RYNEK EUROPEJSKI: RYNEK EUROPEJSKI - zintegrowany rynek, ktrego granice wyznaczaj granice zewntrzne Unii Europejskiej (tzw.

rynek wewntrzny UE). Program jego utworzenia zawarty by w Biaej Ksidze z 1985. umoliwienie swobodnego przepywu dbr, kapitau, usug i siy roboczej wewntrznych krajw UE. Jednolity Rynek Europejski w zaoeniu ma by specyficznym organizm gospodarczy, a jednoczenie zbiorem regu wsplnej polityki ekonomicznej. Jego cel to doprowadzenie do takich zmian strukturalnych w gospodarkach krajw czonkowskich, aby zwikszy zdolno UE do kreowania konkurencyjnoci, wzrostu ekonomicznego i zatrudnienia. WARUNKI INTEGRACJI: pooenie geograficzne wsplne interesy wsplna infrastruktura stabilno polityczna PLUSY INTEGRACJI: swoboda przemieszczania si rozwj gospodarczy wiksza konkurencja szerszy rynek zbytu

ETAPY INTEGRACJI: STREFA WOLNEGO HANDLU likwidacja barier w handlu na artykuy przemysowe i cz rolnych z NAFTA, EFTA, CEFTA, UE 2, Norwegi i meksykiem UNIA CELNA wsplna polit celna wobec pastw trzecich np. UE z Turcj. WE wprowadzia uni celn w 1968 r. efekt przesunicia ronie handel wewntrzny, przesunicie rda zakupw do WE efekt kreacji handlu zwikszenie obrotw handl w WE dyskryminacja pastw trzecich WSPLNY RYNEK 1993 r. 4 swobody unia celna + swobodny przepyw osb + kapitau + usug. Wsplny rynek wewntrzny jest niezaleny od wsplnych polityk UNIA GOSPODARCZO WALUTOWA Do zaistnienia wystarczy usztywni kursy nie trzeba wsplnej waluty EBC wsplna polityka walutowa ma charakter ponadnarodowy jest ujednolicona wsplne rezerwy walutowe od 1999r UNIA POLITYCZNA pena integracja gospodarcza wewntrzna i zewntrzna.

RYNEK EUROPEJSKI teoria funkcjonalna gwne zaoenia spike over - od EWG teoria federalizmu wsplna waluta, brak granic, wyszo prawa WE, obywatelstwo UE teoria konfederalizmu polityka energetyczna, jednomylno, kompetencje wycznie dla WE

I FILAR 30 OBSZARW/POLITYK Obszary dot wycznej kompetencji wsplnoty: polityka monetarna, rolna, konkurencji, transportu, handlu, celna obszary dot. kompetencji mieszanych regionalna, ochrona rodowiska, ryynek wewntrzny, zatrudnienia, badania i rozwoju obszary wycznej kompetencji pastw kulturalna, zdrowotna, edukacyjna podejmowanie decyzji wikszo kwalifikowana wyjtek podatki i polityka spoeczna EWOLUCJA TRAKTATU O EWG: zmiana [uzupeniony] przez JAE w 1986 r zmiana przez traktaty akcesyjne i fuzyjne zmiana przez mastricht ---- TUE----zmienioiny na TA WSPLNY RYNEK WGLA I STALI 1953 r. EWWiS ewwis powouje Wysok Wadz organ ponadnarodowy charakter sektorowy ujednolicenie stawek transportowych KONFERENCJA MIDZYNARODOWA W MESSYNIE 1955 r. p.h. Spaak przygotowanie traktatw o EUROATOMIE i EWG podpisane w 1957 r na czas nieokrelony polityka przemysowa podstawy ewwis EUROATOM: 1957 r. powsta w celu poszukiwania nowych rde energii kontrola innych pastw posiadajcych bro zjednoczenie europy na pocztku zimnej wojny GWNE CELE: rozwj przemysu i bada wssplne normy bezpieczenstwa utworzenie wsplnego rynku wsplny orodek bada EUROATOM 1991 r. EUROPEJSKA KARTA ENERGETYCZNA EUROATOM + OECD + kraje byego ZSRR wojna Jom Kippur 70% wysze ceeny ropy zwikszenie uycia energii atomowej z 1,9 na 50% plan z 2000 r. EWG 1957 r. EUROPEJSKA WSPLNOTA GOSPODARCZA: POSTANOWIENIA: utworzenie wsplnego rynku 12 lat = 3x4 lata max do 15 lat wsplna polityka transportowa i handlowa wsplne reguy konkurencji europejski fundusz spoeczny wsppraca walutowa komitet walutowy EBI europejski bank inwestycyjny dziaajca od 1 stycznia 1958, na mocy Traktatu Rzymskiego z 1957 o utworzeniu EWG, instytucja finansowa Unii Europejskiej. Jego akcjonariuszami s pastwa czonkowskie Wsplnoty. Siedziba mieci si w Luksemburgu. Stowarzyszenie ze wsplnot terytoriw zalenych i obszarw zamorskich. JAE JEDNOLITY AKT EUROPEJSKI 1 LIPCA 1987 r

PRZYCZYNY PODPISANIA parali instytucjonalny zmiana sposobu podejmowania decyzji min okres 15 lat a nie zrealizowano 4 swobd data utworzenia rynku stracia moc prawn Jacques Delors - ustali ostateczn dat JAE na 31.12.1992 r. powstania rynku wewntrznego 1986 r. - biaa ksiga propozycje rozwiza prawnych na drodze do zniesienia barier wewntrznych brak podstaw traktatowych na ochron rodowiska wsp. walutowe, polityk spjnoci. Akt podpisano w 3 turach: opnienie dania, grecja, wochy. Dania miaa referendum, grecy chcieli zmian podejmowania decyzji a wosi wsparli grekw.

