Materiay pomocnicze do wiczenia projektowego

Zbiornik retencyjno-wsikowy
z przedmiotu Podstawy Budownictwa Wodnego

[3]

Opracowa:

dr in. Witold Sterpejkowicz-Wersocki

Politechnika Gdaska, Wydzia Inynierii Ldowej i rodowiska, Katedra Hydrotechniki

Gdask, padziernik 2009

Materiay pomocnicze do wiczenia Zbiornik retencyjno-wsikowy

strona 2

Zbiornik retencyjno-wsikowy PODSTAWY BUDOWNICTWA WODNEGO wiczenie projektowe nr 1

Zadanie: Wykona projekt wstpny zbiornika retencyjno-wsikowego dla zagospodarowania wd deszczowych. Zakres oblicze: Obliczenie objtoci wody do zagospodarowania, Wymiarowanie koryta doprowadzajcego wod do zbiornika, Wymiarowanie zbiornika, Bilans mas ziemnych, Urzdzenia przelewowe, Umocnienie brzegw. Rysunki: Rzut zbiornika, Przekrj przez zbiornik. Dane: - powierzchnie zlewni czstkowych, - podoe gruntowe, - natenie i czas trwania deszczu miarodajnego. Literatura: [1] Wolfgang Geiger, Herbert Dreiseitl - Nowe sposoby odprowadzania wd deszczowych, Oficyna Wydawnicza Projprzem-EKO, 1999 [2] Edward Zawada, Armand bikowski - Budownictwo Wodne. Cz 2, WSiP, 1991 [3] http://bielawianin.pl/bielawianin_news/data/upimages/zbiornik-wodny-sudety.JPG http://www.wrotapomorza.pl/res/biznes/rowoj_regionalny_i_przestrzenny/konkursy/ [4] konkurs_drip/sopot1.jpg [5] http://www.drmg.gdansk.pl/images/photoalbum/album_2/augustowska.jpg

Materiay pomocnicze do wiczenia Zbiornik retencyjno-wsikowy

strona 3

[1] 1. Ustalenie spywu Na og na spyw nie oddziauje cay opad, spadajcy na okrelon powierzchni. Dlatego w wikszoci metod obliczeniowych naley poda wielko strat, o jakie opad zostanie zmniejszony. Wynikajcy std opad zredukowany, to ta cz opadu, ktra spywa i ktr naley zagospodarowa. Dla spywu Qr z okrelonego obszaru o powierzchni Acak obowizuje zaleno:
Qr = r r Acalk

Deszcz obliczeniowy r odpowiada przy tym przyjtemu za podstaw deszczu o okrelonym czasie trwania i czstotliwoci wystpowania. Wielko wspczynnika spywu zaley od materiaw i jakoci pokrycia nawierzchni oraz od jej nachylenia. Jest to wspczynnik empiryczny, a jego wartoci podane s w tabeli:

[1] redni wspczynnik spywu sr pochodzi z urednienia (rednia geometryczna) wedug powierzchni czstkowych An zgodnie ze wzorem:

Materiay pomocnicze do wiczenia Zbiornik retencyjno-wsikowy

strona 4

r =

1 A1 + 2 A2 + 3 A3 + ... + n An
A1 + A2 + A3 + ... + An

[1]

2. Wymiarowanie koryta dopywowego do zbiornika. Do doprowadzenia wody do zbiornika retencyjnego w obrbie terenw miejskich (osiedlowych) nadaj si koryta otwarte, ktre ksztatowa mona w najrozmaitszy sposb. Ukad koryt otwartych stanowi alternatyw dla ukadu rur podziemnych, umoliwia prosty dozr i czyszczenie, poprawia mikroklimat i pozwala na kontakt z wod.

Materiay pomocnicze do wiczenia Zbiornik retencyjno-wsikowy

strona 5

[1]

Za podstaw wymiarowania koryt przyjmowany jest empiryczny wzr ManningaStrickleta, ktry do dobrze odzwierciedla przyblione wartoci dla przepyww burzliwych w szorstkich korytach:

v = k St Rh

2/3

I 1/ 2

gdzie: Rh = A/Oz promie hydrauliczny A pole przekroju czynnego koryta [m2] Oz obwd zwilony [m] kSt wspczynnik szorstkoci wg Manninga-Strickleta I spadek linii energii (mona przyrwna do spadku dna koryta) [-]

[1]

[1]

