Praca na przedmiot Materiaoznawstwo II Temat: Materiay biozgodne Aleksander Korzeski, MiBM grupa 5

Wstp
Wraz z rozwojem medycyny, coraz szybszym w ostatnich latach powstay nowe moliwoci ingerencji w ludzki organizm. Chodzi mi o implanty i protezy, ktre to stanowi wymagajce zadanie dla inynierii materiaowej. Wybranie materiau na implant, majcy zosta umieszczony w ciele czowieka to nieatwe zadanie, i niewiele tworzyw si do tego nadaje. Z tego powodu postanowiem opisa tutaj materiay najczciej stosowane na rnego rodzaju wszczepy czy implanty.

1. Stale austenityczne.
Stale austenityczne wykorzystywane s do wytwarzania implantw takich jak pytki, wkrty, druty, nakrtki, gwodzie, rzadziej elementy endoprotez, ze wzgldu na ma odporno korozyjn. Powinny wykazywa drobnoziarnist struktur oraz niski poziom wtrce niemetalicznych. Zapewnia to dobr wytrzymao i cigliwo materiau, a take zapobiega pkniciom. Z grupy stali austenitycznych pochodz najtasze metalowe biomateriay, np. stal AISI 316L, najpopularniejsza do produkcji implantw.
Skad chemiczny stali AISI 316L (X2CrNiMo17 - 13 ) wedug normy PN - 86020. Stenie pierwiastkw, % masowy C <0.03 Cr 16-18 Ni 12-18 Mo 2-2,5 Mn <2 Si 0,8 P <0,045 S <0,03

2. Stopy na osnowie kobaltu.

Stopy na osnowie kobaltu posiadaj dobre waciwoci mechaniczne oraz biotolerancj, wynikajc z warstwy pasywnej powstajcej samorzutnie na powierzchni stopu, tworzon przez tlenek chromu. Odznaczaj si rwnie wiksz odpornoci na korozj ni stale austenityczne, z tego wzgldu wykorzystywano je do produkcji endoprotez staww: biodrowego, kolanowego i skokowego, obecnie wykorzystuje si je rwnie w stomatologii. Podstawowe dodatki stopowe to: chrom(18-30%), molibden(2,5-9%), oraz nikiel(15-37%). Oprcz tego wystpuj jeszcze: wolfram, wgiel, elazo, mangan, krzem, tytan.

3. Stopy tytanu.
Spord wszystkich biomateriaw metalicznych najlepszym tworzywem stosowanym do wyrobu implantw rnego rodzaju s stopy tytanu. Znalazy one szerokie zastosowanie ze wzgldu na liczne zalety. Posiadaj najniszy ciar waciwy, i wykazuj wysok biotolerancj. Odznaczaj si wysok odpornoci na korozj, poniewa na ich powierzchni bardzo szybko tworzy si pasywna warstwa tlenku tytanu TiO2. Biotolerancja pozwala na zrastanie si koci z powierzchni implantu. Wad tytanowych wszczepw jest ich koszt - wysoki ze wzgldu na zoone procesy wytwarzania. Najszersze zastosowanie znalaz stop Ti-6Al-4V. Obecno toksycznego wanadu bya przyczyn do bada nad innymi stopami nie zawierajcymi tego pierwiastka. Ti-6Al-7Nb Ti-5Al-2,5Fe Ti-13Nb-13Zr Wyej wymienione posiadaj lepsz odporno na korozj od Ti-6Al-4V, odznaczaj si niskim moduem Younga, a ponadto lepszymi waciwociami mechanicznymi twardoci i wytrzymaoci zmczeniow. Prawie czysty tytan rwnie jest wykorzystywany, do implantw stomatologicznych, o nastpujcym skadzie:
Ti 99,75% Fe 0,05% O 0,1% N 0,03% C 0,05% H 0,012%

4. Stopy z pamici ksztatu.

Implanty ze stopw z pamici ksztatu umoliwiaj usprawnienia i uproszczenie wielu operacji. Stosowanie implantw ze stopw metali z pamici ksztatu wymaga odpowiedniego doboru sposobu ich nagrzewania do temperatury odwrotnej przemiany martenzytycznej. Mona tak dobra skad stopu, by przemiana i zwizane z tym odzyskanie ksztatu nastpoway w temperaturze ciaa pacjenta. Ze znanych zastosowa mona wymieni: klamry do osteosyntezy i leczenia zama eber, pytki do osteosyntezy np. szczki, druty ukowe w ortodoncji, gwodzie kostne, tulejki dystansowe w leczeniu schorze krgosupa. Najczciej stosowany - Nitinol(49-51% niklu, reszt stanowi tytan). Istnieje rwnie stop z dodatkiem kobaltu, Ti-48,5Ni-1,5Co.

