Kobiety samotne idce spiesznym krokiem

Artykuem niniejszym rozpoczynamy cykl szkicw opatrzonych oglnym tytuem Nasz dramat erotyczny, a dotyczcych kwestii o wielkim spoecznym znaczeniu. Autor rozpatruje j z punktu widzenia obiektywnego i naukowego. Dziki swej znakomitej kompetencji i godnej uwagi zrcznoci pira potraf on nawietii rozmaite strony tego zagadnienia, ktre z samej swej istoty nastrcza due trudnoci, zwaszcza gdy dla celw anaLizy trzeba je konfrontowa z tward rzeczywistoci. Kto, kto powraca do Argentyny po wielu latach (czy nawet dziesicioleciach) ycia za granic, zdumiony jest oglnym rozwojem kraju. Ile azienek, lodwek, jaki ruch na ulicach, jakie bogactwo, ile przyjemnie wygldajcych ludzi, jak bardzo ucywilizoway si formy spoecznego wspycia! Oto kraj spokojny i zacny, uczciwy i szczliwy, kraj do szpiku koci agodny.. A przecie co w nim nas szokuje, wywoluje wraenie czego wrcz okrutnego; s to rozmaite aspekty ycia erotycznego Buenos Aires, jakie obserwowa mona na jego ulicach. Panny i panie chodz po nich ze spoj rzeniem utkwionym w przestrze, nie mic nawet popatrze na mczyzn. Nie mog spojrze na mczyzn, gdy zostaoby to le zrozumiane. Wraenie, jakie owa nieobecno kobiecego spojrzenia wywiera na przybyszu, jest wstrzsajce. Ulica wydaje si lepa. Za to mczyni - i owszern, przypatruj si kobietom, ba, pochaniaj je wrcz swymi spojrzeniami. Kiedy czowiek wchodzi do kawiarni w towarzystwie kobiety, dwadziecia gw zwraca si w jej stron, dwadziecia par oczu kieruje si ku biednej oherze. Gdy za ta kobieta musi wieczorem wraca do domu samotnie, powinna bardzo si spieszy. Ach, te kobiety samotne, pdzce wieczorem, jakby je kto goni! W tym kraju nadal jeszcze istniej w kawiarniach salony familijne, ywy jest take zwyczaj, wrcz mania, nachalnego komplementu. Pozory a rzeczywisto Bardzo prdko dochodzimy do wniosku, e nie s to wycznie pozory, ale e istotnie wszyscy tutaj czuj si gboko niezadowoleni, nawet rozgoryczeni swoim yciem erotycznym. Nie ulega wtpliwoci, e wspycie mczyzny i kobiety w Ameryce Poudniowej sytuuje si grubo poniej poziomu tego, czym mogoby by. Ten stan rzeczy odbija si na yciu caego kontynentu. Zadziwiajco wielka w porwnaniu z Europ jest tutaj liczba zych maestw, a kiedy wemiemy pod uwag fakt, e tutejszy materia ludzki pod wieloma wzgldami przewysza europejski oraz e zarwno mczyznom, jak i kobietom w Ameryce Poudniowej bynajmniej nie brak zalet takich jak inteligencja, dobro, uczciwo i szczero -ta gboka i gucha walka pci wydaje si czym niezrozumiaym, prawie sztucznym. Trzeba stwierdzi, co nastpuje: w

Argentynie, gdzie istniej wszelkie warunki do ycia szczliwego i zdrowego, niemal nikt nie jest szczliwy, gdy tutaj ani kobieta nie uszczliwia mczyzny, ani mczyzna kobiety. Natomiast argentyska melancholia bynajmniej nie rodzi si na pampie, lecz po prostu z erotyzmu szamoccego si pord form anachronicznych i niezdrowych, zanadto prymitywnych. W kadym kraju toczy si jaka wojna; wojna tutejsza nie ma charakteru waki politycznej, wrze natomiast zacieka i mroczna walka midzy pciami. Najciekawsze w niej jest to, e publicznie niemal si o niej nie mwi. Jedynie z wielkim trudem tu i wdzie w prasie czy w literaturze mona by odnale odbicie tego stanu rzeczy, ktry staje si spoeczn klsk. Prasa i literatura podchodz do tego zagadnienia na dwa odmienne sposoby, z ktrych aden, szczerze powiedziawszy, nie jest dla mnie przekonujcy Oto z jednej strony mamy namaszczon retoryk, zapewne bardzo dostojn, ale ciut monotonn, z drugiej za - ton jakby nieco zbyt lekki, niekiedy popadajcy wrcz w przesadny infantylizm. W literaturze dla kobiet panuje taniutki sentymentalizm, nieznony patos, zdumiewajcy konwencjonalizm, autorzy za, jak si zdaje, ywi mocne przekonanie, e z kobietami nie mona inaczej. Czyby wic wszystko to, co mwi si kobiecie albo o kobiecie, koniecznie musiao ton w pustej retoryce bd w naj trywialniejszym, konwencjonalnym banale? Ot brak prawdziwej powagi wobec kwestii o tak podstawowym znaczeniu nie moze ju satysfakcjonowa nikogo - ani duchownego, ani konserwatysty, ani lewicowca, ani wreszcie jakiegokolwiek bd obywatela, ktry po prostu pragnie by szczliwy. Ponadto to, co si pisze publicznie, bardzo si rni od tego, co si mwi prywatnie. Co si mwi prywatnie Prywatnie wszyscy narzekaj. Narzekaj przede wszystkim kobiety, gdy to wanie one w swej delikatnoci uczu uraane bywaj najbardziej, to ich wanie gboka otwarto na mio cierpi najmocniej wskutek tej przepaci duchowej i spoecznej dzielcej obie pcie. Walka midzy pciami jest czym nieuniknionym; rwnie oczywiste jest, e w tej walce kobieta reprezentuje interesy spoeczestwa. Pragnienia kobiety, chccej wszak zaoy rodzin i zosta matk, s nieskoczenie bardziej powane, jej za odpowiedzialnosc - znacznie wiksza, i musi to by uszanowane. Najwaniejsze jednak, e ta walka to koniec kocw nic wycznie walka, gdy jej wynikiem staje si najbardziej chorobliwa pod socem samotno obu pci! Jeli mczyzna marzy tylko o zdobyciu kochanki, a kobieta - o zdobyciu ma, wwczas nic, tylko umiera z nudw! Jest oczywiste, e cay mechanizm spoeczny powinien zmusza mczyzn do oenku i zaoenia rodziny,jest tedy czym najzupelniej zdrowym, jeli spoeczestwo i kobieta skazuj nieszczsnego kawalera na permanentny brak satysfakcji, z ktrego uleczy go moe jedynie maestwo. Jeli jednak mechanizm ten staje si nazbyt sztywny, nazbyt mechaniczny to wskutek tego kobieta ucierpi jako pierwsza. Poza wspyciem doskonaym, realizujcym si pomidzy jednym

mczyzn i jedn kobiet maestwie, istnieje rwnie wspycie spoeczne i powszednie wszystkich mczyzn ze wszystkimi kobietami, i dla spoeczestwa wcale nie jest ono mniej wane. Jednake w spoecznociach poudniowoamerykaskich kobieta nadal jest u krywana, czyni si z niej up i nagrod. Oto ona - wieczne dziecko, dziewczynka wyczana z ycia spoecznego, umysowego, narodowego, o osobowoci spara liowanej, istota skazana na wieczne czekanie. Modzie Rozmawiajc z wieloma modymi ludmi przekonaem si, e modzie tutejsza bardzo si rni od swych europejskich braci i sistr. Jest tu mniej wesooci, mniej witalnoci i zapau. Modzi ludzie wydaj si tu nieco przygaszeni; s spokojni i dobrze wychowani, zrwnowaeni, lecz rwnie przygaszeni. Tym, czego im brak, jest zachwyt, urzeczenie, jakie rodzi si midzy chopcem i dziewczyn, gdy w ich obcowaniu wzajemnym jest co wicej ni tylko elementarny popd fizyczny. Owi chopcy s wiadomi, e marnuj swoj modo, i napenia ich to gorycz, hamuje duchowym rozpdzie. yj osobno. Modzie poudniowoamerykaskajest bez wtpienia mniej kochliwa od europejskiej, a jej ogromny kapita zapau idzie w zatrat na skutek owej smutnej izolacji, ktra zreszt rwnie pobudza - ale do zego. Spojrzenie caociowe Oglna panorama poudniowoamerykaskiego ycia erotycznego jest, jak wida, do dramatyczna. Skdind wanie ten nadmiar ciemnych barw skania do optymizmu, jako e caa ta sytuacja dalece ju nie odpowiada potrzebom i moliwociom przecitnego Amerykanina, o wiele bardziej dojrzaego od swych obyczajw. Otcha lku i nieufnoci uniemoliwia ludziom wypracowanie naturalnego, nacechowanego rwnowag sposobu bycia. Mczyzna doskonale mgby w stosunkach z kobiet by bardziej przyjacielski i ludzki, ale kobieta si go boi, a ta uporczywa, lepa nieufno kobiety rani go i budzi w nim najgorsze instynkty. Kobieta, o wiele inteligentniejsza, ni si zwykle wydaje, doskonale mogaby wywiera zbawczy wpyw na mczyzn, on wszelako traktuje j jak dziewczynk, chce, by bya dziewczynk... no wic owo biedactwo, malutka dziewczynka, robi si jeszcze mniejsza na swych wysokich, niewygodnych obcasach. Mczyzna zbarbaryzowany, kobieta skarowaciaa - oto para aktorw poudniowoamerykaskiego dramatu erotycznego. Rozmawiaem na ten temat z przyjacielem, pisarzem R., i chciabym zrelacjonowa tutaj t rozmow. Ja: Dlaczego prasa i literatura nie usiuj podda reedukacj i poudniowego Amerykanina w sprawach wzajemnego wspycia? On: Niech pan nie sdzi, e mona tu wiele zrobi. Zyjc tyle lat za granic zatraci pan wyczucie naszej rzeczywistoci. Jestemy tacy jacy jestemy, i byoby mieszne, a take niebezpieczne importowanie tutaj obyczajw europejskich.

