2.

Drgania swobodne belki

zespolonej
2.1. Obliczeniowe modele cige
W pracach [6, 15] przedstawiono dwa obliczeniowe modele cige, zbudowane
w oparciu o teori belki Eulera, przy wykorzystaniu zasady wariacyjnej Hamiltona [29].
Jak wczeniej wspomniano, w obydwu pracach bdnie ustalono energi zuyt na
odksztacenie elementu zespalajcego, co spowodowao, e uzyskane rwnania ruchu
byy niepoprawne. Zdecydowano si wyprowadzi poprawn form obydwu modeli
oraz dodatkowo stworzy nowy model opierajcy si na teorii belki Timoshenki,
spodziewajc si poprawy uzyskiwanych wynikw. Odmiennie ni w przypadku ww.
prac, wykorzystano w tym celu klasyczne zasady mechaniki tj. korzystano z rwna
rwnowagi si dziaajcych na element belki o dugoci dx.
2.1.1. Modele wg teorii belki Eulera
Opracowujc model drga swobodnych przyjto nastpujce zaoenia: (i) relacja
pomidzy napreniami i odksztaceniami jest liniowa zarwno w przypadku stalowej
belki, jak i elbetowej pyty; (ii) elementy zespalajce traktowane s jako obustronnie
utwierdzone belki o dugoci rwnej odlegoci pomidzy rodkiem cikoci pyty
elbetowej a powierzchni pasa grnego belki stalowej; (iii) dyskretnie rozmieszczone
elementy zespalajce zostan zastpione cigym zespoleniem o rwnowanych
parametrach; (iv) przekrj belki jest stay na dugoci. Opracowywane modele bd
modelami paskimi. Rozpatrywane w nich bd drgania wycznie w rodkowej
paszczynie symetrii belek. Std te model ten umoliwia bdzie analizowanie jedynie
postaci drga gitnych (pionowych) oraz drga osiowych belek.
Drgania swobodne belki zespolonej 18
Przyjty ukad wsprzdnych oraz oznaczenia poszczeglnych przemieszcze
stalowej belki oraz elbetowej pyty pokazano na rys. 2.1. Na rysunku pokazano
rwnie powikszenie fragmentu poczenia stalowej belki i elbetowej pyty.
Wymiary, ktre pokazano na rys. 2.1b, ustalone zostay przy zaoeniu, e kty obrotu
belki s mae.
.










2
u
s
e
c
e
1
u
1

x
y
a)







c
e
x

s
e
x

1 2
u u
x

b)

Rys. 2.1. Model geometryczny belki zespolonej: a) szkic fragmentu belki zespolonej przed i po
odksztaceniu oznaczenia przemieszcze, b) szczeg poczenia wymiary
Jak pokazano na rys. 2.1b, przy zaoeniu rozdzielnoci przemieszcze
pionowych stalowej belki
2
i elbetowej pyty
1
, rnic przemieszcze kocw
elementu zespalajcego na kierunku rwnolegym do osi odksztaconej belki mona
okreli za pomoc wyraenia (2.1), natomiast na kierunku rwnolegym do osi x za
pomoc wyraenia (2.2).
|
.
|

\
|

+ =
c s
e
x
t x
e
x
t x
t x u t x u t x
) , ( ) , (
) , ( ) , ( ) , (
1 2
1 2

(2.1)
|
.
|

\
|

+ =
s h
e
x
t x
t x u t x u t x
) , (
) , ( ) , ( ) , (
2
1 2

(2.2)
Oglny model elementu zespalajcego zosta pokazany na rys. 2.2. Jak wida jest
on poddawany czterem przemieszczeniom: poprzecznemu
h
, osiowemu
v
oraz ktom
obrotu na obydwu kocach
1
i
2
. Siy wzowe, jakie powstaj na kocach elementu
od poszczeglnych przemieszcze zostay przedstawione na rys. 2.3. Zgodnie z zasad
superpozycji, zsumowano poszczeglne siy, uzyskujc w ten sposb zalenoci
(2.3)(2.6) okrelajce cakowite siy powstajce na kocach pojedynczego elementu
zespalajcego.

Drgania swobodne belki zespolonej 19
2
1
2

2 c
T
1 c
T
2 c
N
1 c
N
2 c
M
1 c
M
c
L
1

Rys. 2.2. Model odksztaconego elementu zespalajcego
2
1
1
2
3
1

c h
L K
1
2
1

c h
L K
1

c
L
1
2
1

c h
L K
1
2
6
1

c h
L K
2
1

2
2
6
1

c h
L K
2
2
1

c h
L K
2

c
L
2
2
1

c h
L K
2
2
3
1

c h
L K
2
1
h

c
L
h h
K
h h
K
h c h
L K
2
1
h c h
L K
2
1
2
1
c
L
v

v v
K
v v
K

Rys. 2.3. Siy wzowe wywoane poszczeglnymi przemieszczeniami
W celu uproszczenia zapisu nie pokazano, e funkcje zale od wsprzdnej x oraz
czasu t. Jeli nie bdzie powiedziane inaczej, uproszczona forma zapisu bdzie
stosowana w caej pracy.
( )
h
c h c h
h c h c h c h c
L K L K
L K L K L K M
2
2
6 2
1
6
1
3
1
2 1
2
2
2
1
2
1
+ + = + + = (2.3)
( )
h
c h c h
h c h c h c h c
L K L K
L K L K L K M
2
2
6 2
1
3
1
6
1
2 1
2
2
2
1
2
2
+ + = + + = (2.4)
( )
h h
c h
h h c h c h c c
K
L K
K L K L K T T + + = + + = =
2 1 2 1 2 1
2 2
1
2
1

(2.5)
v v c c
K N N = =
2 1
(2.6)
Drgania swobodne belki zespolonej 20
W celu stworzenia obliczeniowego modelu cigego, konieczna jest zamiana dyskretnie
rozmieszczonych elementw zespalajcych na zespolenie cige. Przy zaoeniu, e
mamy do czynienia z rwnomiernie i dostatecznie gsto rozmieszczonymi elementami
zespalajcymi, sztywno zespolenia cigego mona wyznaczy dzielc sztywno
elementu zespalajcego przez odlego pomidzy elementami.
d
K
k
h
h
=
d
K
k
v
v
= (2.7)
Ostatecznie, wyraenia na siy powstajce w zespoleniu mona przedstawi w postaci:
( )
h
c h c h
c
L k L k
m
2
2
6
2 1
2
1
+ + = (2.8)
( )
h
c h c h
c
L k L k
m
2
2
6
2 1
2
2
+ + = (2.9)
( )
h h
c h
c c
k
L k
t t + + = =
2 1 2 1
2

