Wytyczne W Zakresie Prognozowania Oddziaływań Na Środowisko Farm Wiatrowych

Maciej Stryjecki Krzysztof Mielniczuk
Wytyczne w zakresie prognozowania oddziaywa na rodowisko farm wiatrowych
Maciej Stryjecki, Krzysztof Mielniczuk
Generalna Dyrekcja Ochrony rodowiska Warszawa 2011
Wytyczne w zakresie prognozowania oddziaywa na rodowisko farm wiatrowych Maciej Stryjecki, Krzysztof Mielniczuk Autor projektu okadki: Filip Ostrowski (Adekwatna) Redakcja wydania w zakresie merytorycznym: Marcin Rejmer Redakcja wydania: Katarzyna Gaecka Agnieszka Wagner Anna Orowska Magdalena Szymanek Niniejsza publikacja nie stanowi rda prawa, dlatego informacje wniej zawarte nie maj charakteru wicego. Publikacja ma charakter zbioru zasad majcych pomc w wyborze metod planowania i przygotowania inwestycji. Generalna Dyrekcja Ochrony rodowiska ISBN 978-83-62940-17-2 Wydawca: Generalna Dyrekcja Ochrony rodowiska Departament Ocen Oddziaywania na rodowisko ul. Wawelska 52/54, 00-922 Warszawa www.gdos.gov.pl (menu OO) Wydanie pierwsze Warszawa 2011 Nakad: 1000 egz. Skad, amanie idruk: Centrum Usug Wsplnych ul. Powsiska 69/71 02-903 Warszawa Dokument Wytyczne w zakresie prognozowania oddziaywa na rodowisko farm wiatrowych zosta opracowany w ramach projektu Standaryzacja ocen oddziaywania na rodowisko w procesach inwestycyjnych w energetyce wiatrowej, realizowanego przez Fundacj na rzecz Energetyki Zrwnowaonej Fundacja na rzecz Energetyki Zrwnowaonej www.fnez.org, www.oddzialywaniawiatrakow.pl, e: sekretariat@fnez.pl tel./fax: +48(22)412 24 92
Sfinansowano ze rodkw Narodowego Funduszu Ochrony rodowiska iGospodarki Wodnej wramach programu priorytetowego Wspieranie systemu ocen oddziaywania na rodowisko iobszarw Natura 2000, zgodnie zumow nr 396/2010/Wn-50/NE-00/D zdnia 17.08.2010r.
Warszawa, dnia 2 sierpnia 2011 r.
ZASTPCA GENERALNEGO DYREKTORA OCHRONY RODOWISKA
Piotr Otawski
Szanowni Pastwo! Majc na uwadze ogromne zainteresowanie inwestorw rozwojem energetyki wiatrowej, potencjalnie znaczce oddziaywanie elektrowni wiatrowych na rodowisko oraz kontrowersje wok ich powstawania Generalna Dyrekcja Ochrony rodowiska zdecydowaa si na wydanie serii wytycznych, ktre w sposb kompleksowy przedstawiaj istotne aspekty oceny oddziaywania elektrowni wiatrowych na rodowisko poczwszy od fazy planowania i projektowania inwestycji po etap likwidacji. Niniejszym oddaj w Pastwa rce seri trzech publikacji dotyczcych oceny oddziaywania elektrowni wiatrowych na rodowisko: Wytyczne w zakresie prognozowania oddziaywa na rodowisko farm wiatrowych, Wytyczne dotyczce oceny oddziaywania elektrowni wiatrowych na ptaki oraz Wytyczne dotyczce oceny oddziaywania elektrowni wiatrowych na nietoperze. Majc na celu dbao o najwyszy poziom merytoryczny wydawanych publikacji powysze wytyczne zostay szczegowo zweryfikowane w Departamencie Ocen Oddziaywania na rodowisko przy wsppracy pozostaych Departamentw GDO. Ponadto publikacje byy rwnie poddawane konsultacjom z niezalenymi ekspertami. Prezentowane wszystkie trzy Wytyczne s cile ze sob powizane i stanowi spjn cao, bdc bogatym rdem wiedzy, dotychczasowych dowiadcze oraz dobrych praktyk. Mog by pomoc zarwno dla inwestorw planujcych realizacj przedsiwzi, ekspertw sporzdzajcych dokumentacj, w tym prognoz oraz raportw o oddziaywaniu na rodowisko, jak rwnie organw administracji uzgadniajcych warunki oraz wydajcych decyzje rodowiskowe. Ponadto Wytyczne te zostan w przyszoci uzupenione o wytyczne dotyczce oceny oddziaywania elektrowni wiatrowych na krajobraz. Jednoczenie zapraszam Pastwa do odwiedzenia strony internetowej www.gdos.gov.pl, Zakadka OOS, Wsparcie systemu OOS, na ktrej znajdziecie Pastwo wersj elektroniczn Wytycznych oraz informacje o innych publikacjach wydawanych lub objtych patronatem GDO, w ramach realizacji zada programu Wspieranie systemu ocen oddziaywania na rodowisko i obszarw Natura 2000 finansowanego ze rodkw Narodowego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej.
SPIS TRECI
I. Definicje iskrty ........................................................................................................................ II. Wprowadzenie ..........................................................................................................................

1. Charakter opracowania ...................................................................................................... 2. Struktura opracowania ...................................................................................................... 3. Podstawowe informacje o energetyce wiatrowej .................................................................
9 13 15 16 17 21 23 24 29 35 37 38 41 43 45 46 47 53 54 55 56
III. Charakterystyka najwaniejszych moliwych istotnych oddziaywa farm wiatrowych na rodowisko

1. Etap budowy i likwidacji ................................................................................................... 2. Etap eksploatacji ................................................................................................................
IV. Farmy wiatrowe wprocesie przygotowania, realizacji, eksploatacji ilikwidacji inwestycji ................. V. Farmy wiatrowe iprognoza ich oddziaywa wdokumentach ocharakterze strategicznym ..............
1. Wstp ................................................................................................................................. 2. Opracowanie ekofizjograficzne .......................................................................................... 3. Prognoza oddziaywania na rodowisko .............................................................................
VI. Farmy wiatrowe iprognozowanie ich oddziaywa wprocesie inwestycyjnym ................................

1. Wstp ................................................................................................................................. 2. Kwalifikacja prawna farm wiatrowych ............................................................................... 3. Elementy farmy wiatrowej podlegajce ocenie oddziaywania na rodowisko ..................... 4. Organy administracji prowadzce postpowania w sprawie wydania decyzji o rodowiskowych uwarunkowaniach dla farm wiatrowych ............................................................................ 5. Opis postpowania w sprawie wydania decyzji o rodowiskowych uwarunkowaniach dla farm wiatrowych nalecych do I grupy przedsiwzi ......................................................... 6. Opis postpowania w sprawie wydania decyzji o rodowiskowych uwarunkowaniach dla farm wiatrowych nalecych do II grupy przedsiwzi ..................................................... 7. Opis postpowania w procedurze ponownej oceny oddziaywania na rodowisko farmy wiatrowej ...............................................................................................................................
SPIS TRECI
8. Opis postpowania w procedurze oceny oddziaywania na rodowisko farmy wiatrowej na obszar Natura 2000 ............................................................................................................... 9. Wybrane problemy zwizane z ocen oddziaywania na rodowisko farm wiatrowych .......
58 60 63 65 66 68 75 77 78 94 95 97 98 102 105 108 109 111 127
VII. Karta Informacyjna Przedsiwzicia .............................................................................................

1. Cel ..................................................................................................................................... 2. Zakres ................................................................................................................................ 3. Sposb oceny .....................................................................................................................
VIII. Raport ooddziaywaniu na rodowisko .........................................................................................

1. Cel ..................................................................................................................................... 2. Zakres raportu ................................................................................................................... 3. Sposb oceny .....................................................................................................................
IX. Analiza oddziaywania na obszary Natura 2000 .............................................................................

1. Cel ..................................................................................................................................... 2. Zakres ............................................................................................................................... 3. Sposb oceny .....................................................................................................................
X. Prognozowanie oddziaywania farmy wiatrowej na rodowisko dobre praktyki ............................

1. Analiza wstpna ................................................................................................................. 2. Uwarunkowania spoeczne .................................................................................................
XI. Lista sprawdzajca do raportu ooddziaywaniu na rodowisko........................................................ XII. Bibliografia ................................................................................................................................
I. Definicje i skrty
Definicje iskrty
analiza habitatowa dokument przedstawiajcy oddziaywania przedsiwzicia na obszary Natura 2000 na og element raportu o oddziaywaniu na rodowisko decyzja wzizt - decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu dsu decyzja o rodowiskowych uwarunkowaniach Dyrektywa SOO Dyrektywa 2001/42/WE z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpywu niektrych planw i programw na rodowisko Dyrektywa OO Dyrektywa Rady 85/337/EWG z dnia 27 czerwca 1985 r. w sprawie oceny skutkw wywieranych przez niektre przedsiwzicia publiczne i prywatne na rodowisko naturalne Dyrektywa Ptasia Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE z 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa Dyrektywa Siedliskowa Dyrektywa Rady 92/43/ EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory EW elektrownia wiatrowa FW farma wiatrowa GDO Generalny Dyrektor Ochrony rodowiska GW gigawat GPZ Gwny Punkt Zasilania (stacja transformatorowa) IPW infrastruktura przyczeniowa wewntrzna IPZ infrastruktura przyczeniowa zewntrzna KIP Karta Informacyjna Przedsiwzicia KPA ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postpowania administracyjnego (Dz.U. 2000 Nr 98, poz. 1071 ze zm.) KSE Krajowy System Elektroenergetyczny mpzp miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego MW megawat OO ocena oddziaywania na rodowisko OZE Odnawialne rda Energii Po ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska (Dz.U. 2008 Nr 25, poz. 150 ze zm.) PPIS Pastwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny Procedura OO procedura oceny oddziaywania na rodowisko, ktra jest czci postpowa administracyjnych w sprawie: strategicznej oceny oddziaywania na rodowisko, wydania decyzji o rodowiskowych uwarunkowaniach, ponownej oceny oddziaywania na rodowisko Proces OO (proces prognozowania oddziaywa na rodowisko) wszelkie dziaania wykonywane przez inwestora/dewelopera w trakcie przygotowania, realizacji, eksploatacji i likwidacji przedsiwzicia, majce na celu okrelanie i minimalizowanie oddziaywa na rodowisko (pojcie to obejmuje wic zarwno Procedur OO, jak i dodatkowe dziaania, np. dobre praktyki) Przedsiwzicia I grupy - przedsiwzicia mogce zawsze znaczco oddziaywa na rodowisko (art. 59 ust. 1 pkt. 1 Ustawy o udostpnianiu informacji o rodowisku i jego ochronie, udziale spoeczestwa w ochronie rodowiska oraz o ocenach oddziaywania na rodowisko) Przedsiwzicia II grupy przedsiwzicia mogce potencjalnie znaczco oddziaywa na rodowisko (art. 59 ust. 1 pkt. 2 Ustawy o udostpnianiu informacji o rodowisku i jego ochronie, udziale spoeczestwa w ochronie rodowiska oraz o ocenach oddziaywania na rodowisko) Przedsiwzicia III grupy mogce znaczco oddziaywa na obszary Natura 2000, a nie zakwalifikowane do I lub II grupy (art. 59 ust. 2 Ustawy o udostpnianiu informacji o rodowisku i jego ochronie, udziale spoeczestwa w ochronie rodowiska oraz o ocenach oddziaywania na rodowisko) Raport OO raport o oddziaywaniu przedsiwzicia na rodowisko RDO Regionalny Dyrektor Ochrony rodowiska Rozporzdzenie OO rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsiwzi mogcych znaczco oddziaywa na rodowisko (Dz.U. 2010 Nr 213, poz. 1397)
12
I. Definicje i skrty
SOO (strategiczna ocena oddziaywania na rodowisko) ocena oddziaywania na rodowisko skutkw realizacji polityki, strategii, planu lub programu suikzp studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego Teren farmy wiatrowej powierzchnia dziaek, na ktrych zlokalizowane s elektrownie wiatrowe oraz infrastruktura towarzyszca elektrowniom w postaci infrastruktury drogowej i infrastruktury przyczeniowej wewntrznej UE Unia Europejska
Uoo ustawa z dnia 3 padziernika 2008 r. o udostpnianiu informacji o rodowisku i jego ochronie, udziale spoeczestwa w ochronie rodowiska oraz ocenach oddziaywania na rodowisko (Dz.U. 2008 Nr 199, poz. 1227, ze zm.) Uop ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. 2009 Nr 151, poz. 1220 ze zm.) Upzp ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. 2003 Nr 80, poz. 717, ze zm.)
II. Wprowadzenie
1. Charakter opracowania
Gwnym celem opracowania niniejszych wytycznych jest usprawnienie prowadzenia procedur oceny oddziaywania na rodowisko farm wiatrowych oraz poprawienie jakoci Raportw OO i prognoz oddziaywania na rodowisko, poprzez: omocdeweloperomwewaciwymprzygotowap niu inwestycji, omoc ekspertom w wykonywaniu odpowiedp nich analiz potencjalnego i faktycznego oddziaywania elektrowni wiatrowych na rodowisko oraz w opracowywaniu odpowiednich dokumentw przedstawiajcych wyniki i wnioski z tych analiz (prognoza oddziaywania na rodowisko, KIP, Raport OO), omocwaciwymorganomadministracjiochrop ny rodowiska w ocenie oddziaywa farm wiatrowych na rodowisko w Procedurze OO. Niniejsze opracowanie nie zastpuje w aden sposb obowizujcych przepisw prawa, ani innych wytycznych i poradnikw zatwierdzonych przez Generalnego Dyrektora Ochrony rodowiska, obejmujcych oglne zasady prowadzenia Procedur OO, a jedynie je uszczegawia wycznie w odniesieniu do przedsiwzi polegajcych na budowie elektrowni wiatrowych. Oddziaywanie energetyki wiatrowej na awifaun i chiropterofaun zostanie omwione szczegowo w oddzielnych opracowaniach Generalnej Dyrekcji Ochrony rodowiska, tutaj natomiast jedynie zasygnalizowano to zagadnienie. Opracowanie dotyczy elektrowni wiatrowych na ldzie. Zalecenia i informacje odnosz si do procedur administracyjnych oraz wymogw prawnych dotyczych elektrowni wiatrowych, lokalizowanych zarwno pojedynczo jak i w grupach, zwanych farmami wiatrowymi. Informacje o oddziaywaniach elektrowni wiatrowych na rodowisko oraz zalecenia dotyczce dobrych praktyk w procesie przygotowania projektw inwestycyjnych, a take wykonania oszacowania ich oddziaywa na rodowisko, odnosz si w wikszoci do przedsiwzi skaadajacych si z wicej ni dwch elektrowni wiatrowych, co nie oznacza e nie mona ich stosowa take w przypadku maych projektw.
16
II. Wprowadzenie
2. Struktura opracowania
Wytyczne opisuj wszystkie procedury i dziaania jakie naley przeprowadzi w penym procesie przygotowania, wykonania i funkcjonowania EW od powstania pomysu, przygotowania dokumentacji, poprzez jego realizacj do likwidacji wcznie. Szczegowo zostay przedstawione dziaania obowizkowe i dobrowolne, suce dokonaniu rzetelnego prognozowania oddziaywania oraz prowadzenia procedury oceny oddziaywania na rodowisko (Procedury OO) dla farm wiatrowych (FW). Przedstawiane i opisane zostay dokumenty i opracowania niezbdne dla waciwego oszacowania oddziaywa na rodowisko EW. Wytyczne obejmuj: pis oddziaywa, jakie elektrownie wiatrowe o mog wywoywa na poszczeglne elementy rodowiska w kolejnych etapach budowy, eksploatacji i likwidacji inwestycji, piszasadprognozowaniaoddziaywanaroo dowisko farm wiatrowych w istniejcych ramach prawnych okrelajcych procedur oceny oddziaywania na rodowisko, skazanieoptymalnejciekiprowadzeniaprow cesu prognozowania oddziaywa na rodowisko farmy wiatrowej, zarwno na etapie prowadzenia procedury administracyjnej, majcej na celu uzyskanie decyzji o rodowiskowych uwarunkowaniach, jak i poza t procedur na etapie przygotowawczym poprzedzajcym Procedur OO i po zakoczeniu tej procedury, w ramach analizy porealizacyjnej, skazanieinwestoromiekspertomnajakieelemenw ty rodowiskowe, spoeczne i technologiczne oraz w jakim stopniu, naley zwraca uwag podczas przygotowania i realizacji projektu inwestycyjnego oraz w trakcie prowadzenia Procedury OO, skazwkidlaorganwochronyrodowiskana w jakie elementy technologiczne i rodzaje oddziaywa przez nie powodowane naley zwraca uwag w procedurze oceny oddziaywania na rodowisko farm wiatrowych.
3. Podstawowe informacje oenergetyce wiatrowej 17
3. Podstawowe informacje oenergetyce wiatrowej

Analizujc rodowiskowe skutki rozwoju energetyki wiatrowej naley wzi pod uwag, zgodnie z konstytucyjnym zapisem o kierowaniu si w ochronie rodowiska zasad trwaego i zrwnowaonego rozwoju, czynniki gospodarcze i spoeczne determinujce potrzeb rozwoju tego sektora energetyki w Polsce. Jednoczenie nie mona zapomina o uwarunkowaniach wynikajcych z koniecznoci ochrony rodowiska, w tym walorw przyrodniczych i krajobrazowych. Polska energetyka stoi w obliczu koniecznoci dokonania modernizacji i wzmocnienia Krajowego Systemu Elektroenergetycznego. Wysuone bloki wglowe wymagaj zastpienia nowymi mocami wytwrczymi. Cz z nich bdzie bazowa na wglu, ktry w najbliszych kilkudziesiciu latach bdzie nadal gwnym rdem energii w naszym kraju (Polityka Energetyczna Polski do roku 2030). Jednak malejce zasoby tego paliwa, rosnce koszty jego wydobycia, a przede wszystkim konieczno wdraania polityki energetyczno-klimatycznej UE, powoduj potrzeb dynamicznego rozwoju alternatywnych rde energii. Najistotniejsz rol bd odgrywa rda nie emitujce CO2 jdrowe oraz odnawialne. Konieczno rozwoju energetyki odnawialnej, w tym energetyki wiatrowej, wynika midzy innymi z postanowie Dyrektywy 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze rde odnawialnych, ktra w czerwcu 2009 roku wesza w ycie. Dyrektywa ta wskazuje, e z uwagi na korzyci pynce z szybkiego zastosowania energii ze rde odnawialnych oraz z uwagi na jej zrwnowaony charakter i korzystny wpyw na rodowisko pastwa czonkowskie, stosujc przepisy administracyjne, powinny uwzgldni wkad odnawialnych rde energii w realizacj celw zwizanych z ochron rodowiska i zmianami klimatycznymi, zwaszcza w porwnaniu z instalacjami wytwarzajcymi energi ze rde nieodnawialnych. Kraje czonkowskie powinny take zagwarantowa spjno midzy celami dyrektywy OZE z innym prawodawstwem wsplnotowym dotyczcym ochrony rodowiska. W szczeglnoci w trakcie procedur oceny, planowania lub koncesjonowania instalacji wytwarzajcych energi ze rde odnawialnych pastwa czonkowskie powinny uwzgldnia cao prawodawstwa wsplnotowego w zakresie ochrony rodowiska, a take udzia odnawialnych rde energii w spenianiu celw dotyczcych rodowiska i zmiany klimatu, zwaszcza w porwnaniu z instalacjami wytwarzajcymi energi ze rde nieodnawialnych. Na mocy Dyrektywy o promocji wykorzystania energii ze rde odnawialnych, kade pastwo czonkowskie zobowizane jest do stworzenia systemw wsparcia, zapewniajcych maksymalne wykorzystanie potencjaw krajowych OZE. Polska musi osign udzia 15% energii z OZE w bilansie energii zuytej w roku 2020. Jak wynika z licznych analiz wykonanych na potrzeby Polityki Energetycznej Polski, wypenienie zobowiza wynikajcych z pakietu energetyczno-klimatycznego UE nie bdzie moliwe bez bardzo dynamicznego rozwoju energetyki wiatrowej. Przy uwzgldnieniu wszelkich wymogw i uwarunkowa rodowiskowych, spoecznych, gospodarczych, ekonomicznych oraz moliwoci organizacyjnych naley stwierdzi, e do roku 2020 w Polsce powinno powsta ok. 6,512 GW [Polityka Energetyczna Polski do roku 2030] nowych mocy w energetyce wiatrowej na ldzie. Biorc pod uwag stan obecny rozwoju tej brany ok. 1,1 GW, oznacza to konieczno oddawania do uytku redniorocznie w cigu najbliszych 10 lat ponad 600 MW rocznie. Tak dynamiczny rozwj energetyki wiatrowej moe powodowa liczne konflikty spoeczne i rodowiskowe. Sie obszarw chronionych oraz rozproszona zabudowa na terenach wiejskich powoduj konieczno bardzo wnikliwego wyboru lokalizacji pod elektrownie wiatrowe. Rosn bdzie rola administracji ochrony rodowiska, ale przede wszystkim wadz samorzdowych w okrelaniu lokalizacji pod tego typu inwestycje. Niewaciwie zlokalizowana farma wiatrowa, jak kada dua inwestycja infrastrukturalna, moe by bowiem rdem negatywnych oddziaywa rodowiskowych i spoecznych. Dlatego te, niezwykle wane jest, aby na etapie wyboru lokalizacji pod tego typu inwestycje, zarwno inwestorzy jak i waciwe organy administracji pastwowej i samorzdowej dokonywali waciwego i rzetelnego prognozowania oddziaywania planowanych przedsiwzi na rodowisko i zdrowie ludzi. Waciwie zlokalizowana farma wiatrowa, podczas planowania ktrej uwzgldniono odpowiednie dziaania minimalizu-
18
II. Wprowadzenie
jce oddziaywania elektrowni wiatrowych na rodowisko, moe si sta wanym elementem lokalnego zrwnowaonego rozwoju. Zaniechanie jednak poszczeglnych analiz rodowiskowych lub nieuwzgldnienie ich wynikw w projekcie, moe powodowa w konsekwencji uciliwoci dla lokalnych spoeczestw lub nieodwracalne straty w rodowisku przyrodniczym.
iasty centralny element wirnika odpowiep dzialny za obracanie si opat. W skad przedsiwzicia, polegajcego na budowie farmy wiatrowej, zalicza si nastpujce elementy: lektrownie wiatrowe, zbudowane z: fundae mentu, wiey, gondoli z generatorem prdu i rotora (miga i piasta). nfrastruktura drogowa trwaa, w skad ktrej i wchodz drogi dojazdowe na teren farmy, czce FW z najblisz drog publiczn, drogi dojazdowe na terenie farmy, prowadzce do poszczeglnych elektrowni wiatrowych oraz place manewrowe. Ponadto na etapie budowy i likwidacji, na potrzeby procesu budowlanego, tworzy si infrastruktur drogow czasow, w skad ktrej wchodz: tymczasowe drogi dojazdowe, place manewrowe, montaowe i place skadowe. Po zakoczeniu robt budowlanych infrastruktura drogowa tymczasowa, jest likwidowana. nfrastruktura przyczeniowa wewntrzna i zlokalizowana na terenie farmy. Skada si z kabli energetycznych prowadzcych prd od poszczeglnych generatorw umieszczonych w gondolach elektrowni wiatrowych, poprzez wie wiatraka i teren farmy wiatrowej do punktu zbiorczego. Takim punktem zbiorczym dla infrastruktury przyczeniowej czsto jest stacja transformatorowa tzw. GPZ farmy lub GPZ wewntrzny. GPZ (Gwny Punkt Zasilania) przeksztaca doprowadzony z EW prd na wyszy poziom napicia, tak aby moliwe byo wprowadzenie wytworzonej energii do Krajowego Sytemu Elektroenergetycznego. Nie wszystkie farmy wiatrowe s jednak wyposaone w GPZ wewntrzny, czsto bowiem zmiana napicia z niskiego na rednie lub wysokie, nastpuje bezporednio w miejscu przyczenia farmy do sieci elektroenergetycznej. Moe to nastpowa w transformatorach umieszczanych bezporednio na supach elektroenergetycznych lub w GPZ zewntrznym, czyli pooonym poza farm wiatrow i nie wchodzcym w jej skad. W takich przypadkach, elementem infrastruktury przyczeniowej wewntrznej bdzie miejsce, w ktrym kable z poszczeglnych elektrowni wiatrowych cz si w jeden kabel lub pk kabli, ktre wyprowadzaj prd poza teren farmy wiatrowej. Natomiast GPZ zlokalizowany poza farm, bdzie elementem infrastruktury przy-
3.1. Podstawowe informacje oelektrowniach ifarmach wiatrowych

Turbiny wiatrowe (elektrownie wiatrowe) budowane s zarwno na ldzie, jak i na morzu. Mog by lokalizowane pojedynczo lub w grupach zwanych farmami wiatrowymi lub parkami wiatrowymi. Postp technologiczny w energetyce wiatrowej jest bardzo dynamiczny. Nowe modele turbin wiatrowych: aj wiksz moc i sprawno, dziki czemu m mog produkowa wicej energii przy takiej samej sile wiatru, nstalowanesnacorazwyszychwieachimaj i coraz dusze miga, aby mc efektywnie wykorzystywa jak najsabsze wiatry, mitujcorazmniejszyhaasmechanicznyoraz e pola elektromagnetyczne. Elektrownia wiatrowa skada si z: undamentu w zalenoci od parametrw geof logicznych podoa wykonuje si fundamenty betonowe, zwykle w ksztacie koa lub omioboku o promieniu ok. 20 m, wkopane na gboko ok. 3 m lub posadowione dodatkowo na betonowych palach wbijanych w grunt. iey zwykle jest to stalowa konstrukcja stow kowa, o przekroju koa, o rednicy podstawy ok. 46 m (malejcej w kierunku wierzchoka) i cakowitej dugoci ok. 80150 m, skadajca si z kilku lub kilkunastu poczonych ze sob stalowych lub betonowych segmentw. ondoli o przecitnych wymiarach ok. 10 m g (dugo) x 3 m (wysoko) x 3 m (szeroko), w ktrej znajduje si generator prdu. Gondola umieszczona jest na wiey, ustawia si w kierunku wiatru. irnika (rotora) wirnik typowej turbiny wiatrow wej skada si z trzech opat, wykonanych na og z wkna szklanego lub wglowego, a jego rednica mieci si obecnie w przedziale 40100 m.
3. Podstawowe informacje oenergetyce wiatrowej 19
czeniowej zewntrznej. Do infrastruktury przyczeniowej wewntrznej zaliczamy take kable wiatowodowe, czce poszczeglne elektrownie z centrum zarzdzania. Przebieg infrastruktury przyczeniowej wewntrznej jest okrelany w projekcie budowlanym farmy wiatrowej. Farma wiatrowa przyczana jest do Krajowego Systemu Elektroenergetycznego poprzez infrastruktur przyczeniow zewntrzn, ktra zlokalizowana jest poza terenem farmy i moe stanowi odrbne przedsiwzicie inwestycyjne. nfrastruktura przyczeniowa zewntrzna i skada si na og z kabla podziemnego lub linii napowietrznej (nierzadko kilkudziesiciokilometrowej), ktra czy GPZ wewntrzny farmy z Krajowym Systemem Elektroenergetycznym w tzw. miejscu przyczenia. Jedna infrastruktura przyczeniowa zewntrzna moe suy przyczeniu kilku niezalenych farm wiatrowych, a take innych rde wytwrczych. W takich przypadkach, w jej skad wchodzi take GPZ zbiorczy, bdcy GPZ zewntrznym dla przyczonych do niego wszystkich rde wytwrczych, bdcych odrbnymi przedsiwziciami. Moe si zdarzy, e w skad infrastruktury przyczeniowej zewntrznej b-
dzie wchodzi wicej ni jeden GPZ. Taka sytuacja moe mie miejsce, gdy istnieje konieczno przeksztacania napicia energii na kolejne, wysze poziomy napicia z niskiego na rednie i ze redniego na wysokie napicie, w przypadku gdy miejscem przyczenia nie jest sie dystrybucyjna (linia rednich napi), ale przesyowa (linie wysokich napi). Miejsce przyczenia oraz sposb przyczenia farmy do KSE s okrelane przez waciwego operatora sieci w tzw. warunkach przyczenia do sieci, wydawanych zgodnie z przepisami ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz. U. 2006 Nr 89, poz. 625 ze zm.). W warunkach przyczenia okrelany jest take zakres inwestycji, niezbdnych dla przyczenia danej FW do KSE, np.: budowa lub rozbudowa stacji transformatorowej, do ktrej FW bdzie przyczona lub/i modernizacja lub budowa nowych linii przesyowych. Okrelenie penego zakresu inwestycji skadajcych si na budow infrastruktury przyczeniowej zewntrznej w warunkach przyczenia, nastpuje nierzadko na etapie pniejszym ni uzyskanie dsu dla farmy wiatrowej i w takiej sytuacji, moe nie by przedmiotem jednej Procedury OO.
Ryc. 1a. Schemat budowy farmy wiatrowej iinfrastruktury przyczeniowej zewntrznej.

Farma wiatrowa zGPZ wewntrznym. Na zielono zaznaczono elementy infrastruktury przyczeniowej wewntrznej, ana czerwono infrastruktury zewntrznej.
20
II. Wprowadzenie
Ryc. 1b. Schemat budowy farmy wiatrowej iinfrastruktury przyczeniowej zewntrznej.

Dwie farmy wiatrowe ze wsplnym przyczem zewntrznym. Farma Aposiada GPZ wewntrzny, afarma B jest przyczona bezporednio do GPZ zewntrznego. Na zielono zaznaczono elementy infrastruktury przyczeniowej wewntrznej, ana czerwono infrastruktury zewntrznej.
proces technologiczny zachodzcy na farmie wiatrowej strumie wiatru wytwarza si wyporu (si non) na aerodynamicznie uformowanych opatach wirnika i wprawia wirnik w ruch obrotowy. opaty wirnika zmieniaj energi kinetyczn rozpdzonego powietrza na energi mechaniczn wirnika. Obracajcy si wirnik napdza generator,
ktry przetwarza energi mechaniczn wirnika na energi elektryczn niskiego napicia. Wytworzona energia elektryczna przesyana jest do transformatora, ktry podnosi jej napicie do wartoci wymaganej przez sie, do ktrej farma wiatrowa jest przyczona.
Poniej przedstawione opisy oddziaywa farm wiatrowych na rodowisko zostay dokonane na podstawie dostpnej literatury naukowej i branowej. Sygnalizuj one tylko poszczeglne zagadnienia i nie powinny by traktowane jako wykadnia, a jedynie jako wskazwka do sposobu oceny poszczeglnych oddziaywa. Kade przedsiwzicie musi by oceniane indywidualnie, z uwzgldnieniem wszelkich lokalnych uwarunkowa rodowiskowych, technologicznych i spoecznych scharakteryzowanych w Procesie OO dla danego przedsiwzicia. Poniej wymienione zostay tylko najwaniejsze rodzaje oddziaywa, ktre powinny by przedmiotem analiz.
1. Etap budowy ilikwidacji

Projekty farm wiatrowych (na etapie budowy i likwidacji) najczciej mog oddziaywa na nastpujce komponenty rodowiska: odypowierzchnioweipodziemne(poprzezzaw nieczyszczenie wd), owietrze(poprzezzanieczyszczeniepowietrza), p limatakustyczny(poprzezemisjhaasu), k olaelektromagnetyczne(poprzezjegoimisj), p leb(poprzezzanieczyszczenieglebyiwytwarzag nie odpadw), arunkiyciaizdrowieludzi(poprzezhaas,pylew nie oraz zakcenie dotychczasowych warunkw ycia), aun (poprzez zniszczenie miejsc przebywania, f kryjwek, erowisk i tras migracji zwierzt oraz zakcenia funkcjonowania ich populacji), flor oraz siedliska przyrodnicze, rajobraz (poprzez spowodowanie widocznych k zmian w krajobrazie), obra materialne, zabytki i krajobraz kulturowy d (poprzez szkody lub korzyci w dobrach materialnych, w obiektach zabytkowych lub stanowiskach archeologicznych, zmiany w krajobrazie kulturowym).
24
2. Etap eksploatacji
2.1. Oddziaywanie na ornitofaun
Oddziaywanie farm wiatrowych na ptaki jest przedmiotem wielu bada zagranicznych i krajowych. Podstawowe rodzaje negatywnych oddziaywa farm wiatrowych na awifaun obejmuj: oliwo miertelnych zderze z elementami m wiatrakw, ezporedniutratsiedliskorazichfragmentab cj i przeksztacenia, mianwzorcwwykorzystaniaterenu, z worzenieefektubariery. t Szczegowe informacje dotyczce wpywu energetyki wiatrowej na ptaki, w tym wymagania dotyczce zawartoci prognoz oddziaywania na rodowisko i Raportw OO, wykonywanych na ich potrzeby bada przed- i porealizacyjnych (wraz z ich metodyk), moliwe rodki minimalizujce, uregulowania zwizane z przepisami ochrony gatunkowej, sposb oszacowania wpywu planowanego przedsiwzicia w odniesieniu do ornitofauny, przedstawione bd w oddzialnym opracowaniu przygotowanym na zlecenie Generalnej Dyrekcji Ochrony rodowiska. nym opracowaniu przygotowanym na zlecenie Generalnej Dyrekcji Ochrony rodowiska.
2.3. Oddziaywanie na rodowisko akustyczne

Turbina wiatrowa jest rdem dwch rodzajw haasu: 1. haasu mechanicznego, emitowanego przez przekadni i generator 2. szumu aerodynamicznego, emitowanego przez obracajce si opaty wirnika, ktrego natenie jest uzalenione od prdkoci kocwek opat (tzw. tip speed). Dziki zaawansowanym technologiom izolacji gondoli, haas mechaniczny zosta w stosowanych obecnie modelach turbin ograniczony do poziomu poniej szumu aerodynamicznego. Wynika to rwnie z faktu, i poziom emitowanego haasu mechanicznego nie wzrasta wraz ze wzrostem wielkoci turbiny w takim tempie, jak obserwuje si to w przypadku szumu aerodynamicznego. W zwizku z tym, e rdem szumu aerodynamicznego jest przepywajce przez opaty wirnika powietrze, haas ten jest nieunikniony i dominuje w bezporednim ssiedztwie farmy wiatrowej (Pedersen i Waye, 2004). Pomimo zmian konstrukcyjnych, majcych na celu obnienie natenia szumu aerodynamicznego poprzez obnienie prdkoci kocwek (najlepiej tak, by nie przekraczaa ona 65 m/s [W specyfikacji technicznej turbin wiatrowych producenci podaj zakres prdkoci kocwek. O ile dolna granica jest do niska, grna granica zwykle przekracza prg 65 m/s, np. Enercon E-70: 22-80 m/s, Enercon E-82: 25-80 m/s]) czy te wprowadzenie regulacji ustawienia kta opat (tzw. pitch control system), haas ten zosta ju w znacznym stopniu ograniczony, ale niestety nie udao si go cakowicie wyeliminowa. Natenie emitowanego przez farm haasu uzalenione jest od wielu czynnikw, przede wszystkim od: posoburozmieszczeniaturbinwobrbiefarmy s oraz ich modelu, ksztatowaniaterenu, u rdkociikierunkuwiatruoraz p ozchodzeniasifaldwikowychwpowietrzu. r Przykadowo, wraz ze wzrostem prdkoci wiatru wzrasta poziom szumu aerodynamicznego emitowanego przez turbin. Jednoczenie jednak
2.2. Oddziaywanie na chiropterofaun

Negatywne oddziaywanie elektrowni wiatrowych na chiropterofaun moe polega na: miertelnocinaskutekkolizjizelektrownilub urazu cinieniowego, utratylubzmianytrasprzelotu, utratymiejscerowania, zniszczeniukryjwek. Podobnie jak w przypadku oddziaywania na ornitofaun, ze wzgldu na istotno i specyfik problematyki, szczegowe informacje dotyczce wpywu energetyki wiatrowej na nietoperze, w tym wymagania dotyczce zawartoci prognoz oddziaywania na rodowisko i Raportw OO, wykonywanych na ich potrzeby bada przed- i porealizacyjnych (wraz z ich metodyk) moliwe rodki minimalizujce, uregulowania zwizane z przepisami ochrony gatunkowej, sposb oszacowania wpywu planowanego przedsiwzicia w odniesieniu do chiropterofauny, przedstawione bd w oddzial-
25
wzrasta natenie szumu wiatru, ktry w duym stopniu maskuje dwiki emitowane przez turbin [Onshore Impacts, www.wind-energy-the-facts. org]. To, w jaki sposb czowiek bdzie odbiera dwiki emitowane przez turbiny (czy bd one dla niego uciliwe czy nie), w gwnej mierze uzalenione jest od poziomu tzw. haasu ta oraz od odlegoci od farmy [University of Massachusetts, 2006]. Jeeli natenie haasu ta jest zblione do poziomu haasu emitowanego przez pracujc turbin, dwiki emitowane przez farm wiatrow staj si waciwie nierozrnialne od otoczenia (Pedersen i Waye, 2004). Naley zatem na terenie, na ktrym planowana jest FW wykona pomiary ta akustycznego. Podstawowym sposobem na ograniczenie uciliwoci haasu generowanego przez elektrownie wiatrowe jest utrzymanie odpowiedniej odlegoci tych instalacji od terenw, dla ktrych wyznaczono normy w zakresie klimatu akustycznego. Odlego ta powinna wynika z przeprowadzonych przez ekspertw analiz.
2.4. Oddziaywania infradwikw

