EURO WSPLNA WALUTA EUROPEJSKA

EURO WSPLNA WALUTA EUROPEJSKA1

1 stycznia 1999 by dla Europy historycznym momentem. Tego dnia na znacznym obszarze Unii Europejskiej wprowadzono do obiegu wspln walut europejsk euro. Polityka pienina i kursowa, dwa istotne elementy polityki gospodarczej kadego kraju, zostay przesunite na poziom wsplnotowy i przekazane w gesti ponadnarodowej instytucji Europejskiemu Bankowi Centralnemu. Tym samym realizacja Unii Gospodarczej i Walutowej, jednego z najbardziej ambitnych projektw integracyjnych zjednoczonej Europy, staa si faktem. Oczekuje si, e w niedalekiej przyszoci obszar euro rozszerzy si na pozostae pastwa czonkowskie UE. Polska od dnia przystpienia do Unii Europejskiej zobowizana jest do przyjcia wsplnej waluty po wypenieniu warunkw okrelonych w Traktacie ustanawiajcym Wsplnot Europejsk. Celem niniejszej broszury jest zapoznanie czytelnika z podstawowymi faktami zwizanymi z Uni Gospodarcz i Walutow UE jej historycznym rozwojem, aktualnym ksztatem oraz perspektywami dalszego rozszerzenia.

EURO WSPLNA WALUTA EUROPEJSKA

Rysunek autorstwa Iwony Olbrecht, uczennicy OSSP w Zabrzu. Praca wyrniona w oglnopolskim konkursie ogoszonym przez UKIE pod hasem Polska - pierwszy rok w Unii Europejskiej.

Publikacja nie jest przeznaczona do sprzeday Urzd Komitetu Integracji Europejskiej al. J.Ch. Szucha 23 00-580 Warszawa www.ukie.gov.pl Warszawa 2007 Wydanie I ISBN 83-89972-97-2

EURO WSPLNA WALUTA EUROPEJSKA

Wstp 1. Rys historyczny czyli jak doszo do powstania UGW 2. Podstawy prawne funkcjonowania UGW 2.1. Gwne podstawy traktatowe 2.2. Wtrne prawo wsplnotowe 3. Ekonomiczne aspekty funkcjonowania UGW 3.1. Korzyci i koszty przyjcia wsplnej waluty
3.1.1. Korzyci 3.1.2. Koszty

5 5 11 11 11 13 13 13 14 16 16 18 18 18 18 20 20 21 21 23 24 24 25 25 25 28 30

3.2. Warunki przyjcia euro kryteria zbienoci z Maastricht

3.2.1. Kryteria konwergencji gospodarczej 3.2.2. Kryteria konwergencji prawnej 3.2.3. Inne czynniki

3.3. Oglne zasady polityki pieninej, gospodarczej i fiskalnej w UGW

3.3.1. Polityka pienina 3.3.2. Polityka gospodarcza 3.3.3. Polityka fiskalna

4. Instytucjonalne aspekty funkcjonowania UGW: organizacja bankowoci centralnej 4.1. Europejski System Bankw Centralnych: podstawowe zaoenia organizacyjne 4.2. Europejski Bank Centralny jako centralny element ESBC 4.3. Organy decyzyjne ESBC 4.4. Cele ESBC 4.5. Zadania ESBC 5. Aktualny ksztat UGW i perspektywy rozszerzenia 5.1. Stopie zaawansowania procesw integracyjnych w pastwach czonkowskich UE 5.2. Perspektywa czasowa przyjcia euro w Polsce Bibliografia

Wstp
1 stycznia 1999 roku by dla Europy historycznym momentem. Tego dnia na znacznym obszarze Unii Europejskiej (UE) wprowadzono do obiegu wspln walut europejsk euro. Polityka pienina i kursowa, dwa istotne elementy polityki gospodarczej kadego kraju, zostay przesunite na poziom wsplnotowy i przekazane w gesti ponadnarodowej instytucji Europejskiemu Bankowi Centralnemu (EBC). Tym samym realizacja Unii Gospodarczej i Walutowej (UGW), jednego z najbardziej ambitnych projektw integracyjnych zjednoczonej Europy, staa si faktem. Dotychczas trzynacie pastw czonkowskich UE zdecydowao si na przyjcie euro. Kraje te reprezentuj dwie trzecie cznej liczby ludnoci UE. Oczekuje si jednak, e w niedalekiej przyszoci obszar euro rozszerzy si na pozostae pastwa czonkowskie UE. Dotyczy to take Polski, ktra od dnia przystpienia do Unii Europejskiej bierze udzia w tzw. III etapie Unii Gospodarczej i Walutowej ze statusem kraju z derogacj. Oznacza to, e Polska jest zobowizana do przyjcia wsplnej waluty po wypenieniu warunkw okrelonych w Traktacie ustanawiajcym Wsplnot Europejsk (Traktat WE). Przyjcie wsplnej waluty bdzie momentem niezwykej wagi nie tylko dla wsko pojtej sfery gospodarczej. W istocie monety i banknoty euro znajd si w portfelach wszystkich obywateli. Dlatego niezwykle istotne jest zapewnienie odpowiedniej informacji i wiedzy na temat ksztatu i funkcjonowania UGW. Niniejsza broszura jest odpowiedzi na ten postulat. Jej celem jest zapoznanie czytelnika z podstawowymi faktami zwizanymi z UGW jej historycznym rozwojem, aktualnym ksztatem oraz perspektywami dalszego rozszerzenia. Praca skada si z piciu rozdziaw. Rozdzia pierwszy opisuje histori integracji walutowej w Europie. Omwione w nim zostay kamienie milowe historycznego rozwoju UGW i przyjcia euro. Rozdzia drugi zawiera przegld prawnych aspektw funkcjonowania UGW. Rozdzia trzeci przestawia ekonomiczne aspekty funkcjonowania UGW. W szczeglnoci opisano w nim podstawowe korzyci i koszty przyjcia euro, warunki przyjcia wsplnej waluty oraz oglne zasady polityki pieninej, gospodarczej i fiskalnej w UGW. Rozdzia czwarty opisuje instytucjonalne aspekty funkcjonowania UGW, w tym przede wszystkim gwne zaoenia organizacji bankowoci centralnej UGW. Rozdzia pity omawia aktualny ksztat UGW oraz perspektywy jej rozszerzenia.

1. Rys historyczny czyli jak doszo do powstania UGW

Proces integracji walutowej w Europie jest ze swojej istoty cile powizany z procesem integracji gospodarczej. Z jednej strony, wprowadzenie euro byo ukoronowaniem dugiego procesu europejskiej integracji gospodarczej bez wprowadzenia wsplnej waluty integracja gospodarcza w Europie byaby niekompletna. Z drugiej strony, potrzeba zacieniania wsppracy walutowej i denie do stworzenia wsplnej waluty europejskiej wynikay wprost z postpujcej integracji gospodarczej. Stopniowe zwikszanie intensywnoci handlu oraz gospodarczej wsppracy midzynarodowej na przestrzeni lat sprawiay bowiem, e istniejca mozaika walut narodowych stawaa si dla Europy coraz wikszym obcieniem. Wzajemna zaleno integracji walutowej i gospodarczej sprawia, e dokonujc opisu historycznej cieki dojcia Europy do wsplnej waluty, nie mona pomin podstawowych etapw procesu integracji gospodarczej. Proces ten zapocztkowany zosta w 1950 roku przez Roberta Schumana, wczesnego ministra spraw zagranicznych Francji, ktry zaproponowa plan utworzenia wsplnoty wgla i stali. Na podstawie tego planu 18 kwietnia 1951 roku Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, Niemcy i Wochy podpisay w Paryu Traktat ustanawiajcy Europejsk Wsplnot Wgla i Stali (EWWiS). Na mocy tego Traktatu, zwanego Traktatem Paryskim, dziaania sektora wglowego i stalowego krajw czonkowskich poddano kontroli specjalnie powoanej do tego celu ponadnarodowej instytucji. W 1957 roku te same pastwa podpisay w Rzymie kolejne dwa traktaty Traktaty Rzymskie. Na mocy tych traktatw powoane zostay do ycia Europejska Wsplnota Energii Atomowej (EWEA) oraz Europejska Wsplnota Gospodarcza (EWG), ktra miaa doprowadzi do powstania unii celnej, a nastpnie wsplnego rynku towarw, usug, siy roboczej i kapitau. Chocia powoanie do ycia EWWiS, EWEA, a zwaszcza EWG oznaczao istotny krok ku zacienieniu wsppracy gospodarczej w Europie, na tym etapie nie rozwaano jeszcze koncepcji wsplnej waluty. Wynikao to przede wszystkim z faktu, i w tym czasie zasadniczo sprawnie funkcjonowa midzynarodowy system walutowy, tzw. system z Bretton Woods, w ktrego ramach kursy walutowe utrzymyway si na wzgldnie stabilnym poziomie2. Na przeomie lat szedziesitych i siedemdziesitych system z Bretton Woods ulega jednak coraz wikszemu rozpreniu. Nierwnowaga bilansw patniczych wynikajca w duej mierze z rnic w priorytetach polityki gospodarczej pomidzy Europ a USA, w powizaniu z oparciem systemu na staej cenie zota oraz kluczowej roli dolara amerykaskiego, prowadziy do coraz powaniejszych napi. Szczeglnie coraz czstsze i bardziej dotkliwe zmiany kursw walutowych staway si zagroeniem dla funkcjonujcej ju wwczas unii celnej i wsplnego rynku rolnego. Wydarzenia te uwidoczniy, e dalszy postp integracji gospodarczej w Europie moliwy jest tylko przy zmianie modelu koordynacji dziaa w sferze walutowej pomidzy pastwami czonkowskimi. Nie bez znaczenie bya rwnie ch uniezalenienia si w kwestiach walutowych od USA. Biorc pod uwag te okolicznoci, w lutym 1969 roku wiceprzewodniczcy Komisji Europejskiej, Raymond Barre, przedstawi specjalny dokument, zwany Planem Barrea, w ktrym zaproponowa wzmocnienie koordynacji polityki gospodarczej i walutowej pomidzy pastwami czonkowskimi. Kilka miesicy pniej, w grudniu 1969 roku, na szczycie Rady Europejskiej w Hadze, szefowie pastw czonkowskich podjli decyzj idc znacznie dalej ni propozycje zawarte w Planie Barrea i wyrazili