Materiay pomocnicze do wiczenia Zbiornik retencyjno-wsikowy

strona 6

[1]

[1]

[1]

Materiay pomocnicze do wiczenia Zbiornik retencyjno-wsikowy

strona 7

[1]

Materiay pomocnicze do wiczenia Zbiornik retencyjno-wsikowy

strona 8

3. Wymiarowanie zbiornika Do wymiarowania zbiornika potrzebny jest w zasadzie rozkad spywu wd deszczowych w czasie. Dla zbiornika majcego za zadanie odprowadzenie czci spywu do gruntu (zbiornik wsikowy) naley mie na uwadze, e wilgotno gruntu na og wzrasta wraz z gbokoci, a osignity zostanie poziom zwierciada wody gruntowej. Zakadajc, e przy powierzchni gruntu wilgotno w przyblieniu rwna jest 0, a warto penego nasycenia zostaje osignita przy przejciu do wody gruntowej, to jako pewne przyblienie redniej przewodnoci w obszarze midzy stanem suchym a w peni nasyconym, mona przyj redni arytmetyczn obydwch wartoci granicznych. Taka rednia warto jest dostatecznie dokadna dla prdkoci filtracji w gruncie nienasyconym i przedstawiona jest w rwnaniu:

vf =

kf 2

gdzie: I oznacza gradient hydrauliczny (spadek zw.wody) pomidzy dwoma otworami wiertniczymi, kf wspczynnik filtracji gruntu. Orientacyjne wartoci wspczynnikw filtracji (kf) przedstawiono w tabl. Wspczynniki filtracji (kf) L.p. Rodzaj gruntu Wspcz. filtracji (kf) (m/s) 10-1 10-2 10-2 10-3 10-3 10-4 10-4 10-5 10-5 10-6 10-6 10-7 10-7 10-8

1 2 3 4 5 6 7

otoczaki, grunt narzutowy wir piasek gruboziarnisty piasek drobnoziarnisty piasek gliniasty glina piaszczysta i

Zakadajc, e wydajno wsikania jest staa na caej powierzchni zbiornika, to I=1. Dla staej wydajnoci wsikania Qs rwnanie przyjmuje posta:

Qs = v f As =

1 k f As 2

gdzie: As oznacza dyspozycyjn powierzchni dla wsikania (w przyblieniu jest to powierzchnia dna zbiornika).

Materiay pomocnicze do wiczenia Zbiornik retencyjno-wsikowy

strona 9

[4]

Dopyw Qdopl do powierzchni przesikania skada si z odpywu z przyczonych powierzchni podlegajcych odwodnieniu oraz opadu przypadajcego na powierzchni wsikania:

Qdopl = Qr = r ( Acalk sr + As )
Odpyw podlegajcy wsikaniu wynosi:

Qodpl =

dV 1 k f As dt 2

Rnica pomidzy Qdopl a Qodpl podlega poredniemu gromadzeniu. Jeeli obiekt gromadzcy wod jest oprniony na pocztku deszczu o czasie trwania T, to w takim przypadku po scakowaniu rwnania bilansu, gromadzona objto wody wyniesie:

1 V = r ( Acalk sr + As ) k f As T 2
W przypadku zbiornika retencyjno-wsikowego ze zdawionym odpywem potrzebna objto zbiornika wyniesie:

1 V = r ( Acalk sr + As ) k f As Qzd T 2
gdzie: Qzd oznacza dopuszczalne natenie przepywu na odpywie ze zbiornika Powysze rwnania obowizuj dla pustego zbiornika retencyjno-wsikowego. W drugim przypadku skrajnym, moe si zdarzy, e zbiornik bdzie napeniony. Wwczas, aby nie

Materiay pomocnicze do wiczenia Zbiornik retencyjno-wsikowy

strona 10

dopuci do niekontrolowanego wylania si wody ze zbiornika naley wyposay go w przelew awaryjny, o zdolnoci przepustowej wikszej od dopywu do zbiornika Qdopl.

