Uwagi do raportu Morski wiatr kontra atom

Uwagi do raportu Morski wiatr kontra atom opublikowanego przez Greenpeace w lipcu 2011 roku

Spis treci
Uwagi do raportu Morski wiatr kontra atom ....................................................................................... 1 opublikowanego przez Greenpeace ......................................................................................................... 1 w lipcu 2011 roku .................................................................................................................................... 1 1 Wstp ............................................................................................................................................... 2 2 Opracowania wykorzystane do porwna ....................................................................................... 2 3 Zobowizanie do zachowania tajemnicy handlowej ........................................................................ 2 4 Nakady inwestycyjne ...................................................................................................................... 3 4.1 Ocena zaoe i danych wejciowych ..................................................................................... 3 4.2 Koszty budowy ........................................................................................................................ 4 5 Koszty eksploatacyjne...................................................................................................................... 8 6 Praca EJ i MFW w systemie energetycznym ................................................................................... 8 7 Podsumowanie ................................................................................................................................. 9

Spis rysunkw
Rysunek 1 Klauzula poufnoci ................................................................................................................ 3 Rysunek 2 Artyku zamieszczony w Dzienniku Batyckim z dnia 14.07.2011 ...................................... 5 Rysunek 3 Koszty budowy elektrowni prognoza 2011 ........................................................................ 6 Rysunek 4 Struktura kosztw inwestycyjnych MFW ............................................................................. 6 Rysunek 5 Koszty inwestycji morskich farm wiatrowych latach 2001 2010 ...................................... 7 Rysunek 6 Zapis w raporcie dotyczcy jednostkowych kosztw budowy MFW ................................... 7 Rysunek 7 Przykadowa charakterystyka elektrowni wiatrowej ............................................................. 8 Rysunek 8 Przykadowy wykres generowania mocy czynnej przez farm wiatrow ............................. 9

Spis tabel
Tabela 1 Porwnanie danych wejciowych ............................................................................................. 3

Uwagi do raportu Morski wiatr kontra atom

Wstp

W lipcu 2011 opublikowany zosta przez Greenpeace raport Morski wiatr kontra atom. Z treci raportu oraz przeprowadzonej kampanii informacyjnej wynika, e jego celem jest pozyskanie rodkw finansowych planowanych na budow elektrowni jdrowych na rzecz budowy elektrowni wiatrowych. Celem opracowania jest ocena oblicze ekonomicznych zawartych w raporcie Morski wiatr kontra atom. Oceny dokonano w nastpujcym zakresie: Nakady inwestycyjne. Koszty eksploatacji. Praca EJ i MFW w systemie energetycznym. Dla uproszczenia w tekcie dla raportu Morski wiatr kontra atom uywane jest okrelenie raport.

Opracowania wykorzystane do porwna

Do oceny przyjtych w raporcie zaoe i danych wejciowych wykorzystano informacje zawarte w poniszych opracowaniach: Ekonomika energetyki jdrowej: aktualizacja Steve Thomas Heinrich Bll Stiftung 2010. Systemy na rzecz zmian: energia jdrowa kontra efektywno energetyczna i rda odnawialne? Antony Froggatt i Mycle Schneider - Heinrich Bll Stiftung 2010. The Economics of Nuclear Power World Nuclear Association (updated 9 March 2011) Updated Capital Cost Estimated for Electricity Generation Plants U.S. Energy Information Administration November 2010. Nie bjmy si energetyki jdrowej Andrzej Strupczewski Stowarzyszenie Elektrykw Polskich 2010. Energetyka wiatrowa aktualne moliwoci wykorzystania Tomasz Boczar Wydawnictwo Pomiary Automatyka Kontrola 2008. Farmy wiatrowe w systemie elektroenergetycznym Zbigniew Lubony WNT 2009. Proekologiczne odnawialne rda energii Witold M. Lewandowski WNT 2007. Efektywno inwestycji w odnawialne rda energii, analiza kosztw i korzyci Magdalena Ligus CeDeWu 2010.