POSTANOWIENIA JAE: ustanowienie rynku wewntrznego podstawy prawne dla nowych polityk zmiana sposobu podejmowania decyzji wikszo kwalifikowana przy rynku wewntrznym wyjtki podatki i przepy osb. Instytucje wicej kompetencji dla PE, RE ma podstawy prawne. TUE 1992 TRAKTAT O UNII EUROPEJSKIE Z MASTRICHT 1992 r. wprowadzony ze wzgldu na UWG 1989 3 etapy zwikszenie roli politycznej wsplnoty kohl i mitterrand - memorandum - propozycja zwoania 2 konferencji jedna dotyczca UGW i druga caej reszty Dania odrzucia traktat na samym pocztku bo nie chciaa euro bya w ERM II. Problem z ratyfikacj by w Niemczech. WB dostaa klauzul OPT-OUT problem WB KARTA SOCJALNA 89 r. francja tak jak dania zrobia referendum i ledow si udao 51%. POSTANOWIENIA TUE: EWG zmienia si w WE Powstaje UE pojcie 3 filarw nowe obszary ugw obywatelstwo ue ochrona konsumenta polityka kulturalna edukacyjna ochrony zdrowia sieci transeuropejskie

Obywatelstwo prawa i obowizki wyborcze do PE i lokalne petycje do PE, RPO UE opieka dyplomatyczna i konsumencka swobodny przepyw osb w ramach polityki regionalnej fundusz spjnoci [ochr rodowiska i infrastruktura] i komitet regionw karta socjalna i ukad z schangen 3 FILAR 3 FILAR

polityka azylowa imigracyjna wizowa wsppraca sadowa w spr karnych wsppraca policyjna

TA TRAKTAT AMSTERDAMSKI 1997-1999 PO CO? Zapowiedziany w TUE rewizja II i III filaru poszerzenie UE na wschd potrzeba reformy instytucjonalnej adnego z zaoe nie udao si osign. POSTANOWIENIA TA: kwestie spoeczne Karta Socjalna wczona do III filaru. Przeniesienie do I fiilaru spr cywilnych, polityki azylowej wizowej i imigracyjnej warunek WB decyzje jednomylne ws. spoecznych. Ustanowienie wysokiego przeststawiciela ds. WPZiB WSPLNY RYNEK: mia powsta w 1969r. Biaa ksiga deloresse'a 1985 r definiowa wolny rynek, dawa propozycje rozwiza prawnych, okrelaa swobody, okrelaa bariery techniczne podatkowe i fizyczne ws. swobodnego przepywu towarw JAE 31.12.1992 koniec budowy wsplnego rynku ZASADY RYNKU WEWNTRZNEGO: zakaz dyskryminacji jawnej i niejawnej proporcjonalnoci dziaania WE s proporcj do zapisw traktatu subsydiarno zakaz stosowania ogranicze. SWOBODNY PRZEPYW TOWARW SPT jest w nim najwicej regulacji prawnych ze wszystkich swbd CO TO? Zakaz ogranicze (celnych i taryfowych) zakaz monopoli pastwowych wsplna taryfa celna z krajami trzecimi wsplne wymogi techniczne brak kontroli na granicach brak poj eksport/import w ramach UE wyczono z przepywu: euroatom produkty rolne bro leki ze wzgldu na ochron zdrowia i dobro publiczne wymiar zewntrzny unia celna KOLUMNY STAWEK CELNYCH: autonomiczne kraje nie nalece do WE i nie objte KNU umowne dot. pastw KNU, negocjowalne KNU kraje najwikszego uprzywilejowania. CO NA PRODUKTY ROLNE s wysokie bo: protekcjonizm

na towary rolne liberalizacje wystpuj od WTO 97 r. proces taryfikacji GATT kaza umieci opaty wyrwnawcze wysze co SPOSOBY USTALANIA CA: od wartoci towaru od iloci towaru od wartoci i iloci towaru

STAWKI CELNE maj charakter zwizanych nie mona ich zmienia, podwyszenie narzuca za sob konieczno rekompensaty. BARIERY CELNE: administracyjna i techniczna ADMINISTRACYJNA - kontrola towarw przy przekraczaniu granicy w tym wypadku przepyw towaru trwa duej i by bardziej kosztowny. Przewonik musia wypeni ok 70 formularzy. SAD jednolity dokument administracyjny 1988r. - nie obowizuje ju w unii ale obowizuje w handlu z pastwami trzecimi. TECHNICZNE wymagania jakie pastwa stawiaj towarom zdaao e w jednym miejscu towar by dopuszczany a w drugim nie. Stare podejcie lata 60 ujednolicenie standardw takie same dla caej unii. Decyzje jednomylne , czasochonne i szyba traciy wano Nowe podejcie harmonizacja zamiast ujednolicenia. Wymogi techniczne odnosz si do bezpieczestwa znak CE dla potwierdzenia Globalne podejcie wprowadza moduy A-H do znaku CE im wysza litera tym wiksza kontrola jakoci. Normy zharmonizowane okrela Europejski Komitet Normalizacyjny, producent nie musi wykorzystywa europejskich norm EN, nadzr rynku w PL ma UOKiK, odpowiedzialno za towar ponosi producent. zasady wzajemnego uznawania norm towar dopuszczony w jednym kraju UE musi by dopuszczony w innych krajach UE. FISKALNE zrnicowane podatki wpywaj na cen produktu, podatek VAT, akcyza. Podatek VAT od 1970 r w UE , 15 % stawka zredukowana 5 % na leki ywnos stawka rdnia 19%, 20% wgry, 15% cypr AKCYZA: harmonizacyjna oleje mineralne, surowce energetyczne, alkohol, papierosy ustalono min. poziom akcyzy na papierosy, min. 57% od ceny detalicznej

