Podstawowe komendy i polecenia w Linux

I.

Polecenia zwizane z uytkownikami, grupami, loginami i zamykaniem systemu o shutdown(zamykamy Linuxa) o adduser (dodajemy nowego uytkownika) o newgrp (dodajemy now grup) o passwd (zmieniamy hasa) o logout (wylogowanie si) o who (sprawdzamy kto jest aktualnie zalogowany) o users (j/w) o w (j/w) o whoami (sprawdzamy kim jestemy) o mesg (zezwolenie na przyjmowania komunikatw) o write (wysanie wiadomoci do danego uytkownika) o wall (j/w tylko do wszystkich uytkownikw) o rwall (j/w tylko do wszystkich w sieci) o ruser (wywietla uytkownikw pracujcych w systemie) o talk (moliwo interaktywnej rozmowy) o finger(szczegowe informacje o uytkownikach) o su (zmieniamy si w innego uytkownika) o chmod (zmieniamy parametry pliku) o chown (zmieniamy waciciela pliku) o chgrp (zmieniamy jaka grupa jest wacicielem pliku) Polecenia zwizane z plikami i katalogami o Polecenia zwizane z katalogami

II.

o o

mkdir (nowy katalog) Polecenia zwizane z plikami rm (usuwamy plik(i)) Polecenia zwizane z kopiowaniem i przenoszeniem, plikw i katalogw

ls (pokazuje nam zawarto katalogu) dir (okrojona wersja ls, pochodzca z msdos'a) pwd (pokazuje nam katalog w ktrym si znajdujemy) cd (zmieniamy katalog) rmdir (usuwamy katalog)

cat (edytowanie tekstu)

mv (przenosimy plik lub zmieniamy jego nazw) cp (kopiujemy plik) mvdir (przenosimy katalog lub zmieniamy jego nazw)

III. IV. V.

Polecenia zwizane z procesami o ps (pokazuje nam jakie procesy s aktualnie wykonywane) o kill ("zabijamy" procesy) Polecenia zwizane z pomoc o help (wywietla nam wszystkie polecenia w Linuxie) o man (pokazuje nam pomoc do programu) Polecenia zwizane z kompresj i archiwilizacj o gzip(kompresuje nam archiwum *.gz) o tar (archiwizuje nam archiwum *.tar)

I. Polecenia zwizane z uytkownikami, grupami, loginami i zamykaniem systemu: shutdown |-Przeznaczenie: zamykanie systemu |-Parametry: shutdown [minuty] [informacja dla zalogowanych uytkownikw] | shutdown - natychmiastowe zamknicie systemu | shutdown now - j/w | shutdown 0 (zero) - j/w | shutdown 2 - system zamknie si za 2minuty | shutdown 2 2minuty do wy. systemu - system zamknie si za 2minuty pokazujc komunikat |-Opis: to polecenie suy do zamykania systemu, jest moliwo ustawienia tej komendy, eby | zamykna Linuxa za np. 2 min. powiadamiajc zalogowanych uytkownikw |-Patrz take: --|_________________________________________________________________ adduser

