Paulo Coelho

Pita Gra
(Przeoyy: Grayna Misioowska i Basia Stpie)

Od autora
Gwne Melchizedecha przesanie do mojej ksiki Alchemik zawiera si w sowach to krla cay

pasterza

Santiago:

Kiedy

czego

gorco

pragniesz,

Wszechwiat dziaa potajemnie, by udao ci si to osign". W peni w to wierz. Cho nasz los jest cigiem etapw, ktrych sensu nie potrafimy zrozumie, to wiod nas one ku naszej Legendzie i pozwalaj nauczy si tego, co jest konieczne do wypenienia wasnego przeznaczenia. Sdz, e najlepszym sposobem wyjanienia tego, o czym mwi, jest przytoczenie pewnego epizodu z mojego ycia. 12 sierpnia 1979 roku zasypiaem pewien jednego: w wieku trzydziestu lat udao mi si wspi na szczyt kariery w brany pytowej. Byem wtedy dyrektorem artystycznym brazylijskiej filii CBS i wanie zostaem zaproszony do Stanw Zjednoczonych na rozmowy z wacicielami wytwrni, ktrzy bez wtpienia mieli otworzy przede mn moliwoci spenienia wszystkiego, czego pragnem w tej dziedzinie. Moje wielkie marzenie, by zosta pisarzem, odsunem oczywicie na bok, ale c to miao za znaczenie? Przecie prawdziwe ycie cakiem rnio si od moich wczeniejszych o nim wyobrae. W Brazylii nie ma przestrzeni do ycia z literatury. Tamtej nocy podjem decyzj i porzuciem swoje marzenie. Trzeba byo przystosowa si do okolicznoci i wykorzysta nadarzajc si sposobno. Gdyby za moje serce protestowao, mogem zawsze je oszuka, pisujc teksty do muzyki albo do jakiej gazety. Poza tym byem przekonany, e cho moje ycie obrao inny kierunek, to przecie nie mniej ekscytujcy czekaa mnie byskotliwa kariera w wielkich wytwrniach muzycznych. Gdy si obudziem, zadzwoni do mnie prezes firmy. Podzikowano mi za prac bez szczegowych wyjanie. Cho przez nastpne dwa lata pukaem do wielu drzwi, nigdy ju nie udao mi si dosta pracy w brany. Koczc Pit Gr przypomniaem sobie tamt histori i inne przejawy nieuniknionego w moim yciu. Ilekro czuem si cakowitym panem sytuacji, zdarzao si co, co strcao mnie w d. Nkao mnie pytanie: dlaczego? Czybym by skazany na to, by zawsze zblia si do celu, ale nigdy nie przekroczy linii mety? Czyby Bg by a tak okrutny, by sprowadza na mnie mier na pustyni, w chwili gdy dostrzegaem palmy na horyzoncie? Dugo to trwao, zanim zrozumiaem, e wytumaczenie byo cakiem inne. Pewne zdarzenia dziej si w naszym yciu po to, abymy mogli wrci na prawdziw drog wasnej Legendy. Inne po to, aby zastosowa w praktyce to, czego si nauczylimy. I w kocu s takie, ktre dziej si, aby nas czego nauczy. W mej ksice O Dirio de um Mago staraem si pokaza, e nauki te wcale nie musz wiza si z blem i cierpieniem, wystarczy zdyscyplinowanie i natona uwaga.

Cho zrozumienie tego stao si bogosawiestwem mego ycia, mimo wytonej pracy umysu nie potrafiem poj pewnych trudnych momentw, przez ktre przeszedem. Wspomniana historia moe by tego przykadem byem profesjonalist, dawaem z siebie to, co najlepsze i miaem pomysy, ktre do dzi uwaam za dobre. Ale nieuniknione nadeszo i to dokadnie w chwili, gdy czuem si tak pewnie. Zdaje mi si, e nie jestem w tym dowiadczeniu odosobniony. Nieuniknione otaro si o ycie wszystkich ludzkich istot na tej ziemi. Jedni si podnosz, inni daj za wygran ale kady z nas poczu kiedy dotyk skrzyde tragedii. Po co? Aby odpowiedzie na to pytanie pozwoliem, by Eliasz poprowadzi mnie przez dni i noce Akbaru. Paulo Coelho

I doda: Zaprawd, powiadam wam: aden prorok nie jest mile widziany w swojej ojczynie. Naprawd, mwi wam: Wiele wdw byo w Izraelu za czasw Eliasza, kiedy niebo pozostawao zamknite przez trzy lata i sze miesicy, tak e wielki gd panowa w caym kraju; a Eliasz do adnej z nich nie zosta posany, tylko do owej wdowy w Sarepcie Sydoskiej." ukasz, 4, 24-26

Wstp
Na pocztku 870 roku przed Chrystusem kraj znany jako Fenicja, a przez Izraelitw zwany Libanem, wici blisko trzy stulecia pokoju. Jego mieszkacy mieli z czego by dumni: cho politycznie niezbyt silni, potrafili, budzc tym zazdro, paktowa, co byo jedynym sposobem na przetrwanie w wiecie nkanym ustawicznymi wojnami. Unia zawizana z krlem Izraela Salomonem okoo 1000 roku przed Chrystusem pozwolia na unowoczenienie floty i handlow ekspansj. Odtd Fenicja nie przestawaa rosn w si. Jej eglarze docierali do ldw tak odlegych jak Hiszpania czy innych obmywanych przez Ocean Atlantycki brzegw. Wedle nie potwierdzonych teorii, pozostawili oni swoje inskrypcje w pnocno-wschodniej i poudniowej Brazylii. Handlowali szkem, cedrem, broni, elazem i koci soniow. Mieszkacy duych miast: Sydonu, Tyru i Byblos znali liczby, umieli dokonywa oblicze astronomicznych, wiedzieli jak produkowa wino i od blisko dwustu lat uywali do zapisw zbioru liter, ktry Grecy nazwali alfabetem. Na pocztku 870 roku przed Chrystusem, w odlegym miecie zwanym Niniwa zwoano rad wojenn. Grupa asyryjskich wodzw zdecydowaa wysa swe wojska na podbj narodw zamieszkujcych wybrzee Morza rdziemnego. Fenicja zostaa wybrana jako pierwszy cel najazdu. Na pocztku 870 roku przed Chrystusem dwch mczyzn ukrytych w jednej ze stajni w Galaadzie w Izraelu, czekao na majc wkrtce nadej mier.

Cz pierwsza
Suyem Panu, ktry teraz zostawi mnie na pastw wroga powiedzia Eliasz. Bg jest Bogiem odpar lewita. Nie powiedzia Mojeszowi czy jest zy, czy dobry, rzek jedynie Jestem. Jest zatem wszystkim, co istnieje pod socem piorunem niszczcym dom i rk czowiecz, ktra ten dom odbuduje. Rozmowa bya jedynym sposobem, by nie myle o strachu. W kadej chwili onierze, ktrzy przeczesywali dom po domu, nawracajc lub mordujc prorokw, mogli otworzy drzwi stajni, w ktrej obaj si ukryli i da im do wyboru jedn z dwch moliwoci: albo oddanie czci fenickiemu Baalowi albo mier. Lewita mg si nawrci i unikn mierci. Lecz Eliasz nie mia wyboru: wszystko to stao si z jego winy i Jezabel za wszelk cen chciaa mie jego gow. To anio Paski nakaza mi, bym poszed mwi z krlem Achabem i ostrzeg go, i tak jak dugo Baal bdzie czczony w Izraelu, nie spadnie deszcz wyjani, jakby proszc o wybaczenie za to, e usucha anioa. Lecz Bg dziaa powoli i nim skutki suszy zaczn by widoczne, wszyscy wierni Panu zostan wymordowani przez ksiniczk Jezabel. Lewita milcza. Rozwaa, czy powinien odda cze Baalowi, czy zgin w imi Pana. Kim jest Bg? cign Eliasz. Czy to On podtrzymuje miecz onierza zabijajcego tych, ktrzy trwaj przy wierze naszych patriarchw? Czy to On posadzi na naszym tronie obc ksiniczk, by wszystkie te nieszczcia spady na nasze pokolenie? Czy to Bg zabija wiernych, niewinnych, tych, ktrzy przestrzegaj Mojeszowego prawa? Lewita podj decyzj wola umrze. Zacz si mia, bo nie przeraaa go ju myl o mierci. Zwrci si ku modemu prorokowi, starajc si go uspokoi: Sam zapytaj Boga kim jest, skoro wtpisz w Jego wyroki rzek. Ja ju pogodziem si ze swoim losem. Pan nie moe chcie, bymy zginli w bezlitosnej rzezi upiera si Eliasz. Bg moe wszystko. Gdyby ograniczy si tylko do czynienia tego, co nazywany Dobrem, nie moglibymy nazywa Go Wszechmogcym. Panowaby jedynie nad czci Wszechwiata i musiaby istnie kto ode potniejszy, oceniajcy Jego czyny. Wtedy wolabym oddawa cze temu Najpotniejszemu. Jeli On moe wszystko, to dlaczego nie oszczdzi cierpienia tym, ktrzy Go kochaj? Dlaczego nas nie ocali, miast przysparza chway i dodawa siy Swym wrogom? Nie wiem odpar lewita. Ale musi istnie powd i mam nadziej, e poznam go wkrtce. Nie znasz odpowiedzi na to pytanie. Nie. Zamilkli. Eliasza obla zimny pot.

 Jeste przeraony, a ja ju zaakceptowaem swj los powiedzia lewita. Wyjd std, by skoczy z t powoln agoni. Ilekro sysz krzyk z zewntrz, cierpi ponad siy, wyobraajc sobie jak to bdzie, gdy wybije moja godzina. Umarem ju stokro, odkd tkwimy tu zamknici, a mogem umrze tylko raz. Skoro mam zosta zgadzony, niech si to stanie jak najszybciej. Mia racj. Eliasz sucha tych samych krzykw i te przeywa katusze. Wychodz z tob. Jestem zmczony walk o tych kilka godzin ycia wicej. Podnis si i otworzy drzwi stajni, wpuszczajc do rodka promienie soca, ktre owietliy dwch ukrywajcych si tu mczyzn. Lewita wzi Eliasza pod rami i ruszyli przed siebie. Gdyby nie pojedyncze krzyki, zdawa by si mogo, e to zwyky dzie w miecie podobnym do innych soce nie nazbyt palce, bryza znad odlegego oceanu niosca orzewiajcy chd, zakurzone ulice, domy z gliny i somy. Wprawdzie nasze dusze nka strach przed mierci, ale dzie jest pikny przemwi lewita. Niemal zawsze, ilekro czuem si pogodzony z Bogiem i wiatem, panowa nieznony upa, a pustynny wiatr wciska mi piasek do oczu tak, e na krok nie mogem niczego rozrni. Nie zawsze Boskie zamiary s w zgodzie z tym, gdzie jestemy i co czujemy, ale jestem pewny, e On ma we wszystkim swj cel. Podziwiam twoj wiar. Lewita spojrza w niebo, jakby si namylajc. Potem zwrci si do Eliasza: Nie podziwiaj, ani nie ufaj zanadto: zaoyem si sam ze sob. Zaoyem si, e Bg istnieje. Jeste prorokiem odpowiedzia Eliasz. Syszae rwnie gosy, wic wiesz, e oprcz tego wiata, istnieje jeszcze inny. By moe to tylko moja wyobrania. Widziae Boe znaki nalega Eliasz, coraz bardziej zaniepokojony sowami swego towarzysza. By moe to tylko moja wyobrania usysza t sam odpowied. Przecie realny jest tylko mj zakad: pomylaem sobie, e wszystko to pochodzi od Najwyszego. Na ulicy nie byo ywej duszy. Ludzie czekali w domach, a onierze Achaba dokocz dziea nakazanego im przez obc ksiniczk i wytn w pie prorokw Izraela. Eliasz szed u boku lewity, majc nieodparte wraenie, e za kadym oknem i kadymi drzwiami kto bacznie go obserwuje i obwinia za to, co si dzieje. Nie prosiem o to, by by prorokiem. A moe wszystko to jest rwnie owocem mojej wyobrani? rozwaa w mylach. Jednak po tym, co wydarzyo si w warsztacie stolarskim, wiedzia e to nieprawda. Jeszcze bdc dzieckiem sysza gosy i rozmawia z anioami. Rodzice nakonili go,

by uda si do izraelskiego kapana, ktry wysuchawszy odpowiedzi Eliasza na zadane pytania, rozpozna w nim nabi, proroka, ma natchnionego", tego ktry raduje si gosem Boga". Po wielogodzinnej rozmowie z Eliaszem, kapan poprosi rodzicw, by wszystko co powie ich syn traktowali z powag. W drodze powrotnej do domu rodzice wymogli na synu, by nigdy nikomu nie rozpowiada o tym, co zobaczy i usyszy: by prorokiem oznaczao mie rzdzcych na karku, a to zawsze jest niebezpieczne. Jednak Eliasz nigdy nie sysza niczego, co mogoby zainteresowa kapanw czy krlw. Rozmawia tylko ze swym anioem strem i sucha rad dotyczcych wasnego ycia. Od czasu do czasu jawiy mu si obrazy, ktrych nie rozumia odlege oceany, gry zaludnione przez osobliwe istoty, uskrzydlone koa z oczami. Gdy wizje znikay, posuszny woli swych rodzicw, stara si zapomnie o nich jak najszybciej. Dlatego i gosy i obrazy powracay coraz rzadziej. Rodzice byli zadowoleni i nie wracali do tematu. Gdy osign wiek, w ktrym winien by sam zapewni sobie byt, poyczyli mu pienidzy na otwarcie maego warsztatu stolarskiego. Czsto przyglda si z szacunkiem innym prorokom, ktrzy przechadzali si ulicami Galaadu: nosili futrzane paszcze i skrzane pasy, twierdzili, e Pan ich wybra, aby prowadzili lud wybrany. Nie sdzi, by byo to jego powoaniem. Nigdy, z obawy przed blem, nie zdoa wprowadzi si w trans samobiczowaniem czy tacem, co zwykli czyni radujcy si gosem Boga". Nigdy nie obnosi z dum po ulicach Galaadu blizn po ranach zadanych sobie w ekstazie, bo by na to zbyt niemiay. Uwaa siebie za zwykego czowieka, odzienie nosi jak wszyscy, lka si i by wodzony na pokuszenie jak kady miertelnik. Im duej pracowa w warsztacie, tym mniej gosw sysza, a umilky zupenie, bowiem doroli i zapracowani nie maj czasu na takie sprawy. Rodzice radowali si swym synem i ycie toczyo si w harmonii i spokoju. Rozmowa z kapanem staa si z czasem zaledwie odlegym wspomnieniem. Eliasz nie mg uwierzy, e Bg Wszechmogcy ma potrzeb rozmawia z ludmi, aby narzuci im swoje plany. To, co zdarzyo mu si w dziecistwie, uzna za urojenia chopca, ktry mia za duo wolnego czasu. W Galaadzie, jego rodzinnym miecie, yli ludzie, ktrych mieszkacy uwaali za szalecw. W ich sowach nie byo logiki i nie umieli odrni gosu Pana od swych obkaczych majacze. Zdani na cudz ask yli na ulicy, wieszczc koniec wiata. Mimo to, aden z kapanw nie uznawa ich za tych, ktrzy raduj si gosem Pana". W kocu doszed do wniosku, e kapani nigdy nie byli pewni wasnych sw. Istnienie radujcych si gosem Pana" byo jedynie konsekwencj sytuacji panujcej w kraju, ktry nie wiedzia dokd zmierza, w ktrym bracia walczyli ze sob, a rzdy zmieniay si ustawicznie. Za prorocy i szalecy niczym nie rnili si od siebie.

Gdy doszy go wieci o zalubinach krla z tyryjsk ksiniczk Jezabel, niewiele go to obeszo. Inni krlowie Izraela czynili ju to wczeniej by kraj by bezpieczny i rozwija si handel z Libanem. Niewane byo dla niego, czy mieszkacy ssiedniego kraju wierzyli w nieistniejcych bogw, czy oddawali cze zwierztom i grom wane byo jedynie, e uczciwie handlowali. Kupowa od nich cedr i sprzedawa im swoje wyroby. Byli moe nieco nazbyt dumni, jednak nigdy aden z libaskich kupcw nie prbowa czerpa korzyci z zamieszek panujcych w Izraelu. Uczciwie pacili za towary i nie komentowali sytuacji politycznej ssiadw ani ich cigych wojen wewntrznych. Jezabel, zasiadszy na tronie, poprosia Achaba, by zastpi kult Pana kultem libaskich bogw. I to ju wczeniej si zdarzao. Eliasz nadal oddawa cze Panu i wypenia prawa Mojeszowe, a Achabem gardzi za ulego. Wszystko to przeminie Jezabel uwioda Achaba, lecz nie bdzie do silna, by przekona lud". Ale Jezabel nie bya jak inne kobiety: wierzya, e Baal zesa j na ten wiat, by nawracaa inne narody. Zrczna, cierpliwa, zacza wynagradza tych, ktrzy opuszczali Pana dla nowych bstw. Achab nakaza wznie Baalowi wityni w Samarii i postawi mu otarz. Rozpoczy si pielgrzymki i kult libaskich bogw zacz si szerzy w caym kraju. To wszystko minie. Moe trwa bdzie przez jedno pokolenie, ale minie" wci powtarza sobie Eliasz.

Wtedy zdarzyo si co nieoczekiwanego. Pewnego wieczoru, gdy wykacza st, w jego warsztacie pociemniao i tysice biaych punkcikw zaczo si iskrzy wok niego. Poczu niezwykle silny bl gowy. Chcia usi, ale nie by w stanie si poruszy. To nie dziao si w jego wyobrani. Umarem pomyla. Odkrywam teraz miejsce, gdzie Bg wysya nas po mierci sam rodek nieba". Jedna z iskier rozbysa janiej i nagle, jakby zewszd, usysza: Powiedz Achabowi: Na ycie Pana, Boga Izraela, przed ktrego obliczem stoisz, nie bdzie w tych latach ani rosy, ani deszczu, dopki nie powiem". W chwil potem wszystko byo jak dawniej: warsztat, wiato zmierzchu, gosy dzieci bawicych si na ulicy. W nocy Eliasz nie mg zasn. Po raz pierwszy od wielu lat wrciy wspomnienia z dziecistwa, lecz tym razem to nie anio str do niego przemwi, lecz co" potniejszego. Obawia si, e jeli nie speni nakazu, wszystkie jego przedsiwzicia zostan przeklte. Nastpnego ranka postanowi zrobi to, o co go poproszono. Co go obchodzia wiadomo nie dotyczca jego? Wypeni zadanie i gosy zostawi go w spokoju. Bez trudu uzyska audiencj u krla Achaba. Wiele pokole wczeniej, gdy na tron wstpi krl Samuel, prorocy zaczli wywiera wpyw na handel i rzdy. Mogli eni si i mie dzieci, ale musieli zawsze by do dyspozycji Pana, aby wadcy nigdy nie zbaczali z waciwej drogi. Wedle tradycji, to dziki tym, ktrzy radowali si gosem Boga", wygrano wiele bitew, a Izrael przetrwa, bo u boku krla sta zawsze prorok, ktry naprowadza go na ciek Pana. Przybywszy do Achaba, Eliasz ostrzeg go, e susza nka bdzie kraj, dopki nie zniknie kult fenickich bogw. Wadca niezbyt przej si jego sowami, ale towarzyszca mu Jezabel suchaa uwanie i zacza zadawa pytania. Eliasz opowiedzia jej wic o wizji, o blu gowy, o wraeniu, e czas stan, w chwili gdy przemawia do niego anio. Podczas gdy opowiada, co mu si przytrafio, mg z bliska przyjrze si ksiniczce, o ktrej gono byo w caym Izraelu. Bya jedn z najurodziwszych kobiet jakie w yciu widzia. Miaa dugie, opadajce na doskonale krg kibi, czarne wosy, oliwkow skr i byszczce, zielone oczy. Wpatrywaa si nimi w Eliasza, jednak spojrzenie miaa nieodgadnione. Nie potrafi z niego wyczyta, jakie wraenie wywary na niej jego sowa. Odszed z paacu w przekonaniu, e wypeni sw misj i moe spokojnie powrci do pracy w warsztacie. W drodze powrotnej pragn Jezabel z ca namitnoci swych dwudziestu trzech lat. Prosi Boga, aby w przyszoci dane mu byo spotka kobiet z Libanu, bo kobiety te byy pikne, miay smag skr i zielone oczy pene tajemnic.

Pracowa do wieczora i usn w spokoju. Nastpnego dnia przed witem obudzi go lewita. Jezabel przekonaa krla, e prorocy stanowi zagroenie dla rozkwitu i wzrostu potgi Izraela. onierze Achaba otrzymali rozkaz zgadzenia wszystkich tych, ktrzy odmwi porzucenia witej misji powierzonej im przez Pana. Eliaszowi nie dano jednak prawa wyboru mia zosta zabity. Obaj z lewit spdzili dwa dni ukryci w stajni na poudniu Galaadu, podczas gdy czterystu pidziesiciu nabi zamordowano. Wikszo prorokw, ktrzy chodzili po ulicach umartwiajc si samobiczowaniem i wieszczc koniec wiata, nawrcio si na now religi z powodu braku wiary i dla zysku. wist, a po nim krzyk, przerway myli Eliasza. Zaniepokojony odwrci si w stron swego towarzysza. Co si stao? Nie byo odpowiedzi: przeszyte strza ciao lewity osuno si na ziemi. Na wprost niego jaki onierz umieszcza now strza w uku. Eliasz rozejrza si dokoa: cakiem pusta ulica, wszystkie drzwi i okna zamknite, olepiajce soce na niebie, agodny wiatr znad oceanu, o ktrym sysza, a ktrego nie zna. Chcia ucieka, ale wiedzia, e strzaa dosignie go, nim dotrze do najbliszego rogu. Jeli mam zgin, niech nie bdzie to strza w plecy" pomyla. onierz napi uk. Ku swemu zdziwieniu Eliasz poczu, e nie ma w nim strachu ani woli ycia, ani niczego innego. Tak jakby wszystko od dawna zostao ukartowane, a oni dwaj on i onierz mieli odegra jedynie role w dramacie nie przez nich napisanym. Przypomnia sobie dziecistwo, ranki i wieczory w Galaadzie, swoje niedokoczone prace ciesielskie. Pomyla o matce i ojcu, ktrzy nigdy nie chcieli, aby ich syn by prorokiem. Pomyla o oczach Jezabel i umiechu krla Achaba. Pomyla o tym, jak gupio jest umiera, majc niespena dwadziecia trzy lata, nie zaznawszy mioci kobiety. Rka pucia ciciw, strzaa przecia powietrze, ze wistem przemkna koo jego prawego ucha i utkwia w ziemi, wzniecajc kurz. onierz raz jeszcze zaoy strza i wycelowa. Jednak zamiast strzeli, patrzy Eliaszowi prosto w oczy. Jestem najlepszym ucznikiem w wojsku Achaba zawoa. Przez ostatnich siedem lat nigdy nie chybiem celu. Eliasz spojrza na ciao lewity. Ta strzaa bya dla ciebie. onierz trzyma napity uk w drcych rkach. Eliasz by jedynym prorokiem skazanym na mier: inni mogli wybra wiar w Baala. Kocz wic swe zadanie. By zaskoczony wasnym spokojem. Wielekro podczas nocy w stajni wyobraa sobie mier, ale teraz zrozumia, e cierpia ponad miar. Za kilka sekund wszystko si skoczy.

 Nie mog powiedzia onierz, ktremu rce wci dray tak, e nie by w stanie utrzyma uku. Odejd std, zejd mi z oczu, bo to zapewne Bg odmieni bieg moich strza i zostan przeklty, jeli zdoam ci zabi. Dopiero wtedy, gdy zrozumia, e ma szans przey, przestraszy si mierci. Jeszcze mg ujrze ocean, spotka kobiet, mie dzieci, dokoczy swe prace ciesielskie. Kocz z tym jak najszybciej powiedzia. Jestem teraz spokojny, lecz jeli bdziesz zwleka, zaczn cierpie z powodu rzeczy, ktre utrac. onierz rozejrza si dokoa, aby upewni si czy nikt nie jest wiadkiem tej sceny. Potem opuci uk, schowa strza do koczana i znikn za rogiem. Eliasz poczu jak zaczynaj mu dre nogi: strach wraca z ca moc. Musia uciec natychmiast, znikn z Galaadu, by nigdy wicej nie stawa twarz w twarz z adnym ucznikiem mierzcym w jego serce. Nie wybiera swego losu i nie po to poszed do Achaba, by chepi si przed ssiadami, e rozmawia z krlem. Nie on by odpowiedzialny za rze prorokw, ani za to, e pewnego popoudnia widzia, jak zatrzyma si czas, a warsztat zamieni w czarn otcha pen poyskujcych punkcikw. Tak samo jak onierz rozejrza si dokoa: ulica bya pusta. Pomyla, e trzeba sprawdzi, czy jeszcze mona uratowa ycie lewicie, lecz na nowo tak bardzo zacz si ba, e uciek, zanim ktokolwiek si pojawi.

Szed przez wiele godzin zaronitymi, dawno nie uczszczanymi ciekami, a dotar nad brzeg potoku Kerit. Wstydzi si swego tchrzostwa, ale i radowa, e y. Napi si troch wody, usiad i dopiero wtedy zda sobie spraw ze swojej sytuacji: jutro bdzie musia co zje, a przecie nie znajdzie poywienia na pustyni. Przypomnia sobie swj warsztat stolarski, prac, ktr wykonywa przez wiele lat i musia porzuci. Niektrzy ssiedzi byli jego przyjacimi, ale nie mg na nich liczy. Wie o jego ucieczce z pewnoci rozesza si ju po miecie i wszyscy znienawidzili go za to, e wyda na mier mw prawdziwej wiary, a sam uciek. Wszystko, czego dotd dokona, lego w gruzach dlatego tylko, e zgodzi si wypeni wol Pana. Jutro, przez najblisze dni, tygodnie i miesice, kupcy z Libanu bd dobija si do drzwi warsztatu, a kto powie im, e waciciel uciek, zostawiajc za sob mier niewinnych prorokw. By moe powiedz rwnie, e zamierza zniszczy bogw sprawujcych piecz nad ziemi i niebem. Historia ta wkrtce dotrze poza granice Izraela i moe si poegna na zawsze z myl o maestwie z kobiet tak pikn, jak te, ktre mieszkaj w Libanie. S przecie jeszcze statki'. Tak, byy statki. Zwyko si przyjmowa na ich pokad przestpcw, jecw wojennych, zbiegw, gdy praca na nich bya niebezpieczniejsza od wojaczki. Na wojnie onierz zawsze mia szans ocali ycie, ale morza byy tajemnicze, pene potworw i, gdy dochodzio do tragedii, nie pozostawa nikt, kto mgby o niej opowiedzie. Tak, byy statki, ale nadzorowane przez fenickich kupcw. Eliasz nie by przestpc, jecem ani zbiegiem, lecz kim, kto poway si wystpi przeciwko Baalowi. Gdy tylko to wyjdzie na jaw, zabij go i wrzuc do morza, bo eglarze wierz gboko, e Baal i jego bogowie s wadcami burz. Nie mg wic i w stron oceanu. Nie mg i na pnoc, bo tam lea Liban. Nie mg i na wschd, gdzie plemiona izraelskie prowadziy wojn trwajc ju od dwch pokole. Przypomnia sobie spokj, jaki czu, stojc przed onierzem. Czyme w kocu jest mier? Tylko chwil i niczym wicej. Nawet jeli wizaa si z blem, to bl minby szybko, a on spoczby na onie Pana. Pooy si na ziemi i dugo patrzy w niebo. Tak jak lewita, usiowa zaoy si z samym sob. Nie tyle o istnienie Boga co do tego nie mia wtpliwoci ile o sens wasnego ycia. Patrzy na gry, na ziemi, ktr jak mu objawi anio Pana ju wkrtce nka bdzie dugotrwaa susza, a ktra jeszcze zachowaa wieo wielu lat obfitych deszczy. Patrzy na potok Kerit, ktrego wody ju wkrtce si wyczerpi. Poegna si ze wiatem arliwie i z szacunkiem. Poprosi Pana, by przyj go, gdy nadejdzie jego godzina.

Zapyta siebie o sens swego istnienia, ale nie umia sobie odpowiedzie. Zastanowi si, dokd ma i i stwierdzi, e jest osaczony. Jutro wrci i podda si, cho strach przed mierci powrci. Postanowi cieszy si tym, e zostao mu jeszcze kilka godzin ycia. Na prno. Tak wanie odkry, e czowiek rzadko wie, co ma robi.

Gdy si zbudzi nastpnego dnia znw popatrzy na Kerit. Jutro lub za rok zostanie po nim jedynie piaszczyste koryto i wygadzone kamienie. Starzy mieszkacy wci bd nazywa to miejsce Kerit i wskazujc drog wdrowcom prawdopodobnie bd mwili: takie a takie osiedle znajduje si na brzegu rzeki, ktra tu blisko pynie". Podrni, widzc obtoczone kamienie i drobny piasek, pomyl sobie: tu pyna kiedy rzeka". Ale gaszcej pragnienie wody w potoku ju nie bdzie. Jak strumienie i roliny, dusze take potrzebuj deszczu, ale deszczu innego rodzaju: nadziei, wiary, sensu istnienia. Gdy tego brak, wszystko w duszy umiera, cho ciao nadal funkcjonuje. Mona wtedy powiedzie: W tym ciele y kiedy czowiek". Nie by to czas na takie myli. Znw przypomnia sobie rozmow z lewit tu przed wyjciem ze stajni. Na c umiera tyloma mierciami, skoro wystarczy jedn? Pozostawao mu czeka na strae Jezabel. Bez wtpienia nadejd, gdy istnieje niewiele drg ucieczki z Galaadu. Zoczycy zawsze kierowali si na pustyni, gdzie po kilku dniach znajdowano ich ciaa, albo nad potok Kerit, gdzie ich chwytano. Zatem strae bd tu lada moment, a on ucieszy si na ich widok. Napi si troch krystalicznej wody, obmy twarz i rozejrza za cienistym miejscem, w ktrym mgby czeka na swych przeladowcw. Czowiek nie moe walczy ze swym przeznaczeniem. On prbowa i ponis klsk. Cho kapani dostrzegli w nim proroka, postanowi zaj si ciesiok, ale Pan sprowadzi go z powrotem na jego drog. Nie by jedynym czowiekiem, ktry stara si porzuci ycie przypisane kademu na ziemi przez Boga. Przypomnia sobie swego przyjaciela obdarzonego wspaniaym gosem, ktrego rodzice nie chcieli zgodzi si na to, by zosta pieniarzem bo taka profesja przyniosaby wstyd rodzinie. Jedna z jego przyjaciek z dziecistwa przepiknie taczya, ale rodzina zabronia jej taca z obawy, e moga zosta wezwana przez wadc, a nikt nie wiedzia jak dugo potrwaj jego rzdy. Poza tym powszechnie uwaano, e atmosfera w paacu bya pena grzechu i zawici i bezpowrotnie oddalaa szans na dobre zampjcie. Czowiek narodzi si, by zdradza swj los". Bg zapadnia ludzkie serca tylko niemoliwymi marzeniami. Dlaczego?" By moe po to, by zachowa tradycj. To nie bya waciwa odpowied. Mieszkacy Libanu zaszli dalej ni inni tylko dlatego, e odrzucili tradycj dawnych eglarzy. I gdy wszyscy uywali tego samego rodzaju statkw, oni postanowili zbudowa co cakiem rnego. Cho wielu z nich stracio ycie na morzu, to jednak udoskonalili sw flot tak, e opanowali wiatowy handel. Zapacili za to wysok cen, ale byo warto". By moe czowiek zdradza swj los, bo Bg si od niego oddali. Kiedy ju zasia w

ludzkich sercach marzenia z czasw, w ktrych wszystko byo moliwe, sam zwrci si ku nowym sprawom. wiat zmieni si, ycie stao si trudniejsze, lecz Pan nie powrci wicej, by zmieni ludzkie marzenia. Bg by daleko. Ale skoro posya swych aniow, by rozmawiali z prorokami, to by moe jest tu jeszcze co do zrobienia. Jaka wic jest odpowied? By moe nasi ojcowie popenili bdy i boj si, e zrobimy to samo. Albo te ich nie popenili i nie wiedz, jak nam pomc wybrn kopotw". Czu, e jest blisko rozwizania. Strumie pyn tu obok, kilka krukw kryo po niebie, roliny z uporem czepiay si piaszczystej i surowej ziemi. Gdyby suchay tego, co mwili ich przodkowie, c by usyszay? Strumieniu, poszukaj lepszego miejsca, w ktrym twe czyste wody odbija bd jasno soca, w przeciwnym razie pochonie ci pustynia" powiedziaby bg wd, jeli przypadkiem by istnia. Kruki, w lasach jest wicej poywienia, ni pord ska i piasku" rzekby bg ptakw. Roliny, rzucajcie swe nasiona daleko std, bo wiele jest na wiecie wilgotnej, urodzajnej gleby i uroniecie pikniejsze" powiedziaby bg kwiatw. Ale Kerit, rosnce tu roliny i latajce kruki jeden z nich przysiad tu obok miay odwag uczyni to, co inne rzeki, ptaki i kwiaty uznay za niemoliwe. Eliasz zapatrzy si na kruka. Ucz si odezwa si do ptaka. Cho to bezuyteczna nauka, bo wiem, e jestem skazany na mier. Odkrye jak wszystko jest proste zdawa si mwi kruk. Wystarczy mie odwag. Eliasz zamia si, bo przypisywa swoje sowa krukowi. Bya to zabawna gra, ktrej nauczy si od kobiety wypiekajcej chleb. Postanowi gra dalej. Zadawa sobie pytania i sam na nie odpowiada, jakby by prawdziwym mdrcem. Ale kruk odfrun. Eliasz wci czeka na onierzy Jezabel, bo chcia umrze tylko raz. Min dzie i nic si nie zdarzyo. Czyby zapomniano, e najwikszy wrg boga Baala wci zostaje przy yciu? Dlaczego Jezabel nie posaa po niego, skoro musiaa wiedzie, dokd si uda? Widziaem jej oczy, to mdra kobieta rzek sam do siebie. Gdybym zgin, stabym si mczennikiem Pana. Jako zbieg, bd zwykym tchrzem, ktry nie wierzy w to, co mwi". Tak, taka bya strategia ksiniczki. Zanim zapada noc, kruk czyby ten sam? powrci i usiad na tej samej gazi, co rano. Mia w dziobie kawaek misa, lecz nierozwanie go upuci. Dla Eliasza by to cud. Pobieg pod drzewo, schwyci ks i zjad go. Nie wiedzia, co to za miso i nic go to nie obchodzio: najwaniejsze byo zaspokoi gd.

Jego gwatowne ruchy nie wystraszyy kruka. Ten ptak wie, e umr tu z godu pomyla Eliasz. ywi swoj zdobycz, aby mie wspanialsz uczt". Jezabel rwnie podsyci wiar w Baala, wykorzystujc to, co si bdzie mwio o ucieczce Eliasza. Przez jaki czas czowiek i ptak patrzyli na siebie. Eliasz przypomnia sobie porann zabaw. Chciabym porozmawia z tob, kruku. Dzi rano pomylaem, e dusze potrzebuj poywienia. Jeli moja dusza nie umara z godu, to ma jeszcze co do powiedzenia. Ptak siedzia nieruchomo. A jeli ma co do powiedzenia, to winienem jej posucha, skoro nie mam nikogo, z kim mgbym porozmawia cign Eliasz. Oczyma wyobrani przeobrazi si w kruka. Czego Bg oczekuje od ciebie? zapyta sam siebie, jakby by krukiem. Chce, abym by prorokiem. Tak mwili kapani. Ale moe nie tego chce Pan. Tak, tego wanie chce. Przecie anio zjawi si u mnie i prosi, abym poszed do Achaba. W dziecistwie syszaem gosy, ktre... Gosy w dziecistwie sysz wszyscy przerwa kruk. Ale nie wszyscy widz anioa odpar Eliasz. Tym razem kruk nic nie odpowiedzia. W kocu ptak albo raczej dusza Eliasza majaczca pod wpywem soca i samotnoci na pustyni przerwa milczenie. Pamitasz tamt kobiet, ktra pieka chleb? zapyta sam siebie. Pamita. Przysza ktrego dnia zamwi tace. Wyznaa mu, e w tym, co sama robi, odkrywa obecno Boga. Gdy tak patrz na ciebie przy pracy, widz e czujesz to samo. Umiechasz si, gdy pracujesz. Kobieta dzielia ludzi na dwie grupy: na tych, ktrzy radowali si prac i na tych, ktrzy na ni narzekali. Ci drudzy twierdzili, e przeklestwo rzucone przez Boga na Adama: przeklta niech bdzie ziemia z twego powodu: w trudzie bdziesz zdobywa od niej poywienie dla siebie po wszystkie dni twego ycia byo jedyn prawd. Nie potrafili cieszy si prac i byli znueni w dni wite, gdy musieli wypoczywa. Zasaniali si sowami Boga, by usprawiedliwi swj bezuyteczny ywot i zapominali, e rzek On rwnie do Mojesza: Pan pobogosawi ci w ziemi, ktr Pan, Bg twj, daje ci w posiadanie. Tak, pamitam tamt kobiet odpowiedzia Eliasz krukowi. Miaa racj, lubiem moje rzemioso". Kady st, ktry zbija, kade krzeso, ktre ciosa, pozwalao mu rozumie i kocha ycie, cho dopiero teraz poj to w peni. Wyjania mi, e jeli bd rozmawia z przedmiotami, ktre robi, to zadziwi mnie odkrycie, i odpowiedz mi,

bowiem ofiarujc im to, co we mnie najlepsze, w zamian otrzymam mdro". Gdyby nie by ciel, nie umiaby wyobrazi sobie swej duszy yjcej poza twym ciaem, ani uda, e jeste mwicym krukiem, ani zrozumie, e jeste lepszy i mdrzejszy ni mylisz usysza odpowied. To w warsztacie odkrye, e bosko jest wszdzie. Zawsze lubiem gawdzi na niby ze stoami i krzesami, ktre ciosaem. Dlaczego mi to nie wystarczao? Bo kobieta miaa racj. Podczas tych rozmw odkrywaem myli, ktre nigdy wczeniej nie przychodziy mi do gowy. A gdy zaczem pojmowa, e mog w ten sposb suy Bogu, zjawi si anio i... A zreszt znasz koniec tej historii. Anio zjawi si, bo bye gotw odpowiedzia kruk. Przecie byem dobrym ciel. To bya zaledwie cz twej nauki. Gdy czowiek zmierza ku swemu przeznaczeniu, czsto musi zmieni kierunek. Niekiedy zewntrzne okolicznoci s silniejsze i jest zmuszony stchrzy, podda si. Wszystko to jest czci nauki. Eliasz sucha z uwag tego, co mwia jego dusza. Lecz nikt nie moe traci z oczu tego, czego pragnie. Nawet kiedy przychodz chwile, gdy zdaje si, e wiat i inni s silniejsi. Sekret tkwi w tym, by si nie podda. Nigdy nie mylaem, e bd prorokiem powiedzia Eliasz. Mylae, ale bye przekonany, e to niemoliwe. Albo niebezpieczne. Albo nie do pomylenia. Eliasz podnis si. Dlaczego mwi sobie rzeczy, ktrych nie chc sucha? wykrzykn. Ptak sposzony nagym ruchem zerwa si do lotu. Kruk powrci nastpnego ranka. Zamiast z nim rozmawia, Eliasz zacz go obserwowa, bowiem ptakowi zawsze udawao si zdoby poywienie i zawsze przynosi mu jakie resztki. Zawizaa si midzy nimi tajemna przyja i Eliasz zacz uczy si od ptaka. Obserwujc go, zobaczy jak zdobywa co do jedzenia na pustyni i odkry, e jest w stanie przey jeszcze kilka dni, jeli bdzie robi to samo, co on. Gdy kruk zaczyna kry, Eliasz wiedzia, e ofiara jest blisko, bieg w jej stron i stara si j schwyta. Na pocztku wiele drobnych zwierzt umykao mu, ale z czasem zdoby wpraw i zrczno w chwytaniu ich. Gazie suyy mu za wcznie, kopa zasadzki i przesania je cienk warstw chrustu i piasku. Gdy ofiara wpadaa w puapk, Eliasz dzieli si ni z krukiem, zostawiajc resztki na przynt. Jednak samotno doskwieraa mu tak mocno, e postanowi znw porozmawia z ptakiem. Kim jeste? zapyta kruk. Jestem czowiekiem, ktry odnalaz spokj odpar Eliasz Mog y na pustyni, troszczy si sam o siebie i kontemplowa nieskoczone pikno Boskiego stworzenia. Odkryem, e moja dusza jest lepsza, ni sdziem.