wol utworzenia unii gospodarczej oraz walutowej. Opracowanie szczegowego planu stworzenia takiej unii powierzono zespoowi ekspertw pod przewodnictwem Pierrea Wernera, wczesnego premiera i ministra finansw Luksemburga. Efektem prac zespou by zaprezentowany w padzierniku 1970 roku Plan Wernera. Zakada on utworzenie unii gospodarczej i walutowej w kilku etapach do koca 1980 roku, czyli w cigu 10 lat. W marcu 1971 roku pastwa czonkowskie EWG podjy decyzj o realizacji unii gospodarczej i walutowej. W pierwszym etapie uzgodniono system stopniowego zawania marginesu waha wzajemnych kursw walutowych pastw czonkowskich. System ten, okrelany jako w w tunelu, zacz dziaa rok pniej, tj. w marcu 1972 roku. Zakada on, e wzajemne kursy walut pastw czonkowskich mogy zmienia si tylko w okrelonych przedziaach ustalono, e dopuszczalny przedzia waha nie mg przekracza 2,25%. Zakres dopuszczalnych waha walut pastw czonkowskich w stosunku do dolara amerykaskiego by szerszy i wynosi 4,5%. Dla zapewnienia waciwego funkcjonowania systemu rok pniej utworzony zosta Europejski Fundusz Wsppracy Walutowej (EFWW), ktry mia stanowi zalek przyszej wsplnotowej organizacji bankw centralnych. Do jego gwnych zada naleao stopniowe zmniejszanie przedziau waha kursw pomidzy walutami EWG, dokonywanie interwencji na rynkach walutowych oraz zarzdzanie rezerwami walutowymi w ramach mechanizmu krtkookresowej pomocy kredytowej, a take dokonywanie rozlicze pomidzy bankami centralnymi EWG3. Zarwno w w tunelu jak i EFWW nie speniy pokadanych w nich nadziei oba mechanizmy nie dziaay sprawnie. Jednoczenie w poowie lat siedemdziesitych gospodark wiatow wstrzsny powane kryzysy w 1973 roku ostatecznie zaama si system z Bretton Woods, a wiat stan w obliczu kryzysu naftowego przejawiajcego si w serii gwatownych podwyek cen ropy naftowej. Zaburzenia te sprawiy, e Europa odstpia od realizacji Planu Wernera. Proces integracji walutowej wznowiono w marcu 1979 roku, wraz z utworzeniem Europejskiego Systemu Walutowego (ESW). Istot ESW stanowiy Europejski Mechanizm Kursowy (ERM) oraz europejska jednostka pienina, tzw. ECU, ktra staa si zalkiem wsplnej waluty. W ramach europejskiego mechanizmu kursowego ustalono sztywny przedzia waha kursw wok kursw centralnych zdefiniowanych w relacji do ECU. Dopuszczono marginesy waha kursw wynoszce od 2,25% do 6%, a pastwa czonkowskie byy zobowizane do utrzymywania kursw swych walut w tych granicach. W uzasadnionych przypadkach dopuszczalna bya zmiana poziomu kursu centralnego waluty kraju czonkowskiego. ECU nie bya jednak samodzieln walut, lecz jednostk rozrachunkow, ktrej warto wyznaczano na podstawie koszyka walut, skadajcego si z ustalonej liczby walut pastw czonkowskich EWG (pocztkowo dziewi, ostatecznie dwanacie). ESW funkcjonowa przez dwadziecia lat od 1979 od 1998 roku, przyczyniajc si do zmniejszenia waha kursw walutowych. Kolejnym krokiem w kierunku penej integracji gospodarczej i walutowej byo uchwalenie Jednolitego Aktu Europejskiego, ktry wszed w ycie w lipcu 1987 roku. Przewidywa on utworzenie do koca 1992 roku jednolitego rynku, funkcjonujcego w oparciu o cztery fundamentalne swobody, tj. swobod przepywu osb, towarw, usug i kapitau. Na tym etapie zdawano sobie spraw, i wsplny rynek bdzie mg w peni wykorzysta swj potencja dopiero po wyeliminowaniu kosztw transakcyjnych zwizanych z wymian walut oraz redukcji waha kursowych. W 1988 roku procesowi integracji walutowej dano kolejny impuls. W czerwcu tego roku Rada Europejska potwierdzia cel stopniowej realizacji Unii Gospodarczej i Walutowej. Jednoczenie powoana zostaa

specjalna komisja, ktrej postawiono zadanie przedstawienia konkretnych etapw dochodzenia do UGW. Kierownictwo komisji obj Jacques Delors, wczesny przewodniczcy Komisji Europejskiej, a w jej skad weszli prezesi krajowych bankw centralnych Wsplnoty Europejskiej oraz Alexandre Lamfalussy, wczesny dyrektor naczelny Banku Rozrachunkw Midzynarodowych (BIS), a take Niels Thygesen, duski profesor ekonomii. Efektem prac Komisji by Raport Delorsa z 17 kwietnia 1988 roku. W raporcie tym zaproponowano, by uni gospodarcz i walutow zrealizowa stopniowo, w trzech odrbnych etapach. Raport Delorsa nie precyzowa dat rozpoczcia i zakoczenia poszczeglnych etapw, ale proponowa szereg konkretnych rozwiza, ktre miay by wykonane na kadym z etapw. Poniewa realizacja Planu wymagaa zmian struktury instytucjonalnej, konieczna bya nowelizacja Traktatu ustanawiajcego Europejsk Wsplnot Gospodarcz. Prace nad odpowiednimi zmianami rozpoczy si bardzo szybko. Raport Delorsa stanowi podstaw negocjacji midzy pastwami czonkowskimi na zorganizowanej na pocztku lat dziewidziesitych Konferencji Midzynarodowej w sprawie unii gospodarczej i walutowej, ktrej wynikiem by Traktat o Unii Europejskiej (powszechnie znany jako Traktat z Maastricht). Traktat ten wszed w ycie w listopadzie 1993 roku. W ramach Traktatu sprecyzowano trzy kolejne etapy tworzenia Unii Gospodarczej i Walutowej (UGW), ktre byy zgodne z wczeniejszymi propozycjami raportu Delorsa: - Pierwszy etap (od 1 lipca 1990 roku do 31 grudnia 1993 roku): Gwnym zadaniem na tym etapie byo utworzenie jednolitego rynku wewntrznego opartego na tzw. czterech swobodach swobodzie przepywu towarw, usug, osb i kapitau na terenie UE. Nastpi miao rwnie zacienienie wsppracy pomidzy bankami centralnymi oraz wzmocnienie koordynacji polityk gospodarczych pastw czonkowskich. - Drugi etap (od 1 stycznia 1994 roku do 31 grudnia 1998 roku): Najwaniejszym zadaniem na tym etapie byo spenienie przez pastwa czonkowskie kryteriw zbienoci warunkujcych przystpienie do UGW. Etap ten mia rwnie stanowi okres przejciowy przed etapem kocowym i obejmowa utworzenie podstawowych instytucji i struktur organizacyjnych UGW. W szczeglnoci na etapie tym zakadano powoanie Europejskiego Instytutu Walutowego jako zalka Europejskiego Banku Centralnego. - Trzeci etap (od 1 stycznia 1999 roku do 31 grudnia 2001 roku): Z dniem rozpoczcia trzeciego etapu miao nastpi ustalenie nieodwoalnych kursw wymiany walut narodowych na euro i wprowadzenie euro (na pocztku w obiegu bezgotwkowym, potem gotwkowym). Dziaalno mia rozpocz Europejski System Bankw Centralnych oraz Europejski Mechanizm Kursowy, tzw. ERM II. W Traktacie sprecyzowano ponadto zestaw kryteriw, ktre miay by spenione przez pastwa czonkowskie, aby mogy zosta zakwalifikowane do UGW. Kryteria te dotyczyy dyscypliny makroekonomicznej: zmniejszenia poziomu inflacji, obnienia stp procentowych, zmniejszenia deficytu budetowego, ograniczenia dugu publicznego oraz ustabilizowania kursu wymiany waluty. Do Traktatu zaczono, w postaci protokow, Statut Europejskiego Systemu Bankw Centralnych (ESBC) i Europejskiego Banku Centralnego (EBC) jako podstawy przyszego systemu bankowoci centralnej na wsplnym obszarze walutowym. Zgodnie z Traktatem z Maastricht w dniu 1 stycznia 1999 roku rozpocz si trzeci i ostatni etap UGW. Dziaalno rozpocz Europejski Bank Centralny i ustanowione zostay nieodwoalne kursy wymiany

11 walut krajw czonkowskich, ktre przystpiy do UGW jako pierwsze naleay do nich Austria, Belgia, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Niemcy, Portugalia i Wochy (ramka nr 1).
rdo: EBC, opracowanie wasne

Ramka nr 1. Nieodwoalne kursy wymiany na euro

1 euro =

40,3399 frankw belgijskich (BEF) 1,95583 marek niemieckich (DEM) 340,750 drachm greckich (GRD) 166,386 peset hiszpaskich (ESP) 6,55957 frankw francuskich (FRF) 0,78756 frankw irlandzkich (IEP) 1,93627 lirw woskich (ITL) 40,3399 frankw luksemburskich (LUF) 2,20371 guldenw holenderskich (NLG) 13,7603 szylingw austriackich (ATS) 200,782 escudo portugalskich (PTE) 5,94573 marek fiskich (FIM)

rdo: EBC (2004)

Z dniem 1 stycznia 2001 roku do grona tego doczya Grecja. Przez pierwsze trzy lata, od pocztku 1999 do koca 2001 roku, euro pozostawao wycznie w obiegu bezgotwkowym wymiana banknotw i monet narodowych na euro nastpia na pocztku 2002 roku.
Ramka nr 2. Kalendarium integracji walutowej.