Zobowizanie do zachowania tajemnicy handlowej

Autorzy w tekcie raportu zaoferowali dostp do rdowego modelu ekonomicznego (format Excel) wszystkim zainteresowanym jednak po ponad miesicznych staraniach o jego udostpnienie postawili do drastyczne warunki dotyczce poufnoci tego arkusza. Std odniesienie w recenzji wycznie do danych i zaoe zawartych w treci raportu. Podpisane zobowizanie zawiera rysunek 1:

Uwagi do raportu Morski wiatr kontra atom

Rysunek 1 Klauzula poufnoci

rdo: Dokumenty wasne

Nakady inwestycyjne

4.1 Ocena zaoe i danych wejciowych

Cz zaoe i danych wejciowych przyjtych do oblicze w raporcie budzi pewne zastrzeenia. Zostay one znaczone w tabeli nr 1 kolorem czerwonym. Dane uzyskane z innych rde zamieszczono w kolumnach 5 i 6
Tabela 1 Porwnanie danych wejciowych
Wyszczeglnienie 1 Moc Wspczynnik wykorzystania mocy Koszty jednostkowe US EIA 2011 Koszty jednostkowe US EIA 2011 Koszt nakadw overnight - 2016 2045 Koszt nakadw overnight 2045 Koszty przycza = MEW EJ Jednostka 2 [MW] [%] [USD/kW] [EUR/kW] [EUR/kW] [EUR/kW] [EUR mln] EJ 3 3.000 85,00% **** **** 6.145,00 **** 0 MFW 4 5.700 45% / 50% **** **** 2.586,00 2.062,00 6,25 90,00% 5.339,00 3.737,00 3.737,00 **** 45,00% 5.975,00 4.183,00 3.600,00 2.880,00 720,00 EJ* 5 MFW* 6

Uwagi do raportu Morski wiatr kontra atom

Wyszczeglnienie 1 Przyrostowe wydatki kapitaowe Koszt budowy Koszty operacyjne stae Koszty operacyjne zmienne Koszt paliwa Opata za odpady / skadowanie wyp. Paliwa Koszt likwidacji (10%) Okres trwaoci (eksploatacji) Stopa inflacji Realna stopa wzrostu kosztw operacyjnych Realna stopa wzrostu kosztw paliwa Stopa podatku dochodowego Udzia finansowania kapitaem dunym Koszt kapitau dunego Koszt kapitau wasnego WACC (redni waony koszt kapitau) Nakady 2016 Nakady 2017 Nakady 2018 Nakady 2019 Jednostka 2 [EUR/kW/a] [EUR mln] [EUR/kW/a] [EURmills/kWh] [EUR/mmBtu] [EUR/kWh] [EUR mln] [a] [%] [%] [%] [%] [%] [%] [%] [%] [%] [%] [%] [%] EJ 3 6.145,00 18.435,00 46,275 0,349 0,54 0,0007 3.226,00 40 3,00% 1,00% 0,50% 19,00% 50,00% 8,00% 15,00% 10,70% 10,00% 25,00% 31,00% 25,00% MFW 4 25,85 14.740,20 0,00 18,00 0,00 0,00 206,00 2 * 25 3,00% 1,00% **** 19,00% 50,00% 8,00% 15,00% 10,70% 20,00% 20,00% 20,00% 20,00% 20,00% 30,00% 60 2.052,00 11.211,00 23.843,10 EJ* 5 MFW* 6

Nakady 2020 [%] 10,00% rdo: Opracowanie wasne na podstawie raportu Morski wiatr kontra atom

4.2 Koszty budowy

Podstawowe zastrzeenia w raporcie budz przyjte koszty budowy zarwno EJ jak i MFW. W poszczeglnych publikacjach podawane s rozbiene wartoci. Przykadowo w opracowaniu Ekonomia Energetyki jdrowej: aktualizacja podano nastpujce koszty budowy okrelone na podstawie przetargw: Francja (budowa od 2008 roku) = 3.300 USD/kW. Finlandia (budowa od 2005 roku) = 4.500 USD/kW. Z treci w/w opracowania mona wnioskowa, e przytoczone powyej nakady nie obejmuj kosztw finansowych i nadzorw ponoszonych przez inwestora, ktre powiksz ich warto o okoo 20%. Raport zosta sfinansowany przez Fundacj imienia Heinricha Blla. Dlaczego nie skorzystano z informacji dotyczcych kosztw budowy elektrowni jdrowych zawartych w opracowaniach tej fundacji, a przynajmniej nie skomentowano zaistniaych rozbienoci. Informacja o raporcie oraz wypowied dyrektora Greenpeace Polska podana w Dzienniku Batyckim przedstawiona jest na rysunku nr 2:

Uwagi do raportu Morski wiatr kontra atom

Rysunek 2 Artyku zamieszczony w Dzienniku Batyckim z dnia 14.07.2011

rdo: Dziennik Batycki z 14 lipca 2011 roku

Do porwnania przyjtych w raporcie kosztw inwestycyjnych mog posuy dane z opracowania Updated Capital Cost Estimated for Electricity Generation Plants zawarte w tabeli zamieszczonej na rysunku nr 3:

Uwagi do raportu Morski wiatr kontra atom

Rysunek 3 Koszty budowy elektrowni prognoza 2011

rdo: Updated Capital Cost Estimated for Electricity Generation Plants

Z danych zawartych w powyszej tabeli wynika, e koszty morskich farm wiatrowych mog by wysze od przyjtych w raporcie a ponadto wykazuj tendencj rosnc podobnie jak koszty elektrowni jdrowych. Potwierdzaj to informacje zawarte w raporcie przedstawione na rysunkach nr 4 i 5.
Rysunek 4 Struktura kosztw inwestycyjnych MFW

rdo: Raport Morski wiatr kontra atom

Uwagi do raportu Morski wiatr kontra atom

Rysunek 5 Koszty inwestycji morskich farm wiatrowych latach 2001 2010

rdo: Raport Morski wiatr kontra atom

Z przedstawionego powyej zestawienia wynika, e koszty farm wiatrowych na Batyku z 2010 roku wyniosy w pierwszym przypadku okoo 3.100 EUR/kW, a w drugim 3.600 EUR/kW (s to wielkoci porwnywalne do podanych w opracowaniu Updated Capital Cost Estimated for Electricity Generation Plants U.S. Energy Information Administration November 2010). Warto te zwrci uwag na nastpujcy zapis dotyczcy kosztw jednostkowych MFW umieszony w raporcie zamieszczony na rysunku nr 6:
Rysunek 6 Zapis w raporcie dotyczcy jednostkowych kosztw budowy MFW

rdo: Raport Morski wiatr kontra atom

Tymczasem do oblicze w raporcie przyjto jednostkowe koszty budowy MFW w wysokoci 2.511 EUR/kW. Mona postawi pytanie, co spowodowao, e koszty budowy MFW w Polsce s tak niskie? Z raportu mona wnioskowa, e koszty MFW nie ujmuj pozycji wyprowadzenia mocy z MFW. Z wykresu zamieszczonego na rysunku nr 4 wynika, e koszty przyczenia MFW do sieci energetycznej wynosz okoo 20% tymczasem w zaoeniach obliczeniowych wynosz one 1,10 EUR/kW co daje udzia kosztw wyprowadzenia mocy w wysokoci 0,04% kosztw inwestycji. O ile wic wzrosn koszty jednostkowe MFW po uwzgldnieniu kosztw wyprowadzenia mocy 5.700 MW (prawdopodobnie bd to linie kablowe prdu staego o napiciu rzdu 500 kV) i jaki bd miay wpyw na cakowite koszty inwestycji? Dodanie kosztw wyprowadzenia mocy nie wyczerpuje wszystkich rnic w kosztach jednostkowych chociaby w porwnaniu do kosztw jednostkowych MFW Baltic 1. Zastrzeenia mona mie rwnie do kosztw likwidacji MFW, ktre przyjto w wysokoci 206 mln EUR bez podania zakresu prac likwidacyjnych. W rzeczywistoci koszty te mog by wiksze. Po przyjciu jednostkowych kosztw budowy analogicznych jak dla MFW Baltic 1 (niszych ni prognozowane na rok 2011 koszty morskich farm wiatrowych w tabeli zamieszczonej na rysunku nr 2) koszt budowy MFW o mocy 5.700 MW wyniesie 20,5 mld EUR i bdzie wyszy od podanych w raporcie kosztw budowy EJ w wysokoci 18,4 mln EUR. Do sfinansowania takich kosztw budowy