(2.10)
v v c c
k n n = =
2 1
(2.11)
Na rys. 2.4 pokazany zosta odksztacony element belki zespolonej o dugoci dx oraz
dziaajce na niego siy ustalone zgodnie z teori belki Eulera, ktra pomija wpyw
napre pochodzcych od si tncych oraz wpyw si bezwadnoci w ruchu
obrotowym. Jak wida, element ten zosta podzielony na trzy czci: a) reprezentujc
elbetow pyt, b) zespolenie cige oraz, c) belk stalow. Fragment zespolenia
cigego zosta umownie pokazany jako pojedynczy element zespalajcy. Siy
dziaajce na element pyty elbetowej oraz belki stalowej mona podzieli na trzy
grupy: (i) siy przekrojowe wystpujce po obydwu stronach wycitego fragmentu
belki, (ii) siy pochodzce od zespolenia, ktre rozoone s na caej dugoci elementu
dx, jednake umownie pokazane zostay jako siy skupione przyoone na kocach
elementu zespalajcego oraz (iii) siy bezwadnoci ruchu posuwistego, rwnie
umownie pokazane w postaci si przyoonych do rodkw cikoci pyty i belki. Siy
bezwadnoci zostay ustalone zgodnie z zasad dAlemberta [1] jako siy zewntrzne
o zwrocie przeciwnym do zwrotu przyspieszenia elementu. Tak wydzielony element
musi pozostawa w rwnowadze pod wpywem ww. si. Rwnania rwnowagi si
dziaajcych na fragment reprezentujcy pyt elbetow i belk stalow, przy
pominiciu nieskoczenie maych wyrazw wyszego rzdu s nastpujce (jeli nie
bdzie powiedziane inaczej, wyrazy wyszych rzdw bd pomijane take w dalszej
czci pracy):
Drgania swobodne belki zespolonej 21
a) pyta elbetowa


b) zespolenie

c) belka stalowa

1 c
t
2 c
t
1 c
m
2 c
m
1 c
n
2 c
n
c
e
c
e
x
d
1 c
m
1 c
t
1 c
n
2 c
t
2 c
m
2 c
n
s
e
2 2
dN N +
2 2
dT T +
2 2
dM M +
2
M
2
T
2
N
2
2
2
2 2
t
A

2
2
2
2 2
t
u
A

x
d
2
1
2
1 1
t
A

2
1
2
1 1
t
u
A

1 1
dN N +
1 1
dT T +
1 1
dM M +
1
T
1
N
1
M
x

Rys. 2.4. Element belki zespolonej teoria belki Eulera
Drgania swobodne belki zespolonej 22
suma si na kierunku osi x
0
2
1
2
1 1 1
1
=

t
u
A t
x
N
c
0
2
2
2
2 2 2
2
=

t
u
A t
x
N
c
(2.12)
suma si na kierunku osi y
0
2
1
2
1 1 1
1
=

t
A n
x
T
c

0
2
2
2
2 2 2
2
=

t
A n
x
T
c

(2.13)
suma momentw zginajcych
0
1 1
1
= +

T m
x
M
c
0
2 2 2
2
= + +

T m e t
x
M
c s c
(2.14)
Jak zaznaczono na pocztku niniejszego rozdziau, w oparciu o teori belki
Eulera, wyprowadzone zostan dwa modele obliczeniowe. Pierwszy, w ktrym
zaoona zostanie nieskoczenie dua sztywno osiowa elementw zespalajcych K
v
,
nazywany bdzie w dalszej czci pracy modelem Eulera-1. Drugi, ktry uwzgldnia
bdzie osiow sztywno zespolenia, nazywany bdzie modelem Eulera-2.
Z zaoenia nieskoczenie duej sztywnoci osiowej zespolenia K
v
, w przypadku
modelu Eulera-1, wynika tosamo przemieszcze poprzecznych stalowej belki
i elbetowej pyty.

2 1
(2.15)
Z powyszego zaoenia wynika rwnie, e
0
2 1
= =

(2.16)
Aby okreli siy pochodzce od zespolenia przyjto, e: (i) dugo elementu
zespalajcego L
c
rwna jest odlegoci e
c
, (ii) kty obrotw na kocach elementw
zespalajcych rwne s ktowi obrotu belki.
x

= =


2 1

(2.17)
Podstawiajc rwnania (2.2), (2.16) i (2.17) do rwna (2.8)(2.11) uzyskamy
wyraenia na siy powstajce w zespoleniu.
|
.
|

\
|

+ =
|
.
|

\
|

+ +

= = e
x
u u
e k
e
x
u u
e k
x
e k
m m
c h
s
c h c h
c c

1 2 1 2
2
2 1
2 2 2

(2.18)
|
.
|

\
|

+ =
|
.
|

\
|

+ +

= = e
x
u u k e
x
u u k
x
e k t t
h s h c h c c

1 2 1 2 2 1

(2.19)
0
2 1
= =
c c
n n (2.20)
Drgania swobodne belki zespolonej 23
Relacje pomidzy siami przekrojowymi M
i
, N
i
a przemieszczeniami u
i
, v
i
mona
zapisa jako:

2
2
x
J E M
i
i i i

=

2 , 1 = i (2.21)

x
u
A E N
i
i i i

= 2 , 1 = i (2.22)
Ostatecznie, podstawiajc zalenoci (2.18)(2.22) do rwna rwnowagi (2.12)(2.14)
oraz dokonujc odpowiednich przeksztace otrzymamy ukad trzech rwna
rniczkowych czstkowych stanowicych rwnania ruchu drga swobodnych belki
zespolonej.
0
2
1
2
1 1 1 2 2
1
2
1 1
=

