Algebra liniowa/Liczby zespolone

1/16

Liczby zespolone
Jak to przystao na prawdziwy i nudny wykad, maa praca domowa. Ten jeden z nielicznych razy wymagam lekkiego przystosowania si do tego, o czym tu bd pierdo... znaczy si pisa. Wielce zalecana jest jaka tam znajomo funkcji trygonometrycznych... cokolwiek to nie znaczy. Podstawowo zamiana kta na radiany. Dobrze te, gdybycie wiedzieli, co to s za funkcje sinus i cosinus, co one tam wypluwaj za liczby. Powinnicie zapamita... no dobra, wydrukowa kilka podstawowych wartoci dla kilku czstych ktw, ktre zdarzaj si w zadaniach. No i odzwierciedlenie tych funkcji w ukadzie wsprzdnych czyli wiedzie np. co w ktrej wiartce (nie myli po ktrej wiartce) ma jaki znak, dodatkowa wiedza wielce przydatna. Dodatkowo, dobrze wiedzie, co to jest wyczanie wsplnego czynnika przed nawias, czy jako co podobnego. Oczywicie, nie jaki tam kosmiczny i rozszerzony poziom, wystarczy to, co tam pisz w podrcznikach do technikum na obojtnie ktrym poziomie. Jak to zwykle bywa troch teorii, jeeli komu si nudzi czy jest pod wpywem moe spokojnie poczyta, kilka przykadw i rozwiza te si znajdzie. 1. Liczba zespolona posta algebraiczna Zaczynamy od pytania co to jest liczba zespolona? Na razie uznajmy, e to jest takie gwienko: z = a + bi Czyli taki twr, skadajcy si z waciwie dwch liczb, dwch elementw. Pierwszy z nich jest czci rzeczywist liczby zespolonej, druga, ta przy literce i jest czci urojon. O, na przykad mamy tak liczb: z = 1 + 2i Jest to takie co, skadajce si z czci rzeczywistej rwnej w naszym przypadku liczbie 1, oraz czci urojonej, rwnej liczbie 2. Zatrzymajmy si przy tym tajemniczym i: z=i Czym, do chuja, jest to i i po jak choler ono tam stoi? Uznajmy, e przy tej czci urojonej to i ma tam sta. I niech sobie stoi w spokoju, no, chyba, e jest podnoszone do kwadratu, to wtedy si w automagiczny i dziwny sposb staje liczb 1: i2 = -1 W tym jednym przypadku co si faktycznie dzieje z t tajemnicz literk, a jak si tylko da
Autor: vbx WIMiI Informatyka 2008

Algebra liniowa/Liczby zespolone

2/16

zostawiamy w spokoju. A jednak, postanawiam sobie poeksperymentowa. Zapewne w szkole redniej byo takie co, jak funkcje kwadratowe. I tam byo takie co, jak wyliczanie jakiej delty, pierwiastkw, oglnie daj Pan spokj. Kady kiedy co pierwiastkowa. I tak, na przykad pierwiastek z liczby 4:

4=2

lub

4=2
Daje liczb dwa albo minus dwa. Proste sprawdzenie podnosimy do kwadratu to lub tamto i te mamy cztery. Ale kady zapis typu:

4
powodowa, e nauczyciel si po przyjacielsku pyta Co Ty, kurwa, odpierdalasz, a jak zachowywalimy si pokojowo to po prostu pisalimy Nie ma, nie istnieje. Tak, patrzc tylko przez pryzmat tego, co si tam dzieje w liczbach rzeczywistych. To popatrzmy, wykorzystujc posiadan wiedz. Zapiszmy pierwiastek troch inaczej:

4=14
No i teraz patrzymy pod koniec poprzedniej strony i wykorzystamy, czemu tam rwna si (1) :

14= i 24
I rozpierdalamy na dwa pierwiastki (jak mamy mnoenie pod pierwiastkiem, to hulaj dusza, pieka nie ma):

i24= i2 4
Tutaj traktujemy liczb i jako nudn i zwyk literk pod pierwiastkiem, jak np. n w analizie matematycznej w granicach. Zauwamy, e z pierwszego czynnika moliwe wyniki to i oraz i (czemu? Podniecie sobie np. n i ( n) do kwadratu, te wyjdzie tylko i wycznie n2), a z drugiego moliwe to 2 i ( 2). Pomijajc wszelkie logiczne rozwizania i inne niemoralne sposoby rozwiza, wychodzi ostatecznie, e

i24=2 i

lub

i24=2 i
Czyli pierwiastek z liczby: jest rwny: 2i lub (-2i).

