wiczenie Nr 116 Temat: Pomiar wspczynnika przewodnictwa cieplnego metalu 1. LITERATURA a) Sz.Szczeniowski, Fizyka dow., cz. II.

b) Praca zbiorowa pod red. T.Rewaja, wiczenia laboratoryjne w politechnice, PWN, W-wa 1978. c) Praca zbiorowa pod redakcj I. Kruk o J. Typka, wiczenia laboratoryjne z fizyki cz. II. Wydawnictwo uczelniane Politechniki Szczeciskiej. Szczecin 2007. TEMATY TEORETYCZNE Sposoby przenoszenia ciepa, rwnanie transportu energii, pomiar temperatury za pomoc termopary. METODA POMIAROWA Szybko przepywu energii przez prt metalowy o dobrze izolowanych powierzchniach bocznych wyraa wzr E T = S x t (1) gdzie: - wspczynnik przewodnictwa cieplnego metalu, S - przekrj poprzeczny prta, T - gradient temperatury wzdu prta. W praktyce wystpuj straty energii i dlatego x tylko cz energii wydzielonej w piecyku jest przewodzona wzdu prta E = U I k (2) t gdzie: k = 0,3 jest wspczynnikiem zalenym od izolacji cieplnej prta. Podstawiajc (2) do (1) otrzymujemy wyraenie na wspczynnik przewodzenia ciepa
U I 4 k U I W = m K T T S d 2 x x gdzie: U - napicie na grzace piecyka, I - natenie prdu, d - rednica prta.

2.

3.

=k

(3)

4.

ZESTAW POMIAROWY Jeden koniec mosinego prta (o rednicy d=1,0 cm i dugoci okoo 90 cm) jest ogrzewany grzak elektryczn, drugi znajduje si w kpieli wody z lodem. Wzdu prta w odlegociach co x=11,0 cm umieszczonych jest siedem (7) termopar. sma termopara (umieszczona na kocu prta zanurzonego w wodzie z lodem) suy do zerowania galwanometru (0C).

Schemat zestawu pomiarowego

5.

CZYNNOCI POMIAROWE
a) W naczyniach oznaczonych na rysunku K umieci mieszanin wody z lodem (ld wyj z zamraarki znajdujcej si w pomieszczeniu laboratorium). b) Wczy owietlenie galwanometru lusterkowego G, ktry poczony jest z termoparami i suy do pomiaru temperatury. c) Wyzerowa galwanometr. W tym celu umieci przewd poczony z termopar pomiarow w gniedzie oznaczonym 0C i pokrtem na grnej jego ciance ustawi plamk wietln na cyfrze "7" z lewej strony skali. d) Wczy zasilanie grzejnika. e) Zmierzy napicie U na grzejniku i natenie I prdu pyncego przez grzejnik. Odczytu dokonujemy wybierajc przecznikiem "V-A" rodzaj wielkoci mierzonej: - w pooeniu V odczytujemy napicie z grnej, czarnej podziaki, - w pooeniu A odczytujemy natenie z dolnej, czerwonej podziaki. f) Co ok. 10 minut odczyta temperatur na siedmiu termoparach T1,T2,...,T7 . Przed kad seri pomiarw zweryfikowa wyzerowanie galwanometru (patrz pkt "c").

Jednej duej (centymetrowej) dziace na skali galwanometru odpowiada temperatura 9, zatem warto temperatury T = 9 0 liczba dzialek [0C] g) Pomiary powtarza a do uzyskania wzdu prta rozkadu temperatury zblionego do stacjonarnego. Mona to rozpozna po tym, e w danej serii pomiarw rnice temperatur T midzy ssiednimi termoparami s zblione (tzn. T2 T1 T3 T2 ... T7 T6 )
h) Pomiary umieci w tabeli:

Uwaga:

Ti Lp 8
1 2 3 4 5 0 0 0 0 0
[ C]
0

U [V ]

I [ A]

u ( )

W W m K m K

U [V ]

I [ A]

x[m] 0,88 0,11 0,22 0,33 0,44 0,55 0,66 0,77

d=0,01m; d=0,001m;

x=0,11m (x)=0,01m

x- odlego od grzaki d, (x), U, I to niepewnoci maksymalne odpowiednich wielkoci

6.

OPRACOWANIE WYNIKW POMIARW

a) Wyznaczy gradient temperatury wzdu prta. W tym celu: - sporzdzi wykres zalenoci temperatury prta T[K] od odlegoci x [m] dla wszystkich serii pomiarowych. x n = n x , gdzie n=1,2,...,7,8 - numer termopary, x - odlego midzy termoparami; - dla stacjonarnego przepywu ciepa (zazwyczaj bdzie to ostatnia seria pomiarw) T (*) korzystajc z metody regresji liniowej wyznaczy x b) Ze wzoru (3) wyliczy wspczynnik przewodzenia ciepa, c) Wyznaczy niepewno standardow wspczynnika korzystajc ze wzoru:
u (U ) u( I ) u (d ) u (a) u ( ) = + I + d + a U gdzie: u (U ) = U 3 ; u(I ) = I 3 , u (d ) = d 3
2 2 2 2

d) Wynik kocowy przedstawi w postaci = (u ( ) ) [Np. zapis x=71(5)cm oznacza, e x = 71 cm a u ( x ) = 5 cm

(*)

W stanie stacjonarnym wykresem T(x) powinna by linia prosta typu

T= a x + b

T x Wspczynnik a oraz jego niepewno u(a) naley wyznaczy korzystajc z metody Z definicji wspczynnika kierunkowego prostej a wynika, e a = regresji liniowej [wzory 16 i 17 ze skryptu cz. II - Lit. c].