|
.
|

\
|

+ +

t
u
A
x
e u u k
x
u
A E
h

(2.23)
0
2
2
2
2 2 1 2 2
2
2
2 2
=

|
.
|

\
|

t
u
A
x
e u u k
x
u
A E
h

(2.24)
( ) ( ) 0
2
2
2 2 1 1 2
2
1 2
4
4
2 2 1 1
=

+
|
|
.
|

\
|

+
t
A A
x
e
x
u
x
u
e k
x
J E J E
h

(2.25)
Rwnania (2.23) i (2.24) to bezporednie przeksztacenie rwna (2.12), natomiast
rwnanie (2.25) to kompilacja rwna (2.13) i (2.14), dokonana ze wzgldu na
tosamo przemieszcze poprzecznych pyty elbetowej i belki stalowej, opisywanych
za pomoc jednej zmiennej . Analizujc powysze rwnania mona zauway, e
mamy tutaj do czynienia ze sprzeniem drga osiowych i poprzecznych. Sprzenie to
zanika wtedy i tylko wtedy, gdy sztywno zespolenia k
h
jest zerowa, lub odlego
e pomidzy rodkami cikoci pyty i belki wynosi zero.
Przyjty powyej sposb opisu zespolenia rni si od podejcia zazwyczaj
spotykanego w literaturze. W modelu przedstawionym powyej, zespolenie zastpione
zostao rwnomiernie rozoonymi siami poziomymi t
c
, pionowymi n
c
oraz momentami
zginajcymi m
c
przyoonymi do grnej powierzchni belki stalowej, oraz do rodka
cikoci pyty elbetowej. Natomiast w wikszoci prac zespolenie zastpowane jest
w uproszczony sposb, jako rwnomiernie rozoone siy poziome t
c
i pionowe n
c
,
przyoone do grnej powierzchni belki stalowej oraz do dolnej powierzchni pyty
elbetowej. Jednake, mona atwo dowie, e obydwa sposoby modelowania, mimo
i w inny sposb rozpatruj oddziaywanie zespolenia na cz stalow i elbetow
belki, daj w przypadku modelu Eulera-1 te same rwnania ruchu. Zastosowanie
Drgania swobodne belki zespolonej 24
bardziej zoonego modelu zespolenia, bdzie przydatne w dalszych rozwaaniach nad
modelem Eulera-2, oraz modelem tworzonym w oparciu o teori belki Timoshenki,
w ktrych przemieszczenia poprzeczne pyty elbetowej i stalowej belki traktowane
bd niezalenie.
Aby rozwiza ukad rwna (2.23)(2.25), konieczne jest narzucenie
odpowiednich warunkw brzegowych. W pracy zdecydowano, e zarwno rozwaania
teoretyczne, jak i pniejsze badania dowiadczalne zostan przeprowadzone dla belek
o schemacie belki swobodnej. Moliwym przez to stanie si pominiecie wpywu
podatnoci podpr na uzyskiwane wyniki bada i analiz teoretycznych. Warunkami
brzegowymi dla belki swobodnej jest zerowanie si si wewntrznych na jej kocach,
czyli dla x=0 oraz dla x=L.
( ) 0
2
2
2 2 1 1
=

+ =
x
J E J E M

(2.26)
0 ) (
2
2 1 3
3
2 2 1 1
=

+ +

+ =
x
e k eu k eu k
x
J E J E T
h h h

(2.27)
0 =

=
x
u
A E N
i
i i i
2 , 1 = i (2.28)
Model Eulera-2 zosta opracowany w analogiczny sposb. Uwzgldniona w nim
zostaa skoczona warto osiowej sztywnoci elementw zespalajcych K
v
.
Przemieszczenia poprzeczne stalowej belki
2
i elbetowej pyty
1
traktowane s
zatem niezalenie. Rnica pomidzy osiowymi przemieszczeniami kocw elementu
zespalajcego

, opisana za pomoc wyraenia (2.16), jest zatem wielkoci rn od

zera. Kty obrotu na kocach elementu s rwne ktom obrotu, odpowiednio stalowej
belki i elbetowej pyty.
x

=
1
1

=
2
2

(2.29)
Ostatecznie, korzystajc tak jak poprzednio z rwna (2.2), (2.16), (2.29) oraz
(2.8)(2.11), ustalone zostay, pokazane poniej, wyraenia na siy w zespoleniu.
|
.
|

\
|

+ +
|
.
|

\
|

=
s
c h c h
c
e
x
u u
e k
x x
e k
m
2
1 2
2 1
2
1
2
2
6


(2.30)
|
.
|

\
|

+ +
|
.
|

\
|

=
s
c h c h
c
e
x
u u
e k
x x
e k
m
2
1 2
2 1
2
2
2
2
6


(2.31)
Drgania swobodne belki zespolonej 25
|
.
|

\
|

+ +
|
.
|

\
|

= =
s h
c h
c c
e
x
u u k
x x
e k
t t
2
1 2
2 1
2 1
2


(2.32)
( )
2 1 2 1
= =
v c c
k n n (2.33)
Uwzgldniajc powysze rwnania, zalenoci opisujce relacje pomidzy siami
przekrojowymi a przemieszczeniami (2.21)(2.22) oraz rwnania rwnowagi
(2.12)(2.14), uzyskujemy cztery rwnania rniczkowe czstkowe, bdce
rwnaniami ruchu drga swobodnych modelu Eulera-2.
0
2
2
1
2
1 1
2 1 2
1 2 2
1
2
1 1
=

|
.
|

\
|

+ +

t
u
A
x x
e
e
x
u u k
x
u
A E
c
s h


(2.34)
0
2
2
2
2
2 2
2 1 2
1 2 2
2
2
2 2
=

|
.
|

\
|

t
u
A
x x
e
e
x
u u k
x
u
A E
c
s h


(2.35)
( ) 0
2
2
6
2
1
2
1 1 2 1
2
2
2
1 2
2
2
2
2
1
2 2
4
1
4
1 1
=

|
|
.
|

\
|

+
|
|
.
|

\
|

t
A k
e
x x
u
x
u e
x x
e
k
x
J E
v
s
c c
h

(2.36)
( ) 0
2
2
2
6
2
1
2
1 1 2 1 2
2
2
2
1
2
2
2
2
1 2
2
2
2
1 2
2
2
2
2
1
2 2
4
2
4
2 2
=

+
(

|
|
.
|

\
|

+
|
|
.
|

\
|

+
(

|
|
.
|

\
|

+
|
|
.
|

\
|

t
A k
x x
e
e
x x
u
x
u
e k
e
x x
u
x
u e
x x
e
k
x
J E
v
c
s s h
s
c c
h

(2.37)
Cztery rwnania s efektem oddzielnego traktowania przemieszcze poprzecznych
stalowej belki i elbetowej pyty. Warunkami brzegowymi, podobnie jak wczeniej, jest
zerowanie si si wewntrznych na kocach pyty elbetowej i belki stalowej, czyli dla
x=0 oraz dla x=L. Momenty zginajce i siy tnce w belce i pycie, odmiennie ni
w przypadku modelu Eulera-1, traktowane s oddzielnie.
0
2
2
=

=
x
J E M
i
i i i

2 , 1 = i (2.38)
0
2
2
6
2
1 2
2 1
2
3
1
3
1 1 1
=
|
.
|

\
|

+ +
|
.
|

\
|

=
s
c h c h
e
x
u u
e k
x x
e k
x
J E T

(2.39)
0
2
2
2
6
2
1 2
2 1
2
1 2
2 1
2
3
2
3
2 2 2
=
(

|
.
|

\
|

+ +
|
.
|

\
|

+
|
.
|

\
|

+ +
|
.
|

\
|

=
s h
c h
s
s
c h c h
e
x
u u k
x x
e k
e
e
x
u u
e k
x x
e k
x
J E T


(2.40)
Drgania swobodne belki zespolonej 26
0 =

=
x
u
A E N
i
i i i
2 , 1 = i (2.41)
Sposb rozwizania obydwu przedstawionych powyej modeli obliczeniowych zostanie
zaprezentowany w dalszej czci pracy podczas omawiania sposobu rozwizywania
modelu opracowanego wg teorii belki Timoshenki.
2.1.2. Model wg teorii belki Timoshenki
W modelach obliczeniowych opierajcych si na teorii belki Eulera, pominity
zosta wpyw napre pochodzcych od si tncych oraz wpyw si bezwadnoci
w ruchu obrotowym. Przy wyszych postaciach drga wasnych, gdzie odlego
midzy wzami postaci drga jest niewielka w stosunku do wymiarw poprzecznych
belki, pominicie tych wpyww moe powodowa znaczne bdy [10]. Analiza
uwzgldniajca ww. wpywy nazywana jest analiz drga belki Timoshenki.
Rys. 2.5 przedstawia odksztacony element belki zespolonej o dugoci dx oraz
dziaajce na niego w tym stanie siy. Uwzgldnione na nim zostay odksztacenia
postaciowe. S one mierzone urednion wartoci kta odksztacenia postaciowego
i
.
W efekcie uwzgldnienia tych odksztace, przekroje stalowej belki i elbetowej pyty
pozostaj paskie, jednake nie s one prostopade do osi odksztaconego elementu. Siy
bezwadnoci ruchu obrotowego s funkcj urednionego kta obrotu przekroju
i
.
Rwnania rwnowagi si, oddzielne dla elementu reprezentujcego stalow belk
i elbetow pyt, przedstawiaj si nastpujco:
suma si na kierunku osi x
0
2
1
2
1 1 1
1
=

