 wrzenia 2014 r. wiek 65 lat i 5 miesicy, albo 1 stycznia 2015 r. wiek 65 lat i 6 miesicy, albo 1 maja 2015 r. wiek 65 lat i 7 miesicy, albo 1 wrzenia 2015 r. wiek 65 lat i 8 miesicy, albo 1 stycznia 2016 r. wiek 65 lat i 9 miesicy, albo 1 maja 2016 r. wiek 65 lat i 10 miesicy, albo 1 wrzenia 2016 r. wiek 65 lat i 11 miesicy, albo 1 stycznia 2017 r. wiek 66 lat, albo 1 maja 2017 r. wiek 66 lat i 1 miesic, albo 1 wrzenia 2017 r. wiek 66 lat i 2 miesice, albo 1 stycznia 2018 r. wiek 66 lat i 3 miesice, albo 1 maja 2018 r. wiek 66 lat i 4 miesice, albo 1 wrzenia 2018 r. wiek 66 lat i 5 miesicy, albo 1 stycznia 2019 r. wiek 66 lat i 6 miesicy, albo 1 maja 2019 r. wiek 66 lat i 7 miesicy, albo 1 wrzenia 2019 r. wiek 66 lat i 8 miesicy, albo 1 stycznia 2020 r. wiek 66 lat i 9 miesicy, albo 1 maja 2020 r. wiek 66 lat i 10 miesicy, albo 1 wrzenia 2020 r. wiek 66 lat i 11 miesicy.;

2) w art. 8 pkt 1 otrzymuje brzmienie: 25

1) osign wiek, o ktrym mowa w art. 24 ust.1a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpiecze Spoecznych oraz; 3) w art. 9 w ust. 1 pkt 2 otrzymuje brzmienie: 2) z dniem poprzedzajcym dzie, w ktrym czonek otwartego funduszu emerytalnego ukoczy 67. rok ycia, z zastrzeeniem art. 7 ust. 2a;; 4) w art. 10 w ust. 1 pkt 1 otrzymuje brzmienie: 1) ukoczy 67 lat, z zastrzeeniem art. 7 ust. 3a, oraz; 5) w art. 13 ust. 2 otrzymuje brzmienie: 2. Wszczcie postpowania z urzdu na podstawie art. 24a ustawy, o ktrej mowa w ust. 1, przed osigniciem wieku uprawniajcego czonka otwartego funduszu emerytalnego do okresowej emerytury, oznacza rwnoczenie wszczcie postpowania o okresow emerytur kapitaow.; 6) w art. 17 ust. 5-7 otrzymuj brzmienie: 5. Zakad Ubezpiecze Spoecznych wzywa czonka otwartego funduszu emerytalnego w terminie 3 miesicy przed ukoczeniem 67. roku ycia, z zastrzeeniem art. 7 ust. 3a, do zoenia owiadczenia, o ktrym mowa w ust. 2. 6. Niezoenie owiadczenia, o ktrym mowa w ust. 5, powoduje wstrzymanie wypaty emerytury lub renty z Funduszu Ubezpiecze Spoecznych od miesica nastpujcego po miesicu, w ktrym czonek otwartego funduszu emerytalnego ukoczy 67. rok ycia, z zastrzeeniem art. 7 ust. 3a. 7. Zoenie owiadczenia, o ktrym mowa w ust. 5, po ukoczeniu 67. roku ycia, z zastrzeeniem art. 7 ust. 3a, powoduje wznowienie wypaty emerytury lub renty z Funduszu Ubezpiecze Spoecznych od miesica zoenia owiadczenia.; 7) w art. 42 ust. 1 otrzymuje brzmienie: 1. Osobie urodzonej po dniu 31 grudnia 1948 r., ktrej przed dniem wejcia w ycie niniejszej ustawy ustalono prawo do emerytury rolniczej, z zaliczeniem okresw, o ktrych mowa w art. 20 ust. 1 pkt 3 ustawy wymienionej w art. 33, a ktra po dniu wejcia w ycie ustawy osignie wiek, o ktrym mowa w art. 24 ust. 1a i 1b ustawy wymienionej w art. 37, i zgosi wniosek o emerytur z Funduszu Ubezpiecze Spoecznych okrelon w art. 24 lub art. 184 ustawy wymienionej w art. 37, przysuguje - w zalenoci od jej wyboru - emerytura rolnicza ustalona z zaliczeniem wskazanych okresw albo emerytura z Funduszu Ubezpiecze Spoecznych..

26

Art. 18. W ustawie z dnia 21 listopada 2008 r. o subie cywilnej (Dz. U. Nr 227, poz. 1505, z 2009 r. Nr 157, poz. 1241 i Nr 219, poz. 1706 oraz z 2011 r. Nr 82, poz. 451 i Nr 185, poz. 1092) w art. 71 ust. 2 otrzymuje brzmienie: 2. Rozwizanie stosunku pracy z urzdnikiem suby cywilnej moe nastpi, z zachowaniem trzymiesicznego okresu wypowiedzenia, w razie odmowy poddania si badaniu przez lekarza orzecznika Zakadu Ubezpiecze Spoecznych.. Art. 19. W ustawie z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. Nr 237, poz. 1656 oraz z 2011 r. Nr 75, poz. 398, Nr 138, poz. 808 i Nr 171, poz. 1016) w art. 16 pkt 2 otrzymuje brzmienie: 2) osignicia przez uprawnionego wieku emerytalnego, o ktrym mowa w art. 24 ust. 1a i 1b ustawy o emeryturach i rentach z FUS, jeeli uprawniony nie ma prawa do emerytury ustalonego decyzj organu rentowego lub innego organu emerytalnorentowego, okrelonego w odrbnych przepisach;. Art. 20. W ustawie z dnia 22 maja 2009 r. o nauczycielskich wiadczeniach kompensacyjnych ( Nr 97, poz. 800 oraz z 2011 r. Nr 75, poz. 398 ) w art. 8 pkt 2 otrzymuje brzmienie: 2) poprzedzajcym dzie osignicia przez uprawnionego wieku emerytalnego, o ktrym mowa w art. 24 ust. 1a i 1b, jeeli uprawniony nie ma prawa do emerytury ustalonego decyzj organu rentowego lub innego organu emerytalno-rentowego, okrelonego w odrbnych przepisach;. Art. 21. W ustawie z dnia 18 marca 2011 r. o zmianie ustawy - Prawo o szkolnictwie wyszym, ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki oraz o zmianie niektrych innych ustaw (Dz. U. Nr 84, poz. 455 i Nr 112, poz. 654) art. 22 otrzymuje brzmienie: Art.22. Osoba zatrudniona przed dniem wejcia w ycie ustawy na stanowisku docenta, na podstawie mianowania na czas okrelony albo umowy o prac na czas okrelony, pozostaje na tym stanowisku do czasu upywu okresu wskazanego w akcie zatrudnienia.. Art. 22. Przy ustalaniu prawa do emerytury na podstawie ustawy, o ktrej mowa w art. 5, osobie, ktrej upyn okres na jaki zostaa przyznana jej renta strukturalna wspfinansowana ze rodkw pochodzcych z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej lub ze rodkw pochodzcych z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarw Wiejskich, stosuje si przepisy dotyczce wieku emerytalnego w brzmieniu dotychczasowym. 2. Przepis ust. 1 stosuje si odpowiednio do maonka osoby, o ktrej mowa w ust. 1, jeeli renta strukturalna bya wypacana ze zwikszeniem na tego maonka.

27

Art. 23. Przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. 64 ust. 3 ustawy, o ktrej mowa w art. 5, zachowuj moc do dnia wejcia w ycie przepisw wykonawczych wydanych na podstawie art. 64 ust. 3 tej ustawy w brzmieniu nadanym niniejsz ustaw. Art. 24. 1. Osoby, ktre w dniu wejcia w ycie niniejszej ustawy maj ustalone decyzj organu rentowego prawo do: 1) renty z tytuu niezdolnoci do pracy na okres do dnia osignicia wieku emerytalnego; 2) wiadczenia przedemerytalnego na podstawie ustawy, o ktrej mowa w art. 15; 3) emerytury pomostowej na podstawie ustawy, o ktrej mowa w art. 19, albo 4) nauczycielskiego wiadczenia kompensacyjnego na podstawie ustawy, o ktrej mowa w art. 20 - zachowuj te uprawnienia do dnia osignicia wieku emerytalnego, o ktrym mowa w art. 24 ust. 1a i 1b oraz w art. 27 ust. 2 i 3 ustawy, o ktrej mowa w art. 1, chyba e prawo do wiadczenia ustanie lub wyganie przed tym dniem. 2. Osoby, ktre w dniu wejcia w ycie niniejszej ustawy maj ustalone decyzj organu rentowego prawo do okresowej emerytury kapitaowej na podstawie ustawy, o ktrej mowa w art. 17, zachowuj te uprawnienia do dnia osignicia 67.lat ycia, z zastrzeeniem art. 7 ust. 2a ustawy, o ktrej mowa w art. 17, chyba e prawo do wiadczenia ustanie lub wyganie przed tym dniem. Art. 25. 1. Pracownicy, ktrzy w dniu wejcia w ycie niniejszej ustawy s objci ochron stosunku pracy wynikajc z przepisu art. 39 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z pn. zm.22)) lub osoby, ktre mogyby by ni objte, jeeli w tym dniu pozostawayby w stosunku pracy s objci t ochron przez czas do osignicia wieku emerytalnego okrelonego w przepisach art. 24 ust. 1a i 1 b oraz art. 27 ust. 2 i 3 ustawy zmienianej w art. 1. 2. Jeeli przepisy prawa pracy powouj przepis art. 39 Kodeksu pracy, do pracownikw, o ktrych mowa w ust. 1, stosuje si ten przepis uwzgldniajc czas ochrony stosunku pracy, wynikajcy z ust. 1. Art. 26. Do dnia 31 grudnia 2014 r. minister waciwy do spraw pracy przygotuje program rzdowy na zasadach okrelonych w ustawie z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2009 r. Nr 84, poz. 712 i Nr 157, poz. 1241 oraz z 2011 r. Nr 279, poz. 1644), dotyczcy wspierania zatrudnienia i aktywizacji zawodowej osb powyej 60. roku ycia oraz wspierania rwnoci pci na rynku pracy. Art. 27. 1. Rada Ministrw dokonuje przegldu funkcjonowania systemu emerytalnego po wejciu w ycie ustawy i przedkada Sejmowi informacj o skutkach jej obowizywania wraz z propozycjami zmian nie rzadziej ni co 4 lata. 2. Pierwszego przegldu funkcjonowania systemu emerytalnego po wejciu w ycie ustawy i przedoenia Sejmowi informacji o skutkach jej obowizywania wraz z propozycjami zmian Rada Ministrw dokona nie pniej ni do dnia 31 grudnia 2016 r.

28

Art. 28. Ustawa wchodzi w ycie z dniem 1 stycznia 2013 r.

1)

Niniejsz ustaw zmienia si ustawy: ustaw z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela, ustaw z dnia 16 wrzenia 1982 r. o pracownikach urzdw pastwowych, ustaw z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze, ustaw z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu spoecznym rolnikw, ustaw z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego, Agencji Wywiadu, Suby Kontrwywiadu Wojskowego, Suby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Stray Granicznej, Biura Ochrony Rzdu, Pastwowej Stray Poarnej i Suby Wiziennej oraz ich rodzin, ustaw z dnia 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posa i senatora, ustaw z dnia 21 sierpnia 1997 r. Prawo o ustroju sdw wojskowych, ustaw z dnia 13 padziernika 1998 r. o systemie ubezpiecze spoecznych, ustaw z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sdw powszechnych, ustaw z dnia 30 padziernika 2002 r. o ubezpieczeniu spoecznym z tytuu wypadkw przy pracy i chorb zawodowych, ustaw z dnia 23 listopada 2002 r. o Sdzie Najwyszym, ustaw z dnia 11 wrzenia 2003 r. o subie wojskowej onierzy zawodowych, ustaw z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, ustaw z dnia 30 kwietnia 2004 r. o wiadczeniach przedemerytalnych, ustaw z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyszym, ustaw z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitaowych, ustaw z dnia 21 listopada 2008 r. o subie cywilnej, ustaw z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych, ustaw z dnia 22 maja 2009 r. o nauczycielskich wiadczeniach kompensacyjnych, ustaw z dnia 18 marca 2011 r. o zmianie ustawy Prawo o szkolnictwie wyszym, ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki oraz o zmianie niektrych innych ustaw. Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostay ogoszone w Dz. U. z 2010 r. Nr 40, poz. 224, Nr 134, poz. 903, Nr 238, poz. 1578 i Nr 257, poz. 1726, z 2011 r. Nr 75, poz. 398, Nr 149, poz. 887 i Nr 168, poz. 1001, Nr 187, poz. 1112 i Nr 205, poz. 1203 oraz z 2012 r. poz. 118. Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostay ogoszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 170, poz. 1218 i Nr 220, poz. 1600, z 2007 r. Nr 17, poz. 95, Nr 80, poz. 542, Nr 102, poz. 689, Nr 158, poz. 1103, Nr 176, poz. 1238, Nr 191, poz. 1369 i Nr 247, poz. 1821, z 2008 r. Nr 145, poz. 917 i Nr 227, poz. 1505, z 2009 r. Nr 1, poz. 1, Nr 56, poz. 458, Nr 67, poz. 572, Nr 97, poz. 800, Nr 213, poz. 1650 i Nr 219, poz. 1706 oraz z 2011 r. Nr 149, poz. 887 i Nr 205, poz. 1206. Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostay ogoszone w Dz. U. z 2001 r. Nr 98, poz. 1071, Nr 123, poz. 1353 i Nr 128, poz. 1403, z 2002 r. Nr 1, poz. 18, Nr 153, poz. 1271 i Nr 240, poz. 2052, z 2003 r. Nr 228, poz. 2256, z 2005 r. Nr 10, poz. 71 i Nr 169, poz. 1417, z 2006 r. Nr 45, poz. 319, Nr 170, poz. 1218, Nr 218, poz. 1592 i Nr 220, poz. 1600, z 2007 r. Nr 89, poz. 589, z 2008 r. Nr 157, poz. 976 i Nr 227, poz. 1505, z 2010 r. Nr 165, poz. 1118, Nr 182, poz. 1228 i Nr 229, poz. 1494 oraz z 2011 r. Nr 82, poz. 451 i Nr 201, poz. 1183. Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostay ogoszone w Dz. U. z 2008 r. Nr 67, poz. 411, Nr 70, poz. 416, Nr 180, poz.1112, Nr 227, poz. 1505, Nr 228, poz. 1507, Nr 237, poz. 1654 i 1656, z 2009 r. Nr 69, poz.595, Nr 79, poz. 667, Nr 97, poz. 800 oraz z 2011 r. Nr 106, poz. 622, Nr 149, poz. 887, Nr 232, poz. 1378 i Nr 233, poz. 1382. Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostay ogoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 121, poz. 1264 i Nr 191, poz. 1954, z 2005 r. Nr 10, poz. 65, Nr 90, poz. 757 i Nr 130, poz. 1085, z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711, z 2007 r. Nr 82, poz. 558, z 2008 r. Nr 66, poz. 402 i 409 i Nr 220, poz. 1410, z 2009 r. Nr 24, poz. 145 i Nr 95, poz. 786, z 2010 r. Nr 113, poz. 745 oraz z 2011 r. Nr 205, poz. 1203.

2)

3)

4)

5)

6)

29

Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostay ogoszone w Dz. U. z 2010 r. Nr 40, poz. 224, Nr 134, poz. 903, Nr 238, poz. 1578 i Nr 257, poz. 1726, z 2011 r. Nr 75, poz. 398, Nr 149, poz. 887 i Nr 168, poz. 1001, Nr 187, poz. 1112 i Nr 205, poz. 1203 oraz z 2012 r. poz. 118. Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostay ogoszone w Dz. U. z 2008 r. Nr 67, poz. 411, Nr 70, poz. 416, Nr 180, poz.1112, Nr 227, poz. 1505, Nr 228, poz. 1507, Nr 237, poz. 1654 i 1656, z 2009 r. Nr 69, poz.595, Nr 79, poz. 667, Nr 97, poz. 800 oraz z 2011 r. Nr 106, poz. 622, Nr 149, poz. 887, Nr 232, poz. 1378 i Nr 233, poz. 1382. Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostay ogoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 121, poz. 1264 i Nr 191, poz. 1954, z 2005 r. Nr 10, poz. 65 i Nr 130, poz. 1085, z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711, z 2007 r. Nr 82, poz. 559, z 2008 r. Nr 208, poz. 1308, z 2009 r. Nr 24, poz. 145, Nr 79, poz. 669, Nr 95, poz. 785 i Nr 161, poz. 1278 oraz z 2010 r. Nr 27, poz. 141, Nr 36, poz. 204, Nr 113, poz. 745 i Nr 167, poz. 1130. Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostay ogoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 121, poz. 1264 i Nr 191, poz. 1954, z 2005 r. Nr 10, poz. 65, Nr 90, poz. 757 i Nr 130, poz. 1085, z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711, z 2007 r. Nr 82, poz. 558, z 2008 r. Nr 66, poz. 402 i 409 i Nr 220, poz. 1410, z 2009 r. Nr 24, poz. 145 i Nr 95, poz. 786, z 2010 r. Nr 113, poz. 745 oraz z 2011 r. Nr 205, poz. 1203. Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostay ogoszone w Dz. U. z 2008 r. Nr 237, poz. 1651, z 2009 r. Nr 26, poz. 157, Nr 56, poz. 459 i Nr 157, poz. 1241, z 2010 r. Nr 182, poz. 1228 oraz z 2011 r. Nr 113, poz. 659 i Nr 203, poz. 1192. Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostay ogoszone w Dz. U. z 2009 r. Nr 218, poz. 1690, z 2010 r. Nr 105, poz. 668, Nr 182, poz. 1228, Nr 225, poz. 1474, Nr 254, poz. 1700 i Nr 257, poz. 1725 oraz z 2011 r. Nr 45, poz. 235, Nr 75, poz. 398, Nr 138, poz. 808, Nr 171, poz. 1016, Nr 197, poz. 1170, Nr 199, poz. 1175, Nr 232, poz. 1378 i Nr 291, poz. 1706. Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostay ogoszone w Dz. U. z 2010 r. Nr 40, poz. 224, Nr 134, poz. 903, Nr 238, poz. 1578 i Nr 257, poz. 1726, z 2011 r. Nr 75, poz. 398, Nr 149, poz. 887 i Nr 168, poz. 1001, Nr 187, poz. 1112 i Nr 205, poz. 1203 oraz z 2012 r. poz. 118. Zmiany wymienionej ustawy zostay ogoszone w Dz. U. z 2001 r. Nr 154, poz. 1787, z 2002 r. Nr 153, poz. 1271, Nr 213, poz. 1802 i Nr 240, poz. 2052, z 2003 r. Nr 188, poz. 1838 i Nr 228, poz. 2256, z 2004 r. Nr 34, poz. 304, Nr 130, poz. 1376, Nr 185, poz. 1907 i Nr 273, poz. 2702 i 2703, z 2005 r. Nr 13, poz. 98, Nr 131, poz. 1102, Nr 167, poz. 1398, Nr 169, poz. 1410, 1413 i 1417, Nr 178, poz. 1479 i Nr 249, poz. 2104, z 2006 r. Nr 144, poz. 1044 i Nr 218, poz. 1592, z 2007 r. Nr 64, poz. 433, Nr 73, poz. 484, Nr 99, poz. 664, Nr 112, poz. 766, Nr 136, poz. 959, Nr 138, poz. 976, Nr 204, poz. 1482 i Nr 230, poz. 1698, z 2008 r. Nr 223, poz. 1457, Nr 228, poz. 1507 i Nr 234, poz. 1571, z 2009 r. Nr 1, poz. 4, Nr 9, poz. 57, Nr 26, poz. 156 i 157, Nr 56, poz. 459, Nr 157, poz. 1241, Nr 178, poz. 1375, Nr 219, poz. 1706 i Nr 223, poz. 1777, z 2010 r. Nr 182, poz. 1228 i Nr 205, poz. 1364 oraz z 2011 r. Nr 109, poz. 627, Nr 126, poz. 714 i Nr 203, poz. 1192. Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostay ogoszone w Dz. U. z 2010 r. Nr 40, poz. 224, Nr 134, poz. 903, Nr 238, poz. 1578 i Nr 257, poz. 1726, z 2011 r. Nr 75, poz. 398, Nr 149, poz. 887 i Nr 168, poz. 1001, Nr 187, poz. 1112 i Nr 205, poz. 1203 oraz z 2012 r. poz. 118.

8)

9)

10)

11)

12)

13)

14)

15)

16)

Zmiany wymienionej ustawy zostay ogoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 25, poz. 219, z 2006 r. Nr 157, poz. 1119, z 2008 r. Nr 234, poz. 1571, z 2009 r. Nr 56, poz. 459, Nr 157, poz. 1241, Nr 178, poz. 1375 i Nr 219, poz. 1706, z 2010 r. Nr 182, poz. 1228 i Nr 197, poz. 1307 oraz z 2011 r. Nr 126, poz. 714 i Nr 203, poz. 1192. 17) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostay ogoszone w Dz. U. z 2010 r. Nr 40, poz. 224, Nr 134, poz. 903, Nr 238, poz. 1578 i Nr 257, poz. 1726, z 2011 r. Nr 75, poz. 398, Nr 149, poz. 887 i Nr 168, poz. 1001, Nr 187, poz. 1112 i Nr 205, poz. 1203 oraz z 2012 r. poz. 118.

30

18)

Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostay ogoszone w Dz. U. z 2010 r. Nr 107, poz. 679, Nr 113, poz. 745, Nr 127, poz. 857, Nr 182, poz. 1228 i Nr 238, poz. 1578 oraz z 2011 r. Nr 22, poz. 114, Nr 112, poz. 654, Nr 122, poz. 696, Nr 171, poz. 1016 i Nr 236, poz. 1396. Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostay ogoszone w Dz. U. z 2008 r. Nr 70, poz. 416, Nr 134, poz. 850, Nr 171, poz. 1056, Nr 216, poz. 1367 i Nr 237, poz. 1654, z 2009 r. Nr 6, poz. 33, Nr 69, poz. 595, Nr 91, poz. 742, Nr 97, poz. 800, Nr 115, poz. 964, Nr 125, poz. 1035, Nr 127, poz. 1052, Nr 161, poz. 1278 i Nr 219, poz. 1706, z 2010 r. Nr 28, poz. 146, Nr 81, poz. 531, Nr 238, poz. 1578, Nr 239, poz. 1593, Nr 254, poz. 1700 i Nr 257, poz. 1725 i 1726 oraz z 2011 r. Nr 45, poz. 235, Nr 106, poz. 622, Nr 171, poz. 1016, Nr 205, poz. 1206 i Nr 291, poz. 1707. Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostay ogoszone w Dz. U. z 2010 r. Nr 40, poz. 224, Nr 134, poz. 903, Nr 238, poz. 1578 i Nr 257, poz. 1726, z 2011 r. Nr 75, poz. 398, Nr 149, poz. 887 i Nr 168, poz. 1001, Nr 187, poz. 1112 i Nr 205, poz. 1203 oraz z 2012 r. poz. 118. Zmiany wymienionej ustawy zostay ogoszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 46, poz. 328, Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 144, poz. 1043 i Nr 227, poz. 1658, z 2007 r. Nr 80, poz. 542, Nr 120, poz. 818, Nr 176, poz. 1238 i 1240 i Nr 180, poz. 1280, z 2008 r. Nr 70, poz. 416, z 2009 r. Nr 68, poz. 584, Nr 157, poz. 1241, Nr 161, poz. 1278 i Nr 202, poz. 1553, z 2010 r. Nr 57, poz. 359, Nr 75, poz. 471, Nr 96, poz. 620 i Nr 127, poz. 857 oraz z 2011 r. Nr 45, poz. 235, Nr 84, poz. 455 i Nr 112, poz. 654. Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostay ogoszone w Dz. U. z 1998 r. Nr 106, poz. 668 i Nr 1 13, poz. 717, z 1999 r. Nr 99, poz. 1152, z 2000 r. Nr 19, poz. 239, Nr 43, poz. 489, Nr 107, poz. 1127 i Nr 120, poz. 1268, z 2001 r. Nr 11, poz. 84, Nr 28, poz. 301, Nr 52, poz. 538, Nr 99, poz. 1075, Nr 111, poz. 1194, Nr 123, poz. 1354, Nr 128, poz. 1405 i Nr 154, poz. 1805, z 2002 r. Nr 74, poz. 676, Nr 135, poz. 1146, Nr 196, poz. 1660, Nr 199, poz. 1673 i Nr 200, poz. 1679, z 2003 r. Nr 166, poz. 1608 i Nr 213, poz. 2081, z 2004 r. Nr 96, poz. 959, Nr 99, poz. 1001, Nr 120, poz. 1252 i Nr 240, poz. 2407, z 2005 r. Nr 10, poz. 71, Nr 68, poz. 610, Nr 86, poz. 732 i Nr 167, poz. 1398, z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 133, poz. 935, Nr 217, poz. 1587 i Nr 221, poz. 1615, z 2007 r. Nr 64, poz. 426, Nr 89, poz. 589, Nr 176, poz. 1239, Nr 181, poz. 1288 i Nr 225, poz. 1672, z 2008 r. Nr 93, poz. 586, Nr 116, poz. 740, Nr 223, poz. 1460 i Nr 237, poz. 1654, z 2009 r. Nr 6, poz. 33, Nr 56, poz. 458, Nr 58, poz. 485, Nr 98, poz. 817, Nr 99, poz. 825, Nr 115, poz. 958, Nr 157, poz. 1241 i Nr 219, poz. 1704, z 2010 r. Nr 105, poz. 655, Nr 135, poz. 912, Nr 182, poz. 1228, Nr 224, poz. 1459, Nr 249, poz. 1655 i Nr 254, poz. 1700 oraz z 2011 r. Nr 36, poz. 181, Nr 63, poz. 322, Nr 80, poz. 432, Nr 144, poz. 855, Nr 149, poz. 887 i Nr 232, poz. 1378.

