Piotr Zegarek Europeistyka Rok 3, Semestr VI STRUKTURA PCI I WIEKU NA WIECIE.

Struktura pci i wieku jest to udzia rnych grup wiekowych w populacji z uwzgldnieniem podziau na pe. Udzia ten graficznie przedstawia si za pomoc schematu, zwanego piramid pci i wieku. Ocena rozkadu wiekowego osobnikw dostarcza wielu informacji o aktualnej kondycji populacji na ziemi. Na kuli ziemskiej struktura pci jest w zasadzie wyrwnana. Szacuje si, e na Ziemi yje o kilkanacie milionw kobiet wicej ni mczyzn. Wyrana nadwyka mczyzn wystpuje w Azji i Oceanii, natomiast w Europie wystpuje zdecydowanie wicej kobiet. Struktur pci okrelamy wielkoci tzw. wskanika feminizacji, czyli liczb kobiet przypadajc na 100 mczyzn. Uwzgldniajc struktur pci i wieku ludnoci poszczeglnych krajw struktury spoeczestw mog by nastpujce: - progresywna charakterystyczna dla krajw o duym przyrocie naturalnym. Dzieci modzie stanowi od 40 60% ogu. Niski udzia ludnoci w wieku poprodukcyjnym. Dominuj kobiety w wieku 20 35 lat, natomiast mczyni w grupie 40 50 lat. W najstarszych grupach wiekowych ponad 65 lat wyrana nadwyka kobiet. - stacjonarna w krajach o wysokim poziomie gospodarki i niskim przyrocie. Niski udzia grupy w wieku przedprodukcyjnym do 25%, znaczny udzia ludnoci w wieku poprodukcyjnym 15% i wicej. Liczebno poszczeglnych grup podobna. Tak struktur posiada np. Szwecja. - niestabilna charakterystyczna dla Polski. W tej strukturze liczebno poszczeglnych rocznikw zrnicowana wywoana niestabilnoci polityczn. Mae liczebnie roczniki urodzone w czasie wojen i w okresach, kiedy te roczniki wchodz w okres rozrodczy. Due liczebnie roczniki urodzone zaraz po wojnie (rekompensaty powojenne). Struktura, w ktrej konieczne s cige zmiany w polityce ekonomicznej pastwa. Struktura wieku wie si m. in. z przyrostem naturalnym. Tam gdzie jest on najwikszy dominuj roczniki mode np. w Indiach, Chinach i Brazylii. Natomiast w pastwach o niszym przyrocie naturalnym tj. USA, Australia i itp. ksztat piramidy wiekowej jest bardziej wyrwnany. Oznacza to zrwnowaon struktur wieku, aczkolwiek w przypadku np. Hiszpanii piramida jest wyranie zbyt wska u podstawy, co zapowiada narastajce starzenie si spoeczestwa. Na ksztat piramidy wieku duy wpyw ma rwnie rednia dugo ycia. Jeli jest ona krtka, odbija si to ma liczebnoci rocznikw starszych. Piramidy potwierdzaj, e dugo ycia jest cile zwizana ze stopniem rozwoju danego pastwa, a zwaszcza z dostpem do suby zdrowia i jej poziomem. Dlatego najduej yj Japoczycy, Australijczycy, Amerykanie i mieszkacy Europy Zachodniej, a najkrcej Afrykanie i mieszkacy innych sabo rozwinitych krajw. Oglna struktura pci ludnoci wiata jest taka, e w rocznikach modszych przewaaj mczyni, a w rocznikach starszych kobiety, czyli wicej rodzi si dzieci pci mskiej, natomiast pe eska charakteryzuje si duszym rednim czasem trwania ycia. Niemal we wszystkich pastwach rozwinitych przewaaj kobiety. Natomiast kraje biedne o krtkiej przecitnej dugoci ycia cechuje przewaga mczyzn. Szczeglnym przypadkiem s muzumaskie pastwa bliskowschodnie, gdzie stopie feminizacji jest drastycznie niski, np. w Katarze na 100 mczyzn przypadaj zaledwie 53 kobiety, a w Kuwejcie 66. Wynika to z uwarunkowa kulturowych oraz religijnych, wedug ktrych kobiety zajmuj tam bardzo nisk pozycj spoeczn.