ZAGROENIA CHEMICZNE. Spord 300 zakadw produkujcych w Polsce toksyczne rodki przemysowe i NSCH, 80 zalicza si do szczeglnie gronych.

Inne niebezpieczeostwa to magazynowanie okoo 35000 ton amoniaku i 50000 ton chloru. Kada ga przemysu, w ktrej wykorzystuje si TP stanowi bezporednie zagroenie dla otoczenia. Najczstsze przyczyny zatrud ludzi rodkami przemysowymi: naduywanie nawozw sztucznych, sory; skaenia toksyczne biosfery; zatrucia zawodowe (w czasie produkcji, transportu); katastrofy i awarie; skaona ywnod (substancje chemiczne, drobnoustroje i toksyny); rodki farmaceutyczne (narkomania, lekomania, doping i brak ostronoci); zatrucia planowane (zamachy terrorystyczne i zabjstwa). Broo chemiczna to jeden z klasycznych rodzajw broni masowego raenia. Stanowi j BT oraz sprzt i urzdzenia suce do ich przenoszenia i zastosowania. Wspczesn broo chemiczn stanowi: amunicja binarna (pojemniki z substancjami nietoksycznymi, ktre czc si w wyniku wybuchu stanowi produkty do powstania BT); mikrokapsuki (o wielkoci 5-20 mikronw, zawierajce silne rodki trujce do skaenia terenu lub zbiornikw wodnych); kapsuki mikstowe (chemiczna amunicja mikstowa, odamkowo-trujca, ktra wprowadza BT do organizmu przy pomocy odamkw min). Bojowe rodki trujce s to substancje chemiczne, ktre mog spowodowad mierd ludzi niechronionych, zmniejszad zdolnod ludzi do dziaania, skaad teren, wzniecad poary. Podzia BT: I. O dziaaniu miertelnym (celem uycia jest wywoanie mierci): paralityczno-drgawkowe (v-gazy, soman i sarin); parzce (iperyt, luizyt); oglno trujce (cyjanowodr, chlorocyjan); duszce (fosgen, dwufosgen); II. Czasowo obezwadniajce (czasowe pozbawienie zdolnoci dziaania): zawiowodranice (chloro acetofenon, adarasyt, chloropikryna, CS); psychochemiczne powodujce urojenia, halucynacje, depresj, utrat przytomnoci (BZ, LSD-25); III. Rolinobjcze (celem jest niszczenie rolinnoci, upraw, lasw): herbicydy (powoduj cakowite zniszczenie rolin); defolianty (uyte w duej iloci i steniu powoduj opadanie igie); desykanty (wysuszenie rolin w max. 3h); IV. Bojowe rodki zapalajce (wzniecanie poarw): posiadajce tlen (termit, elektron-stop metalu uywany do budowy bomby termicznej, mieszaniny soli zawierajce tlen z metalami); pobierajce tlen z powietrza (metale lub ich stopy, paliwa cieke: benzol, benzyna, nafta, oleje; paliwa zagszczone: napalm, supernapalm, piroele; paliwa oraz rodki zapalajce: biay fosfor, zwizki metalo-organiczne). Oglne zasady postpowania w wypadku skaenia NSCH: zachowad spokj i nie ulegad panice; wczyd RTV lokalny i podporzdkowad si treci przekazywanych komunikatw; nie zbliad si do miejsca zagroenia; powiadomid o zagroeniu ssiadw; jeli tred komunikatu nakazuje pozostad w miejscu zamieszkania, to naley uszczelnid otwory, ktre doprowadzaj powietrze z zewntrz; wyczyd odbiorniki gazu i prdu; zabezpieczyd wod i ywnod; przygotowad do uycia zastpcze rodki ochrony drg oddechowych i skry i na polecenie zaoyd; jeli uyte rodki s nam znane, to obowizuje oglna zasada przy substancjach lejszych od powietrza, szukamy schronienia w dolnych kondygnacjach, przy ciszych od powietrza-w grnych.

