You are on page 1of 4

Bliski Wschd jest to region geopolityczny rozcigajcy si od Azji Mniejszej po pw. Arabski i od Egiptu po Irak.

Politycznie cile zwizany jest z nim Iran. Struktur etniczn stanowi Arabowie, Turcy, ydzi i Kurdowie. Gwnymi religiami s Islam i Judaizm. Ocena sytuacji na Bliskim Wschodzie jest bardzo skomplikowana. W mojej pracy chciabym si skupi gwnie na konflikcie arabsko ydowskim. Uwaam e niezbdne jest przypomnienie wydarze historycznych z ostatnich 50 - ciu, a nawet 100 lat. Jako pierwsz chciabym poruszy spraw ydowsk. Z kocem XIX w. pojawi si syjonizm doktryna polityczna zakadajca e ydzi wrc do Palestyny i odbuduj tam pastwo (opucili je ok. 135 r. n.e. po powstaniu Bar Kochby, kiedy nastpia Wielka Diaspora) W 1917 r. po deklaracji Bealfura rozpocz si pocztek powrotu ydw do Palestyny. W 1920 r. Liga Narodw przekazaa Palestyn Brytyjczykom jako terytorium mandatowe, do czasu a sytuacja pozwoli na utworzenie tam niezalenego pastwa. Brytyjczycy w okresie dwudziestolecia midzywojennego przeszli na pozycje proarabskie ze wzgldu na rop oraz na fakt e Arabowie stanowili wikszo na tych terenach. Po wojnie spoeczno midzynarodowa uznaa, e ydom naley si pastwo jako rekompensata za holokaust. Brytyjczycy nie byli w stanie opanowa ruchu oporu ydw, a mandat wygas bo by do 1948 r. 29 listopada 1947 r. zgromadzenie ONZ podjo decyzj o podziale Palestyny na 2 pastwa. 14 maja 1948 r. David Ben Gurion proklamowa powstanie pastwa Izrael, ktre zostao natychmiast uznane przez USA i ZSRR. Ju w 1948 r. wybucha pierwsza wojna arabsko ydowska, trwajca do 1949 r. Przyczyn byo ogoszenie powstania pastwa Izrael, na terenie ktrego znajdowao si sporo Arabw. By to bardzo krwawy konflikt, na skutek ktrego Izrael powikszy swj teren. Dokona si podzia reszty terytorium palestyskiego pomidzy arabskich ssiadw. Dochodzi do rozbioru terytorium palestyskiego. Rzesze ludnoci palestyskiej zostaj zmuszone do przejcia na zachodni brzeg Jordanu strefy Gazy poniewa nie chciay by pod wadz ydw. Wadze Izraela zdecydoway si na oparcie w USA, rwnoczenie wdajc si w konflikt dyplomatyczny z ZSRR. W roku 1952 mia miejsce zamach stanu w Egipcie, obalono krla, proklamowano republik, a na czele Egiptu stan Gamal el Abd Naser. Buduje on tam w Asuan (tama na Nilu, dziki niej zakoczyy si wylewy rzeki). Zapowiedzia on nacjonalizacj towarzystwa obsugujcego kana Sueski, bya to spka akcyjna francusko angielska. Naser zapowiedzia rwnie, e dy do zniszczenia Izraela. Tak rozpocz si Kryzys Sueski, ktry trwa na przeomie padziernika i listopada 1956 r. Izrael kontaktuje si z Angli i Francj i w Serves zostaje podpisane tajne porozumienie wojskowe pomidzy tymi pastwami. Wojska ydowskie atakuj Egipt, zajmuj cay pw. Synaj i dochodz do Portsaidu (Knau Sueskiego) Anglicy i Francuzi rozpoczynaj operacj Muszkieter i spadochroniarze zajmuj stref Kanau Sueskiego. Chruszczow wymusi na Einzenhauerze interwencj i w ramach ONZ doszo do przerwania konfliktu. Anglia, Francja i Izrael wycofuj si. Myl, e bardzo ciekawy jest wynik, gdy zwycizcw jest wicej ni wskazywa by na to przebieg Izrael, bo pokaza swoj si oraz mobilno armii, ZSRR, USA, ale rwnie Egipt, a konkretnie Naser, ktry sta si autorytetem w oczach arabw. Przegranymi oraz skompromitowanymi okazay si Anglia i Francja, ktre nie osigny zamierzonego celu. Pastwa arabskie, ktre nie uznaway prawa Izraela do istnienia prowadziy wobec Tel Awiwu wrog polityk wspieran przez ZSRR i jego satelitw. Blokada portu Ejalt nad zat. Akaba jedyne wyjcie Izraela na Morze Czerwone przez Egipt przyczyniy si od nagego ataku ze strony Izraela 6 czerwca 1967 r., ktry przeszed do historii jako Wojna Szeciodniowa na Bliskim Wschodzie. Tak wic to Izrael rozpocz t wojn uderzeniem prewencyjnym. Siy zbrojne Izraela zajy nalecy do Egiptu pw. Synaj, Stref Gazy, zdobyy nalecy do Jordanii Zachodni brzeg Jordanu z Jerozolim oraz syryjskie wzgrze Golan. ZSRR popar Arabw, potpi Izrael i zada wycofania wojsk z terenw okupowanych. USA poparo Izrael. Myl e rwnie nastpstwa s niezwykle wane oraz ciekawe: Przede wszystkim koniec Nasera,