19)

20)

21)

22)

31

UZASADNIENIE W projekcie ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpiecze Spoecznych oraz niektrych innych ustaw proponuje si podniesienie wieku emerytalnego oraz zmiany dostosowujce obecne przepisy do duszej aktywnoci zawodowej Polakw, w zwizku z wyszym wiekiem emerytalnym. Najwaniejszym efektem podniesienia wieku emerytalnego, proponowanego w projekcie ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpiecze Spoecznych oraz niektrych innych ustaw, z punktu widzenia rozwoju gospodarczego - bdzie powstrzymanie spadku zatrudnienia, a w konsekwencji utrzymanie wzrostu PKB oraz wpyww podatkowych od przedsibiorstw, ktre nie bd zmuszone do likwidacji miejsc pracy w nadchodzcym okresie ograniczenia poday pracy. Na kwesti zrwnania i podniesienia wieku, uprawniajcego do przejcia na emerytur naley patrze z punktu widzenia nie tylko finansw publicznych (ustabilizowanie systemu emerytalnego oraz wzrost gospodarczy, a co za tym idzie wzrost popytu na prac i spadek bezrobocia), ale rwnie z punktu widzenia jednostki. Dane statystyczne wskazuj, e oczekiwana dugo ycia wydua si i wynosi obecnie dla osb w wieku powyej 60 lat 23 lata dla kobiet i ponad 18 lat dla mczyzn. W konsekwencji oznacza to, e kolejne roczniki ze wzgldu na rosnc oczekiwan dugo ycia, przy utrzymaniu obecnego wieku, uprawniajcego do przejcia na emerytur, otrzymayby relatywnie nisz emerytur, ni osoby starsze z porwnywalnym staem pracy i zarobkami osiganymi w trakcie aktywnoci zawodowej. Projekt ustawy zawiera rozwizania dotyczce: 1. stopniowego podwyszania wieku emerytalnego dla kobiet i mczyzn do jednakowego poziomu 67 lat, 2. wprowadzenia moliwoci przejcia na czciowa emerytur przed osigniciem wieku emerytalnego, 3. ograniczenia stosowania przepisw, umoliwiajcych wczeniejsze zakoczenie aktywnoci zawodowej, ktre dotychczas funkcjonuj w systemie emerytalnym rolnikw oraz sdziw i prokuratorw, 4. wypaty okresowych emerytur kapitaowych z otwartych funduszy emerytalnych do osignicia wieku odpowiadajcemu wiekowi emerytalnemu mczyzn,

5. ujednolicenia stau ubezpieczeniowego uprawniajcego do najniszej emerytury dla mczyzn i kobiet, 6. dostosowania do podwyszonego wieku emerytalnego zasad uwzgldniania tzw. stau hipotetycznego w wysokoci renty z tytuu niezdolnoci do pracy, 7. zmniejszenia podstawy obliczenia emerytury o kwot stanowic sum wczeniej pobieranych emerytur (w wysokoci brutto) przyznanych przed osigniciem wieku emerytalnego, 8. odstpienia od wymagania rozwizania stosunku przy ustalaniu uprawnie do emerytury z tytuu pracy w szczeglnych warunkach lub w szczeglnym charakterze, 9. umoliwienia dobrowolnego opacania skadek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wszystkim osobom, ktre nie speniaj warunkw do objcia tymi ubezpieczeniami obowizkowo. Najwaniejsza propozycja to stopniowe podwyszanie i zrwnanie wieku emerytalnego kobiet i mczyzn do 67 lat. Obecnie wiek ten wynosi 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mczyzn. Podnoszc wiek emerytalny od 1 stycznia 2013 r. o 1 miesic co cztery miesice, poziom ten zostaby osignity dla mczyzn w 2020 r., a dla kobiet w 2040 r. Nowe regulacje objyby kobiety urodzone po 31 grudnia 1952 r. oraz mczyzn urodzonych po 31 grudnia 1947 r. Zgodnie z expos Premiera z 18 listopada 2011 r., podwyszenie i zrwnanie wieku emerytalnego kobiet i mczyzn nastpioby we wszystkich systemach emerytalnych, w ktrych obecnie prawo do przejcia na emerytur lub w stan spoczynku przysuguje po osigniciu wieku 60 lat przez kobiet i 65 lat przez mczyzn. Nowe regulacje w tym zakresie, wprowadzone projektowan ustaw do ustawy o emeryturach i rentach z FUS (art. 1 pkt 5 i 8 projektu ustawy), dotyczyyby rwnie systemu ubezpieczenia spoecznego rolnikw (art. 5 pkt 1 lit. a i b) oraz przechodzenia w stan spoczynku przez prokuratorw (art. 4) i sdziw (art. 10 pkt 1 lit. a i pkt 2). Bez zmian pozostaby wiek uprawniajcy do wiadcze o charakterze wygasajcym, tj. do emerytur pomostowych i wiadcze kompensacyjnych nauczycieli. Nie ulegn zmianie rwnie warunki nabywania prawa do wiadcze przedemerytalnych. Konsekwencj zmiany powszechnego wieku emerytalnego byoby natomiast wyduenie

okresu wypaty tego rodzaju wiadcze, w tym rwnie przyznanych przed dniem wejcia w ycie projektowanej ustawy (art. 24). Projektowany przepis art. 25 ma na celu rozwianie ewentualnych wtpliwoci co do czasu trwania szczeglnej ochrony stosunku pracy niektrych pracownikw w wieku przedemerytalnym w zwizku z wydueniem wieku emerytalnego. Chodzi tu o kobiety urodzone w okresie od 1953 do 1956 r. oraz mczyzn urodzonych w okresie od 1948 do 1951 r., ktrzy w dniu wejcia w ycie niniejszej ustawy bd ju objci ochron z art. 39 Kodeksu pracy lub mogliby by tak ochron objci. Proponuje si wyrane przesdzenie, i ochrona ta bdzie trwa do czasu osignicia nowego, wyduonego wieku emerytalnego. Natomiast ust. 2 projektowanego artykuu ma zapewni spjno w stosowaniu przepisw art. 39 Kodeksu pracy, powoywanego w rnych przepisach prawa pracy. Podwyszanie wieku emerytalnego bdzie procesem stopniowym i rozoonym w dugim okresie czasu. W przypadku kobiet docelowy wiek zostanie osignity w 2040 r., a wic po dwudziestu siedmiu latach od rozpoczcia jego podnoszenia o siedem lat (z 60 lat do 67 lat), a w przypadku mczyzn podnoszenie wieku o dwa lata (z 65 lat do 67 lat) trwa bdzie siedem lat. Jednak z konsultacji spoecznych wynika, e proponowana zmiana wzbudza obawy i niepokoje, dlatego - uwzgldniajc zgoszone postulaty - proponuje si rozwizanie polegajce na moliwoci wczeniejszego przejcia na emerytur, ale w czciowej wysokoci (art. 1 pkt 7 projektu ustawy). Prawo do czciowej emerytury miayby kobiety, ktre osigny 62 lata ycia i maj co najmniej 35-letni sta ubezpieczeniowy (okresy skadkowe i nieskadkowe) oraz mczyni, ktrzy osignli 65 lat ycia i maj co najmniej 40-letni sta ubezpieczeniowy. Wysoko emerytury czciowej wynosiaby 50% penej kwoty emerytury z Funduszu Ubezpiecze Spoecznych i nie byaby podwyszana do kwoty najniszej emerytury. Podlegaaby natomiast waloryzacji. Wypata czciowej emerytury nie byaby uzaleniona od rozwizania stosunku pracy ani od wysokoci przychodw z pracy zarobkowej. Po osigniciu wieku emerytalnego i rozwizaniu stosunku pracy (w przypadku pracownikw) emerytura czciowa byaby na wniosek uprawnionego - zamieniana na emerytur z FUS w penej wysokoci. Po przyznaniu emerytury czciowej nadal byyby waloryzowane kwoty skadek i kapitau pocztkowego zewidencjonowane na koncie ubezpieczonego w ZUS a do ustalenia prawa do penej emerytury z tytuu osignicia wieku emerytalnego. Podstawa obliczenia emerytury z tytuu osignicia wieku emerytalnego byaby natomiast pomniejszona o kwoty wypaconej emerytury czciowej. 3

Prawo do czciowej emerytury rolniczej, ktra po osigniciu wieku emerytalnego podlegaaby zamianie na emerytur rolnicz, przysugiwaoby rwnie ubezpieczonym rolnikom (art. 5 pkt 2 projektu). W ramach kontynuacji reformy systemu emerytalnego, rozpocztej w 1999 r., w projekcie ustawy proponuje si ograniczenie stosowania przepisw, umoliwiajcych wczeniejsze zakoczenie aktywnoci zawodowej, ktre dotychczas funkcjonuj w systemie emerytalnym rolnikw oraz sdziw i prokuratorw. Zgodnie z obecnym stanem prawnym, rolnik, ktry nie osign powszechnego wieku emerytalnego, ma prawo do emerytury po osigniciu 55 lat ycia - kobieta i 60 lat mczyzna, jeeli podlega ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 30 lat i zaprzesta prowadzenia dziaalnoci rolniczej. W projekcie proponuje si, aby z tego uprawnienia mogli skorzysta tylko ci rolnicy, ktrzy ww. wiek oraz sta ubezpieczeniowy osign do dnia 31 grudnia 2017 r. Spenienie trzeciego warunku, tj. zaprzestanie prowadzenia dziaalnoci rolniczej, mogoby nastpi w dowolnym czasie, a wic rwnie po dniu 31 grudnia 2017 r. (art. 5 pkt 1 lit. c). W zwizku z projektowanym wydueniem wieku emerytalnego i pozostawieniem rolnikom podlegajcym ubezpieczeniu spoecznemu rolnikw moliwoci korzystania z wczeniejszych emerytur do 31 grudnia 2017 r., ulegnie zwikszeniu rnica pomidzy wiekiem emerytalnym, a wiekiem uprawniajcym do ubiegania si o tzw. wczeniejsz emerytur rolnicz w obnionym wieku emerytalnym. W konsekwencji powstaa konieczno zmiany art. 26 ust. 3 ustawy, na podstawie ktrego, osobom w wieku o 5 lat niszym od emerytalnego, cz uzupeniajc wiadczenia zmniejsza si o 25% emerytury podstawowej. Tak ustalon cz uzupeniajc zwiksza si o 5% emerytury podstawowej po upywie kadego roku dzielcego uprawnionego od wieku emerytalnego (art. 5 pkt 4 projektu). Kolejna zmiana przedstawiona w art. 5 pkt 5 jest przede wszystkim konsekwencj wyduenia wieku emerytalnego, jak rwnie obowizujcymi w przepisach o ubezpieczeniu spoecznym rolnikw innymi rozwizaniami skaniajcymi do duszej aktywnoci zawodowej, jeli po osigniciu wieku emerytalnego dana osoba nie posiada minimalnego stau ubezpieczeniowego do emerytury w KRUS. W zwizku z tym nie ma uzasadnienia do okrelania w przepisach o ubezpieczeniu spoecznym rolnikw wieku, po osigniciu ktrego nie przysuguje prawo do ubiegania si o rehabilitacj lecznicz suc zachowaniu, poprawie lub przywrceniu zdolnoci do pracy w gospodarstwie rolnym. Zaproponowane zostao take, aby obecnie obowizujcy akt wykonawczy zachowa moc do czasu jego zastpienia przez akt wykonawczy wydany na podstawie zmienionego upowanienia 4

ustawowego. Dziki temu bdzie moliwe przeprowadzenie dokadnej analizy rozwiza w tym zakresie i przygotowanie odpowiednich regulacji (art. 23 projektu). Zgodnie z obecnym stanem prawnym, sdzia i prokurator przechodzi na swj wniosek w stan spoczynku, z zachowaniem prawa do uposaenia, po ukoczeniu 55 lat przez kobiet, jeeli przepracowaa na stanowisku sdziego lub prokuratora nie mniej ni 25 lat, a 60 lat przez mczyzn, jeeli przepracowa na stanowisku sdziego lub prokuratora nie mniej ni 30 lat. W projekcie proponuje si, aby z prawa do przejcia w stan spoczynku po osigniciu ww. wieku mogy skorzysta wycznie te osoby, ktre wymagane warunki speni do dnia 31 grudnia 2017 r. (art. 10 pkt 1 lit. c). Proponuje si rwnie zawieszenie prawa do emerytury lub renty wojskowej prokuratorowi wojskowemu, zajmujcemu dalej stanowisko prokuratorskie, po ukoczeniu wieku uprawniajcego do stanu spoczynku i zwolnieniu z zawodowej suby wojskowej (art. 4 pkt 2 lit. c projektu ustawy). Wprowadzenie przedmiotowej regulacji wynika przede wszystkim ze wzgldw oszczdnociowych. Podobne rozwizanie zawarte jest w art. 94 2 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sdzie Najwyszym (Dz. U. Nr 240, poz. 2052, z pn. zm.), ktry Wojskowej. Wejcie w ycie proponowanego rozwizania przyniosoby ponadto wymierne oszczdnoci dla budetu resortu obrony narodowej, polegajce na zawieszeniu wypacania emerytury wojskowej piciu prokuratorom wojskowym, co w skali 2012 r. mogoby przysporzy ok. 345 tys. z oszczdnoci. Nowe regulacje dotyczce podwyszenia wieku emerytalnego nie bd dotyczy osb objtych zaopatrzeniem emerytalnym onierzy zawodowych i funkcjonariuszy tzw. sub mundurowych, ktrzy zgodnie z obecnym stanem prawnym maj prawo do emerytury bez wzgldu na wiek. Wprowadzenie minimalnego wieku emerytalnego dla tzw. sub mundurowych nastpi w odrbnej ustawie. Podwyszenie wieku emerytalnego spowoduje zmiany w zakresie uprawnie do okresowych emerytur kapitaowych przysugujcych ubezpieczonym urodzonym po 1948 r., czonkom otwartych funduszy emerytalnych, na podstawie art. 24 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitaowych (Dz. U. Nr 228, poz. 1507, z pn. zm.). Z takich wiadcze korzystaj wycznie kobiety, poniewa okresowa emerytura kapitaowa przysuguje do osignicia 65 lat ycia a po osigniciu tego wieku przysuguje doywotnia emerytura kapitaowa. W zwizku z podwyszaniem wieku emerytalnego proponuje si, aby 5 wprost stanowi o zawieszeniu prawa do emerytury lub renty wojskowej w odniesieniu do sdziw Sdu Najwyszego zajmujcych stanowisko sdziego w Izbie

w latach 2014-2020 prawo kobiet do okresowej emerytury kapitaowej byo stopniowo przeduane, a do osignicia poziomu 67 lat ycia (art. 17). Okresowe emerytury kapitaowe maj charakter wygasajcy, poniewa w przyszoci nastpi zrwnanie wieku emerytalnego dla obu pci do 67 lat. Do pilnego uregulowania odrbn ustaw pozostaje kwestia zasad wypaty doywotnich emerytur kapitaowych, z uwzgldnieniem sytuacji osb, ktre wystpi o emerytur czciow. Rada Ministrw przedstawi w najbliszym czasie stosowny projekt ustawy. Wprowadzenie zmian w zakresie wieku emerytalnego wymaga odpowiedniego dostosowania wszystkich regulacji, ktre nawizuj do wysokoci wieku emerytalnego (art. 1 pkt 3-4, pkt 9-14, 16-19, art. 6 7 , art. 9 pkt 9, art. 14, 15, art. 17 pkt 7 oraz art. 19 i 20 projektu ustawy). Zmiany proponowane w projekcie ustawy bd miay wpyw na sytuacj spoeczn i gospodarcz, dlatego konieczne bdzie dokonywanie przegldw funkcjonowania systemu emerytalnego po wejciu w ycie ustawy i przedkadanie Sejmowi RP informacji o skutkach obowizywania nowych regulacji wraz z propozycjami zmian, nie rzadziej ni co 4 lata. Pierwszy przegld funkcjonowania systemu emerytalnego po wejciu w ycie projektowanej ustawy powinien nastpi w 2016 r. (art. 27). W zwizku ze zrwnaniem wieku emerytalnego kobiet i mczyzn powinien by zrwnany rwnie wymagany od kobiet i mczyzn okres skadkowy i nieskadkowy, ktry warunkuje prawo do podwyszenia emerytury do kwoty minimalnej emerytury. Dlatego proponuje si stopniowe wyduenie z 20 do 25 lat okresu skadkowego i nieskadkowego, uprawniajcego kobiety do emerytury w minimalnej wysokoci. Wyduajc ten sta od 1 stycznia 2014 r. o rok co dwa lata, docelowy sta na poziomie 25 lat, uprawniajcy kobiety do wypaty emerytury minimalnej, zostaby osignity po 31 grudnia 2021 r. (art. 1 pkt 15). Konsekwencj tej zmiany jest stopniowe wyduanie do 25 lat okresu opacania skadek za osob pobierajc wiadczenie pielgnacyjne (art. 9 pkt 1 projektu). W zwizku z podwyszeniem wieku emerytalnego do 67 lat wyduono okres, do ktrego dolicza si lata hipotetyczne przy obliczaniu wysokoci renty z tytuu niezdolnoci do pracy. Przy obliczaniu renty z tytuu cakowitej niezdolnoci do pracy, dolicza si po 0,7 % podstawy wymiaru renty za kady rok okresu brakujcego do penych 25 lat okresw skadkowych oraz nieskadkowych, przypadajcych od dnia zgoszenia wniosku o rent do dnia, w ktrym rencista ukoczyby okrelony dla kobiet wiek emerytalny, docelowo 67 lat (art. 1 pkt 14). 6

W projekcie ustawy proponuje si zmniejszenie podstawy obliczenia emerytury o kwot stanowic sum wczeniej pobieranych emerytur (w wysokoci brutto) przyznanych przed osigniciem wieku emerytalnego (art. 1 pkt 6 lit. b). Osoba, ktra pobiera emerytur przyznan przed osigniciem wieku emerytalnego moe, po jego osigniciu, wystpi o emerytur powszechn (np. kobieta, ktra miaa prawo do emerytury po osigniciu wieku 55 lat, przy 30-letnim zatrudnieniu i pobieraa t emerytur, moe po osigniciu powszechnie obowizujcego wieku emerytalnego wystpi z wnioskiem o policzenie kolejnej emerytury z tytuu osignicia wieku 60 lat). Dla osoby urodzonej po 31 grudnia 1948 r. emerytura ta jest wyliczana przez podzielenie podstawy obliczenia emerytury przez rednie dalsze trwanie ycia dla wieku wystpienia o emerytur. Zgodnie z propozycj podstawa obliczenia kolejnej emerytury ma by pomniejszana o kwoty wczeniej pobranych emerytur, przyznanych przed osigniciem powszechnego wieku emerytalnego. W zwizku ze zmian wieku emerytalnego modyfikacji ulegnie rzdowy program Solidarno pokole. Dziaania dla zwikszenia aktywnoci zawodowej osb w wieku 50+, ktry zawiera pakiet dziaa rzdowych zmierzajcych do zwikszenia zatrudnienia osb powyej 50-tego roku ycia w Polsce. Dla osb w wieku 60+ bdzie jednak przygotowany oddzielny program dziaa prozatrudnieniowych, podejmowanych w celu zachcenia do pracy pracownikw powyej szedziesitego roku ycia i umoliwienia im pozostania na rynku pracy oraz wspierania rwnoci pci na rynku pracy (art. 26). W projekcie ustawy proponuje si ponadto zmian przepisw art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ktry okrela warunki nabycia prawa do emerytury z tytuu pracy w szczeglnych warunkach lub w szczeglnym charakterze po osigniciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40 tej ustawy. Warunkiem nabycia uprawnie emerytalnych wedug art. 184 jest spenienie przed dniem 1 stycznia 1999 r. przesanki wymaganego okresu zatrudnienia w szczeglnych warunkach lub w szczeglnym charakterze i oglnego okresu skadkowego i nieskadkowego uprawniajcego do emerytury (20 lat kobieta, 25 lat mczyzna). Zgodnie z obecnym stanem prawnym ubezpieczeni, ktrzy w dniu wejcia w ycie ustawy o emeryturach i rentach z FUS mieli wymagany sta ubezpieczenia (szczeglny i zwyky), mog realizowa prawo do emerytury po osigniciu wieku emerytalnego okrelonego w art. 32, 33, 39 i 40 jeeli nie przystpili do otwartego funduszu emerytalnego, wzgldnie zoyli wniosek o przekazanie rodkw zgromadzonych na rachunku w funduszu, za porednictwem ZUS, na dochody budetu pastwa oraz nastpio rozwizanie stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonych bdcych pracownikami.

Pracownik moe mie ustalone prawo do emerytury tylko wwczas, gdy nastpio rozwizanie stosunku pracy. Przepisy te stanowi swoist puapk dla ubezpieczonych, bo naraaj zainteresowanych na sytuacj, w ktrej po rozwizaniu stosunku pracy nie uzyskaj prawa do wiadczenia ze wzgldu na niespenienie innych wymaganych warunkw ustawowych, w szczeglnoci wymaganego okresu pracy w szczeglnych warunkach. Dlatego w projekcie ustawy proponuje si, aby ustalenie prawa do emerytury na podstawie art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS nie byo uzalenione od rozwizania stosunku pracy (art. 1 pkt 20 projektu). Zniesienie tego warunku pozwoli organowi rentowemu na wydanie stosownej decyzji przyznajcej lub odmawiajcej prawa do emerytury z tytuu pracy w szczeglnych warunkach lub w szczeglnym charakterze niezalenie od tego, czy wnioskodawca pozostaje w stosunku pracy, czy nastpio jego rozwizanie. Natomiast podjcie wypaty tej emerytury tak jak w przypadku pozostaych emerytur z FUS - bdzie uzalenione od rozwizania stosunku pracy. W projekcie ustawy uwzgldniono te postulat, zgoszony w ramach konsultacji, dotyczcy umoliwienia dobrowolnego opacania skadek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wszystkim osobom, ktre nie speniaj warunkw do objcia tymi ubezpieczeniami obowizkowo. Uchylony byby w zwizku z tym - jako zbdny - przepis, e jedynie osoby objte obowizkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi oraz osoby wykonujce prac w podmiotach zagranicznych, mog po ustaniu tych ubezpiecze kontynuowa je dobrowolnie (art. 9 pkt 2-8). W ramach oglnego celu ustawy, jakim jest wyduenie aktywnoci zawodowej, proponuje si uchylenie jako dyskryminujcych ze wzgldu na wiek - przepisw, ktre umoliwiaj obligatoryjne rozwizanie stosunku pracy (stosunku subowego) wycznie ze wzgldu na osignicie wieku uprawniajcego do emerytury czy te stanu spoczynku (w przypadku sdziw i prokuratorw) art. 2, 3, 8, art. 10 pkt 3, art. 13,16 i 18. W projekcie zawarto rwnie propozycj zmiany regulacji dotyczcych finansowania prewencji wypadkowej, ktra zostaa zgoszona w ramach konsultacji projektu ustawy. Propozycja ta polega na wprowadzeniu zmian dotyczcych wysokoci wydatkw na prewencj wypadkow w ten sposb, aby byy one pokrywane z funduszu ubezpieczenia wypadkowego (a nie tak, jak dotychczas, z budetu) oraz okrelenia ich przeznaczenia (art. 11 projektu). Zaproponowana w art. 22 regulacje odnosz si do ustawy z dnia 26 kwietnia 2001 r. o rentach strukturalnych w rolnictwie (Dz. U. Nr 52, poz. 539, z pn. zm.). Obecnie nie 8

istnieje moliwo ubiegania si o renty strukturalne na podstawie tej ustawy oraz usta okres na jaki byy przyznane wiadczenia przewidziane w tej ustawie. W zwizku z tym dokonywanie zmiany w tej ustawie jest bezzasadne. Aktualnie s wypacane renty strukturalne wspfinansowane ze rodkw pochodzcych z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej lub ze rodkw pochodzcych z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarw Wiejskich. Przedmiotowe wiadczenia s przyznane na okres 10 lat albo do osignicia 65 lat. To rozwizanie byo projektowane z myl o tym, i po ustaniu prawa do renty strukturalnej osobom uprawnionym do tych wiadcze bdzie przysugiwaa emerytura z ubezpieczenia spoecznego. W trakcie przygotowywania tych rozwiza nie przewidziano, e wiek emerytalny ulegnie wydueniu i po ustaniu prawa do renty strukturalnej, osoby uprawnione do tych wiadcze pozostan bez prawa do wiadczenia z ubezpieczenia spoecznego, gdy nie osign wieku emerytalnego. W zwizku z tym zaproponowane zostao rozwizanie przejciowe, aby dla osb uprawnionych do rent strukturalnych wspfinansowanych ze rodkw pochodzcych z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej lub ze rodkw pochodzcych z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarw Wiejskich, wiek emerytalny nie by podwyszany i pozosta na dotychczasowym poziomie. Liczba beneficjentw, ktra miaaby by objta t regulacj jest niewielka, a uprawnienie bdzie miao charakter wygasajcy. Ostatni nabr wnioskw o renty strukturalne w tym okresie programowania zosta dokonany w roku 2010 r. i nie jest przewidziana dalsza kontynuacja programu rent strukturalnych. W toku uzgodnie niektre z podmiotw konsultujcych projekt ustawy zgaszay konieczno dokonania w ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego (Dz. U. Nr 116, poz. 1205, z pn. zm.), zwanej dalej ustaw o IKE oraz IKZE, zmian polegajcych na podniesieniu wieku uprawniajcego do wypaty wiadcze emerytalnych. W ich opinii konsekwencj podniesienia powszechnego wieku emerytalnego winna by rwnie zmiana stosownych przepisw wyej wymienionej ustawy w zakresie wieku uprawniajcego do wypaty z IKE i wypaty z IKZE. W odniesieniu do powyszej propozycji projektodawca nie uwaa za suszne wprowadzenie proponowanych zmian, z uwagi na to, e przede wszystkim system gromadzenia oszczdnoci na IKE oraz na IKZE jest systemem dobrowolnym i dodatkowym, dlatego te zmiany jakie zachodz w obowizkowym systemie ubezpiecze nie implikuj koniecznoci zmian w dodatkowym III filarze systemu ubezpiecze spoecznych. Zgodnie 9

z art. 34 ust. 1 pkt 1 oraz art. 34 a ust. 1 pkt 1 ustawy o IKE oraz IKZE wypata nastpuje na wniosek, po osigniciu wieku 60 lat, w przypadku IKE oraz 65 lat, w przypadku IKZE. Nadto powysze regulacje nie zobowizuj do wypaty zgromadzonych oszczdnoci w przypadku osignicia wieku uprawniajcego do wypaty. Osoby oszczdzajce same decyduj o momencie dokonania wypaty, w zalenoci od potrzeb oraz swojej sytuacji finansowej, a ustawa nie okrela grnej granicy wieku, po osigniciu ktrego obowizkowo nastpuje wypata rodkw z IKE albo z IKZE. Tak wic niektrzy z oszczdzajcych mog sign po zgromadzone rodki rwnie w wieku powyej 70 lat, ale bdzie to zaleao wycznie od ich woli. Granice wiekowe umoliwiajce wypat rodkw z IKE oraz z IKZE, dla osb przezornych i dbajcych o swoj przyszo na okres nieaktywnoci zawodowej, w kontekcie proponowanego w projekcie podniesienia wieku emerytalnego, dodatkowo stanowi swoisty wentyl bezpieczestwa w przypadku utraty pracy w pniejszym wieku, a jeszcze przed uzyskaniem wiadczenia emerytalnego z powszechnego, obowizkowego systemu ubezpiecze. Tak wic system, ktry pocztkowo mia umoliwi gromadzenie oszczdnoci w celu uzupenienia dochodw emerytalnych, poprzez pozostawienie na obecnym poziomie wieku uprawniajcego do wypaty, nabierze dodatkowego znaczenia zgromadzone rodki bd stanowiy zabezpieczenie ryzyka utraty dochodw. Opis zjawisk powodujcych konieczno zmian legislacyjnych i oczekiwanych korzyci z tego tytuu Systemy ubezpiecze spoecznych w coraz wikszym stopniu determinuj sytuacj spoeczno-ekonomiczn krajw rozwinitych. Prawidowo funkcjonujce systemy emerytalne pozwalaj zachowywa rwnowag pomidzy ich stabilnoci finansow, a adekwatnoci (odpowiednim wymiarem) wiadcze. Cech charakterystyczn systemw emerytalnych jest take to, e wraz ze zmieniajc si sytuacj demograficzn, uwarunkowaniami spoecznymi, sytuacj na rynku pracy czy wreszcie zmianami gospodarczymi musz by modernizowane. Jednym z podstawowych zaoe przeprowadzonej w 1999 r. reformy systemu emerytalnego byo przywrcenie systemowi charakteru ubezpieczeniowego. Celem systemu emerytalnego jest zapewnienie dochodw osobom, ktre nie s ju zdolne, z racji osignitego wieku, do utrzymania si z pracy zarobkowej. Niezalenie od systemu finansowania wiadcze emerytury s wyrazem solidarnoci midzypokoleniowej. Osoby niezdolne do osigania wasnych dochodw z racji wieku pozostaj na utrzymaniu osb, ktre 10

pracuj (opacaj skadki ubezpieczeniowe). Emerytura nie powinna by wic form wynagradzania za osignicie okrelonego wieku emerytalnego ani ekwiwalentem za warunki pracy czy form nagrody za osignicia, lecz wiadczeniem przyznawanym w momencie osignicia wieku uniemoliwiajcego utrzymanie si z dochodw z wasnej pracy. Wysoko przyszych emerytur zostaa uzaleniona od kwot skadek ubezpieczeniowych opacanych w okresie caej aktywnoci zawodowej ubezpieczonych, jak rwnie od okresu, przez ktry skadki byy opacane. Zgodnie z tym zaoeniem, przyjta formua emerytalna ma zachca do przeduania aktywnoci zawodowej. Uwaa si, e indywidualne decyzje o zaprzestaniu pracy i przejciu na emerytur zale w znacznej mierze od zacht finansowych wbudowanych w system emerytalny. Wysoko emerytury z FUS zaley z jednej strony od zewidencjonowanego kapitau na indywidualnym koncie ubezpieczonego w ZUS, a z drugiej strony uzaleniona jest od dalszego przewidywanego trwania ycia. Kapita ronie wraz z kolejnymi wpacanymi skadkami czyli im duej si pracuje, tym kapita jest wikszy. W im pniejszym wieku przejdziemy na emerytur, tym dalsza dugo ycia bdzie nisza, a wiadczenie emerytalne wyliczone na podstawie formuy naliczania wiadczenia wysze. Respektowanie zasady rwnego traktowania ubezpieczonych paccych jednakow skadk na ubezpieczenie emerytalne (takie samo wiadczenie za tak sam skadk) wymusio dalsze ujednolicanie warunkw nabywania uprawnie emerytalnych. Rozpoczto proces porzdkowania systemu emerytalnego. Jeszcze do niedawna, mimo obowizujcego w Polsce wieku emerytalnego wynoszcego 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mczyzn, wiele grup spoeczno-zawodowych miao prawo do emerytury na co najmniej pi lat przed osigniciem tego wieku. Zgodnie z obowizujcymi do koca 2008 r. zasadami, moliwo wczeniejszego przechodzenia na emerytur miay rwnie osoby, dla ktrych wczeniejszy wiek emerytalny nie znajdowa uzasadnienia w warunkach pracy. Rzd Premiera Donalda Tuska wprowadzi w 2009 r. emerytury pomostowe, porzdkujc w ten sposb prawo do przechodzenia na wczeniejsz emerytur i wic je cile z charakterem i warunkami wykonywanej pracy. W rezultacie, o ile jeszcze w 2004 r. redni wiek osoby przechodzcej na emerytur wynosi 56,8 lat, to w 2010 r. ju 59,6 lat. Mczyzna korzysta z prawa do emerytury w wieku 60 lat a kobieta w wieku 59 lat. Oznacza to, e po spenieniu warunkw do wczeniejszej emerytury, Polacy wybierali emerytur, a zdecydowana mniejszo pozostawaa aktywna zawodowo. Przecitny sta pracy osoby przechodzcej na emerytur w 2010 r. wynosi 35,3 lata (35,5 lat mczyzna i 34,9 lat

11

kobieta). Wysoko przecitnej emerytury przyznanej w 2010 r. wyniosa 2.077,49 z, czyli 64,4% redniego wynagrodzenia w gospodarce. Optymizmem napawa fakt, e Polacy yj przecitnie coraz duej. Jest to jedno z najwikszych osigni cywilizacyjnych Polski w ostatnich dwudziestu latach. Dla przykadu, zgodnie z danymi Gwnego Urzdu Statystycznego w 1950 r. przecitny szedziesicioletni mczyzna mia przed sob 14,55 lat ycia, w 1989 r. 15,42 lat, a w 2010 r. ju 18,25 lat ycia. Dla kobiet liczby te wynosiy odpowiednio 17,05 lat, 19,92 lat i 23,47 lat. Oznacza to, e w cigu ostatnich dwudziestu lat rednie dalsze trwanie ycia szedziesiciolatkw wzroso o 2,83 lat, a szedziesiciolatek o 3,55 lat. Zmian przecitnego dalszego trwania ycia mczyzn i kobiet w wieku 60. lat w Polsce w latach 1950 2010 ilustruje poniszy wykres.
Wykres 1 Przecitne dalsze trwanie ycia mczyzn i kobiet w wieku 60 lat w Polsce w latach 1950 - 2010.