Uwagi do raportu Morski wiatr kontra atom MFW niewtpliwie mile widziana bdzie pomoc pastwa, std propozycja stworzenia do tego celu stanowiska ministra (sekretarza stanu) i utworzenia nowego departamentu w Ministerstwie Gospodarki. Naley zauway, e autorzy raportu unikaj podania cakowitych kosztw budowy MFW, ktre nawet dla danych przyjtych w raporcie wynios nie mniej ni 14,74 mld EUR i s niewiele nisze od podanych tam kosztw budowy EJ 18,44 mld EUR.

Koszty eksploatacyjne

Brak w raporcie uzasadnienia obliczenia kosztw operacyjnych MFW, jako iloczynu wskanika kosztw zmiennych i produkcji energii elektrycznej. W okresie eksploatacji MFW wystpi wycznie stae koszty operacyjne i koszty finansowe. W raporcie nie podano struktury tych kosztw dla warunkw polskich. Jednak do kosztw ponoszonych w okresie eksploatacji mona si odnie po urealnieniu nakadw inwestycyjnych, poniewa od nich zaley wysoko odpisw amortyzacyjnych, podatkw i opat oraz kosztw obsugi poyczek i kredytw zacignitych na sfinansowanie budowy.

Praca EJ i MFW w systemie energetycznym

Zasadniczym zagadnieniem jest wsppraca elektrowni wiatrowych w tym morskich farm wiatrowych z systemem energetycznym. Rozpatrywana w raporcie morska farma wiatrowa bdzie generowaa moc czynn w sposb niekontrolowany, co wynika z nieprzewidywalnoci wiatru oraz charakterystyk turbin wiatrowych. Przykadowa charakterystyka elektrowni wiatrowej pokazana jest na rysunku nr 7:
Rysunek 7 Przykadowa charakterystyka elektrowni wiatrowej

rdo: Farmy wiatrowe w systemie elektroenergetycznym

Uzalenienie mocy czynnej generowanej przez farm wiatrow od siy wiatru powoduje jej bardzo du zmienno. Z raportu wynika, e z MFW moc czynna bdzie wprowadzana do sieci w wysokoci wynikajcej z biecych warunkw wiatrowych. Przykadowy wykres generowania mocy czynnej przez farm wiatrow pokazany jest na rysunku nr 8:

Uwagi do raportu Morski wiatr kontra atom

Rysunek 8 Przykadowy wykres generowania mocy czynnej przez farm wiatrow

rdo: Farmy wiatrowe w systemie elektroenergetycznym Farma wiatrowa, dla ktrej zdjto w/w wykres miaa w okresie pomiarowym wspczynnik wykorzystania mocy 40%, a wic zbliony do MFW rozpatrywanej w raporcie.