Polowali obaj przez kolejny ksiycowy miesic. Jednak pewnej nocy, gdy jego dusz zawadn smutek, Eliasz zdecydowa zapyta siebie znowu: Kim jeste? Nie wiem. Jeszcze raz ksiyc umar i narodzi si na nowo na niebie. Eliasz czu, e jego ciao stao si silniejsze, a umys janiejszy. Tej nocy zwrci si do kruka, ktry siedzia na tej samej co zwykle gazi, i odpowiedzia na pytanie, ktre zadawa sobie wczeniej: Jestem prorokiem. Widziaem anioa i nie mog wtpi w swe moliwoci, choby wszyscy na wiecie twierdzili co innego. Wywoaem rze w mym kraju, bo rzuciem wyzwanie wybrance mego krla. Jestem teraz na pustyni kiedy byem w warsztacie stolarskim bo moja dusza powiedziaa mi, e czowiek musi przej przez rne etapy, zanim wypeni swe przeznaczenie. Tak, teraz wiesz, kim jeste odrzek kruk. Tej nocy, gdy Eliasz wrci z polowania, zapragn napi si wody, ale zobaczy, e Kerit wysech. By jednak tak zmczony, e usn od razu. We nie zjawi mu si anio str, ktrego dawno ju nie widzia i powiedzia mu: Anio Paski przemwi do twej duszy. I nakaza ci: Odejd std i udaj si na wschd, aby ukry si przy potoku Kerit, ktry jest na wschd od Jordanu. Wod bdziesz pi z potoku, krukom za kazaem, eby ci tam ywiy". Moja dusza usuchaa odpar Eliasz we nie. Zbud si wic, gdy anio Paski nakazuje mi, bym odszed, bo chce mwi z tob. Eliasz zerwa si przeraony. C si stao? Cho bya noc, wszystko napenio si wiatem i zjawi si anio Paski. C ci tu sprowadzio? spyta anio. Ty mnie tu sprowadzi. Nie, Jezabel i jej onierze sprawili, e uciek. Nigdy o tym nie zapominaj, bo tw misj jest pomci twojego Pana Boga. Jestem prorokiem, skoro stoisz przede mn i sysz Twj gos odpar Eliasz. Wiele razy zmieniaem kierunek, bo wszyscy tak czyni. Lecz jestem gotw i do Samarii, by zniszczy Jezabel. Odnalaze sw drog, ale nie moesz zacz niszczy, zanim nie nauczysz si odbudowywa. Nakazuj ci: Wsta! Id do Sarepty koo Sydonu i tam bdziesz mg zamieszka, albowiem kazaem tam pewnej wdowie, aby ci ywia". Nastpnego ranka Eliasz szuka kruka, aby si z nim poegna. Po raz pierwszy, od czasu gdy przyby nad potok Kerit, ptak nie pojawi si.

Eliasz wdrowa przez kilka dni, nim dotar do doliny, gdzie leao miasto Sarepta, przez jego mieszkacw nazywane: Akbar. Gdy by ju u kresu si zobaczy jak kobiet ubran na czarno: zbieraa drwa na opa. Rolinno w dolinie bya skpa, musiaa zadowoli si maymi suchymi gazkami. Kim jeste? zapyta. Kobieta patrzya na obcego, nie rozumiejc jego sw. Przynie mi, prosz, wody w naczyniu, bo chce mi si pi rzek do niej Eliasz. Przynie mi te troch chleba. Kobieta odoya chrust, ale nadal nic nie mwia. Nie lkaj si. Jestem sam, godny i spragniony i nie mam si, by komu zagraa. Nie jeste std odpowiedziaa mu w kocu. Sdzc po twojej mowie, przybywasz zapewne z krlestwa Izrael. Gdyby zna mnie lepiej, wiedziaby, e nic nie mam. Jeste wdow, tak mi rzek Pan. Ja mam jeszcze mniej ni ty. Jeli nie dasz mi je i pi, umr. Kobieta przestraszya si. Skd ten cudzoziemiec mg wiedzie co o jej yciu? Mczyzna proszcy kobiet o poywienie powinien si wstydzi odpara, odzyskujc nad sob panowanie. Zrb to, o co prosz nalega Eliasz, czujc e opuszczaj go siy. Gdy wydobrzej, bd dla ciebie pracowa. Kobieta zamiaa si. Chwil temu powiedziae prawd jestem wdow, ktra stracia ma na jednym ze statkw mego kraju. Nigdy nie widziaam oceanu, ale wiem, e jest jak pustynia zabija tych, ktrzy rzucaj mu wyzwanie. I cigna dalej: Co do reszty, to si mylisz. Tak jak pewnym jest, e Baal yje na szczycie Pitej Gry, tak pewnym jest to, e nie mam niczego do jedzenia. Tylko gar mki w dzbanie i troch oliwy w baryce. Eliasz poczu, e horyzont koysze si i domyli si, e za chwil zemdleje. Zbierajc resztki si, poprosi po raz ostatni: Nie wiem, czy wierzysz w sny, ani czy ja sam w nie wierz. Jednak Pan rzek, e tutaj spotkam ciebie. Nie raz robi co, przez co wtpiem w Jego mdro, ale nigdy w Jego istnienie. Bg Izraela nakaza mi, abym powiedzia kobiecie, ktr spotkam w Sarepcie: Dzban mki nie wyczerpie si i baryka oliwy nie oprni si a do dnia, w ktrym Pan spuci deszcz na ziemi". Eliasz straci przytomno, nie wyjaniwszy jak taki cud mgby si wydarzy. Kobieta patrzya na mczyzn lecego u jej stp. Wiedziaa, e Bg Izraela to przesd, e bogowie feniccy s silniejsi i e sprawili, i ich ludzie stali si jednymi z najbardziej powaanych na wiecie. Ale bya zadowolona, bo zwykle to ona prosia innych o jamun,

a dzi, po raz pierwszy od dawna, jaki czowiek potrzebowa jej pomocy. Dlatego poczua si silniejsza. W kocu byli ludzie w trudniejszej sytuacji ni ona. Skoro kto prosi mnie o pomoc, to znaczy e jestem jeszcze co warta pomylaa. Zrobi to, o co prosi, aby uly mu w cierpieniu. I ja poznaam, co to gd i wiem jak pustoszy dusz". Posza wic do domu i wrcia z kawakiem chleba i dzbanem wody. Uklka, pooya gow obcego na swych kolanach i zwilya mu wargi. Po kilku minutach odzyska przytomno. Podaa mu chleb. Eliasz jad go w milczeniu, patrzc na dolin, wwozy i gry, ktre w ciszy wznosiy si ku niebu. W dolinie rysoway si wyranie czerwone mury Sarepty. Daj mi u siebie schronienie, bo przeladuj mnie w mym kraju rzek Eliasz. Jak zbrodni popenie? zapytaa. Jestem prorokiem Pana. Jezabel rozkazaa zabi wszystkich, ktrzy nie chcieli czci fenickich bogw. Ile masz lat? Dwadziecia trzy odpowiedzia Eliasz. Spojrzaa ze wspczuciem na modzieca stojcego przed ni. Mia dugie i zmierzwione wosy, nie goli rzadkiej jeszcze brody, jakby chcia wyda si starszym, ni by w istocie. Jak taki biedak mg mierzy si z najpotniejsz na wiecie ksiniczk? Skoro jeste wrogiem Jezabel, jeste take i moim. Ona jest tyryjsk ksiniczk i polubiajc twego krla rozpocza misj nawrcenia jego ludu na prawdziw wiar. Tak mwi ci, ktrzy j znaj. Wskazaa na jeden ze szczytw okalajcych dolin: Nasi bogowie mieszkaj na szczycie Pitej Gry od wielu pokole i potrafi utrzyma pokj w naszym kraju. Izrael za yje w cigej wojnie i cierpieniu. Jak moecie wierzy w Boga Jedynego? Dajcie czas Jezabel na dokonanie dziea, a zobaczycie, e i w waszych miastach zapanuje pokj. Usyszaem gos Pana odpowiedzia Eliasz. Wy za nigdy nie weszlicie na szczyt Pitej Gry, aby zobaczy, co tam jest. Kto wejdzie na szczyt tej gry, zginie od ognia niebieskiego. Bogowie nie lubi obcych. Zamilka. Przypomniaa sobie, e tej nocy nia jej si wiato, z ktrej dochodzi gos mwicy: Przyjmij cudzoziemca, ktry ci odnajdzie". Daj mi schronienie u siebie, bo nie mam gdzie spa ponowi prob Eliasz. Powiedziaam ci ju, e jestem biedna. Ledwie starcza dla mnie i dla mojego syna. Pan chce, eby pozwolia mi zosta, On nigdy nie opuszcza tych, ktrzy kochaj. Zrb, o co prosz, a bd twoim sug. Jestem ciel i umiem obrabia cedr, nie braknie mi pracy. W ten sposb Pan posuy si mymi rkoma, by wypeni Sw obietnic:

Dzban mki nie wyczerpie si i baryka oliwy nie oprni si a do dnia, w ktrym Pan spuci deszcz na ziemi". Nawet gdybym chciaa, nie zdoam ci zapaci. Nie trzeba. Pan zatroszczy si o to. Kobieta zaniepokojona snem minionej nocy, cho wiadoma, e przybysz jest wrogiem sydoskiej ksiniczki, usuchaa proby.

Ssiedzi

wkrtce

odkryli

obecno

Eliasza.

Ludzie

szeptali,

wdowa

przyprowadzia do swego domu obcego, nie baczc na pami swego ma bohatera, ktry zgin w poszukiwaniu nowych szlakw handlowych dla swej ojczyzny. Gdy plotki dotary do wdowy wytumaczya, e przygarna czowieka, ktry umiera z godu i pragnienia. Wtedy zacza szerzy si wie, e izraelski prorok skry si w miecie, uciekajc przed Jezabel. Wysano wic w tej sprawie delegacj do kapana. Przyprowadcie do mnie tego Izraelit rozkaza. Tak te si stao. Jeszcze tego wieczora Eliasz stan przed czowiekiem, ktry wraz z namiestnikiem i dowdc wojsk decydowa o wszystkim, co dziao si w Akbarze. Po co tu przyszede? zapyta. Nie pojmujesz, e jeste naszym wrogiem? Przez wiele lat prowadziem interesy z Libanem, wic szanuj twj lud i jego obyczaje. Przybyem tu, bo jestem przeladowany w Izraelu. Znam powd odpar kapan. Ucieke za spraw pewnej kobiety? Ta kobieta jest najpikniejsz istot jak spotkaem w yciu, tak uwaam cho widziaem j zaledwie przez par chwil. Jednak ma serce z kamienia, cho ma zielone oczy, jest wrogiem, ktry chce zniszczy mj kraj. Nie uciekem, czekam jedynie ma waciwy moment, aby tam powrci. Kapan zamia si. W takim razie przygotuj si na spdzenie w Akbarze reszty twego ycia. Nie prowadzimy wojny z twoim krajem, pragniemy jedynie pokojowymi metodami rozprzestrzeni na wiecie prawdziw wiar. Nie chcemy powtarza okruciestw, jakich wy si dopucilicie wkraczajc do Kanaanu. Czy rze prorokw jest pokojow metod? Zabija si potwora, obcinajc mu gow. Czym jest mier kilku ludzi wobec moliwoci uniknicia na zawsze religijnych wojen? Z tego, co donieli mi kupcy, to prorok imieniem Eliasz rozpta to wszystko, a potem uciek. Kapan popatrzy bacznie na Eliasza. To mczyzna do ciebie podobny. Ja jestem Eliasz. Wspaniale. Witaj w Akbarze. Gdy bdziemy czego potrzebowa od Jezabel, zapacimy twoj gow najlepsz monet jak mamy. Do tego czasu znajd sobie zajcie i postaraj si zapracowa na siebie, bo tu nie ma miejsca na prorokw. Eliasz chcia ju odej, gdy kapan doda jeszcze: Zdaje si, e moda sydoska dziewczyna silniejsza jest od twego Boga Jedynego. Wzniosa otarz Baalowi i wasi dawni kapani dzi przed nim klkaj. Wszystko si wypeni, jak napisa Pan odpar prorok. W naszym yciu przychodz chwile strapienia i nie mona ich unikn, bo zdarzaj si nie bez powodu. Jakiego powodu? Na to pytanie nie umiemy odpowiedzie ani przed, ani w chwili, gdy pojawiaj

si trudnoci. Dopiero gdy s ju za nami, rozumiemy dlaczego stany na naszej drodze. Gdy tylko Eliasz wyszed, kapan nakaza przywoa delegacj, ktra przysza do niego tego ranka. Niechaj was to nie trapi rzek do przybyych kapan. Tradycja nakazuje nam udziela schronienia obcym. Poza tym, tutaj jest pod nasz kontrol i moemy ledzi kady jego krok. Najlepszym sposobem na poznanie i zniszczenie wroga jest sta si jego przyjacielem. Gdy nadejdzie czas, oddamy go Jezabel, a nasze miasto dostanie w zamian zoto i inne bogactwa. Do tej pory nauczymy si, jak unicestwi jego idee, bo na razie potrafimy jedynie zniszczy jego ciao. Cho Eliasz by wyznawc Boga Jedynego i potencjalnym wrogiem ksiniczki, kapan zarzdzi, by respektowano prawo azylu. Wszystkim znana bya odwieczna tradycja: jeli jakie miasto odmwi schronienia wdrowcowi, dzieci jego mieszkacw spotka ten sam los. Jako e wikszo potomkw Akbaru pywaa na statkach, rozproszona po rnych zaktkach wiata, nikt dotd nie omieli si zama prawa gocinnoci. Zreszt nic nie tracili, czekajc na dzie, kiedy gowa ydowskiego proroka zostanie zamieniona na zoto. Tej nocy Eliasz zjad kolacj z wdow i jej synem. Izraelski prorok sta si teraz cennym towarem dla przyszych przetargw, dlatego niektrzy kupcy przysali do ywnoci, eby caa rodzina moga je przez tydzie do syta. Zdaje si, e Bg Izraela wypenia Sw obietnic rzeka wdowa. Od czasu mierci mego ma, ten st nigdy nie by tak zastawiony jak dzi.

Eliasz powoli wcza si w ycie miasta. I tak jak wszyscy mieszkacy, zacz nazywa je Akbar. Pozna namiestnika, dowdc garnizonu, kapana i mistrzw szklarskich, podziwianych w caej okolicy. Pytany, dlaczego przyszed do Akbaru, odpowiada zgodnie z prawd: bo Jezabel zabija prorokw Izraela. Jeste zdrajc swego narodu i wrogiem Fenicji mwili mu. Ale my jestemy narodem kupieckim i wiemy, e im bardziej niebezpieczny jest czowiek, tym wysza jest cena za jego gow. I tak mijay miesice.

U wrt doliny rozoyy si obozowiskiem asyryjskie patrole i wygldao na to, e zostan tu duej. Bya to maa grupa onierzy i nie stanowili adnego zagroenia, jednak dowdca zwrci si do namiestnika o podjcie rodkw ostronoci. Ci ludzie nie robi nic zego odpar namiestnik. S tu pewnie z misj handlow, szukaj lepszego szlaku dla swoich towarw. Jeli zdecyduj si na korzystanie z naszych drg, zapac podatki i jeszcze bardziej si wzbogacimy. Po c ich prowokowa? Na domiar zego, bez jakiejkolwiek widocznej przyczyny, zachorowa syn wdowy. Ssiedzi przypisali to obecnoci obcego w jej domu i kobieta poprosia, aby Eliasz odszed. Nie zrobi tego Pan bowiem jeszcze go nie zawezwa. Zaczy kry pogoski, e cudzoziemiec sprowadzi gniew bogw Pitej Gry. Namiestnikowi udao si opanowa lk mieszkacw przed asyryjskimi onierzami, ale choroba syna wdowy sprawia, e nie wiedzia, jak uspokoi ludzi, ktrych przeraaa obecno Eliasza. Przysza do niego delegacja mieszkacw: Mona zbudowa temu Izraelicie dom poza murami miasta powiedzieli. W ten sposb nie pogwacimy prawa gocinnoci i jednoczenie zabezpieczymy si przed boskim gniewem. Bogowie nie s radzi jego obecnoci. Zostawcie go tam, gdzie jest odpowiedzia im. Nie chc politycznych wani z Izraelem. Jake to? zapytali mieszkacy. Przecie Jezabel ciga wszystkich prorokw, ktrzy czcz Boga Jedynego i pragnie ich zgadzi. Nasza ksiniczka jest dzieln kobiet, wiern bogom Pitej Gry. Jednak mimo caej swojej dzisiejszej wadzy, nie jest Izraelitk. Jutro moe popa w nieask i bdziemy musieli zmierzy si z gniewem naszych ssiadw. Natomiast jeli pokaemy, e traktowalimy godziwie jednego z ich prorokw, bd dla nas pobaliwi. Mieszkacy odeszli niezadowoleni, bo przecie kapan przyrzek im, e pewnego dnia wymieni Eliasza na zoto. Ale nawet jeli namiestnik myli si, nic nie mogli zrobi, bo wedle tradycji rodzinie rzdzcej nalea si szacunek.

Tymczasem u wylotu doliny liczba asyryjskich namiotw stale rosa. Niepokoio to dowdc, ale nie znajdowa zrozumienia ani u kapana, ani u namiestnika. Nieustannie wiczy swoich onierzy, bo wiedzia, e aden z nich podobnie jak ich przodkowie nie zna si na wojaczce. Walki naleay do przeszoci Akbaru, techniki ktre zna, dawno zostay przez wyposaonych w ulepszon bro onierzy z innych krajw uznane za przestarzae. Akbar zawsze prowadzi rokowania pokojowe mawia namiestnik. I tym razem nic nam nie grozi. Niech inni walcz midzy sob: my mamy bro o wiele silniejsz pienidz. Gdy oni wyniszcz si nawzajem, wkroczymy do ich miast i sprzedamy nasze towary. Namiestnikowi udao si uspokoi ludno w kwestii Asyryjczykw, lecz cigle kryy pogoski, e Izraelita sprowadzi na Akbar przeklestwo bogw. Sprawa Eliasza stawaa si coraz gortszym problemem. Pewnego wieczora stan chopca znacznie si pogorszy, nie mg ju sta o wasnych siach i nie rozpoznawa osb, ktre przychodziy go odwiedzi. Zanim soce skryo si za horyzontem, Eliasz i wdowa uklkli przy posaniu dziecka. Panie Wszechmocny, ktry odwrcie bieg strzay i przywiode mnie tutaj, ocal to dziecko. Ono nie uczynio nic zego, wolne jest od mych grzechw i od grzechw swych ojcw. Ocal je, Panie. Chopiec prawie si nie rusza, usta mia sine, a jego oczy straciy blask. Pomdl si do twego Jedynego Boga bagaa kobieta. Tylko matka wie, kiedy dusza jej dziecka odchodzi. Eliasz chcia wzi j za rk, powiedzie jej, e nie jest sama, i e Bg Wszechmocny powinien wysucha jego bagania. By przecie prorokiem, przyj t misj u brzegw potoku Kerit, a teraz anioowie stali u jego boku. Brak mi ez. Jeli Twj Bg nie ma litoci i pragnie czyjej ofiary, popro, by zabra mnie, a memu synowi pozwoli dalej przechadza si dolin i ulicami Akbaru. Eliasz stara si skupi na modlitwie, lecz rozpacz matki bya tak wielka, e zdawaa si wypenia ca izb, przenika ciany i drzwi wszystko. Dotkn ciaa chopca. Gorczka spada: by to zy znak. Tego ranka kapan odwiedzi chopca i, tak jak przez ostatnie dwa tygodnie, przyoy mu okady z zi na czoo i piersi. Od paru dni akbarskie kobiety przynosiy lekarstwa, ktrych skad przekazywany by z pokolenia na pokolenie i ktrych uzdrowicielska moc sprawdzia si przy wielu okazjach. Co wieczr zbieray si u stp Pitej Gry i skaday bagalne ofiary, by dusza chopca nie opuszczaa ciaa. Pewien egipski kupiec, przebywajcy przejazdem w miecie, poruszony wydarzeniami w Akbarze, ofiarowa niezwykle drogi czerwony proszek, ktry mia by

dodawany do jedzenia chopca. Legenda gosia, e sami bogowie przekazali egipskim lekarzom tajemnic jego wytwarzania. Eliasz przez cay ten czas modli si bez przerwy. Ale nie zdarzyo si nic, absolutnie nic nie byo adnej poprawy. Wiem dlaczego pozwolono ci tu zosta wyszeptaa kobieta. Nie spaa ju od kilku dni. Twoja gowa ma by towarem przetargowym i pewnego dnia wymieni j w Izraelu na zoto. Jeli ocalisz mego syna, przysigam na Baala i bogw Pitej Gry, e nie uda im si ciebie schwyta. Znam drogi, dzi ju zapomniane, i poka ci, jak potajemnie wydosta si z Akbaru. Eliasz nic nie odpowiedzia. Pomdl si do twego Boga Jedynego poprosia znowu. Przysigam, jeli ocali mego syna, odstpi od Baala i uwierz w Niego. Powiedz twemu Panu, e udzieliam ci schronienia, gdy by w potrzebie, e zrobiam dokadnie tak, jak On nakaza. Eliasz znw zacz si modli i baga z caych si. Wtedy wanie chopiec poruszy si. Chc std wyj odezwa si sabym gosem. Oczy matki zabysy z radoci i wypeniy si zami. Chod mj synku. Pjdziemy, dokd tylko chcesz. Bdziesz robi to, na co ci przyjdzie ochota. Eliasz uczyni gest, jakby chcia go podtrzyma, ale chopiec odsun jego rk. Chc wyj sam powiedzia. Podnis si i powoli zacz i w stron gwnej izby. Po kilku krokach upad na ziemi niczym raony piorunem. Eliasz i wdowa podbiegli do niego chopiec nie y. Przez chwil adne z nich nie wypowiedziao ani sowa. Nagle kobieta zacza krzycze z caych si. Niech bd przeklci bogowie, niech bd przeklci ci, ktrzy zabrali dusz mego dziecka! Niech bdzie przeklty mczyzna, ktry sprowadzi nieszczcie na mj dom! Mj jedyny syn! Na c posuchaam woli niebios, czemu byam wielkoduszna dla cudzoziemca? Mj syn umar! Ssiedzi usyszeli lament wdowy i zobaczyli ciao jej syna lece na ziemi. Kobieta wci krzyczaa i bia piciami stojcego nieruchomo u jej boku Eliasza. Nie by zdolny do jakiejkolwiek reakcji i nie broni si. Podczas gdy kobiety staray si uspokoi wdow, mczyni chwycili go za ramiona i zawlekli do namiestnika. Ten czowiek odpaci nienawici za szlachetno. Rzuci urok na dom wdowy i jej syn umar. Dalimy schronienie przekltemu przez bogw. Izraelita ka cicho: Panie, Boe mj, nawet t wdow, ktra bya mi yczliwa, zechciae zasmuci? Zabie jej syna, bo nie wypeniam powierzonej mi misji i zasuguj na mier."

Tego wieczora pod przywdztwem kapana i namiestnika zebraa si rada Akbaru. Eliasza postawiono pod sd. Odpacie za mio nienawici, dlatego skazuj ci na mier powiedzia namiestnik. Choby twoja gowa warta bya worek zota, nie moemy budzi gniewu bogw Pitej Gry odezwa si kapan. Inaczej nawet cae zoto tego wiata nie przywrci temu miastu pokoju. Eliasz pochyli gow. Zasuy na cierpienie tak wielkie, jakie tylko zdoa unie, bo Pan go opuci. Pjdziesz na szczyt Pitej Gry odezwa si kapan. Poprosisz obraonych bogw o przebaczenie. Oni spuszcz na ciebie ogie niebieski, ktry ci pochonie. Jeli tego nie uczyni, znaczy to bdzie, i pragn, by nasze rce wymierzyy ci sprawiedliwo. My czeka bdziemy u stp gry i wykonamy wyrok, tak jak kae rytua. Eliaszowi dobrze byy znane wite egzekucje: podczas nich wyrywano serce z piersi i odcinano gow. W myl wierze, czowiek bez serca nie mg wej do raju. Czemu mnie wybrae, Panie? woa, wiadom, e ludzie wok nie wiedz, o jaki wybr chodzi. Nie widzisz, e nie potrafi speni tego, czego dasz? Nie usysza odpowiedzi.

Dugi

korowd

mczyzn

kobiet

Akbaru

ruszy

lad

za

stranikami

prowadzcymi Izraelit do podna Pitej Gry. Ludzie lyli go i obrzucali kamieniami. onierze z trudem panowali nad rozszalaym tumem. Po pgodzinnej wdrwce dotarli do witej gry. Tum zatrzyma si przed kamiennymi otarzami, gdzie zwykle skadano ofiary i proby, i gdzie wznoszono mody. Wszyscy znali legend o olbrzymach, ktrzy tu zamieszkiwali, czy opowieci o innych miakach, strawionych przez ogie niebieski, bo zamali zakazy. Wdrowcy przechodzcy noc przez dolin zaklinali si, e syszeli miechy bogw i bogi zabawiajcych si na szczycie. Nawet jeli nie wierzyli w to wszystko, nikt nie way si naruszy zakazw. Chodmy krzykn onierz, poszturchujc Eliasza kocem wczni. Dzieciobjca zasuguje na najsrosz kar. Eliasz dotkn stop zakazanej ziemi i rozpocz wspinaczk. Po jakim czasie, gdy nie dochodziy go ju krzyki mieszkacw Akbaru, usiad na kamieniu i zapaka. Od tego popoudnia w warsztacie, gdy zobaczy ciemno rozwietlon poyskujcymi punktami, sprowadza jedynie nieszczcie na innych. Pan straci w Izraelu swoich rzecznikw i kult bogw fenickich rozprzestrzeni si. Pierwszej nocy nad potokiem Kerit Eliasz sdzi, e Bg wybra go na mczennika, tak jak to uczyni z wieloma innymi. Zamiast tego Pan wysa kruka ptaka zowrbnego, ktry ywi go, a do wyschnicia potoku. Dlaczego kruka, a nie gobia czy anioa? Czyby to wszystko byo majakiem kogo, kto pragnie ukry swj strach, albo zbyt dugo przebywa na socu? Eliasz nie by ju pewien niczego by moe sta si narzdziem Za? Dlaczego, zamiast nakaza mu powrci i pozby si ksiniczki, ktra tak skrzywdzia jego lud, Bg posa go do Akbaru? Czu si jak tchrz, lecz posucha rozkazu. Trudno mu byo przywykn do tych obcych, przyjaznych ludzi, o cakiem odmiennej kulturze. Gdy ju mu si zdawao, e wypeni zadanie, syn wdowy umar. Dlaczego? pyta sam siebie. Podnis si, poszed dalej, a otoczya go mga, spowijajca szczyt gry. Mg wykorzysta to, e nie jest widziany i uciec przed przeladowcami, ale po co? By ju zmczony ucieczk, wiedzia, e nigdzie na ziemi nie znajdzie dla siebie miejsca. Nawet gdyby teraz zdoa zbiec, przeklestwo wiszce nad nim towarzyszyoby mu w innym miecie i te wydarzyyby si tragedie. Ponisby ze sob, gdziekolwiek by poszed, cienie wszystkich zmarych. To ju lepiej bdzie, jak wyrw mu serce i odetn mu gow. Znw usiad. Postanowi tak dugo siedzie, a ci, ktrzy zostali w dole, pomyl, e dotar na sam szczyt. Potem wrci do Akbaru i odda si w rce swym katom. Ogie niebieski". Wielu ludzi pochon, cho Eliasz wtpi w jego boskie pochodzenie. W bezksiycowe noce rozbyskiwa na firmamencie, zjawiajc si i znikajc rwnie nagle. By moe spala, by moe zabija natychmiast, nie zadajc cierpienia.

Zapada noc i mga rozwiaa si. Mg dojrze dolin, wiata Akbaru i ogniska w asyryjskim obozie. Sysza szczekanie psw i wojenne piewy onierzy. Jestem gotw rzek sam do siebie. Uznaem, e jestem prorokiem i robiem, co byo w mojej mocy. Ale poniosem klsk i teraz Bg potrzebuje kogo innego". Nagle jasno spyna na niego. Ogie niebieski!" pomyla. Ale jasno trwaa nadal i da si sysze gos: Jestem anioem Pana. Eliasz uklk i twarz przywar do ziemi. Widziaem Ci ju i byem posuszny Twym nakazom odpar Eliasz, nie podnoszc gowy. Ale czynic to, siaem nieszczcie wszdzie, gdzie si pojawiem. Lecz anio mwi dalej: Udasz si z powrotem do miasta i po trzykro baga bdziesz, by chopiec wrci do ycia. Za trzecim razem Pan ci wysucha. Po c miabym tak uczyni? Dla Boskiej chway. Cokolwiek si stanie i tak wtpi ju w siebie. Nie jestem godny mego powoania odpar Eliasz. Kady czowiek ma prawo wtpi w swoje powoanie i czasem zbdzi. Nie wolno mu tylko o nim zapomnie. Kto nie wtpi w siebie, jest niegodzien, bo lepo wierzy w sw moc i popenia grzech pychy. Bogosawiony niech bdzie ten, kto dowiadcza chwil zwtpienia. Sam widziae, e ledwie przed chwil nie byem pewien, czy jeste wysannikiem Boga. Id i zrb to, co ci kazaem. Wiele czasu upyno nim Eliasz zszed z gry. Stranicy czekali na niego przy otarzach ofiarnych, ale tum ju wrci do Akbaru. Jestem gotw na mier powiedzia im. Bagaem bogw Pitej Gry o wybaczenie. Teraz oni nakazuj mi abym, zanim dusza opuci moje ciao, uda si do domu wdowy, ktra mnie przyja, by prosi j o lito. Stranicy zaprowadzili go z powrotem do kapana i przekazali mu prob Izraelity. Uczyni zado twej probie zwrci si kapan do winia. Skoro prosie bogw o wybaczenie, winiene to samo wdowie. eby nie uciek, towarzyszy ci bdzie czterech uzbrojonych onierzy. Zostaniesz stracony na placu o wicie. By ciekaw, co Eliasz widzia na grze. Jednak wola o nic nie pyta przy onierzach, bo odpowied mogaby go wprawi w zakopotanie. Za pomys publicznej proby o przebaczenie wyda mu si dobry nikt ju nie omieli si wtpi w moc bogw Pitej Gry.

Eliasz i onierze dotarli do ndznej uliczki, przy ktrej mieszka przez ostatnie miesice. W domu wdowy okna i drzwi byy otwarte na ocie, aby w myl zwyczaju dusza syna moga ulecie do bogw. Przy ciele umarego, zoonym porodku niewielkiej izby, czuwali ssiedzi. Pojawienie si Izraelity wywoao wzburzenie. Zabierzcie go std! krzyczeli do stranikw. Czy nie do ju za, jakie wyrzdzi? Ten czowiek jest tak wystpny, e nawet bogowie Pitej Gry nie chcieli plami swych rk jego krwi! Pozwlcie nam go zabi! krzycza kto inny. I to zaraz, nie bdziemy czeka na rytualn egzekucj! Wystawiajc si na ciosy, obelgi i poszturchiwania Eliasz przedosta si do wdowy, ktra szlochaa w kcie. Mog wskrzesi twego syna. Pozwl mi pooy na nim rce prosi. Cho przez chwil. Kobieta nie podniosa gowy. Prosz, nawet jeli bdzie to ostatnia rzecz, ktr zrobisz dla mnie w yciu, daj mi szans, bym mg odpaci ci za twoj wielkoduszno. Kilku mczyzn schwycio Eliasza, by go od niej odcign, ale on wyrywa si i walczc z caych si baga, eby pozwolono mu dotkn zmarego dziecka. Mimo i by mody i silny, nie zdoa si oprze tumowi i wyrzucono go za prg. Aniele Paski, gdzie jeste? krzycza w stron nieba. Wszyscy zamarli, bo wdowa podniosa si i zbliya do Eliasza. Wzia go za rce i zaprowadzia do ciaa zmarego syna. cigna zakrywajce go przecierado. Oto krew z krwi mojej powiedziaa. Niech spadnie na gowy twych najbliszych, jeli nie uda ci si speni obietnicy. Izraelita podszed do chopca. Zaczekaj powstrzymaa go. Popro najpierw swego Boga, aby wypenio si moje przeklestwo. Serce Eliasza szamotao si, lecz wierzy w to, co powiedzia mu anio. Niechaj krew tego chopca spadnie na mych ojcw i braci, na ich synw i crki, jeli nie stanie si to, co zapowiedziaem? Peen zwtpienia, wiadomy wszystkich swych win i peen obaw, wzil go z jej ona, zanis go do grnej izby, gdzie sam mieszka, i pooy go na swoim ku. Potem wzywajc Pana, rzeki: O Panie, Boe mj! Czy nawet na wdow, u ktrej zamieszkaem, sprowadzasz nieszczcie, dopuszczajc mier jej syna?". Pniej trzykrotnie rozcign si nad dzieckiem i znw wzywajc Pana rzek: O Panie, Boe mj! Bagam ci, niech dusza tego dziecka wrci do niego!" Przez kilka chwil nic si nie dziao. Eliasz znw zobaczy siebie w Galaadzie naprzeciw ucznika mierzcego w jego serce. Wiedzia, e przeznaczenie czowieka czsto nie ma nic

wsplnego z tym, w co si wierzy lub czego si obawia, wic czu spokj i ufno, jak tamtego popoudnia, bo wiedzia i to, e wszystko, co si zdarza, ma swj sens. Na szczycie Pitej Gry anio nazwa ten sens chwa Boga". Wierzy, e nadejdzie dzie, gdy zrozumie, czemu Stwrca potrzebuje Swych stworze, by objawia t chwa. Wtedy chopiec otworzy oczy. Gdzie jest moja mama? zapyta. Na dole, czeka na ciebie odpowiedzia uradowany Eliasz. Miaem dziwny sen. Podrowaem w jakiej czarnej otchani z prdkoci o wiele wiksz od tej, z jak biega najszybszy ko wycigowy w Akbarze. Widziaem mczyzn i wiem, e by to mj ojciec, cho nigdy go nie znaem. Dotarem do cudownego miejsca, gdzie bardzo chciaem pozosta, ale jaki inny mczyzna nie znam go, ale by dobry i odwany poprosi mnie agodnie, abym wrci. Chciaem i dalej, ale obudzie mnie. Chopiec zdawa si smutny. Miejsce, do ktrego dotar, musiao by rzeczywicie bardzo pikne. Nie zostawiaj mnie samego, bo to ty zawrcie mnie z miejsca, gdzie czuem si bezpieczny. Zejdmy powiedzia Eliasz. Twoja matka pragnie ci zobaczy. Chopiec prbowa wsta, lecz by jeszcze za saby, aby chodzi o wasnych siach. Eliasz wzi go na rce. Na dole, w gwnej izbie, wszystkich ogarno przeraenie. Skd tu tyle ludzi? zapyta chopiec. Nim Eliasz zdoa odpowiedzie, kobieta wzia dziecko w ramiona i zacza je, caa we zach, caowa. Co ci zrobili, mamo? Dlaczego jeste smutna? Nie jestem smutna, synku odpara ocierajc zy. Nigdy dotd nie byam tak szczliwa. Pada na kolana i zacza woa: Po tym co zrobie, poznaj, e naprawd jeste mem Boym i sowo Paskie w twych ustach jest prawd! Eliasz obj j i poprosi, eby wstaa. Uwolnijcie tego mczyzn zwrcia si do onierzy. On zwyciy zo, ktre spado na mj dom! Zebrani nie mogli uwierzy wasnym oczom. Pewna moda, dwudziestoletnia malarka, uklka u boku wdowy. Inni, jeden po drugim, zaczli robi to samo, nawet onierze, ktrym nakazano doprowadzi skazaca do wizienia. Wstacie i chwalcie Pana zwrci si do nich Eliasz. Jestem tylko jednym z Jego sug, by moe najmniej do tej suby gotowym. Ale wszyscy nadal klczeli z pochylonymi gowami. Rozmawiae z bogami na szczycie Pitej Gry i teraz potrafisz czyni cuda

powiedzia kto z obecnych. Tam nie ma bogw. Widziaem jedynie anioa Stwrcy, ktry mi nakaza zrobi to wszystko. Spotkae Baala i jego braci doda inny mczyzna. Eliasz utorowa sobie drog, odsuwajc klczcych, i wyszed na ulic. Jego serce wci szamotao si w piersiach jak oszalae, jakby le wypeni zadanie, ktre anio mu wyznaczy. Na c zda si wskrzesi zmarego, skoro nikt nie rozumie, skd pochodzi tak wielka moc?" Anio rozkaza mu wezwa po trzykro imienia Pana, ale nie wyrzek ani sowa o tym, jak wyjani cud zgromadzonym. Miaoby to by tylko po to, bym jak dawni prorocy, pokaza sw prno?" zapyta sam siebie. Usysza gos anioa stra, ktrego zna od dziecka. Widziae dzi anioa Paskiego. Tak odpar Eliasz. Lecz anioowie Pascy nie rozmawiaj z ludmi, przekazuj im jedynie rozkazy od Boga. Szukaj mocy w sobie rzek anio str. Eliasz nie poj tych sw. Caa moja sia pochodzi od Boga odpar. Nie ma innej. Wszelka moc pochodzi od Pana, lecz nikt z niej nie czerpie. I anio doda jeszcze: Odtd, a do powrotu do ziemi, ktr opucie, nie uczynisz adnego cudu. A kiedy to si stanie? Pan ci potrzebuje, by odbudowa Izrael odpar anio. Dotkniesz stop ojczystej ziemi dopiero wtedy, gdy nauczysz si budowa na nowo. I nie rzek wicej ani sowa.