Przecitne dalsze trwanie ycia mczyzn i kobiet w wieku 60 lat w Polsce w latach 1950 - 2010 (GUS)
25,00 20,00

15,00 Lata 10,00 5,00 0,00 1950 1953 1956 1959 1962 1965 1968 1971 1974 1977 1980 1983 1986 1989 1992 1995 1998 2001 2004 2007 2010

Rok Mczyni Kobiety

rdo: na podstawie danych Gwnego Urzdu Statystycznego. Na wykresie lini pionow zaznaczono rok 1990.

Komentujc zmiany umieralnoci Polakw, Rzdowa Rada Ludnociowa w raporcie Sytuacja Demograficzna Polski. Raport 2010 2011 zauwaa:

12

Efektem spadku natenia zgonw w latach 19902010 jest znaczny wzrost dugoci ycia mieszkacw Polski. Przecitne dalsze trwanie ycia noworodka pci mskiej zwikszyo si o prawie 6 lat z 66,23 do 72,10 roku, a w przypadku kobiet nastpi przyrost z 75,24 do 80,59 roku, czyli o ponad 5 lat. Przyrost dugoci ycia zarwno mczyzn jak i kobiet, jaki odnotowano w latach 20092010, by w porwnaniu do ostatnich lat bardzo duy. Przecitne dalsze trwanie ycia noworodka pci mskiej zwikszyo si bowiem o 0,6 roku, a noworodka pci eskiej o prawie 0,5 roku. Od 1990 r. dla mczyzn tylko dwukrotnie odnotowano w Polsce wikszy przyrost (w latach 19921993 i 19992000), a wrd kobiet tylko raz (19992000) taka sytuacja miaa miejsce. Tym samym moe to by traktowane jako sygna, e dalsze obnianie umieralnoci w naszym kraju jest moliwe i czsto pojawiajce si w ostatnich latach obawy dotyczce wyczerpywania rezerw w tym zakresie si nie speni. Zmiany dugoci ycia, jakich dowiadczylimy w Polsce od 1990 r., byy ogromne w porwnaniu do lat wczeniejszych. W zbiorowoci mczyzn od 1965 r. do 1990 r. panowaa bowiem stagnacja w tym zakresie. W kracowych latach tego okresu przecitne dalsze trwanie ycia noworodka pci mskiej wynosio odpowiednio 66,58 i 66,51 roku. W zbiorowoci kobiet sytuacja ksztatowaa si korzystniej, przecitne dalsze trwanie ycia noworodka wynosio w 1965 r. 72,40 roku i w cigu 25 lat wzroso o okoo 3 lata. 1 Polacy nie tylko yj przecitnie coraz duej, ale rwnie yj przecitnie dugo w dobrym zdrowiu2. Zgodnie z danymi Eurostatu z 2009 roku3 po ukoczeniu 65. roku ycia przecitny Polak mg oczekiwa 6,8 lat ycia w dobrym zdrowiu, a przecitna Polka w tym samym wieku 7,2 lat. W tej sytuacji wedug wszelkich dostpnych prognoz relacja liczby osb w wieku poprodukcyjnym (ponad 65 lat) do liczby osb w wieku produkcyjnym (wspczynnik obcienia demograficznego) bdzie rosa. Jeeli zatem wicej osb, przez duszy okres ma pobiera emerytury, to niezbdne jest wyduenie okresu aktywnoci zawodowej Polakw, aby ich wysoko moga by zbliona do wiadcze wypacanych w chwili obecnej.

1 2

s. 43 Pod pojciem ycia w dobrym zdrowiu rozumie si ycie wolne od inwalidztwa. 3 http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=hlth_hlye&lang=en

13

Wykres 2 Prognozowana zmiana wspczynnika obcienia demograficznego w Polsce w latach 1960 2060.

Prognozowana procentowa relacja liczby osb w wieku poprodukcyjnym do liczby osb w wieku produkcyjnym w latach 2010 - 2060 (Eurostat)
70 60 50 40 % 30 20 10 0 2010 2015 2020 2025 2030 2035 lata 2040 2045 2050 2055 2060

rdo: na podstawie danych Eurostatu z projekcji Europop2010.

Polska ma obecnie jedno z najmodszych spoeczestw Europy, z najmniejsz liczb emigrantw. Zgodnie z prognozami Gwnego Urzdu Statystycznego, w roku 2035 liczba Polakw spadnie jednak do 35,9 mln, a liczba ludnoci w wieku poprodukcyjnym (wg dzisiejszych definicji 60 lat dla kobiet, 65 lat dla mczyzn) przekroczy 9,6 mln (wzrost o 3,5 mln w porwnaniu z 2007 r.), co oznacza bdzie, e co czwarty Polak osignie wiek emerytalny. Przeciwne tendencje bdzie mona zaobserwowa w populacji osb w wieku produkcyjnym (zgodnie z dzisiejszymi definicjami w wieku od 18 do 59 lat w przypadku kobiet i 64 lat w przypadku mczyzn) oraz w populacji dzieci i modziey w wieku do 17 lat. GUS prognozuje, e w roku 2035 ludno w wieku produkcyjnym zmniejszy si o 3,7 mln (w porwnaniu z 2007 r. ) i wyniesie 20,7 mln osb. Natomiast liczebno dzieci i modziey w wieku do 17 lat spadnie w 2035 r. o 1,9 mln i wyniesie 5,6 mln. O ile w 2007 r. na 1000 osb w wieku produkcyjnym przypadao rednio 248 osb w wieku poprodukcyjnym, to zgodnie z prognoz demograficzn w 2035 r. liczba ta wynosi bdzie 464, a w 2060 r. ju 772. Ronie take wspczynnik obcienia ekonomicznego (rozumiany jako iloraz liczby osb w wieku nieprodukcyjnym do liczby osb w wieku produkcyjnym); w 2007 r. na 1000 osb w wieku produkcyjnym przypado rednio 553 osoby w wieku nieprodukcyjnym,

14

w 2035 r. liczba ta zgodnie z prognoz demograficzn wynosi bdzie 736, a w 2060 r. ju 1.070. Starzenie si ludnoci jest spowodowane dwoma czynnikami: wyduajcym si trwaniem ycia i malejc dzietnoci. Wyduanie trwania ycia oznacza, e przy nie zmienionym wieku emerytalnym wydua si okres pobierania wiadczenia, co oznacza konieczno zmian w systemie emerytalnym. W Polsce stabilno finansowa powszechnego systemu emerytalnego jest relatywnie mao wraliwa na zjawisko starzenia si spoeczestw. Niemniej wydatki na emerytury, zarwno obecnie jak i w przyszoci, bd finansowane ze skadek modszych pokole. Z tego punktu widzenia, przy zarzdzaniu systemem emerytalnym wane jest monitorowanie wskanika obcienia demograficznego. Negatywne oczekiwania co do ksztatowania si wspczynnika obcienia demograficznego nie zmieni si, poniewa w Polsce zmniejszy si wspczynnik dzietnoci, co rwnie jest charakterystyczne dla krajw rozwinitych. O ile mona poprzez polityk prorodzinn stara si wpyn na podwyszenie tego wskanika, to i tak nawet sukcesy na tym polu nie wystarcz do zatrzymania zjawiska starzenia si ludnoci Polski. Skoro zatem nie mona zmieni trendw demograficznych, zadaniem rzdu jest dostosowanie systemw emerytalnych do zachodzcych zmian. Dla kolejnych przechodzcych na emerytur rocznikw dusza aktywno zawodowa oznacza bdzie relatywnie wysze wiadczenie, ze wzgldu na fakt, e na jego wysoko wpywa nie tylko wyraony staem pracy i opaconymi skadkami wkad ubezpieczonego do systemu (wzrost licznika w formule emerytalnej), ale rwnie dalsze trwanie ycia (pniejsze przejcie na emerytur obnia mianownik formuy emerytalnej). W efekcie podwyszenia wieku emerytalnego do 67 lat naley oczekiwa znacznego wzrostu poziomu wiadcze emerytalnych wypacanych w przyszoci z Funduszu Ubezpiecze Spoecznych. W przypadku osb zarabiajcych na przecitnym poziomie i ktrych sta pracy wzrsby z 40 do 47 lat - w przypadku kobiet oraz z 45 do 47 lat - w przypadku mczyzn, emerytura wzrosaby: dla kobiety o ponad 70% oraz dla mczyzny o ok. 20%. Podniesienie i wyrwnanie wieku emerytalnego kobiet i mczyzn powoduje nie tylko wzrost adekwatnoci wiadcze, ale znajduje rwnie swoje uzasadnienie w kontekcie spoecznym oraz w zmianach demograficznych zachodzcych w naszym spoeczestwie, ktre w znaczcy sposb wpyn na struktur ludnoci wedug wieku. Trzeba bowiem pamita, e poda pracy ma kluczowe znaczenie dla tempa wzrostu gospodarczego kraju. Jeeli Polska ma przeciwdziaa, wynikajcemu z przyczyn demograficznych, spadkowi poday pracy, to wobec braku zewntrznego dopywu siy roboczej, konieczne jest 15

podniesienie wieku emerytalnego. Pozwoli to na zwikszenie lub utrzymanie tempa wzrostu potencjalnego PKB. Przy spenieniu warunku penego wykorzystania zasobw wzronie rwnie efektywny PKB, bdcy jedn z miar zamonoci spoeczestwa. Z punktu widzenia rozwoju gospodarczego najwaniejszym efektem podniesienia wieku emerytalnego powinno by powstrzymanie spadku zatrudnienia, a w konsekwencji wzmocnienie czynnikw sprzyjajcych wzrostowi PKB. Z przeprowadzonych symulacji wynika, e wyduenie wieku emerytalnego zwikszyoby rednie tempo wzrostu PKB w latach 2010-2060 o 0,1 pkt proc. W rezultacie poziom PKB w 2060 r. po wprowadzeniu reformy byby wyszy o 5,1% w porwnaniu ze scenariuszem nie zakadajcym zmian w systemie emerytalnym. O tyle samo wzrsby te poziom PKB per capita. Przewiduje si, e bez wprowadzenia zmian w wieku emerytalnym, w wyniku procesw demograficznych aktywno ekonomiczna grupy wiekowej od 15 do 74 roku ycia w Polsce spadaby z dzisiejszego poziomu 60,2% do 57,6% w 2060 r. Dziki wprowadzonym zmianom, wskanik ten powinien wzrosn do 61,5% w 2060 r. Zmiany demograficzne czekajce Polsk s na tyle znaczce, e nawet podwyszenie wieku emerytalnego nie jest w stanie zahamowa spadku liczby aktywnych zawodowo. W rezultacie, pomimo e proponowane rozwizanie zwiksza poda pracy o ok. 7% w 2060 r. o 25% nisza ni w 2010 r. W krajach OECD reakcj na zjawisko starzenia si ludnoci jest podnoszenie ustawowego wieku emerytalnego. Autorzy najnowszego raportu OECD na temat emerytur komentuj to w sposb nastpujcy: Od lat 90-tych, rzdy pastw zaczy podejmowa dziaania majce odwrci trend poprzez zmiany legislacyjne, ktrych celem, byo i jest podniesienie wieku emerytalnego w horyzoncie czasowym do 2050 r. Od najniszego poziomu w 1993 roku, w 14 krajach podniesiono lub planuje si podniesienie wieku emerytalnego dla mczyzn, a w 18 dla kobiet. W roku 2010 r. redni wiek emerytalny wzrs o 0,5 roku dla mczyzn i 0,8 roku dla kobiet w porwnaniu z jego najniszym poziomem (1993 r.). Oczekuje si, e obecne plany bd skutkoway podniesieniem, do 2050 r., poziomu redniego wieku emerytalnego dla mczyzn do 64,6 lat, natomiast dla kobiet do 64,4 lat. Nieznacznie niszy poziom redniej wieku emerytalnego dla kobiet, jest efektem obowizujcego w Polsce i Szwajcarii ustawodawstwa, utrzymujcego, w dugim okresie czasu rny wiek emerytalny dla mczyzn i kobiet, a take spowodowany jest procesem
4,

bdzie ona wci

W stosunku do scenariusza z obecnym wiekiem emerytalnym.

16

wyrwnywania tych poziomw w Turcji, ktrego to procesu nie uda si zakoczy przed 2050 r..5 Wiek emerytalny w Unii Europejskiej Tworzenie i organizowanie systemw ubezpiecze spoecznych jest kompetencj pastw czonkowskich UE. Kade pastwo ma uksztatowane przez uwarunkowania historyczne swoje wasne systemy zabezpieczenia spoecznego, ktre nie podlegaj harmonizacji. Zgodnie z art. 153 ust. 1 lit. c i ust. 4 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, kompetencje UE w zakresie systemu zabezpieczenia spoecznego maj na celu jedynie wsparcie i uzupenienie dziaa Pastw Czonkowskich oraz nie mog narusza prawa Pastw Czonkowskich do okrelenia podstawowych zasad krajowych systemw zabezpieczenia spoecznego, nie mog te znaczco wpywa na ich rwnowag finansow. Traktat zawiera mechanizmy gwarantujce pastwu czonkowskiemu zabezpieczenie jego interesw w zakresie samostanowienia w obszarze nalecym do zabezpieczenia spoecznego. (stanowi o tym w szczeglnoci art. 48 TFUE). Obowizek respektowania przez Polsk rwnego statusu kobiet i mczyzn w systemie zabezpieczenia spoecznego wynika z Dyrektywy Rady z dnia 19 grudnia 1978 r. w sprawie stopniowego wprowadzania zasady rwnego traktowania kobiet i mczyzn w dziedzinie zabezpieczenia spoecznego (79/7/EWG)6. Kraje czonkowskie zostay zobligowane do wprowadzenia zasady rwnego traktowania kobiet i mczyzn w systemach ustawowych, ktre m.in. zapewniaj ochron na wypadek staroci. W szczeglnoci z dyrektywy wynika, e pod pojciem rwnego traktowania naley rozumie brak jakiejkolwiek dyskryminacji ze wzgldu na pe przy obliczaniu wysokoci wiadcze7. Wprowadzenie wsplnej granicy minimalnego wieku emerytalnego dla kobiet i mczyzn jest zatem postulowane przez Uni Europejsk. W obowizujcym prawie wsplnotowym kwestia wieku emerytalnego znajduje si na licie wycze od bezwzgldnego stosowania zasady rwnego traktowania mczyzn i kobiet w systemach zabezpieczenia socjalnego. W tej sprawie parlamentom pozostawiono swobod decyzji. Unijni eksperci uznali realistycznie, e w rnych krajach procesy ekonomiczne i demograficzne, a take zmiany kulturowe, postpuj nieco inaczej i maj rn dynamik.

5 6

Pensions at a Glance 2011, s. 31, OECD 2011. Dz. Urz. UE Polskie Wydanie Specjalne roz. 5, t.1, str. 215. 7 Dopuszczalne wyjtki mog dotyczy preferencje dla kobiet ze wzgldu na macierzystwo.

17

Za najbardziej racjonalne uznali jednak stopniowe upowszechnianie systemw, w ktrych wiek emerytalny zostaby zrwnany. W wikszoci pastw Unii Europejskiej reforma systemw emerytalnych jest nieunikniona. Rzdy staraj si znale sposoby wprowadzenia systemw dajcych si w duszej perspektywie czasu sfinansowa i umoliwiajcych zrwnowaenie stale rosncych wypat z publicznych funduszy emerytalnych, przy jednoczesnym przestrzeganiu okrelonych w Traktacie z Maastricht kryteriw wejcia do Unii Gospodarczej i Walutowej. Problem polega na tym, e coraz trudniej wypaca emerytury stale rosncej liczbie pracownikw, ktrzy osignli wiek emerytalny, bowiem wzrost liczby emerytw nie jest rwnowaony zwikszeniem wpyww z podatkw i skadek. Ludno zawodowo czynna maleje proporcjonalnie do wzrostu liczby emerytw. Sytuacja ta wymusza podejmowanie rodkw zaradczych. Istnieje zaleno pomidzy rozwojem ekonomicznym kraju, a dugoci trwania ycia. Ponisza tabela przedstawia dane dotyczce redniego zakoczenia aktywnoci zawodowej ze wzgldu na skorzystanie z prawa do emerytury, obecnie obowizujcy wiek emerytalny i plan jego podnoszenia oraz przewidywany wzrost redniego dalszego trwania ycia w poszczeglnych krajach Unii Europejskiej. Ponisza Tabela 1 przedstawia podstawowe charakterystyki wieku emerytalnego w pastwach Unii Europejskiej.

18

Tabela 1. Podstawowe charakterystyki wieku emerytalnego w pastwach Unii Europejskiej

Pastwo czonkowskie rednie dalsze trwanie ycia dla osb w wieku 65 lat M/K (2010) 17,9/ 21,4 17,5/ 21,1** 13,6/ 17 18,1/ 20,9** 15,5/ 19 17,8/ 20,9 17/ 19,7 14,2/ 19,4 18.5/ 20.4 Wiek zaprzestania aktywnoci zawodowej M/K (2009) 62,6/ 59,4 ## 61,2/ 61,9 ## 64,1/ 64,1 # 62,8 61,5/ 59,6 62,6/ 61,9 63,2/ 61,4 62,6 61.3/ 61.6 65/60 65/65 63/60 65/65 62/60 65/65 65/65 63/61 65/60 65/60 65/65 63/60 65/65 63 l. 10 mies./ 63 l. 8 mies. 65 l. 9 mies./ 65 l. 9 mies. (66/66) 64/64 65/65 65/65 65/63 65/65 67/67 67+/67+ 65/65 Wiek emerytalny powizany ze rednim dalszym trwaniem ycia (69 l. i 4 mies. w dla K i M w 2060 r.) 67/67 Wiek emerytalny M/K (2009) Wiek emerytalny M/K (2020) Podniesienie wieku emerytalnego po 2020 r., M/K

AUSTRIA BELGIA BUGARIA CYPR CZECHY NIEMCY DANIA ESTONIA GRECJA

HISZPANIA

18.5/ 22.7

61.2/ 63.4

65/65

65/65 (66 l. 4 mies./66 l. 4 mies.) 65/65, 63-68 62-67/62-67 64/64 66/66 66 l.11 mies. 66 l. 11 mies. 64/63 65/65 (64,5/64,5) 63/63 65/65 (66/66) 65/60 (67/67) 65/65 65/60 61-67 63/61 62/62

FINLANDIA FRANCJA WGRY IRLANDIA WOCHY

17.5/ 21.5 18,7/ 23,2** 14,1/ 18,2 18,1/ 21,1 18,2/ 22*

62.3/ 61.1 60,3/ 59,8 60,1/ 58,7 63,5/ 64,7 # 60,8/ 59,4

65/65, 63-68 60-65/60-65 62/62 65/65 65/60

65/65 68/68 Wiek emerytalny powizany ze rednim dalszym trwaniem ycia (70 l. i 3 mies. K/M w 2060 r.) 65/65 (65/65) 65/65 65/65 (67/67) (67/67) 65/63 -

LITWA LUKSEMBURG OTWA MALTA NIDERLANDY POLSKA PORTUGALIA RUMUNIA SZWECJA SOWENIA SOWACJA

13,5/ 18,4 17.3/ 21.6 13,3/ 18,2 18,4/ 21,1 17,7/ 21 15,1/ 19,5 17,1/ 20,6 14/ 17,2** 18,3/ 21,2 16,8/ 21 14/ 18

59,9# 58,1/ 57 62,7 60,3 63,9/ 63,1 61,4/ 57,5 ## 62,9/ 62,3 ## 65,5/ 63,2 # 64,7/64 59,8# 60,4/ 57,5

62 l. 6 mies./60 65/65 62/62 61/60 65/65 65/60 65/65 63 l. 4 mies./58 l. 4 mies. 61-67 63/61 62/57,5-61,5 (zalenie od liczby dzieci) 65/60

WLK.BRYTANIA

18,1/ 20,8**

64,1/ 62

66/66

68/68

rdo: Biaa Ksiga - Plan na rzecz adekwatnych, bezpiecznych i stabilnych emerytur. COM(2012) 55. Uwagi: *- 2008 r. (dla redniego dalszego trwania ycia dla osb w wieku 65 lat); **- 2009 r. (dla redniego dalszego trwania ycia dla osb w wieku 65 lat); - 2003 r. (wiek zaprzestania aktywnoci zawodowej); #- 2006 r. (wiek zaprzestania aktywnoci zawodowej); ## - 2007 r. (wiek zaprzestania aktywnoci zawodowej); - 2008 r. (wiek zaprzestania aktywnoci zawodowej).

19

Naley podkreli, e rozwaane zmiany w zakresie ustawowego wieku emerytalnego wpisuj si rwnie w szerszy kontekst realizacji nowego programu spoeczno-gospodarczego Unii Europejskiej Europa 2020 Strategia na rzecz inteligentnego i zrwnowaonego rozwoju sprzyjajcego integracji spoecznej. W dokumencie tym okrelono cel zatrudnieniowy na poziomie 75% dla grupy wieku 20-64. Narzdziem realizacji celw Strategii Europa 2020 na poziomie pastw czonkowskich, a take formuowanych okresowo dla poszczeglnych pastw zalece Rady Europejskiej s Krajowe Programy Reform. Polski Krajowy Program Reform uwzgldnia konieczno podjcia dziaa na rzecz podnoszenia efektywnego wieku wychodzenia z pracy poprzez zastosowanie kompleksowego policy-mix obejmujcego dziaania wpywajce na ustawowy wiek emerytalny, moliwoci wczeniejszego wycofania si z rynku pracy oraz skal zatrudnienia wrd osb w wieku przedemerytalnym i okooemerytalnym.8 Rok 2012 zosta decyzj Rady i Parlamentu Europejskiego ustanowiony Europejskim Rokiem Aktywnoci Osb Starszych i Solidarnoci Midzypokoleniowej (ER 2012). W zwizku z tym kwestie duszej aktywnoci osb starszych na rynku pracy s jednym z gwnych tematw prowadzonej obecnie debaty publicznej. W czasie wydarze zaplanowanych w Polsce na 2012 r. planuje si dyskusj w obszarze zabezpieczenia spoecznego, rynku pracy i aktywnoci spoecznej obywateli wrd wielu zainteresowanych stron (pracodawcw, pracownikw, podmiotw administracji pastwowej oraz organizacji dziaajcych w obszarze aktywnoci osb starszych). Upowszechnianie wiedzy w powyszym zakresie moe stanowi istotny, znaczcy wkad na rzecz akceptacji zrwnania i wyduenia wieku emerytalnego. Warto take promowa utrzymywanie w zatrudnieniu pracownikw w starszym wieku poprzez wskazywanie korzyci dla pracodawcw pyncych z przekazywania ich wiedzy i dowiadczenia kolejnym pokoleniom pracownikw oraz budowania wizerunku firmy na rynku jako zapewniajcej stabilne zatrudnienie. Polski system emerytalny na tle europejskich systemw jest nowoczesny, potrzebne s jednak dalsze jego zmiany, przede wszystkim ujednolicenie wieku przechodzenia na emerytur kobiet i mczyzn, a take dalsze wygaszanie uprawnie do wczeniejszych emerytur.

http://www.mg.gov.pl/files/upload/8413/Krajowy%20Program%20Reform%20PL%20ostateczny.pdf

20

Wpyw podniesienia wieku emerytalnego na sytuacj makroekonomiczn Polski Poda pracy stanowi gwny kana oddziaywania zmian w systemie emerytalnym na poziom PKB. W rezultacie podwyszenia wieku emerytalnego, dla osb, ktrych bd dotyczy zmiany, wydua si bdzie okres wymagany dla nabycia uprawnie emerytalnych. Wykres 3 przedstawia zmian ludnoci w wieku 15-59/64 oraz zmian ludnoci przy nowym wieku uprawniajcym do emerytury. Zmiana liczby osb w wieku produkcyjnym, pocztkowo bdzie niewielka, ale ok. 2050 r. wyniesie nawet 2,7 mln osb.
Wykres 3: Ludno Polski w wieku produkcyjnym przed i po zmianie wieku emerytalnego

mln osb

28

10 9 8 7 6

26

24

22

20

zmiana (p.o) przed zmianami po zmianach

4 3 2 1

18

16 2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050 2055 2060

rdo: Obliczenia MF na podstawie danych Eurostatu.

Poniewa dla wikszoci osb to wanie nabycie uprawnie emerytalnych jest podstawowym czynnikiem skaniajcym do opuszczenia rynku pracy, proponowana zmiana zwikszy liczb osb aktywnych na rynku pracy. Na potrzeby symulacji zaoono, e ubezpieczeni bezporednio przed ukoczeniem nowego wieku emerytalnego bd si zachowywa podobnie jak w okresie poprzedzajcym obecny wiek emerytalny, tzn. e bd korzysta z prawa do emerytury po osigniciu tego wieku. Przy takim zaoeniu podniesienie wieku emerytalnego znacznie podniesie wspczynnik aktywnoci zawodowej osb w wieku 21

mln osb

55-64 z poziomu 50,1% (mczyni) i 27,3% (kobiety)9 do 67,3% (mczyni) i 61,3% (kobiety).
Wykres 4: Wspczynnik aktywnoci zawodowej kobiet w wieku 55-64 lata
65

60

55

50
(w %)

Przed zmianami Po zmianach

45

40

35

30

25 2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050 2055 2060

Wykres 5: Wspczynnik aktywnoci zawodowej mczyzn w wieku 55-64 lata

70

65

60 (w %)

55

Przed zmianami Po zmianach

50

45
2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050 2055 2060

GUS: Aktywno ekonomiczna ludnoci Polski, IV kw. 2010, kwiecie 2011

22

Bez

wprowadzenia

zmian

wieku

emerytalnym,

wyniku

procesw

demograficznych i zmiany udziaw poszczeglnych grup wiekowych aktywno ekonomiczna dla grupy 15-74 w Polsce spadaby z dzisiejszego poziomu 60,2% do 57,6% w 2060 r. Dziki wprowadzonym zmianom, wskanik ten wzronie do 61,5% w 2060 r.

Wykres 6: Wspczynnik aktywnoci zawodowej ogem w wieku 15-74 lata

65 64 63 62
(w %)

61 60 59 58 57 56 2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050 2055 2060

Przed zmianami Po zmianach

Co szczeglnie istotne, zakadana cieka stopniowego podwyszania wieku emerytalnego zapewni ograniczenie negatywnego wpywu starzenia ludnoci na poda pracy w kluczowych dla rozwoju Polski latach 2015-2030. Uatwi to i przyspieszy proces doganiania rozwinitych gospodarek UE pod wzgldem PKB per capita wg PPS (parytetu siy nabywczej). Modelowania zmiany aktywnoci zawodowej dokonano przy zaoeniu, e prawdopodobiestwo opuszczenia rynku pracy przed osigniciem nowego wieku emerytalnego bdzie ksztatowao si identycznie jak w scenariuszu bazowym (obecny stan prawny) przed osigniciem obecnego wieku emerytalnego. Innymi sowy, prawdopodobiestwo opuszczenia rynku pracy dla 66-letniego mczyzny przy nowych zasadach bdzie takie samo jak dla 64-letniego mczyzny przy obecnych zasadach. W rezultacie, znacznie wzronie wspczynnik aktywnoci zawodowej dla osb starszych.