1971 kwiecie 1972 kwiecie 1973 marzec 1979 luty 1986 czerwiec 1988 maj 1989 czerwiec 1989 lipiec 1990 luty 1992 listopad 1993 stycze 1994 maj 1998

Ogoszenie Raportu Wernera, przedstawiajcego plan stworzenia unii gospodarczej i walutowej do 1980 roku. Ustanowienia systemu zawania waha kursw walut pastw czonkowskich EWG (w walutowy). Powoanie Europejskiego Funduszu Wsppracy Walutowej. Utworzenie Europejskiego Systemu Walutowego. Podpisanie Jednolitego Aktu Europejskiego (JAE). Powoanie Komitetu Delorsa. Przedstawienie Raportu Delorsa. Rada Europejska uzgadnia wprowadzenie UGW w trzech etapach. Pocztek pierwszego etapu UGW. Podpisanie Traktatu o Unii Europejskiej (traktat z Maastricht). Wejcie w ycie Traktatu o Unii Europejskiej. Rozpoczcie drugiego etapu UGW i utworzenie Europejskiego Instytutu Walutowego. Warunki przyjcia euro jako wsplnej waluty speniaj Belgia, Niemcy, Hiszpania, Francja, Irlandia, Wochy, Luksemburg, Holandia, Austria, Portugalia i Finlandia. Powoanie czonkw Zarzdu EBC. Utworzenie EBC i ESBC. Rozpoczcie trzeciego etapu UGW euro staje si wspln walut obszaru euro. Przystpienie Grecji do strefy euro. Wymiana pienidza: do koca lutego 2002 roku banknoty i monety euro wchodz do obiegu i staj si jedynym prawnym rodkiem patniczym w obszarze euro. Przystpienie Sowenii do strefy euro.

czerwiec 1998 stycze 1999 stycze 2001 stycze 2002

stycze 2007

rdo: Scheller (2004), opracowanie wasne

10

2. Podstawy prawne funkcjonowania UGW

Sprawne funkcjonowanie unii walutowej wymaga skomplikowanej obudowy prawnej, okrelajcej szczegowo podstawowe zasady i mechanizmy dziaania wsplnego obszaru walutowego. Niniejszy rozdzia nawietla podstawowe zagadnienia zwizane z prawnymi aspektami funkcjonowania UGW.

2.1. Gwne podstawy traktatowe

Gwn podstaw prawn Unii Gospodarczej i Walutowej stanowi (i) Traktat ustanawiajcy Wsplnot Europejsk (znowelizowany Traktatem z Maastricht) oraz (ii) Statut Europejskiego Systemu Bankw Centralnych i Europejskiego Banku Centralnego, zaczony do Traktatu WE jako protok i stanowicy integraln cz pierwotnego prawa wsplnotowego. Zagadnienia dotyczce UGW zostay wprowadzone do Traktatu WE dopiero po przyjciu Traktatu o Unii Europejskiej (Traktatu z Maastricht). Poza uregulowaniami o charakterze politycznym, ustanawiajcymi m.in. Uni Europejsk pomidzy pastwami czonkowskimi, fundamentaln zmian wprowadzon przez Traktat z Maastricht byo wanie okrelenie podstawowych postanowie dotyczcych ustanowienia Unii Gospodarczej i Walutowej. Po tej nowelizacji Traktat WE reguluje te kwestie w Tytule VII Polityka gospodarcza i walutowa, ktry skada si z rozdziaw dotyczcych: (1) polityki gospodarczej, (2) polityki pieninej, (3) instytucji oraz (4) postanowie przejciowych4. Szczeglnie istotnym aktem prawnym uszczegowiajcym postanowienia Traktatowe WE, przede wszystkim w zakresie spraw fiskalnych, jest przyjty przez Rad Europejsk w czerwcu 1997 roku Pakt Stabilnoci i Wzrostu (PSW). Pakt ten uzupenia i wyjania zasady stosowania procedury dotyczcej nadmiernego deficytu zawartej w Traktacie WE. Tym samym PSW sta si jednym z gwnych elementw ram makroekonomicznych UGW. Jako mechanizm zabezpieczenia strefy euro przed nadmiernymi deficytami budetowymi krajw UGW jest on wanym instrumentem realizacji celu stabilnych cen oraz silnego i trwaego wzrostu gospodarczego. Na Pakt Stabilnoci i Wzrostu skaday si nastpujce dokumenty: - rezolucja Rady Europejskiej z Amsterdamu z 17 czerwca 1997 roku w sprawie Paktu Stabilnoci i Wzrostu; - rozporzdzenie Rady 1466/97 z 7 lipca 1997 roku w sprawie wzmocnienia nadzoru pozycji budetowych oraz nadzoru i koordynacji polityk gospodarczych, z pn. zm.; - rozporzdzenie Rady 1467/97 z 7 lipca 1997 roku w sprawie przyspieszenia i wyjanienia procedury nadmiernego deficytu, z pn. zm. Rezolucja stanowi zobowizanie polityczne stron Paktu, tj. Rady Europejskiej, Pastw Czonkowskich, Komisji Europejskiej, do wdroenia wielostronnego nadzoru budetowego, a przez to do zapewnienia zdrowych finansw publicznych w Unii Europejskiej. W 2005 roku zapisy traktatu zostay zreformowane (gwne uregulowania PSW opisano w rozdziale 3.4.3).

2.2. Wtrne prawo wsplnotowe

W celu umoliwienia uregulowania szczegowych aspektw funkcjonowania UGW, ktre nie zostay wyczerpujco uwzgldnione w wymienionym aktach pierwotnego prawa wsplnotowego, Traktat WE

11

daje prawo uchwalania wtrnych przepisw wsplnotowych dotyczcych UGW. Na podstawie tej generalnej delegacji Traktatowej, a take Zielonej Ksigi z maja 1995 roku5 Rada Europejska podczas szczytu w Madrycie w grudniu 1995 roku okrelia podstawowe zasady dotyczce wprowadzania wsplnej waluty, w szczeglnoci ramy czasowe, rodki, podzia kompetencji na poziomie wsplnotowym. Na szczycie tym uzgodniono te, e nowa europejska waluta bdzie si nazywaa euro i e 1 euro podzielone bdzie na 100 centw 6. Inne szczegowe kwestie regulujce status prawny euro oraz zasady jego wprowadzania okrelono w latach nastpnych. Do najwaniejszych rozporzdze stanowicych fundament wsplnotowego prawa walutowego w tym zakresie nale m.in.: - Rozporzdzenie Rady (WE) nr 1103/97 z dnia 17 czerwca 1997 roku w sprawie niektrych przepisw odnoszcych si do wprowadzenia euro wraz z pniejszymi zmianami wprowadzonymi Rozporzdzeniem (WE) nr 2595/2000 z dnia 27 listopada 2000 roku; - Rozporzdzenie Rady (WE) nr 974/98 z dnia 3 maja 1998 roku w sprawie wprowadzenia euro wraz z pniejszymi zmianami wprowadzonymi Rozporzdzeniem (WE) nr 2596/2000 z dnia 27 listopada 2000 roku; - Rozporzdzenie Rady (WE) nr 2866/98 z dnia 31 grudnia 1998 roku w sprawie kursw wymiany pomidzy euro a walutami pastw czonkowskich przyjmujcych euro wraz z pniejszymi zmianami wprowadzonymi Rozporzdzeniem (WE) nr 1478/2000 z dnia 19 czerwca 2000 roku; - Rozporzdzenie Rady (WE) nr 1338/2001 z dnia 28 czerwca 2001 roku ustanawiajce rodki niezbdne dla ochrony euro przed faszowaniem, ktrego postanowienia rozszerzono na pastwa czonkowskie nienalece do obszaru euro Rozporzdzeniem (WE) nr 1339/2001 z tego samego dnia. Traktat WE i Statut ESBC umoliwiaj ponadto uchwalanie wtrnych przepisw wsplnotowych w celu uzupenienia okrelonych postanowie Statutu7. Traktat WE oraz Statut ESBC wymieniaj w szczeglnoci dziedziny, w ktrych wymagane jest uchwalenie przepisw uzupeniajcych do Statutu. S to gwnie zakres i warunki nakadania przez EBC wymogu utrzymywania rezerw minimalnych w krajowych bankach centralnych przez instytucje kredytowe obszaru euro, gromadzenie danych statystycznych, egzekwowanie uprawnie regulacyjnych, podniesienie kapitau EBC lub wezwanie do zwikszenia aktyww rezerwowych. Zgodnie z art. 123 Traktatu WE Rada UE uchwalia te przepisy z chwil rozpoczcia trzeciego etapu UGW. Traktat i Statut ESBC nadaj EBC take pewne uprawnienia regulacyjne8. Realizujc zadania powierzone Eurosystemowi, EBC moe uchwala akty prawne (rozporzdzenia i decyzje) majce bezporednie skutki prawne dla osb trzecich innych ni krajowe banki centralne czy Eurosystem. Uprawnienia regulacyjne EBC umoliwiaj mu niezalene wypenianie powierzonego mandatu, bez potrzeby odwoywania si do aktw prawnych instytucji wsplnotowych czy pastw czonkowskich. Jednake EBC moe egzekwowa swoje uprawnienia regulacyjne wycznie w zakresie niezbdnym dla realizacji zada Eurosystemu. Podmioty, ktre nie wypeniaj zobowiza, jakie nakadaj na nie rozporzdzenia i decyzje EBC, mog podlega grzywnom oraz karom pieninym nakadanym przez EBC na mocy Traktatu oraz Statutu. Co istotne, EBC egzekwuje swoje uprawnienia w granicach i na warunkach okrelonych w prawodawstwie