|-Przeznaczenie: dodawanie nowego uytkownika |-Parametry:adduser [nazwa uytkownika] | adduser jan - dodaje uytkownika do komputera o nazwie(imieniu) jan |-Opis: jeli jeste zalogowany jako root masz prawo dostpu do tej komendy, jeli nie jeste musisz | si najpierw przelogowa na root'a |-Patrz take: [passwd] [newgrp] |_________________________________________________________________ newgrp |-Przeznaczenie: dodawanie nowej grupylub przeczanie na inn |-Parametry:newgrp [nazwa grupy] | newgrp programmers - dodaje now grup o nazwie programmers |-Opis: jeli jeste zalogowany jako root masz prawo dostpu do tworzenia grupy, jeli nie masz | prawo do zmieniania si midz nimi |-Patrz take: [adduser] |_________________________________________________________________ passwd |-Przeznaczenie: zmiana hasa |-Parametry: passwd [uytkownik] | adduser - zmienia haso loginu na ktrym jeste zalogowany | adduser thomson - zmienia haso uytkownika thomson, jeli jeste zalogowany jako root i nie | musisz zna poprzedniego hasa zwykego uytkownika |-Opis: jeli jeste zalogowany jako root masz prawo dostpu do tej komendy, jeli nie jeste musisz | si najpierw przelogowa na root'a |-Patrz take: [adduser] |_________________________________________________________________ logout |-Przeznaczenie: suy do wylogowania si |-Parametry: brak |-Opis: po wpisaniu polecenia widzimy napis do zalogowowania si |-Patrz take: [adduser] |_________________________________________________________________ who |-Przeznaczenie: sprawdzamy kto jest aktualnie zalogowany |-Parametry: who [parametry] | who - pokazuje np: root tty01 Dec 13 12:42 | who am i - pokazuje nam informacje o naszym loginie |-Opis: moesz za pomoc tego polecenia sprawdzi kto jest zalogowany lub "kim" jeste w systemie |-Patrz take: [users] [w] [whoami] |_________________________________________________________________ users |-Przeznaczenie: pokazuje kto jest zalogowany |-Parametry: brak |-Opis: ta komenda jedynie pokazauje po przecinku nazwy uytkownikw zalogowanych w systemie |-Patrz take: [who] [w] [whoami] |_________________________________________________________________ w |-Przeznaczenie: pokazuje kto jest zalogowany |-Parametry: brak |-Opis: po wpisaniu widzisz napisy : | 8:43pm up 13 min, 3 users, load average: 0.07, 0.20, 0.20 | USER TTY FROM LOGIN@ IDLE JCPU PCPU WHAT | ^^^a co poszczeglne rzeczy oznaczaj^^^ | 8:43pm - bieaca godzina (20:43) | up 13 min - jak dugo pracuje nasz system (13min) | 3 users - ilu uytkownikw pracuje w systemie | load average - obcienie systemu przez programy | USER - identyfikator uytkownika | TTY - nazwa terminalu | FROM - informacja dodatkowa | LOGIN@ - godzina zalogowania | IDLE - ile czasu upyno od ostatniego nacinicia klawisza | JCPU - czas zuyty przez wszystkie programy na danym terminalu | PCPU - oraz przez wszystkie programy w danym momencie | WHAT - nazwa aktywnego procesu |-Patrz take: [who] [whoami] [whoami] [users] |_________________________________________________________________ whoami |-Przeznaczenie: sprawdzamy nazw loginu na ktrym si zalogowalimy |-Parametry: brak |-Opis: jeli jeste zalogowany jako root to wywetla napis w nastpnej linijce "root" |-Patrz take: [who] [w] [users] |_________________________________________________________________ mesg |-Przeznaczenie: zezwolenie lub nie na przyjmowania komunikatw |-Parametry: adduser [Yn] | mesg y - moesz otrzymywa wiadomoci