Ja: Daleki jestem od importowania obyczajw, ani tym bardziej pnocnoamerykaskiej swobody obyczajowej. Nie, nie o to chodzi, by zmienia obyczaje! On: No wic o co? Ja: Oto moja diagnoza: sdz, e wszystkie te schorzenia, o jakich mwilimy, pochodz gwnie z anachronizmu pewnych wyobrazen. Mczyzna przywyk do wyobraania sobie kobiety w pewien sposb i szukania w niej pewnych wartoci, innych za nie. Kobieta oczywicie stara si zaspokoi te pragnienia mczyzny, ktry z kolei podobnie postpuje wzgldem niej. Czsto jednak nasza wyobrania nie nada, paraliuj j najrozmaitsze atawizmy, nawyki mentalne, odziedziczone przekonania; okazuje si ona, by tak rzec, bardziej zacofana od nas samych. rdo poudniowoamerykaskiego dramatu erotycznego tkwi wanie w tym, e mczyzna wyobraa sobie kobiet w sposb zbyt ciasny, naiwny i nachroniczny i vice yersa. Wszelako wyobrania poudniowego Amerykanina nie tylko jest zacofana; cierpi ona rwnie, jak si wydaje, na pewne kompleksy, co atwo poj wziwszy pod uwag ow sztuczno i napicie panujce midzy obiema pciami. Tak czy owak jedno jest pewne: wszyscy musimy dokona wielkiego wysiku, aby dogbnie zrewidowa nasz wyobrani, a przede wszystkim nasz mitologi erotyczn. On:Zadanie chyba do niewdziczne... Ja: Przeciwnie, i powiem panu, dlaczego czuj si peen nadziei. Ot w wielu krajach byem wiadkiem takiego zbiorowego wysiku w celu odnowy i reedukacji i przekonaem si, e jest to co niezwykle pilnego i e wszyscy witaj to z najwiksz wdzicznoci. Gdy wszyscy w gbi duszy czuj anachronizm swoich mitw, upodoba, pragnie, wyobrae, wystarczy tylko wyrazi to powszechne niezadowolenie, aby cay ten paraliujcy i uprzykrzony system run. Czy nie naleaoby powoa Ministerstwa Spraw Erotycznych? Powszechny jest bdny pogld, e ycie erotyczne kadego czowieka jest czym dyskretnym i prywatnym, a W pewnym sensie nawet antyspoecznym. Skoro wszyscy narzekaj i wszyscy s niezadowoleni, to dlaczego znaczna cz poudniowoamerykaskiej opinii publicznej z tak biernoci odnosi si do jakiejkolwiek reformy zmierzajcej do usunicia zarwno drobnych, jak i wielkich kopotw we wspyciu erotycznym? Jakie s przyczyny tego uporczywego, traclycj onalistycznego konserwatyzmu, ktry lepo odrzuca wszelkie reformy, zarwno nietrafne i le pomylane, jak i dobre, potrzebne i nieuniknione? Latynos w gbi duszy jest bardzo romantyczny; nie chce myle o utrudnieniach chronicznie nkajcych ludzi w yciu codziennym, bo przecie gdy przychodzi prawdziwa mio, wszystko staje si niewane.

Przeciwstawia on mio erotyzmowi, tzn. caej tej grze instynktw i namitnoci midzy kobietami i mczyznami, ktrzy nie kochaj si, lecz tylko przycigaj nawzajem. Tylko mio moe rozwiza konflikt midzy obiema piciami, tote nie warto zbytnio przejmowa si nieuniknionymi cierpieniami tych, co nie potrafi kocha. Ba, im wicej cierpi, tym lepiej. W tym wyznaniu wiary w mio daje si odczu wpyw mentalnoci hiszpaskiej - surowej, wzniosej, romantycznej i skrajnej. Jakikolwiek nazbyt higieniczny pogld na t wit spraw Latynosowi nieuchronnie wyda si plaski i szokujcy. Z obrzydzeniem bdzie on patrzy na wysiki gwoli wprowadzenia na ten teren zdobyczy nowoczesnej psychologii czy te po prostu odrobiny zdrowego rozsdku. Dla konserwatystw tego rodzaju erotyka nie jest spraw powan; powana jest jedynie mio. My w niniejszych uwagach bronimy tezy, e jakkolwiek mio to sprawa bardzo serio, rwnie erotyka jest - w aspekcie wszelkich swoich konsekwencji psychicznych i spoecznych spraw do powan. Wielkie uczucia ksztatuj czowieka w o wiele mniejszym stopniu anieli wanie te cakiem drobne i przyziemne czynniki jego ycia codziennego i rodowiska. Wielkie porywy duszy s czym stosunkowo rzadkim, kady natomiast czowiek doznaje drobnych, ledwie zauwazalnych wzlotw i upadkw Ponadto do uczu wielkich czowieka przygotowuj tysiczne uczucia cakiem mae. Czy wielka mio moe w sposb nagy uleczy dziewczyn albo chopca wyedukowanych w szkole lku, biernoci i nieufnoci? Europa ju jaki czas temu zrozumiaa to wszystko i nikt, nawet w najbardziej zachowawczych krgach opinii spoecznej, nie prbuje tam traktowa jako bahostki tego, co moglibymy okieli mianem normalnego, codziennego wspycia obu pci. Przeciwnie wanie krgi najbardziej konserwatywne najwicej zajmuj si t kwesti, wiedz bowiem, e to im zagraa ona najbardziej. Warstwom ludowym trudne warunki ycia nie pozwalaj na adn ekstrawagancj ani przesad, ktra zaczyna si dopiero wraz z luksusem. Wszelako przesada i eksces wyraaj si nie tylko we wstrtnych przywarach i rozwizoci. Warstwy wysze grzesz rwnie przesad w cnocie, gdy zamiast by zdrow i zrwnowaon, staje si ona histeryczna i przejaskrawiona. Owe mistrzynie cnoty pojawiajce si w sferach wyszych i pragnce oczyci wszystko wokoo s nieraz produktem luksusu jeszcze bardziej niezdrowym ni grzechy, jakie zwalczaj. Rwnie wybujay .idealizm, cechujcy niektrych czonkw tej warstwy, ich nadwraliwo moralna i estetyczna nie zawsze bywaj przekonujce. Jeeli warstwa - nazwijmy j tak -uprzywilejowana chce zachowa swj wpyw na spoeczestwo oraz naleny sobie presti, musi zacz od surowej samokrytyki i od wyrzucenia przez okno wszelkich cnt zrodzonych w hermetycznej atmosferze salonu. Oprcz tego wszystkiego utrzymuje si w Ameryce Poudniowej przewiadczenie, iz ycie erotyczne kadego czowieka, wanie w swoim zwyczajnym, codziennym aspekcie, jest czym dyskretnym i prywatnym, w pewnym sensie nawet antyspoecznym. Erotyka radzi sobie, jak umie, gdzie w cieniu; przedmiotem godnym

oficjalnej czci jest jedynie mio. Jeli konserwatywna myl latynoamerykaska taki nacisk kadzie na mio, a przemilcza erotyzm, to dlatego, e sdzi, i w ten sposb suy ojczynie i spoeczestwu. Ciekawe byoby take porwnanie postawy k prawicowych w Europie i w Ameryce. Ot w Europie tymi, ktrzy zrozumieli najlepiej, e w yciu zbiorowym i narodowym erotyce przypada rola waniejsza ni mioci, byli wanie nacjonalici. Powd jest bardzo prosty: mio rodzi si pomidzy jednym mczyzn i jedn kobiet, tymczasem erotyka mieci w sobie relacje midzy wszystkimi mczyznami i wszystkimi kobietami. Uczucie mioci, nieporwnanie gbsze, penego urzeczywistnienia doznaje w rodzinie; erotyzm atoli, niby niewidzialny most, czy w kadej chwili wszystkich synw i wszystkie crki danego narodu stanowic, na ksztat soca, niewyczerpane rdo energii. Kiedy miody czowiek wychodzi na ulic i staje w obliczu dziesiciu tysicy kobiet, z ktrych kada go pociga, jest z pewnoci znacznie bliej ducha zbiorowoci ni wwczas, gdy obcuje z t jedn jedyn, wasn, ukochan. Ot wanie w tej bezustannej, niepochwytnej grze instynktw namitnoci, wzajemnych oczarowa, zabawy, rozmw z kobietami ksztatuj si w narodzie wzorce twrczego donuanizmu, mskoci i kobiecoci, rodzi si pikno i entuzjazm. Wsplnocie, ktra jeszcze nie w peni staa si narodem (a tak byo w Ameryce jeszcze kilkadziesit lat temu), wystarcza bezporedni cel instynktu erotycznego - prokreacja. Obywatel si eni, ma liczne potomstwo, ktrym naleycie si opiekuje, i to az nadto wystarczy Jednake w narodzie kobieta i mczyzna cz si nie tylko w celu prokreacji, ale take po to, by nawzajem wywierac na siebie czar, i z tego wanie oczarowania rodzi si ojczyzna. I nie jest tak, iby jedna tylko kobieta miaa wywiera czar na jednego tylko mczyzn, ale wszystkie maj czarowa wszystkich - i na odwrot. Skoro jednak w imi interesu zbiorowego spycha si w cie wszystko to, co nie zdoao osign poziomu mioci, uczucia i maestwa, wwczas bardzo jest trudno pozytywnie ukierunkowa te namitnoci. Myl konserwatywna w Poudniowej Ameryce nadal wzdraga si przed spojrzeniem na te sprawy pod ktem innym ni wycznie domowym (rodzina, stado, prokreacja), cho przecie samo ycie coraz energiczniej wyciga nas wszystkich na ulic. Tutaj ojcowie nie pomagaj synom w kopotach erotycznych, gdy w ich oczach godne uwagi s jedynie sprawy takie jak zdrowie i szkoa. Poza tym chopak niech sobie radzi, jak urnie- a do koca, czyli do dnia lubu. No i biedak radzi sobie, jak potrafi, czsto nad wyraz aonie. Ale i zbiorowo nie przychodzi z pomoc jednostce: wszystko, co ma zwizek popularn rozrywk, z organizacj spoecznego wspycia mczyzn i kobiet, z likwidacj anachronizmw i przesdw jest zwykle traktowane jako co mao istotnego. Spoeczestwo troszczy si o robotnika przez wszystkie dni tygodnia z wyjtkiem soboty i niedzieli. Chocia jest wtpliwe, czy Ministerstwo Spraw Erotycznych byoby innowacj szczliw, adnej chyba nie podlega wtpliwoci, e jaka akcja ze strony pastwa, porednia i dyskretna, byaby w tej dziedzinie ogromnym dobrodziejstwem dla wszystkich. Na przykad