Cz druga
Kapan zacz si modli do wschodzcego soca i poprosi boga burzy i bogini zwierzt, by mieli lito nad szalecami. Kto rankiem donis mu, e Eliasz zawrci syna wdowy z krlestwa zmarych. W miecie zapanowao przeraenie i podniecenie. Wszyscy wierzyli, e Izraelita otrzyma moc od bogw Pitej Gry i trudniej bdzie teraz z nim skoczy. Ale jego godzina nadejdzie", rzek do siebie kapan. Bogowie dadz mu jeszcze okazj, by zabi tego czowieka. Ich gniew mia inn przyczyn, a obecno Asyryjczykw u wylotu doliny bya tylko znakiem. Dlaczego trwajcy setki lat pokj wisia teraz na wosku? Kapan zna odpowied: to przez wynalazek z Byblos. W kraju upowszechnia si sposb pisania dostpny wszystkim nawet tym, ktrzy nie byli przygotowani do posugiwania si nim. Kady w krtkim czasie mg go opanowa, a to oznaczao koniec cywilizacji. Kapan wiedzia, e ze wszystkich rodzajw niszczcej broni jak wymyli czowiek, najstraszniejsz i najpotniejsz byo sowo. Sztylety i wcznie zostawiay lady krwi, strzay mona byo dostrzec z daleka. Trucizn dawao si wykry i jej unikn. Ale sowo miao moc niszczenia bez ladu. Jeli rytualne obrzdy stan si powszechnie znane, wielu ludzi posuy si nimi, by prbowa zmienia wiat i zamt zapanuje wrd bogw. Dotd jedynie kasta kapanw znaa pami przodkw, ktr przekazywano z ust do ust, pod przysig dochowania tajemnicy. Albo te trzeba byo wielu lat wnikliwych studiw, by odczyta znaki, ktre Egipcjanie rozpowszechnili po caym wiecie, dlatego tylko ludzie wiatli skrybowie i kapani mogli wymienia midzy sob informacje. Inne cywilizacje miay wasne sposoby zapisywania dziejw, lecz byy one tak zawie, e nikt, poza obszarami gdzie si nimi posugiwano, nie stara si ich zgbi. Natomiast wynalazek z Byblos rozprzestrzenia si tak szybko jak ogie i mg by uywany wszdzie, bez wzgldu na jzyk. Nawet Grecy, ktrzy zwykle odrzucali wszystko to, co nie narodzio si w ich miastach, przyjli pismo z Byblos jako zwyczajowe w transakcjach handlowych. Znani ze zdolnoci przywaszczania sobie wszelkich nowoci, ju nawet zdyli ochrzci wynalazek z Byblos greckim mianem alfabet. Odtd tajemnicom strzeonym zazdronie przez wieki, grozio wydobycie na wiato dzienne. W porwnaniu z tym, witokradztwo Eliasza, ktry przywoa kogo z drugiego brzegu rzeki mierci, co mieli w zwyczaju czyni Egipcjanie, byo bez znaczenia. Zblia si nieunikniona kara, bo nie potrafimy chroni tego, co wite pomyla. Asyryjczycy stoj u bram, przejd dolin i poo kres cywilizacji naszych przodkw". I zniszcz pismo. Kapan wiedzia, e obecno wroga nie bya przypadkowa. To cena, ktr trzeba byo zapaci. Bogowie tak to obmylili, by nikomu nie

przyszo do gowy, kto si za tym kryje. U steru wadzy postawili namiestnika, dla ktrego waniejszy by handel ni wojsko, podsycili zachanno Asyryjczykw, sprowadzili niewiernego, by skci miasto, a na domiar zego, zsyaj coraz mniej deszczu. Ju wkrtce dojdzie do ostatecznej bitwy. Akbar bdzie istnie nadal, ale grone litery z Byblos na zawsze znikn. Kapan pieczoowicie star kurz z kamienia. Zosta on zabrany z miejsca wskazanego wiele pokole temu obcemu pielgrzymowi na zaoenie miasta. Jaki on pikny" pomyla. Kamienie byy obrazem bogw twarde, odporne, wychodzce bez uszczerbku z kadej sytuacji, nie musiay tumaczy przyczyny swojego istnienia. Wedle tradycji przekazywanej z ust do ust, to wanie kamie mia wyznacza rodek wiata. W dziecistwie marzy, e kiedy uda si na jego poszukiwanie. y t myl a do tego roku, lecz gdy zobaczy u ujcia doliny Asyryjczykw, poj e to marzenie nigdy si nie speni. To bez znaczenia. Los chcia, eby moje pokolenie zostao zoone w ofierze za obraz bogw. Istniej w dziejach wiata sprawy nieuniknione i musimy si z nimi pogodzi". Obieca sobie by posusznym bogom i nie dy do uniknicia wojny. By moe zblia si koniec wiata. Niepodobna omin spitrzajcych si coraz bardziej przeciwnoci". Kapan chwyci lask i wyszed z maej wityni. Popieszy na umwione spotkanie z dowdc akbarskiego garnizonu.

Dochodzi ju do poudniowej bramy miasta, gdy zatrzyma go Eliasz. Pan mj przywid chopca ze wiata zmarych odezwa si Izraelita. Miasto wierzy w moj moc. Chopiec pewnie y jeszcze odpowiedzia mu kapan. Nieraz ju si zdarzao, e serce ustawao i znw zaczynao bi. Dzi cae miasto huczy tylko o tym. Jutro ludzie przypomn sobie, e bogowie s blisko i mog usysze, co oni mwi. Dlatego ich usta znw zamilkn. Musz i, bo Asyryjczycy gotuj si do walki. Posuchaj, co mam ci do powiedzenia. Wczoraj po tym cudownym wydarzeniu, poszedem spa poza mury, potrzebowaem spokoju. I tam znw objawi mi si anio, ktrego widziaem na szczycie Pitej Gry. Powiedzia mi: Wojna zniszczy Akbar. Nie mona zniszczy miasta odpar kapan. Bdzie odbudowywane siedemdziesit siedem razy, bo bogowie wiedz, gdzie je umiecili i chc, eby tam zostao. Zbliy si namiestnik ze wit i zapyta: Co mwisz? Szukajcie pokoju powtrzy Eliasz. Jeli si boisz, wr tam, skde przyszed odrzek sucho kapan. Jezabel i jej krl czekaj tam na zbiegych prorokw, by ich zgadzi odezwa si namiestnik. Ale ciekaw jestem, jak udao ci si wej na Pit Gr i dlaczego nie pochon ci ogie niebieski? Kapan musia przerwa t rozmow. Namiestnik zamierza ukada si z Asyryjczykami i moe zechcie wykorzysta Eliasza do swoich celw. Nie suchaj tego, co powie odezwa si. Wczoraj, gdy go przyprowadzono, bym go sdzi, widziaem jak paka ze strachu. Pakaem nad zem, ktrego, jak sdziem, byem przyczyn. Boj si jedynie Pana i siebie samego. Nie uciekem z Izraela i gotw jestem tam wrci, gdy tylko Pan pozwoli. Zniszcz t wasz pikn ksiniczk a wiara Izraela zwyciy kad now przeszkod. Trzeba bardzo twardego serca, aby oparo si urokom Jezabel drwi sobie kapan. Ale gdyby nawet miao by tak jak mwisz, polemy inn niewiast, jeszcze pikniejsz, jak to ju kiedy zrobilimy. Mwi prawd. Przed dwustu laty inna sydoska ksiniczka uwioda najmdrszego ze wszystkich wadcw Izraela krla Salomona. Za jej namow wznis on otarz ku czci bogini Asztarte. Widzc to blunierstwo, Pan sprawi, e powstay wojska ssiadw, a Salomon zosta przeklty. To samo czeka Achaba, ma Jezabel pomyla Eliasz. W swoim czasie Pan pozwoli mi wypeni moje posannictwo". Wiedzia, e na nic zdadz si prby przekonywania stojcych przed nim mczyzn. Byli tacy sami, jak ludzie, ktrzy minionej

nocy klczeli w domu wdowy i chwalili bogw Pitej Gry. Tradycja nigdy nie pozwoli im myle inaczej. Szkoda, e musimy przestrzega prawa gocinnoci rzek namiestnik, jakby zapomnia, e Eliasz powiedzia: Szukajcie pokoju". Gdyby nie to, pomoglibymy Jezabel pozabija prorokw. Nie dlatego mnie oszczdzilicie. Wiecie, e jestem cennym towarem, e Jezabel bdzie chciaa mie t przyjemno, by zabi mnie wasnymi rkami. Poza tym od wczoraj lud przypisuje mi moc czynienia cudw. Mieszkacy Akbaru uwaaj, e spotkaem bogw na szczycie Pitej Gry. Nie balibycie si obrazi bogw, ale nie chcecie drani ludzi. Namiestnik i kapan zostawili Eliasza mwicego do siebie i poszli w stron murw. Wtedy kapan postanowi, e zabije izraelskiego proroka przy pierwszej nadarzajcej si okazji: ten, ktry dotychczas by tylko towarem wymiennym, sta si zagroeniem. Widzc, e odchodz, Eliasz zacz traci nadziej. C jeszcze mg zrobi, aby pomc Panu? Zacz krzycze na rodku placu: O, ludu Akbaru. Wczorajszej nocy wspiem si na Pit Gr i rozmawiaem z bogami, ktrzy tam mieszkaj. Kiedy powrciem, przywiodem chopca z krlestwa zmarych! Ludzie zaczli zbiera si wok niego histori znao ju cae miasto. Namiestnik wraz z kapanem zatrzymali si w p drogi i zawrcili, by zobaczy, co si dzieje. Prorok izraelski mwi, e widzia bogw Pitej Gry oddajcych cze potniejszemu od nich Bogowi. Rozka go zgadzi odezwa si kapan. I lud zwrci si przeciwko nam zareplikowa namiestnik, ktremu sowa cudzoziemca byy na rk. Lepiej poczekajmy, a popeni jaki bd. Nim zszedem z gry, bogowie zobowizali mnie, abym pomg namiestnikowi zaegna wojn z Asyryjczykami! mwi Eliasz. Wiem, e jest on czowiekiem honoru i zechce mnie wysucha, ale s te ludzie zainteresowani wojn, ktrzy nie dopuszczaj mnie do niego. Izraelita jest witym mem zwrci si jaki starzec do namiestnika. Kady kto wejdzie na Pit Gr, musi zgin raony ogniem niebieskim, lecz on ocala, a nawet wskrzesza umarych. Tyr, Sydon i wszystkie inne miasta fenickie yj w pokoju odezwa si inny starzec. Przeylimy ju gorsze zagroenia i zdoalimy stawi im czoa. Kilku chorych i kalekich, przepychajc si przez tum, podeszo do Eliasza. Dotykali jego szat proszc, by ich uleczy. Wylecz chorych, zanim zaczniesz radzi namiestnikowi odezwa si kapan. Wtedy uwierzymy, e bogowie Pitej Gry s z tob. Eliasz przypomnia sobie sowa anioa wypowiedziane minionej nocy: dana mu bdzie jedynie moc zwykych miertelnikw. Chorzy prosz o pomoc nalega kapan. Czekamy.

 Zatroszczmy si najpierw o to, jak unikn wojny. Chorych i rannych przybdzie, jeli nam si to nie uda. Namiestnik przerwa dyskusj. Eliasz pjdzie z nami. Spyno na niego boskie natchnienie. Cho namiestnik nie wierzy w istnienie bogw na Pitej Grze, jednak potrzebowa sojusznika, by przekona lud, e pokj z Asyri jest jedynym wyjciem z sytuacji. W drodze na spotkanie z dowdc, kapan zwrci si do Eliasza: Nie wierzysz w ani jedno sowo, ktre wypowiedzia. Wierz, e pokj jest jedynym rozwizaniem. Ale nie wierz, e szczyt gry zamieszkuj bogowie. Byem tam. I co zobaczye? Anioa Paskiego, ktrego spotykaem ju wczeniej, w rnych miejscach mej wdrwki odpowiedzia mu Eliasz. A Bg jest tylko jeden. Kapan zamia si. Chcesz wic powiedzie, e wedle twego mniemania, ten sam bg, ktry stworzy burz, stworzy i pszenic, cho s cakiem do siebie niepodobne? Widzisz Pit Gr? spyta go Eliasz. Z kadej strony wyglda inaczej, cho to ta sama gra. Podobnie jest z caym dzieem stworzenia to niezliczone oblicza tego samego Boga.

Weszli na mury, skd wida byo obozowisko. Na tle piaszczystej doliny rysoway si wyranie biae namioty wroga. Jaki czas temu, gdy zwiadowcy dostrzegli pierwszych Asyryjczykw u wylotu doliny, szpiedzy potwierdzili, e rozpoznaj oni teren. Dowdca podda myl, by ich pojma i sprzeda jako niewolnikw. Namiestnik jednak wybra strategi grania na zwok. Zakada, e nawizawszy z Asyryjczykami dobre stosunki, zdobdzie nowy rynek dla akbarskiego szka. Jeli nawet chcieli wojny, to przecie wiedzieli, e mae miasta zawsze staj po stronie zwycizcw. Zatem dla asyryjskich generaw Akbar mia by jedynie etapem, ktry przejd bez walki. Ich gwnym celem by Tyr i Sydon. To one wanie strzegy skarbw i mdroci fenickiego narodu. Patrole rozoyy si obozem u wylotu doliny, napyway tam coraz to nowe posiki. Kapan utrzymywa, e zna powd: w miecie bya jedyna, oddalona o kilka dni marszu od pustyni studnia. Jeli Asyryjczycy zamierzaj podbi Tyr czy Sydon, bd potrzebowali wody dla swego wojska. W pierwszym miesicu Akbarczycy mogli ich przepdzi. Pod koniec drugiego mogli Asyryjczykw bez trudu pokona lub wynegocjowa z nimi honorowy ich odwrt. Pod koniec pitego miesica jeszcze mogli zwyciy. Asyryjczycy wkrtce uderz, bo dokucza im pragnienie" myla namiestnik. Poleci dowdcy opracowanie planu obrony i utrzymywanie w takiej gotowoci onierzy, by mogli odeprze nagy atak. Poza tym, robi wszystko, by utrzyma pokj. Mino sze miesicy, a wojsko asyryjskie cigle nie atakowao. Napicie jakie roso w miecie w pierwszych tygodniach oblenia, cakiem opado. Ludzie powrcili do codziennoci: rolnicy zaczli wychodzi w pole, waciciele winnic zajli si wyrobem wina, mistrzowie szklarscy wytwarzaniem szka, kupcy sprzeda swoich towarw. Wierzyli, e skoro Akbar nie zaatakowa przeciwnika, to kryzys zostanie wkrtce zaegnany w drodze rokowa i ukadw. Wiedzieli, e namiestnik zosta wybrany przez bogw i zawsze potrafi podj najwaciwsz decyzj. Kiedy Eliasz pojawi si w miecie, namiestnik kaza rozpuci plotk o rzekomym przeklestwie, ktre sprowadzi obcy. W ten sposb, gdyby groba wojny okazaa si powana, zawsze mg oskary przybysza o to, e sta si gwn przyczyn nieszczcia. Mieszkacy Akbaru byliby przekonani, e wraz ze mierci Izraelity wszystko powrci na dawne miejsce. Namiestnik wyjaniby, e ju za pno, by zmusi Asyryjczykw do odwrotu, rozkazaby zabi Eliasza, tumaczc, e pokj jest najlepszym rozwizaniem. Sdzi, e kupcy, ktrzy rwnie pragnli pokoju, przekonaj innych co do susznoci tej idei. Przez wszystkie miesice opiera si naciskom ze strony kapana i dowdcy, ktrzy domagali si natychmiastowego ataku. Jednak bogowie Pitej Gry nie opucili go. Po cudownym wskrzeszeniu minionej nocy, ycie Eliasza stao si cenniejsze ni jego mier.

 Co ten cudzoziemiec robi tu z wami? spyta dowdca. Zosta owiecony przez bogw odpar namiestnik. On pomoe nam znale najlepsze rozwizanie. I szybko zmieni temat. Zdaje si, e wzrosa dzi liczba namiotw? A jutro wzronie jeszcze bardziej odpowiedzia dowdca. Gdybymy ich zaatakowali, kiedy sta tu tylko patrol, przypuszczalnie nie pojawiby si ju tutaj aden Asyryjczyk. Mylisz si, ktry zdoaby uciec, a inni przyszliby si zemci. Jeli opniamy dzie zbiorw, owoce gnij rzek dowdca. Problemy odoone na potem nie przestaj rosn. Namiestnik wyjani, e pokj panujcy w Fenicji od blisko trzech wiekw sta si powodem do dumy jej ludu. Co powiedz przysze pokolenia, jeli to on pooy kres tym epokom dobrobytu? Wylij posa, by si z nimi ukada odezwa si Eliasz. Najlepszym wojownikiem jest ten, kto zdoa wroga przemieni w przyjaciela. Nie wiemy dokadnie, czego chc. Nie wiemy nawet, czy rzeczywicie zamierzaj zdoby nasze miasto. Jake wic moemy z nimi pertraktowa? S zagroeniem. adne wojsko nie traci czasu na wiczenia z dala od swego kraju. Z kadym dniem onierzy przybywao i namiestnik wyobraa sobie ilo wody, potrzebn by nasyci tylu mw. Ju wkrtce miasto bdzie bezbronne wobec obcej armii. Czy moemy zaatakowa teraz? zapyta kapan dowdc. Tak, moemy. Wprawdzie stracimy wielu ludzi, lecz miasto bdzie uratowane. Ale decyzj trzeba podj szybko. Nie powinnimy tego robi zwrci si Eliasz do namiestnika. Bogowie Pitej Gry zapewnili mnie, e mamy jeszcze czas na znalezienie pokojowego rozwizania. Cho namiestnik sysza rozmow kapana z Izraelit, uda e wierzy jego sowom. Byo mu wszystko jedno, czy Sydon i Tyr znajd si pod fenickim, kanaanejskim czy asyryjskim panowaniem. Wane byo jedynie, by miasto nadal mogo handlowa swymi towarami. Zaatakujmy nalega kapan. Poczekajmy jeszcze jeden dzie poprosi namiestnik a by moe sprawy same si rozwi. Musia zdecydowa, co robi. Zszed z murw i skierowa si do paacu. Poprosi Izraelit, by mu towarzyszy. Po drodze przyglda si mijanym ludziom: pasterzom pdzcym owce w gry,

wieniakom idcym w pole, by wyrwa suchej ziemi troch poywienia dla siebie i bliskich. Wojownicy wiczyli, jacy dopiero co przybyli handlarze rozkadali swe towary na placu. Cho byo to niewiarygodne, Asyryjczycy nie zamknli szlaku handlowego wiodcego przez dolin i kupcy nadal kursowali z towarami, pacc miastu podatki od przejazdu. Dlaczego teraz, gdy zgromadzili potrzebne siy, nie zamykaj szlaku? zastanawia si Eliasz. Asyryjskiemu imperium potrzebne s towary, ktre docieraj do portw Sydonu i Tyru odpar namiestnik. Gdyby kupcy poczuli zagroenie, przerwaliby dostawy, a skutki okazayby si powaniejsze ni klska militarna. Musi istnie jaki sposb na uniknicie wojny. Tak rzek Eliasz. Jeli chc wody, moemy im j sprzeda. Namiestnik nic nie odpowiedzia. Zrozumia jednak, e moe wykorzysta Izraelit jako bro przeciwko tym, ktrzy pragn wojny. Eliasz by przecie na szczycie Pitej Gry, nie przelk si bogw i gdyby kapan zamierza dalej upiera si przy walce z Asyryjczykami tylko on mg mu si sprzeciwi. Zaproponowa, aby przeszli si razem i porozmawiali.

Kapan sta nieruchomo, obserwujc wroga z wysokoci murw. Co mog zrobi bogowie, by powstrzyma najedcw? spyta dowdca. Zoyem ofiary u stp Pitej Gry. Prosiem o to, by wadca sta si odwaniejszy. Powinnimy zrobi tak jak Jezabel i zgadzi prorokw. Tego, jeszcze wczoraj skazanego na mier Izraelit, namiestnik wykorzystuje dzi, by przekona ludzi do zaniechania myli o wojnie. Dowdca spojrza w stron gry. Moemy zabi Eliasza. I uy moich onierzy, by odsunli namiestnika od wadzy. Rozka zgadzi Eliasza odpar kapan. Jeli za chodzi o namiestnika, to niewiele moemy zdziaa: jego rd sprawuje wadz od wielu pokole. Rzdzi nami jego dziad, potem wadz pochodzc od bogw przekaza jego ojcu, teraz kolej przesza na niego. Dlaczego tradycja nie dopuszcza, abymy mogli odda ster w rce czowieka, ktry dziaaby skuteczniej? Tradycja suy zachowaniu porzdku wiata. Jeli j zamiemy, wiat si skoczy. Kapan rozejrza si dokoa. Niebo i ziemia, gry i dolina, kada czstka speniaa to, co zostao jej przypisane. Czasami ziemia draa w posadach, kiedy indziej znw jak teraz nadchodzia dugotrwaa susza. Ale gwiazdy wieciy na niebie, a soce nie spadao na ludzkie gowy. A wszystko dlatego, e po Potopie, ludzie pojli, i nie wolno im zakca porzdku wiata. W przeszoci istniaa tylko Pita Gra. Bogowie i ludzie yli razem, przechadzali si po rajskich ogrodach, rozmawiali ze sob i miali si. Lecz ludzie zgrzeszyli i bogowie chcieli ich wygna. Nie mieli jednak gdzie, wic wok gry stworzyli Ziemi, by tam zepchn wygnacw, majc nad nimi piecz, i wszystko urzdzajc tak, by zawsze pamitali o tym, e na Pitej Grze, u bogw, byo im lepiej. Jednak postarali si, aby moliwo powrotu pozostaa otwarta, bo jeli ludzko nie zboczy z wytyczonej drogi, to bdzie moga wej z powrotem na szczyt gry. Kapani i wadcy, za spraw bogw, mieli czuwa, by nikt nigdy nie zapomnia o tej moliwoci, by zawsze oywiaa ona ludzk wyobrani. Wszystkie narody wierzyy w to samo jeli rody namaszczone przez bogw zostan odsunite od wadzy, skutki bd straszne. Nikt ju nie pamita, dlaczego wanie te rody zostay wybrane, ale wszyscy wiedzieli, e cz ich wizy pokrewiestwa z bogami. Akbar istnia od setek lat i zawsze wadali nim przodkowie obecnego namiestnika. Miasto wielekro byo atakowane, przechodzio w rce barbarzycw, ale z biegiem czasu najedcy sami odchodzili lub byli wypierani. Powraca odwieczny porzdek, a ludzie zaczynali y jak dawniej. Obowizkiem kapanw byo zachowanie tego porzdku, bowiem wiat mia swoje

przeznaczenie i rzdzi si swoimi prawami. Czas, gdy starano si zrozumie bogw, ju min. Teraz nastaa epoka poszanowania i wypeniania ich woli. A bogowie byli kapryni i z atwoci wpadali w gniew. Bez obrzdu zbiorw, ziemia nie rodziaby owocw. Gdyby zapomniano o skadaniu ofiar, miasto nawiedziyby miertelne choroby. Gdyby znowu sprowokowano boga Czasu, sprawiby, e pszenica przestaaby rosn a ludzie mnoy. Spjrz na Pit Gr odezwa si kapan do dowdcy. Z jej szczytu bogowie rzdz dolin i otaczaj nas opiek. Maj dla Akbaru swj boski plan. Cudzoziemiec zginie albo wrci do swej ziemi, namiestnik pewnego dnia umrze, a jego syn okae si mdrzejszy to, co przeywamy teraz, jest tylko przejciowe. Trzeba nam nowego wadcy rzek dowdca. Jeli bdziemy tak bezczynnie czeka, zniszcz nas. Kapan wiedzia, e tego wanie pragn bogowie, by pooy kres zagroeniu, jakie nioso pismo z Byblos. Ale nic nie odpowiedzia. Cieszya go myl, e wadcy czy tego chcieli, czy nie, wypeniali zawsze zamysy wszechwiata.

Podczas przechadzki po miecie namiestnik wysucha pokojowego planu Eliasza i mianowa go swoim pomocnikiem. Gdy dotarli do placu, chorzy znw obstpili Izraelit, ale wyjani im, e bogowie Pitej Gry zakazali mu uzdrawiania ludzi. Pod wieczr wrci do domu wdowy, a widzc chopca bawicego si na ulicy, podzikowa Bogu, e sta si narzdziem w Jego dziele. Kobieta czekaa na Eliasza z kolacj. Ku jego zaskoczeniu na stole staa karafka wina. Ludzie przynieli dla ciebie podarki powiedziaa. A ja pragn ci prosi o przebaczenie za m niesprawiedliwo. Jak niesprawiedliwo? zdziwi si. Czy nie widzisz, e wszystko jest czci boskiego zamysu? Wdowa umiechna si, jej oczy byszczay i dostrzeg jak bya pikna. Musiaa mie chyba z dziesi lat wicej od niego, lecz uzmysowi sobie, i go niebywale pociga. Ogarn go strach, bo nieczsto nawiedzao go takie uczucie. Przypomnia sobie oczy Jezabel i sw modlitw, ktr pragnc polubi kobiet z Libanu zmwi opuszczajc paac. Nawet jeli moje ycie jest nikomu niepotrzebne, to mam przynajmniej syna. I ludzie przez wieki bd powtarza jego histori, bo powrci z krlestwa zmarych odezwaa si kobieta. Twoje ycie nie jest niepotrzebne. Przyszedem do Akbaru z rozkazu Pana, a ty mnie przyja. Gdy kiedy kto wspomni histori twego syna, z pewnoci wspomni i o tobie. Kobieta napenia kielichy. Wznieli toast za zachodzce soce i za gwiazdy na niebie. Przybye z odlegej krainy, idc za znakami jakiego Boga, ktrego nie znaam, ale teraz jest take moim Panem. Mj syn rwnie powrci z odlegej krainy i bdzie opowiada o tym cudownym zdarzeniu swoim wnukom. Kapani zapamitaj jego sowa i przeka je przyszym pokoleniom. To dziki pamici kapanw miasta znaj swoj przeszo, swe podboje, dawnych bogw, wojownikw, ktrzy za t ziemi przelali krew. Cho wic powstay nowe sposoby rejestrowania przeszoci, mieszkacy Akbaru wci ufali jedynie pamici kapanw. Albowiem kady moe zapisa co mu si ywnie podoba, ale nikt nie potrafi wydoby z pamici czego, co nigdy si nie zdarzyo. A c ja mam do opowiadania? cigna kobieta, napeniajc ponownie pusty ju kielich Eliasza. Nie mam takiej siy jak Jezabel. Moje ycie byo podobne do innych: maestwo obmylone przez rodzicw, gdy byam zaledwie dzieckiem, obowizki domowe, gdy dorosam, obrzdy w dni wite, m cigle zajty. Gdy y, nigdy nie rozmawialimy o rzeczach wanych. On by cigle pochonity swoimi sprawami, ja zajmowaam si domem i tak miny nasze najlepsze lata.

Po jego mierci zostaa mi tylko bieda i troska o wychowanie syna. Gdy doronie, wypynie w morze, a ja nie bd ju nikomu potrzebna. Nie ma we mnie nienawici ani alu, jest tylko wiadomo wasnej bezuytecznoci. Eliasz ponownie napeni kielich. Serce zaczynao wysya mu sygnay alarmowe lubi by u boku tej kobiety. Mio moga by dowiadczeniem bardziej zatrwaajcym, ni tamta chwila, gdy sta naprzeciw onierza Achaba, mierzcego z uku w jego serce. Gdyby dosiga go strzaa, ju byby martwy, a reszta naleaaby do Boga. Jeli jednak dosignie go mio, on sam bdzie musia zmierzy si z jej nastpstwami. Przez cae ycie pragnem mioci" pomyla. A przecie teraz, gdy mia j w zasigu rki, a byo tak bez wtpienia, kiedy wystarczyo tylko nie ucieka przed ni, jedyn jego myl byo zapomnie o niej jak najprdzej. Przypomnia sobie dzie, w ktrym przyby do Akbaru po wygnaniu spdzonym nad potokiem Kerit. By wtedy tak wyczerpany i spragniony, e niewiele pamita, za wyjtkiem chwili, gdy wrcia mu przytomno i zobaczy kobiet, zwilajc mu wyschnite wargi. Nigdy przedtem nie by tak blisko adnej kobiety. Zauway, e jej oczy byy tak samo zielone jak oczy Jezabel, tylko byszczay inaczej, tak jakby odbijay si w nich cedry i ocean, o ktrym tak marzy, nie znajc go i jak to moliwe? jego wasna dusza. Tak bardzo chc jej to wszystko powiedzie pomyla. Lecz nie wiem jak. O wiele prociej jest mwi o mioci do Boga". Eliasz wypi jeszcze yk wina. Wdowa pomylaa, e jakie jej sowa nie przypady mu do gustu i postanowia zmieni temat. Bye na szczycie Pitej Gry? spytaa. Skin gow. Chciaa dowiedzie si, co tam widzia, jak zdoa unikn ognia niebieskiego, ale Eliasz zdawa si jaki nieswj. Jest prorokiem. Czyta w moim sercu" pomylaa. Od kiedy Izraelita wkroczy w jej ycie, wszystko si zmienio. Nawet bied atwiej byo znosi, bo ten nieznajomy obudzi uczucie, ktrego wczeniej nie znaa mio. Gdy zachorowa jej syn, walczya z ssiadami, by wolno mu byo pozosta w jej domu. Wiedziaa, e dla niego Pan by najwaniejszy pod socem. Bya wiadoma nieziszczalnoci swego marzenia, bo przecie ten mczyzna mg odej w kadej chwili, by przela krew Jezabel i nigdy nie wrci. Mimo to, kochaa go nadal, bo po raz pierwszy w yciu poznaa, co to wolno. Moga go kocha, choby mia si o tym nigdy nie dowiedzie, nie potrzebowaa jego przyzwolenia, by odczuwa jego nieobecno, by myle o nim przez cay dzie, by czeka na niego z kolacj, by niepokoi si tym, co ludzie knuj przeciwko niemu. To wanie bya wolno czu to, czego pragno jej serce, nie baczc na to, co pomyl inni. Stoczya ju walk z ssiadami i przyjacimi o prawo cudzoziemca do pobytu w jej domu. Przeciwko sobie nie musiaa walczy.

Eliasz wypi jeszcze yk wina, poegna si i poszed do swego pokoju. Kobieta wysza przed dom, popatrzya z radoci na bawicego si syna i postanowia przej si. Bya wolna, bo mio wyzwala. Eliasz dugo wpatrywa si w ciany swego pokoju. W kocu postanowi przywoa swego anioa stra. Moja dusza jest w niebezpieczestwie powiedzia. Anio milcza. Eliasz zawaha si, czy mwi dalej, ale byo ju za pno, nie wzywa si anioa bez powodu. Nie czuj si dobrze w obecnoci tej kobiety. Wrcz przeciwnie odpar anio. I to ci niepokoi. Bo moesz j pokocha. Eliasz zawstydzi si, bo anio zna jego dusz. Mio jest niebezpieczna rzek. Bardzo odpar anio. I c z tego? I zaraz potem znikn. Anio nie rozumia wtpliwoci, ktre nkay dusz Eliasza. Lecz Eliasz wiedzia, co znaczy mio, widzia jak krl Izraela opuszcza Pana z powodu sydoskiej ksiniczki Jezabel, ktra zawadna jego sercem. Zna dzieje krla Salomona, ktry straci tron za spraw cudzoziemki. Krl Dawid posa na mier jednego ze swych najlepszych przyjaci, bo pokocha jego on. Przez Dalil Samson trafi do niewoli i Filistyni wyupili mu oczy. Jake mg nie wiedzie niczego o mioci? Historia pena bya tragicznych przykadw. A gdyby nawet nie zna witych pism, widzia swych przyjaci, i przyjaci swych przyjaci, zagubionych podczas dugich nocy nadziei i cierpienia. Gdyby mia kobiet w Izraelu, ciko by mu byo opuci swe miasto na rozkaz Pana i ju dawno leaby martwy. Prowadz niepotrzebn walk pomyla. Mio i tak w niej zwyciy i bd kocha t kobiet do koca mych dni. Panie, polij mnie do Izraela, ebym nie musia jej mwi, co czuj. Ona mnie nie kocha i odpowie mi, e jej serce pogrzebano obok ciaa jej ma bohatera."

Nastpnego dnia Eliasz znw spotka si z dowdc. Dowiedzia, e wzrosa liczba asyryjskich namiotw. Jaki jest teraz stosunek si? Nie przekazuj informacji wrogowi Jezabel. Wczoraj wieczr namiestnik mianowa mnie swoim doradc odpar Eliasz. Powiadomiono ci o tym i musisz mi odpowiedzie. Dowdca zapragn zabi cudzoziemca. Na jednego naszego onierza przypada dwch Asyryjczykw powiedzia, ocigajc si. Eliasz wiedzia, e nieprzyjacielowi potrzebna bya znacznie wiksza przewaga. Zblia si najlepszy moment dla rozpoczcia pokojowych rokowa. Pokaemy nasz wspaniaomylno i uzyskamy lepsze warunki. Kady wdz wie, e aby zdoby miasto potrzeba piciu atakujcych na jednego obroc. Bdzie ich tylu, jeli zaraz nie uderzymy. Nawet przy dobrze zorganizowanym zaopatrzeniu nie nastarcz z dostawami wody dla tylu ludzi. I wtedy nadejdzie czas, by wysa naszych posw. Kiedy ten czas nadejdzie? Poczekamy, a bdzie ich wicej, warunki w obozie stan si nie do wytrzymania i bd zmuszeni zaatakowa, wiedzc, e przy ukadzie: tylko trzech czy czterech ich onierzy na jednego naszego, mog zosta pobici. Wtedy nasi wysannicy zaproponuj rozejm, przejcie przez miasto bez przeszkd i wod na sprzeda. Taki jest zamys namiestnika. Dowdca nic nie odpowiedzia i pozwoli cudzoziemcowi odej. Nawet mier Eliasza nie odwiodaby namiestnika od jego planu. Dowdca poprzysig sobie, e jeli sytuacja rozwinie si zgodnie z oczekiwaniami namiestnika, zabije go, a potem popeni samobjstwo, by nie patrze na skutki boskiego gniewu. Lecz nigdy nie dopuci do tego, by pienidze zgubiy jego lud. Panie, zabierz mnie z powrotem do ziemi Izraela woa Eliasz co wieczr, przechadzajc si po dolinie. Nie pozwl, by moje serce zostao uwizione w Akbarze". Zgodnie ze zwyczajem prorokw, ktrych pozna bdc dzieckiem, biczowa si, ilekro pomyla o wdowie. Cae jego plecy byy pokaleczone i przez dwa dni majaczy w gorczce. Gdy oprzytomnia, zobaczy pochylon nad sob twarz kobiety, ktra opatrywaa mu rany, smarujc je maci i oliw z oliwek. By zbyt saby, by schodzi na d, dlatego przynosia mu posiki do jego izby. Gdy tylko wydobrza, znw zaczai przechadza si dolin. Panie, zabierz mnie z powrotem do ziemi Izraela mwi. Moje serce ju jest uwizione w Akbarze, ale ciao zdoa jeszcze podj wdrwk". Pewnego dnia zjawi si anio. Nie by to anio Paski, ktrego widzia na szczycie

gry, lecz ten, ktry go strzeg. Zna dobrze jego gos. Bg wysuchuje tych, ktrzy bagaj o ask zapomnienia dla nienawici, lecz guchy jest na gos tych, ktrzy chc uciec przed mioci. Kadego dnia wieczerzali we trjk. I jak Pan obieca, nigdy nie brako mki w dzbanie ani oliwy w baryce. Rzadko rozmawiali podczas posikw. Jednak pewnego wieczoru chopiec zapyta: Kto to jest prorok? Prorok, to czowiek, ktry wci sucha gosw, jakie sysza bdc dzieckiem i wci im wierzy. Tym sposobem wie, co myl anioowie. Wiem, o czym mwisz odpar chopiec. Mam przyjaci, ktrych nikt, prcz mnie nie widzi. Nie zapominaj o nich nigdy, choby doroli mwili ci, e to niemdre. Dziki nim bdziesz zawsze wiedzia, czego pragnie Bg. Poznam przyszo, jak babiloscy wrbici powiedzia chopiec. Prorocy nie znaj przyszoci. Przekazuj jedynie sowa, ktrymi w teraniejszoci natchn ich Stwrca. Dlatego jestem tutaj i nie wiem, kiedy wrc do mego kraju. Pan nie powie mi tego dopty, dopki nie uzna za konieczne. Oczy kobiety zasnu smutek. Tak, pewnego dnia on odejdzie. Eliasz przesta wzywa Pana. Postanowi, e gdy nadejdzie czas, by opuci Akbar, zabierze ze sob wdow i jej syna. Ale na razie nie powie im o tym. By moe ona nie zechce z nim odej. By moe nie odkrya jeszcze jego uczucia do niej jemu samemu zabrao to sporo czasu. Tak byoby lepiej. Mgby cakowicie powici si wygnaniu Jezabel i odbudowie Izraela. Jego umys byby zbyt zajty, by rozmyla o mioci. Pan jest moim pasterzem rzek, wspominajc star modlitw krla Dawida. Prowadzi mnie nad wody, gdzie mog odpocz: orzewia moj dusz. I nie pozwoli mi zagraci sensu ycia dokoczy po swojemu. Pewnego dnia wrci wczeniej ni zwykle i zobaczy wdow siedzc na progu domu. Co robisz? Nie mam nic do roboty odpara. A wic ucz si czego. W takich chwilach wielu ludzi poddaje si. Nie nudz si, nie pacz, patrz tylko jak przemija czas. Nie przyjmuj wyzwa, jakie niesie im ycie, a ycie nie rzuca im nowych wyzwa. Grozi ci to samo. Sta z losem twarz w twarz, zareaguj, nie rezygnuj! Moje ycie nabrao sensu odpara spuszczajc wzrok z chwil, gdy ty przybye.