Elektrownie wiatrowe, z racji charakteru pracy i wymogw odnonie odpowiedniej siy wiatru, s niewtpliwie rwnie rdem haasu infradwikowego, ktry wedug wielu obiegowych opinii osiga due poziomy i stanowi zagroenie dla otoczenia. Infradwiki mog wystpi w rodowisku nawet w znacznych odlegociach od rde. Podstawow drog percepcji infradwikw s receptory czucia wibracji czowieka. Energia towarzyszca infradwikom moe wywoywa zjawisko rezonansu narzdw wewntrznych czowieka, odczuwalne ju od 100 dB. Poziom cinienia akustycznego 162 dB, przy czstotliwoci 2 Hz, wywouje bl ucha rodkowego [Zielona Planeta 1 (52)/2004, styczeluty 2004]. Pomiary wykonane przez dr in. Ryszard Ingielewicz i dr in. Adam Zagubie z Politechniki Koszaliskiej na farmie wiatrowej zoonej z dziewiciu elektrowni typu VESTAS V80 2,0 MW OptiSpeed pozwoliy stwierdzi, e praca elektrowni wiatrowych nie stanowi rda infradwikw o poziomach mogcych zagrozi zdrowiu ludzi. Ze wzgldu na brak kryteriw oceny haasu infradwikowego w rodowisku naturalnym, posikowano si kryteriami dotyczcymi stanowisk pracy. W odlegoci 500 m, uzyskane wartoci osigny
maksymaln 82,7 dB (Lin) i 78,4 dBG. W odlegoci 500 m od wiey turbiny zmierzone poziomy infradwikw zblione byy praktycznie do poziomw ta [Zielona Planeta 1 (52)/2004, styczeluty 2004]. W odpowiedzi na liczne gosy ze strony spoeczestwa dotyczce potencjalnego negatywnego oddziaywania elektrowni wiatrowych, a w szczeglnoci emitowanego przez nie haasu oraz infradwikw, na zdrowie czowieka, Amerykaskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej oraz Kanadyjskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej powoay w 2009 roku midzynarodowy interdyscyplinarny panel naukowy, w ktrego skad weszli niezaleni eksperci z dziedziny akustyki, audiologii, medycyny i zdrowia publicznego. Zadaniem panelu byo dokonanie przegldu najbardziej aktualnej literatury dotyczcej potencjalnego negatywnego oddziaywania haasu emitowanego przez elektrownie wiatrowe na zdrowie czowieka oraz opracowanie na jej podstawie kompleksowego i powszechnie dostpnego dokumentu informacyjnego na ten temat. Efektem prac panelu jest opublikowany w grudniu 2009 roku raport pt. Wind Turbine Sound and Health Effects. An Expert Panel Review (Colby, D.W., Dobie, r., Leventhall, G., Lipscomb D.M., McCunney, r. J.,Seilo, M.T., Sondergaard, B., 2009). Autorzy raportu maj nastpujce spostrzeenia i doszli do nastpujcych wnioskw: 1. Wibracje ciaa czowieka wywoane dwikiem o czstotliwoci rezonansu (czyli o takiej czstotliwoci, ktra wywouje wzrost amplitudy drga ukadu, na ktry dany dwik oddziauje) maj miejsce tylko w przypadku bardzo gonych dwikw (powyej 100dB). Biorc pod uwag poziom haasu emitowanego przez elektrownie wiatrowe, w ich przypadku z takim zjawiskiem nie mamy do czynienia. 2. Haas emitowany przez elektrownie wiatrowe nie stwarza ryzyka pogorszenia ani utraty suchu. Z ryzykiem takim moemy mie do czynienia dopiero wtedy, gdy poziom cinienia akustycznego przekracza poziom 85 dB. Haas emitowany przez elektrownie wiatrowe nie przekracza tej granicy cinienia akustycznego. 3. Przeprowadzone dowiadczenia wykazay, e infradwiki emitowane na poziomie od 40 do 120 dB nie wywouj negatywnych skutkw zdrowotnych.
26
4. Negatywne oddziaywanie elektrowni wiatrowych na zdrowie i samopoczucie czowieka w wielu przypadkach wywoane jest przez tzw. efekt nocebo (przeciwiestwo efektu placebo). Uczucie niepokoju, depresja, bezsenno, ble gowy, mdoci czy kopoty z koncentracj to objawy powszechnie wystpujce u kadego czowieka i nie ma adnych dowodw na to, e czstotliwo ich wystpowania wyranie wzrasta wrd osb mieszkajcych w ssiedztwie farm wiatrowych (powodujc tzw. wind turbine syndrome). Efekt nocebo czy wystpowanie tego typu objaww nie z potencjalnym rdem poczucia takiego dyskomfortu (w tym przypadku farm wiatrow), ale z negatywnym nastawieniem do niego i brakiem akceptacji jego obecnoci. 5. Nie ma adnych wiarygodnych bada i dowodw na to, by elektrownie wiatrowe wywoyway tzw. chorob wibroakustyczn (Vibroacoustic Disease, VAD) jednostk chorobow powodujc zaburzenia w caym organizmie czowieka. Badania przeprowadzone na zwierztach wykazay, e ryzyko zachorowania na t chorob pojawia si w przypadku cigej, minimum 13-to tygodniowej ekspozycji na dwiki o niskich czstotliwociach, emitowane na poziomie ok. 100 dB, czyli o ok. 5060 dB wyszym od tego, ktry emituj elektrownie wiatrowe. 6. Wind turbine syndrome opiera si na niewaciwej interpretacji danych fizjologicznych osb potencjalnie cierpicych na t jednostk chorobow. Jego zidentyfikowane objawy w rzeczywistoci skadaj si na tzw. zesp rozdranienia, ktry moe by wywoany przez wiele czynnikw i ktrego nie mona wiza tylko i wycznie z obecnoci elektrowni wiatrowych. W kwestii dwikw emitowanych przez turbiny wiatrowe, wikszo naukowcw jest zgodnych nie ma przekonywujcych dowodw na to, by haas czy infradwiki, ktrych rdem s elektrownie wiatrowe, wywieray negatywny wpyw na zdrowie lub samopoczucie czowieka, o ile turbiny nie s zlokalizowane zbyt blisko miejsc staego przebywania ludzi. Tez t potwierdzaj rwnie niezalene badania przeprowadzone m.in. przez Uniwersytet w Massachusetts (USA) [University of Massachusetts, 2006], Uniwersytet w Groningen (Holandia) [Berg 2004] Uniwersytet w Salford (Wielka Brytania) [University of Salford, 2007] oraz Swedish Environmental Protection Agency [Swedish Environmental Protection Agen-
cy, 2003]. Kwestia oddziaywania infradwikw jest przedmiotem cigych analiz i wiedza w tym zakresie jest sukcesywnie uaktualniana.
2.5. Oddziaywanie pola elektromagnetycznego

Wyrniamy dwa rodzaje rde pola elektromagnetycznego wystpujcego w rodowisku: aturalne, obejmujce naturalne promieniowan nie Ziemi, Soca i jonosfery ztuczne. s Ze wszystkich pl naturalnych najlepiej znane jest pole geomagnetyczne, ktrego natenie mieci si w granicach od 16 do 56 A/m. Nad powierzchni Ziemi wystpuje rwnie naturalne pole elektryczne o nateniu okoo 120 V/m przy normalnej pogodzie. Szczeglnie interesujce, ze wzgldu na sw powszechno, s sztuczne rda pola elektromagnetycznego o czstotliwoci 50Hz gwnie urzdzenia elektryczne. Specyfika pola elektromagnetycznego wytwarzanego przez takie urzdzenia powoduje, e mona w jego przypadku oddzielnie rozpatrywa skadow elektryczn i magnetyczn. Pole magnetyczne towarzyszy kademu przepywowi prdu, a pole elektryczne wystpuje wszdzie tam, gdzie pojawia si napicie elektryczne. Do pozostaych sztucznych rde pola elektromagnetycznego rednich i wysokich czstotliwoci nale przede wszystkim radiowo-telewizyjne stacje nadawcze, stacje bazowe telefonii komrkowej, urzdzenia radiolokacyjne uywane w sektorze wojskowym oraz urzdzenia radionawigacyjne portw lotniczych i portw morskich. Ponadto istotnym rdem pola elektromagnetycznego jest rwnie radiokomunikacja amatorska, w tym stacje fal dugich i nadajniki CB. Dopuszczalne wartoci parametrw fizycznych pl elektromagnetycznych zostay okrelone w rozporzdzeniu Ministra rodowiska z dnia 30 padziernika 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomw pl elektromagnetycznych w rodowisku oraz sposobw sprawdzania dotrzymania tych poziomw (Dz.U. 2003 Nr 192, poz. 1883). Dla terenw przeznaczonych pod zabudow mieszkaniow dopuszczalny poziom pl elektromagnetycznych dla zakresu czstotliwoci jakie wytwarza generator elektrowni wiatrowej wynosi 1000 V/m dla pola elektrycznego i 60 A/m dla pola magnetycznego. Ze wzgldu na lokalizacj turbiny wiatrowej na wysokoci ok. 100 m nad poziomem gruntu poziom pola elektromagnetycznego generowanego
27
przez elementy elektrowni na poziomie terenu (na wysokoci 2 m) jest w praktyce pomijalny. Urzdzenia generujce fale elektromagnetyczne (zarwno generator jak i transformator) znajduj si wewntrz gondoli i s zamknite w przestrzeni otoczonej metalowym przewodnikiem o waciwociach ekranujcych, co w konsekwencji powoduje, e efektywny wpyw elektrowni wiatrowej na ksztat klimatu elektromagnetycznego rodowiska jest nieznaczce. Pole generowane przez generator jest polem o czstotliwoci 100Hz, natomiast pole generowane przez transformator polem o czstotliwoci 50Hz. Wypadkowe natenie pola elektrycznego na wysokoci 2 m n.p.t. wynosi ok. 9 V/m, natomiast wypadkowe pole magnetyczne wynosi ok. 4,5 A/m.
2.6. Oddziaywanie na krajobraz

Negatywny wpyw farmy wiatrowej na otaczajcy j krajobraz maleje wraz ze wzrostem odlegoci od inwestycji. Posikujc si nastpujcym uproszczonym schematem podziau na strefy tzw. wizualnego oddziaywania elektrowni wiatrowych [Onshore Impacts, www.wind-energy-the-facts.org] dla terenu paskiego wyrni mona: 1. Strefa I (w odlegoci do 2 km od farmy wiatrowej) farma wiatrowa jest elementem dominujcym w krajobrazie. Obrotowy ruch wirnika jest wyranie widoczny i dostrzegany przez czowieka. 2. Strefa II (w odlegoci od 2 do 4,5 km od farmy wiatrowej) elektrownie wiatrowe wyrniaj si w krajobrazie i atwo je dostrzec, ale nie s elementem dominujcym. Obrotowy ruch wirnika jest widoczny i przyciga wzrok czowieka. 3. Strefa III (w odlegoci od 4,5 do 7 km od farmy wiatrowej) elektrownie wiatrowe s widoczne, ale nie s narzucajcym si elementem w krajobrazie. W warunkach dobrej widocznoci mona dostrzec obracajcy si wirnik, ale na tle swojego otoczenia same turbiny wydaj si by stosunkowo niewielkich rozmiarw. 4. Strefa IV (w odlegoci powyej 7 km od farmy wiatrowej) elektrownie wiatrowe wydaj si by niewielkich rozmiarw i nie wyrniaj si znaczco w otaczajcym je krajobrazie. Obrotowy ruch wirnika z takiej odlegoci jest waciwie niedostrzegalny. Naley zaznaczy, e powysze wartoci s orientacyjne i mog bardzo czsto przyjmowa da-
leko odmienne parametry. W terenie pagrkowatym te odlegoci mog by znaczco nisze, lub wysze w zalenoci od pooenia punktu obserwacyjnego oraz lokalizacji elektrowni. Elektrownie pooone poza wzniesieniami znajdujcymi si na linii obserwacyjnej mog by niewidoczne, pomimo bliskiej odlegoci. Jeli jednak umiejscowione s na szczytach wzniesie, ich widzialno bdzie znaczco wzrasta. Przy niektrych lokalizacjach moe ona sign wartoci nawet 20 km. Biorc powysze pod uwag, opracowano szereg wytycznych, ktrych uwzgldnienie na etapie projektowania farmy moe znaczco ograniczy jej potencjalny negatywny wpyw na otaczajcy j krajobraz oraz negatywne podejcie ze strony spoeczestwa, w tym m.in. (National Wind Coordinating Committee, 2006): tosowaniewobrbiejednejfarmywiatrowejlub s kilku ssiadujcych ze sob farm wiatrowych elektrowni wiatrowych o tej samej wielkoci, asnekolorywieiopatwirnika(np.szary,beoj wy, ewentualnie biay) lub kolor elektrowni wiatrowych dopasowany do otoczenia, ybrelektrowniwiatrowych,ktrychwirniki w skadaj si z trzech opat, arma wiatrowa jest bardziej przyjazna, gdy f skada si na ni mniejsza liczba turbin, ale o wikszej mocy ni wiksza liczba turbin o maej mocy, aleyunikalokalizowaniaelektrowniwiatron wych w pobliu miejsc, dla ktrych wyznaczono normy w zakresie klimatu akustycznego i w miejscach gdzie bd dominujcym skadnikiem w krajobrazie przedstawiajcym szczeglne walory widokowe. Istone jest rwnie unikanie lokalizowania elektrowni wiatrowych na terenach o wybitnych walorach krajobrazowych, ze szczeglnym wyrnieniem parkw krajobrazowych i obszarw chronionego krajobrazu. Naley przy tym pamita, e taka lokalizacja nie jest zabroniona, a o dopuszczalnoci usytuowania farmy wiatrowej na terenie parku krajobrazowego lub obszaru chronionego krajobrazu powinien decyzdowa wynik OO, zgodnie z przepisami ustawy o ochronie przyrody art. 17 ust. 1 pkt 1 i ust. 3 (parki krajobrazowe) i art. 24 ust. 1 pkt 2 i ust. 3 (obszary chronionego krajobrazu). Kwestie zwizane z oddziaywaniem farm wiatrowych na krajobraz wymagaj pilnie dalszych prac i bada, uszczegawiajcych i poszerzajcych wiedz z tego zakresu.
28
2.7. Oddziaywanie na warto nieruchomoci

Wyniki analiz (np. Grover 2002, Hoen i in. 2009) pozwalaj przypuszcza, e obecno farmy wiatrowej nie jest kluczowym, lecz dodatkowym czynnikiem wpywajcym na warto nieruchomoci zlokalizowanej w jej ssiedztwie. W wielu przypadkach istniej bowiem dodatkowe uwarunkowania (geograficzne, historyczne, itp.), ktre maj wpyw na wysoko ceny sprzeday. Badania przeprowadzone w tym zakresie w 2004 roku przez midzynarodow firm doradcz w dziedzinie nieruchomoci Knight Frank na zlecenie Brytyjskiego Stowarzyszenia Energetyki Wiatrowej (BWEA), dowodziy, e bezporednie ssiedztwo a nawet sama widoczno farmy wiatrowej mog przyczyni si do spadku wartoci nieruchomoci. Zaleno t potwierdzay take analizy wykonane w tym samym czasie przez Royal Institution of Chartered Surveyors (RICS), 2004 [The Royal Institution of Chartered Surveyors (RICS) to jedna z najbardziej szanowanych w wiecie organizacji zawodowych, zrzeszajcych osoby zawodowo czynne na rynku nieruchomoci. Stowarzyszenie dziaa od 134 lat w Wielkiej Brytanii, ale osoby z tytuem RICS pracuj na caym wiecie. Liczb czonkw stowarzyszenia szacuje si na 140 tysicy osb dziaajcych w 146 krajach. RISC Polska zostao powoane w 1991 roku (www.rics.org)]. Wad powyszych opracowa byo jednak to, i opieray si one wycznie na badaniach opinii publicznej, a nie na realnych transakcjach sprzeday nieruchomoci. Poszukujc wiarygodnych wynikw, w 2008 roku RICS powtrzy analizy w tym zakresie, opierajc si tym razem na faktycznych transakcjach sprzeday nieruchomoci zlokalizowanych w odlegoci nie przekraczajcej 8 km od 3 wytypowanych farm wiatrowych w Kornwalii wyniki wczeniejszych bada (Sterzinger i in., 2003) wykazay bowiem, e w odlegoci powyej 8 km od farmy wiatrowej jej wpyw na ceny jest
w zasadzie pomijalny (Royal Institution of Chartered Surveyors (RICS), 2007). Na potrzeby badania odrzucono nieruchomoci, ktrych ceny nie mieciy si w przedziale 50 000400 000 oraz takie, ktrych warto zawyay inne czynniki, np. widok na morze. Ostateczne analizy 919 transakcji wykazay, e wpyw elektrowni wiatrowych na warto nieruchomoci znajdujcych si w ich ssiedztwie moe by uzaleniony nie tylko od odlegoci od inwestycji, ale rwnie od typu nieruchomoci. Taka negatywna zaleno waciwie nie dotyczy domw jednorodzinnych (willi) i uwidacznia si dopiero w przypadku domw szeregowych oraz domw typu bliniak, zlokalizowanych w promieniu ok. 1,6 km od farmy. Warto domw szeregowych, zlokalizowanych w odlegoci poniej 1,6 km od najbliszej elektrowni wiatrowej, bya nisza o ok. 54% w stosunku do odpowiadajcych im nieruchomoci oddalonych o ponad 1,6 km od farmy. Dla domw typu bliniak rnica ta wyniosa 34%. W odlegoci powyej 1,6 km nie odnotowano ju takiej wyranej zalenoci. Podobnych bada nie wykonywano jednak jeszcze na terenie Polski, w zwizku z tym powysze dane naley traktowa wycznie pogldowo. Rozpatrujc kwestie zwizane z oddziaywaniem energetyki wiatrowej na warto nieruchomoci, naley rwnie wskaza, e farmy wiatrowe mog wpywa na turystyczn atrakcyjno gmin, w szczeglnoci tych z nich, ktre pooone s w rejonach o wybitnych walorach krajobrazowych i architektonicznych. Naley take podkreli, i wymienione wyej oddziaywania elektrowni wiatrowych na rodowisko nie wyczerpuj listy zagadnie zwizanych z t problematyk. Na zbadanie i opracowanie czekaj m.in. kwestie efektu migotania cieni. W miar uzyskiwania wiedzy na ten i inne tematy, moliwe bdzie szersze okrelenie caociowego oddziaywania turbin wiatrowych na rodowisko.
IV. Farmy wiatrowe wprocesie przygotowania, realizacji, eksploatacji ilikwidacji inwestycji
Farmy wiatrowe wprocesie przygotowania, realizacji, eksploatacji ilikwidacji inwestycji

Na potrzeby niniejszego opracowania proces prowadzenia inwestycji, polegajcej na budowie farmy wiatrowej, zosta podzielony na nastpujce etapy: planowania, procedur prawnych, budowy i uruchamiania, eksploatacji oraz likwidacji. Poniej przedstawione zostay wszystkie dziaania skadajce si na poszczeglne etapy. Zestawienie zawiera nastpujce oznaczenia: ogrubionym drukiem zaznaczone zostay P dziaania zwizane bezporednio z procesem prognozowania oddziaywa przedsiwzicia na rodowisko. P dziaanie wynika z przepisw prawa P P dziaanie dobrowolne, w ramach doD brych praktyk optymalizujcych proces inwestycyjny
Lp Nazwa dziaania ETAP PLANOWANIA 1. 1.1. 1.2 1.3 1.4. 1.5 1.6 2. 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 Wybr lokalizacji dla farmy wiatrowej Wstpna analiza wietrznoci Wstpne konsultacje zwadzami lokalnymi Rozpoznanie warunkw wasnociowych gruntw oraz ich przynalenoci administracyjnej Wstpna aliza istotnych potencjalnych konfliktw rodowiskowych Wstpna analiza moliwoci pozyskania gruntw pod EW oraz infrastruktur towarzyszc Zawarcie umw przedwstpnych na dzieraw/zakup gruntw okrelenie granic terenu lokalizacji przedsiwzicia Analiza moliwoci realizacji farmy wiatrowej wwybranej lokalizacji Wykonanie pierwszego planu rozmieszczenia EW, uwzgldniajcego podstawowe uwarunkowania efektywnociowe (wariant Ilokalizacyjny) Wstpna analiza uwarunkowa rodowiskowych ispoecznych Analiza aktualnych uwarunkowa wzakresie zagospodarowania przestrzennego pod ktem moliwoci budowy EW Wstpna analiza moliwoci podczenia farmy do sieci elektroenergetycznej Wstpna analiza moliwoci przebiegu tras kablowych iinfrastruktury drogowej I I I I I DP DP DP DP DP I I I I I I DP DP DP DP DP DP
P/PP dziaanie ktre moe wynika z przepiD sw prawa, jak i z dobrej praktyki (np. wykonanie niektrych analiz rodowiskowych moe wynika z postanowienia o zakresie raportu o oddziaywaniu na rodowisko, jak rwnie jedynie z dobrej praktyki przygotowujcego raport) dziaanie po stronie waciwego organu adA ministracji samorzdowej lub pastwowej dziaanie po stronie inwestora/dewelopera I /I dziaania lezce zarwno po stronie inweA stora/dewelopera, jak i waciwej administracji dziaania lece po stronie operatora sieci O Naley podkreli, e poniszy zakres dziaa jest przykadowy i w indywidualnych przypadkach moe si on czciowo lub znaczco rni, zwaszcza co do kolejnoci wykonywanych czynnoci.
Podmiot odpowiedzialny Podstawa dziaania
32
2.6
Wstpna ocena uwarunkowa budowlanych: warunki fundamentowania, moliwoci transportowe, kolizje przestrzenne Opracowanie drugiego planu rozmieszczenia EW, uwzgldniajcego podstawowe uwarunkowania efektywnociowe, rodowiskowe, spoeczne iinfrastrukturalne (wariant II lokalizacyjny). ETAP PROCEDUR PRAWNYCH
DP
3.
DP
4. 5. 5.1 5.2 6. 7. 8.
Rozpoczcie bada inwentaryzacyjnych ornitologicznych iichiropterologicznych Uzyskanie prawa do dysponowania terenem Umowa dzierawy lub zakupu terenw pod EW Zgody wacicieli gruntw na budow tras kablowych, drg iplacw montaowych Uzyskanie decyzji owarunkach zabudowy dla masztu pomiarowego Budowa masztu pomiarowego i przeprowadzenie pomiarw wiatru wokresie minimum jednego roku
I I I I I I
DP PP PP PP PP PP
Przeprowadzenie procedury umoliwiajcej realizacj FW w studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego gminy1 Wykonanie opracowania ekofizjograficznego przedstawiajcego wformie tekstowej igraficznej uwarunkowania rodowiskowe terenu gminy, na ktrym ma by realizowane przedsiwzicie Wykonanie iuzgodnienie prognozy oddziaywania na rodowisko projektu studium Przeprowadzenie procedury sporzdzenia lub zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy, uwzgldniajcych moliwoci wykorzystania wybranych terenw dla realizacji projektu EW Wykonanie i uzgodnienie prognozy oddziaywania na rodowisko dla projektu planu Analiza pomiarw wietrznoci i oszacowanie produktywnoci wybr preferowanych rodzajw turbin wiatrowych (warianty technologiczne) Opracowanie trzeciego planu rozmieszczenia poszczeglnych EW, uwzgldniajcego wyniki pomiaru wiatrw, analiz produktywnoci oraz preferowany wariant technologiczny, atake wariantw alternatywnych przedsiwzicia (trzeci wariant lokalizacyjny) Opracowanie wstpnego biznesplanu Rozpoczcie procedury wsprawie wydania dsu2 A PP
8.1
8.2
PP
9.
PP
9.1 10.
A I
PP DP
11.
DP
12. 13.
I I
DP PP
Punkty 8 i 9, obejmujce dziaania majce na celu uwzgldnienie moliwoci realizacji planowanej farmy wiatrowej w studium kierunkw zagospodarowania przestrzennego oraz miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, oraz punkt 17, dotyczcy uzyskania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, naley traktowa jako dziaania alternatywne. Generalnie, przedsiwzicia takie jak farmy wiatrowe i infrastruktura przyczeniowa powinny by uwzgldnianie w dokumentach strategicznych i planistycznych gminy, ale w przypadku ich braku niezbdne jest uzyskanie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Dla przedsiwzi II grupy procedura OO rozpoczyna si w momencie zoenia wniosku o wydanie dsu wraz z KIP, a dla przedsiwzi z I grupy procedur rozpoczyna zazwyczaj zoenie wniosku o wydanie dsu wraz z raportem oddziaywania na rodowisko.
Farmy wiatrowe wprocesie przygotowania, realizacji, eksploatacji ilikwidacji inwestycji
33
13.1
Opracowanie Karty Informacyjnej Przedsiwzicia oraz wniosku owydanie decyzji orodowiskowych uwarunkowaniach oraz zoenie ich we waciwym organie administracji Postanowienie okoniecznoci lub braku koniecznoci przeprowadzenia OO Okrelenie zakresu raportu ooddziaywaniu narodowisko, wprzypadku postanowienia okoniecznoci przeprowadzenie OO Przystpienie do przygotowania raportu ooddziaywaniu narodowisko Wykonanie analizy oddziaywania na rodowisko wzakresie akustycznym oraz pola elektromagnetycznego Wykonanie inwentaryzacji siedliskowej Wykonanie opracowania wynikw zbada ornitologicznych Wykonanie opracowania wynikw zbada chiropterologicznych Wykonanie oceny wpywu przedsiwzicia na obszary Natura 2000 Wykonanie analizy oddziaywania na krajobraz oraz rodowisko kulturowe Wykonanie analizy potencjalnych konfliktw spoecznych Uzgodnienie rodowiskowych uwarunkowa realizacji przedsiwzicia Zapewnienie udziau spoeczestwa Wydanie decyzji orodowiskowych uwarunkowaniach Uzyskanie decyzji owarunkach zabudowy i/lub ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego dla elementw infrastruktury przyczeniowej, oile s wymagane Uzyskanie warunkw przyczenia do sieci Opracowanie szczegowego biznesplanu Ostateczny wybr dostawcy turbin wiatrowych podpisanie umowy Opracowanie projektu budowlanego Ewentualna ponowna ocena oddziaywania na rodowisko, jeeli doszo do niewielkich zmian wprojekcie wstosunku dozaoe okrelonych wdecyzji orodowiskowych uwarunkowaniach3 lub ponowna ocena zostaa wpisana dotej decyzji, lub zasza istotna zmiana uwarunkowa rodowiskowych realizacji przedsiwzicia Uzyskanie decyzji opozwoleniu na budow Uzyskanie zewntrznych rde finansowania Uzyskanie promesy koncesji na wytwarzanie energii elektrycznej
PP
13.2 13.3 14. 14.1 14.2 14.3 14.4 14.5 14.6 14.7 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22.
A A I I I I I I I I A A A I/A I/O I I I
PP PP PP DP/PP DP/PP DP/PP DP/PP DP/PP DP/PP DP/PP PP PP PP PP PP DP DP PP
23.
PP
24. 25. 26.
I/A I I
PP DP PP
Ponowna ocena oddziaywania na rodowisko w trybie art. 88 Uoo moe by przeprowadzona na wniosek inwestora, w przypadku zaistnienia przesanek okrelonych w Uoo, jeeli doszo do niewielkich zmian w projekcie wykraczajcych poza okrelone w dsu uwarunkowania rodowiskowe. W przypadku znaczcych zmian w projekcie, niezbdne jest przeprowadzenie od pocztku caej procedury OO.
34
ETAP BUDOWY 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. Organizacja zaplecza socjalnego dla pracownikw budowy Budowa drg staych itymczasowych Organizacja placw manewrowych iskadowych Wykonanie wykopw pod fundamenty ikable Wylewanie fundamentw Ukadanie kabli elektroenergetycznych itelekomunikacyjnych Dostawa elementw Roboty budowlane ielektryczne Uprztnicie izagospodarowanie placu budowy ETAP URUCHAMIANIA IEKSPLOATACJI 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42. 43. 44. Zawarcie umowy przedwstpnej na sprzeda energii elektrycznej zoperatorem sieci Zawarcie umowy przyczeniowej zoperatorem sieci Uzgodnienie instrukcji wsppracy zoperatorem sieci Opracowanie zasad ipodpisanie odpowiednich umw sprzeday praw majtkowych wynikajcych ze wiadectw pochodzenia energii elektrycznej wytworzonej wodnawialnych rdach energii Uzyskanie koncesji na wytwarzanie energii Analiza faktycznego oddziaywania na rodowisko akustyczne po uruchomieniu EW, wramach analizy porealizacyjnej Uzyskanie pozwolenia na uytkowanie obiektu Wykonanie monitoringu porealizacyjnego ornitologicznego ichiropterologicznego, oile wymg ich wykonania zosta okrelony wdecyzji orodowiskowych uwarunkowaniach, wramach analizy porealizacyjnej Obsuga serwisowa ETAP LIKWIDACJI/PRZEBUDOWY 45. 46. 47. 48. 49. Organizacja czasowych drg dojazdowych, placw manewrowych imontaowych Organizacja zaplecza socjalnego dla pracownikw budowy Demonta lub wymiana elektrowni wiatrowych Transport zdemontowanych elementw Likwidacja placu budowy, uprztnicie izagospodarowanie terenu I I I I I DP DP DP DP PP I I I I I I I I I DP PP PP DP PP PP/DP PP DP/PP DP I I I I I I I I I DP DP DP DP DP DP DP DP PP
V. Farmy wiatrowe iprognoza ich oddziaywa wdokumentach ocharakterze strategicznym
1. Wstp
Aby zrealizowa projekt farmy wiatrowej na terenie, gdzie obowizuje miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, najczciej niezbdna jest jego zmiana, poniewa mpzp nie zawieraj zwykle zapisw umoliwiajcych realizacj tego typu inwestycji. Wie si to z kolei z koniecznoci wykonania strategicznej oceny oddziaywania na rodowisko, studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego, jak i projektu samego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Podobna sytuacja wystpuje, jeli na danym terenie mpzp nie obowizuje, lecz gmina nie zgadza si na inwestycj, jeli taki plan nie zostanie wczeniej sporzdzony. Jest to praktyka do powszechna, mimo e polskie prawo w sytuacji braku mpzp przewiduje realizacj inwestycji na podstawie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Naley zauway, e w przypadku prowadzenia procedury lokalizacyjnej w trybie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, przepisy przewiduj przed uzyskaniem decyzji lokalizacyjnej nie strategiczn ocen oddziaywania na rodowisko, lecz prawie zawsze konieczno uzyskania decyzji o rodowiskowych uwarunkowaniach. Ta procedura zostaa opisana w dalszej czci Wytycznych. Podczas SOO sporzdzana jest prognoza oddziaywania na rodowisko. Powinna by ona poprzedzona wykonaniem opracowania ekofizjograficznego. O wzajemnych powizaniach opracowania ekofizjograficznego, suikzp i mpzp decyduje m.in. art. 72 Po, mwicy, i wymagania i warunki dotyczce utrzymania rwnowagi przyrodniczej i racjonaln gospodark zasobami rodowiska ustala si w suikzp i mpzp na podstawie opracowania ekofizjograficznego, w szczeglnoci przez: stalanieprogramwracjonalnegowykorzystau nia powierzchni ziemi, w tym na terenach eksploatacji z kopalin, i racjonalnego gospodarowania gruntami; wzgldnianieobszarwwystpowaniazkou palin oraz obecnych i przyszych potrzeb eksploatacji tych z; apewnianie kompleksowego rozwizania proz blemw zabudowy miast i wsi, ze szczeglnym uwzgldnieniem gospodarki wodnej, odprowadzania ciekw, gospodarki odpadami, systemw transportowych i komunikacji publicznej oraz urzdzania i ksztatowania terenw zieleni; wzgldnianiekoniecznociochronywd,gleby u i ziemi przed zanieczyszczeniem w zwizku z prowadzeniem gospodarki rolnej; apewnianie ochrony walorw przyrodniczych z oraz krajobrazowych rodowiska i warunkw klimatycznych; wzgldnianiepotrzebwzakresiezapobiegania u ruchom masowym ziemi i ich skutkom; wzgldnianieinnychpotrzebwzakresieochrou ny powietrza, wd, gleby, ziemi, ochrony przed haasem, wibracjami i polami elektromagnetycznymi. W suikzp oraz w mpzp, przy przeznaczaniu terenw na poszczeglne cele oraz przy okrelaniu zada zwizanych z ich zagospodarowaniem w strukturze wykorzystania terenu, ustala si proporcje pozwalajce na zachowanie lub przywrcenie na nich rwnowagi przyrodniczej i prawidowych warunkw ycia. W suikzp oraz w mpzp okrela si take sposb zagospodarowania obszarw zdegradowanych w wyniku dziaalnoci czowieka, klsk ywioowych oraz ruchw masowych ziemi. W niniejszym rozdziale nie opisywano postpowa, w ramach ktrych jest przeprowadzana SOO, tj.: rocedury sporzdzania lub zmiany studium p uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego gminy, rocedurysporzdzanialubzmianymiejscowego p planu zagospodarowania przestrzennego. S to bowiem typowe procedury, ktre zostay opisane w wydanej przez GDO publikacji Postpowanie administracyjne w sprawach okrelonych ustaw z dnia 3 padziernika 2008 r. o udostpnianiu informacji o rodowisku i jego ochronie, udziale spoeczestwa w ochronie rodowiska oraz o ocenach oddziaywania na rodowisko, dostpnej na stronie internetowej GDO [www.gdos.gov.pl]. Autorzy zwrcili uwag na dwa najwaniejsze dokumenty, ktre powinny stanowi podstaw przy planowaniu przestrzennym: opracowanie ekofizjograficzne oraz prognoz oddziaywania na rodowisko. W nich bowiem naley uwzgldni specyfik zwizan z przeznaczeniem niektrych terenw w gminie pod farmy wiatrowe.
38
2. Opracowanie ekofizjograficzne
Zgodnie z Po, przez opracowanie ekofizjograficzne rozumie si dokumentacj sporzdzan na potrzeby studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego gminy, miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego oraz planu zagospodarowania przestrzennego wojewdztwa, charakteryzujc poszczeglne elementy przyrodnicze na obszarze objtym studium lub planem i ich wzajemne powizania (art. 72 ust. 5). To wanie w opracowaniu ekofizjograficznym, ktre jest wykonywane jeszcze przed sporzdzeniem suikzp czy projektu mpzp oraz prognoz oddziaywania na rodowisko dla tych dokumentw opisywane jest szczegowo rodowisko przyrodnicze danego terenu. Zakres opracowania ekofizjograficznego zosta szczegowo okrelony w rozporzdzeniu Ministra rodowiska z dnia 9 wrzenia 2002 r. w sprawie opracowa ekofizjograficznych (Dz. U. 2002 Nr 155, poz. 1298). Skada si ono z czci opisowej i kartograficznej, ktre obejmowuj: 1) rozpoznanie i charakterystyk stanu oraz funkcjonowania rodowiska, udokumentowane i zinterpretowane przestrzennie w zakresie: a) poszczeglnych elementw przyrodniczych i ich wzajemnych powiza oraz procesw zachodzcych w rodowisku, b) dotychczasowych zmian w rodowisku, c) struktury przyrodniczej obszaru, w tym rnorodnoci biologicznej, d) powiza przyrodniczych obszaru z jego szerszym otoczeniem, e) zasobw przyrodniczych i ich ochrony prawnej, f) walorw krajobrazowych i ich ochrony prawnej, g) jakoci rodowiska oraz jego zagroe wraz z identyfikacj rde tych zagroe; 2) diagnoz stanu i funkcjonowania rodowiska, a w szczeglnoci: a) ocen odpornoci rodowiska na degradacj oraz zdolnoci do regeneracji, b) ocen stanu ochrony i uytkowania zasobw przyrodniczych, w tym rnorodnoci biologicznej, c) ocen stanu zachowania walorw krajobrazowych oraz moliwoci ich ksztatowania, d) ocen zgodnoci dotychczasowego uytkowania i zagospodarowania obszaru z cechami i uwarunkowaniami przyrodniczymi, e) ocen charakteru i intensywnoci zmian zachodzcych w rodowisku, f) ocen stanu rodowiska oraz jego zagroe i moliwoci ich ograniczenia; 3) wstpn prognoz dalszych zmian zachodzcych w rodowisku, polegajc na okreleniu kierunkw i moliwej intensywnoci przeksztace i degradacji rodowiska, ktre moe powodowa dotychczasowe uytkowanie i zagospodarowanie; 4) okrelenie przyrodniczych predyspozycji do ksztatowania struktury funkcjonalno-przestrzennej, polegajce w szczeglnoci na wskazaniu obszarw, ktre powinny peni przede wszystkim funkcje przyrodnicze; 5) ocen przydatnoci rodowiska, polegajc na okreleniu moliwoci rozwoju i ogranicze dla rnych rodzajw uytkowania i form zagospodarowania obszaru; 6) okrelenie uwarunkowa ekofizjograficznych, formuowanych w postaci wnioskw z analiz, prognoz i ocen, o ktrych mowa w pkt 15, stosownie do przedmiotu i skali sporzdzanego planu zagospodarowania przestrzennego, ktre w szczeglnoci obejmuj: a) okrelenie przydatnoci poszczeglnych terenw dla rozwoju funkcji uytkowych, a w szczeglnoci: mieszkaniowej, przemysowej, wypoczynkowo-rekreacyjnej, rolniczej, lenej, uzdrowiskowej, komunikacyjnej, z uwzgldnieniem infrastruktury niezbdnej do prawidowego speniania tych funkcji, b) wskazanie terenw, ktrych uytkowanie i zagospodarowanie, z uwagi na cechy zasobw rodowiska i ich rol w strukturze przyrodniczej obszaru, powinno by podporzdkowane potrzebom zapewnienia prawidowego funkcjonowania rodowiska i zachowania rnorodnoci biologicznej, c) okrelenie ogranicze wynikajcych z koniecznoci ochrony zasobw rodowiska lub wystpowania uciliwoci i zagroe rodowiska oraz wskazanie obszarw, na ktrych ograniczenia te wystpuj. Szczegln rol w opracowaniu ekofizjograficznym peni cz kartograficzna, poniewa to ona powinna pokaza przestrzenne uwarunkowania rodowiskowe. Tylko na dobrze wykonanych mapach mona odnale powizania ekologiczne poszczeglnych ekosystemw, bez ktrych opraco-
2. Opracowanie ekofizjograficzne
39
wanie prognozy oddziaywania suikzp lub mpzp na rodowisko nie jest praktycznie moliwe. Szczeglnie wane jest wic, aby dane opisane w czci tekstowej byy spjne i atwe do zidentyfikowania na mapach. W opracowaniu ekofizjograficznym wykonywanym na potrzeby suikzp i mpzp, ktre maj dopuci lokalizacj farm wiatrowych na danym terenie naley zwrci szczegln uwag na zasoby przyrodnicze, siedliska, korytarze ekologiczne, ktre mog okaza si istotne dla awifauny i chiropterofauny. Wymagania dotyczce zawartoci opracowania ekofizjograficznego w odniesieniu do ptakw i nietoperzy zostan zawarte w oddzielnych opracowaniach przygotowanych na zlecenie Generalnej Dyrekcji Ochrony rodowiska. Nie oznacza to jednak pobienego traktowania pozostaych elementw przyrodniczych rodowiska. Naley te podkreli, e zdaniem autorw Wytycznych opracowanie ekofizjograficzne (jak i pozostae dokumenty planistyczne) powinny dotyczy terenu caej gminy, a nie jej wybranych fragmentw, co jest niestety powszechn praktyk. Tylko w ten sposb mona kompleksowo zbada zasoby przyrodnicze gminy i wysnu na tej podstawie prawidowe wnioski dotyczce moliwego przeznaczenia poszczeglnych terenw, w tym rwnie pod farmy wiatrowe. Zasadne jest rwnie uwzgldnienie danych z gmin ociennych, gdy w ten sposb moliwe bdzie zobrazowanie pocze terenu objtego dokumentem planistycznym z otoczeniem, przykadowo poprzez korytarze ekologiczne. Ustawodawca wskazuje rda, z jakich powinni korzysta autorzy dokumentacji ekofizjograficznych. S to: ompleksowebadaniaipomiaryterenowe, k nalizadanychteledetekcyjnych, a rchiwalnemateriayplanistyczne,inwentaryzaa cyjne i studialne, w szczeglnoci dokumentacje hydrogeologiczne i dokumentacje geologiczno-inynierskie, dokumentacje geologiczne z kopalin, dokumenty planistyczne opracowywane na podstawie przepisw ustawy Prawo wodne, mapy glebowo-rolnicze, plany urzdzania lasw, plany ochrony rezerwatw przyrody, parkw narodowych i krajobrazowych, planw zada ochronnych dla obszarw Natura 2000, dokumentacje rnych form ochrony przyrody, dokumentacje uzdrowisk oraz rejestr zabytkw, ewidencje dbr kultury i inne materiay dokumentujce obiekty kulturowe i stanowiska archeologiczne.
Do opracowania tego typu, tworzonego na potrzeby dopuszczenia w suikzp/mpzp farm wiatrowych powinny by wykorzystywane na rwni dostpne dane literaturowe oraz wyniki screeningu, a take inne badania terenowe, ktre zostay ju wykonane na tym etapie przez inwestora, a take przez inne podmioty jak instytuty badawcze, uczelnie wysze, czy organizacje pozarzdowe. Doskonaym rdem wiedzy s np. waloryzacje przyrodnicze gmin, jeeli zostay wykonane w nieodlegej perspektywie czasowej i nadal zawieraj aktualne informacje. W uzasadnionych przypadkach, przykadowo przy moliwoci wystpienia znaczcych oddziaywa na integralno, spjno i przedmiot ochrony obszarw Natura 2000, konieczne jest przeprowadzenie penego monitoringu ornitologicznego, chiropterologicznego lub/i szczegowej inwentaryzacji przyrodniczej ju na etapie sporzdzania opracowania ekofizjograficznego. Wymaganie tego typu bada na tym etapie nie moe jednak by standardem i moe by wymagane wycznie w uzasadnionych przypadkach np. lokalizacja farmy wiatrowej na obszarach specjalnej ochrony ptakw Natura 2000 lub na specjalnych obszarach ochrony siedlisk Natura 2000, na ktrych przedmiotem ochrony s nietoperze lub w bezporednim ssiedztwie takich obszarw, jeeli suikzp/mpzp dotyczy wycznie terenu z przeznaczeniem na cele energetyki wiatrowej. Konieczne jest natomiast wykonanie wstpnego screenigu ornitologicznego i chiropterologicznego, zgodnie z wytycznymi Generalnej Dyrekcji Ochrony rodowiska. Naley pamita, e opracowania ekofizjograficzne oraz prognozy oddziaywania na rodowisko s na og wykonywane na potrzeby oglne gospodarki przestrzennej gminy, a nie tylko pod ktem rozwoju energetyki wiatrowej, czy tym bardziej jednej farmy wiatrowej. Koszty opracowania tego typu dokumentw obciaj, zgodnie z prawem, gmin a nie inwestora. Wykonanie szczegowej inwentaryzacji przyrodniczej, czy te wykonanie monitoringu ornitologicznego dla terenu caej gminy byoby w wielu przypadkach nieuzasadnionym i nadmiernym obcieniem finansowym gminy. Etapem, na ktrym niezbdne s szczegowe informacje o wykorzystaniu przestrzeni przez ptaki czy nietoperze, biorc pod uwag faktyczny zakres moliwych oddziaywa na te zwierzta elektrowni wiatrowych, jest zazwyczaj etap oceny oddziaywania przedsiwzicia na rodowisko. Wtedy, z reguy,
40
gdy znana jest planowana lokalizacja poszczeglnych elektrowni czy elementw infrastruktury przyczeniowej i drogowej w poszczeglnych wariantach, mona w sposb efektywny dokona oceny wpywu tego przedsiwzicia na te element przyrody.
Naley na koniec zauway, e dobrze, kompleksowo wykonane opracowanie ekofizjograficzne moe stanowi znakomit podstaw nie tylko do SOO, ale te by rdem wielu informacji, ktre zostan wykorzystane w raporcie o oddziaywaniu na rodowisko farmy wiatrowej.
3. Prognoza oddziaywania na rodowisko 41
3. Prognoza oddziaywania na rodowisko