t
u
A t
x
N
c
0
2
2
2
2 2 2
2
=

t
u
A t
x
N
c
(2.42)
suma si na kierunku osi y
0
2
1
2
1 1 1
1
=

t
A n
x
T
c

0
2
2
2
2 2 2
2
=

t
A n
x
T
c

(2.43)
suma momentw zginajcych
0
2
1
2
1 1 1 1
1
=

+ +

t
J T m
x
M
c

0
2
2
2
2 2 2 2 2
2
=

+ + +

t
J e t T m
x
M
s c c

(2.44)
Przemieszczenia, jakim poddawany jest element zespalajcy, potrzebne do wyznaczenia
si powstajcych w zespoleniu, mona przedstawi jako:
( )
2 1
=
v
, ( )
s h
e u u
2 1 2
+ = ,
x

=
1
1
,
x

=
2
2
(2.45)
Drgania swobodne belki zespolonej 27
a) pyta elbetowa

b) zespolenie

c) belka stalowa

2 c
t
2 c
m
2 c
n
s
e
2 2
dN N +
2 2
dT T +
2 2
dM M +
2
M
2
T
2
N
2
2
2
2 2
t
J

2
2
2
2 2
t
A

2
2
2
2 2
t
u
A

x
d
x

1 c
t
2 c
t
1 c
m
2 c
m
1 c
n
2 c
n
c
e
c
e
x
d
1 c
m
1 c
t
1 c
n
2
1
2
1 1
t
J

2
1
2
1 1
t
A

2
1
2
1 1
t
u
A

1 1
dN N +
1 1
dT T +
1 1
dM M +
1
T
1
N
1
M
x

Rys. 2.5. Element belki zespolonej teoria belki Timoshenki
Drgania swobodne belki zespolonej 28
Siy powstajce w zespoleniu, wyliczone na podstawie przemieszcze (2.45),
przedstawiaj si nastpujco:
( )
s
c h c h
c
e u u
e k
x

x
e k
m
2 1 2
2 1
2
1
2
2
6
+ +
|
.
|

\
|

=
(2.46)
( )
s
c h c h
c
e u u
e k
x

x
e k
m
2 1 2
2 1
2
2
2
2
6
+ +
|
.
|

\
|

= (2.47)
|
|
.
|

\
|
+
|
.
|

\
|

+ = =
s c h c c
e e
x

u u k t t
2
2 1
1 2 2 1
2
1
(2.48)
( )
2 1 2 1
= =
v c c
k n n (2.49)
Relacje pomidzy siami przekrojowymi: M
i
, T
i
, N
i
a przemieszczeniami: osiowym u
i
,
poprzecznym v
i
, oraz urednionym ktem obrotu przekroju
i
. mona zapisa jako:

x
J E M
i
i i i

=

2 , 1 = i (2.50)

|
.
|

\
|

=
i
i
i
i i
i
x
A G
T

2 , 1 = i
(2.51)

x
u
A E N
i
i i i

= 2 , 1 = i (2.52)
Podstawiajc rwnania (2.46)(2.52) do rwna rwnowagi (2.42)(2.44), po
dokonaniu odpowiednich przeksztace uzyskujemy ukad szeciu rwna ruchu,
opisujcy drgania swobodne belki zespolonej.
0
2
1
2
1
2
1 1 2
2 1
1 2 2
1
2
1 1
=

|
|
.
|

\
|
+
|
.
|

\
|

+ +

t
u
A e e
x

u u k
x
u
A E
s c h
(2.53)
0
2
1
2
2
2
2 2 2
2 1
1 2 2
2
2
2 2
=

|
|
.
|

\
|
+
|
.
|

\
|

t
u
A e e
x

u u k
x
u
A E
s c h
(2.54)
( ) 0
2 1
1 1
1
2
1
2
1
1 1 1
2
1
2
=

A G
k
t G x x
v
(2.55)
( ) 0
2 1
2 2
2
2
2
2
2
2 2 2
2
2
2
= +

A G
k
t G x x
v
(2.56)
( )
0
2
2
6
2
1
2
1 1 1
1
1
1 1
2 1 2
2 1
2
2
1
2
1 1
=

+
|
.
|

\
|

+ +
|
.
|

\
|

t
J
x
A G
e u u
e k
x

x
e k
x
J E
s
c h c h

(2.57)
Drgania swobodne belki zespolonej 29
( ) 0
2

2
6 2
1
2
2
2
2 2 2
2
2
2 2
2 1 2
2 1
2
2
2 1
1 2 2
2
2
2 2
=

+
|
.
|

\
|

+ +
|
.
|

\
|

+
|
|
.
|

\
|
+
|
.
|

\
|

+ +

t
J
x
A G
e u u
e k
x

x
e k
e e e
x

u u k
x
J E
s
c h
c h
s s c h

(2.58)
Powyszy model matematyczny w dalszej czci pracy nazywany bdzie modelem
Timoshenki. Warunki brzegowe dla powyszego modelu, ustalone tak jak poprzednio
przy zaoeniu schematu belki swobodnej, przedstawiaj si nastpujco:
0 =

=
x
J E M
i
i i i

2 , 1 = i ; L x , 0 = (2.59)
0 =
|
.
|

\
|

=
i
i
i
i i
i
x
A G
T

2 , 1 = i ; L x , 0 =
(2.60)
0 =

=
x
u
A E N
i
i i i
2 , 1 = i ; L x , 0 = (2.61)
Rozwizanie analityczne przedstawionych powyej trzech modeli
matematycznych byoby bardzo skomplikowane. Zdecydowano si wic na rozwizanie
numeryczne. Tok postpowania zostanie przedstawiony na przykadzie modelu
Timoshenki. W przypadku obydwch modeli Eulera sposb rozwizania jest taki sam.
Poniewa przemieszczenia zale zarwno od wsprzdnej x jak i od czasu t,
w celu rozwizania ukadu zaoono separacj zmiennych:
t x u t x u
i i
sin ) ( ) , ( = 2 , 1 = i (2.62)
t x t x
i i
sin ) ( ) , ( = 2 , 1 = i (2.63)
t x t x
i i
sin ) ( ) , ( = 2 , 1 = i (2.64)
Uwzgldniajc powysze rwnania, ukad rwna (2.53)(2.58) przyjmie posta:
( ) 0
2
1
1
2
1 1 2
'
2
'
1 1 2
' '
1 1 1
= +
|
.
|