5. Hydroksyapatyt.
Jest to minera zbudowany z hydroksyfosforanu wapnia, wzr chemiczny Ca10(PO4)6(OH)2. Stanowi mineralne rusztowanie koci, jest odpowiedzialny za ich mechaniczn wytrzymao. Pomimo zych waciwoci mechanicznych znalaz zastosowanie w medycynie ze wzgldu na bardzo wysok biozgodno. Moe by wykorzystywany na trzy sposoby:

Obraz SEM porowatej ceramiki hydroksyapatytowej

-jako materia porowaty -jako skadnik kompozytu -jako warstwa powoki na rnych podoach Najwiksz zalet hydroksyapatytowej ceramiki porowatej jest moliwo wytworzenia naturalnego wizania pomidzy koci a protez, co nastpuje poprzez wrastanie tkanki kostnej w porowat warstw. Powstaje dziki temu trwae wizanie. Minimalna rednica porw powinna wynosi okoo 250-300 mikrometrw, co odpowiada wielkoci obecnych w kociach kanaw Haversa. Powyej porowatoci cakowitej wynoszcej 70-80% wytrzymao materiau znacznie spada, co jest zjawiskiem bardzo niekorzystnym.
Obraz SEM kompozytu Ti-8Al-4V

Hydroksyapatyt moe zosta wykorzystany rwnie jako wzmocnienie materiaw metalowych, wglowych i polimerowych. Takie rozwizanie polepsza biozgodno, powoduje integracj implantu z koci, oraz zmienia waciwoci mechaniczne. Jeli jako osnow uyte zostan resorbowalne polimery, po spenieniu funkcji zespolenia koci, a nastpnie resorpcji polimeru, faza hydroksyapatytowa moe tworzy rusztowanie dla wzrastajcej koci.

Pokrycia z hydroksyapatytu s stosowane na rnych podoach, najczciej jednak metalicznych i wglowych. Pokrycie metalowych implantw hydroksyapatytem jest bardzo korzystne, zwiksza odporno metalu na cieranie, zapobiega rwnie dostawaniu si toksycznych zwizkw do biologicznego rodowiska. Powoka zapewnia te wystarczajce zwizanie protezy z koci, umocowanie w organizmie jest lepsze, co przekada si na wyduenie czasu uytkowania protezy. Kompozyty wgiel - wgiel s dobrym materiaem, ze wzgldu na biozgodno i warto moduu Younga zblion do koci czowieka. Naniesienie powoki hydroksyapatytowej polepsza aktywno biologiczn tego materiau.

Obraz SEM wkien wglowych w matrycy hydroksyapatytowej

6. Polimery.
Wiele polimerw wykazuje wysok biozgodno, nie wywouj stanw zapalnych kancerogennych ani mutagennych. Z tego wzgldu nadaj si do rekonstrukcji tkanek lub nawet caych organw. Pierwszym, ktry okaza si przydatny medycynie by polimetakrylan metylu(PMMA). Jest on stosowany do produkcji rnego rodzaju cementw kostnych, wykorzystywanych midzy innymi przy endoprotezoplastyce stawu biodrowego(protezy cementowe). Z PMMA produkuje si rwnie protezy stomatologiczne, oraz soczewki kontaktowe. Polietylen o duej gstoci(HDPE) stosuje si w endoprotezach stawu biodrowego do wyrobu panewki lub czci panewki, ze wzgldu na du odporno na cieranie. Politereftalan etylenu(PET) nadaje si do zastosowania w kontakcie z krwi, i wyrabia si z niego protezy naczy krwiononych, elementy sztucznego serca bd zastawki. Wrd polimerw mona wyodrbni grup materiaw biodegradowalnych, przydatnych dla inynierii tkankowej. Odpowiednio porowaty polimer wystpuje jako rusztowanie dla wzrostu i namnaania komrek, z ktrych powstaj nastpnie tkanki. Pozwala to na wytwarzanie

implantw na przykad ucha, nosa lub zastawek serca. W miar wzrostu komrek, podoe polimerowe zanika, zamiast niego rozwija si nowa tkanka.

rda: http://www.ortopedia.edu.pl/ http://pl.wikipedia.org/wiki/Hydroksyapatyt http://www.publikacje.biomechanik.pl/059064_Grolik_Fiejdasz.pdf http://bc.biblos.pk.edu.pl/bc/resources/CT/Czasopismo Techniczne_1Ch_2007/SobczakA/MaterialyHydroksyapatyto we/pdf/SobczakA_MaterialyHydroksyapatytowe.pdf http://cb6181.ceramika.agh.edu.pl/kco/nowa/Bioceramika.pdf http://pl.wikipedia.org/wiki/Tytan_(pierwiastek) http://www.pg.gda.pl/~kkrzyszt/biomat3.pdf http://baztech.icm.edu.pl/baztech/cgibin/btgetdoc.cgi?BOS1-0002-0057 http://www.ochronaprzedkorozja.pl/nowa/brief_2005_11. htm http://www.dentonet.pl/?s=157&sID=848&a=4&pID=3418 http://www.gazetalekarska.pl/xml/oil/oil68/gazeta/num ery/n2009/n200903/n20090311 http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache: FW3WHCvPtlEJ:users.uj.edu.pl/~bblich/biomaterialy/W3i mplantymetalowe.ppt+biozgodne+stopy+tytanu&cd=3&hl=pl &ct=clnk http://www.iim.p.lodz.pl/wyklady/nowe_2010/Materialy_ biomedyczne.pdf http://www.matint.pl/materialy-z-pamiecia-ksztaltu.php