1.

KSZTATOWANIE SI STRUKTURY UE W UJCIU HISTORYCZNYM Tworzenie struktur formalnych procesu integracji europejskiej rozpoczo si wraz z ustanowieniem Europejskiej Wsplnoty Wgla i Stali (wszed w ycie 23 lipca 1952 r.), a nastpnie ustanowieniem Europejskiej Wsplnoty Gospodarczej i Europejskiej Wsplnoty Energii Atomowej (weszy w ycie 1 stycznia 1958 r.). Traktaty ustanawiajce trzy Wsplnoty byy wielokrotnie zmieniane na mocy tzw. traktatw rewizyjnych. Do najwaniejszych traktatw, ktre w istotny sposb zmieniy struktur procesu integracji, nale: a. Traktat o fuzji wszed w ycie 1 lipca 1967 r., by istotnym krokiem na drodze do unifikacji trzech Wsplnot (formalnie oddzielnych organizacji) poprzez ustanowienie wsplnych instytucji (Rada i Komisja) b. Jednolity Akt Europejski wszed w ycie 1 lipca 1987 r., speni istotn rol w ustanowieniu rynku wewntrznego, przypieszy prace nad ustanowieniem UGiW oraz WPZiB c. Traktat o Unii Europejskiej (tzw. Traktat z Maastricht) wszed w ycie 1 listopada 1993 r.. ustanowi UE, dokona wanych zmian w TEWG (zmieniajc nazw EWG na Wsplnot Europejsk) d. Traktat z Amsterdamu wszed w ycie 1 maja 1999 r., dokona uwsplnotowienia (tj. przeniesienia z filaru III do filaru I) istotnych dziedzin III filara UE (tzw. acquis Schengen) e. Traktat z Nicei wszed w ycie 1 lutego 2003 r. przygotowanie do przyjcia duej liczby nowych czonkw f. Traktat ustanawiajcy Konstytucj dla Europy (tzw. Traktat konstytucyjny ostatecznie nie wszed w ycie) mia dokona radykalnej zmiany reformy ustrojowej UE oraz przeksztaci Uni w jednolit organizacj midzynarodow (poza Uni mia jednak pozosta Euratom) g. Traktat z Lizbony wszed w ycie 1 grudnia 2009 r. reforma ustrojowa UE Do czasu wejcia w ycie Traktatu lizboskiego struktura UE bya okrelana jako struktura trzech filarw. Struktura ta zostaa ustanowiona na mocy Traktatu o Unii Europejskiej. a. I filar w skad wchodziy dwie Wsplnoty Europejskie, stanowice podstaw Unii (art. 1 akapit 3 TUE). Jurysdykcja Europejskiego Trybunau

Sprawiedliwoci, kompetencje Parlamentu Europejskiego, wyczna inicjatywa Komisji Europejskie, Rada decydujca przewanie kwalifikowan wikszoci metoda wsplnotowa wspdecydowanie. Obszary polityki: Jednolity Rynek, Strefa Schengen, UGiW b. II filar dziaa jako Wsplna Polityka Zagraniczna i Bezpieczestwa (art. 1128 TUE). Brak jurysdykcji ETS, bez wspdecydowania, KE bez prawa inicjatywy, Rada decydujca przewanie jednomylnie metoda midzyrzdowa c. III filar dziaa jako Wsppraca Policji i Sdw w Sprawach Karnych (art. 2942 TUE). Ograniczona jurysdykcja ETS, KE i pastwa czonkowskie dziel si prawem inicjatywy, Rada gosujca przewanie jednomylnie metoda midzyrzdowa, bez wspdecydowania Wraz z wejciem w ycie Traktatu lizboskiego zosta zniesiony podzia na trzy filary, dziki temu prawie cay proces legislacyjny podlega teraz procedurze wspdecydowania przez PE i Rad (gosujc wikszoci kwalifikowan). Traktat o Unii Europejskiej stanowi (art. 46a/nowy art. 47/), e Unia ma osobowo prawn. Oznacza to, e Unia przeksztacona zostaje w organizacj midzyrzdow. Jest do decyzja z znaczeniu fundamentalnym, nie tylko wychodzca naprzeciw oczekiwaniu podniesienia stopnia przejrzystoci procesu integracji europejskiej, lecz przede wszystkim prowadzca do umocnienia spjnoci Unii a tym samym podniesienia efektywnoci jej dziaania. Konsekwencj tej decyzji jest bowiem zniesienie struktury filarowej, ujednolicenie procesu decyzyjnego oraz katalogu instrumentw prawnych.

2. UNIA

EUROPEJSKA

JAKO

NOWY

TYP

WSPLNOTY

MIDZYNARODOWEJ NA TLE PRZEPISW MIDZYNARODOWEGO PRAWA PUBLICZNEGO UE jest zoon z pastw czonkowskich organizacj midzynarodow, podlegajc prawu midzynarodowemu na podstawie umowy midzynarodowej i wykonuje zadania przyznane jej traktatem Unii. Jest oryginalnym tworem synkretycznym. Nie ma zalenoci, nadrzdnoci midzy uniami, wsplnotami. Traktat lizboski nada Unii osobowo prawn (art. 47 TUE). Wg prawa midzynarodowego publicznego

aby organizacja bya uznana za midzynarodow musi mie wanie osobowo prawn, statut (TUE i TFUE), organy (od TL wszystkie s unijne, a wczeniej tylko Rada Europejska), a take 3 zdolnoci: 1. do zawierania umw, 2. do ponoszenia odpowiedzialnoci prawnej, 3. do prowadzenia stosunkw dyplomatycznych. Poza tym Unia jest specyficzna gdy jej czonkowie oddaj jej cze swojej suwerennoci, posiada wasne cele, i prowadzi samodzieln dziaalno na arenie midzynarodowej (np. polityka handlowa czy ssiedztwa).