23

Odnonie stopy bezrobocia, w obu scenariuszach zaoono, e konwerguje ona do poziomu NAWRU (stopy bezrobocia nieprzyspieszajcej wzrostu pac) w 2019 r. i nastpnie utrzymuje si na tym poziomie. Wskanik zatrudnienia w grupie 15-74 bdcy pochodn zaoe dotyczcych poday pracy i stopy bezrobocia przedstawia poniszy wykres. Z przeprowadzonych symulacji wynika, e wyduenie wieku emerytalnego przyczyni si do podniesienia wskanika zatrudnienia w caym horyzoncie prognozy w porwnaniu do scenariusza bazowego. Warto zauway, e w scenariuszu nie zakadajcym wyduenia wieku emerytalnego wskanik zatrudnienia w grupie 15-74 spada poniej obecnego poziomu, podczas gdy w scenariuszu z wydueniem wieku pozostaje trwale wyszy. Przy przedstawionych zaoeniach, w 2060 r. wskanik zatrudnienia w scenariuszu po zmianach ksztatuje si na poziomie 57,8% wobec 54,1% w scenariuszu bez zmian i 54,6% w 2010 r.
Wykres 7: Prognozowany wskanik zatrudnienia w grupie 15-74 przed i po wydueniu wieku emerytalnego
61 60 59 58 57 56 55 54 53 52
2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050 2055 2060

(w %)

przed zmianami

po zmianach

W oparciu o przedstawion metodologi i powysze zaoenia dotyczce poday pracy oraz przy przyjciu technicznych zaoe odnonie: tempa wzrostu cznej wydajnoci czynnikw produkcji (konwergencja do poziomu 1,5% w 2060 r.), tempa wzrostu kapitau (w dugim okresie rwne sumie tempa wzrostu wydajnoci pracy i poday pracy) i przecitnej tygodniowej liczby godzin pracy (udzia osb pracujcych w penym i niepenym wymiarze czasowym zaoono na poziomie z 2010 r., a redni liczb godzin przepracowanych tygodniowo na poziomie redniej z trzech ostatnich lat) wyznaczono ciek tempa wzrostu 24

rzeczywistego PKB w latach 2011-2060 w scenariuszu bazowym i po zmianach. Szczegy prezentuje poniszy wykres i Tabela 1.
Wykres 8: Prognozowane tempo wzrostu PKB przed i po wydueniu wieku emerytalnego
4,5 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0 2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050 2055 2060

(w %)

przed zmianami

po zmianach

rdo: Obliczenia MF

Tabela 1: Prognozowane rednie tempo wzrostu PKB przed i po wydueniu wieku emerytalnego

przed zmianami 2010-2020 2021-2030 2031-2040 2041-2050 2051-2060 2010-2060 rdo: Obliczenia MF. 3,51 2,70 2,19 1,46 1,33 2,26

po zmianach 3,58 2,87 2,43 1,60 1,21 2,36

Z przeprowadzonych symulacji wynika, e wyduenie wieku emerytalnego zwikszy rednie tempo wzrostu PKB w latach 2010-2060 o 0,1 pkt proc. Przecitne tempo wzrostu PKB bdzie wysze o 0,1 pkt proc. w okresie 2010-2020, o 0,2 pkt proc. w latach 2021-2030 i 2031-2040 oraz o 0,1 pkt proc. w okresie 2041-2050. W ostatniej dekadzie prognozy tempo wzrostu PKB uksztatuje si nieznacznie poniej (0,1 pkt proc.) cieki ze scenariusza bez reformy. W rezultacie poziom PKB w 2060 r. po wprowadzeniu reformy bdzie wyszy 25

o 5,1% w porwnaniu ze scenariuszem niezakadajcym zmian w systemie emerytalnym. O tyle samo wzronie te poziom PKB per capita.
Wykres 9: Prognozowany poziom PKB per capita przed i po wydueniu wieku emerytalnego
60,0 55,0 50,0 45,0 40,0 2000 PPS 35,0 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050 2055 2060

przed zmianami

po zmianach

rdo: Obliczenia MF.

Wyduenie wieku emerytalnego to proces, ktry bdzie mie znaczce konsekwencje na wielu paszczyznach dotyczcych ycia spoecznego, w tym: zdrowia, prawa (w tym prawa pracy), zmiany funkcjonowania instytucji publicznych i firm (jak rwnie rnego typu organizacji pozarzdowych dziaajcych na styku zatrudnienia, opieki spoecznej czy wsparcia dla osb starszych). Dziaania towarzyszce Podniesieniu wieku emerytalnego powinny towarzyszy dziaania aktywizujce zawodowo i spoecznie osoby starsze. Kompleksowe opracowanie dziaa na rzecz aktywizacji osb starszych stanowi Program Solidarno Pokole. Dziaania dla zwikszenia aktywnoci zawodowej osb 50+10. Program zosta przyjty przez Rad Ministrw w dniu 17 padziernika 2008 r. Stanowi on pakiet dziaa rzdowych i samorzdowych obejmujcy
Program wraz z Dokumentem Implementacyjnym oraz sprawozdaniem za okres 10.2008 06.2010 znajduj si na stronie internetowej MPiPS: http://www.mpips.gov.pl/bip/akty-prawne/programy/
10

26

szerokie spektrum inicjatyw, ktre kad szczeglny nacisk na popraw aktywnoci zawodowej osb w wieku 50 + (w czci take osb 45+). Uszczegowieniem zapisw Programu jest Dokument Implementacyjny przyjty przez Rad Ministrw w dniu 5 stycznia 2010 r. Zawiera on zestaw dziaa realizujcych zaoenia Programu. Okres realizacji Programu przewidziany zosta na lata 20082020, a jego celem strategicznym jest osignicie do 2020 r. wskanika zatrudnienia osb w wieku 55-64 lata na poziomie 50%. Oznacza to, e dziaania w nim opisane bd si take przyczynia do aktywizacji osb po 60 roku ycia, a nawet starszych ni 64 lata. Cel gwny Programu zosta rozpisany na 6 celw szczegowych, w zakresie polityki rynku pracy, obejmujcych: Cel 1: Popraw warunkw pracy, promocj zatrudnienia pracownikw po 50-tym roku ycia i zarzdzania wiekiem; Cel 2: Popraw kompetencji i kwalifikacji pracownikw po 50-tym roku ycia; Cel 3: Zmniejszenie kosztw pracy zwizanych z zatrudnianiem pracownikw po 50-tym roku ycia; Cel 4: Aktywizacj osb bezrobotnych lub zagroonych utrat pracy pracownikw po 50-tym roku ycia; Cel 5: Aktywizacj zawodow osb niepenosprawnych; Cel 6: Zwikszenie moliwoci zatrudnienia kobiet przez rozwj usug pozwalajcych na godzenie pracy i ycia rodzinnego. Ponadto Program wskazuje cele szczegowe dotyczce obszaru zabezpieczenia spoecznego. Jest to wyduanie efektywnego wieku emerytalnego oraz stopniowe wyrwnywanie wieku emerytalnego kobiet i mczyzn. Naley zatem podkreli, e planowane zmiany prawne polegajce na stopniowym wyduaniu i zrwnaniu ustawowego wieku emerytalnego kobiet i mczyzn stanowi realizacj celw Programu przyjtego przez Rzd RP jeszcze w 2008 r. Dotychczas zrealizowanych zostao dziewi zada Programu wprowadzajcych zmiany legislacyjne majce na celu zwikszenie atrakcyjnoci zatrudnienia osb starszych, usprawnienie ich aktywizacji, upowszechnienie i uatwienie podnoszenia kwalifikacji oraz uatwienie im podejmowania pracy, a take ograniczenie zacht do wczesnego wychodzenia z rynku pracy. Zakoczone zadania o charakterze legislacyjnym obejmoway midzy innymi: upowszechnianie ksztacenia ustawicznego dla osb pracujcych w wieku 45 lat i wicej,

27

uatwienie podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez pracownikw, w tym take w wieku 50+, zmniejszenie liczby dni choroby, za ktre pracodawca paci wynagrodzenie za czas choroby w przypadku pracownikw w wieku 50 lat i wicej, upowszechnienie ksztacenia ustawicznego osb bezrobotnych i poszukujcych pracy w wieku 50 i wicej lat, ograniczanie dezaktywizacji pracownikw w ramach systemu wiadcze spoecznych. Wikszo zada przewidzianych do realizacji w ramach Programu ma charakter

dziaa wieloletnich realizowanych w sposb cigy. Zadania te obejmuj szerokie spektrum dziaa polegajcych midzy innymi na organizacji i prowadzeniu szkole, promocji i wsparciu zatrudnienia osb starszych, pogbianiu i upowszechnianiu wiedzy o sposobach i korzyciach zarzdzania wiekiem przez pracodawcw oraz podnoszeniu efektywnoci dziaa aktywizujcych osoby starsze itp. Biorc pod uwag potrzeb rozwijania i poszerzania dziaa na rzecz osb starszych przygotowano aktualizacj Dokumentu Implementacyjnego. Dokument zosta take poprawiony o uwagi i wnioski zgoszone w trakcie realizacji w okresie grudzie 2008 czerwiec 2010 r. Zaktualizowany Dokument Implementacyjny obj pi nowych zada o charakterze centralnym oraz pidziesit trzy nowe zadania przewidziane do wykonania przez jednostki regionalne (urzdy marszakowskie i wojewdzkie urzdy pracy) w ramach projektw Programu Operacyjnego Kapita Ludzki. Nowe zadania obejmuj nastpujce obszary: wspieranie ksztacenia ustawicznego osb w wieku 50+, wsparcie na rzecz osb zatrudnionych w wieku 50+, dziaania na rzecz integracji spoecznej osb w wieku 50+, aktywizacja zawodowa osb w wieku 50+, w tym z uwzgldnieniem osb niepenosprawnych, promocja przedsibiorczoci wrd osb w wieku 45 i wicej lat. Warto zauway, e w okresie realizacji Programu Solidarno Pokole. Dziaania dla zwikszenia aktywnoci zawodowej osb 50+, tzn. od III kwartau 2008 r. do III kwartau 2011 r. wskanik zatrudnienia osb w wieku 55-64 lata wzrs z 32,0% do 37,7% (dane z badania BAEL), a dystans pomidzy poziomem zatrudnienia tej grupy wiekowej w Polsce i rednio w UE-27 zmniejszy si z 14 do 10 pkt proc. Z przepisw Kodeksu pracy wynika, e pracownicy maj rwne prawa z tytuu jednakowego wypeniania takich samych obowizkw (art. 112 k.p.). Jakakolwiek 28

dyskryminacja w zatrudnieniu, bezporednia lub porednia, w szczeglnoci m.in. ze wzgldu na pe i wiek jest niedopuszczalna (art. 113 k.p.). Pracownicy powinni by rwno traktowani w zakresie nawizania i rozwizania stosunku pracy, warunkw zatrudnienia, awansowania oraz dostpu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych, w szczeglnoci bez wzgldu m.in. na pe i wiek. Rwne traktowanie w zatrudnieniu oznacza niedyskryminowanie w jakikolwiek sposb, bezporednio lub porednio, z okrelonych wyej przyczyn (art. 183a 1 i 2 k.p.). W obecnym stanie prawnym przepisy Kodeksu pracy nie rnicuj praw ani obowizkw pracownikw ze wzgldu na ich wiek. Zatem pracownicy starsi wiekiem maj taki sam dostp do zatrudnienia jak pozostali pracownicy, nie mog te mie mniej korzystnie uksztatowanych warunkw zatrudnienia ze wzgldu na wiek. Ponadto wiek nie moe by powodem zwolnienia pracownika z pracy. Jak bowiem wynika z ugruntowanego orzecznictwa sdowego osignicie wieku emerytalnego i nabycie prawa do emerytury nie moe stanowi wycznej przyczyny wypowiedzenia umowy o prac przez pracodawc (m.in. uchwaa skadu 7 sdziw SN z dnia 21 stycznia 2009 r., II PZP 13/08, OSNP 2009/1920/248). Obecnie obowizujce rozwizania prawne stwarzaj pracodawcom moliwo elastycznego organizowania procesu pracy dla wszystkich pracownikw. Rozwizania te mog by zatem wykorzystane take do pracownikw w starszym wieku; dotyczy to zwaszcza: wykonywania pracy w formie telepracy (co na og oznacza prac pracownika w domu i ograniczenie kosztw finansowych ponoszonych przez pracodawc zwizanych z organizacj i utrzymaniem stanowiska pracy), elastycznych systemw czasu pracy (np. systemu pracy weekendowej, indywidualnego rozkadu czasu pracy), co umoliwia wyjcie naprzeciw potrzebom pracownika wynikajcym z jego wieku, zatrudniania w niepenym wymiarze czasu pracy, co moe nastpi take na wniosek pracownika, dotychczas zatrudnionego w penym wymiarze czasu pracy. W przypadku natomiast osb niepenosprawnych powyej 60 roku ycia naley wskaza, e ustawa o rehabilitacji zawodowej i spoecznej oraz o zatrudnianiu osb niepenosprawnych zawiera szereg instrumentw prawnych aktywizacji zawodowej, z ktrych mog korzysta take osoby niepenosprawne, m.in. mog wnioskowa o rodki na podjcie dziaalnoci gospodarczej, rolniczej albo na wniesienie wkadu do spdzielni socjalnej, a w trakcie prowadzenia dziaalnoci gospodarczej lub rolniczej otrzymywa refundacj skadek na ubezpieczenie spoeczne, a take o dofinansowanie do wysokoci 50% oprocentowania kredytu bankowego zacignitego na kontynuowanie tej dziaalnoci. 29

Zatem upowszechnianie wiedzy w powyszym zakresie moe stanowi istotny, znaczcy wkad w agodzeniu spoecznych skutkw zrwnania i wyduenia wieku emerytalnego. W ocenie projektodawcy przedmiot projektowanej regulacji nie jest objty zakresem prawa Unii Europejskiej i nie podlega procedurze notyfikacji w rozumieniu przepisw dotyczcych notyfikacji norm i aktw prawnych. Zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o dziaalnoci lobbingowej w procesie stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414, z pn. zm.) projekt zosta zamieszczony w Biuletynie Informacji Publicznej Ministerstwa Pracy i Polityki Spoecznej.

30

OCENA SKUTKW REGULACJI Gwn proponowan zmian jest podwyszenie i wyrwnanie wieku emerytalnego kobiet i mczyzn. Skutki tej zmiany dotyczy bd w praktyce bezporednio lub porednio caej populacji kraju. Dotyczy to bdzie caego spoeczestwa, wszystkich podmiotw gospodarczych oraz struktur publicznych realizujcych zadania z zakresu zabezpieczenia spoecznego. W szczeglnoci proponowana zmiana bezporednio wpynie na sytuacj: 1. ubezpieczonych w powszechnym systemie ubezpiecze spoecznych, 2. ubezpieczonych w systemie ubezpiecze rolnikw indywidualnych, 3. emerytw, 4. rencistw, 5. osoby prowadzce dziaalno gospodarcz, 6. gospodarstwa domowe osb wskazanych w pkt 1 3, 7. przedsibiorstwa, 8. budet pastwa, 9. jednostki samorzdu terytorialnego, 10. Zakad Ubezpiecze Spoecznych i zarzdzane przez ZUS fundusze, 11. Kas Rolniczego Ubezpieczenia Spoecznego i zarzdzane przez Kas fundusze, 12. Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych wiadcze Pracowniczych, 13. Narodowy Fundusz Zdrowia, 2. Zakres konsultacji spoecznych: Projekt aktu prawnego zosta przesany do zaopiniowania przez szerokie grono partnerw spoecznych, w tym przez zwizki zawodowe, organizacje pracodawcw, organizacje kobiet, organizacje i zwizki zawodowe rolnikw. Zgodnie z art. 19 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o zwizkach zawodowych (Dz. U. Nr 55, poz. 234, z pn. zm.) projekt aktu prawnego zosta skierowany do konsultacji z nastpujcymi organizacjami zwizkw zawodowych: Komisj Krajowej NSZZ Solidarno, Oglnopolskim Porozumieniem Zwizkw Zawodowych, Forum Zwizkw Zawodowych.

31

Natomiast zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o organizacjach pracodawcw (Dz. U. Nr 55, poz. 235, z pn. zm.) projekt zosta skierowany do konsultacji z nastpujcymi reprezentatywnymi organizacjami pracodawcw: Polsk Konfederacj Pracodawcw Prywatnych Lewiatan, Zwizkiem Rzemiosa Polskiego, Pracodawcami Rzeczypospolitej Polskiej, Business Centre Club Zwizek Pracodawcw, Polskiemu Zwizkowi Emerytw, Rencistw i Inwalidw, Krajowej Izbie Gospodarczej, Izbie Gospodarczej Towarzystw Emerytalnych, Krajowej Radzie Izb Rolniczych. Kongresowi Kobiet Polskich, Stowarzyszeniu Aktywne Kobiety, Batyckiemu Centrum Gender, Demokratycznej Unii Kobiet, Europejskiemu Forum Wacicielek Firm, Federacji na Rzecz Kobiet i Planowania Rodziny, Lidze Kobiet Polskich, Midzynarodowej Fundacji Kobiet, Stowarzyszeniu Wsppracy Kobiet, NEWW Polska (NP).

Projekt zosta rwnie przedstawiony:

Projekt przekazano do konsultacji organizacjom kobiecym:

Projekt ustawy zosta przekazany rwnie do zaopiniowania organizacjom rolniczym i zwizkom zawodowym rolnikw, w tym: Radzie Ubezpieczenia Spoecznego Rolnikw, Niezalenemu Samorzdnemu Zwizkowi Zawodowemu Rolnikw Indywidualnych "Solidarno", Zwizkowi Zawodowemu Rolnictwa "Samoobrona", Krajowemu Zwizkowi Rolnikw, Kek i Organizacji Rolniczych, Zwizkowi Zawodowemu Rolnikw "Ojczyzna", Zwizkowi Zawodowemu Rolnikw Rzeczpospolitej "Solidarni", Zwizkowi Zawodowemu Centrum Narodowe Modych Rolnikw, Oglnopolskiemu Porozumieniu Zwizkw Zawodowych Rolnikw i Organizacji Rolniczych Oddzia Siedlce. 32

Zwizkowi Zawodowemu Wsi i Rolnictwa "Solidarno Wiejska", Zwizkowi Zawodowemu Rolnictwa i Obszarw Wiejskich "REGIONY", Federacji Branowych Zwizkw Producentw Rolnych. Zrzeszeniu Prawnikw Polskich, Zarzd Gwny, Krajowej Radzie Sdownictwa, Krajowej Radzie Prokuratury, Naczelnej Radzie Adwokackiej, Krajowej Radzie Radcw Prawnych, Zwizkowi Powiatw Polskich.

Ponadto projekt przekazano do zaopiniowania:

Projekt zosta rwnie skierowany do Komisji Wsplnej Rzdu i Samorzdu Terytorialnego. *** W okresie konsultacji nad projektem ustawy odbyo si kilkadziesit spotka, na ktrych omawiano projektowane zmiany. Midzy innymi z przedstawicielami Oglnopolskiego Zwizku Zawodowego Pielgniarek i Poonych, z czonkami PolskoNiemieckiej Izby Przemysowo-Handlowej, przedstawicielkami Parlamentarnej Grupy Kobiet, przedstawicielami przedsibiorcw zrzeszonych w organizacji Pracodawcy RP, z Zrzeszeniem Zwizku Zawodowego Pracownikw Suby Celnej, z uczestnikami Konferencji Midzynarodowej Zwikszanie Aktywnoci Osb Starszych oraz Solidarno Midzypokoleniowa Podejcie Zintegrowane, Wyzwania dla Polski, zorganizowanej pod patronatem Kancelarii Prezydenta i MPiPS w Paacu Prezydenckim, z gomi Targw Aktywni 50+ w Poznaniu oraz uczestnikami Kongresu Uniwersytetw III Wieku. We wszystkich wojewdztwach odbyy si Wojewdzkie Komisje Dialogu Spoecznego, w trakcie ktrych przedstawione zostay zaoenia i uwarunkowania proponowanych zmian. W trakcie dyskusji strona zwizkowa i strona pracodawcw, reprezentujca poszczeglne regiony, przekazay swe opinie w tej sprawie. Postulowano, aby kontynuowa konsultacje spoeczne dotyczce kompleksowej reformy systemu emerytalnego i rentowego. Podkrelano, e niezbdne jest podjcie rwnolegych dziaa na rzecz pobudzania przedsibiorczoci i tworzenia nowych miejsc pracy, aktywizacji osb starszych, zabezpieczenia spoecznego i zdrowotnego oraz przeciwdziaania niekorzystnym zmianom demograficznym. Zwracano uwag na negatywne czynniki wpywajce na system ubezpiecze spoecznych, jak np. zwikszajca si liczba umw terminowych, umw 33

cywilno-prawnych, poszerzanie si szarej strefy oraz utrzymujce si przywileje emerytalne dla niektrych grup. W ramach prac Zespou Trjstronnej Komisji ds. ubezpiecze spoecznych strony wypracoway i przyjy w dniu 21 marca 2012 r. stanowisko w sprawie rzdowej propozycji podniesienia wieku emerytalnego do 67 roku ycia. Strona pracodawcw popiera podniesienie wieku emerytalnego, wskazujc jednoczenie e konieczne s dziaania rzdu w nastpujcych obszarach: rynku pracy, polityki rodzinnej, polityki zdrowotnej i ubezpiecze spoecznych w kierunku ograniczenia przywilejw emerytalnych. Strona zwizkowa sprzeciwia si podniesieniu wieku emerytalnego, proponujc w zamian szereg kompleksowych dziaa, w zakresie: polityki rynku pracy i wynagrodze, polityki rodzinnej, w tym pronatalistycznej, Narodowej Strategii Demograficznej, polityki prozdrowotnej i systemu ubezpiecze spoecznych, w kierunku ujednolicenia zasad opacania skadek niezalenie od rodzaju i rde uzyskiwanych dochodw. Zarwno strona pracodawcw jak i strona zwizkowa dostrzega du zbieno w rekomendacjach dla rzdu, wspierajcych podniesienie aktywnoci zawodowej, wskazywane w swoich stanowiskach. Opinie oraz uwagi do projektu zgosili: Prezydium Komisji Krajowej NSZZ Solidarno, OPZZ, Forum Zwizkw Zawodowych, Polska Konfederacja Pracodawcw Prywatnych Lewiatan. Zwizek Rzemiosa Polskiego, Pracodawcy RP, Business Centre Club Zwizek Pracodawcw, Polski Zwizek Emerytw, Rencistw i Inwalidw, Krajowa Izba Gospodarcza, Izba Gospodarcza Towarzystw Emerytalnych, Krajowa Rada Izb Rolniczych, Demokratyczna Unia Kobiet, Europejskie Forum Wacicielek Firm, Europejska Unia Kobiet Sekcja Polska, Partia Regionw oraz Zwizek Zawodowy Rolnictwa i Obszarw Wiejskich Regiony, Zwizek Zawodowy Rolnictwa i Obszarw Wiejskich Regiony, Krajowa Rada Prokuratury oraz Zwizek Zawodowy Prokuratorw i Pracownikw Prokuratury RP.

NSZZ Solidarno negatywnie zaopiniowaa przedoony projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszy Ubezpiecze Spoecznych, wzywajc rzd do: rozpoczcia prac nad zaoeniami do Narodowej Strategii Demograficznej, wprowadzenia zmian w systemie opacania skadek na ubezpieczenie spoeczne, ograniczenia i uszczelnienia KRUS-u, ograniczenia patologii w tzw. samozatrudnieniu oraz stosowania umw mieciowych, zmian w systemie promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, stabilizacji zatrudnienia ludzi modych, systemu rozwiza prawnych i organizacyjnych pozwalajcych na kontynuowanie zatrudnienia w wieku emerytalnym, wzrostu efektywnoci 34

system publicznej opieki zdrowotnej i profilaktyki zawodowej. Propozycja podwyszenia wieku emerytalnego uznana zostaa za przedwczesn i podyktowan poszukiwaniem sposobu na pokrycie rosncego deficytu finansw publicznych. Dowodzi ona braku jednolitej i spjnej koncepcji zabezpieczenia systemu emerytalnego przed wpywem niekorzystnych zmian demograficznych na jego sytuacj finansow oraz braku konsekwentnej polityki wadz w tym zakresie. Zdaniem NSZZ Solidarno na niski poziom przychodw ze skadek wpywaj takie zjawiska wystpujce na rynku pracy, jak rosncy odsetek osb wiadczcych prac w ramach tzw. samozatrudnienia oraz na podstawie umw cywilnoprawnych, ktre opacaj skadk na ubezpieczenie spoeczne od niszej ni pracownicy podstawy wymiaru, upowszechnianie si tzw. elastycznych form zatrudnienia, deklarowanie przez pracodawcw niszego wynagrodzenia anieli rzeczywicie wypacane pracownikowi czy zatrudnienie na czarno. Skuteczna polityka pastwa zmierzajca do wyeliminowania tych patologii powinna przyczyni si do poprawy sytuacji finansowej funduszu emerytalnego w wikszym stopniu ni wynika to z projektowanego wyduenia wieku emerytalnego, a co najwaniejsze odmiennie od projektu nie pogorszy a poprawi sytuacj finansow funduszu rentowego oraz Funduszu Ochrony Zdrowia. Opiniowany projekt przewiduje kolejne pogorszenie warunkw przechodzenia na emerytur. Likwidacja moliwoci przechodzenia na emerytur przed osigniciem wieku emerytalnego oraz zastosowanie formuy zdefiniowanej skadki przy ustalaniu wysokoci wiadczenia ju przyczyniy si do podwyszenia w Polsce wieku rzeczywistego przechodzenia na emerytur oraz obnienia si przecitnej wysokoci wypacanego wiadczenia. Jak wynika z uzasadnienia opiniowanego projektu ustawy intencj autorw projektu jest dokoczenie reformy emerytalnej wprowadzonej w 1999 r. W sprzecznoci z tymi zaoeniami pozostaje propozycja, aby obj podwyszeniem wieku emerytalnego rwnie ubezpieczonych urodzonych w 1948 r. W myl pierwotnych zaoe reformy emerytalnej mieli by oni wyczeni z jej zakresu. Podwyszenie wieku emerytalnego ma suy wydueniu okresu aktywnoci zawodowej ubezpieczonych. Cel ten moe zosta osignity pod warunkiem zapewnienia pracownikom zbliajcym si do osignicia wieku emerytalnego miejsc pracy oraz zachowania przez nich zdolnoci do pracy. Wysoki poziom bezrobocia, szczeglnie wrd osb w wieku przedemerytalnym, jak rwnie niska dostpno wiadcze zdrowotnych finansowanych ze rodkw publicznych uzasadniaj twierdzenie, e podwyszenie wieku emerytalnego nie przyniesie, zakadanych w uzasadnieniu opiniowanego projektu ustawy, 35

pozytywnych efektw. NSZZ Solidarno stoi na stanowisku, e koniecznym jest stworzenie odpowiednich warunkw prawnych i organizacyjnych pozwalajcych na kontynuowanie zatrudnienia, na przykad w skrconym czasie pracy, przy czciowo wypacanym wiadczeniu emerytalnym lub przedemerytalnym. Dotyczy to szczeglnie kobiet, ktre zarwno przed osigniciem wieku emerytalnego jak i po przekroczeniu granicy 60 lat cz prac zarobkow z opiek nad innymi czonkami rodziny. Dla nich propozycja wyduenia wieku przejcia na emerytur o 7 lat jest nie do zaakceptowania. Oglnopolskie Porozumienie Zwizkw Zawodowych protestuje przeciwko przyjtemu trybowi wprowadzania arbitralnych zmian w systemie emerytalnym, naruszajcych wypracowan umow spoeczn, na podstawie ktrej wprowadzono w 1999 r. reform systemu ubezpiecze spoecznych oraz wzywa rzd do podjcia rozmw nad kompleksowymi rozwizaniami w polityce spoecznej, wykraczajcymi znacznie poza obszary ubezpieczenia emerytalnego, a ktre maj niebagatelne znaczenie dla spoeczestwa majcego mie podwyszony wiek emerytalny. Uwaa, e wraz z ewentualnym podnoszeniem wieku emerytalnego powinien zosta wprowadzony pakiet ustaw zatwierdzajcych dziaania na rzecz zdrowia i bezpieczestwa socjalnego pracownikw w starszym wieku, a w szczeglnoci tych, ktrzy utracili prac legitymujc si kilkudziesicioletnim staem pracy. Jednym z takich rozwiza jest obywatelski projekt ustawy dajcy moliwo przechodzenia na emerytur pracownikw o bardzo dugim stau ubezpieczeniowym. Uwaa rwnie, e projekt ustawy nie powinien dotyczy osb, ktrym do emerytury brakuje mniej ni 10 lat, W wyniku oceny uzasadnienia do projektu ustawy OPZZ wycigno nastpujce wnioski:

Obecnie w Polsce oraz w perspektywie co najmniej kilkunastu lat nie ma potrzeby podnoszenia wieku emerytalnego, Nie s znane prognozy dotyczce iloci miejsc pracy w perspektywie dugookresowej. Dalsze decyzje w zakresie ewentualnego podnoszenia wieku emerytalnego powinny wynika z kompleksowej oceny systemu emerytalnego oraz wielopaszczyznowej oceny aktualnej i prognozowanej sytuacji gospodarczej, spoecznej i demograficznej.