\
|
+ + + + u A e e u u k u A E
s c h

(2.65)
( ) 0
2
1
2
2
2 2 2
'
2
'
1 1 2
' '
2 2 2
= +
|
.
|

\
|
+ + + u A e e u u k u A E
s c h

(2.66)
( ) 0
2 1
1 1
1
1
2
1
1 1 '
1
' '
1
= +

A G
k
G
v

(2.67)
( ) 0
2 1
2 2
2
2
2
2
2 2 '
2
' '
2
= + +

A G
k
G
v

(2.68)
( ) ( ) ( ) 0
2
2
6
1
2
1 1 1
'
1
1
1 1
2 1 2
'
2
'
1
2
' '
1 1 1
= + + + +

J
A G
e u u
e k

e k
J E
s
c h c h
(2.69)
Drgania swobodne belki zespolonej 30
( ) ( ) ( )
( ) 0
2
1

2
2
6
2
'
2
'
1 1 2
2
2
2 2 2
'
2
2
2 2
2 1 2
'
2
'
1
2
' '
2 2 2
=
|
.
|

\
|
+ + +
+ + + +
s s c h
s
c h c h
e e e u u k
J
A G
e u u
e k

e k
J E

(2.70)
Otrzymalimy w ten ukad rwna rniczkowych zwyczajnych o staych
wspczynnikach. Przyjmujc rozwizania szczeglne ukadu w postaci
x
e w x u

1 1
) ( =
x
e w x u

2 2
) ( = (2.71)
x
e w x

3 1
) ( =
x
e w x

4 2
) ( = (2.72)
x
e w x

5 1
) ( =
x
e w x

6 2
) ( = (2.73)
rwnania (2.65)(2.70) przyjm posta
( ) ( ) ( ) 0
2 2
6 5 4 2
2
1 1
2
1 1 1
=
|
.
|

\
|
+
|
.
|

\
|
+ + + +


c h c h
s h h h
e k
w
e k
w e k w k w A k A E w
(2.74)
( ) ( ) ( ) 0
2 2
6 5 4
2
2 2
2
2 2 2 1
=
|
.
|

\
|
+
|
.
|

\
|
+ + + +


c h c h
s h h h
e k
w
e k
w e k w A k A E w k w
(2.75)
( ) 0
1 1
1
6
1 1
1 2
1
1 1 2
5 3
=
|
|
.
|

\
|
+
|
|
.
|

\
|
+ +
A G
k K
w
A G
k K
G
K
w w
v v

(2.76)
( ) 0
2 2
2 2
2
2 2 2
6
2 2
2
5 4
=
|
|
.
|

\
|
+ +
|
|
.
|

\
|
+
A G
k K
G
K
w
A G
k K
w w
v v

(2.77)
0
6 3

2 2 2
2
6
1
1 1
2
5
4
1
1 1 2
1 1
2
1 1 3 2 1
=
|
|
.
|

\
|
+
|
|
.
|

\
|
+ +
|
.
|

\
|
+
|
|
.
|

\
|
+ +
|
.
|

\
|
+
|
.
|

\
|


c h c h
s c h c h c h
e k
w
K
A G e k
w
e e k
w
K
A G
J J E w
e k
w
e k
w

(2.78)
0
2 3 6 2

2 2
2
2 2
2
6
2
5
2
2
2 2 2
2 2
2
2 2 4 2 1
=
|
|
.
|

\
|
+ +
|
|
.
|

\
|
+
|
|
.
|

\
|
+ +
|
.
|

\
|
+
|
.
|

\
|
+


s c h c h c h s c h
s h
c h
s h
c h
s h
e e k
K
A G e k
w
e k e e k
w
e k
K
A G
J J E w
e k
e k w
e k
e k w

(2.79)
ktre mona przedstawi rwnie w zapisie macierzowym jako:
0 ) ( = w A
(2.80)
Macierz A jest macierz charakterystyczn ukadu (2.74)(2.79). Ukad ten posiada
rozwizanie niezerowe, wtedy i tylko wtedy, gdy wyznacznik macierzy
charakterystycznej, nazywany rwnie rwnaniem charakterystycznym ukadu,
przyjmuje warto zero.
0 det ) ( = = A p (2.81)
Drgania swobodne belki zespolonej 31
Rwnanie to posiada w przypadku modelu Timoshenki dwanacie pierwiastkw
charakterystycznych
i
(w przypadku modelu Eulera-1 jest to osiem pierwiastkw
a w przypadku modelu Eulera-2 dwanacie). Przyjmuj one wartoci rzeczywiste lub
zespolone i zawsze s parami sprzone. Jeli pierwiastek jest rzeczywisty to zarwno
odpowiadajcy mu wektor charakterystyczny ( )
i i i i i i i
w w w w w w
, 6 , 5 , 4 , 3 , 2 , 1
, , , , = w , a co za
tym idzie rwnie rozwizania szczeglne (2.71)(2.73) s rzeczywiste. Jeli natomiast
pierwiastek jest zespolony, takie same s wektor i rozwizania. Suma rozwiza
szczeglnych pomnoonych przez stae C
i
jest rozwizaniem oglnym powyszego
ukadu rwna.

=
=
12
1
, 1 1
) (
i
x
i i
i
e w C x u

=
=
12
1
, 2 2
) (
i
x
i i
i
e w C x u


(2.82)

=
=
12
1
, 3 1
) (
i
x
i i
i
e w C x

=
=
12
1
, 4 2
) (
i
x
i i
i
e w C x


(2.83)