Opracowaniem, ktre jest wykonywane w trakcie procedury strategicznej oceny oddziaywania na rodowisko jest prognoza oddziaywania na rodowisko. W prognozie okrela si i ocenia: tanifunkcjonowanierodowiska,jegozasobw, s odpornoci na degradacj i zdolnoci do regeneracji wynikajcych z uwarunkowa okrelonych w opracowaniu ekofizjograficznym, ozwizania funkcjonalno-przestrzenne i inne r ustalenia zawarte w projekcie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego z punktu widzenia: zgodnoci projektowanego uytkowania i zagospodarowania terenw z uwarunkowaniami okrelonymi w opracowaniu ekofizjograficznym. Niezbdnymi elementami prognozy s: nformacjeozawartoci,gwnychcelachprojeki towanego dokumentu oraz jego powizaniach z innymi dokumentami, nformacjeometodachzastosowanychprzyspoi rzdzaniu prognozy, ropozycje dotyczce przewidywanych metod p analizy skutkw realizacji postanowie projektowanego dokumentu oraz czstotliwoci jej przeprowadzania, nformacje o moliwym transgranicznym odi dziaywaniu na rodowisko, treszczenie sporzdzone w jzyku niespecjalis stycznym. Autorzy prognozy powinni w niej okreli, przeanalizowa i oceni: a) istniejcy stan rodowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu, b) stan rodowiska na obszarach objtych przewidywanym znaczcym oddziaywaniem, c) istniejce problemy ochrony rodowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu, w szczeglnoci dotyczce obszarw podlegajcych ochronie na podstawie Uop, d) cele ochrony rodowiska ustanowione na szczeblu midzynarodowym, wsplnotowym i krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu, oraz sposoby, w jakich te cele i inne problemy rodowiska zostay uwzgldnione podczas opracowywania dokumentu, e) przewidywane znaczce oddziaywania, w tym oddziaywania bezporednie, porednie, wtrne, skumulowane, krtkoterminowe, rednioterminowe i dugoterminowe, stae i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralno tego obszaru, a take na rodowisko, a w szczeglnoci na: norodnobiologiczn, r udzi, l wierzta, z oliny, r od, w owietrze, p owierzchniziemi, p rajobraz, k limat, k asobynaturalne, z abytki, z obramaterialne, d z uwzgldnieniem zalenoci midzy tymi elementami rodowiska i midzy oddziaywaniami na te elementy. Naley zauway, e autorzy prognozy, dokonujc powyszych analiz i prognozujc wpyw sporzdzenia lub zmiany suikzp i mpzp na rodowisko, winni bazowa przede wszystkim na danych z opracowania ekofizjograficznego. Prognoza oddziaywania na rodowisko powinna by wykonywana take w formie kartograficznej, sporzdzanej w skali odpowiedniej do skali w jakiej jest rysunek projektu mpzp. Na etapie uzgodnie prognozy OO dla suikzp i mpzp nie naley wymaga szczegowych lokalizacji poszczeglnych elektrowni wiatrowych, zasadne jest jednak zdefiniowanie maksymalnej iloci siowni i/lub ich dopuszczalnej wysokoci, jeeli jest to uzasadnione okrelonymi uwarunkowaniami rodowiskowymi. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego powinien okrela tereny, na ktrych dopuszczalny jest rozwj energetyki wiatrowej. Naley jednak pamita, e jest to dopuszczenie wstpne i oglne. Nie zastpuje ono oceny szczegowej dla lokalizacji poszczeglnych turbin, a take ich ostatecznej iloci, ktra nastpuje na etapie oceny oddziaywania przedsiwzicia na rodowisko. Okrelenie szczegowych lokalizacji dla poszczeglnych elementw FW na tym etapie moe spowodowa powane komplikacje na pniejszych etapach. Czsto bowiem, na podstawie wynikw przeprowadzonej inwentaryzacji
42
przyrodniczej czy analiz oddziaywania na rodowisko akustyczne, niezbdna jest zmiana lokalizacji poszczeglnych EW. Powinno si to odbywa w ramach granic terenu przeznaczonego pod rozwj FW okrelonych w mpzp. W przypadku okrelenia w mpzp konkretnych lokalizacji EW jedynym rozwizaniem w takiej sytuacji staje si rezygnacja z tych EW. W prognozie naley ponadto przedstawi rozwizania majce na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensacj przyrodnicz negatywnych oddziaywa na rodowisko, mogcych by rezultatem realizacji projektowanego dokumentu, w szczeglnoci na cele i przedmiot ochrony obszaru lub obszarw Natura 2000 oraz ich integralno. Tu naley zwrci uwag, e ptaki oraz nietoperze przemieszczaj si na due odlegoci, tak wic w prognozie naley uwzgldni potencjalny wpyw przeznaczenia pewnych terenw w gminie pod farm wiatrow na oddalone, lecz powizane korytarzami ekologicznymi obszary szczeglnie cenne dla ptakw i nietoperzy, w tym zwaszcza obszary specjalnej ochrony ptakw Natura 2000 oraz specjalne obszary ochrony siedlisk Natura 2000, ktrych przedmiotem ochrony jest chiropterofauna.
biomasy. To z kolei predestynowao by j bardziej jako lokalizacj dla elektrowni biomasowych. Podobnie istotnym zagadnieniem, jakie naley uwzgldni w prognozie oddziaywania na rodowisko, jest kwestia oddziaywania skumulowanego m.in. z innymi dokumentami planistycznymi oraz powizania powstajcego planu z innymi funkcjonujcymi ju opracowaniami planistycznymi szczebla krajowego, wojewdzkiego czy powiatowego. Naley doda, e zgodnie z art. 53 Uoo organ opracowujcy projekt studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego lub miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy uzgadnia z RDO i PPIS zakres i stopie szczegowoci informacji wymaganych w prognozie oddziaywania na rodowisko. Uzgodnienia dokonuje si w terminie 30 dni od dnia otrzymania wniosku o uzgodnienie. Niezbdne jest wic wystpienie o takie uzgodnienie na wczesnym etapie sporzdzania tych dokumentw. Jeli ze strategicznej ocenny oddziaywania na rodowisko projektu suikzp lub mpzp wyniknie, e moe on znaczco negatywnie oddziaywa na obszar Natura 2000 w zwizku z planami budo-
Szczegowe informacje dotyczce bada i informacji z zakresu awifauny oraz chiropterofauny, ktre s niezbdne do wykonania i zamieszczenia w prognozie oddziaywania na rodowisko suikzp i mpzp przewidujcych przeznaczenie terenw na cele energetyki wiatrowej, zostan przedstawione w oddzielnych opracowaniach przygotowanych na zlecenie Generalnej Dyrekcji Ochrony rodowiska. Naley te pamita o przedstawieniu rozwiza alternatywnych. W wypadku rozwaania lokalizacji na terenie gminy farmy wiatrowej mona rozwaa np. wykorzystanie na terenie gminy innych odnawialnych rde energii. Moe si bowiem okaza, e gmina nie ma dobrych warunkw wietrznoci, za to na jej terenie powstaj due iloci wy FW, wyklucza to moliwo przyjcia takiego dokumentu. Nie jest bowiem moliwe wykazanie braku istnienia rozwiza alternatywnych dla takiego przedsiwzicia (zawsze mona je stworzy w postaci innego rda energii bd wybra inn lokalizacj), od czego art. 52 ust. 2 Uoo uzalenia przyjcie takiego dokumentu.
VI. Farmy wiatrowe iprognozowanie ich oddziaywa wprocesie inwestycyjnym
1. Wstp
Farmy wiatrowe s kwalifikowane przez krajowe i wsplnotowe przepisy, jako przedsiwzicia mogce znaczco oddziaywa na rodowisko. W zwizku z tym mog podlega ocenie oddziaywania na rodowisko. Ocena oddziaywania na rodowisko FW moe nastpi na kolejnych etapach procesu inwestycyjnego w ramach: ostpowania w sprawie decyzji o rodowiskop wych uwarunkowaniach, onownejocenyoddziaywanianarodowisko, p cenyoddziaywaniaprzedsiwzinaobszary o Natura 2000 (dla przedsiwzi III grupy). W niniejszym rozdziale przedstawiono jedynie schematy postpowa, w ramach ktrych moe by przeprowadzona ocena oddziaywania na rodowisko. Zwrcono przy tym szczegln uwag na elementy specyficzne dla farm wiatrowych. Osoby, ktre chciayby zapozna si bardziej szczegowo z procedur oceny oddziaywania na rodowisko, odsyamy do opracowania Postpowanie administracyjne w sprawach okrelonych ustaw z dnia 3 padziernika 2008 r. o udostpnianiu informacji o rodowisku i jego ochronie, udziale spoeczestwa w ochronie rodowiska oraz o ocenach oddziaywania na rodowisko. Publikacja ta zostaa wydana w tej samej serii wydawniczej, w ramach Zeszytw Metodycznych Generalnej Dyrekcji Ochrony rodowiska w sierpniu 2009 roku. Jest dostpna na stronie internetowej GDO [www. gdos.gov.pl].
46
2. Kwalifikacja prawna farm wiatrowych

Postpowanie w sprawie decyzji o rodowiskowych uwarunkowaniach prowadzone jest na podstawie przepisw ustawy z dnia 3 padziernika 2008 r. o udostpnianiu informacji o rodowisku i jego ochronie, udziale spoeczestwa w ochronie rodowiska oraz o ocenach oddziaywania na rodowisko. FW mog na podstawie tej ustawy zosta zaliczone do przedsiwzi: ogcychzawsze znaczco oddziaywa na rom dowisko (art. 59 ust. 1 pkt 1 Uoo), tzw. przedsiwzicia I grupy, ogcych potencjalnie znaczco oddziaywa m na rodowisko (art. 59 ust. 1 pkt 2 Uoo), tzw. przedsiwzicia II grupy, ogcychznaczcooddziaywanaobszaryNam tura 2000 a niezakwalifikowanych do I lub II grupy (art. 59 ust. 2 Uoo). Aby dokona kwalifikacji FW do jednej z tych grup naley posuy si przepisami Rozporzdzenia OO. Przepisy tego rozporzdzenia wymieniaj zarwno FW, jak i oddzielnie niektre elementy infrastruktury towarzyszcej farmom. Do I grupy zaliczono: nstalacje planowane na ldzie wykorzystujce i si wiatru do produkcji energii, o mocy nominalnej elektrowni nie mniejszej ni 100 MW ( 2 ust. 1 pkt 5), nstalacjeplanowanewobszarachmorskichRzei czypospolitej Polskiej wykorzystujce si wiatru do produkcji energii ( 2 ust. 1 pkt 5), Do II grupy zaliczono: nstalacjewykorzystujcesiwiatrudoproduki cji energii, nie wymienione w 2, ust. 1, pkt 5, zlokalizowane na obszarach objtych formami przyrody, o ktrych mowa w art. 6 ust. 1 pkt 15, 8 i 9 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, oraz o cakowitej wysokoci nie niszej ni 30 m ( 3 ust. 1 pkt 6). Formy ochrony przyrody, o ktrych mowa w przytoczonym zapisie obejmuj: parki narodowe, rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu, obszary Natura 2000, uytki ekologiczne i zespoy przyrodniczo-krajobrazowe. W drugiej grupie znajduj si zatem wszystkie ldowe FW o mocy niszej ni 100 MW, umiejscowione na wymienionych wyej formach ochrony obszarowej. Do grupy tej zaliczamy take FW zlokalizowane poza ww. formami ochrony przyrody, ktrych wysoko przekracza 30 m. Inne, ni wymienione do tej pory FW, nie nale do przedsiwzi mogcych znaczco oddziaywa na rodowisko. Mog jednak nalee do przedsiwzi mogcych znaczco oddziaywa na obszary Natura 2000 pomimo ich pooenia poza terenem samego obszaru. Do tej kategorii zaliczamy: rzedsiwzicia,ktremogznaczcooddziayp wa na obszar Natura 2000, a nie s bezporednio zwizane z ochron tego obszaru lub nie wynikaj z tej ochrony i nie zostay zakwalifikowane do I lub II grupy, rzedsiwzicia, dla ktrych zosta stwierdzony p obowizek przeprowadzenia oceny oddziaywania na obszar Natura 2000 na podstawie art. 96 i 97 Uoo. Dyrektywa OO zalicza farmy wiatrowe do II grupy przedsiwzi mwi o urzdzeniach wykorzystujcych si wiatru do produkcji energii elektrycznej (farmy wiatrowych) (Aneks II, ust. 3 lit. i). Zgodnie z art. 4 ust. 2 Dyrektywy OO, przedsiwzicia wymienione w Aneksie II podlegaj badaniu indywidualnemu lub za pomoc progw, lub kryteriw ustalonych przez Pastwo Czonkowskie. Na podstawie tego badania okrela si, czy przedsiwzicie podlega ocenie oddziaywania na rodowisko.
3. Elementy farmy wiatrowej podlegajce ocenie oddziaywania na rodowisko
47

Ocenie oddziaywania na rodowisko powinny podlega wszystkie elementy farmy wiatrowej, ktre umoliwiaj jej funkcjonowanie (mimo, i jedynie elektrownie wiatrowe, napowietrzne linie elektroenergetyczne i stacje elektroenergetyczne s wymienione w Rozporzdzeniu OO). Jak opisano wczeniej, w skad farmy wiatrowej wchodz: lektrowniewiatrowe, e nfrastruktura przyczeniowa wewntrzna, na i ktr skadaj si: kable elektroenergetyczne, kable telekomunikacyjne, GPZ wewntrzny farmy, o ile wystpuje. rogidojazdowezakoczoneplacamimanewrod wymi, aplecza budowy, place montaowe i skadowe z (tylko w trakcie budowy). Jeli farma skada si z tych elementw, wszystkie one powinny podlega ocenie oddziaywania na rodowisko. Optymalnym rozwizaniem jest objcie ich wszystkich jednym wnioskiem o wydanie decyzji o rodowiskowych uwarunkowaniach i jedn OO. Tak naleay postpi w myl art. 3 ust. 1 pkt 13 Uoo mwicego, e przez przedsiwzicie rozumie si zamierzenie budowlane lub inn ingerencj w rodowisko polegajc na przeksztaceniu lub zmianie sposobu wykorzystania terenu, w tym rwnie na wydobywaniu kopalin, a przedsiwzicia powizane technologicznie kwalifikuje si jako jedno przedsiwzicie, take jeeli s one realizowane przez rne podmioty. Naley jednak pamita, e czasami, GPZ do ktrego s przyczone EW nie jest elementem infrastruktury przyczeniowej wewntrznej, lecz jest elementem odrbnego przedsiwzicia, np. Krajowego Systemy Elektroenergetycznego lub elementem wsplnej infrastruktury przyczeniowej zewntrznej dla kilku FW. W takich sytuacjach nie jest najczciej moliwe przeprowadzenie jednej Procedury OO dla wszystkich, powizanych ze sob w taki sposb przedsiwzi, jednake naley oceni ich oddziaywanie skumulowane. Podobnie sytuacja wyglda w odniesieniu nie tylko do farmy wiatrowej i GPZ, ale take w odniesieniu do caej infrastruktury przyczeniowej zewntrznej. Czsto spotyka si opini, e farma wiatrowa jest powizana technologicznie z infrastruktur przyczeniow zewntrzn, a to oznacza e obydwa przedsiwzicia powinny by traktowane jako jedno (vide art. 3 ust. 1 pkt 13). Poniewa jednak brak jest definicji powizania technologicznego, a objcie infrastruktury przyczeniowej zewntrznej i farmy wiatrowej jedn dsu wydan dla jednego przedsiwzicia, jest czsto niemoliwe do wykonania, kady przypadek naley rozpatrywa indywidualnie, kierujc si niej przedstawionymi zasadami. 1. Naley pamita, e celem Procedury OO jest dokonanie oceny oddziaywania na rodowisko danego przedsiwzicia oraz przedsiwzi z nim powizanych technologicznie, w taki sposb aby moliwe byo stwierdzenie, czy powodowane cznie oddziaywania s znaczce. 2. Niezbdne jest wic wzicie pod uwag, w trakcie prowadzenia OO dla kadego przedsiwzicia, czy nie zostao ono podzielone w taki sposb, aby w wyniku tego podziau jaka cz ocenianego przedsiwzicia, lub przedsiwzicia z nim powizanego technologicznie, nie pozostawaa bez oceny oddziaywania na rodowisko. 3. Narzdziami sucymi kompleksowej ocenie caoci przedsiwzicia i przedsiwzi z nim powizanych, moe by prowadzenie wsplnej Procedury OO dla tych wszystkich przedsiwzi, o ile jest to moliwe lub prowadzenie odrbnych procedur OO dla wyodrbnionych przedsiwzi, ale z uwzgldnieniem w kadym z Raportw OO dla tych przedsiwzi oceny skumulowanego wpywu wszystkich pozostaych przedsiwzi. W odniesieniu do farm wiatrowych i infrastruktury przyczeniowej zewntrznej, powysze zasady maj niezwykle istotne znaczenie. Ze wzgldu na rnorodne uwarunkowania prawne, technologiczne i projektowe, nie zawsze istnieje moliwo przeprowadzenia jednej Procedury OO dla farmy wiatrowej i przycza zewntrznego. Przycze zewntrzne farmy jest okrelane szczegowo w ramach procedury wydawania warunkw przyczenia do sieci, na podstawie art. 7 ustawy Prawo energetyczne. Aby okreli miejsce przyczenia oraz zakres niezbdnych inwestycji zwizanych z umoliwieniem przyczenia farmy
48
wiatrowej, niezbdne jest okrelenie lokalizacji farmy wiatrowej, iloci elektrowni wiatrowych, mocy cakowitej i produktywnoci. Wikszo tych danych inwestor moe okreli dopiero po przeprowadzeniu Procedury OO dla farmy wiatrowej, gdy to w tej procedurze najczciej dochodzi do ostatecznego okrelenia lokalizacji farmy, liczby EW oraz mocy. Ju ten fakt powoduje, e wymaganie prowadzenia wsplnej Procedury OO dla FW i przycza zewntrznego moe by uzasadnione tylko dla tych projektw, dla ktrych znane jest miejsce przyczenia, a wic dla ktrych zostay wydane warunki przyczenia przed rozpoczciem Procedury OO dla wiatrakw. Taka sytuacja jest jednak niezbyt czsto spotykana, w zwizku z wejciem w ycie ustawy z dnia 8 stycznia 2010 r. o zmianie ustawy Prawo energetyczne oraz niektrych innych ustaw (Dz. U. 2010 Nr 21, poz. 104). Nowelizacja ta wprowadzia bowiem obowizek przedkadania wraz z wnioskiem o wydanie warunkw przyczenia do sieci, wypisu i wyrysu z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego albo, w przypadku braku takiego planu, decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu dla nieruchomoci okrelonej we wniosku, potwierdzajcych dopuszczalno lokalizacji danego rda energii na terenie objtym planowan inwestycj (art. 1 ust. 5 pkt c ustawy z dnia 8 stycznia 2010 r. o zmianie ustawy Prawo energetyczne oraz niektrych innych ustaw). Oznacza to, e w przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (a tak sytuacj mamy w wikszoci kraju), zezwalajcego na lokalizacj FW inwestor bdzie musia kolejno: zyska decyzj o rodowiskowych uwarunu kowaniach dla farmy wiatrowej, aczytdecyzjdownioskuowydaniedecyzji z o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, zyskadecyzjowarunkachzabudowyizagou spodarowania terenu, aczytdecyzjdownioskuowydaniewaz runkw przyczenia do sieci, zyskawarunkiprzyczeniadosieci. u Dopiero w warunkach przyczenia do sieci inwestor otrzymuje informacj, do ktrego jej miejsca moe zosta podczona jego farma. W tej sytuacji wykluczone bdzie wydanie jednej dsu dla farmy i przycza zewntrznego.
Zdarza si take tak, e do GPZ wybudowanego przez jednego inwestora podczanych jest kilka farm wiatrowych lub rnych rde wytwrczych, np. biogazowni, nalecych do tego samego lub innych inwestorw. Podczenia kolejnych rde wytwrczych do GPZ nie nastpuj w takim wypadku w jednym czasie, lecz na przestrzeni kolejnych lat. Waciciel GPZ podczas jego budowy czsto nie moe przewidzie ile i jakie elektrownie zostan do GPZ podczone. W takiej sytuacji jest zasadne traktowanie takiego GPZ jako elementu jednej z farm, tej ktra bdzie przygotowywana najwczeniej, i w konsekwencji objcie go Procedur OO dla tej farmy. Natomiast przedmiotem oceny oddziaywania na rodowisko, prowadzonej dla kolejnych farm wiatrowych podczanych do tego GPZ, musi by oddziaywanie skumulowane tej farmy, GPZ i farm ju do niego podczonych. W takim przypadku, GPZ i farmy miayby odrbne decyzje o rodowiskowych uwarunkowaniach, jednak Raport OO sporzdzany przed wydaniem kadej z nich, uwzgldniaby oddziaywania skumulowane tych przedsiwzi. Naley podkreli, i za niezgodne z prawem moe zosta uznane takie postpowanie, w ktrym inwestor podzieli przedsiwzicie polegajce na budowie farmy wiatrowej na elementy, w konsekwencji czego ktre z tak powstaych przedsiwzi nie zostao w ogle poddane ocenie oddziaywania na rodowisko bd w ramach odrbnej Procedury OO bd w ramach procedury prowadzonej dla innego przedsiwzicia. Niezwykle istotnym jest wic, aby organ prowadzcy postpowanie w sprawie wydania dsu lub opiniujcy w procedurze screeningu, wzi pod uwag wszystkie wyej przedstawione uwarunkowania i wskaza w postanowieniu o obowizku przeprowadzenia Procedury OO i zakresie Raportu OO elementy, ktre powinny podlega wsplnej Procedurze OO, koczcej si wydaniem jednej dsu, a ktre mimo odrbnych postpowa powinny by ocenione wsplnie pod ktem kumulacji oddziaywa. Kady bowiem przypadek tego typu przedsiwzi powinien by rozpatrywany indywidualnie. Na potrzeby niniejszych Wytycznych przedstawiono 4 przykadowe cieki postpowania na przykadzie hipotetycznych projektw. Naley jednak pamita, e s to tylko przykady schematyczne, nie wyczerpujce wszystkich moliwych wariantw. Naley je wic traktowa jako wskazwk, a nie jednoznaczn wytyczn.
49
Projekt 1
Projekt inwestycyjny skada si z budowy farmy wiatrowej i infrastruktury przyczeniowej zewntrznej. Dla farmy zostay wydane warunki przyczenia do sieci, znane jest wic miejsce przy-
czenia farmy do KSE oraz zakres inwestycji skadajcych si na budow przycza. W takiej sytuacji powinno zosta przeprowadzone jedno postpowanie OO dla farmy wiatrowej i przycza zewntrznego, zakoczone wydaniem jednej dsu dla obydwu inwestycji.
Ryc.2. Schemat zakresu oceny ipostpowania OO dla Projektu 1.
Projekt 2
Projekt inwestycyjny skada si z budowy farmy wiatrowej i infrastruktury przyczeniowej zewntrznej, ale dla farmy wiatrowej nie zostay wydane warunki przyczenia. Nie znane jest wic miejsce przyczenia oraz zakres inwestycji zwizanych z budow przycza. W takiej sytuacji przedmiotem OO moe by tylko farma wiatrowa, gdy nie ma wystarczajcych danych dla wydania dsu dla przycza zewntrznego. W Raporcie OO niezbdne jednak jest opisanie moliwych przewidywanych wariantw przebiegu infrastruktury przyczeniowej i wskazanie potencjalnych miejsc przyczenia oraz dokonanie oceny wpywu kumulatywnego obydwu inwestycji z uwzgldnieniem poszczeglnych wariantw. Dsu zostanie wtedy wydana wycznie dla farmy wiatrowej. W przypadku, gdy
ktry z przedstawionych wariantw przyczenia stanowi moe znaczce zagroenie dla rodowiska w poczeniu z oddziaywaniami farmy, w dsu moe zosta okrelony brak zgody na zastosowanie tego wanie wariantu przyczenia. Nie moe jednak w dsu zosta wskazany konkretny wariant przyczenia, gdy infrastruktura przyczeniowa nie jest przedmiotem Procedury OO. W momencie uzyskania warunkw przyczenia do sieci, inwestor powinien wystpi o wydanie dsu dla caoci przycza zewntrznego (cz linii elektroenergetycznych naley do przedsiwzi mogcych znaczco oddziaywa na rodowisko). W Raporcie OO, o ile bdzie wymagane przeprowadzenie Procedury OO, powinien zosta opisany i oceniony wpyw skumulowany przycza i farmy wiatrowej. Do wniosku o wydanie takiej decyzji rekomenduje si zaczenie dsu dla farmy wiatrowej.
50
Ryc.3. Schemat zakresu oceny iProcedur OO dla Projektu 2.
Projekt 3
Projekt inwestycyjny skada si z budowy kilku farm wiatrowych, przyczonych do wsplnej infrastruktury przyczeniowej zewntrznej. Znane s warunki przyczenia i zakres inwestycji zwizany z budow infrastruktury przyczeniowej. Jeeli przycze zewntrzne jest realizowane przez jeden z podmiotw realizujcych jednoczenie jeden z projektw farmy wiatrowej, podmiot ten powinien przeprowadzi wspln Pro-
cedur OO dla farmy i przycza. W Raporcie OO powinien opisa i ocenia take wpyw skumulowany wszystkich pozostaych FW, ktre zostan przyczone do tej samej infrastruktur przyczeniowej. Podmioty, przygotowujce pozostae farmy wiatrowe prowadz Procedur OO tylko dla swoich farm, bez infrastruktury przyczeniowej zewntrznej, ale w Raportach OO opisuj i oceniaj wpyw skumulatywny wszystkich farm i wsplnego przycza zewntrznego.
51
Projekt 4
Projekt inwestycyjny skada si z budowy kilku farm wiatrowych, przyczonych do wsplnej infrastruktury przyczeniowej zewntrznej. Nie znane s warunki przyczenia i zakres inwestycji zwizany z budow infrastruktury przyczeniowej lub infrastruktura przyczeniowa jest realizowana przez odrbny podmiot, nie wykonujcy adnej z przyczonych do niej FW. Dla kadego projektu obejmujcego budow odrbnej farmy wiatrowej, prowadzona jest odrbna Procedura OO. W ramach kadej procedury niezbdne jednak jest dokonanie oceny wpywu skumulowanego zarwno danej farmy i przycza
zewntrznego, jak i pozostaych farm przyczonych do niego. Rekomendowane jest w powyszym przypadku zaczenie do wnioskw o decyzje rodowiskowe dla farm wiatrowych, dsu dla tych FW, ktre ju je uzyskay, lub informacj o zoonych ju wczeniej wnioskach o dsu (w przypadku kiedy postpowanie jest jeszcze w toku). Take dla przycza zewntrznego prowadzona jest odrbna Procedura OO, w ramach ktrej oceniony jest wpyw skumulowany wszystkich farm, ktre maj zosta przyczone wspln infrastruktur przyczeniow zewntrzn. Do wniosku o wydanie decyzji rekomendowane jest wwczas zaczenie dsu dla farm wiatrowych, ktre ju je uzyskay.
52
4. Organy administracji prowadzce postpowania wsprawie wydania decyzji orodowiskowych uwarunkowaniach dla farm wiatrowych
53
4. Organy administracji prowadzce postpowania wsprawie wydania decyzji orodowiskowych uwarunkowaniach dla farm wiatrowych
Wniosek o wydanie decyzji o rodowiskowych uwarunkowaniach dla farmy wiatrowej naley zoy do odpowiedniego organu. O waciwoci organu decyduj przepisy art. 75 Uoo. W wikszoci wypadkw organem waciwym do wydania decyzji o rodowiskowych uwarunkowaniach dla farmy wiatrowej bdzie wjt gminy (ewentualnie burmistrz lub prezydent miasta), na terenie ktrej zaplanowano realizacj przedsiwzicia. W przypadku farmy wiatrowej wykraczajcej poza obszar jednej gminy decyzj o rodowiskowych uwarunkowaniach wydaje wjt, burmistrz, prezydent miasta, na ktrego obszarze waciwoci znajduje si najwiksza cz terenu, na ktrym ma by realizowana farma wiatrowa, w porozumieniu z zainteresowanymi wjtami, burmistrzami, prezydentami miast. Nie ma ustalonej formy prawnej tego porozumienia. Wane jest, aby porozumienie: ostaozawartewmomencierozpoczciaprocez dury w sprawie wydania dsu, awieraoustaleniadotyczcezasadprowadzenia z postpowania z udziaem spoeczestwa (tzw. konsultacji spoecznych) na terenie wszystkich gmin, na ktrych realizowane jest przedsiwzicie (miejsce skadania uwag, miejsca obwieszcze i zawiadomie, zasad dostpu do dokumentacji), awieraoustaleniacodozasadyinformowania z wszystkich zainteresowanych organw o przebiegu postpowania, przez organ prowadzcy postpowanie, ostaowaciwieudokumentowanemoemie z form np. notatki subowej, podpisanej przez wszystkie zainteresowane strony. Niezbdne jest te przywoanie w decyzji o rodowiskowych uwarunkowaniach, wydanej przez organ prowadzcy postpowanie, art. 75 ust. 4 Uoo. W przypadku farmy wiatrowej realizowanej w czci na terenie zamknitym dla caego przedsiwzicia decyzj o rodowiskowych uwarunkowaniach wydaje regionalny dyrektor ochrony rodowiska. Do terenw zamknitych zaliczamy tereny wojskowe, ale rwnie tereny kolejowe, wskazane w decyzji nr 45 Ministra Infrastruktury z 17 grudnia 2009 r. w sprawie ustalenia terenw, przez ktre przebiegaj linie kolejowe, jako terenw zamknitych (Dziennik Urzdowy Ministra Infrastruktury nr 14, poz. 51). Zdarza si, e linie elektroenergetyczne czce elektrownie z GPZ przechodz przez tory kolejowe. W takim wypadku naley sprawdzi czy linia kolejowa, przez ktr przechodzi inwestycja jest wymieniona w powyszej decyzji. Jeli tak, konieczne jest zoenie wniosku o wydanie decyzji rodowiskowej do waciwego miejscowo RDO.
54
5. Opis postpowania wsprawie wydania decyzji orodowiskowych uwarunkowaniach dla farm wiatrowych nalecych do Igrupy przedsiwzi
W niniejszym rozdziale opisano schemat postpowania w sprawie decyzji o rodowiskowych uwarunkowaniach dla ldowych farm wiatrowych o mocy nominalnej nie mniejszej ni 100 MW. Skupiono si przy tym na opisaniu elementw charakterystycznych dla procedur dla FW. Poniej przedstawiono schemat postpowania. Jego szczegowy opis znajduje si, jak wspomniano wczeniej, w opracowaniu Postpowanie administracyjne w sprawach okrelonych ustaw z dnia 3 padziernika 2008 r. o udostpnianiu informacji o rodowisku i jego ochronie, udziale spoeczestwa w ochronie rodowiska oraz o ocenach oddziaywania na rodowisko.
Postpowanie dla farm wiatrowych z I grupy: 1. Kwalifikacja farmy wiatrowej do I grupy przedsiwzi 2A. Wykonanie KIP i zoenie jej wraz z wnioskiem o ustalenie zakresu Raportu OO 2B. Wykonanie Raportu OO 3. Zoenie wniosku o wydanie decyzji o rodowiskowych uwarunkowaniach 4. Wszczcie postpowania przez organ administracji 5. Wystpienie organu prowadzcego postpowanie do odpowiednich organw wspdziaajcych o uzgodnienie/opini dotyczc warunkw realizacji farmy wiatrowej 6. Wydanie opinii i uzgodnienia przez organy wspdziaajce 7. Przeprowadzenie przez organ prowadzcy postpowania z udziaem spoeczestwa 8. Wydanie dsu 9. Podanie do publicznej wiadomoci informacji o wydaniu dsu
6. Opis postpowania wsprawie wydania decyzji orodowiskowych uwarunkowaniach dla farm wiatrowych nalecych do II grupy przedsiwzi 55
6. Opis postpowania wsprawie wydania decyzji orodowiskowych uwarunkowaniach dla farm wiatrowych nalecych do II grupy przedsiwzi
Postpowanie to jest najczciej spotykanym postpowaniem prowadzonym dla FW, powstajcych w Polsce. Do II grupy przedsiwzi zaliczamy FW o mocy mniejszej ni 100 MW: wszystkie zlokalizowane na obszarach objtych formami ochrony przyrody, o ktrych mowa w art. 6 ust. 15, 8 i 9 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (tj. parkach narodowych, rezerwatach przyrody, parkach krajobrazowych, obszarach chronionego krajobrazu, obszarach Natura 2000, uytkach ekologicznych i zespoach przyrodniczo-krajobrazowych), o cakowitej wysokoci nie niszej ni 30 metrw. Postpowanie dla FW z II grupy przebiega zgodnie z poniszym opisem.
Postpowanie dla farm wiatrowych z II grupy: 1. Kwalifikacja farmy wiatrowej do II grupy przedsiwzi 2. Wykonanie karty informacyjnej przedsiwzicia 3. Zoenie wniosku o wydanie decyzji o rodowiskowych uwarunkowaniach 4. Wszczcie postpowania przez organ administracji 5. Wystpienie organu prowadzcego postpowanie do odpowiednich organw wspdziaajcych o opini dotyczc koniecznoci przeprowadzenia OO i ustalenie zakresu Raportu OO 6. Wydanie opinii przez organy wspdziaajce 7. Wydanie przez organ prowadzcy postpowanie postanowienia o koniecznoci przeprowadzenia OO i zakresie Raportu OO lub postanowienia o braku koniecznoci przeprowadzenia OO 8A. Wydanie decyzji o rodowiskowych uwarunkowaniach (gdy nie stwierdzono potrzeby przeprowadzenia OO) 8B. Sporzdzenie przez inwestora Raportu OO i przedoenie go organowi prowadzcemu postpowanie w przypadku stwierdzenia obowizku przeprowadzenia OO 9. Wystpienie organu prowadzcego postpowanie do odpowiednich organw wspdziaajcych o uzgodnienie/opini dotyczc warunkw realizacji farmy wiatrowej 10. Wydanie opinii i uzgodnienia przez organy wspdziaajce 11. Przeprowadzenie przez organ prowadzcy postpowanie procedury udziau spoeczestwa 12. Wydanie dsu 13. Podanie do publicznej wiadomoci informacji o wydaniu dsu
56
7. Opis postpowania wprocedurze ponownej oceny oddziaywania na rodowisko farmy wiatrowej