Poczu, e mgby otworzy przed ni serce, lecz brako mu miaoci. Miaa pewnie co innego na myli. Zacznij co robi powiedzia, zmieniajc temat. Wtedy czas stanie si twoim sprzymierzecem, a nie wrogiem. Czego mog si nauczy? Eliasz zacz si namyla. Chociaby pisma z Byblos. Przyda ci si, jeli kiedy ruszysz w drog. Kobieta postanowia odda si temu zajciu ca dusz i ciaem. Nigdy nie mylaa o opuszczeniu Akbaru, ale sposb w jaki Eliasz to mwi wskazywa, e by moe zamierza zabra j ze sob. Znw poczua si wolna. Znw zacza si budzi wczenie rano i z umiechem przechadzaa ulicami miasta.

 Eliasz wci yje. Nie zdoae go zgadzi powiedzia dowdca do kapana dwa miesice pniej. W caym Akbarze nie ma nikogo, kto podjby si tego zadania. Ten Izraelita pociesza chorych, odwiedza winiw, karmi godnych. Gdy kto porni si z ssiadem, on rozstrzyga spr, a jego sdy wszyscy szanuj, bo s sprawiedliwe. Namiestnik posuguje si nim, by zyska na popularnoci, ale nikt jeszcze nie zdaje sobie z tego sprawy. Kupcy nie chc wojny. Jeli namiestnik przekona ludzi, e pokj jest lepszy, nigdy nie uda si nam wygna std Asyryjczykw. Eliasz musi wkrtce zgin. Kapan spojrza na Pit Gr: jej szczyt wiecznie zakryway chmury. Bogowie nie dopuszcz, by ich kraj upokorzya obca sia. Wymyl jak sztuczk, a my z niej skorzystamy. Jak? Nie wiem. Ale bd bacznie wypatrywa znaku. Nie przekazuj nikomu dokadnych liczb o sile Asyryjczykw. Ilekro kto bdzie pyta, odpowiadaj, e najedca ma cigle czterech onierzy na naszego jednego. I wicz nadal swoich. Dlaczego mam tak robi? Przecie gdy bdzie ich piciu na jednego naszego, bdziemy zgubieni. Nie, wtedy nastpi rwnowaga si. Gdy dojdzie do bitwy, nie bdziesz walczy ze sabszym przeciwnikiem i nie okrzykn ci tchrzem wykorzystujcym sw przewag. Wojsko akbarskie stanie twarz w twarz z rwnie silnym przeciwnikiem i zwyciy, bo jego dowdca obra lepsz strategi. Sowa te poechtay prno dowdcy i przysta na propozycj. Odtd pocz skrywa prawdziwe informacje przed namiestnikiem i przed Eliaszem.

Miny nastpne dwa miesice i nadszed dzie, w ktrym piciu najedcw przypadao na jednego obroc Akbaru. Asyryjczycy mogli zaatakowa lada dzie. Ju od jakiego czasu Eliasz podejrzewa, e dowdca kamie o liczebnoci wroga, ale uzna, e zadziaa to na jego korzy. Gdy stosunek si osignie poziom krytyczny, atwiej mu bdzie przekona lud, e pokj jest jedynym rozwizaniem. Rozmylajc o tym, poszed w stron placu, gdzie co tydzie pomaga mieszkacom w rozstrzyganiu ich sporw. Zwykle byy to bahe sprawy zwanionych ssiadw, starcw, ktrzy nie chcieli dalej paci podatkw, kupcw pokrzywdzonych w interesach. Na placu by ju namiestnik. Pojawia si tam od czasu do czasu, aby przyglda si Eliaszowi w dziaaniu. Niech, jak Izraelita czu do namiestnika, znikna bezpowrotnie. Przekona si, e chocia nie wierzy on w ycie duchowe i niezwykle ba si mierci, by czowiekiem mdrym, starajcym si tumi problemy w zarodku. Czsto korzysta z powagi swego autorytetu, by nada decyzjom Eliasza moc prawa. Niekiedy nie zgadza si z jego wyrokami, lecz z biegiem czasu Eliasz przekonywa si, e w takich wypadkach racja leaa po stronie namiestnika. Akbar by wzorem dla miast fenickich. Namiestnik wprowadzi sprawiedliwszy system podatkowy, zleci napraw ulic, umia mdrze gospodarowa zyskami pyncymi z ce naoonych na towary. Pewnego razu Eliasz zwrci si do niego o wydanie zakazu picia wina i piwa, bowiem wikszo sporw, ktre musia agodzi, wywoywali pijani mieszkacy. Namiestnik odpar mu na to, e to wanie oni zawiadczaj o wietnoci miast. Tradycja gosia, e bogowie radowali si, gdy czowiek porzuca troski po caym dniu pracy i zawsze otaczali opiek pijakw. Poza tym region ten syn z produkcji najlepszych na wiecie win, lecz cudzoziemcy zaczliby w to wtpi, gdyby sami mieszkacy nie kosztowali wasnych trunkw. W kocu Eliasz pogodzi si z decyzj namiestnika i koniec kocw musia przyzna, e ludzie weseli pracuj lepiej. Nie musisz a tyle pracowa zwrci si namiestnik do Eliasza, nim ten rozpocz swe codzienne zajcia. Doradcy pomagaj rzdzcym, dzielc si z nimi swoimi opiniami. Tskni za ziemi rodzinn i pragn tam wrci. Gdy dziaam z zapaem, czuj si potrzebny i zapominam, e jestem tu obcy odpar. I udaje mi si lepiej zapanowa nad moj mioci do niej" pomyla sobie w duszy. Dziaalno Eliasza zacza si cieszy du popularnoci i coraz czciej otacza go tum gapiw. Przychodzili starcy, ktrzy nie mieli ju si do pracy w polu, by oklaskiwa, bd wygwizdywa, wyroki Eliasza, przychodzili ci, ktrzy byli bezporednio zainteresowani rozpatrywanymi sprawami albo jako strona pokrzywdzona albo skarca. Dla zabicia czasu przychodziy te kobiety i dzieci.

Izraelita zaj si sprawami ludzi oczekujcych tego przedpoudnia na jego sd. Pierwsza dotyczya pewnego modego pasterza, ktremu przyni si skarb ukryty gdzie w okolicy egipskich piramid i ktry, aby go odnale potrzebowa pienidzy na podr. Eliasz nigdy nie by w Egipcie, ale wiedzia, e to odlegy kraj. Wytumaczy modziecowi, e trudno mu bdzie uzyska potrzebne rodki z datkw, ale jeli sprzeda owce, by okupi cen swego marzenia, wtedy z pewnoci odnajdzie to, czego szuka. Nastpna dotyczya kobiety, ktra pragna zgbi tajniki izraelskiej sztuki magicznej. Eliasz odpowiedzia jej, e nie jest mistrzem magii lecz jedynie prorokiem. A w chwili gdy szuka polubownego rozwizania w sprawie pewnego wieniaka, ktry zely cudz on, jaki onierz utorowa sobie drog w cibie i podszed do namiestnika. Nasz patrol pochwyci szpiega odezwa si przybyy, ocierajc pot z czoa. Ju go tu prowadz! Tum zafalowa, nigdy jeszcze nie asystowa przy sdzeniu szpiega. Skaza go na mier! zawoa kto. mier wrogom! Wszyscy obecni wrzaskiem wyrazili swoje poparcie. W okamgnieniu wie obiega cae miasto i plac wypeni si po brzegi. Eliasz ledwo mg dokoczy pozostae sprawy, cigle mu przerywano, ludzie domagali si, by natychmiast przyprowadzono obcego. Nie mog sdzi takich spraw mwi do ludzi. To naley do wadz Akbaru. Po co tu przyszli ci Asyryjczycy? krzykn kto z tumu. Czy nie widz, e yjemy w pokoju od wielu pokole? Na co im nasza woda? pyta inny. Dlaczego zagrozili naszemu miastu? Ju od miesicy nikt nie omiela si mwi publicznie o obecnoci wroga. Cho wszyscy wiedzieli, e namiotw asyryjskich przybywa, a kupcy nawoywali do natychmiastowego rozpoczcia pokojowych rokowa, to jednak nikt w Akbarze nie dopuszcza do siebie myli, e grozi mu naprawd wojna. Wygrana kiedy potyczka z jakim nic nie znaczcym plemieniem, wojn nie bya. To czym jest wojna, przechowali w pamici tylko kapani. To oni wspominali o pastwie egipskim, jego koniach, rydwanach wojennych i bogach pod postaciami zwierzt. Ale to wszystko dziao si dawno temu. Dzi Egipt nie by ju liczcym si krajem, a smagli, mwicy osobliwym jzykiem wojownicy, powrcili do siebie. Teraz to Tyryjczycy i Sydoczycy niepodzielnie panowali na morzach i rozszerzali swe imperium nie w boju, cho umieli si bi, lecz now form walki handlem. Dlaczego ludzie s tak wzburzeni? zapyta namiestnik Eliasza. Bo czuj, e co si zmienio. Wiesz rwnie dobrze jak ja, e od dzi Asyryjczycy mog zaatakowa w kadej chwili, a dowdca kamie o sile wroga. Musiaby by szalony, aby wyjawi komu prawd! Zasiaby tylko panik. Ludzie wyczuwaj zbliajce si niebezpieczestwo i zachowuj si wtedy w dziwny sposb maj przeczucia, wietrz co w powietrzu. Prbuj oszuka samych siebie z obawy, e nie podoaj sytuacji. Mieszkacy Akbaru udzili si do dzi, ale wanie

nadszed czas, by stan twarz w twarz z prawd. Przyszed kapan. Chodmy do paacu. Trzeba zwoa Rad Akbaru. Dowdca jest ju w drodze. Nie rb tego odezwa si pgosem Eliasz do namiestnika. Oni zmusz ci do tego, czego nie chcesz. Chodmy nalega kapan. Przechwycono szpiega i naley podj natychmiastowe rodki ostronoci. Zarzd sd w obecnoci mieszkacw wyszepta Eliasz. Ludzie ci pomog, bo w gbi ducha pragn pokoju, cho gono domagaj si wojny. Przyprowadcie tutaj tego czowieka rozkaza namiestnik. Mieszkacy krzyknli z radoci, e po raz pierwszy bd mogli uczestniczy w jawnych obradach. Nie moemy tego zrobi! zaoponowa kapan. To delikatna sprawa i trzeba j rozwiza w spokoju! Rozlegy si gwizdy i okrzyki protestu. Przyprowadcie go tutaj powtrzy namiestnik. Sd odbdzie si tu, na tym placu, pord ludu. Pracujemy razem, by przeksztaci Akbar w dostatnie miasto, i razem bdziemy sdzi tych, ktrzy nam zagraaj. Decyzja zostaa przyjta burz oklaskw. Pojawia si grupa akbarskich wojownikw cigncych za sob pnagiego, zbroczonego krwi czowieka. Musieli go niele obi, nim go przywlekli. Zapada przytaczajca cisza, przerywana tylko pochrzkiwaniem wi i nawoywaniami dzieci bawicych si po drugiej stronie placu. Dlaczego pobilicie jeca? wykrzykn namiestnik. Odgraa si odpar jeden ze stranikw. Mwi, e nie jest szpiegiem. e przyszed tu, by rozmawia z tob. Namiestnik rozkaza, by dostarczono trzy krzesa. Sudzy przynieli mu rwnie paszcz sprawiedliwoci, ktry nakada zazwyczaj podczas obrad Rady Akbaru. Namiestnik i kapan zajli miejsca. Trzecie krzeso przeznaczone byo dla dowdcy, ktry jeszcze nie przyszed. Ogaszam uroczycie otwarcie obrad sdu miasta Akbar. Niechaj podejdzie starszyzna. Grupa mczyzn w podeszym wieku zbliya si i stana pkolem za krzesami. To bya rada starszych. Dawnymi czasy szanowano ich opinie i stosowano si do ich zalece. Teraz jednak penili tylko rol niemo aprobujcych decyzje wadcw statystw. Kiedy dopeniono ceremoniau pomodlono si do bogw Pitej Gry i przywoano imiona dawnych bohaterw namiestnik zwrci si do jeca: Czego tutaj chcesz? Mczyzna nie odpowiedzia. Patrzy hardo na namiestnika, jak na rwnego sobie. Czego tutaj chcesz? powtrzy pytanie namiestnik. Kapan dotkn jego ramienia.

 Potrzebujemy tumacza. On nie mwi po fenicku. Wydano rozkaz i jeden ze stranikw ruszy na poszukiwanie jakiego kupca, ktry mgby suy za tumacza. Kupcy nigdy nie uczestniczyli w Eliaszowych sdach, byli zbyt zajci swymi interesami i liczeniem zyskw. W przerwie kapan wyszepta: Pobili jeca, bo si boj. Pozwl, e ja poprowadz ten proces i nie odzywaj si. Panika wywoa agresj i, jeli stracimy autorytet, wymknie si nam z rk kontrola nad sytuacj. Namiestnik milcza. Sam te si ba. Szuka wzrokiem Eliasza, ale z miejsca gdzie siedzia, nie mg go dojrze. Stranik doprowadzi si jednego z kupcw, ktry gwatownie protestowa, woajc e naraaj go na strat czasu. Ale kapan zmierzy go surowym wzrokiem, nakazujc spokj i tumaczenie rozmw. Czego tu chcesz? zapyta namiestnik. Nie jestem szpiegiem odpar schwytany mczyzna. Jestem jednym z wodzw. Przychodz, by si z wami rozmwi. Ludzie, dotd milczcy, zaczli krzycze ledwie posyszawszy odpowied. Woali, e to kamstwo i domagali si natychmiastowej kary mierci. Kapan poprosi o cisz i zwrci si do jeca: O czym chcesz mwi? Wie niesie, e wasz namiestnik jest roztropnym czowiekiem odpar Asyryjczyk. Nie chcemy burzy tego miasta, naszym celem jest Tyr i Sydon. Lecz Akbar ley po drodze i std mona kontrolowa ca dolin. Jeli bdziemy zmuszeni walczy, stracimy i czas i ludzi. Przychodz wic ukada si z wami. Ten czowiek mwi prawd pomyla Eliasz. Zauway, e otoczya go grupa onierzy i zasonia mu namiestnika. Myli tak samo jak i my. Pan sprawi cud i pooy kres tej niebezpiecznej sytuacji". Kapan podnis si i zakrzykn do ludu: Widzicie? Chc nas zniszczy bez walki! Mw dalej! odezwa si namiestnik do jeca. Jednak kapan by szybszy: Nasz namiestnik jest dobrym czowiekiem i nie chce przelewu krwi. Ale stoimy w obliczu wojny, a ten jeniec jest naszym wrogiem! Ma racj! krzykn kto z tumu. Eliasz poj swj bd. Kapan gra na uczuciach tumu, podczas gdy namiestnik szuka sprawiedliwoci. Prbowa przedosta si do przodu, lecz zosta odepchnity. Jeden z onierzy schwyci go za rami. Zaczekasz tutaj. W kocu to by twj pomys. Izraelita obejrza si za nim sta dowdca. Umiecha si. Jego propozycje s dla nas nie do przyjcia cign dalej kapan, arliwie

gestykulujc. Jeli pokaemy, e jestemy gotowi na ukady, to bdzie to dowd na to, e si boimy. A lud Akbaru jest odwany i potrafi si oprze kadej napaci. Ten czowiek pragnie pokoju zwrci si do tumu namiestnik. Kto z boku odezwa si: Kupcy chc pokoju. Kapani pragn pokoju. Namiestnicy zabiegaj o pokj. Ale wojsko chce jednego wojny! Nie widzicie, e zdoalimy oprze si religijnemu zagroeniu z Izraela bez wojny? krzykn namiestnik. Nie wysalimy ani wojska ani floty, lecz Jezabel. Teraz oni oddaj cze Baalowi, a my nie powicilimy w tym celu ycia ani jednego z naszych wojownikw. Ale Asyryjczycy nie wysali piknej kobiety lecz swoje wojska! przekrzycza go kapan. Lud domaga si mierci pojmanego. Namiestnik schwyci kapana za rami. Usid wyszepta. Posuwasz si za daleko. Publiczny sd by twoim pomysem. Albo raczej pomysem izraelskiego zdrajcy, ktry zdaje si dyktowa posunicia namiestnikowi Akbaru. Pniej si z nim rozmwi. Teraz musimy si dowiedzie, czego chce ten Asyryjczyk. Przez wiele pokole wadcy si narzucali swoj wol, nie biorc pod uwag tego, co myli lud i w kocu doprowadzili do upadku te imperia. Nasz nard sta si potny, bo my, panujcy, nauczylimy si go sucha. Rozwinlimy handel, zwaajc na potrzeby innych i starajc si je zaspokoi. Owocem tego jest nasz dobrobyt. Kapan pokiwa gow. Twe sowa zdaj si roztropne, a to jest najwiksze niebezpieczestwo. Gdyby mwi gupio, byoby atwo udowodni ci bd. Ale to, co mwisz, jest puapk. Ludzie stojcy najbliej byli wiadkami tej wymiany zda. Dotd namiestnik zawsze stara si bra pod uwag opini Rady i Akbar mia wspania reputacj. Tyr i Sydon sali emisariuszy, aby podpatrywali, na czym polega sekret doskonaego funkcjonowania miasta. Imi namiestnika dotaro ju do uszu wadcy i przy odrobinie szczcia mg doy reszty swych dni jako minister dworu. Dzi jego autorytet zosta publicznie wystawiony na prb. Wiedzia, e jeli szybko nie zacznie dziaa, straci szacunek mieszkacw i nigdy ju nie bdzie mg podj adnej wanej decyzji, bo nie znajdzie posuchu u poddanych. Mw dalej zwrci si do jeca, nie zwracajc uwagi na wcieke spojrzenie kapana. Przychodz z propozycj: wy pozwolicie nam przej przez miasto, a my pjdziemy dalej na Tyr i Sydon. Gdy je pokonamy a z pewnoci tak si stanie, bo wikszo ich wojsk pywa na okrtach dogldajc handlu obejdziemy si agodnie z Akbarem, a ciebie pozostawimy przy wadzy. Widzicie? odezwa si kapan, wstajc z miejsca. Sdz, e nasz namiestnik za swj urzd zdolny jest odda honor Akbaru!

Tum zacz rycze z wciekoci. Ten ranny, na wp nagi jeniec omiela si dyktowa im swoje warunki! Pokonany proponuje miastu zoenie broni. Niektrzy podnieli si, gotowi do skoku. Stranicy z trudem opanowali sytuacj. Zaczekajcie! stara si przekrzycze wszystkich namiestnik. Stoi przed nami bezbronny czowiek, wic czym nas moe przestraszy? Wiemy, e nasi onierze s lepiej przygotowani i waleczniejsi. Nikomu nie musimy tego udowadnia. Jeli zdecydujemy si walczy, zwyciymy, ale straty bd ogromne. Eliasz zamkn oczy i zacz si modli o to, by namiestnikowi udao si przekona lud. Nasi przodkowie zachwycali si egipskim imperium, ale te czasy ju miny cign namiestnik. Znw nasta zoty wiek, nasi ojcowie i dziadowie yli w pokoju. Dlaczego mamy zerwa z t tradycj? Dzi walczy si za pomoc pienidza, a nie na polu bitwy. Tum powoli si ucisza. Szala zwycistwa zacza przechyla si na stron namiestnika, ktry zwrci si do Asyryjczyka: Twoja propozycja nas nie zadowala. Musicie zapaci podatki, jakie zwykle pac kupcy, ktrzy przemierzaj nasze ziemie. Uwierz mi, namiestniku, nie macie wyboru odpar jeniec. Mamy do onierzy, by zrwna to miasto z ziemi i wyci w pie wszystkich jego mieszkacw. Od dawna yjecie w pokoju i nie potraficie walczy, my za wyruszylimy na podbj wiata. Ludzie zaszemrali. Namiestnik nie moe pokaza, e si waha" pomyla Eliasz. Jednak nieatwo byo pertraktowa ze skrpowanym winiem, dyktujcym warunki. Z minuty na minut cisk stawa si coraz wikszy. Eliasz spostrzeg, e nawet kupcy porzucili swoje zajcia i zaniepokojeni przygldali si rozwojowi wydarze. Sprawa przybraa niebezpieczny obrt nie mona ju byo si wycofa, tylko albo pj na rokowania albo na mier. Zdania byy podzielone: jedni bronili pokoju, drudzy domagali si wojny. Namiestnik odezwa si pgosem do kapana: Ten czowiek publicznie rzuci mi wyzwanie, ale ty rwnie to zrobie. W odpowiedzi kapan odwrci si w jego stron i szeptem, tak aby nikt go nie mg usysze, zada natychmiastowego wyroku mierci dla Asyryjczyka: Nie prosz, lecz dam. To ja trzymam ci u wadzy i mog z tym skoczy w kadej chwili, zrozumiae? Wiem, co ofiarowa bogom, by odwrci ich gniew, ktry wybuchnie, gdy trzeba bdzie zastpi rzdzcy rd. I nie stanie si to po raz pierwszy. Nawet w Egipcie, pastwie ktre przetrwao tysiclecia, wiele dynastii stracio tron. A mimo to wiat toczy si dalej, a niebo nie runo na nasze gowy. Namiestnik poblad. Dowdca stoi w tumie z czci swej armii. Jeli bdziesz obstawa przy

rokowaniach z tym czowiekiem, ogosz wszem i wobec, e bogowie ci opucili. I zostaniesz pozbawiony swej godnoci. A teraz dokoczysz sdu i bdziesz robi to, co ci ka. Gdyby Eliasz sta w zasigu wzroku, namiestnik miaby jeszcze jakie wyjcie poprosiby izraelskiego proroka, by owiadczy, e widzia anioa na szczycie Pitej Gry. Przypomniaby histori wskrzeszenia syna wdowy. I byoby to sowo Eliasza, czowieka, ktry dowid, e moe czyni cuda, przeciw sowom czowieka, ktry nigdy nie dowid swej nadprzyrodzonej mocy. Ale Eliasz go opuci i teraz namiestnik nie mia wyboru. Asyryjczyk zreszt by zwykym jecem, a adne wojsko nie wszczyna wojny z powodu utraty jednego onierza. Tym razem wygrae rzek do kapana. Pewnego dnia zadam rewanu. Kapan skin gow. W chwil potem ogoszono wyrok. Niechaj nikt nie way si rzuca wyzwania Akbarowi odezwa si namiestnik. Nikt nie wejdzie do tego miasta bez zgody jego mieszkacw. Ty starae si to zrobi dlatego skazuj ci na mier. Eliasz spuci wzrok. Po twarzy dowdcy przemkn umiech.

W asycie coraz bardziej gstniejcego tumu jeca wyprowadzono poza mury miasta. Tam zdarto ze resztki odzienia i pozosta nagi. Jeden z onierzy zepchn go do fosy. Ludzie obiegli zagbienie, przepychajc si, by lepiej widzie. Wojownik z dum nosi swj mundur i staje przed wrogiem, bowiem ma odwag. Szpieg za wdziewa szaty niewiecie, bo jest tchrzem zawoa namiestnik tak gono, by wszyscy mogli go usysze. Dlatego opucisz to ycie niegodnie, jak tchrz. Tum wygwizda skazaca i przyj oklaskami sowa namiestnika. Jeniec mwi co jeszcze, ale nie byo ju tumacza i nikt go nie rozumia. Eliaszowi udao si przedrze przez cib, lecz gdy dotar do namiestnika byo ju za pno. Dotkn jego paszcza, ale zosta odepchnity. To twoja wina. To ty chciae publicznego sdu. To twoja wina odpar Eliasz. Nawet gdyby posiedzenie Rady Akbaru byo tajne, kapan i dowdca postawiliby na swoim. Strae stay przy mnie w czasie caego procesu. Wszystko byo z gry ukartowane. Wedle tradycji to kapan decydowa o tym jak dugo skazaniec bdzie umiera, wic kapan schyli si, podnis z ziemi kamie i poda go namiestnikowi. Kamie nie by ani do duy, by sprowadzi szybk mier, ani na tyle may, by przedua cierpienie w nieskoczono. Rzu pierwszy. Zostaem do tego zmuszony odezwa si cicho namiestnik, tak aby sysza go tylko kapan. Ale wiem, e to bdna droga. Przez wszystkie lata kazae mi bra na siebie najtrudniejsze decyzje, podczas gdy sam cigne zyski z decyzji, ktre ludowi si podobay odpar kapan rwnie cicho. Gnbiy mnie wtpliwoci i poczucie winy, straszyy mnie jak widma, podczas bezsennych nocy wszystkie ewentualne bdy. Ale nie byem tchrzem i dlatego dzi Akbar jest miastem, ktremu zazdroci cay wiat. Ludzie ruszyli na poszukiwanie kamieni wskazanej wielkoci. Jaki czas sycha byo jedynie stukot tuczonych o siebie kawakw ska. Kapan cign dalej: Mog si myli, skazujc tego czowieka na mier. Ale mam pewno, e miasto ocalio honor nie jestemy zdrajcami. Namiestnik podnis rk i pierwszy rzuci kamieniem skazaniec zachwia si. Zaraz potem, tum, wrd krzykw i gwizdw, zacz go kamienowa. Mczyzna prbowa osoni twarz rkoma, kamienie uderzay go w pier, plecy, brzuch. Namiestnik chcia odej. Wiele razy oglda ju takie widowisko. Wiedzia, e mier bdzie powolna i pena blu, e zmieni gow skazaca w krwist ma, e ludzie bd rzuca kamieniami nawet wtedy, gdy duch ju opuci jego ciao, a on wnet zaniecha obrony i podda si. Jeli za ycia by dobrym czowiekiem, bogowie miosiernie skieruj jeden z kamieni w jego czoo i straci przytomno. Jeli by okrutny, zachowa wiadomo do ostatniej chwili. Rozwrzeszczany tum rzuca kamieniami z rosnc wciekoci. Skazaniec

prbowa broni si jak mg. Nagle rozoy ramiona i zakrzykn w jzyku, ktry rozumieli. Zaskoczeni ludzie znieruchomieli. Niech yje Asyria! zawoa. W tej chwili staje mi przed oczami obraz mojego ludu i umieram szczliwy, bowiem gin jako wdz, ktry chcia ocali ycie swoich onierzy. Id na spotkanie z bogami i przepenia mnie rado, bo wiem, e podbijemy t ziemi! Widzisz? odezwa si kapan. Sysza i rozumia ca nasz rozmow podczas sdu! Namiestnik przytakn. Skazaniec mwi ich jzykiem i wiedzia, e nie ma jednomylnoci w Radzie Akbaru. Nie id do pieka, a wizja mego kraju dodaje mi si i godnoci. Wizja mego kraju przepenia mnie radoci! Niech yje Asyria! zawoa raz jeszcze. Tum, otrzsnwszy si z przeraenia, znw zacz rzuca kamienie. Mczyzna sta z rozpostartymi szeroko ramionami, przesta si broni by walecznym onierzem. W chwil pniej aska bogw daa zna o sobie jeden z kamieni trafi go prosto w czoo i straci przytomno. Moemy ju odej odezwa si kapan. Lud Akbaru dopeni reszty. Eliasz nie wrci do domu wdowy. Bka si po okolicy, nie wiedzc, dokd i. Pan nic nie zrobi mwi w mylach do rolin i kamieni. A przecie mg temu zapobiec. aowa swej decyzji i obwinia si za mier jeszcze jednego czowieka. Gdyby zgodzi si na tajn narad Rady Akbaru, namiestnik mgby go zabra ze sob wtedy byoby ich dwu przeciw kapanowi i dowdcy. Szans na wygran mieliby znikome, ale zawsze wiksze ni podczas publicznego procesu. Eliaszem wstrzsna przebiego, z jak kapan gra na uczuciach tumu. Nawet jeli si z nim nie zgadza, musia przyzna, e ten czowiek mia dogbn znajomo tego, jak zawadn ludmi. Stara si zapamita kady szczeg tego widowiska, by wykorzysta nauk, kiedy w Izraelu zmierzy si z krlem i sydosk ksiniczk. Wczy si bez celu, przygldajc si grom, miastu i odlegemu obozowisku wroga. Sam by zaledwie punkcikiem w dolinie, a wok rozciga si bezkresny wiat wiat tak wielki, e choby wdrowa cae ycie nie zdoaby dotrze do jego kraca. Jego przyjaciele i wrogowie by moe lepiej pojmowali wiat, w ktrym yli mogli przemierza odlege kraje, pywa po nieznanych morzach, kocha bez winy. Nikt z nich nie sucha ju aniow z dziecistwa, ani nie ofiarowywa si walczy w imi Boga. yli chwil i czuli si szczliwi. Eliasz nie rni si od innych i chodzc po dolinie pomyla, e wiele by da, by nigdy ju nie sysze gosu Pana i jego aniow. Ale ycie nie skada si z pragnie, lecz z czynw. Przypomnia sobie, ile razy prbowa porzuci sw misj, a jednak by tutaj, w tej dolinie, bo tak chcia Pan.

Boe mj, mogem by zwykym ciel i te suybym Twemu dzieu". Jednak wypenia zamysy Boga, dwigajc na sobie ciar zbliajcej si wojny, rzezi prorokw rozptanej przez Jezabel, ukamienowania asyryjskiego wodza i lkajc si mioci do akbarskiej kobiety. Otrzyma od Pana dar, ale nie wiedzia, co z nim pocz. W dolinie pojawia si jasno. Nie by to jego anio str, ktrego rzadko widujc, czsto sucha. By to anio Paski, ktry przyby, by go pocieszy. Nic tu po mnie powiedzia Eliasz. Kiedy wrc do Izraela? Gdy nauczysz si odbudowywa odpar anio. I pamitaj o tym, co Bg rzek do Mojesza przed bitw. Ciesz si kad chwil, aby potem nigdy nie aowa, e utracie modo. Kademu etapowi ycia Pan przypisa waciwe mu niepokoje.

Pan rzek do Mojesza: Zaczynacie dzisiaj walk przeciw wrogom waszym, niech trwoga przed nimi was nie ogarnia! Niech serce wam nie dry! Nie bjcie si, nie lkajcie si! Kto z was zasadzi winnic, a nie zebra jej owocw, niech wraca do domu, bo mgby zgin na wojnie, a kto inny by zebra jej owoce. Kto kobiet pokocha, a jeszcze jej nie sprowadzi do siebie, niech wraca do domu, bo mgby zgin na wojnie, a kto inny by j sprowadzi do siebie.

Eliasz szed jeszcze czas jaki, starajc si zrozumie usyszane sowa, a gdy zawrci do miasta zauway ukochan kobiet siedzc u stp Pitej Gry. C ona tam robi? Czyby wiedziaa ju o sdzie, wyroku mierci i o ryzyku, na ktre si naraamy?" Musia j jak najszybciej ostrzec. Zacz i do niej. Spostrzega go i zamachaa rk na powitanie. Eliasz jakby ju nie pamita sw anioa, bo zacz si znw niepokoi. Stara si wyglda na pochonitego sprawami miasta, by kobieta nie dostrzega zamtu panujcego w jego sercu i gowie. Co tu robisz? spyta, podchodzc do niej. Przyszam szuka natchnienia. Pismo, ktrego si ucz sprawia, e myl o Rce, ktra stworzya te doliny, gry i moje miasto Akbar. Kupcy dali mi rne kolory tuszu i chc ebym robia dla nich zapisy. Ja natomiast chciaabym uy ich do opisania wiata, ktry mnie otacza, ale to bardzo trudne, nawet jak ma si kolory, bo tylko Pan potrafi czy barwy harmonijnie. Utkwia wzrok w Pitej Grze. Bya teraz zupenie inn kobiet, niczym nie przypominaa tej, ktr spotka przed kilkoma miesicami, gdy zbieraa drewno na opa u bram miasta. Jej samotno na pustkowiu wzbudzia w nim szacunek i zaufanie. Dlaczego wszystkie inne gry maj swoje nazwy za wyjtkiem Pitej Gry, ktrej nadano tylko numer? spyta Eliasz. Aby nie wywoywa wani wrd bogw rzeka. Tradycja mwi, e jeli czowiek nazwaby t gr imieniem jednego z bogw, inni, rozzoszczeni tym, zniszczyliby Ziemi. Dlatego nazywamy j Pit Gr, bo zza murw wida j jako pit z kolei. W ten sposb nikogo nie obraamy i Wszechwiat trwa nieporuszenie na swym miejscu. Przez jaki czas oboje milczeli. Kobieta pierwsza przerwaa cisz: Oprcz mylenia o barwach myl rwnie o niebezpieczestwie, jakie niesie pismo z Byblos. Moe ono obrazi fenickich bogw i Pana, naszego Boga. Istnieje tylko Bg przerwa jej Eliasz. A wszystkie cywilizowane kraje maj swoje pismo. Ale to jest inne. Gdy byam dzieckiem, czsto chodziam na plac podpatrywa jak malarz sw wykonywa prace na zlecenie kupcw. Jego rysunki, wzorowane na pimie egipskim, wymagay nie lada zrcznoci i wiedzy. Nie ma ju dawnego potnego Egiptu, a dzisiejszemu brak pienidzy na kupno towarw, dlatego nikt nie uywa jego jzyka. eglarze tyryjscy i sydoscy rozpowszechniaj po caym wiecie pismo z Byblos. wite sowa i obrzdy mona teraz zapisa na glinianych tabliczkach i przekaza innym narodom. Co stanie si z nami, jeli ludzie bez skrupuw zaczn wykorzystywa rytualne obrzdy, by zmienia Wszechwiat? Eliasz rozumia, o czym mwia. Pismo z Byblos oparte byo na bardzo prostym systemie wystarczyo zamieni egipskie rysunki na dwiki i przypisa kademu z nich

liter. Zestawiajc te litery w porzdku, mona byo tworzy wszelkie moliwe sowa i opisa wszystko, co istniao we Wszechwiecie. Jednak niektre z tych dwikw byy bardzo trudne do wymwienia. Grecy rozwizali t trudno, dodajc do dwudziestu kilku liter z Byblos pi dodatkowych, zwanych samogoskami i cao ochrzcili mianem alfabetu. Pod tak wanie nazw znano t now form pisma. Uatwiao ono znacznie kontakty handlowe midzy rnymi kulturami. Pismo egipskie wymagao duo miejsca i wiele zrcznoci, by w nim wyrazi myli oraz gbokiej wiedzy, by je odczyta. Narzucone zostao podbitym ludom, ale nie przetrwao upadku imperium. Natomiast system z Byblos rozprzestrzenia si niezwykle szybko po caym wiecie, a to e si przyjo nie zaleao od gospodarczej potgi Fenicji. Metoda z Byblos przejta przez Grekw dobrze suya kupcom rnych narodowoci, a to przecie oni od najdawniejszych czasw decydowali o tym, co winno przetrwa w Historii, a co znikn wraz ze mierci krlw czy innych wanych osobistoci. Wszystko wskazywao na to, e fenicki wynalazek stanie si obowizujcym jzykiem w handlu i przetrwa znacznie duej ni feniccy eglarze, krlowie, uwodzicielskie ksiniczki, waciciele winnic i szklarscy mistrzowie. Czy Bg zniknie ze sw? spytaa kobieta. Pozostanie w nich na zawsze odpar Eliasz. Ale kady z nas bdzie przed Nim odpowiada za wszystko, co napisze. Wyja z zanadrza glinian tabliczk z jakim napisem. Co to znaczy? zapyta Eliasz. To sowo mio. Eliasz trzyma tabliczk w doniach, ale brako mu odwagi, by zapyta, dlaczego mu j wrczya. Kilka znakw na tym kawaku gliny kryo w sobie powd, dla ktrego gwiazdy wiec na niebie, a ludzie przemierzaj ziemi wzdu i wszerz. Uczyni gest, jakby chcia jej odda tabliczk, lecz odmwia. Napisaam to dla ciebie. Wiem jaki jeste odpowiedzialny, wiem e pewnego dnia bdziesz musia odej i staniesz si wrogiem mego kraju, bo pragniesz zniszczy Jezabel. By moe bd sta wtedy u twego boku, dajc ci si i oparcie. Ale moe te si zdarzy, e bd walczy przeciw tobie, bo w yach Jezabel pynie krew mego narodu. To sowo, ktre teraz trzymasz w doniach, to tajemne sowo. I nikt nie jest w stanie zrozumie, co ono budzi w sercu kobiety nawet prorocy, ktrzy rozmawiaj z Bogiem. Znam dobrze to sowo odpar Eliasz, chowajc tabliczk pod okryciem. Walczyem z nim we dnie i w nocy, bo cho nie wiem, co ono budzi w sercu kobiety, wiem, co czyni z mczyzn. Mam w sobie do odwagi, by stawi czoa krlowi Izraela, sydoskiej ksiniczce, Radzie Akbaru, lecz to jedno sowo mio napawa mnie wszechogarniajcym lkiem. Zanim jeszcze je wyrya na tej tabliczce, twoje oczy wypisay je w moim sercu. Oboje zamilkli. mier Asyryjczyka, wzrastajce napicie w miecie, Pan, ktry mg

go w kadej chwili przywoa, wszystko to nie miao mocy rwnej temu sowu. Eliasz wycign do, a ona wzia j w swoj. I tak stali w bezruchu do chwili, gdy soce skryo si za Pit Gr. Dzikuj ci odezwaa si w drodze powrotnej. Od dawna chciaam spdzi z tob wieczr. W domu czeka ju na nich posaniec namiestnika z poleceniem, by Eliasz stawi si u niego bez zwoki.