Izrael po raz kolejny pokaza swoj przewag, jednak aden z problemw nie zosta rozwizany, co wicej pogbi si. Czwart wojn arabsko ydowsk bya wojna Jom Kippur od nazwy wita ydowskiego - JOM KIPPUR - Dzie Pojednania, zw. te Sdnym Dniem najwitszy dzie ydowskiego roku, koczcy Dziesi Dni Pokuty. Wrzeniu 1970 r.-. Anwar as-Sadat, nastpca Nasera, doprowadzi do sojuszu jake rnych pastw arabskich, czyli Syrii z Jordani. Sam, biorc przykad z taktyki izraelskiej, dokona niespodziewanego ataku na pastwo ydowskie. 6 padziernik 1973 r. - wojska egipskie przekraczaj Kana Sueski i uderzaj na Synaj. Z kolei wojska syryjskie uderzaj na Wzgrza Golan. Po pewnym szoku spowodowanym zaskoczeniem Izrael przystpi do kontrofensywy. Jej sukces to take efekt wielkich dostaw sprztu z baz amerykaskich w Europie Zachodniej, co.uratowao.armi.izraelsk. 11 listopad 1973 r. - pod wpywem ONZ uzgodniono warunki zawieszenia broni midzy Izraelem a Egiptem. Wojna Jom Kippur wykazaa o wiele lepsze przygotowanie Arabw do dziaa wojennych. Zastosowali oni take bro ekonomiczn.. zamknicie.kurkw.z.rop 17 padziernik 1973 r.- arabscy producenci podnosz ceny ropy, ograniczaj jej produkcj oraz wprowadzaj embargo na jej dostawy dla pastw popierajcych Izrael. Wymiern korzyci dla Egiptu byo doprowadzenie do otwarcia Kanau Sueskiego oraz rozpoczcie rozmw egipsko-izraelskich. Z tak inicjatyw wystpi prezydent Egiptu A. asSadat. W 1977 r. podczas przemwienia w Knesecie przedstawi on piciopunktowy plan pokojowy. 19 listopada 1977 r. zaproponowa: wycofanie wojsk izraelskich z obszarw zajtych w 1967 r. (jednak tylko ze strefy Gazy) - utworzenie pastwa palestyskiego (jedynie udao si utworzy autonomie palestysk w 1994 r.)., zagwarantowanie bezpieczestwa granic wszystkim pastwom regionu, oparcie stosunkw midzy pastwami regionu na zasadach Karty ONZ, zakoczenie stanu wojny i podpisanie pokoju (jedynie czciowe podpisanie pokoju tylko z Egiptem w 1978 r. i Jordani w 1998r. By to pocztek drogi, ktra doprowadzia do pokoju midzy Egiptem a pastwem izraelskim. 17 wrzenia 1978 r. w Camp David (USA) prezydent Sadat oraz premier Izraela M. Begin, w asycie prezydenta J. Cartera, podpisali traktaty, ktre umoliwiy niejaki start pokojowych rozwiza na Bliskim Wschodzie. A. as-Sadat zosta uznany za zdrajc sprawy arabskiej. Egipt zosta wykluczony z Ligi Pastw Arabskich, z organizacji OPEC, a wikszo pastw arabskich zerwaa z nim stosunki dyplomatyczne. 26 marca 1979 r. w Waszyngtonie podpisano ukad pokojowy, bdcy wynikiem porozumie w Camp David. Dla Egiptu najcenniejsz zdobycz byo wycofanie wojsk Izraela z Pwyspu Synaj. Z kolei Izrael zneutralizowa najsilniejszego ssiada arabskiego. W uznaniu zasug dla pokoju na wiecie A. as-Sadat i M. Begin w 1978 r. otrzymali Pokojow Nagrod Nobla. Inwazja na Liban przeprowadzona (6-11 czerwca 1982) przez Izrael, ktry, wykorzystujc libask wojn domow, wysa do Libanu armi w celu zlikwidowania oddziaw Organizacji Wyzwolenia Palestyny. Ldowe siy izraelskie stary si z przebywajcymi w Libanie od 1976 z tytuu mandatu Ligi Pastw Arabskich wojskami syryjskimi. 