Niezbdne jest wdroenie kompleksowej polityki rodzinnej z akcentem na pomoc dla najuboszych rodzin wielodzietnych oraz promowanie wielodzietnoci poprzez wprowadzanie pomocy instytucjonalnej (obki, przedszkola, wietlice, stowki zajcia pozaszkolne i pozalekcyjne, bezpatne nauczanie) i finansowej (system 36

zasikw, pomoc finansowa w zakupie przyrzdw i podrcznikw szkolnych, ulgi dla dzieci i modziey w dostpie do instytucji kultury i sportowo-rekreacyjnych).

Wprowadzenie opisanej wyej polityki rodzinnej nie jest tanie. Jest to jednak inwestycja w przyszo, ktra rwnoczenie na bieco poprawia sytuacj materialn rodzin i poziom ycia prawie 60% spoeczestwa yjcego obecnie na pograniczu minimum egzystencji. Jest ona jednak znacznie tasza od odkadania rodkw na przyszo w Otwartych Funduszach Emerytalnych.

Niezbdne jest zintensyfikowanie walki w kierunku ograniczania szarej strefy oraz podjcia innych krokw na rzecz poprawy cigalnoci zobowiza wobec sektora finansw publicznych, na ktre OPZZ zwraca, bezskutecznie jak dotychczas, uwag

Wprowadzenie elastycznego wieku emerytalnego z systemem zacht dla emerytw i pracodawcw do dalszego pozostawania na rynku pracy powinno sprzyja poprawie wskanika zatrudnienia osb powyej 60 roku ycia. Wymaga to opracowania i wdroenia nowego programu aktywizacji osb starszych.

Podniesienie pac powinno ograniczy migracj zarobkow Polakw oraz wpyn na zwikszenie wpyww do Funduszu Ubezpiecze Spoecznych. W Polsce obecnie dysponujemy wielomilionow armi bezrobotnych (rejestrowanych i nierejestrowanych) mogc zastpi szeregi pracujcych przechodzcych na emerytur.

Wiksz uwag naley powica rozwizaniom prawnym, ktre powinny wpyn na popraw kondycji Funduszu Ubezpiecze Spoecznych. Opracowanie i wprowadzenie w ycie programw profilaktyki, rehabilitacji i leczenia pracownikw powinno wpyn na zwikszenie ich moliwoci dalszego wykonywania pracy. Zwikszone znacznie powinno by dziaanie Zakadu Ubezpiecze Spoecznych w ramach prewencji rentowej.

Opracowany powinien zosta katalog rodzajw prac, ktrych wykonywanie nie bdzie moliwe przy podwyszonym wieku emerytalnym. Dotyczy to w szczeglnoci kobiet pracujcych w szczeglnym charakterze.

Oglnopolskie Porozumienie Zwizkw Zawodowych: 1. sprzeciwia si podnoszeniu wieku emerytalnego kobiet i mczyzn do 67 roku ycia; 2. wzywa rzd do odstpienia od projektu ustawy i podjcia w ramach Trjstronnej Komisji do Spraw Spoeczno-Gospodarczych faktycznych rokowa nad zaoeniami zmian w systemie emerytalnym i zwizanym z nim pakietem ustaw 37

towarzyszcych; 3. podejmie wszystkie rodki prawem dozwolone przeciwko wprowadzeniu w ycie proponowanej ustawy, nie wyczajc proklamowania strajku generalnego. Forum Zwizkw Zawodowych jest przeciwne wydueniu wieku emerytalnego w obecnej sytuacji i w formie zaproponowanej przez rzd. Ocenia te propozycje jako nieprzemylane i niedostosowane do dzisiejszych realiw spoeczno-gospodarczych Polski. Za konieczne uznaje uprzednie przygotowanie i wdroenie programw zabezpieczajcych osoby starsze oraz mode w kontekcie: walki z bezrobociem, polityki prorodzinnej, polityki prozdrowotnej oraz zapewnienia odpowiedniej wysokoci wynagrodze. FZZ proponuje dziaania, ktre powinny by obecnie podjte zamiast podwyszenia wieku emerytalnego, po analizie sytuacji Funduszu Ubezpiecze Spoecznych pod ktem efektw wskazanych dziaa: Wyrane zapisanie w ustawie zasady elastycznego przechodzenia na emerytur; Likwidacja skadek rentowych dla osb w wieku 60+; Pacenie przez budet za zwolnienia lekarskie osb w wieku 60+ od pierwszego dnia zwolnienia; Obowizkowe tworzenie przez pracodawcw programu zarzdzania Pobudzenie III filaru - zmiana w ustawie wprowadzajca ulgi zachcajce pracodawcw do inwestowania w emerytury pracownikw; Dodatkowe urlopy zdrowotne dla pracownikw w wieku 60+ (finansowanego ze rodkw Funduszu Pracy); Oskadkowanie stay pracowniczych; Oskadkowanie umw cywilno-prawnych (oskadkowanie umw o dzieo i innych umw cywilno - prawnych, a take zlikwidowanie wszystkich zbiegw w ustawie o systemie ubezpiecze spoecznych, ktre pozwalaj na zwolnienia ze skadek na ubezpieczenia spoeczne. Ten sam postulat dotyczy naliczania i odprowadzania skadek na ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych wiadcze Pracowniczych. Ograniczenie stosowania umw na czas okrelony;

38

 Opracowanie reformy edukacyjnej - powizanej ze zmieniajcymi si warunkami rynkowymi; Okrelenie pacy minimalnej na poziomie 50 proc. przecitnego wynagrodzenia; Opracowanie i wdroenie programu poprawiajcego dostpno starszych pracownikw do opieki zdrowotnej; Opracowanie i wdroenie programw ograniczajcych stres w pracy oraz poprawiajcych warunki BHP. Zwikszenie progw dochodowych ustalanych na potrzeby zasikw rodzinnych; Bonus finansowy w I filarze dla kobiet, ktre urodziy i/lub wychoway dziecko w wielkoci uzalenionej od liczby dzieci; Wprowadzenie powszechnej zasady dziedziczenia co najmniej 80 proc. rodkw zgromadzonych na Indywidualnym Koncie Emerytalnym w ZUS; Wsplne opodatkowanie rodzicw z dziemi znajdujcymi si na ich utrzymaniu lub wprowadzenie kwoty wolnej od podatku na kade wychowywane dziecko w rodzinie; Polska Konfederacja Pracodawcw Prywatnych Lewiatan zdecydowanie popiera propozycj stopniowego podnoszenia wieku uprawniajcego do emerytury. PKPP Lewiatan uwaa, e podniesienie wieku emerytalnego nie spowoduje wzrostu bezrobocia. PKPP Lewiatan proponuje krtszy czas dojcia do 67 lat. Proponuje, by wiek emerytalny mczyzn by podnoszony o 1 miesic co 4 miesice, a kobiet dwa razy szybciej, czyli o 1 miesic co 2 miesice. Pozwoli to podnie wiek emerytalny do 67 lat dla mczyzn w cigu 8 lat, a dla kobiet w cigu 14 lat. Jednoczenie proponuje, aby osobom (zarwno mczyznom jak i kobietom), ktre pracoway i paciy skadki na ubezpieczenie emerytalne co najmniej 40 lat, umoliwi przejcie na emerytur w wieku 65 lat. Podniesienie wieku emerytalnego musi by wsparte innymi dziaaniami, takimi jak: 1. Ograniczenie dopat do emerytur uprzywilejowanych grup (rolnikw, grnikw, pracownikw sub mundurowych, sdziw i prokuratorw) i przeznaczenie czci odzyskanych w ten sposb pienidzy na aktywizacj zawodow i popraw opieki zdrowotnej. 2. Wprowadzenie rozwizania, zgodnie z ktrym samozatrudnione kobiety i mczyni powinni mie, tak jak osoby na etacie, prawo do urlopu wychowawczego i odprowadzonych w tym czasie przez pastwo skadek emerytalnych od 60 proc. przecitnego wynagrodzenia naliczanego za poprzedni kwarta. 39

3. Zmniejszenie obcie najniszych wynagrodze podatkami i skadkami, np. poprzez urealnienie kosztw uzyskania przychodw z pracy. 4. Dofinansowanie i zwikszenie efektywnoci publicznych sub zatrudnienia oraz kontraktowanie usug firm zajmujcych si aktywizacj zawodow. 5. Trjstronne finansowanie i organizowanie edukacji dorosych. Poczenie rodkw publicznych (rzdowych i samorzdowych), pracodawcw (Fundusz Pracy, zakadowe fundusze socjalne i szkoleniowe) i pracownikw. 6. Zniesienie przedemerytalnego okresu ochronnego, ktry zniechca do zatrudniania starszych osb. Okres ochronny uniemoliwia pracodawcy nie tylko zwolnienie pracownika, ale rwnie zmian warunkw pracy i dostosowanie wynagrodzenia do wydajnoci pracy. 7. Umoliwienie pracodawcom elastyczniejszego organizowania czasu pracy poprzez wyduenie okresu rozliczeniowego i wprowadzenie indywidualnych kont czasu pracy. 8. Wprowadzenie "bonw opiekuczych" i zwikszenie dofinansowania opieki nad dziemi i osobami niesamodzielnymi. Osoby opiekujce si takimi osobami powinny otrzymywa wynagrodzenie na poziomie dofinansowania obka lub domu opieki spoecznej. 9. Zmniejszenie opodatkowania majtku produkcyjnego kosztem zwikszenia opodatkowania majtku pasywnego, aby umoliwi szybszy rozwj firm i wzrost zatrudnienia. Zwizek Rzemiosa Polskiego w duchu odpowiedzialnoci spoecznej, pomimo wielu zgaszanych przez rodowisko wtpliwoci akceptuje propozycje odnonie podwyszenia wieku emerytalnego, jednake podkrela konieczno przedoenia przez rzd moliwie penej koncepcji w zakresie rozwizania sytuacji finansw publicznych. Zamiary w tej kwestii powinny by zgaszane w takim czasie, aby umoliwia realn debat spoeczn i rozwaenie kilku wariantw. Najbardziej kontrowersyjn kwesti przedmiotowego projektu jest wyduenie i zrwnanie wieku emerytalnego w Polsce. W trakcie konsultacji z organizacjami rzemiosa wskazywano m.in. na problemy zdrowotne zwizane z wieloletnim wykonywaniem zawodw wymagajcych pracy fizycznej, dodatkowo spotgowanych przez fakt prowadzenia dziaalnoci z udziaem kwalifikowanej pracy wasnej - jak ma to miejsce w przypadku rzemielnikw, ktrzy podlegaj dugotrwaym obcieniom psycho-fizycznym wynikajcym z odpowiedzialnoci za prowadzenie zakadu i zatrudnionych pracownikw. Kompleksowe podejcie powinno uwzgldnia take walk z szar stref i kreowanie polityki prorodzinnej. Wyduenie wieku emerytalnego bezwzgldnie naley czy 40

z koniecznoci wprowadzenia skuteczniejszych form motywujcych do duszej aktywnoci zawodowej. Obecnie jednym z gwnych problemw zwizanych z aktywizacj osb starszych jest okres ochronny, ktry stanowi istotn barier w zatrudnianiu. Rozwizaniem mogoby by zniesienie takiej ochrony, jednake przy jednoczesnym stworzeniu korzystnych warunkw prawnych i finansowych dla starszych pracownikw zachcajcych ich do przekazywania wiedzy modszym pracownikom (system ucze-mistrz w rzemiole, coaching i mentoring). Zwizek Rzemiosa Polskiego jest zwolennikiem objcia rozwizaniami tej ustawy take rolnikw, sdziw i prokuratorw, a w kolejnych nowelizacjach take innych grup uprzywilejowanych: takich np jak suby mundurowe. Pozytywnie naley oceni take zapowiadane cykliczne przegldy i monitoring (min. co 4 lata). Zdaniem Pracodawcw RP kwesti priorytetow, gwarantujc powodzenie planowanej reformy emerytalnej, jest stworzenie systemu zacht i uatwie dla pracodawcw w celu tworzenia nowych miejsc pracy. Kompleksowa realizacja szeregu dziaa na rynku pracy oraz zmiana prawa pracy wydaj si niezbdne do osignicia celw zakadanych przy podejmowaniu decyzji o wydueniu wieku emerytalnego. W zwizku z powyszym Pracodawcy RP proponuj: uelastycznienie regulacji dotyczcej czasu pracy poprzez nowelizacj dziau VI kodeksu pracy., derogacj art. 39. kodeksu pracy. upowszechnienie elastycznych form zatrudnienia., zwikszenie efektywnoci praktyk, a take skierowanie stay i szkole do szerszego grona bezrobotnych poprzez zmiany w ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz zwikszenie rodkw z Funduszu Pracy na dziaania aktywizujce, wprowadzenie programw rzdowych wspierajcych zatrudnienie absolwentw i osb w wieku 50+ i 60+. Zdaniem Pracodawcw RP nieporozumieniem byoby podniesienie wieku emerytalnego bez prowadzenia rwnoczesnych prac nad moliwie szybkim wydueniem ycia Polakw w dobrym zdrowiu, co umoliwioby im kontynuowanie pracy zawodowej. Bez wdroenia szeregu programw zdrowotnych i profilaktyki ustawowy zapis o duszym obowizku pracy nie zostanie fizycznie skonsumowany ze wzgldu na stan zdrowia obywateli.

41

W ocenie Pracodawcw RP naley wspiera inne moliwe systemy oszczdzania na emerytur. Dotychczas relatywnie maa liczba osb korzysta z III filaru (w tym pracowniczych programw emerytalnych), gdy nie doceniaj koniecznoci i atrakcyjnoci tej formy oszczdzania. Jednoczenie mona przypuszcza, e wicej osb korzystaoby z PPE, gdyby istniao wicej zacht do umieszczania w nich pienidzy. W zwizku z tym Pracodawcy RP uwaaj, e rwnoczenie ze zmianami w wieku emerytalnym naley upowszechni korzystanie z pracowniczych programw emerytalnych. Std te proponuj wprowadzenie ulgi, polegajcej na moliwoci odliczenia od dochodu do opodatkowania kwot wpaconych tytuem skadek na PPE do pewnego (zalenego od sytuacji finansowej budetu pastwa) poziomu podstawy opodatkowania. Business Centre Club Zwizek Pracodawcw popiera projekt podwyszenia wieku emerytalnego Polakw, wskazujc na potrzeb wzmocnienia pozytywnych efektw makroekonomicznych rekomendowanymi powyej dziaaniami na rynku pracy. Rozwizania dotyczce polityki rodzinnej (zwaszcza ochrona macierzystwa i zapewnienie powrotu kobiet na rynek pracy) powinny by adresowane poza system emerytalny, jako zwizane z inn domen polityki spoecznej. System emerytalny suy zabezpieczeniu staroci pokolenia pracujcych i powinien premiowa dugie zatrudnienie i aktywno zawodow. BCC opowiada si za usuwaniem z niego niesprawiedliwoci, nierwnoci i braku solidarnoci. Uwaa, e proponowane w projekcie zmiany s spnione, zbyt wyduone w czasie oraz ograniczone i poruszajce si w wskim przedziale modernizacji. BCC proponuje likwidacj przywilejw emerytalnych (nowe zasady przechodzenia na emerytur tzw, sub mundurowych, objcie powszechnym systemem emerytalnym prokuratorw i sdziw), ograniczenie i likwidacj tzw. ochrony emerytalnej, wprowadzenie jednolitych rozwiza dla wszystkich ubezpieczonych, wprowadzenie wielofunduszowoci w OFE (rne strategie lokacyjne w zalenoci od wieku uczestnika) oraz dostosowanie systemu rentowego (zdefiniowane wiadczenie) do emerytalnego (zdefiniowana skadka). Wedug BCC obecne metody aktywizacji zawodowej bezrobotnych wymagaj zmian, a ich podstaw powinny by analizy funkcjonowania modelu przeciwdziaania bezrobociu i wspierania zatrudnienia. Proces wyduania aktywnoci zawodowej naley skorelowa z aktywn polityk rynku pracy, wspart np. bonami staowymi dla pracodawcw zatrudniajcych absolwentw. Wedug BCC proces podwyszania i zrwnania wieku emerytalnego dla kobiet i mczyzn powinien by skrcony, tak by zakoczy si przed 2027-2030 r.

42

Polski Zwizek Emerytw, Rencistw i Inwalidw nie kwestionuje zasadnoci zwikszenia aktywnoci zawodowej, jednak nie moe wzrost ten ogranicza si wycznie do mechanicznego wyduenia czasu pracy poprzez wyszy wiek emerytalny. Za kontrowersyjne naley uzna podniesienie wieku emerytalnego kobiet i zrwnanie jego z wiekiem mczyzn. Podwyszeniu wieku emerytalnego powinna towarzyszy gboka przebudowa rynku pracy, w tym dziaania stymulujce wzrost popytu na prac i w konsekwencji tworzenie nowych miejsc pracy oraz poprawa warunkw bezpieczestwa pracy, umoliwienie starszym pracownikom doksztacania si lub reorientacji zawodowej oraz eliminacja wszelkiego rodzaju dyskryminacji ze wzgldu na wiek i pe. Usprawnienie funkcjonowania publicznej suby zdrowia, w tym medycyny pracy oraz wypracowanie i wdroenie polityki prorodzinnej, wspierajcej rodzin w sprawowaniu funkcji wychowawczych i opiekuczych wobec niesamodzielnych czonkw rodziny (dzieci i ludzie starzy) pozwol na kontynuowanie pracy w wyszym wieku i godzenie aktywnoci zawodowej z obowizkami domowymi. Kierownictwo Zarzdu Gwnego PZERiI uwaa rwnie, e niezbdne jest uelastycznienie systemu emerytalnego, poprzez wprowadzenie moliwoci wczeniejszego przechodzenia na emerytur po spenieniu okrelonych warunkw (np. wypracowanie minimalnej emerytury). Wyduajcy si czas ycia stwarza moliwoci i potrzeb wyduania aktywnoci zawodowej, jednak wymaga to szeregu dziaa dostosowawczych ze strony Rzdu, Parlamentu, pracodawcw. Dotychczasowy tryb pracy nad reform emerytaln nie spenia powyszych warunkw, co uniemoliwia akceptacje zmian w proponowanym przez Rzd ksztacie. Krajowa Izba Gospodarcza proponuje, by obok wieku, przesank umoliwiajc odejcie na emerytur by rwnie sta pracy =37 lat. Program 60+ powinien zakada wzrost nakadw na umoliwienie zmiany kwalifikacji i wzmocnienia kwalifikacji, ktre pozwalaj na lepsze adoptowanie si na rnych stanowiskach pracy. Izba Gospodarcza Towarzystw Emerytalnych nie wnosi uwag do zasadniczej zmiany, jak jest stopniowe podnoszenie wieku emerytalnego kobiet i mczyzn, wyraajc przekonanie, e ten kierunek zmian polskiego systemu emerytalnego ma uzasadnienie zarwno w zmianach demograficznych, jak i w potrzebie zapewnienia wiadcze o odpowiedniej wysokoci przyszym emerytom.

43

Krajowa Rada Izb Rolniczych protestuje przeciwko uregulowaniom prawnym, jakie zostay zaproponowane w projekcie ustawy, uwaajc, e projekt ten musi by obudowany szeregiem mechanizmw, ktre pozytywnie wpyn na wymian pokole i struktur wiekow na wsi. Jest przeciwna podwyszeniu wieku emerytalnego dla rolnikw oraz likwidacji preferencyjnych moliwoci skorzystania z emerytury w wieku niszym ni oglnie obowizujcy. Dodatkowo proponuje stworzenie takich uregulowa prawnych, ktre w wysokoci emerytury kobiet uwzgldniayby comiesiczny dodatek do emerytury w zalenoci od liczby wychowanych dzieci (proponowana wysoko dodatku - 200 z). Demokratyczna Unia Kobiet popiera podwyszenie i zrwnanie wieku emerytalnego ale pod warunkiem, by nie skrzywdzi kobiet. Std te proponuje w okresie przejciowym przygotowa programy dla osb w wieku 60+, ktre pomog zmieni wykonywany zawd na lejszy. Postuluje za likwidacj szarej strefy i zmniejszeniem emigracji zawodowej. Proponuje jako zacht do duszej aktywnoci zawodowej np. dodatkowe 2 tygodnie urlopu, albo moliwo wykonywania pracy w okresie przedemerytalnym na p etatu, przy sfinansowaniu pozostaej powki przez urzd pracy. Postuluje dziaania osonowe, majce na celu opiek socjaln, ruchomy dzie pracy dla rodzicw, rozwj obkw i przedszkoli. Stowarzyszenie Europejskie Forum Wacicielek Firm stoi na stanowisku, e podwyszenie wieku emerytalnego w Polsce jest konieczne i korzystne, zarwno pod wzgldem gospodarczym, jak i spoecznym, z zastrzeeniem koniecznoci podjcia rwnolegle innych dziaa i zwikszenia tempa wprowadzania reform. Postuluje zrwnanie praw kobiet bez wzgldu na rodzaj zatrudnienia (umowa o prac a prowadzenie dziaalnoci gospodarczej), np. w zakresie urlopu wychowawczego oraz zwolnieni lekarskiego na opiek nad dzieckiem. Stowarzyszenie uwaa, e rwnolegle powinny zosta podjte dziaania w zakresie likwidacji przywilejw emerytalnych, dostosowania systemu rentowego oraz w zakresie systemowych zacht do oszczdzania na wasn przyszo. Europejska Unia Kobiet Sekcja Polska stoi na stanowisku, e sama idea przeduenia okresu pracy zawodowej poprzez podwyszenie i zrwnanie wieku emerytalnego dla kobiet i mczyzn jest suszna, biorc pod uwag szybko narastajcy proces starzenia si polskiego spoeczestwa, utrzymujcy si bardzo niski poziom dzietnoci i wysokoci wiadcze (szczeglnie kobiet). Konieczne jest jednak obudowanie proponowanego rozwizania odpowiednimi zmianami systemowymi, zapewniajcymi 44

bezpieczestwo osobom, ktre wiek emerytalny osign w okresie najbliszych dwudziestu lat. Niezbdne jest przygotowanie ustawy dotyczcej aktywizacji zawodowej osb w wieku 60+, programw przewidujcych tworzenie nowych miejsc pracy oraz sucych ksztaceniu majcemu na celu moliwo przekwalifikowania si. Europejska Unia Kobiet postuluje o stworzenie 5-letniego okresu ochronnego dla osb w wieku przedemerytalnym oraz proponuje wprowadzenie opacania skadek za kobiety przebywajce na urlopach wychowawczych na poziomie przecitnego wynagrodzenia. Europejska Unia Kobiet Sekcja Polska opowiada si przeciwko projektowi przeprowadzenia oglnospoecznego referendum na temat podwyszenia wieku emerytalnego. Partia Regionw oraz Zwizek Zawodowy Rolnictwa i Obszarw Wiejskich Regiony popiera inicjatywy OPZZ i SLD o przeprowadzenie referendum na temat proponowanych zmian. Oczekuje caociowej oceny systemu emerytalnego, w tym rzetelnej dyskusji dot. funkcjonowania i dalszego utrzymywania OFE. Proponuje rozszerzenie argumentacji z przesanek ekonomicznych i demograficznych o przesanki zdrowotne i prawa nabyte oraz wdroenie pakietu ustaw sucych tworzeniu nowych miejsc pracy i zmniejszeniu bezrobocia. Zamiast obowizkowego podwyszenia wieku emerytalnego system zacht finansowych dla osb kontynuujcych prac po osigniciu wieku emerytalnego. Zwizek Zawodowy Rolnictwa i Obszarw Wiejskich Regiony w Tarnowie prezentuje stanowisko negatywne do podniesienia wieku emerytalnego. Mimo, e projekt jest zbyt fasadowy deklaruje ch uczestniczenia w dalszym procedowaniu projektu ustawy Krajowa Rada Prokuratury zaopiniowaa negatywnie projekt, podkrelajc, e instytucja stanu spoczynku sdziw i prokuratorw nie naley do systemu emerytalnego, poniewa od ich wynagrodze nie potrca si skadek na ubezpieczenia spoeczne, a przysugujce z tego tytuu uposaenie nie stanowi emerytury ani wiadczenia rentowego. Projektowane zmiany nie stanowi spjnej koncepcji reformy w systemie zabezpieczenia spoecznego, gdy nie towarzysz im adekwatne propozycje w zakresie zaopatrzenia emerytalnego funkcjonariuszy tzw. sub mundurowych oraz emerytur grniczych.

45

Zwizek Zawodowy Prokuratorw i Pracownikw Prokuratury RP proponowane zmiany w zakresie prokuratorw i pracownikw prokuratury ocenia jednoznacznie negatywnie, gdy s niekorzystne dla tych grup. 3. Wpyw na sektor finansw publicznych, w tym budet pastwa i budety jednostek samorzdu terytorialnego, rynek pracy, konkurencyjno gospodarki i przedsibiorczo, w tym na funkcjonowanie przedsibiorstw. Wpyw podniesienia wieku emerytalnego na sytuacj makroekonomiczn Polski, rynek pracy, konkurencyjno gospodarki i przedsibiorczo, w tym na funkcjonowanie przedsibiorstw. Poda pracy stanowi gwny kana oddziaywania zmian w systemie emerytalnym na poziom PKB. W rezultacie podwyszenia wieku emerytalnego, dla osb, ktrych bd dotyczy zmiany, wydua si bdzie okres wymagany dla nabycia uprawnie emerytalnych. Podwyszenie wieku emerytalnego czciowo zniweluje wysoki spadek prognozowanej liczby ludnoci w wieku produkcyjnym, cho nadal populacja ta prawdopodobnie bdzie si wyranie zmniejszaa. Poniewa dla wikszoci osb to wanie nabycie uprawnie emerytalnych jest podstawowym czynnikiem skaniajcym do opuszczenia rynku pracy, proponowana zmiana zwikszy liczb osb aktywnych na rynku pracy. Na potrzeby symulacji zaoono, e ubezpieczeni bezporednio przed nowym wiekiem emerytalnym bd si zachowywa podobnie jak w okresie poprzedzajcym obecny wiek emerytalny. Przy takim zaoeniu podniesienie wieku emerytalnego znacznie podniesie wspczynnik aktywnoci zawodowej osb w wieku 55-64 z poziomu 50,1% (mczyni) i 27,3% (kobiety)11 do 67,3% (mczyni) i 61,3% (kobiety) w 2060 r. Bez wprowadzenia zmian w wieku emerytalnym, w wyniku procesw demograficznych (zmianie struktury poszczeglnych grup wiekowych w ogle ludnoci) aktywno ekonomiczna dla grupy 15-74 lata w Polsce spadaby z dzisiejszego poziomu 60,2 do 57,6 w 2060 r. Dziki wprowadzonym zmianom, wskanik ten wzronie do 61,5. Zmiany demograficzne i ich skutki s dla Polski na tyle znaczce, e nawet podwyszenie wieku emerytalnego nie jest w stanie zahamowa spadku liczby osb

11

GUS: Aktywno ekonomiczna ludnoci Polski, IV kw. 2010, kwiecie 2011

46

aktywnych zawodowo. W rezultacie, pomimo e proponowane rozwizanie zwiksza poda pracy o ok. 7% w roku 206012, bdzie ona wci o 25% nisza ni w roku 2010 Co szczeglnie istotne, zakadana cieka stopniowego podwyszania wieku emerytalnego zapewni ograniczenie negatywnego wpywu starzenia ludnoci na poda pracy. Uatwi to i przyspieszy proces doganiania rozwinitych gospodarek UE pod wzgldem PKB per capita wg PPS (parytetu siy nabywczej). Rozoenie procesu podnoszenia wieku emerytalnego w czasie powinno ograniczy moliwe trudnoci na rynku pracy, a zatem nie powinien on wpyn na wzrost stopy bezrobocia na poziomie kraju, cho moliwe s trudnoci na lokalnych rynkach. Warto doda, e wnioskowania na temat moliwego wpywu wyduenia ustawowego wieku emerytalnego na sytuacj na rynku pracy mona dokona na przykadzie zniesienia moliwoci przechodzenia na wczeniejsz emerytur w systemie powszechnym, ktre nastpio z pocztkiem 2009 r. Spowodowao to skokowe podniesienie wieku przechodzenia na emerytur dla wszystkich osb ubezpieczonych w systemie powszechnym (z wyczeniem grnikw, nauczycieli oraz osb uprawnionych do przejcia na emerytur pomostow) o 5 lat. Analiza danych statystycznych wskazuje, e wprowadzenie tego typu rozwiza nie wpyno w znaczcy sposb na sytuacj na rynku pracy. W okresie 2008-2010 wskanik zatrudnienia dla osb w wieku 55-64 w Polsce wzrs z poziomu 31,6% do 34% i osign warto najwysz od 1998 r. W pierwszych trzech kwartaach 2011 r. odnotowano dalszy wzrost tego wskanika do poziomu 37,7% w III kwartale 2011 r. Jednoczenie stopa bezrobocia wrd osb w wieku 55-64 w tym samym okresie wzrosa o 1,8 pkt proc. osigajc w 2010 r. poziom 7,1%. Niemniej jednak, wzrost stopy bezrobocia mona wiza bardziej z oglnym pogorszeniem sytuacji na rynku pracy w Polsce ni wprowadzeniem ww. zmian. Co wicej, wzrost stopy bezrobocia w latach 2008-2010 wrd osb w wieku 5564 lat by jednym z najniszych. W zwizku z tym, e zmiany sytuacji na rynku pracy osb najmodszych i starszych w ostatnich trzech latach nie odbiegay znaczco in minus od zmian zaobserwowanych w caej Unii Europejskiej mona sdzi, e zniesienie moliwoci wczeniejszego przechodzenia na emerytur, a tym samym wyduenie okresu aktywnoci zawodowej nie spowodowao znaczcego, skokowego pogorszenia si sytuacji na rynku pracy osb w wieku przedemerytalnym. Stopniowe, powolne podnoszenie ustawowego wieku emerytalnego, nie powinno rwnie negatywnie wpyn na rynek pracy w Polsce.