| mesg n - nie moesz otrzymywa wiadomoci |-Opis: jest to moliwo ustawienia czy do ciebie maj przychodzi komunikaty |-Patrz take: [write] [wall] [rwall] [ruser] |_________________________________________________________________ write |-Przeznaczenie: wysyanie komunikatw |-Parametry: write [uyykownik] [wiadomo] | write pasternak wiadro - wysanie wiadomoci do uytkownika pasternak, u pasternaka pojawi si tekst: | Message from silverstar!root on tty1 at 23:33 wiadro | po polsku i ludzku: "Wiadomo od root wysana o godz. 23:33" i teraz wiadomosc "wiadro" |-Opis: polecenie daje moliwo wysania komunikaty do wybranej osoby |-Patrz take: [mesg] [wall] [rwall] [ruser] |_________________________________________________________________ wall |-Przeznaczenie: wysyanie komunikatw |-Parametry: wall [plik tekstowy] | wall mes.txt - wysanie do wszystkich uytkownikw wiadomci z pliku mes.txt |-Opis: polecenie daje moliwo wysania wiadomoci do wszystkch osb |-Patrz take: [mesg] [write] [rwall] [ruser] |_________________________________________________________________ rwall |-Przeznaczenie: wysyanie komunikatw |-Parametry: wall [plik tekstowy] | wall mes.txt - wysanie do wszystkich sieci wiadomci z pliku mes.txt |-Opis: polecenie daje moliwo wysania wiadomoci do wszystkch sieci |-Patrz take: [mesg] [write] [wall] [ruser] |_________________________________________________________________ ruser |-Przeznaczenie: wysyanie komunikatw |-Parametry: wall [plik tekstowy] | wall mes.txt - wysanie do wszystkich pracujcych w systemie uytkownikw wiadomci z pliku mes.txt |-Opis: polecenie daje moliwo wysania wiadomoci do wszystkch sieci |-Patrz take: [mesg] [write] [wall] [ruser] |_________________________________________________________________ talk |-Przeznaczenie: interaktywna rozmowa |-Parametry: talk [login][@sie] | talk parker - wtedy pokae si wiadomo | No connect yet - brak polaczenia | Waiting for your party to respond - czekanie na odp. | Your party is not logged on - brak partnera w sieci | Ringing your party again - ponowne wezwanie | Connection established - nawiazano polaczenie | U odbiorcy pojawi napis | Message from Talk_Daemon@kom.net at 23:33 | talk: connection requested by root | talk: respond with: talk root | Czyli jesli adresat po odczytaniu tego napisze | talk root, to polaczenie zostanie nawiazane |-Opis: mozemy nawiazac interaktywny kontakt nie tylko z | osoba z naszego komputera, ale tez innego z sieci |-Patrz take: [mesg] [write] [wall] [rwall] [ruser] |_________________________________________________________________ finger |-Przeznaczenie: informacja o uytkownikach |-Parametry: finger [user] | finger - pokarze si nam okienko w rodzaju: | LOGIN NAME TTY IDLE WHEN WHERE | root root ttyp1 1.01s Jan 20:33 Unknow | finger root - pokarze si nam okienko w rodzaju: | Login name: root In real life: root | Directory: /root Shell: /bin/bash | On since Jan 27 20:33:11 on ttyp1 at Unknow | No unread mail | No Plan. | ^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^ | Jak widac dowiadujemy si, jakie s prawdziwe personalia uytkownika | (In real life), nazwy jego kartoteki prywatnej (Directory), | rodzaj shell'a (Shell), kiedy si zalogowal (On since), lub kiedy ostatnio | byl w sieci (Last login), czy dostal/czytal ostatni paczk poczty |-Opis: S to szczegowe informacje o uytkownikach |-Patrz take: [who] |_________________________________________________________________ su |-Przeznaczenie: szybka zmiana loginu |-Parametry: su [user]