Autor: vbx

WIMiI

Informatyka 2008

Algebra liniowa/Liczby zespolone

3/16

Warto zapamita sobie taki wzorek:

a=a i

lub

a=a i

Gdzie a jest czymkolwiek rzeczywistym. I tym sposobem, prosz ja was, dziki powyszemu wzorkowi oraz takiej zalenoci: i2 = 1 waciwie mamy zaatwione cae liczenie liczb zespolonych w tej normalnej, algebraicznej postaci. Przykady: a) dodaj do siebie liczby z1 = 5 + 3i; oraz liczb z2 = 6 + i. Nic prostszego. Przy dodawaniu (jak i przy odejmowaniu) po prostu liczymy osobno to, co stoi przy tym jebnitym i i to, co stoi przy reszcie. Z3 = z1 + z2 = (5 + 3i) + (6 + i) = 5 + 6 + 3i + i = 11 + 4i I wsio. Zabawa zaczyna si przy mnoeniu. b) pomn przez siebie te same liczby. I tutaj rwnie nie ma wielkiej filozofii. Wymnaamy nawiasy tak, jak Bg nakaza (kady element pierwszego nawiasu z kadym elementem drugiego), czyli: z3 = z1 * z2 = (5 + 3i) * (6 + i) (5 + 3i) * (6 + i) = 30 + 5i + 18i + 3i2 = 30 + 23i + 3i2 pamitamy, e i2 = ( 1), wic: 30 + 23i + 3i2 = 30 + 23i + 3 * (-1) = 30 + 23 i 3 = 27 + 23 i To jest nasz ostateczny wynik. Dobrze, dobrze... ale nie beznadziejnie. 2. Liczba zespolona sprzenie, modu Liczba zespolona ma takie swoje dwie charakterystyczne, wypluj to sowo, funkcje. Pierwsza z nich to: Re(z) Oraz druga: Im(z)
Autor: vbx WIMiI Informatyka 2008

Algebra liniowa/Liczby zespolone

4/16

Funkcja Re(z) ma tak specyfikacj (sygnatur): Re: C R gdzie C oznacza zbir liczb zespolonych, a R zbir liczb rzeczywistych. Co robi ta funkcja? Wrzucamy do niej liczb zespolon, a ona w zamian wypluwa nam to, co jest w niej czci rzeczywist. Na przykad, mamy liczb 3 + 2i. Funkcja Re(3 + 2i) wypluje nam po prostu liczb 3. Podobnie przy -10 + 25i funkcja Re(-10 + 25i) wypluje nam -10. Funkcja Im(z) ma tak specyfikacj: Im: C R gdzie C oznacza zbir liczb zespolonych, a R zbir liczb rzeczywistych. Mona si domyli. Wrzucamy do funkcji liczb zespolon, a w zamian dostajemy to, co stoi przy czci urojonej. Czyli po prostu to, co stoi przy liczbie i. Kilka ju czystych przykadzikw: Im(3 + 2i) = 2 Im(-10 + 25i) = 25 Jeeli nie chcecie, by co zego wylazo z tej cigi, nie czytajcie tego akapitu. Poniewa zbir liczb zespolonych jest nadzbiorem liczb rzeczywistych (liczby rzeczywiste mieszcz si w zbiorze liczb zespolonych), wic w powysze funkcje moemy wrzuca nawet liczby rzeczywiste (fani teorii mnogoci si uciesz, a szaleni programici si nieludzko umiechn, widzc zatajony polimorfizm). Pierwszy nietypowy przykad: Re(i) Co zrobi z takim fantem? Jak do rozgoni radiowej w Toruniu moemy wysya kwoty bliskie zeru (i tym samym naraa rozgoni na koszty transportu), to i tutaj dodajmy sobie zero: Re( 0 + i ) No co? Przecie to normalna, spokojna, mia i cicha liczba zespolona z = 0 + i. Czyli, jak si domylacie, wynik brzmi: Re( 0 + i ) = 0 Tak na marginesie, liczb, ktra nie ma nic rzeczywistego, a tylko jakie mieci przy i, nazywamy liczb czysto urojon. Co oddaje dobrze atmosfer tej caej, be, algebry.