12

uzupeniajcym9, a wszelkie kroki prawne podejmowane przez EBC, niosce skutki prawne dla osb trzecich, podlegaj kontroli oraz interpretacji Europejskiego Trybunau Sprawiedliwoci. Podobnie jak Komisja Europejska EBC ma te prawo inicjatywy ustawodawczej w zakresie wtrnego prawa wsplnotowego, uzupeniajcego lub nowelizujcego Statut ESBC. W ramach swej dziaalnoci doradczej EBC moe rwnie wydawa zalecenia i opinie w sprawach nalecych do jego kompetencji. Zalecenia i opinie EBC nie maj charakteru wicych aktw prawnych, chocia w praktyce maj duy wpyw na pniejsze regulacje. Obowizujcy Traktat UE i Traktat WE maj by zastpione Traktatem ustanawiajcym Konstytucj Europejsk przyjtym przez Konferencj Midzyrzdow w czerwcu 2004 roku. Pod warunkiem jej ratyfikacji przez kade z 25 pastw czonkowskich, Konstytucja uproci i doprecyzuje ramy prawne i instytucjonalne Unii Europejskiej. Nie spowoduje ona jednak zmiany zada, roli, statusu i reimu prawnego EBC i ESBC.

3. Ekonomiczne aspekty funkcjonowania UGW 3.1. Korzyci i koszty przyjcia wsplnej waluty
Przyjcie wsplnej waluty niesie ze sob zarwno korzyci, jak i koszty oraz zagroenia. Celem niniejszego rozdziau jest dokonanie krtkiego przegldu gwnych korzyci i kosztw wynikajcych z przystpienia do strefy euro. 3.1.1. Korzyci Korzyci z przystpienia do strefy euro mona podzieli na: (i) korzyci bezporednie oraz (ii) korzyci porednie. Korzyci bezporednie to te, ktre ujawni si mog w krtkim okresie w rezultacie zmiany warunkw prowadzenia dziaalnoci gospodarczej spowodowanej przystpieniem do strefy euro. Do korzyci tych nale: eliminacja kosztw transakcyjnych wynikajcych z wymiany walut, eliminacja ryzyka kursowego, a take spadek stp procentowych. Korzyci porednie s zwizane z dugookresowymi efektami wynikajcymi z wprowadzenia wsplnej waluty. Nale do nich: wzrost stabilnoci makroekonomicznej, wzrost stopy inwestycji, oywienie wymiany handlowej, wzrost konkurencji. Pomidzy wszystkimi tymi korzyciami zachodzi szereg zalenoci i zwizkw przyczynowo-skutkowych, ktre w kocowym efekcie przekada si mog na zwikszenie tempa wzrostu gospodarczego w kraju przyjmujcym wspln walut. Poniej szczegowo opisano kade z tych korzyci, a rysunek nr 2 schematycznie pokazuje wystpujce midzy nimi zalenoci10. Eliminacja kosztw transakcyjnych: istnienie wsplnego pienidza stwarza przedsibiorstwom oraz gospodarstwom domowym moliwo zredukowania kosztw transakcyjnych zwizanych z wymian jednej waluty narodowej na drug. Zaoszczdzone koszty obejmuj zarwno mar midzy kursem kupna a kursem sprzeday obcej waluty, jak i koszty administracyjne, ponoszone w zwizku z prowadzeniem operacji walutowych. Eliminacja ryzyka kursowego: wraz z wprowadzeniem wsplnej waluty wyeliminowana zostaje niepewno wynikajca ze zmiennoci kursw midzy walutami poszczeglnych krajw. Brak ryzyka

13

kursowego znacznie uatwia prowadzenie dziaalno gospodarczej, a zwaszcza handlu zagranicznego, wyeliminowanie kosztw zwizanych z zarzdzaniem ryzykiem kursowym. Spadek stp procentowych: efekt spadku stp procentowych jest w duym stopniu konsekwencj eliminacji ryzyka kursowego. Przy znacznych wahaniach kursu waluty narodowej inwestorzy wymagaj na og pewnej premii za ryzyko w postaci nieco wyszych krajowych stp procentowych. Ograniczenie waha kursu przyczyni si moe do zmniejszenia premii za ryzyko i tym samym do spadku stp procentowych. Wzrost stabilnoci makroekonomicznej: rezultatem wprowadzenia wsplnej waluty jest trwae wyeliminowanie ryzyka kryzysu walutowego. Oznacza to zmniejszenie ryzyka makroekonomicznego kraju i tym samym zwikszenie zaufania inwestorw do gospodarki krajowej, sprzyjajce zarwno inwestycjom krajowym, jak i bezporednim inwestycjom zagranicznym. Wzrost stopy inwestycji: jest bezporedni przyczyn wszystkich wymienionych powyej korzyci. Ograniczenie kosztw transakcyjnych, a zwaszcza wyeliminowanie ryzyka kursowego oraz zwizanego z tym spadku stp procentowych, obnia koszt pozyskania kapitau i tym samym przyczynia si do wzrostu stopy inwestycji. Warto take doda, e kraj przystpujcy do strefy euro uzyskuje atwiejszy dostp do zasobw kapitaowych wsplnego obszaru walutowego. Oywienie wymiany handlowej: wyeliminowanie kosztw transakcyjnych oraz niepewnoci co do ksztatowania si kursu walutowego sprzyja oywieniu wymiany handlowej pomidzy krajami. Wymiana taka jest wtedy znacznie atwiejsza, tasza i obciona mniejszym ryzykiem. Oywienie wymiany handlowej sprzyja zwikszeniu specjalizacji produkcji oraz zwikszeniu tzw. korzyci skali produkcji, co przekada si w efekcie na zwikszenie wydajnoci i inwestycji. Wzrost konkurencji: wprowadzenie wsplnej waluty oznacza, e wszystkie ceny wyraane s w tej samej jednostce pieninej, co uatwia porwnywanie cen na terenie wsplnego obszaru walutowego. Porwnywalno cen wymusza wiksz konkurencj pomidzy przedsibiorcami, co w efekcie skutkowa moe zwikszeniem ich efektywnoci oraz innowacyjnoci. 3.1.2. Koszty Rezygnacja z wasnej waluty zwizana jest nie tylko z korzyciami, przynosi take pewne koszty oraz zagroenia. Koszty mona podzieli na koszty (i) niewymierne i (ii) wymierne. Koszty niewymierne: do gwnych niewymiernych kosztw wprowadzenia wsplnej waluty zalicza si rezygnacj z niezalenej polityki pieninej i kursowej. W konsekwencji ograniczeniu ulega moliwo wykorzystania stp procentowych banku centralnego oraz kursu walutowego jako narzdzi polityki gospodarczej w celu wygadzania waha koniunktury gospodarczej, zwaszcza w sytuacji pojawienia si szokw asymetrycznych11. Wie si to z moliwoci wystpienia nadmiernych waha produkcji, zatrudnienia i konsumpcji prywatnej. Znaczenie tego kosztu dla gospodarki zaley w duym stopniu od efektywnoci dziaania innych, poza stopami procentowymi i kursem walutowym, mechanizmw pozwalajcych neutralizowa szoki asymetryczne. Nale do nich rynek pracy oraz polityka fiskalna. Skuteczno tych mechanizmw zaley w duym stopniu od elastycznoci gospodarki oraz polityki fiskalnej w danym kraju. Im jest ona wysza, tym nisze s potencjalne zagroenia zwizane z utrat autonomii polityki pieninej i kursowej.

14

Rysunek nr 2. Korzyci z przyjcia euro oraz wystpujce midzy nimi zalenoci

rdo: NBP (2004)

15

Koszty czonkostwa w strefie euro bd take zalee od podatnoci gospodarki na szoki asymetryczne. Jeeli jest ona niska, tym niszy jest koszt utraty polityki pieninej i kursowej jako narzdzi polityki gospodarczej w przypadku braku szokw asymetrycznych nie bd one w ogle potrzebne. Podstawow determinant tego kosztu jest stopie synchronizacji cykli koniunkturalnych z gospodarkami pastw czonkowskich unii walutowej. Im silniejsze powizania handlowe kraju przystpujcego z krajami strefy euro oraz im bardziej struktura jego gospodarki zbliona jest do struktury gospodarki wsplnego obszaru walutowego jako caoci, tym mniejsze jest prawdopodobiestwo wystpienia takich szokw 12. Koszty wymierne: do wymiernych kosztw przyjcia wsplnej waluty mona zaliczy13: - koszty przystosowania do euro systemw informatycznych oraz procesw operacyjnych, - koszty szkolenia pracownikw oraz partnerw biznesowych, - koszty przystosowania urzdze, w ktrych uywana jest gotwka (bankomaty, automaty do sprzeday towarw itp.), - koszty utraty przez banki i inne instytucje czci dochodw z transakcji wymiany walut, transakcji zabezpieczajcych oraz patnoci midzynarodowych.