| su root - zmieniamy si w uytkownika root po podaniu jego hasa |-Opis: jesli jestesmy jako root nie trzeba podawa hasa |-Patrz take: [logout] |_________________________________________________________________ chmod |-Przeznaczenie: zmieniamy parametry pliku |-Parametry: chmod [u(user)|g(grupa)|o(waciciel)|a(wszyscy)][+|-][r(czytanie)|w(pisanie)|x(uruchamianie)][nazwa pliku] | chmod ugo-rw file - odbieramy prawa dostpu do czytania i modyfikowania pliku wacicielowi,grupie oraz uytkownikom | chmod a-rw - j/w | chmod a+r - wszyscy maj prawo do czytania pliku | chmod a+rwx - wszyscy maj prawo do czytania,zapisywania i uruchamiania pliku |-Parametry: chmod [liczba od 000 do 777][nazwa pliku] | pierwsza liczba to uytkownik, druga liczba to grupa a trzecia pozoztali | 0 lub --- brak praw dostpu | 1 lub --x wykonywanie | 2 lub -w- czytanie | 3 lub -wx zapis | 4 lub r-- zapis i wykonywanie | 5 lub r-x odczyt | 6 lub rw- odczyt i zapis | 7 lub rwx odczyt, zapis i wykonywanie | chmod 777 file - dajemy peny dostp wacicielowi,grupie oraz uytkownikom | chmod 000 file - zabieramy peny dostp wacicielowi,grupie oraz uytkownikom | chmod a+r - wszyscy maj prawo do czytania pliku | chmod a+rwx - wszyscy maj prawo do czytania,zapisywania i uruchamiania pliku |-Opis: s to prawodostpu dajce lub nie prawa do zapisu, czytania i wykonywania | jakie s prawa mona zobaczy wpisujc ls -l na pocztku jest -rwxr--r-- pierwszy znak oznacza | plik, katalog..., jeli zwyky plik to jest minus-, 9 nastpnych to prawa dostpu 3 pierwsze dla | wciciela 3 nastpe dla grupy a 3 ostatnie dla wszystkich |-Patrz take: [write] [wall] [rwall] [ruser] |_________________________________________________________________ chown |-Przeznaczenie: zmieniamy parametry pliku |-Parametry: chmod [user] [plik] | chown rex doc6 - rex jest wacicielom pliku doc6 | chown rex doc* - rex jest wacicielom wszystkich plikw w katalogu zaczynajcych si na doc np. doc5, doc98 | chown rex ??? - rex jest wacicielom wszystkich plikw majcych 3 litery np. doc, abc |-Opis: jest to moliwo ustawienia waciciela pliku lub plikw |-Patrz take: [chmod] [chgrp] [newgrp] |_________________________________________________________________ chgrp |-Przeznaczenie: ustawiamy ktra grupa jest wacicielem pliku pliku |-Parametry: chgrp [grupa] [plik] | chgrp gracze spis - gracze s wacicielami pliku spis | chgrp gracze * - gracze s wacicielami wszystkich plikw |-Opis: jest to moliwo ustawienia czy d ciebie maj przychodzi komunikaty |-Patrz take: [write] [wall] [rwall] [ruser] |_________________________________________________________________ II. Polecenia zwizane z plikami i katalogami: |-Polecenia zwizane z katalogami: |--ls |--|-Przeznaczenie: sprawdzanie zawartoci katalogu |--|-Parametry: ls [parametr] [katalog] |--| ls - zostan wywietlone pliki i katalogi jeden po drugim |--| ls -a - zostan wywietlone wszystkie pliki (ukryte) i katalogi |--| ls -l - zostan wywietlone pliki i katalogi w postaci listy |--|-ls -t - zostan wywietlone pliki i katalogi wedug daty, najpierw wywietlane s pliki nowsze |--| ls -r - zostan wywietlone pliki i katalogi wedug daty, najpierw wywietlane s pliki starsze |--|-Opis: jest moliwo czenia parametrw w postaci ls -al jednak le bd rozpoznawane ls -a -l |--|-Patrz take: [dir] |--|_________________________________________________________________ |--dir |--|-Przeznaczenie: sprawdzanie zawartoci katalogu |--|-Parametry: -brak|--|-Opis: to samo po napisaniu ls (bez parametrw) |--|-Patrz take: [ls] |--|_________________________________________________________________ |--pwd |--|-Przeznaczenie: sprawdzanie w ktrym jestemy katalogu |--|-Parametry: -brak|--|-Opis: po wpisaniu komendy pokazuje si odpowied |--|-Patrz take: --|--|_________________________________________________________________ |--cd |--|-Przeznaczenie: zmiana katalogu |--|-Parametry: ls [parametr lub katalog]