SWOBODNY PRZEPYW USUG SPU usugobiorca moe korzysta z usug wiadczonych przez zagranicznych usugodawcw, a ci maj prawo wiadczy swoje usugi na terenie krajw czonkowskich UE. Brak jednolitej definicji usugi. - wiadczenie wykonywane za wynagrodzenie CECHY USUUGI: czasowo usugi jest odpatna transgraniczno jest niematerialna zmienno TYPY USUGI PODLEGAJCE POD REGULACJE wykonywanie wolnych zawodw dziaalno rzemielnicza

GATT ukad oglny ws. handlu usugami. Cz WTO, wynegocjowany podczas rundy urugwajskiej. Obowizuje w skali midzynarodowej Wsplnota funkcjonuje w ramach GATS reprezentowane przez KE. Po traktacie z nicei pastwa przekazay wsplnocie prawo do negocjowaniaa umw o handlu usugami.wyjtki to edukacja, kultura, zdrowie. KE negocjuje ale pastwa podejmuj decyzje. ZASADY SPOSOBY TRANSFERU: usuga sama si przemieszcza usugodawca i usugobiorca pozostaj w swoich krajach usugodawca si przemieszcza. Trzeba mie pozwolenie nie dot. UE. Osoby fizyczne usugobiorca si przemieszcza przemieszcza si usugi za pomoc obecnoci handlowej filia za granic kraj sam decyduje jakie bd udogodnienia dla zagranicznych usugodawcw ukad GATS obowizuje WE w stosunkach z krajami trzecimi.

BARIERY W PRZYPADKU SWOBODNEGO PRZEPYWU USUG: okresy przejciowe protekcjonistyczne traktowanie wasnych obywateli monopole pastwowe np. telekomunikacyjne kady kraj ma odrbne regulacje prawne nieuznawanie kwalifikacji obowizkowe czonkostwo w konkretnym stowarzyszeniu obowizek uywania lokalnych produktw ZASADY SWOBODNEGO PRZEPYWU OSB: kraju pochodzenia - przedsibiorca musi wiadczy usugi zgodnie z prawem obowizujcym w kraju z ktrego si wywodzi to samo dot. pacy podatkw itp. kraju przeznaczenia obowizuj nas prawo podatki stawki przyjte w kraju w jakim wiadczymy usug. DYREKTYWA USUGOWA: czciowa liberalizacja rynku usug likwidacja barier zwikszenie komercyjnoci zasada swobody wiadczenia usug dziaalno na wasny rachunek, za wynagrodzenie WYJTKI: nieekonomiczne edukacja finansowe banki usugi sieci cznoci elektronicznej transport agencje pracy tymczasowej system opieki zdrowotnej hazard audiowizualne opieka nad dziemi.

Europejski Obszar Gospodarczy, EOG strefa wolnego handlu i Wsplny Rynek obejmujce kraje Unii Europejskiej i Europejskiego

Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA) (z wyjtkiem Szwajcarii) EOG opiera si na czterech fundamentalnych wolnociach: o swobodzie przepywu ludzi o kapitau o towarw o usug. utworzeniu EOG podpisano w Porto 2 maja 1992 roku. Wejcie w ycie ukadu opniao si z powodu odrzucenia go w referendum w Szwajcarii w grudniu 1992 roku. Po wykluczeniu odniesie do Szwajcarii z umowy, ostatecznie wesza ona w ycie 1 stycznia 1994 roku. Na mocy umowy z Porto obywatele wszystkich pastw nalecych do EOG mog si swobodnie przemieszcza, osiedla i nabywa nieruchomoci na ich terenie. W zamian EFTA oy na unijny Fundusz Spjnoci Kraje EFTA przyjy do swojego ustawodawstwa du cz szczegowych przepisw wsplnotowych (nie dotyczy to jednak m.in. polityki rolnej czy walutowej). Wan cech EOG jest to, i realizuje swoj dziaalno na poziomie pierwszego i trzeciego etapu integracji, strefy wolnego handlu i Wsplnego Rynku, wyczajc drugi etap, uni celn.

Struktura Instytucjonalna

Rada - organ decyzyjny i ustawodawczy (czonkowie Rady Unii Europejskiej, Komisji Europejskiej i po 1 ministrze danego resortu z 3 pastw EFTA). Wsplny Komitet - organ wykonawczy i arbitraowy (czonkowie Komisji Europejskiej i przedstawiciele rzdw 3 pastw EFTA w rwnej liczbie). Wsplny Komitet Parlamentarny - organ doradczy (delegaci Parlamentu Europejskiego i parlamentw narodowych 3 pastw EFTA w rwnej liczbie). Komitet Konsultacyjny - organ doradczy (czonkowie Komitetu Ekonomiczno-Spoecznego UE i Komitetu Konsultacyjnego EFTA w rwnej liczbie).