To postpowanie zostao wprowadzone przez Uoo. Ponowna ocena oddziaywania na rodowisko moe by przeprowadzona tylko w ramach postpowa zmierzajcych do wydania decyzji, o ktrych mowa w art. 72 ust. 1 pkt 1, 10, 14 i 18 Uoo (nazywanych dalej decyzjami budowlanymi). Ponown OO mona przeprowadzi wycznie przed uzyskaniem: ecyzjiopozwoleniunabudow, d ecyzjiozatwierdzeniuprojektubudowlanego, d ecyzjiopozwoleniunawznowienierobtbud dowlanych, ecyzjiozezwoleniunarealizacjinwestycjidrod gowej, ecyzji o zezwoleniu na realizacj inwestycji d w zakresie lotniska uytku publicznego, ecyzji o pozwoleniu na realizacj inwestycji d w rozumieniu przepisw ustawy z dnia 8 lipca 2010 r. o szczeglnych zasadach przygotowania do realizacji inwestycji w zakresie budowli przeciwpowodziowych. Tak wic ponowna OO moe zosta przeprowadzona przed budow farmy wiatrowej taka inwestycja wymaga bowiem uzyskania pozwolenia na budow. Podczas ponownej OO przedmiotem oceny powinny by przede wszystkim te elementy projektu FW, ktre ulegy niewielkiej zmianie wzgldem projektu, dla ktrego ju zostaa wydana dsu. Oczywicie musi zosta oceniony wpyw przeprowadzonych zmian na cao oddziaywa. Natomiast w przypadku znaczcych zmian w projekcie, niezbdne jest przeprowadzenie nowej Procedury OO i uzyskanie nowej decyzji o rodowiskowych uwarunkowaniach. Procedur ponownej oceny opisano w tabeli poniej.
Ponowna OO dla farmy wiatrowej: 1. Pierwszym etapem ponownej OO dla farmy wiatrowej jest stwierdzenie jej potrzeby. Moe to nastpi jedynie w 3 przypadkach: decyzjiorodowiskowychuwarunkowaniach,wydanejpoprzeprowadzeniuOO, w awniosekzainteresowanegopodmiotu, n postanowieniuorganuwydajcegodecyzjbudowlanjeliprojektbudowlanyrnisiodustaw le okrelonych w decyzji o rodowiskowych uwarunkowaniach. 2. Raport OO sporzdzany na potrzeby ponownej OO jest bardziej szczegowy od Raportu OO sporzdzanego przed wydaniem decyzji o rodowiskowych uwarunkowaniach. Raport OO powinien: awiera informacje, o ktrych mowa w art. 66 Uoo, okrelone ze szczegowoci z i dokadnoci odpowiednio do posiadanych danych wynikajcych z projektu budowlanego i innych informacji uzyskanych po wydaniu decyzji o rodowiskowych uwarunkowaniach i decyzji, o ktrych mowa w art. 72 ust. 1 pkt 29, pkt 1113 i pkt 1518 Uoo, jeeli byy ju dla danego przedsiwzicia wydane; krelastopieisposbuwzgldnieniawymagadotyczcychochronyrodowiska,zawartych o w decyzji o rodowiskowych uwarunkowaniach i decyzjach, o ktrych mowa w art. 72 ust. 1 pkt 29, pkt 1113 i pkt 1518 Uoo, jeeli byy ju dla danego przedsiwzicia wydane. W wypadku, kiedy ponowna ocena przeprowadzana jest na wniosek inwestora, moe on wystpi do organu odpowiedzialnego za wydanie decyzji budowlanej o okrelenie zakresu Raportu OO (zamiast Raportu OO przedkada wwczas kart informacyjn przedsiwzicia). 3. Raport OO przedkadany jest do organu odpowiedzialnego za wydanie decyzji budowlanej.
7. Opis postpowania wprocedurze ponownej oceny oddziaywania na rodowisko farmy wiatrowej
57
4. Organ odpowiedzialny za wydanie decyzji budowlanej, po otrzymaniu Raportu OO, wystpuje do RDO z wnioskiem o uzgodnienie warunkw realizacji przedsiwzicia. 5. Przed wydaniem uzgodnienia RDO wystpuje do waciwego organu Pastwowej Inspekcji Sanitarnej o wydanie opinii. 6. Procedur udziau spoeczestwa przeprowadza organ odpowiedzialny za wydanie decyzji budowlanej, na wniosek RDO. Postpowanie z udziaem spoeczestwa przeprowadzane jest w standardowy sposb, ktry zosta opisany w Wytycznych. Po zakoczeniu 21-dniowego okresu na skadanie uwag i wnioskw przez spoeczestwo, organ odpowiedzialny za wydanie decyzji budowlanej przekazuje je do RDO, a ten ma obowizek wzi je pod uwag przy wydaniu uzgodnienia. 7. Efektem przeprowadzenia ponownej OO jest postanowienie o uzgodnieniu warunkw realizacji przedsiwzicia, wydawane przez RDO.
58
8. Opis postpowania wprocedurze oceny oddziaywania na rodowisko farmy wiatrowej na obszar Natura 2000
Naley podkreli, e ocena oddziaywania na obszar lub obszary Natura 2000 dla farm wiatrowych odbywa si zwykle w ramach postpowania w sprawie wydania decyzji o rodowiskowych uwarunkowaniach. W Raporcie OO niezbdne jest wwczas m.in. okrelenie wpywu przedsiwzicia na obszary sieci Natura 2000, natomiast w dsu konieczne jest przedstawienie oceny wpywu na obszary Natura 2000 przy powoaniu si na przepisy (art. 33 i 34) ustawy o ochronie przyrody. Ocena oddziaywania przedsiwzicia na obszar Natura 2000 odbywa si rwnie w ramach ponownej OO, jeli taka jest przeprowadzana. Opisana w tym rozdziale ocena oddziaywania farmy wiatrowej na obszar Natura 2000 dotyczy jedynie tych farm, ktrych nie mona zaliczy do przedsiwzi z I lub II grupy. Opierajc si na przepisach Rozporzdzenia OO naley stwierdzi, e w polskich warunkach nale do nich jedynie te FW, ktre skadaj si z elektrowni o cakowitej wysokoci mniejszej od 30 m, a jednoczenie o mocy nominalnej nie wikszej od 100 MW, oraz te ktre nie s zlokalizowane na nastpujcych formach ochrony przyrody: parkach narodowych, rezerwatach przyrody, parkach krajobrazowych, obszarach chronionego krajobrazu, obszarach Natura 2000, uytkach ekologicznych lub zespoach przyrodniczo-krajobrazowych. Dla pozostaych farm ocena oddziaywania na obszar Natura 2000 jest przeprowadzana w ramach postpowania w sprawie wydania decyzji o rodowiskowych uwarunkowaniach. Ocena oddziaywania na obszary Natura 2000 moe by przeprowadzona przed wydaniem kadej decyzji administracyjnej zezwalajcej na realizacj przedsiwzicia (decyzji realizacyjnych). Ocena oddziaywania na obszary Natura 2000 przebiega wg schematu opisanego w tabeli poniej.
Ocena oddziaywania FW z III grupy przedsiwzi na obszary Natura 2000: 1. Organ odpowiedzialny za wydanie dowolnej decyzji administracyjnej, wymaganej przed rozpoczciem realizacji farmy wiatrowej (dalej nazywanej decyzj waciw), nienalecej do I lub II grupy przedsiwzi, ma obowizek rozway, czy ta farma moe potencjalnie znaczco oddziaywa na obszar Natura 2000 (przedsiwzicia III grupy). 2. W wypadku stwierdzenia moliwoci oddziaywania elektrowni wiatrowych na obszar Natura 2000, organ administracji wydaje postanowienie, o koniecznoci przedoenia przez wnioskodawc do RDO dokumentacji przedsiwzicia, tj.: 2.1. wniosku o wydanie decyzji waciwej, 2.2. karty informacyjnej przedsiwzicia, 2.3. powiadczonej przez waciwy organ kopii mapy ewidencyjnej obejmujcej przewidywany teren, na ktrym bdzie realizowane przedsiwzicie, oraz obejmujcej obszar, na ktry bdzie oddziaywa przedsiwzicie, 2.4. wypisu i wyrysu z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, jeeli plan ten zosta uchwalony, albo informacji o jego braku. 3. Na tym etapie moliwe s 2 cieki postpowania: W wypadku, gdy po analizie dokumentacji RDO stwierdzi, e przedsiwzicie nie bdzie znaczco oddziaywao na obszary Natura 2000, wydaje postanowienie o braku potrzeby przeprowadzenia oceny (art. 97 ust. 5 Uoo). W wypadku, gdy po analizie dokumentacji RDO stwierdzi, e przedsiwzicie moe znaczco oddziaywa na obszary Natura 2000, wydaje postanowienie o potrzebie przeprowadzenia oceny (art. 97 ust. 1 Uoo).
8. Opis postpowania wprocedurze oceny oddziaywania na rodowisko farmy wiatrowej na obszar Natura 2000 59
4. RDO stwierdza potrzeb lub brak potrzeby oceny, uwzgldniajc cznie uwarunkowania, o ktrych mowa w art. 63 ust. 1 Uoo, w odniesieniu do oddziaywania przedsiwzicia na obszar Natura 2000, w szczeglnoci w odniesieniu do integralnoci i spjnoci tych obszarw, oraz biorc pod uwag skumulowane oddziaywanie przedsiwzicia z innymi przedsiwziciami. W postanowieniu o potrzebie przeprowadzenia oceny regionalny dyrektor ochrony rodowiska nakada obowizek przedoenia, w dwch egzemplarzach wraz z ich zapisem w formie elektronicznej na informatycznych nonikach danych, raportu o oddziaywaniu przedsiwzicia na obszar Natura 2000 i okrela zakres tego raportu. Zakres raportu o oddziaywaniu przedsiwzicia na obszar Natura 2000 powinien by ograniczony do okrelenia oddziaywania przedsiwzicia na obszar Natura 2000. 5. Postpowanie z udziaem spoeczestwa przeprowadza organ odpowiedzialny za wydanie decyzji waciwej, na wniosek RDO. Postpowanie z udziaem spoeczestwa przeprowadzane jest w standardowy sposb, ktry zosta opisany w innej czci Wytycznych. 6. Po zakoczeniu 21-dniowego okresu na skadanie uwag i wnioskw przez spoeczestwo, organ odpowiedzialny za wydanie decyzji waciwej przekazuje je do RDO, a ten ma obowizek wzi je pod uwag przy wydaniu uzgodnienia. 7. RDO uzgadnia warunki realizacji przedsiwzicia. W uzasadnieniu swojego postanowienia RDO ma obowizek, niezalenie od wymaga KPA, zawrze rwnie: 7.1. informacje o przeprowadzonym postpowaniu wymagajcym udziau spoeczestwa oraz o tym, w jaki sposb zostay wzite pod uwag i w jakim zakresie zostay uwzgldnione uwagi i wnioski zgoszone w zwizku z udziaem spoeczestwa; 7.2 informacje, w jaki sposb zostay wzite pod uwag i w jakim zakresie zostay uwzgldnione ustalenia zawarte w raporcie o oddziaywaniu przedsiwzicia na obszar Natura 2000. Organ administracji odpowiedzialny za wydanie decyzji waciwej musi w niej uwzgldni warunki, ktre okreli RDO w postanowieniu. 8. Jeeli z oceny oddziaywania przedsiwzicia na obszar Natura 2000 wynika, e przedsiwzicie moe znaczco negatywnie oddziaywa na ten obszar, RDO odmawia uzgodnienia warunkw realizacji przedsiwzicia.
60
9. Wybrane problemy zwizane zocen oddziaywania na rodowisko farm wiatrowych

Poniej opisano wybrane problemy wystpujce podczas prowadzenia Procedury OO, specyficzne dla FW. Ponisze uwagi odnosz si w wikszoci do FW zarwno z I jak i z II grupy przedsiwzi. 1. Wniosek o wydanie dsu skadany jest najczciej do wjta gminy, na terenie ktrej bdzie realizowana farma. Naley jednak ju na tym etapie zwrci uwag, czy linie kablowe lub inne elementy infrastruktury planowane w ramach farmy nie przecinaj terenu zamknitego. W takim wypadku organem, do ktrego naley zoy wniosek, bdzie waciwy miejscowo RDO. 2. Inwestor farmy wiatrowej z I grupy moe na etapie wniosku wystpi do organu prowadzcego postpowanie o okrelenie zakresu Raportu OO dla farmy. W takim wypadku skada wraz z wnioskiem nie Raport OO, lecz kart informacyjn przedsiwzicia. Organ prowadzcy postpowanie, po zasigniciu opinii RDO oraz odpowiedniego organu Inspekcji Sanitarnej (zwykle PPIS), wydaje postanowienie okrelajce zakres Raportu OO z uwzgldnieniem art. 68 Uoo. Ma na to 30 dni od otrzymania wniosku. Ustalenie zakresu Raportu OO bdzie obowizkowe (art. 69 ust. 2 Uoo), jeli farma wiatrowa moe transgranicznie oddziaywa na rodowisko. Dotyczy to morskich farm wiatrowych, a take farm ldowych pooonych w ssiedztwie granicy pastwa. W przeciwiestwie do farm wiatrowych z I grupy, w wypadku grupy II wnioskodawca nie moe wystpi o okrelenie zakresu Raportu OO. Zakres ten zostanie okrelony przez organ prowadzcy postpowanie, a take przez organy opiniujce (RDO i PPIS) w ich postanowieniach. 3. Przed zoeniem wniosku o wydanie dsu niezbdne jest okrelenie preferowanej przez inwestora lokalizacji wszystkich elementw farmy wiatrowej i zasigu ich oddziaywania, poniewa wraz z wnioskiem naley przedoy map ewidencyjn i (o ile liczba stron postpowania jest mniejsza od 20), wypisy z rejestru gruntw o takim wanie zakresie. W wypadku farm wiatrowych jest to bardzo trudne zadanie, poniewa ich oddziaywania mog by rnie okrelane. W wypadku oddziaywania akustycznego ta odlego to zwykle ok. 250400 m (jak wynika z dowiadczenia autorw) od elektrowni, poniewa w tym dystansie haas generowany przez stosowane obecnie typowe turbiny osiga poziom dopuszczalny na terenach chronionych akustycznie tj. 4050 dbA [Patrz: Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomw haasu w rodowisku (Dz.U. 2007 Nr 120, poz. 826)]. Nie znaczy to oczywicie, e zachowanie powyszej odlegoci w kadym wypadku gwarantowa bdzie nieprzekroczenie akceptowalnej prawnie wartoci natenia haasu. Oddziaywanie na krajobraz moe, w zalenoci od uksztatowania terenu, siga od kilku do kilkunastu kilometrw. Farmy mog te wywiera negatywne oddziaywanie na obszary Natura 2000, oddalone o dziesitki kilometrw, jeli park wiatrowy usytuowany jest na trasie przelotu, bd w obszarach wykorzystywanych przez gatunki ptakw i nietoperzy chronionych w obszarze Natura 2000. W zwizku z tak du trudnoci w okreleniu zasigu oddziaywania farmy zaleca si, aby do wniosku docza mapy ewidencyjne i wypisy z rejestru gruntw dla terenu objtego bezporednim, najbardziej uciliwym oddziaywaniem farmy, tj. oddziaywaniem akustycznym. Naley pamita, e mapy i wypisy z rejestru gruntw powinny obejmowa take infrastruktur towarzyszc farmy, tj. drogi, kable itd. oraz teren, na ktry mog te elementy farmy oddziaywa (tj. przynajmniej dziaki ssiednie). 4. Po otrzymaniu kompletnego i poprawnego wniosku o wydanie decyzji o rodowiskowych uwarunkowaniach organ wszczyna postpowanie. Organ ustala, kto jest stron postpowania i zawiadamia strony o wszczciu postpowania. Jeli liczba stron przekracza 20, mona je zawiadomi w drodze obwieszczenia lub w inny, zwyczajowo przyjty sposb (zgodnie z art. 74 ust. 3 Uoo w zwizku z art. 49 KPA). W aktach postpowania powinna si znale notatka subowa, zawierajca ustalenie stron postpowania. W zwizku ze stosunkowo duym zasigiem oddziaywania farm wiatrowych, niemal w kadym przypadku bdziemy mieli do czynienia z liczb stron postpowania przekraczajc 20.
9. Wybrane problemy zwizane zocen oddziaywania na rodowisko farm wiatrowych
61
Wyjtkiem bd jedynie farmy zlokalizowane na duych obszarach terenu nalecych do niewielkiej liczby wacicieli. 5. Wanym elementem raportw o oddziaywaniu na rodowisko powinna by analiza skumulowanego oddziaywania farmy wiatrowej. Z dowiadczenia autorw Wytycznych oraz wynikw midzynarodowych bada wynika, e oddziaywaniami farm wiatrowych, ktre mog si wzajemnie kumulowa, s w typowych sytuacjach: aas, h ddziaywanienakrajobraz, o ddziaywanienaptakiinietoperze. o Zatem w szczeglnoci te elementy powinny by poddane analizie kumulacji wpyww na rodowisko (co oczywicie nie wyklucza moliwoci kumulowania si innych oddziaywa). Autorzy Raportw OO i organy administracji badajc oddziaywania skumulowane musz bra pod uwag nie tylko przedsiwzicia ju istniejce, ale rwnie wszystkie te projektowane inwestycje (w tym szczeglnie farmy wiatrowe), dla ktrych zoono ju przynajmniej wniosek o wydanie decyzji o rodowiskowych uwarunkowaniach. Odrbnego rozpatrzenia moe wymaga sytuacja, w ktrej prowadzona jest procedura OOS dla farmy wiatrowej na terenie nie przeznaczonym w mpzp pod elektrownie wiatrowe, ale ssiadujcym z obszarem dla ktrego mpzp przewiduje moliwo lokalizowania farm wiatrowych. W takim przypadku, naley take uwzgldni to, e na terenach ssiednich mog by lokalizowane w przyszoci elektrownie wiatrowe i w miar dostpnoci danych o projektach przygotowywanych na terenach istniejcego mpzp, oceni kumulacj ich wpywu z przedmiotowym projektem. 6. Istotnym elementem postpowania w sprawie decyzji o rodowiskowych uwarunkowaniach jest procedura udziau spoeczestwa. Lokalne spoecznoci s zwykle ywo zainteresowane projektami farm wiatrowych na ich terenie i czsto zgaszaj uwagi i wnioski w trakcie tej procedury. Dlatego naley zadba, aby bya waciwie przeprowadzona. Naley zwrci uwag, e przepisy wymagaj, aby podanie do publicznej wiadomoci informacji o postpowaniu z udziaem spoeczestwa nastpio poprzez: dostpnienieinformacjinastronieBiuletynu u Informacji Publicznej organu waciwego w sprawie,
goszenieinformacji,wsposbzwyczajowo o przyjty, w siedzibie organu waciwego w sprawie, goszenie informacji przez obwieszczenie o w sposb zwyczajowo przyjty w miejscu planowanego przedsiwzicia, a w przypadku projektu dokumentu wymagajcego udziau spoeczestwa w prasie o odpowiednim do rodzaju dokumentu zasigu, przypadku,gdysiedzibaorganuwaciwego w w sprawie mieci si na terenie innej gminy ni gmina waciwa miejscowo ze wzgldu na przedmiot postpowania take przez ogoszenie w prasie lub w sposb zwyczajowo przyjty w miejscowoci lub miejscowociach waciwych ze wzgldu na przedmiot postpowania. Przykadem waciwego sposobu obwieszczenia w miejscu realizacji przedsiwzicia bdzie rozwieszenie ogosze na tablicach ogoszeniowych w soectwach, na terenie ktrych bd zlokalizowane elektrownie wiatrowe bd infrastruktura towarzyszca. 7. Wystpienie o uzgodnienie RDO i opini organu Inspekcji Sanitarnej oraz procedura konsultacji spoecznych mog przebiega jednoczenie. Stwarza to jednak spore zagroenie w przypadku, gdy w trakcie uzgodnie z RDO dochodzi do znaczcych zmian w projekcie lub dokumentacji rodowiskowej. Ze wzgldu na fakt, i spoeczestwo powinno mie prawo zapoznania si z ostateczn wersj Raportu OO, w przypadkach istotnych uzupenie lub zmian tego dokumentu, naley przeprowadzi ponown procedur udziau spoeczestwa po uzyskaniu uzgodnienia rodowiskowych uwarunkowa i przed wydaniem dsu. 8. W przypadku farm wiatrowych moliwe jest zastosowanie procedury ponownej OO. Podczas ponownej OO przedmiotem oceny powinny by przede wszystkim te elementy projektu, ktre ulegy niewielkim zmianom wzgldem projektu, dla ktrego ju zostaa wydana dsu. Oczywicie musi zosta oceniony wpyw przeprowadzonych zmian na cao oddziaywa. Natomiast w przypadku znaczcych zmian w projekcie, niezbdne jest przeprowadzenie nowej Procedury OO i uzyskanie nowej decyzji o rodowiskowych uwarunkowaniach. Te same uwagi odnosz si do zmian w otoczeniu rodowiskowym inwestycji. Jeli one nie powoduj faktycznych zmian w oddziaywaniu
62
przedsiwzicia na rodowisko, zakres okrelonych w dsu powienien zosta bez zmian. Jeli jednak powoduj one zmniejszenie potencjalnych oddziaywa, mona take zmniejszy odpowiednio uwarunkowania rodowiskowe realizacji przedsiwzicia. Jeli natomiast zwikszaj, naley take okreli bardziej restrykcyjne uwarunkowania. Jeli wic, np.: w bezporednim ssiedztwie planowanej FW byo w momencie wykonywania pierwszej OO siedlisko podmoke, uzasadnionym byo wpisanie do decyzji o rodowiskowych uwarunkowaniach koniecznoci odsunicia elektrowni najbliej znajdujcych si od tego siedliska na bezpieczn odlego, lub rezygnacja z tych EW. Jeli jednak
w okresie od wydania decyzji, do czasu wystpienia o wydanie decyzji o pozwoleniu na budow (moe to by wszak okres nawet 6 lat) siedlisko to ulego degradacji, moe by uzasadnione wystpienie o ponown ocen rodowiskow, majc na celu stwierdzenie moliwoci lokalizacji na tych terenach EW. Opisana sytuacja moe take wystpi w odwrotnym schemacie, kiedy to na terenie, dla ktrego zostaa wydana dsu dla FW, pojawio si siedlisko typowe dla gatunkw chronionych i organ waciwy do wydania pozwolenia na budow dojdzie do wniosku, i niezbdna jest ponowna ocena, czy planowana FW nie spowoduje w zatwierdzonym ju ksztacie zagroenia znaczcymi oddziaywaniami.
VII. Karta Informacyjna Przedsiwzicia
1. Cel
1. Wypenienie wymogw art. 69 i art. 74 Uoo KIP jest zacznikiem do wniosku o wydanie dsu 2. Opisanie podstawowych parametrw planowanego przedsiwzicia, zgodnie z wymogiem art. 3 ust. 1 pkt 5 Uoo, w sposb i w zakresie umoliwiajcym dokonanie oceny czy zachodzi konieczno przeprowadzenia procedury oceny oddziaywania na rodowisko; ponadto celem sporzdzenia KIP jest wskazanie zakresu Raportu OO, lub wydanie dsu, w przypadku braku koniecznoci przeprowadzenia Procedury OO.
66
2. Zakres
Sporzdzajc KIP naley uwzgldni fakt, i organ wydajcy postanowienie o obowizku OO musi, oprcz wskazanego wyej przepisu art. 3 ust. 1 pkt 5 Uoo, uwzgldni cznie uwarunkowania okrelone w art. 63 ust. 1 Uoo. W zwizku z tym wskazane jest odniesienie si w KIP do wszystkich wymienionych w tym przepisie elementw, o czym bdzie mowa w rozdziale dotyczcym oceny KIP. tw farmy wiatrowej (turbiny, wiee, fundamenty, kable, drogi, GPZ) wysoko, rednica rotora, moc urzdze, z uwzgldnieniem rozpatrywanych wariantw technologicznych.
4. Ewentualne warianty przedsiwzicia

W tym punkcie KIP powinny zosta wskazane rozpatrywane przez inwestora racjonalne (tj. moliwe do wykonania pod wzgldem ekonomicznym i technicznym) warianty przedsiwzicia. Mog by to warianty lokalizacyjne, technologiczne lub inne. Wskazane w KIP warianty alternatywne powinny zosta nastpnie opisane i ocenione pod ktem potencjalnego wpywu na rodowisko w Raporcie OO (jeli ten bdzie wymagany).
1. Rodzaj, skala iusytuowanie przedsiwzicia

W punkcie powinny znale si: rzewidywana liczba elektrowni wiatrowych p i ich moc (w wariancie maksymalnym), pis infrastruktury towarzyszcej (drogi, place o manewrowe i montaowe, kable energetyczne i telekomunikacyjne, GPZ, napowietrzne linie elektroenergetyczne), skazaniewojewdztwa,powiatu,gminy,obrbu w ewidencyjnego gdzie bdzie zlokalizowana farma, apatopograficznawskali1:250001:100000 m z zaznaczonymi propozycjami terenw przeznaczonych pod lokalizacj FW lub/i lokalizacj poszczeglnych EW.
5. Przewidywana ilo wykorzystywanej wody, surowcw, materiaw, paliw oraz energii

W tym punkcie wskazane jest okrelenie przyblionej iloci energii wykorzystywanej przez FW w procesie budowy, eksploatacji, i likwidacji co sprowadza si do zuycia minimalnych iloci energii elektrycznej do procesu sterowania w okresach bezwietrznych, kiedy EW nie generuj prdu.
2. Powierzchnia zajmowanej nieruchomoci, atake obiektu budowlanego oraz dotychczasowy sposb ich wykorzystywania ipokrycie nieruchomoci szat rolinn
W punkcie tym powinny znale si: krelenie przyblionej wielkoci obszaru caej o farmy wiatrowej oraz przyblionych wielkoci dziaek przeznaczone pod poszczeglne EW (w wariancie maksymalnym), pisdotychczasowegosposobuuytkowaniateo renu projektowanej farmy (uytki rolne, ki, pastwiska, nieuytki itp.) oraz oglna charakterystyka szaty rolinnej na nim wystpujcej, rzeznaczenie obszaru projektowanej farmy p w mpzp (jeli taki obowizuje na analizowanym terenie), stpneinformacjenatematusytuowaniaprzedw siwzicia wzgldem terenw chronionych akustycznie.
6. Rozwizania chronice rodowisko

W tym punkcie naley opisa zastosowane oraz zaplanowane rozwizania chronice rodowisko na etapie przygotowania projektu oraz takie rozwizania, ktre bd zastosowane na etapie budowy, eksploatacji i likwidacji. Wymieni naley nie tylko rozwizania techniczne, jak instalowanie turbin o niszej emisji haasu gwarantujcej brak przekrocze norm akustycznych, ale te rozwizania rodowiskowe zawarte w analizach (np. ornitologicznej, chiropterologicznej, krajobrazowej), o ile na tym etapie zostay wykonane.
3. Rodzaj technologii
W tym punkcie powinny zosta opisane podstawowe dane techniczne poszczeglnych elemen-
7. Rodzaje iprzewidywane iloci wprowadzanych do rodowiska substancji lub energii przy zastosowaniu rozwiza chronicych rodowisko
Naley tutaj wykaza przewidywane rodzaje i iloci emisji powodowanych przez inwestycje (po
2. Zakres
67
zastosowaniu rozwiza opisanych w punkcie 6 KIP). Naley wzi pod uwag emisje na etapie budowy, eksploatacji i likwidacji farmy. Typowe emisje wytwarzane przez EW/FW to: dpady, o anieczyszczeniewdpowierzchniowychipodz ziemnych (w sytuacjach awaryjnych), aas, h misjapolaelektromagnetycznego, i anieczyszczeniapowietrza(tylkopodczasbudoz wy i likwidacji). Przepis art. 135 ust. 1 Po wprowadza moliwo utworzenia obszaru ograniczonego uytkowania dla niektrych przedsiwzi, jeli powodowana przez nie emisja uniemoliwia dotrzymanie standardw jakoci rodowiska poza terenem zakadu lub innego obiektu. Wrd przedsiwzi, dla ktrych moliwe jest utworzenie obszaru ograniczonego uytkowania nie ma elektrowni wiatrowych, s jednak elementy ich infrastruktury towarzyszcej linie i stacje elektroenergetyczne (tzw. GPZ). S to obiekty, dla ktrych przepis art. 135 Po przewiduje moliwo utworzenia obszaru ograniczonego uytkowania. Zgodnie z art. 63 ust. 3 Uoo, jeli moliwo realizacji przedsiwzicia jest uzaleniona od ustanowienia obszaru ograniczonego uytkowania, wwczas obowizek przeprowadzenia OO stwierdza si obligatoryjnie. Inwestor powinien wic umieci w KIP informacj, czy przewiduje konieczno utworzenia takiego obszaru dla linii elektroenergetycznej lub GPZ farmy.
wzi pooonych w takiej odlegoci od granicy, e zasig oddziaywania FW bdzie t granic przekracza. Moe to by przede wszystkim oddziaywanie na krajobraz, ale take haas czy oddziaywanie na ptaki lub nietoperze. Jeli inwestor przewiduje moliwo wystpienia oddziaywania transgranicznego, powinien o tym poinformowa w KIP.
9. Obszary podlegajce ochronie na podstawie ustawy zdnia 16 kwietnia 2004r. oochronie przyrody, znajdujce si wzasigu znaczcego oddziaywania przedsiwzicia.
W tym punkcie powinno si wskaza (take w formie graficznej) obszary chronione (w rozumieniu Uop), ktre znajduj si w przewidywanym zasigu znaczcego oddziaywania. Trzeba pamita o tym, e obszarowe formy ochrony przyrody to: parki narodowe, rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu, obszary Natura 2000, pomniki przyrody, uytki ekologiczne, stanowiska dokumentacyjne, i zespoy przyrodniczo-krajobrazowe. Inwestor powinien okreli przyblione odlegoci FW od tych obszarw. Kady z tych obszarw powinien zosta krtko opisany, ze szczeglnym uwzgldnieniem przedmiotu ochrony, na ktre moe potencjalnie oddziaywa FW. Naley zwrci uwag, e w tym punkcie KIP mowa jest o znaczcym oddziaywaniu. Jednak okrelenie, czy dane oddziaywanie FW bdzie znaczce czy nie moliwe bdzie dopiero po wykonaniu szczegowych analiz, ktre zo si na Raport OO. Tak wic na etapie KIP moemy mwi jedynie o potencjalnym znaczcym oddziaywaniu.
8. Moliwo transgranicznego oddziaywania narodowisko.

W przypadku farm ldowych oddziaywanie transgraniczne moe mie miejsce dla przedsi-
68
3. Sposb oceny
Celem oceny KIP przez organy administracji jest ustalenie potrzeby oceny oddziaywania przedsiwzicia na rodowisko (dla tzw. II grupy) oraz okrelenie zakresu Raportu OO (dla I i II grupy i ewentualnie ponownej OO). Jak wspomniano wczeniej, organ administracji, wydajc postanowienie o koniecznosci OO (lub o braku takiej koniecznoci) musi uwzgldni cznie uwarunkowania okrelone w art. 63 ust. 1 Uoo. W zwizku z tym wskazane jest odniesienie si w KIP do wszystkich wymienionych w tym przepisie elementw, tak, aby dostarczy organowi wiedzy o projekcie, niezbdnej do podjcia waciwej decyzji. Poniej opisano najbardziej typowe uwarunkowania realizacji EW/FW. Analiza tych uwarunkowa, opisanych w KIP powinna pozwoli organom administracji na okrelenie, czy dane przedsiwzicie wymaga przeprowadzenia oceny oddziaywania na rodowisko (ze wzgldu na moliwe znaczce oddziaywania). na rodowisko. Znacznie bardziej istotnymi czynnikami s: liczba elektrowni wchodzcych w skad przedsiwzicia, ich moc jednostkowa, charakterystyka wykorzystywanych turbin, a take sposb rozstawienia poszczeglnych EW w terenie. Te czynniki determinuj w gwnym stopniu skal powierzchni zajmowanej przez przedsiwzicie oraz zasig terenw pozostajcych pod jej wpywem.
1.2. Powizania zinnymi przedsiwziciami, wszczeglnoci kumulowanie si oddziaywa przedsiwzi znajdujcych si na obszarze, na ktry bdzie oddziaywa przedsiwzicie
Kumulowanie si oddziaywa EW/FW z innymi przedsiwziciami moe nastpi najczciej w zakresie: ddziaywa akustycznych stopie kumulao cji haasu moe zalee m.in. od odlegoci pomidzy siowniami wiatrowymi, a take innymi przedsiwziciami, rodzaju turbin i iloci, uksztatowania i pokrycia terenu. ddziaywania na krajobraz stopie kumulao cji oddziaywa FW na krajobraz, podobnie jak przy haasie moe zalee m.in. od odlegoci pomidzy turbinami, ich rodzaju i iloci, uksztatowania i pokrycia terenu. Zasig oddziaywania w tym zakresie moe siga 20 km, dlatego te w niektrych przypadkach konieczne jest rozwa-
1. Rodzaj icharakterystyka przedsiwzicia, zuwzgldnieniem:

1.1. Skali przedsiwzicia iwielko zajmowanego terenu oraz ich wzajemnych proporcji
Naley pamita, e moc cakowita FW nie moe by jedynym kryterium oceny stopnia jej wpywu
Skala oddziaywania dwch FW o jednakowej mocy cakowitej (np. 30 MW) moe by zupenie rna. Inna bdzie w wypadku FW skadajcej si z maej iloci elektrowni o duej mocy zainstalowanej (np. 10 elektrowni po 3 MW), inna natomiast w wypadku FW zoonej z duej iloci elektrowni o maej mocy (np. 60 elektrowni po 0,5 MW). Pierwsza farma (10 x 3 MW) bdzie na og zajmowa stanowczo mniejsz powierzchni (mimo zachowania stosunkowo duych odlegoci midzy EW), ale oddziaywanie wizualne pojedynczej elektrowni moe mie wikszy zasig (wysoko wiey do ok. 130 m, rednica wirnika do ok. 100 m). Rwnie mniejsze oddziaywania moe mie na migracje lokalne ptakw i nietoperzy, gdy strefa wirnika znajduje si ponad przecitnym puapem ich wystpowania. Moe jednak mie wiksze oddziaywanie na migracje sezonowe odbywajce si zwykle na wikszej wysokoci, bdzie ono jednak zmniejszane poprzez mniejszy zasig caej farmy, wiksze odstpy pomidzy turbinami oraz wolniejsze obroty wirnika. Farma druga (60 x 0,5 MW), zwaszcza w przypadku zastosowania starych uywanych turbin (na rynku przewaaj urzdzenia fabrycznie nowe o mocy wikszej ni 1,5 MW), bdzie zajmowaa znacznie wikszy obszar, bdzie powodowa wiksze oddziaywania akustyczne i stanowi bdzie wiksz barier dla lokalnych migracji ptakw oraz nietoperzy.
3. Sposb oceny
69
enie moliwoci kumulowania si farm wiatrowych z innymi przedsiwziciami wpywajcymi na krajobraz, zlokalizowanymi w takiej odlegoci. ddziaywania na ptaki i nietoperze kumuo lacj wpywu negatywnych oddziaywa dla ptakw i nietoperzy zostanie szczegowo opisana w oddzielnych opracowaniach przygotowanych na zlecenie Generalnej Dyrekcji Ochrony rodowiska. Wskaza natomiast naley, e oddziaywania skumulowane w tym zakresie dotycz nie tylko innych przedsiwzi energetyki wiatrowej, ale wszelkich innych przedsiwzi, powodujcych wpyw na awifaun i chiropterofaun. Analizujc w KIP moliwo wystpienia oddziaywania skumulowanego naley zatem wzi pod uwag nie tylko pobliskie farmy wiatrowe, ale rwnie inne przedsiwzicia generujce podobne rodzaje emisji np. haas (drogi, zakady przemysowe itd.).
Bardzo istotny jest rwnie stopie zaawansowania przedsiwzi, ktre maj by wzite pod uwag w analizie oddziaywania skumulowanego. Do prawidowej oceny poszczeglnych oddziaywa i ich ewentualnej kumulacji musimy dysponowa szczegow wiedz na ich temat. Dlatego w analizie oddziaywania skumulowanego powinny by brane pod uwag jedynie przedsiwzicia ju funkcjonujce oraz te przedsiwzicia projektowane, dla ktrych przynajmniej zoono wniosek o wydanie dsu (wwczas jest moliwe wykorzystanie informacji zawartych w KIP lub Raporcie OO). Naley ponadto podkreli, e KIP powinna zawiera jedynie odpowiednio uzasadnione wskazanie moliwoci wystpienia oddziaywania skumulowanego. Natomiast waciwa analiza kumulacji oddziaywa moe zosta wykonana dopiero w Raporcie OO, a wic na pniejszym etapie przedsiwziecia, kiedy wiedza o jego potencjalnych oddziaywaniach jest znacznie wiksza.
Zaleca si, aby organy administracyjne udostpniay na wniosek zainteresowanych podmiotw posiadane dane na temat innych przedsiwzi (nie tylko FW), istniejcych lub planowanych w zasigu potencjalnego oddziaywania projektowanej FW, ktrych oddziaywania zdaniem autorw przygotowujcych KIP i Raport OO mog si kumulowa z planowan farm. Bd to wic w szczeglnoci posiadane przez organy administracji, a pochodzce z KIP i Raportw OO, informacje o lokalizacji (mapy) FW i innych przedsiwzi, rodzaju i iloci EW oraz ich rozstawieniu. Te dane pozwol na okrelenie prawdopodobiestwa wystpienia oddziaywania skumulowanego. Udostpnienie powyszych informacji powinno nastpi na podstawie przepisw art. 8 i 9 Uoo. Powysze dane powinny by udostpniane zainteresowanym podmiotom. Wystpienie o powysze dane powinno mie miejsce ju na etapie przygotowania wniosku o wydanie dsu i KIP. Na etapie przygotowania Raportu OO dane te, na wniosek zainteresowanego podmiotu, powinny zosta zaktualizowane. Ponadto w postanowieniach organw administracji wskazujcych na konieczno OO lub/i okrelajcych zakres raportu zasadne jest wskazywanie FW i innych przedsiwzi, ktrych oddziaywania, w ocenie organu, mog si kumulowa z oddziaywaniami planowanej FW, co naleaoby przeanalizowa w Raporcie OO. Podmiot przygotowujcy KIP lub Raport OO dla FW moe te wystpi o udostpnienie KIP, Raportw OO, decyzji rodowiskowych czy innych dokumentw zawierajcych informacje o rodowisku i jego ochronie, wymienionych w art. 21 Uoo. W przypadku, jeli inwestor nie wystpi o powysze informacje lub ulegn one zmianie w trakcie procedury administracyjnej, organy administracji s zobowizane do uwzgldnienia w wydawanych opiniach, postanowieniach czy decyzjach innych materiaw dowodowych, do ktrych nale tego typu wiadomoci. Brak analiz w tym zakresie w KIP czy Raporcie OO nie zwalnia organu administracji z obowizku ich uwzgldnienia na etapie procedury administracyjnej. Moe to take stanowi podstaw do naoenia obowizku wykonania ponownej oceny oddziaywania na rodowisko na etapie decyzji budowlanych (art. 77 ust. 5 pkt 2 oraz art. 82 us. 2 pkt 2 a take art. 77, 80 i 81 KPA).
70
1.3. Wykorzystywanie zasobw naturalnych

W przypadku eksploatacji farm wiatrowych znaczenie bdzie miaa przede wszystkim kwestia gruntu zajtego pod budow EW oraz infrastruktury drogowej.
1.4. Emisje iwystpowanie innych uciliwoci

Na ocen stopnia oddziaywa EW na rodowisko maj gwnie wpyw: oliwo przekroczenia norm akustycznych m w szczeglnoci w przypadku lokalizowania FW w ssiedztwie terenw podlegajcych ochronie akustycznej na mocy rozporzdzenia Ministra rodowiska w sprawie dopuszczalnych poziomw haasu w rodowisku. pyw na wody powierzchniowe i podziemne w moe wystpi na etapie budowy w wyniku wycieku substancji ropopochodnych lub pynw eksploatacyjnych z maszyn i urzdze budowlanych, oraz wykonanych odwodnie terenu. Na etapie eksploatacji w przypadku katastrofy budowlanej na farmie (wywrcenie si wiey) moe nastpi wyciek oleju transformatorowego, takie zanieczyszczenie moe take nastpi na stacji GPZ. Transformatory musz by wyposaone w urzdzenia minimalizujce takie zagroenia (szczelne misy olejowe, kanalizacja deszczowa wyposaona w separator substancji ropopochodnych). pyw na powietrze negatywny wpyw wyw stpuje wycznie na etapie budowy i likwidacji w wyniku emisji spalin i pyw z maszyn i urzdze budowlanych oraz rodkw transportu. Na etapie eksploatacji wystpuje znaczcy, dugotrway pozytywny wpyw na powietrze, poprzez redukcj emisji gazw i pyw ze rde konwencjonalnych. ddziaywania w zakresie pola elektromagneo tycznego wystpuj na etapie eksploatacji, ich rdem s urzdzenia prdotwrcze i energetyczne (generator, kable, transformator, linie napowietrzne, GPZ). Skala oddziaywa najczciej jest minimalna i nie powoduje zwykle przekrocze obowizujcych norm, okrelonych w rozporzdzeniu ministra rodowiska. Zwrci uwag naley jednake na moliwo zakcenia pracy radiotelekomunikacyjnych urzdze nadawczych, jak stacji bazowych telefonii komrkowej, stacji nadawczych radiowych i telewizyjnych, stacji radiolokacyjnych i innych emitujcych fale elektromagnetyczne.
dpady powstaj na zarwno na etapie budoo wy i likwidacji (najczciej z grupy 17 zacznika do rozporzdzenia Ministra rodowiska z dnia 27 wrzenia 2001 r. w sprawie katalogu odpadw (Dz. U. 2001 Nr 112, poz. 1206), jak i na etapie eksploatacji (najczciej z grup 13, 15, 16, 17 zacznika do ww. rozporzdzenia). Ze wzgldu na stosunkowo niewielk ilo generowanych odpadw, przy ich waciwym, zgodnym z prawem, zagospodarowaniu nie powinny powodowa znaczcych oddziaywa na rodowisko.
1.5. Ryzyka wystpienia powanej awarii, przy uwzgldnieniu uywanych substancji istosowanych technologii
Oceniajc powysze ryzyko, naley zbada, czy rodzaj i iloci substancji niebezpiecznych znajdujcych si na terenie typowej FW powoduje, e mogaby by ona zaliczona do zakadw o zwikszonym lub duym ryzyku wystpienia powanej awarii przemysowej, w rozumieniu przepisw rozporzdzenia Ministra Gospodarki z 9 kwietnia 2002 r. w sprawie rodzajw i iloci substancji niebezpiecznych, ktrych znajdowanie si w zakadzie decyduje o zaliczeniu go do zakadu o zwikszonym ryzyku albo zakadu o duym ryzyku wystpienia powanej awarii przemysowej (Dz. U. 2002 Nr 58, poz. 535, ze zm.). Najczciej FW nie zalicza si do ww. zakadw. FW mog jednake ulega awari poprzez destabilizacj struktury siowni wiatrowej przykadowo poprzez oderwanie si fragmentw wirnika lub przewrcenia si wiey. Nie jest to jednak powana awaria w rozumieniu przepisw Po, dlatego te jej opis i ocena ewentualnych oddziaywa powinna zosta przedstawiona w Raporcie OO przy opisie potencjalnych oddziaywa w fazie eksploatacji przedsiewzicia.
2. Usytuowanie przedsiwzicia, zuwzgldnieniem moliwego zagroenia dlarodowiska, wszczeglnoci przy istniejcym uytkowaniu terenu, zdolnoci samooczyszczania si rodowiska iodnawiania si zasobw naturalnych, walorw przyrodniczych ikrajobrazowych orazuwarunkowa miejscowych planw zagospodarowania przestrzennego uwzgldniajce:
3. Sposb oceny
71
2.1. Obszary wodno-botne oraz inne obszary opytkim zaleganiu wd podziemnych