3.2. Warunki przyjcia euro kryteria zbienoci z Maastricht

Zgodnie z Traktatem ustanawiajcym Wsplnot Europejsk warunkami przyjcia wsplnej waluty s: - osignicie trwaej konwergencji gospodarczej, - osignicie konwergencji prawnej. Dalsze postanowienia traktatowe precyzuj znaczenie powyszych warunkw, w formie szczegowo okrelonych kryteriw tzw. kryteriw zbienoci z Maastricht. Na podstawie tych przepisw Komisja Europejska i Europejski Bank Centralny dokonuj niezalenie od siebie oceny, czy dany kraj czonkowski osign odpowiedni stopie konwergencji gospodarczej i prawnej, aby mc wczy si do wsplnego obszaru walutowego. Nastpnie KE i EBC przekazuj swoje ustalenia, w postaci Raportw o Konwergencji, Radzie UE (w skadzie ECOFIN oraz szefw pastw lub rzdw), ktra podejmuje ostateczn decyzj o przystpieniu danego pastwa czonkowskiego do strefy euro. 3.2.1. Kryteria konwergencji gospodarczej Zgodnie z art. 104 i 121 Traktatu ustanawiajcego Wsplnot Europejsk, Protokoem w sprawie kryteriw konwergencji do art. 121 TWE oraz Protokoem w sprawie procedury nadmiernego deficytu dokonywana przez Komisj Europejsk i Europejski Bank Centralny ocena osignicia przez kraj czonkowski wysokiego stopnia konwergencji gospodarczej nastpuje na podstawie wypenienia czterech kryteriw: kryterium inflacyjnego, fiskalnego, stopy procentowej oraz kursu walutowego14. - Kryterium inflacyjne przewiduje, e rednia stopa inflacji w danym kraju nie moe przekracza o wicej ni 1,5 punktu procentowego redniej rocznych stp inflacji z trzech krajw czonkowskich o najbardziej stabilnych cenach.

16

- Kryterium fiskalne przewiduje, e deficyt budetowy w relacji do PKB nie przekracza 3% PKB, a wielko dugu publicznego nie przekracza 60% PKB. - Kryterium stopy procentowej stanowi, e w okresie jednego roku poprzedzajcego moment dokonywania oceny wypenienia kryterium, rednia dugoterminowa stopa procentowa nie moe by wysza o wicej ni 2 punkty procentowe od redniej z analogicznych stp procentowych w trzech krajach Unii Europejskiej o najbardziej stabilnych cenach. - Kryterium kursu walutowego wymaga uczestnictwa waluty danego kraju w Europejskim Mechanizmie Kursowym przez okres co najmniej 2 lat oraz poszanowania zwykych marginesw waha kursw przewidzianych w tym systemie, tj. +/- 15% wok parytetu centralnego. Kurs waluty krajowej nie moe w okresie tych 2 lat podlega silnym napiciom, a take nie moe by dewaluowany w stosunku do adnej waluty krajw Unii Europejskiej.
Ramka nr 3. Europejski Mechanizm Kursowy II

ERM II jest wielostronnym systemem staych, ale dostosowywanych kursw walutowych, z ustalonym kursem centralnym i standardowym pasmem waha +/- 15%. Polityka gospodarcza pastw uczestniczcych w systemie powinna by spjna z przyjtym kursem centralnym. Interwencje na kracach pasma s z zasady automatyczne i nieograniczone, chyba e stayby w sprzecznoci z nadrzdnym celem stabilnoci cenowej w danym pastwie czonkowskim lub w strefie euro. W celu wsparcia tego rodzaju interwencji istnieje moliwo skorzystania z finansowania na bardzo krtki termin (tzw. VSTF; Very Short-Term Financing Facility). Kady z uczestnikw mechanizmu, rwnie EBC, ma prawo inicjowania poufnej procedury majcej na celu korekt kursw centralnych. Mechanizm kursowy ERM II opiera si na wielostronnej umowie pomidzy danym pastwem czonkowskim, krajami czonkowskimi strefy euro, EBC a innymi pastwami czonkowskimi, uczestniczcymi w mechanizmie. W ramach tej umowy decyzje dotyczce kursw centralnych podejmowane s w drodze wzajemnego uzgodnienia midzy uczestnikami mechanizmu, w tym EBC. Moliwe jest oficjalne uzgodnienie pasma waha wszego ni standardowe na prob danego pastwa czonkowskiego spoza strefy euro. Tego rodzaju decyzje s podejmowane indywidualnie i uznawane za wyjtek. Przystpienie do mechanizmu ERM II nie jest uzalenione od spenienia zestawu wczeniej okrelonych kryteriw. Jednake w opinii EBC, aby uczestnictwo w ERM II przebiegao bez zakce, przed przystpieniem niezbdna moe si okaza powana korekta polityki gospodarczej oraz wejcie na ciek wiarygodnej konsolidacji fiskalnej.
rdo: EBC (2003)

Ocena wypenienia przez kraj czonkowski powyszych kryteriw odbywa si z uwzgldnieniem oceny trwaoci osignitego poziomu konwergencji. Wszystkie kryteria musz by wypenione cznie i adne z nich nie jest traktowane jako nadrzdne.

17

3.2.2. Kryteria konwergencji prawnej Kryterium konwergencji prawnej wymaga zgodnoci przepisw krajowych poszczeglnych pastw czonkowskich z art. 108 i 109 Traktatu WE oraz ze statutem ESBC. Kryterium to obejmuje przede wszystkim: - niezaleno instytucjonaln, finansow i personaln banku centralnego (art. 108 TWE); - zapewnienie przez kraj czonkowski zgodnoci legislacji krajowej z TWE i statutem Europejskiego Systemu Bankw Centralnych/Europejskiego Banku Centralnego (art. 109 TWE); - spjno celw banku centralnego z celami sformuowanymi w art. 105(1) TWE i art. 2 statutu ESBC/EBC. 3.2.3. Inne czynniki Art. 121 ust. 1 Traktatu WE zobowizuje ponadto Komisj Europejsk i EBC do uwzgldnienia w ocenie gotowoci danego kraju do przyjcia wsplnej waluty szeregu innych czynnikw, w tym m.in. (i) wynikw dotychczasowej integracji rynkw, (ii) rwnowagi na rachunku biecym oraz (iii) oceny ksztatowania jednostkowych kosztw pracy i innych wskanikw cen.

3.3. Oglne zasady polityki pieninej, gospodarczej i fiskalnej w UGW

Podstawow zasad funkcjonowania UGW jest istnienie odrbnych rozwiza w zakresie polityki pieninej i szeroko pojtej polityki gospodarczej. Podczas gdy polityka pienina i kursowa zostay scentralizowane na poziomie Wsplnoty, polityka gospodarcza, w tym polityka fiskalna, pozostawione zostay w gestii poszczeglnych pastw czonkowskich. Ustalono jednoczenie, e krajowa polityka gospodarcza musi by realizowana zgodnie z ramowymi zasadami wsppracy makroekonomicznej we Wsplnocie. Przy konstruowaniu UGW uznano bowiem, e o ile istnienie wsplnej waluty wyklucza moliwo prowadzenia odrbnej polityki pieninej przez poszczeglne kraje, o tyle prowadzenie polityki gospodarczej najlepiej realizowa w sposb zdecentralizowany, chocia przy zapewnieniu pewnej dozy koordynacji i wsppracy. 3.3.1. Polityka pienina Traktat WE oraz Statut ESBC/EBC przewiduj, e polityka pienina bdzie prowadzona na szczeblu ponadnarodowym. Poniewa wsplna waluta wymaga wsplnej polityki pieninej i centralizacji uprawnie decyzyjnych, wyczn odpowiedzialno za jej realizacj na obszarze euro powierzono Europejskiemu Systemowi Bankw Centralnych. Centraln instytucj ESBC stanowi Europejski Bank Centralny EBC, z siedzib we Frankfurcie nad Menem, utworzony na bazie Europejskiego Instytutu Walutowego. EBC ustala poziom podstawowych stp procentowych, ktre s identyczne dla caego obszaru euro. Tym samym kraje wchodzce w skad UGW zrzeky si moliwoci autonomicznego ksztatowania zarwno stp procentowych, jak i kursu swych walut w stosunku do euro. Rynkowym wahaniom podlega natomiast kurs euro w stosunku do walut trzecich (np. dolara amerykaskiego czy jena japoskiego). Polityka kursowa zostaa tym samym take przeniesiona na poziom Wsplnoty. Warto jednak zaznaczy, e decyzje dotyczce polityki kursowej dla obszaru euro podejmowane s wsplnie przez EBC i Rad ECOFIN15, przy czym ostatnie sowo naley do Rady.

18

W 1998 roku EBC ogosi gwne zaoenia realizacji polityki pieninej w strefie euro. Podstawowym elementem strategii polityki pieninej EBC16 jest tzw. ilociowa definicja cen, okrelajca gwny cel ESBC (zob. rozdzia 4.4.). Dc do realizacji stabilnoci cen, Rada Prezesw EBC dokonuje systematycznej analizy informacji napywajcych z gospodarki. Proces decyzyjny Rady Prezesw odnonie kursu polityki pieninej opiera si na dwch filarach: - pierwszy filar tzw. analiza ekonomiczna, uwzgldniajca szeroko zakrojon ocen czynnikw wpywajcych na stabilno cen w krtkim i rednim okresie, ze szczeglnym uwzgldnieniem sfery realnej gospodarki oraz sytuacji na rynkach finansowych; - drugi filar tzw. analiza monetarna, uwzgldniajca wzrost poday pienidza w stosunku do ogaszanych ilociowych wartoci referencyjnych. Oparcie strategii polityki pieninej na dwch filarach ma na celu zapewnienie, e podejmowane przez Rad Prezesw decyzje uwzgldnia bd rne aspekty oceny ryzyka dla stabilnoci cen.
Rysunek nr 3. Strategia polityki pieninej EBC

rdo: EBC (2004), za Szelg (2003a)

W celu zapewnienia ESCB skutecznej realizacji celu stabilnoci cen Traktat WE wprowadzi zasad niezalenoci banku centralnego. Zarwno EBC, jak i narodowe banki centralne nie mog si stara o adne instrukcje i nie mog przyjmowa adnych instrukcji ani od instytucji lub organw Wsplnoty, ani od rzdw pastw czonkowskich, ani te od jakichkolwiek innych organw. Wymienione podmioty nie mog rwnie wywiera wpywu ani na EBC, ani na narodowe banki centralne przy wykonywaniu przez nie ich zada.