Kraje tworzce Europejski Obszar Gospodarczy Kraje EFTA Kraje UE

SWOBODNY PRZEPYW KAPITAU SPK nie ma adnych wyjtkw dziki niej istniej inne swobody powszechna liberalizacja przepyww kapitaowych bez niej nie istniao by UGW swobodny import i eksport kapitauu w kadej postacii lokaty kredyty papiery w itp. DYREKTYWY:

lata 60 zniesienie ogranicze dewizowych podzia kapitau na list A i B uwolniony, C warunek uwolniony [po destabilizacji ryku mona wrci do ogranicze] i D zniewolony[kapita krtkoterminowy]. SPEKULACJE: od 68 do 80 zastj kryzysy naftowe upadek bretton woods dyrektywa z 1986 r. uwolniono nowe formy kapitau papiery wartociowe i kredyty dyrektywa z 1988 r. - pena liberalizacja przepyww kapitaowych. OKRES PRZEJCIOWY DLA gRECJI DO 93 HISZPANII portugalii i irlandii do 1992 r.. OD 1.01.1999 ZACZ FUNKCJONOWA WSPLNY RYNEK

SWOBODNY PRZEPYW OSB SPO oznacza moliwo osiedlania, pracy i nauki na terenie UE na pocztku objo tylko pracownikw. Pniej ich rodziny, emerytw uczniw i z dz. gosp. REGULACJE PRAWNE: prawa ubezpiecze przyjedajc gdzie jestemy objci prawem socjalnym nowego pastwa. Wracajc wypracowane pienidze s nam przesyane do kraju. Uznawanie dyplomw i kwalifikacji obywatelstwo ue daje prawa wyborcze, opiek dyplomatyczn strefa schangen z 1985 r. konwencja wykonawcza wprowadza rodki kompensacyjne w celu wyrwnania deficytu bezpieczestwa SiS. Kady kraj ma swj umieszcza tu przedmioty skradzione itp. obecnie trzeba nalee do systemu aby wej do schangen. Jest to dorobek unii,. Cypr bugariaa i rumunia nie nale do schangen norwegia irlandia szwajcaria lichenstein nale nor i irl nalea bo s stowarzyszeni w EOG wic s na nich rozciagniete 4 swobody. SWOBODA PRZEDSIBIORCZOCI: jest uzupenieniem rynku 4 swobd prawo do prowadzenia dziaalnoci gospodarczej char. Transgraniczny KTO MOE KORZYSTA: przedsibiorstwa obywatele WYCZENIA: - odmowa prowadzenia dzia gosp w danym kraju porzdek publiczny dziaalno dot. wadzy publicznej utrata zdrowia przez obywateli zagroenie STRATEGIA LIZBOSKA: plan uchwalony w 2000 r.w lizbonie wsplny rynek nie wystarczy. W ten sposb chciano przypieszy rozwj gospodarczy, spoeczny i ekologiczny 3 filary wzrost gosp na poziomie 3 %, 2005 r. NOWA STRATEGIA LIZBOSKA naley skupi si na wzrocie gospodarczym i miejscami pracy , gosp oparta na wiedzy, nowe technologie wzrost wydatkw na badania, zwikszenie zatrudnienia do 70% WSPLNA POLITYKA HANDLOWA: AUTONOMICZNA I TRAKTATOWA POLIT HANDLOWA wprowadzona od 1970 r. dotyczy relacji UE z pastwami trzecimi.

AUTONOMICZNA POLITYKA HANDLOWA APH rodki jednostronne (akty prawne z wikszoci kwalifikowan) WE dot taryf celnych liberalizacji rynku wew. ochrony rynku instrumenty protekcji s regulowane przez WTO musz by spenione warunki by je zastosowa.np. Wystpienie szkody dla rynku wewntrznego ZAKRES INSTRUMENTW: rodki antydumpingowe zanianie wartoci towaru na wniosek 25% przesibiorcw do KE spr rnicy na ryn pierwotnym itp. - ca tymczasowe, c dumpingowe, zobowizania cenowe. Rocznie jest ich ok 30 antysubsydyjne - pastwo dla przedsibiorstw, cizko wykry, nie s w peni zakazane przez Wto, rocznie ok 5. KE na wniosek stosuje ca tymczasowe w trakcie ii ca wyrwnawcze nadmierny import na wniosek pastwa. Narzdzia ochrony to nadzr nad importerem, wydawanie licencji, wprowadzenie kontyngentw, , polityka eksportowa, rodki odwetowe. OD 95 r. baza danych dla eksporterw pomoc w wysyaniu towarw do pastw trzecich. Tymczasowe ograniczenia eksportu przy deficytowych rodkach, militarnych itp. TRAKTATOWA POLITYKA HANDLOWA regulowana przez KE negocjuje i RAD daje mandat negocjacyjny rodzaje umw handlowe i mieszane charakter umw niepreferencyjnu [oparte na KNU] i preferencyjne [jednostronne i wzajemne] do tego dochodz jeszcze umowy o stowarzyszeniu z pastwami europejskimi i nie. Umowy o stabilizacji i stowarzyszeniu z bakanami umowy mieszane zgoda PE i jednomylno.