propaganda handlowa przez radio, dzi suca jedynie do niesychanego wrcz ogupiania duszy ludu, mogaby sta si znakomitym i potnym narzdziem waciwego wychowania. Dopki wszake lk, faszywy wstyd i beztroska panuj w najwyszych krgach opinii publicznej, dopty rzdy nie mog zrobi nic, a poudniowoamerykaski erotyzm radzi sobie, jak moe, gdzie w mrokach absolutnie prywatnej anarchii. One chc by kwiatami Aktualny poludniowoamerykaski idea urody kobiecej nikogo ju nic zadowala a wszystkim za szkodzi. Jest to jeden z najpowaniejszych i najbardziej palcych problemw naszej kultury W poprzedniej notatce stwierdzilimy, e xy celu uzdrowienia zycma erotycznego w Poludniowej Ameryce trzeba wpierw uzdrowi erotyczn wyobrani mczyzny i kobiety, nazbyt ciasna anacbroniczn. ( Gwny powd naszego kiepskiego, niedoskonaego wspycia seksualnego polega na tym, e zarwno) mczyzna wobec kobiety, jak i kobieta wobec mczyzny udaje kogo innego, ni jest w rzeczywistoci, wyobraajc sobie, e tak fikcyjn i sztuczn osobowoci atwiej bdzie pozyska milosc partnera i osign szczcie. Ten naiwny i uparty karnawa nie zatrzymuje si ani na chwil, ba, stal si ju zwyczajem, a nawet rytuaem. Dokonajmy teiaz maej analizy erotycz nego sposobu bycia kobiet poudniowoamerykaskich, starajc si wykry niektre spord owych zafaszowa. Od razu formuujemy tu pewn definicj: tym, co najbardziej paraliuje kobiet poudniowoamerykask i najmocniej jej szkodzijest fakt, e nie chce ona by kobiet, lecz kwiatem i dzieckiem. Niewolnica wasnej urody Porwnujc kobiety poudniowoamerykaskie z Europejkami (europejskie to sowo bardzo niedokadne, gdy istnieje rozmaito typw kobiet europejskich), od razu dochodzimy do przyjemnego i pochlebnego dla nas wniosku, e pod wzgldem urody fizycznej nie mamy czcgo zazdroci staremu kontynentowi. Jakie tu, w Poudniowej Ameryce, moemy oglda oczy jakie zby jakie ciaa i twarze! Ogromny jest ponadto wrodzony wdzik kobiet latynoskich, a take niezawodne, waciwe im wyczucie formy, stylu; w kadej sytuacji potrafi one znakomicie porusza si i umiecha, a ich reakcje niemal nigdy nie bywaj szokujce -nawet w oczach najbardziej wymapjcych sdziw i koneserw lbraz jednak po tym hodzie, niechaj nasze damy przygotuj si do wysuchania paru sw surowej, ale rwnie powanej, jak myl, krytyki. Dlaczego mianowicie ta fizyczna uroda bynajmniej nie wywiera takiego wraenia, jak powinna? Innymi sowy dlaczego pikno poudniowoamerykaska nie urzeka, nie zawlada mczyzn w takim stopniu jak europejska? Oto interesujce pytanie. Jest rzecz oczywist, e aby wywrze na kim gbokie wraenie, nie wystarcz pikne oczy, lecz ze konieczne s te pewne czynniki psychiczne. Ot jasne jest, e kobieta poudniowoamerykaska ma powane kopoty z

ujarzmianiem mczyzn swoj urod z tego prostego powodu, i sama jest cakowicie we wadzy swego wygldu zewntrznego. C za fryzura! Jaki szyk! Jaka elegancja! Ile zachodw i wysiku, ile godzin i ofiar kosztowaa j realizacja niemal doskonaa tego ideau estetycznego! Wszelako ta kobieta jest ju tak wytworna, powabna i Finezyjna, e prawie nie moe si rusza z obawy e zrujnuje swj wygld zewntrzny. Obcasy tak wysokie, e nie potraFi pobiec ani podskoczy; wiatru si hoi, gdy jest zbyt starannie uczesana. Nie moe te pozwoli sobie na spontaniczne wybuchnicie miechom ani energiczniejszy gest, ho w najlepszym razie bdzie to nieestetyczne. Ale nie moe te pozwoli sobie na uczucie ani maestwo , ktre nie byyby po stokro estetyczne, jako e jej rol i powinnoci jest by czarujc bez ustanku, bez wytchnienia. Kobieta poludniowoamerykaska jest niewolnic wasnej urody tedy konsekwentnie staje si niewolnic mczyzny. Przypominam sobie, jak pewnego razu byem na Montparnasse w towarzystwie kilku francuskich studentw i paru bardzo eleganckich, wietnie uczesanych dziewczt. Nagle jeden z chopcw skoczy jak lew i wrzeszczc przecie nie da si rozmawia z tak wyondulowanymi gowami! zrujnowa im owe koaFiury, ktre ohnosily z takim poczuciom odpowiedzialnoci. Nic chc nikogo podjudza, ale uwaam, e wanie co takiego trzeba zrobi w Ameryce Poudniowej... i e byoby nader wskazane, aby mczyzna da do zrozumienia kobiecie, i pikno zbyt doskonaa mczy go i nudzi, zamiast zachwyca. eby tylko fizyczna; to jeszcze drobiazg! Nieporwnanie waniejsza i bardziej szkodliwa dla ycia zbiorowoci jest owa pikno duchowa, czysto psychiczna, estetyka duszy przymuszajca kobiet poludniowoamerykask do odgrywania roli anioa, co spad z nieba. Idea urody takich kobiet jest zbyt Fikcyjny i ciasny. Chc by uosobieniem Harmonii, poniewa jednak w rzeczywistoci nikt nie zdoa osign absolutnej harmonii. wszyscy za skazani jestcmy na pawienie si w morzu sprzecznoci i dysonansw ta harmonia zmienia si w kamstwo. Chc by estetyczne; ale poniewa tak ciao, jak i dusza maj swe szpetne strony i poniewa niemao ich jest rwnie w samym yciu, take ten skrajny estetyzm zmienia si w kamstwo. Chc by czyste; czym innym wszelako jest wynosi czysto do rangi dobra najwyszego i stawia j sobie za odlegy cel, czym innym za -udawa czysto w wiecie tak dramatycznie nieczystym jak nasz. Mniej pozorw, wicej szczeroci Jeli dzisiejsza Europejka jest bardziej szczera, bardziej autentyczna i spontaniczna w swych reakcjach, to nie jest to jej wasna zasuga, lecz wynika z Faktu, e sytuacje wojen i rewolucji zmuszaj do szczeroci. Spokojniejsze, mieszczaskie ycie na kontynencie poudniowoamerykaskim przyzwyczaio ludzi do przesadnego kultywowania

pozorw, a w celebrowaniu zaosnego tego kultu celuje wanie kobieta. Gdy kobieta poudniowoamerykaska jest tylko obiektem spojrze, Europejka patrzy; gdy pierwsza jest bierna, druga jest aktywna; gdy ta pierwsza istnieje dla mczyzny, ta druga ma rwnie wasne ycie. Europejka nie jest tak pikna zewntrznie, ale za to bardziej dramatyczna, a przede wszystkim - bardziej dynamiczna. Niewtpliwie dlatego mczyzna bierze j bardziej na serio. Albowiem mczyzna poudniowoamerykaski nie moe bra na serio kobiety skoro czuje, e cayjej sposb bycia, wszystko, co ona mwi czy robi, w istocie pynie zjednego rda - chci oczarowania mczyzny i zdobycia go swoim czarem. i oto widzimy, jak ta kobieta, przesadnie zabiegajca o urod, popada w inFantylizm, co nie tylko jest szkodliwe, ale i okropnie, straszliwie nudne. Nie sposb mwi powanie o erotycznej reedukacji kobiety poludniowoamerykaskiej nie podkrelajc Fatalnego wpywu tego ideau piknoci, jaki wypracowaa sobie ona przez lata ycia nazbyt atwego i powierzchownego. Reakcja musi wyj od mczyzny; jeli chcemy, by kobiety byy wobec nas bardziej autentyczne, my musimy by bardziej autentyczni wobec nich. W rzeczywistoci jednak mnstwo potnych czynnikw utrudnia nam t postaw autentycznoci i szczeroci, tak e zamiast wyraa sprzeciw wobec aktualnego stylu naszych kobiet, nadal tylko im schlebiamy i utwierdzamy je w zachowaniach konwencjonalnych. Schlebiamy ma, bo chcemy zdoby ich wzgldy, a te i dlatego, e tak przyzwyczailimy si do tego rodzaju kobiet i takiego ich traktowania, e inne, nowe podejcie wydaje nam si czym zgoa niemoliwym i Fantastycznym. Ponadto jest oczywiste, e natury i mentalnoci powierzchowne s zupenie zadowolone z tego, e tu, na tym ziemskim padole, maj kawaek nieba... choby tylko malowanego. Tacy ludzie nie rozumiej, e tania moralno i tania estetyka to w istocie obraza dla moralnoci prawdziwej. Qwszem, zdaje si, e wszyscy, od Fryzjera i pedikiurzystki po pisarza i poet (pisarze piszcy powieci dla kobiet!), spiskuj w celu przeksztacenia kobiety w anioa, kwiat, dziewczynk... we wszystko, tylko nie w kobiet. Pienidz - rdem wszelkiego materializmu Spoeczne konsekwencje caej tej maskarady s ogromne. Kobieta-kwiat potrzebuje rwniez sztucznego rodowiska i sztucznej konwersacji, a take specjalnego traktowania, koniec kocw za - caego systemu sztucznych uatwie chronicych jej delikatno przed naporem rzeczywistego ycia. Podstaw dla wszystkich tych wyszukanych subtelnoci jest, rzecz jasna, pienidz, i tu wanie tkwi gwne rdo poudniowoamerykaskiego materializmu. Porwnujc jednak arystokratyczny peen luksusu wiatek Buenos Aires z arystokracj europejsk od razu zauwaamy rnic: jeli w salonach Buenos Aires robi si wszystko, co moliwe, aby jako omin rzeczywisto, wytwarzajc sztuczn atmosfer dowcipu, dobrego wychowania, kultury i subtelnoci, to arystokracja europejska jest o wiele gorzej wychowana i w pewnym sensie o wiele bardziej energiczna. Chocia tam ludzie rwnie staraj si, jak mog, upikszy swoje ycie, to jednak