 Za moje wsparcie odpacie mi tchrzostwem odezwa si namiestnik. Co mam zrobi z twoim yciem? Nie bd y ani sekundy duej ponad to, co zamierzy Bg odpar Eliasz. To On decyduje, nie ty. Namiestnika zadziwia miao Eliasza. Mog ci ci gow choby zaraz. Albo te zrwna twe prochy z ziemi tego miasta, tumaczc, e cigne przeklestwo na nasz kraj powiedzia. I nie bdzie to decyzja twego Boga Jedynego. Stanie si to, co jest mi pisane. Ale pragn, by wiedzia, e nie uciekem. Dowdca nie pozwoli mi podej do ciebie. To on chce wojny i jest gotw na wszystko, by osign swj cel. Namiestnik przerwa t bezowocn rozmow. Chcia izraelskiemu prorokowi wyjawi swj plan. To nie dowdca pragnie wojny. Jako wytrawny onierz wie, e nasze wojsko jest sabsze, brak mu dowiadczenia i wrg je zdziesitkuje z atwoci. To czowiek honoru i wie take, e naraa na hab swj rd. Jednak zalepia go duma i prno. Sdzi, e wrg si boi. Nie wie, e onierze asyryjscy s dobrze wywiczeni. Gdy zacigaj si do wojska zasadzaj nasiona drzew i codziennie skacz ponad miejscem, gdzie je zasadzili. Nasiona kiekuj, kieki staj si pdami, oni skacz ponad nimi. Nie nu si i nie uwaaj tego za strat czasu. Powoli drzewa wyrastaj, a wojownicy skacz coraz wyej. W ten sposb cierpliwie i z oddaniem przygotowuj si na przeciwnoci wojaczki. Nie boj si podj wyzwania. Nas obserwuj ju od miesicy. Wic komu zaley na wojnie? przerwa Eliasz namiestnikowi. Kapanowi. Zrozumiaem to podczas sdu nad asyryjskim jecem. Ale dlaczego? Nie wiem. Jest na tyle przebiegy, e zdoa przekona dowdc i lud. Teraz cae miasto stoi po jego stronie, a ja widz tylko jedno rozwizanie. Zamilk i utkwi wzrok w Izraelicie: Ty jeste tym rozwizaniem. Namiestnik zacz chodzi tam i z powrotem, mwi szybko, nerwowo. Kupcy te pragn pokoju, ale nic nie mog zdziaa. Poza tym do si wzbogacili, aby przenie si ze swymi towarami do innego miasta lub czeka, a najedcy zaczn od nich kupowa. Reszta mieszkacw postradaa rozum i chce, bymy zaatakowali o wiele silniejszego wroga. Jedynie cud moe ich przekona. Eliasz zamar. Cud? Wskrzesie chopca, ktrego zabraa mier. Pomagae ludziom rozwizywa ich problemy i, cho jeste cudzoziemcem, niemal wszyscy ci kochaj.

 Tak byo do dzi odezwa si Eliasz. Teraz wszystko si zmienio. Jeeli jest tak, jak sam to przed chwil opisae, kady kto broni pokoju zostanie uznany za zdrajc. Nie chodzi o obron czegokolwiek. Chc, eby dokona cudu tej miary, co wskrzeszenie chopca. Wtedy powiesz mojemu ludowi, e pokj jest jedynym rozwizaniem i oni ci uwierz a kapan straci wadz. Po chwili ciszy namiestnik cign dalej: Gotw jestem pj z tob na ugod. Jeli zrobisz to, o co prosz, wiara w twojego Boga bdzie jedyn panujc w Akbarze. Ty uradujesz Tego, ktremu suysz, a ja zaczn negocjowa warunki zawarcia pokoju.

Eliasz wrci do swej izby. Mia okazj, jakiej nie dano nigdy przedtem adnemu innemu prorokowi mg nawrci cae fenickie miasto. W ten sposb najdotkliwiej ugodziby Jezabel za to, co uczynia w jego kraju. By poruszony propozycj namiestnika. Chcia nawet zbudzi kobiet pic na dole, ale w kocu zmieni zdanie. Na pewno nia o piknym wieczorze, ktry spdzili razem. Wezwa swego anioa. Syszae warunki namiestnika? zwrci si do niego Eliasz. To jedyna szansa. Nic nie jest jedyn szans odpar anio. Pan ofiarowuje czowiekowi wiele sposobnoci w yciu. Poza tym, przypomnij sobie to, co zostao ci powiedziane: Nie bdziesz mg czyni cudw, dopki nie wrcisz do ojczyzny. Eliasz pochyli gow. W tym momencie zjawi si anio Paski, a anio str zamilk. Oto cud, ktrego dokonasz: zgromadzisz cay lud u stp gry. Nakaesz by z jednej strony wznieli otarz Baalowi i zoyli w ofierze cielca. Z drugiej strony ty wzniesiesz otarz Panu, twemu Bogu i te zoysz cielca. Powiesz czcicielom Baala: Wzywajcie imienia waszego boga, a ja wzywa bd imienia Pana. Pozwolisz, by uczynili to pierwsi. I cay ranek modli si bd i baga, aby Baal zstpi i przyj ofiar. Woa bd w gos, kaleczy bd si swymi sztyletami, i baga bd, by bg przyj ofiar, ale nic si nie zdarzy. A gdy si ju zmcz, napenisz wod cztery dzbany i wylejesz na twego cielca. Uczynisz to po raz wtry i po raz trzeci. Potem wezwiesz Boga Abrahama, Izaaka i Izraela, bagajc, by okaza wszystkim sw potg. Wtedy Pan zele ogie z niebios, ktry strawi tw ofiar. Eliasz uklk i zacz skada dziki. Jednak zwa, e taki cud moesz uczyni raz tylko za swego ycia. Wybieraj, czy chcesz go teraz, aby unikn walki, czy w twej ziemi, aby uwolni lud twj spod jarzma Jezabel. To rzekszy, anio Paski znikn.

Kobieta, zbudziwszy si wczenie rano, zobaczya Eliasza siedzcego na progu domu. Mia zapadnite gboko oczy, jakby w ogle nie spa. Chciaa zapyta, co si wydarzyo minionej nocy, lecz baa si odpowiedzi. By moe nie spa z powodu rozmowy z namiestnikiem i z obawy przed wojn, ale powodem moga te by gliniana tabliczka, ktr mu wrczya. Rozpoczynajc rozmow, moga usysze, e mio kobiety nie mieci si w Boskim zamyle. Chodmy je to byy jej jedyne sowa. Chopiec rwnie si zbudzi. Usiedli we troje do stou. Chciaem wczoraj zosta z tob odezwa si Eliasz. Ale namiestnik mnie potrzebowa. Nie martw si o niego odrzeka mu, czujc jak uspokaja si jej serce. Bdzie wiedzia, co czyni, gdy zagroenie nadejdzie. Jego rd panuje nad Akbarem od wielu pokole. Rozmawiaem rwnie z anioem. Zada ode mnie podjcia bardzo trudnej decyzji. Anioami rwnie nie powiniene si niepokoi. Moe lepiej byoby uwierzy, e wraz z upywem czasu zmieniaj si i bogowie. Moi przodkowie czcili egipskich bogw pod postaciami zwierzt. Ci bogowie odeszli. Zanim ty przybye, oddawaam cze tak jak mnie nauczono Asztarte, Elowi, Baalowi i innym mieszkacom Pitej Gry. Teraz poznaam Pana, ale by moe i on pewnego dnia opuci nas, a kolejni bogowie bd mniej wymagajcy. Chopiec poprosi o wod. Nie byo ju w dzbanie. Ja pjd odezwa si Eliasz. Pjd z tob poprosi chopiec. Poszli obaj w stron studni. Po drodze minli miejsce, gdzie dowdca od witu wiczy swych onierzy. Popatrzmy troch odezwa si syn wdowy. Gdy dorosn, zostan onierzem. Eliasz zgodzi si. Ktry z nas jest najlepszy w walce na miecze? pyta jeden z onierzy. Id tam, gdzie wczoraj ukamienowano szpiega odezwa si dowdca. We duy kamie i zelyj go. Po c mam to uczyni? Przecie kamie mi nie odpowie. To zamierz si na niego mieczem. Mj miecz si zamie odezwa si onierz. Nie takie byo moje pytanie. Chciaem wiedzie, kto z nas jest najlepszy w walce na miecze. Najlepszy jest ten, kto jest jak kamie odpowiedzia dowdca. Nie musi nawet dobywa miecza, i bez tego wszyscy wiedz, e jest niepokonany. Namiestnik ma racj. Dowdca jest mdrym mem pomyla Eliasz. Ale i

najwiksz mdro moe przymi pycha". Poszli dalej. Chopiec spyta, dlaczego onierze, tyle wicz. Nie tylko onierze, rwnie twoja matka, ja i wszyscy ci, ktrzy podaj za gosem serca. Wszystko w yciu wymaga wicze. eby zosta prorokiem te trzeba wiczy? Nawet eby rozumie anioy. Tak bardzo pragniemy z nimi rozmawia, e czsto nie syszymy, co do nas mwi. Nieatwo jest sucha. W naszych modlitwach wci wykrcamy si, e zbdzilimy i wci upraszamy, eby dziao si to, czego my chcemy. Ale Pan to wszystko wie i czasem prosi nas tylko, bymy posuchali tego, co mwi nam Wszechwiat. I bymy byli cierpliwi. Chopiec popatrzy na proroka zaskoczony. Pewnie niewiele rozumia, ale mimo to Eliasz czu potrzeb tej rozmowy. By moe, gdy doronie, jakie wypowiedziane teraz sowo pomoe mu wybrn z tarapatw. Wszystkie bitwy naszego ycia czego nas ucz, nawet te, ktre przegralimy. Kiedy doroniesz odkryjesz, e stawae w obronie kamstwa, oszukiwae sam siebie i cierpiae z powodu bahostek. Jeli staniesz si dobrym wojownikiem, nie bdziesz siebie o to obwinia, ale nie pozwolisz rwnie, by to si powtrzyo. Zamilk, chopiec w tym wieku nie mg przecie poj tych sw. Szli powoli. Eliasz przyglda si ulicom miasta, ktre przygarno go pewnego dnia, a teraz byo bliskie upadku. Wszystko zaleao od jego decyzji. Akbar by cichszy ni zwykle. Na gwnym placu ludzie rozmawiali pgosem, jakby obawiajc si, e wiatr poniesie ich sowa do asyryjskiego obozu. Starcy zapewniali, e nic si nie wydarzy, modych oywiaa perspektywa walki, kupcy i rzemielnicy planowali, e pojad do Tyru i Sydonu, do czasu a wszystko si uspokoi. Im atwo jest odej pomyla. Kupcy mog przewie swoje towary na drugi kraniec wiata. Rzemielnicy mog pracowa nawet tam, gdzie mwi si obcym jzykiem, a ja musz czeka na przyzwolenie Pana". Doszli do studni i napenili wod dwa dzbany. Zwykle byo tu gwarnie: kobiety pray, farboway tkaniny i plotkoway o wszystkim, co wydarzyo si w miecie. Sekret, ktry dotar do studni, stawa si publiczn tajemnic: nowinki handlowe, zdrady maeskie, wanie ssiedzkie, ycie osobiste wadcw, wszelkie sprawy wakie czy bahe tam byy roztrzsane, krytykowane lub chwalone. Nawet gdy nieprzyjaciel by tu tu, Jezabel ksiniczka ktra podbia serce krla Izraela bya ulubionym tematem. Wychwalano jej dzielno i odwag. Panowao przekonanie, e gdyby co stao si miastu, ona wrci, by pomci jego mieszkacw. Jednak tego ranka nie byo tu niemal nikogo. Par kobiet mwio o tym, e trzeba zebra z p jak najwicej zboa, bo Asyryjczycy wkrtce zamkn bramy miasta. Dwie z nich zamierzay pj pod Pit Gr z ofiarami dla bogw nie chciay, aby ich synowie zginli w walce.

 Kapan twierdzi, e moemy broni si przez wiele miesicy zwrcia si do Eliasza jedna z kobiet. Trzeba nam tylko odwagi, by broni honoru Akbaru, a bogowie nam dopomog. Chopiec przelk si. Czy wrg nas zaatakuje? zapyta. Eliasz nie odpowiedzia. Tak jak wyjawi mu anio poprzedniej nocy, wszystko zaleao od wyboru jakiego dokona. Boj si powtrzy chopiec. To dowd, e kochasz ycie. To normalne, ba si w pewnych sytuacjach. Eliasz z chopcem wrcili do domu jeszcze przed poudniem. Zastali kobiet otoczon maymi naczykami z rnokolorowym tuszem. Musz pracowa powiedziaa, przygldajc si niedokoczonym literom i zdaniom. Z powodu suszy miasto pene jest kurzu. Pdzle s cigle brudne, tusz miesza si z pyem i wszystko jest trudniejsze. Eliasz milcza. Nie chcia dzieli z ni swych niepokojw. Usiad w kcie i zatopi si w mylach. Chopiec wyszed bawi si z przyjacimi. Potrzebuje spokoju" pomylaa kobieta i staraa skupi si na swej pracy. Reszt przedpoudnia spdzia na wypisywaniu kilku sw, przeznaczajc na to dwa razy wicej czasu ni zazwyczaj. Poczua si winna, e nie spenia pokadanych w niej oczekiwa. Przecie po raz pierwszy w yciu miaa szans utrzyma swoj rodzin. Wrcia do pracy. Uywaa papirusu, materiau przywiezionego z Egiptu przez pewnego kupca, chccego by wykonaa dla niego kilka zapisw handlowych, ktre musia przesa do Damaszku. Papirus nie by najlepszej jakoci i tusz wci si na nim rozlewa. Jednak mimo tych niedogodnoci, byo to lepsze ni rycie w glinie. Ssiednie kraje zazwyczaj przesyay wiadomoci na glinianych tabliczkach albo na skrze zwierzt. Cho Egipt chyli si ku upadkowi, a jego pismo byo przestarzae, to jednak zdoano tam odkry praktyczny i lekki materia do zapisywania transakcji handlowych i dziejw. Cito na paski rnej gruboci rolin rosnc na brzegach Nilu i w prosty sposb sklejano kilka warstw, otrzymujc tawy zwj. Akbar zmuszony by importowa papirus, bo nie mona go byo uprawia w dolinie. Cho by drogi, kupcy woleli go od glinianych tabliczek czy pergaminu, ktre ciko byo nosi w sakach. Wszystko staje si prostsze" pomylaa. Szkoda tylko, e wci potrzeba zgody wadcy na uywanie alfabetu z Byblos na papirusie. Jaki przestarzay przepis nakazywa przedstawianie do cenzury Rady Akbaru wszelkich pisanych tekstw. Skoczywszy prac, pokazaa j Eliaszowi, cay czas przygldajcemu si jej w milczeniu. Podoba ci si? zapytaa. Tak, pikne odpowiedzia, jakby wyrwany z transu. Pewnie rozmawia z Panem. Nie chciaa mu przerywa i posza poszuka kapana.

Kiedy z nim wrcia, Eliasz wci siedzia w tym samym miejscu. Obaj mczyni zmierzyli si wzrokiem. Przez dusz chwil milczeli. Kapan odezwa si pierwszy. Jeste prorokiem i rozmawiasz z anioami. Ja jedynie interpretuj dawne prawa, dopeniam rytuaw i staram si uchroni mj lud przed bdami. Ale wiem, e tej wojny nie ludzie chc, lecz bogowie, a ja nie mog temu przeszkodzi. Podziwiam twoj wiar, cho czcisz nieistniejcych bogw odpar Eliasz. Jeli jest tak jak mwisz, e w to co si dzieje zechcieli si wmiesza bogowie, to Pan sprawi, e stan si jego narzdziem, a wtedy zniszcz Baala i jego kompanw z Pitej Gry. Byoby lepiej, gdyby rozkaza mnie zgadzi. Mylaem o tym, ale to nie jest konieczne. We waciwym momencie bogowie opowiedz si za mn. Eliasz nic nie odrzek. Kapan odwrci si i wzi do rki zapis. Dobrze wykonana praca pochwali. A przeczytawszy uwanie, zdj z palca piercie, zanurzy go w jednym z naczy z tuszem i przyoy sw piecz w lewym rogu papirusu. Gdyby przyapano kogo z papirusem nie opatrzonym kapask pieczci, mgby to przypaci yciem. Dlaczego musisz to robi? spytaa. Bo na papirusach przenoszone s idee odpar. A idee maj moc. To przecie tylko transakcje handlowe. Ale mogy to by plany bitew. Albo informacje o naszych bogactwach. Albo nasze tajne modlitwy. Dzi przy uyciu liter i papirusu atwo jest skra myli kadego narodu. Trudno jest ukry gliniane tabliczki czy skr zwierzt, ale poczenie papirusa i alfabetu z Byblos moe pooy kres kulturze kadego kraju i zniszczy wiat. Jaka kobieta wbiega woajc: Kapanie! Kapanie! Pjd zobaczy co si dzieje! Eliasz i wdowa pobiegli za nim. Ze wszystkich stron nadcigali ludzie, pieszc w tym samym kierunku. Ciko byo oddycha z powodu kurzu, ktry wzniecili. Dzieci biegy przodem, miejc si i przekrzykujc. Starsi szli powoli, w milczeniu. Przy Poudniowej Bramie miasta zebra si ju niewielki tum. Kapan utorowa sobie drog midzy zgromadzonymi i zatrzyma si przed czowiekiem, ktry by przyczyn caego zamieszania. Jeden z wartownikw akbarskich klcza z rozpostartymi ramionami i domi przybitymi do drewnianego bala umieszczonego na plecach. Odzienie mia cae w strzpach, brakowao mu lewego, wyupionego drewnian szczap oka. Na piersi wypisano mu ciciami sztyletu jakie asyryjskie litery. Kapan zna egipski, ale asyryjski nie by jeszcze na tyle wany, eby si go uczy, musia wic uciec si do pomocy jednego z kupcw. Wypowiadamy wojn" oto co jest napisane przetumaczy kupiec. Zgromadzeni zastygli w milczeniu. Eliasz zobaczy, e s ogarnici panik.

 Podaj mi swj miecz zwrci si kapan do jednego z onierzy. onierz zrobi to. Kapan poleci, aby doniesiono o wydarzeniu namiestnikowi i dowdcy, po czym nagym pchniciem zatopi ostrze w sercu klczcego wartownika. Mczyzna zacharcza i osun si na ziemi. Nie y, by wolny od blu i od haby, i da si schwyta. Jutro udam si pod Pit Gr, by zoy ofiar zwrci si kapan do przeraonych ludzi. I bogowie znw sobie o nas przypomn. Zanim odszed, powiedzia do Eliasza: Widzisz na wasne oczy. Niebiosa nam nadal sprzyjaj. Mam jedno tylko pytanie rzek Eliasz. Dlaczego pragniesz ofiary twego ludu? Bo to konieczne, aby unicestwi ide. Eliasz pamita porann rozmow kapana z wdow i wiedzia o jak ide chodzio alfabet. Jest ju za pno. Alfabet rozprzestrzeni si po caym wiecie, a Asyryjczycy nie zdoaj podbi caej ziemi. Kt ci to powiedzia? Zreszt, bogowie Pitej Gry stoj po stronie swoich wojsk. Jak minionego dnia, Eliasz przechadza si kilka godzin po dolinie. Wiedzia, e zostao co najmniej jedno spokojne popoudnie i jedna spokojna noc wojny nie prowadzi si w ciemnoci, bo onierze nie potrafiliby odrni swego od wroga. Tej nocy Pan dawa mu szans, by zmieni los miasta, ktre go przygarno. Salomon wiedziaby, co teraz robi odezwa si do swego anioa stra. I Dawid, i Mojesz, i Izaak. Oni byli zaufanymi mami Pana, a ja jestem jedynie niezdecydowanym sug. Pan zostawia mi wybr, ktry winien uczyni On sam. Dzieje naszych przodkw zdaj si obfitowa we waciwych ludzi na waciwych miejscach odpar anio. Ale nie wierz w to. Bg da od czowieka jedynie tego, czemu jest on w stanie podoa. A wic pomyli si co do mnie. Wszystkie nieszczcia maj swj kres. Podobnie chwaa i tragedie tego wiata. Bd o tym pamita odezwa si Eliasz. Lecz tragedie, nawet kiedy min, zostawiaj lady wieczne, chwaa za zostawia tylko bezuyteczne wspomnienia. Anio nic na to nie odpowiedzia. Dlaczego przez cay czas, ktry spdziem w tym miecie, nie potrafiem znale sprzymierzecw gotowych walczy ze mn o pokj ? Jakie ma znaczenie samotny prorok? A jakie znaczenie ma soce, ktre samotnie wdruje po niebie? Jakie znaczenie ma gra, ktra wznosi si samotnie porodku doliny? Jakie znaczenie ma odosobniona studnia? A jednak to one wytyczaj drog karawanom. Moje serce dawi smutek wyszepta Eliasz, klkajc i wycigajc rce do nieba. Obym tak mg umrze tutaj i oby moich doni nie splamia krew ani mojego, ani

adnego innego ludu. Spjrz za mnie, co widzisz? Wiesz przecie, e jestem lepy powiedzia anio. Me oczy pene s wiata chway Pana, nie potrafi widzie niczego innego. Mog poj jedynie to, o czym opowiada mi twoje serce. Potrafi przeczu, e grozi ci niebezpieczestwo, ale nie widz tego, co jest za tob. A wic ci opowiem: tam jest Akbar. Widziany o tej porze, gdy zachodzce soce opromienia jego kontury, jest pikny. Zyem si z jego ulicami i murami, z jego mieszkacami yczliwymi i gocinnymi. Cho s uzalenieni od handlu i zabobonw, maj serca tak czyste jak ludzie kadego innego narodu na wiecie. Nauczyem si od nich wielu rzeczy. W zamian za to wysuchiwaem ich skarg i, natchniony przez Boga, godziem ich, kiedy byli zwanieni. Wiele razy byem w niebezpieczestwie i nigdy nie zostaem bez pomocy. Dlaczego mam wybiera midzy ocaleniem tego miasta a uwolnieniem mego ludu? Bo czowiek musi wybiera odpar anio. W tym tkwi jego moc w zdolnoci podejmowania decyzji. To trudny wybr. Trzeba powici jeden lud, by ocali inny. Jeszcze trudniej jest okreli swoj wasn drog. Ten, kto nie wybiera, umiera w oczach Pana, cho wci oddycha i chodzi po wiecie. Poza tym mwi dalej anio nikt nie umiera. Wieczno otwiera swe ramiona dla wszystkich dusz, z ktrych kada miaa swe zadanie do spenienia. Bowiem wszystko, co istnieje pod socem, ma jaki cel. Eliasz znowu wznis ramiona ku niebu: Mj lud odstpi od Pana z powodu urody pewnej niewiasty. Fenicja stoi u progu zniszczenia, bo jaki kapan sdzi, e pismo jest zagroeniem dla bogw. Dlaczego Ten, ktry stworzy wiat, woli posugiwa si tragedi piszc ksig przeznaczenia.? Woanie Eliasza odbio si echem w dolinie i powrcio do niego. Nie wiesz, co mwisz odpar anio. Nie ma tragedii, jest tylko nieuniknione. Wszystko ma swj sens. Musisz rozrni to, co przemijajce od tego, co ostateczne. Co jest przemijajce? Nieuniknione. Co jest ostateczne? Nauczki nieuniknionego. To powiedziawszy, anio odszed. Tego wieczora podczas kolacji Eliasz zwrci si do kobiety i chopca: Przygotujcie swoje rzeczy. Moemy wyruszy w kadej chwili. Nie pisz ju od dwch dni powiedziaa kobieta. Wysannik namiestnika by tu dzisiaj z poleceniem, aby poszed do paacu. Powiedziaam mu, e bdziesz dzi spa w dolinie. Dobrze zrobia odpar idc do swej izby, w ktrej natychmiast zapad w

gboki sen.

Nad ranem zbudziy go dwiki muzyki. Gdy zszed, by zobaczy co si dzieje, chopiec ju sta w drzwiach. Patrz! zawoa z gorejcymi z podniecenia oczami. To wojna! Oddzia onierzy imponujcy w swym wojennym rynsztunku maszerowa w stron poudniowej bramy Akbaru. Za nimi sza grupa muzykw, odmierzajc ich kroki uderzeniami bbnw. Jeszcze wczoraj bae si powiedzia Eliasz do chopca. Nie wiedziaem, e mamy tylu onierzy. Nasi wojownicy s najlepsi! Zostawi chopca i wyszed na ulic. Musia za wszelk cen zobaczy si z namiestnikiem. Pozostaych mieszkacw rwnie zbudzi dwik wojennego hymnu. Wszyscy stali jak zahipnotyzowani pierwszy raz w yciu widzieli przemarsz wyszkolonego oddziau, w mundurach, z wczniami i tarczami, od ktrych odbijay si pierwsze promienie soca. Dowdca dokona nie lada wyczynu przygotowa wojsko w ukryciu przed mieszkacami, a teraz i to napawao Eliasza lkiem jeszcze przekona ludzi, e zwycistwo nad Asyryjczykami jest moliwe. Przedar si przez szpaler onierzy i dotar do czoa kolumny. Dowdca z namiestnikiem jechali konno przed ni. Zawarlimy umow zawoa Eliasz biegnc u boku namiestnika. Mog dokona cudu! Namiestnik nie odpowiedzia ani sowem. Garnizon min mury miasta i skierowa si ku dolinie. Wiesz, e to wojsko jest iluzj! nalega niezniechcony. Asyryjczycy maj przewag piciu do jednego i dowiadczenie wojenne za sob! Nie pozwl, by zniszczono Akbar! Czego oczekujesz ode mnie? zapyta namiestnik, nie zwalniajc biegu konia. Wczoraj wieczorem posaem po ciebie, ale nie byo ci w miecie. C innego mogem zrobi? Zmierzy si z Asyryjczykami w otwartym polu, to samobjstwo! Przecie wiecie o tym dobrze! Dowdca przysuchiwa si rozmowie bez najmniejszego komentarza. Omwi ju ca strategi z namiestnikiem izraelski prorok bdzie zaskoczony. Eliasz bieg obok koni, nie wiedzc, co czyni. Kolumna wojskowa bya ju za miastem, prawie porodku doliny. Panie, pom mi myla. Podobnie jak wstrzymae soce, aby pomc Jozuemu w bitwie, tak teraz wstrzymaj czas i spraw, ebym zdoa przekona namiestnika o jego bdzie". Ledwie to pomyla, usysza okrzyk dowdcy: Sta! By moe to znak powiedzia sam do siebie Eliasz. Musz to wykorzysta".

onierze stanli w dwuszeregu, niczym zwarty mur. Tarcze wsparli mocno o ziemi, a ostrza wczni skierowali przed siebie. Mylisz, e widzisz wszystkich akbarskich wojownikw powiedzia namiestnik do Eliasza. Widz modziecw, ktrzy drwi sobie ze mierci odpar Eliasz. Trzeba ci zatem wiedzie, e ci tutaj to zaledwie jeden oddzia. Wikszo naszych ludzi zostaa w miecie, na murach. Postawilimy koty z wrzcym olejem gotowym do wylania na gowy kademu, kto omieli si zbliy. Rozmiecilimy ywno po domach, tak aby zapalone strzay nie wznieciy ognia, ktry mg by strawi wszystkie nasze zapasy. Wedle oblicze dowdcy, zdoamy wytrzyma nawet dwumiesiczne oblenie. Gdy Asyryjczycy przygotowywali si, my te nie prnowalimy. Nigdy nic mi o tym nie mwiono odezwa si Eliasz. Nie zapominaj, e chocia pomagae ludowi Akbaru, nadal jeste tu obcy i moge by wzity za szpiega. Ale ty przecie pragne pokoju! Pokj jest moliwy, nawet po rozpoczciu walki. Teraz jednak bdziemy ukada si jak rwny z rwnym. Namiestnik powiedzia, e wysano posacw do Tyru i Sydonu z wieci o trudnym pooeniu. Ciko mu przyszo prosi o pomoc, gdy mogli tam doj do wniosku, e nie panuje nad sytuacj, ale uzna, e byo to jedyne wyjcie. Dowdca opracowa doskonay plan: gdy tylko rozpocznie si walka, zamierza wrci do miasta, by zorganizowa tam opr. Wojsko, bdce teraz w polu, miao zabi jak najwiksz liczb wrogw, a potem wycofa si w gry. onierze znali t dolin jak nikt inny i mogli stacza z oblegajcymi mae utarczki, osabiajc ich siy. Wkrtce zreszt nadejdzie pomoc i wojsko asyryjskie zostanie zdziesitkowane. Jestemy w stanie broni si przez szedziesit dni, ale nie bdzie to konieczne powiedzia namiestnik do Eliasza. Ale wielu ludzi zginie. Wszyscy stoimy twarz w twarz ze mierci. Lecz nikt si nie boi, ja te nie. Namiestnik sam by zaskoczony wasn odwag. Nigdy dotd nie walczy i kiedy zbliya si chwila starcia, przygotowa plan ucieczki z miasta. Tego ranka wraz z kilkoma najwierniejszymi mu ludmi obmyli najkorzystniejsz drog odwrotu. Wprawdzie nie mg uda si ani do Tyru ani do Sydonu, bo okrzyknitoby go zdrajc, ale by pewien, e zostanie przyjty przez Jezabel, ktra potrzebowaa u swego boku zaufanych doradcw. Kiedy jednak znalaz si na polu bitwy, zobaczy, e oczy onierzy rozjarza niezwyka rado. Jakby przez cale ycie przygotowywali si na t wielk chwil, ktra wanie nadchodzia. Gdy pojawia si nieuniknione, strach znika powiedzia do Eliasza. Szkoda trwoni siy na strach. Eliasz czu to samo, cho wstyd mu byo to przyzna. Przypomnia sobie

podniecenie chopca na widok maszerujcego wojska. Odejd ju std odezwa si namiestnik. Jeste tu cudzoziemcem bez broni, nie musisz walczy za co, w co nie wierzysz. Eliasz nie poruszy si. Oni nadejd powiedzia dowdca. To dla ciebie niespodzianka, ale my jestemy przygotowani. Mimo to Eliasz pozosta. Wpatrywali si w horyzont, ale nie byo wida tumanw kurzu. Wojsko asyryjskie stao bez ruchu. onierze z pierwszej linii mocno trzymali wcznie skierowane ku wrogom, ucznicy napili ciciwy, aby wypuci strzay na rozkaz dowdcy. Niektrzy wojownicy, by nie zwiotczay im minie, wymachiwali w powietrzu mieczami. Wszystko gotowe powtrzy dowdca. Wkrtce zaatakuj. Eliasz wyczu eufori w jego gosie. Pewnie niecierpliwie wyczekiwa chwili, gdy bitwa si rozpocznie. Pragn walczy i wykaza si swoj odwag. Z pewnoci widzia ju oczyma wyobrani asyryjskich onierzy, bysk mieczy, krzyk, zamt i siebie stawianego za wzr mstwa przez fenickich kapanw. Namiestnik przerwa jego myli. Nie daj znaku ycia. Eliasz przypomnia sobie, o co prosi Pana aby wstrzyma soce na niebie, jak to uczyni kiedy dla Jozuego. Prbowa rozmawia ze swym anioem, ale nie usysza jego gosu. Wcznicy powoli opuszczali bro, ucznicy zwalniali ciciwy, a inni wtykali miecze do pochew. Byo poudnie i soce prayo niemiosiernie. Wojownicy osabli z gorca, lecz oddzia sta gotowy do boju a do wieczora. Dopiero gdy zaszo soce onierze wrcili do Akbaru. Wygldali na rozczarowanych tym, e przeyli jeszcze jeden dzie. Eliasz pozosta w dolinie. Szed bez celu przed siebie, a nagle ujrza wiato. Zjawi si przed nim anio Pana. Bg wysucha twej proby rzek anio. I wejrza na niepokj twej duszy. Eliasz zwrci si ku niebiosom i dzikowa za bogosawiestwo. Pan jest rdem chway i mocy. To On wstrzyma asyryjskie wojsko. Nie odpar anio. Powiedziae, e wybr powinien nalee do Niego. Ale On dokona wyboru zamiast ciebie.

 Odchodzimy std powiedzia do kobiety i jej syna. Nie chc nigdzie i odezwa si chopiec. Jestem dumny z onierzy Akbaru. Matka kazaa mu zebra swoje rzeczy: We tylko to, co zdoasz unie. Zapomniaa matko, e jestemy biedni i niewiele mam. Eliasz poszed do swej izby i rozejrza dookoa, jakby pierwszy, a zarazem ostatni raz. Potem zszed na d i przyglda si jak wdowa pakuje swoje pdzelki i tusze. Dzikuj za to, e chcesz mnie zabra ze sob odezwaa si. Gdy wychodziam za m, miaam niespena pitnacie lat i nic nie wiedziaam o yciu. Nasze rodziny obmyliy wszystko, a mnie od dziecka przygotowywano na t okazj, uczono jak by pomocn mowi w kadej sytuacji. Kochaa go? Nauczyam tego moje serce. Skoro nie miaam wyboru, przekonaam sam siebie, e to bya najlepsza droga. Kiedy straciam ma, pogodziam si z dniami i nocami, ktre mijay podobne jedne do drugich, i prosiam bogw Pitej Gry wtedy jeszcze w nich wierzyam by mnie zabrali, gdy syn rozpocznie samodzielne ycie. Wtedy zjawie si ty. Ju ci to mwiam i pragn teraz powtrzy od tamtej chwili zaczam dostrzega pikno doliny, ciemny zarys gr, odcinajcy si na tle nieba, ksiyc zmieniajcy si po to, by mogo rosn zboe. Przez wiele nocy, gdy ty spae, spacerowaam po Akbarze, suchaam paczu nowo narodzonych dzieci, pieni mczyzn, ktrzy pili wino po pracy, mocnych krokw stray na murach. Ile razy przedtem widziaam ten obraz i nie dostrzegaam jego pikna? Ile razy patrzyam w niebo i nie widziaam jak jest gbokie? Ile razy syszaam gosy Akbaru wok mnie i nie rozumiaam, e s czci mojego istnienia? Odzyskaam znw nieodpart ch do ycia. Polecie mi pozna litery z Byblos i zrobiam to. Na pocztku chciaam jedynie ci zadowoli, ale pochono mnie bez reszty to, co robiam i odkryam, e moje ycie bdzie miao taki sens, jaki ja sama mu nadam. Eliasz pogadzi j po gowie. Nigdy wczeniej tego nie zrobi. Dlaczego nie byo tak zawsze? zapytaa. Baem si. Ale dzi, gdy czekaem na bitw i suchaem sw namiestnika, pomylaem o tobie. Gdy zaczyna si dzia nieuniknione, strach znika, staje si bezsensowny. Zostaje nam wtedy tylko nadzieja, e podjlimy waciw decyzj. Jestem gotowa odezwaa si. Wracamy do Izraela. Pan powiedzia mi, co mam robi i tak zrobi. Jezabel bdzie odsunita od wadzy. Milczaa. Jak wszystkie kobiety fenickie dumna bya ze swej ksiniczki. Gdy dotr do Izraela postara si przekona mczyzn, ktry sta teraz u jej boku, aby zmieni zdanie. Bdzie to duga podr i nie spoczniemy dopty, dopki nie wypeni Jego woli

 odezwa si Eliasz, jakby czytajc w jej mylach. Twoja mio bdzie mi oparciem i w chwilach zmczenia po walce w imi Pana, bd mg wytchn w twych ramionach. Nadszed chopiec z maym tobokiem na ramieniu. Eliasz wzi go od niego i zwrci si do kobiety: Ju czas. Gdy bdziesz sza ulicami Akbaru, zapamitaj kady dom, kady odgos, bo ju nigdy nie zobaczysz swego miasta. Tu si urodziam odpara. Akbar na zawsze pozostanie w mym sercu. Chopiec sucha uwanie i obieca sobie, e nigdy nie zapomni sw matki. Jeli kiedy dane mu bdzie wrci, spojrzy na to miasto, jakby patrzy w jej twarz.

Byo ju ciemno, gdy kapan dotar do podna Pitej Gry. W prawym rku trzyma kij, a w lewym zawinitko. Wyj ze wity olej, posmarowa nim czoo i nadgarstki. Potem wyrysowa kijem na piasku byka i panter symbole Boga Burzy i Wielkiej Bogini. Odprawi rytualne mody i wycign ramiona ku niebu, by przyj boskie objawienie. Bogowie milczeli. Powiedzieli ju wszystko, co chcieli, by zostao powiedziane, teraz dali jedynie dopenienia rytuaw. Prorocy zniknli z powierzchni ziemi z wyjtkiem Izraela, kraju zacofanego, zabobonnego, gdzie wci wierzono, e ludzie mog porozumiewa si ze stwrcami Wszechwiata. Przypomnia sobie, e dwa pokolenia wstecz, Tyr i Sydon prowadziy handel z krlem Jerozolimy, zwanym Salomonem. Budowa on wielk wityni i pragn j przyozdobi wszystkim, co w wiecie najpikniejsze. Dlatego kaza kupi cedry w Fenicji, ktr nazywano Libanem. Krl Tyru wysa zamwione drewno i otrzyma w zamian dwadziecia miast galilejskich, a poniewa nie przypady mu do gustu, Salomon pomg mu wybudowa pierwsze statki i dzi Fenicja ma najwiksz flot handlow wiata. W tamtym czasie Izrael by potnym pastwem, cho czczono tam jednego tylko boga, ktrego imienia nawet nie znano, wic nazywano Panem". Sydoskiej ksiniczce udao si nawrci Salomona na prawdziw wiar i wznis on otarz bogom Pitej Gry. Izraelici twierdzili, e Pan" ukara najmdrszego z ich krlw i sprawi, e na skutek wojen zosta odsunity od wadzy. Jego syn, Jeroboam, trwa przy kulcie zapocztkowanym przez ojca. Nakaza odla dwa cielce ze zota i lud Izraela oddawa im cze. Wtedy na scen wkroczyli prorocy i wypowiedzieli wadcy bezlitosn walk. Jezabel miaa racj: by zachowa prawdziw wiar naleao zgadzi prorokw. Cho bya agodn kobiet, wychowan w duchu tolerancji i odrazy dla wojen, wiedziaa e czasem jedynym rozwizaniem jest przemoc. I e bogowie, ktrym suy, wybacz krew, ktra plami jej donie. Wkrtce i moje donie splami krew zwrci si kapan do stojcej przed nim milczcej gry. Tak jak prorocy s przeklestwem dla Izraela, tak dla Fenicji jest nim pismo. Moe ono, tak samo jak prorocy, sta si przyczyn za, dlatego trzeba zniszczy i pismo i prorokw, pki to jeszcze moliwe. Bg Czasu nie moe nas teraz opuci. By zaniepokojony wydarzeniami tego ranka obce wojska nie zaatakoway. Bg Czasu ju kiedy odwrci si od Fenicji, bo obrazi si na jej mieszkacw. Zgas wtedy ogie w lampach, owce i krowy porzuciy swoje potomstwo, pszenica i jczmie nie dojrzay i pozostay zielone. Bg Soca wysa na poszukiwanie Boga Czasu wane osobistoci ora i Boga Burzy, niestety, na nic to si zdao. W kocu Wielka Bogini posaa pszczo, ktra znalaza go picego w lesie i udlia. Obudzi si rozsierdzony i zacz niszczy wszystko wok. Trzeba byo go pojma, wypleni nienawi drzemic w jego duszy i dopiero wtedy nasta dawny porzdek. Gdyby teraz znw ich opuci, nie doszoby do bitwy. Asyryjczycy zostaliby na

zawsze u wejcia do doliny, a Akbar istniaby nadal. Modlitwa przemienia lk w odwag powiedzia do siebie. Dlatego jestem tutaj, bo nie mog si waha w chwili walki. Musz wykaza wojownikom Akbaru, e broni miasta z jakiego powodu i e tym powodem nie jest ani studnia, ani rynek, ani paac namiestnika, lecz walka z asyryjskim wojskiem, bo kto musi da przykad. Zwycistwo Asyryjczykw na zawsze pooy kres zagroeniu, jakie niesie alfabet. Wprawdzie zdobywcy narzuc swj jzyk i obyczaje, ale czci bd tych samych bogw Pitej Gry, a to jest najwaniejsze. Z czasem nasi eglarze roznios po wiecie wie o czynach naszych wojownikw. Kapani wspomina bd ich imiona i dzie, w ktrym Akbar podj prb obrony miasta przed asyryjsk inwazj. Skrybowie wymaluj na papirusie egipskie znaki, a zapisy z Byblos zgin na zawsze. wite teksty pozostan w posiadaniu tych jedynie, ktrzy urodzili si, by je zgbia. Przysze pokolenia bd naladoway to, co my stworzylimy i zbudujemy lepszy wiat. Lecz dzisiaj cign dalej musimy przegra t bitw. Bdziemy walczy dzielnie, ale nasze pooenie jest gorsze i umrzemy okryci chwa. Kapan wsucha si w odgosy nocy i poj, e ma racj. Ta cisza zapowiadaa decydujc bitw, ale mieszkacy Akbaru bdnie j tumaczyli opucili wcznie i witowali, miast czuwa. Nie dostrzegali znakw przyrody zwierzta milkn, gdy zblia si niebezpieczestwo. Niechaj wypeni si boskie zamysy. Niechaj niebiosa nie spadn na Ziemi, bo zrobilimy wszystko co trzeba i bylimy posuszni tradycji dokoczy.