PIRAMIDA PREFERENCJI HANDLOWYCH 1. EOG 2. unia celna z turcj, san marino i andor 3. strefa wolnego handlu z meksykiem szwajcari RPA dot. towarw przemysowych 4. GSP 176 pastw generalny system preferencji celnych 5. KNU klauzula najwikszego uprzywilejowania. UNIA CELNA: powstajca w wyniku umowy midzynarodowej forma ugrupowania integracyjnego dwu lub wicej pastw, polegajca na cakowitym zniesieniu ce i innych ogranicze we wzajemnych stosunkach handlowych pastw nalecych do unii celnej. Unia celna zostaa powoana w 1968 przez kraje EWG na podstawie zapisw Traktatu Rzymskiego. Unia celna jest jednym z etapw integracji gospodarczej.

Strefa wolnego handlu, ugrupowanie integracyjne, w ktrym kraje uczestniczce znosz ca i inne bariery w wymianie handlowej, ale zachowuj autonomi w ksztatowaniu stawek celnych w stosunku do krajw trzecich. Oznacza to, e ca, ktre nakada kade pastwo czonkowskie na dobra i usugi sprowadzane z innych pastw nie nalecych do strefy wolnego handlu, s ustalane samodzielnie przez kraj do niej nalecy.

Strefa wolnego handlu jest jednym z etapw integracji ekonomicznej. Przykadem strefy wolnego handlu jest rodkowoeuropejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu (CEFTA).

AKP, Kraje Afryki, Karaibw i Pacyfiku okrelenie grupy krajw byych kolonii Francji, Belgii, Holandii i Woch, ktre maj podpisane umowy stowarzyszeniowe ze Wsplnotami. Pierwsze tego typu zapisy znalazy si w Traktatach Rzymskich. W miar rozwoju procesu dekolonizacyjnego umowy podpisywano ju z niepodlegymi pastwami (traktaty z Jaunde 1963 i 1969). Rozwj umw preferencyjno-handlowych nastpi po wstpieniu Wielkiej Brytanii do EWG (1973), co zaowocowao stowarzyszeniem krajw Brytyjskiej Wsplnoty Narodw z terenw Afryki, Karaibw i strefy Pacyfiku. Podpisano 4 tzw. konwencje z Lom (1975, 1979, 1984, 1989), z ktrych ostatnia wygasa w 2000. W czerwcu 2000 podpisano ostatni z serii umw, tzw. umow z Cotonou, ktrej wano mija w 2008. W 2002 do grupy AKP zaliczao si ponad 70 niepodlegych pastw, wikszo to kraje Afryki.

AKP (ang. ACP) Afryka, Karaiby, region Pacyfiku. Grupa pastw gwnie byych kolonii krajw EWG zrzeszonych na mocy porozumienia z Georgetown (1975) w celu koordynacji polityki wzgldem EWG (obecnie WE). Pierwotnie grupa skadaa si z 46, a obecnie z 79 krajw czonkowskich. Najwysz instytucj grupy jest Rada, Komitet Ambasadorw, Sekretariat Generalny i Wsplna Rada UE-AKP Stosunki handlowe pomidzy pastwami AKP a Uni Europejsk zostay ustalone w konwencjach z Lome (stolica Togo, 1975, 1979, 1984, 1989) i Kotonu (miasto w Beninie, 2000, zawarta na 20 lat). Umowy te reguluj rwnie zasady pomocy gospodarczej udzielanej krajom AKP przez UE (do 2000 r. ich istotn czci byy mechanizmy STABEX i SYSMIN).

GSP GENERALNY SYSTEM PREFERENCJI

powsta 1.01. 1970 r. z inicjatywy WE pastwa GATT zgodziy si na GSP system dobrowolny nie jest taki sam dla wszystkich Unijny system GSP przyznaje produktom importowanym z krajw najmniej rozwinitych (LDC) bezcowy dostp do rynkw UE dla wszystkich towarw z wyjtkiem broni, amunicji, bananw, cukru i ryu. Natomiast dla wszystkich pozostaych krajw przewiduje obniki stawek celnych, opierajc si na wraliwoci (sensitivity) produktw oraz szczegowych porozumieniach tzw. premiach w ramach GSP. Specjalnymi obnikami stawek celnych objte s kraje, ktre:

przestrzegaj przepisw dotyczcych prawa pracy zdefiniowanych przez konwencje Midzynarodowej Organizacji Pracy lub stosuj si do zalece w zakresie ochrony rodowiska oraz zwalczaj produkcj i przemyt narkotykw.