12

W stosunku do scenariusza z obecnym wiekiem emerytalnym.

47

Z przeprowadzonych symulacji wynika, e wyduenie wieku emerytalnego przyczyni si do podniesienia wskanika zatrudnienia w caym horyzoncie prognozy w porwnaniu do scenariusza bazowego. Przy przedstawionych zaoeniach w 2042 r. wskanik zatrudnienia w scenariuszu po zmianach ksztatuje si na poziomie 60,0% wobec 56,0% w scenariuszu bez zmian i 54,6% w 2010 r. Z przeprowadzonych symulacji wynika, e wyduenie wieku emerytalnego zwikszy rednie tempo wzrostu PKB w latach 2012-2042 o 0,2 pkt proc. Przecitne tempo wzrostu PKB bdzie wysze o 0,1 pkt proc. w okresie 2012-2022, o 0,2 pkt proc. w latach 2023-2032 i o 0,3 pkt proc. w okresie 2033-2042. W rezultacie poziom PKB w 2042 r. po wprowadzeniu reformy bdzie wyszy o 5,4% w porwnaniu ze scenariuszem bazowym, nie zakadajcym zmian w systemie emerytalnym. O tyle samo wzronie te poziom PKB per capita. Podniesienie wieku emerytalnego kobiet i mczyzn pozwoli ograniczy jedn z najwikszych barier dla konkurencyjnoci polskich przedsibiorstw jak w horyzoncie najbliszych kilkudziesiciu lat bdzie spadek poday pracy w zwizku z postpujcym procesem starzenia si polskiego spoeczestwa. Wzrost poday pracy pozwoli na zmniejszenie napi na rynku pracy w okresach dobrej koniunktury, co zwikszy konkurencyjno cenow producentw w Polsce. Przyczyni si rwnie do powikszenia poziomu PKB, jak i zasobu bogactwa caego spoeczestwa, co dodatkowo zwikszy atrakcyjno naszego rynku wewntrznego, ktra jest wanym czynnikiem decydujcym o konkurencyjnoci kraju wzgldem otoczenia midzynarodowego. Poprawi to warunki funkcjonowania przedsibiorstw oraz uatwi dostp do finansowania projektw inwestycyjnych, co z kolei prowadzi bdzie do wzrostu przedsibiorczoci wzgldem scenariusza bazowego. Wpyw podniesienia wieku emerytalnego na sektor finansw publicznych. Stopniowe podniesienie i zrwnanie wieku emerytalnego kobiet i mczyzn w sposb bezporedni i poredni bdzie oddziaywa na stan finansw publicznych. Szacunkowe skutki finansowe podwyszenia wieku emerytalnego w horyzoncie do 2060 r. opracowane zostay na podstawie dwch wariantw zaoe makroekonomicznych, z ktrych jeden uwzgldnia dotychczasowy stan prawny a drugi sytuacj po podniesieniu wieku emerytalnego.

48

Tabela 2 Zaoenia makroekomiczne dotychczasowy stan prawny

rednioroczny wskanik cen towarw i usug Wskanik realnego konsumpcyjnych dla wzrostu gospodarstw przecitnego domowych wynagrodzenia emerytw i rencistw 104,600% 103,100% 102,800% 102,800% 102,800% 102,800% 102,800% 102,700% 102,700% 102,700% 102,700% 102,700% 102,600% 102,600% 102,600% 102,600% 102,600% 102,500% 102,500% 102,500% 102,500% 102,500% 102,400% 102,400% 102,400% 102,400% 102,400% 102,300% 102,300% 102,300% 102,300% 102,300% 102,300% 102,300% 102,300% 102,300% 102,300% 102,300% 102,300% 102,300% 102,300% 102,300% 102,300% 102,300% 102,300% 102,300% 102,300% 102,300% 102,300% 102,300% 101,024% 101,134% 101,831% 102,627% 102,633% 102,627% 102,814% 102,938% 102,938% 103,093% 103,405% 103,327% 103,327% 103,299% 103,272% 103,245% 103,217% 103,190% 103,163% 103,135% 103,108% 103,081% 103,054% 103,026% 102,999% 102,972% 102,944% 102,917% 102,890% 102,862% 102,835% 102,808% 102,781% 102,753% 102,726% 102,699% 102,671% 102,644% 102,617% 102,590% 102,562% 102,535% 102,508% 102,481% 102,453% 102,426% 102,399% 102,371% 102,344% 102,317%

Rok

Wskanik realnego wzrostu PKB

rednioroczny wskanik cen towarw i usug konsumpcyjnych ogem 104,100% 102,800% 102,500% 102,500% 102,500% 102,500% 102,500% 102,400% 102,400% 102,400% 102,400% 102,400% 102,300% 102,300% 102,300% 102,300% 102,300% 102,200% 102,200% 102,200% 102,200% 102,200% 102,100% 102,100% 102,100% 102,100% 102,100% 102,000% 102,000% 102,000% 102,000% 102,000% 102,000% 102,000% 102,000% 102,000% 102,000% 102,000% 102,000% 102,000% 102,000% 102,000% 102,000% 102,000% 102,000% 102,000% 102,000% 102,000% 102,000% 102,000%

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033 2034 2035 2036 2037 2038 2039 2040 2041 2042 2043 2044 2045 2046 2047 2048 2049 2050 2051 2052 2053 2054 2055 2056 2057 2058 2059 2060

103,952% 102,450% 103,353% 103,751% 103,925% 103,629% 103,671% 103,562% 103,266% 103,164% 103,017% 102,913% 102,828% 102,728% 102,667% 102,621% 102,587% 102,563% 102,536% 102,500% 102,460% 102,419% 102,381% 102,331% 102,265% 102,193% 102,112% 102,017% 101,916% 101,824% 101,750% 101,680% 101,596% 101,518% 101,455% 101,404% 101,358% 101,314% 101,281% 101,265% 101,265% 101,272% 101,274% 101,277% 101,292% 101,316% 101,350% 101,389% 101,423% 101,448%

49

Tabela 3 Zaoenia makroekomiczne podniesienie wieku emerytalnego

rednioroczny wskanik cen towarw i usug Wskanik realnego konsumpcyjnych dla wzrostu gospodarstw przecitnego domowych wynagrodzenia emerytw i rencistw 104,600% 103,100% 102,800% 102,800% 102,800% 102,800% 102,800% 102,700% 102,700% 102,700% 102,700% 102,700% 102,600% 102,600% 102,600% 102,600% 102,600% 102,500% 102,500% 102,500% 102,500% 102,500% 102,400% 102,400% 102,400% 102,400% 102,400% 102,300% 102,300% 102,300% 102,300% 102,300% 102,300% 102,300% 102,300% 102,300% 102,300% 102,300% 102,300% 102,300% 102,300% 102,300% 102,300% 102,300% 102,300% 102,300% 102,300% 102,300% 102,300% 102,300% 101,024% 101,134% 101,831% 102,627% 102,633% 102,627% 102,814% 102,938% 102,938% 103,093% 103,405% 103,327% 103,327% 103,299% 103,272% 103,245% 103,217% 103,190% 103,163% 103,135% 103,108% 103,081% 103,054% 103,026% 102,999% 102,972% 102,944% 102,917% 102,890% 102,862% 102,835% 102,808% 102,781% 102,753% 102,726% 102,699% 102,671% 102,644% 102,617% 102,590% 102,562% 102,535% 102,508% 102,481% 102,453% 102,426% 102,399% 102,371% 102,344% 102,317%

Rok

Wskanik realnego wzrostu PKB

rednioroczny wskanik cen towarw i usug konsumpcyjnych ogem 104,100% 102,800% 102,500% 102,500% 102,500% 102,500% 102,500% 102,400% 102,400% 102,400% 102,400% 102,400% 102,300% 102,300% 102,300% 102,300% 102,300% 102,200% 102,200% 102,200% 102,200% 102,200% 102,100% 102,100% 102,100% 102,100% 102,100% 102,000% 102,000% 102,000% 102,000% 102,000% 102,000% 102,000% 102,000% 102,000% 102,000% 102,000% 102,000% 102,000% 102,000% 102,000% 102,000% 102,000% 102,000% 102,000% 102,000% 102,000% 102,000% 102,000%

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033 2034 2035 2036 2037 2038 2039 2040 2041 2042 2043 2044 2045 2046 2047 2048 2049 2050 2051 2052 2053 2054 2055 2056 2057 2058 2059 2060

103,952% 102,450% 103,384% 103,811% 103,950% 103,735% 103,780% 103,680% 103,394% 103,300% 103,201% 103,081% 103,003% 102,913% 102,838% 102,791% 102,760% 102,738% 102,708% 102,671% 102,647% 102,633% 102,586% 102,549% 102,508% 102,450% 102,364% 102,283% 102,200% 102,127% 102,025% 101,916% 101,814% 101,729% 101,624% 101,528% 101,445% 101,365% 101,299% 101,236% 101,202% 101,190% 101,187% 101,192% 101,195% 101,196% 101,196% 101,215% 101,254% 101,300%

50

Przedstawione poniej skutki finansowe projektowanej zmiany nie mog by bezporednio utosamiane z rwnowan zmian wyniku sektora finansw publicznych. Niewtpliwa poprawa stanu finansw publicznych pozwoli na prowadzenie bardziej elastycznej polityki fiskalnej oraz uatwi osigniecie trwaej rwnowagi sektora finansw publicznych. Majc jednak na uwadze postanowienia art. 50 ustawy o finansach publicznych, w tabeli 5. pokazano skutki nie tylko dla caego sektora finansw publicznych, ale take osobno dla budetu pastwa i jednostek samorzdu terytorialnego. Oszacowane dla ww. podmiotw skutki zmiany wieku emerytalnego s przede wszystkim zwizane ze zmianami wysokoci wpyww podatkowych, ktre zostay oszacowane przy zaoeniu staego udziau podatkw do PKB na poziomie zaobserwowanym w 2010 r. oraz z uwzgldnieniem zmiany poziomu nominalnego PKB pomidzy scenariuszem bazowym (bez zmian) i scenariuszem uwzgldniajcym wyszy wiek emerytalnym. W oszacowaniu zmian wpyww podatkowych nie uwzgldniono ewentualnych zmian systemowych w tym obszarze. W przypadku budetu pastwa, oprcz skutkw zwizanych z wpywami podatkowymi, uwzgldniono take skutki finansowe w odniesieniu do wybranych kategorii wydatkowych. Jedna z takich kategorii s wydatki na obron narodow, ktre zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o przebudowie i modernizacji technicznej oraz finansowaniu Si Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, na finansowanie potrzeb obronnych Rzeczypospolitej Polskiej przeznacza si corocznie wydatki z budetu pastwa w wysokoci nie niszej ni 1,95% Produktu Krajowego Brutto z roku poprzedniego. Dodatkowo uwzgldniono zmian wydatkw budetu pastwa na uposaenia emerytalne sdziw i prokuratorw oraz na nauczycielskie wiadczenia kompensacyjne. Prezentowane poniej skutki nie obejmuj porednich efektw projektowanych zmian strukturalnych, takich jak obnienie kosztw obsugi dugu. Spadek tych wydatkw bdzie wynika bezporednio z mniejszych potrzeb poyczkowych pastwa i obnienia poziomu dugu publicznego, jak rwnie z korzystniejszego postrzegania Polski przez inwestorw, w szczeglnoci na rynkach midzynarodowych. Wprowadzane zmiany powinny przyczyni si rwnie do poprawy oceny sytuacji finansw publicznych przez rynki finansowe, oceny wiarygodnoci kredytowej Polski i w konsekwencji do obnienia rentownoci polskich papierw skarbowych emitowanych zarwno w kraju, jak i za granic. Korzystniejsze postrzeganie Polski jako emitenta oraz obnienie rentownoci polskich skarbowych papierw wartociowych bdzie rwnie w efekcie wpywa pozytywnie na moliwoci pozyskania kapitau po niszych kosztach przez pozostae jednostki sektora finansw publicznych (w tym przez jednostki samorzdu terytorialnego) oraz pozostae podmioty gospodarcze. 51

korzystniejszego

postrzegania

Polski

przez

inwestorw

na

rynku

midzynarodowym, a co za tym idzie z moliwoci pozyskania kapitau po niszych kosztach, skorzysta nie tylko budet pastwa, ale rwnie samorzdy i caa gospodarka. W poniszej tabeli zaoono, e zmiana rnicy pomidzy dochodami ze skadek a wydatkami na wiadczenie FUS spowoduje rwnowane zmniejszenie dotacji z budetu pastwa do FUS. czny efekt zmian podniesienia i zrwnania wieku emerytalnego zawiera wpyw na budet pastwa, jednostki samorzdu terytorialnego oraz FUS (w zakresie wikszych dochodw z tytuu refundacji skadki przekazywanej do OFE), Funduszu Rezerwy Demograficznej, Funduszu Pracy, Funduszu Gwarantowanych wiadcze Pracowniczych. Z uwagi na zasady konstrukcji planu finansowego NFZ, zaoono neutralny wpyw zmian w tym funduszu na czny efekt. Ponisze efekty nie uwzgldniaj zmian w KRUS.
Tabela 4 Efekt podniesienia i zrwnania wieku emerytalnego na sektor finansw publicznych - ceny stae 2012, skutki skumulowane

czny efekt zmian podniesienia i zrwnania wieku emerytalnego 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033 0,6 2,4 5,5 10,0 18,0 26,4 35,2 48,7 65,9 83,2 100,5 119,6 140,0 160,0 179,7 200,9 223,6 246,3 269,4 294,9 322,6

w tym: budet pastwa mld z 0,6 2,4 5,5 10,0 17,8 26,0 34,6 47,7 64,4 81,0 97,5 115,6 134,8 153,4 171,4 190,8 211,4 231,8 252,3 274,9 299,3 52 0,0 0,0 0,1 0,2 0,3 0,5 0,8 1,2 1,6 2,2 2,8 3,6 4,5 5,5 6,7 8,0 9,4 11,0 12,8 14,7 16,8 jednostki samorzdu terytorialnego

czny efekt zmian podniesienia i zrwnania wieku emerytalnego 2034 2035 2036 2037 2038 2039 2040 2041 2042 2043 2044 2045 2046 2047 2048 2049 2050 2051 2052 2053 2054 2055 2056 2057 2058 2059 2060
rdo: Obliczenia MF.

w tym: budet pastwa mld z 324,4 350,3 379,0 410,2 442,4 476,0 513,0 552,9 593,6 635,2 677,7 720,8 764,1 807,0 849,5 890,9 930,5 967,7 1 002,3 1 034,7 1 064,9 1 093,1 1 119,1 1 142,3 1 162,7 1 180,5 1 196,0 jednostki samorzdu terytorialnego 19,2 21,8 24,6 27,7 31,0 34,7 38,7 43,0 47,5 52,3 57,4 62,8 68,3 74,0 79,7 85,6 91,6 97,5 103,5 109,4 115,3 121,2 127,0 132,8 138,4 143,9 149,4

351,2 381,1 414,2 450,2 487,6 527,0 570,3 616,9 664,9 714,3 765,0 816,7 868,9 921,0 972,8 1 023,9 1 073,3 1 120,3 1 164,8 1 207,1 1 247,3 1 285,4 1 321,3 1 354,3 1 384,4 1 411,7 1 436,6

53

Wykres 10 Wpyw podniesienia i zrwnania wieku emerytalnego na sektor finansw publicznych (rdo Ministerstwo Finansw).
1 800 1 600 1 400 1 200 1 000 800 600 400 200 0 2013

Efekt podniesienia i zrwnania wieku emerytalnego na sektor finansw publicznych w mld PLN, ceny stae 2012, skutki skumulowane

2016
inne dochody*

2019

2022

2025

2028

2031

2034

2037

2040

2043

2046

2049

2052

2055

2058

czny efekt podniesienia i zrwnania wieku emerytalnego wydatki NFZ (rwnowane wyszym skadkom)

FUS (zmiana rnicy pomidzy dochodami ze skadek a wydatkami na wiadczenia) wydatki na obron narodow inne wydatki**

* podatki, skadki na FP, FGP, FRD, dochody FUS z tytuu refundacji ubytku skadki przekazywanej do OFE. ** wydatki budzetu patwa na uposaenia emerytalne sdziw i prokuratorw oraz na nauczycielskie wiadczenia kompensacyjne, wydatki FP na wiadczenia przedemerytalne i zasiki dla bezrobotnych

54

Wpyw na podsektor ubezpiecze spoecznych W pocztkowym okresie skutki finansowe projektowanej zmiany, z uwagi na zaproponowany mechanizm podwyszania wieku emerytalnego do wielkoci docelowej (67 lat) bd stopniowo rosn. Wynika to z systematycznego wzrostu liczby osb objtych zmian (struktura demograficzna spoeczestwa), jak i z kumulacji skutkw. W pierwszym okresie po podniesieniu wieku emerytalnego efekty ze wzgldu na pocztkow ma liczb osb, ktrej zmiany bd dotyczy, bd stosunkowo niewielkie. Jednake wraz z kadym kolejnym rokiem obowizywania zmiany zwiksza si bdzie ww. grupa osb, aby z czasem wzrosn nawet do 2,7 mln osb (liczba osb. objtych zmianami bdzie wypadkow struktury demograficznej i harmonogramu wyduania wieku emerytalnego). Omwione poniej oddziaywanie projektowanych zmian na poziom dochodw i wydatkw sektora finansw publicznych dotyczy przede wszystkim bezporednich skutkw dla podsektora ubezpiecze spoecznych (Zakadu Ubezpiecze Spoecznych i zarzdzanych przez niego funduszy, Narodowego Funduszu Zdrowia, Funduszu Gwarantowanych wiadcze Pracowniczych oraz funduszy zarzdzanych przez Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Spoecznego). Efekty wprowadzanych zmian bd odmienne w zalenoci od typu funduszu. Przez pierwsze 40 lat najwiksza poprawa wystpi w przypadku funduszu emerytalnego. Wynika to z niszej (w porwnaniu ze scenariuszem zachowania obecnego stanu prawnego) liczby wiadczeniobiorcw oraz wyszej liczby ubezpieczonych opacajcych skadki emerytalne. Ze wzgldu na obowizujc w Polsce formu wiadczenia, osoby przechodzce na emerytur w wyszym wieku emerytalnym bd otrzymywa wysze wiadczenia. Z tego tytuu wydatki funduszu emerytalnego bd stopniowo rosn, w wyniku czego wczeniej notowana poprawa salda funduszu emerytalnego bdzie wygasa. Po 50 latach, roczne saldo funduszu emerytalnego osignie poziom zbliony do salda prognozowanego przy zachowaniu obecnych zasad dotyczcych wieku emerytalnego. Pomimo zblionego salda, wysoko indywidualnych wiadcze bdzie jednak znaczco wysza. Skumulowane oszczdnoci dla funduszu emerytalnego do roku 2060 wynios ponad 600 mld z (cs 2012). Podobnie skutki finansowe proponowanego rozwizania bd rosn, pocztkowo przede wszystkim jako efekt mniejszych wydatkw na emerytury, nastpnie rwnie jako efekt zwikszajcych si dochodw ze skadek, dziki zwikszonej aktywnoci zawodowej. W dugim okresie projektowane zmiany bd jednak miay charakter wygaszajcy na saldo finansw publicznych. Prezentowane szacunki skutkw finansowych wynikajcych ze zmiany 55

w poziomach skadek i wydatkw funduszy ubezpieczeniowych pozostajcych w kompetencji Prezesa ZUS zostay oszacowane na podstawie oblicze dokonanych przez ZUS. W zakresie wpywu projektowanych zmian na wynik Narodowego Funduszu Zdrowia przyjto, i zmiany te bd neutralne z uwagi na postanowienia art. 118 ust. 1 ustawy o wiadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze rodkw publicznych stanowicy, i Prezes Funduszu sporzdza corocznie plan finansowy Funduszu zrwnowaony w zakresie przychodw i kosztw. Oznacza to, e zwikszone wpywy ze skadek na ubezpieczenie zdrowotne zostan przez NFZ przeznaczone na finansowanie usug zdrowotnych i lekw. Skumulowany efekt wyszych, w stosunku do scenariusza bez wyduenia wieku emerytalnego, skadek zdrowotnych wyniesie 3 mld z po dziesiciu latach, w 2043 r. skumulowany efekt bdzie wynosi ju ponad 51 mld z, by w 2060 r. osign poziomu ponad 158 mld z (kwoty podane s w cenach roku 2012 r.). Analogiczne zaoenie przyjto odnonie do Funduszu Skadkowego KRUS z uwagi na postanowienia art. 77 ustawy o ubezpieczeniu spoecznym rolnikw, zgodnie z ktrym fundusz skadkowy tworzy si ze skadek na ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyskie oraz z innych rde okrelonych w statucie funduszu skadkowego, zapewniajc pene pokrycie wydatkw funduszu skadkowego oraz odpisw na fundusz administracyjny i fundusz prewencji i rehabilitacji. W obliczeniach szacunkowych skutkw finansowych dla Funduszu Ubezpiecze Spoecznych wykorzystano prognozowane liczby pracujcych oraz stopy bezrobocia w poszczeglnych latach w podziale na kohorty wiekowo-pciowe, a take liczby osb pracujcych i pracujcych poza rolnictwem z wariantu bazowego AWG. Szacunkw dokonano w warunkach obecnie obowizujcego mechanizmu waloryzacji wiadcze. Wskaniki waloryzacji wiadcze przyjto na najniszym poziomie, tzn. na poziomie wskanikw cen towarw i usug konsumpcyjnych zwikszonych o 20% realnego wzrostu przecitnego wynagrodzenia. W obliczeniach przyjto, e emerytura ze rodkw zewidencjonowanych na subkoncie w ZUS wyliczana i waloryzowana bdzie na takich samych zasadach jak emerytura z I filaru. Szacunki przeprowadzone byy dla podwyszonego wieku emerytalnego wyraonego liczbami naturalnymi. W warunkach, w ktrych wiek emerytalny wynosi 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mczyzn zaoono utrzymanie czstoci przyznawania rent z tytuu niezdolnoci do pracy na rednim poziomie zaobserwowanym w latach 2008-2010. Uzyskane wyniki przedstawione zostay w poniszych tabelach.

56

Tabela 5 Prognoza wpyww do FUS*), wydatkw FUS na wiadczenia oraz salda rocznego FUS ceny stae 2012 r. w latach 2013 2060
Wpywy do FUS Podwyszony wiek emerytalny
*)

Wydatki na wiadczenia z FUS Podwyszony wiek emerytalny Rnica podwyszony wiek emerytalny minus obecny wiek emerytalny

Saldo roczne FUS (wpywy minus wydatki) Podwyszony wiek emerytalny Rnica podwyszony wiek emerytalny minus obecny wiek emerytalny

Rnica podwyszony wiek emerytalny minus obecny wiek emerytalny

Obecny wiek emerytalny

Obecny wiek emerytalny

w mld z 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033 2034 2035 2036 2037 2038 2039 2040 2041 2042 2043 2044 2045 2046 2047 2048 2049 2050 2051 2052

126,7 130,1 134,3 138,9 142,2 146,2 150,3 154,6 159,6 164,5 169,6 174,6 179,6 184,7 189,9 195,1 200,4 206,0 211,4 217,0 222,6 228,2 233,9 239,5 244,9 250,3 255,6 260,7 265,7 270,4 275,0 279,5 283,9 288,3 292,6 297,0 301,3 305,5 309,7 313,9

126,8 130,3 134,6 139,3 142,8 147,2 151,5 156,1 161,3 166,6 172,0 177,3 182,8 188,2 193,8 199,5 205,3 211,4 217,4 223,6 229,9 236,3 242,8 249,3 255,8 262,2 268,6 275,0 281,2 287,1 292,9 298,5 304,0 309,3 314,4 319,5 324,3 329,0 333,4 337,6

0,0 0,1 0,3 0,5 0,7 0,9 1,2 1,5 1,8 2,0 2,4 2,7 3,1 3,5 3,9 4,4 4,9 5,4 6,0 6,6 7,3 8,1 8,9 9,9 10,9 11,9 13,0 14,3 15,5 16,7 17,9 19,0 20,1 21,0 21,8 22,5 23,0 23,5 23,7 23,8

175,4 179,9 186,4 192,7 199,0 205,4 211,6 217,6 223,7 230,0 236,4 242,7 248,7 254,4 259,8 265,4 270,6 275,7 280,7 285,6 290,6 295,4 300,1 304,8 309,2 313,9 318,3 322,7 326,9 331,1 335,3 339,5 343,7 347,9 352,2 356,8 361,3 365,7 369,9 374,0

175,4 180,0 186,4 189,3 192,8 199,5 205,9 208,2 211,6 218,9 226,5 232,2 238,1 245,6 252,8 258,3 263,6 270,3 276,7 281,3 286,5 292,7 298,8 303,0 307,6 313,9 319,9 324,0 328,5 334,7 340,7 346,7 352,6 358,8 365,2 371,5 378,2 385,1 392,1 398,7

0,0 0,0 0,0 -3,4 -6,3 -6,0 -5,7 -9,4 -12,1 -11,1 -10,1 -10,6 -10,6 -8,8 -7,0 -7,1 -7,0 -5,4 -3,9 -4,2 -4,2 -2,7 -1,4 -1,7 -1,6 0,0 1,6 1,3 1,6 3,5 5,4 7,1 8,9 10,9 12,9 14,8 16,9 19,5 22,1 24,7

-48,7 -49,8 -52,0 -53,9 -56,8 -59,2 -61,4 -63,1 -64,1 -65,5 -66,8 -68,0 -69,0 -69,6 -69,9 -70,3 -70,1 -69,8 -69,2 -68,6 -68,0 -67,2 -66,3 -65,3 -64,3 -63,6 -62,8 -62,0 -61,3 -60,7 -60,3 -60,1 -59,8 -59,6 -59,6 -59,8 -60,0 -60,2 -60,3 -60,2

Obecny wiek emerytalny

Rok

-48,7 -49,7 -51,8 -50,0 -49,8 -52,3 -54,5 -52,1 -50,2 -52,3 -54,5 -54,8 -55,4 -57,3 -58,9 -58,8 -58,3 -58,9 -59,3 -57,8 -56,6 -56,4 -56,0 -53,7 -51,8 -51,7 -51,3 -49,0 -47,3 -47,5 -47,8 -48,2 -48,6 -49,5 -50,7 -52,1 -53,9 -56,2 -58,7 -61,1

0,0 0,1 0,3 3,9 6,9 6,9 6,9 10,9 13,9 13,2 12,4 13,3 13,7 12,3 11,0 11,5 11,9 10,8 9,9 10,8 11,5 10,9 10,3 11,6 12,5 11,9 11,4 13,0 14,0 13,2 12,5 11,8 11,1 10,1 8,9 7,7 6,1 4,0 1,6 -0,9

57

Tabela 6 c.d. Prognoza wpyww do FUS*), wydatkw FUS na wiadczenia oraz salda rocznego FUS ceny stae 2012 r. w latach 2013 2060
Wpywy do FUS Podwyszony wiek emerytalny
*)

Wydatki na wiadczenia z FUS Podwyszony wiek emerytalny Rnica podwyszony wiek emerytalny minus obecny wiek emerytalny

Saldo roczne FUS (wpywy minus wydatki) Podwyszony wiek emerytalny Rnica podwyszony wiek emerytalny minus obecny wiek emerytalny

Rnica podwyszony wiek emerytalny minus obecny wiek emerytalny

Obecny wiek emerytalny

Obecny wiek emerytalny

w mld z

318,1 341,9 23,8 378,1 405,0 26,9 -60,0 -63,1 322,3 346,1 23,8 382,0 411,0 28,9 -59,7 -64,8 2054 326,7 350,5 23,8 386,0 416,8 30,9 -59,3 -66,3 2055 331,2 354,9 23,8 389,8 422,6 32,7 -58,7 -67,7 2056 335,7 359,3 23,6 393,6 428,2 34,7 -57,8 -69,0 2057 340,5 363,7 23,2 397,1 433,7 36,5 -56,7 -70,0 2058 345,3 368,2 22,9 400,5 438,7 38,2 -55,2 -70,6 2059 350,2 372,8 22,6 403,6 443,2 39,6 -53,4 -70,5 2060 *) wpywy skadkowe do FUS i dotacja celowa na pokrycie wiadcze refundowanych z budetu pastwa
2053

Obecny wiek emerytalny

Rok

-3,1 -5,1 -7,0 -9,0 -11,1 -13,3 -15,3 -17,0

W przedstawionych prognozach nie uwzgldniono wpywu wypat emerytur czciowych na ksztatowanie si sytuacji finansowej funduszu emerytalnego. Oszacowanie liczby wypacanych emerytur czciowych wydaje si by w chwili obecnej niemoliwe, ze wzgldu na brak podstawowych informacji co do przewidywalnych zachowa ludzi w przyszej sytuacji na rynku pracy. Mona jednak przyj z duym prawdopodobiestwem, e wypaty emerytur czciowych jedynie w bardzo nieznaczny sposb wpyn na ksztatowanie si finansw funduszu emerytalnego w poszczeglnych latach prognozy, ze wzgldu na fakt, e kwota wypat na emerytury czciowe bdzie zmniejsza wypaty wiadcze w wieku emerytalnym. W konsekwencji w dugim horyzoncie czasowym skutki powinny by neutralne. Zgodnie z prognoz, spodziewana jest stopniowa nieznaczna poprawa sytuacji finansowej Funduszu Ubezpiecze Spoecznych sigajca do ok. 4% kwoty wydatkw w danym roku w latach 2030-2040. Wynika to ze zwikszajcych si wpyww ze skadek i zmniejszajcych si wydatkw na wiadczenia do roku 2037-2038. Po tym okresie wydatki na wiadczenia stopniowo rosn i od 2052 r. przekraczaj prognozowany wzrost z tytuu skadek. Oznacza to, e w okresie od ok. 2040 r. korzyci dla indywidualnych wiadczeniobiorcw z tytuu pobierania wyszych wiadcze bd stopniowo przewysza korzyci dla FUS z tytuu duej pobieranych skadek.