=
=
12
1
, 5 1
) (
i
x
i i
i
e w C x

=
=
12
1
, 6 2
) (
i
x
i i
i
e w C x

(2.84)
Zespolone czony powyszego rozwizania oglnego, bdce rozwizaniami
szczeglnymi odpowiadajcymi nierzeczywistym pierwiastkom charakterystycznym,
naley przeksztaci do postaci rzeczywistej. Zamy, e mamy do czynienia z dwoma
sprzonymi pierwiastkami zespolonymi:
jq p + =
1
jq p =
2
q p, ; 1 = j (2.85)
oraz odpowiadajcymi im zespolonymi wektorami:
h g w j + =
1
h g w j =
2
h g, (2.86)
Suma odpowiadajcych im rozwiza szczeglnych podzielona przez 2, oraz ich
rnica podzielona przez 2i daj dwa rzeczywiste rozwizania szczeglne [44].
) sin cos ( ) (
1
qx qx e x
px
h g f = ) cos sin ( ) (
2
qx qx e x
px
h g f + = (2.87)
Dokonujc powyszego przeksztacenia sprowadzamy rozwizania (2.82)(2.84) do
postaci rzeczywistej. Dwanacie staych C
i
okrela si poprzez uwzgldnienie dwunastu
warunkw brzegowych (2.59)(2.61), ktre po zastosowaniu metody separacji
zmiennych oraz usuniciu staych, mona zapisa jako:
0 ) ( = x
i
2 , 1 = i ; L x , 0 = (2.88)
0 ) ( ) ( = x x
i i
2 , 1 = i ; L x , 0 = (2.89)
0 ) ( = x u
i
2 , 1 = i ; L x , 0 = (2.90)
Drgania swobodne belki zespolonej 32
Podstawiajc rzeczywiste rozwizania oglne ukadu do powyszych warunkw
brzegowych uzyskamy ukad dwunastu rwna, ktry mona przedstawi w zapisie
macierzowym jako:
0 ) ( = C M
(2.91)
Czstotliwoci drga , ktre zeruj wyznacznik macierzy M, s
czstotliwociami drga wasnych nietumionych analizowanej belki zespolonej. Kadej
takiej czstotliwoci odpowiada wektor staych C, ktrego podstawienie do rozwizania
oglnego daje w efekcie posta drga wasnych o czstotliwoci . Okrelanie
czstotliwoci zerujcych wyznacznik detM zacz naley od przyjcia czstotliwoci
pocztkowej
s
, kocowej
k
, oraz przyrostu . Zaczynajc od czstotliwoci
s
,
z krokiem , koczc na
k
, oblicza si wartoci wyznacznika detM. Nastpnie
analizuje si zbir uzyskanych wynikw poszukujc dwch kolejnych czstotliwoci
i

oraz
i
+, dla ktrych warto wyznacznika zmienia znak. Warto czstotliwoci
zerujcej wyznacznik okrelano stosujc interpolacj liniow. Po utworzeniu zbioru
czstotliwoci wasnych znajdujcych si w analizowanym zakresie czstotliwoci,
rozwizuje si rwnanie (2.91), a uzyskany wektor staych C umoliwia okrelenie
postaci drga wasnych odpowiadajcych kolejnym czstotliwociom.
2.2. Obliczeniowe modele dyskretne
W podrozdziale 2.1 przedstawiono rozwizanie zagadnienia drga swobodnych
belek zespolonych przy wykorzystaniu obliczeniowych modeli o cigym rozkadzie
masy oraz nieskoczenie wielkiej liczbie stopni swobody. Rozwizanie powyszego
zagadnienia jest jednak, ze wzgldu na jego zoono, dosy pracochonne, przez co
nie nadaje si do rozwizywania bardziej zoonych konstrukcji inynierskich. Pozwala
ono jedynie uzyska wyniki dla prostych modeli, ktre mog by nastpnie
wykorzystane do sprawdzenia poprawnoci rozwiza modeli o skoczonej liczbie
stopni swobody uzyskanych w wyniku dyskretyzacji. Proces dyskretyzacji jest istot
metody elementw skoczonych. W niniejszym podrozdziale przedstawione zostan
podstawowe zaoenia metody sztywnych elementw skoczonych SES oraz
odksztacalnych elementw skoczonych OES. Opisany zostanie rwnie
zastosowany w obydwu metodach sposb modelowania belek zespolonych
z odksztacalnym zespoleniem.
Drgania swobodne belki zespolonej 33
2.2.1. Paski model metody SES
Metoda sztywnych elementw skoczonych polega na podziale rzeczywistych
ukadw konstrukcyjnych na nieodksztacalne bryy sztywne elementy skoczone
(SES), ktre poczone s midzy sob elementami sprysto-tumicymi (EST).
Sposb czenia SES za pomoc EST jest dowolny. Podstawy teorii oraz szczegowy
opis tworzenia modeli obliczeniowych opisane zostay midzy innymi w [37].
Budow modelu metody SES w przypadku cigych fragmentw konstrukcji,
jakimi s analizowane belki zespolone, naley rozpocz od podziau belki na odcinki.
W miar moliwoci dobrze jest, jeli dokonany zostanie podzia na odcinki
o jednakowych dugociach. Przykadowy sposb podziau belki zespolonej o dugoci
L na n odcinkw o dugoci n L L / = oraz przyjty dla takiego podziau model SES,
pokazany zosta na rys. 2.6.
ec
s e
es
ec
L L
L
L/2 L/2
L/2
L/4 L/4 L/2
L
L/4
L/2
L/4 L/2
y
z
a)
x
3
n
+
1
5
4
3
7
6
8
6
5
3
n
-
2
3
n
-
3


3
n
3n-1 3n+2
3
n
+
3


L
L
L
b)
1
4
2
2
1
3

Rys. 2.6. Belka zespolona: a) podzia belki na n odcinkw (w zaznaczonych punktach skupiane s
wasnoci spryste odcinkw belki); b) podzia belki na sztywne elementy skoczone.
Zaprezentowany sposb podziau belki na dowoln liczb odcinkw o rwnych
dugociach moliwy jest tylko w przypadku belek o cigym zespoleniu, np. w postaci
perforowanych listew stalowych rozmieszczonych na caej dugoci pasa grnego belki
stalowej. W przypadku belek z dyskretnie rozmieszczonymi elementami zespalajcymi,
np. w postaci stalowych kokw, podzia belki bdzie uwarunkowany gstoci ich
rozmieszczenia.
Drgania swobodne belki zespolonej 34
Kady SES charakteryzowany jest poprzez masy i masowe momenty
bezwadnoci, natomiast EST przez wspczynniki sztywnoci i tumienia.
Charakterystyki EST przyjmuje si jako liniowe. Blok wspczynnikw bezwadnoci
opisujcy SES o numerze r jest macierz diagonaln o postaci
[ ]
r r
m diag = M 6 ,..., 2 , 1 = (2.92)
Pierwsze trzy wyrazy powyszej macierzy rwne s masie SES, pozostae trzy s
masowymi momentami bezwadnoci SES wzgldem osi x, y, z. Powyszy blok moe
zosta uproszczony w przypadku rozpatrywania ukadw paskich. Jeli ruch odbywa
si na paszczynie x-y, to przyjmuje on posta
[ ]
6 2 1
, , diag
r r r r
m m m = M (2.93)
natomiast poszczeglne czony powyszego bloku wyrazi mona w postaci
(

|
|
.
|

\
|
+

=
A
J L
L A L A L A
z
r
12
, , diag
2
M
(2.94)
gdzie:
gsto masy materiau SES,
A pole przekroju poprzecznego,
J
z
moment bezwadnoci wzgldem osi z.
Kady EST opisywany jest w oglnym przypadku za pomoc bloku
wspczynnikw sztywnoci oraz bloku wspczynnikw tumienia. Definiowanie
bloku wspczynnikw tumienia nie jest konieczne w przypadku rozwizywania
zagadnienia drga swobodnych. Blok wspczynnikw sztywnoci EST o numerze
k przyjmuje posta macierzy diagonalnej
[ ]
k k
c diag = C 6 ,..., 2 , 1 = (2.95)
Pierwsze trzy wyrazy powyszej macierzy s wspczynnikami sztywnoci
translacyjnej na kierunkach osi x, y, z, pozostae trzy natomiast wspczynnikami
sztywnoci rotacyjnej na kierunkach osi x, y, z. Rwnie ten blok upraszcza si w
przypadku rozwaania ukadu paskiego, w ktrym ruch odbywa si na paszczynie x-y
[ ]
6 2 1
, , diag
k k k k
c c c = C (2.96)
W proponowanym modelu bdziemy mieli do czynienia z trzema rodzajami EST:
(i) EST skupiajce wasnoci spryste poszczeglnych odcinkw pyty elbetowej oraz
belki stalowej, (ii) EST reprezentujce elementy zespalajce, (iii) EST czce kocowe
Drgania swobodne belki zespolonej 35
SES belki stalowej z ostojami znajdujcymi si na kocach belek. W przypadku EST
pierwszego rodzaju wartoci wspczynnikw bloku sztywnoci okrela si
w nastpujcy sposb:
(