GSP WE WSPLNOCIE:

preferencje oglne dostpne dla wszystkich, na niektre towary stawka 0% ca obnione o 30 %, od iloci o 20% preferencje GSP+ - dotycz dodatkowych grup towarowych w zamian za podpisanie 27 umw dodatkowychnp. Dot. praw czowieka demokratyzacji, ochr rodowiska BOLIWIA EKWADOR GRUZJA. rodkiem wspierajcy kraje rozwijajce si w walce z ubstwem poprzez umoliwienie uzyskiwania przychodw z handlu midzynarodowego, tj. umoliwienie krajom beneficjentom eksportu towarw na wasny rynek Wsplnoty. instrument wsparcia GSP nie jest oparty na wzajemnoci Pierwszy wsplnotowy Generalny System Preferencji Celnych wprowadzony zosta w 1971 roku, Do 1995 rozporzdzenia zawieray system kwot i puapw, pniej zastpiony zmiennoci stawki taryfowej Podstawowe rozwizanie rozporzdzenia przewiduje preferencyjne zniesienie stawek celnych

Mare preferencji na towary objte systemem GSP to: zawieszenie ca - wyroby niewraliwe (np. paliwa mineralne, redukcja ca ad valorem 3,5 punktu - wyroby wraliwe (np.: wiele artykuw rolnych, samochody, redukcja ca 20 % - tekstylia i odzie specyficzne ca WTC, inne ni maksymalne i minimalne (obliczane od wagi, iloci, sztuki lub zawartoci procentowej skadnika, np. od kadego procenta gstoci soku) - redukcja stawek celnych 30 % (ponad 80-cio % alkohol etylowy o 15%). Generalny System Preferencji Celnych Unii Europejskiej zosta stworzony w 1968r. Obecnie obowizujcy system GSP UE zosta wprowadzony rozporzdzeniem Rady Nr 2501/2001 z dnia 10 grudnia 2001 r. Lista krajw, ktrym Unia Europejska przyznaje GSP (tzw. beneficjentw systemu GSP) zawarta jest w Aneksie I do wspomnianego rozporzdzenia. Lista ta obejmuje obecnie 179 krajw, spord ktrych 49 uwaanych jest za najbiedniejsze (tzw. LDC). Kraje LDC wymienione s w kolumnie H Aneksu I do rozporzdzenia Rady 2501/2001.

Unia Gospodarcza i Walutowa, UGW, UGiW

okrelenie zoonego systemu wsppracy pastw Unii Europejskiej, dotyczcego swobodnego przepywu towarw, osb, usug i kapitau, a take ustabilizowania kursw walutowych Cele: o wprowadzenie wsplnej waluty o ujednolicanie polityki monetarnej o koordynacja dziaa ekonomicznych i gospodarczych

o Pomys UGW pojawi si ju na szczycie w Hadze w 1969, rok pniejszy plan Wernera zakada powoanie UGW w cigu 10 lat, nie zrealizowane) o Po powstaniu Europejskiego Systemu Walutowego w 1979 stworzenie rynku wewntrznego zakada Jednolity Akt Europejski. Decydujce byy tzw. pakiety Delorsa, ktrych wprowadzenie oznaczao realizacj drogi do UGW w trzech etapach. I etap realizowany w latach 19901993 znoszenie barier w przepywie kapitaowym (banki, firmy ubezpieczeniowe), wczenie walut pastw czonkowskich do ESW silniejsza koordynacja polityk gospodarczych. II etap (19941998) zakada osiganie kraje tzw. kryteriw konwergencji uniezalenianie si bankw centralnych od rzdw utworzenie Europejskiego Instytutu Walutowego przeksztaconego nastpnie w Europejski Bank Centralny wyrwnywanie rnic w poziomie rozwoju poszczeglnych gospodarek narodowych. Ostatni, III etap realizowany w latach 19992002 doprowadzi do funkcjonowania Europejskiego Systemu Bankw Centralnych wprowadzenia do obiegu euro i wycofania walut narodowych w 12 spord 15 krajw Unii. Gwne cechy wprowadzonej w ycie UGW to: stabilna waluta stabilne ceny kontrola i wsppraca w dziedzinie polityki gospodarczej unikanie wysokiej inflacji i zaduenia budetowego pastw czonkowskich, utrzymanie niezalenoci Europejskiego Banku Centralnego wprowadzenie wsplnej waluty.

Unia Gospodarcza i Walutowa (UGW) jeden z elementw wsppracy w ramach Unii Europejskiej, ustanowiony w 1992 roku Traktatem z Maastricht. Jej gwnym przedsiwziciem jest utworzenie wsplnej waluty europejskiej euro oraz przeniesienie polityki pieninej na szczebel wsplnotowy. Do Unii Gospodarczej i Walutowej nale wszystkie pastwa Unii Europejskiej, jednake w III etapie UGiW uczestniczy 17 z nich: Spord europejskich krajw nieczonkowskich wspln walut stosuje sze pastw. W porozumieniu z Uni na euroizacj zdecydoway si[1]:

Watykan[2]; San Marino[2]; Monako[3].

Z kolei trzy inne pastwa wprowadziy euro bez porozumienia ze Wsplnotami[1]:

Andora; Czarnogra; Kosowo.

Geneza wsppracy walutowej

Osobny artyku: Plan Wernera. Pierwsze sformuowania dotyczce wsppracy walutowej pojawiy si ju w traktacie ustanawiajcym EWG[4]. Priorytetem byy jednak wwczas prace nad wspln polityk roln, utworzeniem unii celnej oraz - docelowo - wsplnego rynku[4]. Ponadto funkcjonowanie systemu z Bretton Woods gwarantowao wwczas stabilno walut, co nie rodzio potrzeby zacienienia wsppracy w tym zakresie[4]. Dopiero stopniowe zaamywanie si dotychczasowego systemu walutowego, ktre odbio si negatywnie na handlu w ramach EWG, skonio jej czonkw do wypracowania wasnej koncepcji integracji walutowej[4]. Pierwszy projekt w tym zakresie powsta jeszcze przed ostatecznym zaamaniem si system z Bretton Woods w 1971 - by to tzw. raport Barre'a z 1969 roku[5]. Jego nastpc by plan Wernera, w ktrym zaprezentowano projekt utworzenie unii ekonomicznej i walutowej[4]. Oba projekty nie byy jednak w peni realizowane, m.in. z uwagi na kryzys naftowy oraz rozszerzenie EWG do dziewiciu pastw[5].