wszyscy maj o wiele wiksz wiadomo, e to tylko ozdoba. Istnieje w Europie pewien wstyd luksusu, wygody i nezji, wstyd nader rzadko odczuwalny w salonach buenosaireskich. Wszelako owa sui generis delikatno klas wyszych stolicy w rodowisku klasy redniej przeksztaca si w sztywn konwencj, ktra take przeciwstawia si rzeczywistoci. W obu za tych rodowiskach kobieta-kwiat, kobietadziewczynka staje si niewolnic pienidza, brak jej bowiem ducha walki, romantyzmu i wyczucia poezji gbszej, o szerszych horyzontach. Problem kobiety-kwiatu Najgorsze w tym wszystkim jest to, e w takiej sytuacji stosunki kobietykwiatu z mczyzn nabieraj, by tak rzec, charakteru nazbyt konkretnego i jednostronnego. Mczyzna pragnie zdoby kobiet, kobieta pragnie zdoby mczyzn... i koniec. Cale pikno erotyki i mioci w najrozmaitszych swoich postaciach -przyjani, koleestwa, obcowania duchowego, zderzenia osobowoci - ulega zredukowaniu do paru nachalnych komplementw, jakiego balu czy pjcia do kina (ktre paci on), wreszcie za do okrelonej taktyki po obu stronach, z ktrych adna ani na moment nie traci z oczu celu bezporedniego: zdoby kochank, zdoby ma. Jeli za kobieta-kwiat pomimo swych wysikw nie zdoia doprowadzi partnera do otarza, oznacza to katastrof, bo przecie rzucila na szal ca swoj niezaleno i osobist godno, aby tylko zdoby ma i stworzy ognisko domowe. Niewtpliwie wiele mona by powiedzie na obron kobiety poudniowoamerykaskiej; przede wszystkim trzeba pamita o tym, ze choby tylko pod wzgldem flzycznym jest ona delikatniej sza od swych siostrzyc z innych ras, zrodzonych w innych klimatach... i e jest kobiet latynosk. Naiwnoci byoby wymaga od Latynoski, by staa si, powiedzmy kobiet anglosask, zdradzajc swoj ras, kultur, tradycj. Pamitajc o wszystkich tych zastrzezeniach i poprawkach naley jednak podsyca sprzeciw wobec aktualnego ideau piknoci poudniowoamerykaskiej, gdy idea ten nie satysfakcjonujeju nikogo, wszystkim za przynosi szkod. Osign za to mona jedynie stawiajc problem w sposb jasny i wyrany: wszyscy musimy mie wiadomo, e problem ten - problem kobiecej urody - jest jednym z najwaniejszych i najbardziej palcych w naszej kulturze.Obecnie postaramy si przeanalizowa pewne mity i wtrne kompleksy kobiety poudniowoamerykaskiej. O ycie dla kobiet! Tak wic kobieta poudniowoamerykaska ma obraz samej siebie jako kwiatu, albo raczej -cile biorc - pragnie by kwiatem. Jak jednak widzi sam siebie mczyzna? Czy rwnie ijego wyobrania nie zdradza cech adn miar nie dajcych si pogodzi z yciem wspczesnym 1 jego wymogami? Gdyby kto mnie spyta, jakie s w tym wzgldzie cechy charakterystyczne Ameryki Poudniowej, odpowiedziabym nastpujco:

nigdzie indziej w cywilizowanym wiecie kobieta nie boi si bardziej mczyzny niz tutaj; nigdzie indziej kobieta nie jest bardziej skrajna w swej postawie wobec mczyzny; wreszcie nigdzie indziej nie spotyka si tak wielkiego kultu dla mioci i dziewictwa. Rycerz albo Sinobrody Szczerze mwic, kobiety poludniowoamerykaskie stawiaj mczyzn w sytuacji nadzwyczaj niewygodnej, a niekiedy wrcz miesznej. Po pierwsze, ju cay mechanizm zwyczajw i konwencji, cay ten aparat skonstruowany gwoli obrony kobiety przed rzekomym barbarzystwem pci brzydkiej zakrawa na grotesk. Nieszczsny narzeczony surowo kontrolowany przez cay areopag starszych pa, ktre ani na moment nie pozostawiaj go sam na sam z narzeczon, musi czu si jak dzika bestia wobec jaskki. Biedna panienka (liczca ju dobrych dwadziecia par wiosen), wystraszona tak pieczoowit trosk, zaczyna sdzi, e On jest jakim demonem, a owe przyjemnoci musz by czym absolutnie nieodpartym, skoro nawet mama i ciocia nie mog zauFa jej uczci woci i zdolnoci do stawienia oporu. Jak widzimy wszystko tutaj zmierza do rozpalania wyobrani i przesadnego malowania potgi Erosa, podczas gdy zdrowa pedagogika w sprawach pci powinna polega wanie na sprowadzaniu tych zagroe do ich waciwych rozmiarw. Mczyni tedy szamoc si midzy dwiema fikcjami: zjednej strony musz udawa delikatno, sympati, rycersko i subtelno uczu zupenie niezwyk, przesadn; z drugiej -czuj si wydani na pastw mitu dzikiego samca, mskiej bestii. Mczyzna poudniowoamerykaski nie ma wyjcia: musi by albo Sinobrodym przebranym za rycerza, albo rycerzem przebranym za Sinobrodego. Jest rzecz jasn, e strach popycha do brutalnoci, a erotyczna brutalno poudniowego Amerykanina pynie ze strachu przed kobiet, jakkolwiek cakiem moliwe, i przed wiekami strach kobiety mg si zrodzi z brutalnoci mczyzny Dzisiaj jednak nadzwyczaj komicznie wyglda ta sztucznie wykreowana brutalno, nie majca ju nic wsplnego z prawdziwym charakterem dobrotliwego i spokojnego handlowca z Buenos Aires czy urzdnika z Rosario. Czowiek nie jest ani anioem, ani besti; kto chce ze uczyni anioa, czyni besti - to zdanie Pascala doskonale pasuje do naszego ycia erotycznego, w ktrym nie istnieje czon poredni, w ktrym wszystko zda do jakiej niebywaej skrajnoci i w ktrym kobieta, przeksztacajc si w anioa, mczyzn przemienia w besti. Rzecz to dziwna, i cywilizacja aciska moga osign taki stopie braku rwnowagi i zdrowego rozsdku, aczkolwiek nie naley zapomina, e geograficznie biorc Hiszpania ley na jednym z kracw Europy Jednake poza tradycj hiszpask istnieje tu rwnie nie mniej silna tradycja lokalna; przez wiele stuleci yo na tych ziemiach o wiele mniej kobiet ni mczyzn, wic kobieta bya bardzo ceniona i upragniona... Dzi ta sytuacja w znacznej mierze si unormowaa, nadal

jednak yjemy w nienormalnym klimacie psychicznym. Maska erotyzmu Dlatego kobieta poudniowoamerykaska musi uczyni wysiek, aby przezwyciy swe atawizmy i stworzy sobie bardziej realistyczne wyobraenie o wspczesnym mczynie. Gdyby zechciaa zrezygnowa ze swego kostiumu anioa, kwiatu, dziewczynki, atwiej mogaby lekceway przebranie rwnie u mczyzny i powrci do rzeczywistego ycia. Po pierwsze, powinna ona wiedzie, e mczyzna ani w poowie nie jest tak erotyczny jak ona sobie wyobraa i jak to wyobraaj sobie sami mczyni w Ameryce Poudniowej. Omielam si na takie stwierdzenie wbrew wszystkim pozorom, gdy ludzie tutaj nie tylko maj temperament, lecz rwnie tak si ekscytuj erotyk, ze niekiedy przybiera to form manii. Kady modzieniec z atwoci popada w mniejsz lub wiksz przesad, gdy opowiada przyjacioom o swych milosnych przygodach. W ten sposb tworzy si caa legenda o yciu erotycznym wszystkich innych; kady mczyzna poudniowoamerykaski jest w gbi duszy przekonany e wszyscy maj wiksze powodzenie, zaywaj wikszych rozkoszy od niego i e tylko on skazany jest na ubogie i nieciekawe ycie seksualne. Kiedy przechodzi k obieta, wszyscy udaj przesadne podniecenie, a udajc podniecaj si naprawd. Rozmawiajc z kobiet mczyzna poudniowoamerykaski zawsze udaje troch wicej, ni odczuwa w rzeczywistoci, to samo za robi kobieta; tym sposobem rodzi si midzy nimi co, co mogibymy nazwa erotyk sztuczn, mask erotyczn. Ale gdzie to, zapytacie mnie Pastwo, jest taki kraj, w ktrym nie hodowano by podobnemu sztucznemu podnieceniu? Takle zjawisko oczy-wicie istnieje we wszystkich czciach wiata, tyle tylko, e tam obie pcie znaj si i kontroluj lepiej oraz wykazuj mniejsz naiwno wobec gry wasnej wyobrani. Gdy kobieta poudniowoamerykaska zrozumie, e jej mczyzna jest o wiele chodniejszy, ni si na zewntrz wydaje, za to bardziej ludzki i zrwnowaony, ju to bdzie mona uwaa za wielki krok naprzd. Jeli za zrozumie jeszcze i to, e mczyzna nie jest z natury cynikiem, lecz staje si cynikiem, gdy tak wanie si go traktuje dokonany bdzie drugi wielki krok do przodu. Kiedy za nareszcie potrafi ona lepiej zapanowa nad swymi snami o mczynie doskonaym, doskonalej mioci tudzie doskonaym zrozumieniu i szczciu wwczas bdzie mona z ni rozmawia w sposb sensowny i normalny. Czekajc na wielk mio Na pocztku tych zapiskw stwierdziem, ze nigdzie indziej na wiecie wyobrania kobiety nie jest tak zdominowana przez mit mioci i