|--| cd .. - cofamy si o 1 katakog na d |--| cd ../.. - cofamy si o 2 katakogi na d |--| cd gry - otwieramy katalog gry |--|-cd gry/tetris - otwieramy katalog tetris w katalogu gry |--| cd ../programy - otwieramy katalog programy w katlogu niej |--| cd /programy - otwieramy katalog programy na samym "dole" |--| cd - otwieramy wasny katalog |--|-Opis: jest to moliwo zmieniania aktualnego katalogu |--|-Patrz take: --|--|_________________________________________________________________ |--rmdir |--|-Przeznaczenie: usuwanie katalogu |--|-Parametry: rmdir [katalog(i)] |--| rmdir kat1 - usuniencie katalogu kat1 |--| rmdir kat1 kat2 - usuniencie katalogu kat1 i kat2 |--| rmdir kat1/kat10 - usuniencie katalogu kat10 w katalogu kat1 |--|-Opis: jest moliwo usunicia katalogu, UWAGA katalog musi by pusty |--|-Patrz take: [mkdir] |--|_________________________________________________________________ |--mkdir |--|-Przeznaczenie: sprawdzanie zawartoci katalogu |--|-Parametry: mkdir [katalog] |--| mkdir kat8 - zostanie utworzony katalog kat8 |--| mkdir kat1 gry - zostanie utworzony katalog kat8 i gry |--| mkdir gry/nethach - zostanie utworzony katalog gry a wnim utworzony katalog nethack |--|-Opis: jest moliwo utworzenia katalogu |--|-Patrz take: --|--|_________________________________________________________________ |-Polecenia zwizane z plikami: |--cat |--|-Przeznaczenie: edytowanie tekstu |--|-Parametry: cat [parametr] [katalog] |--| cat >nowy.w - wpisany tekst jest zapisany do pliku nowy.w |--| cat nowy.w > dwa - plik nowy.w kopiujemy do pliku dwa |--|-cat dwa nowy.w >tr3 - plik nowy.w i dwa (zczony jeden po drugim) kopiujemy do tr3 |--| cat tr3 > one > two > tree - plik tr3 kopiujemy do one, one do two, two do tree |--|-Opis: UWAGA przy plikach binarnych grozi ta metoda zawieszeniem terminala lub systemu |--|-Patrz take: --|--|_________________________________________________________________ |--rm |--|-Przeznaczenie: usuwanie pliku |--|-Parametry: rmdir [plik(i)] |--| rmdir plk1 - usuniencie pliku kat1 |--| rmdir plk1 plk2 - usuniencie pliku kat1 i kat2 |--|-Opis: jest moliwo usunicia pliku |--|-Patrz take: [rmdir] |--|_________________________________________________________________ |-Polecenia zwizane z kopiowaniem i przenoszeniem, plikw i katalogw : |--mv |--|-Przeznaczenie: przenoszenie plikw |--|-Parametry: mv [plik] [cel] |--| mv qfile /tmp - przenosimy plik qfile do katalogu /tmp |--| mv f* kat - przenosimy wszystkie pliki zaczynajce si litere f do katalogu kat |--|-Opis: za pomoc tej komendy moemy take zmieni nazw |--|-Patrz take: --|--|_________________________________________________________________ |--cp |--|-Przeznaczenie: kopiujemy plik |--|-Parametry: cp [plik/katalog] [cel] |--| cp plk1 plik198 - kopiujemy zawarto plk1 do plik198 |--| cp plk1 c - kopiujemy zawarto pliku plk1 do c |--|-Opis: jest moliwo kopiowania plikw i katalogw |--|-Patrz take: [mv] [mvdir] |--|_________________________________________________________________ |--mvdir |--|-Przeznaczenie: przenoszenie katalogu |--|-Parametry: mvdir [katalog] [cel] |--| mvdir homm3 gry - przenosimy katalog homm3 do gry |--| mvdir kosz /tmp - przenosimy katalog kosz do /tmp |--|-Opis: to polecenie dziaa podobnie jak mv |--|-Patrz take: [mv] |--|_________________________________________________________________ III. Polecenia zwizane z procesami: ps |-Przeznaczenie: sprawdzanie komunikatw |-Parametry: ps [parametry]