Eliasz, kobieta i chopiec szli na zachd, w stron Izraela, omijajc obz Asyryjczykw, ktry znajdowa si na poudniu. Ksiyc w peni uatwia wdrwk, ale na skaach i kamieniach w dolinie kady si zowrogie cienie. Pord ciemnoci zjawi si anio Pana z ognistym mieczem w prawej doni. Dokd idziesz? zapyta. Do Izraela odpar Eliasz. Czy wezwa ci Pan? Wiem ju jakiego cudu Bg ode mnie oczekuje, a teraz wiem, gdzie mam go dokona. Czy Pan ci wezwa? zapyta znw anio. Eliasz milcza. Czy Pan ci wezwa? zapyta po raz trzeci anio. Nie. Wr zatem tam, skd wyszede, bowiem nie wypenie jeszcze swego przeznaczenia. Pan jeszcze ci nie wezwa. Pozwl przynajmniej, aby oni odeszli, nic tu po nich baga Eliasz. Ale anioa ju nie byo. Eliasz rzuci na ziemi toboek, usiad na rodku drogi i gorzko zapaka. Co si stao? zapytali kobieta i chopiec, ktrzy niczego nie widzieli. Wracamy odpowiedzia. Pan tego chce. Nie mg znw zasn. Obudzi si w rodku nocy. Wyczu, e co wisiao w powietrzu jaki zowrogi wiatr wia ulicami, siejc strach i niepokj. W mioci do jednej kobiety odkryem mio do wszystkich stworze modli si w duchu. Potrzebuj jej. Wiem, e Pan nie zapomni, e jestem tylko narzdziem w jego rkach, by moe najsabszym, jakie wybra. Panie, pom mi, bo pragn wytchnienia pord bitew". Przypomnia sobie sowa namiestnika o bezuytecznoci strachu. Mimo to nie zdoa przywoa snu. Potrzebuj energii i spokoju, zelij mi wytchnienie, jeli to moliwe". Zamierza przywoa swego anioa, by cho troch z nim porozmawia, ale mg usysze co, czego sysze nie chcia i zaniecha tego pomysu. Aby si odpry, zszed do gwnej izby. Z przygotowanych przez kobiet do ucieczki tobokw nie zostay jeszcze wyjte rzeczy. Zapragn pj do niej. Wspomnia na sowa Pana wypowiedziane do Mojesza przed bitw: Mczyzna, ktry pokocha kobiet, a jeszcze jej nie sprowadzi do siebie, niech wraca do domu, bo mgby zgin na wojnie, a kto inny by j sprowadzi do siebie. Dotd ze sob nie wspyli. Ale ta noc bya wyczerpujca i nie by to waciwy czas po temu.

Postanowi rozpakowa toboki i poukada wszystko na swoim miejscu. Zauway, e oprcz niewielu sztuk odzienia jakie miaa, zabraa ze sob narzdzia do pisania liter z Byblos. Wzi do rki rylec, zmoczy ma glinian tabliczk i zacz kreli litery. Nauczy si pisa, przygldajc si kobiecie przy pracy. Jakie to proste i genialne", pomyla, starajc si wypeni czas. Wiele razy sucha komentarzy kobiet przy studni: Grecy wykradli nasz najwaniejszy wynalazek". Eliasz wiedzia, e nie byo to tak. Adaptacja, ktrej dokonali, doczajc samogoski, zmienia alfabet w system, ktry mg by uywany przez ludzi wszystkich narodw. Poza tym kolekcj pergaminowych zwojw nazwali bibla, na cze miasta, gdzie dokonano wynalazku. Greckie ksigi pisane byy na skrze zwierzt. Eliasz uwaa, e to zbyt nietrway sposb, by przechowywa sowa, bowiem skra nie jest tak odporna jak gliniane tabliczki i moe by z atwoci skradziona. Papirusy za dr si po jakim czasie uywania i niszczy je woda. Zwoje i papirusy nie przetrwaj, jedynie gliniane tabliczki pozostan na zawsze", pomyla. Jeli Akbar przetrwa, doradzi namiestnikowi, by rozkaza spisa ca histori kraju i umieci gliniane tabliczki w specjalnej sali, tak aby mogy suy przyszym pokoleniom. Tym sposobem, gdyby kiedy feniccy kapani, ktrzy przechowuj w pamici histori swego ludu, zostali zdziesitkowani, czyny wojownikw i poetw nie poszyby w zapomnienie. Zabawia si jeszcze przez chwil rysujc litery w odwrotnym porzdku i tworzc nowe wyrazy. Zachwyci go rezultat. Poczu, e napicie mino i wrci do ka. Jaki czas po tym zbudzi go huk, drzwi do jego pokoju runy na ziemi. To nie sen. Ani nie walczce zastpy Pana". Cienie wyaniay si zewszd, krzyczc obkaczo w jzyku, ktrego nie rozumia. Asyryjczycy". Inne drzwi wypady z oskotem, ciany waliy si pod naporem silnych uderze topora, krzyki najedcw mieszay si z dobiegajcymi od strony placu woaniami o pomoc. Chcia wsta, ale jeden z cieni powali go na ziemi. Guchy omot wstrzsn dolnym pitrem. Ogie pomyla Eliasz. Podpalili dom". Ej, ty wykrzykn kto po fenicku. Ty jeste tu przywdc. Schowae si jak tchrz w domu niewiasty. Spojrza w twarz mwicego. Pomienie rozwietlay izb i mg si przyjrze mczynie: mia dug brod i wojskowy mundur. Nie byo wtpliwoci Asyryjczycy wtargnli do miasta. Zaatakowalicie noc? spyta zdezorientowany. Ale mczyzna nie odpowiedzia. Eliasz widzia blask obnaonych mieczy. Jeden z

wojownikw zrani go w prawe rami. Zamkn oczy. W uamku sekundy sceny z caego ycia przemkny mu pod powiekami. Znw bawi si na ulicach rodzinnego miasta, po raz pierwszy udawa si w podr do Jerozolimy, czu zapach drewna citego w stolarskim warsztacie, na nowo zachwyca si bezkresem morza i strojami, jakie noszono w bogatych miastach wybrzea. Widzia siebie wdrujcego po grach i dolinach Ziemi Obiecanej, wspomina, e gdy pozna Jezabel, zdawaa si by ma dziewczynk, oczarowujc wszystkich wok. Jeszcze raz by wiadkiem rzezi prorokw, ponownie usysza gos Pana, ktry posya go na pustyni. Znw ujrza oczy niewiasty, czekajcej na niego u bram Sarepty, ktr jej mieszkacy zwali Akbarem, i poj, e pokocha j od pierwszego wejrzenia. Raz jeszcze wspi si na Pit Gr, wskrzesi dziecko i zosta przyjty przez lud jako mdrzec i sdzia. Patrzy w niebo, na ktrym szybko zmieniay si konstelacje, zachwyci go ksiyc, ktry pokazywa rwnoczenie swe cztery fazy, poczu chd i ciepo, jesie i wiosn, dotyk deszczu i bysk pioruna. Chmury znw przesuway si w milionach rnych form, rzeki po raz wtry toczyy swe wody tymi samymi korytami. Jeszcze raz przey dzie, w ktrym zobaczy pierwszy namiot asyryjski w dolinie, potem drugi, nastpne, cae ich mnstwo, widzia anioy przychodzce i odchodzce, miecz ognisty na drodze do Izraela, bezsenno, rysunki na tabliczkach i... wrci do teraniejszoci. Zaniepokoi si, co dzieje si na dole. Musia za wszelk cen ocali wdow i jej syna. Ogie! krzycza do wrogw. Dom zaczyna si pali! Nie ba si. Jego myli zaprztaa jedynie kobieta i jej syn. Kto przycisn mu gow do ziemi, poczu jej smak w ustach. Ucaowa ziemi, powiedzia jak bardzo j kocha i e uczyni co tylko byo w jego mocy, aby unikn wojny. Chcia uwolni si od napastnikw, ale kto trzyma nog na jego szyi. Na pewno ucieka pomyla. Nie uczyniliby nic zego bezbronnej kobiecie". Gboki spokj zapanowa w jego sercu. Moe Pan poj, e nie on jest waciwym czowiekiem i znalaz innego proroka, by wyzwoli Izrael od grzechu. mier w kocu nadesza, taka jakiej oczekiwa, mczeska. Przyj swe przeznaczenie i czeka na miertelny cios. Mijay sekundy. Nadal sysza krzyki, krew broczya z rany, lecz cios nie pad. Bagam, zabijcie mnie jak najszybciej! krzykn, pewien e przynajmniej jeden z nich mwi jego jzykiem. Nikt nie zwrci uwagi na jego sowa. Krzyczeli jeden przez drugiego, jakby chcieli wyjani jak pomyk. Zaczli go kopa i Eliasz poczu, e znowu chce y. To wywoao w nim panik. Jak mog chcie y pomyla zrozpaczony skoro nie mog wyj std cao?" Jednak nic si nie dziao. wiat zdawa si wiecznie w tej mieszaninie krzykw, haasu i kurzu. By moe Pan sprawi to, co kiedy uczyni dla Jozuego zatrzyma czas pord bitwy. Wtedy dopiero dobiegy go z dou jki kobiety. Nadludzkim wysikiem zdoa

odepchn jednego ze stranikw i wsta, ale zaraz powalili go z powrotem na ziemi. Jaki onierz kopn go w gow i Eliasz zemdla. Po kilku minutach odzyska przytomno. Asyryjczycy wywlekli go na ulic. Jeszcze oszoomiony podnis gow: wszystkie okoliczne domy pony. W tym domu tkwi uwiziona, bezbronna i niewinna kobieta! Ratujcie j! Wszdzie krzyki, bieganina, zamt. Prbowa podnie si, ale znw go powalono na ziemi. Panie, moesz ze mn uczyni, co zechcesz, bowiem oddaem i ycie i mier za Twoj spraw modli si. Bagam jednak, by ocali t kobiet, ktra mnie przygarna!" Kto szarpn go za ramiona. Popatrz zawoa po fenicku asyryjski oficer. Zasuye na to. Dwch stranikw postawio go na nogi i popchno w kierunku drzwi. Dom w okamgnieniu poeray pomienie, a ogie owietla wszystko wok. Sysza paczce dzieci, starcw bagajcych o lito, zrozpaczone kobiety szukajce swych dzieci. Nie sysza jedynie woania o pomoc tej, ktra daa mu schronienie. Co si dzieje? Tam w rodku jest kobieta z dzieckiem! Czemu to robicie? Ona chciaa ukry namiestnika Akbaru. Nie jestem namiestnikiem Akbaru! Popeniacie straszliw pomyk! Oficer asyryjski pchn go a na prg domu, jego sufit zawali si od ognia i na wp przywali kobiet. Eliasz widzia jedynie jej rk, ktr rozpaczliwie wzywaa pomocy. Bagaa, by nie pozwolono jej spon ywcem. Dlaczego darowalicie mi ycie, a jej nie oszczdzilicie tych mczarni? woa. Nie bj si, nie oszczdzimy i ciebie, ale chcemy, by cierpia najsrosze katusze. Nasz wdz zgin ukamienowany, odarty z czci i honoru, u wrt miasta. Przyby tu w poszukiwaniu ycia i zosta skazany na mier. Teraz ciebie spotka ten sam los. Eliasz rozpaczliwie walczy, by si wyrwa, ale stranicy prowadzili go ulicami Akbaru. W piekielnym skwarze poaru pot zalewa onierzom oczy. Niektrzy z nich byli wstrznici scenami, ktre ogldali. Eliasz szamota si i wykrzykiwa ku niebiosom, ale i Asyryjczycy i Pan pozostawali gusi na jego woania. Przywlekli go na plac. Wikszo budynkw pona, huk ognia miesza si z jkami mieszkacw. Jakie to szczcie, e istnieje mier". Ile razy myla o tym od tego dnia w stajni! Trupy akbarskich onierzy, wikszo bez mundurw, leay na ziemi. Widzia ludzi biegajcych tam i z powrotem jakby wiedzieli co maj robi, chocia wcale nie wiedzieli jak przeciwdziaa mierci i zniszczeniu. Dlaczego oni tak biegaj? zastanawia si. Czy nie widz, e miasto jest w rkach wroga i nie maj dokd uciec?" Wszystko zdarzyo si byskawicznie. Asyryjczycy wykorzystali sw ogromn przewag liczebn i udao im si oszczdzi swym onierzom

trudw bitwy. Wojownicy akbarscy zostali wybici niemal bez walki. Eliasza rzucono na kolana na rodku placu i zwizano mu rce. Nie sysza ju jkw kobiety, by moe skonaa szybko i nie cierpic tak, jakby cierpiaa, gdyby palia si ywcem. By moe Pan trzyma j ju w swych ramionach, tulc syna. Inna grupa onierzy asyryjskich przyprowadzia jeca o twarzy zmasakrowanej kopniakami. Mimo to rozpozna w nim dowdc. Niech yje Akbar! krzycza. Niech yje Fenicja i jej wojownicy, ktrzy walcz z wrogiem w wietle dnia! mier tchrzom, ktrzy atakuj pod oson nocy! Zaledwie dokoczy zdanie, gdy bysn miecz jednego z asyryjskich wodzw i gowa dowdcy potoczya si na ziemi. Teraz moja kolej powiedzia Eliasz sam do siebie. Odnajd j znw w raju i bdziemy spacerowa trzymajc si za rce". Wtedy podszed jaki mczyzna i zacz rozmawia z oficerami. By jednym z tych mieszkacw Akbaru, ktrzy byli na placu podczas obrad i sdu. Eliasz przypomnia sobie, e pomg mu kiedy rozwiza powany spr z ssiadem. Asyryjczycy wrzeszczeli coraz goniej i wskazywali na Eliasza. Mczyzna uklk, ucaowa stopy jednego z nich, wycign donie w kierunku Pitej Gry i zapaka niczym dziecko. Gniew Asyryjczykw jakby opada. To zdawao si nie mie koca: mczyzna paka i baga, pokazujc na Eliasza i na posiado namiestnika, a onierze nie dawali si przekona. W kocu zbliy si do niego oficer mwicy po fenicku. Nasz szpieg powiedzia, wskazujc na mczyzn twierdzi, e zasza pomyka. To on przekaza nam plany miasta i moemy da wiar jego sowom. Nie jeste tym, ktrego chcielimy zabi. Kopn go i Eliasz przewrci si na ziemi. Wic twierdzisz, e chcesz i do Izraela, by strci z tronu samozwacz ksiniczk. Czy to prawda? Eliasz milcza. Odpowiedz! zada oficer. Wtedy wrcisz do domu na czas i uratujesz tamt kobiet i jej syna. Tak, to prawda potwierdzi. Moe Pan go wysucha i pomoe mu ich ocali. Moglibymy zabra ci do Tyru i Sydonu jako jeca cign oficer. Ale przed nami jeszcze wiele bitew i byby dla nas tylko ciarem. Moglibymy zada za ciebie okupu, ale od kogo? Jeste obcy nawet we wasnym kraju. Oficer postawi nog na jego twarzy. Nie jeste nic wart. Jeste nikim i dla wrogw i dla przyjaci. Jeste jak to miasto nie warto nawet zostawia tu czci naszego wojska, aby nad nim panowa. Gdy podbijemy wybrzee, Akbar i tak bdzie nasz. Mam pytanie odezwa si Eliasz. Tylko jedno.

Oficer spojrza na niego podejrzliwie. Dlaczego zaatakowalicie noc? Czybycie nie wiedzieli, e wszystkie wojny prowadzi si za dnia? Nie zamalimy prawa. adna, tradycja tego nie zakazuje odpar oficer. Mielimy duo czasu na rozpoznanie terenu. Was za tak bardzo pochono przestrzeganie zwyczajw, e zapomnielicie o tym, i wiat si zmienia. Potem Asyryjczycy odeszli, a szpieg rozwiza Eliaszowi rce. Obiecaem sobie, e kiedy odpac za tw szlachetno i dotrzymaem sowa. Gdy Asyryjczycy wkroczyli do paacu, jeden ze sucych donis im, e ten, ktrego szukaj, schroni si w domu wdowy. W tym czasie namiestnikowi udao si uciec. Eliasz nie zwraca uwagi na jego sowa. Ogie poera wok wszystko, a jki nie ustaway. W tym pandemonium tylko jedna grupa ludzi zachowywaa dyscyplin Asyryjczycy wycofujcy si w milczeniu. Bitwa o Akbar zostaa zakoczona. Ona nie yje powtarza sobie. Nie chc tam i, bo ona ju nie yje. A moe jakim cudem ocalaa i bdzie mnie szuka?" Jego serce domagao si, by wsta i poszed do domu, gdzie mieszkali. Eliasz walczy sam ze sob. W tej chwili way na szali nie tylko mio kobiety lecz cae swoje ycie, wiar w Boe zamysy, przewiadczenie o swojej misji i to, e potrafi j speni. Rozejrza si wok w poszukiwaniu miecza, by skoczy ze sob, ale Asyryjczycy zabrali ca bro z Akbaru. Myla, czy nie rzuci si w pomienie, ale ba si blu. Przez chwil trwa w bezruchu. Przytomnia: mg ju oceni sytuacj, w ktrej si znajdowa. Kobieta i jej syn z pewnoci opucili ziemski pad i naleao ich pochowa zgodnie ze zwyczajami. Praca dla Pana, czy istnia czy nie, bya w tej chwili jego jedyn pociech. Po spenieniu religijnego obowizku, pogry si w rozpaczy i zwtpieniu. Zreszt, istniaa moliwo, e jeszcze yj. Nie mg wic tkwi tu bezczynnie. Nie chc widzie ich spalonych twarzy i skry odchodzcej od mini. Ich dusze ulatuj ju wolne do nieba". Lecz powlk si do domu, duszc si przesaniajcym mu drog dymem. Powoli rozeznawa si w sytuacji miasta. Mimo e wrg si wycofa, panika rosa w zatrwaajcy sposb. Ludzie bkali si bez celu, paczc i modlc si do bogw za swych zmarych. Rozejrza si za kim do pomocy, ale w pobliu by tylko jeden czowiek w gbokim szoku: patrzy przed siebie nieobecnym wzrokiem. Lepiej nie prosi nikogo o pomoc". Zna Akbar niemal tak dobrze jak swoje rodzinne miasto i cho miejsca, gdzie zwykle chodzi, byy nie do poznania, udao mu si nie straci orientacji. Wrzaski stay si wyraniejsze: ludzie pojli, e staa si tragedia i e trzeba jej zaradzi. Tu jest ranny! woa kto z oddali.

 Potrzebujemy wicej wody! Inaczej nie opanujemy ognia! krzycza inny. Pomocy! Mj m nie moe si wydosta spod gruzw! Dotar do miejsca, gdzie wiele miesicy temu udzielono mu, jak przyjacielowi, gociny. Niedaleko jego domu porodku ulicy siedziaa, odarta z ubrania do nagoci jaka staruszka. Eliasz chcia jej pomc, ale odepchna go: Ona tam umiera! krzyczaa. Id i zrb co! Zdejmij z niej t cian! I zacza histerycznie krzycze. Eliasz chwyci j za ramiona i odcign jak najdalej, bo zaguszaa jki kobiety. Wok byy tylko zgliszcza sufit i ciany domu zapady si i trudno mu byo si rozezna, gdzie j widzia po raz ostatni. Ogie ju dogasa, ale ar by nadal nieznony. Eliasz przedosta si przez gruzy na miejsce, gdzie kiedy bya jego izba. Mimo tego, co dziao si na zewntrz zdoa posysze jk. Jej jk. Instynktownie strzsn py z odzienia, jakby chcia poprawi swj wygld. Stara si zebra myli. Sysza trzask ognia, woanie o pomoc ludzi pogrzebanych ywcem, chcia krzycze, by zamilkli, bo musi dotrze do kobiety i jej syna. Po duszym czasie usysza jaki szmer skrobanie pod stopami. Uklk i zacz jak szalony rozgrzebywa rumowisko. Wydobywa ziemi, kamienie i drewno. W kocu natrafi rk na co ciepego bya to krew. Nie umieraj, prosz wyszepta. Zostaw te gruzy nade mn usysza jej gos. Nie chc, eby widzia moj twarz. Uratuj mego syna. Wci kopa, a gos powtrzy: Id poszuka ciaa mego syna. Zrb to, o co prosz. Eliasz spuci gow i cicho zapaka. Nie wiem, gdzie on jest. Prosz, nie odchod. Pragn, aby zostaa ze mn, aby mnie nauczya kocha, moje serce jest gotowe. Zanim si zjawie, przez wiele lat pragnam mierci. Musiaa mnie w kocu wysucha i przysza po mnie. Jkna. Eliasz tylko zagryz wargi. Kto dotkn jego ramienia. Przestraszony odwrci si i zobaczy chopca. Cay pokryty by pyem i sadz ale nie wyglda na rannego. Gdzie jest mama? zapyta. Jestem tutaj, synku odpowiedzia mu gos spod ruin. Jeste ranny? Chopiec zacz paka. Eliasz przytuli go do siebie. Paczesz, synku odezwa si sabncy gos. Nie rb tego. Twoj matk wiele kosztowao zrozumienie, e ycie ma sens, mam nadziej, e udao mi si ci to przekaza. Jak wyglda miasto, w ktrym si urodzie? Eliasz i chopiec milczeli, przytuleni do siebie. Dobrze skama Eliasz. Wielu onierzy zgino, ale Asyryjczycy ju si wycofali. Szukali namiestnika, aby pomci mier jednego ze swych wodzw.

Zamilk. Gos sab coraz bardziej: Powiedz mi, e moje miasto ocalao. Zrozumia, e moe odej w kadej chwili. Miasto jest nienaruszone. Twj syn rwnie ocala. A ty? Mnie nic si nie stao. Wiedzia, e tymi sowami wyzwala jej dusz i pozwala jej umrze w spokoju. Popro mego syna, by uklk wyszeptaa kobieta po chwili milczenia. Chc, aby mi przysig w imi Pana twego Boga. Co tylko chcesz. Wszystko czego chcesz. Pewnego dnia powiedziae mi, e Pan jest wszdzie, a ja w to uwierzyam. Powiedziae mi, e dusze nie id na szczyt Pitej Gry i te ci uwierzyam. Ale nie powiedziae mi, dokd id. Chc, ebycie mi przyrzekli, e nie bdziecie po mnie paka i e bdziecie si nawzajem o siebie troszczy a do chwili, gdy Pan pozwoli kademu z was i swoj drog. Teraz moja dusza poczy si ze wszystkim, co poznaam na tej ziemi: bd dolin, grami wok, miastem, ludmi chodzcymi po jego ulicach. Bd jego rannymi i ebrakami, wojownikami, kapanami, kupcami i szlachetnie urodzonymi. Bd ziemi, po ktrej stpasz, studni, ktra gasi pragnienie. Nie paczcie po mnie, bo nie ma powodu, abycie byli smutni. Bd teraz Akbarem, a to miasto jest pikne. Zapada cisza mierci, nawet wiatr ucich. Eliasz nie sysza ju krzykw dobiegajcych z ulicy ani trzasku ognia z ssiednich domw. Sysza jedynie t cisz, cisz niemal namacaln. Wtedy odsun chopca, rozdar swe szaty i, zwrciwszy si ku niebiosom, zacz woa pen piersi: Panie, Boe mj! Dla Ciebie opuciem Izrael i nie dane mi byo ofiarowa Ci mej krwi, tak jak to zrobili inni prorocy, ktrzy tam zostali. Przyjaciele nazwali mnie tchrzem, wrogowie za zdrajc. Dla Ciebie ywiem si jedynie tym, co przynosiy mi kruki i przeszedem pustyni idc do Sarepty, ktr jej mieszkacy zw Akbarem. Przez Ciebie wiedziony napotkaem niewiast, a me serce przez Ciebie natchnione nauczyo si j kocha. Jednak ani przez chwil nie zapomniaem o moim posaniu i kadego dnia byem gotw odej. Z piknego Akbaru zostay dzi tylko ruiny, a kobieta, ktr mi powierzye, spoczywa pod nimi. Gdzie zgrzeszyem, Panie? Kiedy oddaliem si od drogi, ktr dla mnie przeznaczye? Jelim Ci nie zadowoli, czemu mnie nie zabra z tego wiata, miast zasmuca tych, ktrzy mi pomogli i mnie ukochali? Nie pojmuj Twych zamysw. Nie dostrzegam sprawiedliwoci w Twych dzieach. Nie jestem w stanie znie cierpienia, ktre mi zgotowae. Odejd z mego ycia, bo ja te jestem tylko ruin, ogniem i pyem".

Pord ognia i zniszcze Eliasz dostrzeg wiato i zjawi si anio Paski. Po c przychodzisz? zapyta Eliasz. Czy nie widzisz, e jest ju za pno? Przybywam, aby powiedzie ci, e Pan raz jeszcze wysucha twej modlitwy i bdzie ci dane to, o co prosisz. Odtd nie usyszysz ju gosu swego anioa, ani ja nie przyjd, dopki nie wypeni si dni twojej prby. Eliasz wzi chopca za rk i ruszyli przed siebie bez celu. Dym, wczeniej rozwiewany przez wiatr, zasnuwa teraz ulice i nie sposb byo oddycha. Moe to sen pomyla. Moe to tylko koszmar". Skamae mojej matce odezwa si chopiec. Miasto jest zniszczone. Jakie to ma znaczenie? Skoro nie widziaa tego, co dziao si wok, dlaczego miaem nie pozwoli jej odej szczliwej? Ale ona ci uwierzya i dlatego powiedziaa, e jest Akbarem. Eliasz skaleczy stop o rozbite, porozrzucane wszdzie szka. Bl uwiadomi mu, e to nie sen, e wszystko wok byo przeraajc rzeczywistoci. Zdoali dotrze do placu, gdzie kiedy to byo? zbierali si mieszkacy i gdzie pomaga im rozstrzyga spory. Niebo byo zote od uny poaru. Nie chc, aby moja mama bya tym, co widz. Okamae j powtarza syn wdowy. Chopiec dotrzyma przysigi i adna za nie spyna po jego twarzy. Co mam robi?" pyta Eliasz sam siebie. Jego stopa krwawia, wic postanowi myle tylko o tym blu, on mg go uchroni przed rozpacz. Obejrza cicie zadane mu mieczem przez Asyryjczyka. Rana nie bya tak gboka jak si wydawao. Usiad z chopcem w tym samym miejscu, w ktrym zosta zwizany przez wroga i uwolniony przez zdrajc. Zauway, e ludzie przestali biega, snuli si teraz z miejsca na miejsce pord dymu, kurzu i zgliszcz, niczym ywe trupy. Wygldali jak dusze zapomniane przez niebo, skazane na wieczn ziemsk tuaczk. Wszystko pozbawione byo sensu. Niektrzy jeszcze prbowali co robi: sysza gosy kobiet, sprzeczne rozkazy onierzy, ktrzy zdoali przey zagad. Ale byo ich niewielu i ich wysiki spezay na niczym. Kapan powiedzia kiedy, e wiat jest zbiorowym snem bogw. A jeli w gruncie rzeczy mia racj? Mgby teraz pomc bogom zbudzi si z tego koszmaru i upi ich ponownie, by wynili przyjemniejszy sen. Kiedy Eliasza nkay nocne zmory, zawsze si budzi i ponownie zasypia, dlaczego nie mogliby tak zrobi stwrcy wszechwiata? Stpa po trupach. adnego z nich nie zaprztay ju podatki, ani Asyryjczycy rozoeni obozem w dolinie, ani obrzdy religijne czy ycie jakiego zabkanego proroka, ktry moe kiedy zamieni z nimi sowo. Nie mog tu zosta na zawsze. Ten chopiec jest dziedzictwem, ktre mi pozostawia i bd go godzien, choby miao to by moje ostatnie zadanie na tej ziemi".

Podnis si z wysikiem, wzi chopca za rk i poszli dalej. Niektrzy rabowali zburzone sklepy i skady. Po raz pierwszy zareagowa na to, co si dziao, proszc, by tego nie robili. Ale ludzie odpychali go, mwic: Jemy resztki tego, co namiestnik dotd sam poera. Daj nam spokj. Eliaszowi brako si na utarczki, wyprowadzi chopca za miasto i ruszyli przez dolin. Anioy ze swymi ognistymi mieczami nie pojawiy si wicej. Jest penia. Jasnej powiaty ksiyca nie przymieway tu dymy poncego miasta. Kilka godzin wczeniej, gdy prbowa opuci miasto, by dotrze do Jerozolimy, bez trudu znalaz drog. Asyryjczycy rwnie. Chopiec nadepn na czyje ciao i krzykn przeraony. By to kapan. Mia odrbane rce i nogi, ale y jeszcze. Lea patrzc na szczyt Pitej Gry. Jak widzisz, bogowie feniccy zwyciyli niebiask bitw mwi z trudem, ale gosem spokojnym. Krew spywaa mu z ust. Pozwl mi skrci twe cierpienie powiedzia Eliasz. Bl jest niczym wobec radoci ze spenionego obowizku. Czyby twym obowizkiem byo zniszczenie miasta ludzi sprawiedliwych? Miasto nigdy nie umiera umieraj tylko jego mieszkacy i idee, ktrym byli wierni. Pewnego dnia inni ludzie przybd do Akbaru, bd pi jego wod, a jego kamie wgielny bdzie polerowany i czczony przez nowych kapanw. Odejd std, mj bl wkrtce minie, ale twoja rozpacz trwa bdzie do koca twych dni. Okaleczone ciao oddychao z trudem i Eliasz odszed. Wtem otoczya go grupa ludzi: mczyzn, kobiet i dzieci. To ty! krzyczeli. To ty zhabie sw ziemi i sprowadzie przeklestwo na nasze miasto! Niechaj bogowie wejrz na to! Niech wiedz kto jest winowajc! Mczyni popychali go, i szarpali za ramiona. Chopiec wyrwa mu si i gdzie przepad. Ludzie bili Eliasza gdzie popado, ale on myla jedynie o synu wdowy. Nawet nie zdoa utrzyma go przy sobie. Napa nie trwaa dugo, by moe ludzie zmczeni ju byli przemoc. Eliasz upad na ziemi. Odejd std! zawoa kto. Odpacie nienawici za nasz mio! Akbarczycy odeszli. Nie mia si, by si podnie. Zdoa otrzsn si ze wstydu, ale nie by ju tym samym czowiekiem. Nie pragn ani ycia ani mierci. Nie chcia ju niczego nie byo w nim ani mioci, ani nienawici, ani wiary. Obudzi go czyj dotyk na twarzy. Wok panowaa jeszcze noc, ksiyc zaszed. Obiecaem mamie, e bd si o ciebie troszczy odezwa si chopiec. Ale nie wiem, co mam robi.

 Wr do miasta. S tam dobrzy ludzie i kto ci przygarnie. Jeste ranny. Musz opatrzy twoje rami. By moe zjawi si anio i powie mi, co robi. Jeste gupi i niczego nie rozumiesz! krzykn Eliasz. Anioowie nie wrc wicej, bo jestemy tylko zwykymi ludmi, a zwykli ludzie cierpi i gdy zdarzaj si tragedie musz sobie radzi sami! Odetchn gboko, starajc si uspokoi, nie warto byo krzycze. Jak tu trafie? Nigdzie nie odszedem. Wic bye wiadkiem mojej haby. Widziae, e nie mam czego szuka w Akbarze. Powiedziae mi kiedy, e wszystkie bitwy czemu su, nawet te przegrane. Eliasz przypomnia sobie wczorajsz wypraw do studni. Zdawao si, e od tamtej chwili miny cae lata i mia ochot powiedzie chopcu, e pikne sowa nic nie znacz w obliczu cierpienia, ale postanowi go nie przeraa. Jak zdoae uj cao z poaru? Dziecko spucio gow. Nie spaem. Czuwaem, eby sprawdzi, czy pjdziesz w nocy do mamy. Widziaem jak weszli pierwsi onierze. Eliasz podnis si i poszed poszuka skay u podna Pitej Gry, spod ktrej pewnego popoudnia oglda razem z kobiet zachd soca. Nie powinienem tam i myla. Moja rozpacz bdzie jeszcze wiksza". Ale jaka sia popychaa go w tamt stron. Gdy dotar do celu, gorzko zapaka. Miejsce to miao, jak Akbar, swj kamie, ale tylko on widzia w nim co specjalnego, inni nie bd go dotyka z czci, adne inne pary nie odkryj przy nim sensu mioci. Wzi chopca w ramiona i zapad w sen.

 Jestem godny i chce mi si pi powiedzia, obudziwszy si syn wdowy do Eliasza. Moemy i do pasterzy, ktrzy gdzie tu niedaleko mieszkaj. Chyba nic im si nie stao, bo nie s Akbarczykami. Musimy odbudowa miasto. Moja mama powiedziaa, e jest Akbarem. Jakie miasto? Nie byo ju paacu, ani targu, ani murw. Ludzie uczciwi zaczli kra, a modzi onierze zostali zmasakrowani. Anioowie nie wrc wicej ale to byo najmniejsze zmartwienie. Sdzisz, e zniszczenie, bl, mier wczorajszej nocy miay jakie znaczenie? Sdzisz, e trzeba unicestwi tysice ludzkich istnie, aby kogo czego nauczy? Chopiec popatrzy na niego z przeraeniem. Zapomnij o tym, co przed chwil powiedziaem rzek Eliasz. Chodmy poszuka pasterzy. I odbudowa miasto obstawa przy swoim syn wdowy. Eliasz milcza. Wiedzia, e ju nie zdoa odzyska swego autorytetu u mieszkacw, ktrzy obwiniali go o sprowadzenie nieszczcia. Namiestnik uciek, dowdca zosta zabity, Tyr i Sydon przypuszczalnie wkrtce dostan si pod obce panowanie. By moe kobieta miaa racj bogowie wci si zmieniaj, a tym razem odszed Pan. Kiedy tam wrcimy? zapyta znowu chopiec. Eliasz chwyci go za ramiona i zacz nim mocno potrzsa. Popatrz za siebie! Nie jeste lepym anioem lecz dzieciakiem, ktry chcia podglda matk. I co widzisz? Widzisz te wznoszce si supy dymu? Czy wiesz, co to znaczy? Przesta, to boli! Chc std i! Eliasz zatrzyma si przeraony sam sob, nigdy dotd tak si nie zachowywa. Chopiec wyrwa si i zacz biec w stron miasta. Dogoni go i uklk u jego stp. Przebacz mi. Nie wiem, co robi. Dziecko szlochao, ale zy nie pyny mu po twarzy. Eliasz usiad przy nim, czekajc a si uspokoi. Nie odchod poprosi. Gdy twoja matka egnaa si z nami, obiecaem jej e zostan z tob a do chwili, gdy bdziesz mg sam i wasn drog. Przysigae rwnie, e miasto ocalao. A ona powiedziaa... Nie musisz mi powtarza. Jestem zagubiony pord moich win. Pozwl mi si odnale. Przebacz, nie chciaem ci skrzywdzi. Chopiec obj go, ale zy nie pyny mu z oczu. Dotarli do domu w dolinie. Bawio si przed nim dwoje dzieci, a jaka kobieta staa w drzwiach. Stado byo w zagrodzie, co znaczyo, e pasterz nie wyszed tego ranka w

gry. Kobieta patrzya przestraszona na zbliajcego si mczyzn i chopca. Chciaa odegna ich natychmiast, ale tradycja i bogowie nakazywali uszanowa prawo gocinnoci. Gdyby nie daa im teraz schronienia, podobne nieszczcie mogo spotka jej dzieci w przyszoci. Nie mam pienidzy rzeka. Ale mog wam da troch wody i co do zjedzenia. Usiedli na maej werandzie zadaszonej som. Kobieta przyniosa suszone owoce i dzban z wod. Jedli w milczeniu, dowiadczajc po raz pierwszy od minionej nocy nieco zwykej codziennoci. Dzieci przestraszone wygldem przybyszw schoway si w domu. Skoczywszy posiek, Eliasz spyta o pasterza. Wkrtce powinien nadej odpowiedziaa. Syszelimy wielk wrzaw i kto nad ranem przynis wiadomo, e Akbar zosta zniszczony. M poszed zobaczy, co si stao. Znikna w sieni domu przywoana przez dzieci. Na nic si zda przekonywanie chopca pomyla Eliasz. Nie zostawi mnie w spokoju, dopki nie speni tego, o co prosi. Musz mu udowodni, e to niemoliwe wtedy sam si przekona". Suszone owoce i woda dokonay cudu i Eliasz poczu si znowu czci wiata. Jego myli wiroway, zastanawia si co robi. W jaki czas pniej nadszed pasterz. Z obaw przyjrza si mczynie i chopcu, lkajc si o bezpieczestwo swej rodziny. Ale wnet poj, co to za jedni. Pewnie jestecie uciekinierami z Akbaru odezwa si. Wanie stamtd wracam. I co si tam dzieje? zapyta syn wdowy. Miasto zostao zniszczone, a namiestnik uciek. Bogowie sprowadzili na wiat zamt. Stracilimy wszystko rzek Eliasz. Prosimy, eby przyj nas pod swj dach. Moja ona ju was przyja i nakarmia. Teraz musicie wyj naprzeciw nieuniknionemu. Nie wiem, co zrobi z chopcem. Potrzebna mi pomoc. Jasne, e wiesz. Jest mody, wyglda na roztropnego i ma energi. Ty za masz dowiadczenie czowieka, ktry zazna smaku zwycistwa i poraek. To doskonae poczenie, ktre moe ci pomc dotrze do mdroci. Mczyzna obejrza ran na ramieniu Eliasza i stwierdzi, e to nic gronego. Wszed do domu i zaraz wrci z jakimi zioami i kawakiem ptna. Chopiec chcia pomc mu opatrzy ran. Gdy pasterz powiedzia, e moe zrobi to sam, syn wdowy odpar, e obieca swej matce troszczy si o tego mczyzn.