58

Tabela 6 Prognoza wpyww skadkowych do funduszu emerytalnego, wydatkw funduszu emerytalnego na wiadczenia oraz salda rocznego funduszu emerytalnego ceny stae 2012 r., lata 2013 2060
Wpywy skadkowe do funduszu emerytalnego Podwyszony wiek emerytalny Rnica podwyszony wiek emerytalny minus obecny wiek emerytalny Wydatki na wiadczenia z funduszu emerytalnego Podwyszony wiek emerytalny Rnica podwyszony wiek emerytalny minus obecny wiek emerytalny Saldo roczne funduszu emerytalnego (wpywy minus wydatki) Podwyszony wiek emerytalny Rnica podwyszony wiek emerytalny minus obecny wiek emerytalny

Obecny wiek emerytalny

Obecny wiek emerytalny

w mld z 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033 2034 2035 2036 2037 2038 2039 2040 2041 2042 2043 2044 2045 2046 2047 2048 2049 2050 2051 2052

73,8 75,1 77,1 79,6 81,0 83,3 85,5 87,9 90,7 93,4 96,2 99,1 101,8 104,7 107,6 110,5 113,5 116,6 119,6 122,8 125,9 129,1 132,3 135,4 138,5 141,5 144,4 147,4 150,1 152,8 155,4 157,9 160,4 162,7 165,1 167,3 169,6 171,8 174,0 176,2

73,8 75,2 77,3 79,9 81,5 83,8 86,2 88,8 91,7 94,7 97,7 100,7 103,7 106,7 109,9 113,1 116,3 119,7 123,1 126,6 130,1 133,8 137,4 141,1 144,7 148,3 151,9 155,6 159,1 162,5 165,7 168,9 171,9 174,9 177,6 180,3 182,9 185,3 187,7 189,9

0,0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,7 0,9 1,0 1,3 1,4 1,6 1,8 2,1 2,3 2,5 2,8 3,2 3,5 3,8 4,2 4,6 5,1 5,7 6,3 6,9 7,5 8,2 8,9 9,6 10,3 10,9 11,6 12,1 12,5 12,9 13,3 13,5 13,7 13,7

113,8 117,1 122,7 128,3 133,8 139,5 144,7 149,7 154,6 159,3 163,9 168,3 172,2 175,6 178,6 181,5 184,0 186,1 188,1 189,9 191,7 193,3 194,8 196,2 197,6 199,2 200,7 202,3 203,9 205,5 207,3 209,2 211,1 213,0 215,1 217,5 219,9 222,4 224,6 226,7

113,8 117,1 122,7 124,1 126,3 132,2 137,7 138,3 139,8 145,5 151,2 154,8 158,5 163,6 168,3 170,8 173,0 176,5 179,6 180,5 181,6 184,0 186,3 186,3 186,7 189,0 191,2 191,1 191,5 194,0 196,6 199,1 201,6 204,5 207,5 210,6 214,3 218,6 222,9 227,1

0,0 0,0 0,0 -4,1 -7,5 -7,3 -7,0 -11,4 -14,7 -13,7 -12,7 -13,4 -13,7 -12,0 -10,3 -10,7 -11,0 -9,7 -8,5 -9,4 -10,1 -9,2 -8,5 -9,9 -10,9 -10,2 -9,5 -11,2 -12,4 -11,5 -10,7 -10,1 -9,5 -8,5 -7,7 -6,8 -5,6 -3,8 -1,7 0,4

-40,0 -42,0 -45,6 -48,6 -52,8 -56,2 -59,3 -61,8 -63,9 -65,9 -67,7 -69,2 -70,3 -70,9 -71,0 -71,0 -70,4 -69,6 -68,5 -67,1 -65,8 -64,2 -62,5 -60,8 -59,2 -57,8 -56,3 -54,9 -53,7 -52,6 -51,8 -51,2 -50,7 -50,2 -50,0 -50,2 -50,4 -50,6 -50,6 -50,5

Obecny wiek emerytalny

Rok

-40,0 -41,9 -45,4 -44,3 -44,9 -48,3 -51,6 -49,6 -48,1 -50,9 -53,6 -54,2 -54,8 -56,8 -58,4 -57,7 -56,6 -56,8 -56,5 -53,9 -51,5 -50,3 -48,9 -45,2 -42,0 -40,7 -39,3 -35,5 -32,3 -31,5 -30,8 -30,2 -29,6 -29,6 -29,8 -30,3 -31,4 -33,2 -35,2 -37,2

0,0 0,1 0,2 4,3 7,9 7,9 7,7 12,3 15,8 14,9 14,0 15,0 15,5 14,0 12,5 13,3 13,8 12,8 12,0 13,3 14,3 13,9 13,6 15,6 17,2 17,0 17,0 19,4 21,3 21,1 21,0 21,1 21,0 20,7 20,2 19,8 18,9 17,3 15,4 13,3

59

Tabela 7 c.d. Prognoza wpyww skadkowych do funduszu emerytalnego, wydatkw funduszu emerytalnego na wiadczenia oraz salda rocznego funduszu emerytalnego ceny stae 2012 r., lata 2013 2060
Wpywy skadkowe do funduszu emerytalnego Podwyszony wiek emerytalny Rnica podwyszony wiek emerytalny minus obecny wiek emerytalny Wydatki na wiadczenia z funduszu emerytalnego Podwyszony wiek emerytalny Rnica podwyszony wiek emerytalny minus obecny wiek emerytalny Saldo roczne funduszu emerytalnego (wpywy minus wydatki) Podwyszony wiek emerytalny Rnica podwyszony wiek emerytalny minus obecny wiek emerytalny

Obecny wiek emerytalny

Obecny wiek emerytalny

W mld z 2053 2054 2055 2056 2057 2058 2059 2060

178,4 180,6 182,9 185,3 187,7 190,2 192,8 195,5

192,1 194,4 196,7 199,0 201,3 203,6 206,0 208,5

13,7 13,7 13,7 13,7 13,6 13,4 13,2 13,0

228,7 230,8 232,7 234,6 236,2 237,7 238,9 240,0

230,8 234,3 237,7 241,0 244,3 247,4 250,0 252,3

2,1 3,6 5,0 6,4 8,0 9,7 11,2 12,4

-50,3 -50,1 -49,8 -49,3 -48,5 -47,5 -46,1 -44,4

Obecny wiek emerytalny

Rok

-38,7 -39,9 -41,0 -42,0 -43,0 -43,8 -44,0 -43,8

11,6 10,2 8,8 7,3 5,5 3,7 2,0 0,6

Zaprezentowany w powyszej tabeli wpyw podwyszenia wieku emerytalnego na saldo funduszu emerytalnego ilustruje wzrost kwot wypacanych wiadcze. Rosn bowiem zarwno wpywy, a poczynajc od 2052 r. rwnie wydatki tego funduszu.
Tabela 7 Prognoza wpyww do funduszu rentowego*), wydatkw funduszu rentowego na wiadczenia oraz salda rocznego funduszu rentowego ceny stae 2012 r., lata 2013 2060
Wpywy do funduszu rentowego
*)

Wydatki na wiadczenia z funduszu rentowego Podwyszony wiek emerytalny Rnica podwyszony wiek emerytalny minus obecny wiek emerytalny

Saldo roczne funduszu rentowego (wpywy minus wydatki) Podwyszony wiek emerytalny Rnica podwyszony wiek emerytalny minus obecny wiek emerytalny

Podwyszony wiek emerytalny

Rnica podwyszony wiek emerytalny minus obecny wiek emerytalny

Obecny wiek emerytalny

Obecny wiek emerytalny

w mld z 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024

35,4 36,8 38,3 39,6 40,8 42,1 43,3 44,6 46,1 47,6 49,0 50,6

35,4 36,8 38,4 39,8 41,1 42,4 43,7 45,0 46,5 48,1 49,7 51,3

0,0 0,0 0,1 0,1 0,2 0,3 0,3 0,4 0,5 0,5 0,7 0,8

43,2 43,7 44,0 44,4 44,7 45,1 45,8 46,5 47,4 48,6 50,0 51,5

43,2 43,7 44,0 45,0 45,9 46,4 47,0 48,4 49,8 51,0 52,5 54,2

0,0 0,0 0,0 0,7 1,2 1,2 1,2 1,9 2,4 2,4 2,5 2,7

Obecny wiek emerytalny

Rok

-7,8 -6,9 -5,8 -4,7 -3,8 -3,0 -2,4 -1,9 -1,4 -1,0 -0,9 -1,0

-7,8 -6,9 -5,7 -5,3 -4,9 -4,0 -3,3 -3,4 -3,3 -2,9 -2,8 -2,9

0,0 0,0 0,1 -0,5 -1,1 -0,9 -0,8 -1,5 -1,9 -1,9 -1,8 -1,9

60

Tabela 8 c.d. Prognoza wpyww do funduszu rentowego*), wydatkw funduszu rentowego na wiadczenia oraz salda rocznego funduszu rentowego ceny stae 2012 r., lata 2013 2060
Wpywy do funduszu rentowego
*)

Wydatki na wiadczenia z funduszu rentowego Podwyszony wiek emerytalny Rnica podwyszony wiek emerytalny minus obecny wiek emerytalny

Saldo roczne funduszu rentowego (wpywy minus wydatki) Podwyszony wiek emerytalny Rnica podwyszony wiek emerytalny minus obecny wiek emerytalny

Podwyszony wiek emerytalny

Rnica podwyszony wiek emerytalny minus obecny wiek emerytalny

Obecny wiek emerytalny

Obecny wiek emerytalny

w mld z

52,1 52,9 0,9 53,2 56,1 2,9 -1,2 -3,2 -2,0 53,5 54,5 1,0 55,1 58,0 2,9 -1,6 -3,4 -1,9 2026 55,1 56,3 1,1 57,2 60,1 2,9 -2,0 -3,9 -1,8 2027 56,6 57,9 1,2 59,4 62,7 3,3 -2,7 -4,7 -2,1 2028 58,2 59,6 1,4 61,6 65,3 3,7 -3,4 -5,6 -2,3 2029 59,9 61,4 1,6 64,0 67,9 3,9 -4,1 -6,5 -2,4 2030 61,5 63,3 1,7 66,5 70,6 4,2 -4,9 -7,4 -2,4 2031 63,2 65,1 1,9 69,0 73,8 4,8 -5,8 -8,7 -2,8 2032 64,9 67,0 2,2 71,6 77,1 5,4 -6,8 -10,0 -3,3 2033 66,6 68,9 2,4 74,1 80,1 5,9 -7,7 -11,2 -3,6 2034 68,2 70,9 2,6 76,6 83,2 6,5 -8,4 -12,3 -3,9 2035 69,9 72,8 2,9 79,1 86,6 7,5 -9,2 -13,8 -4,6 2036 71,5 74,7 3,2 81,4 89,9 8,6 -9,9 -15,2 -5,3 2037 73,1 76,6 3,5 83,8 93,2 9,3 -10,7 -16,5 -5,8 2038 74,7 78,6 3,8 86,0 96,3 10,2 -11,3 -17,6 -6,4 2039 76,3 80,5 4,2 88,1 99,7 11,5 -11,8 -19,2 -7,4 2040 77,8 82,4 4,6 90,2 103,0 12,9 -12,4 -20,7 -8,3 2041 79,2 84,1 4,9 92,0 105,9 13,9 -12,9 -21,9 -9,0 2042 80,6 85,8 5,3 93,8 108,8 14,9 -13,3 -23,0 -9,7 2043 81,9 87,5 5,6 95,6 111,6 16,0 -13,7 -24,1 -10,4 2044 83,3 89,2 5,9 97,3 114,4 17,1 -14,0 -25,2 -11,2 2045 84,7 90,9 6,2 99,1 117,2 18,1 -14,4 -26,4 -11,9 2046 86,2 92,6 6,4 100,9 120,0 19,2 -14,7 -27,5 -12,8 2047 87,7 94,3 6,6 102,5 122,8 20,2 -14,9 -28,5 -13,6 2048 89,1 95,9 6,8 104,1 125,3 21,1 -15,0 -29,3 -14,3 2049 90,6 97,5 6,9 105,7 127,5 21,8 -15,2 -30,1 -14,9 2050 92,0 99,0 7,0 107,4 129,7 22,3 -15,4 -30,7 -15,4 2051 93,4 100,4 7,0 109,0 131,8 22,8 -15,6 -31,4 -15,8 2052 94,9 101,9 7,0 110,7 134,0 23,4 -15,8 -32,1 -16,3 2053 96,3 103,3 7,0 112,2 136,1 23,9 -15,9 -32,8 -16,9 2054 97,8 104,8 7,0 113,8 138,2 24,4 -16,0 -33,4 -17,4 2055 99,3 106,3 7,0 115,3 140,2 24,9 -16,0 -33,9 -17,9 2056 100,8 107,7 6,9 116,9 142,1 25,2 -16,0 -34,3 -18,3 2057 102,4 109,2 6,8 118,5 143,9 25,4 -16,1 -34,7 -18,6 2058 103,9 110,6 6,7 120,1 145,7 25,6 -16,1 -35,1 -18,9 2059 105,5 112,1 6,6 121,5 147,3 25,8 -16,0 -35,3 -19,3 2060 *) wpywy skadkowe do funduszu rentowego i dotacja celowa na pokrycie wiadcze refundowanych z budetu
2025

pastwa

61

Obecny wiek emerytalny

Rok

Przy przyjtych zaoeniach dotyczcych utrzymania czstoci przyznawania rent z tytuu niezdolnoci do pracy na rednim poziomie zaobserwowanym w latach 2008-2010, a take w zwizku ze wzrostem kwot wypacanych rent rodzinnych (pochodnych wyszych emerytur) w wyniku podniesienia wieku emerytalnego pogorszeniu ulega saldo funduszu rentowego. Pogorszenie salda rocznego funduszu rentowego wynika rwnie z pniejszego przyznawania emerytur z urzdu, a wiec z duszego okresu wypacania rent z tytuu niezdolnoci do pracy (w warunkach podwyszonego wieku emerytalnego) Jednoczenie w zwizku z wprowadzeniem minimalnej kwoty odpisu na prewencj wypadkow naley oczekiwa wzrostu wydatkw z tego tytuu.
Tabela 8 Prognoza wpyww skadkowych do funduszu wypadkowego i odpisu na prewencj wypadkow w latach 2013 - 2060 kwoty nominalne Wpywy skadkowe do funduszu wypadkowego Rok Odpis na prewencj wypadkow

Obecny Podwyszony Obecny Podwyszony Obecny Podwyszony wiek wiek wiek wiek wiek wiek emerytalny emerytalny emerytalny emerytalny emerytalny emerytalny w mld z 6,8 7,2 7,7 8,2 8,6 9,1 9,6 10,1 10,7 11,3 11,9 12,6 13,3 13,9 14,7 15,4 16,2 17,0 17,8 18,7 19,6 20,5 21,4 22,4 23,4 24,3 25,3 26,3 6,8 7,2 7,7 8,2 8,7 9,2 9,7 10,2 10,8 11,5 12,1 12,8 13,5 14,2 14,9 15,7 16,5 17,4 18,3 19,2 20,2 21,2 22,2 23,2 24,3 25,4 26,5 27,7 w % przypisu skadek 0,054% 0,50% 0,054% 0,50% 0,054% 0,65% 0,054% 0,80% 0,054% 0,80% 0,054% 0,80% 0,054% 0,80% 0,054% 0,80% 0,054% 0,80% 0,054% 0,80% 0,054% 0,80% 0,054% 0,80% 0,054% 0,80% 0,054% 0,80% 0,054% 0,80% 0,054% 0,80% 0,054% 0,80% 0,054% 0,80% 0,054% 0,80% 0,054% 0,80% 0,054% 0,80% 0,054% 0,80% 0,054% 0,80% 0,054% 0,80% 0,054% 0,80% 0,054% 0,80% 0,054% 0,80% 0,054% 0,80% 0,004 0,004 0,004 0,004 0,005 0,005 0,005 0,005 0,006 0,006 0,006 0,007 0,007 0,007 0,008 0,008 0,009 0,009 0,010 0,010 0,011 0,011 0,012 0,012 0,013 0,013 0,014 0,014 w mld z 0,034 0,036 0,050 0,066 0,070 0,074 0,078 0,082 0,086 0,092 0,097 0,102 0,108 0,114 0,119 0,126 0,132 0,139 0,146 0,154 0,162 0,170 0,178 0,186 0,194 0,203 0,212 0,222

2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033 2034 2035 2036 2037 2038 2039 2040

62

Tabela 9 cd. Prognoza wpyww skadkowych do funduszu wypadkowego i odpisu na prewncj wypadkow w latach 2013 - 2060 kwoty nominalne Wpywy skadkowe do funduszu wypadkowego Rok Odpis na prewencj wypadkow

Obecny Podwyszony Obecny Podwyszony Obecny Podwyszony wiek wiek wiek wiek wiek wiek emerytalny emerytalny emerytalny emerytalny emerytalny emerytalny 27,4 28,4 29,5 30,5 31,6 32,7 33,8 35,0 36,2 37,4 38,6 39,9 41,2 42,6 44,0 45,5 47,0 48,6 50,3 52,0 w mld z 28,9 30,1 31,3 32,5 33,7 35,0 36,2 37,5 38,8 40,1 41,5 42,8 44,2 45,6 47,1 48,6 50,2 51,8 53,5 55,3 w % przypisu skadek 0,054% 0,80% 0,054% 0,80% 0,054% 0,80% 0,054% 0,80% 0,054% 0,80% 0,054% 0,80% 0,054% 0,80% 0,054% 0,80% 0,054% 0,80% 0,054% 0,80% 0,054% 0,80% 0,054% 0,80% 0,054% 0,80% 0,054% 0,80% 0,054% 0,80% 0,054% 0,80% 0,054% 0,80% 0,054% 0,80% 0,054% 0,80% 0,054% 0,80% w mld z 0,015 0,231 0,015 0,241 0,016 0,250 0,016 0,260 0,017 0,270 0,018 0,280 0,018 0,290 0,019 0,300 0,019 0,310 0,020 0,321 0,021 0,332 0,021 0,342 0,022 0,354 0,023 0,365 0,024 0,377 0,024 0,389 0,025 0,402 0,026 0,414 0,027 0,428 0,028 0,442

2041 2042 2043 2044 2045 2046 2047 2048 2049 2050 2051 2052 2053 2054 2055 2056 2057 2058 2059 2060

63

Wpyw na ksztatowanie si sytuacji finansowej Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Spoecznego. W przypadku likwidacji wczeniejszych emerytur rolniczych (55 lat kobieta, 60 lat mczyzna) od 2018 r. nastpi czciowe zmniejszenie wydatkw funduszu emerytalnorentowego (prawo zachowaj jedynie osoby, ktre speni wymagane warunki do 31.12.2017r.). W 2011 r. wczeniejsze emerytury rolnicze pobierao przecitnie miesicznie 50.328 osb. Wydatki na ich sfinansowanie wyniosy ok. 495 mln z. Likwidujc cakowit wypat tych wiadcze od 2018 r. szacowane oszczdnoci z tego tytuu wyniosyby ok. 495 mln z (kwota nie uwzgldnia skutkw waloryzacji wiadcze od 2012 do 2018 r. oraz zmian w liczbie przyznawanych wiadcze). Ocena wpywu regulacji na rynek pracy i konkurencyjno przedsibiorstw. Wpyw na rynek pracy oraz konkurencyjno przedsibiorstw zosta opisany powyej, w czci dotyczcej sytuacji makroekonomicznej. Dodatkowo, naley podkreli, e proponowane rozwizanie bdzie miao istotny wpyw na ksztatowanie si sytuacji na rynku pracy. Zmiany poday pracy w wyniku podwyszenia wieku emerytalnego (w tys.) ilustruj poniszy wykres i tabela.
Tabela 10 Zmiana poday pracy w latach 2013 2060 na skutek podwyszenia wieku emerytalnego.

Rok 2013 2020 2030 2040 2050 2060

Prognoza
18 352 18 225 17 306 16 072 14 233 12 717

Prognoza po zmianach
18 408 18 465 17 894 17 117 15 423 13 594

Przyrost
56 241 589 1 045 1 190 877

64

Wykres 11 Zmiana poday pracy w latach 2010 2060 na skutek podwyszenia wieku emerytalnego.

19,5 18,5 17,5

Przed zmianami Po zmianach

-30% -25%

mln osb

16,5 15,5 14,5 13,5 12,5 2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050 2055 2060

rdo: obliczenia wasne. Na wykresie grn lini poziom oznaczono poziom poday pracy w roku 2010, a doln w jej prognozowany poziom w roku 2060 po podniesieniu wieku emerytalnego.

Ocena wpywu na gospodarstwa domowe Wysoko emerytur z systemu powszechnego Proponowana zmiana wpynie pozytywnie na wysoko wiadcze z systemu powszechnego. Emerytury z systemu powszechnego bd wysze dziki: wydueniu okresu aktywnoci zawodowej, co oznacza wysz warto kapitau emerytalnego (zarwno OFE jak i ZUS). dodatkowym waloryzacjom konta emerytalnego ze wzgldu na odsunicie w czasie momentu przejcia na emerytur szybszej dynamice PKB oraz funduszu wynagrodze, co pozwoli na wysze wskaniki waloryzacji kapitau emerytalnego (dotyczy obu filarw). Poniej przedstawiono szacunki wpywu zmiany wieku emerytalnego na wysoko emerytury dla osoby, ktra otrzymywaa przecitne wynagrodzenie w gospodarce narodowej. Wysoko wiadcze emerytalnych oszacowano dla kobiet urodzonych od 1953 r. do 1974 r. oraz dla mczyzn urodzonych od 1948 r. do 1974 r. Zaoono, e wszystkie osoby rozpoczy prac w wieku 24 lat, zarabiaj na poziomie 100% przecitnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej. Przyjto nastpujce warunki staowe: 65

- okresy skadkowe dla kobiet w wieku 60 lat - 36 lat i dla mczyzn w wieku 65 lat - 41 lat. - okresy nieskadkowe dla obu pci 5 lat (np. studia wpyw na kapita pocztkowy), - liczba okresw skadkowych (lat pracy) wzrasta o tak sam warto jak wiek emerytalny. Osoby urodzone do koca grudnia 1968 r. nie przystpiy do OFE, natomiast osoby urodzone po 31 grudnia 1968 r. s czonkami OFE. Wszystkie osoby maj naliczony kapita pocztkowy na dzie 1 stycznia 1999 r. Im osoba starsza tym duszy sta pracy przed 1999 r., a tym samym naliczona wiksza warto kapitau pocztkowego. W zalenoci od daty urodzenia kapita pocztkowy zosta naliczony: w przypadku kobiet za od 1 do 21 lat okresw skadkowych oraz w przypadku mczyzn za od 1 do 27 lat okresw skadkowych. Wszystkim osobom w kapitale pocztkowym zostaa uwzgldniona liczba okresw nieskadkowych (maksymalnie 5 lat) w wysokoci nie wyszej jednak ni 1/3 liczby okresw skadkowych przed 1999 r. Przyjto, e emerytura (z konta i subkonta w ZUS oraz rachunku w OFE) jest naliczana wedug tej samej formuy, tj. dzielc wypracowany ze skadek emerytalnych kapita przez rednie dalsze trwanie ycia. rednie dalsze trwanie ycia przyjto wedug prognozy demograficznej Eurostatu BASE_2012 sporzdzonej dla celw AWG. Dla kobiet urodzonych w 1953 r., ktre nie przystpiy do OFE oszacowano emerytury mieszane wedug nastpujcej proporcji: 20% emerytury naliczanej wedug starych zasad oraz 80% emerytury wedug nowych zasad. Szacunkw dotyczcych wysokoci emerytur w zakresie obowizujcego obecnie wieku emerytalnego dokonano o zaoenia makroekonomiczne Ministerstwa Finansw w wariancie bez zmian. Natomiast szacunki dotyczce wysokoci emerytur po wprowadzeniu projektowanych zmian wieku emerytalnego oparto o prezentowane w powyej zaoenia makroekonomiczne Ministerstwa Finansw w wariancie po wprowadzeniu zmian.