=
L
EJ
L
GA
L
EA
z
k
, , diag

C
(2.97)
gdzie:
E modu Younga,
G modu odksztacenia postaciowego,
wspczynnik uwzgldniajcy nierwnomierny rozkad napre stycznych.
Wspczynniki sztywnoci translacyjnej dla EST opisujcych zespolenie
odpowiaday bd sztywnoci na cinanie K
h
oraz sztywnoci osiowej K
v
elementw
zespalajcych. Wspczynniki sztywnoci rotacyjnej w tym przypadku maj warto
zerow.
Blok wspczynnikw sztywnoci dla EST czcych belk z ostojami bdzie
zerowy w przypadku analizowania belek o schemacie belki swobodnej. W przypadku
analizowania belki o schemacie belki wolnopodpartej wspczynniki sztywnoci
w owym bloku teoretycznie przyjmowa powinny wartoci nieskoczenie due.
Podawanie jednak takich wartoci nie jest korzystne ze wzgldu na dokadno oblicze
numerycznych. W praktyce, przyjcie dla takiej podpory sztywnoci 25 razy
wikszych ni sztywnoci translacyjne EST uzyskanych z podziau belki na elementy
daje wyniki praktycznie zgodne z wynikami uzyskanymi przy zaoeniu, e podpora
jest nieodksztacalna [37].
Praktyczne sposoby tworzenia macierzy sztywnoci K oraz macierzy
bezwadnoci M na podstawie utworzonych w sposb przedstawiony powyej blokw
wspczynnikw bezwadnoci oraz blokw wspczynnikw sztywnoci zostay
szczegowo opisane w [37, 51].
Rwnanie rniczkowe drga swobodnych, uzyskane na podstawie oglnego
rwnania rniczkowego ruchu przy pominiciu oddziaywa zewntrznych
dziaajcych na ukad, oraz przy pominiciu wpywu tumienia, mona zapisa jako:
0 Kq q M = +
(2.98)
gdzie q jest wektorem wsprzdnych uoglnionych. Rwnanie to mona sprowadzi
do formy wygodniejszej podczas oblicze numerycznych. Zakadajc, e
Drgania swobodne belki zespolonej 36
q M
2
1
=
(2.99)
2
1
2
1

= KM M A
(2.100)
rwnanie (2.98) przyjmie posta
0 A = +


(2.101)
Jest to przeksztacone rwnanie rniczkowe drga swobodnych, w ktrym A jest
przeksztacon macierz sztywnoci. Powysze rwnanie jest ukadem rwna
rniczkowych drugiego rzdu o staych wspczynnikach, ktrego rozwizanie mona
przewidzie w postaci funkcji harmonicznych o czstoci i fazie pocztkowej
( ) + = t sin
~
(2.102)
Podstawiajc zaleno (2.102) do rwnania (2.101) uzyskujemy ukad liniowych
jednorodnych rwna algebraicznych wzgldem
~

( ) 0
~
2
= I A
(2.103)
ktry posiada nietrywialne rozwizanie wtedy i tylko wtedy, gdy
( ) 0 det
2
= I A
(2.104)
Wartoci
i
2
, ktre zeruj powyszy wyznacznik, s kwadratami czstoci
koowych drga wasnych. Liczba moliwych do wyznaczenia czstoci
i
odpowiada
liczbie stopni swobody rozpatrywanego ukadu. Czsto drga wasnych stopnia
i wyznacza si z zalenoci

2
i
i
f = [Hz]
(2.105)
Kadej wartoci wasnej macierzy A odpowiada wektor wasny
~
, bdcy
nietrywialnym rozwizaniem ukadu rwna (2.101). Wykorzystujc zaleno (2.99)
mona na podstawie wektorw wasnych macierzy A wyznaczy wektory postaci drga,
odpowiadajcych kolejnym czstociom drga wasnych. Wektor postaci drga
odpowiadajcy czstoci drga stopnia i wyznacza si wg wyraenia
i i
M q
~
~
2
1

=
(2.106)
W celu rozwizania powyszego zagadnienia napisany zosta program
w rodowisku programowania MATLAB [9, 32, 66]. Program ten umoliwia kontrol
Drgania swobodne belki zespolonej 37
wszystkich parametrw opisujcych belk, jak rwnie podzia belki na dowoln liczb
odcinkw.
Dokadno rozwiza uzyskiwanych metod SES zaley od gstoci
zastosowanego podziau na SES. W pracy [37] przedstawiono porwnanie
czstotliwoci drga wasnych swobodnej belki pryzmatycznej o przekroju
prostoktnym, obliczonych metod SES i na podstawie analitycznych zalenoci wg
teorii belki Timoshenki. Z porwnania wynikao, e ju przy podziale na 10 SES bd
w wyznaczeniu pierwszych czterech czstotliwoci drga wasnych nie przekracza 1%,
a przy podziale na 20 SES bd ten nie przekracza 1% dla pierwszych dziewiciu
czstotliwoci drga. Pokazane zostao rwnie, e uzyskiwane metod SES wyniki
asymptotycznie zbliaj si do cisych rozwiza analitycznych, wraz ze wzrostem
gstoci podziau belki. Poniewa dostpna literatura nie podaje, jakie s szacunkowe
bdy obliczanych metod SES czstoci drga w przypadku belek zespolonych,
zdecydowano si na przeprowadzenie analizy majcej na celu ich okrelenie. Analiz
przeprowadzono przy nastpujcych zaoeniach: (i) przyjto schemat belki swobodnej;
(ii) przekrj belki jest stay na dugoci; (iii) zespolenie cige o staych wasnociach
wzdu osi belki; (iv) belka dzielona jest na n odcinkw o staej dugoci (patrz rys.
2.6). Zakadajc, e podobnie jak w przypadku belek pryzmatycznych o przekroju
prostoktnym uzyskiwane wyniki bd asymptotycznie zbliay si do rozwiza
analitycznych, zdecydowano si wyniki analiz porwnywa z rezultatami otrzymanymi
przy podziale belki na dostatecznie du liczb odcinkw.
-5
-4
-3
-2
-1
0
5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65
n