Pasterz zamia si. Twj syn jest czowiekiem honoru. Nie jestem jego synem. A on te jest czowiekiem honoru. Odbuduje miasto, bo musi wskrzesi moj matk, tak jak to uczyni ze mn. Wtedy dopiero Eliasz zrozumia niepokoje chopca, lecz nim zdy co powiedzie pasterz zawoa do kobiety, e musi wyj. Lepiej nie traci czasu i od razu odbudowa ycie stwierdzi. Dugo potrwa, zanim wszystko wrci na swoje miejsce. Nigdy ju nie bdzie jak dawniej. Wygldasz mi na mdrego modzieca i rozumiesz wiele rzeczy, ktrych ja nie pojmuj. Ale natura nauczya mnie czego, czego nigdy nie zapomn: jedynie czowiek, ktry jak pasterz zaleny jest od upywu czasu i pr roku, potrafi przey nieuniknione. Troszczy si o swe stado, dba o kade stworzenie, jakby byo jedyne i niepowtarzalne, stara si pomaga matkom i ich potomstwu i nigdy nie oddala si od miejsc zasobnych w wod, aby zwierzta miay jej pod dostatkiem. Jednak bywa, e jaka owca, szczeglnie mu droga, ginie ukszona przez wa, poarta przez dzikie zwierz, czy spada w przepa. Nieuniknione zawsze nadchodzi. Eliasz spojrza w stron Akbaru i przypomnia sobie rozmow z anioem. Nieuniknione zawsze nadchodzi. Trzeba wiele dyscypliny i cierpliwoci, aby przez to przej doda pasterz. I nadziei. Gdy jej nie ma, nie wolno trwoni si, walczc z niemoliwym. Ale nie jest to sprawa nadziei na przyszo. Chodzi raczej o ponowne stworzenie przeszoci. Pasterz przesta si spieszy, serce przepeniaa mu lito dla siedzcych przed nim uciekinierw. Skoro jego rodzin omina tragedia, c go kosztowao przyj im z pomoc i tym samym podzikowa bogom za doznan ask. Poza tym sysza ju o izraelskim proroku, ktry wspi si na Pit Gr i nie spon od ognia niebieskiego. Wszystko wskazywao na to, e siedzia przed nim ten mczyzna. Jeli chcecie, moecie tu zosta jeszcze jeden dzie. Nie zrozumiaem tego, co mwie przed chwil o ponownym stwarzaniu przeszoci odezwa si Eliasz. Wiele razy widziaem przechodzcych tdy ludzi, szli do Tyru i Sydonu. Niektrzy z nich skaryli si, e nie potrafili nic osign w Akbarze i szli szuka lepszego losu. W kocu wracali. Nie zdoali odnale tego, czego szukali, bo nosili ze sob, prcz bagay, ciar minionych poraek. Czasem niektrzy wracali zdobywszy posad w rzdzie lub wyksztaciwszy swoje dzieci ale nie osignwszy niczego wicej. Bowiem przeszo spdzona w Akbarze napawaa ich obaw i brakowao im wiary w siebie, by podj ryzyko. Ale obok drzwi mego domu przechodzili te ludzie peni entuzjazmu. Wykorzystali kad chwil ycia w Akbarze i zebrali z wielkim trudem pienidze na wymarzon podr. Dla nich ycie byo pasmem zwycistw i takie bdzie zawsze. Oni te wracali, lecz peni cudownych opowieci. Udao im si zdoby wszystko, czego pragnli, bowiem nie ograniczao ich zgorzknienie minionych niepowodze.

Sowa pasterza trafiy Eliasza prosto w serce. Nie jest trudno odbudowa ycie, nie jest niemoliwe podniesienie Akbaru z ruin cign dalej pasterz. Wystarczy sobie uprzytomni, e mamy wci t sam si, co kiedy i e moemy si ni posuy tak, by przyniosa nam korzy. Mczyzna spojrza Eliaszowi w oczy. Jeli twoja przeszo ci nie zadowala, zapomnij teraz o niej. Wyobra sobie now histori swego ycia i uwierz w ni. Skoncentruj si jedynie na chwilach, w ktrych osigae to, czego pragne i ta sia pomoe ci zdoby to, czego chcesz. By czas, gdy chciaem by ciel, potem zapragnem by wysanym, by zbawi Izrael, prorokiem pomyla. Anioowie zstpowali z niebios i Pan mwi do mnie. A do chwili, gdy zrozumiaem, e Bg nie jest sprawiedliwy, a Jego zamysy pozostan dla mnie zawsze niepojte". Pasterz zawoa do kobiety, e dzi ju nie wyjdzie w kocu by ju pieszo w Akbarze i na myl o nowej wdrwce ogarno go znuenie. Dzikuj, e nas przyje odezwa si Eliasz. Nic mi nie ubdzie, gdy zatrzymam was na nocleg. Chopiec przerwa rozmow. Chcemy wrci do Akbaru. Poczekajcie do jutra. Teraz miasto rabuj mieszkacy i nie ma tam gdzie spa. Chopiec spuci wzrok, zagryz wargi i jeszcze raz wstrzyma zy. Pasterz wprowadzi ich do domu, uspokoi on i dzieci, i reszt dnia spdzi zabawiajc przybyszw rozmow o pogodzie.

Nastpnego dnia obudzili si wczenie rano, zjedli posiek przygotowany przez on pasterza i stanli przed drzwiami domu. Oby y dugo, a twoje stado oby wci roso odezwa si Eliasz. Zjadem tyle, ile potrzebowao moje ciao, a moja dusza poznaa to, czego dotd nie wiedziaem. Oby Bg nie zapomnia nigdy tego, co dla nas zrobilicie i oby wasze dzieci nie byy nigdy obcymi w obcej ziemi. Nie wiem, o jakim Bogu mwisz, wielu ich zamieszkuje Pit Gr odpowiedzia szorstko pasterz, ale zaraz zmieni ton. Pamitaj o rzeczach dobrych, ktrych dokonae. One dodadz ci odwagi. Niewiele ich byo i w adnej nie byo mojej zasugi. Nadszed wic czas, by zrobi co wicej. Moe mogem zapobiec inwazji. Pasterz zamia si. Choby by namiestnikiem Akbaru i tak nie zdoaby powstrzyma nieuniknionego. Moe namiestnik powinien by zaatakowa Asyryjczykw, gdy w dolinie bya ich zaledwie garstka albo ukada si, zanim wybucha wojna. Wszystko co mogo si zdarzy, lecz si nie zdarzyo, porwa wiatr i nie ma po tym ladu odpar pasterz. ycie skada si z naszych postaw. I s sprawy, do ktrych dowiadczenia zmuszaj nas bogowie. Niewane, jaki maj w tym cel i na nic si zdadz starania, by nas ominy. Dlaczego? Zapytaj o to izraelskiego proroka, ktry y w Akbarze. Pono on ma odpowied na wszystko. Pasterz skierowa si ku zagrodzie. Musz wyprowadzi moje owce na pastwisko powiedzia. Wczoraj nie wychodziy i dzi si niecierpliwi. Poegna ich skinieniem doni i ruszy ze swym stadem.

Mczyzna i dziecko szli dolin. Idziesz wolno odezwa si chopiec. Boisz si tego, co moe si zdarzy. Boj si tylko samego siebie odpar Eliasz. Nikt nie moe mi nic zrobi, bo nie mam ju serca. Bg, ktry mnie przywrci do ycia, wci yje. On moe wskrzesi moj matk, jeli ty to samo uczynisz z miastem. Zapomnij o tym Bogu. Jest daleko i nie dokona ju nigdy cudw, na ktre czekamy. Pasterz mia racj. Teraz musia odbudowa sw wasn przeszo i zapomnie, e pewnego dnia uwaa si za proroka, ktry mia wybawi Izrael, a nie udao mu si ocali nawet zwykego miasta. Ta myl napenia go osobliwym uczuciem euforii. Po raz pierwszy w swym yciu czu si wolny gotw dokona wszystkiego, co zamierzy i kiedy zapragnie. Wprawdzie nie usyszy wicej aniow, ale za to moe bez przeszkd wrci do Izraela, znw pracowa jako ciela, albo pojecha do Grecji, aby pozna nauki tamtejszych mdrcw, albo te popyn z fenickimi eglarzami ku krainom po drugiej stronie morza. Jednak najpierw musia si zemci. Powici najlepsze lata swojej modoci guchemu Bogowi, ktry wydawa mu polecenia i ukada bieg spraw po swojej myli. Nauczy si przyjmowa Jego decyzje i szanowa Jego zamysy. Ale w zamian za wierno zosta porzucony, jego oddanie pozostao niedocenione, a wysiki, by wypeni wol Najwyszego, zakoczyy si mierci jedynej kobiety, ktr kocha, w caym swoim yciu. Masz ca si wiata i gwiazd powiedzia w swym rodzinnym jzyku, aby chopiec nie zrozumia znaczenia sw. Dla Ciebie zniszczy miasto czy kraj, to tak jak dla nas zdepta owada. Zelij wic z niebios ogie i skocz raz na zawsze z moim yciem, bo inaczej powstan przeciwko Twemu dzieu. Na horyzoncie pojawi si Akbar. Eliasz chwyci chopca mocno za rk. Std a do rogatek miasta szed bd z zamknitymi oczami i chc aby mnie prowadzi poprosi. Jeli umr w drodze, zrb to, czego dae ode mnie odbuduj Akbar, nawet gdyby musia czeka, a wpierw do tego doroniesz i nauczysz si ci drewno i ciosa kamienie. Dziecko nic nie odpowiedziao. Eliasz zamkn oczy i pozwoli si prowadzi. Wsuchiwa si w szum wiatru i szmer swych krokw na piasku. Przypomnia sobie Mojesza. Kiedy ju wyzwoli i przeprowadzi lud wybrany przez pustyni, pokonawszy niezwyke trudnoci, Pan nie pozwoli mu wstpi do Kanaanu. Wtedy Mojesz powiedzia: Chciabym przej, by zobaczy t pikn ziemi za Jordanem... Pana jednak oburzya jego proba i rzek: Do, nie mw Mi o tym wicej! Podnie oczy na zachd, pnoc, poudnie, wschd i ogldaj krain na wasne oczy, bo tego Jordanu nie przejdziesz.

Tak oto Pan odpaci Mojeszowi za jego dugotrwae i karkoomne wysiki. Nie pozwoli mu dotkn stop Ziemi Obiecanej. Co by si stao, gdyby Mojesz nie posucha? Eliasz znw zwrci swe myli ku niebiosom. Panie mj, ta bitwa nie midzy Asyryjczykami i Fenicjanami si rozegraa, lecz midzy Tob a mn. Nie ostrzege mnie przed nasz osobliw wojn i jak zawsze zwyciye i sprawie, e wypenia si Twoja wola. Unicestwie kobiet, ktr kochaem i miasto, ktre mnie przygarno, gdy byem z dala od mej ojczyzny". Wiatr mocniej zaszumia mu w uszach. Eliasz poczu strach, ale nie przerywa. Nie mog przywrci jej z martwych, lecz mog odmieni bieg Twego dziea zniszczenia. Mojesz posucha Twojej woli i nie przeszed przez rzek. Ja jednak nie dam za wygran. Zabij mnie teraz, bo jeli pozwolisz mi dotrze do bram miasta, odbuduj to, co chciae zmie z oblicza ziemi. I opr si Twym zamysom". Zamilk. Wstrzyma oddech i czeka na mier. Wsuchiwa si jedynie w szmer krokw na piasku, nie chcia ju sysze gosu aniow ani grb z niebios. Jego serce byo wolne, nie drao ju przed tym, co mogo nadej. Ale w gbi duszy co go zaczo niepokoi tak jakby zapomnia o czym wanym. Po jakim czasie chopiec zatrzyma si. Jestemy na miejscu powiedzia. Eliasz otworzy oczy. Nie porazi go ogie niebieski, a przed nim leay zniszczone mury Akbaru. Popatrzy na chopca, ktry ciska jego do, jakby ba si, e mu ucieknie. Czy go kocha? Nie wiedzia. Jednak te rozwaania mg zostawi sobie na pniej, teraz mia do wykonania, pierwsze od wielu lat nie powierzone mu przez Boga, zadanie. Z miejsca, w ktrym stali, czu byo swd spalenizny. Drapiene ptaki kryy po niebie, czekajc tylko stosownej chwili, by rzuci si na trupy wartownikw rozkadajce si w socu. Eliasz podszed do jednego z zabitych onierzy i wzi jego miecz. W nocnym zamcie Asyryjczycy zapomnieli zabra bro znajdujc si poza miastem. Po co ci to? zapyta chopiec. Do obrony. Tam ju nie ma Asyryjczykw. Jeli nawet, lepiej mie to przy sobie. Musimy by gotowi na wszystko. Gos mu dra. Niepodobiestwem byo przewidzie, co si stanie w chwili, gdy min rozwalone mury, ale gotw by zabi kadego, kto powayby si go upokorzy. Zostaem zniszczony tak samo jak to miasto odezwa si do chopca. Ale tak samo jak to miasto, jeszcze nie wypeniem do koca swej misji. Dziecko umiechno si. Mwisz jak dawniej powiedzia. Nie daj si oszuka sowom. Dawniej moim celem byo zrzucenie Jezabel z tronu i oddanie Izraela Panu. Teraz jednak, skoro On o nas zapomnia, i my winnimy zapomnie o Nim. Moj misj jest wypenienie twej proby.

Chopiec spojrza na niego nieufnie. Bez Boga moja matka nie powrci z martwych. Eliasz pogadzi go po gowie. Tylko ciao twej matki odeszo. Ona jest zawsze z nami i tak jak powiedziaa jest Akbarem. Musimy pomc jej odzyska dawne pikno. Miasto byo niemale wyludnione. Starcy, kobiety i dzieci bkali si po ulicach, tak jak poprzedniej nocy. Nie wiedzieli, co dalej pocz. Chopiec zauway, e za kadym razem, kiedy kogo mijali, Eliasz chwyta za rkoje miecza. Ale ludzie pozostawali obojtni. Wikszo rozpoznawaa izraelskiego proroka, niektrzy witali go skinieniem gowy, ale nikt si nie odezwa. Zatracili nawet uczucie zoci" pomyla, spogldajc na Pit Gr, ktrej szczyt pokryway wieczne chmury. Wtedy przypomnia sobie sowa Pana: Rzuc wasze trupy na trupy waszych bokw, bd si brzydzi wami. Ziemia wasza bdzie spustoszona, miasta wasze zburzone. Co si za tyczy tych, co pozostan, zel do ich serc lkliwo, bdzie ich ciga szmer unoszonego wiatrem licia. Bd pada nawet wtedy, kiedy nikt nie bdzie ich ciga.

Oto co uczynie, Panie. Wypenio si Twe sowo i ywe trupy tuaj si po ziemi. A Akbar zosta wybrany, by da im schronienie. Doszli do gwnego placu, usiedli na zgliszczach i rozejrzeli si wok siebie. Zniszczenie byo wiksze i straszniejsze, ni myla. Dachy wikszoci domw zawaliy si, brud i insekty zawadny wszystkim. Trzeba pochowa zmarych, bo inaczej zaraza wtargnie do miasta. Chopiec mia spuszczone oczy. Podnie gow powiedzia do niego Eliasz. Musimy ciko pracowa, aby zadowoli tw matk. Ale syn wdowy nie sucha. Zaczynao do niego dociera, e gdzie w tych ruinach spoczywao ciao tej, ktra daa mu ycie, i e to ciao musiao wyglda tak jak wszystkie inne rozrzucone wok. Eliasz nie nalega. Podnis si, zarzuci na plecy pierwszego z brzegu trupa i zanis go na rodek placu. Nie mg przypomnie sobie wskaza Pana dotyczcych pochwku. Wiedzia tylko, e trzeba si broni przed zaraz, a jedynym sposobem byo spalenie zwok. Pracowa cay ranek. Chopiec nie ruszy si z miejsca, ani na chwil nie podnis wzroku, za to wypeni przyrzeczenie dane matce adna jego za nie spada na akbarsk ziemi. Jaka kobieta przystana i zacza przyglda si pracy Eliasza. Czowiek, ktry rozwizywa problemy ywych, teraz uprzta ciaa zabitych skomentowaa. Gdzie s akbarscy mczyni? zapyta Eliasz. Odeszli, zabierajc ze sob to, co si ostao. Teraz nie ma ju tutaj nic, dla czego warto byoby zosta. W miecie s tylko ci, ktrzy nie maj dokd pj: starcy, wdowy i sieroty. Przecie yli tu od wielu pokole. Nie mona tak atwo si poddawa. Sprbuj wytumaczy to komu, kto wszystko straci. Pom mi poprosi Eliasz, zarzucajc sobie na plecy kolejne zwoki, by je zanie na stos. Spalimy je, aby nie nawiedzi nas bg zarazy. On ma wstrt do swdu palonych cia. Niechaj przyjdzie bg zarazy odezwaa si kobieta. I niech zabierze nas wszystkich, byle szybko. Eliasz pracowa bez chwili wytchnienia. Kobieta usiada obok chopca i przygldaa mu si. Po chwili znw do niego podesza. Dlaczego chcesz ocali potpione miasto? Jeli zatrzymam si, by rozmyla, nie bd mg dziaa wedle mojej woli odpowiedzia. Stary pasterz mia racj: jedynym wyjciem byo zapomnie o przeszoci penej

niepewnoci i stworzy sobie now histori. Dawny prorok zgin w pomieniach wraz z ukochan kobiet. Teraz by czowiekiem pozbawionym wiary w Boga, targanym wtpliwociami. Ale wci y, mimo i przekl swego Boga. Skoro chcia i dalej wasn drog, musia posucha rady pasterza. Kobieta wybraa lejsze ciao i pocigna je za nogi a do stosu uoonego przez Eliasza. To nie ze strachu przed bogiem zarazy wyjania. Ani nie dla Akbaru, bo wkrtce powrc tu Asyryjczycy, lecz przez wzgld na tego chopca siedzcego ze spuszczon gow, chc eby zrozumia, e przed nim jest jeszcze cae ycie. Dzikuj ci powiedzia Eliasz. Nie dzikuj. Gdzie tu, w gruzach, znajdziemy zwoki mego syna. Mia mniej wicej tyle lat, co ten chopiec. Zakrya twarz domi i zapakaa. Eliasz delikatnie wzi j za rami. Bl, ktry nka ciebie i mnie, nie przeminie nigdy, ale ta praca pomoe nam go znie. Cierpienie nie ima si zmczonego ciaa. Powicili cay dzie temu makabrycznemu zajciu znosili na stos trupy, w wikszoci modych ludzi, ktrych Asyryjczycy uznali za onierzy Akbaru. Pord nich rozpozna kilku przyjaci i zapaka lecz ani na chwil nie przerwa pracy. Pod wieczr byli wyczerpani do cna. A cho koca tej roboty nie byo wida, nikt z mieszkacw Akbaru nie przyszed im z pomoc. Wrcili do chopca. Po raz pierwszy podnis gow. Jestem godny powiedzia. Pjd czego poszuka odpara kobieta. Wszdzie jest pod dostatkiem ukrytej ywnoci, ludzie przygotowywali si do dugiego oblenia. Przynie jedzenie dla mnie i dla siebie, bo pracowalimy dla miasta w pocie czoa odezwa si Eliasz. Jeli ten may chce je, musi sam zadba o siebie. Kobieta zrozumiaa, postpiaby tak samo z wasnym synem. Udaa si tam, gdzie kiedy sta jej dom. Rabusie przewrcili wszystko do gry nogami w poszukiwaniu drogocennych przedmiotw. Caa jej kolekcja dzbanw, wykonana przez najwspanialszych mistrzw szka w Akbarze, leaa potuczona na ziemi. Jednak znalaza suszone owoce i zapas mki. Wrcia na plac i podzielia si ywnoci z Eliaszem. Chopiec nie odezwa si ani sowem. Podszed do nich jaki starzec. Widziaem, e cay dzie zbieralicie trupy odezwa si. Tracicie czas. Czybycie nie wiedzieli, e Asyryjczycy wrc, gdy tylko podbij Tyr i Sydon. Oby bg zarazy tu zamieszka i zniszczy ich wszystkich. Nie robimy tego ani dla nich, ani dla nas samych odpar Eliasz. Ta kobieta pracuje, aby pokaza temu dziecku, e jeszcze istnieje przyszo. Ja za chc udowodni,

e nie ma przeszoci. C za niespodzianka! Wic prorok nie jest ju zagroeniem dla wielkiej tyryjskiej ksiniczki? Jezabel bdzie panowa nad Izraelem do koca swych dni i zawsze znajdziemy tam schronienie, jeli Asyryjczycy nie oka si wspaniaomylni dla zwycionych. Eliasz nic nie odpowiedzia. Imi, ktre kiedy budzio w nim nienawi, dzi brzmiao dziwnie obco. Akbar i tak zostanie odbudowany cign starzec. To bogowie wybieraj miejsca, gdzie maj powsta miasta i nie opuszczaj ich. Moemy zostawi t prac przyszym pokoleniom. Moemy, lecz tego nie zrobimy. Eliasz odwrci si plecami do starca, ucinajc rozmow. Spali we trjk pod goym niebem. Kobieta przytulia chopca i usyszaa jak z godu burczy mu w brzuchu. Pomylaa, czy nie da mu czego do zjedzenia, lecz zmienia zaraz zdanie. Zmczenie fizyczne naprawd zmniejszao bl, a to dziecko, ktre zdawao si bardzo cierpie musiao si czym zaj. By moe gd przekona je do pracy.

Nastpnego dnia Eliasz z kobiet znw podjli prac. Starzec, ktry rozmawia z nimi minionego wieczoru, podszed do nich i dzi. Nie mam nic do roboty i mog wam pomc odezwa si. Ale jestem zbyt saby, by dwiga ciaa. Zbieraj zatem drewna i cegy. Potem bdziesz rozsypywa prochy. Starze zabra si do pracy. Gdy soce stano w zenicie, Eliasz usiad na ziemi cakowicie wyczerpany. Wiedzia, e jego anio jest tu obok, ale e nie moe go ju usysze. Zreszt po co? Nie potrafi pomc mi, gdy tego potrzebowaem, a teraz nie chc jego rad. Jedyne czego pragn, to dwign z ruin to miasto, pokaza Bogu, e potrafi stawi Mu czoa, a potem wyruszy dokd mnie oczy ponios". Jerozolima bya blisko, zaledwie o siedem dni drogi, ale tam by poszukiwany za zdrad. By moe byoby lepiej uda si do Damaszku, albo poszuka posady skryby w jakim greckim miecie. Poczu, e kto go dotyka. Odwrci si i zobaczy chopca z maym dzbankiem w doniach. Znalazem to w jednym z domw odezwa si, podajc mu go. By peen wody. Eliasz wypi do dna. Zjedz co, pracujesz i zasuye na zapat. Po raz pierwszy od tragicznej nocy na ustach dziecka pojawi si umiech. Syn wdowy pobieg pdem do miejsca, gdzie kobieta zostawia suszone owoce i mk. Eliasz wrci do pracy. Wchodzi do zburzonych domw, spod gruzw wyciga trupy i wynosi je na stos wzniesiony na rodku placu. Opatrunek, jaki zaoy mu pasterz, spad, ale nie zwrci na to uwagi. Musia udowodni sam sobie, e mia do siy, by odzyska godno. Starzec, ktry teraz zbiera mieci rozrzucone po placu, mia racj. Wkrtce nadejdzie wrg i zerwie owoce z drzewa, ktrego nie zasadzi. Eliasz oszczdza pracy zabjcom jedynej kobiety, ktr kocha w caym swoim yciu, cho wiedzia, e przesdni Asyryjczycy i tak odbuduj Akbar. Zgodnie z ich wierzeniami bogowie rozmiecili miasta wedug cile okrelonego porzdku, w harmonii z dolinami, zwierztami, rzekami i morzami. Zatem w kadym z miast zachowali uwicone miejsce, gdzie mogli odpocz po trudach dugich podry po wiecie, bowiem kiedy upadao jakie miasto, zawsze istniao niebezpieczestwo, e niebiosa spadn na ziemi. Legenda gosia, e przed setkami lat zaoyciel Akbaru przechodzi tdy, idc z pnocy. Postanowi zatrzyma si tu na spoczynek, a dla oznaczenia miejsca, gdzie zostawi swoje toboki, wbi w ziemi kij. Nastpnego dnia nie zdoa go wyrwa i poj wol wszechwiata. Pooy kamie tam, gdzie cud si wydarzy, a w pobliu odkry rdo. Z czasem wok kamienia i rda zaczy si osiedla plemiona i narodzi si Akbar. Pewnego razu namiestnik wytumaczy Eliaszowi, e wedug fenickiej tradycji,

kade miasto byo trzecim punktem, elementem czcym wol niebios z wol ziemi. Prawa wszechwiata sprawiay, e ziarno stawao si rolin, e gleba zapewniaa mu rozwj, e czowiek je zbiera i przynosi do miasta, e powica je i zanosi na wite gry. Mimo i Eliasz niewiele podrowa, wiedzia e wiele narodw na wiecie podzielao t wiar. Asyryjczycy bali si pozbawi strawy bogw Pitej Gry i pooy kres rwnowadze Wszechwiata. Dlaczego myl o tym wszystkim, skoro jest to walka midzy moj wol i wol Wiekuistego, ktry zostawi mnie samego pord strapie? " Doznanie z poprzedniego dnia, kiedy rzuci Bogu wyzwanie, znw powrcio. Zapomnia o czym wanym i cho wyta pami, nijak nie mg sobie tego przypomnie.

Min kolejny dzie. Zebrali ju wikszo cia, gdy podesza jaka nieznana kobieta. Nie mam co je powiedziaa. Ani my odpar Eliasz. Wczoraj i dzi dzielilimy na trzy osoby porcj, ktra starczaa zaledwie dla jednej. Poszukaj, gdzie mona znale ywno i daj mi zna. Jak j znale? Zapytaj dzieci. One wiedz wszystko. Od czasu, gdy przynis mu wod, chopiec zacz odzyskiwa ch do ycia. Jednak wysany przez Eliasza do pomocy starcowi przy porzdkowaniu mieci i gruzw, nie wytrwa dugo przy tym zajciu. Teraz bawi si na placu z innymi dziemi. Tak jest lepiej. Jeszcze ma czas na to, by pozna co to trud, pozna go i tak jak doronie. Ale nie aowa, e zostawi chopca o godzie przez jedn noc, mwic, e i on musi pracowa. Gdyby go potraktowa jak sierot, nieszczsn ofiar okruciestwa asyryjskich zabjcw, chopiec nigdy nie dwignby si z przygnbienia, w jakim pogry si po powrocie do miasta. Teraz Eliasz mia zamiar zostawi go w spokoju przez kilka dni, by sam znalaz odpowiedzi na to, co si stao". Skd dzieci mog wiedzie cokolwiek? zapytaa ta kobieta, ktra prosia o jedzenie. Sama si dowiedz. Kobieta i starzec, ktrzy pomagali Eliaszowi, widzieli jak rozmawiaa z dziemi bawicymi si na ulicy. Powiedziay jej kilka sw, kobieta odwrcia si, umiechna i znikna za rogiem. Jak odkrye, e dzieci co wiedz? zapyta starzec. Bo sam kiedy byem dzieckiem i wiem, e dzieci nie znaj przeszoci odpar, przypominajc sobie znowu rozmow z pasterzem. Przerazi je nocny atak, ale nie martwi si tym wicej miasto stao si dla nich ogromnym placem, mog chodzi wszdzie i nikt ich nie karci. Prdzej czy pniej odkryj zapasy ywnoci schowane przez mieszkacw na wypadek oblenia. Dziecko moe nauczy dorosych trzech rzeczy: cieszy si bez powodu, by cigle czym zajtym i domaga si ze wszystkich si tego, czego pragnie. To przez tego chopca wrciem do Akbaru. Tego wieczora inni starcy i inne kobiety rwnie zaczli zbiera zwoki. Dzieci odganiay drapiene ptaki, znosiy kawaki drewna i strzpy ptna. Gdy zapada noc, Eliasz rozpali ogie pod wielkim stosem cia. Ci, ktrzy przeyli, patrzyli w ciszy na dym unoszcy si do nieba. Eliasz dokoczy dziea i pad ze zmczenia, lecz nim zasn, doznanie tego ranka powrcio raz jeszcze. Co niezwykle wanego przedzierao si rozpaczliwie do jego pamici. Nie byo to nic, czego nauczy si w Akbarze, lecz jaka dawna historia, ktra jakby miaa nada sens wszystkiemu, co si teraz dziao.

Owej nocy kto wszed do namiotu Jakuba i zmaga si z nim a do wschodu jutrzenki, a widzc, e nie moe go pokona, rzek: Pu mnie". Jakub odpowiedzia: Nie puszcz ci, dopki mi nie pobogosawisz!" Wtedy tamten rzek mu: Niczym ksi walczye z Bogiem. Jakie masz imi?" Jakub wyjawi mu swe imi, a tamten odpowiedzia: Odtd bdziesz si zwa Izrael".

Eliasz zbudzi si nagle w rodku nocy i popatrzy w niebo. To bya ta brakujca historia! Dawno temu, gdy patriarcha Jakub rozbi swj obz, kto wszed noc do jego namiotu i walczy z nim do wschodu soca. Jakub stan do walki, cho wiedzia e jego przeciwnikiem by sam Bg. O wicie nie dawa jeszcze za wygran i walka trwaa dopki Wiekuisty nie zgodzi si go pobogosawi. T histori przekazywano z pokolenia na pokolenie, aby nikt nie zapomnia, e niekiedy trzeba walczy z Bogiem. W ycie kadego czowieka pewnego dnia wdziera si tragedia: czasem jest to zniszczenie miasta, mier dziecka, oskarenie bez powodu, choroba, ktra okalecza na zawsze. Wtedy Bg kae czowiekowi stan naprzeciw Niego twarz w twarz i odpowiedzie na Jego pytanie: Dlaczego kurczowo czepiasz si egzystencji tak ulotnej i tak penej cierpienia? Jaki jest sens twej walki?" Czowiek, ktry nie potrafi odpowiedzie, poddaje si. Za ten, ktry poszukuje sensu ycia, uznaje e Bg jest niesprawiedliwy i rzuca wyzwanie losowi. Wtedy z nieba spywa ogie, nie ten, ktry zabija, lecz ten, ktry burzy dawne mury i uwiadamia czowiekowi jego prawdziwe moliwoci. Tchrz nigdy nie dopuci, by jego serce zapono tym ogniem. Jedyne czego pragnie, to by sytuacja wrcia do poprzedniego stanu, eby mg y i myle jak kiedy. Natomiast odwani podkadaj ogie pod tym, co stare choby za cen ogromnego cierpienia i porzucaj wszystko, nawet Boga, i ruszaj naprzd. Odwani s zawsze uparci". Pan umiecha si radonie z niebios tego wanie pragn: aby kady wzi w swoje rce odpowiedzialno za wasne ycie. Ostatecznie da swoim dzieciom dar najwikszy ze wszystkich zdolno wyboru i decydowania o swych czynach. Jedynie te kobiety i ci mczyni, w ktrych sercach ponie wity ogie, maj odwag si z Nim zmierzy. I tylko oni znaj drog powrotu do Jego mioci, bo w kocu rozumiej, e tragedia nie jest kar lecz wyzwaniem. Eliasz przyjrza si raz jeszcze swojemu yciu. Od chwili gdy porzuci warsztat ciesielski, przyjmowa sw misj bez sowa sprzeciwu. Nawet jeli bya suszna a tak przecie sdzi nigdy nie mia sposobnoci sprawdzi, co dziaoby si na ciekach, na ktre zabroni sobie wstpu, z obawy, e utraci wiar, oddanie, sw wol. Uwaa, e drogi zwyczajnych ludzi byy bardzo niebezpieczne, bo mg przyzwyczai si i polubi je. Nie rozumia, e on te by taki jak inni, cho sysza anioy i cho od czasu do czasu Bg wydawa mu rozkazy. Tak mocno by przekonany o tym, i wie czego chce, e zachowywa si jak ci, ktrzy nigdy w yciu nie podjli wanej decyzji. Ucieka przed wtpliwociami, przed porak, przed chwilami niepewnoci. Ale Pan okaza si askawy i przyprowadzi go na skraj nieuniknionego, aby mu pokaza, e czowiek musi wybiera, i e nie wolno mu godzi si na swj los. Wiele lat temu, pewnej podobnej do tej nocy, Jakub nie pozwoli Bogu odej, nim

Bg go nie pobogosawi. Wtedy Pan zapyta go: Jakie masz imi? To byo wane: mie imi. A gdy Jakub odpowiedzia, jak ma na imi, Bg nada mu nowe: Izrael. Kady z nas ma imi od koyski, ale musi by zdolny wybra dla swojego ycia nowe imi, aby nada mu sens. Jestem Akbarem" powiedziaa wdowa. Potrzeba byo a zagady miasta i utraty ukochanej kobiety, aby Eliasz poj, e potrzebne mu imi. I nada swojemu losowi imi Wyzwolenie. Podnis si i popatrzy na plac. Dym wci unosi si z prochw tych, ktrzy stracili ycie. Podkadajc ogie pod te ciaa, sprzeniewierzy si prastaremu obyczajowi swego kraju, ktry nakazywa chowa zmarych zgodnie z rytuaem. Decydujc si na spalenie zwok, podj walk z Bogiem i tradycj, ale czu, e nie ma w tym grzechu, gdy trzeba byo znale nowe rozwizanie dla nowej sytuacji. Bg jest nieskoczony w swym miosierdziu i nieubagany w swej surowoci dla tych, ktrym brak odwagi, by si odway. Znw obj wzrokiem plac: niektrzy nie pooyli si jeszcze spa, patrzyli w pomienie tak, jakby ogie poera rwnie ich wspomnienia, przeszo, dwiecie lat pokoju i biernoci Akbaru. Czas strachu i oczekiwania min. Teraz zostaa jedynie odbudowa albo klska. Mogli, jak Eliasz, wybra dla siebie imiona. Pojednanie, Mdro, Kochanek, Pielgrzym moliwoci wyboru byo tyle, co gwiazd na niebie, ale kady musia nada imi swemu yciu. Eliasz podnis si i zacz modli: Walczyem przeciw Tobie, Panie, ale mi nie wstyd. Dziki temu odkryem, e id moj drog, bo tak wybraem, a nie dlatego, e mi j narzucili rodzice, tradycja mego kraju, albo Ty sam. Do Ciebie pragn teraz powrci, Panie. Chc Ci ofiarowa ca si mojej woli, nie za tchrzostwo czowieka, ktry nie potrafi wybra innej drogi. Jednak, aby powierzy mi Tw wan misj, musz walczy z Tob, a mnie pobogosawisz. Odbudow Akbaru Eliasz uwaa za wyzwanie rzucone Bogu, w istocie bya pojednaniem z Nim.

Kobieta, ktra prosia o jedzenie, zjawia si nastpnego ranka w towarzystwie innych kobiet. Znalazymy duo jedzenia powiedziaa. Poniewa wielu ludzi zgino, a inni uciekli razem z namiestnikiem, starczy nam zapasw na cay rok. Zgromad ludzi starszych, aby pilnowali podziau ywnoci odpar. Oni maj dowiadczenie w organizacji. Starcom nie chce si ju y. Mimo to popro ich, eby przyszli. Kobieta ju miaa odej, gdy Eliasz odezwa si: Umiesz pisa, posugujc si literami? Nie. Ja potrafi i mog ci nauczy. Przyda ci si, gdy bdziesz mi pomagaa w kierowaniu miastem. Ale przecie Asyryjczycy wrc. Kiedy nadejd, bd potrzebowali naszej pomocy w zarzdzaniu sprawami miasta. Po c robi to dla wroga? Zrb to, aby kady mg nada imi swemu yciu. Wrg jest tylko pretekstem, by wystawi na prb nasz si. Starcy przyszli, tak jak przewidywa. Akbar potrzebuje waszej pomocy zwrci si do nich Eliasz. I w tej sytuacji nie moecie sobie pozwoli na luksus staroci, potrzebna nam wasza utracona modo. Nie wiemy, gdzie jej szuka odpar jeden z nich. Skrya si za zmarszczkami i rozczarowaniami. To nieprawda. Modo si przed wami ukrya, bo nigdy nie mielicie zudze. Nadszed czas, by j odnale, bowiem mamy wsplne marzenie: chcemy odbudowa Akbar. Jak moemy dokona rzeczy niemoliwej? Z entuzjazmem. Spowite smutkiem i przygnbieniem oczy pragny zabysn na nowo. Nie byli to ju bezuyteczni mieszkacy, ktrzy przysuchiwali si sdom, aby mie o czym rozprawia po zmroku. Teraz mieli wan misj do spenienia, byli potrzebni. Bardziej krzepcy wybierali z pogorzelisk jeszcze zdatny materia i uywali go do naprawy budynkw, ktre si ostay. Najstarsi pomagali rozsiewa po polach popi ze spalonych cia, aby wspomnienie o zmarych mogo ody w przyszych zbiorach, inni zajli si sortowaniem ziarna rozrzuconego po caym miecie, wypiekiem chleba i czerpaniem wody ze studni.