RADIACJA. Radiacja promieniowanie jonizujce powstaje w wyniku przemian izotopw promieniotwrczych. W naszym otoczeniu istniej dwa rodzaje promieniowania: jonizujce i promieniotwrcze. Zagroenia o charakterze promieniotwrczym wystpujce jako skaenie radioaktywne moe wynikad z nieprawidowej eksploatacji rde promieniowania. Powody nieprawidowej eksploatacji rde promieniowania: awarie elektrowni jdrowej; uycie broni jdrowej; akty terrorystyczne; skadowanie materiaw radioaktywnych; awarie w zakadach wzbogacania rud pierwiastkw radioaktywnych; awarie w czynnych reaktorach jdrowych; przewozy materiaw rozszczepialnych (radioaktywnych); awarie okrtach o napdzie atomowym. Polska nie posiada elektrowni atomowych, a jedynie dwa reaktory w Orodku Badawczym w wierku koo Warszawy. Znajduje si tam zuyte paliwo jdrowe (okoo 9 ton materiaw promieniotwrczych chrom, pluton, tor). W Polsce znajduje si 3000 zakadw, ktre wykorzystuj w swojej produkcji zwizki promieniotwrcze oraz 2500 aparatw rentgenowskich, z ktrych w razie awarii mona uzyskad jonizacj. Moliwoci pozytywnego wykorzystania rde promieniowania: diagnostyka chorb; terapia antynowotworowa; aparaty rentgenowskie; defektoskopia izotopowa (badanie wad konstrukcji metalowych/stalowych odleww i spadw); izotopowy czujnik dymu; wytwarzanie energii elektrycznej; kontrolne rda promieniowania w sprzcie dozymetrycznym; napd odzi podwodnych i lodoamaczy. Fala uderzeniowa gwatowne rozszerzenie si par i gazw, ktre spraj otaczajce powietrze i wprawiaj je w ruch z prdkoci ponaddwikow we wszystkich kierunkach. Promieniowanie cieplne stanowi je rozarzone produkty wybuchu i silnie nagrzane powietrze. Komponenty gazowe tworz kul ognist. Promieniowanie cieplne skada si z trzech rodzajw promieni: promieni ultrafioletowych (13% energii), widzialnych (31% energii), podczerwonych (56% energii). Promieniowanie cieplne rozprzestrzenia si z prdkoci wiata, czynnikiem racym jest impuls cieplny (cal/cm2/s). Czas wiecenia kuli ognistej wynosi od 1 do 8 s, powoduje bysk, poraenie wzroku wraz z utrat, oparzenia ze zwgleniem wcznie. Promieniowanie przenikliwe dziaa na czowieka niewidocznym strumieniem gamma i neutronami emitowanymi ze strefy wybuchu jdrowego. Czas dziaania 10-15 s i rozchodzi si z prdkoci wiata, Wywouje chorob popromienn. Wyrnia si 4 stopnie choroby popromiennej, jednorazowa maksymalna dawka 50R/h, jednorazowo do 80 R/h. Etapy choroby popromiennej: lekki (skaenie w granicach 100-250R); redni (250-400R); ciki (400-600R); bardzo ciki (powyej 600R). Skaenie promieniotwrcze terenu to zanieczyszczenie terenu, wody, powietrza i przedmiotw z substancjami promieniotwrczymi, wydzielajcymi promieniowanie alfa, beta i gamma. Powoduj skaenia zewntrzne i wewntrzne. W skaeniach promieniotwrczych terenu wyrniamy strefy prawdopodobnych skaeo. Impuls elektromagnetyczny s to krtkotrwae wzrosty napid (do kilku tysicy woltw), powoduje zniszczenie izolatorw urzdzeo elektrycznych, przepalenia elementw aparatury elektrycznej i jdrowej, poraenie osb obsugujcych urzdzenia, zakcenie cznoci i uniemoliwienie alarmowania ludnoci.