19

3.3.2. Polityka gospodarcza Podczas gdy polityka pienina zostaa scentralizowana na poziomie Wsplnoty, w przypadku ksztatowania polityki gospodarczej pastwa czonkowskie w znacznym stopniu zachoway autonomi. Jednake krajowa polityka gospodarcza musi by realizowana zgodnie z ramowymi zasadami wsppracy makroekonomicznej. Traktat WE ustanawia zasad cisej koordynacji polityk gospodarczych pastw czonkowskich oraz ustala, e poszczeglne pastwa czonkowskie, prowadzc swoj polityk gospodarcz, musz mie na wzgldzie przyczynianie si do osigania celw Wsplnoty i s zobowizane do uznania swojej polityki za przedmiot wsplnego zainteresowania i koordynowania w ramach Rady. Gwnym instrumentem umoliwiajcym koordynacj dziaa pastw czonkowskich w zakresie polityki gospodarczej s tzw. oglne wytyczne polityki gospodarczej (OWPG). Wytyczne te okrela Rada UE. Dotycz one oglnego kierunku polityki gospodarczej, zawieraj szczegowe zalecenia dla poszczeglnych pastw czonkowskich i caej Wsplnoty. Na podstawie OWPG Rada UE nadzoruje rozwj gospodarczy w poszczeglnych pastwach czonkowskich i regularnie dokonuje kompleksowej oceny w tym zakresie17. Nakrelajc konieczne dziaania dotyczce rnych aspektw polityki gospodarczej, OWPG ustanawiaj standardy, w odniesieniu do ktrych ocenia si pniejsze decyzje poszczeglnych pastw czonkowskich. Warto jednak doda, e OWPG maj status rekomendacji nie s prawnie wice i nie podlegaj egzekucji prawnej. Maj one charakter raczej instrumentu politycznego i oddziauj jedynie w drodze perswazji i wzajemnego nacisku jednych pastw czonkowskich na drugie. Swoist form realizacji OWPG s tzw. procesy, ktre dotycz poszczeglnych aspektw polityki gospodarczej. I tak proces luksemburski to procedura koordynacji polityki zatrudnienia. Proces z Cardiff dotyczy monitorowania i kontroli postpu reform strukturalnych. Proces z Kolonii jest elementem dialogu makroekonomicznego pomidzy partnerami spoecznymi, rzdami krajowymi, Komisj Europejsk a EBC. Wanym elementem koordynacji polityki gospodarczej jest te tzw. Strategia Lizboska, ktra obejmuje kompleksowy program reform majcy na celu usprawnienie dziaania wsplnego rynku18. 3.3.3. Polityka fiskalna Chocia z ekonomicznego punktu widzenia polityka fiskalna stanowi cz polityki gospodarczej, to w procesie tworzenia fundamentw wsplnego obszaru walutowego sprawy fiskalne uznano za tak wane dla sprawnego funkcjonowania UGW, e postanowiono nada im wyjtkowy reim prawny. W szczeglnoci, w przeciwiestwie do OWPG, regulacje majce na celu zagwarantowanie dyscypliny budetowej w UGW s prawnie wice i podlegaj egzekucji prawnej. Przestrzeganie dyscypliny budetowej w pastwach czonkowskich kontroluje Komisja Europejska. Bada ona, czy poziom deficytu budetowego oraz dugu publicznego nie przekracza wartoci referencyjnych przewidzianych w kryteriach zbienoci. W przypadku stwierdzenia wystpowania w danym pastwie nadmiernego deficytu, Komisja przekazuje t informacj Radzie UE, ktra nastpnie wydaje stosowne zalecenie majce na celu popraw sytuacji w okrelonym terminie. Jeeli dane pastwo czonkowskie nie zastosuje si do zalece, Rada moe naoy odpowiednie sankcje. W celu realizacji nadzoru sytuacji fiskalnej, pastwa strefy euro zobowizane s do przedstawiania Radzie UE i Komisji Europejskiej tzw. programw stabilizacyjnych, pastwa czonkowskie Unii nienalece do strefy euro musz natomiast przedstawia tzw. programy konwergencji.

20

Podstawowym umocowaniem prawnym kontroli polityki budetowej jest art. 104 Traktatu WE, ktry nakada na pastwa czonkowskie obowizek unikania nadmiernego deficytu budetowego. Dyscyplin budetow wspiera rwnie zakaz kredytowania sektora publicznego przez bank centralny, wprowadzony art. 101 Traktatu, oraz zakaz zapewniania sektorowi publicznemu uprzywilejowanego dostpu do instytucji finansowych (art. 102). Ponadto, zgodnie z art. 103 Traktatu WE, ani Wsplnota, ani adne pastwo czonkowskie nie ponosi odpowiedzialnoci za zaduenie innego pastwa czonkowskiego ani nie moe tego zaduenia przej. Regulacja ta miaa na celu wyeliminowanie moliwoci nadmiernego powikszania dugu publicznego, a rzdy nieprzestrzegajce tej zasady nie mog liczy na pomoc innych pastw czonkowskich19. Szczeglnie istotnym narzdziem prawnym regulujcym sfer polityki fiskalnej jest wspomniany wczeniej Pakt Stabilnoci i Wzrostu. Pakt skada si z czci prewencyjnej i korygujcej. W czci prewencyjnej Pakt zaleca, by w okresie normalnej koniunktury budety publiczne byy zrwnowaone, natomiast w okresie gorszej koniunktury deficyt nie przekracza 3% PKB. Sankcje za przekroczenie tego wskanika polegaj na obowizku zoenia nieoprocentowanego depozytu stabilizacyjnego, ktry przemienia si w ostateczn kar finansow, jeli danemu krajowi nie uda si w cigu 2 lat zlikwidowa nadmiernego deficytu. Wysoko tych kar zawiera si w przedziale od 0,2 do 0,5% PKB, w zalenoci od skali przekroczenia referencyjnego wskanika 3%. Sankcje te nie s stosowane w sytuacji, gdy w danym pastwie wystpi recesja gospodarcza charakteryzujca si spadkiem PKB wikszym ni 2%. W 2005 roku zapisy Traktatu zostay zreformowane. Reforma miaa na celu zwikszenie elastycznoci PSW i skadaa si z dwch gwnych elementw. Po pierwsze, w celu minimalizacji ryzyka przekroczenia przez deficyt fiskalnego progu 3% PKB w Pakcie okrelono tzw. redniookresowe cele budetowe, ktre zostay zrnicowane dla rnych grup krajw, w zalenoci od tempa wzrostu gospodarczego i poziomu dugu publicznego. Po drugie, w ramach reformy PSW ustalono, e przy ocenie polityki fiskalnej uwzgldniane bd koszty reform emerytalnych20.

4. Instytucjonalne aspekty funkcjonowania UGW: organizacja bankowoci centralnej

Z chwil przyjcia wsplnej waluty odpowiedzialno za prowadzenie polityki pieninej w strefie euro przej Europejski System Bankw Centralnych, ktry na mocy Traktatu WE peni funkcj banku centralnego UGW. Niniejszy rozdzia przedstawia podstawy organizacyjne bankowoci centralnej UGW.

4.1. Europejski System Bankw Centralnych: podstawowe zaoenia organizacyjne

Projektujc zasady funkcjonowania bankowoci centralnej UGW, poszukiwano takiego modelu organizacyjnego, ktry zapewniby sprawne wykonywanie zada na poziomie Wsplnoty przy jednoczesnym wykorzystaniu ju istniejcych struktur bankowoci centralnej w krajach czonkowskich. Z idei tej zrodzi si Europejski System Bankw Centralnych. ESBC skada si z Europejskiego Banku Centralnego i Narodowych Bankw Centralnych (NBC) krajw czonkowskich UE, ktre faktycznie realizuj zadania ESBC. ESBC jako cao nie ma osobowoci prawnej, maj j natomiast konstytuujce go elementy EBC, jako podmiot prawa midzynarodowego, i NBC ustanowione na mocy praw krajowych.

21

Warto zaznaczy, e ESBC obejmuje krajowe banki centralne wszystkich pastw czonkowskich UE, nawet tych, ktre nie wprowadziy euro. Poniewa nienalece do strefy euro pastwa czonkowskie zachoway swe uprawnienia w zakresie prowadzenia polityki pieninej, ich banki centralne nie bior udziau w wypenianiu podstawowych funkcji ESBC. W celu zwikszenia przejrzystoci ukadu organizacyjnego ESBC w listopadzie 1998 roku Rada Prezesw EBC postanowia wprowadzi termin Eurosystem. Oznacza on skad, w jakim ESBC wykonuje swoje podstawowe zadania, czyli EBC oraz krajowe banki centralne tych pastw czonkowskich, ktre przyjy euro21.
Ramka nr 4. ESBC, EBC, Eurosystem i strefa euro.