| ps - zotanie wywietlone | PID TTY STAT TIME COMMAND | 282 1 S 0:02 /bin/login -- root | 285 4 S 0:00 (mingetty) | 286 5 S 0:00 (mingetty) | 287 6 S 0:00 (mingetty) | 301 1 S 0:01 (bash) | 399 1 R 0:00 ps | ps -aux - zotanie wywietlone | USER PID %CPU %MEM SIZE RSS TTY STAT START TIME COMMAND | bin 95 0.0 0.6 896 44 ? S 20:32 0:00 (portmap) | news 296 0.0 7.9 1580 516 ? S 20:33 0:00 /sbin/innd -p5 -r | news 300 0.0 0.3 872 24 ? S 20:33 0:00 (overchan) | jasio 283 0.1 11.0 1012 716 2 S 20:33 0:01 /bin/login -- jasio | jasio 344 0.1 10.1 1220 656 2 S 20:38 0:01 -bash | asia 358 0.2 10.7 1012 700 3 S 20:39 0:01 /bin/login -- asia | asia 359 0.1 9.7 1216 632 3 S 20:39 0:00 -bash | root 1 0.3 1.6 880 104 ? S 20:30 0:04 init | [...] | root 465 0.0 6.2 928 404 1 R 20:53 0:00 ps -aux |^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^ | USER - uzytkownik procesu | PID - numer identyfikacyjny procesu | TTY - procesy zwiazane z naszym terminalem | STAT - status procesu | R - proces dzialajacy (ang. running) | T - proces zatrzymany (ang. stopped) | P - proces w stanie spoczynku (ang. page wait) | D - proces w stanie spoczynku (ang. disk wait) | S - proces w stanie spoczynku (ang. sleeping) | I - proces w stanie spoczynku (ang. idle) | Z - proces duch (ang. zombie), zakonczyl sie ale nie rozliczyl | sie jeszcze z procesami nadrzednymi! | TIME - jak dlugo dziala proces | COMMAND - nazwa programu, ktorej odpowiada proces | %CPU - ilosc zaangazowania procesora w procesie | %MEM - jaka czesc pamieci operacyjnej |-Opis: jeli chcesz zobaczy kot jakie procesy wykonuje jest to polecenie dla ciebie |-Patrz take: [kill] |_________________________________________________________________ kill |-Przeznaczenie: zabijanie procesw |-Parametry:kill [parametr] [PID] | kill 200 - zabija proces z numerem 200 (PID) | kill -9 200 - jeli jest oporny i nieche si wyczy jest to prawie pewny sposb | kill -9 -1 - zabija wszystkie procesy procesy | kill -9 0 - !!!samobjstwo!!! |-Opis: wyczanie procesw |-Patrz take: [ps] |_________________________________________________________________ IV. Polecenia zwizane z pomoc: help |-Przeznaczenie: wywietla nam wszystkie polecenia w Linuxie |-Parametry: -brak|-Opis: wywietlenie komunikatw dostpnych w systemie |-Patrz take: [man] |_________________________________________________________________ man |-Przeznaczenie: pokazuje nam pomoc do programu |-Parametry: man [program] | man mount - wywietla pomoc do polecenia mount |-Opis: pomoc do konkretnych programw |-Patrz take: [man] |_________________________________________________________________ V. Polecenia zwizane z kompresj i archiwilizacj: gzip |-Przeznaczenie: kompresuje nam archiwum *.qz |-Parametry: gunzip [parametry] [*.gz] | gzip arx - tworzy nam zkompresowany plikp arx.gz | gzip -d arx.gz - odkompresuje nam archiwum arx.gz |-Opis: Mona tylko kompresowa jeden plik, w przypadku wikszej iloci trzeba uy TAR'a |-Patrz take: [tar] |_________________________________________________________________ tar |-Przeznaczenie: achiwizuje nam archiwum *.qz |-Parametry: tar [parametry] [*.tar]

| tar -cvf plik* - archwzuje nam wszystkie pliki do sk.tar | tar -xvf - rozarchwzuje nam wszystkie sk.tar |-Opis: TAR nie kompresuje nam plikw, eby byy z kompresowane trzeba uy GZIP'a |-Patrz take: [man] |_________________________________________________________________