dziewictwa. Wymawiajc wite sowo mio kobieta poudniowoamerykaska zdaje si ulatywa do niebios, jej oczy byszcz... Zachwyca mnie ten idealizm, za spraw ktrego kobieta traci nie tylko swj wdzik, ale i swoj godno. Jako nawet najpikniejsze uczucia trzeba poddawa weryfikacji i kontroli, aby nie stay si pretekstami do innych, nie tak piknych uczu i pragnie. W swym kulcie mioci,jak i w pozostaych swoich uczuciach, kobieta poudniowoamerykaska wykazuje przede wszystkim pasywno; nie marzy o tym, eby kocha, lecz eby j kochano, co bywa czym zupenie innym i nasuwa podejrzenie o... lenistwo. Jak to cudownie by kochan i spdza ycie w ramionach oczarowanego mczyzny! Zarazem wszake wielka mio, mio doskonaa, suy jako wspaniaa wymwka wobec wszystkich mioci mniej doskonaych, bardziej ludzkich, na ktre trzeba chucha i dmucha, i ktre nieraz wymagaj nie tylko wysiku, ale i ofiar. Czekajc na "wielk mio kobieta poudniowoamerykaska po prostu ucieka przed zyciem, a jej ekstremizm i tym razem popycha j w stron izolacji i osamotnienia. W wiecie wspczesnym ju nie wystarcza, by kobiety pozwalay si kocha; one same musz kocha, tzn. aktywnie uczestniczy w yciu tworzc sobie najrozmaitsze powizania i oddajc si rnym pasjom, wczajc si w ycie zbiorowe i narodowe, wreszcie znajdujc sobie jakie zajcie. Jedynie taka szkoa, cigy kontakt z praktyczn rzeczywistoci moe uleczy je z mrzonek zrodzonych z lenistwa i biernoci, owocw nudy i wygodnictwa. Pamitam, e pewnego razu zapytaem jakie dziewcz, co robi przez cay dzie. Nic - odpara. - Wygldam przez okno i czekam na mio... Pretekst do ucieczki przed yciem Do jakiego stopnia egzaltacji, przesubtelnienia, przewraliwienia i sensualizmu moe doj wyobrania tych panienek, ktre nie yj, lecz czekaj, gdy tymczasem ich siostrzyce z innych ras i kontynentw udzielajc si i walczc w rozmaitych dziedzinach ycia, wdraaj si do zdrowej dyscypliny duchowej i fizycznej, bez ktrej czowiek pogra si we wasnej saboci! W takiej atmosferze lenistwa i biernoci rwnie drugi wielki kult kobiety poludniowoamerykaskiej - kult dziewictwa, przemienia si w pretekst do ucieczki przed yciem i znieruchomienia w wiecznym oczekiwaniu. Kult dziewictwa, podobnie jak kult mioci, jest naturaln cech kadej przyzwoitej kobiety tote, rzecz jasna, kady przyzwoity mczyzna powinien zdj kapelusz przed tym piknym i nieomal boskim kobiecym odczuciem. Wszelako w Ameryce Poudniowej odczucie to przeksztacio si w spoeczny przesd o charakterze czysto praktycznym, stajc si nadto czym tak konkretnym i wycznie fizycznym, e ma ju o wiele wicej wsplnego ze zmysowoci anieli z idealizmem. Mogoby si wydawa, e yciowy program kobiety poudniowoamerykaskiej sprowadza si do tego oto: dopki nie wyjd za m, zachowuj dziewictwo, jestem na utrzymaniu tatusia i

powinnam si pilnowa. Potem m zapewni mi mio, ognisko domowe i szczcie. Jake to skromniutki ijake wygodny program! Walczmy o ycie dla kobiet! Nowa generacja powinna wyj z domu, zmierzy si z rzeczywistoci, sprawdzi si, oczyci swoj wyobrani. Wwczas kobieta poudniowoamerykaska odzyska wiadomo swych ogromnych si, dynamik wasnej modoci, pozostawiajc za sob cay ten smutny wiat lkw, saboci, egzaltacji - pusty wiat wiecznego czekania. O przyzwoitoci kobiecej Nasze czarujce damy musz znie jeszcze jeden, ostatni, atak, ostatni ju krytyk. Potem przyjdzie czas rewanu, gdy zajmiemy si pci brzydk. Narzekania przecitnego Latynoamerykanina na kobiety s liczne i gorzkie, ale najczciej przypadkowe i fragmentaryczne. Od razu wida, e literatura niedostatecznie rozpracowaa ten temat i e obie strony wikaj si w gszczu szczegw zamiast zmierza wprost do sedna. Co mwi midzy sob chopcy kiedy rozprawiaj o pci piknej? Ot mwi, e odbywaj one nie koczce si rozmowy telefoniczne. Ze dostaj szalu widzc w Maip czy Suipacha trzy lub cztery dziewoje, spacerujce pod rk w godzinach najwikszego ruchu i zajmujce ca szeroko chodnika. Ze kobiety s faszywe. Dlaczego si skar na nasz agresywno - pyta jeden mody czowiek - skoro robi wszystko, eby j pobudzi? Kiedy jaka babka ma adne nogi, pokazuje je a do kolan, eby potem rozpowiada: Jaki idiota gapi si na moje nogi w autobusie; jak gdyby nigdy nie widzia ng!. A znw inny powiedzia mi: Zoci mnie, kiedy widz, jak atwo oszuka kobiet najbardziej banalnymi, najgupszymi pozorami. Wsik, krawat... czyzna dystyngowany-, mczyzna wytworny- to dla nich boyszcze. A jeli w dodatku jest wysoki, topniej jak wosk. Krytyka pod adresem pci piknej sprowadza si zazwyczaj do tego rodzaju lunych uwag i wyrzutw Stymuluje j ponadto wysokie mniemanie, jakie o yciu erotycznym w Europie ma mieszkaniec Poudniowej Ameryki. Jednake i w tym punkcie potoczna wyobrania musi zosta wyleczona i oczyszczona z przekona przesadzonych i naiwnych; na szczcie -czy nieszczcie - kobieta zawsze jest kobiet, tak w Ameryce, jak w Europie. Powszechne przewiadczenie, iz w Europie nie ma przesdw i e szczliwy Europejczyk moe zaspokaja wszystkie swe pragnienia, okazuje si bardzo szkodliwe dla amerykaskiej kultury seksualnej. Co dziwniejsze, fascynacji tym naiwnym mitem europej sklej swobody ulega nie tylko zwyky przecitny mczyzna, ale i intelektualista, pisarz, artysta...Ile mitw, legend i skrzywie wyobrani skada si na erotyczny dramat poudniowo-amerykaski! Sowo ostateczne - mio Prawda jest taka, e adna kobieta w adnym cywilizowanym kraju nie

moe pozwoli mczynie na wszystko, i e ostatnim sowem kobiety zarwno w Europie, jak i w Poudniowej Ameryce, bdzie zawsze mio i maestwo. Gwna rnica midzy dwoma kontynentami tkwi raczej w czynnikach natury psychicznej: Europejczyk ma te same, albo prawie, kopoty erotyczne, co mieszkaniec Poudniowej Ameryki, tyle e traktuje je inaczej, a przede wszystkim umie wydoby z nich wicej radoci i duchowego poytku. W Europie jest z pewnoci mniej owego chorobliwego, pospnego erotyzmu, ktry na nowym kontynencie sta si prawdziw plag. Aeby krytyka kobiety ze strony mczyzny staa si gbsza i skuteczniejsza, trzeba we wszystkie te chaotyczne ale i chybione porwnania wprowadzi troch adu. Myl, e bez wikszych trudnoci okreli mona gwne przywary i uomnoci waciwe kobiecie poudniowoamerykaskiej oraz znale ich historyczne rdo; ot skutkiem liczbowej przewagi mczyzn wykreowany zosta typ kobiety poszukiwanej i cenionej. Tradycja arabska, poprzez Hiszpani, stworzya typ kobiety biernej; ycie mieszczaskie i spokojne stworzyo typ kobiety-mieszczaneczki. Oto i trzy choroby dziedziczne, nadwtlajce zdrowie tej kobiety tak wietnie uposaonej, i spychajce j na pozycj nisz wzgldem reszty ludzi. Ktra to reszta, co oczywiste, rwnie ma swoje sabostki - ale s to wanie nasze sabostki. Nie wystarczy buntowa si przeciwko pewnym zwyczajom, trzeba zaatakowa samego ich ducha. Nie naley zwalcza zasad, lecz... Wjaki sposb kobiety bd si broni przed tak krytyk? Najpierw z czarujcym umiechem powiedz nam: Mimo wszystko musicie przyzna, e i tak strasznie wam si podobamy. Gdy jednak uwiadomi sobie, e sprawa jest powaniejsza i nie da si jej zaatwi umiechem, odpowiedz surowo i z oburzeniem: Ach! Nie podobamy wam si, bo jestemy kobietami przyzwoitymi. Kobieta przyzwoita! Oto i bicz, ktrym kobieta poudniowoamerykaska wymierza kar. Karze zarwno bezczelnego Faceta, ktry lezie za ni ulic, jak i tego, ktry z rozmaitych, powaniejszych powodw nie cakiem akceptuje reprezentowany przez ni obecnie typ. Ten ostateczny argument utwierdza jej godno, podkrela jej niezaleno, podaje w wtpliwo dobr wiar krytyka. Nikt oczywicie nie bdzie si spiera z postulatem przyzwoitoci, bez ktrej tak kobieta, jak i spoeczestwo pogryyby si w anarchii. Oby wszystkie byy przyzwoite, i to wjak najwyszym stopniu! WAmetyce Poudniowej nie trzeba zwalcza zasad, gdy niemal wszystkie zasady s tu zdrowe, a tutejsze mode i pene wigoru spoeczestwa wykazuj znakomity instynkt ycia zbiorowego. Niebezpieczestwo polega na tym, e zasady, ideay, aksjomaty maj tutaj tendencj do kostnienia i formalizacji. Pozory dominuj nad duchem, a forma zabija tre. Kobiety naley uczy, e nawet owa przyzwoito, jeli jest le rozumiana i stosowana powierzchownie oraz schematycznie, moe przedzierzgn si we wroga numer jeden wanie przyzwoitoci.

Kobieta przyzwoita Co waciwie znaczy okrelenie kobieta przyzwoita? Ot kobieta przyzwoita to taka, ktra postpuje zgodnie z prawem i z pewnymi konwenansami, narzuconymi przez spoecze stwo. Same w sobie nie maj one adnej wartoci, su tylko jako rodki pomocnicze przy realizacji wzniosych zasad naszej katolickiej moranoci. Kobieta przyzwoita nie pozwoli nieznajomemu towarzyszy sobie na ulicy, nie iby to byo ze samo w sobie, ale dlatego, e skutki takiego nadmiernego zaufania mogyby okaza si szkodliwe dla jej moralnego zdrowia. W Europie wanie i kryzysy, wstrzsajce tym kontynentem, nie pozwalaj ludziom zapomnie o wzgldnej wartoci konwenansw tote kobieta europejska lepiej rozumie, ze zachodzi pewna rnica midzy niesychanie istotnym problemem obnaania si na play a kwesti, jak mnie i ofiarnie przetrzyma naloty latajcych bomb. Wszelako w Ameryce Poudniowej dla wielu nieskazitelnych, szacownych pa i kobiet, houbionych troskliwie przez swoje suce, nie istnieje adna hierarchia wartoci; wszystko si miesza, wszystko jest jednakowe. Kobieta nie powinna zdradza ma, ale nie powinna te nosi zbyt krtkich spdnic! Gdy cay wiat dry ogarnity straszliwym kataklizmem, gdy wszystkie narody musz przygotowa si do najwyszego wysiku, one maj tylko jedno zmartwienie - nago na play; bardzo te surowo osdzaj kobiety, ktre farbuj sobie wosy Kobieta powinna kipie yciem Wszelako gdyby nawet kobiety poudniowo-amerykaskie nieporwnanie gbiej i powaniej pojmoway problem przyzwoitoci, niewiele by to pomogo. W kadym spoeczestwie istniej wartoci atwe do zdefiniowania, a tym samym do przestrzegania, oraz inne -mniej wyranie okrelone, a przecie nie mniej wazne. Pojcie przyzwoitoci kobiecej a do najdrobniejszych szczegw zostao okrelone przez moralno, Koci, opini; ale przecie poza tym kobieta powinna tryska yciem, mie dusz poetyczn, powinna by dynamiczna... Spoeczestwo, w ktrym kobietom zabrakoby tych przymiotw tak subtelnych ajednoczenie elementarnych, byoby naraone na ogromny duchowy uszczerbek. W przeszoci mode spoeczestwa Ameryki Poudniowej grzeszyy raczej nadmiarem witalnoci, tote nie dziwota ze cay wysiek kierowano w nich przeciwko namitnociom i w pewnym sensie przeciwko yciu. Dzi jednak Ameryka Poudniowa nie moe uskara si na nadmiar ycia, przeciwnie, ycie w tych krajach wydaje si przygaszone, tutejsza za modzie niekiedy zazdroci starej Europie jej twrczych cierpie. Tym, czego obecnie tutaj potrzebujemy, jest jaki rodek tonizujcy, nie za uspokajajcy; pod adnym pozorem nie mona dopuci do tego, by ciasna i paska, formalistyczna i powierzchowna przyzwoito zabia w