Lokalizacja FW wzgldem tych obszarw powinna by analizowana w kontekcie moliwoci zaburzenia stosunkw wodnych podczas wykonywania wykopw pod fundamenty i rowy kablowe oraz podczas budowy drg. Wykopy pod fundamenty nie s zwykle gbsze ni 3 m, a gboko roww pod okablowanie siga ok. 1,52 m. Dziaania te mog powodowa naruszenia stosunkw wodnych w sytuacji gdy sigaj poziomu zalegania wd na tych poziomach. Istotne s proponowane w KIP dziaania zapobiegawcze i agodzce. Wana jest odpowiednia lokalizacja sieci kablowej i drogowej naley w miar moliwoci unika terenw chronionych. Zarwno wykopy pod fundamenty, jak i rowy kablowe powinno si zalewa betonem/zasypywa moliwie szybko. Istotne jest te zaprojektowanie odpowiednich przepustw drogowych w miejscach przekraczania przez drogi ciekw wodnych. Natomiast wykonanie przekroczenia kablami ciekw wodnych jest projektowane zwykle metod przecisku sterowanego, co zmniejsza uciliwo tych prac dla rodowiska. Niedopuszczalne jest zasypywanie ciekw i oczek wodnych. Szczegln uwag naley zwrci na ukad warstw zasilajcy ww. obszary oraz na kierunek spywu wd. Obszary wodno-botne stanowi rwnie czsto miejsce znacznych koncentracji ptakw i innych gatunkw zwierzt (zwaszcza pazw), konieczne jest wic dokadne rozwaenie wpywu na te elementy rodowiska. Istotne moe by w niektrych przypadkach zbadanie oddziaywa na pazy, nie tylko w kontekcie naruszenia obszarw podmokych stanowicych ich miejsca rozrodu, ale rwnie poprzez wytworzenie bariery na trasie ich migracji np. poprzez infrastruktur drogow FW czy budow EW w sezonie wdrwek tej grupy zwierzt. Naley przy tym pamita, e infrastruktura drogowa tworzona na potrzeby farmy wiatrowej jest wykorzystywana intensywnie wycznie w czasie budowy i likwidacji farmy, a w czasie eksploatacji wycznie okazjonalnie, gwnie na potrzeby serwisu.
wykonanie szczegowych analiz ornitologicznych i chiropterologicznych, z ktrych w przewaajcej iloci przypadkw wynika potrzeba przeprowadzenia Procedury OO. Uwag naley zwrci rwnie na oddziaywania na krajobraz i turystyczne funkcje, jakie peni obszary wybrzey w naszym kraju.
2.3. Obszary grskie lub lene

Na og obszary grskie s w Polsce przedmiotem ochrony przyrodniczej lub/i krajobrazowej. Stanowi take miejsce wystpowania licznych cennych gatunkw ptakw, zwaszcza drapienych, i nietoperzy. Ekspozycja EW na zboczach i szczytach wzniesie zwiksza ich oddziaywanie krajobrazowe, natomiast umiejscowienie turbin wiatrowych na przeczach grskich zwiksza ryzyko oddziaywania na awifaun i chiropterofaun. Z tych powodw lokalizowanie EW na obszarach grskich powinno by poprzedzone w zdecydowanej wikszoci wypadkw przeprowadzeniem Procedury OO, w ramach ktrej zostan wykonane analizy oddziaywania na ptaki, nietoperze i krajobraz. Wane jest rwnie zwrcenie uwagi na ewentualn moliwo wystpienia erozji na skutek budowy FW. W odniesieniu do obszarw lenych, to ze wzgldu na to e s one siedliskami licznych gatunkw zwierzt chronionych, w tym ptakw i nietoperzy, a tereny przylene s miejscem wystpowania nierzadko cennych siedlisk przyrodniczych, lokalizowanie EW w ich bezporednim ssiedztwie powinno by poprzedzone wykonaniem odpowiednich analiz przyrodniczych.
2.4. Obszary objte ochron, wtym strefy ochronne uj wd iobszary ochronne zbiornikw wd rdldowych
Ssiedztwo EW wzgldem chronionych zbiornikw wodnych i uj wd nie ma znaczenia, z wyjtkiem przypadkw opisanych powyej, dotyczcych etapw budowy i dziaalnoci serwisowej.
2.2. Obszary wybrzey

Obszary wybrzey w Polsce s jednym z najwaniejszych europejskich korytarzy migracyjnych ptakw i niektrych nietoperzy, dlatego dla FW zlokalizowanych w ich ssiedztwie niezbdne jest
2.5. Obszary wymagajce specjalnej ochrony ze wzgldu na wystpowanie gatunkw rolin izwierzt lub ich siedlisk lub siedlisk przyrodniczych objtych ochron, wtym obszary Natura 2000 oraz pozostae formy ochrony przyrody
Ssiedztwo EW wzgldem wszelkich form ochrony przyrody wymaga kadorazowo indywidualnej ana-
72
lizy, a bardzo czsto przeprowadzenia OO. EW mog powodowa faktyczne oddziaywania tylko na nieliczne komponenty rodowiska (np. ptaki, nietoperze, krajobraz) i na siedliska cenne przyrodniczo. Wane wic jest, aby przy okrelaniu potencjalnych oddziaywa odnosi si do wszystkich przedmiotw ochrony kadej formy ochrony przyrody, np. obszaru Natura 2000. Jeeli na ktre z nich FW faktycznie nie moe oddziaywa, to wystarczy wyjani dlaczego. Jednoczenie naley podkreli, i odlego FW od terenw objtych ochron, w tym obszarw Natura 2000 nie moe by jednym kryterium oceny wpywu przedsiwzicia na formy ochrony przyrody. Konieczne jest zwrcenie uwagi nie tylko na tereny obszarowych form ochrony przyrody, ale take na stanowiska siedlisk przyrodniczych oraz grzybw, rolin i zwierzt objtych ochron gatunkow, oraz ich korytarze migracyjne. Lokalizacja EW na obszarze Natura 2000, wyznaczonym dla ochrony np. siedlisk kowych, o ile nie bdzie powodowa oddziaywa na te siedliska nie jest zabroniona, musi jednak by poprzedzona wykonaniem oceny wpywu na integralno, spjno (w kontekcie caej sieci Natura 2000) i przedmiot ochrony danego obszaru.
nie konfliktami spoecznymi oraz moliwo przekroczenia dopuszczalnych poziomw haasu okrelonych w rozporzdzeniu Ministra rodowiska w sprawie dopuszczalnych poziomw haasu w rodowisku, co uzasadnia obowizek przeprowadzenie Procedury OO.
2.9 Obszary przylegajce do jezior

Przy ocenie ewentualnego wpywu ssiedztwa EW wzgldem jezior naley wzi pod uwag warto przyrodnicz danego jeziora, jako potencjalnego siedliska istotnego dla siedlisk przyrodniczych, gatunkw rolin i zwierzt, na ktre EW mog powodowa oddziaywania, wymagajce nieraz dokadnego okrelenia w ramach OO.
2.10 Uzdrowiska iobszary ochrony uzdrowiskowej

Tereny ochrony uzdrowiskowej nale do terenw chronionych wymienionych w rozporzdzeniu Ministra rodowiska w sprawie dopuszczalnych poziomw haasu w rodowisku, co oznacza zasadno dokonania analizy akustycznej dla tych terenw w Procedurze OO. Ponadto naley zwrci uwag, e przepisy art. 38 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych (Dz. U. 2005 Nr 167, poz. 1399 ze zm.) nakadaj powane ograniczenia w lokalizowaniu tego typu obiektw w strefach ochronnych uzdrowiska.
2.6. Obszary, na ktrych standardy jakoci rodowiska zostay przekroczone

Specyfika technologiczna i produkcyjna EW powoduje, e ich lokalizacja na tego typu terenach nie powinna powodowa dalszego obnienia jakoci i standardw rodowiska.
3. Rodzaj iskala moliwego oddziaywania rozwaanego wodniesieniu do uwarunkowa wymienionych wpkt.1 i2, wynikajce z:
3.1. Zasigu oddziaywania obszaru geograficznego iliczby ludnoci, na ktr przedsiwzicie moe oddziaywa,
Przy zaleceniu OO naley bra pod uwag blisko skupisk ludzkich, zgodnie z sugestiami zawartymi powyej.
2.7. Obszary okrajobrazie majcym znaczenie historyczne, kulturowe lub archeologiczne

W przypadku lokalizacji EW w odlegociach, ktre mog wskazywa na oddziaywania wizualne z obszarami o cennych, podlegajcych ochronie, elementach kulturowo-krajobrazowych, ze wzgldu na charakter oddziaywa EW na krajobraz, niezbdne jest wykonanie oceny oddziaywania na rodowisko.
2.8. Gsto zaludnienia

Lokalizowanie EW w bezporednim ssiedztwie terenw zamieszkanych moe powodowa zagroe-
3.2. Transgranicznego charakteru oddziaywania przedsiwzicia na poszczeglne elementy przyrodnicze

W przypadku farm ldowych oddziaywanie transgraniczne moe mie miejsce dla przedsiwzi pooonych w takiej odlegoci od granicy, e zasig
3. Sposb oceny
73
jakiegokolwiek oddziaywania FW bdzie t odlego przekracza. Moe to by przede wszystkim oddziaywanie na krajobraz, ptaki czy nietoperze, jak rwnie oddziaywanie akustyczne. W przypadku zaistnienia takiej sytuacji naley j opisa w tym punkcie.
przewozu materiaw na potrzeby FW itp. Farmy wiatrowe mog rwnie wykorzystywa istniejce GPZ, co trzeba w tym punkcie przedstawi.
3.4. Prawdopodobiestwa oddziaywania, czasu trwania, czstotliwoci iodwracalnoci oddziaywania

W przypadku uzyskania pozwolenia na budow istnieje due prawdopodobiestwo zrealizowania inwestycji, co oznacza wystpowanie opisanych powyej oddziaywa krtkoterminowych na etapie budowy i likwidacji przedsiwzicia oraz dugoterminowych w trakcie jego eksploatacji. Ocena oraz zakres materiaw wymaganych i zawartych w KIP, dotyczcych awifauny i chiropterofauny, oraz wskazanie kiedy konieczne bdzie przeprowadzenie Procedury OO, ze wzgldu na oddziaywanie na ptaki i nietoperze, zawarte bd w odrbnych publikacjach zleconych przez Generaln Dyrekcj Ochrony rodowiska, dotyczcych oddziaywania farm wiatrowych na ptaki i nietoperze.
3.3. Wielkoci izoonoci oddziaywania, zuwzgldnieniem obcienia istniejcej infrastruktury technicznej

Na potrzeby FW projektowana jest infrastruktura drogowa czca farm z droga publiczn, planowane s drogi dojazdowe na terenie FW a take place manewrowe. Tworzona jest take infrastruktura drogowa czasowa z tymczasowymi drogami dojazdowymi. Naley okreli wykorzystanie obecnie funkcjonujcej sieci drogowej na potrzeby projektowanej FW, zwaszcza w kontekcie transportu elementw EW i uciliwoci z tym zwizanych np. zwikszenia haasu komunikacyjnego (co powinno zosta wykazane w analizie akustycznej), przystosowaniem obecnej infrastruktury drogowej do
VIII. Raport ooddziaywaniu na rodowisko
1. Cel
Raport o oddziaywaniu przedsiwzicia na rodowisko jest dokumentem, stanowicym podstaw dla okrelenia stopnia wszystkich oddziaywa, ktre moe powodowa planowane przedsiwzicie na poszczeglne elementy rodowiska. Raport OO powinien przedstawia wszystkie wykonane analizy oddziaywa przedsiwzicia na rodowisko i ich wyniki wskazujce na moliwo wystpowania oddziaywa znaczcych. Peni on funkcj swoistego podsumowania caoci wykonanych dziaa, majcych na celu okrelenie moliwoci wystpowania poszczeglnych oddziaywa oraz ich stopnia, na wszystkich etapach planowania, realizacji eksploatacji i likwidacji przedsiwzicia dla rnych wariantw, rozpatrywanych w kolejnych etapach przygotowania projektu. W Raporcie OO powinny by opisane metodologie, wg ktrych wykonywano poszczeglne analizy oraz kryteria wg ktrych byy wycigane wnioski. Dobr praktyk stanowi rwnie moe przedstawienie jasno sformuowanych wnioskw wynikajcych z przeprowadzonych bada oraz zalecenia w zakresie dziaa minimalizujcych poszczeglne oddziaywania.
78
2. Zakres raportu
Ustawowy zakres raportu
Raport OO jest dokumentem, ktrego zakres okrelono w art. 66 Uoo. Raport OO zgodnie z tym przepisem powinien zawiera nastpujce elementy: 1. opis planowanego przedsiwzicia, a w szczeglnoci: 1.1. charakterystyk caego przedsiwzicia i warunki uytkowania terenu w fazie budowy i eksploatacji lub uytkowania, 1.2. gwne cechy charakterystyczne procesw produkcyjnych, 1.3. przewidywane rodzaje i iloci zanieczyszcze, wynikajce z funkcjonowania planowanego przedsiwzicia; 2. opis elementw przyrodniczych rodowiska objtych zakresem przewidywanego oddziaywania planowanego przedsiwzicia na rodowisko, w tym elementw rodowiska objtych ochron na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody; 3. opis istniejcych w ssiedztwie lub w bezporednim zasigu oddziaywania planowanego przedsiwzicia zabytkw chronionych na podstawie przepisw o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami; 4. opis przewidywanych skutkw dla rodowiska w przypadku niepodejmowania przedsiwzicia; 5. opis analizowanych wariantw, w tym: 5.1. wariantu proponowanego przez wnioskodawc oraz racjonalnego wariantu alternatywnego, 5.2. wariantu najkorzystniejszego dla rodowiska wraz z uzasadnieniem ich wyboru; 6. okrelenie przewidywanego oddziaywania na rodowisko analizowanych wariantw, w tym rwnie w przypadku wystpienia powanej awarii przemysowej, a take moliwego transgranicznego oddziaywania na rodowisko; 7. uzasadnienie proponowanego przez wnioskodawc wariantu, ze wskazaniem jego oddziaywania na rodowisko, w szczeglnoci na: 7.1. ludzi, roliny, zwierzta, grzyby i siedliska przyrodnicze, wod i powietrze, 7.2. powierzchni ziemi, z uwzgldnieniem ruchw masowych ziemi, klimat i krajobraz, 7.3. dobra materialne, 7.4. zabytki i krajobraz kulturowy, objte istniejc dokumentacj, w szczeglnoci rejestrem lub ewidencj zabytkw, 7.5. wzajemne oddziaywanie midzy elementami, o ktrych mowa w pkt 7.17.4; 8. opis metod prognozowania zastosowanych przez wnioskodawc oraz opis przewidywanych znaczcych oddziaywa planowanego przedsiwzicia na rodowisko, obejmujcy bezporednie, porednie, wtrne, skumulowane, krtko-, rednio- i dugoterminowe, stae i chwilowe oddziaywania na rodowisko, wynikajce z: 8.1. istnienia przedsiwzicia, 8.2. wykorzystywania zasobw rodowiska, 8.3. emisji; 9. opis przewidywanych dziaa majcych na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensacj przyrodnicz negatywnych oddziaywa na rodowisko, w szczeglnoci na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralno tego obszaru; 10. dla drg bdcych przedsiwziciami mogcymi zawsze znaczco oddziaywa na rodowisko: 10.1 okrelenie zaoe do: 10.1.1. ratowniczych bada zidentyfikowanych zabytkw znajdujcych si na obszarze planowanego przedsiwzicia, odkrywanych w trakcie robt budowlanych, 10.1.2. programu zabezpieczenia istniejcych zabytkw przed negatywnym oddziaywaniem planowanego przedsiwzicia oraz ochrony krajobrazu kulturowego, 10.2. analiz i ocen moliwych zagroe i szkd dla zabytkw chronionych na
2. Zakres raportu
79
podstawie przepisw o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami, w szczeglnoci zabytkw archeologicznych, w ssiedztwie lub w bezporednim zasigu oddziaywania planowanego przedsiwzicia; 11. jeeli planowane przedsiwzicie jest zwizane z uyciem instalacji, porwnanie proponowanej technologii z technologi speniajc wymagania, o ktrych mowa w art. 143 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska; 12. wskazanie, czy dla planowanego przedsiwzicia jest konieczne ustanowienie obszaru ograniczonego uytkowania w rozumieniu przepisw Po, oraz okrelenie granic takiego obszaru, ogranicze w zakresie przeznaczenia terenu, wymaga technicznych dotyczcych obiektw budowlanych i sposobw korzystania z nich; nie dotyczy to przedsiwzi polegajcych na budowie drogi krajowej; 13. przedstawienie zagadnie w formie graficznej; 14. przedstawienie zagadnie w formie kartograficznej w skali odpowiadajcej przedmiotowi i szczegowoci analizowanych w raporcie zagadnie oraz umoliwiajcej kompleksowe przedstawienie przeprowadzonych analiz oddziaywania przedsiwzicia na rodowisko; 15. analiz moliwych konfliktw spoecznych zwizanych z planowanym przedsiwziciem; 16. przedstawienie propozycji monitoringu oddziaywania planowanego przedsiwzicia na etapie jego budowy i eksploatacji lub uytkowania, w szczeglnoci na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralno tego obszaru; 17. wskazanie trudnoci wynikajcych z niedostatkw techniki lub luk we wspczesnej wiedzy, jakie napotkano, opracowujc raport; 18. streszczenie w jzyku niespecjalistycznym informacji zawartych w raporcie, w odniesieniu do kadego elementu raportu; 19. nazwisko osoby lub osb sporzdzajcych raport; 20. rda informacji stanowice podstaw do sporzdzenia raportu.
Informacje, o ktrych mowa w pkt 4-8, powinny uwzgldnia przewidywane oddziaywanie analizowanych wariantw na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralno tego obszaru i spjno sieci Natura 2000. W razie stwierdzenia moliwoci transgranicznego oddziaywania na rodowisko, informacje, o ktrych mowa w pkt 116, powinny uwzgldnia okrelenie oddziaywania planowanego przedsiwzicia poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Jeeli dla planowanego przedsiwzicia jest konieczne ustanowienie obszaru ograniczonego uytkowania, do Raportu OO powinna by zaczona, powiadczona przez waciwy organ, kopia mapy ewidencyjnej z zaznaczonym przebiegiem granic obszaru, na ktrym jest konieczne utworzenie obszaru ograniczonego uytkowania. Raport o oddziaywaniu przedsiwzicia na rodowisko powinien uwzgldnia oddziaywanie przedsiwzicia na etapach jego realizacji, eksploatacji lub uytkowania oraz likwidacji.
Ustalenie zakresu raportu (scoping) dla farmy wiatrowej

Organy uczestniczce w postpowaniu OO dla farm wiatrowych okrelaj zwykle zakres Raportu OO wskazujc, e ma on w caoci spenia wymagania art. 66 Uoo. Jednoczenie wskazuj zagadnienia, ktre autor Raportu OO musi przedstawi bardziej szczegowo. Naley tu jednak pamita o bardzo wczesnym miejscu oceny oddziaywania na rodowisko w procesie inwestycyjnym. Dsu jest wana przez 4 lata. Termin ten moe ulec wydueniu o kolejne 2 lata, jeeli realizacja przedsiwzicia przebiega etapami i nie zmieniy si wymogi okrelone w dsu. W takiej sytuacji konieczne bdzie zoenie przez inwestora wniosku o wyduenie tego terminu (z uzasadnieniem) do organu, ktry wydawa decyzj. Dsu nie stanowi zezwolenia na realizacj inwestycji, bo t rol peni w wypadku farm wiatrowych pozwolenie na budow, przed ktrego wydaniem moe by dodatkowo przeprowadzona ponowna OO. Tak wic, organy administracji nie mog da, aby na etapie przed wydaniem decyzji rodowiskowej inwestor zna szczegy przedsiwzicia, ktre bd moliwe do okrelenia dopiero w projekcie budowlanym. Musz natomiast zosta podane w Raporcie OO takie szczegy przedsiwzicia, ktre bd pozwalay na przeprowadzenie zalecanych w niniejszych Wytycz-
80
nych oblicze i analiz, np.: wysoko wiey czy parametry turbin ale take parametry drg dojazdowych i innych elementw infrastruktury towarzyszcej, ktre generuj oddziaywania na rodowisko. Niezbdna jest rwnie znajomo uwarunkowa, w tym dotyczcych lokalizacji, ktre wymienione s w rozdziale opisujcym zawarto Raportu OO. Brak na etapie Raportu OO niektrych zagadnie moe powodowa konieczno przeprowadzenia ponownej OO, ktra nie moe by stosowana fakultatywnie przy FW. Nieuzasadnione jest przy tym danie, aby w Raporcie OO znajdoway si dane, ktre inwestor bdzie musia przedstawi podczas innych procedur rodowiskowych. Przykadem nieuzasadnionego dania, pojawiajcego si czsto w postanowieniach okrelajcych zakres Raportu OO jest wskazanie dokadnej iloci gatunkw drzew i krzeww przeznaczonych do wycinki. Takie dane s czsto dostpne dopiero na etapie projektu budowlanego. Zagadnienia zwizane z usuwaniem drzew i krzeww reguluj procedury okrelone w ustawie o ochronie przyrody. Naley jednake w Raporcie OO wskaza skal i miejsce przewidywanej wycinki oraz okreli jej skutki rodowiskowe. Konieczne jest rwnie uzyskanie odpowiedniego zezwolenia udzielanego na mocy przepisw ustawy o ochronie przyrody. Naley pamita, e zgodnie z art. 68 ust. 1 Uoo Organ, okrelajc zakres raportu, uwzgldnia stan wspczesnej wiedzy i metod bada oraz istniejce moliwoci techniczne i dostpno danych. Tak wic nie powinno zaleca si przeprowadzania na potrzeby Raportu bada, co do ktrych wartoci nie ma zgodnoci wrd naukowcw z danej dziedziny, lub te bada, ktre maj opiera si na trudno dostpnych lub trudnych do weryfikacji danych. Zaleca si i rekomenduje, aby organy administracji prowadzce postpowania w sprawie dsu dla FW szerzej wykorzystyway moliwoci, jakie daje przepis art. 68 ust. 2 Uoo. W szczeglnoci dotyczy to bada przedinwestycyjnych ptakw i nietoperzy. Na podstawie ww. artykuu mona rwnie nie tylko odstpi od wymaga co do zawartoci Raportu OO, o ktrych mowa w art. 66 ust. 1 pkt 4, 13, 15 i 16 (o ile jest to uzasadnione), ale take wskaza:
a) rodzaje wariantw alternatywnych wymagajcych zbadania, b) rodzaje oddziaywa oraz elementy rodowiska wymagajce szczegowej analizy, c) zakres i metody bada. Precyzyjne wskazanie ww. elementw w postanowieniach okrelajcych zakres Raportu OO bdzie stanowio due uatwienie dla wszystkich podmiotw uczestniczcych w OO i bezporednio przeoy si na jako dokumentacji przygotowywanej na potrzeby OO. Zakres i metodyka bada awifaunistycznych i chiropterologicznych na potrzeby Raportu OO zostanie przedstawiona i rekomendowana przez Generaln Dyrekcj Ochrony rodowiska w odrbnych publikacjach zleconych przez GDO.
Opis zawartoci raportu

Przepis art. 66 Uoo okrela zakres Raportu OO. Mimo to nie naley traktowa treci tego przepisu jako gotowego spisu treci Raportu OO. W dalszej czci rozdziau wskazano proponowany sposb wypenienia wymaga, jakie stawia art. 66 Uoo.
1. Opis planowanego przedsiwzicia, awszczeglnoci:

1.1. Charakterystyk caego przedsiwzicia iwarunki uytkowania terenu wfazie budowy ieksploatacji lub uytkowania
Charakterystyka przedsiwzicia powinna zawiera opis wszystkich elementw farmy (rwnie za pomoc danych liczbowych). Oprcz elektrowni s to najczciej podziemne kable elektroenergetyczne czce elektrownie z GPZ, kable telekomunikacyjne, drogi dojazdowe, place montaowe, zaplecze budowy, place manewrowe, czsto rwnie wewntrzna stacja transformatorowa (GPZ). Jeli wnioskiem o wydanie dsu objto rwnie zewntrzn infrastruktur przyczeniow (linia elektroenergetyczna czca GPZ wewntrzny farmy ze stacj elektroenergetyczn nalec do operatora sieci), to naley j rwnie wskaza w tym rozdziale. Konieczne jest opisanie podstawowych parametrw technicznych wszystkich ww. elementw infrastruktury.
2. Zakres raportu
81
Naley pamita, e wszelkie dane liczbowe przedstawione w Raporcie OO su ocenie faktycznego wpywu przedsiwzicia na rodowisko i mog zosta przeniesione do decyzji o rodowiskowych uwarunkowaniach, determinujc tym samym ostateczny ksztat projektu budowlanego. Musz wic one z jednej strony precyzyjnie okrela parametry przedsiwzicia, ale z drugiej musz take uwzgldnia margines ewentualnych moliwych zmian na etapie przygotowania projektu budowlanego, nie wykraczajcych poza zakres uwarunkowa okrelonych w dsu. Dlatego te, w celu uniknicia koniecznoci przeprowadzania ponownej Procedury OO w przypadku niewielkich zmian w projekcie, nie zmieniajcych zakresu oddziaywa przedsiwzicia na rodowisko okrelonych w dsu, mona podstawowe parametry farmy wiatrowej przedstawia okrelajc: maksymaln wartoi mocy akustycznej, minimaln i maksymaln wysoko wiey i minimaln oraz maksymaln rednic rotora. Niewaciwe jest natomiast danie od inwestora podania w Raporcie OO nazwy handlowej turbiny jak rwnie wpisywanie jej do dsu. Decyzja administracyjna nie powinna wskazywa nazw handlowych produktw czy nazw producenta lecz parametry techniczne i rodowiskowe uwarunkowania, ktre powinny by dotrzymane, przy zapewnienieu moliwoci wyboru pomidzy rnymi modelami urzdze. Dobr turbiny speniajcej wymagania dsu naley pozostawi inwestorowi. Zaleca si ponadto wskazanie: eograficznegopooenieprzedsiwziciawog jewdztwo, powiat, gmina, miejscowo, obrb ewidencyjny; okalizacjiwszystkichprojektowanychelemenl tw farmy (elektrowni, drg, placw manewrowych, montaowych, skadowych, zaplecza budowy, kabli elektroenergetycznych i telekomunikacyjnych, GPZ, i innych, w tym ewentualnych planowanych nasadze drzew i krzeww); rzewidywanegookresuiczasutrwaniabudowy, p eksploatacji i ewentualnej likwidacji farmy; szystkichdziaaskadajcychsinabudow, w eksploatacj i likwidacj FW;
agadniezwizanychztransportemmateriaw z budowlanych i elementw elektrowni (np. czstotliwo przejazdw, ilo i rodzaje pojazdw); odzajw i iloci materiaw i zasobw (woda, r energia, materiay budowlane, paliwo itd.) przewidywanych do zuycia na etapie budowy farmy wiatrowej; posobuuytkowaniaterenuprzedrozpoczciem s inwestycji, oraz zmian jakie w nim nastpi w trakcie budowy i eksploatacji farmy wiatrowej; ielkociterenuzajtegoprzezposzczeglneelew menty FW a take wielkoci terenu zajtego czasowo w trakcie jej budowy; erenyobjteochronakustycznwrazwykonat nymi pomiarami ta akustycznego; nformacji dotyczcych zgodnoci warunkw i uytkowania terenu inwestycji z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, lub informacje o braku planu; rzedsiwzi,ktrychoddziaywaniamogkup mulowa si z oddziaywaniami farmy projektowanej FW. Zagadnieniem budzcym liczne wtpliwoci, zarwno wrd inwestorw jak i urzdnikw jest kwestia stopnia szczegowoci, w jakim naley wskaza w Raporcie OO (a w konsekwencji rwnie w dsu) lokalizacj poszczeglnych elementw FW. Naley stwierdzi, e ani polskie, ani unijne przepisy nie wymagaj wskazania lokalizacji inwestycji poprzez podanie numerw dziaek ewidencyjnych. W art. 66 ust. 1 pkt. 1) Uoo mowa jest jedynie o zamieszczeniu w raporcie opisu planowanego przedsiwzicia. Art. 5 ust. 3 tiret 1 Dyrektywy OO mwi natomiast, i wykonawca musi dostarczy opis przedsiwzicia zawierajcy informacje o miejscu, projekcie i wielkoci przedsiwzicia (a description of the project comprising information on the site, design and size of the project). W lipcu 2010 r. na stronie internetowej GDO http://www.gdos.gov.pl/prawo-i-interpretacje/ wyjasnienia-i-interpretacje/interpretacje-do-ustawy-z-dnia-3-pazdziernika-2008 pojawia si nastpujca interpretacja, dotyczca tego zagadnienia:
82
Decyzja o rodowiskowych uwarunkowaniach rozstrzyga kwesti co do moliwoci realizacji konkretnego planowanego przedsiwzicia z punktu widzenia przepisw o ochronie rodowiska, dlatego jej rozstrzygnicie powinno okrela pooenie przedsiwzicia. Majc jednak na wzgldzie, e przepisy ustawy z dnia 3 padziernika 2008 r. o udostpnianiu informacji o rodowisku i jego ochronie, udziale spoeczestwa w ochronie rodowiska oraz o ocenach oddziaywania na rodowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227 ze zm.) nie stawiaj wymogu zamieszczania w decyzji numerw ewidencyjnych dziaek, na ktrych jest realizowane przedsiwzicie, nie ma przeszkd, aby w decyzji w inny sposb okreli pooenie przedsiwzicia, np. poprzez podanie miejscowoci i nazwy ulicy. Naley przy tym mie na wzgldzie, e lokalizacja przedsiwzicia powinna by okrelona jednoznacznie z jak najwiksz dokadnoci, jak rwnie e mog wystpi sytuacje, gdy jednoznaczne opisanie usytuowania przedsiwzicia bdzie moliwe tylko poprzez podanie numerw dziaek. redniej wielkoci farmy wiatrowe (skadajce si z 1025 elektrowni) projektowane s zwykle na obszarze kilkudziesiciu km2. Std dla wskazania ich lokalizacji wystarczajce jest umieszczenie w Raporcie OO map o skali 1:10 000, 1:25 000 lub 1:50 000 w zalenoci od dostpnoci map i wielkoci projektu, na ktrej zaznaczone zostan przewidywane miejsca posadowienia elektrowni (ewentualnie GPZ) oraz przewidywane przebiegi drg i kabli. Uzupenieniem mapy powinien by opis pooenia pozostaych elementw infrastruktury (np. place manewrowe, montaowe, skadowe, zaplecza budowy itd.). Taka mapa i opis elementw infrastruktury FW zdecydowanie powinny stanowi elementy charakterystyki przedsiwzicia, ktra, zgodnie z art. art. 82 ust. 3 oraz 84 ust. 2 Uoo jest obowizkowym zacznikiem do dsu.
produkcji energii przez turbin, a take sposb dostarczenia wyprodukowanej energii do krajowego systemu elektroenergetycznego.
1.3. Przewidywane rodzaje iiloci zanieczyszcze, wynikajce zfunkcjonowania planowanego przedsiwzicia

Naley opisa przewidywane rodzaje i iloci zanieczyszcze, jakie powstan w trakcie budowy, eksploatacji i likwidacji farmy wiatrowej. Do typowych zanieczyszcze, ktre mog wystpi na etapie budowy farmy wiatrowej naley zaliczy: odpadybudowlane, anieczyszczeniewdpowierzchniowychipodz ziemnych (w sytuacjach awaryjnych np. wycieku z maszyn budowlanych), aasizanieczyszczeniapowietrzawytwarzane h przez maszyny i urzdzenia budowlane oraz rodki transportu. Do typowych zanieczyszcze na etapie eksploatacji farmy wiatrowej naley zaliczy: ciekizbudynkusocjalnego(jelitakijestprze widziany) i zanieczyszczone substancjami ropopochodnymi cieki deszczowe z terenu GPZ, dpady z eksploatacji i remontw, w tym subo stancje ropopochodne i pyny eksploatacyjne pochodzce z urzdze serwisu elektrowni, transformatorw i separatorw znajdujcych si w GPZ, anieczyszczeniapowietrzaemitowaneprzezpoz jazdy serwisu elektrowni. anieczyszczeniewdpowierzchniowychipodz ziemnych (w sytuacjach awaryjnych), haaswytwarzanyprzezelektrownie, emisjapolaelektromagnetycznego. Przewidywany czas eksploatacji farmy wiatrowej to 2030 lat. Po tym czasie moe nastpi jej likwidacja (np. wskutek postpu technicznego, ktry sprawi, e bd stosowane inne rda energii). Bardziej prawdopodobny jest jednak scenariusz przebudowy farmy, w ktrym na istniejcych ju wieach bd montowane turbiny nowszych generacji, umoliwiajce wiksz produkcj energii. Naley pamita, e konieczno likwidacji farmy lub pojedynczych elektrowni moe nastpi wczeniej, np. wskutek katastrofy budowlanej czy
1.2. Gwne cechy charakterystyczne procesw produkcyjnych

W wypadku farm wiatrowych proces produkcji opiera si na zamianie energii wiatru na energi elektryczn. Naley wic opisa zwile proces
2. Zakres raportu
83
te w sytuacji, gdy monitoring poinwestycyjny wykae, i pracujce elektrownie wywieraj znaczcy negatywny wpyw na ptaki lub nietoperze, czy przekraczaj normy akustyczne. Do typowych zanieczyszcze, ktre mog wystpi na etapie likwidacji farmy wiatrowej (lub pojedynczych elektrowni), naley zaliczy: anieczyszczeniewdpowierzchniowychipodz ziemnych (w sytuacjach awaryjnych np. wycieku z maszyn budowlanych), dpady z demontau elementw farmy (eleko trowni, fundamentw, infrastruktury kablowej, GPZ itd.), anieczyszczeniapowietrzazerodkwtransporz tu oraz maszyn i urzdze budowlanych.
parkinarodowe, rezerwatyprzyrody, parkikrajobrazowe, obszarychronionegokrajobrazu, obszaryNatura2000, pomnikiprzyrody, stanowiskadokumentacyjne, uytkiekologiczne, zespoyprzyrodniczo-krajobrazowe, wierzta,rolinyigrzybyobjteochrongatunz kow, w tym strefy ochrony miejsc ich regularnego przebywania. Oprcz form ochrony przyrody w rozumieniu ustawy powinno si rwnie opisa korytarze ekologiczne. Spord zwierzt na negatywne oddziaywanie farm wiatrowych naraone s przede wszystkim ptaki i nietoperze. Budowa elektrowni oraz infrastruktury towarzyszcej moe te zagraa chronionym rolinom, a take siedliskom chronionych gatunkw i siedliskom przyrodniczym. W zwizku z tym naley wykona i doczy do raportu co najmniej: nwentaryzacjsiedliskprzyrodniczych,awuzai sadnionych przypadkach take inwentaryzacj florystyczn, ynikiprzedinwestycyjnejinwentaryzacjiorniw tologicznej, yniki przedinwestycyjnej inwentaryzacji chiw ropterologicznej, uzasadnionychprzypadkachwynikiprzedinw westycyjnej inwentaryzacji innych grup (np. pazw) lub gatunkw zwierzt. Naley zwrci uwag, i Raport OO dla farmy wiatrowej w aspekcie elementw przyrodniczych rodowiska nie moe by ograniczony do bada ptakw i nietoperzy. Rwnie istotne jest wykonanie inwentaryzacji siedlisk przyrodniczych. Jej celem jest rozpoznanie i opisanie siedlisk przyrodniczych wystpujcych na terenie planowanego przedsiwzicia i w strefie jego bezporedniego wpywu oraz stwierdzenie, czy planowane przedsiwzicie moe znaczco negatywnie wpywa na te siedliska, a tym samym na gatunki rolin i zwierzt, dla ktrych stanowi one rodowisko ycia. Podczas
2. Opis elementw przyrodniczych rodowiska objtych zakresem przewidywanego oddziaywania planowanego przedsiwzicia na rodowisko, wtym elementw rodowiska objtych ochron na podstawie Uop;
W Raporcie OO powinny zosta opisane jedynie te elementy przyrodnicze rodowiska, ktre rzeczywicie mog by objte oddziaywaniem farmy wiatrowej (rwnie podczas jej budowy i likwidacji). Farmy wiatrowe projektowane s zwykle na bardzo rozlegych terenach. Dlatego w Raporcie OO naley dokona zwizej, geograficznej charakterystyki tego obszaru (opisa uksztatowanie i sposb uytkowania terenu, krajobraz, wody powierzchniowe, kompleksy lene, tereny podmoke, tereny o wikszej gstoci zaludnienia i inne elementy, na ktre moe oddziaywa projektowana farma). Ze wzgldu na to, e najbardziej uciliwym oddziaywaniem farm wiatrowych jest haas, wskazane jest zawarcie w Raporcie OO charakterystyki klimatu akustycznego terenu przedsiwzicia przed realizacj inwestycji. Naley wskaza podstawowe rda haasu (przemysowe, komunikacyjne, komunalne). Celowe jest te wykonanie pomiarw stanu ta akustycznego w kilku punktach pomiarowych, zlokalizowanych w rejonie planowanej farmy. Pozwoli to na okrelenie, jak bardzo zmieni si klimat akustyczny terenu w wyniku realizacji inwestycji. Niezbdne jest rwnie opisanie form ochrony przyrody w rozumieniu art. 6 ust. 1 Uop, ktre znajduj si w zasigu potencjalnego oddziaywania planowanego przedsiwzicia. Nale do nich:
84
inwentaryzacji naley wskaza take najwaniejsze, z punktu widzenia ekologii opisywanych siedlisk, gatunki zwierzt (poza ptakami i nietoperzami wymagajcymi odrbnych, szczegowo opisanych bada) na nich wystpujce, o ile farmy wiatrowe mog powodowa na nie oddziaywania . W szczeglnych wypadkach konieczne moe by wykonanie inwentaryzacji innych grup lub konkretnych gatunkw zwierzt, na ktre mogyby powodowa oddziaywania poszczeglne elementy farmy wiatrowej, ktrej metodyk i wykonanie naley okreli po konsultacji ze specjalist z danej dziedziny, lub zgodnie z informacjami zawartymi w postanowieniu organu okrelajcym zakres Raportu OO Inwentaryzacja siedliskowa powinna zosta wykonana na przewidywanym obszarze lokalizacji elektrowni oraz pozostaych elementw farmy (trasy drg i kabli, place manewrowe, montaowe i skadowe, zaplecze budowy, GPZ itd.), przez osob posiadajc odpowiedni wiedz i w terminie umoliwiajcym ocen wystepowania kluczowych walorw przyrodniczych. Okrelajc w Raporcie OO wpyw FW na dan form ochrony przyrody, naley bra pod wag przedmiot ochrony danego obszaru oraz moliwo potencjalnego oddziaywania farmy na ten przedmiot. Najwaniejsze rodzaje oddziaywa FW na formy ochrony przyrody to: iszczenie/zajmowanie siedlisk z zacznin ka I Dyrektywy Siedliskowej lub bdcych ostoj gatunkw z zacznikw II i IV ww. Dyrektywy zasig punktowy, iszczenie/zajmowanieorazposzeniezsien dlisk bdcych ostoj gatunkw podlegajcych ochronie zasig zaley od ekologii i biologii poszczeglnych gatunkw, szkodzenia, wycinka pojedynczych drzew u lub ich grup zasig punktowy, ddziaywania na krajobraz i rodowisko o kulturowe zasig zaley m.in. od warunkw terenowych, worzenie bariery migracyjnej dla ptakw t i nietoperzy zasig ograniczony do terenw znajdujcych si na szlakach migracyjnych, korytarzach ekologicznych oraz na trasie przelotw lokalnych populacji,
worzenie zagroenia zwikszonej miertelt noci ptakw i nietoperzy zasig zrnicowany, szczegowa charakterystyka tego zagadnienia, jak rwnie powyszego, oraz pozostaych oddziaywa energetyki wiatrowej na awifaun i chiropterofaun przedstawiona zostanie w odrbnych wytycznych zleconych przez GDO. Wymienione powyej zapisy nie wyczerpuj listy elementw przyrodniczych oraz zakresw, ktre mog by konieczne do opisania w Raporcie OO. Powinny si tam take znale parki krajobrazowe i obszary chronionego krajobrazu, znajdujce si w zasigu oddziaywania FW na krajobraz oraz siedliska i gatunki rolin chronionych znajdujce si na terenie farmy wiatrowej, siedliska bytowania i gatunki zwierzt chronionych (poza ptakami i nietoperzami), na ktre moe oddziaywa FW zarwno na terenie farmy jak i znajdujce si w odlegoci mogcej powodowa to oddziaywanie, oraz siedliska i obszary chronice ptaki i nietoperze lub majce znaczenie dla biologii populacji tych gatunkw, ktre stwierdzono w trakcie monitoringu na terenie FW. Przedinwestycyjna inwentaryzacja ornitologiczna i chiropterologiczna powinna zosta wykonana przez dowiadczonych ornitologw i chiropterologw. Obecnie na terenie Polski stosowane s najczciej metodyki ich wykonania opisane w poniszych dokumentach: Wytycznewzakresieocenyoddziaywaniaelek trowni wiatrowych na ptaki, PSEW, 2008 r. www.psew.pl Tymczasowewytycznedotyczceocenyoddzia ywania elektrowni wiatrowych na nietoperze, wersja II, grudzie 2009, Porozumienie dla Ochrony Nietoperzy, 2009 r. www.nietoperze.pl. Naley jednoczenie podkreli, e ww. metodyki nie s obowizujcym prawem i organy administracji uczestniczce w postpowaniu OO powinny akceptowa inne metodyki oceny wpywu farm wiatrowych na ptaki i nietoperze, o ile zostay sformuowane w sposb jasny i nie budzcy problemw interpretacyjnych, w oparciu o aktualn wiedz naukow.
2. Zakres raportu
85
Generalna Dyrekcja Ochrony rodowiska przygotowuje odrbne wytyczne w zakresie wpywu elektrowni wiatrowych na ptaki i nietoperze. Bd tam zawarte rekomendowane i polecane przez GDO szczegowe wskazania m.in. odnonie dokadnej metodyki bada przedinwestycyjnych, oraz sposobu oceny znaczenia danego terenu dla ptakw i nietoperzy, jak rwnie moliwe do zastosowania dziaania minimalizujce i zapobiegawcze oraz konkretne wskazania dotyczce koniecznego monitoringu porealizacyjnego. Zostanie rwnie drobiazgowo przedstawione co musi by przedstawione, zawarte i zobrazowane w Raporcie OO oraz co naley do niego doczy.
pod uwag wymogi dyrektywy 2009/28/WE o wspieraniu wykorzystania energii z OZE, nakazujce branie pod uwag przy ocenie projektw polegajcych na wykorzystaniu odnawialnych rde ich wpyw na redukcj emisji oraz realizowanie zasady zrwnowaonego rozwoju, naley stwierdzi, e niezrealizowanie FW bdzie rodzio take skutki w postaci nie osignicia redukcji emisji gazw cieplarnianych oraz innych zanieczyszcze generowanych przez energetyk konwencjonaln. Argument ten nie moe by jednak decydujcy w ocenie oddziaywania przedsiwzicia na rodowisko, a kad inwestycj rozpatrywa trzeba w sposb indywidualny.
5. Opis analizowanych wariantw, wtym:

5.1. Wariantu proponowanego przez wnioskodawc oraz racjonalnego wariantu alternatywnego,
3. Opis istniejcych wssiedztwie lub wbezporednim zasigu oddziaywania planowanego przedsiwzicia zabytkw chronionych na podstawie przepisw oochronie zabytkw iopiece nad zabytkami;
Farmy wiatrowe budowane s zwykle na obszarach upraw rolnych. S wic najczciej oddalone od zabytkw chronionych. Jednak podczas budowy fundamentw oraz wykonywania roww kablowych mona natkn si na obiekty zabytkowe np. stanowiska archeologiczne. W Raporcie OO dla farmy wiatrowej naley opisa zabytki chronione, znajdujce si na terenie i w bezporednim ssiedztwie projektowanych elektrowni i pozostaych elementw farmy. Naley rwnie wskaza zabytki, ktre znajduj si w zasigu wizualnego oddziaywania farmy.
5.2. Wariantu najkorzystniejszego dla rodowiska wraz zuzasadnieniem ich wyboru;

W Raporcie OO naley wskaza co najmniej 3 rozpatrywane przez inwestora warianty FW: ariantwybranyprzezinwestoradorealizacji, w racjonalnywariantalternatywny, ariantnajlepszydlarodowiska(moeonby w jednoczenie tosamy z jednym z wymienionych powyej). Wariant FW wybrany do realizacji jest najczciej omawiany szczegowo w ramach Opisu planowanego przedsiwzicia, wymaganego przez art. 66 ust. 1 pkt 1 Uoo. Jeli wic w Raporcie OO takie omwienie ju si znajduje, to jego dokadne powtarzanie nie jest celowe. Za racjonalny wariant alternatywny przedsiwzicia naley uzna taki, ktry jest moliwy do wykonania z ekonomicznego, technicznego/technologicznego oraz prawnego punktu widzenia i wypenia zaoony przez wnioskodawc cel, a wiec w wypadku FW produkcj energii elektrycznej z wykorzystaniem odnawialnego rda, jakim jest sia wiatru. Obowizujce przepisy nie nakadaj ogranicze jeli chodzi o wybr wariantu/wariantw, ktry zostanie zaprezentowany w Raporcie OO jako racjonalny wariant
4. Opis przewidywanych skutkw dla rodowiska wprzypadku niepodejmowania przedsiwzicia;

W tym punkcie naley opisa skutki dla rodowiska w przypadku niepodejmowania przedsiwzicia (czyli tzw. wariantu zerowego). W wypadku niezrealizowania farmy wiatrowej, teren na ktrym bya planowana bdzie najczciej nadal suy uprawom rolnym. Zalecane jest, aby w tym punkcie, oprcz opisu uniknitych uciliwoci wskaza rwnie utracone korzyci dla rodowiska, jeli farma nie zostanie zrealizowana. Biorc
86
alternatywny. Preferowanym i polecanym rozwizaniem jest przedstawienie wariantu lokalizacyjnego (inne lokalizacje ewentualnie inna ilo elektrowni), mog to by take waranty technologiczne (np. zastosowanie innego typu turbin) czy nawet czasowe (budowa farmy przez cay rok lub tylko poza sezonem wegetacyjnym, wyczanie turbin w pewnych okresach). W wypadku farm wiatrowych najczciej stosowan (lecz nie jedyn) praktyk jest wskazanie racjonalnego alternatywnego wariantu lokalizacyjnego, ktry polega na budowie wikszej iloci elektrowni wiatrowych, ni w wariancie wybranym do realizacji. Wynika to ze sposobu przygotowania inwestycji wiatrowych. Inwestor najczciej wybiera w pierwszej kolejnoci stosunkowo duy teren, na ktrym z ekonomicznego punktu widzenia moliwa jest realizacja FW. Jest to pierwszy alternatywny wariant przedsiwzicia w odniesieniu do wariantu, na ktry ostatecznie zoono wniosek o wydanie dsu. Nastpnie na obszarze pierwszego wariantu przeprowadzane s liczne analizy i badania, ktre powoduj zmniejszenie pierwotnie planowanego obszaru farmy z przyczyn: rodowiskowych(np.powykonaniumonitorin gu przedinwestycyjnego ornitolog sugeruje rezygnacj z kilku turbin zlokalizowanych w korytarzu migracyjnym ptakw lub ich przesunicie),
poecznych(np.powstajekonfliktzlokalnspos ecznoci, wic inwestor rezygnuje z kilku EW, aby ten konflikt zakoczy), konomicznych(np.wzrastajcenydziaekbd e wysoko czynszu dzierawnego albo warunki wietrznoci okazuj si mniej korzystne, ni pierwotnie zakadano), echnicznych(np.brakmoliwocizastosowania t przyjtych wczeniej w tym zakresie rozwiza). Powstaj wic kolejne, racjonalne warianty alternatywne, bdce w istocie okrojonymi z rnych przyczyn wersjami wariantu pierwszego. W ten sposb, metod kolejnych przyblie inwestor dochodzi do wariantu, ktry wybiera do realizacji. Tak wic, prawidowe bdzie wskazanie w Raporcie OO jako racjonalnego wariantu alternatywnego albo rozwizania pierwszego, albo jednego (lub kilku) z wariantw porednich. Pamita jednake naley, i wariant alternatywny musi by moliwy do realizacji. Zatem przedstawienie jako wariantu alternatywnego rozwizania, ktre z przyczyn prawnych nie jest moliwe do wykonania, nie moe mie miejsca. Przykadow prezentacj kolejnych racjonalnych wariantw lokalizacyjnych farmy wiatrowej, rozwaanych w procesie przygotowania projektu inwestycyjnego, prezentuj ponisze ryciny.
Wariant 1 Wstpny wariant przygotowany przez inwestora. Przy uwzgldnieniu maksymalnej efektywnoci produkcji energii rozstawiono 20 szt. elektrowni wiatrowych. Powsta wten sposb pierwszy alternatywny wariant lokalizacyjny FW wodniesieniu do wariantu, wskazanego jako preferowany do realizacji.
2. Zakres raportu
87
Wariant 2 Po wstpnej analizie uwarunkowa rodowiskowych ispoecznych projektu zrezygnowano z 14 najbardziej kolizyjnych lokalizacji izmieniono 4kolejne. Kolorami oznaczono tereny o znaczcym ryzyku zpunktu widzenia potencjalnych oddziaywa na: ptaki inietoperze na to, na lokalne spoecznoci na brzowo. Powsta wten sposb drugi alternatywny wariant lokalizacyjny FW.
Wariant 3 Po wykonaniu inwentaryzacji przyrodniczych: ptakw, nietoperzy, siedlisk, oraz analizie akustycznej wybrano ostateczne lokalizacje dla 13 elektrowni wiatrowych. Na niebiesko oznaczono strefy buforowe wok miejsc gniazdowania ptakw szczeglnie wraliwych na kolizje z EW. Na rowo siedliska cenne przyrodniczo. Powsta wten sposb wariant FW, wybrany jako preferowany dorealizacji.
Rzecz jasna, inwestor FW nie ma obowizku zaprezentowania wariantw alternatywnych w powyszy sposb. Dozwolone bdzie rwnie np. podanie jako racjonalnego wariantu alternatywnego instalacji turbin o innych parametrach technicznych. Za najbardziej racjonalny sposb wariantowania naley jednake uzna podanie innych wariantw lokalizacyjnych, ewentualnie metod opisan powyej. Pokazuje ona rwnie uzasadnienia dla kolejnych wariantw, w tym dla wariantu wybranego do realizacji. Tym samym wypenia si wymg ustawowy Uoo nakazuje przedstawienie uzasadnienia wyboru prezentowanych w Raporcie OO wariantw. Zacytowany wyej przepis Uoo nakazuje dodatkowo wskazanie, ktry z rozpatrywanych wariantw jest najkorzystniejszy dla rodowiska. W przypadku dokonania wyboru ostatecznego wariantu FW za pomoc opisanej wyej metody
kolejnych przyblie, wariant wybrany do realizacji moe okaza si najkorzystniejszym dla rodowiska spord wariantw rozpatrywanych. Wzgldy rodowiskowe nie s jedynymi, ktre decyduj o wyborze wariantu przez inwestora. Bierze on pod uwag wzgldy finansowe, spoeczne, techniczne, prawne itp. Wariant wybrany do realizacji musi by jednake zgodny z przepisami rodowiskowymi i nie moe ich narusza, zwaszcza w odniesieniu do obszarw Natura 2000. Jeli bowiem zostanie stwierdzony negatywny wpyw na obszary Natura 2000, inwestycja nie moe zosta zrealizowana, na skutek braku moliwoci udowodnienia brakw rozwiza alternatywnych w postaci innego rda energii bd innej lokalizacji przedsiwzicia.
88
Jednoczenie jeeli z oceny oddziaywania na rodowisko wynika zasadno realizacji przedsiwzicia w wariancie innym ni proponowany przez wnioskodawc, organ waciwy do wydania dsu, za zgod wnioskodawcy, wskazuje w dsu wariant dopuszczony do realizacji lub, w razie braku zgody wnioskodawcy, odmawia zgody na realizacj przedsiwzicia.
rajobraz (poprzez spowodowanie widocznych k zmian w krajobrazie), obramaterialne,zabytkiikrajobrazkulturowy d (poprzez szkody w dobrach materialnych, obiektach zabytkowych lub stanowiskach archeologicznych, krajobrazie kulturowym). W Raporcie OO niezbdne jest rwnie przeanalizowanie skumulowanego oddziaywania analizowanej FW i innych przedsiwzi (w szczeglnoci FW) na danym terenie. Ocen skumulowan naley przeprowadza dla kadego rodzaju oddziaywania, ktre moe si kumulowa. Specyfika bada rodowiskowych, wykonywanych na potrzeby FW sprawia, e powstaj czsto odrbne dokumenty opisujce np. wyniki bada ornitologicznych, chiropterologicznych, siedliskowych, akustycznych itd. Rekomenduje oraz zaleca si, aby te dokumenty byy w caoci zamieszczane w Raporcie OO (jako zaczniki). Natomiast opisujc w Raporcie OO poszczeglne oddziaywania na rodowisko naleaoby przedstawi jedynie najwaniejsze wyniki i wnioski, pynce z zaczonych opracowa. Musz jednake by one spjne z wynikami tyche bada. W wikszoci wypadkw ldowe FW nie bd wywieray oddziaywania transgranicznego. Nie mona jednak wykluczy takiego oddziaywania dla elektrowni zlokalizowanych w pobliu granic pastwowych (np. poprzez oddziaywanie akustyczne czy oddziaywanie na ptaki, nietoperze lub krajobraz , moliwe jest take podczenie farmy sieci elektroenergetyczn do GPZ znajdujcego si za granic). Dlatego w Raporcie OO naley albo wykluczy moliwo oddziaywania transgranicznego (m.in. podajc zasig oddziaywa generowanych przez FW w porwnaniu do odlegoci farmy do granicy pastwa) lub te wskaza rodzaje i zasig oddziaywa, ktre mog t granic przekracza. Zgodnie z art. 3 ust. 23 Po, pod pojciem powanej awarii rozumie si zdarzenie, w szczeglnoci emisj, poar lub eksplozj, powstae w trakcie procesu przemysowego, magazynowania lub transportu, w ktrych wystpuje jedna lub wicej niebezpiecznych substancji, prowadzce do natychmiastowego powstania zagroenia ycia lub zdrowia ludzi lub rodowiska lub powstania takiego zagroenia z opnieniem. Normalna eksploatacja elektrowni wiatrowych nie niesie za sob zagroenia wystpienia powanej awarii w rozumieniu Po. Rodzaj i ilo substancji niebezpiecznych znajdujcych si w poszczeglnych elektrowniach powoduje, e najczciej nie zalicza si ich do zakadw o zwik-
6. Okrelenie przewidywanego oddziaywania na rodowisko analizowanych wariantw, wtym rwnie wprzypadku wystpienia powanej awarii przemysowej, atake moliwego transgranicznego oddziaywania na rodowisko;
Analizy oddziaywania na poszczeglne elementy rodowiska powinny zosta przeprowadzone dla wariantu wybranego przez inwestora do realizacji oraz dla opisanego w Raporcie OO racjonalnego wariantu alternatywnego i wariantu najkorzystniejszego dla rodowiska (jeli jest inny od wymienionych wyej), a take innych wariantw, jeli rozpatrywano ich wicej. Opis charakterystycznych oddziaywa FW na rodowisko zosta opisany w innej czci niniejszych wytycznych. Naley jednak pamita, e oddziaywania kadej FW mog by inne, a ich rodzaj i skala bdzie zalea od szeregu czynnikw, ktre musz by wzite pod uwag przez ekspertw wykonujcych poszczeglne analizy i piszcych Raport OO. Projekty FW (na etapie budowy, eksploatacji i likwidacji) mog potencjalnie najczciej oddziaywa na nastpujce komponenty rodowiska: ody powierzchniowe i podziemne (poprzez w zmian stosunkw wodnych i zanieczyszczenie wd), powietrze(poprzezzanieczyszczeniepowietrza), klimatakustyczny(poprzezemisjhaasu), polaelektromagnetyczne(poprzezjegoimisj), leb(poprzezutratjakociglebyiwytworzenie g odpadw), arunkiyciaizdrowieludzi(poprzezhaas,pyw lenie, zakcenie dotychczasowych warunkw ycia i inne), lorifaun(poprzezzniszczeniesiedlisk,wzrost f miertelnoci oraz zakcenia funkcjonowania populacji), w tym chronione w ramach sieci Natura 2000,
2. Zakres raportu
89
szonym lub duym ryzyku wystpienia powanej awarii przemysowej w rozumieniu przepisw rozporzdzenia Ministra Gospodarki w sprawie rodzajw i iloci substancji niebezpiecznych, ktrych znajdowanie si w zakadzie decyduje o zaliczeniu go do zakadu o zwikszonym ryzyku albo zakadu o duym ryzyku wystpienia powanej awarii przemysowej. Natomiast jeli w skad farmy wchodzi GPZ, naley przeanalizowa w Raporcie OO moliwo awaryjnego wycieku substancji ropopochodnych z transformatorw.
8.1. Istnienia przedsiwzicia, 8.2. Wykorzystywania zasobw rodowiska, 8.3. Emisji;

Raport OO przygotowywany jest przed realizacj inwestycji, w zwizku z tym jego autorzy dokonuj w nim pewnego prognozowania oddziaywa na rodowisko. Konieczne jest opisanie metodyk, jakimi si posuguj, w szczeglnoci: metodykanalizyakustycznej, etodykbadaprzedinwestycyjnychornitolom gicznych i chiropterologicznych, etodykwykonaniainwentaryzacjisiedliskowej m i ewentualnie innych grup zwierzt a take rolin. W Raporcie OO naley te wskaza, ktre z opisanych w nim oddziaywa FW na rodowisko autorzy uznaj za znaczce. Najczciej wrd potencjalnych znaczcych oddziaywa farm wiatrowych wymienia si haas, wpyw na krajobraz oraz wpyw na ptaki i nietoperze. Powinno by to jednak zawsze indywidualnie przeanalizowane w odniesieniu do danej farmy. Szczegln uwag naley zwrci na oddziaywania skumulowane FW z innymi przedsiwziciami (przede wszystkim z innymi FW), w odniesieniu do potencjalnych oddziaywa wymienionych powyej. Naley je dokadnie przeanalizowa i opisa. Nie naley rwnie pomija pozytywnych oddziaywa FW na rodowisko, wynikajcych z uniknicia emisji zanieczyszcze pochodzcych z konwencjonalnych rde energii.
7. Uzasadnienie proponowanego przez wnioskodawc wariantu, ze wskazaniem jego oddziaywania na rodowisko, wszczeglnoci na:
7.1. Ludzi, roliny, zwierzta, grzyby isiedliska przyrodnicze, wod ipowietrze, 7.2. Powierzchni ziemi, zuwzgldnieniem ruchw masowych ziemi, klimat ikrajobraz, 7.3. Dobra materialne, 7.4 Zabytki ikrajobraz kulturowy, objte istniejc dokumentacj, wszczeglnoci rejestrem lub ewidencj zabytkw, 7.5. Wzajemne oddziaywanie midzy elementami, oktrych mowa wpkt7.1 7.4;
Autorzy Raportu OO musz uzasadni w nim, dlaczego inwestor dokona takiego, a nie innego wyboru wariantu zaplanowanego do realizacji, wskazujc jednoczenie jego oddziaywanie na ww. elementy rodowiska. Naley opisa wszystkie oddziaywania, jakie bdzie wywieraa projektowana FW w wariancie wybranym do realizacji, po zastosowaniu zaleconych w Raporcie OO rodkw zapobiegawczych i agodzcych. Wzi pod uwag trzeba oddziaywania na etapie budowy, eksploatacji i likwidacji farmy.
8. Opis metod prognozowania zastosowanych przez wnioskodawc oraz opis przewidywanych znaczcych oddziaywa planowanego przedsiwzicia na rodowisko, obejmujcy bezporednie, porednie, wtrne, skumulowane, krtko-, rednio- idugoterminowe, stae ichwilowe oddziaywania na rodowisko, wynikajce z:
9. Opis przewidywanych dziaa majcych na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensacj przyrodnicz negatywnych oddziaywa na rodowisko, wszczeglnoci na cele iprzedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralno tego obszaru
W Raporcie OO naley wskaza wszystkie dziaania zapobiegawcze, ograniczajce lub kompensujce negatywny wpyw farmy na rodowisko, w rozumieniu art. 3 ust. 8 Po. Zgodnie z jego brzmieniem za kompensacje przyrodnicz rozumie si zesp dziaa obejmujcych w szczeglnoci roboty bu-
90
dowlane, roboty ziemne, rekultywacje gleby, zalesienie, zadrzewianie lub tworzenie skupie rolinnoci, prowadzcych do przywrcenia rwnowagi przyrodniczej lub tworzenie skupie rolinnoci, prowadzcych do przywrcenia rwnowagi przyrodniczej na danym terenie, wyrwnania szkd dokonanych w rodowisku przez realizacj przedsiwzicia i zachowanie walorw krajobrazowych. Nie ma tu zastosowania kompensacja w rozumieniu art. 34 Uop, gdy wystpienie znaczcego negatywnego oddziaywania na cele ochrony obszaru Natura 2000, wyklucza moliwo realizacji przedsiwzicia. Nie jest bowiem moliwe wykazanie braku istnienia rozwiza alternatywnych dla FW (zawsze mona je stworzy w postaci innego rda energii bd innej lokalizacji). Powinny by to dziaania podjte zarwno na etapie przygotowa projektu, jak i na etapie budowy, eksploatacji i likwidacji farmy. Najczciej takie dziaania zostay ju opisane w innych czciach Raportu OO (opis przedsiwzicia, opis oddziaywa wariantw przedsiwzicia na rodowisko). W takiej sytuacji w tym punkcie naley dokona jedynie podsumowania informacji podanych wczeniej. Przykadowe rodzaje dziaa zapobiegawczych lub ograniczajcych wpyw na rodowisko podano poniej: aciwy nadzr i organizacja robt budowlaw nych, co powinno zapobiec zanieczyszczeniu rodowiska przez substancje ropopochodne z maszyn i urzdze budowlanych, abezpieczenie w trakcie robt budowlanych z warstwy humusowej ziemi, i wykorzystanie jej po zakoczeniu robt budowlanych na terenie inwestycji, rowadzeniepracbudowlanychjedyniewporze p dziennej, ezygnacjazzastosowaniaturbinyogorszychpar rametrach i wybr nowoczeniejszej, bardziej przyjaznej dla rodowiska, dpowiednieodsunicielokalizacjiposzczeglo nych wie od zadrzewie i kompleksw lenych, dpowiednieusytuowanieelektrownilubrezyo gnacja z niektrych EW, minimalizujce ich potencjalny wpyw na przyrod,w szczeglnoci na ptaki i nietoperze (umoliwiajce im swobodny przelot), naczneoddalenieinwestycjiodobszarwchroz nionych i nie wkraczanie na obszary cenne przyrodniczo,
dtworzenie ewentualnych strat w rolinnoci o powstaych w trakcie prac budowlano montaowych w ramach dziaa kompensujcych w rozumieniu art. 3 ust. 8 Po, astosowanieoznakowaniaprzeszkodowego,tj. z odpowiedniego malowania kocwek migie oraz lamp umieszczonych w najwyszym miejscu gondoli, ieumieszczanienakonstrukcjachwiereklam n komercyjnych w celu zachowania walorw krajobrazowych, ykonanie ewentualnej wycinki drzew i krzew ww zwizanej z realizacj inwestycji poza okresem wegetacyjnym rolin i sezonem lgowym ptakw, stawianieopatelektrowniwpozycjineutralnej u (ustawienie opat w pozycji rwnolegej do kierunku wiatru) w przypadku stwierdzenia znacznej aktywnoci nietoperzy w pobliu wirnika, kresowewyczanieelektrowni. o Dziaania minimalizujce oddziaywania FW na ptaki i nietoperze zostan dokadnie zaprezentowane w odrbnych opracowaniach zleconych przez Generaln Dyrekcj Ochrony rodowiska.
10. Dla drg bdcych przedsiwziciami mogcymi zawsze znaczco oddziaywa na rodowisko:
10.1. Okrelenie zaoe do:
10.1.1. Ratowniczych bada zidentyfikowanych zabytkw znajdujcych si na obszarze planowanego przedsiwzicia, odkrywanych wtrakcie robt budowlanych, 10.1.2. Programu zabezpieczenia istniejcych zabytkw przed negatywnym oddziaywaniem planowanego przedsiwzicia oraz ochrony krajobrazu kulturowego,
10.2. Analiz iocen moliwych zagroe iszkd dla zabytkw chronionych napodstawie przepisw oochronie zabytkw iopiece nad zabytkami, wszczeglnoci zabytkw archeologicznych, wssiedztwie lub wbezporednim zasigu oddziaywania planowanego przedsiwzicia;
Ten punkt najczciej nie dotyczy farm wiatrowych, wic powinien by pominity w Raporcie OO.
2. Zakres raportu
91
11. Jeeli planowane przedsiwzicie jest zwizane zuyciem instalacji, porwnanie proponowanej technologii ztechnologi speniajc wymagania, oktrych mowa wart.143 Po;
Zgodnie z art. 143 Po, technologia stosowana w nowo uruchamianych lub zmienianych w sposb istotny instalacjach i urzdzeniach powinna spenia wymagania, przy ktrych okrelaniu uwzgldnia si w szczeglnoci: tosowaniesubstancjiomaympotencjalezagros e; fektywne wytwarzanie oraz wykorzystanie e energii; zapewnienieracjonalnegozuyciawodyiinnych surowcworazmateriawipaliw; tosowanietechnologiibezodpadowychimaos odpadowych oraz moliwo odzysku powstajcych odpadw; rodzaj,zasigorazwielkoemisji; ykorzystywanie porwnywalnych procesw w i metod, ktre zostay skutecznie zastosowane w skali przemysowej; ostpnaukowo-techniczny. p W Raporcie OO naley dokona porwnania zastosowanych na farmie wiatrowej technologii z wymienionymi wyej uwarunkowaniami.
12. Wskazanie, czy dla planowanego przedsiwzicia jest konieczne ustanowienie obszaru ograniczonego uytkowania wrozumieniu przepisw Po, oraz okrelenie granic takiego obszaru, ogranicze wzakresie przeznaczenia terenu, wymaga technicznych dotyczcych obiektw budowlanych isposobw korzystania znich; nie dotyczy to przedsiwzi polegajcych na budowie drogi krajowej;
Przepisy dotyczce obszarw ograniczonego uytkowania znajduj si w art. 135 i 136 Po. Zgodnie z nimi, jeeli z postpowania w sprawie oceny oddziaywania na rodowisko, z analizy porealizacyjnej albo z przegldu ekologicznego wynika, e mimo zastosowania dostpnych rozwiza technicznych, technologicznych i organizacyjnych nie mog by dotrzymane standardy jakoci rodowi-
ska poza terenem zakadu lub innego obiektu, to dla oczyszczalni ciekw, skadowiska odpadw komunalnych, kompostowni, trasy komunikacyjnej, lotniska, linii i stacji elektroenergetycznej oraz instalacji radiokomunikacyjnej, radionawigacyjnej i radiolokacyjnej tworzy si obszar ograniczonego uytkowania. Elektrownie wiatrowe nie zostay wymienione w katalogu przedsiwzi, dla ktrych jest moliwe utworzenie obszaru ograniczonego uytkowania. Wymienia si tam natomiast linie i stacje elektroenergetyczne, a wic elementy farmy. Naley w zwizku z tym rozway, czy poza terenem, gdzie przebiegaj linie elektroenergetyczne oraz poza terenem stacji elektroenergetycznej (GPZ) bd dotrzymane standardy jakoci rodowiska (czyli nie zostan przekroczone dopuszczalne prawem wartoci oddziaywa). Jeli pomimo zastosowania dziaa zapobiegawczych i ograniczajcych oddziaywanie tych elementw farmy na rodowisko takie przekroczenia bd wystpowa, wwczas autorzy Raportu OO powinni zaproponowa utworzenie dla linii lub GPZ obszaru ograniczonego uytkowania. Jeeli dla planowanego przedsiwzicia jest konieczne ustanowienie obszaru ograniczonego uytkowania, do Raportu OO powinna by zaczona powiadczona przez waciwy organ kopia mapy ewidencyjnej z zaznaczonym przebiegiem granic tego obszaru, ograniczeniami w zakresie przeznaczania terenu oraz wymaga technicznych dotyczcych obiektw budowlanych i sposobw korzystania z nich.
13. Przedstawienie zagadnie wformie graficznej;

Istotnym elementem Raportu OO powinny by przejrzyste i czytelne elementy graficzne. Korzystne (jednak nie obowizkowe) bdzie wykonanie wizualizacji projektowanej FW w ramach analizy jej wpywu na krajobraz, szczeglnie jeli teren na ktrym j zaprojektowano jest cenny krajobrazowo. W formie graficznej powinny zosta take przedstawione wyniki analizy oddziaywania akustycznego, wraz z zaznaczaniem na niej terenw podlegajce ochronie akustycznej. Materiaem podnoszcym warto Raportu OO jest te dokumentacja fotograficzna wykonana na potrzeby inwentaryzacji siedliskowej, ornitologicznej i chiropterologicznej.
92
14. Przedstawienie zagadnie wformie kartograficznej wskali odpowiadajcej przedmiotowi iszczegowoci analizowanych wraporcie zagadnie oraz umoliwiajcej kompleksowe przedstawienie przeprowadzonych analiz oddziaywania przedsiwzicia na rodowisko;
W Raporcie OO dla farm wiatrowych (lub w zacznikach do niego) zaleca si jest przedstawienie nastpujcych zagadnie w formie map: okalizacji elektrowni, drg dojazdowych, sieci l elektroenergetycznej, GPZ (dla redniej wielkoci farmy wiatrowej, co w Polsce oznacza 1025 elektrowni odpowiedni skal mapy wydaje si skala 1:25 000), nalizowanychwariantwalternatywnych(lokaa lizacyjnych), l kalizacjiinwestycjiwzgldemobszarwobjo tych formami ochrony przyrody w rozumieniu Uop, nalizowanejfarmyiprzedsiwzi,ktrychoda dziaywania na rodowisko mog si kumulowa, iedliskprzyrodniczychzzacznikaIDyrektys wy Siedliskowej na terenie farmy oraz w bezporednim ssiedztwie, na ktre farma moe powodowa oddziaywania, iedlisk i stanowisk gatunkw z zacznika II s i IV Dyrektywy Siedliskowej (poza nietoperzami) na terenie farmy oraz w bezporednim ssiedztwie, na ktre farma moe powodowa oddziaywania, tanowiskgatunkwobjtychochrongatunkos w, na ktre farmy wiatrowe mog powodowa oddziaywania, owiadczonprzezwaciwyorgankopimapy p ewidencyjnej z zaznaczonym przebiegiem granic obszaru, na ktrym konieczne jest utworzenie obszaru ograniczonego uytkowania (jeli w Raporcie OO stwierdzono konieczno utworzenia takiego obszaru dla stacji transformatorowej lub linii elektroenergetycznej). Oprcz wyej wymienionych map w Raporcie OO dla FW rekomendowane i zalecane jest rwnie zamieszczenie w formie kartograficznej zagadnie, ktre zostan szczegwo wskazane w odrbnych wytycznych zleconych przez Generaln Dyrekcj Ochrony rodowiska w zakresie oddziaywania farm wiatrowych na ptaki i nietoperze.
15. Analiz moliwych konfliktw spoecznych zwizanych zplanowanym przedsiwziciem

W punkcie tym naley przeanalizowa moliwoci wystpienia konfliktw spoecznych, w odniesieniu do wariantu wybranego do realizacji oraz w odniesieniu do przeanalizowanych w Raporcie OO wariantw alternatywnych. Ewentualne (istniejce lub potencjalne) konflikty naley zasygnalizowa w Raporcie OO. Nie naley utosamia powyszych wymaga z udziaem spoeczestwa, ktry musi by zapewniony zgodnie z zapisami Uoo. Odbywa si to jednak bdzie po zoeniu Raportu OO do waciwego organu. Waciwe i zalecane jest jednak przeprowadzenie przez inwestora konsultacji projektu czy akcji edukacyjnej jeszcze przed rozpoczciem Procedury OO (i poza t procedur), wg zasad opisanych w rozdziale powiconym dobrym praktykom w zakresie dialogu spoecznego. Takie dziaania s niewtpliwie korzystne dla projektu i przyczyniaj si zwykle do wikszej jego akceptacji przez spoeczestwo. Nie s jednak wymagane prawem. Jeli inwestor przeprowadzi takie dziaania, wskazane jest ich opisanie w Raporcie OO.
16. Przedstawienie propozycji monitoringu oddziaywania planowanego przedsiwzicia naetapie jego budowy ieksploatacji lub uytkowania, wszczeglnoci na cele iprzedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralno tego obszaru
W wypadku FW niezbdne jest przeprowadzenie monitoringu porealizacyjnego ornitologicznego i chiropterologicznego. Czasami zasadne bdzie rwnie wykonanie monitoringu podczas budowy np. ze wzgldu na moliwo migracji pazw przez teren planowanej FW i zwizane z tym zagroenia dla tej grupy zwierzt. W niektrych przypadkach moe zaistnie potrzeba wykonania monitoringu akustycznego po oddaniu FW do eksploatacji, celem sprawdzenia poprawnoci przyjtych w Raporcie OO oblicze poziomu haasu. W Raporcie OO naley przedstawi propozycj ewentualnego monitoringu na etapie budowy FW oraz propozycj monitoringu poinwestycyjnego.
2. Zakres raportu
93
Szczegowe informacje dotyczce monitoringu porealizacyjnego awifauny i chiropterofauny m.in. w zakresie metodyki, zostan przedstawione w odrbnych wytycznych zleconych przez Generaln Dyrekcj Ochrony rodowiska. Bd one rekomendowane i zalecane przez GDO do wykorzystania, mog si na nich oprze take autorzy Raportu OO przygotowujc propozycje monitoringu porealizacyjnego. Przedstawienie wynikw monitoringu poinwestycyjnego naley traktowa jako rodzaj analizy porealizacyjnej, ktra powinna zosta zalecona w decyzji o rodowiskowych uwarunkowaniach.
18. Streszczenie wjzyku niespecjalistycznym informacji zawartych wRaporcie OO, wodniesieniu do kadego elementu Raportu OO
Streszczenie w jzyku niespecjalistycznym to podstawowy dokument, z jakim zapoznaje si spoeczestwo w trakcie konsultacji spoecznych. W zwizku z tym dokument ten powinien opisywa przystpnym, nietechnicznym jzykiem wszystkie najwaniejsze informacje, zawarte w poszczeglnych rozdziaach Raportu OO. Streszczenie powinno zawiera te elementy graficzne, uatwiajce zrozumienie projektu przez osoby nie znajce si na ochronie rodowiska czy zagadnieniach technicznych (np. map z lokalizacj elektrowni, drg, kabli, GPZ).
17. Wskazanie trudnoci wynikajcych zniedostatkw techniki lub luk we wspczesnej wiedzy, jakie napotkano, opracowujc Raport OO
Naley opisa parametry, ktre mogy mie wpyw na wyniki oblicze (np. w analizie akustycznej przedsiwzicia).
19. Nazwisko osoby lub osb sporzdzajcych Raport OO 20. rda informacji stanowice podstaw do sporzdzenia Raportu OO
94
3. Sposb oceny
Organ prowadzcy postpowanie w sprawie oceny oddziaywania na rodowisko oraz organy wspdziaajce (opiniujce, uzgadniajce) dokonuj weryfikacji przedstawionego przez inwestora Raportu OO projektu farmy wiatrowej. Weryfikacja ma na celu ustalenie, czy informacje przedstawione w Raporcie OO s: ystarczajce,abymoliwebyodokonanierozw strzygnicia dotyczcego projektu przez organy administracji uczestniczce w postpowaniu OO, godne z postanowieniem o zakresie Raportu z OO, o ile byo ono wydane w ramach przedmiotowej procedury, zgodnezart.66Uoo. Rozstrzygniciem RDO bdzie postanowienie o uzgodnieniu warunkw realizacji przedsiwzicia. Rozstrzygniciem organu Inspekcji Sanitarnej bdzie postanowienie zawierajce opini dotyczc warunkw realizacji przedsiwzicia. Rozstrzygniciem organu prowadzcego postpowanie bdzie decyzja o rodowiskowych uwarunkowaniach. Weryfikacja raportu o oddziaywaniu na rodowisko farmy wiatrowej powinna by przeprowadzona w sposb jak najbardziej obiektywny i porwnywalny, w rnych rejonach kraju. Narzdziem zalecanym w takich wypadkach jest lista sprawdzajca. W zwizku z tym w niniejszych wytycznych przedstawiono list sprawdzajc, ktra umoliwi dokonanie takiej weryfikacji. Naley podkreli, e lista ta ma do szeroki zakres, majcy na celu sprawdzenie zgodnoci Raportu OO z interpretacj przepisw art. 66 Uoo, jakiej dokonano w niniejszych Wytycznych dla farm wiatrowych. W wypadku, gdy w wyniku weryfikacji okae si, e Raport OO zawiera braki formalne lub merytoryczne, organ administracji powinien wezwa wnioskodawc do uzupenienia Raportu OO lub zoenia dodatkowych wyjanie. Pierwszym krokiem, jaki naley podj przy weryfikacji Raportu OO za pomoc zaproponowanej listy sprawdzajcej jest jego wstpna analiza, majca na celu ustalenie, gdzie znajduj si poszczeglne informacje. W przypadku kadego pytania kontrolnego naley zdecydowa, czy dane pytanie odnosi si do analizowanego projektu, i wpisa odpowiednio TAK lub NIE w kolumnie nr 2. Koczc wypenianie kadej czci listy kontrolnej naley rozway, czy istniej jakie specjalne cechy projektu, ktre nie zostay objte pytaniami z listy kontrolnej. Jeli tak, naley doda te informacje do listy w kolejnych polach. Koncepcj listy sprawdzajcej oparto na wytycznych Komisji Europejskiej Guidance on EIA. EIS Review z 2001 r. [www.ec.europa.eu], dotyczcych weryfikacji raportw o oddziaywaniu na rodowisko. Zalecenia odnonie sposobu oceny Raportw OO w zakresie zawartych informacji o ptakach i nietoperzach przedstawione zostan w odrbnych wytycznych na temat oddziaywania farm wiatrowych na awifaun i chiropterofaun, zleconych przez Generaln Dyrekcj Ochrony rodowiska. Znajd si tam wskazania rekomendowane i zalecane przez GDO odnonie zasad i kryteriw, ktre musz spenia Raporty OO, wykaz najczciej popenianych bdw w tego typu opracowaniach, oraz zostan przedstawione braki, bez ktrych uzupenienia nie bdzie moliwe wydanie decyzji o rodowiskowych uwarunkowaniach.
IX. Analiza oddziaywania na obszary Natura 2000
1. Cel
Ocena oddziaywania przedsiwzicia na obszary Natura 2000 jest, w przypadku farm wiatrowych, zazwyczaj wykonywana w ramach Procedury OO m.in. na podstawie wiadomoci zawartych w Raporcie OO. Moliwe s dwie metody przedstawienia wynikw okrelenia wpywu przedsiwzicia na obszary Natura 2000 w ramach Raportu OO: wzgldnianie w poszczeglnych rozdziaach u Raportu OO elementw wpywu oddziaywania na obszary Natura 2000, zgodnie z zaleceniem art. 66 ust. 1 pkt 48 Uoo ykonanieodrbnegorozdziaulubopracowaw nia bdcego zacznikiem do Raportu OO, przedstawiajcego kompleksowo przeprowadzony proces okrelenia wpywu na obszary Natura 2000 zgodnie z metodyk opisan w opracowaniu Dyrekcji Generalnej rodowisko Komisji Europejskiej pt.: Ocena planw i przedsiwzi znaczco oddziaywujcych na obszary Natura 2000 Wytyczne metodyczne dotyczce przepisw Artykuu 6 (3) i (4) Dyrektywy Siedliskowej 92/43/EWG z listopada 2001, wydawnictwem GDO autorstwa J. Engela Natura 2000 w ocenach oddziaywania przedsiwzi na rodowisko oraz Przewodnikiem Komisji Europejskiej Rozwj energetyki wiatrowej a Natura 2000. Pierwszy z opisanych sposobw, powoduje i trudniej jest zachowa, zarwno piszcym Raport OO, jak i go oceniajcym, spjno analizy oddziaywa przedsiwzicia na obszary Natura 2000. Czsto, w wyniku takiego wymieszania w poszczeglnych rozdziaach Raportu OO szerszej analizy oddziaywania na rodowisko oraz wszej analizy oddziaywania na integralno, spjno i przedmiot ochrony obszarw Natura 2000, dochodzi do zatarcia istoty tej analizy. W przypadku odrbnego opracowania duo atwiej jest zagwarantowa jego kompletno, a tym samym poprawno wykonanych analiz.
98
2. Zakres
Analiza habitatowa jest dokumentem, ktrego celem jest okrelenie oddziaywania przedsiwzicia na integralno, spjno i przedmiot ochrony obszarw Natura 2000 oraz przedstawienie wnioskw w zakresie moliwoci wystpowania znaczcych oddziaywa na te cechy badanych obszarw Natura 2000. Dokument ten powinien, co do zasady, zawiera te same podstawowe elementy co raport oddziaywania na rodowisko z t rnic, e w analizie habitatowej naley si ograniczy jedynie do okrelenia tych elementw przedsiwzicia i tych ich oddziaywa, ktre mog wpywa na przedmiot ochrony danego obszaru Natura 2000 lub na jego integralno i spjno sieci. Wykonujc i oceniajc analiz oddziaywania przedsiwzicia na obszary Natura 2000 naley pamita, e zgodnie z art. 33 Uop zabrania si podejmowania dziaa mogcych, osobno lub w poczeniu z innymi dziaaniami, znaczco negatywnie oddziaywa na cele ochrony obszaru Natura 2000, w tym w szczeglnoci: 1) pogorszy stan siedlisk przyrodniczych lub siedlisk gatunkw rolin i zwierzt, dla ktrych ochrony wyznaczono obszar Natura 2000 lub 2) wpyn negatywnie na gatunki, dla ktrych ochrony zosta wyznaczony obszar Natura 2000, lub 3) pogorszy integralno obszaru Natura 2000 lub jego powizania z innymi obszarami. Wyjtki od powyszych zakazw okrela art. 34 Uop, ktry dopuszcza realizacj przedsiwzi mogcych znaczco oddziaywa na obszary Natura 2000. Nie ma on jednak zastosowania w przypadku farm wiatrowych, gdy nie jest moliwe wykazanie braku istnienia rozwiza alternatywnych (zawsze mona je stworzy w postaci innego rda energii bd innej lokalizacji), co stanowi jeden z wymogw ww. artykuu. Wystpienia znaczcego negatywnego oddziaywania na cele ochrony obszaru Natura 2000 wyklucza zatem moliwo realizacji przedsiwzicia. Gwne elementy analizy habitatowej, to: cie OO, z tym e naley wyszczeglni te elementy ktre mog dotyczy oddziaywa na obszar Natura 2000. Mog to by drogi, wykopy, fundamenty ich lokalizacja i sposb wykonania, w przypadku wpywu np. na siedliska przyrodnicze bdce przedmiotem ochrony danego specjalnego obszaru ochrony siedlisk. Gwnie bd to jednak te elementy, ktre mog oddziaywa na ptaki, bdce przedmiotem ochrony obszarw specjalnej ochrony ptakw Natura 2000 i nietoperze, bdce przedmiotem ochrony specjalnych obszarw ochrony siedlisk Natura 2000. Wrd nich wymieni mona: wysoko wiey, zasig wirnika, liczb turbin, ich rozstaw, emitowany haas i inne.
1.2. Opisy wariantw alternatywnych