[1]

4. Obliczenia hydrauliczne urzdzenia dawicego oraz przelewu awaryjnego. Jako urzdzenie dawice mona przyj w najprostszym rozwizaniu zastawk. Obliczenia hydrauliczne zastawki sprowadzaj si w zasadzie do okrelenia jej szerokoci i wysokoci uniesienia ponad progiem, tak aby jej wydatek Q by zbliony, lecz nie przekracza wartoci Qzd. Przyjmujc, e wypyw spod zamknicia jest nie zatopiony, jego wydatek obliczy mona z uproszczonego, lecz zazwyczaj dostatecznie dokadnego, wzoru:

Q = 1 a b 2 g H o'
gdzie: 1 wspczynnik wydatku H0 wzniesienie linii energii wody w grnym stanowisku nad rodkiem cikoci pola otworu niezatopionego Wspczynnik wydatku dla otworw maych (o powierzchni do 2 m2), w przypadku dawienia z gry i z bokw, wynosi 0,75 (krawdzie zaokrglone) lub 0,70 (krawdzie ostre).

Materiay pomocnicze do wiczenia Zbiornik retencyjno-wsikowy

strona 11

v2 0 2g .

v0

Obliczenia mona prowadzi przyjmujc szeroko otworu b i nastpnie dobierajc wysoko a, w ten sposb, aby wydatek Q spod zasuwy by rwny Qzd przy penym napenieniu zbiornika.

Obliczenia hydrauliczne dla przelewu awaryjnego prowadzi si w oparciu o poniszy wzr: Q = M b H 3/2 gdzie: M wspczynnik wydatku (mona przyj 1,55), b wiato przelewu [m], H gboko wody ponad koron przelewu [m], - wspczynnik dawienia bocznego. Warunek jaki musi by speniony przy obliczaniu przelewu awaryjnego jest taki, e musi on posiada zdolno do przepuszczenia przepywu o nateniu co najmniej Qdop. Wspczynnik dawienia bocznego we wzorze na wydatek mona przyjmowa jak dla przeleww bezcinieniowych wg wzorw: H = 1 0,2n b
gdzie: n liczba przse przelewu (zazwyczaj n=1) [-], b wiato przelewu [m], H gboko wody nad koron przelewu [m], wspczynnik ksztatu filarw i przyczkw [-].

H'o

Materiay pomocnicze do wiczenia Zbiornik retencyjno-wsikowy

strona 12

5. Umocnienia Umocnienia w zbiorniku potrzebne s w miejscu dopywu (umocnienie dna) w celu uspokojenia i wyrwnania przepywu wody oraz w miejscu zrzutu. W przypadku niewielkich nate przepywu wody, a z takimi wanie mamy do czynienia w maych zbiornikach retencyjnych wd odpadowych, jako umocnienie przed rozmyciem wystarczy warstwa tucznia kamiennego uoona na geowkninie filtracyjnej. Innym rozwizaniem, mniej trwaym, moe by materac faszynowy pooony w ww miejscach wymagajcych umocnienia. Do umocnienia skarp zbiornika, przy agodnych nachyleniach (min. 1:3), wystarczy obsiew mieszank traw zwaszcza, e woda w zbiorniku pojawia si bdzie okresowo.

Materiay pomocnicze do wiczenia Zbiornik retencyjno-wsikowy

strona 13

Warto w tym przypadku zastosowa na wyrwnanej powierzchni skarpy geomat przeciwerozyjn, ktr nastpnie przykrywa si warstw humusu i obsiewa traw. Geomata przeciwerozyjna moe by rwnie zastosowana w miejscu dopywu wody do zbiornika w celu wyrwnania i uspokojenia przepywu. W przypadku bardziej stromych skarp wymagane jest ich umocnienie, ktre moe by wykonane jako narzut z tucznia kamiennego na geowkninie, materac gabionowy, kiszki faszynowe oparte na palisadzie itp.

6. Rysunki

[5]

Materiay pomocnicze do wiczenia Zbiornik retencyjno-wsikowy

strona 14

213

linia zwierciada wody przy nadpitrzeniu (praca przelewu awaryjnego) linia zwierciada wody przy napenionym zbiorniku

14, 50

423

100

przelew awaryjny

105

Przekrj A-A

B
koryto dopywowe

narzut z tucznia na geowkninie

zasuwa dawica odpyw ze zbiornika

kana odpywowy

14,00

13, 09

400

1:3

423

1:3

14, 50

13,79

213

100

zasuwa dawica wypyw (otwr 4x16 cm) trawa humus gr.5 cm mata przeciwerozyjna narzut z tucznia gr.20 cm geowknina filtracyjna
14,50 14,00

14,50

1:3
13,09

13,79 13,59 13,29

KORYTO DOPROWADZAJCE WODY DO ZBIORNIKA kostka granitowa 10x10x10 cm podsypka wirowa gr.10 cm 7
11

46