Autor: vbx

WIMiI

Informatyka 2008

Algebra liniowa/Liczby zespolone

5/16

Analogicznie wyglda sprawa z takim przypadkiem: Im(666) Ponownie, powysz liczb rzeczywist: 666 zapisz sobie w postaci liczby zespolonej (nic tu, bro Boe nie zmieniam, wic mog): 666 + 0 * i Czyli: Im (666) = Im(666 + 0 * i) = 0 Liczba zespolona ma te takie cudo, jak sprzenie, ktre fachowo si tak zapisuje: Jeeli z=ab i z =ab i

Liczba sprzona do danej liczby zespolonej jest po prostu jak tam liczb zespolon, ktra ma tylko zmieniony znaczek przy i. Na przykad: z =58 i to:
z =58 i

A jeeli: z =58 i to:

z =58 i

Zboczecy, znajcy algebr Boola, uciesz si z tych kreseczek nad liter z, bo, jak wida, podwjne sprzenie, niczym podwjna negacja... tak chuja robi. A sama znajomo znajdowania liczb sprzonych do danej (jak wida nie jest to specjalnie trudne) bdzie przydatna przy znajdowaniu pierwiastkw rwnania, korzystajc z oglnego twierdzenia algebry... cokolwiek to znaczy. Teraz przechodzimy niemal do meritum liczb zespolonych, czyli moduu z liczby zespolonej, co prowadzi w konsekwencji do raka puc, impotencji i postaci trygonometrycznej. Modu liczby zespolonej liczymy z takiego wzorku: z= x 2 y 2
Autor: vbx WIMiI Informatyka 2008

Algebra liniowa/Liczby zespolone

6/16

A skd si on wzi? Spjrzmy na profesjonalny rysunek, stworzony z pomoc najdoskonalszych programw matematycznych:

Mamy profesjonaln tzw. paszczyzn zespolon, ktra rni si od tej normalniejszej tym, e dla jaj nazwano inaczej osie liczbowe. Kad liczb moemy se narysowa w takim ukadzie jako punkcik, gdzie cz rzeczywista jest iksem, a reszta urojonych mieci - igrekiem. Zaznaczyem sobie jak tam liczb zespolon z = x + yi. Moduem liczbyt zespolonej nazwiemy dugo tego prostego niczym... no, co tam, odcinka. Czyli, z tw. Pitagorasa, wychodzi, e: z= x 2 y 2 Przykad: Obliczmy |z| z takiej liczby: z = 12i 5 Bierzemy pod pierwiastek wszystkie wspczynniki, podnosimy do kwadratu, sumujemy i zobaczmy, co za dziadostwo nam wyjdzie: z= x 2 y 2= 52122= 169=13 Wic |z| = 13. Jeeli kto jest idiot, troch tam znajcym fizyk, to zauway, e mamy jaki tam ukad wsprzdny. Jeeli tak, to przecie punkt moemy zapisa jako wektor wodzcy i kt pomidzy tym wektorem i osi ReZ, czyli... 3. Posta trygonometryczna liczby zespolonej Spjrzmy raz jeszcze na, ju bardziej profesjonalny, rysunek:
Autor: vbx WIMiI Informatyka 2008