11 czerwca podpisano izraelsko-syryjskie zawieszenie broni. Porednictwo ONZ doprowadzio do ewakuacji oddziaw palestyskich z Bejrutu. Wojska izraelskie wycofay si z Libanu w 1985. Pod kontrol izraelsk pozostaa tzw. strefa bezpieczestwa (pas o szerokoci 8-10 km w poudniowym Libanie, wzdu granicy izraelsko-libaskiej), praktycznie okupowana przez wojska izraelskie od 1978. Intifada tak nazwano palestyskie powstanie wybucha poza strukturami OWP (Organizacja Wyzwolenia Palestyny, zaoona w 1964 r. z inicjatywy Ligi Arabskiej), wyonia nowe siy polityczne. Najwaniejsz z nich okaza si Islamski Ruch Oporu (Hamas), utworzony w 1988 r. Ta organizacja muzumaskich fundamentalistw te dy do zniszczenia pastwa Izrael, ale na jego gruzach chce ustanowi pastwo wyznaniowe. Pocztkowo zajmowaa si dziaalnoci charytatywn i kulturaln, pniej jednak pierwszoplanow metoda walki stay si zamachy dokonywane przez samobjcw. Intifada okazaa si dla Izraela wyzwaniem najpowaniejszym z dotychczasowych. Tego ruchu nie dawao si stumi mimo wci rosncej liczby ofiar. Zagraa on Izraelczykom w yciu

codziennym: w autobusach, sklepach, szkoach, na ulicy. Coraz wikszy posuch zdobyway wic gosy nawoujce do kompromisu z Palestyczykami. We wrzeniu 1993 r. Arafat i izraelski premier Icchak Rabin podpisali wynegocjowane w Oslo porozumienie. Izrael uznawa OWP jako reprezentacje narodu palestyskiego, OWP uznawa istnienie Izraela. Pod autonomiczny zarzd palestyski przesza Strefa Gazy i niektre miasta Zachodniego Brzegu. Przejcie wadzy przez Palestyczykw mio si odbywa stopniowo. Wydawao si, e do tego umczonego regionu zawitaa wreszcie nadzieja na pokj. Jednak ekstremici po obu stronach nie zoyli broni. Fanatycy Hamasu nasilili kampanie terroru. W listopadzie 1995 r. ydowski nacjonalista zabi Rabina. Okazao si, e podpisujc porozumienie w Oslo, Izraelczycy i Palestyczycy mieli rozbiene oczekiwania. Izraelczycy uwaali, e rozwizali problem palestyski. Dla Palestyczykw by to tylko pierwszy krok w kierunku niepodlegej Palestyny w granicach z 1967 r. Trzy punkty byy szczeglnie sporne: istnienie ydowskich osiedli na Terytoriach Okupowanych, status Jerozolimy i problem powrotu uchodcw. Utworzenie Autonomii nie zmniejszyo frustracji Palestyczykw. Samorzd w zasadzie nie zmieni ycia Palestyczykw, ktre byo rwnie cikie co przedtem. Niepodlego nie nadchodzia. Autorytet Arafata upad. Natomiast sytuacja zacza si zaostrza, gdy znienawidzony przez Arabw przywdca izraelskiej prawicy, Ariel Szaron, pojawi si na witym dla nich Wzgrzu witynnym. Porozumienia z Oslo z 1993 roku, a take plany pokojowe byego senatora Georgea Mitchella oraz szefa CIA Georga Teneta oparte byy na budowaniu zaufania miedzy wrogami, jednak owego zaufania nie mona osign, a obie strony uwaaj, e prowadz walk o przetrwanie. Dotd najbardziej obiecujco wygldao porozumienie wypracowane przez byego premiera Ehuda Baraka i prezydenta Billa Clintona na przeomie 2000 i 2001 roku w Camp David. Postanowienia owego porozumienia zakwestionowa, jednak nowy premier Izraela Ariel Szaron. Najtrudniejszym punktem negocjacji by zawsze status Wzgrza witynnego, na ktrym staa niegdy staroytna witynia ydowska. Wzgrze to znane jest rwnie jako Harman al-Szarif. Muzumanie otaczaj je czci jako miejsce wniebowstpienia Mahometa. Natomiast Palestyczycy chc kontrolowa islamskie obiekty na placu witynnym meczet al-Aksa oraz Kopua Skay. Spraw rozstrzygnicia konfliktu palestysko izraelskiego zaja si Rada Bezpieczestwa ONZ, 13 marca 2002 przyja rezolucj, w ktrej po raz pierwszy zapisano, e dwa pastwa