Niezwykle istotnym elementem oceny oddziaywania na obszary Natura 2000 jest ocena wariantw alternatywnych przedsiwzicia. Natomiast przy wystpieniu znaczcego negatywnego oddziaywania na cele ochrony obszaru Natura 2000, w ktrymkolwiek z rozwaanych wariantw, wykluczona jest moliwo realizacji przedsiwzicia w takim wariancie.
1.3. Opis wariantu obecnie proponowanego przez wnioskodawc

Tu opisywane jest przedsiwzicie, ktre zdaniem wnioskodawcy jest optymalne przy uwzgldnieniu czynnikw ekonomicznych, spoecznych i rodowiskowych.
2. Screening
Screening jest niezwykle istotnym elementem badania oddziaywania na obszary Natura 2000, ktrego zadaniem jest stwierdzenie, czy istnieje prawdopodobiestwo wystpienia oddziaywa przedsiwzicia na integralno, spjno i przedmiot ochrony obszarw Natura 2000. W przypadku braku takiego zagroenia, screening powinien zakoczy si uzasadnionym stwierdzeniem i: rakjestpodstawdostwierdzeniapotencjalnych b oddziaywa na obszary Natura 2000, a tym samym nie jest potrzebna szczegowa ocena tych oddziaywa, lub stniejepodejrzeniewystpieniaoddziaywaprzedi siwzicia na obszary Natura 2000, a co za tym
1. Opis planowanego przedsiwzicia

1.1. Charakterystyka przedsiwzicia
W tym rozdziale naley opisa przedsiwzicie analogicznie do opisu przedsiwzicia w Rapor-
2. Zakres
99
idzie niezbdne jest wykonanie szczegowej oceny tych oddziaywa, celem stwierdzenia czy mog to by oddziaywania o charakterze znaczcym. W ramach screeningu naley dokona opisu obszarw Natura 2000 pozostajcych w strefie potencjalnych oddziaywa przedsiwzicia, charakterystyki moliwych oddziaywa planowanego przedsiwzicia, ktre mogyby wpywa na integralno i spjno oraz przedmiot ochrony tych obszarw i na tej podstawie okreli, czy takie oddziaywania s prawdopodobne.
obszarw naley przedstawi dla ochrony jakich gatunkw ptakw, nietoperzy, gatunkw z innych grup lub siedlisk dany obszar zosta utworzony, gdy to wanie wpyw na te siedliska i gatunki jest przedmiotem analiz.
2.3. Opis potencjalnych oddziaywa przedsiwzicia na obszary Natura 2000, obejmujcy: 2.3.1. Oddziaywanie na ornitofaun ichiropterofaun 2.3.2. Oddziaywanie na pozostae elementy rodowiska 2.3.3. Wzajemne oddziaywania poszczeglnych elementw rodowiska 2.3.4. Przewidywane znaczce oddziaywania przedsiwzicia na rodowisko
W przypadku analizy wykonywanej dla FW kluczowe znaczenie na og bdzie mia wpyw na ptaki i nietoperze (w przypadku oceny wpywu na obszar utworzony w celu ochrony nietoperzy). Naley opisa podstawowe oddziaywania elektrowni wiatrowych na ptaki/nietoperze, zarwno w zakresie potencjalnych kolizji, jak i niszczenia siedlisk, zajmowania miejsc erowiskowych/wypoczynkowych, poszenia z siedlisk lgowych, jak i bariery w migracjach lokalnych i sezonowych. W przypadku analizy wpywu na siedliska lub inne gatunki bdce przedmiotem ochrony naley okreli w jaki sposb EW mog na nie oddziaywa, lub wykaza e nie zachodzi zagroenie takimi oddziaywaniami.
2.1. Lokalizacja przedsiwzicia wzgldem obszarw Natura 2000

Naley w tym miejscu przedstawi szczegowo pooenie FW bd w granicach obszaru Natura 2000, bd wykaza odlegoci granic FW od granic obszarw Natura 2000 znajdujcych si w zasigu oddziaywania przedsiwzicia. W przypadku analizy wpywu na obszary specjalnej ochrony ptakw oraz specjalnej obszary ochrony siedlisk, ktrych jednym z przedmiotw ochrony s nietoperze, zasig potencjalnego oddziaywania moe by znaczcy, gdy ocenie podlega take integralno i spjno obszarw Natura 2000. Naley wic wzi pod uwag moliwo przemieszczania si ptakw i nietoperzy pomidzy poszczeglnymi obszarami Natura 2000, bd midzy danym obszarem a np. miejscami erowisk, a take stae trasy migracyjne gatunkw bdcych przedmiotem ochrony na danym obszarze. Jako przykad mona poda sytuacje, w ktrej FW ma by zlokalizowana w korytarzu ekologicznym czcym obszary specjalnej ochrony ptakw, lece od siebie nawet w znacznej odlegoci. W przypadku, gdy na obydwu obszarach przedmiotem ochrony s te same gatunki ptakw, istnieje konieczno oceny potencjalnego wpywu na obydwa te obszary. Lokalizacja FW wzgldem obszarw Natura 2000 powinna zosta przedstawiona na mapie.
2.4. Skutki rodowiskowe nie zrealizowania przedsiwzicia

Naley opisa jakich oddziaywa na przedmiot ochrony danego obszaru mona unikn nie realizujc przedsiwzicia. Zgodnie jednak z zaleceniami Dyrektywy 2009/28/WE o promocji wykorzystania energii z OZE, naley take opisa jaki efekt ekologiczny, zwizany z realizacja farmy wiatrowej, nie zostanie osignity w zakresie redukcji emisji zanieczyszcze i gazw cieplarnianych. Nie moe to jednak stanowi decydujcego argumentu w ocenie oddziaywania przedsiwzicia na rodowisko, a kad inwestycj rozpatrywa trzeba w sposb indywidualny.
2.2. Opis zatwierdzonych ipotencjalnych obszarw Natura 2000 pozostajcych wstrefie potencjalnego oddziaywania przedsiwzicia, zawierajcy: 2.2.1. Znaczenie obszaru 2.2.2. Przedmiot icel ochrony 2.2.3. Powizania zinnymi obszarami
W tym rozdziale, na podstawie Standardowych Formularzy Danych dla kadego z opisywanych
2.5. Ocena prawdopodobiestwa wystpienia oddziaywa

Na podstawie dokonanego opisu przedsiwzicia i charakterystyki potencjalnych jego oddziaywa
100
oraz znaczenia i celw ochrony obszarw Natura 2000 znajdujcych si w zasigu tych oddziaywa, naley przeanalizowa czy istnieje potencjalne zagroenie wystpowania znaczcych oddziaywa na przedmiot ochrony oraz integralno i spjno obszarw Natura 2000. W przypadku FW prawdopodobiestwo wystpienia oddziaywa na obszary Natura 2000 wystpowa bdzie zawsze wtedy, gdy stwierdzono na terenie oddziaywa farmy wiatrowej gatunki ptakw i nietoperzy lub obecno siedlisk bdcych przedmiotami ochrony na obszarach Natura 2000. Naley przy tym pamita, e ocenie podlegaj nie tylko bezporednie oddziaywania, takie jak zderzenia ptakw czy nietoperzy z elektrowniami, ale take porednie, ktre mog oddziaywa np. na siedliska. Zablokowanie przepywu wody w strumieniu, poprzez niewaciw budow drg dojazdowych do farmy, moe np. spowodowa trwa degradacj torfowisk, zasilanych tym strumieniem nawet kilkadziesit kilometrw w d jego biegu. Jeli takie zagroenia s nieprawdopodobne, mona na tym zakoczy ocen. W przypadku gdy brak jest pewnoci, e FW moe potencjalnie oddziaywa znaczco na obszary Natura 2000 naley wykona szczegow analiz jej oddziaywania na kady z przedmiotw ochrony, a take na integralno i spjno obszarw.
3. Waciwa ocena oddziaywania na obszary Natura 2000

Celem waciwej oceny oddziaywania przedsiwzicia na obszary Natura 2000 jest stwierdzenie, czy przedsiwzicie moe spowodowa naruszenie waciwego stanu ochrony gatunkw i siedlisk, dla ktrych zostay utworzone obszary Natura 2000, bd pogorszenie stanu innego ni waciwy. Naley przy tym pamita, e nie kade oddziaywanie bdzie miao charakter oddziaywania znaczcego, zwaszcza jeli zastosuje si odpowiednio dobrane dziaania minimalizujce. Tak wic, nie kade oddziaywanie przedsiwzicia na obszary Natura 2000 bdzie powodowa niemono jego realizacji.
3.1. Oddziaywanie na cele iprzedmiot ochrony obszarw Natura 2000 oraz integralno tych obszarw
Naley tutaj dokadnie przedstawi te gatunki i siedliska, bdce przedmiotem ochrony analizowanych obszarw Natura 2000, na ktre planowana
FW moe mie znaczce oddziaywanie i okreli, czy poszczeglne oddziaywania mog mie charakter znaczcy na kady z wskazanych gatunkw i/lub siedlisk. W przypadku badania wpywu na ptaki i nietoperze naley okreli, czy istnieje zagroenie zachwiania waciwego stanu ochrony populacji gatunkw, bdcych przedmiotem ochrony na analizowanych obszarach Natura 2000. Naley przeanalizowa biologi danego gatunku, charakter jego wystpowania na danym terenie (migracje, przelot lokalny, lgowiska, erowiska, miejsca wypoczynku), istotno siedlisk wystpujcych na danym terenie dla ekologii chronionej populacji i zapewnienia jej waciwego stanu ochrony. Znaczcy negatywny wpyw na obszary Natura 2000, bdzie mia miejsce w przypadku, gdy funkcjonujca farma wiatrowa spowoduje zniszczenie jakiego siedliska lub uniemoliwienie, ograniczenie czy utrudnienie korzystania z niego przez gatunki dla ochrony ktrych zosta utworzony dany obszar, w takiej skali i spowoduje to trwae zachwianie ekologii danej populacji i utrat waciwego stanu jej ochrony. Inn form znaczcego oddziaywania farmy wiatrowej bdzie spowodowanie miertelnoci ptakw/ nietoperzy na skutek kolizji z elementami przedsiwzicia lub zmniejszenie ich liczebnoci np. z powodu poszenia, na poziomie powodujcym istotny i trway spadek liczebnoci populacji danego gatunku, stanowicej przedmiot ochrony obszaru Natura 2000. Naley pamita e ocena musi odnosi si nie tylko do poszczeglnych elementw przedsiwzicia, np. elektrowni wiatrowych, ale take do wszystkich jego elementw cznie oraz innych przedsiwzi mogcych zwiksza dane oddziaywanie poprzez kumulacje wpywu. Podkreli trzeba, e farmy wiatrowe zlokalizowane poza obszarami Natura 2000, rwnie mog w niektrych sytuacjach tworzy ryzyko wystpowania znaczcych oddziaywa na obszary Natura 2000. Uwarunkowania takie mog mie miejsce zwaszcza w odniesieniu do terenw erowiskowych ptakw (np. szponiastych) gniazdujcych na obszarach Natura 2000, czy lokalnych i krajowych korytarzy ekologicznych ptakw i nietoperzy. Naley przy tym pamita, e stopie potencjalnych oddziaywa musi si odnosi do oceny wpywu skumulowanego z oddziaywaniami innych przedsiwzi na oceniane populacje.
2. Zakres
101
4. Wykonane izalecane dziaania majce na celu zapobieganie iograniczanie wpywu przedsiwzicia na rodowisko
Dziaania minimalizujce s integralnym elementem okrelenia skali oddziaywa przedsiwzicia na obszary Natura 2000. Ostateczne wnioski co do moliwoci wystpienia znaczcych oddziaywa mona wycign po analizie skutecznoci zaproponowanych dziaa minimalizujcych. Dziaania minimalizujce powinny by dobrane z uwzgldnieniem wpywu na konkretne elementy bdce przedmiotem ochrony Natura 2000 podczas caego okresu realizacji i eksploatacji przedsiwzicia, na ktre w ramach analizy okrelono moliwo wystpowania oddziaywa.
5. Wyniki oceny wpywu przedsiwzicia naprzedmiot ochrony na obszarach Natura 2000 oraz ich spjno iintegralno
Wyniki powinny wykazywa w sposb konkretny i obiektywny skal oddziaywa FW na te elementy obszarw Natura 2000, ktre s ich przedmiotem ochrony, albo wpywaj na ich spjno i integralno. Konkluzja wykonanej analizy powinna w sposb jednoznaczny stwierdza, czy planowane przedsiwzicie, przy uwzgldnieniu wykonanych i zaplanowanych dziaa minimalizujcych moe powodowa oddziaywania znaczce na przedmiot ochrony oraz integralno i spjno obszarw Natura 2000.
102
3. Sposb oceny
Gwnym celem oceny oddziaywania na obszary Natura 2000 jest odpowied na pytanie, czy dana FW, pojedynczo i w powizaniu z innymi przedsiwziciami i planami, moe powodowa znaczcy wpyw na integralno, spjno lub przedmiot ochrony obszarw Natura 2000. Naley wic bardzo precyzyjnie okreli jakie znaczce oddziaywania moe powodowa farma wiatrowa, wobec obszarw Natura 2000. Oceny trzeba dokonywa biorc pod uwag: ajlepszdostpnawiedznaukow, n rzedmiotochronydanegoobszaruNatura2000, p zynnikiokrelajcespjnoiintegralnoobc szarw Natura 2000. Zgodnie z wytycznymi metodycznymi dotyczcymi przepisw Artykuu 6 (3) i (4) Dyrektywy Siedliskowej 92/43/EWG wykonanych na zlecenia DG rodowisko KE, oraz bezporednim stanowiskiem KE (MN2000, par. 4.6(3)): Integralno obszaru obejmuje jego funkcje ekologiczne. Decyzja odnonie tego czy podlega ona negatywnemu oddziaywaniu powinna koncentrowa i ogranicza si do celw ochrony obszaru. Z tego powodu niezwykle istotne jest okrelenie, ktre gatunki lub siedliska s przedmiotem ochrony danego obszaru i w ocenie skupi si na oddziaywaniach, ktre moe FW na nie powodowa. Przy ocenie wpywu przedsiwzicia na obszary Natura 2000 naley przede wszystkim stwierdzi, na ktre z czynnikw rodowiskowych, decydujce o utworzeniu i funkcjonowaniu danego obszaru, przedsiwzicie moe oddziaywa i czy te oddziaywania mog spowodowa negatywny wpyw na ten czynnik. Ocenie podlegaj gatunki i siedliska, ktre w Standardowym Formularzu Danych (SDF) posiadaj ocen znaczenia obszaru na poziomie A, B lub C. Jeeli ktry z gatunkw lub siedlisk speniajcych te kryteria na obszarach Natura 2000, pozostajcych w zasigu oddziaywa ocenianej FW, wystpuje na obszarze planowanego przedsiwzicia (co zostao wykazane w inwentaryzacji przedrealizacyjnej), naley dla tego gatunku lub siedliska okreli czy dana FW moe powodowa wobec niego znaczce oddziaywania. Zgodnie z wytycznymi do interpretacji art. 6 Dyrektywy Siedliskowej (Zarzdzanie obszarami Natura 2000 Postanowienia art. 6 dyrektywy siedliskowej 92/43/EWG) aby oceni czy zakcenie w stosunku do celw dyrektywy jest znaczce, mona odnie si do definicji Korzystnego Stanu Ochrony (KSO) [W polskim prawodawstwie (Uop art. 5 pkt 24 i 25) stosuje si okrelenie waciwy stan ochrony gatunku/siedliska przyrodniczego]. Naley take odnie si do integralnoci obszaru Natura 2000. Dla gatunku KSO ma miejsce, jeli: aneodynamiceiliczebnocipopulacjirozpad trywanego gatunku wskazuj, e utrzymuje si on w skali dugoterminowej, jako zdolny do samodzielnego przetrwania skadnik swoich siedlisk, aturalnyzasiggatunkuniezmniejszasi,ani n te prawdopodobnie nie ulegnie zmniejszeniu w dajcej si przewidzie przyszoci, stniejeiprawdopodobniebdzieistniewprzyi szoci wystarczajco dua powierzchnia siedlisk dla zachowania jego populacji w dugim okresie czasu. O znaczcym zakceniu mona wic mwi w odniesieniu do przedsiwzi, ktre mog spowodowa trway spadek liczebnoci populacji na danym obszarze Natura 2000, trwaego zmniejszenia zasigu wystpowania gatunku na danym obszarze i/lub trwae zmniejszenie wielkoci siedlisk gatunku w stopniu uniemoliwiajcym utrzymanie wasciwej liczebnoci populacji na danym obszarze. Dla siedliska KSO ma miejsce jeli: aturalny zasig siedliska i obszary mieszczce n si w obrbie tego zasigu s stae lub powikszaj si, zczeglnastrukturaifunkcjekoniecznedojego s dugotrwaego zachowania istniej i prawdopodobnie bd istnie w dajcej si przewidzie przyszoci, tanochronytypowychgatunkwsiedliskajest s waciwy (w rozumieniu przytoczonego powyej zapisu). O znaczcym zakceniu mona zatem mwi wwczas, gdy inwestycja powodowa bdzie spadek powierzchni siedliska w obszarze Natura 2000, zmian jego struktury lub funkcji lub naruszenie waciwego stanu ochrony typowych dla tego siedliska gatunkw. Naley pamita, aby przy ocenie ostatecznych wnioskw o moliwoci wystpienia znaczcych oddziaywa uwzgldni przewidywane efekty
3. Sposb oceny
103
dziaa minimalizujcych. Do takich dziaa mog nalee, np.: miana lokalizacji poszczeglnych elektrowni z wiatrowych, mianalokalizacjiposzczeglnychelementwinfraz struktury towarzyszcej lub sposobw jej budowy, krelenieharmonogramurobt, o kresowewyczaniaposzczeglnychelektrowni o wiatrowych,
draanie programw zarzdzania siedliskami w na terenie farmy i w jej bezporednim otoczeniu. Dopiero po analizie dziaa minimalizujcych i stwierdzeniu ich bezskutecznoci (lub niewystarczajcej skutecznoci) w odniesieniu do zagroenia wystpienia znaczcych oddziaywa naley zaniecha realizacji caoci lub czci planowanego przedsiwzicia.
Szczegowe informacje dotyczce oddziaywania farm wiatrowych na integralno, spjno i przedmioty ochrony obszarw Natura 2000 w odniesieniu do awifauny i chiropterofauny zostan przedstawione w wytycznych dotyczcych oceny oddziaywa elektrowni wiatrowych na ptaki i nietoperze, zleconych przez Generaln Dyurekcj Ochrony rodowiska. Zostanie tam podana rekomendowana i zalecana przez GDO metodyka oceny oddziaywania FW na ptaki i nietoperze, stanowice przedmioty ochrony obszarw Natura 2000.
X. Prognozowanie oddziaywania farmy wiatrowej na rodowisko dobre praktyki
Prognozowanie oddziaywania farmy wiatrowej narodowisko dobre praktyki

W rozdziale tym opisane zostay dziaania, ktre nie wchodz w zakres procedury administracyjnej, ale s wanym elementem procesu prognozowania oddziaywa farm wiatrowych na rodowisko. Mona je traktowa, jako dobre praktyki umoliwiajce optymalizacj procedury oceny oddziaywania na rodowisko farm wiatrowych. Naley jednak podkreli, i ich stosowanie nie jest obligatoryjne.
108
1. Analiza wstpna
Analiza wstpna jest niezwykle istotnym dziaaniem, ktre powinno rozpoczyna wspprac dewelopera/inwestora z ekspertami prowadzcymi proces prognozowania oddziaywa farmy wiatrowej na rodowisko. Pozwala na wykluczenie terenw szczeglnie ryzykownych z punktu widzenia wpywu na rodowisko lub lokalne spoecznoci, przewidzianych wstpnie pod realizacj przedsiwzicia, jeszcze przed rozpoczciem procedury administracyjnej w sprawie zmiany suikzp i mpzp, czy te wydania decyzji o rodowiskowych uwarunkowaniach. Mona tym samym, nie tylko zminimalizowa zawczasu ryzyko znaczcych oddziaywa na rodowisko, czy te potencjalnych konfliktw spoecznych, ale take zoptymalizowa koszty dziaa minimalizujcych oddziaywania przedsiwzicia. Cel: 1. Wstpna ocena lokalizacji dla planowanej inwestycji oraz pierwotnego wariantu projektu przygotowanego przez dewelopera, pod ktem potencjalnych konf liktw rodowiskowych i spoecznych. 2. Wyeliminowanie terenw zagroonych znaczcymi konfliktami, ktre mog zablokowa ca inwestycj. 3. Zebranie informacji o uwarunkowaniach rodowiskowych i spoecznych potrzebnych do przygotowania KIP. 4. Okrelenie zakresu analiz i inwentaryzacji niezbdnych dla penej analizy oddziaywania na rodowisko. Zakres: 1. Wstpna analiza siedliskowa. 2. Wstpna analiza uwarunkowa ornitologicznych. 3. Wstpna analiza uwarunkowa chiropterologicznych. 4. Wstpna analiza uwarunkowa krajobrazowych. 5. Wstpna analiza uwarunkowa spoecznych. rda danych: 1. Mapa wstpnej lokalizacji turbin. 2. Dostpne dane literaturowe. 3. Mapy terenu, ortofotomapa. 4. Przyrodnicza wizja lokalna. 5. Konsultacje z lokalnymi wadzami. Informacje i wskazania odnonie metodyki, zakresu i rde danych dotyczcych wstpnych analiz ornitologicznych i chiropterologicznych zawarte bd w odrbnych wytycznych dotyczcych oddziaywania farm wiatrowych na ptaki i nietoperze, przygotowanych na zlecienie Generalnej Dyrekcji Ochrony rodowiska. Na tym etapie powinna zosta wykonana pierwsza, wstpna analiza potencjalnego wpywu planowanej FW na rodowisko, ktrej efektem powinno by okrelenie najbardziej ryzykownych, z punktu widzenia rodowiskowego i spoecznego, lokalizacji pod budow EW: erenwwbezporednimssiedztwiezabudowy t mieszkaniowej, pod katem ryzyka zwizanego z oddziaywaniami haasowymi i wizualnymi, iedlisk cennych przyrodniczo (wymienionych s w zaczniku I Dyrektywy Siedliskowej) oraz gatunkw rolin objtych ochron, na ktre EW mog mie negatywny wpyw, erenwoduymprawdopodobiestwiewystt powania siedlisk lgowych gatunkw ptakw podlegajcych ochronie, na ktre elektrownie wiatrowe mog negatywnie oddziaywa oraz terenw lecych w ich bezporednim ssiedztwie, erenwwbezporednimssiedztwieterenwet rowiskowych nietoperzy i wielu gatunkw ptakw objtych ochron (szpalery drzew, starodrzew, cieki wodne, oczka wodne, krawdzie lasw, granie grskie i przecze). Na tym etapie powinna nastpi analiza i weryfikacja pierwotnego wariantu rozmieszczenia planowanego przedsiwzicia, co moe zosta udokumentowane i przedstawione na etapie OO w Raporcie OO, jako element wariantowania projektu. Powinny zosta wskazane tereny, na ktrych nie naley lokalizowa elektrowni wiatrowych oraz takie, na ktrych niezbdne jest przeprowadzenie szczegowych analiz w celu oszacowania ryzyka wystpienia znaczcych oddziaywa. Powinien take zosta okrelony, przez ekspertw przyrodnikw wykonywujcych wstpn analiz, zakres i waciwe cieki metodologiczne niezbdnych bada inwentaryzacyjnych i analiz rodowiskowych, przede wszystkim w odniesieniu do ptakw, nietoperzy i siedlisk przyrodniczych. Rekomendowane i zalecane jest, w odniesieniu do bada awifaunistycznych i chiropterologicznych, oparcie si na metodykach okrelonych w wytycznych dotyczcych oddziaywania farm wiatrowych na ptaki i nietoperze, zleconych przez Generaln Dyrekcj Ochrony rodowiska.
2. Uwarunkowania spoeczne
109
2. Uwarunkowania spoeczne
Przygotowanie i realizacja projektu farmy wiatrowej budzi na og bardzo due zainteresowanie lokalnych spoecznoci. Zainteresowanie to moe przerodzi si w akceptacj i poparcie dla realizacji inwestycji lub niech spowodowan obawami przed negatywnymi skutkami, a w konsekwencji prby jej zablokowania. Gwny ciar przekonania lokalnych spoecznoci do akceptacji i poparcia rozwoju energetyki wiatrowej w ich ssiedztwie ley po stronie inwestora/dewelopera. Niniejszy rozdzia przedstawia propozycje dobrych praktyk, ktrych zastosowanie powinno si przyczyni do wzrostu poparcia dla planw inwestycyjnych oraz minimalizacji ewentualnych protestw. nego, ktrego zadaniem jest przekazanie lokalnej spoecznoci wiedzy o projekcie i energetyce wiatrowej. Program taki moe obejmowa: rzygotowaniemateriawinformacyjnychdedyp kowanych do rnych grup, pokazujcych fakty o oddziaywaniach wiatrakw oraz pokazujcych rzeczywiste korzyci, jakie moe przynie energetyka wiatrowa, kcjepromocyjneiedukacyjnezwikszajcezaa interesowanie wiedz o projekcie, potkaniainformacyjne, s yjazdynaterenyfunkcjonujcychfarmwiatrow wych. Na etapie OO, wanym narzdziem edukacyjnym moe by Raport OO, a zwaszcza jego streszczenie niespecjalistyczne. Przygotowujc Raport OO naley pamita, e jest to podstawowy dokument, z ktrym bd zapoznawa si, w ramach udziau spoeczestwa przeprowadzonego przez organ prowadzcy Procedur OO, wszyscy ci, ktrzy bd chcieli pozna faktyczn skal potencjalnych zagroe i oddziaywa zwizanych z realizacj przedsiwzicia. Co powinien zawiera Raport OO i jak powinien by przygotowany zostao opisane wczeniej w odrbnym rozdziale. W tym miejscu warto jednak doda, e w raporcie o oddziaywaniu na rodowisko dobrze jest opisa oddziaywania, ktre budz najwicej kontrowersji, wrd lokalnych spoecznoci, a nie s jednoznacznie okrelone normami prawnymi, np.: oddziaywania infradwikowe czy wpyw na warto materialn nieruchomoci. W sytuacji, kiedy projekt jest przygotowywany w bezporednim ssiedztwie budynkw mieszkalnych i kiedy istnieje prawdopodobiestwo konfliktw spoecznych na tle realizacji inwestycji, wykonanie stosownych analiz wymienionych oddziaywa, cho nie wymagane wprost zapisami prawa, moe uatwi uzyskanie spoecznej akceptacji na etapie udziau spoeczestwa w procedurze oceny oddziaywania na rodowisko. Bardzo istotne jest take wwczas zwrcenie szczeglnej uwagi na kwestie haasu, pokazanie przeprowadzonych analiz, pomiarw ta akustycznego i innych oblicze, na podstawie ktrych okrelono oddziaywanie akustyczne FW. Wyniki powyszych analiz powinny by przedstawione w streszczeniu niespecjalistycznym w sposb jak najbardziej przystpny dla najbardziej zainteresowanych, a wic lokalnych spoecznoci.
1. Analiza wstpna aspekty spoeczne

Podczas wykonania analizy wstpnej, opisanej powyej, niezbdne jest okrelenie podstawowych uwarunkowa spoecznych na terenie realizacji inwestycji oraz w strefie jej oddziaywania. Naley oceni, w jaki sposb realizacja inwestycji moe przyczyni si do zmiany tych uwarunkowa, ktre z nich moe polepszy, a ktre pogorszy. Najbardziej istotne jest stwierdzenie, na ile budowa farmy wiatrowej moe pogorszy lub polepszy komfort ycia mieszkacw ssiednich miejscowoci oraz na ile jest zbiena lub rozbiena z lokalnymi planami rozwoju, w szczeglnoci turystyki.
2. Konsultacje zwadzami lokalnymi

Niezwykle istotnym dziaaniem, ktre naley wykona jak najwczeniej, to przeprowadzenie konsultacji z lokalnymi wadzami. Podczas konsultacji z wadzami powiatowymi, gminnymi oraz sotysami naley: apoznasiszczegowozplanamirozwojupoz wiatu/gminy/wsi, rzekaza rzetelne informacje o skali przedsip wzicia i konsekwencjach gospodarczych, spoecznych, rodowiskowych jego realizacji, ozpozna poziom wiedzy na temat energetyki r wiatrowej i jej wpywu na rodowisko i zdrowie ludzi.
3. Proces edukacyjny
Kolejnymi dziaaniami, jakie warto przeprowadzi, jest zaplanowanie i wdroenie programu edukacyj-
110
4. Procedura administracyjna
Spoeczestwo ma zapewnieny udzia w Procedurze OO, zgodnej z Uoo (co zostao opisane wyej). Podczas tego procesu naley zwraca szczeglna uwag na nastpujce elementy: szelkieobwieszczeniaiinformacjepodawane W do publicznej wiadomoci w Procedurze OO musz by prawidowo wykonane, tj. zawiera precyzyjne informacje o projekcie, miejscu, w ktrym mona zapozna si z dokumentacj projektu, terminach i sposobie skadania uwag (wymagania ustawowe zostay opisane w we wczeniejszej czci Wytycznych). aleywaciwieprzygotowaraportooddziayN waniu na rodowisko wraz ze streszczeniem niespecjalistycznym i zapewni jego dostpno dla wszystkich zainteresowanych. razie szczeglnego stopnia skomplikowania W sprawy, podnoszonych licznych wtpliwoci odnonie inwestycji lub skali potencjalnych konfliktw, ktre moe wywoa realizacja przedsiwzi-
cia, warto rozway przeprowadzenie rozprawy administracyjnej, na ktrej naley rzetelnie przedstawia wszelkie informacje na temat projektu i skutkw jego realizacji. ozakoczeniuterminuzgaszaniauwagnaley P pomc organowi prowadzcemu postpowanie w sprawie wydania dsu w odniesieniu si do zgoszonych uwag, poprzez udostpnienie wszelkich wymaganych informacji o projekcie. eweloperiinwestormusztakewykazagoD towo do zmian projektu, o ile zgoszone w trakcie konsultacji uwagi, odnoszce si do skali oddziaywa przedsiwzicia, oka si zasadne. Wszystkie zgaszane uwagi i postulaty powinny by rejestrowane i przedstawione szczegowo w uzasadnieniu dsu, wraz z informacj o sposobie ich rozpatrzenia. Dziaania powinny by prowadzone nie tylko w bezporednim ssiedztwie realizacji farmy, ale take w obszarze oddziaywania farmy i infrastruktury przyczeniowej.
XI. Lista sprawdzajca do Raportu ooddziaywaniu na rodowisko
Lista sprawdzajca do raportu ooddziaywaniu narodowisko
113