kobietach yciowy instynkt i wrodzon im energi. Do jakich wic wnioskw prowadz nas powysze uwagi? Ot trzeba zreformowa idea urody naszych kobietek. Trzeba unowoczeni ich wyobraenie mczyzny Naley uporzdkowa i pogbi mski krytycyzm, naprowadzajc go na prawdziwe przyczyny za. To nie kobieta jest winna; winne jest rodowisko. Mczyzna poudniowoamerykaski ijego idea urody

A moe rwnie mczyzna poudniowo-amerykaski pragnie by pikny? Jaki wwczas obiera sobie idea urody? Nie ulega wtpliwoci, e mczyzna poudniowoamerykaski pragnie by pikny albo co najmniej dobrze wyglda - by dobrze uczesany i ubrany Niewiele jest krajw na wiecie w ktrych mona zobaczy krawaty tak dobrze dobrane do koszuli i marynarki jak tutaj, buty kupowane z podobn jak tu starannoci czy skarpetki lepiej zharmonizowane z chusteczk. Dawniej modziecy nie uywali brylantyny. Dzi uywaj nie tylko brylantyny; uywaj i naduywaj rwnie kremw, masay, maseczek kosmetycznych - prawie jak kobiety. Instytut piknoci dla mczyzn miaby wielkie szanse powodzenia. Byyby to kobiece cechy dbaego o urod mczyzny poudniowoamerykaskiego. Cech najbardziej msk jest wsik. Przybysz z Europy wykrzykuje nieodmiennie: Psiako, ile tu wsw! A jednak... Poudniowy Amerykanin jest bardzo przebiegy i co si tyczy wsw, kalkuluje chytrze; nosi je, poniewa wie, e one to lubi. Zadaniem wsika jest wywrze wraenie na pci piknej; to rodzaj kokieterii bardzo podobny do damskiej. Poudniowy Amerykanin nie zatraci swej mskoci W tej sytuacji pojawiaj si pytania ogromnej wagi. Czy mczyzna poudniowoamerykaski nie zniewiecia aby zanadto? A moe te pozory nie s zachowaniami drugorzdnymi, nie majcymi zwizku z rzeczywistoci duchow, psychiczn? Byoby czym bardzo powierzchownym formuowa oskarenie tak powane na podstawie faktw tak nieistotnych. Rzeczywicie, przyjrzawszy si temu problemowi dokadniej zobaczymy co cakiem przeciwnego: poudniowy Amerykanin nie utraci nic ze swej odziedziczonej po hiszpaskich przodkach odwagi i miaoci; posiada on waciwe mczyznom poczucie honoru i, co bodaj najwaniejsze, nie brak mu pewnej duchowej surowoci, stanowicej chyba zasadnicz rnic midzy dusz msk i kobiec. Wobec tego najtrafniejsze byoby chyba stwierdzenie, e poudniowy Amerykanin, pozostajc w gbi duszy stuprocentowym mczyzn, wykazuje pewn tendencj do zniewieciaoci w swym sposobie bycia, ubierania si, mwienia, i e jego spoeczny sposb bycia jest bardziej

kobiecy ni on sam. Wydaje si, e w tej dziedzinie kobieta zdoaa narzuci mu swoje gusta, swoje subtelnoci i sabostki - we wszystkich tych sprawach, ktre skadaj si na jego sposb bycia, tzn. przejawiania na zewntrz swej osobowoci. Na przykad poudniowy Amerykanin potrafi by bardzo dzielny we wszelkiego rodzaju walce, ale staje si absolutnym tchrzem, gdy ma uczyni jak nieprzyjemn uwag swemu przyjacielowi; jeli zajdzie taka potrzeba, bdzie zuchway, a nawet brutalny w interesach czy polityce, jednoczenie wszake w rozmowie jest delikatny, w obcowaniu z innymi - agodny i bierny; krawaty dobiera z niejak kokieteri i bywa przesadnie wraliwy. Bardzo atwo jest w kadym kraju dostrzec, kto dominuje w jego kulturze - mczyzna czy kobieta. S kraje, gdzie prawo mczyzny przewaa zarwno w dziedzinie moralnoci seksualnej, jak i w formach wspycia pci, gdzie nawet dowcipy opowiadane przez kobiety s mskie; wszelako Ameryka Poudniowa podbita zostaa przez kobiet. I to wbrew faktowi, e s one w takim stopniu niewolnicami mczyzny, e tak ulegle dostosowuj si do jego gustw i kaprysw! Kada z nich z osobna jest jedynie kwiatem i dziewcztkiem, ale wszystkim razem, wbrew swej pozornej saboci i niemiaoci, udao si podbi kontynent! Kiedy pragnie zdoby kobiet... Wida to wanie w sposobie podejcia mczyzny tutejszego do wasnego ideau urody Mczyzna nie musi przeglda si w oczach kobiet, aby sprawdzi swoj urod, ktra zreszt nie jest wycznie seksualna... Gdy mczyzna pragnie zdoby kobiet, ma przed sob dwie drogi: moe prbowa pozyska jej wzgldy przymilajc si jej, dostosowujc si do jej wymaga, albo te, przeciwnie, moe narzuca jej prawo swej wasnej natury. Dzi mczyzna naprawd zakochany we wasnej mskiej piknoci gotw jest raczej dozna poraki, niz wyrzec si pewnych swoich przymiotw naturalnych. Nigdy na przykad taki mczyzna nie pjdzie na ustpstwa wobec kobiecej maostko woci, gdy jeliby nawet tym sposobem zdoby kobiet, to jednoczenie utraci wasn urod. Jednake dla wielu poudniowych Amerykanw kobiety stay si bodaj celem samym w sobie; im bardziej takl mczyzna podoba si kobietom, tym jest pikniejszy; im wicej kobiet zdoby, tym wicej mia uciechy z ycia. Tote gdyby nagle kobiety zaday od mczyzn malowania sobie nosw na zielono, oni, zachwyceni, natychmiast pomalowaliby sobie nosy na zielono... Tutaj nie tylko kobieta yje niemal wycznie dla mczyzny wyzbywajc si wasnej osobowoci; tu rwnie mczyzna czsto yje nie dla siebie, ale dla kobiety. Skd pochodzi ta psychiczna sabo mczyzny i dlaczego w Europie pe brzydka jest bardziej wiadoma swej siy i potrafi lepiej j wykorzystywa? Czysto mska poetyka W Ameryce Poudniowej mczyzna, a przede wszystkim chopiec, bywa osamotniony wobec kobiet. Mska uroda, mski obyczaj, mity i Formy

wspycia midzy mczyznami ksztatuj si pord mczyzn. Czynnikami tworzcymi ow specyficzn msk pikno s koleestwo, zauFanie do przyjaci z tego samego klubu, stowarzyszenia w obrbie poszczeglnych dziedzin aktywnoci, grupowe rozrywki. Chopcy w gimnazjum tworz sobie wasn mitologi, wasne zwyczaje, nawet jzyk, i tak s dumni z tego wasnego stylu, e aden z nich by go nie zdradzi nawet dla najpikniejszej kobiety. Rwnie w wojsku mczyni tworz sobie wasny wiat, ktry darz niekiedy wielk mioci. Wwczas kobieta przestaje by dla nich jedynym rdem mioci i piknoci; marynarz wasn urod i si uwiadamia sobie zarwno dziki kobiecym ustom, jaki dziki swemu pancernikowi, swoim piosenkom i mundurowi, dziki temu wszystkiemu, co nosi miano marynarki. Ta specyficzna, mska poezja bardzo mu pomaga w opieraniu si erotycznemu czarowi crek Ewy; dziki niej moe nad nim zapanowa i przeciwstawi mu wasny urok. Mody poudniowy Amerykanin, wczajc si w te wielkie instytucje zbiorowe, jak armia czy flota, wyposaone we wasn tradycj i styl, z atwoci nagina swoj psychik do ich wymaga. Jednake w zwyczajnym yciu kontakty mczyzn midzy sob wypadaj jako ubogo i blado. Ciekawe jest na przykad porwnanie midzy modym rodowiskiem literackim tutaj i w Europie. Modzi artyci poudniowoamerykascy najchtniej chadzaj w pojedynk, rzadko skupiaj si w grupy i zwykle wykazuj niewielk ochot do podkrcania si nawzajem . W stolicach europejskich modzi maj swoje bary, kawiarnie czy restauracje, w ktrych upijaj si zarwno napojami wyskokowymi, jak artami, wygupami sownymi, utarczkami ideologicznymi. Modziecy owi maj wasny styl ijzyk, podobnie jak licealici, ijeszcze zanim uksztatuj si jako pisarze, czerpi mnstwo uciechy z owego pikna, jakie w swoim gronie wytworzyli. Mczyzna, ktry przeszed tak szko, wyposaony zostaje na cae ycie w kapita witego szalestwa, ktre broni go przed smutkiem, cynizmem i nud. Dlaczego czego takiego nie ma w Ameryce Poudniowej? Dlaczego tutaj kobieta tumi mczyzn zupenie, tak e sta si on jej niewolnikiem? Brak mskiego stylu Jest to bdne koo. Modzieniec poudniowoamerykaski mao obcuje ze swymi kolegami i czyni to w sposb powierzchowny gdy tym, czego w sensie psychicznym i fizycznym potrzebuje najbardziej, jest kobieta. Zajty problemem dla siebie kapitalnym nie ma ochoty angaowa si caym sercem w inne dziedziny ycia. Wszystko inne jest drugorzdne; uwaza on (i wjego wieku jest to zupenie naturalne), e traci czas, gdy wanie nie podrywa jakiej panienki. Z drugiej strony wsplnotowe obcowanie mczyzn, mniej tutaj rozwinite ni w Europie, nie narzuca si mu jako co oczywistego. Tak wic nie obcuje on z mczyznami i wanie dlatego w chwili, gdy musi stawi czoo kobiecie, znajduje si w pozycji gorszej, brak mu bowiem owego mskiego stylu, ktry mczyni wytwarzaj midzy sob. Nie tyle pragnie on oczarowa