WIELKOD PROMIENI ZNISZCZEO W METRACH PROMIEO WIELKOD R DLA WYBUCHU JEDNEJ KILOTONY (KT) R1 R2 R3 270 540 1130 210 560 1400

Aby wyeliminowad lub zmniejszyd skutki szkodliwego dziaania promieniowania jonizujcego prowadzi si w naszym kraju ochron radiologiczn. Obejmuje ona szereg przedsiwzid o charakterze profilaktycznym, do ktrych nale: szkolenie personelu; analiza rde zagroenia; dozymetria; okrelanie parametrw i zasad wykorzystania rde promieniowania; ustalenia zasad przechowywania i transportu rde i odpadw promieniotwrczych; profilaktyka owiatowa; projektowanie i badanie rodkw ochrony radiologicznej; badanie oddziaywania promieniowania na organizmy. W momencie wystpienia zdarzenia radiacyjnego o zasigu wojewdzkim lub krajowym, powodujcego zagroenie bezpieczeostwa paostwa, PAA (Paostwowa Agencja Atomistyki) ocenia rozmiar skutkw zdarzenia i ich zasig, analizuje straty i przedstawia prognoz perspektywiczn. Proponuje dziaania majce zlikwidowad zagroenie i jego skutki, powiadamia Midzynarodow Agencj Energii Atomowej (MAEA), przekazuje informacje dla ludnoci (miejsce, czas oraz prognoz przebiegu zdarzeo, informacje dotyczce zachowania ludnoci w celu uniknicia skutkw zdarzenia, podaje skutki oddziaywania promieniowania na czowieka i rodowisko). W przypadku zagroenia promieniotwrczego podlege struktury MSW s zobowizane: w przypadku koniecznoci czasowego przesiedlenia ludnoci w bezpieczny rejon oraz do zabezpieczenia pozostawionego mienia oraz transportu; w przypadku nakazu pozostania w pomieszczeniach zamknitych oraz zakazu spoywania skaonej wody i ywnoci do zapewnienia dostaw ywnoci i picia oraz pomocy medycznej; do zapewnienia nieskaonej paszy i wody dla zwierzt; ponadto przekazad ludnoci indywidualne dawkomierze na okolicznod radiacji i rodki ochrony drg oddechowych i skry oraz specjalne pakiety rodkw ochrony; przygotowad obiekty uytecznoci publicznej penice rol schronu. UWAGA! W sytuacji zagroenia kady indywidualnie powinien wykorzystad rodki zastpcze do ochrony drg oddechowych i skry. Kady sposb ograniczy pochonit dawk promieniowania i zmniejszy jego negatywne dla organizmu skutki.

ZAGROENIA BIOLOGICZNE. Broo biologiczna jest rodkiem masowego zakaania ludzi, zwierzt oraz rolin i wody. W 1975r. wesza w ycie konwencja O zakazie badao, produkcji, magazynowania oraz nabywania broni chemicznej i biologicznej. Racym czynnikiem dziaania broni biologicznej s rodki biologiczne, wrd ktrych wyrnia si: drobnoustroje chorobotwrcze (bakterie, wirusy, bakteriofagi, riketsje, grzyby); toksyny (botulinowe, odzwierzce, syntetyczne); zmiany genetyczne u ludzi, zwierzt i rolin. Sposoby zakaenia ludzi broni biologiczn: wdychanie zakaonego powietrza; myszy/szczury; udlenie przez zakaone owady; zjedzenie zakaonych produktw; przenikanie toksyn lub bakterii przez bony luzowe lub rany; zranienia odamkami bomb, amunicji itp.; bezporedni kontakt z zakaonymi ludmi i zwierztami; ukszenia kleszczy. Najlepsze sposoby ochrony przez zakaeniem: profilaktyka; higiena osobista; szczepienia ochronne; zakaz zdejmowania rodkw ochronnych; powstrzymywanie si od jedzenia i picia; unikanie kurzu; przechodzenie przez traw i drzewa; poruszanie si tylko po wyznaczonych trasach. Kade paostwo posiada system wykrywania i identyfikacji czynnikw rodkami biologicznym: szybkie wykrywanie i identyfikacja; stae utrzymywanie zapasw antybiotykw; sprawne likwidowanie ognisk zapalnych; dezynfekcji poszkodowanych oddziaw. W Rzeczpospolitej t funkcj speniaj Wojskowy Instytut Higieny i Epidemiologii w Puawach, oraz instytuty mikrobiologii w poszczeglnych wydziaach wojewdzkich.