Miny dwie noce. Eliasz zebra wszystkich mieszkacw na niemal uprztnitym ze zgliszcz placu. Zapalono kilka pochodni i zacz mwi. Nie mamy wyboru. Moemy t prac zostawi obcym, ale to oznaczaoby odrzucenie jedynej szansy, jak nam daje tragedia szansy odbudowy naszego ycia. Prochy zmarych, ktrych ciaa spalilimy przed kilkoma dniami, zasil roliny kiekujce na wiosn. Syn, ktry zgin w noc napaci, sta si wieloma dziemi, ktre biegaj swobodne po zburzonych ulicach i bawi si w miejscach zakazanych i w domach, ktrych nigdy nie znay. Do dzi jedynie dzieci zdoay przezwyciy wydarzenia dramatycznej nocy, bo dla nich nie ma przeszoci liczy si tylko teraniejszo. Sprbujmy pj ich ladem. Czy czowiek potrafi wyrzuci z serca bl po stracie? spytaa jaka kobieta. Nie, ale moe cieszy si z wygranej. Eliasz odwrci si, wskaza na szczyt Pitej Gry jak zawsze pokryty chmurami. Po zburzeniu murw, widoczny by ze rodka placu. Ja wierz w Boga Jedynego, wy, w bogw mieszkajcych w tych chmurach, na szczycie Pitej Gry. Nie chc teraz spiera si, czy mj Bg jest silniejszy od waszych bogw, nie chc mwi o tym, co nas dzieli, lecz tylko o tym, co nas czy. Tragedia sprawia, e wszyscy odczuwamy to samo: rozpacz. Dlaczego tak si stao? Bo sdzilimy, e na wszystko mamy ju gotow odpowied i rozwizanie, i nie godzilimy si na adn zmian. I wy i ja naleymy do narodw kupieckich, ale umiemy te przedziegn si w wojownikw cign dalej. A wojownik zawsze wie, o co warto walczy. Nie podejmuje bitwy o obc spraw i nigdy nie traci czasu na zaczepki. Wojownik godnie przyjmuje porak. Nie jest mu obojtna, ale te nie stara si przemieni jej w zwycistwo. Bl poraki napenia go gorycz, cierpi z powodu obojtnoci, a samotno doprowadza go do rozpaczy. A kiedy mija najgorsze, wylizuje swe rany i zaczyna wszystko od nowa. Wojownik wie, e wojna skada si z wielu bitew, dlatego idzie naprzd. Tragedie zdarzaj si wszdzie. Moemy doszukiwa si przyczyn, wini innych, wyobraa sobie jak odmienne byoby bez nich nasze ycie. Ale wszystko to nie ma znaczenia, zdarzyy si i koniec. Musimy zapomnie o strachu, jaki wywoay, i rozpocz odbudow. Kady z was nada sobie teraz nowe imi. Bdzie to imi wite, ktre zespala w jednym sowie wszystko to, o co pragnlicie walczy. Ja dla siebie wybraem imi Wyzwolenie. Na placu zapada cisza. Wkrtce jednak podniosa si kobieta, ktra pierwsza przysza Eliaszowi z pomoc. Moim imieniem jest Odnalezienie. Moim Mdro powiedzia jaki starzec.

Syn wdowy, ktr Eliasz tak ukocha, zawoa: Moim imieniem jest Alfabet. Na placu rozleg si miech. Chopiec usiad, zawstydzony. Jak mona nazywa si Alfabet? krzykno jakie dziecko. Eliasz mg si wtrci, ale wola eby chopiec nauczy broni si sam. To dlatego, e moja mama tym si zajmowaa doda syn wdowy. Ile razy popatrz na namalowane litery, bd myla o niej. Tym razem nikt si nie mia. Jeden po drugim: sieroty, wdowy i starcy Akbaru, wypowiadali swe imiona okrelajce ich now tosamo. Gdy ceremonia dobiega koca, Eliasz poprosi, by wszyscy wczenie poszli spa. Czeka ich kolejny dzie mudnej pracy. Wzi chopca za rk i obydwaj poszli tam, gdzie rozwiesili na ksztat namiotu kilka kawakw ptna. Od tej chwili zacz uczy syna wdowy pisma z Byblos.

Upyway dni i tygodnie Akbar zmienia swj wygld. Chopiec szybko nauczy si malowa litery i potrafi ju skada sowa majce sens. Eliasz zleci mu spisanie na glinianych tabliczkach dziejw odbudowy miasta. Gliniane tabliczki wypalano w zaimprowizowanym piecu, a para staruszkw ukadaa je z pietyzmem w archiwach. Podczas wieczornych zebra, Eliasz wypytywa najstarszych ludzi o ich wspomnienia z dziecistwa i zapisywa co tylko mg z zasyszanych opowieci. Przechowamy pami Akbaru w czym, czego nie strawi ogie tumaczy. Pewnego dnia nasze dzieci i wnuki dowiedz si, e nie pogodzilimy si z klsk i przezwyciylimy nieuniknione. Moe posuy im to za przykad. Co noc, po lekcji pisania z chopcem, Eliasz szed pustym miastem a do drogi prowadzcej do Jerozolimy z zamiarem opuszczenia Akbaru, lecz rezygnowa. Ciar zadania, ktrego si podj, zmusza go, by skupia si na teraniejszoci. Wiedzia, e mieszkacy Akbaru liczyli na niego przy odbudowie. Ju raz ich zawid, bo nie potrafi zapobiec mierci szpiega i wojnie. Lecz Bg zawsze daje swym dzieciom powtrn szans i musia j wykorzysta. Poza tym przywizywa si coraz bardziej do chopca i pragn nauczy go nie tylko liter z Byblos, ale rwnie wiary w Pana i mdroci przodkw. Nie zapomina jednak nigdy, e w jego ziemi panuje obca ksiniczka i obcy bg. Anioowie z ognistymi mieczami nie zjawili si wicej, mg wic odej, kiedy tylko zechce i czyni, co tylko zapragnie. Co noc myla o powrocie. Co noc wznosi rce do nieba i modli si gorco: Jakub walczy jedn noc i o wicie uzyska bogosawiestwo. Ja walczyem przeciw Tobie dugie dnie i miesice, a Ty nie chcesz mnie wysucha. Jednak gdy spojrzysz wok, pojmiesz e zwyciam Akbar podnosi si z ruin, a ja odbuduj to, co Ty mieczami Asyryjczykw obrcie w proch i py. Bd walczy z Tob dopty, dopki nie pobogosawisz mnie i owocu mego trudu. Nadejdzie dzie, gdy bdziesz musia mi odpowiedzie". Kobiety i dzieci nosiy wod na pola, by walczy z susz, ktra nie miaa koca. Pewnego dnia, gdy soce palio niemiosiernie, Eliasz usysza czyj uwag: Pracujemy bez wytchnienia, ju nie pamitamy rozpaczy tamtej nocy, zapomnielimy nawet, e Asyryjczycy wrc, gdy tylko zupi Tyr, Sydon, Byblos i ca Fenicj. I tak jest dobrze. Jednak jestemy tak pochonici odbudow miasta, e nie widzimy zmian nie widzimy rezultatu naszego trudu. Eliasz zamyli si nad tymi sowami. Wymaga odtd, eby pod koniec kadego dnia pracy ludzie zbierali si u stp Pitej Gry i wsplnie ogldali zachody soca. Najczciej byli tak zmczeni, e prawie nic nie mwili, odkryli jednak jak wane jest, by myl bdzia bez celu, niczym chmury po niebie. W ten sposb niepokoje ulatyway z ich serc i mieli do zapau na nastpny dzie.

Eliasz obudzi si i oznajmi, e nie bdzie pracowa. Dzisiaj w moim kraju wituje si Dzie Przebaczenia. W twojej duszy nie ma winy zauwaya jaka kobieta. Zrobie, co byo w twojej mocy. Ale tradycji musi sta si zado i uszanuj j. Kobiety poszy z wod na pola, starcy zajli si wznoszeniem cian i pracami ciesielskimi przy oprawie okien i drzwi. Dzieci pomagay formowa mae gliniane tabliczki, ktre nastpnie wypalano. Eliasz patrzy na to i cieszy si. Potem wsta i wyszed z miasta, kierujc si ku dolinie. Szed bez celu, wypowiadajc modlitwy z dziecistwa. Soce nie cakiem jeszcze wzeszo i z miejsca gdzie przystan, wida byo gigantyczny cie Pitej Gry, przesaniajcy cz doliny. Mia straszliwe przeczucie, e walka midzy Bogiem Izraela a bogami Fenicji trwa bdzie przez wiele pokole i wiele tysicleci. Przypomnia sobie noc, gdy wspi si na szczyt gry i rozmawia z anioem. Jednak od czasu zniszczenia Akbaru, nigdy wicej nie sysza gosw z nieba. Panie, dzi jest Dzie Przebaczenia, a lista mych grzechw wobec Ciebie jest duga rzek zwracajc si w stron Jerozolimy. Byem saby, bo zapomniaem o wasnej sile. Byem litociwy, gdy trzeba byo by twardym. Nie dokonywaem wyborw z obawy przed podjciem bdnej decyzji. Poddaem si przed czasem i bluniem, gdy winienem by dzikowa. Jednak i lista Twoich win, Panie, wobec mnie jest duga. Sprowadzie na mnie cierpienie ponad miar, zabierajc z tego wiata kogo, kogo kochaem. Zniszczye miasto, ktre mnie przygarno, wprowadzie zamt w me poszukiwania, a Twa surowo sprawia, e niemal zapomniaem o mioci do Ciebie. Przez cay ten czas walczyem z Tob, a Ty nie chcesz uzna, i walka ta godna jest Ciebie. Gdy porwna list mych win z list Twoich, poznasz Panie, e to Ty jeste mi duny. Ale skoro dzi nadszed Dzie Przebaczenia, Ty mi wybaczysz, tak jak ja wybaczam Tobie, abymy mogli razem i dalej". Wtedy poczu podmuch wiatru i usysza gos swego anioa: Dobrze czynie, Eliaszu. Pan pochwala tw walk. zy spyny mu po policzkach. Eliasz uklk i ucaowa spkan od suszy ziemi doliny. Dzikuj ci, e przybye, bo wci drczy mnie wtpliwo czy nie zgrzeszyem tym, co robi? Gdy wojownik walczy ze swym mistrzem, czy znaczy to, i go zniewaa? odpowiedzia pytaniem anio. Nie. To jedyny sposb, by pozna tajniki rzemiosa. A wic czy tak dalej, pki Pan ci nie wezwie, by wrci do Izraela. Wsta i

staraj si dowie, e twoja walka ma sens, bowiem zdoae przeprawi si przez rzek Nieuniknionego. Wielu po niej egluje i tonie, innych prd znosi nie tam, gdzie im byo pisane, lecz ty przeprawie si przez ni z godnoci, potrafie pokierowa sw odzi i starasz si przemieni bl w dziaanie. Szkoda, e jeste lepy i nie moesz zobaczy, jak sieroty, wdowy i starcy zdoali podwign z ruin miasto odezwa si Eliasz. Wkrtce wszystko bdzie tu takie jak dawniej. Mam nadziej, e nie odpar anio. Zapacili przecie wysok cen za to, aby odmieni swj los. Eliasz umiechn si. Anio mia racj. Mam nadziej, e zachowasz si jak ci ludzie, ktrym ofiarowano powtrn szans. Nie popenij po raz drugi tego samego bdu. Nie zapomnij nigdy sensu twego ycia. Nie zapomn odrzek Eliasz, szczliwy e anio wrci.

Karawany nie przechodziy ju dolin. Asyryjczycy zniszczyli pewnie drogi i zmienili w ten sposb tras handlowych szlakw. Co dzie dzieci wspinay si na jedyn niezniszczon wie obronn, by wpatrywa si w horyzont i w razie potrzeby, ostrzec przed powrotem wojsk nieprzyjaciela. Eliasz zamierza przyj wroga z godnoci i odda mu dowdztwo. Wtedy mgby odej. Ale dni mijay a on czu, e Akbar staje si czci jego ycia. By moe jego powoaniem nie byo wcale zrzucenie z tronu Jezabel, lecz pozostanie z tymi ludmi do koca swych dni i penienie skromnej roli sugi asyryjskiego zdobywcy. Pomagaby przy odnawianiu szlakw handlowych, nauczyby si jzyka wroga, a w wolnym czasie mgby zajmowa si coraz bogatsz bibliotek. To, co pewnej zagubionej ju w mrokach przeszoci nocy, wydawao si kocem istnienia miasta, byo w istocie moliwoci uczynienia go jeszcze pikniejszym. Prace rekonstrukcyjne przewidyway poszerzenie ulic, pokrycie domw trwalszymi dachami i budow pomysowego systemu doprowadzajcego wod ze studni do najodleglejszych domw. Odradzaa si rwnie jego dusza. Co dzie uczy si czego nowego od starcw, dzieci i kobiet. To przypadkowe zbiorowisko ludzi, ktrzy nie byli w stanie opuci miasta, stanowio teraz zdyscyplinowan i fachow ekip. Gdyby namiestnik wiedzia, e potrafi by tak uyteczni, zaplanowaby inaczej obron i Akbar nie legby w gruzach". Eliasz zamyli si na chwil i zrozumia, e si myli. Akbar musia zosta zniszczony, aby jego mieszkacy zdoali obudzi drzemice w nich siy.

Mijay miesice, a Asyryjczycy nie dawali znaku ycia. Akbar niemal ju cakowicie dwign si z ruin i Eliasz mg myle o przyszoci. Kobiety szyy nowe ubrania z odzyskanych pcien, starcy przebudowywali domy i troszczyli si o higien w miecie. Dzieci pomagay, kiedy je o to poproszono, ale przewanie cae dnie spdzay na zabawie bowiem taka jest gwna powinno dzieci. Mieszka teraz z chopcem w maym kamiennym domu wzniesionym w miejscu dawnego skadu towarw. Kadej nocy mieszkacy Akbaru siadywali wok ogniska na gwnym placu i opowiadali sobie dawne historie. Eliasz wraz z chopcem zapisywa to wszystko na tabliczkach, ktre nastpnego dnia wypalano w piecu. Biblioteka rosa w oczach z dnia na dzie. Kobieta, ktra stracia syna, rwnie nauczya si pisma z Byblos. Gdy odkry, e potrafi ju tworzy sowa i cae zdania poleci jej, by uczya wszystkich alfabetu. W ten sposb, gdy wrc Asyryjczycy, ludzie bd mogli pracowa jako tumacze czy nauczyciele. Tego wanie chcia unikn kapan rzek pewnego dnia jeden ze starcw, ktry nazwa siebie Oceanem, bo pragn mie dusz tak bezkresn jak morze. Nie chcia, eby pismo z Byblos przetrwao i zagrozio bogom Pitej Gry. Kt moe unikn nieuniknionego? odpar Eliasz. Ludzie pracowali za dnia, razem ogldali zachody soca, a noc opowiadali historie. Eliasz dumny by ze swego dziea i kocha je coraz gorcej. Jeden z chopcw obserwujcych horyzont zbieg z wiey. Zobaczyem tuman kurzu w oddali! zawoa podekscytowany. Wrg powraca! Eliasz wspi si na wie i stwierdzi, e dziecko mwi prawd. Wedle jego oblicze Asyryjczycy powinni dotrze do bram miasta nastpnego dnia. Po poudniu poleci mieszkacom, aby zamiast oglda zachd soca, zebrali si na placu. Gdy po skoczonej pracy spotka si z nimi w umwionym miejscu, zobaczy, e si boj. Dzi nie bdziemy opowiada historii z przeszoci, ani snu planw na przyszo powiedzia. Porozmawiamy o nas samych. Nikt si nie odezwa. Jaki czas temu na niebie wieci ksiyc w peni. Tamtej nocy zdarzyo si to, co wszyscy przewidywalimy, ale nie chcielimy si z tym pogodzi Akbar zosta zniszczony. Kiedy wojsko asyryjskie odeszo, najlepsi z naszych mw leeli martwi. Ci, ktrzy ocaleli, stwierdzili, e nic tu po nich i postanowili odej. Pozostali jedynie starcy, wdowy i sieroty czyli ludzie niezdatni do niczego.

Rozejrzyjcie si dokoa dzi ten plac jest pikniejszy ni by kiedykolwiek, domy s trwalsze, ywno zostaa rozdzielona i wszyscy ucz si pisma z Byblos. Jest w tym miecie miejsce, gdzie zgromadzilimy zbir tabliczek, na ktrych spisalimy nasze dzieje i nastpne pokolenia bd pamitay o tym, czego dokonalimy. Dzi wiemy, e starcy, sieroty i wdowy take odeszli. Zamiast nich zostaa grupa modziecw w rnym wieku, penych entuzjazmu, ktrzy nadali imi i sens swemu yciu. W kadej sekundzie odbudowy pamitalimy, e Asyryjczycy wrc. Wiedzielimy, e pewnego dnia bdziemy musieli odda im nasze miasto, a wraz z nim nasz trud, nasz pot i nasz rado, ktra rosa na widok pikniejcego Akbaru. Ogie rozwietli zy spywajce po niejednej twarzy. Nawet dzieci, ktre zwykle bawiy si podczas nocnych spotka, tym razem suchay uwanie sw Eliasza. Ale to nie ma znaczenia. Wypenilimy nasz obowizek wobec Pana, bo podjlimy Jego wyzwanie i przyjlimy z honorem walk z Nim. Przed tamt noc On wci mwi do nas: Id! Lecz Go nie suchalimy. Dlaczego? Bo kady z nas ju zadecydowa o swej przyszoci. Ja zamierzaem zrzuci Jezabel z tronu, kobieta, ktra dzi zwie si Odnalezienie pragna, aby jej syn zosta eglarzem, mczyzna, ktry dzi nosi imi Mdro, chcia dopeni swych dni popijajc wino na placu. Przywyklimy do witej tajemnicy ycia i przestaa mie dla nas znaczenie. Wtedy Pan pomyla sobie: Nie chc i? Niech wic zostan na dugo tam, gdzie tkwi teraz! Dopiero wtedy zrozumielimy Jego przesanie. Stal asyryjskich mieczy przecia ycie modych Akbarczykw, tchrzostwo wygnao tych w peni si. Bez wzgldu na to, gdzie teraz s, wci tkwi w miejscu przyjli przeklestwo Boga. My za walczylimy przeciwko Panu, tak jak walczymy z kobietami i mczyznami, ktrych kochamy. Ta walka jest naszym bogosawiestwem sprawia, e wzrastamy. Wykorzystalimy szans, jak daa nam tragedia i spenilimy nasz obowizek wobec Boga, dowodzc e jestemy zdolni posucha nakazu: Id! Nawet w najciszych okolicznociach szlimy naprzd. S chwile, gdy Bg domaga si naszego posuszestwa, ale s i takie, w ktrych pragnie podda prbie nasz wol i rzuca wyzwanie naszemu pojmowaniu Jego mioci. Zrozumielimy Jego zamysy, gdy mury Akbaru legy w gruzach, odsaniajc nam nasz wasny horyzont. Kady z nas mg zobaczy, do czego jest zdolny. Przestalimy rozmyla o yciu i postanowilimy je przey. I udao nam si. Eliasz zauway, e oczy ludzi nabray blasku. Zrozumieli. Jutro oddam Akbar bez walki. Jestem wolny i mog odej kiedy zechc, bo speniem to, czego Pan oczekiwa ode mnie. Jednak moja krew, mj pot i moja jedyna mio spoczywaj w tej ziemi i postanowiem doy tu reszty mych dni, aby uchroni to miasto przed ponownym zniszczeniem. Niechaj kady podejmie wasn decyzj, ale nie

zapominajcie, e jestecie stokro lepsi, anieli sdzilicie. Wykorzystalicie szans, jak daa wam tragedia nie kady potrafi tego dokona. Eliasz wsta i da znak, e zebranie dobiego koca. Uprzedzi chopca, e wrci pno i kaza mu si pooy, nie czekajc na niego. Uda si do wityni jedynego miejsca, ktre oparo si zniszczeniu, cho Asyryjczycy skradli posgi bogw. Z pietyzmem dotkn kamienia, ktry wedug legendy znaczy miejsce, gdzie jeden z przodkw wetkn w ziemi kij i nie udao mu si go wycign. Pomyla, e takie witynie wznosia teraz w jego kraju Jezabel i cz ludnoci oddawaa hod Baalowi i innym bstwom. Znw to samo przeczucie przenikno mu dusz wojna midzy Panem Izraela a bogami Fenicji potrwa jeszcze dugo, o wiele duej, ni mg to sobie wyobrazi. Niczym w wizji, zobaczy gwiazdy krzyujce si ze socem i siejce zniszczenie i mier w obydwu krajach. Ludzie mwicy osobliwymi jzykami dosiadali stalowych zwierzt i staczali ze sob pojedynki pord chmur. Nie to powiniene teraz oglda, bo jeszcze nie przysza na to pora usysza gos anioa. Spjrz przez okno. Eliasz posucha. Tarcza ksiyca w peni rozwietlaa domy i ulice Akbaru i, cho byo pno, dobiegay go rozmowy i miech mieszkacw. Mimo powrotu Asyryjczykw, ludzie nadal pragnli trwa, gotowi zmierzy si z nowym rozdziaem ycia. Wtem dostrzeg jak posta. Wiedzia, e bya to kobieta, ktr kocha. Znw spacerowaa godnie ulicami swego miasta. Umiechn si i poczu, e musna jego twarz. Jestem dumna zdawaa si mwi. Akbar naprawd nadal jest pikny. Chcia zapaka, ale przypomnia sobie chopca, ktry nie uroni ani jednej zy po mierci matki. Opanowa si i wspomnia najpikniejsze chwile, jakie przeyli razem od momentu spotkania przy bramie miasta, a do dnia, gdy na glinianej tabliczce napisaa sowo mio". Znw zobaczy jej sukni, wosy, delikatny profil. Powiedziaa mi, e jeste Akbarem. Dlatego zatroszczyem si o ciebie, wyleczyem twe rany i teraz przywracam ci do ycia. Bd szczliwa ze swymi nowymi przyjacimi. Chciaem ci powiedzie jeszcze jedno: ja te jestem Akbarem, ale nie wiedziaem o tym. Mia pewno, e si umiecha. Wiatr od pustyni ju dawno zatar nasze lady na piasku. Ale w kadej sekundzie mego ycia pamitam o wszystkim, co si wydarzyo, a ty wci wdrujesz w mych snach i na jawie. Dzikuj ci, e przesza przez moj drog. Zasn w wityni, czujc e kobieta gadzi go po wosach.

Przywdca karawany zobaczy na rodku drogi zgraj obdartych wczgw. Pomyla, e to rabusie i rozkaza, eby wszyscy chwycili za bro. Kim jestecie? zapyta. Jestemy ludem Akbaru odpar z obcym akcentem brodaty mczyzna o byszczcych oczach. Akbar zosta zniszczony. Wadcy Tyru i Sydonu polecili nam odnalezienie studni, aby karawany mogy znw przemierza dolin. czno z reszt kraju nie moe by przerwana w nieskoczono. Akbar wci istnieje odpar mczyzna. A gdzie s teraz Asyryjczycy? Wszyscy to wiedz zamia si przywdca karawany. Uyniaj nasz ziemi i od dawna s poywieniem ptakw i dzikich zwierzt. Przecie byli potn armi. Armia nie ma adnej mocy, jeli wiadomo, kiedy zaatakuje. Akbar ostrzeg przed ich nadejciem, a Tyr i Sydon przygotoway zasadzk po drugiej stronie gr. Tych, ktrzy nie polegli, nasi eglarze sprzedali jako niewolnikw. Ludzie w jednoczenie. Ale kime wy jestecie? ponowi pytanie kupiec. Kim jeste ty? skierowa wzrok ku ich przywdcy. Jestemy modymi wojownikami Akbaru usysza w odpowiedzi. achmanach wiwatowali, obejmowali si, paczc i miejc si

Rozpoczto trzecie zbiory i Eliasz peni funkcj namiestnika Akbaru. Na pocztku boryka si z trudnociami, bo dawny namiestnik zamierza powrci na swj urzd, jak nakazywaa tradycja. Jednak mieszkacy miasta odmwili przyjcia go z powrotem i przez wiele dni grozili zatruciem wody w studni. W kocu wadze fenickie ugiy si przed ich odmow. Waciwie Akbar, nie mia wikszego znaczenia, mia jednak wod, ktrej potrzebowali podrujcy. Poza tym w Izraelu rzdzia tyryjska ksiniczka. Oddajc urzd namiestnika Izraelicie, Fenicja liczya na lepsze stosunki handlowe z Izraelem. Nowina obiega okolic dziki karawanom kupieckim, ktre znw wrciy na szlak. Niektrzy w Izraelu uwaali jeszcze Eliasza za najgorszego ze zdrajcw, ale w swoim czasie Jezabel zaja si tym. Zmieniaa opini ludzi i w kraju si uspokoio. Ksiniczka bya rada, e jeden z jej najwikszych wrogw sta si w kocu jej najlepszym sojusznikiem. Zaczy kry pogoski o nowym najedzie Asyryjczykw i przystpiono pospiesznie do rozbudowy murw Akbaru. Opracowano nowy system obronny, polegajcy na rozmieszczeniu stray i garnizonw midzy Tyrem i Akbarem. W ten sposb, w razie oblenia jednego z miast, drugie mogo wysa ldem swe posiki i zapewni dostaw ywnoci drog morsk. Region kwit w oczach. Nowy namiestnik, Izraelita, zaprowadzi surowy system kontroli ce i towarw, oparty na pimie. Akbarska starszyzna zajmowaa si wszystkim, wykorzystujc nowe techniki i cierpliwie rozwizujc rodzce si problemy. Kobiety dzieliy swj czas midzy upraw ziemi i tkactwo. W czasie, gdy miasto yo w izolacji od wiata, zmuszone byy wymyle nowe rodzaje ciegw, by wykorzysta resztki ocalaych pcien. Pierwsi kupcy, ktrzy zawitali do miasta, zachwycili si nowymi haftami i zoyli wiele zamwie. Dzieci poznay pismo z Byblos. Eliasz by pewien, e kiedy im si to przyda. Jak zawsze przed niwami, Eliasz przechadza si po polach. Tego popoudnia dzikowa Panu za obfito ask, ktre spyny na niego przez wszystkie te lata. Widzia ludzi z koszami penymi ziarna i rozbawione dzieci. Pomacha im rk na powitanie. Z umiechem na ustach podszed do kamienia, gdzie dawno temu otrzyma glinian tabliczk z wypisanym na niej sowem mio". Zwyk przychodzi tu co dzie, by oglda zachd soca i wspomina kad chwil, ktr spdzi tu razem z wdow.

Po upywie wielu dni, w trzecim roku, Pan skierowa do Eliasza to slowo: Id, uka si Achabowi, albowiem zel deszcz na ziemi".

Kiedy siedzia na kamieniu, poczu, e ziemia dry w posadach. Na krtk chwil niebo pociemniao, lecz zaraz znw zabyso soce. Ujrza jasno. Przed nim sta anio Paski. C si stao? zapyta Eliasz przeraony. Czyby Pan wybaczy Izraelowi? Nie odpar anio. Pan chce, aby wrci wyzwoli spod jarzma swj lud. Twoja walka z Nim dobiega kresu i Pan ci bogosawi. Pozwala, by kontynuowa Jego dzieo na ziemi. Eliasz sta oszoomiony. Wanie teraz, gdy moje serce odnalazo spokj? Przypomnij sobie lekcj, ktrej ju raz ci udzielono odezwa si anio. I sowa, ktre Pan wypowiedzia do Mojesza: Pamitaj na wszystkie drogi, ktrymi ci prowadzi Pan, aby ci utrapi, wyprbowa i pozna co jest w twym sercu. Aby si nie zdarzyo, e gdy si najesz i nasycisz, zbudujesz sobie pikne domy i w nich zamieszkasz; gdy si rozmnoy bydo i owce, e twe serce uniesie si pych i zapomnisz o Panu, Bogu Twoim. Eliasz spojrza na anioa: A Akbar? zapyta. Moe oby si bez ciebie, bowiem zostawie nastpc. Miasto przetrwa jeszcze dugie lata. I anio Paski znikn.

Eliasz i chopiec doszli do podna Pitej Gry. Kamienne otarze zarosy krzewami od mierci wielkiego kapana nikt tu nie przychodzi. Chodmy na szczyt. To zabronione. Tak, zabronione. Co nie znaczy, e niebezpieczne. Wzi chopca za rk i zaczli si wspina. Od czasu do czasu zatrzymywali si i patrzyli w d na dolin. Susza odcisna swe pitno wszdzie, za wyjtkiem pl uprawnych wok Akbaru. Wszystko inne przypominao pustyni tak samo spkan jak ziemie Egiptu. Syszaem od mych przyjaci, e Asyryjczycy wrc odezwa si chopiec. By moe, ale warto byo pracowa tak drog wybra Bg, aby nas naucza. Nie wiem, czy a tak mu na nas zaley. Nie musia by tak surowy. Na pewno prbowa innych sposobw, dopki nie odkry, e wcale Go nie suchamy. Zanadto przyzwyczailimy si do naszego losu i nie zwaalimy na Jego sowa. A gdzie one s zapisane? Wszdzie wok nas. Wystarczy tylko by uwanym na wszystko, co si w yciu zdarza, a wtedy odkryjesz gdzie w najdrobniejszej chwili dnia kryj si Jego sowa i Jego wola. Staraj si wypenia to, o co On prosi to jedyny powd, dla ktrego przyszede na ten wiat. Gdy odkryj jego sowa, wypisz je na glinianych tabliczkach. Zrb tak. Lecz przede wszystkim zapisz je w swym sercu. Tam nikt nie bdzie mg ich spali ani zniszczy i zabierzesz je ze sob, dokdkolwiek pjdziesz. Szli jaki czas. Chmury byy coraz bliej. Nie chc tam i odezwa si chopiec. Nic zego ci nie zrobi, to tylko chmury. Chod ze mn. Wzi go za rk. Powoli, krok po kroku wchodzili w mg. Syn wdowy przytuli si do Eliasza i milcza, cho Eliasz prbowa nawiza rozmow. Szli po nagich skaach szczytu. Zawrmy poprosio dziecko. Eliasz postanowi nie nalega. Ten chopiec dowiadczy ju do strachu i do przeciwnoci w swym krtkim yciu. Posucha jego proby. Wyszli z mgy i znw mieli widok na ca dolin. Pewnego dnia poszukaj w bibliotece Akbaru tego, co dla ciebie napisaem. To nosi tytu Podrcznik wojownika wiata. Ja jestem wojownikiem wiata rzek chopiec. Czy pamitasz moje imi? zapyta Eliasz. Wyzwolenie. Usid obok mnie poprosi Eliasz. Nie mog zapomnie mego imienia. Musz wypeni moje powoanie, cho teraz, jedyne czego pragn, to by razem z tob.

Dlatego odbudowalimy Akbar, aby w ten sposb zrozumie, e trzeba i naprzd, bez wzgldu na to, jak trudne nam si to wydaje. Odchodzisz. Skd wiesz? spyta zaskoczony Eliasz. Zapisaem to wczoraj w nocy na jednej z tabliczek. Co mi to podszeptywao moe mama, a moe anio, ale czuem to w sercu. Eliasz pogaska chopca po gowie. Potrafie odczyta wol Bo odezwa si zadowolony. Nie musz wic nic ci tumaczy. Odczytaem jedynie smutek w twoich oczach. To nie byo trudne. Moi przyjaciele te go zobaczyli. Ten smutek jest czci mojej historii. Znikom czci, ktra potrwa zaledwie kilka dni. Jutro, gdy bd w drodze do Jerozolimy, nie bdzie on ju tak dotkliwy, a z czasem cakiem zniknie. Smutek nie trwa wiecznie, gdy zmierzamy ku temu, czego zawsze pragnlimy. Czy zawsze trzeba odchodzi? Zawsze trzeba wiedzie, kiedy koczy si jaki etap w yciu. Jeli uparcie chcemy w nim trwa duej ni to konieczne, tracimy rado i sens tego, co przed nami. I naraamy si na to, e Bg przywoa nas do porzdku. Pan jest surowy. Tylko dla wybranych. Eliasz spojrza w d na Akbar. Tak, Bg czasem bywa bardzo surowy, ale nigdy ponad to, co czowiek moe znie. Chopiec nie wiedzia, e tu wanie gdzie teraz siedzieli, Eliasz spotka anioa Paskiego i dowiedzia si jak przywrci go z martwych. Bdzie ci mnie brakowao? zapyta. Powiedziae mi, e smutek znika, gdy idziemy naprzd odpar chopiec. Wiele jeszcze trzeba, aby Akbar by tak pikny jak mama na to zasuguje. Ona przechadza si jego ulicami. Wracaj tutaj, ilekro bdziesz mnie potrzebowa i spogldaj w stron Jerozolimy ja tam bd, starajc si nada sens memu imieniu Wyzwolenie. Nasze serca pozostan zczone na zawsze. To dlatego przyprowadzie mnie tutaj, na szczyt Pitej Gry? Abym mg zobaczy Izrael? Aby mg zobaczy dolin, miasto, inne gry, skay i chmury. Pan zwyk woa swych prorokw na szczyty gr po to, by mogli z Nim rozmawia. Zawsze pytaem sam siebie, dlaczego tak robi, a teraz znam ju odpowied ze szczytu mona dojrze jak wszystko jest mae. Tutaj nasze zwycistwa i smutki przestaj by wane. To co zdobylimy i co stracilimy zostaje w dole. Ze szczytu gry widzisz jak wielki jest wiat i jak szeroki horyzont. Chopiec rozejrza si wok. Ze szczytu Pitej Gry czu zapach morza

obmywajcego plae Tyru i sysza pustynny wiatr z Egiptu. Kiedy bd zarzdza Akbarem odezwa si do Eliasza. Wiem, co to wielko i znam kady kamie w tym miecie. Wiem, co trzeba zmieni. To zmieniaj. Nie pozwl, aby sprawy zastygy w miejscu. Czy Bg nie mg wybra innego sposobu, by nam to wszystko ukaza? Bya taka chwila, w ktrej pomylaem, e jest zy. Eliasz milcza. Przypomnia sobie swoj rozmow z lewit sprzed kilku lat, gdy obaj czekali, a onierze Jezabel przyjd ich zabi. Czy Bg moe by zy? nalega chopiec. Bg jest Wszechmocny odpar Eliasz. Moe wszystko i nic nie jest Mu zakazane. Inaczej musiaby istnie kto potniejszy od Niego, kto zabroniby Mu pewnych rzeczy. Wtedy wolabym oddawa cze temu Najpotniejszemu. Zamilk na chwil, by chopiec poj sens jego sw. Po czym cign dalej: Jednak za spraw swej nieograniczonej mocy wybra czynienie tylko Dobra. Gdybymy stanli u kresu naszego losu, zobaczylibymy, e czsto Dobro przybiera posta Za, ale wci jest Dobrem i stanowi cz Boskiego planu dla ludzkoci. Wzi chopca za rk i zawrcili w milczeniu. Tej nocy chopiec spa w jego objciach. O wicie Eliasz delikatnie odsun go od siebie, starajc si go nie zbudzi. I naoywszy na siebie jedyny przyodziewek jaki posiada, wyszed z domu. Po drodze podnis z ziemi kawaek drewna, ktry mia mu posuy za kostur. Postanowi nigdy si z nim nie rozstawa, bya to bowiem jedyna pamitka po jego walce z Bogiem, po zniszczeniu i odbudowie Akbaru. Nie ogldajc si za siebie, poszed do Izraela.

Epilog
Pi lat pniej Asyria znw zaatakowaa Fenicj tym razem z armi lepiej przygotowan i wodzami bardziej kompetentnymi. Cay kraj dosta si pod panowanie obcego najedcy za wyjtkiem Tyru i Sarepty, przez jej mieszkacw zwanej Akbarem. Chopiec wyrs na mczyzn, zarzdza miastem i przez swych wspczesnych by uwaany za mdrca. Zmar w sdziwym wieku, otoczony przez najbliszych. Zawsze powtarza, e trzeba by Akbar by pikny i silny, bo jego matka wci przechadza si ulicami miasta". Dziki wsplnemu systemowi obronnemu, Tyr i Sarepta byy okupowane jedynie przez asyryjskiego krla Senakeriba w 701 roku p. n. e., blisko sto szedziesit lat po wydarzeniach opisanych w tej ksice. Lecz inne miasta fenickie nigdy nie odzyskay swej dawnej wietnoci i paday ofiar najazdw Babiloczykw, Persw, Macedoczykw, Seleucydw i w kocu Rzymian. Mimo to istniej do dzi dnia, bowiem, co powiadcza tradycja, Pan nigdy nie wybiera przypadkowo miejsc, ktre chce widzie zamieszkaymi. Tyr, Sydon i Byblos nadal stanowi cz Libanu i dzi jeszcze s polem bitwy.

Eliasz powrci do Izraela i zwoa wszystkich prorokw na grze Karmel. Tam poleci, by podzielili si na dwie grupy: na czcicieli Baala i wyznawcw Pana. Zgodnie z przykazaniem anioa, darowa cielca tym pierwszym i nakaza im wznosi mody do niebios, aby Bg zechcia przyj ofiar. Zapisane jest w Biblii: Eliasz szydzi z nich mwic: Woajcie goniej, bo to bg! Wic moe zamylony albo udaje si w drog, albo pi". Potem woali goniej i kaleczyli si wedug swojego zwyczaju mieczami oraz oszczepami, a si pokrwawili. Ale nie byo ani gosu, ani odpowiedzi, ani dowodu uwagi. Wwczas Eliasz wzi swego cielca i zoy w ofierze zgodnie z nakazem anioa Paskiego. Wwczas spad ogie z nieba i strawi ertw i drwa oraz kamienie. W chwil potem spad obfity deszcz, kadc kres czteroletniej suszy. Wybucha wtedy wojna domowa. Eliasz ukara prorokw, ktrzy zdradzili Pana. Jezabel kazaa go odszuka, aby go zgadzi. On jednak schroni si na zachodnim zboczu Pitej Gry, skd mg spoglda na Izrael. Syryjczycy najechali kraj i strza, ktra trafia przypadkiem w nieosonite zbroj miejsce, zabili krla Achaba, ma tyryjskiej ksiniczki. Jezabel zamkna si w swym paacu, a po kilku powstaniach ludu, po upadku kolejnych wadcw, w kocu zostaa pojmana. Wolaa rzuci si z okna, anieli odda si w rce tych, ktrzy przyszli odebra jej wolno. Eliasz pozosta na grze do koca swych dni. Biblia mwi, i pewnego wieczoru, gdy rozmawia z Elizeuszem prorokiem, ktrego wyznaczy swym nastpc, zjawi si wz ognisty z rumakami ognistymi i rozdzieli obydwch, a Eliasz wrd wichru wstpi do niebios.

Blisko osiemset lat pniej Jezus zaprosi Piotra, Jakuba i Jana, aby weszli na gr. Ewangelista Mateusz opisuje, e tam przemieni si wobec nich: twarz Jego zajaniaa jak soce, odzienie za stao si biae jak wiato. A oto im si ukazali Mojesz i Eliasz, ktrzy rozmawiali z Nim. Jezus poprosi Apostow, aby nie rozpowiadali o tym widzeniu do czasu a Syn Czowieczy nie wstanie z martwych, oni za odrzekli, e to si nie stanie nigdy, jeeli Eliasz nie powrci. Mateusz [17, 10-13] tak opisuje cig dalszy tej historii: Wtedy zapytali Go uczniowie: czemu uczeni w Pimie twierdz, e najpierw musi przyj Eliasz?" On odpar: Eliasz istotnie przyjdzie i naprawi wszystko. Lecz powiadam wam: Eliasz ju przyszed, a nie poznali go i postpili z nim tak jak chcieli". Wtedy uczniowie zrozumieli, e mwi im o Janie Chrzcicielu.