kobiet wasnym urokiem, ile raczej posi jej uroki. Nie potrafi jej zdominowa, lecz raczej ulega jej dominacji. Potrzebuje jej i dlatego musi si do niej dostosowa. Jeli na przykad modzieniec europejski powie do swej towarzyszki stanowczo i z energi idziemy do kina!, to poudniowy Amerykanin spyta: co by, kochanie, powiedziaa, gdybymy poszli do kina? Europejczyk bdzie prbowa zdoby swoj wybrank popisujc si msk urod, stanowczoci, energi, si. Poudniowy Amerykanin bdzie raczej stara si zaspokoi jej pragnienia, przypodoba si jej. Europejczyk nie bdzie tak bardzo obawia si utraty kobiety, bo nie caa poezja jego ycia do niej si sprowadza; natomiast poudniowy Amerykanin tracc swoj dziewczyn zostaje skazany na samotno i ma ju tylko przed sob perspektyw przesiadywania w kawiarni i wymieniania dowcipw z przyjacimi, ktrzy nie zawsze s przyjacimi prawdziwymi. Tak by to wygldao... gdybymy z uporem usiowali Ameryk malowa czarnymi barwami, wychwalajc pod niebiosa star, bardziej dojrza Europ. Ale nie wolno zapomina ani na chwil, e wszystko, co tu mwimy, jest z koniecznoci uproszczone, niesprawiedliwe i przesadzone, jak zawsze w tego rodzaju schematycznych ujciach. Europa czsto okazuje si tak bardzo nieokrzesana, paska, sztuczna i odraajca, e w istocie moda i wiea Ameryka nie ma jej czego zazdroci. Tak czy owak uwaamy za uzasadnione gwne tezy tych uwag - mianowicie e poudniowy Amerykanin o swoj urod troszczy si niemal tak jak kobieta, tzn. w sposb nieco zniewieciay; e skutkiem rzadkiego obcowania z mczyznami brak mu do pewnego stopnia tego, co mona by nazwa stylem mskim; e nie zawsze potrafi on uzewntrzni swoj naturaln msko w kontaktach z kobietami, i e wreszcie, cho gboko jest wraliwy na pikno i urok kobiety nadal nie umie uwiadomi sobie wasnego uroku. Mczyni to wielcy dranie Zwykle poudniowy Amerykanin bywa dla kobiety niedobry poniewa bdnie interpretuje jej zoon psychologi bd te dlatego, e irytuje go jej seksualna pycha. S bardzo mili, kiedy s zakochani, ale kiedy indziej to wielcy dranie - powiedziaa mijedna, druga za rzeka: Nie maj dla nas wsp czucia ani litoci, s absolutnymi egoistami i szukaj tylko wasnej korzyci. Opinie te wydaj si nieco przesadzone, tym za, co najbardziej zadaje im kam, jest spojrzenie poudniowego Amerykanina. Raczej trudno uwierzy, aby oczy tak zacne i agodne mogy nalee do demona; owa mska niegodziwo musi wic mie jakie szczeglne rda. Postaramy si dokadniej okreli niektre z nich, przedtem jednak powiedzmy od razu, e nasze zadanie w znacznej mierze komplikuje pewna ywioowa sia - potny temperament poudniowego Amerykanina, jego wybujaa zmysowo. Chocia - jak o tym ju wspominalimy - zmysowo ta w niemaej mierze jest wynikiem sztucznej ekscytacji i obsesji, to przecie ta reszta jest dostatecznie dua, aby przyczynia zgryzot kobiecie. Na to

nie ma rady, chyba e mczyni ograniczyliby spoycie misa... Izolacja i osamotnienie Jakie s inne przyczyny erotycznego okruciestwa? Po pierwsze - izolacja i osamotnienie (o czym rwnie ju mwilimy). Kada kobieta wie z wasnego dowiadczenia, jak normalniej i agodniej stosunki z mczyzn, gdy z nieznajomego przeksztaca si on w znajomego. Kiedy mody czowiek znajdzie si w miejscu, gdzie s kobiety zrazu spoglda na nie z daleka, jak dzikie zwierz, potem jednak, zataczywszy zjedn i drug, cakowicie traci swoj dziko. Wielka to szkoda, e w krajach latynoskich tyle jest nieznajomych obojga pci, i e obie one przypatruj si sobie, ponad dzielc je przepaci seksualn, z tak wielkiej oddali! Jednake samotno poudniowego Amerykanina pynie rwnie z niedostatku kontaktu psychicznego z mczyznami, co jeszcze potguje gorzki jej smak.Druga przyczyna jest taka, e kobieta poudniowoamerykaska niewtpliwie nadmiernie spekuluje na temat mskiego godu seksualnego. Mczyni czsto czuj si upokorzeni przez ten gd, ktry zmienia ich w niewolnikw kobiety wyciska z nich mnstwo energii i czyni z nich ebrakw gdy ju nie mog by zdobywcami. Jeli kobieta nie potrafi zachowa umiaru w okazywaniu wadzy, jak ma nad zwierzc stron mczyzny, jeli chce jego instynkty wykorzystywa w sposb nazbyt bezwzgldny i otwarty on odpaca jej tak sam monet cynizmu i niegodziwoci. Dzieje si tak gwnie wtedy, gdy chodzi jej o korzyci ekonomiczne. Rola pienidza w sprawach erotycznych jest bardzo ciekawa i warta przestudiowania z wiksz ni dotd powag przez psychologw, jak i przez moralistw Z jednej strony pienidz zdaje si by miertelnym wrogiem erotyzmu, z drugiej za widzimy, jak w naszych czasach staje si on kupidynkiem uatwiajcym i legalizujcym mio. Miy prezencik Mczyzna poludniowoamerykaski, podobnie jak wszyscy inni, nie zawsze zdaje sobie spraw, e to, co nazywamy trywialnie wyciganiem forsy od niego, ma dla kobiety sens o wiele bardziej erotyczny, ni si wydaje. Kiedy wiejska dziewczyna wydbi od swego kawalera jaki miy prezencik, oznacza to dla niej nie tylko may triumf jej kobiecoci, ale take jest w jej oczach najlepszym dowodem siy i szczeroci ofiarowywanych jej uczu. Przede wszystkim jednak w sytuacji, kiedy nie doszo jeszcze do wytworzenia si hardziej bezporednich i spontanicznych form zayoci erotycznej, pienidz i wszystko to, co on umoliwia, su jako pretekst do zblienia. Czsto kobiecie atwiej przychodzi przyj zaproszenie do kina ze strony nieznajomego, ni propozycj wsplnego spaceru. Idc do kina daje ona do zrozumienia, e lubi kino, podczas gdy godzc si na spacer, a nadto wyranie okazuje, e podobajej si gwnie towarzysz. Byoby

wielk naiwnoci sdzi, e materializm, z ktrym tak si we wzajemnych stosunkach obnosz zarwno mczyzna, jak i kobieta, jest tylko i wycznie materializmem. Prawdziwa mio take przecie polega na handlu: mczyzna sprzedaje sw osob kobiecie, w zamian kupujc jej osobowo. Taka osobowa wymiana to jednak sprawa do delikatna: eby wyzna mio, trzeba starannie dobiera sxy, przezwyciy pewien dystans, przyj inny ton, na koniec wreszcie przej od jednej formy wspycia do innej. Kiedy dwoje ludzi nie potra upora si z t trudnoci i lka si takiego spontanicznego zblienia, wol oni nada temu zblieniu inny sens opierajc je na racjach materialnych, konkretnych, ekonomicznych bd cynicznych. Tak wic za amerykaskim materializmem kryj si raczej nieporadno i naiwno w stosowaniu form, niemiao, wraliwo, duma... Wszystko to nie byoby niczym specjalnie zym. Prawdziwe zo polega na tym, e ani mczyzna, ani kobieta nie s w peni wiadomi istot nych rde swego materializmu, skoro daj si zwie pozorom i obwiniaj si wzajemnie o najwstrtniejszy cynizm. Wic kiedy ona (biedaczka!) nie wiedzc, co powiedzie, wydusi z siebie: A moe by mi kupi kapelusz?, on wpada w cich furi, przekonany, e ona chce go wykorzysta. Gorzkie kamstwo Zwykle mczyzna wpada w zo, gdy kobieta stawia go w sytuacji trudnej bd faszywej; widzielimy ju, e przesadny lk prowadzi go do brutalnoci. Podobnie rzec mona, i kobieca przesada w dbaoci o wygld roznieca w nim zo. Instynktownie czuje w tym kamstwo, gorzkie kamstwo tego anielskiego, czystego i sodkiego wiata, jaki ona mu narzuca, i wanie wwczas jego mski realizm, jego zmys miesznoci szuka Ujcia w mciwych, prostackich dowcipach i spronociach. Im bardziej kobieta pragnie ulatywa w niebiosa, tym bardziej mczyzna bdzie szuka ziemi. I znw .- nie ma nic specjalnie zego w takiej reakcji; zo polega na tym, e mczyzna daje si zwie swemu pozornemu cynizmowi, nie rozumie mechanizmu, ktry go do niego popycha, t rzeczywicie zaczyna wierzy we wasn niegodziwo. Ale oprcz tego jest w nim jaka sia z zasady sprzeciwiajca si wszelkiej sublimacji, zarwno moralnej, jak i estetycznej. Dlaczego kobiety silniej wierz, s wikszymi idealistkami, atwiej akceptuj moralno kocieln? Dlaczego, kiedy chopiec stara si dosownie przestrzega owych wzniosych nakazw, jest wymiewany przez kolegw, ktrzy przypinaj mu atk maminsynka? Moralno przeciwstawia si yciu albo przynajmniej nadmiarowi ycia; tymczasem oni wol y, ni by moralnymi, wol te by mscy ni moralni. Ascetyzm ich nie zachwyca. Niezrozumienie wasnej psychologii Jeli moralno, idealizm, przyzwoito maj si okaza do przyjcia przez msk modziez, musz by jej zaproponowane w sposb nie