3. CHARAKTER PRAWA W UE. HISTORIA I STAN OBECNY Charakter prawny UE - Charakter prawny i struktura UE w TUE nie nadano UE expresis verbis podmiotowoci prawnej ani w rozumieniu prawa midzynarodowego ani prywatnego, UE nie zostaa wyposaona we wasne kompetencje; I filar - 3 Wsplnoty w ramach wasnych kompetencji, II i III filar - dziaania o charakterze midzyrzdowym

UE nie dysponuje wasnymi organami, poza RE, ktra nie jest tak wyranie nazwana Ustanowienie UE nie oznaczao wchonicia trzech WE przez UE - 3 WE s nadal odrbnymi OM posiadajcymi podmiotowo prawn UE jest specyficzn struktur o charakterze szczeglnym, nie posiadajc podmiotowoci prawnej, dziaajc na podstawie umowy midzynarodowej (TUE) i znajdujc si w rozwoju. Z prawnego punktu widzenia nie mona UE kwalifikowa jako : - federacji - konfederacji. Integracja europejska rozwija si stwarzajce optymalne warunki do realizacji suwerennoci pastwowej i narodowej w nowych warunkach midzynarodowych a nie kosztem tej suwerennoci.

Podmiotowo prawna organizacji midzynarodowej. Wedle oglnej definicji podmiotem danego systemu prawa jest ten, komu przysuguj wynikajce z tego systemu prawa i obowizki. Po II wojnie wiatowej utrwalio si stanowisko, by e organizacj w dwojaki midzypastwowe sposb. mog mie podmiotowo prawnomidzynarodow. Podmiotowo prawna organizacji midzynarodowej moe rozumiana Podmiotowo prawnomidzynarodowa organizacji moe wynika z umowy midzynarodowej zawartej przez pastwa czonkowskie. W tym ujciu podmiotowo organizacji jest formuowana jako podmiotowo prawomiedzynarodowa pochodna. Organizacje midzynarodowe mog take by uznane za podmioty prawa midzynarodowego w rozumieniu prawa krajowego. Zazwyczaj okrelenie w jakim stopniu okrelonej organizacji pastwa czonkowskie przyznaj podmiotowo midzynarodow wynika z postanowie zawartych w umowie ustanawiajcej ow organizacj. Odnonie Unii Europejskiej mona jeszcze poruszy jeszcze jeden aspekt dotyczcy tej organizacji ponadnarodowo. Mianowicie UE jest take organizacj ponadnarodow. Taki przymiot wynika ze skali rozwoju tej organizacji. W zwizku z szerokim zakresem i rozrostem jej kompetencji doszo do wytworzenia w ramach tej organizacji samodzielnego, autonomicznego porzdku prawnego odmiennego zarwno od prawa midzynarodowego jak i prawa krajowego pastw czonkowskich. Ten autonomiczny porzdek prawny jest wynikiem rozrostu prawa pochodnego, stosowanego bezporednio w krajowym porzdku prawnym pastw czonkowskich i majcego nawet pierwszestwo w z zakresie obowizywania przed normami tego prawa. Podsumowanie - charakter prawny Unii Europejskiej: Specyfik Unii Europejskiej jako midzynarodowego "tworu" prawnego nadaje szereg szczegowych przymiotw. Mona do nich zaliczy m.in.: * Unia Europejska nie ma podmiotowoci prawnej, w Traktatach ustanawiajcych Uni Europejskiej nie zawarto postanowie ustanawiajcych Uni Europejsk podmiotem prawa midzynarodowego czy te prawa prywatnego * Brak samodzielnych kompetencji unii Europejskiej

* Brak organw Unii Europejskiej jedynie odnonie Rady Europejskiej mona mwi o organie Unii Europejskiej * Powoanie do ycia Unii Europejskiej nie skutkowao przejciem Wsplnot przez UE - Wsplnoty s nadal odrbnymi organizacjami midzynarodowymi, ktre posiadaj podmiotowo prawn. - Unia Europejska charakteryzuje si oryginaln struktur, nie posiadajc podmiotowoci prawnej a jednoczenie dziaajc na podstawie umowy midzynarodowej i znajdujc si w rozwoju. Mona natomiast wskaza kilka negatywnych definicji Unii Europejskiej mianowicie z prawnego punktu widzenia UE nie mona uzna do kategorii: - Federacji (pastwa federalnego), poniewa struktura i podzia kompetencji w ramach pastwa federalnego ma swoje uregulowanie w konstytucji narodowej, a w przypadku procesu integracji europejskiej podstawa tkwi w umowach midzynarodowych zawieranych bd przystpujcych do nich pastw. - Zwizku pastw (konfederacji), jest to bowiem raczej forma silnej wsppracy midzy pastwami, ktra take ma podstawy w umowie midzynarodowej Tak to wygldao do wprowadzenia Traktatu Lizboskiego Traktat Lizboski lub Traktat Reformujcy nadaje UE jednolit struktur i osobowo prawn