Izrael i Palestyna powinny y obok siebie w uznanych i bezpiecznych granicach. Rada Bezpieczestwa zadaa te od stron konfliktu na Bliskim Wschodzie natychmiastowego przerwania fali przemocy. Politycy izraelscy i palestyscy mwi chtnie o potrzebie pokoju, ale dotychczas niewiele uczynili, by on nasta. Najwikszym bdem elit politycznych Izraela i Palestyny jest to, e nie wykorzystay przed laty szansy, jaka daway porozumienia pokojowe z Oslo. Nie przekonay swych rodakw, e dialog jest jedyna realna szans zakoczenia kilkudziesicioletniego konfliktu. Lider autonomii Palestyskiej Jaser Arafat, dziaajc wedug zasady wszystko albo nic, pozbawi si pola manewru. Std te kade jego ustpstwa zaczto odbiera w spoecznoci palestyskiej jako porak. Nieudolno Arafata na arenie politycznej, jak i w zarzdzaniu autonomi, spowodoway, e coraz wicej Palestyczykw zaczo dawa posuch ekstremistom. Prbujc utrzyma swe wpywy poszed na konfrontacj z Tel Awiwem. I w efekcie przygotowa grunt pod dojcie do wadzy w Izraelu premiera Ariela Szarona emerytowanego generaa, dla ktrego polityka jest jedynie przedueniem wojny. Izraelczycy utrzymuj okupacj terenw palestyskich nie tylko ze wzgldu na przekonanie, e s to historyczne ziemie ydowskie. Obszary te maja due znaczenie dla bezpieczestwa pastwa Izrael. Gdyby nastpi powrt do sytuacji z czasw przed wojny 1967 r., wwczas poudnie i pnoc Izraela czy korytarz, ktrego szeroko w rejonie miasta Netania i Hadera nie przekracza 20 km. Przeprowadzajc zaskakujcy atak przeciwnik mg w cigu kilku godzin podzieli pastwo ydowskie. Nie bez znaczenia pozostaje te kwestia dostpu do rde wody, ktre znajduj si na ziemiach palestyskich. Izrael cierpi od lat na jej deficyt. Bez wody sprowadzanej z terenw

okupowanych niemoliwe byoby wykorzystanie rolnicze wielu terenw. Po przytoczeniu tych wydarze historycznych nasuwa si pytanie Czy pokj na Bliskim Wschodzie jest moliwy? Moim zdaniem tak, ale jeszcze nie w najbliszym czasie. Po mierci Jassira Arafata uwaam, e musi odej rwnie Ariel Sharon (jego kadencja koczy si w przyszym roku). Myl e ich nastpcy te nie zdoaj zaprowadzi pokoju ale moe jak ju do wadzy dojdzie nowe pokolenie to pojawi si cie szansy na pokj. Codziennie czy to w telewizji czy w gazetach czytamy o zamachach, manifestacjach, zamieszkach w strefie Gazy itp. Ostatnio czytaem artyku odnonie utworzenia pastwa palestyskiego w roku 2008, czyli trzy lata pniej, ni zapowiadano w ostatnim planie pokojowym dla Bliskiego Wschodu nazywanym "map drogow". Roed-Larsen (wysannik ONZ na Bliski Wschd) w wystpieniu przed Rad Bezpieczestwa ONZ powiedzia, e po mierci prezydenta Autonomii Palestyskiej Jasera Arafata utworzenie pastwa palestyskiego to sprawa najwyszej wagi. Moim zdaniem konflikt arabsko ydowski zaliczybym do najpowaniejszych konfliktw XX wieku, do konfliktw ktre nie zostay rozwizane i jeszcze wiele lat upynie nim usyszymy sowa o pokoju na Bliskim Wschodzie. Jest to nie tylko kwestia izraelsko palestyska, ale dotyczca caego wiata. W okresie Zimnej Wojny USA i ZSRR rywalizowao midzy sob rwnie na tych terenach, wspierajc co chwila jedn ze stron. ONZ rwnie nie daje sobie rady z przerwaniem konfliktu. Reasumujc obecna sytuacja na Bliskim Wschodzie jest bardzo trudna, ale wierz e kiedy ludzie zrozumiej bezsens przemocy i stwierdz, e siowe i brutalne rozwizywanie konfliktw nic nie da i jedynie poprzez tolerancj i pokj mona osign porozumienie. A niestety na razie obie strony wzajemnie si przeladuj i mao dziaaj na rzecz pojednania, poniewa dochody, zyski, bdne stereotypy maja nad nimi wadz.

You might also like