uraajcy jej mskoci. Wydaje si, e w Ameryce Poudniowej moralno w ogle, a moralno seksualna w szczeglnoci wpajana jest mczyznom w sposb zanadto bezporedni i teoretyczny Najgbsze kazanie, najbardziej nawet natchniona mowa nie zdoaj w takiej mierze przekona modych (podobnie zreszt jak i dorosych), jak te same zasady ucielenione wjakim mskim ideale czy mskim obyczaju. Typ gentlemana czy wojskowe zwyczaje honorowe bd wreszcie sportowe zasadyfair play oddziauj na nich nieporwnanie silniej, gdy symbolizuj kwintesencj mskoci. Nie, poudniowy Amerykanin nie jest z natury zy, cyniczny ani egoistyczny; niekiedy bywa zly, bo wcieka go samicza pycha kobiety, jej sztuczki i przesada w zachowaniu, albo te mylnie interpretuje intencje kobiety ijej skomplikowan psychologi, bd wreszcie nie rozumie wasnej psychiki i nazbyt serio bierze wasne postpki tudzie sowa, sdzc, e pyn one z jego prawdziwej natury. Tymczasem dyktuj mu je czsto okolicznoci zewntrzne, tote bardzo czsto maj one charakter reakcji mechanicznej. Innymi sowy, jeli mczyzna poudniowoamerykaski bywa zy, to dlatego przede wszystkim, e sam w swoj niegodziwo wierzy.. oraz e dra jest dla niego synonimem mczyzny Reforma erotyczna Wypada teraz zapyta, jak ma wyglda konkretny program spoecznego dziaania majcego na celu pooenie kresu erotycznemu dramatowi w Poudniowej Ameryce? Do czego powinni zmierza wszyscy ci, co jasno widz wszystkie katastrofalne nastpstwa aktualnego stanu rzeczy? Pierwszym krokiem powinno by wezwanie do otwartej i szczerej dyskusji. Nie jest prawd, e w Ameryce Poudniowej istnieje wolno sowa. Najbardziej nawet dyktatorski rzd nie byby w stanie tak skutecznie skrpowa dyskusj publiczn jak faszywy wstyd i kult konwenansu. Na co si zdadz gwarancje konstytucyjne, jeli co bardziej swobodna wypowied jest czym szokujcym, jeli naczelni redaktorzy dziennikw i czasopism dygoc ze strachu wobec kadego delikatnego tematu i jeli najwaniejszych problemw nie mozna wszechstronnie roztrzsa na amach prasy? Do ju pisania o Madame Pompadour czy innych takich poczciwych gupstewkach, ktre z pewnoci nikogo nie szokuj. Gos najlepszych, najbardziej wiadomych i dojrzaych synw Ameryki musi zosta usyszany wbrew temu, e... co najwyej nie spodoba si on jakiej czytelniczce, inna za nadele list protestacyjny w imi jej najwitszych przesdw Elita musi upiera si przy swoim prawie do ksztatowania duszy ludu, do pisania nie tylko dla czytelnika, ale i przeciwko czytelnikowi, jeli zajdzie taka potrzeba. Faszywy wstyd, w najwyszym stopniu prowincjonalny, nie ma nic wsplnego z powag i

moralnoci; jest czym niepojtym, dlaczego w Ameryce nie mona publicznie omawia spraw o ktrych zupenie swobodnie rozmawia si w gronie prywatnym. Ci, ktrzy obawiaj si takiej swobody sowa, nie s ani konserwatystami, ani postpowcami, lecz tylko nale do potnej, wiatowej partii marnych pisarzy oraz ludzi ograniczonych i bojaliwych, ktrzy, niestety panosz si we wszystkich krgach opinii publicznej. Dla pisarza autentycznego, choby nawet by bardziej katolicki ni sam papie i bardziej postpowy ni sam Wells, prawo do wypowiadania si w sposb szczery, uczciwy i powany jest czym rwnie niezbdnym jak powietrze. Dlaczego w Europie prasa katolicka posuguje si jzykiem jdrnym i nie boi si adnego tematu, podczas gdy tu, w Poudniowej Ameryce, dziennikarzy tak atwo paraliuje zbytni formalizm, przesadny lk przed popadniciem w nieprzyzwoito, troska o rozwag, co koniec kocw okazuje si szkodliwe dla samej sprawy? Tak wic pierwszym krokiem powinna sta si swobodna dyskusja. Drugi bdzie o wiele trudniejszy i waniejszy: ot trzeba stworzy atmosfer sprzyjajc odnowie erotycznej. Ewolucja erotyczna Dopki przecitny Amerykanin bdzie przekonany, i wszystko to, co aktualnie dzieje si midzy nim a kobiet, jest jak najbardziej naturalne i tak bdzie na wieki, bo przecie takie jest ycie, dopty adna zmiana nie bdzie moliwa. Jeli jednak pewnego dnia ludzie zrozumiej, e co zaczyna si rusza, e istnieje stanowcza wola przemian i odnowy, choby nawet wypywaa ona od szczuplej grupki, wwczas caa ta wieczno rozwieje si bardzo prdko. Wystarczy proklamowa w Ameryce ewolucj erotyczn, aby doprowadzi do zmiany obyczajowoci, a im ta zmiana bdzie bardziej spontaniczna, tym lepiej. Narodw nie mona uczy ycia konstruujc programy; jedyne, co mona zrobi, to skoni je do przemian i pozwoli, by nowe zwyczaje wytworzyy si same zgodnie z tym, co podpowiada im instynkt rasy Czy erotyczny postp Europy w ostatnich czasach by owocem programw i teorii? Bynajmniej; wszystko, co w tej dziedzinie byo teoretyczne i wydumane (na przykad osawiony ruch kobiecy na rzecz absolutnego zrwnania kobiet z mczyznami), wnet popadio w zupen mieszno. Jednake wanie takie burze w szklance wody wytworzyy klimat sprzyjajcy odnowie, pobudziy dyskusj i krytyk, przekonay wspczesnego Europejczyka, e sam musi sobie stworzy wasn obyczajowo, podobnie jak jego przodkowie stworzyli sobie wasn. Kult

tradycji to rzecz wspaniaa, ale ten, kto jedynie imituje przodkw nie naladuje ich waciwie, bo staje si identyczny z nimi pod wszelkimi wzgldami z wyjtkiem jednego - twrczego ducha, jakiego oni okazywali w swoim czasie. Precz z letnioci! W Ameryce aciskiej nigdy nie doszo do takiej generalnej bitwy midzy modymi a starymi, jaka rozegraa si w Europie i z jakiej modzi wyszli zwycisko. Tutaj modzi s zbyt spokojni, nie buntuj si wystarczajco energicznie, tote wypada przypomnie im surowo, e nie dopeniaj najwitszego obowizku modoci. Trzeba im wykaza, e amerykaski dobrobyt jest czym bardzo niekompletnym i e lodwki oraz azienki nie potrafi zrekompensowa utraconej urody ycia, a bilard nie zastpi namitnoci. Modziey trzeba wpaja, e nie jest do szczliwa, tak aby szukaa nowych drg do szczcia. Ojcowie, ktrzy chepi si dobrym wychowaniem swych synw, s bardzo powierzchowni. Bdcie zimni albo gorcy, ale nigdy letni - mwi ewangelia. Jeli pewnego dnia modzie letnia i dobrze wychowana bdzie musiaa stawi czoo modziey z innych kontynentw gorcej jak ogie albo zimnej jak stal, okae si z ca oczywistoci, e nadmiar rozwagi, spokoju i dobrego wychowania nie zawsze jest najlepszym pedagogiem. Krokiem trzecim powinno by sprzyjanie wszelkimi moliwymi sposobami zblieniu i wzajemnemu zrozumieniu midzy obiema pciami. Wspominalimy ju o pilnej potrzebie poozenia kresu tej straszliwej samotnoci, panujcej przede wszystkim w wielkomiejskich rodowiskach robotniczych. Gdy ubogi chopak opuszcza rodzinn wiosk i przybywa do Buenos Aires, bezpowrotnie koczy si szczliwy okres jego ycia; nierzadko si zdarza, e odtd przez wiele lat yje on spogldajc na kobiety jedynie z daleka. Jednake problem ten, w gruncie rzeczy czysto techniczny nigdzie w Ameryce Poudniowej i w adnej warstwie spoecznej nie zosta waciwie rozwizany. Wycign dziewczta z domw! Stworzy modziey wicej okazji do spotykania si! Tu wanie otwiera si pole do wsplnego dziaania, do interwencji pastwa, stowarzysze i zwizkw, pole dla zdrowej i rozsdnej polityki w dziedzinie erotycznej. Jeli zblienie obu pci nie zostanie uatwione, nigdy nie skocz si brutalno w dziedzinie obyczajowoci seksualnej, gorzka samotno, smutek panujcy wrd amerykaskiej modziey Wiedza psychologiczna Rwnie niezbdne jest szerzenie wrd obu pci wiedzy psychologicznej.

Dlaczego, zamiast wykada w szkoach rednich mnstwo cakowicie nieprzydatnych do niczego przedmiotw nie wprowadza si lekcji psychologii kobiecej dla chopcw a mskiej - dla dziewczt? Modzie potrzebuje zarwno wiedzy o aspekcie higienicznym i fizjologicznym tych spraw jak i o ich aspekcie psychologicznym; przekonalimy si ju przecie, jaka masa naiwnoci skada si na erotyczny dramat poludniowoamerykaski. Potrzebne s tysice broszur, odczytw artykuw i ksiek, aby zasypa duchow przepa midzy tutejszym mczyzn a jego towarzyszk. Jeli wszystko to dalo si przeprowadzi w Europie, dlaczego miaoby by niemoliwe w Ameryce? Trzeba wreszcie sprzyja rozwojowi duchowego wspycia midzy mczyznami, umacnia mczyzn wobec kobiety tworzy owego ducha mskoci, ktry przekracza kobieco i potrafi j zdominowa. Kto musi rozpocz dzieo odnowy erotycznej w Ameryce Poudniowej, i tym kim musi by mczyzna. Poudniowy Amerykanin nie moe ju dostosowywa si do swej kobiety ijej rozlicznych masek, lecz musi stworzy j na nowo wedle swych prawdziwych duchowych potrzeb, tak aby odnowiona w ten sposb kobieta z kolei jego samego stworzya i odnowia.