Budowa Europejskiego Systemu Walutowego[edytuj]

Osobny artyku: Europejski System Walutowy. W 1972 roku utworzony zosta mechanizm tzw. wa w tunelu[6]. Szerokie pasmo waha ustalono na 4,5%, za dopuszczalny przedzia waha pomidzy poszczeglnymi dwiema walutami okrelono na 2,25%[6]. Jednoczenie zapocztkowano budow systemu instytucjonalnego wsplnej polityki kursowej - w 1973 powoany zosta Europejski Fundusz Wsppracy Walutowej[6]. 18 grudnia 1978 Rada Europejska, na wniosek Francji i RFN, podja decyzj o utworzeniu Europejskiego Systemu Walutowego[4]. System zacz obowizywa 13 marca 1979[4]. Powoany zosta umow zawart pomidzy bankami centralnymi pastw czonkowskich EWG[4]. Istot systemu stanowiy trzy elementy[7]:

Mechanizm Kursw Walutowych (ERM) - w ramach niego dopuszczalne wahania kursw okrelono na +/- 2,25%, za dla lira woskiego na +/-6%[6]. Szersze pasmo waha uzyskay take kraje doczajce do ERM - Hiszpania (1989), Wielka Brytania (1990) i Portugalia (1992)[8]; ECU - europejska jednostka walutowa ustalona jako waony redni koszyk walut pastw EWG[7]. Procentowy udzia danej waluty zalea od udziau pastwa w handlu wewntrz EWG oraz w wytwarzaniu PKB Wsplnoty[7]. ECU stao si jednostk rozliczeniow w operacjach finansowych, nie weszo jednak nigdy do obiegu[7]; wsparcie kredytowe - mechanizm w ramach Europejskiego Funduszu Wsppracy Walutowej[7].

Raport Delorsa i Traktat z Maastricht[edytuj]

W czerwcu 1988 roku szczyt UE w Hanowerze zapocztkowa prace komitetu pod przewodnictwem Przewodniczcego Komisji Europejskiej Jacques'a Delorsa. Zadaniem komitetu byo zaproponowanie wprowadzenia cisej unii gospodarczo-walutowej. Raport Delorsa przewidywa wprowadzenie unii w trzech etapach. Na jego podstawie Szczyt Unijny w Madrycie zdecydowa 1 czerwca 1989 o rozpoczciu pierwszego etapu unii gospodarczowalutowej 1 lipca 1990 roku.

W grudniu 1989 roku szczyt w Strasburgu zwoa konferencj midzyrzdow w celu ustalenia, niezbdnych do utrzymania unii gospodarczo-walutowej, poprawek do Traktatu. Wspomniana konferencja doprowadzia do powstania Traktatu o Unii Europejskiej, ostatecznie podpisanego w Maastricht w 1992 roku. Traktat postanowi o wprowadzeniu unii w trzech etapach:

Zgodnie z planem pierwszy etap rozpocz si 1 lipca 1990 roku. Zniesiono wszelk kontrol wymiany walut i tym samym wprowadzono pen swobod przepywu kapitau. Wzmocniono kooperacj pomidzy bankami centralnymi dotyczc unii monetarnej, jak rwnie wprowadzono zakaz uprzywilejowanego dostpu instytucji publicznych do wsparcia finansowego banku. Drugi etap rozpocz si 1 stycznia 1994 roku. Powsta Europejski Instytut Walutowy (EMI European Monetary Institute), odpowiedzialny za pogbienie wsppracy pomidzy niezalenymi bankami centralnymi krajw czonkowskich. 16 grudnia 1995 roku ustalono nazw nowej waluty Euro. W czerwcu 1997 roku Rada Europejska uzgodnia Pakt Stabilnoci i Wzrostu oraz nowy mechanizm wymiany walut (ERM II). Ustanowiono te system TARGET system automatycznych przelicze walut narodowych na euro. 3 maja 1998 roku postanowiono o 11 krajach, ktre oficjalnie utworz uni gospodarczo-walutow 1 stycznia 1999 roku. W czerwcu roku 1998 powsta Europejski Bank Centralny. Etap trzeci zamraajc narodowe kursy wymiany wobec euro rozpocz si 1 stycznia 1999 roku. Powoano do ycia Europejski System Bankw Centralnych (ESCB the European System of Central Banks), ktry przej obowizki Europejskiego Instytutu Monetarnego i odpowiedzialno za polityk walutow Unii Europejskiej. 1 stycznia 2001 do unii gospodarczo-walutowej przyczya si Grecja. W styczniu 2002 do obiegu wprowadzono monety i banknoty euro.

Do unii walutowej nie przystpiy Dania, Szwecja i Wielka Brytania.