Algebra liniowa/Liczby zespolone

7/16

Nadal jest waciwie do dupy, ale mniejsza z tym. Zauwamy (albo przyjmijcie na wiar), e kady punkt mona zapisa jako dugo odcinka, czcego go z pocztkiem ukadu wraz z ktem, jaki on tworzy z osi X (czy te, jak tutaj na paszczynie zespolonej z osi ReZ). Spjrzmy na ten pionowy, szary odcinek. Jego dugo to jakie tam y (bo o tyle dany punkt jest oddalony od osi iksw). Hmm... Kretyni matematyczni od razu bd chcieli wadowa w to wszystko kty... i dajmy im t przyjemno. Zauwamy, e sinus kta moemy zapisa jako (patrzc tylko na rysunek): sin = y / |z| Mnoc obustronnie przez |z|: |z| * sin = y Dobra, wyliczylimy sobie igreki, tylko po co, do cholery? Za chwil bdziecie bluzga za wprowadzanie jakich tam udziwnie, ale zobaczmy teraz na poziomy szary odcinek, majcy dugo x (jest to odlego punktu od osi y): Zauwamy rwnie, e cosinus tego samego kta, zgodnie z rysunkiem, mona zapisa: cos = x / |z| Czyli: |z| * cos = x
Autor: vbx WIMiI Informatyka 2008

Algebra liniowa/Liczby zespolone

8/16

No dobra, a teraz spjrzmy na wzr, najnormalniejszy w wiecie na liczb zespolon: z = x + y*i Podstawmy za iks i igrek to, co wyliczylimy (podkrelone wzorki z poprzedniej strony): z = |z| * cos + |z| * sin * i Wyczamy |z| przed nawias: z = |z| ( cos + sin * i) Powyszy wzr jest postaci trygonometryczn liczby zespolonej. Czsto, zamiast |z|, pisze si literke r (jak ju wspomniaem, kto mg by fizycznie kopnity i wszystko sprowadza do wektora promienia wodzcego). Mniejsza z tymi nudziarstwami, przykad: Zamie liczb: na posta trygonometryczn. z = 3i

Nie powinno by z tym nic trudniejszego, nie mniej jednak, zrbmy sobie rysunek pomocniczy:

Wzr oglny wyglda tak: z = |z| ( cos + sin * i), wic wyliczmy, co si da. Pamitamy take, e x = 3 , a y = (-1). Jak pamitamy, wzr na |z| wyglda tak: z= x 2 y 2 czyli: z= x 2 y 2=

3 1 = 31= 4=2
2 2

Autor: vbx

WIMiI

Informatyka 2008

Algebra liniowa/Liczby zespolone

9/16

Jak kiedy tam pisalimy, sin = y / |z| Wic jebnijmy w ten wzr to, co wiemy: sin = (-1) / 2 = (- 0,5) Niestety, kultura wymaga tego, by policzyli od nas ten kt, ba nawet lepiej, by poda go o zgrozo w radianach. Niestety rwnie, wyliczania ktw dla funkcji trygonometrycznych nie bd tumaczy wszystko powinno by opisane w jakimkolwiek podrczniku do matmy. Dlatego, nie znajc za bardzo poszczeglnych wartoci, spjrzmy na wykres funkcji i na ukad wsprzdnych. Widzimy, e sinus przyjmie warto (- 0, 5) gdzie w okolicach 330 stopni, inaczej mwic: sin = (- 0,5) -> = 2 - /6 = 11 / 6 Jedziemy teraz z cos . Walnijmy co tam wiemy do wzoru, ktry sami sobie wyznaczylimy kiedy: cos = x / |z| =

3 / 2

Patrzc na rysunek (odpowied, e = 30 stopni, jest troch za maa) i na wykres funkcji, widzimy, e = 11 / 6 . Jaki z tego wniosek? Wystarczy policzy |z|, z jakiejkolwiek funkcji wyliczy kt (patrzc na to, gdzie punkt, oznaczajcy liczb zespolon si znajduje w ktrej wiartce) i mamy zamienion liczb na posta trygonometryczn. Przy okazji, kt zwany jest rwnie argumentem gwnym, a ta wiedza bdzie nam przydatna przy pierwiastkowaniu liczb zespolonych. Czyli nasz liczb moemy zapisa w postaci: z = |z| ( cos + sin * i) = 2 [ cos (11 / 6) + i sin (11 / 6) ] Znw si zapytacie a po choler tak kombinowa z liczb? Normalne x, y, kilka znaczkw i jest zapisana, a nie jakie cudowanie z Bg wie jakimi sinusami czy moduami. No tak, ale przy potgowaniu i pierwiastkowaniu si tak nie da, bo istnieje taki jeden, specjalny wzorek na potgowanie liczb zespolonych... 4. Pierwiastki/potgi liczb zespolonych Zaczniemy od koca, czyli od przykadu: Oblicz z = 3i
6