66

Kobieta:

Dotychczaso wy wiek Data urodzenia Rok 01-sty-53 01-sty-54 01-sty-55 01-sty-56 01-sty-57 01-sty-58 01-sty-59 01-sty-60 01-sty-61 01-sty-62 01-sty-63 01-sty-64 01-sty-65 01-sty-66 01-sty-67 01-sty-68 01-sty-69 01-sty-70 01-sty-71 01-sty-72 01-sty-73 01-sty-74 60 60 60 60 60 60 60 60 60 60 60 60 60 60 60 60 60 60 60 60 60 60 m-c 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 emerytalny

Proponowany wiek emerytalny

Wysoko emerytury (ceny stae 2010 r.) Przed zmianami Po zmianach 1953,92 1945,02 2014,14 2148,38 2197,90 2246,17 2376,47 2427,56 2488,31 2620,06 2668,78 2719,07 2860,22 2900,88 2963,25 3101,27 3125,83 3188,09 3324,90 3363,74 3410,88 3503,68 0,4% 1,3% 2,9% 8,0% 9,0% 10,8% 16,3% 17,8% 20,2% 26,2% 27,1% 29,6% 36,0% 37,5% 40,3% 47,5% 49,0% 52,1% 59,7% 61,8% 65,4% 72,4% Zmiana %

Rok 60 60 60 61 61 61 62 62 62 63 63 63 64 64 64 65 65 65 66 66 66 67

m-c 1 5 9 1 5 9 1 5 9 1 5 9 1 5 9 1 5 9 1 5 9 0

1946,95 1919,94 1957,78 1989,17 2016,71 2027,90 2042,52 2061,20 2070,38 2076,03 2099,33 2098,39 2103,05 2110,32 2111,49 2102,21 2098,38 2095,59 2081,70 2079,08 2061,61 2032,65

67

Mczyzna:

Data urodzenia

Dotychczaso wy wiek emerytalny Rok m-c 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Proponowany wiek emerytalny Rok 65 65 65 66 66 66 67 67 67 67 67 67 67 67 67 67 67 67 67 67 67 67 67 67 67 67 67 m-c 1 5 9 1 5 9 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Wysoko emerytury (ceny stae 2010 r.) Przed zmianami 2517,25 2549,56 2601,57 2654,54 2694,56 2721,68 2743,89 2772,57 2800,07 2832,68 2860,81 2886,84 2909,81 2922,10 2931,37 2939,33 2947,67 2953,64 2959,44 2962,57 2965,37 2954,32 2953,07 2936,97 2929,69 2921,05 2896,36 Po zmianach 2528,92 2585,27 2682,06 2879,69 2949,91 3032,81 3201,44 3255,63 3296,01 3334,08 3371,05 3403,87 3434,98 3453,65 3471,30 3489,08 3503,60 3516,86 3530,71 3540,78 3549,10 3535,38 3537,97 3523,83 3519,48 3513,18 3488,18

Zmiana %

01-sty-48 01-sty-49 01-sty-50 01-sty-51 01-sty-52 01-sty-53 01-sty-54 01-sty-55 01-sty-56 01-sty-57 01-sty-58 01-sty-59 01-sty-60 01-sty-61 01-sty-62 01-sty-63 01-sty-64 01-sty-65 01-sty-66 01-sty-67 01-sty-68 01-sty-69 01-sty-70 01-sty-71 01-sty-72 01-sty-73 01-sty-74

65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65

0,5% 1,4% 3,1% 8,5% 9,5% 11,4% 16,7% 17,4% 17,7% 17,7% 17,8% 17,9% 18,0% 18,2% 18,4% 18,7% 18,9% 19,1% 19,3% 19,5% 19,7% 19,7% 19,8% 20,0% 20,1% 20,3% 20,4%

68

Wysoko emerytury czciowej. Wysoko emerytury czciowej z FUS ma wynosi 50% kwoty emerytury (na dzie ustalenia prawa do emerytury czciowej). Wypata tej emerytury nastpiaby bez koniecznoci rozwizania stosunku pracy. Byaby wypacana bez wzgldu na wysoko osiganych dochodw z pracy. Emerytura czciowa podlegaaby waloryzacji analogicznie jak inne wiadczenia wypacane z FUS, nie podlegaaby podwyszeniu do wysokoci emerytury minimalnej. Na wniosek ubezpieczonego, po osigniciu wieku emerytalnego (okrelonego dla danej osoby) oraz po ustaniu stosunku pracy, ustalana byaby docelowa wysoko emerytury z FUS. Kapita sucy do obliczenia docelowej emerytury z FUS (waloryzowany przez cay okres wypaty emerytury czciowej) byby zmniejszony o wypacone kwoty emerytury czciowej. Tablice przedstawiaj wysokoci emerytur czciowych dla osb nie bdcych czonkami otwartych funduszy emerytalnych, w momencie przejcia na emerytur czciow oraz emerytur w wieku emerytalnym (po podniesieniu wieku emerytalnego) z uwzgldnieniem oraz bez uwzgldnienia wypat emerytur czciowych dla kobiet i mczyzn w zalenoci od daty urodzenia. Emerytury czciowe wypacane bd - dla kobiet od 62 roku ycia do wieku uprawniajcego do przejcia na emerytur, ktre maj przynajmniej 35 lat stau pracy; - dla mczyzn od 65 roku ycia do wieku uprawniajcego do przejcia na emerytur, ktrzy maj przynajmniej 40 lat stau pracy. Emerytury czciowe wypacane w wysokoci 50% emerytury naliczonej dla wieku 62 lat dla kobiet oraz dla wieku 65 lat mczyzn byyby nisze od emerytury minimalnej w danym roku dla osb zarabiajcych najnisze wynagrodzenie niezalenie od daty urodzenia. Wypata emerytury czciowej wpywa na wysoko emerytury naliczanej w wieku uprawniajcym do emerytury. Im duszy jest okres pobierania emerytury czciowej tym wiksze jest obnienie wiadczenia w wieku uprawniajcym do emerytury. - w przypadku kobiet, ktre nie pracuj po otrzymaniu emerytury czciowej wiadczenie w wieku uprawniajcym do emerytury bdzie nisze od 1,7% do 16,4%; - w przypadku kobiet, ktre pracuj po otrzymaniu emerytury czciowej wiadczenie w wieku uprawniajcym do emerytury bdzie nisze od 1,6% do 9,6%;

69

- w przypadku mczyzn, ktrzy nie pracuj po otrzymaniu emerytury czciowej wiadczenie w wieku uprawniajcym do emerytury bdzie nisze od 1,9% do 12,0%; - w przypadku mczyzn, ktrzy pracuj po otrzymaniu emerytury czciowej wiadczenie w wieku uprawniajcym do emerytury bdzie nisze od 1,2% do 8,0%. Zarwno w przypadku kobiet jak i mczyzn emerytura czciowa ustalona w sposb procentowy od wiadczenia naliczonego w wieku 62 lat dla kobiet oraz wieku 65 lat dla mczyzn, powoduje takie same procentowe zmniejszenie wysokoci emerytury w wieku uprawniajcym do emerytury niezalenie od wysokoci wczeniej osiganych zarobkw.

70

Wysoko emerytur czciowych dla kobiet zarabiajcych najnisze wynagrodzenie (sta pracy 33 lata w wieku 60 lat; 35 lat stau pracy w wieku 62 lata; 40 lat stau pracy w wieku 67 lat).
Kobiety dotychczasowy wiek emerytalny prognozowany wiek emerytalny data przejcia na emerytur w wieku 60lat 1 5 9 1 5 9 1 5 9 1 5 9 1 5 9 1 sty-13 sty-14 sty-15 sty-16 sty-17 sty-18 sty-19 sty-20 sty-21 sty-22 sty-23 sty-24 sty-25 sty-26 sty-27 sty-28 w wieku normalnym lut-13 cze-14 pa-15 lut-17 cze-18 pa-19 lut-21 cze-22 pa-23 lut-25 cze-26 pa-27 lut-29 cze-30 pa-31 lut-33 emerytura przyznana w wieku 60 lat 1 095,99 z 1 029,30 z 1 040,53 z 1 032,80 z 1 024,00 z 1 021,11 z 1 008,71 z 1 005,37 z 995,88 z 992,97 z 979,94 z 964,97 z 957,52 z 939,80 z 920,86 z 900,79 z minimalna emerytura w momencie przyznania wiadczenia 799,18 z 825,77 z 828,79 z 833,15 z 837,54 z 841,93 z 846,67 z 851,65 z 856,65 z 861,95 z 867,82 z 873,60 z 879,41 z 885,21 z 891,00 z 896,79 z emerytura po zmianie wysoko emerytury (ceny stae 2012) w z wieku emerytalnego bez uwzgldnienia po zmianach (uwzgldnia wypat emerytur emerytury czciowej) czsciowych 50%(osoba nie pracuje) 50% (osoba pracuje) 1 099,95 z 1 046,56 z 1 076,10 z 1 121,59 z 1 126,52 z 1 142,81 z 1 171,85 z 1 173,45 z 1 192,68 z 1 167,55 z 1 175,76 z 1 208,06 z 1 160,93 z 1 176,29 z 1 309,04 z 1 198,13 z 1 216,79 z 1 361,69 z 1 174,33 z 1 213,91 z 1 376,70 z 1 162,94 z 1 204,07 z 1 386,91 z 1 189,25 z 1 241,42 z 1 435,79 z 1 166,74 z 1 150,73 z 1 159,87 z 1 229,44 z 1 224,67 z 1 248,05 z 1 450,04 z 1 340,67 z 1 380,68 z emerytura w momencie przyznania wiadczenia docelowego 799,18 z 828,79 z 833,15 z 837,54 z 846,67 z 851,65 z 856,65 z 867,82 z 873,60 z 879,40 z 891,00 z 896,79 z 902,56 z 914,06 z 917,79 z 925,51 z wiek przejcia na emerytur czciow

Data urodzenrok 01-sty-53 01-sty-54 01-sty-55 01-sty-56 01-sty-57 01-sty-58 01-sty-59 01-sty-60 01-sty-61 01-sty-62 01-sty-63 01-sty-64 01-sty-65 01-sty-66 01-sty-67 01-sty-68 60 60 60 60 60 60 60 60 60 60 60 60 60 60 60 60

m-c 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

rok 60 60 60 61 61 61 62 62 62 63 63 63 64 64 64 65

m-c

62 62 62 62 62 62 62 62 62 62

71

Wysokoci emerytur w wieku 67 lat z uwzgldnieniem wypat emerytur czciowych w % emerytury w wieku 67 lat bez uwzgldnienia wypat emerytur czciowych dla kobiet zarabiajcych najnisze wynagrodzenie (sta pracy 33 lata w wieku 60 lat; 35 lat stau pracy w wieku 62 lata; 40 lat stau pracy w wieku 67 lat)

Kobiety

dotychczasowy wiek emerytalny

prognozowany wiek emerytalny

data przejcia na emerytur w wieku 60lat

wysoko emerytury (ceny stae 2012) w z

Data urodzenia 01-sty-53 01-sty-54 01-sty-55 01-sty-56 01-sty-57 01-sty-58 01-sty-59 01-sty-60 01-sty-61 01-sty-62 01-sty-63 01-sty-64 01-sty-65 01-sty-66 01-sty-67 01-sty-68

rok 60 60 60 60 60 60 60 60 60 60 60 60 60 60 60 60

m-c 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

rok 60 60 60 61 61 61 62 62 62 63 63 63 64 64 64 65

m-c 1 5 9 1 5 9 1 5 9 1 5 9 1 5 9 1

sty-13 sty-14 sty-15 sty-16 sty-17 sty-18 sty-19 sty-20 sty-21 sty-22 sty-23 sty-24 sty-25 sty-26 sty-27 sty-28

wiek przejcia po zmianach (uwzgldnia wypat emerytury w wieku na emerytur czciowej) emerytura po zmianach bez uwzgldnienia normalnym czciow emerytur czsciowych = 100% 50%(osoba nie pracuje) 50% (osoba pracuje) lut-13 cze-14 pa-15 lut-17 cze-18 pa-19 lut-21 62 98,3% 98,4% cze-22 62 96,6% 97,3% pa-23 62 88,7% 89,9% lut-25 62 88,0% 89,4% cze-26 62 85,3% 88,2% pa-27 62 83,9% 86,8% lut-29 62 82,8% 86,5% cze-30 62 80,5% 84,8% pa-31 62 85,8% 91,3% lut-33 62 84,0% 90,4%

72

Wysoko emerytur czciowych dla kobiet zarabiajcych 100% przecitnego wynagrodzenia (sta pracy 33 lata w wieku 60 lat; 35 lat stau pracy w wieku 62 lata; 40 lat stau pracy w wieku 67 lat)

Kobiety

dotychczasowy wiek emerytalny

prognozowany wiek emerytalny

data przejcia na emerytur w wieku 60lat w wieku normalnym lut-13 cze-14 pa-15 lut-17 cze-18 pa-19 lut-21 cze-22 pa-23 lut-25 cze-26 pa-27 lut-29 cze-30 pa-31 lut-33 emerytura przyznana w wieku 60 lat 1 868,26 z 1 804,50 z 1 836,94 z 1 842,21 z 1 846,36 z 1 855,77 z 1 855,02 z 1 865,04 z 1 871,50 z 1 884,00 z 1 885,94 z 1 885,41 z 1 892,17 z 1 888,57 z 1 883,82 z 1 878,12 z

Data urodzenrok 01-sty-53 01-sty-54 01-sty-55 01-sty-56 01-sty-57 01-sty-58 01-sty-59 01-sty-60 01-sty-61 01-sty-62 01-sty-63 01-sty-64 01-sty-65 01-sty-66 01-sty-67 01-sty-68 60 60 60 60 60 60 60 60 60 60 60 60 60 60 60 60

m-c 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

rok 60 60 60 61 61 61 62 62 62 63 63 63 64 64 64 65

m-c 1 5 9 1 5 9 1 5 9 1 5 9 1 5 9 1

minimalna emerytura w momencie przyznania wiadczenia 799,18 z 825,77 z 828,79 z 833,15 z 837,54 z 841,93 z 846,67 z 851,65 z 856,65 z 861,95 z 867,82 z 873,59 z 879,41 z 885,21 z 891,00 z 896,79 z

sty-13 sty-14 sty-15 sty-16 sty-17 sty-18 sty-19 sty-20 sty-21 sty-22 sty-23 sty-24 sty-25 sty-26 sty-27 sty-28

emerytura po zmianie wysoko emerytury (ceny stae 2012) w z wieku emerytalnego bez uwzgldnienia po zmianach (uwzgldnia wypat emerytur emerytury czciowej) czsciowych 50%(osoba nie pracuje) 50% (osoba pracuje) 1 875,88 z 1 838,59 z 1 905,49 z 2 009,29 z 2 042,98 z 2 090,65 z 2 171,24 z 2 174,84 z 2 210,08 z 2 181,85 z 2 200,45 z 2 260,85 z 2 197,15 z 2 231,96 z 2 464,61 z 2 288,92 z 2 333,00 z 2 597,84 z 2 274,85 z 2 364,55 z 2 653,19 z 2 286,13 z 2 379,36 z 2 653,19 z 2 363,73 z 2 481,99 z 2 709,94 z 2 357,00 z 2 365,03 z 2 427,81 z 2 499,06 z 2 532,60 z 2 627,65 z 2 846,88 z 2 769,63 z 2 904,05 z

emerytura w momencie przyznania wiadczenia docelowego 799,18 z 828,79 z 833,15 z 837,54 z 846,67 z 851,65 z 856,65 z 867,82 z 873,60 z 879,40 z 891,00 z 896,79 z 902,56 z 914,06 z 917,79 z 925,51 z

wiek przejcia na emerytur czciow

62 62 62 62 62 62 62 62 62 62

73

Wysokoci emerytur w wieku 67 lat z uwzgldnieniem wypat emerytur czciowych w % emerytury w wieku 67 lat bez uwzgldnienia wypat emerytur czciowych dla kobiet zarabiajcych 100% przecitnego wynagrodzenia (sta pracy 33 lata w wieku 60 lat; 35 lat stau pracy w wieku 62 lata; 40 lat stau pracy w wieku 67 lat).
y y wiek emerytalny rok 60 60 60 60 60 60 60 60 60 60 60 60 60 60 60 60 m-c 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 p g y emerytalny rok 60 60 60 61 61 61 62 62 62 63 63 63 64 64 64 65 m-c 1 5 9 1 5 9 1 5 9 1 5 9 1 5 9 1 p j emerytur wiek przejcia wysoko emerytury (ceny stae 2012) w z w wieku w wieku na emerytur po zmianach (uwzgldnia wypat emerytury 60lat normalnym czciow czciowej) emerytura po zmianach bez uwzgldnienia 50%(osoba nie pracuje) 50% (osoba pracuje) sty-13 lut-13 sty-14 cze-14 sty-15 pa-15 sty-16 lut-17 sty-17 cze-18 sty-18 pa-19 sty-19 lut-21 62 98,2% 98,4% sty-20 cze-22 62 96,5% 97,3% sty-21 pa-23 62 89,1% 90,6% sty-22 lut-25 62 88,1% 89,8% sty-23 cze-26 62 85,7% 89,1% sty-24 pa-27 62 86,2% 89,7% sty-25 lut-29 62 87,2% 91,6% sty-26 cze-30 62 82,8% 87,8% sty-27 pa-31 62 85,4% 91,4% sty-28 lut-33 62 83,6% 90,5%

Kobiety Data urodzenia 01-sty-53 01-sty-54 01-sty-55 01-sty-56 01-sty-57 01-sty-58 01-sty-59 01-sty-60 01-sty-61 01-sty-62 01-sty-63 01-sty-64 01-sty-65 01-sty-66 01-sty-67 01-sty-68

74

Wysokoci emerytur czciowych mczyzn zarabiajcych najnisze wynagrodzenie (sta pracy 40 lata w wieku 65 lat; 42 lat stau pracy w wieku 67 lat)
dotychczasowy wiek emerytalny prognozowany wiek emerytalny data przejcia na emerytur w wieku 65lat 5 9 1 5 9 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 sty-14 sty-15 sty-16 sty-17 sty-18 sty-19 sty-20 sty-21 sty-22 sty-23 sty-24 sty-25 sty-26 sty-27 sty-28 sty-29 sty-30 sty-31 sty-32 sty-33 emerytura w wieku przyznana w wieku 65 lat normalnym cze-14 pa-15 lut-17 cze-18 pa-19 sty-21 sty-22 sty-23 sty-24 sty-25 sty-26 sty-27 sty-28 sty-29 sty-30 sty-31 sty-32 sty-33 sty-34 sty-35 1 432,45 z 1 451,53 z 1 454,84 z 1 457,86 z 1 458,31 z 1 456,74 z 1 457,22 z 1 461,78 z 1 463,66 z 1 463,75 z 1 461,81 z 1 458,43 z 1 454,47 z 1 448,84 z 1 442,36 z 1 435,65 z 1 427,17 z 1 418,23 z 1 407,51 z 1 396,19 z

Mczyni

Data urodzen rok 01-sty-49 01-sty-50 01-sty-51 01-sty-52 01-sty-53 01-sty-54 01-sty-55 01-sty-56 01-sty-57 01-sty-58 01-sty-59 01-sty-60 01-sty-61 01-sty-62 01-sty-63 01-sty-64 01-sty-65 01-sty-66 01-sty-67 01-sty-68 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65

m-c 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

rok 65 65 66 66 66 67 67 67 67 67 67 67 67 67 67 67 67 67 67 67

m-c

minimalna emerytura w momencie przyznania wiadczenia 825,77 z 828,79 z 833,15 z 837,54 z 841,93 z 846,67 z 851,65 z 856,65 z 861,95 z 867,82 z 873,60 z 879,41 z 885,21 z 891,00 z 896,79 z 902,56 z 908,31 z 914,06 z 919,79 z 925,51 z

wysoko emerytury (ceny stae 2012) w z po zmianach (uwzgldnia wypat emerytury czciowej 50%(osoba nie pracuje) 50% (osoba pracuje) 1 432,40 z 1 440,11 z 1 457,05 z 1 471,39 z 1 509,69 z 1 531,71 z 1 510,06 z 1 539,63 z 1 515,83 z 1 553,68 z 1 569,62 z 1 615,77 z 1 573,36 z 1 620,69 z 1 575,01 z 1 623,54 z 1 574,52 z 1 624,25 z 1 573,28 z 1 624,28 z 1 569,96 z 1 622,23 z 1 565,58 z 1 619,16 z 1 560,29 z 1 615,21 z 1 554,09 z 1 610,38 z 1 547,50 z 1 605,20 z 1 539,02 z 1 598,12 z 1 529,25 z 1 589,77 z 1 518,93 z 1 580,91 z 1 506,57 z 1 570,00 z 1 492,63 z 1 557,52 z

emerytura po zmianie minimalna emerytura w wieku emerytalnego momencie przyznania bez uwzgldnienia wiadczenia emerytur czsciowych docelowego 1 457,53 z 1 503,78 z 1 585,95 z 1 609,35 z 1 639,95 z 1 724,28 z 1 731,76 z 1 737,39 z 1 740,90 z 1 743,27 z 1 743,26 z 1 742,19 z 1 740,15 z 1 736,90 z 1 733,17 z 1 727,56 z 1 720,92 z 1 713,49 z 1 703,91 z 1 693,03 z 828,79 z 833,15 z 841,93 z 846,67 z 851,65 z 856,65 z 861,95 z 867,82 z 873,60 z 879,41 z 885,21 z 891,00 z 896,79 z 902,56 z 908,32 z 914,06 z 919,79 z 925,51 z 931,21 z 936,90 z

75

Wysokoci emerytur w wieku 67 lat z uwzgldnieniem wypat emerytur czciowych w % emerytury w wieku 67 lat bez uwzgldnienia wypat emerytur czciowych dla mczyzn zarabiajcych najnisze wynagrodzenie (sta pracy 40 lata w wieku 65 lat; 42 lat stau pracy w wieku 67 lat).

Mczyni

dotychczasowy wiek emerytalny

prognozowany wiek emerytalny

data przejcia na emerytur w wieku normalnym cze-14 pa-15 lut-17 cze-18 pa-19 sty-21 sty-22 sty-23 sty-24 sty-25 sty-26 sty-27 sty-28 sty-29 sty-30 sty-31 sty-32 sty-33 sty-34 sty-35 wiek przejcia na emerytur czciow 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65

wysoko emerytury (ceny stae 2012) w z po zmianach (uwzgldnia wypat emerytury czciowej) emerytura po zmianach bez uwzgldnienia emerytur czsciowych = 100% 50%(osoba nie pracuje) 50% (osoba pracuje) 98,3% 98,8% 96,9% 97,8% 95,2% 96,6% 93,8% 95,7% 92,4% 94,7% 91,0% 93,7% 90,9% 93,6% 90,7% 93,4% 90,4% 93,3% 90,2% 93,2% 90,1% 93,1% 89,9% 92,9% 89,7% 92,8% 89,5% 92,7% 89,3% 92,6% 89,1% 92,5% 88,9% 92,4% 88,6% 92,3% 88,4% 92,1% 88,2% 92,0%

Data urodzenia 01-sty-49 01-sty-50 01-sty-51 01-sty-52 01-sty-53 01-sty-54 01-sty-55 01-sty-56 01-sty-57 01-sty-58 01-sty-59 01-sty-60 01-sty-61 01-sty-62 01-sty-63 01-sty-64 01-sty-65 01-sty-66 01-sty-67 01-sty-68

rok 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65

m-c 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

rok 65 65 66 66 66 67 67 67 67 67 67 67 67 67 67 67 67 67 67 67

m-c 5 9 1 5 9 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

w wieku 65lat sty-14 sty-15 sty-16 sty-17 sty-18 sty-19 sty-20 sty-21 sty-22 sty-23 sty-24 sty-25 sty-26 sty-27 sty-28 sty-29 sty-30 sty-31 sty-32 sty-33

76

Wysokoci emerytur czciowych dla mczyzn zarabiajcych 100% przecitnego wynagrodzenia (sta pracy 40 lata w wieku 65 lat; 42 lat stau pracy w wieku 67 lat)

Mczyni

dotychczasowy wiek emerytalny

prognozowany wiek emerytalny

data przejcia na emerytur w wieku 65lat emerytura w wieku przyznana w wieku normalnym 65 lat cze-14 pa-15 lut-17 cze-18 pa-19 sty-21 sty-22 sty-23 sty-24 sty-25 sty-26 sty-27 sty-28 sty-29 sty-30 sty-31 sty-32 sty-33 sty-34 sty-35 2 563,11 z 2 613,59 z 2 636,44 z 2 659,44 z 2 678,50 z 2 694,59 z 2 715,28 z 2 744,42 z 2 769,59 z 2 792,36 z 2 812,23 z 2 830,39 z 2 848,45 z 2 864,32 z 2 879,62 z 2 895,50 z 2 909,08 z 2 922,90 z 2 934,28 z 2 945,69 z

Data urodzen rok 01-sty-49 01-sty-50 01-sty-51 01-sty-52 01-sty-53 01-sty-54 01-sty-55 01-sty-56 01-sty-57 01-sty-58 01-sty-59 01-sty-60 01-sty-61 01-sty-62 01-sty-63 01-sty-64 01-sty-65 01-sty-66 01-sty-67 01-sty-68 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65

m-c 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

rok 65 65 66 66 66 67 67 67 67 67 67 67 67 67 67 67 67 67 67 67

m-c 5 9 1 5 9 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

minimalna emerytura w momencie przyznania wiadczenia 825,77 z 828,79 z 833,15 z 837,54 z 841,93 z 846,67 z 851,65 z 856,65 z 861,95 z 867,82 z 873,60 z 879,41 z 885,21 z 891,00 z 896,79 z 902,56 z 908,31 z 914,06 z 919,79 z 925,51 z

wysoko emerytury (ceny stae 2012) w z po zmianach (uwzgldnia wypat emerytury czciowej 50%(osoba nie pracuje) 50% (osoba pracuje) 2 563,03 z 2 580,51 z 2 623,55 z 2 656,03 z 2 735,85 z 2 785,75 z 2 754,69 z 2 821,69 z 2 784,17 z 2 869,94 z 2 903,41 z 3 008,00 z 2 931,70 z 3 038,98 z 2 957,03 z 3 067,01 z 2 979,38 z 3 092,08 z 3 001,33 z 3 116,90 z 3 020,31 z 3 138,77 z 3 038,35 z 3 159,79 z 3 055,70 z 3 180,18 z 3 072,41 z 3 199,99 z 3 089,55 z 3 220,32 z 3 104,01 z 3 237,95 z 3 117,17 z 3 254,32 z 3 130,46 z 3 270,93 z 3 140,82 z 3 284,58 z 3 149,17 z 3 296,23 z

emerytura po zmianie minimalna emerytura w wieku emerytalnego momencie przyznania wiadczenia bez uwzgldnienia docelowego emerytur czsciowych 2 612,28 z 2 714,16 z 2 883,97 z 2 949,42 z 3 028,05 z 3 208,54 z 3 245,63 z 3 280,33 z 3 312,25 z 3 343,20 z 3 370,76 z 3 397,53 z 3 423,70 z 3 448,80 z 3 474,30 z 3 497,38 z 3 519,90 z 3 542,36 z 3 561,90 z 3 580,33 z 828,79 z 833,15 z 841,93 z 846,67 z 851,65 z 856,65 z 861,95 z 867,82 z 873,60 z 879,41 z 885,21 z 891,00 z 896,79 z 902,56 z 908,32 z 914,06 z 919,79 z 925,51 z 931,21 z 936,90 z

sty-14 sty-15 sty-16 sty-17 sty-18 sty-19 sty-20 sty-21 sty-22 sty-23 sty-24 sty-25 sty-26 sty-27 sty-28 sty-29 sty-30 sty-31 sty-32 sty-33

77

Wysokoci emerytur w wieku 67 lat z uwzgldnieniem wypat emerytur czciowych w % emerytury w wieku 67 lat bez uwzgldnienia wypat emerytur czciowych dla mczyzn zarabiajcych 100% przecitnego wynagrodzenia (sta pracy 40 lata w wieku 65 lat; 42 lat stau pracy w wieku 67 lat)

Mczyni

dotychczasowy wiek emerytalny

prognozowany wiek emerytalny

data przejcia na emerytur w wieku normalnym cze-14 pa-15 lut-17 cze-18 pa-19 sty-21 sty-22 sty-23 sty-24 sty-25 sty-26 sty-27 sty-28 sty-29 sty-30 sty-31 sty-32 sty-33 sty-34 sty-35 wiek przejcia na emerytur czciow 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65

wysoko emerytury (ceny stae 2012) w z po zmianach (uwzgldnia wypat emerytury czciowej) emerytura po zmianach bez uwzgldnienia emerytur czsciowych = 100% 50%(osoba nie pracuje) 50% (osoba pracuje) 98,1% 98,8% 96,7% 97,9% 94,9% 96,6% 93,4% 95,7% 91,9% 94,8% 90,5% 93,7% 90,3% 93,6% 90,1% 93,5% 90,0% 93,4% 89,8% 93,2% 89,6% 93,1% 89,4% 93,0% 89,3% 92,9% 89,1% 92,8% 88,9% 88,8% 88,6% 88,4% 88,2% 88,0% 92,7% 92,6% 92,5% 92,3% 92,2% 92,1%

Data urodzenia 01-sty-49 01-sty-50 01-sty-51 01-sty-52 01-sty-53 01-sty-54 01-sty-55 01-sty-56 01-sty-57 01-sty-58 01-sty-59 01-sty-60 01-sty-61 01-sty-62 01-sty-63 01-sty-64 01-sty-65 01-sty-66 01-sty-67 01-sty-68

rok 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65 65

m-c 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

rok 65 65 66 66 66 67 67 67 67 67 67 67 67 67 67 67 67 67 67 67

m-c 5 9 1 5 9 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

w wieku 65lat sty-14 sty-15 sty-16 sty-17 sty-18 sty-19 sty-20 sty-21 sty-22 sty-23 sty-24 sty-25 sty-26 sty-27 sty-28 sty-29 sty-30 sty-31 sty-32 sty-33

78

Wysoko emerytur z systemu rolniczego Wyduenie wieku emerytalnego w systemie ubezpieczenia spoecznego rolnikw nie spowoduje znaczcego wzrostu wysokoci emerytur rolniczych. Wyduenie wieku emerytalnego i stau ubezpieczeniowego o rok spowoduje wzrost emerytury podstawowej o 0,5 %, tj. obecnie 3,64 z. Po wydueniu stau ubezpieczeniowego o 7 lat, emeryt zyska odpowiednio 3,5% emerytury podstawowej, tj. 25,49 z miesicznie w warunkach obecnych. Wypata emerytur czciowych w wieku 62 lat dla kobiet lub 65 lat dla mczyzn nie wpywa na wysoko emerytury przysugujcej w wieku 67 lat. Wysoko emerytury czciowej ma wynosi 50% kwoty emerytury (na dzie ustalenia prawa do emerytury czciowej). Ocena wpywu na sytuacj i rozwj regionalny Projektowane rozwizania nie maj bezporedniego wpywu na sytuacj i rozwj regionalny.

79