Europejski System Bankw Centralnych: ESBC powsta na mocy Traktatu WE oraz Statutu ESBC, stanowicego integraln cz Traktatu WE. ESBC skada si z EBC i narodowych bankw centralnych (NBC) wszystkich pastw czonkowskich UE, niezalenie od tego, czy przyjy euro czy nie. ESBC kierowany jest przez organy decyzyjne EBC, ktry stanowi centralny element ESBC. Europejski Bank Centralny: EBC to najwaniejsza instytucja UGW, utworzona na bazie Europejskiego Instytutu Walutowego. EBC powsta 1 czerwca 1998 roku, a statutow dziaalno rozpocz 1 stycznia 1999 roku, z chwil rozpoczcia trzeciego etapu UGW. EBC powsta jako element centralny ESBC. EBC i krajowe banki centralne wsplnie realizuj powierzone im zadania. EBC ma osobowo prawn jako instytucja publiczna w rozumieniu prawa midzynarodowego. Eurosystem: stanowi tzw. twardy rdze ESBC. Skada si z EBC i krajowych bankw centralnych tych pastw, ktre przyjy euro. Z uwagi na fakt, e Eurosystem obejmuje paswa strefy euro, to wanie on de facto prowadzi jednolit polityk pienin strefy euro. Eurosystem i ESBC bd wspistnie obok siebie tak dugo, jak dugo co najmniej jedno z pastw czonkowskich UE bdzie pozostawa poza obszarem euro. Obszar euro: obszar euro tworz te pastwa UE, ktre przyjy euro.

22

rdo: EBC, opracowanie wasne

4.2. Europejski Bank Centralny jako centralny element ESBC

Centralnym elementem ESBC jest Europejski Bank Centralny, ktry powsta 1 czerwca 1998 roku, a swoj statutow dziaalno rozpocz 1 stycznia 1999 roku, z chwil rozpoczcia trzeciego etapu UGW. Traktat WE ustanowi EBC jako wyspecjalizowan, niezalen instytucj powoan do prowadzenia polityki pieninej w strefie euro. EBC uzyska osobowo prawn oraz wasne organy i uprawnienia decyzyjne. Centralna pozycja Europejskiego Banku Centralnego przejawia si m.in. tym, e to on jest odpowiedzialny, zgodnie ze statutem ESBC, za realizacj zada caego Systemu. EBC realizuje zadania ESBC przez dziaania wasne bd poprzez dziaania narodowych bankw centralnych. Moliwo realizacji naoonego na EBC zobowizania zostaa zabezpieczona odpowiednimi regulacjami statutowymi, nadajcymi EBC rol nadrzdn w stosunku do pozostaych elementw systemu. Wyraa si to przede wszystkim w nadaniu EBC uprawnie regulacyjnych oraz prawa nakadania sankcji w wypadku nieprzestrzegania wydawanych przeze rozporzdze i decyzji. Narodowe Banki Centralne musz dziaa zgodnie z wytycznymi i instrukcjami EBC, a na niektre czynnoci musz uzyska zgod. Ponadto, zgodnie ze Statutem ESBC, organy decyzyjne EBC s jednoczenie gwnymi organami decyzyjnymi caego ESBC.

23

Realizujc swoje zadaniach w duchu opisanych powyej zasad, w swej statutowej dziaalnoci EBC spenia nastpujce funkcje22: - jest orodkiem decyzyjnym ESBC i Eurosystemu; - zapewnia jednolit realizacj rnych dziedzin polityki EBC; - ma uprawnienia regulacyjne i prawo nakadania sankcji; - ma inicjatyw legislacyjn w zakresie prawa wsplnotowego, opiniuje projekty przepisw wydawanych przez instytucje wsplnotowe i pastwa czonkowskie; - monitoruje przestrzeganie waciwych przepisw Traktatu; - realizuje inne zadania, ktre nadal trzeba wykonywa na trzecim etapie UGW ze wzgldu na fakt, e nie wszystkie kraje UE uczestnicz w UGW.

4.3. Organy decyzyjne ESBC

Jak wspomniano powyej, organy decyzyjne EBC s jednoczenie organami decyzyjnymi ESBC i Eurosystemu. Do organw tych nale: Rada Prezesw, Zarzd oraz Rada Oglna. - Rada Prezesw jest najwaniejszym organem decyzyjnym EBC. W jej skad wchodz czonkowie zarzdu EBC (aktualnie 6 osb) oraz prezesi narodowych bankw centralnych sfery euro. Rada Prezesw podejmuje decyzje konieczne dla realizacji zada naoonych na ESBC, w tym w szczeglnoci dotyczcych realizacji polityki pieninej w strefie euro. Rada Prezesw wydaje ponadto wice decyzje, dyrektywy, rozporzdzenia. Co do zasady posiedzenia Rady Prezesw odbywaj si co dwa tygodnie; moliwe jest, jeeli wymagaj tego okolicznoci, zwoanie take posiedze nadzwyczajnych. - Zarzd skada si z przewodniczcego, wiceprzewodniczcego i 4 czonkw, ktrych kadencja trwa 8 lat i nie jest odnawialna. Dugo kadencji czonkw pierwszego Zarzdu jest zrnicowana, tj. wiceprezes jest mianowany na 4 lata, a pozostali czonkowie s mianowani na kadencje od 5 do 8 lat takie rozwizanie zapewnia cigo zarzdzania pomimo rotacyjnego skadu zarzdu. Zarzd jest odpowiedzialny za realizacj polityki pieninej zgodnie z wytycznymi i postanowieniami Rady Prezesw oraz za biece sprawy EBC. - Rada Oglna skada si z Prezesa i Wiceprezesa Zarzdu oraz prezesw narodowych bankw centralnych UE. Pozostali czterej czonkowie Zarzdu EBC mog bra udzia w posiedzeniach Rady, ale nie maj prawa gosu. Rada Generalna peni funkcje doradcze, wspomagajce i administracyjne. Jest ona swoistym cznikiem oraz platform wymiany informacji i dowiadcze pomidzy krajami strefy euro oraz tymi pastwami czonkowskimi UE, ktre jeszcze nie przyjy euro. Rada Oglna bdzie istnie dopty, dopki wszystkie pastwa czonkowskie UE nie przyjm euro.

4.4. Cele ESBC

Zgodnie ze Statutem ESBC, podstawowym celem ESBC jest utrzymanie stabilnoci cen. ESBC zobowizany zosta jednoczenie do wspierania jeli nie zagraa to celowi stabilnoci cen oglnej polityki

24

gospodarczej we Wsplnocie, majc na wzgldzie przyczynianie si do osignicia celw Wsplnoty, do ktrych nale wysoki poziom zatrudnienia oraz osignicie zrwnowaonego i bezinflacyjnego wzrostu. Warto zauway, e Traktat WE nie definiuje dokadnie pojcia stabilnoci cen. Dlatego te w padzierniku 1998 roku EBC, w ramach swoich statutowych uprawnie, oficjalnie ogosi ilociow definicj tego pojcia. Zgodnie z interpretacj EBC stabilno cen oznacza wzrost cen mierzony zharmonizowanym wskanikiem cen konsumpcyjnych ktry w stosunku rocznym jest niszy ni 2%. EBC doda jednoczenie, e tak rozumiana stabilno cen powinna by utrzymana w rednim okresie. W 2003 roku EBC uzupeni t definicj, dodajc, e dc do osignicia stabilnoci cen, bdzie si stara utrzyma stop inflacji w rednim okresie poniej 2%, ale blisko tego poziomu. Dodanie tego elementu miao na celu zaznaczenie, e deflacja, czyli spadek oglnego poziomu cen, jest niespjna z definicj stabilnoci cen.

4.5. Zadania ESBC

Zgodnie z Traktatem WE do podstawowych zada ESBC nale 23: - definiowanie i realizacja polityki pieninej obszaru euro, - przeprowadzanie operacji dewizowych, - utrzymywanie oficjalnych rezerw dewizowych pastw obszaru euro i zarzdzanie tymi rezerwami, - zapewnienie sprawnego dziaania systemw patniczych. Realizujc zadania podstawowe, ESBC wypenia rwnie zadania dodatkowe. Nale do nich przede wszystkim24: - emisja banknotw euro bdcych jedynym oficjalnym rodkiem patniczym w strefie euro, - gromadzenie informacji statystycznych niezbdnych do wykonywania zada ESBC. Ponadto ESBC prowadzi dziaalno analityczno-badawcz, prawotwrcz, peni funkcj doradcz oraz uczestniczy we wsppracy na forum midzynarodowym w kwestiach nalecych do kompetencji ESBC.

5. Aktualny ksztat UGW i perspektywy rozszerzenia 5.1. Stopie zaawansowania procesw integracyjnych w pastwach czonkowskich UE
Do tej pory wspln walut przyjo 13 pastw czonkowskich Unii Europejskiej. Nale do nich: Belgia, Niemcy, Grecja, Hiszpania, Francja, Irlandia, Wochy, Luksemburg, Holandia, Austria, Portugalia, Finlandia, Sowenia.

25

Rysunek nr 4. Mapa krajw czonkowskich strefy euro.

rdo: EBC

26

Czechy, Dania, Estonia, Cypr, otwa, Litwa, Wgry, Malta, Polska, Sowacja, Bugaria, Rumunia, Szwecja i Wielka Brytania s czonkami UE, ale nie wprowadziy jeszcze wsplnej waluty. Warto zauway, e Wielka Brytania oraz Dania maj status nieco odmienny od pozostaych krajw. S to pastwa z tzw. klauzul opt-out, tzn. nie s one zobowizane do przyjcia euro, cho mog oczywicie to uczyni, jeli tak zdecyduj. Pozostae kraje maj status krajw z derogacj, co oznacza, e s one zobowizane do przyjcia euro w przyszoci. Rnica statusu pomidzy obiema grupami pastw jest bardzo subtelna. Chocia kraje z derogacj s zobowizane dy do przyjcia wsplnej waluty, to Traktat nie wyznacza im adnej konkretnej daty przystpienia do strefy euro. W praktyce wic take w krajach z derogacj wybr momentu przyjcia euro pozostaje w rkach ich rzdw.
Ramka nr 5. Kraje z derogacj oraz klauzul opt-out.