Od razu leniwy czowiek zapie si za gow. Rany Boskie, jakie znowu podnoszenie do szstej potgi? Owszem, do kwadratu mona, jest wzorek. Do potgi trzeciej te mona. Ale do
Autor: vbx WIMiI Informatyka 2008

Algebra liniowa/Liczby zespolone

10/16

szstej? Czowiek si zaliczy na mier. Na szczcie, istnieje taki jeden wzorek, zwany wzorem de Moivre`a (takiego francuskiego zboczeca matematycznego): z n = |z| n ( cos n + i * sin n) Czyli wystarczy podstawia, co wiemy (za kt podstawiamy argument gwny) i mamy wyliczone... no, prawie, bo najczciej daj wyniku w normalnej, ludzkiej postaci x + yi. Jedziemy. Pamitamy z poprzedniego przykadu, e z = 3i = 2 [ cos (11 / 6) + i sin (11 / 6) ] Podniemy do potgi, korzystajc ze wzoru de Moivre`a: z6 = 26 [ cos (6 * 11 / 6) + i sin (6 * 11 / 6) ] Po posprztaniu: 26 [ cos (6 * 11 / 6) + i sin (6 * 11 / 6) ] = 64 (cos 11 + i sin 11) Zauwamy, e cos 11 = cos (10 + ) Poniewa funkcja cosinus jest okresowa (z okresem 2), blablabla... wic moemy wyrzuci parzyst wielokrotno liczby : cos (10 + ) = cos = (-1) Podobnie postpimy z sinusem: sin 11 = sin (10 + ) = sin () = 0 Podstawmy, co sobie wyliczylimy: 64 (cos 11 + i sin 11) = 64 [ (-1) + 0 * i] Wymnmy to, co stoi przed nawiasem kwadratowym z tym, co jest w nawiasie: 64 [ (-1) + 0 * i] = 64 * (-1) + 64 * 0 * i Wiadomo, e nawet najszczersze chci nie spowoduj, by co pomnoone przez zero byo inne od zera: 64 * (-1) + 64 * 0 * i = (-64) + 0 = (-64) Wic z6 = (-64)
Autor: vbx WIMiI Informatyka 2008

Algebra liniowa/Liczby zespolone

11/16

Z pierwiastkowaniem sprawa wyglda troch bardziej zabawnie. Jak wam wiadomo,

a=a

1 n

Dlatego wzr de Moivre`a bdzie wyglda podobnie, z jedn jednak rnic:

n n z= | z | [ cos (

2k 2k )i sin ( )] n n

po prostu dodatni pierwiastek ktrego tam stopnia z liczby rzeczywistej Omwienia wymaga symbol k. Ot, jeeli spierwiastkujemy chuj wie co, to wyazi nam n pierwiastkw. Na przykad, pierwiastek szesetnego stopnia z liczby 1 da nam... szeset pierwiastkw! Gdy ju policzymy liczb zgodnie ze wzorem, wstawiamy po kolei za liczb k najpierw liczb 0, liczymy, zapisujemy wynik, pniej liczb 1, liczymy, zapisujemy itd. a dojdziemy do liczby o jeden mniejsz, od stopnia pierwiastka. Zapisujc po bardzo mdremu: k naley do zbioru {0, 1, 2, ... , n -1} Mam nadziej, e rozjani to troch taki trywialny przykad: Korzystajc ze wzorw de Moivre`a, wylicz
2 1 .