Traktat lizboski a UGiW[edytuj]

Osobny artyku: Traktat lizboski. Wejcie w ycie traktatu lizboskiego w grudniu 2009 roku wprowadzio pewne zmiany take w odniesieniu do UGiW. Przede wszystkim wzmocniona zostaa pozycja pastw strefy euro - przyznano im wiksz autonomi w dziedzinie koordynacji polityki gospodarczej oraz dokonano instytucjonalizacji eurogrupy[9]. Ponadto EBC sta si formalnie jedn z gwnych instytucji UE, wprowadzono podstawy traktatowe dla funkcjonowania Eurosystemu, wzmocniono rol KE przy EDP oraz ustanowiono nowy element procedury uchylenia derogacji - uzyskanie zalecenia od pastw strefy euro[6].

Warunki uczestnictwa[edytuj]
UGW (2011) Osobny artyku: Kryteria konwergencji. Warunkiem penego uczestnictwa w UGiW jest wypenienie przez pastwo czonkowskie kryteriw konwergencji[6]. Wyrnia si kryteria konwergencji nominalnej oraz kryteria konwergencji prawnej[6]. Do pierwszej grupy zalicza si:

kryterium stabilnoci cen (inflacyjne) - zgodnie z nim inflacja mierzona wskanikiem HICP w cigu roku poprzedzajcego badanie nie moe przekroczy 1,5 pkt. procentowego inflacji w trzech pastwach Unii Europejskiej o najbardziej stabilnych cenach[6][10]; kryterium fiskalne - pastwo w momencie badanie nie moe by objte procedur nadmiernego deficytu[6];

kryterium kursu walutowego - pastwo przez minimum dwa lata musi uczestniczy w Mechanizmie Kursw Walutowych - w tym czasie nie moe dochodzi do powanych napi oraz nie wolno samowolnie przeprowadza dewaluacji[6]; kryterium stp procentowych - w cigu roku od momentu badania rednia dugoterminowa stopa procentowa nie moe przekroczy o wicej ni 2 pkt. procentowe redniej z analogicznych stp procentowych trzech pastw Unii Europejskiej o najbardziej stabilnych cenach[6].

Z kolei zgodnie z kryteriami konwergencji prawnej naley zapewni zgodno prawodawstwa krajowego z art. 130 i 131 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej oraz ze Statutem Europejskiego Systemu Bankw Centralnych i Statutem Europejskiego Banku Centralnego[6].

Kryteria konwergencji (rwnie kryteria konwergencji nominalnej, kryteria zbienoci, kryteria z Maastricht) - s to wprowadzone przez Traktat o Unii Europejskiej wskaniki ekonomiczne i zasady, jakie powinno spenia pastwo aspirujce do penego uczestnictwa w Unii Gospodarczej i Walutowej. S to zatem warunki konieczne do wypenienia dla pastw czonkowskich Unii Europejskiej, ktre d do wprowadzenia euro i zobowizay si nie przeprowadza jednostronnej euroizacji. Pocztkowo kryteria te zapisane byy w traktacie o Unii Europejskiej[1], jednak w wyniku wejcia w ycie traktatu lizboskiego znalazy si one gwnie w artykule 140 traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (dawny Traktat ustanawiajcy Europejsk Wsplnot Gospodarcz)[2] oraz w Protokole nr 13 w sprawie kryteriw konwergencji[3]. W zakresie warunkw koniecznych do przyjcia euro, oprcz niezalenoci banku centralnego, kraje zobowizane s wypeni cztery kryteria: stabilnoci cen, fiskalne, kursowe i odnoszce si do stp procentowych[4].

Kryteria
Inflacja[edytuj]
W odniesieniu do osignicia wysokiego poziomu trwaej zbienoci traktat gosi, e jednym z warunkw jest[2]: osignicie wysokiego stopnia stabilnoci cen; bdzie to wynikao ze stopy inflacji zblionej do istniejcej w co najwyej trzech Pastwach Czonkowskich, ktre maj najlepsze rezultaty w dziedzinie stabilnoci cen

Sytuacja fiskalna
Zgodnie z treci traktatu kolejne kryterium dotyczy sytuacji finansw publicznych danego pastwa czonkowskiego. W myl artykuu 2 Protokou pastwo czonkowskie nie moe by: objte decyzj Rady zgodnie z artykuem 126 ustp 6 wspomnianego Traktatu, stwierdzajc istnienie nadmiernego deficytu

Kurs walutowy
Osobny artyku: ERM II. Drugim kryterium o charakterze monetarnym jest kryterium kursu walutowego. Zgodnie z artykuem 3 Protokou pastwa czonkowskie zobowizane s do uczestnictwa w europejskim mechanizmie kursowym przez minimum dwa lata, bez powanych napi. Ocena pomylnoci pozostawania w mechanizmie wydawana jest przez Europejski Bank Centralny. W okresie przebywania w ERM II zakazana jest samowolna dewaluacja waluty krajowej wzgldem euro. Obecnie maksymalne dopuszczalne pasmo waha kursowych wynosi +/- 15% odchylenia wzgldem wyznaczonego kursu centralnego[4].

Stopy procentowe
Ostatnim kryterium zwizanym z polityk monetarn jest kryterium stp procentowych, cile okrelone w artykule 4 Protokou[3]. Przy ocenie jego wypenienia brane s te same trzy pastwa, co przy kryterium inflacyjnym. Kryterium gosi, e w cigu roku przed badaniem rednia nominalna dugoterminowa stopa procentowa nie moe przekracza stopy procentowej wspomnianych pastw o wicej ni 2 pkt. procentowe. Przy ocenie brane s pod uwag obligacje skarbowe[4].