,

%
1 gitna
2 gitna
3 gitna
4 gitna
5 gitna
1 osiowa

Rys. 2.7. Odchyki oblicze czstoci drga wasnych belki zespolonej w zalenoci od gstoci podziau
Drgania swobodne belki zespolonej 38
Poniewa zmiany czstotliwoci drga przy podziale belki na wiksz ni 64
liczb odcinkw nie przekraczay wartoci 0,01% przyjto podzia na tak liczb
odcinkw, jako punkt odniesienia dla pozostaych czstotliwoci. Rezultaty oblicze
przedstawiono na rys. 2.7.
Jak zostao pokazane na rysunku, ju przy podziale belki na okoo n=20 rwnych
odcinkw, odchyka okrelenia pierwszych piciu czstoci drga wasnych gitnych
nie przekracza wartoci 2%. Dla podstawowej czstoci drga wasnych osiowych
bardzo dobr zgodno uzyskuje si ju przy podziale belki na n=10 odcinkw. Biorc
pod uwag otrzymane rezultaty przyjto, e w trakcie prowadzonych analiz stosowany
bdzie podzia belki na minimum 20 odcinkw.
2.2.2. Przestrzenny model metody OES
Metoda odksztacalnych elementw skoczonych OES, w skrcie nazywana
metod elementw skoczonych, jest metod szeroko stosowan w rnych
zagadnieniach fizyki i techniki ju od kilku dziesicioleci. Ze wzgldu na jej
powszechno, szeroki wybr systemw obliczeniowych opierajcych si na niej oraz
cigy dynamiczny rozwj, nie sposb jej nie uwzgldni w trakcie prowadzonych
analiz. Niniejszy rozdzia opiera si na zaoeniu, e semantyka poj zwizanych
z metod OES, takich jak: macierze sztywnoci, bezwadnoci, stopnie swobody,
elementy powokowe, elementy objtociowe, warunki brzegowe i inne jest
powszechnie znana. Z pozycji literaturowych zawierajcych podstawowe zaoenia,
definicje oraz sposoby rozwizywania zagadnienia wasnego w metodzie OES, naley
wymieni [5, 11, 35, 64, 74]. Niniejszy podrozdzia zawiera bdzie wycznie opis oraz
podstawowe zaoenia dokonywane podczas tworzenia przestrzennego modelu belki
zespolonej.
Budow modelu oraz rozwizanie problemu wartoci wasnych zdecydowano si
przeprowadzi w profesjonalnym systemie obliczeniowym COSMOS/M firmy
Structural Research and Analysis Corporation [12]. Dyskretyzujc ukad o cigym
rozkadzie sztywnoci i cigym rozkadzie masy naley zachowa rwnowag
pomidzy prostot modelu, zapewniajc szybko oblicze, a jego zoonoci
zapewniajc jak najlepsze odwzorowanie rzeczywistego obiektu. Bior powysze pod
uwag zdecydowano si zastosowa omiowzowe elementy objtociowe (SOLID) do
dyskretyzacji pyty elbetowej oraz czterowzowe grubocienne elementy powokowe
Drgania swobodne belki zespolonej 39
(SHELL4T) do dyskretyzacji dwuteownika stalowego. W nawiasach podano kodowe
nazwy stosowane w bibliotece elementw systemu COSMOS/M [12]. Elementy typu
SOLID posiadaj po trzy translacyjne stopnie swobody na wze, natomiast elementy
SHELL4T po trzy translacyjne oraz trzy rotacyjne stopnie swobody w kadym wle.
Na rys. 2.8a pokazano zdyskretyzowany przekrj belki zespolonej.

Rys. 2.8. Przyjty sposb dyskretyzacji: a) belki zespolonej oraz szczegy dyskretyzacji zespolenia
w postaci: b) stalowych kokw zespalajcych, c) stalowych listew perforowanych
Jak wida, przy zastosowanym podziale, pomidzy wzami reprezentujcymi pas
grny dwuteownika a dolnymi wzami pyty elbetowej wystpuje dystans,
wynikajcy z poowy gruboci pasa grnego profilu stalowego. Sposb poczenia
wzw pasa grnego z elementami pyty elbetowej zaley od zastosowanego w belce
rodzaju zespolenia. Na obecnym etapie prac, uwzgldniajc planowany cykl bada,
zdecydowano si zbudowa dwa oddzielne modele belek zawierajce: (i) model
zespolenia za pomoc stalowych kokw zespalajcych, rozmieszczonych parami
w rwnych odstpach; (ii) model zespolenia za pomoc perforowanych listew
stalowych. Sposb dyskretyzacji w obydwu przypadkach pokazano na rys. 2.8b,c. Jak
wida, w przypadku obydwu typw zespolenia, poczenie pomidzy wzami pasa
grnego a dolnymi wzami pyty elbetowej modelowano za pomoc elementw
belkowych, ktre w bibliotece systemu COSMOS/M oznaczone s jako BEAM3D.
Elementy te posiadaj po sze stopni swobody na wze. Takich samych elementw
uyto podczas modelowania kokw zespalajcych w przypadku modelu z takim typem
zespolenia. Perforowan listw stalow zamodelowano za pomoc elementw
powokowych SHELL4T.
Drgania swobodne belki zespolonej 40
Na rys. 2.9 przedstawiono widoki aksonometryczne obydwu modeli. W celu
pokazania sposobu modelowania zespolenia na rysunku nie pokazano czci elementw
pyty elbetowej.
a)

b)
Rys. 2.9. Aksonometryczny widok fragmentu modelu metody OES z zespoleniem w postaci: a) stalowych
kokw zespalajcych, b) stalowych listew perforowanych
Zarwno w przypadku czci stalowej, jak i elbetowej oraz zespolenia
zastosowano liniowo sprysty model materiau izotropowego. Wybr takiego
modelu materiau w przypadku elementw stalowych nie wymaga wyjanienia.
Natomiast w przypadku pyty elbetowej wybr ten jest w peni uzasadniony ze
wzgldu na niski poziom napre, jaki wystpuje podczas bada majcych na celu
ustalenie podstawowych waciwoci dynamicznych konstrukcji. Zastpczy modu
sprystoci podunej pyty elbetowej bdzie uwzgldnia wpyw zastosowanego
w niej zbrojenia podunego.
Wielkoci przekrojowe (pole przekroju oraz momenty bezwadnoci) elementw
belkowych czcych pas grny dwuteownika stalowego z dolnym poziomem wzw
pyty elbetowej, ustalane bd na drodze identyfikacji. Jest to konieczne ze wzgldu na
zastpczy charakter zaproponowanego modelu zespolenia. Dla elementw belkowych,
ktre modeluj stalowe koki zespalajce umieszczone w pycie elbetowej, wielkoci
przekrojowe przyjmowane bd zgodnie z rzeczywistymi wymiarami geometrycznymi
kokw. W przypadku stalowych listew perforowanych grubo stosowanych
elementw powokowych bdzie redukowana w stosunku do wymiarw rzeczywistych
listwy. Redukcja ta przeprowadzona bdzie ze wzgldu na otwory wystpujce
w listwach, ktre nie s uwzgldniane w modelu.