Pastwami z derogacj nazywa si pastwa czonkowskie UE, bdce rwnoczenie czonkami UGW, ktre nie przyjy jeszcze wsplnej waluty euro, ale s zobowizane podejmowa wszelkie dziaania w tym kierunku. Obecnie pastwami z derogacj s Szwecja, 9 krajw, ktre przystpiy do UE 1 maja 2004 roku (w tym Polska) oraz Bugaria i Rumunia. Natomiast Wielka Brytania i Dania s krajami z tzw. klauzul opt-out, co zgodnie z przepisami Traktatu WE oznacza, e samodzielnie mog zadecydowa o tym, czy przystpi do strefy euro.
rdo: NBP(2004)

Rnica w dynamice stopnia integracji walutowej poszczeglnych pastw przejawia si take w uczestnictwie w ERM II. Aktualnie Dania, Estonia, Cypr, otwa, Litwa, Malta i Sowacja uczestnicz w tym mechanizmie kursowym. Oznacza to, e korona duska, korona estoska, funt cypryjski, at otewski, lit litewski, lir maltaski i korona sowacka s powizane z euro. Oczekuje si, e w przyszoci do mechanizmu kursowego ERM II przystpi kolejne kraje. Wrd nowych krajw czonkowskich UE wiele postawio sobie za cel przyjcie euro tak szybko, jak to moliwe. Pierwsza uczynia to Sowenia, ktra po wypenieniu kryteriw konwergencji, przystpia do strefy euro 1 stycznia 2007 roku. Aktualnie z tej grupy krajw poza system ERM II pozostaj Czechy, Polska, Wgry, Bugaria i Rumunia.

27

Ramka nr 6. Terminy przystpienia 10 pastw czonkowskich UE do ERM II i strefy euro

ERM II Cypr Czechy Estonia Litwa otwa Malta Polska Sowacja Sowenia Wgry od 2 maja 2005 roku brak deklaracji od 28 czerwca 2004 roku od 28 czerwca 2004 roku od 2 maja 2005 roku od 2 maja 2005 roku brak deklaracji Od 25 listopada 2005 roku od 28 czerwca 2004 roku brak deklaracji Strefa euro jak najszybciej 2009-2010 jak najszybciej 200725 2008 tak szybko, jak pozwoli na to proces konwergencji brak deklaracji 2009 2007 2010

rdo: Ministerstwo Finansw (2005), opracowanie wasne

5.2

Perspektywa czasowa przyjcia euro w Polsce

1 maja 2004 roku Polska staa si formalnie krajem czonkowskim UE. Od tego momentu bierze udzia w trzecim etapie Unii Gospodarczej i Walutowej ze statusem kraju z derogacj, na podstawie art. 4 Traktatu Akcesyjnego. Oznacza to, e Polska jest zobowizana do przyjcia wsplnej waluty po wypenieniu warunkw okrelonych w Traktacie WE. Jak jednak wspomniano powyej, Traktat nie okrela konkretnej daty przystpienia do strefy euro. Wybr ostatecznego momentu zastpienia zotego wspln walut ley w gestii Rzdu oraz Narodowego Banku Polskiego. Cho decyzja wadz jest niezbdna do rozpoczcia procesu wejcia Polski do strefy euro, zastpienie zotego wspln walut bdzie moliwe dopiero po wypenieniu kryteriw zbienoci (opisane szczegowo w rozdziale 2.2.). Jak wspomniano powyej, Rzd i NBP nie podjy decyzji dotyczcej docelowej daty przyjcia euro. Trudno jest wic dzisiaj precyzyjnie okreli, jaki jest najbardziej prawdopodobny termin przyjcia przez Polsk wsplnej waluty. Z analiz obowizujcych procedur, przeprowadzonych przez Ministerstwo Finansw (2005), wiadomo jednak, e okres od momentu podjcia strategicznej decyzji przez wadze krajowe o przystpieniu do strefy euro do momentu przyjcia wsplnej waluty musi wynosi okoo 3 lat. Dugo tego okresu wynika z nastpujcych elementw proceduralnych. Mniej wicej na sze miesicy przed wczeniem waluty krajowej do ERM II konieczne jest rozpoczcie przygotowa do wypracowania, wsplnie z KE i EBC, decyzji o przystpieniu do ERM II. Kryterium stabilnoci kursu walutowego wymaga nastpnie, aby waluta krajowa przebywaa w systemie ERM II nie krcej ni dwa lata. W okresie tym konieczne jest wypenienie pozostaych kryteriw konwergencji. Nastpnie KE i EBC przygotowuj Raporty o konwergencji oceniajce, czy trwale osignito wysoki

28

stopie zbienoci gospodarczej i prawnej. Raporty te s nastpnie przedstawiane Radzie Ecofin, ktra podejmuje decyzj o uchyleniu derogacji kraju czonkowskiego Unii Europejskiej i wyznacza dat, od ktrej przestanie ona obowizywa. Te dwa ostatnie kroki proceduralne take wymagaj odpowiednich przygotowa organizacyjnych i trwaj okoo szeciu miesicy. Rysunek nr 6 schematycznie przedstawia minimalny okres przyjcia wsplnej waluty.
Rysunek nr 6. Minimalny okres przyjcia euro uwarunkowany procedur wstpowania do UGW

rdo: Ministerstwo Finansw (2005)

29

Bibliografia
1. Delors Committe (1989), Report on Economic and Monetary Union in the European Community, Committee for the Study of Economic and Monetary Union (Delors Committee), ECU Newsletter No. 28 (Supplement), 12 April 1989. EBC (1998), A stability-oriented monetary policy strategy for the ESCB, ECB Press Release. EBC (2003), Stanowisko Rady Prezesw EBC dotyczce zagadnie kursowych w krajach przystpujcych, EBC, Frankfurt am Main. EBC (2002), The European Central Bank, Frankfurt am Main. EBC (2004), The Monetarny Policy of the ECB, ECB. European Commission (1995), Green Paper: Practical Arrangements for the Introduction of the Single Currency, European Commission, Brussels. Lutkowski Karol (1996), Midzynarodowy system walutowy, Warszawa. Ministerstwo Finansw (2005), Integracja Polski ze stref euro: Uwarunkowania czonkostwa i strategia zarzdzania procesem, Warszawa. Ministerstwo Finansw (2006), Program Konwergencji. Aktualizacja 2005 rok, Warszawa. NBP (2001), Euro, Warszawa. NBP (2004a), Europejski System Bankw Centralnych, Warszawa. NBP (2004b), Raport na temat korzyci i kosztw przystpienia Polski do strefy euro, red. Jakub Borowski, Warszawa. Scheller Hanspeter (2004), The European Central Bank. History, Role and Functions, ECB, Frankfurt am Main. Szelg Konrad (2003a), Integracja walutowa w Europie Zachodniej w okresie powojennym, Materiay i Studia NBP, zeszyt nr 166, Warszawa. Szelg Konrad (2003b), Strategia jednolitej polityki pieninej w strefie euro kluczowe elementy i zasady, Materiay i Studia NBP, zeszyt nr 162, Warszawa. Rozkrut Marek, Robert Woreta (2005), Sukcesy i poraki Grecji na drodze do strefy euro. Wnioski dla nowych krajw UE, Materiay i Studia NBP, zeszyt nr 188, Warszawa. Sokoowska Agnieszka (2005), Przystpienie do Unii Gospodarczej i Walutowej a wzrost gospodarczy, Bank i Kredyt, nr 4/2005, Warszawa.

2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17.

30

notatki

31

notatki

32

notatki

33

notatki

34

notatki

35

notatki

36

EURO WSPLNA WALUTA EUROPEJSKA

Podstawowym zadaniem UKIE jest zapewnienie realizacji zada Komitetu Integracji Europejskiej, zwizanych z programowaniem i koordynowaniem polityki w sprawach zwizanych z integracj Polski z Uni Europejsk, programowaniem i koordynowaniem dziaa dostosowawczych Polski do standardw europejskich oraz koordynowaniem dziaa administracji pastwowej w zakresie otrzymywanej pomocy zagranicznej.
Dziaania realizowane przez Urzd od 1 maja 2004 r. obejmuj m.in.:

- udzia w tworzeniu i wdraanie prawa europejskiego; - koordynacj przygotowa projektw instrukcji dla przedstawicieli Polski uczestniczcych w posiedzeniach Rady UE i Komitetu Staych Przedstawicieli (COREPER); - monitorowanie prac w komitetach i grupach roboczych UE; - reprezentacj przed Europejskim Trybunaem Sprawiedliwoci; - zarzdzanie funduszami czonkowskimi; - analiz nowych zjawisk, strategii i tendencji w UE; - opiniowanie projektw aktw prawnych i dokumentw programowych; - wspprac z parlamentem, zgodnie z ustaw z dn. 11.03.2004 r. o wsppracy Rady Ministrw z Sejmem i Senatem w sprawach zwizanych z czonkostwem Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej; - projektowanie oraz realizacj programw informacyjnych i edukacyjnych dotyczcych procesu integracji europejskiej.
Wicej informacji uzyskaj Pastwo na stronie internetowej Urzdu:

www.ukie.gov.pl oraz Centrum Informacji Europejskiej: www.cie.gov.pl.