Poniej prezentowana lista sprawdzajca moe by narzdziem pomocniczym w sprawdzeniu zawartoci Raportu OO. Zawiera ona wszelkie elementy, ktre powinien zawiera Raport OO zgodnie z art. 66 Uoo, a take propozycjami niniejszych Wytycznych. Naley pamita, e brak niektrych elementw w ocenianym Raporcie OO nie musi wcale oznacza jego dyskwalifikacji, czy te koniecznoci uzupenie. Moe bowiem wynika z uwarunkowa samego projektu lub szczegowego zakresu Raportu OO okrelonego przez waciwy organ.
1. Opis planowanego przedsiwzicia Pytanie Tak/nie/nie dotyczy Rozdzia/y Uwagi/Jakie istrona/y informacje naley raportu doda?
Zalecenia odnonie sposobu oceny Raportw OO w zakresie zawartych informacji o ptakach i nietoperzach przedstawione zostan w odrbnych wytycznych na temat oddziaywania farm wiatrowych na awifaun i chiropterofaun, zleconych przez Generaln Dyrekcj Ochrony rodowiska. Znajd si tam wskazania odnonie zasad i kryteriw, ktre musz spenia Raporty OO, wykaz najczciej popenianych bdw w tego typu opracowaniach, oraz zostan przedstawione braki, bez ktrych uzupenienia nie bdzie moliwe wydanie decyzji o rodowiskowych uwarunkowaniach.
a) charakterystyka caego przedsiwzicia iwarunki uytkowania terenu wfazie budowy ieksploatacji lub uytkowania 1.1. Czy Raport OO zawiera harmonogram realizacji projektu (wszczeglnoci przewidywany czas rozpoczcia izakoczenia poszczeglnych etapw tj.budowy, eksploatacji ilikwidacji farmy wiatrowej)? 1.2. Czy opisano EW (wtym rwnie ich podstawowe parametry wielkociowe)? 1.3. Czy opisano wszystkie elementy infrastruktury towarzyszcej EW (podziemne kable elektroenergetyczne czce elektrownie zGPZ, kable telekomunikacyjne, drogi dojazdowe, place montaowe, zaplecze budowy, place manewrowe, wewntrzna stacja transformatorowa GPZ). Czy opisano przycze zewntrzne, jeli jest przedmiotem wniosku? 1.4. Czy wskazano geograficzne pooenie FW ilokalizacj wszystkich elementw farmy wiatrowej (zuyciem mapy zpodan skal) 1.5. Czy opisano za pomoc danych liczbowych wielko terenu zajtego przez poszczeglne elementy farmy wiatrowej, atake wielko terenu zajtego czasowo wtrakcie jej budowy? 1.6. Czy opisano teren realizacji farmy wiatrowej?
114
XI. Lista sprawdzajcado Raportu ooddziaywaniuna rodowisko
1.7. Czy opisano zagadnienia zwizane ztransportem materiaw budowlanych ielementw elektrowni (np.czstotliwo przejazdw, ilo irodzaje pojazdw)? 1.8. Czy opisano rodzaje iiloci materiaw izasobw (woda, energia, materiay budowlane, paliwo itd.) przewidywanych do zuycia na etapie budowy farmy wiatrowej? 1.9. Czy opisano wszystkie dziaania skadajce si na budow farmy wiatowej? 1.10. Czy opisano wszystkie dziaania skadajce si na eksploatacj farmy wiatrowej? 1.11. Czy opisano wszystkie dziaania skadajce si na likwidacj farmy wiatrowej? 1.12. Czy opisano inne, istniejce lub planowane przedsiwzicia, ktrych oddziaywania mog kumulowa si zoddziaywaniami farmy wiatrowej? b) gwne cechy charakterystyczne procesw produkcyjnych 1.13. Czy opisano przewidywan ilo energii, jaka bdzie produkowana przez farm wiatrow? 1.14. Czy opisano gwne cechy charakterystyczne (czynnoci) procesu produkcji energii elektrycznej przez farm wiatrow? 1.15. Czy wskazano przewidywan ilo osb zatrudnionych podczas budowy, eksploatacji ilikwidacji farmy wiatrowej? c) przewidywane rodzaje iiloci zanieczyszcze, wynikajce zfunkcjonowania planowanego przedsiwzicia 1.16. Czy opisano wszystkie przewidywane rodzaje iiloci odpadw, ktre powstan wtrakcie budowy, eksploatacji ilikwidacji farmy wiatrowej? 1.17. Czy wskazano, ktre zpowstajcych odpadw szaliczane do odpadw niebezpiecznych? 1.18. Czy opisano rodzaje iiloci ciekw bytowych ideszczowych, ktre powstan podczas budowy, eksploatacji ilikwidacji farmy wiatrowej? 1.19. Czy opisano rodzaje iiloci zanieczyszcze powietrza, jakie powstan wtrakcie budowy, eksploatacji ilikwidacji farmy wiatrowej? 1.20. Czy Raport OO zawiera analiz akustyczn przedsiwzicia, uwzgldniajc emisj haasu podczas budowy, eksploatacji ilikwidacji farmy wiatrowej?
115
1.21. Czy Raport OO zawiera analiz oddziaywania pl elektromagnetycznych powstajcych podczas eksploatacji farmy wiatrowej? 1.22. Czy opisano wielko irodzaje emisji, jakie mog powsta wwypadku wystpienia powanej awarii podczas budowy, eksploatacji lub likwidacji farmy wiatrowej (np. wyciek oleju ztransformatora)? 1.23. Czy porwnano rodzaje iwielko powodowanych przez farm wiatrow emisji zobowizujcymi normami prawnymi? 2. Opis elementw przyrodniczych rodowiska objtych zakresem przewidywanego oddziaywania planowanego przedsiwzicia na rodowisko, wtym elementw rodowiska objtych ochron napodstawie ustawy oochronie przyrody 2.1. Czy dokonano zwizej, geograficznej charakterystyki tego obszaru (uksztatowanie isposb uytkowania terenu, krajobraz, wody powierzchniowe, kompleksy lene, tereny podmoke, tereny owikszej gstoci zaludnienia iinne elementy, na ktre moe oddziaywa projektowana farma) 2.2. Czy opisano stan klimatu akustycznego wrodowisku przed realizacj inwestycji? 2.3. Czy wskazano iopisano formy ochrony przyrody (wrozumieniu Uop) oraz korytarze ekologiczne istrefy ochronne rolin, grzybw izwierzt, wtym zwaszcza ptakw, na ktre moe mie wpyw budowa, eksploatacja ilikwidacja farmy wiatrowej? 2.4. Czy do Raportu OO zaczono opracowanie zwynikami przedinwestycyjnej inwentaryzacji ornitologicznej? 2.5. Czy do Raportu OO zaczono opracowanie zwynikami przedinwestycyjnej inwentaryzacji chiropterologicznej? 2.6. Czy do Raportu OO doczono opracowanie zwynikami inwentaryzacji siedliskowej iewentualnie inwentaryzacji innych grup lub gatunkw rolin lub zwierzt poza ptakami inietoperzami, jeli byo ono wymagane? 2.7. Czy opracowanie zwynikami inwentaryzacji siedliskowej iewentualnie innych grup lub gatunkw rolin lub zwierzt zawiera: informacje ozastosowanej metodyce bada informacje owszystkich siedliskach igatunkach rolin oraz zwierzt wystpujcych na terenie planowanej farmy map zrozmieszczeniem siedlisk igatunkw rolin oraz zwierzt chronionych ocen zagroenia negatywnymi oddziaywaniami na siedliska igatunki rolin oraz zwierzt objte ochron
116
3. Opis istniejcych wssiedztwie lub wbezporednim zasigu oddziaywania planowanego przedsiwzicia zabytkw chronionych na podstawie przepisw oochronie zabytkw iopiece nadzabytkami 3.1. Czy opisano istniejce wssiedztwie lub wbezporednim zasigu oddziaywania planowanego przedsiwzicia zabytki chronione na podstawie przepisw oochronie zabytkw iopiece nad zabytkami? 4. Opis przewidywanych skutkw dla rodowiska wprzypadku niepodejmowania przedsiwzicia 4.1. Czy opisano skutki dla rodowiska, wprzypadku rezygnacji zbudowy farmy wiatrowej (pozytywne inegatywne) 5. Opis analizowanych wariantw, wtym: a) wariantu proponowanego przez wnioskodawc oraz racjonalnego wariantu alternatywnego, b) wariantu najkorzystniejszego dla rodowiska wraz zuzasadnieniem ich wyboru 5.1. Czy opisano wariant FW proponowany do realizacji? 5.2. Czy opisano przynajmniej jeden racjonalny wariant alternatywny FW? 5.3. Czy opisano wariant najkorzystniejszy dla rodowiska, jeli jest on inny od wyej wymienionych? 6. Okrelenie przewidywanego oddziaywania na rodowisko analizowanych wariantw, wtym rwnie wprzypadku wystpienia powanej awarii przemysowej, atake moliwego transgranicznego oddziaywania na rodowisko 6.1. Czy Raport OO zawiera opis bezporedniego oddziaywania analizowanych wariantw na etapach budowy, eksploatacji ilikwidacji FW na wody powierzchniowe ipodziemne? 6.2. Czy opisano urzdzenia suce do zbierania, gromadzenia ioczyszczania ciekw socjalnych ideszczowych (rodzaje, wymiary, pojemno, inne istotne parametry)? 6.3. Czy wskazano lokalizacj urzdze sucych dozbierania, gromadzenia ioczyszczania ciekw? 6.4. Czy Raport OO zawiera opis bezporedniego oddziaywania analizowanych wariantw na etapach budowy, eksploatacji ilikwidacji FW na powietrze? 6.5. Czy Raport OO zawiera opis bezporedniego oddziaywania analizowanych wariantw na etapach budowy, eksploatacji ilikwidacji FW na klimat akustyczny? 6.6. Czy Raport OO zawiera map prezentujc rozkad poziomw haasu wrodowisku na etapie eksploatacji FW, wraz ze wskazaniem granic terenu objetego ochron akustyczn?
117
6.7. Czy zidentyfikowano wszystkie rda haasu naetapie budowy, eksploatacji ilikwidacji farmy wiatrowej? 6.8. Czy analiza akustyczna wskazuje zasig iwielko haasu wytwarzanego na etapie budowy, eksploatacji ilikwidacji farmy wiatrowej? 6.9. Czy wskazano metody ograniczania oddziaywania akustycznego przedsiwzicia na etapie budowy, eksploatacji ilikwidacji farmy wiatrowej? 6.10. Czy opisano metodyk zastosowan wanalizie akustycznej, wtym rodzaj uytego oprogramowania komputerowego? 6.11. Czy Raport OO zawiera opis bezporedniego oddziaywania analizowanych wariantw na etapach budowy, eksploatacji ilikwidacji FW na pole elektromagnetyczne? 6.12. Czy zidentyfikowano wszystkie rda pola elektromagnetycznego na etapie budowy, eksploatacji ilikwidacji farmy wiatrowej? 6.13. Czy analiza oddziaywania pl elektromagnetycznych obejmuje elektrownie wiatrowe iinfrastruktur towarzyszc (GPZ, linie energetyczne)? 6.14. Czy wskazano wielko izasig oddziaywania pl elektromagnetycznych, wytwarzanych wtrakcie eksploatacji farmy wiatrowej? 6.15. Czy wskazano metody ograniczania oddziaywania pl elektromagnetycznych wytwarzanych przez farm wiatrow? 6.16. Czy opisano metodyk zastosowan wanalizie pl elektromagnetycznych? 6.17. Czy Raport OO zawiera opis bezporedniego oddziaywania analizowanych wariantw na etapach budowy, eksploatacji ilikwidacji FW na gleb? 6.18. Czy opisano sposoby zbierania, magazynowania, transportu oraz metody odzysku lub unieszkodliwiania odpadw, ktre powstan podczas budowy, eksploatacji ilikwidacji farmy wiatrowej? 6.19. Czy wskazano miejsca, gdzie bdzie si odbywao magazynowanie, odzysk lub/iunieszkodliwianie odpadw? 6.20. Czy Raport OO zawiera opis bezporedniego oddziaywania analizowanych wariantw na etapach budowy, eksploatacji ilikwidacji FW na warunki ycia izdrowie ludzi?
118
6.21. Czy Raport OO zawiera opis bezporedniego oddziaywania analizowanych wariantw na etapach budowy, eksploatacji ilikwidacji FW na flor ifaun (wszczeglnoci czy wykonano inwentaryzacj ornitologiczn, chiropterologiczn isiedliskow oraz okrelono wpyw FW na wykazane wich ramach elementy)? 6.22. Czy Raport OO zawiera opis bezporedniego oddziaywania analizowanych wariantw na etapach budowy, eksploatacji ilikwidacji FW na krajobraz? 6.23. Czy Raport OO zawiera opis bezporedniego oddziaywania analizowanych wariantw na etapach budowy, eksploatacji ilikwidacji FW na dobra materialne, zabytki ikrajobraz kulturowy? 6.24. Czy Raport OO zawiera analiz wpywu wariantu wybranego do realizacji na wzajemne oddziaywania pomidzy elementami rodowiska? 6.25. Czy Raport OO zawiera analiz moliwoci wystpienia powanej awarii (wkadym zanalizowanych wariantw, na etapach budowy, eksploatacji ilikwidacji FW)? 6.26. Czy opisano wpyw na rodowisko analizowanych wariantw wwypadku wystpienia powanej awarii przemysowej? 6.27. Czy Raport OO zawiera analiz moliwoci wystpienia oddziaywania transgranicznego (wkadym zanalizowanych wariantw, na etapach budowy, eksploatacji ilikwidacji FW)? 6.28. Czy opisano wpyw na rodowisko analizowanych wariantw wwypadku wystpienia oddziaywania transgranicznego? 6.29. Czy wwypadku stwierdzenia oddziaywania transgranicznego Raport OO wsposb wyczerpujcy okrela oddziaywania planowanego przedsiwzicia poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej? 6.30. Czy opisano bezporednie oddziaywanie analizowanych wariantw na integralno ispjno zatwierdzonych lub planowanych obszarw Natura2000? 6.31. Czy opisano bezporednie oddziaywanie analizowanych wariantw na przedmiot ochrony zatwierdzonych lub planowanych obszarw Natura2000? 6.32. Czy opisano skutki porednie (wtrne) ktregokolwiek ze wskazanych wyej oddziaywa farmy wiatrowej na rodowisko? (np. skutki dla fauny, flory lub siedlisk przyrodniczych spowodowane czasowym obnieniem poziomu wd gruntowych podczas kopania fundamentw iroww kablowych)?
119
6.33. Czy opisano skutki kumulowania si ktregokolwiek ze wskazanych wyej oddziaywa farmy wiatrowej na rodowisko? 6.34. Czy opisano krtkoterminowe (chwilowe) skutki ktregokolwiek ze wskazanych wyej oddziaywa farmy wiatrowej na rodowisko? 6.35. Czy opisano rednioterminowe skutki ktregokolwiek ze wskazanych wyej oddziaywa farmy wiatrowej na rodowisko? 6.36. Czy opisano dugoterminowe (stae) skutki ktregokolwiek ze wskazanych wyej oddziaywa farmy wiatrowej na rodowisko? 6.37. Czy odpowiednio okrelono obszar geograficzny, czas trwania, czstotliwo iprawdopodobiestwo wystpienia kadego oddziaywania farmy wiatrowej narodowisko? 6.38. Czy opisano pozytywne efekty wynikajce zeksploatacji farmy wiatrowej? 6.39. Czy kade zopisywanych oddziaywa farmy wiatrowej na rodowisko porwnano zistniejcymi wtym zakresie normami prawnymi , wtym zalecanymi wytycznymi Generalnej Dyrekcji Ochrony rodowiska oraz aktualn wiedz naukow na temat skali oddziaywa powodowanych przez farmy wiatrowe? 6.40. Czy znaczenie kadego zopisanych oddziaywa na rodowisko zostao dokadnie wyjanione? 6.41. Czy wszystkie ww. oddziaywania na rodowisko wszdzie tam, gdzie to moliwe zostay opisane rwnie za pomoc danych liczbowych? 6.42. Czy omwiono wszelkie ryzyka zwizane zprojektem? ryzyka zwizane zobsug niebezpiecznych materiaw, ryzyka zwizane zrozlaniem/wyciekiem, poarem, eksplozj, ryzyka zwizane zwypadkami drogowymi, ryzyka zwizane zawari lub defektem procesw lub urzdze, ryzyka zwizane znaraeniem projektu na katastrofy naturalne (np. powd, osuwiska) 6.43. Czy omwiono sposb postpowania wrazie wystpienia wypadkw inieprzewidzianych zdarze? 6.44. Czy omwiono element niepewnoci zwizany zobliczaniem emisji?
120
7. Uzasadnienie proponowanego przez wnioskodawc wariantu, ze wskazaniem jego oddziaywania na rodowisko, wszczeglnoci na: a) ludzi, roliny, zwierzta, grzyby isiedliska przyrodnicze, wod ipowietrze, b) powierzchni ziemi, zuwzgldnieniem ruchw masowych ziemi, klimat ikrajobraz, c) dobra materialne, d) zabytki ikrajobraz kulturowy, objte istniejc dokumentacj, wszczeglnoci rejestrem lub ewidencj zabytkw, e) wzajemne oddziaywanie midzy elementami, oktrych mowa wlit.ad; 7.1. Czy uzasadniono wybr wariantu farmy wiatrowej proponowanego do realizacji, ze wskazaniem jego wpywu na rodowisko? 8. Ocena oddziaywania na obszary Natura 2000 8.1. Czy dokonano opisu elementw przedsiwzicia mogcych oddziaywa na obszary Natura 2000 wwariancie preferowanym do realizacji oraz racjonalnych wariantach alternatywnych? 8.2. Czy opisano skutki dla obszarw Natura 2000 nierealizacji przedsiwzicia? 8.3. Czy przedstawiono lokalizacj przedsiwzicia wzgldem istniejcych ipotencjalnych obszarw Natura2000? 8.4. Czy opisano wszystkie istniejce iplanowane obszary Natura 2000 pozostajce wstrefie potencjalnego oddziaywania przedsiwzicia? 8.5. Czy opisano potencjalne oddziaywania jakie moe powodowa przedsiwzicie na przedmiot ochrony oraz integralno ispjno obszarw Natura 2000 nawszystkich etapach jego przygotowania, eksploatacji ilikwidacji? 8.6. Czy dokonano oceny czy istnieje prawdopodobiestwo wystpienia oddziaywa przedsiwzicia na integralno, spjno iprzedmiot ochrony obszarw Natura 2000? 8.7. Czy wprzypadku stwierdzenia moliwoci wystpienia oddziaywa na obszary Natura 2000 dokonano szczegowej oceny wpywu przedsiwzicia na poszczeglne obszary? 8.8. Czy przedstawiono cele ochrony wszystkich obszarw Natura 2000 pozostajcych wstrefie potencjalnych oddziaywa przedsiwzicia, na ktre moe ono oddziaywa? 8.9. Czy dokonano oceny stopnia oddziaywa naposzczeglne cele ochrony oraz integralno ispjno obszarw Natura 2000 zuwzgldnieniem wpywu skumulowanego?
121
8.10. Czy przedstawiono wnioski co do moliwoci wystpienia znaczcych oddziaywa na przedmiot ochrony oraz integralno ispjno obszarw Natura 2000, przy uwzgldnieniu skutecznoci dziaa minimalizujcych? 8.11. Czy wzito pod uwag uwarunkowania realizacji inwestycji mogcych znaczco oddziaywa na obszary Natura 2000 okrelone wart.33 i34 ustawy oochronie przyrody? 9. Opis metod prognozowania zastosowanych przez wnioskodawc oraz opis przewidywanych znaczcych oddziaywa planowanego przedsiwzicia na rodowisko, obejmujcy bezporednie, porednie, wtrne, skumulowane, krtko-, rednio- idugoterminowe, stae ichwilowe oddziaywania na rodowisko, wynikajce z: a) istnienia przedsiwzicia, b) wykorzystywania zasobw rodowiska, c) emisji 9.1. Czy opisano zastosowane wRaporcie OO metody prognozowania oddziaywa przedsiwzicia na rodowisko iwskazano przyczyny ich wyboru? 9.2. Czy, jeli wystpiy trudnoci zzebraniem danych wyjciowych do analiz lub trudnoci wzastosowaniu danej metody analizy, to przeanalizowano wRaporcie OO wpyw tych trudnoci na kocowe wyniki? 9.3. Czy wrd opisanych oddziaywa przedsiwzicia na rodowisko wskazano oddziaywania znaczce (pozytywne inegatywne)? 10. Opis przewidywanych dziaa majcych na celu zapobieganie iograniczanie negatywnych oddziaywa na rodowisko, wszczeglnoci na cele iprzedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralno tego obszaru 10.1. Czy Raport OO zawiera opis przewidywanych dziaa majcych na celu zapobieganie iograniczanie negatywnych oddziaywa na rodowisko (wtym naobszary Natura 2000) lub czy wskazano, e takie dziaania nie s konieczne? 10.2. Czy opisano przewidywany wpyw proponowanych rodkw majce na celu zapobieganie iograniczanie oddziaywa na wielko iznaczenie negatywnego oddziaywania na rodowisko, wtym naobszary Natura 2000 (jeli to moliwe za pomoc danych liczbowych)? 10.3. Czy jeli efekt zastosowania rodkw majcych nacelu zapobieganie, ograniczanie oddziaywa jest niepewny, wyjaniono to? 10.4. Czy przewidywane dziaania majce na celu zapobieganie iograniczenie negatywnych oddziaywa na rodowisko s adekwatne do skali oddziaywania projektu wfazie budowy oraz eksploatacji?
122
10.5. Czy Raport OO jasno wskazuje, kto jest odpowiedzialny za wdroenie dziaa majcych na celu zapobieganie iograniczenie oddziaywa, wtym za ich sfinansowanie? 10.6. Czy opisano moliwe negatywne dla rodowiska skutki proponowanych dziaa majce na celu zapobieganie, ograniczanie oddziaywa? 11. Dla drg bdcych przedsiwziciami mogcymi zawsze znaczco oddziaywa na rodowisko: a) okrelenie zaoe do: ratowniczych bada zidentyfikowanych zabytkw znajdujcych si na obszarze planowanego przedsiwzicia, odkrywanych wtrakcie robt budowlanych, programu zabezpieczenia istniejcych zabytkw przed negatywnym oddziaywaniem planowanego przedsiwzicia oraz ochrony krajobrazu kulturowego, b) analiz iocen moliwych zagroe iszkd dla zabytkw chronionych na podstawie przepisw oochronie zabytkw iopiece nad zabytkami, wszczeglnoci zabytkw archeologicznych, wssiedztwie lub wbezporednim zasigu oddziaywania planowanego przedsiwzicia; 11.1. Czy wramach projektu farmy wiatrowej bd budowane lub przebudowywane drogi bdce przedsiwziciami mogcymi znaczco oddziaywa na rodowisko (tj. zIgrupy)? 11.2. Czy dla drg zIgrupy, realizowanych wramach projektu farmy wiatrowej zamieszczono wRaporcie OO wymagane przez Uoo analizy dotyczce wpywu inwestycji na zabytki? 12. Jeeli planowane przedsiwzicie jest zwizane zuyciem instalacji, porwnanie proponowanej technologii ztechnologi speniajc wymagania, oktrych mowa wart.143 ustawy Prawo ochrony rodowiska 12.1. Czy Raport OO zawiera porwnanie proponowanej technologii ztechnologi speniajc wymagania, oktrych mowa wart.143 Po? 13. Wskazanie, czy dla planowanego przedsiwzicia jest konieczne ustanowienie obszaru ograniczonego uytkowania wrozumieniu przepisw ustawy Prawo ochrony rodowiska, orazokrelenie granic takiego obszaru, ogranicze wzakresie przeznaczenia terenu, wymaga technicznych dotyczcych obiektw budowlanych isposobw korzystania znich 13.1. Czy Raport OO zawiera informacj, e dla planowanej stacji transformatorowej lub linii elektroenergetycznej konieczne jest ustanowienie obszaru ograniczonego uytkowania, ajeli tak to czy wymienia jakie standardy zostay przekroczone (lub e nie ma takiej koniecznoci, gdy nie zostay przekroczone okrelone standardy)? 13.2. Czy informacja okoniecznoci bd braku koniecznoci ustanowienia obszaru ograniczonego uytkowania jest wyczerpujco uzasadniona? 13.3. Czy wRaporcie OO okrelono granice obszaru ograniczonego uytkowania?
123
13.4. Czy wRaporcie OO okrelono ograniczenia wzakresie przeznaczenia terenu, wynikajce zkoniecznoci utworzenia obszaru ograniczonego uytkowania? 13.5. Czy wRaporcie OO okrelono wymagania techniczne dotyczce obiektw budowlanych isposobw korzystania znich, wynikajce zkoniecznoci utworzenia obszaru ograniczonego uytkowania? 14. Przedstawienie zagadnie wformie graficznej 14.1. Czy zagadnienia omawiane wRaporcie OO zostay przedstawione wystarczajcy sposb rwnie wformie graficznej? 14.2. Czy Raport OO zawiera dokumentacje fotograficzn terenu inwestycji? 14.3. Czy Raport OO zawiera wizualizacj farmy wiatrowej? 15. Przedstawienie zagadnie wformie kartograficznej wskali odpowiadajcej przedmiotowi iszczegowoci analizowanych wRaporcie OO zagadnie oraz umoliwiajcej kompleksowe przedstawienie przeprowadzonych analiz oddziaywania przedsiwzicia na rodowisko 15.1. Czy zagadnienia przedstawione wRaporcie OO wformie kartograficznej maj skal odpowiadajc przedmiotowi iszczegowoci analizowanych wraporcie zagadnie oraz umoliwiajc kompleksowe przedstawienie przeprowadzonych analiz oddziaywania przedsiwzicia na rodowisko? 15.2. Czy Raport OO zawiera map lokalizacji elektrowni, drg dojazdowych, sieci elektroenergetycznej, GPZ wodpowiedniej skali? 15.3. Czy Raport OO zawiera map zlokalizacj analizowanych wariantw FW? 15.4. Czy Raport OO zawiera mapy zzakresu awifauny ichiropterofauny wymagane przez wytyczne GDO ? 15.5. Czy Raport OO zawiera map zlokalizacj inwestycji wzgldem obszarw cennych przyrodniczo, wtym obszarw wymienionych wart.6 Uop? 15.6. Czy Raport OO zawiera map wystpowania siedlisk przyrodniczych oraz stanowiska rolin izwierzt podlegajcych ochronie na terenie farmy oraz wbezporednim ssiedztwie, na ktre farma moe powodowa oddziaywania? 15.7. Czy Raport OO zawiera map analizowanej farmy, iinnych przedsiwzi, wtym farm wiatrowych, ktrych oddziaywania na rodowisko mog si kumulowa?
124
15.8. Czy Raport OO zawiera powiadczon przez waciwy organ kopi mapy ewidencyjnej zzaznaczonym przebiegiem granic obszaru, na ktrym konieczne jest utworzenie obszaru ograniczonego uytkowania (jeli wraporcie stwierdzono konieczno utworzenia takiego obszaru dla stacji transformatorowej lub linii elektroenergetycznej)? 16. Analiza moliwych konfliktw spoecznych zwizanych zplanowanym przedsiwziciem 16.1. Czy Raport OO zawiera wyczerpujc analiz moliwych konfliktw spoecznych zwizanych zplanowanym przedsiwziciem? 16.2. Czy zostay oszacowane iopisane oddziaywania na dobra materialne? 16.3. Czy opisano wpyw na lokaln infrastruktur? 16.4. Czy zosta przedstawiony wpyw przedsiwzicia na komfort ycia oraz zdrowie lokalnych spoecznoci? 17. Przedstawienie propozycji monitoringu oddziaywania planowanego przedsiwzicia na etapie jego budowy ieksploatacji lub uytkowania, wszczeglnoci na cele iprzedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralno tego obszaru 17.1. Czy Raport OO zawiera opis metodyki monitoringu ornitologicznego ichiropterologicznego planowanego przedsiwzicia na etapie poinwestycyjnym lub metodyki monitoringu innych grup lub gatunkw zwierzt na etapie budowy lub eksploatacji? 17.2. Czy Raport OO zawiera metodyk monitoringu akustycznego na etapie eksploatacji FW lub wyjania czemu nie ma potrzeby jego zastosowania? 18. Wskazanie trudnoci wynikajcych zniedostatkw techniki lub luk we wspczesnej wiedzy, jakie napotkano, opracowujc Raport OO 18.1. Czy wskazano trudnoci wynikajce zniedostatkw techniki lub luk we wspczesnej wiedzy, jakie napotkano, opracowujc Raport OO? 19. Streszczenie wjzyku niespecjalistycznym informacji zawartych wRaporcie OO (streszczenie nietechniczne) 19.1. Czy Raport OO zawiera streszczenie wjzyku niespecjalistycznym odnoszce si do wszystkich rozdziaw izagadnie przedstawionych wraporcie? 19.2. Czy streszczenie zawiera zwizy ale wszechstronny opis przedsiwzicia? 19.3. Czy streszczenie dokadnie opisuje wpyw przedsiwzicia na rodowisko irodki zmniejszajce ten wpyw?
125
19.4. Czy streszczenie zawiera opis analizowanych wariantw moliwych do realizacji (wtym wybranego)? 19.5. Czy wstreszczeniu nietechnicznym opisano wsposb wyczerpujcy wnioski zRaportu OO iwpisano najwaniejsze rekomendacje? 19.6. Czy streszczenie jest napisane jzykiem niespecjalistycznym, unika si wnim terminw technicznych lub naukowych iszczegowych danych, uywa elementw graficznych (mapy, diagramy, schematy)? 20. Nazwisko osoby lub osb sporzdzajcych Raport OO 20.1. Czy Raport OO zawiera nazwisko osoby lub osb sporzdzajcych raport oraz dodatkowe opracowania, doczone do niego (np. raport zinwentaryzacji ornitologicznej, raport zinwentaryzacji chiropterologicznej)? 21. rda informacji stanowice podstaw do sporzdzenia Raportu OO 21.1. Czy wRaporcie OO wskazano rda informacji stanowice podstaw do sporzdzenia raportu?
XII. Bibliografia
Bibliografia
129
Bibliografia
Akty prawne:
1. Decyzja nr 45 Ministra Infrastruktury z 17 grudnia 2009 r. w sprawie ustalenia terenw, przez ktre przebiegaj linie kolejowe, jako terenw zamknitych (Dziennik Urzdowy Ministra Infrastruktury Nr 14, poz. 51). 2. Dyrektywa Rady 85/337/EWG z dnia 27 czerwca 1985 r. w sprawie oceny skutkw wywieranych przez niektre przedsiwzicia publiczne i prywatne na rodowisko naturalne (Dziennik Urzedowy WE 1985, L 175/40). 3. Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (Dziennik Urzdowy WE, L 206/7). 4. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze rde odnawialnych zmieniajca i w nastpstwie uchylajca dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE (Dziennik Urzdowy UE 2009, L 140/16). 5. Rozporzdzenia Ministra rodowiska z dnia 27 wrzenia 2001 r. w sprawie katalogu odpadw (Dz. U. 2001 Nr 112, poz. 1206). 6. Rozporzdzenia Ministra Gospodarki z dnia 9 kwietnia 2002 r. w sprawie rodzajw i iloci substancji niebezpiecznych, ktrych znajdowanie si w zakadzie decyduje o zaliczeniu go do zakadu o zwikszonym ryzyku albo zakadu o duym ryzyku wystpienia powanej awarii przemysowej (Dz. U. 2002 Nr 58, poz. 535, ze zm.). 7. Rozporzdzeniu Ministra rodowiska z dnia 9 wrzenia 2002 r. w sprawie opracowa ekofizjograficznych (Dz. U. 2002 Nr 155, poz. 1298). 8. Rozporzdzeniu Ministra rodowiska z dnia 30 padziernika 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomw pl elektromagnetycznych w rodowisku oraz sposobw sprawdzania dotrzymania tych poziomw (Dz. U. 2003 Nr 192, poz. 1883). 9. Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomw haasu w rodowisku (Dz. U. 2007 Nr 120, poz. 826). 10. Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsiwzi mogcych znaczco oddziaywa na rodowisko (Dz. U. 2010 Nr 213, poz. 1397). 11. Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postpowania administracyjnego (Dz. U. 2000 Nr 98 poz. 1071). 12. Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz. U. 2006 Nr 89, poz. 625 ze zm.). 13. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska (Dz. U. 2008 Nr 25, poz. 150 ze zm.). 14. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. 2009 Nr 151, poz. 1220 ze zm.). 15. Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych (Dz. U. 2005 Nr 167, poz. 1399 ze zm.). 16. Ustawa z dnia 3 padziernika 2008 r. o udostpnianiu informacji o rodowisku i jego ochronie, udziale spoeczestwa w ochronie rodowiska oraz ocenach oddziaywania na rodowisko (Dz.U. 2008 Nr 199, poz. 1227, ze zm.). 17. Ustawa z dnia 8 stycznia 2010 r. o zmianie ustawy Prawo energetyczne oraz niektrych innych ustaw (Dz. U. 2010 Nr 21, poz. 104). 18. Polityka Energetyczna Polski do roku 2030, listopad 2009, Ministerstwo Gospodarki.
Publikacje:
19. Berg, G. v., Do wind turbines produce significant low frequency sound levels?, University of Groningen, 2004. 20. Colby, D. W., Dobie, r., Leventhall, G., Lipscomb D.M., McCunney, r. J.,Seilo, M. T., Sondergaard, B, Wind Turbine Sound and Health Effects. An Expert Panel Review, 2009. 21. Engel J., Natura 2000 w ocenach oddziaywania przedsiwzi na rodowisko, GDO [www. gdos.gov.pl]. 22. Grover, S., Economic Impacts of Wind Power in Kittitas County Final Report: ECONorthwest for Phoenix Economic Development Group, 2002.
130
XII. Bibliografia
23. Hoen, B. et al., The Impact of Wind Power Projects on Residential Property Values in the United States: A Multi-Site Hedonic Analysis, Berkeley, CA: Ernest Orlando Lawrence Berkeley National Laboratory, 2009. 24. Komisja Europejska, Ocena planw i przedsiwzi znaczco oddziaywujcych na obszary Natura 2000 Wytyczne metodyczne dotyczce przepisw Artykuu 6 (3) i (4) Dyrektywy Siedliskowej 92/43/EWG, 2001. 25. Komisja Europejska, Wind energy development and Natura 2000, padziernik 2010. 26. Komisja Europejska, Guidance on EIA. EIS Review, czerwiec 2001. 27. New research shows no evidence to link wind farms and house prices. BWEA Press Release, listopad 2004, Knight Frank, [www.bwea.com]. 28. Noise annoyance from wind turbines, Swedish Environmental Protection Agency, 2003. 29. Onshore impacts, [www.wind-energy-the-facts. org]. 30. Pedersen, E., K. Persson Waye, Perception and annoyance due to wind turbine noise: A dose-response relationship, Journal of the Acoustical Society of America 116, 2004.
31. Research into aerodynamic modulation of wind turbine noise: Final Report, University of Salford, 2007. 32. RICS, 2004. Impact of wind farms on the value of residential property and agricultural land, Royal Institute of Chartered Surveyors, 2004. [www.rics.org]. 33. State siting and permitting of wind energy facilities, National Wind Coordinating Committee, 2006. 34. Sterzinger et al, The effects of Wind Development on Local Property Values. Renewable Energy Policy Project (REPP), maj 2003. 35. Tymczasowe wytyczne dotyczce oceny oddziaywania elektrowni wiatrowych na nietoperze, wersja II, grudzie 2009, Porozumienie dla Ochrony Nietoperzy, 2009 r. [www.nietoperze.pl]. 36. Wind Turbine Acoustic Noise, University of Massachussets, stycze 2006. 37. Wytyczne w zakresie oceny oddziaywania elektrowni wiatrowych na ptaki, PSEW, Szczecin 2008 r. [www.psew.pl]. 38. Zielona Planeta, 1 (52)/2004, styczeluty 2004. [http://www.wydawnictwo-apis.pl].

Energetyka wiatrowa jest jedn znajdynamiczniej rozwijajcych si dziedzin gospodarczych w Polsce. Wynika to nie tylko z koniecznoci realizacji celw Unii Europejskiej wzakresie redukcji emisji dwutlenku wgla oraz wzrostu wykorzystania energii zodnawialnych rde, ale take zpotrzeby modernizacji polskiej energetyki. Farmy wiatrowe, jak kade due przedsiwzicia infrastrukturalne, mog powodowa liczne konflikty rodowiskowe ispoeczne. Bogata, krajowa sie obszarw chronionych oraz rozproszona zabudowa na terenach wiejskich powoduj konieczno bardzo wnikliwego wyboru lokalizacji pod elektrownie wiatrowe. Podstawow zasad wyboru lokalizacji dla tego typu inwestycji musi by waciwe prognozowanie skutkw rodowiskowych ispoecznych realizacji przedsiwzicia, wzgodzie zzasad zrwnowaonego rozwoju. Niniejsze wytyczne opisuj wszystkie procedury idziaania jakie naley przeprowadzi wpenym procesie planowania, przygotowania, wykonania ifunkcjonowania oraz likwidacji elektrowni wiatrowych. Szczegowo zostay przedstawione dziaania obowizkowe idobrowolne oraz dokumenty, suce dokonaniu rzetelnego prognozowania oddziaywania oraz prowadzeniu procedury oceny oddziaywania na rodowisko dla farm wiatrowych. Niniejsze wytyczne zawieraj informacje natury oglnej, s bogatym rdem wiedzy, dowiadcze oraz dobrych praktyk, nie maj natomiast charakteru wicego.
Generalna DyreKcja OchrOny rODOwiSKa Departament Ocen Oddziaywania na rodowisko ul. wawelska 52/54, 00-922 warszawa tel. +48 (22) 579 21 05, faks +48 (22) 579 21 26 www.gdos.gov.pl (menu OO)
egzemplarz bezpatny
iSBn 978-83-62940-17-2

Wytyczne W Zakresie Prognozowania Oddziaływań Na Środowisko Farm Wiatrowych

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Wytyczne W Zakresie Prognozowania Oddziaływań Na Środowisko Farm Wiatrowych

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Maciej Stryjecki Krzysztof Mielniczuk

Wytyczne w zakresie prognozowania oddziaywa na rodowisko farm wiatrowych

Wytyczne w zakresie prognozowania oddziaywa na rodowisko farm wiatrowych

Maciej Stryjecki, Krzysztof Mielniczuk

Wytyczne w zakresie prognozowania oddziaywa na rodowisko farm wiatrowych

Generalna Dyrekcja Ochrony rodowiska Warszawa 2011

Warszawa, dnia 2 sierpnia 2011 r.

ZASTPCA GENERALNEGO DYREKTORA OCHRONY RODOWISKA

I. Definicje iskrty ........................................................................................................................ II. Wprowadzenie ..........................................................................................................................

III. Charakterystyka najwaniejszych moliwych istotnych oddziaywa farm wiatrowych na rodowisko

VI. Farmy wiatrowe iprognozowanie ich oddziaywa wprocesie inwestycyjnym ................................

58 60 63 65 66 68 75 77 78 94 95 97 98 102 105 108 109 111 127

VII. Karta Informacyjna Przedsiwzicia .............................................................................................

VIII. Raport ooddziaywaniu na rodowisko .........................................................................................

IX. Analiza oddziaywania na obszary Natura 2000 .............................................................................

X. Prognozowanie oddziaywania farmy wiatrowej na rodowisko dobre praktyki ............................

XI. Lista sprawdzajca do raportu ooddziaywaniu na rodowisko........................................................ XII. Bibliografia ................................................................................................................................

3. Podstawowe informacje oenergetyce wiatrowej 17

3. Podstawowe informacje oenergetyce wiatrowej

3.1. Podstawowe informacje oelektrowniach ifarmach wiatrowych

3. Podstawowe informacje oenergetyce wiatrowej 19

Ryc. 1a. Schemat budowy farmy wiatrowej iinfrastruktury przyczeniowej zewntrznej.

Ryc. 1b. Schemat budowy farmy wiatrowej iinfrastruktury przyczeniowej zewntrznej.

III. Charakterystyka najwaniejszych moliwych istotnych oddziaywa farm wiatrowych na rodowisko

1. Etap budowy ilikwidacji

III. Charakterystyka najwaniejszych moliwych istotnych oddziaywa farm wiatrowych na rodowisko

2.3. Oddziaywanie na rodowisko akustyczne

2.2. Oddziaywanie na chiropterofaun

2.4. Oddziaywania infradwikw

III. Charakterystyka najwaniejszych moliwych istotnych oddziaywa farm wiatrowych na rodowisko

2.5. Oddziaywanie pola elektromagnetycznego

2.6. Oddziaywanie na krajobraz

III. Charakterystyka najwaniejszych moliwych istotnych oddziaywa farm wiatrowych na rodowisko

2.7. Oddziaywanie na warto nieruchomoci

IV. Farmy wiatrowe wprocesie przygotowania, realizacji, eksploatacji ilikwidacji inwestycji

Farmy wiatrowe wprocesie przygotowania, realizacji, eksploatacji ilikwidacji inwestycji

IV. Farmy wiatrowe wprocesie przygotowania, realizacji, eksploatacji ilikwidacji inwestycji

Farmy wiatrowe wprocesie przygotowania, realizacji, eksploatacji ilikwidacji inwestycji

PP PP PP DP/PP DP/PP DP/PP DP/PP DP/PP DP/PP DP/PP PP PP PP PP PP DP DP PP

24. 25. 26.

IV. Farmy wiatrowe wprocesie przygotowania, realizacji, eksploatacji ilikwidacji inwestycji

V. Farmy wiatrowe iprognoza ich oddziaywa wdokumentach ocharakterze strategicznym

V. Farmy wiatrowe iprognoza ich oddziaywa wdokumentach ocharakterze strategicznym

V. Farmy wiatrowe iprognoza ich oddziaywa wdokumentach ocharakterze strategicznym

3. Prognoza oddziaywania na rodowisko 41

3. Prognoza oddziaywania na rodowisko

V. Farmy wiatrowe iprognoza ich oddziaywa wdokumentach ocharakterze strategicznym

VI. Farmy wiatrowe iprognozowanie ich oddziaywa wprocesie inwestycyjnym

VI. Farmy wiatrowe iprognozowanie ich oddziaywa wprocesie inwestycyjnym

2. Kwalifikacja prawna farm wiatrowych

3. Elementy farmy wiatrowej podlegajce ocenie oddziaywania na rodowisko

3. Elementy farmy wiatrowej podlegajce ocenie oddziaywania na rodowisko

VI. Farmy wiatrowe iprognozowanie ich oddziaywa wprocesie inwestycyjnym

3. Elementy farmy wiatrowej podlegajce ocenie oddziaywania na rodowisko

Ryc.2. Schemat zakresu oceny ipostpowania OO dla Projektu 1.

VI. Farmy wiatrowe iprognozowanie ich oddziaywa wprocesie inwestycyjnym

Ryc.3. Schemat zakresu oceny iProcedur OO dla Projektu 2.

3. Elementy farmy wiatrowej podlegajce ocenie oddziaywania na rodowisko

Ryc.4. Schemat zakresu oceny iProcedur OO dla Projektu 3.

VI. Farmy wiatrowe iprognozowanie ich oddziaywa wprocesie inwestycyjnym

Ryc.5. Schemat zakresu oceny iProcedur OO dla Projektu 4.

VI. Farmy wiatrowe iprognozowanie ich oddziaywa wprocesie inwestycyjnym

VI. Farmy wiatrowe iprognozowanie ich oddziaywa wprocesie inwestycyjnym