Zgodnie ze wzorem, n = 2 (bo taki jest stopie pierwiastka):

n n z= | z | [ cos (

2k 2k )i sin ( )] n n

bdziemy potrzebowa |z| oraz . Zapiszmy sobie te liczb 1... tak w postaci zespolonej, czyli z = 1 + 0 * i. z= x 2 y 2= 120 2= 1=1 Teraz policzmy dodatni pierwiastek
2 1 , czyli to bdzie po prostu 1. Teraz kt:

sin = y / |z| = 0 / 1 = 0 -> = 0

Autor: vbx

WIMiI

Informatyka 2008

Algebra liniowa/Liczby zespolone

12/16

Zapiszmy do wzoru to, co wyliczylimy:

2k 2k )i sin ( )] n n 2k 2k 02k 02k n )i sin ( ) ]=1 [ cos ( )i sin ( )] | z |[ cos ( n n 2 2 02k 02k 1[ cos ( )i sin ( ) ]=1 ( cos k i sin k ) 2 2
n n z= | z | [ cos (

Najpierw za k podstawiamy, zgodnie z tym, co napisaem na poprzedniej stronie, 0: dla k = 0 1 ( cos k i sin k )=1( cos 0i sin 0 )=1( cos 0i sin 0 )=1 ( 10i )=1 Czyli naszym pierwszym pierwiastkiem bdzie z = 1, a teraz za k podstawiamy 1: dla k = 1
1 ( cos k i sin k )=1( cos 1i sin 1 )=1 ( cos i sin )=1 (10i )=1

Czyli drugim pierwiastkiem jest ( 1). Czyli zgadza si, w mord strzeli, ze zwykym pierwiastkiem kwadratowym z liczby 1. Sprbujemy jednak zrobi ambitniejszy i mudny (nawet bardzo) w liczeniu przykad, o taki: z =1i Spokojnie. Najpierw naley to, co pod pierwiastkiem, zapierdoli na posta trygonometryczn (pamitajmy, e z = -1 + i -> x = -1 i y = 1): (- 1) + i = |z| ( cos + sin * i) Korzystajc ze znanych ju wzorw: z= x 2 y 2 sin = y / |z| cos = x / |z| obliczmy najpierw |z|: z= x 2 y 2=1212= 2 Przed wyznaczaniem kta najpierw narysujmy sobie artystyczny burdel:
3

Autor: vbx

WIMiI

Informatyka 2008

Algebra liniowa/Liczby zespolone

13/16

Jak widzimy na tym piknym rysunku, kt bdzie wikszy od 90, ale mniejszy od 180 stopni. A wic zgadujemy. sin = y / |z| = 1 /

2 = 2 / 2

W drugiej wiartce sinus osignie tak warto przy kcie /2 + /4 = 3/4 W zwizku z tym, nasz kt = 3/4. Zapiszmy t nasz liczb pod pierwiastkiem, znajc ju kt i |z|, wic przystpujemy do najgorszej czynnoci, czyli wjebnicia we wzr de Moivre`a tego, co wiemy:
n n z= | z | [ cos (

2k 2k 3 /42k 3 / 42k 6 )isin ( ) ]= 2 [ cos ( )i sin ( )] n n 3 3

bo

3 2 3 6 2= 2= 2

wyliczmy nawias (tak samo dla obydwu funkcji): 3 2k 4 2 = k 3 4 3

Autor: vbx

WIMiI

Informatyka 2008

Algebra liniowa/Liczby zespolone

14/16

czyli nasze prawie pierwiastki wygldaj tak:

6 2 [ cos (

3 /42k 3 /42k 2 2 6 )i sin ( ) ]= 2 [ cos ( k )i sin ( k ) ] 3 3 4 3 4 3 Teraz za k wstawiamy, co si nam podoba... no, prawie: dla k = 0
2 2 6 6 2 [ cos ( k )i sin ( k ) ]= 2 ( cos i sin ) 4 4 3 4 6 2 2 2 ( cos i sin )= 2 ( i ) 4 4 2 2
6

I tak to zostawimy, eby nic zego, bro Boe, nie wylazo. Oczywicie, mona to poskraca, ale to ju takie rachunkowe mieci do policzenia. Analogicznie: dla k = 1: 2 2 2 2 6 6 2 [ cos ( k )i sin ( k ) ]= 2 [ cos ( )i sin ( ) ] 4 3 4 3 4 3 2 2 11 11 6 2 [ cos ( )i sin ( ) ]= 2 ( cos i sin ) 4 3 4 3 12 12
6

Tutaj pozwalam sobie na zamian na stopnie:

6 2 ( cos

11 11 6 i sin )= 2 ( cos 165i sin 165 ) 12 12

Niestety, wyszy nam dosy szpetne stopnie do policzenia, ale i z tym da si co zrobi. Korzystamy ze wzorw na funkcje sumy dwch ktw: sin(a + b) = sin a * cos b + cos a * sin b cos(a + b) = cos a * cos b sin a * sin b Zauwamy, e kt 165 stopni moemy zapisa jako sum ktw 120 i 45 stopni. Skorzystajmy z tego: sin(165) = sin ( 120 + 45 ) = sin 120 * cos 45 + cos 120 * sin 45 = 6 2 2 3 21 2 = = = ( 31 ) 4 4 4 4 4 cos(165) = cos ( 120 + 45 ) = cos 120 * cos 45 sin 120 * sin 45 Obliczenia, bd co bd, samych funkcji pomin, wynik wychodzi nastpujcy: 2 cos 165= ( 1 3 ) 4
Autor: vbx WIMiI Informatyka 2008

Algebra liniowa/Liczby zespolone

15/16

A wic drugi pierwiastek wyglda tak:

6 6 2 2 2 ( cos 165i sin 165 )= 2 ( ( 1 3 )i ( 31 ) )

Oczywicie, mona to wszystko powycza przed nawias, a nawet naley, ale to ju rwnie czysto rachunkowo robota. Wracamy na momencik na pocztek poprzedniej strony, bo we wzorze: 2 2 6 2 [ cos ( k )i sin ( k ) ] 4 3 4 3 Musimy za k wstawi jeszcze liczb 2, by znale trzeci i na szczcie ostatni pierwiastek. Dla k = 2: 2 2 4 4 6 6 2 [ cos ( k )i sin ( k ) ]= 2 [ cos ( )i sin ( ) ] 3 4 3 4 3 4 4 19 19 6 6 2 [ cos ( )isin ( ) ]= 2 ( cos i sin ) 4 3 4 3 12 12 4 3 4

Zamieniajc 19 / 12 na stopnie, otrzymujemy 285 stopni. Naley z takiej wartoci wyliczy sinusa i cosinusa, ale postpujemy podobnie, jak przy poprzednim zadaniu: sin(a + b) = sin a * cos b + cos a * sin b sin (240 + 45) = sin 240 * cos 45 + cos 240 * sin 45 = 2 = 1 3 4 cos(a + b) = cos a * cos b sin a * sin b cos (240 + 45) = cos 240 * cos 45 sin 240 * sin 45 = 2 = 1 3 4 czyli:

2 ( cos

19 19 6 2 2 i sin )= 2[ (1 3 )i (1 3 ) ] 12 12 4 4

To rwnie mona sobie powymnaa, ale, prawd mwic, na takie luksusy jestem za leniwy. Uff... zdecydowanie najgorsz rzecz jest pniejsze liczenie ktw, ale wydaje mi si, e wystarczy doj do postaci z pocztku poprzedniej strony, bo potem ju tylko, przepraszam za sowo, jebane funkcje trygonometryczne, a nie liczenie na liczbach zespolonych.

Autor: vbx

WIMiI

Informatyka 2008

Algebra liniowa/Liczby zespolone

16/16

Podsumujmy: W wyniku dziaania:

3 z =1i

wylez nam trzy rozwizania:

6 2 2 2 ( i ) ,

6 2 2 2 [ ( 1 3 )i ( 31 ) ] oraz

6 2 2 2 [ ( 1 3 )i (1 3 ) ]

Jak widzicie, wyniki nie s takie atwe do strawienia, ale wydaje mi si, e by to przykad takiego najbardziej... mudnego pierwiastkowania czegokolwiek, co by nam wlazo pod rk. Polecam poczytanie sobie i przejrzenie przykadowych rozwiza z Algebry Liniowej 1: Przykady i zadania. Zapewne przykady dobrali tam troch atwiejsze, nie wymagajce wielkiego rnicia w liczby. Wystarczy postpowa wedle schematu, ewentualnie czasem pobawi si w kty. Mam nadziej, e powyszy bryk, chocia w kawaku w czym si przyda. pj poap[at]interia.pl Linki do innych pomocy (by moe naukowych): http://www.poap.yoyo.pl/matd/

Autor: vbx

WIMiI

Informatyka 2008