W porwnaniu do mocy elektrowni jdrowej w przypadku MFW bd wystpoway zalene od pogody nadwyki lub niedobory mocy. Niezbdne bdzie, zatem utrzymywanie mocy rezerwowej na pokrycie niedoborw oraz eksport lub akumulacja nadwyek energii w przypadku generowania mocy przekraczajcej 3.000 MW. Obecnie brak w systemie energetycznym moliwoci kompensowania waha mocy generowanej przez MFW w zakresie 0 5.700 MW tym bardziej, e do systemu bd w tym czasie podczone ldowe elektrownie wiatrowe o mocy zainstalowanej kilku tysicy MW i znacznie wikszych ni w przypadku MFW wahaniach generowanej mocy czynnej. Najlepiej do regulacji mocy i stabilizacji systemu energetycznego nadaj si elektrownie wodne szczytowo-pompowe (arnowiec, Porbka ar, ydowo) oraz wodne z czonem pompowym (Solina, Dychw, Nidzica) z tym, e ich czna moc regulacyjna wynosi okoo 1.750 MW. W celu zapewnienia stabilnoci systemu konieczna byaby budowa kolejnej duej elektrowni szczytowopompowej (w latach 80 ubiegego stulecia bya ju rozpoczta budowa elektrowni Moty o mocy okoo 800 MW). Do skompensowania okresowych niedoborw mocy z MFW mona uy take elektrowni rezerwowych z turbinami gazowymi, ale tych jak na razie brak. W przeciwiestwie do MFW bloki jdrowe generacji III+ mog pracowa w zakresie 25% 100% obcienia znamionowego w sposb stabilny i planowy, przy czym zmiana obcienia z 25% do 100% moe nastpi w czasie 1 godziny. Podstawowym ograniczeniem s w tym przypadku dopuszczalne rnice wydue cieplnych wirnikw i korpusw turbin parowych. Z tytuu rnic we wsppracy z systemem energetycznym elektrowni wiatrowych i jdrowych nie mona porwnywa na zasadzie wolumenu produkcji energii elektrycznej. Aspekt wsppracy MFW z systemem energetycznym, koszty dostosowania sytemu do przyjcia szybkozmiennych wartoci mocy czynnej generowanej przez MFW oraz dwukrotnego zwikszenia przepustowoci ldowych linii przesyowych (z 3.000 na 5.700 MW) zosta w raporcie cakowicie pominity.

Podsumowanie

Analiza porwnawcza kosztw morskiej energetyki wiatrowej oraz energetyki jdrowej zostaa opracowana uproszczon metod wskanikow przy zawyeniu kosztw EJ i jednoczesnym zanieniu kosztw MFW. W rezultacie wyniki oblicze kosztw energii elektrycznej w raporcie jak i wycignite na ich podstawie wnioski nie s wiarygodne. Wobec zastrzee do zaoe i danych wejciowych analiza porwnawcza kosztw energii elektrycznej z EJ i MFW z raportu Morski wiatr kontra atom wymaga ponownego przeliczenia po zweryfikowaniu i uzasadnieniu przyjtych zaoe i danych wejciowych. Z uwagi na atwo manipulowania wynikami oblicze za pomoc odpowiednio dobranych zaoe i danych wejciowych wszystkie obliczenia dotyczce opacalnoci budowy elektrowni jdrowych oraz porwna opacalnoci elektrowni jdrowych ze rdami odnawialnymi powinny by udostpnione w formie edytowalnych arkuszy dla zainteresowanych tym osb.

Uwagi do raportu Morski wiatr kontra atom Dotyczy to nie tylko raportw publikowanych przez Greenpeace i Instytut Energetyki Odnawialnej, ale w szczeglnoci analiz opacalnoci energetyki jdrowej wykonywanych na rzecz Polskiej Grupy Energetycznej i Ministerstwa Gospodarki. Obliczenia efektywnoci inwestycji budowy EJ i MFW powinny by wykonane nie w sposb uproszczony za pomoc wskanikw uywanych w USA i Kanadzie, ale z zastosowaniem przyjtej w UE metodologii stosowanej w POIi z wykonaniem prognozy podstawowych sprawozda finansowych: rachunku zyskw i strat, sprawozdania z przepyww pieninych, bilansu z uzasadnieniem przyjtych zaoe i danych wejciowych. Dotyczy to rwnie ujednolicenia jednostek oraz przyjcia danych wejciowych do oblicze w walucie krajowej. Zgadzam si ze stwierdzeniem Pana Macieja Muskata dyrektora Greenpeace Polska, e niedopuszczalnym jest, aby wciska Polakom atom w oparciu o faszywe dane, ale dotyczy to rwnie wszystkich pozostaych rde energii w tym morskich farm wiatrowych. Wszystkim zwolennikom energetyki jdrowej polecam zapoznanie si z opracowaniem Ekonomika energetyki jdrowej: aktualizacja Steve Thomas Heinrich Bll Stiftung 2010. Nie powinno si pozostawi bez odpowiedzi postawionych tam pyta i zgoszonych wtpliwoci. Gdynia, 11 wrzenia 2011

Marian Gowicki

10